Skip to main content

Full text of "Opera omnia"

See other formats 


JOHANNES  DUNS  SCOTUS      OPERA  OMNIA  XI.  1 


JOHANNES  DUNS  SCOTUS 


OPERA 
OMNIA 


XL  1 


o 


1969 


GEORG  OLMS  VERLAGSBUCHHANDLUNG 
HILDESHEIM 


Die  Originaivorlage  fiir  diesen  Faksimiledruck  ist  im  Besitz 

der  Niedersaclisischen  Staats-  und  Universitatsbibliothek  Gottingen. 

Signatur:  2°  Patr.  Lat.  1842/3 

Die  falsche  Paginierung  sowie  die  teilweise 

schlecht  ausgedruckten  Passagen  der  Originalvorlage 

wurden  beibehaiten. 


3 

165 
07 
16393 


Reprografischer  Nachdruck  der  Ausgabe  Lyon  1639 

Printed  in  Germany 

Herstellung:  fotokop  W.  Weihert,  Darmstadt 

Best.-Nr.  5101864 


ioanniYdvns 

s  c  o  T  L 

DOCTORIS  SVBTILIS, 

ORDINIS   MINORVM, 

REPORTATA  PARISIENSIA, 

^Annotationihui  marginalibM,  Do£torumque  celehriorum  ante  quamlihet  QjfMo- 

nem  citationibus  exomata ,  ^  Scholijs  per  textum  infertis  tliuflratzt, 

per  R.'P,F.  Hvcoi^EM    C  a  v  e  l  l  v m. 

HAC     VERO'     EDITIONE     AD     VETVSTORVM 

cxemplarium  collationem  recognita,$C  innumeris  prope  mendis 

cxpurgata, opera  R. P. F.  Ly  cje    V V a  d  d  i  n  g  i 

Hiberni. 

TOMI  VNDECIMI    PARS  PRIMA. 


LVGDVNL 

SumptibusLAVRENTII  DVRAND. 

*3f.  T>C.  XXXIX. 

CVM    PRIVILEGIO     REGIS. 


CENS  VR  A 

R.  P.  R  LVCJE 

WADDINGI 

H  I  B  E  R  N  I 

T>E     REPORTAnS    T  A  R  l  S I E  N  S I BVS. 

E  M  o  eft,  quincgct  Scotum  Parifiis  legifTe ,  &  repctitis  Com- 
mentariis  Magiftrum  illuftrafle.  Primo  id  prarftitit  Oxonij  dif- 
fusc,non  tamen integre  ,  vti  alias  *  prxmonuimus  :  hicplc- 
nius  perfecit  ,  ad  fingulas  diftindiones  adhibita  interprc- 
tatione.  Plurima  ex  illo  opere  reportauit ,  feu  tranfportauit 
ad  hos  Commentarios ,  qua  de  caufa  paffim  Reportata ',  fcu 
Reportationes ,  vocantur ,  &:  a  loco  ,  Scriptum  ,  feu  Leclura  Pa- 
rtjienjis.  Opus  hoc  magnopere  commendant  ,  atque  a  con- 
traftiori  ftylo ,  a  clariori  methodo ,  a  fohdiori  refolutione  Oxo- 
nienli  prceferunt  loanncs  Maior  ,  &  Hugo  Cauellus  in  hmine  fuarum  editionum. 
Ego  profedo  non  contemncndum  putem ,  imo  fidenter  dixcrim  valdc  placiturum  iis, 
qui  in  vafto ,  &:  vario  rerum  Theologicarum  ftudio  brcuius  &  clariiis  cupiunt  cdoce- 
ri.  Oxonicnli  non  aufim  prxferre,  quippc  ilhnc  potillima  quxque  huc  tranflata  funt, 
ncqueahud  hoc  videtur,  quam  Oxonienfis  planum,  &  vtile  corapendium.  Solahic 
Thcologica  tradat,  &  raro  interfcrit  Philofophica,  qux  tamen  paflim  in  Oxonienfi ,  ma- 
ximo  ahquando  legcntium  tacdio ,  permifcct.  Quseftionum  refolutiones  ferm^  cjedem 
iunt  vtrobique,  &  rariflimc  fecundum  hoc  opus  difcrcpat  a  primo. 

Libros  non  eodcm ,  quo  numerantur ,  ordine  prxlcgit :  poft  primum  interprctatus  eft 
quartum  ,  dcindc  fecundum,  tcrtium  poftremo.  Exipfoopercitaoftcndo.  Frcqucntcrin 
quarto  ,  fcd  maxime  dift.iz.quxft.^.num.ii.  citat  hbrum primum ,  &ibidcmqu2Eft.y. 
num. I  z.  ait  fe  egifle  de  formis  accidcntahbus,  vt  de  quantitate ,  augmentatione,  &:  rare- 
fadione,  in  dift.  1 7.  hbri  primi ,  atque  ilhc  promififle ,  quod  in  quarto  de  iifdem  dcnuo 
tradarcr.  Porro  fecit  eodem loco  hbri  primi,num.6.  deindc  dift.^^.quacft.  y  .num.9.  refcrt 
fe  dixifle  in  primo,  quod  voluntas  non  fruatur  neccflario  fuo  finc.  Ita  dixit  ibidem  dift.  i . 
quarft.i.  Primum  itaquc  hbrum  quarto  prarmifit. 

Poft  quartum  fcripfifle  fccundum  indc  conftat ,  quod  dift.  i .  quxft.  i .  n.  i  <>.  hbri  quarti 
poliiceatur  fe ahas  traftaturum  an  oporteat  moucns,  &:  motum  fimul  eflc  :  id  prxftat  in  t. 
dift. 9. quxft. 3.  &  d.z y .  ibidem qua:ft.i.  num.6. promittit  fe  ahbi  didurum ,  an rclationcs 
fpecificentur,  aut  multiplicentur  ex  fundamentis.  Mxc  habes  in  z.d. i .  quaeft.7.  Tcrtium 
dift.^y . quaeft.i. num.i 3.  ait fe difturum ahas quod iingulare fitper fc intclhgibilc.  Hoc 
dixitin  i.  d.3.quazft.^.&  d.iz.quxft.8.  Quartumdift.^^.quazft.^.  num.19.  remittitad 
fecundum  amplius  cxplicandum,  quid  fit  bonum  commodum  ?  explicat  ibidemd.  6. 
q.i.  Quintum  dift.^^.q.i.  n.i  3.  aflerit  fe  ahas  oftenfurum cfficaciam  voluntatis  rcfpedu 
aliarum  potentiarum :  oftendit  in  i.dry  .Demum  in  1.^.43  .q.  vnic.n.y .  &  6.citat  hbnim 
quartum  d.49.  q.9.&  d.i  4.  q.i.  quibus  locis,  qux  citat,habcntur. 

Tcrtium  item  hbrum  poft  quartum  fcripfifle  illinc  probo  ,  quod  in  4.  d.4.  quatft.3 .  n.6 . 
Scoti  oper.  Tem.  XI.  i"     3  dicat 


I. 

Ofiu  ijee 

ScCtHt  LU" 

tetUJiri- 
fpt. 

*  Vidc  cc- 
furani  pr^« 
fixa  operi 
Oxonicfi. 
Vnde  Re- 
portato- 
rum  nomtn. 

An  Ox»- 
nienp  prt- 
ferendua. 


II. 

^^uo  ordine 
^uutuor  hu- 
imoperid  li' 
bri  funt 
fcripii. 


III. 

Fofl  ipttir- 
tum  Doiier 
fcriffit  ft- 
cMndum, 


IV. 

/lem  &  ter' 
tihm. 


dicat  fc  adurum  in  tercio,  in  matcria  dc  habitibus,  qualitcr  habitusconcurratad  fubftan- 
tiam,  vel  ad  modum  adus  ?  &  paul6  infra  promictat  fe  didurum  in  tertio  ad  quid  opor- 
teat  poncrc  fidem  infufam.  Porro  vtrumque  habetur  ibidcm  d.z 5 .  licet  eo  vfque  Scotus 
Commcntarios  non  produxcrit ,  vti  ftatim  fubiungam.  Dift.  49.  quaeft.i.  num.  9.  inquit: 
Sicut  dicetur  in  tertio  Itbro  ,  quod  fcihcet  adus  lit  nobilior  habitu.  De  perfedionc  autem 
aftus,&  comparationc  ad  habitum  agit  in  3  .d.  1 4  quxft.  z .  Praetcrca  dift.  i  y  .quaeft.^.n.  14. 
agens  de  reddenda  pecunia  abfquc  fcenorc ,  aut  kicro ,  ait :  De  hoc  in  tertio ,  tn  niateri/t  de 
'vjurii.  Sed  de  hac  materia  non  cgit  in  libro  tercio  operis  Oxonienfis ,  neque  in  Parifienfi 
pcruenit  ad  diftindionem  37.  vbiin  fecundaparte  ilHus  diftindionis  Magifter  tradat 
dc  hac  matcria.  Simihtcr  ibidcm,  num.  n  •  i^t^  ^^^  quacftionis  dicit  agendum  cfle  in  tertio 
de  reftitutionc  famae ,  &  dc  mcndacio.  Porro  de  mcndacio  agitur  in  3 .  dift.  3  o.  ad  cuius 
cxphcationemnon  peruenit  in  opere  Parifien,  &  in  Oxonienfi  hacc  prsetermifit.  Dift.  19. 
nLim,9.  incidcns  inilUiddubium ,  an  hcite  committi  poflit  peccatum  veniale  adfugien- 
dum  ahquam  pccnam ,  ait ,  de  hoc  forte  dicetur  injecundo ;  (cA  non  agit  de  hoc  in  fecundo, 
Iicctdift.iz.ahquaprxftruxeritfundamcnta,exquibus  dcfumipoflit  rcfolutio.  Propius 
acccdit ad  hoc  dubium  enucleandum  in  tertio  Oxonien.  d.  z8.num.14.  Monco  tamen 
ahquando  Dodorem  in  quarco  citarc  fecundum,  auttcrtium,a  fciam  confcriptum, 
Oxonicnfem  fcihcct,vti  in  ipfis  locis,  in  quibus  hsec  occurrunt,  ad  margincm  indigito. 
V.  Dodor  porro  vcrfabatur  in  cxpHcationc  diftindionis  18.  hbri  tcrtij,  quando  Colo- 

Hunc  mn  niam  amandatus  eft ,  &  abfquc  mora ,  quod  in  eius  vita*diximus  Superioris  prajcepco 
^folutt.      obfecucurus ,  Lucccia  abfccflic ;  vnde  ad  finem  ilhus  diftindionis  in  omnibus ,  quos  con- 
5     .t-     fului ,  codicibus ,  hxc  verba  apponuncur :  Etficfinit  difputationis  tn  auU.  Quaj  auccm  fe^ 
openbus     quuncur in hac cdicione , prodicrunc ex oflicina ahcuius  Scociftar:,qui  obfcur^,&;  con- 
prsfixa       fuse  facis  illas  confarcinauit  ex  fcripto  Oxonienfi ,  ic  quatuor  poftrcmas  adiunxit  ex  eo- 
cap.S.         dem  fcripto  diftindioncs.   Porro  illas  priores ,  ccfi  minus  prajlo  dignas ,  prodire  permifi- 
mus ,  nc  qua:  ahj  habcnt  codices ,  occultare  vidcamur ,  aut  ledori  dcnegare  ,  fi  quid  in- 
de,  quod  valde  modicum  erit ,  capiat  emolumcnti.  Poftremas  quatuor  diftindioncs  om- 
nino  omifimus ,  haud  arquum  iudicantes  idipfum  inani  repecitione  bis  in  codcm  opcrc 
ledoribus  obcruderc. 
V I-  Hinc  eciam  dudi ,  quarcum  huius  fcripci  Parifienfis  hbrum  damus  incomplecum.  Ab- 

VUinMpars  foluerat  certe  Scocus ;  fcd  qui  fcripcum  Oxonienfe  complccum  edere  cogicarunc ,  a  quac- 
^linT^td  ^^°"^  ^*"  diftindionis49.  vfque  adfincm  hinc  omnia  cranftulerunc.  Cum  icaquc  in 
Adfcnftum  omnibuscdicionibusfcripciOxonicnfishaec  habcancur , noluimus  caiUinc  rcpecerc,& 
Oxemefem.  huic  fuo  gcnuino  loco  rcftitucrc.  Atqui  ad  locum  hunc  ifthaec  fpcdarc ,  habco  ex  ma- 
*Icaapiu-  nifeftotcftimonioVVilhclmi  de  Miffalc  Aquitani ,  vctufti  Dodoris,  qui  ante  annos 
ribus  voca-  duccntos  dearticulauit ,  &  in  quafdam  tabulas  redegit  omnia ,  qux  occurrcrant  Dodoris 
tur  opus  opgfa  i^  tabuHs  fupcr  opus  Commcntarij  Oxonienfis  poft  quaeftionem  dccimam  tcr- 
feVidccg-  tiamdift.49.  quae  eft  dc  impaflibihtatc  corporis  gloriofi ,  ita  admonuit.  Plus  noneomfU- 
furam  d-  f*it  de  ordtnatione  *  qu/trti ,  Magtfier  loannes  Scotus:  c^uud  autem  Jequttur  ^  totum  efi  de  Rc- 
dcmprsfi-  fortatione. 

xam.  Opus  dcmum  iftud  non  per  otium  ,  aut  fuccifiuis  horis  in  cubiculo  fcripfifile  ,  neque 

VII.     vltima  Uma  adhibita  eo  finc  compofuiflc  ,  vt  in  omnium  ederet  confpcdum ,  fcd  impor- 

OpM  ijiud  tuno,  &  coado  ftudio  in fchoUs  lcgifle,  conftat  cx  iUis  verbis  pauI6  antea  rclatis  ad  finem 

Ittlum  tn     jjifti„£|-ionis  I  S.hbri  tcrtij,  SicfinU  dHputationis  in  anU.  &  ex  hbro  quarto  dift.^y  .quseft.z. 

num.ix.  vbi  dumprobarctquodanimafeparatarecordeturcorum,  quae in corpore gef- 

fit ,  ait ,  (juiaficut  heri  arguebatur,  &c.  vbi  in  margine  notauimus  hxc  relatiuc  dida  ad  ea, 

quac  die  pracccdcnti  legerat  in  fchohs. 

VIII.        Tandem  foctum  hunc  efle  Scoti  Icgitimum ,  vel  indc  manifcfte  probamus ,  quod  om- 

Eft  Scoti     nes ,  qui  dc  Scoti  operibus  fcribunt ,  affirmcnt  etiam  Reportata  Parificnfia  compofuiflc. 

lenHinHm     jsjon  tamcn  illa,  quae  hucufquc  circumferebantur ,  fed  quac  hic  cxhibcmus ,  gcnuina  cfle 

hoc  (fuod      manifcftis  conuincimus  argumcncis.  Quaeftiones  aliquot  operi  Oxonienfi ,  prazfcrtim  in 

e  mus.       \^}^^Q  primo  addicas ,  vci  func  illae ,  quac  adiunguncur  ad  fincm  quaeftionis  6.  dift,^.  illuc 

cfle  tranflatas  cx  Reportatis ,  ibidcm  monetur  in  margine  in  omnibus  ferme  editionibus, 

&  nos  probamus  in  fcholio  primo  ad  hanc  quaeftonem  in  ifta  edicione  ;  fed  neque  hac 

quacftiones ,  ncquc  aliac  fimiles  addiciones ,  fic  habcncur  in  aliis  Rcportatis ,  fed  in  his 

noftris  duntaxat  habcntur  vcrbatim.   Dcindc  Mauritius  Archiepifcopus  Tuamen.  in  no- 

tationibus  ad  quacftioncs  Metaphyficae  Scoti  citat  multa  cx  Reportatis ,  qux  in  his  tan- 

tumlcguntur.  Tcrtio  Gregorius  Ariminenfis  Scoti  fuit  fynchronos,  collegain  Acade- 

mia  Parificnfi  5  &  fcripfit  m  fccundum  librum  Sententiarum  ann,  1 5  41.  a  mortc  Scoti.3  4. 


optu  tmen- 
turni 


&  in  primum  poft  annos  duos  dedit  Commcntarios.  In  iftis  libris  pftflim  citat  Rcportata, 
Reportationcs ,  lcduram , & fcriptum Parifienfc  Scoti ,  vti adnotaui locis  plcril(que,& 
indicat  fe  familiarem  habuiflc  Scotum,  atquc  cum  co  non  fcmcl  certamen  Scholafticum 
jniifle.  Multa  cx  his  Rcportatis  verbatim  refcrt,  &  paginas  ferme  integras  fidehter  tran- 
fcribit.  Duo,vel  tria,fl  cxpcriri  vclit  lcftor ,  indico  loca,omiflis  reliquis ,  ne  pariam  fafti- 
dium.  Inprimumdift.i.q.i.art.i.concl.i.recitatfideliflimcnullovcrboomiflb^f^ptem 
argumenta,quibus  Scotus  cadcm  dift.q.  3  .n.3  .c6nteridit  probatc  odium,  &  triftitiam  rca- 
liter  differre.  Hzc  autem  defumpta  efle  ex  hoc  codice,quem  nos  offerimus ,  non  ex  illo, 
quem  alij  fub  ReportMtorum  nominc  circumfcrcbant,  videbit  ledor ,  fi  volucrit  excmpla- 
ria  conferrc.  In  fccundum  d.i  .q.  i.art.  i.tranfcribit  amplam  rationem,  qua  Scotus  ibidem 
num.8.  probatquodcffcftus  immcdiatc  produftus  a  Deo,  ab  eo  folo  caufetur.  Ibidem  d. 
9.q.  I  .in  principio  multas  congcritrationcs  Scoti,quibus  cadem  dift.  num.4.  &  feqq.pro- 
bat  Angelum  pofle  naturahtcr  viderc  cogitationes  altcrius  Angeli :  fed  \\xc  omnia  har 
bcntur  fecundum  omnes  apiccs  in  his  noftris  Rcportatis,&  dcfunt  in  aliis. 

Demum librum  quartum germanum  prioribus efle  conuincitur,  quod  alternis  cita-  ^        . 
tionibus  fe  confirment  primus  &:  quartus  ,  vti  fupra  pracmonui ,  &  Guliclmus  Alueuicus  //^^^  '  ^. 
citatus  moneat  ex  Reportatis  poftremam  partcm  libri  quarti  tranflatam  efle  ad  fcriptum  ,tu, 
Oxonienfe.  Noftri  autem  codicis  pars  illa  tranflatacohjcrctad  verbum  ,  &  dilcrepat  in 
vetcribus  Reportatis. 

Vnde  vero  hajc  noftra  prodicrint  poft  trina  faecula  fcifcitanti ,  dicam  librum  primum  -^' 
haud  nunc  primum  in  lucem  prodire.  Etenim  fub  ipfam  Typographiic  infantiam  im-  '  "^ 
preflus eft,  adhibitis ad finem  tempore &  authoribus  imprcflionis,his  vcih\s:lo»nnU  Scoti 
de  Ordine  Minorum  ptcrjt  TheologtA  profejforit  frxcelUntipimi  ,fuper  primum  Sententiarum 
qudfiiones  Reportationum  Pttrifienfium  a  Bartholomao  Bellato  Feltrenfe  ,facr*pnginA  Do&ore 
clarifimo,  necnon  Regente  erudito  tunc  temporis  Conuentm  Bonenijt.emendatx  cum  diligentia^ 
finiuntfeliciter :  nec  non  operata  charafferizat^que  fublimi  literarum  effigie  duSiudr  tmpenfis 
1/iri  circumjj>e£ii  Demini  leannit  de  Annuntiata  de  Augufia.  laus  Dco  pararoftt^ue  Firgini 
Mari/t,nec non toti Curid c^lefti triumphanti.  Annofalutii Dominicd  M.  CC  CC.LXXV 1 1 1. 
menfis  Aprilii  fextaferia.  Primo  huius  libri  afpedu  hacfitaueram  ,  admiratus  quantum 
difcreoarct  ab  illo ,  quera  pra:  manibus  repetitis  praelis  habebamus ,  &  cui  potius  fidem 
adhiberem,anceps  dubitaui ,  donec  in  Bibliotheca  Vaticana  occurrit  permagnus  codex 
vctuftus  membrancus  MS.  paucis  annis  poft  Scoti  obitum  cxaratus.  Numero  fignatur 
876.  &: in  principio  monetur Thomam  de  Sarzana ,  qui poftea fuit  Nicolaus  V.  illum  ac- 
cepiflie  a  Magiftro  loanne  Georgij  de  Caltehnis  Ordinis  Minorum,  facrarum  Scriptura- 
rum  Magiftro.  In  eo  practer  alia  Scoti  opcra  continentur  primus ,  ac  fecundus  liber  Re- 
portatorum  ,  fub  hoctitulo ,  Le£iura  Partfienfis.  &  in  fine  primi  libri  habetur :  Expltciunt 
Reportationes  ,feu  magna  additiones  adprimum  lihrum^zm^  vti  diximus  in  Cenfura  fcripti 
Oxonienfis ,  multa  in  hoc  operc  traftauit ,  quac  in  Oxonicnfi  omifit ,  &  hinc  ad  comple- 
mentum  illius  operis  tranflata  funt.  Ex  hoc  codice  Vaticano  plurima  dcprauata  ,  &  cor- 
rupta  libri  impreffi ,  vti  rudis  illa  Typographia:  infantia  ferebat,correxi ,  &  quac  dcerant, 
fuppleui.  In  Bibliotheca  Conuentus  fandi  Francifci  Tranf-Tyberini  alium  codicem  in- 
ueni  MS.  libri  fecundi  Rcportatorum  Vaticano  cohacrcntcm ,  &  librum  quartum  ex  ea- 
dcm  Bibliothecaaccepi.  Vtrumque  codicem  rcligiofi  Fratres  acceperunt  ante  annos  du- 
centosdonoPhilippi  Barbaryci  Venetifedis  Apoftolicae  Protonotarij.  Vnde  vcro  librum 
tertium  huius  operis  corrigeremus,aut  probaremus,  nullum  nafti  excmpiar  vctuftum,&: 
afluetum,diligenter  tamen  a  nobis  recognitum,  reliquis  adiunximus. 

Nefcio  ex  quo penu depromptum  commune  ,  &  vulgare illud  Rcportatorum cxem-  ^J'^' 
pIar,quod  toties  luci  inucdum,totics  etiam  eft  negIedum,propter  dcnfas,  quibus  ofFun-  ^f  ^  f  ^1^^ 
debaeur,'rcncbras ,  &  innumeros,  quibus  fcatcbat,errores.  loannes  Maior  primusedi  cu-  r.ppofiti- 
rauit  opc duorum Baccalaureorum Parifienfium  ann.i  y  i  S.aitque  fe  repcrifTc  Parifiis  quo  tmm. 
camen loco , vel Bibliotheca non fignificat.  Sed duo , quae occurrerunt  cxcmplaria ,  *dio 
vndecfuaque  cerrupta,  dixityfcahrefa,  portentofa,  a  verttate  Theologtcaprcrfu^  i*liena,  cr  ve- 
ternofefitu  obliterata ,  vt  indolucrit :  modicum  tamcn ,  aut  nullum  adhibuit  laborcm ,  vt 
nitida ,  aut  terfa  prodirent ,  quippc  fiue  eius  in  recognofcendo  negligentia ,  fiue  Bacca- 
laureorum  ofcitantia ,  talia  excufa  funt,  qualianullus  vellct  Icgerc,  aut  poflct  intcl- 
ligcre ,  &  Scoti  fcetum  viri  in  eius  operibus  vcrfati  omnino  cflc  negarcnt.   Sccundam 
cditionem  fccit  Vcnetiisann.  1597.  Magifter  Guido  Bartoluccius ,  eif  dcm  tamen  foe- 
dis  erroribus  maculatam  ,  aliifque  additis  foediorcm  ,  licct  prarlo  poriorcm ,  notis  mar- 
ginahbus ,  citationibus  ,  &:  brcuiufculis  refolutiouibus  audiorcm.  Tcrtiam  parabar  R  P. 

t     3  Hugo 


Hugo  Cauellus  frequcntibus  Scholiis  ,'Dodorum  citationibus ,  notls  marginalibus ,  va- 

rioque  culcu  ornatiflimam  ,  fedad  Archiepifcopatum  Armacanum  afrdmptus ,  &  paulo 

poft  morte  praeuentus  ,  vcl  non  potuit  tcxtum  corrigcre ,  vel  corrcdus  codex  e  manibus 

confodaUum  dilapfus ,  apud  Typpgraphum  eft  delideratus.  Adhibitum  itaque  exem- 

piar  Vcnctum ,  magnaque  incuria  abfquc  vUo  prorfus  examinc ,  editum  eft,  prifcis  erro- 

ribus  nouis  adiundis. 

X 1 1.  Reiedo  proindc  tcncbricofo,confufo,  &:  prorfus  imperceptibiU  hoc  adulterino  opere, 

^id  pn    tandemgcnuinum,&vcrumfoetum  cdimus ,  aUorum  ornamenta ,  qux  potuimus , fuis 

jlitHm  in      locis  diftinximus  ,  Do£J:orum  citatiopes ,  SchoUa  ab  lUuftriffimo  CaueUo  per  iUud  opus 

hc  ««?>"'    ^ifpcrfa ,  huic  adaptauimus  ;  noftra,  vbi  opus  erat ,  adiunximus ,  Patrum ,  &  Philofopho- 

''^'  rum  authoritates  apud  ipfos  confuluimus ,  &:  diftind^  citauimus ,  mendas  omnes ,  & 

maculas  abftcrfimus ,  omniquc  conatu  cautura  eft ,  vt  ppft  tot  fxcula ,  &  poft  trinam 

fpurij  operis ,  Scoto  prorfus  indigni ,  fallaciffimam  cditioncm  ifta  noftra  emaculata ,  & 

fuis  numeris  abfolqta  prodirct,  Ipfius  libri ,  &  mci  laboris  pcnes  ce ,  prudens  Le6lor, 

efto  iudicium, 


INDEX 


I  N  D  E  X 

Diftindionum  &  Qu^ftionum  Reporta- 
torum  Parifienfium. 


TKOLOCyS. 

^*fi.  I .  ^^^^^fl^  Trum  Deiis  fub  propria 
racione  Deitatis  pof- 
fit  cfle  liibiedum  ali- 
^.    -».    —     cuius  fcientiaj.  ^a^.  i 
Artic.  I .  Quid  requiritur  ad  rationem  fcien- 
tix.  1 

2.  Quid  requiritur  ad  rationcm  primi  fub- 

icdi  alicuius  fcicnrise.  3 

3 .  An  Dcus  poflit  cocipi  fub  rationibus  parti- 

cularibus  diftindis  a  ratione  cfllentije.  6 

4.  Qualitcr  Deus  cft  obicdum  Thcologia;, 

&  an  inter  rationcs,quibus  Dcus  poceft 
concipi,  fit  aliquis  ordo.  1 1 

Slu*fi.  2 .  Vtrum  veritatcs  per  fe  fcibiles  dc 
Deo  fub  rationc  Dcitatis  poflTunt  fciri 
ab  intcllcdu  viatoris.  1 4 

j.  Vtrum  Viator  cxpurisnaturalibuspoflic 
fcireomnes  vcritatesfcibiles  de  Deo. 
io 

^itfirunc.i.  Vtrum  illa  fcicntia ,  quareft  dc 
Dco  fub  rationc  diuinitatis  fit  cogni- 
tiuaomnium.  zi 

1,  An  Tlicologia  fit  fcicntta  vna,  &  maximc 
vna.  ihid. 

3.  Vtrum  Thcologiafit  diftin6taa  rchquis 

fcicntiis  Philofophias ,  &  prior  omni- 
bus.  z  3 

4.  Vtrum  Theologia  fit  fubaltcrnata  alicui 

fcicntia:  5  aut  illa  alteram  fibi  fubalter- 

net.  ibid. 

y.  Vtrum  Theologia  fit  de  omnibus.     ibid. 


Ll  BRl      PR  1  Ml 

DISTINCTIO      I. 

Sji*ft'  I .  p^^  Trum  pcr  fe  obicdum  frui- 

^l^     tionisfitvltimus  finis.     24 

X.  An  apprchcnfo  fine  vltimo  nccefle  lit  ipfo 

frui.  2  y 

3 .  Vtrum  fruitio  in  voluntatc  fit  idem  dile- 

(^ioni,  vel  deIc61:ationi.  26 

4.  Vtru  Dcus,viator,peccator,pofl[intfrui.27 

D  I  S  T  I  N  C  T  I  O     II. 
^tjl.i.  Vtrum  fit  aliquod  cns  fimpliciter 
primum.  2  S 


2.  Vtrum  primitas  fimplicitcr  poflit  conuc- 

nire  rcbus  altcrius  raiionis.  ibid. 

3.  Vtrum  cn$  fimplicitcr  primum  refpcdu 

omnium  pofteriorum  iit  adu  infinitum 
intcnfiue.  3 1 

4.  Vtrum  primumcns  fimpliciterfittantum 

vnum  numcro.  3  3 

y.  Vtrum  eflTentia:  diuina:  repugnet  produ- 

<3:io  realis  intrinfcca.  34 

6.  Vtrum  in  natura  diuina  pofllint  efle  plures 

produ(3:ioncs  intrinfecx.  36 

7.  Vtrum  in  Dco  poflTint  eflc  plures  produ- 

«^iones  intrinfecx  ciufdem  rationis.  39 

8.  Vtriim  fint  tantiim  trcs  pcrfonx  in  natura 

diuina.  40 

D  1  S  T  I  N  C  T  I  0     III. 
^^(f.i.  Vtrum  Deus  fit  naturahter  cogno- 
fcibilis  a  viatore.  42 

2 .  VtrCmi  Deum  cflc  fit  per  fe  notum,      44 

3.  Vtrum  veftigium  Trinitatis  diuinxfitin 

qualibct  creatura.  45 

4.  Vtrum  in  parte  intcllediua  proprie  fum- 

pta  fit  mcmoria  habcns  fpecicm  intel- 
ledualem  realitcr  diftindam  ab  adu 
intclligendi.  4^ 

j.  Vtrum  mcmoria  intellcdiua  fit  confcrua- 
tiua  fpeciei  intelledualis  ceflancc  adu 
intelligcndi.  48 

6.  Vtrum  in  intelledu  noftro  fit  aliqua  no- 

titia  aftualis  genita.  j  i 

7.  Vtrum  in  mcntc  noftra  fit  imago  Trinita- 

tis.  y  5 

D  I  ST  l  N  C  T  I  0     IV. 
^dft.i.  Vtrum  Dcus  genuit  alium  Deum. 

2.  Vtriim  Dcus  fic  Paccr ,  Filius,  &  Spiritus 
fandus.  y8 

DISTINCTIO     F. 

^dft.  1 .  Vcrum  cflcncia  gencrec ,  auc  gene- 
retur.  y8 

2.  Vtrum  fihus  Dci  fit  genitus  de  fubftantia 

Patris.  60 

3.  Vtrumrclatio  in  diuinis  fit  adus  eflen- 

tiar.  63 

D  I  S  T  I  N  C  T  1  O     VI. 
^rf/.i.  Vtrum  Deus  Patcrgenuit  Fihum 
voluntatc.  6  j 

2.  Vtrum 


Index  Diftindlionum, 


1,  VtrumDcusPatcr  volcnsgcnuit  Filium. 

ibid. 
3 ,  Vtrum  Deus  Pater  genuit  Filium  nccefli- 

tate.  66 

DISTINCTIO     VII. 
c^dfi.  I .  Vtrum  potentia  gcncrandi  in  Patrc 

fitaliquid  abfolutum ,  vel  refpcdiuum. 

61 
z.  Vtrum  Filius  poffit gencrare.  6% 

3.  Vtrum  gencratio  diuina  fit  vniuoca  ,  vcl 
aequiuoca.  70 

D  I  S  T  I  N  C  T  1  O     VIII. 
^xft.x.  Vtrum  Dcus  vcriffimc  cft.  71 

z.  VtrumDeusfit  immutabilis.  ibid. 

3.  Vtrum  quodlibct  aliudaDeo  fit  muta- 

bile.  ibid. 

4.  Vtrum  vera  fimplicitas  Dci  confiftat  in 

hoc,  quod  ipfc  eft,  quidquid  habet.  j6 

5 .  Vtrum  fimphcitati  diuina;  rcpugnet,quod 

ahquid  didum  dc  Dco  formahter  fit  in 
genere.  jj 

D  I  S  T  I N  C  T  I  0     IX. 

^dft.  fjnu .  Vtrum  gcncratio  Fihj  Dci  fit 
jeterna.  80 

D  1  S  T  I  N  C  T  I  0     X. 

^/j:/.  T.  Vtr^m  voluntas  diuina  poteft  cfTc 
per  fe  principium  communicandi  cf- 
fentiam  diuinam.  81 

i.  Vtrum  voluntas  poffit  cfle  principium  nc- 
ccfiTario  produccndi  ahquid.  8  3 

3.  Vtriim  in  vohintate  rcfpedu  eiufdem 

produdionis  compatiantur  fe  neceffi- 
tas,  &:  hbertas.  8y 

4.  Vtrum  voluntas  fit  principium  producen- 

di  Spiritum  fandum.  88 

D  !  S  T  1  N  C  TI  O     XI. 
^*ft.  I .  Vtrum  Spiritus  fandus  procedat  a 

Patre  &:  Fiho.  8^ 

1.  Vtrum  fi  Spiritus  fandus  non  proccderec 

a  Fiho ,  diftingucrctur  rcahtcr  ab  illo. 

87 
D  I  S  T I  N  CTJ  0     XII. 

^dft.  I .  Vtrum  Patcr  &:  Fihus  fpircnt  Spiri- 

tum  fandum  inquantiim  vnusfunt.  88 
t.  Vtrum  Pater  &  Fihus  fint  duo  fpirato- 

res.  89 

3 .  Vtrum  Pater  &  Fihus  omnino  vniformi- 

terfpirent  Spiritumfandum.        ibid. 
D  I  ST  I  N  0  TI  0     XIII. 
^aft.vnic.  Vtrum  proceflio  Spiritus  fandi 

fitgcneratio.  90 

DIST/NCTIO     XIV.  &  XV. 
Siitdft- 1 .  Vtrum  omnes  perfonaj  diuinai  mit- 

tant  Fihum,  &;  Spiritum  fandum,     9  i 
X.  Vtrum  quafhbet  perfona  diuina  mittatur 

ibid. 
DISTINCTIO     XVI. 
^eft.vHJc.  Vtrum  S]piritui  fando  conueniat 

miffio  vifibihs.  93 


D  I  S  T  I  N  C  T  I  0     XV 11. 

Sludft.  I .  Vtrum  in  anima  viatoris  fit  neceflc 
poncrc  charitatem  formahtcr  inhacrcn- 
tcm.  94 

i.  Vtrum  habcns  charitatcm  crcatam ,  per 
ipfam  fit  acceptus  Deo,  tanquam  di- 
gnus  vita  jeterna.  9^ 

3.  Vtrurain  augmentatione  charitatis  tota 

chariras  pra^cxiftens  corrumpatur,  &: 
noua  inducatur.  98 

4.  Vtruminaugmentatione  charitatis  illud 

pofitiuum  praee3iiftcns,&:  manens  fitto- 
ta  cffcntia  charitatis  intcnfa?.  99 

y.  Vtrum  charitas  augeatur  pcr  extradio- 
nem  partis  ipfius  de  potentia  ad  adum. 
100 

6.  Vtrum  charitas  augcatur  per  additioncm 

gradus  in  eflentia  charitatis  ad  gradum 
prasexiftentem.  i  o  i 

7.  Vtrum  charitas  poffit  diminui.  103 

D  I  S  T  I  N  C  T 1  0      XF II I. 
^dft.vnic,  Vtrum  donitm  dicat  propricta- 

tem  perfonalem.  105 

D  I  S  T  I  N  C  T  I  0     XIX. 
^ttft.x.  Vtrum  pcrfonae  diuinae  fint  arqualcs 

fecundum  magnitudinem.  108 

z.  Vtrum  ajquahtas  diuinarum  perionarum 

praccis^  attcndatur  fecundum  magnitu- 

dincm,potentiam,&  aetcmitatcm.  ibid. 

3.  Vtrum  in  diuinis  perfonis  relatio  xquah- 

tatis  diftinguatur  a  relationc  fimihtu- 
dinis,  &  identitatis.  ibid. 

4.  Vtrum  pcrfonac  diuina:  fint  in  fc  inuiccm 

per  circuminfeffionem.  1 1 1 

5.  Vtrum  in  D.eo  fit  ahqua  ratio  totahtatis, 

aut  maioritatis.  1 1 3 

DISTINCTIO     XX. 
^*ft.  I .  Vtrum  pcrfonx  diuinaj  fint  asqualcs 
in  potentia.  116 

i,.  Vtrum  potentia  gencrandi  Fihum  pcrfe 
pertineat  ad  omnipotentiam.         ibid. 
D  I  ST  I  N  C  T  I  0     XXI. 
^aft.vnic.  Vtrum  hxc  fit  vera ,  Solus  Pater 
e(i  Det*s.  1 1 8 

D  I  S  T  1  N  C  T  I  O     XX II. 
^xft.vnic.  Vtrum  Deus  fit  nominabihs  a 
viatore  ahquo  nomine  fignificatc  fuam 
cfTentiam  in  fe.  i  z  i 

DISTINCTIO     XXIII. 
^xft.vnic.  Vcrum  perfona  vt  eft  commune 
tribus  perfonis ,  dicat  intcntionem  fe- 
cimdam.  1 14 

D  I  S  T  I  N  C  T  I  0     XXIV. 
^xft.vnic.  Vtrum  in  perfonis  diuinis  fit  ah- 
qua  phirahcas  numerahs.  i  z  j 

D  I  S  T  I  N  C  T  l  0     XXV. 
^ttft.  I .  Vtrum  petfona  dicatur  fecundum 
fubftantiam,vcl  fccundum  rclationcm. 

i.  Vtrum 


&  Qu^ftionum. 


1.  Vtrum  aliquis  conccptus  pofitiuus  primx 
intentionis  poffit  efTe  communis  fola 
communitate  rationis  diuinis  perfonis. 

DISTINCTIO     XXVI. 

^udfl.  I .  Vtrum  perfona  diuina  conftituatur 
cfTentialiter  in  ejfe  perfonali  per  rela- 
tionem  originis.  1 3  y 

z.  Vtrum  rationi  formali  relationis  rcpu- 
gnat  formalitcr  conftituere  fuppofitum 
fubftantix.  ,137 

3.  Vtrum  circumfcriptis  relationibus  poffinc 

intelligiin  natura  diuina  perfona:  di- 
ftindx.  141 

4.  Vtrum  perfona  producens   conftituatur 

formaliter  in  ejfe  perfonali  per  relatio- 
nem  ad  perfonam  produdam.         1 43 

y.  Vtrum  in  diuinis  fit  aliqua  perfona  abfo- 
luta.  1 47 

D  I  S  T I  N  C  T  I  O     XXV II. 

^^ft.i.  Vtrum  eadem  proprietas,  fiuc  rela- 
tio  fit  paternitas ,  &:  generatio  adiua. 
148 

1.  Vtrum  Verbum  intellcftus  creatifitno- 

titia  adualis.  153 

3 .  Vtrum  quaelibet  intellcdio  adualis  in  in- 

tclledu  crcato  fit  Verbum.  i  y  y 

4.  Vtrum  Verbum  in  diuinis  dicat  formaliter 

proprietatem  fecundje  perfonje.      i  y  6 
y.  Vtrum  intelledus  fequens  iudicium  ra- 

tionis  naturalis  neceffario  poneret  in 

Deo  Verbum  cfTentiale.  ibid. 

6.  Vtrum  Verbum  diuinum  dicat  rcfpedum 

ad  creaturas.  ibid. 

D  I  S  T  I  N  C  T  I  0     XXVIII, 
^dft.i.  Ytmm.ingemtum  fit  proprietas  ipfius 

Patris.  lyg 

2.  Ytmm  inn*fcibilit/u{\t  proprietas  confli- 

tutiua  primx  pcrfonac.  160 

3 .  Vtrum  efTcntia  ex  fe  detcrminet  fibi  ge- 

nerationcm  adiuam .  164 

4.  Vtrum  tantum  fint  quinque   notiones. 

1^7 

D  I  S  T  I  N  CT I  0     XXIX. 
^^fl.vnic.  Vtrum  eadcm  fit  ratio  principij 
in  diuinisperfonaliter ,  notionaliter,  & 
effcntialiter.  169 

D  I  S  T  I  NCT  I  O     XXX. 
c^dfi.vnic.  Vtrum  relatio  noua  creaturjc 
ad  DcumncccfTario  exigat  rclationem 
nouam  Dei  ad  creaturam.  1 7 1 

D  ISTINCTIO     XXXI. 
^dft.  I .  Vtrum  identitas ,  aequalitas ,  &:  fi- 
militudo  in  diuinis  dicantur  fecun- 
dum  fubftantiam ,  vel  pcr  relationcm. 
171 
1.  Vtrum  identitas  ,  fimilitudo  ,  &  jequa- 
litas  in  diuinis  finc  relationes  reales. 
ibid. 
Scoti  ofer.  Tem.  XI. 


3.  Vtrumfitaliaatqualitasin  Patrc&:  Filio. 

ibid. 

DISTINCTIO     XXXII. 
^uffti.  Vtrum  Pater&:  Filius  diligant  fe 

Spiritu  fando.  1 79 

1.  Vtrum  Pater  fit  fapicns  fapientia  gcnita. 

ibid. 
D  I  S  T  I  N  C  T  I  0      XXXIII. 

^usfl.i.  Vtrum  proprietas  in  diuinis  fic  cf- 
fentia.  1 8 1 

z.  Vtriim  fimplicitati  pcrfona:  diuinacrcpu- 
gnet  qualifcumque  diftindio  realis 
conftitucntium  ipfam.  1 84 

D  I  S  T  l  N  C  T  I  0      XXX IV. 

Slu/fl'  I .  Vtrum  pcrfona  fit  idem  cum  efTen- 
cia.  190 

2.  Vtrum  omnes  tres  pcrfonre  fint  vnius  cf- 

fentix.  ibid. 

3.  Vtrum  efTentialia  in  diuinis  approprien- 

turperfonis.  191 

D  I  S  T  I  N  C  T  I  0     XXXV. 

^*ft.\'  Vtrum  in  Deo  fit  cx  natura  rci 
intelledus  &  intelltgere  formaliter. 
ibid. 

z.  Vtrumprimum  obicdum  intelledus  di- 
uini  fit  efTcntia  diuina  fub  propria  ra- 
cionc  cfTcnciaj.  197 

DISTINCTIO     XXXVI. 

Siudfl.  I .  Vcrum  aliquid  aliud  a  Dco  fic  in  in- 
ccllcdu  diuino  vc  obicdum  fui  inccllc- 
dus.  199 

1.  Vcrum  ad  hoc  quod  incclledus  diuinus 

cognofcac  aliaa  fe  incclledione  fim- 
plici ,  requirancur  in  eo  rclacioncs  di- 
ftinda:  ad  incelligibilia  diftinda.    ibid. 

3.  Vcrum  Deus  quorumcumque  aliorum  a 

fe  habeac  diftindas  ideas.  107 

4.  Vcrum  Deus  aliorum  a  fc  habcac  infinicas 

ideas.  ibid. 

D  I  ST  I  N  C  T  J  0     XXXVII. 
Slutift.  I .  Vcrum  Deus  fic  vbiquc.  2.  i  y 

2.  Vcrum  illi  modi,  quibus  dicicur  Dcus  in- 

cffe  rcbus,  fcilicec  pcr  cfTcnciam  ,  prx- 

fcnciam,  &c.finc  bene  affignaci.      ibid. 

DISTINCTfO     XXXViri. 

Slui^ft.  1 .  Vcrum  Deus  habcac  decerminacam 

praifcicnciam   de  eucncu    fucurorum 

concingcncium.  217 

2.  Vcrum  fciencia  Dei  de  fucuris  contingcn- 

cibusficinfallibilis.  218 

D  I  S  T  I  N  C  T  l  0      XXX  l  X. 

^dft.i.  Vcrum  Dcus  immucabiliccr  pra:- 

fciac  cuencus  fucurorum   concingen- 

cium.  ii9 

2.  Vcrum  Deus  ncccfTarioprxfciat  eucncum 

rci  fucurac.  ibid. 

D  I  ST  I  N  C  TI  O     XI. 

^dft.  vnic.  Vcrum  poffibilc  fic  prxdcftina- 

cumdamnari.  12.0 

ff  DISTIN 


Index  Diftindionum, 


VIStlNCtlO     XLI. 
£lu/tfi.vnic.  Vtrum  ex  parte  noftra  fit  aliqua 

f  aufa  prazdeftinationis ,  vel  rcprobatio- 

nis.  t^l 

D  I  S  TI  N  CT I  0      XLII. 
^ifi.  I .  Vtrutn  Dei  omnipotentia    poffit 

probari  naturali  ratione.  z  2  j 

jt.  VtrumDeusimmediatepoffit  producere 

quodcumque  poflibile,  ibid. 

D  I  S  r  /  N  C  T  I  0     XLIII. 
^'ifi-  j .  Vtrum  prima  ratio  impoflibilitatis 

fit  exparte  Dei,vel  ex  parte  rei  fiendac, 

2.2-7 

1 ,  Vtrum  Deus  pofllt  aliud  facerc  quam  fe- 

Cit,  42-9 

DISTINCTIO     XLir. 
^xfi.\.  VtrumD«us  poflet  produccrc  res 

aliter  quam  fecundum  ordinem  ab  ipfo 

difpofitum.  130 

%.,  Vtrum  Deus pofllt meliora  facere,quam 

fecit.  %l\ 

DISTINCTIO     XLV, 
Sliiitfi,  I  Vtrum  in  Dcp  fit  voluntas  formali- 

ter  ex  natur*  rei.  z  3  z 

*.  Vtrum  voluntas  in  Deo  fit  elTentia  diuina. 

ibid, 

D  I  S  T  I N  C  T  I  0     XLVI. 
^dfi.vnic.  Vtrum  voluntas  bcneplaciti  Dei 

fempcr  impleatur,  i^6 

DISTINCTIO     XLVIL 
^*fi  I .  Vtrum  Dcus  vclit  mala  fieri.     2  3^ 
?,,  Vtriim  Dei]s  pcrmittat  mala  fieri.     ibid. 

DISTINCTIO    XLVIII. 
^afi.vmc.  Vtrum  voluntas  creata  confor-. 

mis  volyintati  increatie  fit  femper  re- 

fta,  *37 


LIBRl     SECVNDI 


D  I  ST  I  NC  Tl  O     I. 


^*fi-l-\ 


pTrum  primus  aftus  caufan-r 

di  prsEcisc  fit  a  tribus  pcr-r 

fbnis,  139 

j,,  Vtrum  caufabile ,  antcquam  caufetur  in 

adu  ,  habeat  verum  ejfe  rcaj^  a  caufa 

fua.  Z43 

3 ,  Vtrum  Deus  pofllt  aliquid  crearc.      147 

4,  Vtrum  Dcus  produxcrit  mundum  fine 

principio  durationis.  z  y  i 

y,  Vtrumcreatio  fit  idemnatura:  crcataj.i  j6 
€.  Vtrum  relatio  crcaturas  ad  Deum  in  ra-» 

tione  caufae  fit  cadem  creaturae.     ibid, 
7.  Vtrum  relatio  creatura:  ad  creaturam  fit 

eadem  fundamento.  160 

t>  I  S  T  I  N  C  T  I  O     II. 
^dfi.i.  Vtrum  exiftcntia  rei  perhianentis 

menfuretur  alia  mefura,quam  x,\xo.i6^ 
z,  Vtrum  Angclus  fit  in  loco.  x6% 


DISTINCTIO    III. 
Siu^fi.  I .  Dc  Angelorum  detcrminationc  in 

fpecie.  169 

z.  Vtrum   Angelus    cognofcat   quiditates 

cteatas  per  diftinftas  rationes.        17 1 

3 .  Vtrum  Angelus  poflit  cognofcerc  fe  per 

eflentiain.  174 

4.  Vtrum  Angclus  poflct  habere  naturalitcr 

diftindam  ihtelleftionem  eflentiae  di- 
uinac,  178 

DISTINCTIO     IV. 
^afi.vnic.  Vtrum  Angcli  primo  inftanti 
fucrunt  bcati,  vel  miferi.  180 

D  I  S  T  J  N  C  T  l  O     V. 
^itfi,vmc.  Vtrum  Angcli  merucrunt  bcati- 
tuckncm,  184 

D  I  S  T I  N  c  T I  0    VI. 
^dfi.y.  Vtrum  Angelus  potuit  appctcrc 
xqualitatem  Dei.  i8y 

%.  Vtrum  primum  peccatum  Angcli  fuit  fu- 
perbia,  187 

D  1  S  T  I  N  C  T I  0    VI I. 
^dfi.\.  VtrummaU  Angcli  poflunt  poeni- 
tcrc.  Z9I 

1.  Vtrum  Angelus  damnatus  ncccflario  per- 
mancatinpeccato.  ibid. 

3 .  Vtrum  malus  Angelus  poflct  bcne  velle. 
ibid. 
DISTINCTIO     VIII. 
^ttfi.vnic.  Vtrum  Angelus  poflSt  aflumcw 
corpus.  198 

D  I  S  T  I  N  C  T  I  O     IX. 
^dtfi.  I .  Vtrum  Angelus  fuperior  poflit  illu- 
minare  inferiorem.  3  00 

X.  Vtrum  Angelus  poflit  loqui  Angelo.  ibid. 
3,  Vtrum  Angelus  poffit  loqui  Angclo  di- 
ftanti.  305 

D  I  S  T  I N  C  T  I  0     X. 
^dfi.  I .  Vtrum  Angelus  poflit  moueri  loca- 
liter  motu  continuo,  3  otf 

> .  Vtrum  omnes  Angeli  mittantur.        3  08 

D  I  S  T  I  N  C  T  I  0     XI. 

Siudfi- 1 .  Vtrum  Angclus  cuftos  aliquid  cau- 

fet  in  cuftodito.  3  08 

%..  Vtrum  Angeli  poifint  proficere  in  cogni- 

tione  naturali  accipiendo  cognitionem 

a  rebus,  311 

DISTINCTIO     XII. 

c^Afi.  I .  Vtrum  matcria  fit  cntitas  diftinfta 

^forma.  31 J 

1.  Vtrum  matcria  poflit  eflc  finc  forma  vir- 

tutc  alicuius  caufar.  310 

3.  Vtrum  materia  in  rebus  matcrialibus  fic 

principium  diftinguendi  indiuidua.  3 1 5 

4.  Vtrum  quahtitas  fit  principium  formalc 

indiuiduandi  fubftantiam  materialem. 
ibid. 
f.  Vtrumfubftantiamatcrialis  pcrfe  fitin- 

diuidua.  l^^ 

^.Vtrum 


&  Qu^ftionum. 


6.  Vtrum  fubftaiitia  matcrialis  pcr  aliquid 

pofitiuum  fit  hxc.  3 19 

7.  Vtrum  fubftantia  materialis  fit  indiuidua 

pcr  e£"f  adualis  cxiftcntiae.  330 

8.  Vtrum  fubftantia  matcrialis  pcr  aliquid 

pofitiuum  pertinens  ad  genus  fubftan- 
tia^jlit  indiuidua.  331 

D  I  s  r  I  N  c  r  1 0    XIII. 

^afi.vnic.  Vtrum  lumen  fit  propria  fpccies 
fcnfibilis  lucis  corporalis.  333 

D  I  S  T  I  N  C  r  I  0     XIV. 

£iu/tji.\.  Vtrum  calum  fit  fubftanria  fim- 
plex.  33^ 

1.  Vtrumfintplurescoclimobilcs.  339 

3 .  Vtrum  ftella: aliquid  agat  in  infcriora.3 41 

D  I  s  r  j  N  c  r  1 0   XF. 

^sft.  vnic.  Vtrum  mancant  clcraenta  in 
mixto.  343 

DisriNcrio    XVI. 

^/tjf.  vnic.  Vtrum  imago  Trinitatis  confi- 
ftat  in  tribus  potcntiis  animac  diftindis. 

D  I  s  r  I N  c  r  I  0    XVII. 

Sla*^-'^-  Vtrum  anima  Adx  fuit  crcata  in 
corporc.  3yo 

1.  VtrumParadifusfitlocus  conucnicnsha- 

bitationi  humana:  natura:.  3  j  i 

DisriNcrio    XVIII. 

Sla^P- 1  •  Vtrum  in  materia  naturali  fit  ratio 
fcminalis  ad  formam  cduccndam  de 
ipfa.  3  y  1 

z.  Vtrumformabatur  corpus  Euaedc  cofta 
vt  de  ratione  fcminali.  3^5 

D  I sr  I N c  ri  0    XIX. 

^tfi.  vnir.  Vtrum  in  ftatu  innoccntia:  ho- 
mo  fuifiTctlimmortalis.  ibid. 

D  I  s  r I N  crn  o    xx. 

Sji*ft- 1  •  Vtrum  filij  in  ftatu  innoccntiarfuif- 
fent  confirmati  in  iuftitia.  35-7 

2.  Vtruminftatuinnoccntias  fuiflcnt  folum 

illi  gcncrati,qui  modo  funt  clcdi.   3^8 

D  I  s  r  i  N  c  r  I  o    XXI. 

^tft.vnic.  Vtrum  primum  pcccatum  Ada: 
potuit  cflTc  veniale.  359 

DisriNcrio    x\xii. 

^xft.vnic.  Vtrum  pcccatum  Adx  fuit  gra- 
uiffimiun.  360 

DisriNcrio    XXIII. 

^xft.vnic.  Vtrum  Deus  poflit  faccrc  volun- 
tatcm  impeccabilcm.  364 

D  I  sr  I  Nc  r  I  o    XXIV. 

^xft.vnic.  Vtrum  portio  fupcrior  fit  diuerfa 
potentia  a  portionc  infcriori.  3  64 

DisriNcrio    XXV. 

^dft.vnic.  Vtrum*  aliud  a  voluntatc  caufct 
adum  eius  clfc£tiuc.  366 

DisriNcrio    XXVI. 

^ift.vnic.  Vtrum  gratia  fit  in  effcntia  ani- 
maj,  vclin  voluntatc.  371 

Scoti  ofer.  rom.XI.  Pars  II. 


D I  s  r  I N  c  ri  0    XXVII. 

^aft.vnic.  Vtrum  gratia  fit  virtus.         374 

DisriNcrio    XXVIII. 

^dft.vnic.  Vtrum  libcrum  arbitriu  fine  gra- 
tia  pofl[it  cauere  a  mortali  peccato.  3  7  y 

D/sriNcrio    K X tx 

^ift.  I .  Vtrum  in  nobis  rcquiratur  gratia,vt 

principium  adiuum.  377 

i .  Vtrum  iuftitia  originalis  in  Adam  fuit  do- 

num  fupernaturalc.  380 

D  I  S  r  l  N  C  T  l  0     XXX. 
^tft.i.  Vtrum quilibet  naturaliter  propa- 

gatus  contrahat  aliquod  peccatum.3  8 1 
r.  Vtrum  peccatum  originale  fit  carcntia  iu- 

ftitiaeoriginalis.  381 

D  I  s  r  I  N  c  r  I  0    XXXI. 

^Aft.vnic.  Vtrum  animacontrahatorigina- 
le  peccatum  a  carne  infefta.  ibid. 

D  I s  r  i  N  c  r  I  0    XXXII. 

Slutft.vnic.  Vtrum  pcccatum  originale  re- 
mittatur  in  Baptifmo.  ibid. 

D  I  s  r  I  N  c  r  I  0    XXXIII. 

Slu*ft.vnic.  Vtrum  fola  poena  damni  debea- 
tur  peccato  originali.  ibid. 

DISTlNCriO       XXXIV. 

^dtft.vnic.  Vtrum  bonum  fit  caufa  mali.  390 
D  I  Sr  I  N  CT  I  0     XXXV. 

^uft.vnic.  Vtrum  pcccatum  formalitcr  fic 
corruptio  boni.  394 

D  I  s  r  I  N  c  r  I  0   XXXVI. 

^dft.vnic.  Vtrum  pcccatum  fit  pcena  pec- 
cati.  398 

D  I  s  r  I N  c  r  i  o   XX XV 11. 

^rf/.i.  Vtrum  materialc  pcccati  fitimmc- 

diateaDco.  39? 

2.  VtrumadusillefitaDco,  vt  pcccatum. 

400 

D  I  s  r  I  N  c  r  I  0   XXXVIII. 

c^Aft.vnic.  Vtrum  intcntio  fit  aftus  Volun- 
tatis  circa  finem  vltimum.  404 

D  I  s  r  I  N  c  r  I  0    XXXIX. 

Si»*ft'  I  •  Vtrum  Synterefis  cft  in  voluntatc. 

405 
2.  Vtrum  confcicntia  fit  in  intellcdu ,  &  vo- 

luntatc.  ibid. 

D  I  sr  I  N  c  r  I o    XL. 

^tft.vnic.  Vtrum  omnis  a<5tus  fit  bonus  ex 
fine.  4°7 

DisriNcrio    XLi. 

^sft.vnic.  Vtrumpoflibile  fit  adum  huma- 
num  cfle  indifFcrentcm.  408 

D  I  s  r  I  N  cr  I  o    XLii. 

^<ift.  I .  Vtrum  in  cogitatione  poffit  effe  ra- 
tio  pcccati.  4°? 

2.  Vtrum  ratio  pcccati  poffit  cffe  in  fcrmo- 

ne.  ibid. 

3.  Vtrumratio  peccati  poflTit  cflTc  in  opcre. 

410 
3 .  Vtrum,diuifio  Hieronymi  fit  fufficies.ibid. 
tt    2  DisriN 


Index  Diftindionum, 


D  I  ST  1  NC  ri  0  XLllt, 
^iuAft.vnic.  Vtrttm  poflibile  fit  peccatum  in 

Spiritum  fanftum.  4 1  j- 

D  I  S  r  1  N  C  TI  0  XLIV. 
£lu*ji.vnic.  Vtrum  potcntia  peccandi  fita 

Dco.  417 

L  1  BRl      T  ERT 1  1 


D  I  S  Til  N  Cr  l  O      L 


Sit^ft.l. 


Trum  poffibilc  fic  naturam 
humanam  perfonalitcr  fub- 
fiftcre  in  perfona  altcrius  naturac,  vel  in 
alianatura.  419 

%.  Vtrum  poflibilc  fit  naturam  liumanam 
pcrfonalitcr  vniri  vni  foli  perfonje  di- 
uinje.  411 

3 .  Vtrum  natura  humana  poffit  pcrfonari  fi- 

mulin  tribuspcrfonis.  414 

4.  Vtrum  poflibile  fit  plures  naturas  cflTe  af- 

fumptas  fimul  ab  vna  perfona,       ibid. 
y.  Vtrum  fuppofitum  creatum  poiTct  fuften- 

carc  aham  naturam.  ibid. 

DIsriNCriO     II. 
^//?.  I .  Vtrum  tota  natura  humana  fuit  pri- 

mo,  &:  immcdiate  vnita  Verbo.      417 
X.  Vtrum  pofllbile  fit  ahquam  naturampcr- 

fonari  Verbo,&;  non  frui  Deo.        4x9 

D  i  s  r  I N  c  r  I  o    III. 

^dft.  I .  Vtrum  beata  Virgo  concepta  fuit  in 

peccato  originah.  431 

1.  Vtrum  Chriftus  fiiit  conccptus  fine  origi- 

nah.  43  j 

3,  Vtrum  Incarnationcm  prxcclfit  organiza- 

do,&  fimihtcr  animatio.  ibid, 

DlSTlNcriO     IV. 
^47?.!.  VtrumBeata  Virgo  fuit  veraMa- 

terChrifti.  437 

*,,  Vtrum  Beata  Virgo  fuit  naturahter  Ma- 

tcrChrifti,  ibid. 

DIsriNCTlO     V. 
^tft.vntc.  Vtrumnaturadiuina  potuitaflu- 

merc  pcrfonam  creatam,  441 

D   t  S  r  l  N  C  T  1  0      VL 
Sli**ft- 1  •  Vtrum  in  Chrifto  fit  ahquod  e(fe 

ahud  ab  e([e  Vcrbi  increato.  44^ 

a.  Vtrum(!i;hriftusfitahquaduo,  444 

3 .  Quid tcncndum  de opinionibus  quorun- 

dam  Mc.  44^ 

DIsriNCTIO     VII. 
Sljt^ft- 1 .  Vtrum  hxc  fit  vcia ,  Detts  eft  homo, 

446 
1.  VtrumfithjEC  vcx^^Deui fnfiiti eft  homo. 

448 

3.  yttumhxcfityctZyHomo  eftfaifMtDe/u. 

ibid. 

4.  VtrumChriftusfitprardcftinatus  eflTeFi- 

husDci.  45  o 


D  I  s  r  I N  c  r  I  0    VI iL 

^dft.  I .  Vtrum  in  Chrifto  fit  fihatio  reahs 
ad  Matrem  aha  a  fihatione  ad  Patrcm. 
4p 

i.  Vtrum  rclatio  Chrifti  ad  Matrem  fit  rela- 
tio  accidentahs.  ibid. 

DisriNcrio    IX. 

^*ft.  vnir.  Vtrum  cultus  latriaz  debeatur 
Chrifto  fccundum  natura  humana.^y  4 
D  I  S  T  I  N  L  r  I  O     X. 

SluAft.vnic.  VtrumChriftus  fitfihusadopri- 
uusDci.  457 

DisriNcrio    xi. 

^af^.  I .  Vtriim  Chriftus  fit  crcatura.     45-8 

i.  VtrumChriftus  fecundum  quod  homo, 

fit  creatura,  jbid. 

i)  i  s  r  I  N  c  ri  0    XII. 

^tft.vnic.  Vtrum  Chriftus  fuerit  impccca- 
bihs,  461 

D  I sr  I N c  ri  0    XIII. 

Sluaft.  I .  Vtrum  pofllbilc  fuit  confcrri  ani- 
marChrifti  fummam  gratiam  confcri- 
bilcm  crcaturjE.  4^^ 

Z.  Vtrum  fumma  gratia  fit  coHata  anim.^ 
Chrifti.  ibid. 

3,  Vtrum  poflibile  fuit  animx  Chrifti  frui 
fruitione  fumma  crcata.  ibid. 

D  f  s  r  I  N  c  T  I  o     XIV. 

^dft.  T .  Vtrum  poflibilc  fuit  intellcdum 
animx  Chnfti  primo,  &  immediate  vi- 
dcrc  Verbum  pcrfcd^  pcrfediflima  vi- 
fione.  468 

t.  Vtrum  pofllbile  fuitanimam  Chrifti  nof- 
fcomnia  in  Vcrbo,qu2E  Verbum  nouit, 

4f9 
3.  Vtrum  anima  Chrifti  perfediifimc  no- 

uit  omnia  in  genere  proprio.  474 

D/STJNCriO     XV. 
^tft.vnic.  Vtrumin  Chriftoflritpafsiofc- 

cundum  portionem  fuperiorem.     477 
D  I  S  T  I  N  C  r  I  O     XVI. 
^uxfi.  1 .  Vtrum  Chriftus  aflTumpfit  necefsi- 

tatem  moricndi.  480 

%.  Vtrum  in   poteftatc  animas  Chrifti  fuit 

non  mori  tunc  ex  violcntia  pafsionis. 

ibid. 
DISTINCriO     XVII. 
Sla^fft'  I  •  Vtrum  in  Chrifto  fint  dujc  volunta- 

tes.  483 

2 ,  Vtrum  Chriftus  aliquid  voluit ,  tcl  ali- 

quid  orauit,quod  non  fuit  fadum.ibid, 

D  I  s  r  iN  c  T  I  0    XV in. 

SlSi*ft.  I  •  Vtrum  Chriftus  meruit  in  primo 
inftanti  fua:  conccptionis.  48  y 

2.  VtrumDeus  potcft  rcmitterc  culpam  fi- 

nc  infufione  gratia:.  49  o 

3,  Vtrum  fit  neccflarium  poncrc  habirum 

charitatis   in  anima  Chrifti  proptcr 
adum  fruitionis  verx .  49  % 

D  ISriN 


&  Qu^ftionum. 


D  1  Sr  I  N  C  TlO     XIX. 

^djf.vrtic.  Vtrum  Chriftus  meruit  omnibas 
nobis  gratiam,  &  gloriara.  49  5 

D  J  S  T  I  N  C  TI  O    XX. 

^iudfi.VHic.  Vtrum  neceflc  fuit  gcnus  huma- 
num  reparari  pcr  pafsionem  Chrifti. 

499 
DISTINCTIO     XXI. 

^dfl.vnic.  Vtrum  corpus  Chrifti  fliiffct  pu- 
trcfadum  fi  rcfurredio  fuilfct  dilata. 
50X 
DISTINCTIO     XXII. 

^dfi.vnic.  Vtrum  Chriftus  fiiit  homo  in 
triduo  mortis.  j  04 

D  I  ST I N  C  T  I  0     XXIII. 

£)u£fi.vnic,  Vtrum  poncnda  fit  fides  infufa 
refpcftu  credibihum.  y  i  o 

D  I  S  T  I  N  C  T  I  O     XXIV. 

^dfi.vnic.  Vtrum  creditum  potcft  efle  fci- 
tura,vel  e  contra.  j  1 6 

DISTINCTIO     XXV. 

^udfl.vnic.  An  ante  Chrifti  aducntum  fuit 
cadem  fidcs  neceifaria  ad  falutcm, 
qua:  poft  eius  aduentum ,  &  an  dc  iif- 
dem  credibilibus ,  qux  credit  Ecclcfia. 

DISriNCTlO     X  XVI, 
^dfi.vnic.  Vtrum  fpes  fit  virtus  Thcologi- 

ca  a  fide  &  charitatc  diftinda.         5  x  j 

D  I  S  T I  N  CT  I  0     XXVII. 
c^udfi.vnic.  Vtrum  poncnda  fit  charitas  in- 

fufa.  5  3 1 

D I s  ri N cri o   XXVIII. 

S>utfi.  I.  Vtrum  codem  habitu  diligimus 
Dcum  &  proximum.  j  3  4 

2,.  An  habenti  charitatem  ncccfTarium  fit 
dihgcre  proximum.  y  3  j 

D  i  S  T  I  N  CT I  O     XXIX 

^dfi.vHic.  An  homo  tcnctur  poft  Dcum, 
maxim^  dihgcre  fc.  j  j  6 

DISTINCTIO     XXX. 

^dfi.vnic.  Vtrum  inimici  fint  dihgcndi  ex 
charitatc.  537 

DISTINCTIO    XXXI. 

^dfi.  vnic.  Vtriim  fola  charitas  manct  in 
Patria.  540 

DISTINCTIO    XXXII. 

^dfi.vnic.  Vtrum  Deus  diligatomnia2Equa- 
liter  cx  charitate.  541 

DISTINCTIO     XXXIII. 

Studfi.vnie.  Vtrum  virtutes  moralesfint  in 
voluntatc.  544 

DISTlNCriO     XXXIV. 

^dfi.vnic.  Vtrum  virtutcs,  dona,fTudus,&: 
bcatitudincs  diftinguantur.  j  y  o 

D  I  ST  I  NCT  I  0     XXXV. 

^dfi.vnic.  Vtrum  fapientia,  fcicntia,  intel- 
leftus  ,  confilium ,  fint  habitus  intellc- 
itualcs.  yj4 


L  IBR  I     QJ  A  RTI 


DISTINCTIO     I. 


Slii.4- 


Trum  poflibile  fit  aliquam 
creaturam  habere  aliquam 
caufalitatcm  efFediuam  refpcdu  ali- 
cuius  cfFcdus  producendi  pcr  crca- 
tionem.  jy7 

z.  Vtrum  ha:c  fit  pcr  fe  cfTentiaUs  deffinitio 
Sacramenti,quod  efi  inuifihilis  gratid 
vifibilisforma.  563 

3 .  Vtrum  Sacramenta  noux  lcgis  habcant 

caufalitatcm  adiuam  refpeftu  grati^. 
566 

4.  Vtrura  Sacramcntis  nouae  legis  infit  ali- 

qua  virtus  fupernaturalis ,  qux  fit  ali- 
quo  modo  caufa  crcationis  gratiac  in 
anima.  y  67 

y.  Vtrum  in  Circumcifione  confercbatur 
gratia.  57° 

D  I  ST I  N  C  T  I  0     II. 

^dfi.  I .  Vtrum  Sacramenta  nouae  legis  ha- 
beant  cfficaciam  fuam  refpe£hi  gratiac 
conferendx  a  paffione  Chrifti.        574 

2.  Vtrum  baptizati  Baptifmo  loannis  tcnc- 

bantur  dc  neceffitate  falutis  itcrum  ba- 
ptizari  Baptifmo  Chrifti.  577 

D  I  S  r  I  N  C  T  I  0     III. 

^dfi.  I .  Qua:  fit  definitio  &: cfrcntia  Bapti- 
fmi.  578 

z.  Vtrum  hajc  fit  prarcisc*  forma  huius  Sa- 
cramenti ,  Ego  bnpttzji  te  in  nomtne  Pa- 
trit  ^  Filtj  (jr  Spirituf  fanlfi.  5^79 

3 .  Vtrum  fola  aqua  naturalis  &  pura  fit  con- 

ueniens  materia  Baptifmi.  ySi 

4.  Vtrum  inftitutio  Baptifmi  cuacuauerit 

Circumcifioncm.  584 

D  I  S  T  I  N  C  T  I  O     IV. 
^dfi. I .  Vtrum  paruuli  fint  baptizandi.  y  88 

2.  Vtriim  paruuli  baptizati  recipiant  cfFe- 

ftumBaptifmi.  ^89 

3.  Vtrum  paruulus  in  vtero  matris  pofsit 

baptizari.  ibid. 

4.  Vtrum  Adultus  non  confentiens  pofsit 

reciperc  Sacramentum  Baptifmi.    f  9 1 

j.  Vtrum  Adultus  fi6his  recipiat  cffcdum 

Sacramenti.  ^93 

6.  Vtrum  baptizati  Baptifmo  flaminis  tc- 

neantur  ad   fufceptioncm   Baptifrai. 

7.  Vtrum  omncs  baptizati  arqualiter  rcci- 

piant  cffedum  Baptifmi.  ^96 

DISTINCriO     V. 

^dfi.i.  Vtriim   malitia  miniftri  impcdiat 

effcdum  Baptifrai,  &:  an  pofsit  confcr- 

rc  vcrum  Baptifmum.  y  97 

1.  Vtrum  rccipiens  Baptifmumamalo  mi- 

niftro  pcccct  mortalitcr.  ibid. 

•ff      3  3.Vtrum 


Index  Difl:in6lionum, 


3 .  Vtrum  aliquis  tunc  dcbct  miniftrare  hoc 

Sacramentum,quando  praefumitur  vcr- 
gere  in  pcriculum  illius ,  cui  miniftra- 
tur.  ibid. 

D  I  S  r  I  N  C  r  I  O    VI. 

^fji.x,  Vtrum  folus  Sacerdos  pofllt  bapti- 
zare.  6co 

X.  Vtrum  vnitas  Baptifmi  ncccftario  requi- 
rat  vnitatem  Miniftri.  6  o  i 

|.  Vtrum  oporteat  baptizatum  elTc  diftin- 
£lum  a  baptizante.  ibid. 

4,  Vtrum  oportcat  fimul  efte  ablutionem,  & 

prolationem  verborum.  ibid. 

j.  Vtrum  in  baptizante  requiratur  intentio 

dcbita  ad  hoc  quod  baptizct.  603 

6.  Vtrum  in  baptizante  requiratur  a<3:uaUs 

intentio  baptizandi.  <Jo4 

7.  Vtrum  Baptifmus  fititerabiUs ,  &  qua:  fit 

pocna  iterantium.  CoG 

8.  Vtrum  charadcr  imprimatur  in  baptizato. 

9.  Vtrum  charadcr  fit  aliqua  forma  abfoluta 

inanima.  61  z 

I  o.  Vcrum  charadcr  fit  in  cffcntia  animac. 

6\(> 
D  T  S  T  I  N  C  r  I  0    VI 1. 
^*ft  I    Qux  fit  definitio  Sacramcnti  Con- 

firmationis.  617 

a.  VtrumSacramcntum  Confirmationis  fit 

necefl*arium  ad  falutem.  6 1 9 

3.  Vtrum  hoc  Sacramentum  fit  dignius&: 

nobihus,  quam  Sacramentum  Bapti- 
fmi.  ibid. 

4.  Vtrum  hoc  Sacramentum  poflit  itcrari. 

ibid. 
j,  Vtrum  in  itcrationc  huius  Sacramcnti 
jncurraturirregularitas.  ibid. 

D  I  s  r  I  N  c  r  I  0    vin. 
^xft-i.  Vtriim  Euchariftia  fit   Sacramen- 

tum  nouae  legis.  6io 

t,  Vtrum  forma  confccrationis  Euchariftia: 

fit  illa ,  qux  ponitur  in  Canonc  Mifllar. 

6iy 
3 .  Vtrum  Euchariftia  ncceflrario  debeat  fu- 

mi^iciunis.  629 

D  I  s  r  I N  c  r  1 0   IX. 

^■tft.vnic.  Vtrum  exiftens  in  pcccato  mor- 
tah  peccct  nouo  peccato,communican- 
do,&  recipicndo  corpus  Chrifti.     6  3  i 

D  I  s  r  I  N  c  r  I  0   X. 

^tft.  I .  Vtrum  fit  poflTibile  fubftantiam  cor- 
poris  Chrifti  fub  fpccicbus  panis  rcaU- 
ter  contineri.  631 

1.  Vtrum  poflibflc  fit  corpus  Chrifti  reahtcr 
fimul  eflc  in  cxlo  &;  in  Ahari  fub  Sa- 
cramcnto.  63^ 

3 ,  Vtrum  Corpus  Chrifti ,  vcl  ahquod  ahud 
corpusjpoflit  fimul  cftc  in  diuerfis  locis 
Jocalitcr.  ibid. 


4.  Vtrum  Corpori  Chrifti  naturalitcr  cxi- 
ftcnti  in  fc  ,  &  cidcm  realitcr  cxiftenti 
fub  Sacramento  Euchariftix  ,  infint 
eacdcm  proprictatcs,&  partes.        64  j 

j .  Vtrum  quaccumque  adio  immancns,  quse 
cft  in  Chrifto  cxiftenti  naturaJitcr  in 
cxlo  ,  infit  fibi  facramcntaliter  in  Eu- 
chariftia.  (,^0 

6.  Vtrum  Corpori  Chrifti  vt  exiftit  in  Eu- 

chariftia.poflTit  inefle  motus  corporalis. 

7.  Vtrum    Chriftus  in   Euchariftia  pofl^et 

tranfmutare  aliud  ad  fe.  6  ^6 

8.  Vtrum  aliquis  intelledus  creatus  poflit 

naturalitcr  viderc  Chriftum  vtexiftit 
in  Euchariitia.  6^7 

9.  Vtrum  exiftcntia  corporis  ChriftiinEu- 

chariftia  poflTet  videri  ab  aliquo  oculo 

corporali  glorificato.  6j8 

D  I  S  T  I  N  C  r  I  0     XI. 

^dift.i.  Vtrum  tranflfubftautiatio  fitpofli- 

bilis.  661 

1.  Vtrum  quodlibct  pofllt  conucrti  in  quod- 

libet.  664 

3 .  Vtrum  panis  tranfubftaiitietur  in  corpus 

Chrifti.  667 

4.  Vtrum  in  conucrfione    panis  in  corpus 

Chrirti  annihilctur  panis.  6ji 

D  l  S  T  I  N  C  T  l  0     XI  L 
Slutft.  I .  Vtrum  in  Euchariftia  fint  acciden- 
tia  fine  fubicdo.  6~^ 

2.  Vtrum  quodcumquc  accidcns  inEucha- 

riftia  fit  fiiie  iiibicdo.  670 

5 .  Vtrum  in  Euchariftia  accidentia  pofsint 

haberc  adioncm ,  qux  compctit  cis  in 
fubicdo.  684 

4.  Vtrum  accidcntia  in  Euchariftia  pofsint 
corrumpi.  690 

y.  Vtrum  ab  agente  crcato  poflet  fieri  tran- 
fubftantiatio  in  fpecicbus ,.  quantitatc 
cadem  non  manentc.  6<)  z 

6.  Vtrum  in  aliqua  tranfmutationc  circa 

fpecies  Euchariftix ,  neceflc  fit  creari  a 
Deonouam  fubftantiam.  696 

D  I  S  T  I  N  C  T  I  0     XIII. 

^dft.i.  Vtrum  fola  adione  diuina  pofllit 
conuerti  corpus  Chrifti.  695; 

2.  Vtrum  quilibet  Sacerdos  profcrendo 
vcrba  Sacramentalia  confccrationis 
corporis  cum  intentione  dcbita  circa 
matcriam  conucnientem ,  poflit  confi- 
ccrc  corpus  Chrifti.  jq6 

D  i  -s  r  i  N  c  r  I  0    XIV. 

^dtft.  I .  Vtrura  ad  delctionem  peccati  mor- 
talis  requiratur  ncccfrario  poenicentia. 
707 

2.  Vtrum  adus  pocnitcntix  ,  qui  rcquiritur 
ad  deletioncmpcccatijiitadus  alicuius 
virtutis.  7 1  o 

5.  Vtrum. 


&  Quceftionum. 


5.  Vtrum  poenitcntia  (it  tantum  vniuspoe- 
nae  infliftiua.  713 

4.  Vtrum  per  facramcntum  Pccnitentia: 
peccatum  dimittatur.  7 1  j: 

D  I  S  T  I  N  C  r  I  0     XV. 

Sij**ft- 1  •  Vtrum  cuilibct  peccato  aduali  cor- 
rcfpondcat  propria  fatisfadio.      7 1 8 

2.  Vtrum  ille  ,  qui  iniufte  abftulit,  vcl  dcti- 

net  rem  alicnam ,  poffet  poeniterc  abf- 
quc  rcftitutione  illius  rci.  71 1 

3.  Vtrum  damnificans  alium  iniufteinbo- 

nis  corporiSjVcl  animac,tcneatur  nccef- 
(ario  ad  rcftitutioncm ,  ita  quod  non 
poffit  pceniterc  iine  reftitutione.    711 

4.  Vtrum  damnificans  iniuftc  in  fama,poiIit 

non  poenitcre  (Lie  reftitutionc  famx 

cius.  ibid. 

D  I  STI  N  C  r  I  0     XVI. 

^dtji.i.  Vtrum  illa  tria,contritio,  confeflio, 

&  fatisfaftio  fint  partes  poenitcntiaj. 

7^33 

%.  Vtrum  infufio  gratix  &  rcmiffio ,  vcl  cx- 
pulfio  culpx  fit  tantum  vna  fimplcx 
mutatio.  73^ 

DlSTlNCriO     XVII. 

^tft.vnk.  Vtrum  nccefTc  fit  pcccatorcm 
confiteri  omnia  peccata  fua  Saccrdoti. 
741 

D I s  r I N cr I o    xriiJ. 

Sludjl.vnic.  Vtrum  in  Sacerdote  potcftas 
clauium  fc  cxtendat  ad  delendum  cul- 
pam ,  &  ad  rcmittendum  pceuam  ali- 
quam.  749 

DisriNcrio   XIX. 

^ifi.  vnic.  Vtrum  cuilibct  Saccrdoti  in  fuf- 
ccptione  Ordinis  facerdotalis  dentur 
claues.  749 

D  I sr  I N cri  o    XX. 

^dft.vnic.  Vtrum  pcenitcntia  fcra  valcat 
adfalutcm.  75^7 

DISTINCTIO      XXI. 

Slntft.  I .  Vtrum  poft  hanc  vitam  poffct  ali- 
quod  pcccatum  rcmitti.  760 

1.  Vtrum  Saccrdos  dc  neccfiritate  inquo- 
cumquc  cafu  tencatur  celare,&;  habere 
fub  fecreto  peccata  confitentis.  76  3 
D  l  S  T  I  N  CT  I  O     XXII. 

^aft.vnic.  Vtrum  peccata  pcr  pcenitcn- 
tiam  dimiflfa  in  recidiuante  redeant  ea- 
dem  numero.  66y 

DISTINCTIO     XXIII. 

S^aft.vnic.  Vtrum  cxtrcma Vnftio  fit  Sacra- 
mcntum  noux  legis.  771 

DISTINCTIO     XXIV. 

Sludft.vnic.  Vtrum  tantum  fint  feptcm  Or- 
dincs  facramcntales,  &  perconfequens 
fcptcm  Sacramcnta.  774 

D  I  S  T I  N  CT  I  0     XXV. 

Sl»'ft- 1  •  Vtrum  cxcommunicatio ,  vel  irrc- 


gularitas,  vcl  quaccumquc  poena  cano. 
nica,  cxclqdat  fimplicitera  collatione, 
vcl  fufceptione  Ordinum.  7  9 

t.  Vtrum  fcxus  muliebns ,  vel  a:tas  pucrilis 
impcdiat  fufceptionem  debitam  facri 
Ordinis.  783 

D  I  ST  I  N  C  TI  0     XX  VI. 

S^eft.vnic.  Vtrum  matrimonium  fueri:  im- 
mcdiatc  inftitutum  a  Deo.  7  8  y 

D  I  S  T  I  N  C  T  I  0      XXVII. 

Sltt^ft- 1 .  Vtrum  caufa  praecifa  matrimonij  fit 
confcnfus  per  verba  extcriora.  78^ 
1 .  Vtrum  definitio  matrimonij  fit  fufficiens, 
quae  eft :  MatrmoHium  eft  vtrt  &  m»- 
Uerii  comunSfio  maritalii  inter  ^erfonas 
legitimas  ,  indiuiduam  vita  confuetudi' 
nern  retinens.  ibid. 

D  I  S  T  I  N  C  T  I  0     XXVIIT. 

^tft.vnic.  Vtrum  confcnfus  cxprcflTus  pcr 
vcrba  de  prjtfenti  caufet  matrimo- 
nium.  786 

D/STINCTIO     XXIX. 

Sluaft.vnic.  Vtrum   confenfus   coadus    in 

vtroque ,  vel  in  altero  contralientium 

fufficiat  ad  matrimonium  comrahen- 

dum,&  an  impediat  contradum.    79  5 

D  I  S  T  I  N  C  T  I   0     XXX. 

Sla^ft- 1  •  Vtrum  ad  confenfum  matrimonia- 
Icm  rcquiratur ,  quod  fequatur  appre- 
henfionem  non  erroncam .  7^8 

i.  Vtrum.intcr  beatam  Mariam  &  lofeph 
fuerit  verum  matrimonium.  800 

DISTINCriO     XXXI. 

Sluaft.vnic.  Vtrum  matrimonij  fint  iftatria 
bona ,  fides ,  prolcs ,  &  Sacramentum. 
8oz 
DISTINCTIO     XXXII. 

Slujtft.vnic.  Vtrum  neceffc  fit  coniugi  fem- 
pcr  rcdderc  debitum  coniugalc  ,  cum 
ab  altero  pctatur.  80^ 

D  I  S  T  I  N  C  T  I  0     XXXIII. 

^Aft.  I .  Vtrum  licitum  fuit  ludacis  fimul 
habere  plures  vxorcs  matrimonialiter 
fibi  coniundas.  809 

1.  Vtrum  bigamus  ante  Baptifmum,fit  irrc- 
gularis  poft  Baptifhium.  8  r  o 

3 .  Vtrum  tempore  legis  Mofayca:  erat  lici- 

tum  alicui  repudiare  ,  vcl  relinqucre 

fuamvxorcm,matrimoniaIiterfibicon- 

iundam,dando  ei  libellum  rcpudij.8 1 4 

DISTINCTIO     XXXIV. 

Slutft.vnic.  Vtrum  impotentia  ad  aftum 
carnalcm  fimplicitcr  impcdiat  matri- 
monium.  817 

D  I S  T I  N  C  T I  0     XXXV 

Sluift.vnic.  Vtrum  adulterium  commiffum 
cum  aliqua  coniugata  machinando  in 
mortem  viri  fui ,  impcdiat  contrahi 
cumcadempoft  mortcmviri.        818 

DISTIN 


Index  Di(l:indionum,&.  Qu^ftionum, 


D  I  S  r  I  N  C  TI  O     XXXVI. 

^*ft.  I .  Vtrum  feruitus  impcdiat  matrimo- 
nium  contrahendum.  8  z  i 

a.  Vtriam  xtas  puerilis  impediat  matrimo- 
nium.  ibid, 

D  I  S  T  I  N  C  T  l  O     XXXril. 

£ludjl.vnic.  Vrrum  Ordo  facer  impcdiat  ma- 
trimonium  contrahendum.  824 

DISTINCTIO     X  XXVI II. 

^luAft.vnic.  Vtriim  votum  continentije  im- 
pediat  matrimonium.  814 

DISTlNCTlO      XXXIX. 

^/tp.vnic  Vtrum  difparitas  cultus  impc- 
diat  difparcs  contraherc  matrimonium. 

8i4 
DISTINCTIO      XL. 

^ttji.vnic.  Vtrum  cognatio  carnalis  impe- 

diat  matrimonium.  815 

D  I  S  T  I  N  C  T  I  0     XLI. 
^nft.vnic.  Vtrum  affinitas  impediat  matri- 

monium.  ibid. 

D  I  S  T I  N  C  T I  O      XLII. 
^UAJi.vnic.  Vtrum  cognatio  fpiritualis  im- 

pediat  contrahcre  matrimonium.  ibid. 

D  I  S  T  I  N  C  T  I  0     XLIII. 
^itji.i.  Vtrum  generahs  rcfurrcdio  om- 

nium  (it  futura.  834 

i.  Vtrum  rcfurrcdio  hominum  poflit  co- 

gnofci  a  nobis  ratione  naturah.      ibid. 

3.  Vtrum  natura  poffit  cfre  caufa  efficiens 

rcfurredionis.  845 

4.  Vtrum  rcfurrcdio  fit  naturahs.  849 

5.  Vtrum refurredio fiet  in  inflanti.       8jo 

D  I  S  T  '  N  C  T  I  0     XLIV. 

SiSi*fi.  I .  Vtrum  in  quohbet  hominc  refur- 
gct  quidquid  fit  in  eo  de  vcritatc  hu- 
mansE  naturx.  8  j  3 

t.  Vtrum  ignis  infcrnahs  puniat  fpiritus 
damnatos,  vt  animas,  vcl  Angelos  ma- 
Jos.  8y8 

3.  Vtrnm  homincs  damnati  pofl  iudicium 
puniantur ,  vel  crucientur  igne  infcr- 
nah.  ibid. 

DISTINCTIO     XLV. 

^dfi.  I .  Vtrum  anima  feparata  a  corpore 
poffet  intelhgere  quiditates  rerum,fibi 
prius  habituahtcr  notas.  8(^4 

i.  Vtrum  anima  fcparata  poteft  acquirerc 
notitiam  prius  ignotorum.  86  y 

3.  Vtrum  anima  fcparata  poffic  recordari 


pra:tcritorum,qu2e  hic  nouit  coniunda. 

870 
4.  Vtrum  beati  cognofcant  orationcs  no- 

flras,quas  cis  offcrimus  ,  &  loquor  tam 

de  Angchs ,  quam  dc  animabus  bcatis. 

874 

D  I  S  T  I  N  C  T  I  O     XLVI. 
^xfi.  I .  Vtrum  in  punitione  malorum  con- 

currat  mifericordia  cum  iuflitia.     876 

1.  Vtrum  in  Deo  fit  iuflicia.  ibid. 

3 .  Vtrum  in  Deo  fit  mifcricordia.         ib'id. 

4.  Vtrum  in  Deo  diflinguantur  iuflicia  &: 

mifericordia.  ibid. 

D  I  S  T  I  N  C  T  I  0      XLVII. 
^*fi.i.  Vtrixm  gcneralc  iudicium  oranium 
ficfucurum.  88i 

2 .  Vcrum mundus  purgabicur  pcr  igncm.  884 

DISTINCTlO     XLVIII. 
Sl^Afi.  I .  Vtrum  Chriflus  in  forma  fua:  hu- 

manitatis  iudicabit.  S8  y 

2.  Vtrum  motus  corporum  coclcftium  ccf- 

fabit  cempore  hidicij ,  vcl  poft.      ibid. 

D  l  S  T  I  N  C  T  1  0      XLIX. 
^^fi  I .  Vcrum  beacitudo  confiflat  pcr  fe  in 

operationc.  890 

2.  Vtrum   bcatitudo  fimpliciccr  &  per  fe 

confiflac  in  aftu  incclledus.  8  9  3 

3.  Vcrum  beacicudo  confiftac  per  fc  fimul  in 

aclu  incelledus,&  voluncacis.         898 

4.  Vcrum  bcacicudo  fimpliciccrprjecise  con- 

fiftat  m  adu  voluntatis ,  qui  eft  fruitio. 
900 
j.  Vtrumad  efrentiam  bcatitudinis  rcqui-' 
ratur  fecuritas  perpetua.  902 

6.  Vtrum  ad  cfTcntiam    bcatitudinis  pcr- 

tincat  gaudium  dc   ipfa   bcatitudinc 
adcpta,  90^ 

7.  Vtrum  natura  humana  fit  inferior  natura, 

qu2e  eft  capax  beaticudinis.  908 

8.  Vtrum  omncs  homines  fumme,  &:  de  ne- 

ccffitate  velint  beatitudincm.         910 

9.  Vtrum  propter  bcaticudincm  appecatur 

quicquid  appcf itur.  9 1 1 

I  o.  Vtrum  liomo  ex  puris  naturalibus  poffit 

confequi  beatitudinem.  9 1  j 

11.  Vtrum  homo  in  hac  vita  mortali  poffic 

confcqui  bcatitudinem.  918 

1 2.  Vtrum  corpus  bcati  erit  impaffibilc.  921 
i^.Vtrum  corpora  Beatorum  cruncagilia. 

924 


R.  F.  P. 


R   P   F 

lOANNISDVNS 

S  C  O  T  I, 

DOCTORIS  SVBTILIS, 

ORDINIS   MINORVM, 

%EPORT^TORFM    'P  A  R  IS  l  E  NS IV  M 

LIBRl    PRIMI 

TROLOGFS. 


QViESTIO    PRIMA. 

Vtmm  Deui  Jub  propria  ratione  Deitatis  pofit  ejfe 
JvthieCtum  alicmm  fcienti&  ^ 


Ariftot. 


VOD  non.viJcnir. 
Oinnc  fcibilc  dc 
qiiociinqiic  fubie- 
do  habct  concep- 
tum  pcr  (c  aliuip  a 
conceptu  fubicfti : 
fcd  nihil  cognofci- 
bilc  dc  Dco  habet 
conceptum  per  Ce 
alium  a  conc^ptu 
Dci  i  crgo ,  &c.  Probatio  Maioris.  Idcm  per  lc 
conceptus  non  fcitur  de  le  ip(b,  4.  Mct.  cap.vlt. 
propter  tjuod  ipftitn  eH,mhilejl  qutrere.  SimiUter 
in  eodcm  libro.c. j .  De perfe  homints  multt  fUnt 
CMtfdL ,  fei  quare  homo  eFt  hamo ,  non  efi  aliqua 
cattfa,  &  9.  Mccaph.  cap.vhimo  :  Circa  fimplicia 
non  contingit  dectpi,  quia  aut  totaliter  ignorantur, 
aut  totaliter  cognofcuntur.  Er  primoPofteriorum 
capit.  i.  Concluju per  fe  fcibdU  eji  vera  fecundo 
modoper  je.  Sed  in  ifto  fecundo  modo  cft  aliiis 
conccptus  fubicAi,&  alius  prardicati.  Probatio 
Minoris:Si  eftcnt  duo  conccptus,  aut  correfpon- 
Scct.  Oper.  Tom.  XI. 


dcret  eis  aliud  in  rc,aat  omninoidemmon  aliud, 
proptcr  fimpliciratcm  diuinam  :  nec  omnino 
idcm  ,  quia  Ci  rcs  habet  vnum  conceptum  adx- 
quatum,  &  alij  conceprui  in  re  nihil  coircfpon- 
debit,  tunc  crit  fupei  fluns  &  vanus. 

Itcm  ,  omne  fcibilcde  aliquo  fubiciVo  fcitur  .  ,  _ 
pcr  medium ,  quod  notuismcttliibiewto,  quam 
ipfum  fcitum  ;  fed  nihil  poteft  fic  cognoici  dc 
Dco :  ergo,&c.  Prob.ntiomaioris^quia  conclufio 
icicaeft  mcdiata,&  fcicurpcrprincipiumimme- 
diacum.  Probatio  Minoris.  AugS.dc  Trinit.c.i. 
Gluidquid  intelligibile,atque  incommutabtle  eft.no  ^^tP^ 
efi  altuialio  veriit* ;  cr^o  nec  aliud  alio  notius. 

Item.de  fubicfto  fcienti.-E  &demonftrarioni$  Tertinm. 
oportet  fcire  ^«j<^(r(?,  cx  i.Poftcriorum  c.i.  Sed  Aiiftcw. 
Deus  non  hahet^uidefi,  quia  necdcfinicionem,  y^  jjj^ 
fccundum  Au\ccnn3im,S.Metaph^Ji(a,cap.j^, 

Contra  Aug.S.de  ciuit.  Dei  ci.  Theologta  ejl       % . 
fermo,velratio  de  Deo.  Argum.ifn 

Iccm  ,  Deus  fub  racioncDeitatis  eft  primum  P»'^"  *!?''■* 
in  entitaceicrgo  eft  primum  in  cognofcibilicatc;  '"'""J' 
crgo  per  rationcm  eius  po/Tum  aliqua  cognofci 

A  in 


Prol 


ogi 


Terflam, 


hex  oniitiio- 
nes  primi 
fubiicii. 


VtU  [finftib 
-atior.cDii- 
taiis  proh»- 
*fir. 


Ix/tmin*!*- 
i»  in  hac 

^utfiione. 


in  .iliquafcientia ;  crgo  ipfiira  pottftiiTe  fubi.c- 
(flnm  piimum  illiusfcicjnia:. 

Item,de  Dco  poffunt  cognofci  aliqua  propria 
nbi  i  ergo  prima  cognofcibilia  polUint  percincrc 
nd  aliqiiam  fcieniiani  ,  &c  ifla  habebit  aliqnod 
"fiibiciihim  ;  non  alind  quam  Dcum  fnb  propria 
ratione  ,  qnia  qiiod  efl  fimplicitcr  cognofcibilc 
pcrfecliiis  piimo  fubi^clo  alicoius  fciencia:,  noa 
potcfl;  in  iHa  fcientiacognofci.quantum  ad  pro- 
pria  (ibi  ;  fed  Deiis  fiib  rationc  Dcitatis  fjmpli- 
citcr  cli  cOgnofcibile  perfcifliu';  c^uccunquealio 
fubietlo  ;  ergo  propiictates  &  propria  de  ipfo 
non  poirunt  cognofci  in  fcienvia  habcncc  ahud 
fub^ciftun)  primum. 

Itcm  argujtur  (\c.  Scx  vidfjitur  cfTc  conditio- 
nes  pi  imi  fubie>^ti.  rrima,qu6d  ab  iplo  fcientia 
fpeciricctur  &  detcrminetnr ,  (lcuc  porcntiaper 
fuum  primam  obic6bum.  Secunda,qii6d  ab  ipfb 
fcienria  habeat  dignitatem  fuam.  Tertia,  qu64 
de  ipfo  dicancur  alia  confiderata  in  fcicntia.ficuf 
in  propodtione  praedicatum  dicirurde  lubieflo. 
Qu.rrta,  quod  ipfum  fit  primutn.quod  occurrit 
intellcdui,  in  iftafcicncia,  &  aliaquxrantur  fnb 
rarionc  cius.  Quinra,qu6d  ipfum  podlt  effe  fub- 
/cAum  principiorum  lcientis.  Sexca,  quod  eius 
proprictatcs  &  paffiones  confidaentur  in  fcien- 
riajfcd  Deus  potcfthaberc  onijiesiftasconditio- 
ncs  refpeitu  alicuius  fcientiaE ,  putaTheologia:: 
crgo  ,  &c. 

Quod  antcm  fcientia  dc  Dco  fit  fub  rationc 
Deicaris,  probatur  primojquia  fub  illa  ratione,&: 
non  alia  continentur  intra  cius  ambitum  omnia 
cognofcibiha  de  Deo.  Sccund6,quia  fcientia  di- 
uina  eft  de  ipfo  fub  r.-itionc  ifta ,  &  quarlibetalia 
fcientia  de  Deo  eft  participatio  diuinac  fcientia;, 
&  imiratuream.  Teiti6,qiii3  fub  ilia  folaratio- 
neeft  fubie^lum  primum  omnium  principiorum 
icienti£e  talis,  Qijarco,  quia  fub  ifta  fola  ratione 
tion  quarritur  dc  alio ,  fed  aha  de  ipfo.  Quinto, 
quia  iiib  fola  illa  rationc  eft  fubiedum  fcipiiciae 
beacorum.  Sexco,  <]uia  tranfccndir  omncs  fcicn- 
tias  Phyficas.  Portitur  autem  ab  aliis,  quod  fub 
illa  rationc  fit  fobied^ura  primum  fcicntiicdiui- 
n.-c.quiaillatranfceuditomnemfcientiacieatur^. 
Ad  folutionem  hnius  quarftionis  quatuor  funt 
vidend.i.Prim6;quid  fit  ratio  fcientiz  ?  Secundo, 
quid  fit  ratio  primi  fubiecSi  fcicntix  ?  Tcrtio, 
an  Dcus  pofllc  concipi  fub  ratioHibus  particula- 
ribus  diftinftis  a  r.itione  cirentias  ?  Quarco  ,  nn 
intcr  raciones  flib  quihus  potcft  cbiKipi ,  fit  ali- 
<juis  ordo  ,  &  quis  ?  &  tandcm  ex  his  quxftio 
foiuetur. 


^s.ftt  r»tio 
fcientte. ! 


Auguft. 


Ariftot 

D  fi.i-.sio 
fenniii. 


ARTICVLVS     PRIMVS. 

^uidrequiritur  ad  ratioticm  fcienti^  ? 

DE  primo  vero  cxtendendo  fcientiam  .id  fi- 
dem,  quomodo  loquicur  Auguftinus  ij.de 
Trin.c.  j  7.  Abfit,  vtfcirt  nos  negemm,  qus  tejii- 
monio  didicimiu  aliorum  ;  nec  rcftringendo  (cicn- 
tiam,vc  diftinguitur  contra  fapientiam,  quomo- 
do  Auguftinus  diftinguir.ii.dcTrinicatcc.ip.ij'. 
quod  ad  [Kpicntiam  pertinet  ^ternarum  rerum 
cogiiitiointetle^ualii  •■,  adfcientiam  vero  tempora- 
lium  rerum  coanitto  rationalii.  Mcdio  crgo  mo- 
do  accipiendo  fcienciam,  prout /?«>;,  primoPo- 
ftcriorum  tcx  j.definicur,  dicoquod,  fcicntia  eft 
co^mtio  certa  veri  demonflrati  necejfarvj  mediati 


fcimiit  cc»' 
(tttiones  pro^ 
ponuniur  ^ 
txpomintur. 


Quid  •virtns 

intcUcHHi- 
lis. 


Secundit  loa- 
dui»  jcientit 
explicatftr. 


Arirtor. 


cx  nece^Ariis  prioribm  demonftritti ,  tjuod  naium 
eft  habere  cuidcfitiam  ex  neceffario  prilis  euidenrc, 
appltcato  ad  ipfnm  per  dtfaofum  fyllcgifticum. 
Prima  coiidicio  fcilicct ,  quod  edcoonitio  ccrta, 
excludens  omncm  dcceptioncm  ,  opinioncm,  & 
diibirationim,conucnit  omni  imcllcduali  virtu- 
ti ,  quia  viirus  intelledualis  eft.  perfeSlio  intel- 
littui,  dijponens  ipfum  ad  pcrfcAam  opcratio- 
ncm  ,  Sc  pcrfe<5l:a  operatio  intcllc6tualis  cft  co- 
giiitio  vcri  cerca,  idcoomnis  virtus  intcllcdhia- 
lis  cft  habitus,  quodetcrmin."ice  vcrum  dicimus, 
pi  upccr  quod,  opinio  &  fufpicio ,  quibus  poceft 
uibelTcfairum.non  func  vircucesintcllcdtualcs. 

Sccunda  conditio,  fcilicec  quod  fit  verinecef- 
farij  ,  fequicur  cx  prima,  quia  fi  fcientia  efTcc  vc- 
ri  contingcntis,  poftec  fibi  fubefle  falfum,prop- 
tcr  mutationem  obicdi,  ficut  opinioni.  Si  crgo 
fcientia  eft  clTentialiter  habitus  cognofcitiuus 
vcrus  ;  crgo  cftentialiter  non  tantum  includit 
jelationcm  commimcm  habitusad  obicdum,fed 
fpecialem  ,  fcilicetconformiratis  adipfum  obic- 
<Slum.  Nunc  aurem  fi  obicftum  non  elTet  vcrum 
ncccirarium  ,  polfct  habitus  ideni  manens  quan- 
doque  conformari  illi  obieiSto  ,  &:  quandoque 
jion,  proptcr  mutationem  illius  obicdti ,  &  tunc 
poftet  cllc  qu.andoquc  vcrus,quandoquc  non  ve- 
rus.Et  hoceft  quod  dicit  Philofbphusy.Mctaph. 
tex.j }  .&  I .Poft  icx.ii.Corrupiibiltum  nen  tft  de- 
monftratio  ,  quia  ficuc  non  contingit  fcicntiam» 
quandoque  elfe  ignotam  ,  ita  nccdcmonftratio- 
ncra  quandoquc  noneftc  dcmonftrationcm,con- 
tingeret  autciTi  vcrumquc  ,  fi  cllct  non  nccefla- 
rium  fcd  contingcns. 

Tertia  conditio  ,  quod  natum  eft  habert  eui- 
dentinm  ex  necefpirio  prim  euidente  ,  eft  propria, 
diftipgucns  fcientiam  ab  intcllcctu  principio- 
rum  ,  cjuia  ille  eft  veri  habcntis  cuidentiam  ex 
tcrminis;  cx  primo  l'oftcriorum.  text.  com- 
ment.  1 1 .  Principia  cognefcimm  in  quantum  ter- 
minos  ognofcmm:  fcientia  cft  veri  habcntis  cui- 
dentiam  ex  principiis. 

Quarcacondicio  eft,  quod  fic  notitia  tuidcntit 
pefterioris  caufata  a  priore  per  difcurfum  fyUogi- 
Jlictm,Sc  hoceft  imperre(5tionis,ncceftdeperfe 
racione  fciencix  fecundum  fc,fed  cantum  fcientix 
iniperfecla:,&  non  conuenit  fcicntia:,  nifi  in  illo 
intellcdtu^cui  conuenit  ducurrcre,&procedcrea 
jioto  ad  ignotum. 

S  C  H  O  L  I  V  M. 

Qjtatuor  has  conditiones  ad  rationem  fcientit 
neccffirtas,  requirit  etiam  DoElorin  ej.i.proLfcri- 
pti  Oxontenfi.i  q.^.latcr.  n.i6.  &  in  3.  ^.14. «.ij. 
vbf  latius  de  hac  re  a^it.  Qucad  dftinclionem  ve- 
ro  conceptuurn  in  c^uiditatiiios,  &  denominatiuos, 
C~  tjualificatfHos ,  ftue  in  determinantfs  &  deter- 
7ninabiler,  &  infimpiices,  ac  fmplicittr fimplices, 
Vtde eumdem  ttti.d.).ei.i.^  }. 


EX  hoc  fcquitur  corollariu,qu6d  de  nullo  po-      Conccptut 
teft  aliud  fciri,nifi  de  quo  pofsiit  plures  cocc-  5"»<<'>*"'""» 
ptus  habcriivnus  quidit3tiuus,&  .ilij  quafideno-  ^  'tcnomt' 
minatiui  fecundum  ordincm  quemdam  habcntcs 
ipfum  quidicaciuu  conceptum.  Vnde  trcs  primx 
conditiones  confcquuncur  fcientiam  cx  pcr  fc  ra- 
tione  fubiedi  &  obie(fli,de  quo  nata:  funt  verita- 
ccs  neccflatix  cftc  in  euidcntia  ordinatx.Quarta 
non  ex  ratione  obiedti ,  fed  ex  comparationc  ad 
inccllcvtum  talem  ,  vcl  calcm  qucm  pcrficit. 

ARTI 


Tertiaeendt' 

tti,. 


Acidot. 


§iuart4  «3- 

ditio, 

Vifcurfus  trf 
efi  de  ranicn* 
fcientit.  it 
fu. 


Qu^ftio  I. 


OhitQiimftr 
fe  Aliemui 

fcrevtU. 


Atiftot. 


VTimnmfuk- 
iictum  qiud. 

e^iitfpri- 
mtcommtre. 


6. 


OhitSitfii' 


ARTICVLVS    SECVNDVS. 

^id  requiritur  ad  ratiofiern  j>rimi  fubie^t 
dlicuiui  fcienti*  ? 

QVantum  ad  {ccundum  articulum   dico, 
quod  illud  cft  per  fc  obic(fium  alicuius 
rcicnti.e,  quodcontinct  virtualitcr,&  pnm6  no- 
titiam  omnium  vcritatum  illius  fcicntia:.    lllud 
probo  ,  quia  in  clTcntialitcrordinatis  nccciTecft 
ea  rcdaci  ad  aliqiiodprimumfimplicitcrrcognoA 
cibiliaautcm  ciiiuicunqucfcientii  habcnt  ordi- 
nem  circntialem  interfcin  cognofcibilitatcqiiia 
conclufiones  cognofcuntur  ex  principiis.    Patet 
ex  di(5lis,    Principia  tandem  fi  fimt  immediata, 
eognofcuntur  ex  terminis,ficutdidumeft,fed  & 
terminus  ipfius  principij  cognofcitur  cx  rationc 
fubieai,quia  principiacognita  funt  per  (e  fccun- 
do  modo  ;  crgo  fubieftum  caditin  definitiore 
principij  ex  y.Metaph.  Sc  in  ifto  tandem  ordine 
ctiam  ftatur  ad  aliquod  fubicftum  fimpliciter, 
quod  cft  fubicftumprincipiorum  ,  vcl  piincipij 
ex  cuius  eognitionecognofcuntur  omnia  perti- 
nentia  ad  fcientiam  ,  &  ipfum  n^  n  cognofcituc 
ex  aliis.   Illud  ergo  dicitur  primum  fubiedtira 
f(:ienti£,quod  printo  continet  infe  virtuAliter  no- 
titiam  pertinenttHm  adfctentinm.Addnut  autcm, 
primh  conti'iere, qaii  ficut  primum  tft,quod  non 
depcndct  ab  alio,(ed  alia  ab  ipfo-,ita  illud  dicirur 
prini6  continerc,  qttod  non  depcndet  ab  aliis  in 
continendo  ,  ncc  per  rationem  alicuius  alterius 
contincr,hoceft,fi,perimpofl[ibile,circumfcripto 
omni  alio  in  ratione  obiedti  manet  conccprus 
eius,adhuc  in  ratione  obiedli  continct  virtualiiet 
illas  veticares,v.  g.  Ifofceles  commei  virtualiter 
omnes  concltifionesquasTriangulus,  quia  con- 
tinet  rationem  Trianguli ,  fcd  non  contiiiet  pri- 
m6,quia  non  per  primam  rationem  ifofceles C^e- 
cificatur,fed  per  rationcm  Trianguli. 

SCHOLIVM     II. 

PoJlijHam  refoluerat  obielium  primum  cuiuf- 
cnn^tu  fcientis  continere  virtualitcr  ornnia  ,  ^«.< 
perttnem  ad  eamdem  fcientiam,obijcit  quedam  ex 
eomparatione  obieBi  potentia  ad  obietlnrn  habitm 
vel  fcientia ;  &reffondetquod  Itctt  virutuejueob- 
ieitum  tam  potentia  tjukm  fcienti<t  in  hoc  conue- 
niant,  quod  moueant,  &  terminent  a^um,  &  fint 
menfura  habitus  &  potentia ;  Tamen  inter  obiecia 
potentttpojfuntfffeplura  ,  cju£  indifferemer  ,  & 
^.cjueptrfe  prtmo  refpiciuntur a potentia,reff  Etu 
tjHornm  conftderatur  aliud  obieBum  commune.non 
ftc  autem  in  obieciu  fcientu,<juia  vnum  duntaxat 
^uod  ejl  obieiinm  primum  &  adtquatum  refbicitnr 
prMise  per  rattonem  fuam  ,  al-a  zero  non  nifi  in 
virti  te  prirni :  -s-  proinde  non  potejl  dtci  altcjuid 
commune  omrnbi-u  per  fe  intelltgbtlibiu  in  tla 
fcientia\fed  aiiqutd  pfmum  intelligibile  perfe 
continens  reliijiia.  De  hac  primttate  (^  adxcjua- 
tione  obiedt ,  vide  DoElorem  tn  jcript.  Oxon.  cj.i. 
prol.ad primum,cfr  in  i.<i. 5.^  j.«.j.  &  fetjcj.rjr  de 
communitate  obteEli  potentia  potefi  videri  in  z. 
d.7.^.  n.G. 

COntra  ifta  ohijcitur  fic :  ficut  obieftum  pri- 
mura  pocentiK  ad  potentiam,  ita  obiedtun 
primum  habicus  fe  habet  ad  habitumifed  primum 
obicduin  potentiz  cft  per  fe  commune  ad  om- 
Scot.  Oper.  Tom.  XI. 


nia  per  ic  obie(fla.  Ergo  fimiliter  obicAum  pri- 
mum'  habitus  eft  aliquid  communc  ad  omni.n, 
qux  per  fe  refpici^  iile  habitus  ,  &  non  aliquid 
contincnsomnia. 

Confirmatur  ,  quia  alioquin  non  inuenirctur  Con^rmatur. 
adiEquatio  in  tali  obicdo.qux  tnm^n  requiritur 
iti  [irimoobietlo  ciiiufcunquefiuepotcntis,fiue 
habitus. 

Item  jcommunitcr  in  fcientiis  aflignaturpro     obielfioft- 
primo  fiibicito  aliquod  commune  ad  illa.ad  quaz  '^'"'*** 
fe  cxtendit  fcicntia.ficut  in  Mctaphydca  ens ;  in 
fcientia  n.-iturali  corpus,  vel  ens  mobilc^iu  Geo- 
mctiiamagnitudo,  &:  fic  dcaliis. 

Ad  primam  obicdtionem,  concedo  qued  pri-        y. 
mnm  obiedum  cft  adacquatum  illi  potentiae,  vcl      -^**    '*"- 
habicui.cuius  cft  primum  Et  hacc  ratio  primita-  ''^'"'""  /'=" 
tisaccipitura.PhiIofopho,i.l'ofter.texc.com.}7.  ^j,(i(,t, 
vbi  vult  ,  quod  pridicatum   vniucrfalc  pritr.6 
incft  alicui  fubieiko  ,  &  vocat  vniuerfalem  pat 
fionem  adxquaram  ipfi  fubiedo  :  hoc  eft  aurem 
communc  tam  obie<fio  potcntiz  quam  habitus, 
qurd  ipfum  habet  rationcm  terminantis  ratioiie 
vtriufquc.  Scd  aliud  cft  fpcciale ,  quod  obiedum 
potentix  lic^t  fit  quandoquc  mouens  potcntiam, 
non  tamen  neccflaiio  virtualiter  coutinet  in  fe 
pcrfedlionem  poteniii ;  Obicdiim  autcm  habi- 
tus  ponitur  in  fc  virtualirei  conrinerc  pcrfc£tio- 
ncm  habirus  :  &:  obiedum   (cientix  propric  eft 
menfura  ex cjuinto  AleaphyficAC.dc ad  aliqutd:  Ariftot. 
non  fic  obiedum  porcntia:  refpedlu  eius. 

Ad  propoficuin  ergo ,  quandocunque  illud, 
quod  conuenit  per  fe  obiedo  potcntix  vcl  ha- 
bitus.puta  mouercvcl  terminare,vel  menfurare, 
conuenic  cuilibcr  per  fe  obiefto  per  rationcm 
propnamitunc  non  potcft  cflc  altquod  vnum  ob- 
ici^um  adaequatum  illi  porentiz  &  habitui  ,  fcd 
aliquod  commune.cuius  ratio  faluatur  in  omni- 
bos  illis.quae  per  fe  mouenr,vtI  terminant. 

Ad  primum  igitur  refpondeo,qu6dduplicitcr 
potell  intciligi  aliquam  potenriam,  fiue  h.ibitura   F'tenria  du- 
fe  h.abeie  iiidifFctcnter  ad  mulra  pet  fe  obiafta.  t  *T*^J*^ 
Vno  modo  iicquod  quodlibet  corum  pcr  ratio-   ,^  ^,^  J^^^^ 
nem  fuam form,j|em  natum  cft  rcfpici  a  potenria  icii*. 
tali,velhabitu;  &  ibi  niilli.meorum  eftprimum 
obieilum  potenriae,veI  habinis^quianecadaqua.- 
tum:quianecratioalicuiusvniuslaluatunnquo- 
libet ,  quod  pci  fc  refpicitur  atali  potentia  vel 
habitu ;  &  per  confrquens  illi  nihil  cft  adacqua- 
tum,n1fi  commune  omnibus  illi.s  obicdisperfc. 
Ita  cft  de  vifu  :efpe<flu  omnium  colprum  ,  quia 
licet  vuus  color  fit  pcrfcdlior  aliis ,  vt  albedo ; 
tamen  nigtedo  pcr  kiam  propriam  naturam  obii- 
citur  vifui,&  non  tantum  virriirc  albcdinis. 

Alio  nv)do  potentia  vcl  habicus  iydifFcrcnter      Vidr  Scot 
refpicit  phua  per  fe  obicda  hoc  modo  ,  quod  1  3-  prol.n. 
vnum  pra-cisc  pcr  rationcm  fuam  iclpicitur  ,  &   ^^" 
alia  non  nifi  cx  con.^cqucnti  virtutc  primi  obic- 
di  ,  &  ibi  iUud  primnm  intcrpcr  fe  obiccla  cft 
fimpliciter  adaequatum  potcntiz ,  &:  h.-)bicui ,  &      iHuUenis 
ideo  fimpliciter  obieftum  cius.    Hoc  modo  cft  diuians  « 
inrelligendum  de  intelleftu  diuino  ,  quia  licct 
per  feintelligac  omnia  incclligibilia  ;  tamcn  a 
nullp  rrioucturad  adura  inielligcndi ,  nifi  apri- 
moohic^lo  fuo.  Nullum  etiamobiedlum  fecnn- 
darium  primo  cerminat  per  rationem  propriam 
adum  ipfius,  fcd  tantiim  cx  con(cqucnti,virtutc 
illiusprimi ;  &  idco  illud  per  (e  adacquatum  ob- 
iedum  inrelleftui  non  cft  aliquid    commune 
omnibus  pcr  fe  intelligibilibus  ;  fcd  aliquidpri- 
mum  incdligibilc,per  fe  contintnsorania. 

A     1  Ad 


nuUo  motie. 
turnififipri' 
mo  obieitt 
fuo. 


Prologi 


Ccttditionei 
4illint    noff 
ttriueniunt 
primo  fbieclo 
fotentit. 
Atiltoc. 


Ai    eonfir- 
mntitnem. 


Ad  fecun- 
dum  ebieSlio- 
»tm. 

Vide  Scor. 
q.j.prol.q.i. 
laicc.n.^. 

Vnius  rcientit. 
fccundun»  i>e- 
Aus  'vnum,ejt 
pr.»ii;;n  /i.b- 
ieBumfecun- 
dmm  {tnits. 


Acl  propofitum.Obicdum  Lnbitus  habct  con- 
tinere  victualitcr  aliqnomodo  ipfumhabituiji,& 
eflc  menfuram  eius,  f .  Met.  cap.de  yidali^Htd, 
Sc  illx  conditioncs  funr  proprix  obicdo  piimo 
h.tbitus,  ncc  conueniunt  propric  primo  obieiVo 
potcntia:.  Habetetiamobiedum  habitustcimi- 
nare  ad^uni  eius  :&  hoc  eftcommune  obiedo 
h.ibitus,  gcobiedto  potcnciaeiipitur  fi  aliquis  ha- 
bitus  rcrpiceret  aha  plura  perfe  obie(fVa,quorum 
quodlibet  per  rationcm  propriam  continerct  il- 
Uim  h.ib!tum  virtualiter,&  eflet  menfiira,&  pri- 
nio  tenr.inarct  adum  illius  habi:us  ,  obieiftura 
ada!qu.-itum  eflct  commune  ad  omnia  ilia  aHa 
pcr  fc  obieda.  Sed  fi  intcr  alia  multa ,  ad  qua:  fe 
extcndit  habitus  ,  fit  aliquod  vnum  quod  loliim 
victualitcr  contincat  habitum  •,  &  fit  menfura 
eius,&  ptimotcrminans  adlum  eius,  illud  pone- 
rctur  obieftum  habitus  adxquatum  j  ita  eft  io 
fciemiis.  Non  enim  quodUbet,  quod  confidera- 
tur  in  fcientia,eft  virtualitercontinens  ipfam^vel 
menfuram  cius,vel  primo  terminans,(cd  aliquod 
vnum ,  ad  cuius  r.itionem  ftat  vltimatc  rciblutio 
omnium  principiorum,  &  conclufionum  ,  vc  di- 
dlumcft.  Patct  ergo  ,  quod  fimplicitcr  ptimum 
fubieftum  fcienris  talc  virtualitercontinens  ,  vt 
didum  cft,non  eft  communc  aJ  omnia  confidc- 
rata  in  fcientia. 

Pcr  hoc  patet  ad  confirmationem ,  quia  vtro- 
biquc  affignatur  adaequatio  in  primo  obiefto 
refpctSlu  illius  ,  cuius  cft  primum  obicdum.  Sed 
quaed.-im  potenti.ie  indifferentcr  re^iciunt  per  fc 
obicclajita  quod  nullum  in  ratione  alteriosjha- 
bitus  vero  fcientia;  nunquam.  Et  idco  alicui  po-» 
tcntiaE  non  potcft  ada:qu3fi ,  nifi  pommune  per 
prxdicationem  omnibus  fubic(flis;  habitui  au- 
tem  fcientix  femper  adxquatur  aliquid  commu- 
ne  fecundum  vircualitatem  ad  omnia  ,  non  au- 
tem  commnnc  fecundum  pracdicationcm, 

Ad  fccundum.  Scicntiac  vnius  fecundtim  gc- 
nus  cft  vnum  primum  obicdum  fecundum  gc- 
nus  :  A  multis  autemobicdisdifFcrcntibus  Ipc- 
cicquorum  quodlibetcft  obicdlum  primum  veCr 
pcftu  vnius  (cientia:  fccundum  fpeciem  ,  poteft 
abftrahi  vnum  tale  commune  obic£lum:&  ficuc 
illae fcientiae  multae  habent  vnitatcm gencris,& 
ideo  pertincnt  ad  vnamfcientiam  fccunduiTige- 
nus:ita  intali  fcicntia  vna  fccundum  genus  afli- 
gnatur  vnum  fubicdum  commune  illis  fubic- 
dis,  communc  tamen  fecunduni  gcnus  :  fed  cu- 
iiiflibct  fcientix  vnius  fecundum  fpcciem,quam- 
uis  multa  diftindla  fccundum  fpeciem  confidci- 
rcntur ,  tamcn  illud  eius  eft  obiedum  primum 
recundum  fpeciem  ,  in  quo  contincntur  omnia 
aliter  &  mclius  quara  in  ob'cdo  communi, 
quod  afHgnatur  communitcr  in  fcientiis,qua:eft 
vna  latio  primi  obiedi ,  quac  cft  ada;quatio  in 
tcrminando:  &  hoc  fiuc  in  tcrminando  primo, 
fiuc  in  pcr  fe,&  non  ptimo.  Dcficit  autcm  ei  ra- 
tio  menfurandi,&  continendi  ,  &  ideo  licet  tale 
obie£buta  communc  fccundum  quid  poflit  dici 
communitcr  primiim  obiedlum  ;  hoc  taracn  eft 
imperfedc  refpciau  illius  obiefti  primi ,  quod 
habet  primo  rationem  afllgnatam,  quia  illud  cft 
adaequatum  in  mcnfurando  &  continendo,  Vcl 
fic:Vbi  affignatur  fubicfttim  fcientia:  communc, 
Vel  eft  primum  fubiedlum  fcicntiae  rnius  fccun- 
dum  gcnus  tantiim,  &  ideo  abftraftum  ab  obic- 
dlis  fpecialibus  multarum  fcientiarum  fccun- 
dum  fpccicm, Vel  fi  aflignatur  tale  obiedtum  rcf- 
pctlu  fcicntiac  vnius  fccundum  fpecicu),  imper- 


fcAc  eft  primujm  ,  quia  vnam  conditioncm  ha- 
bct,  fcilicet,adaequari  in  tcrminando  ,  &  in  aliis 
dcficit. 

Adducunt  ctiam  fccundam  inftantism,  qnae 
talis  crt:Quod  continet  virtualitcr  notitiam  ali- 
quam  intelleftus ,  non  habet  cffc  in  intellcdlu; 
obiedumfcibile  habct  ejfe  in  intelledu;  quiaeft 
vniucrfale,&  vniuctfalc  non  eft  in  re,nec  in  fen- 
fu:crgo,&c.  Maior  ptobatur:  quod  continet  vir- 
tualicer  notitiam  aliquam  intclledtus ,  eft  moti- 
uum  intelledus  ad  illam:fed  motiuumeft  diftin- 
«flum  fiibiedo  a  mobili:ergo  tale  continchs  non 
habet  etre  in  intellcdlu. 

Vcl  fic :  Omnis  aCkas  &  habitus  intelle£his 
continetur  praccise  in  aliquo,  quod  eft  in  virtute 
phantaftica.no  crgo  obieftum  intelligibilc  cob- 
tinet  virtualiter  habicum  fcientiz.Confequenriai 
probatur,qu>a  obicdtum  intelligibilc  fub  ratione 
pcr  fe  intelligibilis ,  non  habet  cfTe  in  virtute 
phantaftica,  quia  nihil  ibi  habct  efle  nifi  fub  ra- 
tionc  fingularis.  Obicdum  intelligibile  eft  pet 
fc  vniucrfale.  Antccedens  probatur  ,  quia  mo- 
uens  diftinguitur  fubiedo  i  moto,  nihil  autem 
in  parte  intellcdiua  poteft  diftingni  fubiedoab 
intellcd:u:illud  autcm,  quod  virtualiter  continpc 
adlum ,  vcl  habitum  intelledtus ,  mouet  intcllc- 
£tum  ad  illum  habitum ,  vxl  aftura  :  ergo  quod 
virtualiter  continet  habitura  intellc6t:us,non  ha- 
bet  cfTe  per  fe  in  parte  intellcdiua,  &  habet  cfle 
in  nobis;quia  intelligimMs,cHm  volumHs,(tc\\T\Ao 
de  anima,text.ijj.Ergo  prascise  in  virtutc  phan- 
icaftica. 

Illa  vero  propofitio  >  mouens ,  &  motum  funt 
diflinEia  fubteSie ,  quamuis  fit  principium  pri- 
mum ,  tamen  contra  negantes  probatur  per  ra- 
tioncm  duccntem  ad  impoffibife ,  quia  fi  nege- 
tur,pari  ratione  dicctur,  in  quolibet  moucnspo-r 
tcft  cfle  idcm  fubicfto  cum  moto  ,  &  tunc  \i- 
gnum  calefaciet  fc  per  aliquid ,  quod  eft  fubic- 
diuc  in  illo ,  licet  ad  calefaftionem  illam  re- 
quiratur  multa  alia,  ficut  caufac  fine  quibus  non. 

SCHOLIVM    II  r. 

Ohiecit  ex  Goffredo,ejuod  ticHuum  &  pttjjiuum 
differtfnt  fubieElo  ,  (^r  froinde  vnum  &  idem  non 
poffe  effe  refpeilufui  mouens  cJ*  mobtle,  acconfe- 
<juenter  neque  obieiium  fctbile  in  intelleclu  poffe 
mouere  intelle^um  ad  intelligendum.  Sed  refpon- 
det  vnum  &  idem ,  in  ejuantum  idem,nonpoffe  fe- 
mttl  agere  &  pati,mouere  C^  moHerf;in  inteileUto- 
ne  aHtem,de  qua  htc  agitur,  conftderari  duo,  qtio~ 
rum  vnum  eji  tmmedtatum  fubieiium  altertks. 
De  hac  diffcultate  latifftme  agtt  Dotior  in  i. 
Oxon.d.i.cj.j.n.^.O'  n.ij./oiuit  dicendo,agensdr 
paffumpoffe  effe idem,modo  nonagat  vniuoce.  Vi- 
deeumdem  in  i.d.i.q,ic.n.ii.&  d.^.q.^.ad^.  (^ 
d.x^,q.i.ad  i. 

AD  iftam  itaquc  fecundam  inftantiam  de 
phantafmacibus  aliqui  *  dicut  diftinguen- 
do  dc  efTe  in  intcIleAu  obiediue  &  fubicdliuc. 
Secundomodo  maior  eft  vcra;Primo  modo  mi- 
nor.Scd  licct  hacc  diftintSio  fit  bona,non  tamen 
cuadit  difficultatem,  quia  nihil  potcft  cfle  in  in- 
telledu  obiciftiuc,  ni fi  vcl  obiiciatur  intellecaui 
principalitcr  in  fe  ipfo,  vcl  in  aliquo  reprxfcnta- 
tiuo  eius  realiter  exiftencc.  Nunc  autem  obie- 
€tum  fcibile  non  oportet  primo  modo  obiici  ad 
hoc,vc  incclligacur,quia  dc  nonenteeft  fcientia: 

cr<»o 


lo. 
AUa  inftgn- 
tia. 

GofFred. 
<]\xodl.6.q.y, 
&  quodl.  S. 
q.t.&  quod- 
llb.j.q.ij.&l 
quodl,  IJ. 
«1.1. 


Ariftot. 


II. 

Rejponfio 

«liorum. 

^Hcnr.quod 

lib.5.q.i4.ac 

quodjl.j.q.^. 


Qu^ftio  I. 


9«MM    IHt* 

d»tHr  fcitn- 
titt. 


II. 

Sjt  fpecies 
txcltant  in 
inteUcHnno- 
iifiam. 


Ji)t  ineuins 
©•  motum 
ftffint  effe  in 
fitiem  fuhct- 
dol 


Atitmit  muU 
liplici.er  esl 
in  (or^ort. 


'3 

Keiicifirillt 

»lrori,m  rtf- 
fonfio. 
i^nmo. 


Sjttnmo^e  in- 
tciUclus  efi 
■  1  nitll»  fttx' 
tt  turforu. 


ergo  opoitet  qiiod  obiiciatuf  in  aliqno  rcprs- 
fentatiuo,&  tutK  de  illo  argumentorrfi  illnd  fub- 
icdliuc  eft  in  intclle(!Ju,  &  mouct  intelledlum  ad 
notitiam  obicdli,quod  rcpra:fcntat;ergo  mouens 
&  motum  non  funt  diftinfta  fubiedo  :  fi  illud 
non  eft  fubicdiuc  in  intellcdtu  ,  &:  cft  in  nobis, 
«juia  iritcUigimus  cum  volumus ;  crgo  eft  in  par- 
te  fcnfitiuajcrgo  nihil  realitcr  cxiftens  in  no- 
bis  continet  virtualiter  aliquam  notitiam  in- 
tellcdhis  noftri,  nifi  aliqua  fpccificaforma  fcn- 
fata  :  non  igitur  'obicftum  intclligibile ,  quia 
vc  argutum  eft  prius,  obiedtum  intclligibile  cft 
vniuerfale ,  &  talc  efle  non  habet ,  niii  in  in- 
telle(f>u. 

Hic  dicitur  /ic:Qu6d  fpccies  intelligibilis  ncc 
formaliter ,  nec  virtualiter  poteft  moucre  intel- 
lcdlum  ad  aliquam  notitiam  :  fpecics  aurem 
fenfibilis  potcft  mouerc :  &  cum  hoc  ftat  quod 
obiedlum  intclligatur  iurationc  vniucrfali.  Pri- 
mum  probatur  fic:  quia  idcm  non  potcft  fc  mo- 
ucre ,  cuius  vna  cft  prarcifa  ratio  ,  quia  moucns 
in  adlu  eft  lale,  quale  motutn  cft  in  potcntia, 
f>c  idem  rvon  potcll  fimulc(Ieina<9:u,&in  po- 
tcntia,quia  hoc  eftprincipium  Metaphyficum 
nocam  cx  rcpugnantia  iftorum  principioruin  gc- 
neraliutn  :&  (i  negctur  alicubi,pari  rationc  nc- 
gabitur  vbiquc. 

Ifta  cadcm  ratione  concluditur,qu6d  moucns 
&  motum  poflunc  e(Ic  idem  fubiedto  :  quia  liccc 
:\ltcrum  elTct  appropriate  ratio  agcndi ,  &  alte- 
lum  paticndi  ,  tamen  totum  agcrec ,  &  totum 
pateretur ,  quia  agere  &  pati  cft  totius ;  &  fic 
tocum  elfet  in  adu ,  &  tocum  elfet  in  poten- 
tia.  Secundum  dcclaratur  ,  qiiia  phantafma  eft 
fufficienrer  diftinftum  fubicdo  ab  intelledtu, 
ita  vt  pofllt  ipfum  inouere :  quod  fic  oftendi- 
tur  ;  quia  anima  poteft  confidcrari  vno  modo 
fecundum  rationcm  eftcntia» .  &  fic  vbique  eft 
in  corpore  :  alio  modo  (ccundum  rationem  po- 
tentix  ,  &  tunc  ^\  organicc  ,  fic  eft  in  dcrenni- 
nata  pa:  te  corporis  ,  (\  non  organicc,  qualis  eft 
intclledlus,  fic  eft  in  nulla  parte  corporis  :  fi- 
cuc  igicur  potcntia  cxiftcns  in  vna  parte  cor- 
poris  poten:  cfte  principium  mouendi  aliara 
in  alia  parrc  corporis  ,  fic  illud ,  quod  cft  in 
deccrminata  parcc  coiporis,  poreft  eire  princi- 
pium  mouendi  incelledVum  ,qni  fub  r.itione  po- 
centia:  noneft  in  aliqua  parrecorporis. 

Terciuro  declaratur  fic:quia  hxc  eft  narura  in- 
telledlus  agentis  ,  quod  contadu  fpirituali ,  & 
virtu.ilis  luminis  fui  contingit  phantafma  fo- 
him  quantiim  ad  ilhid  ,  quod  pertiner  ad  qui- 
ditatem  eius  ,  &  c  coniicrfo ;  hoc  cft  ,  in  natura 
obiedii  fingularis,quod  fitpixcise  tadlum  fc- 
cundum  fuam  quiditatcm,  &:  quiditas  vt  fic  at- 
tingitur,  piitcr  accidentia  dcfignantia  habct  r.i- 
tionem  vniucifalis,&  apprehcnditur  ab  intelle- 
dtu  poflibili. 

Contra  ifti  tria  triplicitcr.  Primo,  contra  il- 
lud,  quod  (olum  phantafma  mouet  inrelleclum 
noftrum  ;  arguo  fic :  Accidens  &  fubiedum 
funt  indifiiniftia  fubicfto ;  ergo  cuicunque  fub- 
iedum  eft  iJem  fubicdto  ,  &  accidcns  erit 
idcm  fibi.  Anima  autcm  inteilediua  eft  ca- 
dem  fubiedlo  virtuci  phantaftica: ;  igitur  &  in- 
telledlus  cft  idem  illi,ergo&  phai)tafinaci,quod 
cft  in  illa  virtute.  Quod  autem  dicunr,  qucd  in- 
tellcftus  eft  in  nullr.  parte:  verum  e(t  deter- 
minatc  ,  fed  in  qu.ilibet  cft  talitcr  ,  quod  cft 
indiftindlc.  Vnde  ficnt  fi  e(Tct  in  folo  oigano 
Srotv  Oper.  Tom.  XI. 


phantafia:,  efTct  fubiefto  indiftindumilli  potcn- 
cis  ;  ita  ciim  fitin  alia  potentia,  noii  tamen  efl: 
minus  vnum ;  crgo  in  ifta  non  minus  cft  idcm 
fubiedlo  ifti. 

Pra:terea  ,  caufa  .-cquiuoca  principalis  &  to- 
talis  eft  pcrfeftior  cffcdlru  ;  crgo  phantafma  cric 
pcrfecfhns  quocunque  adlu  fccundo  ,  qui  po- 
tcft  habcri  in  r.>cnrc.  Quomodo  ergo  felicitas 
eric  adlus  perfcdlidimus  fccundiim  Philofo- 
phos  ?  &  qiiomodo  exccdemus  bruta  quantiim 
ad  mcntem ,  fecundiim  Auguftin.i  5.  Trinit.c^. 
&  j.Qu6d  li  dic.itur  intellcdtum  agcntcm  prin- 
cipalitcr  eifc  agcns  rcfpedu  aftuum  fecundo- 
rum  in  mentc  ,  hic  ncgatur  ifta  opinio,  quia  in- 
tellcftns  agcns  eft  indiftindlus  fubiefto  a  poflTi- 
bili.  Vnde  fecundum  eos  non  agit  in  pofllibi- 
lem  (ccundum  rationem  caufa:  cfficientis  ,  fed 
foliim  formalicer.  Qu6d  (i  dicatur,qu6d  in- 
tellciSkus  agens  eft  (blum  circa  phancafma:Con- 
tra ,  quia  intclleiSus  agens  nihil  imprimic  in 
phanta(inata. 

Contra  eos  etiam  eft  ratio  de  voluntate.quia 
totus  proceffus  in  adlibus  humauis  erit  merc 
pcr  modum  naturjc ;  ita  quod  nihil  eric  in  po- 
tcftatc  hominis  non  magis ,  quam  adlus  brutis 
fed  dc  hoc  alias. 

Quarto  arguitur  contra  iftos  ,  quSd  non  re- 
qnircrentur  habitus  intellcdtualcs ,  (cd  folum 
phantaftici  ,  quia  nihil  in  palfo  erit  racio  quare 
agcntia  ordinate  aguiK  :  fimiliter  quoad  illud, 
quod  dicunt ,  phantafma  in  virrute  intclledlus 
agentis  repra:fcntare  vniuetfalc:Concrahoc  ha- 
bctur  alibi.  * 

Quoad  tcrtium  etiam  ,negantfpecicmintcl- 
ligibilcm.  Contra  :  ergo  negatur  mcmoria  in 
mente,&  per  confequens  imago,quia  fic  fc- 
cundum  ipfos  non  eft  proles  in  mcntc  a  parcn- 
tcquod  cft  contra  Auguftinum  n.  de  Trimtat. 
cap.i.<i.&  10. 

Itcm  fcquitur  quod  Angclus  pcr  nihil  fibi  in- 
trinfccum  poteft  habcrc  nouam  volitionem  vel 
intelledJioncm,  quia  quodlibet  tale  eft  indiltin- 
dlum  fubiedlo  ab  ipfo.  Si  dicas  qu6d  a  Deo 
habct  extrinfcce  hanc  volitionem  ,  ergo  Dcus 
caufiuic  adum  volitionis,qno  Angcli  malipcc- 
carunc 

Nec  habetur  ab  obiecflo  :  quia  fi  dicas  obfc- 
dum  inouerc  eos  ad  peccatuin,vcl  errordn;  er- 
go  non  fuit  in  poscftate  corum  fic  moucri;ficuc 
Mcc  in  potcftateeonim,  quod  obiedum  (ic  mo  ■ 
ueret.Deindcobiec>iim  volitionis  &  inrelledio- 
nis  eorum  poteft  e(Te  Deus;  &  fic  vt  priui  Dcus 
moueret  ad  aftuin  m»him 

Sidicasquod  pr.-Bcipui  Philofophi  non  po- 
tucrunt  hoc  vidcrc  ;  Contra,  crgo  vcl  fjlfimi  cft 
quod  credimuseis  ,  vd  printipium  erit  faUum, 
quod  irti  dicunt  Mctaphyficilc. 

Itcm,  obieftum  in  fe  cxiftens  non  moucc  vo- 
luntatem  Angcliadadlum  pcccandi,quia  potcft 
Angelus  peccare  obiedto  non  cxiftentc  ;  fed  fl 
moucbaturab  obiefto  ,  hocfuitvtobiedum  re- 
locebat  in  eftentiadiuina,  &  pec  confequcns  fic 
fuit  caufa  illius  erroris  &  peccati. 

Dico  ergo  ad  iftam  obiedtionera  fecundam, 
quod  aliquid  exiftcns  in  intellcilu,fiiie  fubicdbi- 
ue,vt  fpeeies  intelIigibilis,vclhabitus:fiucobic- 
dtiuc.vr  illud,  quod  rclucct  in  tali  coiuinct  vir- 
tualiter  notiria  intelledtus.Quid  coru  vcrius  fit, 
alias*dicctur.Niinc  ad  'pvoyioi\i\\.  Afouetis  &mo- 
/«w.C^c.Nego  ifta.Imora  Dodtor  illc.quamifte, 
A     5  qiicm 


SecunH. 

Inttlleiltis 

efi  ferfeiHtr 
phantafia. 

Aagad, 


Intellelftis 
Rgens     nihil 
imprimlt 
fhaHtaftna- 
ti. 

14. 

Teriio. 


§i»arto. 


*  1.  d.^.q.S. 
&ia4.d.4;. 
q.j.ad  t. 
^  niitt. 


KefpcnfioDo- 
ciorts  aii  fe- 
runiiam  iu' 
fiantinm. 


♦  lai.d.ff»]. 
4- 


AfgtM*  <*"- 
tr*  lienri- 
cum  (^  Gaf. 
fndHtn» 


16. 

AtiDeusfof- 
fit  coacipifub 
rationibus 
particnlari- 

ius  t 


^emodo 
DtHI  cor.ci- 
piniura  vi»- 

lorefubrx 

timibusf.tr- 

ttruttrtbus. 


6 


qiiem  in  plimbus  feqiutut,negat  eatn  in  raultis, 
cum  ponat  fpeciem  intelligibilem  ,  &  per  eam 
tanquam  per  principium  ailiuum  intclledliim 
rcduci  ad  aftum  intelligcndi ;  cum  ctiam  ponat 
yoiuqtatcm  moucre  intcUcdum  ,  &  c  conuetfo, 
cJiucifimodc  tamen  :ciim  ctiara  ponat  eflrniiam 
Angeli  moucre  jntcllcdum  fuuro,&e. 

Ad  probationcmdico  quod  fi  illud  eiretcon- 
cefrum  de  aftu  &  potentia,  &  concluderet  pio- 
pofitum  dccodcm  fimplicitcr ,  non  concliidcict 
ramen  de  codem  fccundum  fubicdlum,quod  cft 
idem  peraccidens.  Noncnim  fequirur  qiiod 
idem  fir  in  potcntia,&  in  aftu,nifi  idem  pet  ac- 
cidens,&  hoc  ratione  altciius  &  alterius,  Et  cum 
Axdv.totHjn  perfe  4^jr:Refpondeo,hoc  dcbct  in- 
fclligi  dc  toto  includcnte  luppofitum,  &  forma- 
lem  rationcm  agendi ,  non  autem  de  toto  inchi- 
dcnte  duo  alia  tn  ratione  fuppofiti,quorum  vnu 
cft  immediatum  fubicdum  alterius.  Poffibile  eft 
qu6d  vnum  nihil  faciat  ad  aftioncm  ,  &  rch- 
quum  nihil  faciat  ad  pafrionem.Excmplum;cah- 
dum  calefacit,  &  frigefcit. 

Quantura  ad  aftionem  ca!cfacie!idi  nil  facit 
fuperficies ,  quantum  ad  paflioncm  frigoris  nil 
facitcalor.  Sic  eft  in  propofito,nam  cum  Socra- 
tes  habens  potentiam  intcllediuam  informatam 
fpecie  dicit  formaliter  duo  tota:totum  vnum  eft 
Socrates  habens  intellcftum.quiafccundumcos, 
intellcdus  cft  accidcns  fuperadditum  eirentix 
anims ;  cum  dico  idem  fuppofitum  habens  fpe- 
ctem  intelHgibilcm,dico  aliud  totum.  Nunc  au- 
tem  intellc£tus  cum  fecundum  eos  fit  pure  po- 
teutia  paflfiua.nii  facit  ad  adionem  intelligendi, 
fcd  tantum  ad  rc-eptionem :  fpecics  vcr6  intelli- 
gibilis  cum  fit  formalis  ratio  elicicndi  aftum  in- 
tclligendi,facit  quidem  ad  adlionem,  fcd  non  ad 
rcccptionem  :  Argnas  ergo  fic  :  Socrates  intelli- 
gens  agit  ad  adioncm  intcUigendi  per  fpecicm 
intelligibilcm  ,  &  recipitaiSlum  intelligcndi  pcr 
f  otcntiam  intcHeftiuam  :  ergo  hoc  totum  agit 
per  vnum,&  recipic  per  aliuJ,&  concludc:Ergo 
«dcm  per  accidens  agit  &  patitur. 


ARTICVLVS     TERTIVS. 

t^»  Deus  ppfit  concipf  fub  ratiombHs 

particularibui  diHin&ts  a 

ratione  ejfentid  f 

Clrca  tcrtium  articulum.  In  vno  communi- 
tcr  cojKordant  Do<i>ores,  quod  intcliedus 
viatoris  non  moueturad  concipiendumDcum, 
nifi  cx  creaturis.  Nunc  autem  pctfe<!Xiones,qux 
ncc  includunt  limitationcm,ncc  defedum,  qux 
\n  creaturis  funt  difpctfx  &  diftindx  ,  in  Dco 
funt  vnitx  proptcr  eius  fimplicitatcm  ,  quia  in 
crcaturis  fimt  impcrfc£Vx ,  quia  participatx  :  in 
Deofunt  fimpliciter  pctfedlx  &  illimitatx  pro- 
pter  cius  infiniratrm ;  ergo  iftx  imperfediones 
m  cre.nturis,  tam  hnpcrfecte,  quam  diuerfimodc 
reprxfcntant  illas  pcrfedkioncs  vnitas  inDeoj& 
ficut  reprxicntant ,  ita  mouent  intellcdum  no- 
ftrum  ad  cognitionem  iftarum;  Ergointclicdus 
viatofis ,  qui  non  potcft  illas  vnitc  concipetc  vt 
funt  in  fe,mouctur  ad  formandum  diftinAos  c6- 
ccprus  de  iIlis,proportionalcs  conceptibus  iftaru 
perfcdlionum  in  cre.ituris,quibustamen  pluribus 
fotmatis  multipliciter  qnis  perfcdccoripit  illnd 


Prologi 


vnumperfe^lum,  &  perfe£liones  vnitas  in  ipfb : 
&  fic  intclle^us  viatoris  potcft  habete  de  Dco 
conccptum  aliquemquafi  quidicatiuum ,  &  alios 
quafi  pafHonum,  iuxta  illud  Auguft.ij.Trin.c.j. 
Si  dicitur  tcternMy  vnM,fapiens,potens,iHflui,bo- 
niu,fpiritM4y  c^c.omnium  horum  nouiffimum,quod 
pofui,  cjuafi  dicitur  ftgnificare fubflantiam,  catere 
verofuhfiantia  qualitates.  &  ait  Damafcen.lib.  i . 
orth.  fid.  cap.4.  5«  bonum,fiiuflum,  &  ft  aliquid 
alitid  d'xeri6,non  naturam  dices  Dei,fed  qut,  cir' 
ca  naturam. 

SCHOLIVM     IV. 

Tofttjuam  dixerat  viatorem  cognofoere  perfe- 
iliones  diuinas  dtflin£las ,  &fub  rationibus  parti- 
cularibtu  per  comparationem  ad  perfe^iones,  quA 
funt  in  creaturis,interrogat,an  etiam  ita  Deuspof- 
fit  cognofcerefe ,  fuaque  attributa  vt  difiiniloipei^ 
refpeclum  ad  perfetiiones  creatas ,  refertque  opi- 
nionem  S  .7T}omte ,  /ifferentii,nullam  ejfe  dtflinElio- 
nem,  neque  rationis  in  diuinis ,  &proinde  intelle- 
tium  perfeSlum,tjualis  efl  diuinm  ,fton  poffe  cognof- 
cere  (ffentiam  &  attributa  fub  rationibus  parti- 
cuUrihui  ,  nifl  in  ordine  ad  perfeEtiones  creataty 
adeo  quod  fi  non  effent  ifla  realittr  difliniia  in 
creatiiris,  nulla  effet  difltnElio  in  diuinis.  Opinio- 
nem  hanc  late  tmpugnat  hic  ,  &  infcripto  Oxtn. 
in  i.d.S.q.t^. 

SEd  vltra  id  ,  quod  di<3;iim  cft  de  intelicdlu 
viatoris,  inquirunt  aliqui,  fi  Deus  poflit  con- 
cipi  fubdiftindis  rationibus  aquocunque  intel- 
Ie6lu,etiam  diuino  ?  Et  iftud  oportct  vidcrc  pro- 
pter  quxftionem  propofitam,quia  ipfa  non  qux- 
rit  comparando  Deum  ad  intellcdum  viaioris, 
fcd  abfbluie  dicitut ;  Si  Deus  ex  parte  fui  fit  tale 
cognofcibile,  dc  quo  poflit  eflc  fcientia  in  intcl- 
ledtu  proponionato  ? 

Hic  funt  plures  opiniones :  modo  non  repe- 
tam  nifi  vnam ,  de  aliis  autem  dicetur  alias,  * 
cum  dc  hoc  traftabitur.  Dicitur  fic  ab  vno  Do- 
6lore,qu6d  intcUedus  diuinus  vno  fimplici  con- 
ceptu  potcft  apprchendereadluahtcr&diftindlc 
quxcunquc  iiitellcdus  viaroris  potcft  apprc- 
hcndetc  de  codem  pluribus  adibus,&  diftindis. 
Cum  igitur  iinclledus  viatoris,  fecundum  prx- 
dida ,  ex  peifedionibus  creaturarura  cognofcat 
cfTentiam  diuinam  fub  alia  &  alia  parfcdione, 
ratione  huius  pctfedionis  &  ilHus,non  vidctur 
rationabile  quin  intellcftus  diuinus  circa  eflen- 
tiam  fuam  apprehendat  diftindionem  huiufmo- 
di  pcffcftionum. 

Modo  ponit  talem  propofitioncm ,  qu6d  im- 
poffibile  eft  qucmcunque  intclledum,diuinum, 
vcIalium,concipcice(Icntiam  fimpliccm  fubiftis 
rationibus  diftindis,  nifi  comparct  illam  ad  alia 
plura,vel  c  conuerfo,  nifi  comparet  pluta  ad  ip- 
fam.  Ad  hoc  habet  duas  ratione$,&  vnam  audo- 
ritatem,&  aliquaexempla.Ratio  fua  fundarnen- 
talis  eft  ifta  :  Ab  vno  fimplici  vno  modo  fc  ha- 
bcnte  fecundum  rem  ,  &  fecundiam  conceptio- 
ncm,  non  pofTunt  fumi  diftindiones  rationum : 
eflcntia  diuina  fccundum  fc  confidcrata  prxtcc 
refpeiftum  ad  alia,  cftfimplexomnino  ,  &  indi- 
ftinda  rc  &  rationc,  igitur  &c.  Probo  maiorcm, 
quia  fi  non  ;  tuncab  vno  fimplici ,  vno  modo  fc 
habcnte  fccundum  rem  &  conceptum ,  fumerc- 
tur  vnitas,&  diuerfitas.  Probo  minorcm.  Idcm 
fimplcx  apprchenfum  fecundum  fc  ,  &  abfque 

habirudine 


Auguft, 


Damafc. 


An  ipfeDeus 
ptSet  ft  ^ 
fuat  ferft- 
iiiones  co- 
gnofcertfuh 
rationibut 
farticuUri- 
busl 


Tho.t.p.  q. 
18.  art.i.  & 
q.7.de  Teiic 
^  lafii  d.3. 

q.I. 


An  e»  quA 

funt  in  Veo, 
fejfint  cogno- 
fci  vt  dijlin- 
a»  abfijue 
ccmfarationc 
ad  extta  l 


Stnttntiitnt» 
gatiua  frtm 
btuur. 


Qa^ftio  I. 


fiabitudlne  ad  a!iod,  non  pdteft  apprchcndi  nifi 
feciindum  vnam  &  ll-npltcem  rationem. 
1 8«  Rcfponlioncm  vnam,quz  poflet  dari  ad  iftam 

irationem,excludir,quac  talis  eftrconceditur  qu6d 
ifta  eilentia  apprehenra  omnino  fecundum  {e 
abiqne  omni  aha  habitudine,  tam  adintra,qu^ 
ad  excra  ,  non  poteft  apprehendi  nifi  (ecundum 
Vnam  rationem.  Hoc  autem  modo  apprehendi- 
tur  ipfaeflenria.apprehcnfioncad  quam  mouer 
intellc(3:um  nnre  omn.ro  negotiarionern;(ed  cir- 
ca  ellcntiam  fic  apprchenfam  (ccunduni  fe& 
vna  ratione  tanrum,  intelle^us  poftea  ncgotians 
eomparat  ipfuni  fub  vna  ratione  ad  fcipfam,  fub 
alia  rationc  ad  alfa,&  fic  circa  eftentiam  cft  dif- 
feientia  raiionum  mucu6  ie  refpicientium  abC- 
queomni  comparatione  ad  extra ;  fic  confidcr.-i- 
re  fub  iftis  rationibus  poilibile  eft  intelledui, 
quia  illx  rationes ,  quaj  fant  virtualiter  in  obic- 
^o  non  per  intelledum  poftunt  a£lualiter  ex- 
plicaru 
iti^ui»MHr.      Contra  iftam  rationem  argoirur  ficrQuaccun- 
que  apprehendunrur,  feu  comparantui ,  vt  quat- 
dam  differentia  k^t  refpicicntia,prius  in  fua  dif- 
ferentia  exiftere  fupponuntur  ;  inrelledlus  ne- 
gotians  per  tc  apprchendit  circa  effcntiam  iftas 
rationes,vt  diftindbs  mutuo  fcfc  refpicicntcsjigi- 
tur  antc  apprehenfionem  aftualem  in  ipfa  elTen- 
cia  funt  a^ualirer  ifta  ,  vt  fic  difrincla  ,  &  vt  fic 
rooucbunt  intelledum  ad  concipiedum  &  com- 
parandum,,ip(adiftinda. 
(^,  Ifta  conclufio  eft  impoflibiiis ,  quod  ipfa  fic 

fint  diftinfla  in  eftentia  diuina  ante  oninera  ne- 
gociationem  intclle(3us  ,  &  etiam  quud  illa  non 
moueant  intelle£lum  diuinum  adconcipiendum 
ieip(a  fub  tali  diftinAione :  igirur  aliqua  przmif- 
farum  eft  impoflibilis.  Non  maior ,  ergo  minor, 
^ux  recipitur  ^  refpondentc.  Probo  minorcm  : 
^uzcunque  per  inrclleftum  coroparantur  vt  dif- 
fcrentia,  ipfbadlucomparandi  nonconftituun- 
tur  in  illo  <rj(7*,fecundL>m  quod  habcnt  iftam  dif- 
ferentiam,im6  comparationeroipfam  ncceflario 
praEcedic  ta.leejfe,  &  difFcrentia  talis  ipforum.  Et 
hoc  vlreritjs  probarur  per  fimile  in  rebusjquan- 
do  enim  les  verc  abfolutz  ad  inuiccm  compa- 
rantur,  fupponuntur  habere  ej/i  diftincflum  rea- 
lc :  igitur  cum  entia  rationis  mutuo  comparan- 
tur,  fupponunt  habere  ej^  diftinftum  fecundum 
rationem. 
Ali»frcia-       Pro  ifta  opinionc  eft  alia  rario  commimis  & 
ti»  fententU   antiqua,  talis:Cuicunque  diftindtioni  rarionis  in 
ntgantit.        aliquo  correfpondet  diftindio  realis  in  aliis,  illa 
diftin(flio  rationis  furoitur  per  comparationcm 
ad  illa  diftindla  rcalitcr.  Iftud  probatur  pcr  fimi- 
le  de  dextro  &  finiftro  in  columna  &  animali  : 
de  ratione  principij  &  finis  in  pundo  rcfpcftu 
diucrfarum  lineaium  ,  nunc  autem  ifts  perfe- 
tliones  diftingunntur  in  Dco  fecundum  ratio- 
nem,  &  correfpondent  eis  in  creatura  aliqua  di- 
ftindla  realitcr:  eigo  ifta  diftindio  rationis  in 
Deo  fumetur  in  quocunque  intellcftu  per  com- 
parationcm  ad  illa  diftint^a  in  re. 
lo.  Proiftoeft  auftoritas  Auerrois  ii.Met.com- 

'i  fl"'''  mento  59.  vbi  dicit :  i^uando  fuertt  ctnfidertUA 
difpofitio  &  difpofitHTH  in  immateri/tltbiu  ,  &c. 
tunc  redHcuntnr  ad  vnam  intentionem  omnino,  & 
nuUni  moduterit ,  tjuopr^tdicatMm  dtfiinguatur  k 
fubitcio  etiam  dtfpofito  extra  intelleUHm  :fed  nul- 
lam  differentiam  intelligit  intelleElut  inter  ea  mfi 
fecundum  cjuod  rectpn  difpofitionem  &  difpofi- 
tum.vt  dko,qMorHm  froportio  eji  ad  inHicetn,ficHt 


Aterr. 


e/?  prfipertio  prtd^eatiad  fubieElum  in  rebui  eom- 

pofitis.  Videtur  planc  mtcntio  fiia,quod  intelle- 

€lus  non  diflinguit  ea  n<fi  concipiendo  (ecun- 

dum  proporrioncm  ad  diftinda  realitcr. 

Iftud  confirmatur  per  txcmpla.Primum  exem-    C»nprm*tU 

plum  eft  ,  quod  fiippofita  vnitate  fornni  fpeciei  ^'L  "' ?!'  _* 
r  i>       ^         .    '■,,    «  ,.-,.         .^.         Exemftum 

iccundumrem,  mrcllcctusnon  dmmguitratio-  frimum. 

ncm  gcneris  &  diffcrcntiz  ,  qua:  primo  funt  di- 
uerfa:  rationcs  ,  nifi  comparet  ca  ad  ulia  rcaliier 
difFcrentia,&  fecundum  qucndam  ordinem  vni- 
cx  rci  conuenientia.  Secundum  cxcmplum  eft,      Seenndnm 
Ratio  boni  &  vcri  non  diftinguerentur ,  nifi  in-  ttemflHm. 
telltgere  &  t/elle  cfTcnt  circa  aliquod  idem  obie- 
dum  alicubi  aftusrealitcr  diuerfi,&  ad  inuicem 
ordinati.  Tcrtiitm  excmplum  :  Efleniia  diuina    T/rti«»» 
non  conciperetur  ab  intclle^tu  diuino  fub  tatio-  **•"»/'*''»• 
ne  diuerfarum  idearum,circumfcriptaomnimo- 
da  comparationc  ad  diuerfas  eflentias  crcatura- 
rum  realirer  diftintflas. 

Rariones  alias  fadas  contra iftam  opinionem        1 1. 
repetit  ifte  Dodbor  ,  &  nititur  rcfpondcre.    Sed 
hic  nonrepliro  nifi  duas.    Prima  rario  eft  ifta  :    PWw»  TAth 
Diftindlio  fecundum  rationerointelledus&vo-  tptrafrtei- 
luntatis  eft  fundamentum  diftindionis  emana-  ,/J/,^  "* 
tionum ;  Filins  enim  non  procederct  nafccndo 
tanquam  Vcrbum,&  Spiritus  fan£lus  libcraliter 
tanquam  Amor,  nifi  prxfupponetetur  diftinflio 
intellei5lus&  voluntatis,  lanqpam  principiorum 
producendi.  Nunc  autcm  diftindio  perfcnarum 
&  emanationum  non  prarfiipponir  aliqnam  com- 
parationem  ad  creaturas  :  crgo  pcr  compara- 
tionem  ad  crcaturas  non  habebunt  eflc  talia 
principia. 

Secunda  ratio  eft  :  pet  fc^um  firopliciter  &  'iieKniati- 
principaliter  habet  quidquid  fibi  conucnit  fe-  <'»• 
cunditm  quod  eft  fiinpliciter  perfedum.  Hoc 
prob.itnr ,  quia  imperfcdla  dcpendcnt  a  pcrfe- 
fto ;  fed  non  c  coni)erfo:nunc  autcm  habetc  in- 
relle(3um  &  voluncatem  ,  &  hornm  operationes 
compecit  fimplicirer  perfefto  vtfimpliciicr  per- 
feikum  eft;  ergo  ifta  hal^ct  indcpendentcr,&  pec 
confequens  abfqiic  comparatione  ad  extfa  :quia 
fi  habendo  ifta  formalirer,  neceiraiii  compara- 
rerur  ad  extri,  videretur  in  habendo  ifta  depcn- 
deread  extra  ;  ficut  relatiuum  acorrclatiuo  ,  & 
non  cflet  mcr^  a!-fblututn,im6  ab  co  dependei  ct, 
&  eo  eonuerfo :  ficut  correlatiua  aequc  routuo 
depcndent. 

Ad  primaro  iftarum  refpondet  fic :  quod  cir-        11. 
cnmfcripra  habitudine  ad  extra ,  illud  quod  ha-  Rejfcndftad 
bct  rationero  nrincipiandi  emanationes  perfona-  fr"»-"»ra- 
I  1        ,■        r  i     n-    1-  '    r         •      •     tientm. 

Ics,  non  apprcncndttur  lub  nus  diuerits  rationi- 

bus  intcllcdlus  &  voluntntis ,  fed  folum  fub  ra- 
tionf  eflcntii  dininc,vt  ci  coniungitur  rcfpcdus 
talis  realis;  fcd  quia  ipfis  emanationibus  rccun- 
durn  quandam  proportioncm.rcfpondentaliqux 
emanationes  in  crcatis  ,  pura  generationi  Filij, 
produdlio  verbi  in  intcllcd^u  noftro ;  &  fpira- 
tioni  Spiritus  fan&i,  produdio  amioris  in  volun- 
tate  noftra :  idco  Deus  apprehcndcns  cfTcntiam, 
vt  cft  ratio  principiandi  ipfas  emanationes  i^» 
habitudine  ad  diucrfli  principia  iftarnro  emana- 
tionum  in  creatura,  concipit  illam  cfTenti.nm  fub 
iftis  rationibusprincipiandi,quz  funt  inteHe^u* 
&  voluntas.  Qua:  autem  fit  ifta  proportio  expli- 
catalibi  :  quod  produftioni  naturz  &  vcrbi  eft 
ncicflaria  nulla  pricfuppofita  :  produdkioni  au- 
rem  amoris  neccflario  cft  alia  prcfuppofita.  Si« 
Filius  producitur  prodntfHonc  prima,  &  ide6  (i- 
mili  Hiodo  produdiionis  \  erbi  &  naturar;  Spiritus 
A     4  fan 


8 


Prologi 


fandiis  producitat  neccfrari6  alia  ptoclu£lione 

prxfuppofua  ,  &  ideo  modo  fimili  produftioni 

•yoiuntatis  diuinx. 

Prohatin  du-      0^°"^  autem  intelle£lus  &  voUmras  non  prx- 

flicittrintil'  fnpponuntur  diftincfla  fecundum  rationcm  ipfis 

le{tum  irvo.  emanacionibuSjhocprobaturdupliicitcr.Veibum 

Imutem  in    gft  exprcffiuum  omnium ,  quae  in  eirentia,  &  'n\ 

Veo neu  di-    yQjuntate  contincntur :  crpo  in  Verbo  iam  pro- 
fttnrut  ante-     ,    ^     .       ,,:    .   »^  "^  ,./,.    r.     •       i 

cedtnter  ad     dudo  mtclligic  Dcus  quxcunquc  diftmctamtel- 

froanationes.  lccflu  intcUigit :  non  ergo  poteft  alia  adnalis  di- 
ftinclio  accipi  in  intelledlu  diiiino  quodainmo- 
do  prxcedcns  produdionem  vcibi :  Anrccedcns 

Auguft.  confitmatur  per  Auguftinum  6.deTrin.  cap.vki- 
mo  ,  vbi  dicit  quod  FierbHrn  ef}  ars  Patrij  plena 
OTnninm  ratiottum  viuentmm.Sccimdo  fic:quia  di- 
ftindio  fccundum  rationjm  non  poceft  elTe  nifi 
pcr  aUqucm  adum  intclligendi :  primus  autcm 
a<Susintelligendi  in  Deoeft  principium  emana- 
tionis  Verbi.fuppofita  proprietate  relatiua,  cum 
Vcrbumproducatur  naturaliter,  &  aftu  nacurali 
ipfius  intclle(^usjergo  nullo  a6iu  quafi  prscedcr 
te  po(cft  habcri  alia  diftindlio  rationis  ad  intri. 

^d  riuionem  Ad  fecundam  rationcm  refpondet:quia  quod- 
pcundam.  \\[y^^  iftorum  quantiim  ad  perfc<ftioncm  realcm, 
quam  importat,  eft  in  Dco  fine  comparationead 
cxtra,5c  lic  indepcndcnter  apptehenditur:fed  ap- 
prehendcndo  fic  cftentiam  non  apprchcnditur 
fub  diftinftis  rationibus,  fed  omnes  qux  poflrunt 
diftingui  per  comparationem  ad  extra  ,  apprc- 
hendentur  tunc  vt  vnitx  &  indiftindx  fub  vna 
fimplici  ratione  infinitatiseirentiajdiuinx. 
X$'  Contra  primam  rationem  p*im6  arguo  fic  : 

Quidquid  vnius  rationis  exiftcs  poteft  cire  prin- 
cipium  ^uo  producendi  plura  fuppofita  in  vna 
natura,  ipfum  nondetcrminatur  cx  fe  in  rationc 
principij  ad  deccrminataiTi  pluralicatem  produ- 

Jitclenten-  ccndorum.  Pacet  propofitio.tam  in  caufa  xan\~ 

fta  tmireba-  <  .*'  ■        t         r         ir    \ 

tur  a  Scoto  *^^^^'  quan^  vnuioca,  potente  m  pluri  lucceiliuc 
vcl  fimul :  nunc  autem,per  tc,  cfientia  vnius  ra- 
tionis  exift£ns,antcquam  comparctur  adalia  ex- 
trinfeca,eft  principium  producendi  plura  fuppo- 
fica  in  natura  eadem  diuina  :  Ergo  ipfa  in  illo 
priori  non  dctcrminatur  ad  certara  pluralitatcm 
fuppofitorum  produccndorum ;  Ergo  non  repu- 
gnac  fibi  quantum  cft  cx  fe ,  cfle  principium  qua 
producendi  plura  fuppofita  quam  duo  :  fcd  cu- 
iufcunque  ipfa  cx  fc  poccft  cilc  principium  cjuo 
producendi.illud  fimpliciterpiotcft  produci ;  Er- 
go  fimpliciter  poflibilc  cft  producerc  plura  fup- 
pofita  in  diuinis  quara  duo  \  &  fi  poffibile  ,  crgo 
iicccflarium  :  Ergo  necefte  eft  cflc  plurcs  peiio- 
nas  quam  trcs  in  diuinis. 

Hic  diccrecur  :Quod  quamuis  non  repugnet 
fibi  cxfirjtamcn  repugnac  fibi  cx  relationibns,fi- 
ne  quibus  non  cft  principium  (juo-.non  ciiim  po- 
teft  fundare  prim6  nifi  deccrminatas  relationes 
produccndi  detcrminatas  perfonas,  quia  ilix  le- 
lationcs  funt  alterius  rationis  5  &  aliqaod  vniim 
poccftdcrcrminari  ex  fe  ad  aliquam  pluralicaccm 
diucrforum  fecundimi  racioncm,&  ideo  liccc  ex 
fenon  dctcrminecur  adfuppofica  produda,  ta- 
mcn  dctcrminatur  pcr  relationcm. 
tuimdt.  Alitcr  dicerecur  qu6d  maior  eft  vera,quando 

principium  ^uo  fe  habet  ad  produdioncs  plurcs 
^nius  racionis :  quando  autem  produdioncs  plu- 
rcs  func  alccrius  racionis,licet  produdlafint  vnius 
racionis,  non  habet  illa  veritatcm ,  quia  ad  illas 
produ(5liones  altcrius  indcterminata  pluralitate 
poteft  aliquid  vnum  detcrminari  cx  fe  ,  &  vltc- 
riias  mcdianttbus  illii  ad  ptoda&i  ,  quia  produ- 


Ktfpomtent 
ildMerfarij 
Prim». 


«fiiim  non  pot«ft  produci  nifi  produdione. 

Diccretnr  adhuctcrtio  modo,  quod  pcrfonac 
funtformalitcr  altcriusracionis,  quia  liccc  ha- 
bcant  cflentiam  vnius  rationis  ,  tamcn  confti- 
tutintur  formalitcr  rclationibus ,  quac  funt  alte- 
rins  rationis. 

Sic  ergo  iftac  tres  refponfioncsquxrunt.quo- 
modo  efltntia ,  qua:  cft  vnius  rationis  poflfit  de- 
terminari  ad  plura  alterius  racionis  ?  Vna  dicic 
ift.i  plura  cfle  rclacioncs  in  prodncentibns  :  alia 
dicit  ifta  plura  eflc  ipfas  produdtioncs.  Tci  tia  di- 
cit  ifta  plura  eflj  rclaciones  pcrfonarum  produ- 
<5larum  ,  quod  aurem  fupponitur  idcm  omnino 
deicrniinari  adcertampluralitatcm  corum,qui 
funt  alterius  rationis  ,  patet,  fi  oportct  omncm 
pluralitaccm  rcduccre  ad  vnicacem  ,  &  ab  illo 
vno  non  funt  ptimo  infinica. 

Contra  primam  refponfioncm  accipicndorfw 
ftridiflime  in  diuinis  ,  prout  resrclatiua  diftin- 
guitur  i  rc  abfoIuta,reIationes  in  producentibus 
nondiffcrimt  realitcr  a  produdionibus  adiuis, 
vtfuppono  adpr^fcns.Ergo  diccre  eflentiam  de- 
tcrminari  ad  tot  produdiones  adiuas  per  tot  rc- 
lationes  alterius  rationis,eftdiccre  idcra  rcaliter 
dctcrminare  aliquid  ad  fcipfum  :  ncc  pcr  iftas 
adliuas,  detcrminatur  adtot  produdiones  pafli- 
uas.quiacorrelatiua  funtomnirnodo  fimul  nato- 
ra,&  perconfequcns  vnum  nondeterminac  fun- 
damentum  ad  reliquum. 

Pra:ccrea  ptima  ratio  ,  quare  aliquid  potcn: 
producere,eft,quia  habct  principium  tjuo  produ- 
dionis,non  cnim  ipfum  principium  tjuoti  tribuit 
aliquam  virtutcm  principioi^fMo;  fed  c  conucrfb: 
crgo  quod  habens  hoc  principuunTia  poteft  nifi 
jndcterminatas  produdiones ,  oportec  inucnire 
racione  in  principio  t]uo.  Vnde  enim  eft  fimpli- 
ficer  vcrum,qu6d  illud  cft  quo  aliquid  poceil  ad 
h.inc  qua:  eft  poflibiIis,co  eft  fimpliciter  impof- 
fibilicas  ad  illam  ,  qua;eft  omnino  impofllbiiis: 
crgo  cum  relatio  adiua  nnllo  modo  fit  princi-» 
pium  tjuo.nec  decerminariuum  eius  ,  vt  princi- 
piiim  ^«o.fequicur  quod  per  racionem  relationis 
nulio  modo  habebitur  pcr  fe  ratio  impoflibili- 
tatis  .-id  quarram  pei  Ibnam,  ficui  nec  pcr  fc  ratio 
pofllbilitatis  ad  tertiam. 

Contra  fccundam  rcfponfionem  ,  produdio 
non  vidctur  eirc  alterins  tacionis  ,  nifi  habcat 
principium  altcrins  raiionis,  vel  terminumfor- 
malcm  ;  qaia  hsec  (bla  videnturdiftinguere  pro- 
dudioncs  formaliter ;  nunc  auteiii,  per  re,  piin- 
cipiurn  ^.'<o  eft  omnino  vnius  rationis,  &  fiiuili- 
tcr  terminus  formalis;ergo,  &:c. 

Contra  tertiam  rationem  fimiliter  poflct  dict, 
quod  ignciras  ita  pcr  fe  cft  detcrminara  ad  pui- 
res  ignes ;  quia  illj  igncsqnatuum  ad  proprieta- 
res  indinidualcs  funt  omnino  alretius  rationis, 
licet  natura  ignis  fit  in  cis  vnius  rationis :  illa 
cnini  ibi  vltima  conftitutiua  in  ejfe  indiuiduali 
fiint  ptimo  diuctfa  ficut  h!c,&;  eft  ita;im6  magis 
Inc  vna  natura  in  diftindis  petfonaHccr  ,  quam 
ibi  in  diftindis  indinidu.-ilitcr. 

Item  /ccundo  ficjSi  jd  eft  idcm  B  omnino  rc, 
5c  ratione,  quidquid  conuenit  y1  conucnit  A",  & 
c  conucrfo,oppofitum  includit  contradidionem: 
(ed  antc  omnem  rcfpcdum  eflcnciit  ad  extra.in- 
tclledus  &  voluntas  funt  omnino  idcm  in  rc  & 
ratione,per  te;ergo  in  illo  primo,  quidquid  con- 
ucnit  vni,&  alij ;  fcd  in  illo  priori  ptoducuntur, 
pcr  te  ,  perfonx  ;  per  tc  crgo  in  illa  ptodndionc 
ica  eft  voluntas  principium  gignendi  Vcfbuni, 

iiciit 


TcrrH, 


§litemodeif~ 
fcntia  diui' 
na  dettrmi- 
naturadplie. 
ra  diuerftt 
rationis. 


Varij  modi 
dieendt. 


14- 

Jmpufuatur 
primus  me- 
dus. 


Frima  ratto 
prvdKCtndi 
fft  prtneipiA 
qaO. 


If. 

In.pugnatur 
fectmda  rt- 
fftnfi». 


Trrtia  rrftS- 
fio  impi'g>in- 
turpriiittr. 


x6. 

Srfund^. 
Htne.  difitit- 
Uioncfbtma- 
li  ■v'l!  n/as 
cfjetpiia/ipiri 
Filij  ,  (2?'  /'»- 
telleilii:  Spi- 
ritusfn'ici:. 


Qu^ftio  I. 


Angaft. 

Kec  filius 
m»zis  efet 
itMg»  qiiam 
Sftritt4s  ffft- 
Suf. 


Kee  Spiritus 
ftinBus  fn»' 
fis  erit  do- 
»um  ^Hi/H 
tiliui. 


Auguft. 


Richarj. 


*7- 

Jmfugnntur 
tertii  re^ors- 
po  ttrti». 


^ued  Spiri- 
tiss  fnnHus 
preduettti  r 
liberi,nen  Ti- 
lius^pritur  tx 
diuerfitat* 
frintif^. 


T>uiu  rMi»- 
desn.tt.fo- 
fitM  ni  eon- 
fludtrt  ofien 
dit. 

T»ter  om- 

utm  ferfe- 
Hienem  h»- 
het  k  fe ,  vt 
frttr  origint 
t^trbo. 


Angttft. 


ficutraem6ria;&  ita.  memoria  fpirandi  Spiritum 
(an£tum,ficut  voluntasjcrgo  prima  peribna  pro- 
<lu6i:a  ex  piodudione  fua  formali  non  e(l  pro- 
prie  verbum ,  quia  ratio  vsrbi  includit  notitiam 
cxprcdam  pcr  adlum  mcmorix.Vnde  Auguftin. 
ij.  de  Trinit.  cap.  i  f .  Verhum  nolirum  de  nojirn 
fcientta  nafcitur  ,  (juemadmodum  Hlud  defcientia 
Tatris  natttm  efl  :  nec  prima  pcrfbna  produc^a 
cx  produdionc  fua  reali  magis  crir  imago  quam 
SpirituS  fandus ;  qiiia  fecundum  omnes.Spiritus 
fandus  acquc  eil  iimilis  Patri  (icut  Filius ,  & 
q^oad  iioc  non  minus  imago :  (td  non  ptocedic 
vt  (imilis ,  quia  non  vt  nocitia  k  nocitia,  fed  vc 
amor  a  voluntatc.  SimiUter  Spiriius  fandlus  cx 
procefEone  fua  reali ,  non  magis  erit  donum 
quam  Filius ,  quia  racio  doni  non  comperit  fibi 
nifi  propcer  libcrtatcm  in  fuo  principio  pcodu- 
cendi,&  ficut  iam  illatum  cft  non  magis  volun- 
tas  eft  principium  producendi  ipfam  quam  me- 
moria.  £c  ita  qux  ill.ica  fiint  videntur  inconue- 
nientia  ,  &  concra  Sandbos.  Vnde  Auguft.5.  de 
Trtnitate  cap.i^.  aifignans  primam  diftindio- 
ncra  inter  Filium&  Spititumfan^um,^«M  Spi- 
ritiu  fanSltu  non  Jicutfilius  ;  exiit  enim  non  quo- 
modo  natH4  ,fed  quomodo  dattts.ic  Rich^rd.).^/; 
7H»(>.c4!^.i(S.difFusc  tra(Skat,quomodo  plcnitudo 
(apientiae  potcft  efle  in  vna  perfona ,  non  autcm 
plcnitudo  charitatis,&  idco  pcrfona  prima,  qus 
maxime  producitur  pet  adlum  intcUcdus,vci  (a- 
pientia:,  producitur  ab  vnaperfonajfecunda  au- 
lem  ,  quae  producitur  per  a6lum  voluntacis ,  vel 
charitacis  producitur  a  duabus. 

Itera  terti6  fic :  produdlioncs  FiUj  &  Spiricus 
fanfti  iam  pofitx  in  efft  non  habent  diftindlio- 
nem  in  Ubertatc,  quia  in  creatis  aftus  voUuitati  j 
iam  eUcitus  eft  quaedam  quaUtas  naturaUs  in 
voluntate.ficut  intelledio  in  intellc6tu:Sed  dif- 
fecentia  Ubcrtatis  qu£C  eft  hic  &  ibi,  cft  in  prin- 
cipiis  iftorum  adkuum :  Eigo  fi  cftaUadiftindkio 
in  hoc ,  quod  Spiritus  fan&us  Ubcrc  fpiratur  & 
fiUus  non  Uberi  ,  fed  naturaUtcr ,  oportct  hanc 
diffcrentiara  eifc  in  per  fc  principio  produccndi 
hic  &  ibi ;  ergo  non  eft  omnimodo  idcm  indi- 
ftinftum;nec  valet  ifta  diftindio  pcr  rclationjs, 
quiavtrobique  rclatio  ellcntiaUtcr  rcfpicit  rcla- 
tionem  oppofitam. 

Rationes,  quibas  probat  quod  diftinftio  ra- 
tionis  non  poteft  prxcedcre  produdionem  Ver- 
bi,non  cogunt:quod  enim  dicit,  quod  qujccun- 
qucDcus  intelUgit.inteUcftu  diftindlo^inteUigit 
Vcrbo  iam  produfto,  videturelTc  falfum  :  quia 
Patcr  omncm  operationem  ,  &  fecundum  om- 
ncm  modum  fibi  poHibilcm  habet  a  fc  ,  vt  eft 
prior  origine  Filio ,  &  hoc  i  fe ,  tam  obieftiui, 
qu^m  clicitiuc  ;  ita  quod  ficut  Filius  non  ell  Pa- 
tri  aU^quo  modo  principium  cUcicndi  aUqucm 
adlum  Patris,  ita  ncc  cft  fibi  ratio  obiedHua  ne- 
ceirario  requifita  ad  aUqucm  adtum  cius :  Patcr 
enim  tam  obicftum  quam  principiii  elicitinum 
omnis  operationis  lux  hibct  in  fc,&  a  fe.  Ergo 
fipoflibilecft  Patrem  nollc  diftinftciftas  ratio- 
nes  ,  fiue  elTentjam  fub  iftis  ;  fic  diftindlc  nolfc 
neccflario  fibi  competit,  prout  eft  prior  origine 
Filio. 

Confirmatur  iftud  pet  Auguftinum  if.de  Tri- 
nir.c»p.7. <iutlihet  perfona  fthi  meminit,ftbi  intel- 
ligit,fi>i  diligit :  &  ficut  infcrt,quod  fi  Fiiins  in- 
tcnieeret  Patri ,  tunc  Pater  eflct  fapicns  non  de 
(c  ipIo,Icd  de  FiUo:ita  (equitur  qu6d  (i  Patcr  non 
habet  in  fe  obiedum  imeUed^ionis  fuae.non  ecit 


fapiens  defc,Ied  de  Filio:quia  elTe  fapicntcm  in- 
cUidit  in  le  haberc  obicdum  lapieutia:.  Itera  cap* 
I  j  .Nouit  omnta  Deus  paier  in  fe  ipfo,nouit  &  in 
filio ,  infeipfo  tanquam  Je  ipfum  :  crgo  vt  ciim 
prior  origine  fiUo  nouit  (e  ipfum,ita  vt  fic  prior 
nouit  omnia  in  (e  ipfo. 

Ad  ratiouetn  cius  primam  pro  hacconcUifio- 
ne  ,  quod  Vcrbum  cft  cxprcflluum  diftindlc  co- 
,rum,qua:in  voluncate  &  medcntiacontinentur. 
Kclpondctur  quod  Ucet  hoc  clfct  verum,tamcn 
non  (cquicur  ibi,  nuUam  clfc  intcllcdionem  di- 
ftindam  ance  Verbumprodu(9:um,  quianon  fo- 
lum  a  Pacre  in  (c  cft  eifcncia  ,  fcd  etiam  inteUi- 
gcntia,&a:qucdiftin£taomnino,ficut  eft  intclH- 
gcnria  Vcrbi ,  quia  cnim  diftinias  funt  in  Patre, 
idc6  fic  diftindia:  comunicantur  FiUo.Match.  11. 
Omnia  mihi  traditafunt  a  Patre,Scc. 

Quod  auccm  adducit  cx  Auguftino  qu^d 
Ferbum  eft  ars  'Patris.  Rcfpondco  ,  fic  eft  ais 
Patris,  ficut  eft  fapientia  Patris  :  quaUccr  autcm 
intelUgendum  fit,  quod  fit  (apientia  Patris.Au- 
guftin.cxponit  lib.^.dcTrinit.cap.).  Ita  cticitur 
filius  fapieniia  patris,quomodo  dicttur  lumen  Pa- 
tris  ,ideft,  quemadmodHm  Itmen  de  lumine  ,  & 
vtrMmque  vnum  iumenfit ,  &  intelligitur  fapien- 
tia  de  fapientia,&  vtrumtjue  vna  fapientia  :  non 
ergo  cft  ars  Pacris  plcna  rationum,quafi  iUa:  ra- 
tioncs  dift)n(5tx  fint  in  (blo  Verbo ,  imo  funt 
acquc  diftinda:  in  inteUigcntra  Patris,  vt  Patris. 
Scd  ita  compctunt  FiUo  per  appropriationem 
propter  hocquod  ci.  vi  produ(flionts  fua:  cft  no- 
titia  dctcrminatiua  corum.qua:  habituaUtcrcon- 
tincntur  in  mcmoriapaterna:  IntcUigcntia  au- 
tcm  Patris  non  habet  rationcm  fic  produ£U  ,  U- 
cetipfa  vt  improdu(fla  habcat  rationes  omniiim 
produdlorum  cognofccndorum. 

Ad  aUam  rationcm,quando  accipit  quod  pri- 
mus  adlus  intclUgcndi  in  diuinis  eft  principium 
ptoduccndi  Vcrbum  ,  ifta  eft  falfadupUciccr; 
Piimo,  quia  nuUusadtus  intcHigendi  propric  eft 
principium  produccndi  Vetbum.  Sccundo.quia 
non  primus.  Probatio  primi :  quia  aut  intelUgit 
a(5lum  inieUigendi  eflc  principium  ^uo  produ- 
cendi  Vcrbum.vt  ptincipium.id  eft,a6lum  prin- 
cipatiuum,  fiue  produ(Sl:iuum,fiue  primo  modo, 
fiue  fccundo;{cd  nuUo  modo  eft  piincipiom  cum 
omne  intelligere  fit  ipfitis  intcUigentiVfecun- 
diim  Auguftinum  ij.de  Trinit.cap.y.  dico  in- 
tclUgcnciam.qua  incclUgimus  pioducere  autcm 
Vcrbum,  (eu  haberc  principium  formale  produ- 
cendi,nonconuciiit  intclUgenciac,  fed  mcmoria*: 
ergo  ncucro  modo  aliquis  ailus  iniclUgcndi  cft 
principium.  Hoc  ampUus  parebit  infcrius  ,  vbi 
dcclarabitur  qu6d  dicere  non  cft  aliquod  intelli- 
gere.ncc  aiam  intcIIed1ioaliqn,i  eft  formalis  ra- 
tio  cxprimendi  Vcibum.  Sccundum  patct  cx  di- 
ftis:  quia  adlumproducendi  Verbum  pr.Tcedit 
originc  intelle(flio  diftincfta  Patris  ,  vt  Pacris. 

Ciim  arguit  qtvJd  naturalitcr  producitnr  pcr 
a(flum  incelledus  :  crgo  primoatfVu  intelligen- 
di:non  fequitur,quia  quorumcunquc*adtuiim  in- 
tel!c(fbus  eft  principium,  omnium  eorii  cft  prin- 
cipium  per  modum  naturae.Vcl  poteft  dici,qu6d 
U'cct  ifte  fit  primus  a(3:us  intclligcndi  produ(£l:i- 
uus ,  non  ramen  primus  aiflus  intelligendi ,  fed 
piior  eft  aftus  intclligendi,vt  eft  in  Patre. 

Contra  refponfioncm  ad  fccundam  rationcm, 
cum  dicitur  hic  quod  ijuidquid  importatur  pcr- 
fc(5tionis  pcr  ifta ,  cft  in  Deo  abiquc  omni  com- 
paratione  ad  extti  :  Qua:ro  an  illud  quod  im- 

poitatui 


Auguft. 


Sirffondttur 
rationibtts 
Ofpofttis,  nu. 
it. 
Adfrimnm. 


Matth. 

S^Htmod»  Fi. 
lius  eji  nrs 
C^  fapitntia 
Ptttrts. 
Auguft. 


30. 
Ad  fecundX 
r»ttonem. 

Primus  «- 
nf«r   1»/»^» 
gendi  non  ejl 
prineiflum 
frodiicendi 
Verlium. 


Aucufl. 


InttlleHin 
Tiitrisfrt.ce- 
dit  pradu- 
liiontm  Ver- 
bi. 


Reiponjio  itd 
fecuniinm 
raiitmm  nu, 
11.   imftt' 
gntttui- 


lO 


Prologi 


■volunfi^  >.o>i 
■vi<  uxUier 
P'd  for,n»li. 
tcrin  D'A.rit- 
UtnHntiir. 


ApJ^elm. 


Aaguft. 


Auiccn. 


Confirmiftur, 


hnfugnniur 

frcundo. 
S^entiit  non 
facit  vnitTn 
ptr  fe  cunt  ri^ 
fpecfu  riitio- 


rcrtio. 


53- 

Reffffaditad 
raticnts  prff 
illa  fintentiA 
odduliiu,kri; 
17. 


poifatur  fotmaiitet  fccundum  rationcm  intelle- 
(5tus,&  illud  quod  foimaliter  importatur  pcrra- 
tior.em  volunratis  fint  in  Deo  fine  tali  compara- 
tionc;  Si  non.ergo  intcllcdus  fccimdiim  ratio-. 
iicm  fuanj  fotmalcm  non  cll  pcrfedlio  limplici- 
rcr.ncc  voluntas  ,  ncc  aliquid  eorumi  &  fcquitur 
quotl  non  (Itnifi  vnica  perfedio  fimpliciterjfo- 
1:1  fciiii  ct  cllcntiadiuinii.l^robatur  conlcquentia, 
quia  fimpliciccr  pcrfedum  non  cil  tale  formali- 
icr,(cd  taiuum  virtualitcr :  crs^o  viitiialiicr  ipfum 
ftd:  hmpliciter  quodlibet,quod  meliusefl  ipfum 
quam  non  ip(um:crgo  fimplicicer  mclius  efl  ellc 
non  inctlligentcm  formaliccr ,  quam  intcUigcn- 
t.eai.  Scquitur  igitur  quod  clic  inccUigcntein 
formalicer  non  fic  perfcdiiofimpiicitcr  j&:  fic  cf- 
fec  dealiis.Conicquens  cft  f;ill'um,&:  contta  An- 
felmum  in  Aiono,  cap.  i  { .  vbi  ponic  regulam  Jc 
his>  qux  concedenda  func  propric  de  lJeo;quod 
ijcuc  rcmoucndum  cft  ab  ipfo  quidquid  non  eft 
melius  ipfum  quarn  non  iplTim  ,  ciufmodi  funt 
plura  talia  fccundum  cum  &  Auguftinum  i$.  de 
Trin,cap.4.  Vincntia  ron  viuentibnti^c  pnfe- 
rcntia  iniiicitmti*  ,  ac  per  h<ec  ,  tjtioniain  in  rehm 
creatis  creatoretn  fine  duhuAtione  prdpo/iirniis, 
oportei  eum  ftunme  viuere  &  intelligere ,  &  tjfe 
tpfHmvotenttJJlmurn,tufttjfrinum ,  Sic.  Si  iuucm 
CGnceaitur  quod  intellcdlus  fccundum  firam  ra- 
i;onem  formalem  eft  in  Deo  abfquc  compara' 
tione  ad  cxcra  i  &  voluntas  fecundum  fuam  ra- 
rioncin  forraalpni ,  ciim  intcIledWs  fit  tantum 
formaliter  intclleiaus ;  &  volunras,  voluncas,  Ci- 
cuc  fccundum  Auicennam  j.  Metaphyf.  cap.  i. 
humanitai  eji  tantum  humanitoi  ,  lequitut  tunc 
qiiujjjibfc[ue  comparationc  ad  cxtra  cft  aliqua 
diftindiio  eoruin. 

Ec  confirmatur  iftud,  quia  licet  aliqua  virrua- 
iJtercontenta  in  aliquo  non  diftingnantur,  quia 
poccntia  aon  diftinguit :  camen  fi  finc  in  eo  for- 
nr.i\hcr  ^  :xi^a!ilixe\:,cum  ailiu  fep.iret  cj-  dijiin- 
guat,  j.  Metaphyfhabebunt  aliquam  diftindio- 
t)cm,qu6d  fi  aiiam  vlteriorem  habe.mc  cx  colla- 
tione  intellcclus  i<dcxtia,de  illaron  curo;  fufti- 
citquodnonfit  omnino  indiftindia  re  $c  racio- 
ncabfquccompaiacione  ad  extra. 

Item,  illa  comparatio  ad  extra,quoe  cft  rclatio 
rationis,  non  facic  pcr  le  vnum  concepcum  cum 
ipfa  efTencia  diuina  ;  quia  ctiam  relacio  rcalis.de 
qua  magis  viderecur,non  facit  per  feconccptum 
ynum  cum  fundamenco  :  crgo  Ci  totum  iftud  ef- 
fentia  fub  reJacione  rationis  dicit  per  fc  fcibile 
de  Deo  ,  non  cric  per  fe  fcibile  nifi  ratione  altc- 
riiis  p.artis ,  non  r.itionc  cflentix  ,  qnia  omnino 
idcm  concepcus  non  fciturpcrfe  de  fc  ipfo:ergo 
tantum  fcictur  dc  Deo  ratione  rciationis  racio- 
uis:(cd  illa  non  cft  pcrfedio  flmplicitcr,quiailla 
cft  fimul  natura  cum  ccrmino  :  ergo  nulla  pcr- 
fedio  limpliciter  eft  fcibilis  de  Dcu. 

Icem  tcrtioicomparare  ad  cxrra  conuenit  in- 
tcUcdui ,  vc  ert  intelledlus  formaliccr,  &  non  vt 
eft  indiftinftus  rc  &  ruuone  ab  ipla  cflencia, 
qujatunc  cflentia  compararct  ad  excr^:ergo  im- 
podibilc  eft  per  adliim  comparandi  habeic  for- 
pialem  racionem  intelledlus  vtintellcd>us.  Con- 
iequentiapatcr,quia  racio  formalis  pocentiae  non 
habctur  pcr  adtum  cius,  fcd  magis  c  conuerfo. 

Ad  raciones,quas  adducunt  pro  fc,RcfponJeo, 
qaod  nonconcIuJunt.  Adprimum,  cum  dicic 
improbando  racionem  dacam,vbi  eft  tota  vis  ic- 
fponfionis,  quod  comparata  per  incellcdlum,  vt 
diftinfta^  n5  fupponuntur  diftinciionem  hahcre: 


hxc  piopofitio  cft  falfa.  Probatio :  Poflibilc  cfl 
intcUcdlum  per  aliqiiem  adlum  coraparare  ali- 
quid  ad  aliud  prim6 ;  intcUigo  fic,  qttod  nec  illa 
prius  lunt  comparata  cx  nacura  rei,nec  per  aduin 
priorcm  incellcd\us,(Sc  primum  patet,  quia  alio- 
quinnulla  po(rcntcompaiari,nili  habcncia  com- 
parationcm  rcalem:&  fecundum  patcc:quia  alio- 
c]uin  antc  oumcm  adtum  intcllcdlns  comparan- 
di  pra:cedcrcc  alius  ,  &  ficin  infinitum  ,  lic  ancc 
ilhim  prim.im  comparationcm  ndn  fupponicm 
in  coiiiparatis  rclatio  rationis,quia  tuiic  ifla  iion 
cflct  piima  comparatio  eoriim  fccundum  rela- 
tjoncm  rationis  ,  ifta  autcm  eft  comparacio  co- 
rum  fcciindum  ali.un  rclationcm  raiionjs,  &c 
per  confequcns  vt  nuuuo  leicrefpicicntium,  f"e- 
cuiidum  illam  rclationem  rationis  :  crgo  alia 
comparatio  aliquorum  vt  mutuo  fe  rcfpicien- 
tium  (ccundum  habitudincm  raiionis,  non  pra:- 
fupponic  in  comparacis  aliquam  relationtm  ra- 
tionis ,  &  per  confcquens  ncc  difrerentiam  ra- 
tionistquia  omnisdiifetentia  rationis  piopric  lo- 
quendo  eft  fccundum  relationcs  rationio  :  intcl- 
lcdlus  cnim  non  potcf]:  caufare  in  rcbus  diffc- 
rentias  fecundum  abfoluta,fed  tantum  fecundum 
relacioncs  ,  quas  caulat  in  obicdlo  per  adlmii 
confidcrandi. 

Probacionem  fuam  derelatis  realitcr  duco  ad 
oppofitum  fic.  Rehuioncs  rcales  oppofita* ,  vel 
rclatiuii  vt  rclaciua  ,  non  prius  habent  ditfcren- 
tiam  realem  ,  quam  comparcncur  vt  mucuo  (&Ce 
refpicientia  rcaliter  :quia  ipfacomparatio  rcalis 
eorum  eft  diftcrcncia  realis  eorum:crgo  a  fimili, 
rcl  itioncs  rationis  oppofirn:  vcl  rclatiua,vcrcla- 
tiiia  ,  non  prius  h.abenc  diffcrenciam  rationis, 
quam  conferantur  mucuo  fecimdum  rationem. 
Patec  ergo  quod  non  valcc  eius  probacio  de  rc- 
bus  abfolutis ,  quia  res  abfolucx  non  includunt 
dc  fe  refpcdtiun,&  idco  polliinthabcre  differen- 
ciam  prioicm comparacione  ipforum  ;  fcd  aliqua 
ciuia  r.irionis,  fortc  omnia,  includuntrcfpedlum 
rationis ;  &  idco  differjntia  eorum  prima,  vc  fic 
cft  comparacio  eorum  fecundimirationcm. 

Ec  prirna  illa  propofitio  de  rcbus  abfohuis, 
viiiucrniliccraccepta,ift  falfa:quia  hccc  in  multis 
diftindlio  ablbluta  ptieccdat  rclationem  rcalem, 
non  (amcn  in  omnibus :  quia  non  in  perfonis,fc- 
cundum  ipfl!m,&  fccundum  alioscommuniter: 
quia  ibi  prin\^  dificrcntia  eft  fecundum  relatio- 
nes  reales ;  fcd  fi  hoc  cft  polTibilc  ,  quod  dific- 
rcntia  aliqua  rclatiuorum  fit  prima  per  relaciones 
rcales ,  ablqnc  nmni  diflindtionc  priorc ,  mulio 
magis  eftpoftibilein  relatis  fccundiim  rationcm: 
quorum  omnis  diiferencia  eft  fccundiim  rclacio- 
nem. 

Irem,fi  maior  ifhi,  qu.i:  iam  improbata  cft,  ef- 
fet  vera ,  adhuc  non  fcquitur  conclufio ;  quia  fi 
comparatio  cfret  adlus  reflcxus  fiiper  rclationcsi 
rationis  priiis  caufacas  in  obicdto  ,  poilent  illa; 
relationcs  eflc  in  cflentia  per  adtum  alium  ratio- 
nis  priorem,&  tunc  non  fcquiturquod  cflcnc  in 
eflcnciapcr  naturam  rei.Quodcciam  addit,qu6d 
illa  fic  cxiftcncia  in  intcUcdtu  diuino  moucrenc 
incclledlum  diuinum  .id  comparandum  fe  ,  fal- 
fum  eft,  quia  nec  lelationes  icales ,  qu;c  funt  in 
efTcntia  cx  niuura  rei  moiient  intcUcdtum  diui- 
num  ad  cognofcendum  fc,fcd  folacffentiadiuina 
mouec  inrclledtum  diuinum  ad  cpxcunque  co- 
gnofcenda. 

Ad  fecund.im  rationcm  ,  qux  comnuinis  eft, 
quacro :  Aut  alia  cft  diilindtio  utionis  in  eadem 

rc.cui 


Comf  Br»tx 
ptr  intllUtlU 
vt  dijlinSfi 
prifuppftnurt. 
tur  dijltncln 
ante  compit- 
rationem. 


SoUm  diiUii- 
itionetn  ya- 
titnis  po>«[l 
instUfclus 
c.iufare  iH  r», 
bus. 

Vrohf.icmm 
prirrii  rntio- 
iits  durit  a.i 
cppoftum. 
Relatitia  vt 
tuHan.ndif 
ferunt  ante 
cempttrati}- 
netn. 


Ahfoltitn  dif- 
ferimt  ante 
tomparatio- 
nem. 


S'c,n  omtiii 

d'Jlinaio.zL'- 
foiuta  pncc 
liie    rii.iUra 
rd.itioncpj, 


Solti  effenti» 
diutna  mo- 
Hct  intelleiiii 
liiuintn/i. 


S5' 

$oluit'*r  f'- 
cunda  rMio 
pofitan.i  9. 


Qu^ftio  L 


II 


3^. 

t.it-m  fffi' 
iain  n.io. 
Ad  e.xtmfla 
ptfita  ibi' 
de>n. 
mA  frimum. 

Ofienditfri- 
mt4f»  €Xtm- 
f!um  certclu- 
dtrc  preft. 


CmHi^dif- 

ferenti.t  d'f- 
feruntfluf- 
guam  ratio- 
titfiricia. 


^7- 

Aii  ecundii 
exemflum, 
Verum  ifi  fui 
tnmifeflAti- 
uum  :  bonum 
vero  allictti- 
Uttm. 

Jntellellus^ 
vclunttu  fal- 
tem   in  Bto 
/um  idem 
re»ltter. 


Ai  ttrttum 
txemflnm. 


rCjCulnon  correfpondet  diftinftio  realis  fn  aliis: 
autnon  ?  Si  non:crgo  maior  ifta  ablblutcinfcrt 
iftam.:qu6d  omnis  difFercntia  rationis  fumiiur 
pcr  comparationem  ad  diilinda  re ,  &  tunc  pa- 
tet  quodin  maiorc  petitur  conclutio,  &  cftne- 
gand3,a  ncgantc  concIulionem.Si  fic.ergopotcft 
concipi  fub  diftindla  ratione  abique  omni  com- 
paratione  adplura. 

Item  ,  ad  hoc  quod  obicdum  concipiatur  fuh 
alia  ratione  qinc  non  dicit  refpe^um  ad  aliud, 
non  oportctobicilum  ipfum  comparari  ad  alJud: 
fcd  non  omnis  relatio  rationis  dicit  rcfpciftum 
obiccli  ad  extra  ,  quia  tunc  non  polTct  clTc  di- 
ftindiorationis ,  nifi  intcr  diftinda  rcalirer  ,  & 
pcr  confcqucns  relatio  identitatis  non  cffct  rcla- 
t  jo  rationisiergc&c.Maior  patet,quod  obiedom 
cum  intelleftu  fufficit  ad  omnem  conccptnm 
qui  non  eft  comparatiuus  eius  ad  aliquid  extra  ; 
crgo  illa  ratio  euidentiam  habet  dc  intellcdn 
noilro  qui  non  concipit  diftindas  rationcs  in 
Dco ,  nifi  ex  diftindis  rebus  in  crcatis :  fcd  non 
de  illo  intclleftujqui  poteft  intclligereobiedum 
in  fc ,  &  cx  plenitudine  virtutis  eius  cognofccrc 
rationes  cio),  circa  ipfum, 

Ad  auftoriratcm  Auerrois  poteft  dici  quod 
loquitur  de  intclledu  noftro  refpeftu  pcrfedlio- 
num,quas  ex  creaturis  cognoiciraus  de  Deo. 

Ad  cxempla,'quac  adducunt  pro  fc.  Ad  illud 
dc  genere  &  diffcrcntia  ,  vbi  natura  /pccici  cft 
/implcx ,  &:c.  illud  iimiliter  manifeftc  concludit 
oppoiitum  ,  fi  cnim  aliquis  eftet  intelledus  qui 
cognofccrct  quidiratem  ipccici  non  ex  poftcrio- 
ribus ,  ille  intcllcdlus  cognofceret  rationcm  ge- 
ncris  &  differeutia: ,  qus  pertinct  ad  quiditatem 
fpeciei,abfqiie  omni  comparatione  ad  aliquapo- 
ftcriora,qiia;  fecundum  ordinem  conueniunt  tali 
n3tura?:nam  talis  mtcIlcfSus  nondependct  apo- 
ftcrioribus  in  cognofccndopriora:licctergo  in- 
tclltdus  nofter  cx  quibufclam  adtibus  ordinate 
conuenientibus  ipfi  fpecici ,  concipiat  rationem 
gcneris  &  difFcrentiae ,  tamen  prior,&  ptimadi- 
ftindio  rationis  jnter  conceptum  generis  &dif- 
ferentia  non  eft  per  comparationcm  ad  illa  po- 
fleriora  ,  ficut  ncc  prima  cognitio  c^uoi  qnid  efi 
per  comparationem  ad  atlualia.  Iftud  etiam 
cxempliim  nimis  extcndit  differentiam  rationis: 
quia  ratio  gencris  &  difFcrenti£c,iicct  non  diftin- 
guatur  in  re  in  natura  fimplici,tamcn  non  diftin- 
guitur  piscisc  ratione,  hoc  eft,  relarionibus  ra- 
tionis  ,  quibus  comparantur  ad  inuicem  ;  qux 
proprie  dicitur  differentiarationis. 

Ad  aliud  exemplum  dc  vero  &  bono ,  fecun- 
dum  primam  acceptionem  cius  ,  'vt^um  dicit  ra- 
tioncm  nianifcftatiuam  fiii  ad  intcllcdum.^cw»»» 
autem  dicit  rationem  allecaiulln  affcdus  ad  feip- 
fum.Ifta: ergo rationes',  fidiftinguerentur primo 
pcrcoraparationcmadextra.diftinguerentnrpri- 
mo  pcrrcfpe<9:um  ad  intelleftum  &  voluntatem, 
quiaillaprim.6  rcfpiciunt:fed  fecundum  multos 
nufqoam  eft  differcntia  realis  intcUedus  &  vo- 
luntatis ;  aut  falrem  fi  in  creaturjs  eft ,  in  Dco 
non  efl ,  &  ibi  elfent  ift«  rationcs  obiediux  : 
quod  f\  intellccliis  &  voluntas  diftinguantur,ta- 
men  iftjcrationes  funtpriorcs  naturalitcr  ratio- 
nibus  intellcdlus  &  voluntatis,  &  intelledtui,qui 
non  accipit  cognitionem  i  pofterioribus ,  cftcnt 
ilta;  rationes  prius  nota:. 

Ad  tcrtium  excmplum  de  idcis  ,  patct  quod 
non  cftad  propofitum:quia  nec  ratio  vniusidex 
potcft  intcUigi  finc  rcfp c^au  ad  cxtra.  Quod  igi- 


tur  rationes  diftindJarum  idcanim  non  poflent 
accipi  finc  refpedtu  ad  extra,  non  eft  propter  di- 
ftindtionem  rationum  ,  fed  quia  quxlibet  ratio 
dicit  refpedum  ad  extra,  pcr  oppofitiim  hic,  vbi 
nulla  vna  ratio  dicit  refpedum  ad  extr^.  Ideo 
non  poteft  diftindio  illorum  habcti  (inetali 
refpedu. 

Quantum  crgo  ad  iftum  articulum  conccdo 
qnod  abfquc  omni  comparatione  cflcntia:  diui- 
na:  ad  cxtra  potcft  in  Dcohaberi ,  non  tantum 
conccptos  quiditaiiuus  fiuc  cflenti^x  fub  rationc 
cftcntii,  vciiim  ctiam  alij ,  quafi  denotninatioi, 
non  tantum  perfbrialium  &  notionaliurn  ,  (ed 
ctiam  perfcclionum  fimpliciter,  quarum  concc- 
ptus  vt  fint  diftindli  non  rcqairitur  intelleftum 
sliquid  compararcadextr<i ,  imo  conceptus  in- 
cludcns  rcfpedum  ad  extri  non  cft  pet  fc  con- 
ceptus  perfeftionis  fimpliciter, 

ARTICVLVS    QVARTVS. 

c^aliter  Dem  efi  chieBum  Theologi/t  ^ 
an  inter  rationis  ,  quihtti  DtM 
fotejl  concipi  fit  aliquis 
ordo  ? 

QVantum  ad  quartum  articulum  principa- 
lem  dicitur  qu6d  fcicntia  habcns  Deum 
pro  primo  obiefto,  eft  fcientia  fpccialis  ,  &  per 
confcquens  habi  bit  fubiedtum  fpeciale  fub  ratio- 
ne  fpcciali :  harc  autcm  ratio  ponitur  ifta ,  vt  eft 
principium  noftra:  rcp3r3tionis,&  confummatio 
noftraeglorificationis  Pro  hac  opinionc  ponitur 
ratio  talis^fubilla  rationceft  aliquid  fubie^um  in 
fcicntia,  fub  qua  continet  omncs  veritates,  &  ad 
quod  omnia  reducunrur :  hxc  ratio  przdidba  eft 
huiufmodi:er^o,  &c. 

Cum  hac  opinione  concordat  illa  ,  quae  dicit 
quod  Deus  fub  lationc  boni  cft  primum  fubic- 
ftum  in  fcientiajquod  ficprobatur:ratio  boni  eft 
ratio  nobiliflima  ,  quia  ratio  boni  eft  ratio  fi- 
nis :  rado  autem  finis  eft  rationobiliflimajquia 
fecundum  Auicennam  6.  Metaphyf  cap. vltimo. 
5»  defingults  caufit  ejfet  fcientia,  illa  de  caufafi- 
nali  effet  principaltor.  Multis  aliis  modis  polTcnt 
afTignari  rationes ,  fub  quibus  poneietur  Deus 
primum  fubicftum. 

SCHOLIVM     V. 

Deum  abfoluie  in  fe  fub  ratione  effentit ,  eT 
non  fub  aliqua  confideratione  fpecialt  reparatoris 
&  glorificatoris  cfje  fiihieliuTn  nofi>  s.  TheoUgia  do- 
cet  hic,&  largius  w  prologo  fcripttQxonienfs.^.j. 
&  collat.ic).  'Deinde  Urge  &  doiie  e.vpUca:  erdt- 
remconcepttbilem  inter  ejfentiam,& pndicata  ef- 
fenttalia,attrihnta,modos.int  rinfecos,&Ji  qutc  alia 
confiderar.tur  in  diuinis. 

COntra  tamen  omncs  iftas  opiniones  duplcx 
cft  via.  Vna.probando  ift.im  affirmatiuam, 
quod  Dcus  fub  ratione  diuinitatis  cft  primum 
iubicdlum  huius  fcic ntijE  :  alia  probando  iftam 
negitiuam  ,  quod  non  fub  aliis  rationibus,  qux 
aflignantur, 

Primuro  probatur  rripliciter,prim6  fic:fub  il- 
la  rationc  eftDcus  primnm  fubicclum  fcientix 
prima;,  fub  quaprimo  continet  vinualiter  veri- 

tatcs 


§ltt»re  iJe/t 
ncn  ftftt  in- 
ttUigt  nijiiu 
»rdintadtX' 
tra. 

T>ius  ttnf' 
derari,  fftiji 
tiiutrfaf  ra- 
tionet  infti' 

ffo  ahfyme 
rifftiiti  ad 
txtra. 


Suh  qu*  nfk 
tiontVtui  tft 
fubiiHum 
Theilejit,t 


Auicen. 


Ve.tm  fub 
raiione  Vtei- 
tmiieffe  fttb- 
tetlum  fri. 
mum  Thto- 
logit. 

PrebaitO  fr!- 
ma. 


dinem  hnhi- 
mtnta,Ui^uifi 
tjff»t  4iHin- 
iia  retiUttr, 
taiemhithent 
Ji  jhtt  dijltn- 
eh*  fonnxii- 
V,' 


40. 

Secnndii  frt- 
}f»tt». 
Ariftor. 

Cogrtiiio  ef- 
fentii,    efl 
frior  cogni- 
titne  citero- 
rutn, 

Tertl»  froh.i- 
iio. 

Deuifub  e»- 
dem  ratiene 
efi  ohirtlutn 
intelleiiui 
ful  irprimt 
fcientii  p"ffl- 
kdisdeiff». 


Patnafc. 


41. 
Deum  fuh 

nulla  ali» 
ratiene  effe 
ohieciumfri- 
mum  Theo- 
logiA  froha- 
tur  frimo. 
F.atio  fubie- 
cii  frimi  ex- 
cedit  tmnes 
alias  ratio- 
nes  cenfide- 
rabtlet  in 
fcienti». 


41. 

Fr:bx:urfe- 
cundo 

Nihitfub  ra- 
tiene  contra- 
eia  effe  foffi 
\rimum  fub- 


u 


jtatcs  Tcibilcs  dc  Dco :  hiiiufmodi  cft  latio  efleii- 
tia:  diuiiiiae,  cigo  &c.  Maior  patet  ex  didis  in  fc- 
candoarticulo.  Minor  probatnnqualis  oido  rca- 
lis  cflet  inteiMliqua  fi  clU-iu  difti;i«Sta  lealitcnca.- 
lis  efl:  ocdo  jilorum  fecudam  lacionem,  vbi  funt 
dillindta  fccunduui  ratjonem  :  vcl  nili  efle  rcalc 
toHatur  prascise  propcer  clfe  d-iminiuum  piioris, 
vt  i\  illud  quod  efl  prius  habct  cfle  ffcunduni 
rationcni ;  Si;:  autcm  non  cft  in  propolito ,  cjuia 
ellencia  diuinanon  h.ibet  diminutum.  llla  pto- 
batur  ,  qiiia  otdo  dilHndorum  fccundum  r.uio- 
ncm  non  coucluderccnifl  exordinc  qui  natui  ef- 
fet  competcre  illis  fecundum  retn  ,  fi  cflcnt  di- 
ilinda  rcalicer.  Nunc  autem  fi  intrin(cca  Dco 
cflent  difl:iudU  realitcr  ab  eflcntia  diuin.i,omni- 
110  primum  elfeceflcncia  fuh  raiionc  cflcncix,& 
feUqua  cllcm  pofl:eriora  &  quafi  pafHoncs  6i  ac- 
cidencja  ipfius  eflcnti^.  Si  ergo  cft  illadiltindio 
rationis.omnino  pcimum  eric  ibi  cirentia  fub  ra- 
tionc  circncix. 

Secundo  fic :  Cognitio  e^Hid  ejl ,  eft  omniuo 
prima  ex  7.  Metaphyf.  te.x.i^.  &  ficut  abfolutc 
cpgnitig  (juidefi  ,  cfl:  prior  cognitione  alioruni; 
ita  in  eodem  cognitio^W  eji  eiufdem  efl  cogni- 
tio  eius  prima,  &  omnino  pcrfcaiflTlma^crgo  illa 
maximc  veritatis  contcntiua  omnium  cognofci- 
bihum  dcillo  cuiuscft.Confequcntiapatet.quia 
contincrc  vircualiter  obieda  cognofcibiHa  com- 
peric  perfedUflRme  cognofcibih'. 

Tcrcio  fic  :  fub  cadem  racione  Dcus  efl:  pri- 
imim  obieduni  intclledus  fui,&  primx  fcienti^ 
pofllibih's  habcri  de  ipfo ,  eft  autcm  primum  ob- 
ieflum  intcUeftus  fui  fub  racionc  cflentia::  crgo, 
&c.  Maior  probatur,  qui^  cfl:  primum  obieftum 
intcllcdus  fui  fub  eadem  rationc  ,  fub  qua  con- 
tinct  cognitioncm  omnium  cognofcibihum  de 
ipfo ,  nam  mouet  intelledum  fuum  ad  rationem 
omnium  cognofcibihum  in  illa  fcientia:Subilla 
autcm  r.itione,per  quam  continecomnia,cft  pri- 
inum  obic£iuni  primac  fcicntiae  de  ipfo.  Minor 
quamuis  poflct  ptobari  per  hoc,qu6d  inccllcdus 
diuinus  intuitiuccognofcit,&  pct  coiequens  fub 
ratione  illa.qua:  cft  in  re  ex  natura  rei,tamen  fup- 
ponatur  vfque  ad  tradlatum  de  fcicntia  Dei  infe- 
tmsy<itfi.i^.&  56.  Minor  etiam  probatur  autho- 
ritate  Damafceni ,  Ub.  i .  orthod.  cap,  j.  £fe  eft 
propriiffimum  nomen  Dei ,  c[uia  dicit  pelagus  tnfi- 
»tta  fubfiantix. 

Ad  ncgatiuam  iftam  contra  rationcs  ahas,qux 
aflignantut,  arguitur  triphcitcr.Primo  fic:Ratio 
fub  qua  aliquid  eftobicftum  primum,cxcedic  in 
perfcftione  cognofcibihtatis  omniacognofcibi- 
lia  in  illa  fcientia:ratio  autcm  glorificationis,  vel 
boni  cuiufcunquc  t^Us,  non  eft  huiufmodi,crgo 
&c.  Maior  patCt ,  quia  ficur  primum  fijbiedtum 
habcc  cotinete  omriia,qu£e  contincnturinfcicn- 
tia,ira  ratioprimi  fubicdHdebct  clTeprima  ratio 
continendi ,  &  per  con(equens  perfe(9:ior  in  co- 
gnofcibihtace.  IVlinor  probatur,  quia  relatio  ra- 
tioin's  non  poteftefle  perfedior  in  cognofcibili- 
tate  quocunque  ente  rcah',  quia  tiec  in  cntitate. 
Pfobatur  ctiam  de  bono  &  ahis  rationibus.quia 
quaecunque  iftatum  eft  ratio  cognofcibihs  ,  aha 
cft  perfeAior,puta  eircntiz  vt  eflentia. 

Sccundo  fic  :  Nihil  fub  ratione  contrada  po- 
teft  cire  primum  fubicdlum  primac  fcicntix  pof- 
fibihs  haberi  deipfo.  Omncs  ifta;  rationes  quae 
aflignantur ,  funt  rationes  contrahentcs  ipfun:\; 
ergo,  &c.  Maior  probatur,  quia  exprimo  Meta- 
fhyf.cAp,i.  Omni  fciciuia  coiifidcrantc  aUquid 


Prologi 


fub  ratione  contra£l:a ,  eft  ah'a  prior  confiderans 
illud  fub  ratione  ablo'uta  ccrcior  quam  fit  ilia: 
quia  vt  dicitur  ibijijw*  tft  ex  pauctonbus  certior 
eft  ea,  ^««.'t/?  ex  addtttone,  vt  Arithm.ctica  Gcor 
n;ecria 

Tcrtio  fic  :  Nihil  poteft  eflc  ptimum  fubie- 
diijm  primae  fcienciasdc  ipfofub  aliqua  racionc, 
qu;i;  non  facit  vnum  pcr  fe  cum  ipfo:huiufmodi 
func  oiTjnes  racioiies  qux  a(Iignantur:igicur,&c. 
Miiior  patcc  ,  quia  quxiibct  talis  racio  ,  fi  tllet 
realjtcr  difliiicla  ,  clJet  realicer  accidcns  illi  cui 
affignatur  illa  tatio.  Probo  maiorem:aur  illa  ra- 
tio  contingentcrincft  ipfi  fubiefto,.aut  nccefla- 
rio.  Si  concingentcr  ,  crgo  non  eft  ratio  aliquid 
icicndi  de  fubiedo,  quia  ipfa  non  eft  neccirario 
cognita  de  fubiedlo.  Si  nccelfatio  ,  ergo  ip(a  clt 
cognofcibihs ,  fcilicet  de  fubiefto  pcr  rarioncm 
fubicfti :  &  ita  non  eft  prima  ratio  virtuali- 
tcr  cognofccndi  omnia  alia  dc  fubicdo  ,  nec 
per  confequcns  prima  ratio  fubic(5li  in  fcien- 
cia. 

Quancijm  ad  iftum  articulum  dico ,  quod  cft 
ordo  incci  rationcs ,  fub  quibus  Dcus  eft  conce- 
ptibihs,  ita  quod  ratio  cflcntia:  cft  omnino  pri- 
ma ,  &  aliac  func  priorcs  aur  pofteriores  fccun- 
dum  quod  huic  rationi  propinquiores,vcl  ab  ip- 
fa  rernotiorcs.Qualitcr  autcm  ifte  ordo  propin- 
quiratis  fic  poflibilis,  patet  cx  ptima  ratione  po- 
nta  conttaiftam  opinionem:  Quacunque  cnim 
ordincm  rcalcm  habcrent  aliqua  diftinda  tcali- 
tcr ,  fimilem  ordincm  fccundum  rationcm  ha- 
bcnt ,  vbi  cfllent  diftindla  ratione  ,  nifi  ejfe  rcale 
tollatur  ptajcise  propter  diminutum  effe  prioris. 
Nunc  autcm  Ci  rcaliter  cflcnt  dift:inda  pcrlbna- 
lia  ab  eflentialibus,  &  efl^encialia  intcr  fc,  habe- 
rent  ordincm  in  confequendo  ipfam  cfllentiam: 
crgo  (]  funt  diftinda  ratione,habent  talcm  ordi- 
ncm  fecundum  rationem.  Minor  probatur  pri- 
mojcoparando  cflcntialia,  fiuc  perfedioncs  fim- 
plicitcr  intcrfe  :  li  cnim  realitcr  diftinguercntur 
natura  immatcrialis  perfeda,  &  intcUedus  per- 
feftus,  &  illud  per  quod  intcllcdus  habct  obie- 
£bum  proportionatum  fibi  pra:fens,&  ipfcadlus 
intclligendi :  &  vlcra  etiam  cflet  alius  adus  circa 
obieda  fecundaria  virtualiter  contcnta  in  obie- 
do  primariorcflct  intcr  ifta  talis  ordo  rcahs,qu6d 
cflentia  immateriahs  peifefta  cflTct  prior  rcalitet 
intcllcdu  perfcdo  :  intclleftus  perfcdus  piior 
rcalicer  illa  ratione  repiaEfcntantc  obicdiun  :  & 
ratio  ifta  rcpra:fenrans  prior  cft  a£lu  intelligen-» 
di ,  &  adus  intelligendi  obiedtum  primariun-}, 
prior  realitcr  aftu  intclligendi  obic(3:um  fccun- 
darium,&  ifta  c((ct  propter  ^«»«^:habcns  naturam 
immaterialem  pcrfc(3:am  habct  intcUedualita- 
tcin  pcrfe(5lam  :  &  proptcrhocf»«<iintellc(5tua- 
lc  pcrfc(5lum  poccft  haberc  rationem  fibi  com- 
pctcntcm,  &  ipfum  obie(2:um  pcrfc(3c  rcprzfen- 
tantem,  &  poteft  habere  intelie(5lum ,  qui  obic- 
6kam  talc  prxfens  incelligit  niii  impediatur :  & 
propter  hoc  tjitid  intelledus  intclligens  obie- 
«flum  primarium  potcft  intelligere  ODiedum  fc- 
cundarium  virtualitcr  contentum  in  primo  :  it^ 
quod  ex  quibufcunque  duabus  prppolitionibus 
pracdidHs  poflct  fieri  demonftratio  propter  t]uid 
ad  concludendum  extrcraum  dc  extrcmo.  Simi- 
liter  pptcft  argui  de  natpra  &  voluntate  ,  &  a- 
6i:u  volendi  obici^um  primarium  &  fccunda- 
rium. 

Confimiliter  etfam  licct  non  fit  ita  mani- 
feftum,  tamenvideturpofleargui  (kquibufdan) 

aUis 


lecium  frimt 
fnentit  de  fe 
pofsibilis. 
Ariltot. 


Probatur  ter. 
tio. 


Nihil  fotffi 
ejje  frimam 
fubieHum 
fub  ratione 
nonfaciente 
cumiffovnit 
ferf(j. 


4h 

Datur  erd» 
interration^ 
quibus  Deus 
eft  coneefti- 
hilis. 


flualis  fit 
trdo  inttr 
frddtcata  ef- 
femialia 
Dei. 


44. 


Q.usftio   I. 


13 


aliis  intrinlccis  ipfi  Deo:puta  fi  diftinguerentut 

rcaliter  infinitas,fimplicitas,immutabifitas,actcr- 

nitas,ncceflltas  cfiendijviderettu:  infinitas  inten- 

liiia  oranindpfima,  quia  dicit  modum  edcntiac, 

(quoniam  &  in  creaturis  non  fic  Ce  habet  fini- 

tas,ficiual!<juapaflrioadditaeflentiae;reddicitin- 

trinfccqm  gradam  ,  vcl  limitalionem  naturac  in 

feisliter  cniminrrinrccanatur.-E  humani  efl  fini- 

tAS ,  vel  limitatio,  quim  fapientia :  Imo  videtur 

Ordo  tnoJo-  quod  alitcr  quaiii  intclleftus  vel  voluntas  :  qiiia 

Titm  in  Dco.  non  cft  intcUigibile  aliquid  haberc  aliquam  en- 

titatcra.quin  (latim  illa  inttinfecc  fit  finita,velin- 

laHmtMrcm     ^""^^hanc  videtur  fequi ordine reali  firaplicitas, 

feqii-tHrfim-  ^J'-"^  infiiiitum  cft  incomponibile  altcri ;  quia 

fMtas.  qnocunque  componibili  cum  altero  potcft  c(Ie 

aliquid  maius,piita  totum  componibile:fimiliter 

etiam  incomponibile  in  fcquiailladuo  compo- 

ncntia  nec  poflunt  eflein  fc  finita  ,  nec  infinita: 

Sim»ltcit»-     fimplicitatem  vcr6  videtur  fcqui  immutabilitas: 

ttm  fnjHitur  quia  immutabile  non  cft  cura  termino  motiis 

tmmutabili-   componibile.Ex  hac  vidctut  fequi  ncceflitas,fiue 

'**•  2rernitas,quia  cxcludit  omnes  pofllibilitatcs. 

Confimiliter  etiam  potcft  argui  ex  parte  obie- 
«liorura  ,  qu«  re(piciunt  intcUcdum  &  volunta- 
tcm,  quia  enim  Deus  eft  ens  immarerialc  perfe- 
ftum  ,  ideo  nyus  cft  eire  obiedum  inrellciflus 
proportionati,&  vltcrius  moucre  ipfiim  ad  adum 
circa  ipfiim  :  &  vlterius  quia  ad  aftam  circa 
ipfum  ,  idc6  mouebit  ad  adtum  circa  obiedlum 
fecundario:quod  virtualiter  continer:ir  in  primo. 
Onlo  effi»'  Secund6,poceftdcclarari  propofitum  dcordi- 
tialium  e^  nepcifcdtionumfimplicitcradaikusnotionales, 
notwMlmm.  ^  proprietarcspcrfonales.SicnitTi  ifta  diffcirent 
rcaliccr,  memoria  perfeda,  quae  fcilicet  includit 
intellcdum&  obicdliuTi ,  adusinrelligendi  fibi 
prifcns,  &  adus  exprimendi  notitiam  declarati- 
uam  illius  obiedi.qui  cft  dicere  ,  &  ipfa  notitia 
^TOi.\aAa.,fercL&amdicendi,  quac  dicitur  f^erhum 
effet  ibi  firaplicitec  ordo  realis,  quia  memoria  in 
aftu  pcrfciflo  eflct  ibi  primum^^i/Cfre  (ccnndum: 
Verbum  tertium  ,  &  quia  mcmoria  eft  pcrfcifta 
ideo  didliua  :  &  quia  eft  didiua ,  ide6  Veibum 
produiflum.  Confimiliter  ctiam  de  voluntate.& 
fpiratione,  &  termino  fpirationis  ,  comparando 
etiam  terminos  produ<^ionum. 
^.  Ergo  perfcdtioncs  fimplicicer  prjEcedi\nt  a£lus 

notionales,  &  ipfi  a^us  terminos  notionalium 
ad  inuicem,quia  adkus  intelledus  eft  prior  quam 
ai^us  voluntatisjidcd  di6tio  cft  prior  fpiratione: 
&vltri;idc6  Verbo  dido  communicatur  pcrge- 
nerationcm  memoria  fcecunda,  qua;  non  praein- 
tclligitur  habere  Verbum  adxquatum.  Vlterius 
ctia  produ(fia  iftadiftindla  fimplicitcrfuntidem, 
vel  vnius  natur£P,&  hoc  proptcr  fimplicitatem  & 
indiuifibilitaccm  illius  naturas,  idco  eft  inter  illa 
perfc(9;a  idcntitas.  Proptcr  idem  etiam,  quia  ha- 
oent  eandc.m  magnitudincm  illius  naturac ,  puta 
infinitatem,ide6  cft  intcr  illa  pcrfefta  a:qualitas: 
quia  etiam  habent  proprietates  illius  naturoc  eaf- 
dera,  ideo  intcr  illa  cft  pcrfedla  fimilitudo. 

Eft  ctiam  ordo  notionalium  ad  relationes  com- 

muncs ,  &.proptcr  priora ,  tanqiwm  per  caufas 

fropter  ^hm  polTent  (ciri  pofterioraiergo  videtur 

^—         cfle  huiufmodi  ordo  (ecundum  rationcm. 

A  ttjttriori       If^m,  hic  Iccundo  atguitur  fic:In  deraonftra- 

friusdemon-  tionibus  ^uia,  &  prapter  quid  de  eodem  videtur 

tlr»nturpro-  eflc  ordo  conirarius;  nam  in  dcmonftratione, 

fin^woratf.  ^«i^^pn^s  concluduntur,quac  fiint  propinquiora 

ti  "propin-      ^ffc6kui,a  quo  arguitur ;  illa  autera  videntur  eflc 

^Hior»  cau-  rcmotiora  4  cauui  pcr  fe.  E  conuerib  autcm  in 

J*'  dcmonftratione  fimpliciter,&  propter  ^»j<^,prius 

Scot.  Ofer.  Tom.  XI. 


concluduntur  illa  qua:  funt  ptopinquiora  ipfi 

caun'c,&  vltimo  concluduntur  de  effedtu  remotoj 

ergo  fi  aliqua  conucniunt  alicui  caufa: ,  quse  fta- 

tim  pofl[int  concludi  ex  cfFcdibus  ,  &  alia  qux 

non  pofllntjifta  non  videntur  eundem  otdinem, 

ncc  xquc  imraediatum  habcre  ad  talera  cauiam, 

nuuc  autero  mulca  pofliint  concludi  dc  fubftan- 

tiis  f*eparatis ex  eorum  cftedibus,  ficut  it.  Me-      Aii^^or- 

tAphyf.lc  patebit  in  multis  qusftionibus  dc  Dco: 

aliqua  aurera  non  polfiint  concludi  ex  cffcdi- 

bus,  licut  vcritatcs  mcrc  Theologicac :  ergo  hacc 

&  illa  (ccunJum  ordinem  mere  infunt  Dco. 

Et  confirm.itur  ifta  ratio,  quia  non  acquc  im- 
mcdiat^  &  abiquc  ordinc  infunt  illaalicui  fubic- 
do.quac  iiOta  funt  de  ipfb  imperfc(2;c  &  confu- 
s^  concept6^&  illa  cjuac  non  polfunt  cfle  nota  de 
ipfb,nifi  cocepto  eo  fub  propria  rationc  eflcntia:: 
Aliqua  funt  cognofcibitia  de  Dco  cofusecognito 
vel  conccpro,ficut  potcft  cocipi  cx  crcatis. Aliqua 
aure  n6  poffunt  de  eo  c!)gnofci,nifi  diftindlc  co- 
gnitofubi"acioiiehuiusclfenciaepropri^:ergo,&c. 

Conrra  ifta  viderur  quod  ift:a  ratio  (ccunda  &         48. 
prima  concludant  duo  oppofira  ,  nara  in  priraa  tieplut  em- 
deduclum  eft  qu^d  eirenrialia funt  priora perlb-  ""*   ^'*  rtf 
nalibus:ifta  aurem  fecunda  ratio  videtur  conclu-  '•*""• 
deic  oppo(!rum;nam  pcrdciTionftracioneni,^«/<«, 
non  cognofcimus  de  Deo  notionalia  :  cognofci- 
mus  tame  eflentiajia;efrcntialiaautem  cogtiofci- 
mus  Jcco  c6fusc  conccpto;pcrfonalia  cnim  non 
nifi  diftindc  concepto.iUud  autc  eft  immcdiatius 
ellentia: ,  quod  non  poteft  cognofci  per  demon- 
ftrationc  ^i«/<,qiiam  illudquod  poteft.  Similitct 
illiid  videitir  prius  iii  eo  ,  quod  primb  compctit 
huiceflentiir.vc  hic  cft.qiiim  illudquod  copctit 
ei  iecundiim  aliquem  conccptutn  impctfc<ftum. 

Pro  couclufione  primae  rationis  videtur  eflc, 
quoif  pcrfcilio  fimpliciter  praccedit  naturalitcr 
illud,quod  non  eft  perfedio  fimpliciterrproprie- 
tates  illa:  efTentiales  funt  pcrfedioncs  umplici-  .    . 

ter.  Vndc  etiam  qucclibet  poteft  eflc  formaliccr  jiuia^    non 
infinicajnotionalia  aucem  non  funt  pcrfcftiones  /«»/  infimts, 
fimplicitcr  ,  quia  tunc  quodlibet  corum  cfFct  in  formMittr. 
qualibct  perfbna  ,  nullum  ctiam  eorura  potcft 
cfle  fornialiter  infinirum. 

Sccundb  fic:Illud  vidctur  iramcdiatiias  natu-  49. 
rac  diuinac  corapct,erc,qu6d  conlcquitur  eam  fe-  AitArrplie». 
cundum  fe,&  per  confequcns  vt  cft  in  quolibet, 
&  vt  abftrahic  a  qualibet  proprietate  incommu- 
nicabili,quam  illud  quod  conucnit  ei  praccisc  in 
vno,  vt  coniungitur  dctccrtjinate  proprierari  in- 
communicabili :  pnmo  modo  fe  habent  peife- 
dliones  fimplicicer :  fccundo  modo  notiones ,  & 
proprietares  peifonalcs. 

Pro  conclufione  (tc\xAx  rationis  vidctur  iftud: 
fuppofica  funt  prius  natura  quam  proprierates 
naturae.Vnde  omnino  immediatc  natura  vidctur 
(e  habcie  ad  fuppofira,quorum  eft  qniditas,& ad 
quac  l"c  h.ibct  quafi  cilcntialiter:vidctur  autem  fc 
habeie  ad  proprietatcs  tanquam  ad  quxda  quafi 
alteiius  genei is.  Patet  ctiam  in  cicatutis  ,  quod 
prias  in  cifcntialibus  prsfupponit  fpecics  indi-  Rifolt(tt» 
uiduurri  ,  quara  propriam  paffioncm  indiuidni.  qutfiionit. 

Ad  quxftionem  patet  cx  di(ais:illudenim  fub  ^*J*"*  P" 
ratione  eflentia:  poceft  euc  primum  obiettum  .„^,\,^  ,^ 
alicuius  (cientiac ,  cuius  eflentia  eft  ratio  prima  tionem  *ft 
virtualitet  prim6  continendi  veritates  neceffa-  obieHumpri. 
ri.is  habentcs  euidentiara  ordinatara :  Dcus  cft  ""^  ^*"* 
huiufmodi:crgo,&c.Maior  patct  ex  dcclaratis  in  ^"' 
fecundo,  &  tercio  aiticulo.  Minor  patetcx  prae-  , ,'  * 
dn^is  in  tertio  &  quarco  arciculo.  »rgim,ptity. 

Ad  primam  rationem  principalem  concedo  (j^^/,.' 
B  maio 


PtMliari  oe- 
eurritur  irt' 
ftantit. 


51' 

Ad  fecurt' 
dum. 


ki  Auguft. 


jiiuruum. 


luaiorem  ,  qiiae  declaiMta  eft  in  coroilaiio  piimi 
arcicnli,  &  nego  Minorem. 

Ad  probacionem  dico,qu6d  illispliiribuscon- 
cepnbus  poteft  correfpondcrc  vna  res  excra  ani- 
inani,qux  potcftinfc  vircnalircr  continerc  talcs 
plmes  concepcusiper  confcqaens  dc  ipfa  per  in- 
tcllectum  poduutadualicer  cxplicari.Et  cum  di- 
citnr  quod  vna  res  liabcc  vnumconccptum  ad- 
^quacum:  con.cedo,vnum  conccpiuni  qniditatir 
uuui,q;i.EcftciTentia,id  eft,fccundum  ferfed  pra;- 
ter  lioc  poteft  vircualiter  coiuincie  concepcus 
pluresquafi  dcnominatiuosriicut  &  ipfacflientia 
de  natura  rci  virtualiter  continerct  rnultas  pro- 
prietaces  li  poilent  diftingui  rcaliccr  ab  ipfa:ergo, 
j&c.i  ta  poccft  vircual  i  ccr  c6t  inerc  conccptus  quafi 
quidic.-iriuos,quipofnii:cab  incelledudiftingui  a 
conceptuquiditntiuo,  &liocprjEcise:fi  illicoce- 
ptus  fiint  tantum  diftindi  fecundiim  rel.ationem 
iationis,rautu6  fe  rcfpicicutes.ficuttaciumeftin 
articulo  tercio:fortc  camen  pofiic  poni  circa  ca- 
lcs  aliquadiftindio  maior  illorum  concepcuum, 
qu^m  fecundum  rel.ationes  mutuas  rationis,  &c 
adhuc  poflent  virtualiter  contineri  in  illa  cllen- 
tia ,  &  in  intelledu  virtualitcr  explicari.  Scd  de 
hoc  alias  in  quafftionc  deattributis. 

Sidicaturquod  tuncilliconceptuserunt  fiifli- 
tij  &  vani.  Rcfpondeo,non  fequiturjquia  corref- 
pondct  eis  vnum  obiedum  rc'aie,quod  in  omni- 
bus  iilis  continet(ir,lrcct  fub  alia,&  alia  r.atione, 
Nsc  \\\x  rationes  funt  van.e,quia  continentur  in 
illaeircnriadiuina  fub  ipfis:vel  fi  conceptusnon 
diftinguuntur  pr3ccisc'per  relationes  rationis, 
tunc  omnibus  cis  correfpondet  vnum  obicAum 
quafi  matcriale :  (cd  fimul  corrcfpondent  diftin- 
6la  obieda  formaliaper  fe  terminantia  ipfos: 
qua;  camsn  obiedla  formalia  virtualiter  conti- 
ncntur  in  iJlo  vno,quafi  matetiali  eflentia;:. 

Ad  fecund.un  rationem,eonccdomaiorem,  & 
ncgo  minorem ,  quia  in  quarto  articulo  oppofi- 
tum  eius  declaratur,vbioftenfum  cft  qualiteril- 
la,qux  conueniunt  eficnciic  diuin.tjh.ibcnt  ordi- 
ncm  inter  fe,&  in  conucnicndo  ipfi  efTcnciacnec 
eft  minus  fcicntia  propttreju^d  fiio  modoexor- 
diue  irtorum  fccundum  racioncm,quam  cftec ,  Ci 
ellcnt  diftinda  realiter,&  haberentordincmrea- 
lem:quia  fcicntia  proptcr  qutd  magis  refpicit  or- 
dinem  cognofcibiliuni  in  cognofccnte-quain  in 
ejfi  e\i[kcmix  extra. 

Ad  an<n:oritatem  Auguftini  refpondco,  quod 
habec  vlreriiis  ibi  quod  tres  perfot<e.  nnn  funt  ve- 
ritts  'juam  vna :  &  ex  hoc  infert  quod  non  fiint 
aliquid  magi5,&  hoc  verum  cftloqucdo  dcma- 
ioritate  rcTli  &  veritate  rcali :  tamen  in  duabus 
pctfouis  poteft  intcllcclus  habere  plurcs  rationcs 
confidcrabilcs,  quam  in  vn.i  pctfona:  quia  pro- 
priet.asper(onaliseftformalitcrintclligibilis.Lo- 
quitur  crgo  de  vcritace  qu.x  proportionatur  en- 
titati  reicxtra;  non  autcm  qus  compctit  alicui 
fecundum  cj/frationis,  fiuc  ininrelledu. 

Ad  tertiamdico,qu6daliquid  limitatum  quale 
exprimitur  pcrdcfinitionem,repugnat  Deo,  idco 
definitio  noncft  ipfiusjquianihil  cftin  ipfo  limi- 
tans, vel  dctcrminans  ipfum  affe,  &  hoc  modo  in- 
telligit  Auiccnna  ncgare  qtiid  a  Deo  :  tamcn  ge- 
ncraliterloquendo,proutquiditasconuertiturcu 
eflcntia.verillimc  eft  in  Dco  quiditas.ficutcfien- 
tia,ex  Auguft.y.Trinit.c.f.  ejfentia  vcre  &proprte 
dichnr.ha.  vt  folum  Deii  dicroportcat  cficnti.am. 

Quunuisautcm  dc  fiibieclo  fcicnti.rPhyfica: 
aliquotics  prjecognofcatur  quid  efl  primo  modo, 
fcilicec  exprcfTibile  per  dcfinirionemjdeDco  t.-;- 


Prologi 


men  hoc  non  cft  fimplicitcr  necelTarium^quia  fi 
ens  ponacur  primum  fubiedum,  tamcn  non  ha- 
bct  tale^««(^ifufficitenim,ficui.Tquc  cft  in  pro- 
pofito  quod  eircntia  fiibiedi  de  fc  lit  ratio  co- 
gnofccndi  omnia  alia  dc  Deo,  &c. 

QVi£STIO     11. 

Vtrhm  'veriiatcs  per fe  fahiles  de  Deo  fub  ra- 

tione  Deitdtu  pofmt  fcirt  ab  intel- 

lcclit  viiitoris  ? 

fd>in().%  l.p  q.l.memb.i.  Thom.i./t.^  i  nrt.y..  ^  t.i. 
q.i.w.^.  K.ichard.y.v. Pr»/»^«.  Do6ioi  q.^.Pntlcgi  q.4. 
Uttralt,  Durand.^.y.Prtf/og»..  Smifiiig.  rj.i.  Troocmtnli. 

V  o  D  ficvidetur.i.Cor.  u.  diftinguit 
Apoftolus  donum  fcientia:  concra  do- 
num  fi4c'i,&  alia  don3,qux  ibi  enumc- 
rancur:fed  qui  habct  donum  fciencia;  dc  diuinis, 
vc  diftinguicur  concra  donum  fidci,(cit  vcricatcs 
per  fe  fcibilcs  dc  Dco  fub  racionc  Dcitacis  j  fed 
poffibile  eft  viatorcm  habcte  donum  fcicnti.-c 
diftindumcontra  fidem,igitur,  &c.  Minor  pro- 
bacur  per  Auguftinum  i^.Trimt.  cap.t.  vbi  dicit 
Apoftolum  .nppiopriatc  locucum  fuiire  dcfcicn- 
tia,prouc  dillinguitur  contra  fidcm. 

Item  fccundo  fic:Scientia  cft  habitus  fimpli- 
citcr  perfedlior  quocunque  alio  habitu  cogniti- 
uo,&  loquor  de  fcientia  communitcr,  prout  in- 
cludic  fapienciam:igicur  fi  viacor  non  poceft  ha- 
bcre  fciciitiam  de  Dco  fubrationc  Dcitatis.habc- 
rct  notitiam  inferiorcm ,  &  habitum  imperfe- 
diorcm  ipfa  fcientia:fed  hoc  falfum  c-ft,  cum  fit 
perfedio  portionis  fuperioris fccundum  Augu- 
ftinum  ii.7T/'/«.f.4.exquoc(l:circa  diufna. 

Item  tertio  ac:Lumen  naturale  fuflicit  ad  ha- 
bendum  fcientiam  naturaliteracquifitam  dcob- 
ieflo  naturali.Ergo  cum  lume  fupernaturale  non 
fit  impeifedius  lumine  naturali,  inrellcftus  via- 
toris  in  lumine  fupernaturali  poterit  fcicntiam 
habere  dcobiedo  fiipernaturali  •,  quare,&c. 

Itcm  quarto  fic:Vbi  eft  notitiacumcertitudi- 
nc,ibi  eft  m.iiorratiofcientis,  quiacertitudo  pcr 
fe  conuenit  fcientix :  igitur  illa  notitia  ,  c[ux  eft 
magis  certa ,  Hiagis  eft  fcicntia ;  fed  nunqu.-im 
contingit  aliqucm  Thcologum  dubitare  de  veri- 
tate  a  Deo  rcuelata  magis,  quam  dc  alia  veritatc 
apprchenfain  lumine  natnraIiicrgo,&c. 

Contra,  z.ad  Corinth.  y.  dum,fitmtu  in corpore 
peregrinarnuy  a  demino  ,  per  fidetn  enim  amhula- 
mni^'$-  non per  fpem.G\o[fa  :  modoperfdem  tan- 
tum  illuminamur,  non  per  fpem. 

Item  per  rationcm  ImpofHbilc  eft  ex  princi- 
piis  opinatis  fcqui  conclufionem,  nifi  opinatanij 
igitur  fimul  impoffibile  eftex  principiis  crcditis 
fcqui  conclufionem,  nifi  tantiim  crcditam  ;  quia 
ccrtitudo  conclufionis  noncxccditcertitudincm 
piincipiorum. 

Dicuntquidam,qu6d  de  Deo  fubrationeDei- 
tatis  fcientia  a  viatorc  potcft,habcri,fubaIternata 
tamen  fcicntiae  Bcatorum  :  &  ideo  non  oportet 
quod  pripcipia  eius  hic  fciatur,fed  tantum  quod 
credantur.SiippQnuntur  enim  manifcfta  in  fcicn- 
tia  fubaiternate.Et  pro  hac  opinione  arguitur  fic: 
fcientiafubalcernata  inqiTanrijm  fubaltcrn.ata  eft 
fcicntiaifed  in  quantum  cft  fubalrernata  fupponit 
fua  principia  tanquam  fibi  credita,&  in  fupcriori 
fcictiadeteiminata:igiturn5  cftcontrarationem 
fcicntia:,qu6dprincipiaeius  fint  tantumcrcdita. 

Item, 


I. 

^ro  ftirle  af. 

firmatina 

nrg.frimiim. 


Augurt, 


Seetmdum 


Tertinm. 


^Mrtum. 


Z. 

Fropartetl!- 
S»tm», 


Thom.  i,p. 
cj.i.arc.t. 
S>uod  Thtt' 
logi»    fit 
fiienti»  ful' 
altirnat» 
prcbaturfri- 
rno. 


QujEftio   II 


15 


StcunJi. 


ConfirmM- 
tur. 

Anftoc. 

Aucrr. 


4. 

Kefutatur 
fenienti»  D. 
Toomi,  fri' 
mh. 

Thtohgi» 
nofira  non 
fubalterna- 
tHrTheoloii* 
heatorum. 
De  Dto  n«n 
eft  mfi  vna 
/(ientia. 


Refutatur 

feciindo. 
Subitlternant 
f^  /uhnlter- 
natit  non  fe 
extendunt 
ad  tqualia 
fchilia, 

Ariftoc. 
Commenca- 
»or. 

Thom.  cic. 
att.7. 


Imfugnatur 
tertio. 


*  laOzon. 
num.4. 


Item.Perrpedliuus  in  quantum  talis.efl  fcicti- 
tificus ,  (ed  Perfpcdiuus  inquantum  Pcrfpedi- 
uus.non  eft  Gcomctrrijigitur  potcft  quis  eire  Pcr- 
fpccliuus,  licct  non  fciat  fua  principia  >  ied  tan- 
lum  credat  ea^  fcilicet  ilia  fupponendo. 

Item  ,  hcec  confirmatur  audoritate  Philofb- 
phi  6.Ethic.  c.y  vbi  vult  qa6d  ad  fcientiam  ha- 
bcndam  fufficit ,  quod  principia  fint  ahqualiter 
nota:vbi  etiamdicit  Comcnratorq«6d/?n«c;/)»"<i 
fiitnt  mbis  notA per  indnilione:\giiw  non  oportct 
ad  icientiam  habeJam  quod  piincipia  perredius 
cognofcantur,quam  conclufiones ;  igitur,&c. 

SCHOLIVM     I. 

Probat  ctntrti  D.  Tvomam  Tneologiam  nojiram 
non  fHb.dternari  Theologit  Beatorum  Prtmh^qmct 
fcientia  de  Deo  eff  vnica  tantitm  ;  Secwido^  cjuia 
Theologia  Beatorum,&  nojlra  <tque  lati  patet ,  & 
ad  itqualia  extenditnr  contra  rationem  fcientit 
fubalternantU  &  fubaliernatt.  Te/tio  ,  ^uta  licet 
Th  ologia  nojtra  ejfet  de  pauciortbM  ,  non  fujficeret 
ifia  dijfereritia,vt  fubalternuretHr  Theolo^ia  Bea- 
terum.AliMtresrationes  tndicatfe  adhtb  :tffe  tn  5. 
diji.i^.  (juxinvtroque  fcripto  Oxonienfi  &  Pari- 
Jienfi  habentur  ,fed  in  ifloclariks,  De  hac  eadern 
difficHltate agit  in  i.Operts  Oxonien.q.^.Prologi, 
q.^.&  ^.laterali. 

COntra.De  Dco  fub  rationedcitatis  non  po- 
tc-ft  e(!e  fcientia  ni fi  vnica:igitur  non  habet 
aliquamfibi  fubalternatam.Probatio  anteccden- 
tis;qii2cunque  vircualirer  concincntur  in  aliqiio, 
primo  perriuec  ad  illam  fcienti.im,  u'iaE  colideiat 
fubiedlu  illud  fubilia  ratione,  qua  virtuahtei  illa 
continetjfcd  omnia  per  fe  cognofcibiiia  de  Deo 
continencur  in  ipfo  virtualiter  fu;»  ratione  Dei- 
tacis:cigo  de  Deo  vt  fic  non  potefl  e(Ie  nifi  vnica 
fcientia.cum  fcietia  fit  de  ipio  fub  aUqua  r,itionc 
prima,  qua  virtualitercontinct  omniaper  fc  ici- 
bilia  de  ip(b:&  i  Jc6  nihil  cft  dicere.quod  de  Deo 
fub  ratione  deitatis  poteft  ellc  fcicntia  aliqua:& 
tamen  qu6dThco!ogia,qiianoshabemusnonfic 
de  Deo:na  vnii  fequitur  ad  ahud,cum  dc  Deo  non 
poilitelTcnifi  vnica  fcicntia,vt  iam  probatumcft. 
Item  fecundo  fic  :  fcicntia  rubahecnata  &  fiib- 
alternans  non  fc  extendunt  ad  «qualia  fcibilia, 
quia  prmcipia  fubaltcrnatas  funt  conclufiones  in 
fubalternante.Dicitetiam  Philoibphus  i.Pofier. 
texi.69.&  in  .PhyfSc  Commentator  ibtd.com- 
ment.  18.  quod  rubiedtum  fubaltcrnatjc  fc  habet 
pcradditionem  ratione  fcicntise  fiibalcernantis. 
Sed  fecundura  Thomam,  fubiedu  in  Theologia 
noftracftDeus,  nonfub  fpeciali  ratione,  fed  fub 
rationedcifatis.ficauterneftfubiedluTheologia: 
BeatoriijigiturTheologia  n«ftra  cofidcrac  pmnfa, 
quaevirtualiter  contincnturin  Deo,ficut  fcienda 
beatorii,igitur  ad  aequaliaextenduntur,ergo,&c, 

Simititcr  tcrtio  fic,  vrprius,fcientia  (ubalter- 
nans  &  fubalternata  non  funt  primo  de  eifdem 
conciufionibus  ;  quia  conclufiones.  in  Jcientia 
fubaUernantc  funt  principiain  fcientia  fabjltBr.. 
nata  :  fedTheologia  noftra  cft  de  cifdcm  piimo, 
de  quibus  ^ft  fcicntia  Beatorum :  licct  fortc  non 
dc  omnibuSiUis,fed  hoc  nonfacit  quod  ei  fubal- 
tcrnetur,  fi  enim  vnus  fciat  decc  libros  Thomic, 
&  alius  quinquc  ,  non  propter  hoc  fcientia  fua 
fubalccrnatur  fcienciac  aherius:  ergo,&c. 

Aiia  tria  argumenta  fcci  contra  hanc  opinio- 
ni6na,qu£  habes  in  tertio  libro  dift.i4.  * 
Scot.Oper.Tom.  XJ. 


Ad  primam  rationem  oppofitam  ,  dicendum 
qu6dfcienci2fubalccrnat£epo(Iunthaberealiqua 
principia  ,  dc  quibus  habent  euidenriani  pcr  ex- 
perientiam,ficut  Alphazen  in  Per/peiiina,fiohzt 
perexperientiam,  quod  anguli  incidentis&  re- 
flexionis  funt  xquales,quamuis  hocprobari  pof- 
fitper  Geomecriam  j  Vnde  multa  principia  fimc 
fimpiicitcr  noca  Peifpediuo  ,  dc  quibiis  tamen 
ncfcic  propter  ^uid  Si  finc  autem  alia  priiicipia  in 
fubaltcrnata ,  qua:  non  fiuic  noca  per  ftnfum  & 
expcrientiam,  oportct  quod  fciat  ea  icduccre  in 
aliaprincipiapri<)ta:iilaeigonocicia,qua:rantinn 
fupponit  alia  pi  incipia  ,  &  non  propter  6juid:nec ' 
pcr  experientia  cognofcic  ifta,illa  no  eft  lcicntia. 

Per  hcjc  p.nec  aJ  raciones.  Ad  piimam,  qu6d 
lubaltcrnata  in  q  antum  lalis  eft  fcicntia  ;  non 
quia  tantum  creJit  fiia  pnncipia,  led  quia  nouit 
illa  perexpericntiam,  vel  quianouitea  reduceic 
ad  priora  in  fcicntia  fuperiori 

Ad  aliud.quo  I  quamuis  pcrfpcdiua  in  quan 
tum  pcrlpeil  ua  liint,  coiifideiciitur  in  fciencia, 
hajc  tarnen  rola  raiio  non  fuffi(.it;nifi  cvfrnofczi 
Pcrf  ^cdtiuus  fua  p'  incipia  ptaedido  modo. 

Ad  audoricaten'.  Philofbph'  dicendum  qp6d 
dnplicfC'  pi  incipia  polfunt  ertc  nota.Vno  modo 
notiria  confuln  ,  vctiim  termini  confuse  appre- 
henduntur,&  hoc  fiifficit  ad  noticiam  principio- 
rum  in  fcientiis  fpecialibus.  Alio  modo  polfunt 
principia  cngnofci  nocitia  diftinda,  ctim  defini- 
tiones  terminorum  diftindke  cognofcuntur  ,  & 
hoc  conuenit  per  nociciam  Metaphyficaf ,  diui- 
dendo  &  componedo:&  ide6  habita  nocicia  Me- 
taphyfica:  perfediuscognofcuncur  principia  cu- 
iiiflibet  fciecia:,quam  nata  fint  cognofci  fincilla, 
&  perconfequenshabitaMetaphyllca  pcrfcdius 
habecurifta  nocicia,quaminqualibetali,T  Jcietia. 

Alia  cft  opinio,  qu6d  aviatorc  poteft  haberi 
fciejnia  de  veritaTibus  per  fe  fcibilibus  de  Deo 
fub  rationc  Deitatis,'ion  tamen  in  luminc  fidci, 
ncc  glorias.fed  in  quodam  lumine  medio. 

Adhoc  aJducunt  plures  .iu:foiitatcs  Auguft. 
fed  vna  eft  praecipua  m  -de  Trin.c.i.\hi  dicit,qu6d 
huic  fcientt(tefi  trtbuendumilludtamumrnodo,  i^uo 
fides  hiluberrima  gignii  ur,nutritur,defenditur,ro- 
boratur  ,  qua  fcientta  non  pollent  fiddes  plurtmi, 
cjuamuis pollcant  •pfafidsplurtm'..  Ai^ud  emm  efi, 
fcire  luntHmrnodo  qutd  homo  credere  debeatpro- 
pter  adipifcendam  vitarn  beatarn  ,  cjtit.  non  nifi 
aterna  efi:aliud  eftfcire  cjttcmadmodum  hoc  tpfum, 
&piisopit:'.ietur,  &  co',tra  trnpios  defefidatur. 

Itcm  R,'ch'irdusf/f  Trinit.itb.i.c^.  dicit,non 
foliim  pev  fidem.feJ  rationibus  ncccllaris  vcrr* 
tates  de  Deo  in  trinir,.te  perfonarum,  &  vnitacs 
elfentiaz  carum  fe  clTe  oftcnfurum. 

Item  ,  Anfclmus  de  Incarnatione  cap.jj.  duo 
opiifcula  magnJ,Monologiiim  &  Profolo..'j<  hoc 
feci,vt  certa  rattom,non  aiitieritaJe,quit  ad  Datm 
perttnent .mantfeftarem ;  talis  c(t  fcieinia. 

AdconiinTiationcm  hnius  opinionis  arguo  fic: 
Cuiufcumquenece(Tari)  reimini  naturaliter  pof- 
funt  a  nobis  apprehcndi,illud  poteft  a  nobis  fci- 
ri,&c.Patet  hocinproiogo  primi  q.\.  &  in  csliat. 

Item  fecundo  fic:illud  poteft  fciri  a  nobis  e^fe 
po(Iibile,de  quo  polfunuis  fcire,  qu6d  ad  ipfum 
non  fequicur  impofIibile;igitur,  &c.  Scdde  om- 
ni  veritate  fcibili  de  D  o,po(fumus  fcirc  quod  ad 
ipram  no  fequitur  impoflibile,  quarc&c.Proba- 
tio  huius  Minoris,  quiaexquo  huiufinodicom- 
plcxum  cft  vernm,omnis  ratio  in  contrarium,auc 
peccat  inmarcriajaut  in  forma:Si  in  forma,  pof- 
6     i  fumus 


Rerpendttur 
i.d  argnmen- 
ta  D.Thamt 
fofitan.). 


Cognitiofuf- 
fonens  prm~ 
fipta  nec  de- 
monfirata 
^  )tec  cogr.ita 
pcr  exfi:rttu- 
rt  m  tion  cst 
fcie-.iia. 

SUio»:odo 
fi.b:iltcrrintn 
ef:  fc  erui.*. 


Ai  fecimiiii. 


Prlncrp!» 

diipliciter 
foffiint  fciri. 


Sentintia 
Cindamn. 
quodl.      I X. 
q  1    ^uodelt 

VtO         ikil4T 

fci^Kiia. 

Prohatur 
frtmo  auEto- 
rita!f. 

Auguft. 


Rich.ird. 


Anfclm. 


Probalurra- 
ttone. 
Frimo, 


Seatndv. 


i6 


Prologi 


Ctnfir»i0t»r. 
Ariftoc. 


trimo. 
Aiiftot. 


fiinaus  fcitc  quo  pcccato ,  quia  ccttam  attem  ha- 
bemus  dc  quacunque  fallacia  argumenti:fi  pec- 
cat  in  materia,igitur  poflumus  fcire  illud  non  ef- 
(cnecdlar  jumjergo,  &c. 

Confirmatur  pct  diftum  Philofbphi  j.Mcraph.. 
ventatii  adeptio  eflfolntio  duhitatvrumA^kat  cum 
conuenir  nos  foiuete  argumenta  contra  fide.pof- 
fibileeftnosfcireea ,  quas  creduncur  per  Hdcm. 

SCHOLIVM     II. 

Aliorum  refert  rationes  corttra  fententiam  Hen- 
fici  ajferetis  veritates  fcibiles  de  Deopojfe  cognofci 
0  yiatore  lumine  quodam  medio  inter  fidei  lumen 
dr  glorid;  c^  cognitionem  hanc  rnedtam  compatihi- 
lem  ejfe  cum  cognitione  fidei.  DiJJoluit  illorum  ra- 
tioaeSftanquam  inefiicaces  ,  &  aliM  fertiores  fuh- 
iungit ,  licet  ad  H  enrici  fententiam  accedat ;  e^ 
hinc  fumpta  occafione  hreuiter  &  do^e  difcutit: 
tyfnfides  (fr  fcientia  poffmt  ejfefimuly&  an  opinio 
ftare  poffit  cumfcientia,  De  his  largifftme  agit 
in  ^,d,i^.  Vide  Aretinum  hic  art.j. 

99,         /^  Ontra  hanc  opinioncm  arguitur  fic.Incon'- 

jBLtikiturtfi*  X^ueniens  eftnoshabere  nobiiiflimos  habi- 

nio    Henriei  tus,&  nos  \zXCK,ex  fecundo  pofter.&c  hxc  propo- 

aJkahquihHs,  fltjo  quamuis  non  C\t  vera  de  habitibus  infufis, 

&  fupernatutalibus ,  quos  per  nulium  adum  in 

nobis  expcrimurrtame  vera  eft,vt  eam  capit  Phi-» 

lofbphus  contra  Platoncm.fcilicct  dc  habitu,qui 

habet  euidcntiam  cx  prxfeniia  obiedi.  Vnde  im- 

poflibile  cft  aliquem  haberc  perfe<3:um  habitum 

habentem  euidentiam  ex  prxientia  obiedii;&  ta- 

menqu6d  ipfum  lateat:fcd  vniiquemque  Theo- 

logum  latct  ipfum  haberc  taiem  habitum  in  laii 

lumine,ita  qu6d  non  poteft  reducere  in  adtum  fe- 

cundum  huiufmodi  habitujigitur^&c.Minorpro- 

batur,tam  de  adiu  intrinfcco,quam  extrinfeco.Dc 

inttin(eco,tum,quia  non  poteft  aliquis ,  dum  eft 

in  via,  huiufinodi  ptincipia  confidctarc  ciarc  in 

taii  lumine  aiio  a  nde:hoc  enim  quatumcunque 

magnus  Dodor  confitetur  iR  fine  mortis,  quod 

tantum  articuios  fidei  crcdir,  nec  in  alio  iumine 

Pm»iifdens  ea  videt,Tam,qniaomnisfcicns  Ci  refledatur  fu- 

•Tf  »aumr7.  P**^  '^""'"  aftum.fcit  fe  fcire  ,  imo  &  omnis  cre- 

flexum    feit  *^^"^  ^'  rcflcdatur  fuper  fuum  adlii  fcit  fc  crcdc- 

fe    fcirt  ^  tc.Sed  nullus  fcit  fc  fcirc  principia  Theologia:  in 

tridere,         tali  Iumine;igitut.&c.  Hoe  etia  patet  de  adu  ex- 

trinfeco,  quod  nnllus  Doftor  quantiicunque  ex- 

cclicns  cofitctur  fc  fcirc  huiufinodi  principiainec 

etiam  potcft  aliquis  docere  ea,cum  tamS  (cicntis 

fiue  fapicntis  fit  pofle  docere  ex  primo  Metaphyf 

Itcm  fecundo  arguitur  fic:fides  &  fcicntia  de 

eodcm  obie(flo ,  &  in  eodem  inteilcdu  rcpu- 

gnantjquia  aiircr  idem  obieSum  cidem  irMeili- 

gibiii  ellct  clarum  &  obfcurumjigitur  cum  fide- 

lis  ,  dum  eft  in  via ,  habeat  fidcm  dc  huiufraodi 

principiis.dc  iifdcm  non  habcbit  fcientiam. 

Confirmatuf ,fi  aliquis  eft  Philofbphus,  fciens 
Deum  effe  vnum,noncrcditiIlud:quia  fcit  repu- 
gnantiam  fidei  ad  fcicntiam  ,  igitur  fimiliter  e 
conuerfb ,  fi  fidelis  aliquis  per  ndcm  credat  ali- 
qua  de  Deo,&  poftea  fciat  ea,non  habebit  fidem 
de  illis:igttur,  &c« 
Idc6  fic  argucntcs  concedunt  quod  Theologia 
Auaoreshu-  non  fit  ptopric  fcientia:non  tamen  per  hoc,vt  di- 
"enenTZZ  «^""^ '  ^crogatut  nobilitati  habitus  Thcologi.T, 
Theologianon  quia,  fcAindum  Philofbphum  ,  vna  fcicntia eft 
ftfaemiit.  nobilior  alia  ,  quia  eft  de  nobiliori  obiedo ,  & 
quia  eftcercior  ;  Thcologiacum  fit  de  nobilifli- 


Ariftot. 
"R.efutmur fe. 
tundo. 


CenfirmatHr 
ritti». 


8. 


1 


mofubicAo,  &firmifnmam  adhxfionis  certitu- 
dinem  habeat ,  ipfa  erit  nobilior  habitus  qua- 
cunquc  alia  fcicntia ,  quamuis  propric  non  fit 
fcicntia ,  licqt  perfuafioncs ,  &  probabilitatcs  ad 
firmicer  ctedendum  inducat. 

Scd  ifti  nimis  parum  attribuuntTheologo,5c 
Theologia: ,  nam  idcm  obiedum  habet  fidcs  & 
Thcologia,vel  xque  nobile:&vetuIa  habens  fi- 
de.ita  firmiter  adhxret  arriculis  fidei.ficurThco- 
logus ;  crgo  foliim  Theologus  habct  opinionem 
vltr,i  cr)gnitionem  vetulx,  quod  cft  nimis  vilifi- 
care  Theologum  &  Theologiam.  Sed  qubd  ali- 
quis  Doftor  propter  au<aoritatem  Auerrois,  qua 
dcridec  Chriftianos,dimittatopinione  aliqua,vi- 
detur  potius  deridcdus,quam  tcncnspriore  opi- 
nionem  proptcr  audoritatcs  Saniftorii  plurimas. 

Quicquid  fit  de  veritatc  opinionis  praidida:, 
non  vidctur  mihi  qubd  rationes  addufta:  necef- 
fario  concludanr.  Prima  non :  concedo  enim 
quod  habens  illum  habirum  cxpcriatur  fe  habe» 
re  illum,&  quod  non  latcat  ipfum,qualem  forte 
habitum  habuerunt  Apoftoli,&  aiij  Sanfti  plu- 
rcs-  qni  fueruncquafi  montes  in  Ecciefia ,  qui  fi 
non  fuilTcnt ,  alij  citb  a  fide  cccidifTent,  fccun- 
dum  Auguftinum  in  homilk  fupcr  illud  Euan- 
gelij,  f^idens  lefm  turhas,  vndc  tales  cxperiuntut 
fe  talem  habitum  habere  ram  confiderando  & 
intelligcndo  interius  fe  fcire  illo  habitu  ,  quam 
etiamexteriusconfitendo,  nontamen  docendo. 

Et  qubd  hoc  fit  poflibile  declaratur  fic :  Phi- 
lippo  petcnti  a  Domino,  qubd  oflenderet  cis  pa- 
trem  fuum,rcfpondit:T^i//^^*,  quividetme,vi- 
det  (frpatrem  meum ,  loan.  1 4.  &  fubiunxit  me- 
dium  dcmonftrationis:»o«  credis,  quia  ego  inpa- 
tre ,  &pater  in  me  eft}  Ci  enim  ipfc  &  patcr  lunt 
vnum  per  eflentiam  ,  ac  pei  hoc  in  fe  ipfis  funt 
percircumincellioncm,ide6quividetvnampcr- 
fbnam,videt&aliam.Chriftus  videns  i^itur  hac 
veriratem  in  Verbo  docuit,ficut  docuiflct  Pctt  us, 
fi  habuifTeteam  proponcdoterminos,  &  incom- 
plexioncm  eius  ,  qubd  autem  alius  non  doccba- 
tur ,  fuitex  parte  defedus  luminis  in  intellc^flu 
fiiojita  in  propofito,quauis  aliquis  Theologus  in 
luminc  illo  (ciat  pluresvcritatcs  fcibiles  de  Deo 
reeundum  fc;  non  tamen  poteft  eas  alios  docerc, 
&  hoc  propter  defe<5him  in  intelledueorum. 

Qubd  aiKcm  Apoftoli,fiue  alij  fanfti  h.-ibuerfic 
pcrfeiftiorem  cognirioncm  de  ellentia  diuina  & 
articulis  fidci,quam  fit  cognitio  fidci,  videtur  di- 
cereGrcg.l.iS.Mor.-il.cap.iS.fuperillud  lob  18. 
verf.ij.  Abfcondita  eft,fcilicetfapietia  Dei,ab  ocu- 
lii  omnium  viuetium:\hi  dicir  fic.5i  k  quibufdam 
poteft  in  hac  adhuc  carporali  carne  viuenti[/M,fed 
tamen  intftimabili  virtute  crefcentibsu ,  qnodam 
contemplationis  acumine  tterna  Dei  claritas  vide- 
riyhoc  quoque  abeatljab  fententi*  no  abhorret,qui 
ait:abfcondita  efl  ab  oculisomnium  viuentiu,  quo- 
nia  quifque  fapientia,qua  Dem  eft,videt,huic  vita 
funditus  moritur  ne  ia  eius  amtre  teneaturviullus 
eam  quippe  videt,qui  adhuc  carnalittrviuit ,  quta 
nemopoteft  Deurn  ampleiti  ftrnul  &  fecnlH.Et  pet 
hoc  refpondetad  illHd,quod  diciturMoyfi,£xod. 
i^.Non  videbitme  homo,&  viuet.Ac  fi  apettc  di- 
ceretur,nullus  vnquamfpiricualiter IVium  videt, 
&  mundo  carnalitet  viuit :  fic  etiam  tcfpondet 
ad  illud  Apoftoli,qui  dicit  de  Dco  :  *  qui  lucem 
habitat  inacceffibilem,quamvidit  nuUui  hominumt 
fed  necvidere  poteii.  Script iira  ,  inqait  ,facra 
omnes  carnalium  Jettatores  hnmanitatii  nornine 
vocare  folet.  fnde  Apojloliu  quthufdam  difctnr- 

daniihiu 


yieohfiM  noi 
ftra  eft  nohi- 
hilifsim» 
fciiniiarHm. 


Theokgia 
habet  mnio- 
nm  firfeSio' 
nem  quam 
quodfit  certa 
certitudine 
adhtfionis  fy 
quoiverfftur 
circa  Dium. 


Soluitur  fri- 
mn  rntio  fe- 
fitn  contr» 
Henricum. 


Jorti^foflo' 
li  hAbuerunt 
lumen  a!i  • 
quod  difiin. 
cium  a  fide. 
Auguft. 

Pofsibile   tfi 
aliquem  ali- 
quid  fcire 
qufd    non 
fofsit  doeini. 


10. 

An  cogniti» 
Afojluiorum 
de  Dto  erat 
perfeSier  fi- 


Gregor. 


Ezedi )). 


*  1.  Tim.  i. 


Qu^ftio  IT. 


i.Cor.j. 


}uin.i. 


II. 

Seeuadj  ra- 
th     contr» 
Henric.    »«» 
tonHintit. 

TiJis    hahi' 
tunlis     (y 
fdenti»  fof- 
fintt  ef[i  fi. 


Spttlti  ton- 
trariirum 

fojlunt  tjfe 
fimul  in  tO' 
dtm  inttUt- 

Si  fiJes  ^ 
fcitmi»  nen 
fojftnt  ejfifi- 
mul,  cigmti» 
in  Verbo  ,  fy 
Ingintrtfro' 
frii  nm  fof- 
/int. 


xz. 


Qu*ri  efinia 
^    fciinti» 

non    pojfunt 
fftfimul  i 


U- 


dttnubus  dictt,  *  Cumjit  ittter  vot  Kxlm  &  can- 
tentio  nonnc  c^rnales  efiu  ,&  fecHndttm  hominem 
dmhulatulejuibsu  pMHlo  pift fuhiecitcNonne  homt- 
ves  eflu?i\c  eciam  refpondot  ad  illtid  loan.primo: 
Deum  nemo  vidit  vncjuam.  .Aforf,inquit,y«o  he- 
mines  vocmis  humAn^fapientes  ,  tjuia  ijui  diuina 
f/tpiunt  ifupra  homines  funt ,  vcruntamen  idem 
piius  dixit  a(lercndo,qn6dfM4m<^(»  htc  moraliter 
vimtur,  vidtri  pcr  quafdam  imagines  Deui  potefl\ 
per  ipfum  vero  jpcciem  non  poteft^vt  anima  grtuik 
ipiritus  affiataperfigurM  tjuafdam  Deum  vtdeat, 
fed  ad  ipfttm  Inmen  eitu  ejfenti*  non  perttngat. 

Nec  iecunda  ratio  vidctur  ncceirario  conclu- 
dcre.quia  aliquis  credens  Deum  ejfe,C\  poftea  ad- 
difcat  dcmonftrationcm,quademonftratur,qua:- 
ro  fi  fides  eius  dcftruitiir,  vcl  n6?Dices,qucd  fic, 
quantum  ad  illumarticulum,  quem  prius  credi- 
dic:&  verum  eft,qu6d  non  poccft  exirc  in  adum 
credendi  circa  idem  obiedum  ,  manente  quan- 
tumuis  ipfa  fide,&  eodcm  habitu  habentcincli- 
nationcm  circa  idem  obieftum  ,  ficut  forcc  funt 
plures  alia  veritates  fccudum  fe  fcibilcsdc  Deo, 
quam  illx.qux  cxphcantur  pcr  arciculos  fidei.in 
quas  &  habitus  fidei  inclinat  (ecundum  (f ,  licet 
in  adlum  circa  illas  cxire  non  poirumus  ,  fic  in 
propofito.  Item,fpecics  obiedorum  exccllcntius 
refpiciunt  obicdta  quam  habitus,quia  pcr  fpccies 
inquantuna  fpecies,&  non  perhabitus  rcprxfen- 
tantur  obietSla ;  igitut  fi  fpecics  contrariorum  in 
inccliedlu  non  funt  contraria  ,  fcd  pofTunr  fimul 
edc.eadcm  ratione,&  habitusinchnantcs  fub  op- 
pofitis  racionibus  poirunt  cfle  in  ccxlcintcllcdlu. 
Itera  ,  non  vidcoqu6dfoluant  obiedioncm 
contra  eos  de  vifione  alicuius  veritatis  in  Verbo, 
&  in  gcncrc  propriojnam  fi  propterhocquod  in 
codem  intejledu  non  pofTunt  clle  duo  habitns 
inclinantes,fub  oppofitis  rationibusclari  &obf- 
curi.non  poreft  fides  ftare  cum  fcientia,cum  cir- 
ca  idem  obiedum  fint  rationes  incoHipofllbi- 
les,  Sc  magis  clarum  &  mitius  clarum  &  obfcu- 
rum,fequitur  quod  in  eodem  intcUcftu  refpcftu 
eiufdem  obiedi  incpmpoITibiles  finc  vifioncs  in 
Verbo,&  in  genetc  proprio. 

Adquamdam  confirmationem  eorum,quando 
arguunr,qu6d  non  folura  duplex  contradiaio 
impcdit  aliqua  fimal  eflc,  ied  vna:Opinioaurcm 
non  ftat  cum  /cientia  propter  duplicem  contra- 
didHoncm,tum  proptcr  formidine;  tum  propter 
non  euidentiam  obieAi.  Obieiflum  autem  hdei 
eft  credenti  non  cuidens  i  obic^^um  fcicncix  cft 
(cienti  euidens,-  igicurpropter  contradiftionem 
cuidentis  &  non  euidcncis  non  ftabit  fidcs  cum 
(cicntia  ;  igitur  fcquitur ,  fi  opinio  non  ftat  cum 
fcicntia  in  eode  intelledu,  qu6d  nec  fidcs  ftabit. 

Refpondeo,quud  ideo  opinio  nonpoteft  ftare 
cum  fcicntia  in  codcra  intellcdlu  reipcdu  eiuf- 
dem  obiedi ,  quia  opinio  non  habct  obicdura 
pmnino  certum ,  fciens  autem  &crcdcns  habct 
cbiecaum  fimpliciter  certum ,  ideo  contradnaio 
eft  inrcr  opinioncm  &  fcicntiam:fcd  fidcs  habet 
obicclum  non  cuidens  ex  ifto  habitu:quia  folum 
habet  fuam  euidentiam  ex  audoritate  rcuclan- 
tis,  &  vt  fic,  non  eft  euidenscx  <c  :  fcientia  vcr6 
kabct  fimplicicer  cuidentiam  ex  habicu:hic  au- 
lem  non  eft  contradiftio  qu6d  aliquid  fit  non 
cuidens  cx  tali  habitu  ,  &  tamen  fimplicitercui- 
densex  alio  habitu :  quia  nou  fcquitur,  non  cui- 
dens  exhabitu  fidci,  igitur  non  cft  cuidcns ,  fcd 
eft  faWzciz  fecundUm  <juid,&  ftmpltciter. 

Adaliam  confirmationem  ,  quando  arguunt, 
Scot.Oper.Tom.XL 


17 

qu6d  cum  fcientia  Geomettic  de  aliquacondu- 
fione  poteft  ftarc  fides  de  eadera ;  fic  ndcs  poteft 
ftarc  cura  illa  fcientia  de  Deo,quz  potcft  habeti 
illo  lumine  fupcriori. 

Rcfpondeo,qu6d  fides,quae  habecurdc  illa  con- 
clufione  Geomctrix,non  cft  fides  infufa ,  fcd  ac- 
quifica.hzcautcmincluditquamdafotmidineni, 
quia  fidcs  non  habet  firmitatc,nifi  cxauAorirate 
illius.cui  crcditur:ille  aute  cui  innititur  fidcs  ac- 
quihca.poreftfallcrc  &  fallii&  idc6  fidcs  acqui- 
fita  noii  cxcludi:  omnc  formidinem:fides  autem 
infub.quacinnitituraudoritati  illius,qut  no  po- 
tcftfallcic,ncc  falli,cxcludit  fofniidine,&  inclu- 
ditcerticudincm  :  id«6  dicoquod  fidc s  acquifita 
non  ftat  cum  fcicntia  propcer  hoc.qnod  u6  potcft 
quis  habeic  fidciti  &  iciecia  Geomecri^  dc  aliqua 
conclufione  Geometria:;bcnc  tamen  fides  infufa. 
Ad  aliam  confirmationem  fuperius  pofiiam, 
dicendum  ,  quod  ficut  fidcs  poteft  praecederc 
fcientiam,qu.-c  fcquitur  ftantc  fidc.ica  e  conueifo 
potcft  fcientia  prarcederc,&  fides  (equi,  nec  hoc 
cftinconucniens.veruntaraen  ficuc  habensfcien- 
tiam  &  demonftrationem  de  hoc,  quod  Detu  fit 
non  poteft  exirc  in  a€lum  credc  i'di,vt  primo  di- 
Aum  eft  *  :  ita  habens  prim6  fidem ,  &  poftca 
fcienriam  non  poteft  exire  in  adlum  crcdendi,Ii- 
cet  habeat  habitum  fidei:ide6  non  vidctnr  quod 
rationes  prardidtjc  concliidanr. 

Contra  tamen  prsdidlam  opinionem  arguitur 
duphciter.  Prim6  fic;In  quocunque  lumine  non 
habeturnoticia  diftinda  cerminorum,vc  funt  ter- 
mini  alicuius  principij.in  iUo  lumine  non  potcft 
illudprincipium  diltinde  intelligi:fcd  in  iflolu- 
minc,quod  ponunt ,  non  poteft  haberi  diftinda 
nocitia  Dei,  vt  tcrminus  principij  pwrc  Theolo- 
gici;ergo,&c.  Probo  minorem  :  Impoflibile  eft 
habere  diftindam  notiti.nm  Dei,nifi  fit  in  fc  prs- 
fcnsin  intelle<!lu,vel  in  alio  rcpra:fentatiuo,quod 
diftinftc  ipfum  reprxfcnt.it:fed  hoc  non  eft  pof- 
fibile  viatorijquia  (\  eflct  per  fc  pixfens  intellc- 
dlui  viatoris ,  timc  efTct  in  eo  bcatitudo  :  nec  eft 
aliquid  aliud  qiiod  ipfum  diftin«5le  rcprxfcntat, 
quia  fecimdum  illos,nulIum  eft  reprxfcntatiuum 
intcUedlui  viatoris,  nifi  phantafma:fed  hoc  non 
poteft  diftinftc  efTfntiam  diuinam  rcprxlcntare. 
Vel  poteft  ifta  ratio  formari  fic  :  Principia  co- 
gnofcimus  in  quantum  terminos  cognofcimus; 
igirnr  fi  termini  non  poffunt  cognofci,vt  faciunc 
neccfHtacem  de  complexione,nec  illa:fic  inpro- 
pofito,  vt  hic  probacur. 

Itemfecund6fic:dicunt  fic  opinantes,qu6d  illa 
notitiaqux  habetur  dcDeo  in  illo  luminc.depc- 
dctex  fide,&  quod  fidcs  refpedu  illius  noticix  fe 
habct  vt  fundaiTientum  relpedu  sdificij,&  ficut 
cibus  folidus  ad  lac,iuxta  fermonem  Apoftoli.  * 
Sed  contra,Nullum  fcicns  pcrfedc  in  fcien- 
do  dependet  ab  adla  voluntatis,  quia  prius  natu- 
ralitcr  obietlum  neceflttat  intellcdum  ad  intcl- 
Iigendum,quam  voluntas  fit  in  a(flu,fed  credeiu 
in  credendo  dependet  ab  adlu  voluntatis ,  quem 
prxfupponit, iuxta  illud  Auguftini  tra(fl.26.  fu- 
pcr  loznncm:C<ttera  poteft  voleni^redere  non  niji 
volens.  igitur,&c. 

SCHOLIVM     III. 

yid  quiflione  direlti  rtfponJet,aJferens  Deufuh 

ratione  Deitatis  pojfe  cognofci  a  viatore  cognitiont 

fimpUci  &  perfecia  ahfiracliua,qtn  ft  fupertoryvel 

cxccHentior  cognittont  pdeuidque  probat  doclifflmis 

0      3  ratto 


Qjftfidiifi- 
ttjljlart(um 
feiiMti»  > 


Qultri  fiiti 
acquifit»  i:»n 
txcludit  im- 
nimformidi- 
tttm  ficut  in- 
fuf»\ 


Tcides  poteft 
fuceedrrr  ad 
fieniittm  fi- 
cul  i  ciniuT' 


♦fupian.ii. 


14. 

■Author  itn- 
piignAt  fen- 
tentiam  Hen. 
pifitam  n.t. 


Trincipium 
neifuit     ci- 
(nojii  niji  t»- 

gtlof(»>,(UT 

termini. 


Phantafm» 
tun  pitefi  re. 
prtfent»ri 
diuinam    tf- 
fenti»m. 


Impp^nat 
Henricum 
fecundo. 


*  i.Cor.j. 

Scicntia  r,»- 
quit  depen- 
deri »  fiJt. 

Vt  dependen. 
ti»  fidei  »h 
»3u  volun- 
tatii,  vidtf. 
d.i^.q.x. 
Aag»(t. 


i8 


Prologi 


rtuiombut ,  &  de  faSie  tdtm  fcientiam  d*tam 
fuijfe  Angelo  in  via  ,  &  prirno  homini  prohahile 
ejfe  docet  in  t.  diji.y  q.  9.  Monet  tamen  non  inde 
h(jui  TheoUgiam  noftram  ejfe  de  omnihus  ,  licet 
FtatoY  intelUcat  DeumfHb  ratioue  deitatis  ,  licet 
ali<]Uo  modo  pojfet  dici  de  ommhtu ,  quoad  aliqua 
cognofcibtlia\de  ^uoagit  ij.yprol.  num.i^.  &  »« j. 
d.i^.qx.vhi  tradat  deanima  Chrifti ,  an  potuent 
OM/iia,q»xjuiit  in  imeUeciu  dtUino,cogriofcire. 

If,        xy  Efpondco  ad  qusftionem  qu6d  viator  po- 

jLtffendtt  nf.  iS^xt^X  fcjrp  veritatcs  pcr  fc  fcibilcs  de  Dco  fub 

jirm»t,Hi  ad  rationc  Dcitatis,fcire(inquan3)fin}pliciter  &  pcr- 

iut^mtm.    ^^^^  .  fimpliciter  non  a  poftetiori ,  fed  a  prioti 

(iib  ratioiieDcitatis;peifcdr,quia  cognitioncfu- 

Probatiofri-  periori,  qium  fit  cognitio  fidci.  Piobatio  primi. 

■"*•  Intcllediis  potfns  intclligerc  aliquod  fubicdlum 

fub  propria  ratione  fubiedi ,  potcft  fcjrevcrita- 

rcs  pcr  fc  fcibJlcs  dc  co,quia  talis  intclledus  po- 

tcft  intelligcre  principium  complcxunv,  &  fic 

conclufionem  inclufam  virtualicer  in  illo  prin- 

cipio  :  fcd  hoc  poccft  intcUcdus  viatoris :  er- 

go,  Scc. 

Ad  dcclarationem  minoris,cft  fciendum,qu6«l 

Cogtiitit  ab-  duplcx  cft  cognitio,qu«:dam  quidcm  eft  pcr  (pc- 

ftraaiM»  ^  ciem,quae  eft  rci  non  in  fe  prxfcntis,  &  hsc  vo- 

tntmttua ,      eatur  eognitio  rei  abftratSiuajalia  e(l  cognitio  rei 

**^''  vt  habct  cife  in  aftuali  cxiftencia;&  h^ec  dicitur 

cognitio  intuitiuaEt  hxc  duplcx cognitio patc- 

rc  potcft  in  cognitionibus  potcntiarum  fcnfiti- 

uarum,  vifus  cnim  apprehcndit  vifibile  vtcxiftit 

adlualiter,  &  huiccorrefpondctcognitio  intuiti- 

tiua  inrelledlus.  Phanrafia  vero  fiue  imaginatio 

apprchcndit  illud  vifibilc  pcr  fpeciem  ipfum  rc- 

prxfcntantem  in  abfcntia  rci ,  quamuis  non  fit 

fibi  prsfcns  in  adluali  exiftentia,  &  huic  corrcf- 

pondctcognitio  abftraftiua  intelledus, 

Tunc  probatur  minorfic;Omnc  obfedum 

fcientias  poteft  cognofci  aliqua  cognitione  di- 

piui    fitejl   ftin6ta  abftradiua.licet  non  intuitiua;  fcdDcus 

i^^gtto/d  a     gf^  fubicdum  in  aliqua  fcicntia.vt  probatum  eft 

«'f«i' .  »'•"  Jn  quxftionc  pra:cedente;igitur  Dcus  potcft  co- 

tiint  ithjlra-  gnofci  diftmdte  cognitioncabftrattiua:  icd  raiis 

mua.  cognitio  Dci  abftra<Sii;a  non  rcpugnat  viatori, 

licct  cognitio  intuitiua  fibi  non  compctatjigitur 

viator  poteft  intclligerc  Dcum  diftindlc  ,  licet 

non  intuitiue  &  clare :  quia  non  omnis  diftinda 

No»  emms  .  .        .     ,         „    .    '  ■  •        n     1 

dijiinaa  eo'  cognitio  cft  clara  &  mtuitiua.  Probo  maiorcm 

gttitieeji  in-  huius  proiyllogifmi,  Scientia  cum  fit  habicus 

tuitiu»  cr      veridicus ,  non  refpicit  fubicftum  fub  illa  ratio- 

fUra.  ne,fub  qua,obic6lo  mutaio.poteft  habitus  idcm 

mancre  :  fcd  fi  fcicntia  rcfpiccret  obicdlum  fub 

ratione,qua  intuitiuc  cognofcitur,  mutato  obic- 

&o,Sc  non  praefentcmancret  idcm  habitus ;  cr- 

go  obiedum  fcicntiae  cuiufcunque  cognofcitur 

abftradiuc,  &  non  intuitiuc. 

^  Confirmatur  hsc  ratio  per  rationem  Philo- 

.  .„     '        fophi  feptimo  Metaphj/Jica  ,  text.  J^  per  quam 

Defingulari-  ptobatur  ,  quod  de  fingularibas  non  poteft  efte 

ius  nort   tjl  fcicncia.  Quta fingularia  cognofcuntur  cum  aiiu 

fcietuia-         funfprttfeniia,  abeuntibus  autem  non  eft  palam,  ft 

Jlntyvel  non.Si  igitur  eorum  ciTct  fciencia  vcl  dc- 

finitio,poceft  fcicncia  mancrc  &  definicio,  varia- 

to  obicdo.  Similiccr  arguitur  in  propofito:idc6 

conccdo  quod  Dcus  fub  racionc  Dcitatis  diftin- 

de  pofllit  cognofci  a  viacore. 

Obieaie.  ^^'^  concra  arguitur  fic  :  Sciencia  (c  cxcendit 

ad  omnia  iila  ,  ad  qux  racio  fubicdli  fc  excendic, 

icd  Dcicacis  racio.ctim  fit  infinita,  fe  cxtcndic  ad 

omnia.ciim  omncm  aliam  racionem  cntis  inchi- 


/lac:igitur  fcicntia  taKs iiabita k  viaiorc  fc  exten- 
dcrec  ad  omnia. 

Refpondco  qu6d  falfum  cft :  quamuis  enim  Rtffonftjt. 
fupeiius  tn prima  quaftione  didlum  fit.quod  fcie- 
tia,qua:  nata  eft  clle  de  Dco.fecundum  fe  ad  om- 
nia  fe  extendat ;  umen  vt  parcicipaca  fccundiim 
calcm  gradumab  intcijc(au  viatovis,  non.  Imo 
poteft  cile  in  cali  intcUcdu  rcfpcftu  duarum 
conchiiionum.  Vnde  vcrum  cft  ,  quod  quanciam 
cit  cx  paire  fua  ie  cxtendic  ad  <)mnia,non  tamen 
vt  conccriHt  ccrtum  gradum  in  cerco  incciledu. 

Dicetur  fortc-fi  fcientia  in  incellc(5lu  viacoris  Replif». 
rcfpicic  tancum  duasconclufionesdeDeo;igitur 
Dcus ,  vc  cft  fubiedum  illius  fciencia:  in  cali  in- 
tellcftu  habebit  prxciiam  racionem ,  vt  rcfpicit 
illas  conclufione^ jergo  non  cric  fubictStum  illius 
fcicncixfub  racionc  Deitatis. 

Rcfpondco  qu6d  nonfequitur  :  quoniam  bi-  RtfponKe 
narius  poteft  habcre  plurcs  paffiones ,  qux  im-  * 

mediace  fibi  infuncpcr  racionem  binarij:nccfub 
racione  particulari  magis  cft  fubieftum  rcfpcdlu 
vnius  paflionis  quam  rcfpcdlu  vtriuiquc.  Sic  in  De  fubitHo 
propofito  multsfunc  vericaces ,  qux  immediate  fubetniemrM. 
infuncDeo  pcr  rationcm  Dcitatis,ncc  fub  raiio-  """  f^-rtt 
nemagis  prarcifa  cft  fubicaum  refpcftu  vnius,  ^^'"'^^mon, 
quim  refpedu  omnium,quae  immediate  infunr,     '^*"* 
im6  per  rationcm  Deicacis;idc6  non  {cquitur:fi 
fcicncia  dc  Deo  in  incellc<^u  non  fit ,  nifi  refpe- 
dtu  duarum  conclufionum  ,  quod  oportet  darc 
racioncm  aliquam  prxciiam  magis,  quam  fit  ra- 
cio  Deicacis,  pcr  quam  illa:  infunr. 

Secund6  probatur,fcilicct,qu6d  viator  poteft        1 7. 
haberc  dc  Deo  fub  racione  Deicacis  fcicntiam  Prebati»  fi. 
perfcftiorcm  ,  quam  fic  nocicia  fidci :  quoniam  '«»'''»  fta 
quidquid  poceft    Dcus  per  caufam  cfFcdliuam  f'"t"*f'*- 
mcdiam ,  poccft  immediacc  :  fcd  mediancc  ob- 
ic6lo  prxfcnce  intelledui  poceft  caufare  fcien-     §iuicquid 
ti.im  cxccdencem  nocitiam  fidei :  igitur  hoc  po-  Dem    potefl 
tcft  immediate.  Vndc  Deus  potcft  creare  in  in-  mediantt 
celleau  viacoris  nociciam  dc  fc  ipfo  immcdiacc  ^""y^ /'«»- 
talcm  ,  qualem  nacum  efrcc  aliquod  reprxfcnca-  ^^tt^im^ 
ciuumipfius  fub  racionc  Dcicatis  caufarc:&  ralis  diMifefoU. 
nocicia  dicitur  locutio  Dci  intcrior ,  qualis  fuit 
cognicio  Prophctatum ,  non  clara  vel  intuitiua,      Cogniti» 
quia  non  immediatc  euidcns  ab  obiefto.  Trofhttic». 

Vnde  fcicndum  qu6d  quinquc  funt  gradus  §iuir>quegra, 
cognicionis  de Deo: Prima  &  fuprcma  eftincui-  dus  cognitio- 
tiua,quam  icmper  habuic  deefTentia  diuinaDeus  »"  '^*  ^"' 
fub  r.itione  Deitatis.Sccunda  eft  cognirio  de  6b- 
iedto,non  intuitiuc  cognito,fed  diftindle  cogni- 
to  pqraliquod  rcpr<-Efcntatiuumfubie(5ti.Tertia, 
qua:  eft  obicdti  non  prxfentis  intelleduij  ncc  in 
fc  ,  nec  in  alio  rcprxfentatiuo ,  fcd  immediacc 
creaca  a  Deo ;  qux  non  fubcft  aitui  voluncatis, 
quae  tanicn  non  cft  euidcns  ex  obicdto.  Quarta 
cognicio  eft  illa,quz  opiculacur  piis ,  &  defendi- 
tur  concra  inipios ,  vr  cum  litcrae  fcnfus  cognof- 
citur  ,  &  vnus  locus  liccr*  pcr  aliam  cxponicur, 
&  perfuafiones  adducuncur,&  concra  impios  de- 
fcnditur.  Quincus  gradus  eft  fimplicium ,  cuius 
cognitionis  cercicudofubeft  adtui  voluntacis ,  & 
ha-c  cognitio  cft  habita  pcr  fidcm. 

Ex  his  patet,qu6d  in  duobus  difcordo  ab  opi-     in  quibnt 
nioneprsccdcncc.Prim6,quia  non  pono  habcri  ^if^rdatscc. 
fcicnciam  per  quodcunquc  lumen  de  Dco,fi  non  '*"     J*'»^- 
fit  obieftum  in  fc  pracfcns ,  ncc  in  fuo  rcpraEfen- 
tatiuo,fiauccm  vocanc  lumcnilludracioncmre- 
prxfcntandi,  admitco ,  fcd  cunc  non  in  illo  luroi- 
nc,fed  pcr  illud  lumen  habccur  fcienria. 
In  alio  etiam  difcordcquia  huiufmodi  fcientia 

dc 


Qu^ftio  II. 


19 


de  Deo  fub  ratioDo  Deitatis ,  no«  habetur  pcr 

StientU    d$  ftudium ,  fcd  eft  donum  gratis  datum  ad  vtilita- 

Dtonon  h».  jem  Ecciefia-;&  fciuit  Chriftus  quando  fuit  vti- 

dium.  ^*  ''^"'^  donum  dare ,  &  quibus ,  vt  Apoftolis  & 

Prophctis. 

j  g^  Ad  illa.qua;  ^dducuntur  pro  illa  opinione,eft 

refpohdcndum.  Ad  audloritatcm  Auguftini  di- 

ccndum  ,  qii6dcftilla  fcicntia  diftinda  notitia, 

Kefpond.  ad  fcd  non  euidcns  fimplicitcr.quianonattingit  ad 

rationts  Hen.  diftindam  notitiam  fubicdi  in  (e  prxientis.Vn- 

rtci  fofitiu      de  audoritas  qua:dam  Auguftini  i/.  de  Trimtat. 

"  Aij  nift.       ^'*^-  ^7-^'^  ^4-  <iip^r»ii.  foluit  omncs  auftorita- 

tes  addudlas,  C/iJWJjJnquit ,  inconcufse  crediderint 

Scripturif  fmFlis ,  tanquam  veracijfimii  tefiibus, 

agant  orando/Jr  qu<ere»do,&  bene  viuendo,vt  in- 

telUgant  ,idcfi ,  quantum  videripotfi » videatwr 

rnente,  tjuod  tenetur  fide. 

jtdAnfelir       Ad  audoritatcs Richatdi  &  AnfeUni  diccn- 

«        —  «-  durn,qu6d  adducunt  ipfi,  ficut  &C2Etcri  Dodo- 

eejfatium  efi  rcs.ratiOncs  necenarias,Icd  noncuidentcrneccl- 

t-Aidtnttr  ne-  fariastnon  enim  omne  neceltarium  eft  euidentcr 

ftfdrium.      ncccirarium. 

X5'  Ad  primam  rationcm  illius  opinionis  ,  nego 

M  frimam  maiorem  :  &  ad  probationcm  diccndum  qu6d 

AteTum  dif  *^"P'*''  poteft  inteUigi  mcdium ;  vnum.quod  eft 

^/,_^_  e/!cntialitcr  ordinatum  inter  cxtrcma :  vt  tjuod 

efuid  efi  alterius  extremi ,  vel  paffio  prior  rcfp«- 

6tu  paflionis  poftcrioris;&  de  hoc  medio  cft  ve- 

rum ,  qu6d  qui  cognofcit  cttrema  complexionis 

alicuius,  poteft  cognofccre  medium  intcr  illa: 

quia  ratio  cius  includitur  in  vno  extrcmo ,  & 

ah'ud  pcrfefibi  incft  &  prim6.  Aliud  poteft  efTc 

medium  fub  extrcmo,vtaliquid  infcrius  ad  con- 

cludendum  pafllonem  dc  fuperiori.Vt  ficonclu- 

dcrem  aliquod  animal  cfTe  rationale  per  homL- 

nem,tanquam  per.mcdium,&  dc  tali  medio  Hon 

oportet,  qn6d  qui  cognofcit  extrema,  pofllt  co- 

guofccre  medium;&  ficcognofcimus  ea,quaf  na- 

luralitcrde  Dco  cognofcimus  ,  vt  quod  aliquod 

cns  fit  primum-,non  tamen  hanceflentiam  Dei- 

tatis,cui  ptimo  incft  ptimitasjficut  cognofco  ali- 

quam  figuram  efle  primam ,  cum  fpecies  figura- 

rum  fint  ordinata:,  &  non  prxcedant  in  infini- 

tuminonproptcr  hoc  cognofcerem  medium,fci- 

licet  triangulum,cui  primo  incft  illa  paflTio^quod 

eft  mcdium  fub  extrcmo  non  cfTcntialiter  ordi- 

natum  inter  cxtrcma. 

jo,  Ad  aliud  dicendum,qu6d  non  fcquitur  :  Scit 

Mfecunda.  filuere  omne  argumentum  iamfa^um  contra  ali- 

4juod  complexum  de  Deo  :  ergo  fcit  quod  nullHm 

impoffibtle  fequitnr  ad  illud :  quia  licet  fciat  foluc- 

re  argumcntum  concludcns  hoc  impoflibile ,  & 

illud ,  quia  tamen  multa  alia  funt  impoflibilia, 

qus  fibi  funt  ignota,nc(cit  qu6d  illud  ,  vcl  illud 

impodibilc  fcquitur:qui4  ncfcit  fi  fit  impoflibi- 

le,vcl  ncccfrarium. 

Alitrum  re^       Dicitur  tamen  fic  ad  argumentum,quod  non 

f^onp»  ad     polfum  folucrcad  homincm  ;  itaquod  apparcat 

tandtm.        j^j j^ j  ^jjj  propofitio  neganda,Iicet  pollem  foluc- 

re  realiter  rationem. 
ZtUciturpri-     ContraiAut  peccat  in  matcria,autin  forma.Si 
m>i.  in  forma,ccrtum  qu6d  poifum  foluere,  quia  tra- 

dita  eft  ars  ad  omnem  paralogifmum  fophifti- 
cum  foluendum.Si  pcccatinmateria,igiturpra:- 
miffa  cft  falfa^aut  apparet  mihi  vcra ,  iicut  con- 
clufa,aut  ficut  immcdiata;fi  ficut  concluia ,  ite- 
rum  aut  per  fyllogifinumpcccantem  in  materia. 
vel  in  forma.  Si  in  forma ,  crgo  poteft  fojui  vt 
prius :  fi  in  matcria ,  itcrura  proceditur  vt  prius, 
quovfque  fit  ftatus  ad  aliquam  falfam,  qux  non 


appareat  propter  aliam  :  igitut  ilU  videbatuc  de 
fc  eflc  vera ,  &  pcr  confeq^ens  error  eft  in  iudi- 
cio  naturalis  luminis  ,  quia  ei  abeftomnis  dif^ 
curfus,  Sc  tamcn  ftatim  inclinat  ad  aliquam  fal- 
fim,  ficut  ad  per  fenotam. 

Sccund6  fcquitur  qu6d  non  poteft  aliquis  ef^  SeemuHi. 
fe  certus,  qux  fit  per  fc  nota ,  &  qua;  non  pcr  fc 
nota,cx  quo  alia  falfaapparet  ftarim  per^fe^nota, 
&  tunc  nii  poteft  fciri,quia  fi  non  pbtcft  haberi 
ccrtitudo  dc  pra:mifta  quod  fit  perfe  prima,nec 
de  conclufione  qu6d  fit  p<tr  fc  fcitii. 

Concedo  igitur  quod  omne  talt  irgurocntum 
polfum  folucre, &  mihi  fic ,  qu6d  licctncfciara  O'»'"  «T*- 
hanc  elle  falfamitamcn  fcio  cam  non  cffe  pcr  fc  ^/J""^^'"^ 
notaniiqaia  lumen  naiurale, ficutfufficit  ad  co-  neceffarium^ 
gnofccndum  per  fc  notani  ex  tcrminis,  ita  fu^-  fetefiftlm, 
eft  td  cognofccndum  illaranoncfre  perfcno- 
tam:qua;  non  eft  per  fc  nota ;  poffum  etiara  fcirc 
eam  non  eile  conclufam  ex  alio  pcr  fc  noto;quia 
tunc  confcquentia  deficeret.  Tunc  ad  argumenr 
tum:non  fequitur ;  potcft  fcire  quodcunquc  ira- 
poffibile  quod  infcttur  non  fequi:igitur  nullura 
impolHbile  fcquitur :  quia  non  fcitut  quin  alia 
impoffibilia  poflcnt  fequi,quorum  nuUum  eft  il- 
latum.Similitcrdato  qu6d  poffctfcirequod  nol^ 
lum  irapoffibilc  mauifeftiusin  impoffibilitatc 
fequerctur,  non  proptcr  hoc  fcquitur  qu6d  fcio 
illudefre  poffibilcquia  poteft  e(Ie  principium  in 
impoffibilitate.quod  non  fequitur  cx  aliquo  alio 
impof$ibili:Prinus  eiymneccHariis  opponuntur 
primaimpoiiibiiia. 

Adradonem  prirnam  principalcm  patet  rcC-        j,i, 
ponfio  :  quia  illa  fcicntia  eft  diftinda.  nodtia,  Aifrim.Mrg. 
qua  eft  donum  diftindlum  contra  fidem.  frinciptiie. 

Ad  fccundum,quando  arguitur ,  quia  fcientia  ■^'^  f*cundm 
includcndo  fapicntiath.cft  habitus  nobilior  om- 
ni  habitu  intellcftiuo  ,qui  non  cft  fcicntia ,  di- 
ccndum  quod  fidcs  infufa  eft  habitus  nobilior  1'^'  'fi"'', 
©ranifciemiaacquifita.Probatio:inperfe(aioni-  1;'"'!.  *""*' 
bus  ciuldcm  gcneris  illa  eft  nobilior ,  ad  quam  quifita. 
naturalc  agcns  non  potcft  attingerc ,  &  adderc 
perfedtionem  eiufdem  genetis ,  propter  gratiam 
&  animam  ac  hiiiufmodi,fed  nuUa  adio  naturae 
potcft  fc  cxtendcrc  ad  caufaudum  fidcm  infa- 
fam;crgo,&c.Vnde  quamuis  notitia  fidci  quan- 
tumad  euidcntiam  noncxcedat  fcicntiam ,  ta-  ridesenter- 
mcn  habet  aliam  conditioncm  nobiliorem ,  quia  ticr  fcientiU 
cummaiori  certitudine  inclinat  in  obieclum;&  acqtcfi.is. 
fic  dicit  Philofophus  if.de  AnimaUbus  ,  qiiod 
maj^if  defideramus  paruc.m  notitiam  de  entihus  no-       Arjftofc. 
bilioribm,  qukm  habere  certam  fcientiam  de  infe- 
rioribm  &  iwperfeilier;bus:ime  aliqtta  non  exfe- 
ditfcire, 

Ad  tertiura,dicenJum  quod  noncft  fimile  de  ^^  tcrtium, 
luminc  natura!i,&  fupcrnaturalirquia  in  luminc 
naturali  obicdum  cft  diftindc  pra;fens;fed  in  hir 
mine  fupernaturali  fidei  non  cft  obiedum  fu-, 
pernaturalc-prxfcns  intellcdui  ,  nifi  in  quibuf- 
dam  conceptionibus  abftradiis  acreaturis. 

Ad  quartum  ,  quod  reuelatum  magis  acccdit  Ad^uartum. 
ad  rationem  cercitudinis  ,  fed  non  ad  perfecVio- 
rem  euidentiam  de  obic(ao,ide6  non  eftfcicntia. 
Ad  illa  in  ojYofitum  patct  refpbnfio  pcrea,qux 
dida  funt  prius. 


B     4 


QVJE 


Prologi 


fnparte  af- 
firmatiM, 


Ariftot. 


itimtim. 


jtrttHm. 


20 

QV^STIO    III, 

ytrum  viatDrex  purls  ^aturalihus  poptfcirf 
omnes  veritatesfcihUes  de  Deo  ? 

VioCttititt  fi^ripto  Qxomtnfi q.i  .ffthg.num.H.fy'  q-  i • 
fr9loiiq-t-Utfrali,&  in  i.di^inS.y  q.9.  &  quodl.14 
^cMntWo. 

V  o  D  fic  ,  vi<lctur.  Vintor  po:e(l 

fciic  omncni  fcicntiam  Mcraphy  li- 

cam;ergo  ex  puris  natur.ilibus  po- 

teft  habere  perfe£l:i(linuiin  adluni 

Mctaphyfic£E,fcd  illc  adus  eftfcli- 

citatis,i.£r^«f.c.i  }•  vbl  vuU  quod  fclicitascon- 

fiftit  in  pcrfeaiflimo  adu  fpeculationis  vcrira- 

tis/juac  eftadus  fapicntix,  ex  6.  Eihic.  fcd  vltra 

a<3:um  felicitatis  non  cft  adlus  pcffciftior ;  cr- 

go ,  &:c, 

Item  fcciindo  fic:potens  fcirc  pdncipia  poteft 
fcice  conclufiones  virtualiter  inchifas  in  eis :  fcd 
naturalitcr  pofTutpus  fcirc  principia:crgo,&c. 

Itcm  tetti6  fic :  fcnfus  ex  puris  natur.iHbus 

poteft  attingere  ad  omnem  fenfationem  fibi  pof- 

9jttipAioff.  fibilcm.Contta  Auguftinus  11.  dc  ciuit.  Dei,  c.j. 

.       fidem  hHhentfu  de  hii  rehnt,<juai  igmrare  non  ex- 

S*»  •      pedtt.necfernesiffosnoffeidoneifHmus. 

Hic  funt  tria  videnda.  Primd,fi  primus  habi- 
££  '**"  tus  naturaliter  acquifitus  &  fupremus  perficicns 
'  intcHedtum  Viatoris,cuiufmodiefthabitus  Me- 

taphyficce.habeat  Deum  pro  primo  obicftojSc- 
cundo,  fi  habens  ipfum  habitumpoffit  ex  natu- 
rahbus  fcire  omnia  poflibilia  ^  nobisfciri  ?  Ter- 
ti6 ,  quod  eft  aliqua  notitia  nobis  poflibilis  per- 
£t\ot  omni  noiitia  naturali. 


1 


ARTICVLVS     PRIMVS. 

Vtrum  Deusjit  ohie(fum  primum  in 
OHetaphj/fca  ? 

DE  primo  cft  controuctfia  intcr  Auicennam 
&  Aucrrocm.  Ponit  enim  Auicenna  quod 
SLT').r;w*  Peus  non  cft  fubiedum  in  Mctaphyfica ,  quia 
ftitntui       jiuUafcientiaprobat  fuumfubicdium.Mctaphy- 
ficus  autem  ptobat  Deum  efle:igitur,&c. 
knttt.  Auerroi-s  rcprehcndit  Auiccnnam  in  vltimo 

Commento  priani  Phyfic.quiz  fumpta  eadcm  ma- 
iori  contra  Auiccnam  cupit  probarc  quod  Dcus 
&  fubftantia:  feparata:  funt  fubicftum  in  Meta- 
phyfica,  &  quod  Dcuni  cftc  non  probatur  in 
Metaphyfica  ,  quia  nulUim  genus  fubftantiarum 
fcparatarum  potcft  probari  e(Ic  nifi  per  motum, 
quod  pertinct  ad  Phyficam. 

SCHOLIVM     I. 

Auicennam  reprehendit  yiuerroes  ,  (jHia  nega- 
Htrat  Deumeffe  fHhieSiHm  in  Metafhyfica  sfed 
reile  ita  negaffe  prohat  Scotu»  duahus  petijfimitm 
rationihHS  mutnatis  ex  fcripto  Oxonien.  ^.}.  prol. 
ad  argumentum  fecundum  quaflmis  i.  n.  10.  & 
teniamaddit  hic,  ijuia  nulla  fitentia  naturaltter 
^cquiftta  potefi  effe  d'  Deefuh  aliejuaratione  pro- 
pna.  Diffuse  de  hac  controtjterfin  oppofittfcjtie 
yiutcennt  &  Auerreis  fhttentiis  agit  Uh- 1  rJMe 
taphyfq.x. 


SEd  vidctur  mihi  Auicennara  mdius  dixifTc,  i„,f„^xtie 
quam  Auerroem,vnde  aiguo  fic  contra  eum:  Autntii. 
Hacc  ftovofitio;nuliafcientia  proh.tt fuum  fuhie- 
^um  ejfe,ai\x  communis  cft  vtrique.vera cft  pro- 
ptcr  primitatem  fubiedti  ad  fcientiam  :  qnia  ii  Subieclum 

poftcrius  eflct ,  probaret  ipfum  efle  in  illa  fcien-  "'^'?'"f  "^ 
r     .  ,    »         .  '  rt     •      •        o  fcieiui»    de- 

tia.in  qin  hiibet  rationcm  poftenoris  ,  Sc  non  „.^„(1,^,;^ 

tantum  rationcm  obiccli  adarquati  :  fed  firbic- 

6kum  niagis  habet  ratioiiem  piimitatis  refpcchi 

pofterioris  (cientia:  quam  rcipedu  priorisjcrgo 

fi  piima  fcicntia  non  pottft  probare  fuum  fub- 

icdum  cfle,  muUo  niiuus  nec  fcientia  pofterior 

porcrt.Vcl  fub  alia  forma  arguitur  fic:fi  I-  hy ficus 

[lotcft  probare  Dcum  efle  •,  ergo  Denm  cfTe  eft 

concUifioin  Phyficaifed  fi  Metaphyficanonpo- 

tcft  fic  probarcDcum  e(re:ergo  Deum  cfle  pr.-c- 

fupponirur  in  Mctaphyfica  tanquam  principiun>; 

crgo  conclufioin  Phyficaeft  principiuminMc- 

taphyfica:ergo  Phyfica  e(t  prior  Metaphyfica. 

Iremcxomni  proprietate  manifeftain  efi^"tdu 

poteft  concUidi  caufaro  cfle.fi  non  ineft  nifi  ra-  A^"'?-,'/'^* 

tionetaUs  C3ufx:fcd  non  folum  huiufmodi  pro-  '""J""''"^ 

pnetates  eftei^us  conlidcrantur  m  Phyfica ,  quae  pntiatesffr- 

foliim  conucniuntDeOjfcdetiam  in  Metaphyfi-  iiuiie.x  quu. 

ca,quianonfolummotum  pracfupponitmouens,  ^'"    demon^ 

fed  cns  poftcrius  pra:fupponir  prius :  igitur  cx  /'''*"    fS^' 

prioritate  in  cntibus  poteft  condudi  primum     """ 

ens  c(rc,&:  hoc  perfeftius  ,  quam  cx  motu  con- 

cluditur  in  phyfica  primum  mouens  efle.  Vndc 

cx  a£lu&  potentia.finitatc  &  infinitate.multitu- 

dine  &  vnitate  ,  &  cx  multis  taUbus ,  quz  funt 

proprictates   &  pafliones  Mctaphyfica  poteft 

concludi  in  Mctaphyfica  Deum  cffe,  fiuc  pri- 

mum  cns  efTc. 

Idc6  dico  quantum  ad  iftum  articulum,qu6d  Veus  non  en 

Dcus  non  cft  fubiedum  in  Metaphyfica.quia  i'i-  fM'^'"»  '" 

cut  probatum  cft  fupra  ti.i.*  dc  Dco  tanquam  vt  M«'-i/>/y/Jf/». 

pruTio  (ubicao  ,  tantum  cit  vna  fcientia  ,  qna:  r 

pon  cft  Mctaphyfica.Et  hoc  probatur  fic:de  om- 

iii  fubiedo  etiam  (cientix  fiibaltcrnats  ftatim 

ex  fcnfibus  cognofcitur  quod  cft  fic,  quod  fibi 

non  rcpngnat  efTc  ,  vt  patct  dc  fubicdo  Pcrfpe- 

ftiuae:ftatim  enim  ex  fcnfibus  apprehcnditur  li- 

ncam  vifibilcm  cffc :  ficutcnim  principia  ftatim 

apprchenduntur  apprchenfis  terminis  ex  fcnfi- 

bii$,ita  tamcn  qiiod  fubicdum  non  fit  poftcrius 

fuo  principio  ,  ncc  ignotius  ,  oportet  fubicdum 

in  fcientia  apprehendi  ft.iiim  ex  fcnfibus  :  (cd 

nuUa  ratio  propiia  Dci  conccptibiUs  a  nohis, 

ftatim  apprchcnditur  ab  intcliciTtu  Viatoris;  igi- 

tur  nulla   fcicntia  naruraliter  acquifita  poteft 

eflc  dc  Dco  fub  .tliqua  ratione  propria.  Proba- 

tio  Minoris  :  Prima  ratio  Dei ,  quam  concipi- 

mns  de  ipfo,  eft,  quod  fit  primum  ens  :  fed  hxc 

ratio  non  apprehenditur  a  nobis  cx  fenfibus,  fcd 

prius  oportct  a  nobis  concipi  compoflibilitatcm 

vnionis  iftorum  duorum  tcrminorum :  vnde  an- 

tequam  fciamus  h.inc  compofl!ibiIitatcm,opor- 

tet  quod  demonftreturaliquod  cns  efleprimum: 

igirur,  &c.  Vnde  conccdo  cum  Auicenna,  qu6d 

Dcus  non  fit  fubiedum  in  Metaphyfica.  Nec 

obuiat  diftum  Philofbphi  primo  Mctaphyf.  di-     A,;ft^t. 

ccntis ,  quod  Metaphyficaejlcirca  caufas  altiffi- 

rnat,  quia  loquitur,  ficut  locutns  eft  primo  Prio- 

rum  cijm  Aicit primU  oportet  dicere  circa  ijuid  & 

de  cjuo,  quoftiam  circa  demonfirationem,Gi'  de  dif- 

ciplina  demonfhatiua,  id  eft.de  vniucrfali  fcicn- 

tia  dcmonftrandi  fiuc  fyllogizandi.  Vndc  circa 

propric  notat  circumftantiam  caufit  finalis ;  fi- 

cut  &  caufq?  ipatctialis :  Vndc  Mctaphyfic?.  ctl 

circa 


Quieftio  11. 


21 


circa  altiflimas  caufas  finalitet ,  ad  quarum  co- 
gnitionera  tcrminatur  fcicntia  Mctaphyficalis. 


ARTICVLVS     SECVNDVS, 

VtritM  hahcfts  primum  ^fupremum  hahi^ 

tUM  fcie/tti£  mturaliter  acquifita,  popt 

fcire  ex  purii  naturalihus  omnia 

C0g>7ofcihilit  iff  Deo  ? 

.  'Y\^  fccundo  artjculo  dubium  potcft  vidcri.fi 

X-^^pofluraus  ex  naturalibus  puris  cognofcere 
de  Deoomnia  nobis  poffibilia  cognofci  de  ipfo? 
Et  diceret  Ariftoteles  ,  &  alij  Philofophi  quod 
fic ,  quia  omni  porentia:  padlua:  naturali  corrcf- 
|>ondet  potentia  adiua  naturaiisiigitur,6(c. 

SCHOLIVM    n. 

tiegat  nos  ex  purii  naturalibus  pojfe  cognofce- 
yt  omnia  cognofcimta  de  Deo ,  tMm  tjuia  fcientia 
mftra  de  Deoeft  imperfecia,tum  ^Hf4ConfHfa,tHm 
quia  ebfcura. 

SEd  c»ntra  kocqHibilfdampcrfuafionibuspo- 
teft  argui  fic,fumpta  triplici  maiore :  Omnis 
cognitio  noftranaiuralis  de  Dcocft  pcr  effedum 
zquiuocum.Itcm  ,omnis  cognitio  rtoftra  naturalis 
de  Deo  cft  indiftinifla.  ltcm,omniscognitiono- 
ftra  naturalis  de  Deo  eft  obfcura ,  quia  non  de 
ipib  prxfente  intclleftui  fccundum  fuam  eftcn- 
tiam  a6tua!em. 

Ex  prima  maiori  arguo  fic  J  fi  omnis  cognitio 
noftra  de  Deo  naturalis  eft  per  effedtum  aiquiuo- 
cum,  igiturcft  hnperfeib :  fcd  poflibihs  eftcO* 
gnitio  perfe(Jlior  de  Deo.vt  illa.quacognofeitur 
in  aduali  cxiftentia  principaliter ;  igitur  ex  puris 
naturaUbus  non  poflumus  haberc  omnl  cogni- 
doncm  nobis  poUlbilem.  Probatur  aflumptum: 
omnis  potcntia  habens  aliquod  obieftum  pri- 
mum  communchabctquodlibct  contentum  fub 
ipib  pro  per  fe  obiedlo,inquod  potcft,aliter  noii 
eflet  obiedum  fibi  adaequaru,fi  porentia  aUquod 
contentum  fub  ipfb  rton  rcfpicerct ,  fed  ahquud 
inferiusdfet  obie(Stumada:quatum:fedDeus  fub 
tationc  Dcitatis,vt  in  {c,cft  contcntum  fub  entc, 
quod  eft  per  icobieAum  primum  intcUediHS  no- 
ftri.Igitut  Dcus,vt  hi  fc,eil:  pcr  ie  obiedlum  intel- 
ledus  noftri ,  igitur  intellcdlus  nofter  poteft  co- 
gnoicere  Deum  in  fua  acluah'  exiftentia. 

Item,  naturale  defiderium  incft  nobis  ex  efFc* 
€tXi  cognofcere  caufam  ptimam  ;  fed  dcfiderium 
naturale  non  quiefcit ,  fi  Deusnon  cognofcitut 
per  cfFe^bum  ,  ficut  quihbet  experitur  in  feipfoi 
cum  igirur  dcfiderium  naturalenon  fit  fruttra, 
fequitur  quod  poffumus  cognofccrc  Deum  in 
fua  atfluah  exiftentia. 

Item,fccundo  Metaphyfica:,t.f .probatut  quod 
hoh  eft  proccfllus  in  infinitum  in  caufis,quia  tunc 
non  contingeret  aliquid  fcircjigitut  ad  petfc^am 
fcicntiam  contingit  fcire  omnes  caufas  ;  aliter 
cnifn  infiniras  caufarum  non  impcditec  ipfum 
fi:ire:fed  non  fufficit  cognitio  confufacaufatum; 
quia  tunc  non  diftindte  cognofceretur  caofatum; 
igitur  pofnbile  cfl  nobis  habcre  diftindam  co- 
gnitioncm  primc  caufar:ergo,&c. 

Ex  fecunda  Maiori  arguitut  fic  :  fi  omnis  co- 
gnitio  nofti  a  de  Deo  naturalis  eft  indiftinda.igi- 


iUtti  neqitit 
ftrfetii  (»■ 
gnofci  ex  ns- 
tf.rdihut , 
frehntur  *x 
trflid  eafi' 
tt. 


tofsihilti  eH 
tiixtcri  co- 
gHitio  nobi- 
tier  tnttHra 
ti. 


AARist. 


tut  iraperfedla  :  fcd  talis  non  poteft  quictarc  ap- 
peritum  noftrum  ad  cognofccndum  Deum,quia 
fi  indiftinda  &  imper^^aa  cognitio  quietarci; 
igicur  in  quocunque  in  quo  illud  fubic(5tum  in- 
diftind^  poteft  a  nobis  cognofci ,  ibi  poflcmus 
quicrari ;  fed  non  repugnat  fibi  ex  ratione  fui, 
quod  quafi  indiftindc  in  cteatura  reprrcfcnte- 
tur,&  ibi  indiftinftc  cognofcatur  •,  crgo  increa- 
tura  pofTiimus  quicrari ,  &  fic  bcaiificari ,  quod 
faifum  cft. 

Ex  tertia  Maiori  arguitur  fic :  Etfi  omnis  co- 
gnitio  noftra  dcDco  naturahter  ik  obfcura.pof- 
libilc  eft  nobis  habere  claram  cognitionem  dc 
eo:igitur,&c.  Probatio  Minofis:  quod  eft  perfe- 
^ionis  in  potfllitia  inferiori ,  non  rcpugnat  eflc 
in  fuperiori-,fed  hoc  eft  perfc(5tionis  in  potcntia 
fenfitiua,qu6d  poteft  habere  notitiam  claram  dc 
exiftcntia  obicdi  ipfum  intuendo  ,  vt  patct  dc 
potcntia  vifiua  :  igitur  hoc  non  rcpugnat  poten- 
tiat  intellciftiua: ,  fed  vt  oftenfum  eft  ,  Deus  fub 
ratione  Deitatis,  cft  pcr  fc  obicdura  intclledus 
noftri :  igimr,&c. 


Nnlla  eognU 
tio  imftrfem 
It»  DtiqMit» 
tstnts. 


PerfeiHo  ft' 
ttnti*.  inft' 
rioris  ntn  re- 
fugnatfuft' 


ARTICVLVS     TERTIVS. 

ytrum  lidtor  hahere  pofsit  aliquamnotitiam 

de  Deo  perfeffiorem  omni  noti' 

tia  naturali  ? 

PEr  prxdiiflapatet  ad  tcrtium  articulum^fcili- 
cet ,  quod  efl  aUqua  notitia  nobis  pofTibiiis, 
qua:  fit  perfedlior  orani  notitia  ,  quam  habcre 
pollumus  cx  naturahbus  :  &  hoc  probatur  fic; 
poffibile  cft  nobis  diftin^Sle  cognofccrc  finem 
huraanorum  adluum.  Quaeroigitur ,  an  pofTum 
cognofcerc  Deum  clarum  in  fc  intnendum  ,  etlc 
finem  humanoruraa(ftuum,annonrfi  fic,habctur 
propofitum,cum  illum  ex  naturalibus  nonpoffi- 
mus  habcrc,&  ita  fequitur  quod  feUcitas  noftra 
non  fit  aftus  naturalis.cum  ille  a(5kus  non  fit  na- 
tutalis.  Si  autem  non  poiliimus  cognofcere 
Deum  fic  efTc  finem  noftrum,  &  tamen  necell.i- 
rium  eft  nobis  hoc  cognofccre  :  ctgo  pofliimus 
percipere,qu6d  ratio  naturalis  deficit,&  pcrcon- 
fcqucns  intclligcre,  quod  fit  aliqua  cognitiofa- 
pcrnaturalis  nobis  poffibih's. 

SCHOLIVM     III. 

Probat  pojfibilcm  effc  viatori  aliam  notitiam  per- 
feiliorem  ornni  notitia  natuyali^iietnde  /iddit  lan- 
ijuam  corolUrium  qMnftionis  multa  ejfe  naturaliter 
cognofcihilia  de  Dco,vtpote  tjHtt  a  poftinori  cogncf- 
cuntttr  tanquam  ex  effeSilbiu  :  alia  vero  non  effi 
perceptibilta  mfi  iumine  fu^ernaturali ,  atc^ue  ita 
docet  infcripto  Oxonienfitj.i  .prol.num. i  ^.cr »» l. 
d-y^.i.&  ijHodl.i^.  & collait\o.  naturaLter fctri 
pofftyDeum  ejft  vnMn,non  tamen  effe  trtnunt. 

EX  di^ais  patct  refponfio  ad  qua:ftioncm:qu6d 
aUquas  veritatcs  poffumus  cx  naturalibus 
cognofcerc  deDeo,&  ahquas  non,quiaqu.Tcun- 
que  ex  his ,  quae  in  cfFc^kibus  funt  nota  de  Deo, 
potfunt  a  nobis  cognofci  dc  Deo  :  quia  per  de- 
monftrationcm  quia  efl  pofllimus  conCludcrc  il- 
la  inclfc  Deo :  fcd  muka  pofTunt  eflc  nobis  nota 
dc  Deo  in  eftedlir,  vt  p.itct  in  fcientiis  Philofo- 
phorum,ide6  phira  pcr  dc.r.onftratioiicni,  qnia^ 
poffumus  fcire  naturaliter  de  Dco. 

Et 


Fefiibilem 
ejfe   viatcri 
ccgnitienem 
ftrfeHiorim 
natMnM, 


Telicitits  nt' 
flrM  efl  aclut 
fuftminura- 
lis. 


ReJ^onfio  ad 
qutjHenem 
frinctfalem. 
Aliqut,  vt- 
ritates  funt 
naturnlittt 
fcibiUi    di 
Del   ,    alit 
ncn. 


11 


Prologi 


7- 

^d  primum 
Mr£.princif4- 
li. 


A4  ficundlf. 


^d  ttnium. 


1»  foteiftiit 
fenfitmis  im, 
perfeciionis 
tfi  quod  ex 
nMuralibus 
fu*m  perfe- 
Sienem  ac- 
^uirmt. 


Et  ex  oppofito.quod  quia  mukx  veritatcs  fci- 
bilcs  dc  Deo.non  pofTunt  cire  notac  ex  his ,  qux 
rclucent  cx  efFc(aibus :  ideo  raulcae  funt  verirates 
fcibilcs  dc  Dco  fecundiim  fe  ,  quas  naturalitcr 
non  polfuraus  fcire  de  Deo :  fupernacuralitcr  ta- 
met»  poflumus.vt  oftenfura  eft. 

Ad  priraum  argumcntum  principalc  dicen- 
dum,  quod  aftus  fapiencia:  incellcdualis  non  eft 
fclicicas.niii  fccuhdura  ^«f(^,ordinatus  lad  vifio-r 
nera  cdcmiae  diuinac,  Vndc  felicitas  fecundum 
quod  pofuit  Philofophus  in  vita  ifta  polTibilis 
habcri ,  non  cft  felicicas  fimplicitcr ,  fed  tancum 
(ccundum  qutd. 

Ad  ahud  quafte  refponfioncs  aliorum ,  &  eo- 
tum  improbationcs,&  propriarailloruni  rcfpon- 
fioncm.  Sed  nunc  dicendum  eft  brcuicer :  quod 
non  (equitur  :  contingit  cogmfcere prima  frinci- 
pia  n^ttfraliter :  igitur  cognofcimni  conclufiones, 
quia  cx  tahbus  principiis  &  minoribus  fubfum- 
ptis  non  (cquunturnificonclufioncs,qua:  prasdi- 
cant  conceptuscomuniflimos,  vt  impoflibile  eft 
Angelum  fimul  c(Tc  &  non  eflej&  huiufmodi. 

Ad  tertium  refpondco ,  negando  confcquen- 
liam,  quia  maioris  pcrfc^kionis  cft  narura  capax, 
qukm  fit  jlla,  ad  quam  habct  vitturem  adiuam. 
Vnde  impcrfedlionis  cft,  qu6d  potcntix  fcnfiti- 
nx  poflint  ex  naturalibusfuam  pcrfc6lionem  ac- 
qiiirere,&  perfcftionis  cft  quAd  pptentix  ratio- 
nalcs  vltimara  perfeftionem  non  poflunr  habcre 
ex  puris  naturalibns :  quia  fupcriora  ordinancur 
ad  maiorem  perfc6kionem ,  quam  cx  puris  nacu- 
ralibus  polfiut  habercinec  pcr  hoc  vilifico  natu- 
ram  fuperiorcm,  fed  dignifico  j  quia  quantum  tu 
Phyfice  das  pocencia:  fupcriori,  tancum  ego:quia 
omncm  perfcftionem  quam  tu  ponis,qHod  pof- 
fit  acquircre  cx  nacutaUbus.hanc  &  pono  ego;& 
vltra  pono  quod  poccft  rcciperc  perfedionem 
vltra  omnem  illam  ,  qqatn  potcft  cx  naturalibus 
haberc:  idco  tu  magis  illam  vilificas. 

Ex  praEdiftis  quxftionibus  pacet,quid  &  quan- 
tum  poflumns  cognofccrc  de  Deo  :  &  quid  fen- 
ticnduni  fit  de  Theologia,quoniam  cognitio  tri- 
plex  de  Deo  habcri  poceft,Ex  prima  enim  qu^- 
ftione  patet  quod  Thcologia  in  fc  cft  qua:  ha- 
beturdc  Deo  fccuhdijm  vericatcs,  per  fe  fcibiles 
de  co.Ex  fecundaquasftione  pacet  qualemTheo- 
logiam  &  cognitionerti  Theologicam  polTlimus 
haberc  de  Deo  in  via  per  fpecialem  aiaionem 
diuinam.Ex  certiavero  quarftionc  patetquid  fe- 
cundum  naturalem  adioncm  de  Deo  pofTumus 
cognofccre. 


QV^STIVNCVLA     I. 

ytrumilUfcientia,q»^ie(lde  Deofub  ratione 
diutnitatii  fit  cognitiua  omnium  > 

SIc  igitur  quaro  vlteritis:Vrrum  illa  fcientia, 
au2  eft  de  Deo  lecundum  fe  fub  rationedi- 
t^Uqiasqut.-  uinitatis,fit  cognuiuaomniu?pacec  qiiod  lic:quia 
fiitmculMpro  illa  tacio  fubicifli  includic  omnes  rationes  fcibi- 
eomplemento  lcs,&  ideo  illa  fcicntia,qua:  eft  de  Deo  fub  ratio- 
proUgi.  j^g  (jiujnicatis  omnes  veritatcs  fcibiles  concinct. 

SCHOLIVM     VNICVM. 

Emgie  &  clare  explicat  difftcultatem  hanc  in 
opere  Oxott.ienfi <} .  j .Prolog.  &  ;.  later.  a  num.ii. 
vbi  difiiniuit  de  'fheologiti,fiue fcientia  Dei,  bea- 


8. 

CorolUrium 
quAflionum 
frAcedtntiS. 


torum,  &viatorum.  Trimam  ait  effe  omnium  te- 
gnofcitiuam  ratione  ^rimi  obie^i.  Secundam  ait 
effe  de  omnibM  fctbtlibm,  qutppe  qua  nonfunt  in~ 
finita  ,  &  cognofci  poffunt  virtute  primi  obie6H 
Theologiei ,  necjue  alimde  ait  habere  hanc  Theolo- 
gicam  limitationem  ctrca  fcibilta,  qttam  exvolun- 
tate  Dei  ofiendcntti  in  effentia  fua  tanquam  in 
fpeculo  voluntarto  cjudtfibi  placent.  Tertiam  negttt 
ejfe  de  ommbui  fctbtlibui ,  tum  propter  defettum 
inielieiliu  noftrt ,  tum  ,  quia  habet  terminum  ex 
volumate  Dei  reutlantis  tfcut  ©•  Thtologia  bea- 
torum  "^Dei  libere  in  effentia  reprtfentantis.  Ad- 
dit  etittm  hic  incidenter,eai  veritates ,  tjua  natura- 
liter  &  ex  effeEitbus  fciri  poffunt  de  Deo,  fpeBare 
ad  Metaphyficam ,  fed  fecundu,m  quid  ,  nonfim- 
pliciter. 

SEd  contri  ,  aUqiMC  vcritates  fcibilcs  de  Deo        lo. 
pertinent  ad  Mctaphyficam  ;  non  igitur  ad 
jllam  fcienciam, 

Rcfponfio,  omnis  vcritas  pertinct  fimpHcitet 
ad  illam  fcienciam,  vbi  fcitur^rc^^er  quidizd  il- 
lam  vcr6  vbi  fcicur  cantum  tjuia  efi:non  percinec 
nififecundun-i  cjuid. 

Exemplum:Ifta  conclufio,qu6d  mr^y»»  roiun- 
<i<i,probatur  in  fcicntia  naturalij/^ro^fer  cjuid.  In 
Aftrologia,^«'/<i  efliided  eft  fimplic^iter  naturalis 
&  Phyficaifecundum  qutd  ver6  Aftronomica:fic 
in  propofico  ,  omnes  veritates  fccundum  fcfci' 
biles  dtiDeopropter  qmd,  fciuntur  in  illa  fcicn- 
ti3,qu«eft  dc  Dco  fccundum  fe  fub  ratione  diui- 
iiitatis.&idco  omnes  veritaces,quas  Metaphyfi- 
cus  vere  probat  de  Deo,fimpliciter  percinent  ad 
illam  (cicntiamjfed  quiaMecaphyficaprobat  il- 
las  cx  cffedlibus ,  &  demonftracione  quia  funt, 
idco  fecundijm  cjuid  adMecaphyficam  pcrtinet. 

Dicetut  forcc  :  Nonne  Mctaphyfica  cft  fim- 
pliciter  fciencia  ?  quod  fi  fic ,  igitur  fimplicircr 
confidcrat  veritates  probatas  de  Deo ;  igitur 
fimpliciter  pertinent  ad  confiderationcm  Me- 
t.iphyficx. 

Refpondeo  ,  qu6d  Meraphyfica  quantum  ad  Refponfio, 
illud  ,  quod  de  Deo  confiderat ,  eft  fimplicircr 
fcientia^«M,  fcd  fcientia  fimplicicer  tjuia  eftfe- 
cundiim  quid  propter  quid  ,  ideo  ad  Mctaphyfi- 
cam,  fecundum  quid  pertinenc  illa:  veritaces. 


yerhates  co- 
gniti  de  De$ 
fecundum 
quid  ad  Me- 
taphyficam 
ffeii/nit. 


II. 

Repllca. 


Qy.^STIVNCVLA     II. 

<_x/«  Thcologiafit  fcientia  vna ,  ^ 
maxime  vna  ? 

SI  vlceriiis  quaritur ,  an  Theologia  fit  vna  j^^ 
fcientia?  patct  qu6d  fic :  quia  eft  vnius  fubic- 
(Si  fub  vna  ratione,  quia  non  cx  vnitate  copclu- 
fionis  forcitur  fcientia  fuam  vnitatera,fcd  ex  vni- 
tate  fubiedi,in  quo  contincntur  vittualitci  con- 
clufiones  &  principia. 
Vltcriiis  fi  quaeritur,an  fit  raaximc  vna?Dicen-  Scientiafir- 

dam  quod  fic  :  quia  fubicdura  cius  cft  raaxirac  "'"'■,^'^.* 
t  f.  ,  .^„         r  ■       ■  rvi     r       -      n.  ^ftn  lubiettt. 

vnum,nara  fubiedum  fcientiaium  Phyficaru,  elt 

tantiira  vnum  fccundijm  rationcm  &  apprefaeu- 

fionem  intelle£his:fubicdum  vcro  huius  eft  raa-; 

xime  fingularcjimo  eft  ipfa  fingularitas  ,  vt  haic 

cirentia  diuina,  in  quantiim  hzc  eHentia. 

S  C  H  O  L  I  V  M. 

Ex  occaftone,<iua  refoluit  fciet^tiam  hanc  effema- 

ximi 


Qu^ftio  1 1 1. 


23 


15. 

Ci-dfrtdopi- 
nio. 


StHcitur 
frifr.o. 


14. 

Ti.rno, 


Vnui  eflh*- 
lntts  fidei 
refpedi*  cm- 
nium  credi- 
hiiium. 
jtd.  fundx- 
fHfntum  con- 
trdrium. 


xime  vnam  e.vfummri  fiiigitUritMe  fubieUi  reii- 
cittacite9pit:ioncvj  Godfredi  ajferctis  Theologtam 
noft  vmm  ,fed  dupiicem  effe  hahitum ,  pratticum 
Jcilicet  cfrfpecuUtiuum.An  verotQttufit  fpecuU- 
tiupu,n)j  totm  pra^icusy'ieque  htc,»e<]ue  infcripto 
O  xonienji  q.i.Prolo^,  vbi  cx  p^ofeffo  dijjicuttatem 
hanc  examifiat,  ScotM  refoluit  ;fed  vtrobique  vi- 
detur  prohlematicus . 

EX  hoc  ipparct  h\C\n%  illius  opinionis  ,  qna; 
ponic  quod  Tlieologia  non  cft  vnus  habi- 
tas.fed  duplex.fcilicerpradieus  &  fpcculatiuus, 
qui^confiderac  agibiha,ac  fi  non  fpcculabilia,  & 
e  conucrfo  :  quam  opinioncm  qusrc. 

Sed  corttra  cam  arguicur,  cum  omuis  fcicntfa 
fit  vna  ex  vnitate  fubiedii ,  &  non  conclufionis, 
hxc  maxime  erit  vna,vt  primo  argntum  eft. 

Item,in  omnibus  ordinatis,&  vnitatem  habcn- 
tibus ,  nccefrccft  ftarcad  aliquod  principium  in 
illo  gencre-.igitur  in  gcncrc  fcicntiarum  oportct 
ftarc  ad  aliquam  primam  fcicntiam,  qiix  (it  ma- 
xime  vna.  Si  igitur  haec  fcicntia,qua:  eft  dc  Deo, 
non  fit  maximc  vna.non  erit  primafcicntiarum: 
iiec  vnitas  luminis  fidci ,  in  quo  cognoicuntur 
eius  principiaiecundum  cos,  fufficit  ad  vnitatem 
€ius,quia  ficomncs  fcicntiae  Philufophiac,  cirent 
vrta  fcicntia  proptcr  vnitatem  himinis  naturahs, 
in  quo  principiaapprehcnduntur. 

Item.habitusnon  habcns  euideciam  cx  obicdo, 
nondiftinguitut  fecudiim  diftin£lionemobie6li: 
fedTheologia  eft  huiufmodi  babitus  fccundiim 
cos :  igitur  non  diftinguitur  in  habitum  pracli- 
cum  &  fpecalatiuum  propter  agibiUa  &  fpccu^ 
labiUa,de  quibus  ponunt  ipfam  cfte.  Maior  pro- 
batur.quia  ii  habitus  non  habens  euidentiam  ab 
obieilo  diftingueretur  fecunJum  diftinftionem 
obicdi ,  igitur  cum  fides  fit  hniufmodi  habitiis, 
ipfadiftingucretur  fecundijm  diftindionem  cie- 
dibiUum  ,  &  fic  rcfpeau  omnium  credibiiium, 
non  eftet  vna  fides  nifufa. 

Ad  rationcm  ipfbrumdicfndumjquod  poncn- 
tcs  eam  cfie  fpeculatiuam  diccrent  quod  non 
perttaftat  praclica  proptcr  fc,nccagibilia,fed  fo- 
lum  quantiam  ad  illam  cognitioncm  piadicam 
fcquuntur  fpeculatiua:fimtiitcr  c  contra,  ponen- 
tes  eampradlicam  dicerentquud  nonconfiderat 
fpeculabilia  ,  nifi  quatenus  pcrea  dirigamur  in 
praxim  adoperationemextra:&  ideo  fimphciter 
illa  func  operabiha.Exemplum.ficut  haeccftpra- 
6l:ica ;  tjlegrauatw  a  tali  infirmitate,  d'betfic  fa- 
nariXic  ha:c  ex  qna  fcquitur:^H«<i  talit  infimtt^ts 
confurgtt  ex  abundaritiacholera.  ita  in  propofito: 
ficut  ifta  cft  prataica,D«»«  eji  diltgendur.Ka.  prae- 
milTa  ex  qua  fequitnr.fcincct  quod  Deusforma- 
tiit  homtnem  &  creauit  ccelum  :  ex  qua  (cquitur 
cjuod  debet  ipfum  dihgcre. 


Qy>£STIVNCVLA     III. 

ytrum  Theologiaft  difi'm6ia  a,  reliquiifcien  • 
tiis  PhiloJlhhi£,&  prier  omnibH4? 

ir.  Ql  vlteriiisquxritur^fiTheologiafitdiftinaaa 
rheollgu  cfl  ^fcicntiis  Philofoph  cis?dicedum eft  quod  fic: 
d^mcia,  ab  tum.quia  hnbet  aUquod  fubiedii  formale  aUud, 
aliu  fcien-  q„ia  fubicdtumilUuscft  fingulare.Sccundijm  ve- 
*'a  ftr.  ^^  Arirtotelcm  *  fubicdum  aUarum  eft  aUquod 
rr.fJc.vuV*  vniueifale.  tum  quia  hoc  patet,  difcurrendo  pec 

* ahas  fcicntias.  Subicftum  in  Phyficaeft  corpus 

mobile.vclcns  mobilciDcus  vcro  non  cft  muta- 


bih'5.  Subiedlum  in  Marhematica  ,  eft  quantitas: 
Deus  non  eft  quantus.nifi  virtualter.  Similitcr 
Deus  non  eft  fubie<flum  in  Meiaphyfica,  vt  pras- 
oftenfum  eft,  nec  poteft  alia  fcientiade  Dco  efte 
quam  ifta,quia  tantum  vna  poteft  cfte  de  ipfb,vt 
prius  probarum  eft. 

Sed  quairitjir ,  An  haec  fit  prior  ah'is  ?  Dicen-  Theologi»  efi 
dum  quod  fic :  quia  cijm  fit  duplex  prioritas  in  »li'K  fcitntia 
fcicntia.fcilicct  ex  nobilira'  e  fubiefti>&  cx  ccrti-  f^^' 
tudine  notiti.T,h.Tceft  vtroquc  modocertiffima, 
quia  habet  obieftnm  nobililiimum,  &  principia 
fecundum  (e  ccrtiilima  funt. 


QV^STIVNCVLA     IV. 

Vtrum  Theologiafitfithalternata  alicmfcien- 
tiitiaut  illaalteramfbifulfalternet  f 

SEd  vltetius  qu.Tritur,an  fit  fubaltcrriata  alicui 
altcri  fcicntix?Dicendiiqu6d  non,quiafcien-         ^^*   , 
tialubaltcmata  accipit  fua  prmcipia  a  lupeiiori  ^i^^^^f^ 
fcieiuia.ncc  cognofcit  ea,ni(t  quia  funt  vt  per  ex-  ^/j,-,, 
pericnriam ,  aut  quia  rcducuntur  in  principia  iii 
fupeiiori :  fed  hoc  non contingit  in  hac  (cientia, 
quia  nullura  aliud  fubiedium  potcft  includerc 
vircualitcr  iUud  fubie(5tum,rcd  potitise  couerfo. 

Scd  dicetur  foi  tc ;  (\  fubiedum  eft  fub  fubic- 
6bo,&  fcicntia  fub  fcientia:  fed  Deus  continetur  Jnjiantia. 
fub  entc,dc  quo  eft  MeraphyUca:etgo,&c. 

Diccndum  quod  fubaltcrnatio  nonattcnditur 
fecundiim  per  fc  fnperius  &  inferius.quia  fcicn-  ^*'*"""'' 
tia  fubalternara  eft  de  ente  peraccidcns:vtdc  U- 
neavifualieft  Pcrfpcifliua:noh  autemde  eoquod 
per  fe  ,  &  eftcntialiter  continetur  fub  fuperioti: 
qiioniam  de  genere  &  fpecic  cft  cadem  fcicntia, 
quamdiu  enim  proccdetnr  in  conccptibus  pcr  (c 
cx  ratione  primi  fubicfti,  poiTunt  fciri  principia 
per  fe  ad  concludendum  pafliones  de  inferiori- 
biis.  Sed  cns  pcr  accidens  quamuis  fit  notum  ex 
fonfu,  &  fimilitcr  principiaeiu.s,tamen  non  pof- 
funr  fciri  propter  cjuid  ,  nifi  per  rationem  vtriuf^ 
que  partis,  vel  altcrius,  qua:  pettinent  ad  {cien- 
tiam  fupcriorem  ,  ficur  principia  Uncc  vifuaJis 
non  poflunt  fciri  propter  quid,niCi  pcrrationem 
hnea:  &  vifuabiHtatis. 

Si  vltcriusqu2ritur:AnThcologia  fibi  fubal-        jw 
ternctaUam;Diccndumquodnon,quianon  dicit  Nec     mHm 
proprer  ejuidreCj^cda  aUnmm  :  quia  aliae  fcicntia:  fub»ltern*t. 
rclbluunt  fuas  conclufiones  in  princJipia  immc- 
diata,quaepriiT)6funt  vera,  etfi  nihil  aliud  cfTet. 

Ex  hoc  aiguitur :  Illa  (cientia  non  rcfoluit 
conclufiojics  fuas  in  aliqua  principiapriora  il- 
Iis,qu£  fi  tantum  c(Tent,adhuc  fufficerent  ad  vc- 
riiarem  conclufionum  elicicndarum:nnnc  autem 
in  fcientiis  quibufdam  ira  cft ,  quod  fi  tantum 
fua  principia  eflcnr,adhuc  conclufionesrclblue- 
rentur  in  illa ,  vt,  fi  poneretur  ,  pcr  impoffibile, 
qvbd  Dcus  non  circt ,  &  qubd  iriangulus  cflct, 
adhuc  habere  trcs  angulos  rcibluerctur  vt  in  na- 
turam  trianguU,vndcliccr  huiufmodi  fnbicfta 
fecundiim  ejfe  eorum  fint  a  Dco.non  tamcn  pct 
rationem  Dei  includunt  fuas  paffioncs  virtuali- 
ter:  &  ideb  Theologia  non  dicitat  propter  cfuid 
rcfpe<ftu  aliarin-n. 

^QV^STIVNCVLA     V. 

ytrum  Theologiafit  de  omnibus  \  *  * . 

SEd  vlterius  quacritur,An  Thcologia  fit  dc  om-  The^logi»*^ 
nibus?Dicendumqubdfic,quaciimadaliqua$  dt  omnibuf, 

rela 


24 


Prologi 


relationes  >  quas  liabeiM:  omnia  ad  Deum  ,  &  e 
contra;vc  Cjut  rclatioues  craincncise,  &  exceiTusi 
&  iclationescauralitatis,  vcefficientis  ,  formalis 
&  finalis.qua:  fundantur  in  Dco.vt  DeuS  cll,  vcl 
tcrnnnantur  ad  ipfumjVtDeuscfl:. 


jfr^um.  fri- 
fnum. 
Gatat.^. 
Ambtor. 


CMfirmntHr. 


Argiim.  ft- 
tundum. 


Ttrtmm. 


t.(Uio  ad  of- 
foJliHm, 


DISTINCTIO     L 

Q  V  ^,  S  T  I   o        I, 

rtrum  perfc  obiccfttmfrnitionisfit 
'vUimttsfnis  ? 

Alcr.r.  4  />  ^io  memA.  urt.  i.  &  i  D.Tlicmas  i.i. 
^  ti»;t?7y8  honiil.  hlciirf.j.t].x.  Do^ot  in  fcripto 
Oxcnitnfiiitt.d.l.q.l  &^d.^9  q.^. 

Irca  diftiniflioncm  primam  qua:- 
riturde/r««  in  comparatione  ad 
fuum  ohie&anr,vtrum  perfe  obie- 
5ium  frmtionis  fit  vltimm  fiuis  ? 

GzXzl.S.frucini  ..uternfpirttM  charitM,gmdiiim, 
&c.  vbi  glolla  ex  AmbrofioiJy?<»  appellauit  ^poj 
jioluifruccMy  cjuia  vropter  fe  appeteada  fitnt :  Sc 
func  plura:  igitur  plura  propter  fe  appetendaifed 
frucndum  cft  illo  ,  quod  cft  propcer  feappcten- 
dum  :  crgo,  &:c. 

Confirmatur  fpecialiter  de  charitate:quoniam 
bono  per  cflcnciam  fruendum  eft ,  charitas  cft 
huiurmodi.  ergo,  8cc. 

Iccm  fccundi^:  Cuius  eftcapacitas  finica  illud 
faciatur  finito:fed  voKmtas  cft  huiufmodi.  ergo, 
&c.Maioc  probaiur,quia  finitum  dcbet  adaequa- 
ri  finiro. 

Itcm  tertio  fic:firmius  afllntit  incellctfius  ali- 
cui  vcro  crcato  quam  increaco,quia  vcro  crcaco 
aflentic  propcer  euidenciam  obic<2i;non  fic  vero 
incrcaco  ;  igicur  firmius  voluncas  atrencic  altcri 
bono  quam  incrcato. 

Contra,Auguftinus  de  doar,Chrift.cap.i..^M 
quibu4  frfttndum  eft^unt  Pattr,&  Filitu,  &  Spi- 
rittti  ftnBuf,  &  hi  tres  funt  vna  res. 

Hic  primo  diftingucndum  defruitioneiCecun- 
<J6  diftingnendum  dc  obiedo  fruitionis ;  terrio 
exponcndum  cft  quod  ponitur  in  titulo  qus- 
ftionis. 

S  C  H  O  L  I  V  M, 

TSiftinguit  fruitionem  in  ordinatam,&  fruitio' 
vern  incommuni ;  ordinata  affcrit  obieUum  ejfefi- 
nem  vltimum ,  non  tamenfub  tlla  pracifa  rmttone 
fiue  relatione  finis ,  qut  potiits  concomitatur  ohie- 
Hum  fruitionii,fed  fub  ratione  ohiecii  vt  in  fe  bea- 
tificantii.  Ohie£lum  autern  fruitionis  in  communi 
aitejfe  bonum  ejHodcunque.fiue  quod  vtrefit,fttie 
quod  apparet  vttimtu  finis,fiue  quod  prtftituatur 
wt  vltimiufinis.De  hisfufiits  agit  in  fcripto  Oxo- 
nienfi  i.d.i.q.i.vbi  examinat  rationes  D.  Thoma, 
&  BonauenturA  contra  ^uicennam  ftatuentem 
intelligentiam  fiue  jpiritum  increatum  ejfe  obie- 
ilumfruitionii  bon<tfiue  ordinatt. 


QVantiim  ad  primum,  dico  qu6d/r«.'riopo- 


Trultio  dii-  vjtcftaccipi  profruitioncincommuni,vel 
tlex.  ordinata.  Patet,qu2cunque  potentia  potcft  inot- 


dinate  agerc,at9:us  eius  abftrahit  ab  aftu  ordina- 
to:fcd  voluntas  poteft  inordinatc  vcllc,  quia  fc- 
cundum  Auguftinum  lib.bj.qq.q.^c.OOTff&f/^er-  Auguft. 
sierfitai,cjtit  viitum  mminatur,efi  vtifruendM,& 
frui  vtendis.-lgitnr  a(flus  voluncacis  cxcedic  frui- 
ciouem  ordinatam. 

Sccundo  confequcnter  videndum  dc  obicfto     obieBum 
fruitionis:iiam  obiedbum  fruitionis  ordinacx  eft  fruitionis  tr- 
finis  vltimus :  iicur  entm  cleftio  eft  ordinata  &  '^""•tt  ejl Ji- 
reita,  quanJo  e'l  debito  modo  circumftantiona-    **  ^  '"""' 
ta,&  rationi  \x(\x  conformis,ira  fruirio  eft  ordi- 
nata  quando  cft  dcbito  modo  circumftantiona- 
ta:igiturillud  eil  obieftum  fruitionis  ordinatae, 
cum,quod  probaturduplicitcr.  Primo  modo  fics 
pocentia  quae  refpicit  obieftutn  commune ,  non 
quod  ert  obicdnmfruitionisdebitis  circumftan- 
tiis  circumftantionata :  hic  cft  finis  vhimus  tan-  Potentiant» 
pcrfedlc  quietatur  nifi  in  illo ,  in  quo  pcrfedif-  ^"L".*''"'' 
hmc  rcperitur  luum  obicaum;fed  voluntas  rel-  niffim^ c],„. 
p-cit  proobicSo  fiio  bonum  communc  :  igitur  tentofubfuo 
non  quictatut  nifi  in  ilio ,  in  quo  perfedifiiinis  ohieSo  ad*' 
reperitur  ratio  boni ,  &  hic  elt  tantijm  vkimus  ^***'*' 
finis;igitur,&c. 

Probatio  Maioris,quia  quod  eft obicftnra  ali- 
cui  potenti2,&  primum  obicAum  illius,fi  rcpe- 
riaturdiminute  in  vno ,  in  alio  aiucm  perfcdc, 
non  quietatur  in  illo,  vbi  ratio  fui  diminute  re- 
peritur;igitur,&c.  hoc  etiam  patet  in  cxemplo:fi 
cnim-viuis  rcfpiccrec  lumen  pro  obicdo  ,  vt  fe 
extendit  ad  omnia  lumino(a,vifus  non  quictare- 
tur  nifi  in  perfeilo  luminofo. 

Item  hoc  etiam  probatur  fic  :  Potcntia  qua:  » . 
inclinacur  ad  plura,non  quietatur  in  aliquo  vno, 
nifi  vbi  illa  plura  contincntur  quantum  poflunt 
contineri.£xernpIum:Matctia  incUnatur  ad  plu- 
rcs  formas,&  non  quietatur  ni fi  per  illam  ,  qua: 
omnes  alias  continet,  ad  quas  inclinaturiicd  vo- 
luntas  inclinatur  ad  plura  bona  ,  quae  in  nullo 
perfe<flc  contincntur ,  nifi  in  vltimo  fine ,  igi- 
tur,  &c. 

Sic  patet  quid  fit  obie(5tum  fruirionis  ordina-     obieitum 
t2:obieftum  vero  fruitionis  in  communi  quod-  />■«'«■<"»«»  «» 
cunque  bonum  efle  poteft;fiuebonum  quod  eft  "'"'"*""• 
reucra  vltimus  finis ,  fiue  bonum  quod  apparet 
ertc  vltimus  finisifiue  fit  bonum  prsftitutum  vt 
vltimu    finis.  Quod  primam  poteft  cflc  obie- 
ftum  fruitionis  prjeoftenfum  eft  :  Qu6d  fccun- 
dum  probatur :  d  ratioerronca  oftendat  volun- 
fati  aliquod  apparens  bonum  ,  tanquam  fummd 
bonum  ,  conucnic  volimtacem  illo  frui.  Quod 
cciam  tercium ,  patct ,  nam  fi  bonum  oftendatur 
voluntati  eciam  a  racione  errantc ,  poteft  volun- 
tas  illud  accipere,&  ita  ipfum  tanquam  fincm  fi- 
bi  pr2ftituere;quia  in  cuiufcunque  agentispotc- 
ftate  eft  agcre,&  modus  agendi. 

Tcrtid  exponendum  eft  quomodo  finis  vlti-  . 

mus  ponitur  per  fe  obicdbum  fruitionis ,  hoc  eiuomodo  fi- 
cnim  non  eftintclligendumica,qu6dracio  fina-  nis  vltimus 
lis  fic  ratio  obie<fliua  adlus  fruitionis ;  imo  ratio  »/^  ohieBum 
finis  eft  concomitans  obieftum  fruitionis ,  quia  /'■'""'"''*• 
nuUa  cclatio  rationis  maxim^  ad  creaturas  eft 
per  fe  ratio  obiedli  fruicionis  ,  quia  tunc  eflet 
racio  beatificandi ,  fed  obiedlum ,  vt  in  (e  exi- 
ftens,  bcatificat ;  (ed  relatio  finis  non  eft  huiuA 
modi :  ergo,  &c. 

Hoc  etiam  patct  dc  fine  praeftituto ,  quia  ibi 
ratio  finis  non  praecedit  adum,  fed  (equitur:non 
enim  quia  oftenditur  fub  ratione  finis,  ideo  ap- 
petitur,(ed  quia  appctitut  proptcr  fcconfequitui 
ratio  finis. 

Ad 


Quseftio  II 


^S 


r- 

Ai  frmum 
Mrgum.  prin- 
tiftUt. 

Ad  etnfir' 


Per  c/Tcn- 
tiam  cafitur 
diifUcitir. 


Ad  fitm- 


Vnfltx  ad*' 

^HHtit, 


Ad  tirtlum. 


Ad  pri nim  principale  refpondetur  quod 
talia  appetcnda  funt  pfopter  (c  formaliter ,  non 
formalitcr ,  quia  ordinantur  ad  finem  vlterio- 
rem. 

Ad  confirmationem  diccnduln  quod  per  tf- 
yj-wnrfwaccipiturdupliciter.Vno  modo  vt  oppO- 
nitur  eiiquod  eft  per  accidens,  ficut  illud ,  quod 
pra;dic4tur  de  fubiedo  per  efTentiam  fubie(fli, 
conucnit  fibipci  efTentiamfiiam  :  ficut  oppoiko 
modo  per  accidcns  conuenit  alicui ,  quod  norj 
pra:dic3tur  de  ipfo  per  effentiam  ipfius ,  &  fic 
noc  efl  per  accidens,homo  eft  albus.Alio  modo 
accipitur  ftr  tjfentiam,vt  diuiditur  contra  parti- 
cipationem  :  &r  fic  excludic  omncm  aliam  cau- 
fam ,  &  ifto  modo  folus  Deus  eft ,  quicquid  eft 
per  eircntiam  fuam,vt  bonus,fapiens,&c.  Quan- 
do  igitur  ascipitur  bono  ptr  tjftnttam  tft  frntn- 
dum ,  verum  eft  fecundo  modo  :  quandodicitur 
iu  minore ,  charitas  eft  bona  per  cflentiam ,  ver 
rum  cft  primo  modo,&  non  (ecundo,  ide6  non 
fcquitur  conclufio. 

Ad  fccundum  concedo  maiorcm,&  nego  mi- 
norem,quia  harc  capacitas  finita  potcft  fatiari  fi- 
nito.  Et  ad  aliam  probationem  quando  dicitur 
quod  finitum  debec  adzquari  finito.  Diccndum 
quod  adxquatio  duplex  cft  ,  in  cntitace  ,  &  in 
proportionc.Prima  rcquirit  fimilitudincm,  quo- 
modojcinum  album  adxquatur  alteri :  fecunda 
lequiric  difnmilitudinem,qOomodo  fornia  adx- 
quatur  materiaE,&  tamen  materia  eft  fimpliciter 
potentia ;  forma  vero  eft  fimplicitera(5lus:Vndc 
adaequatio  proporcionis  eft  inter  difiimilia.  Sic 
in  propofito ,  non  enim  fequicur ,  finicum  adx- 
quacur  finico  in  cncicatc  &  pcrfeftione  ;  igicur 
poceft  ipfum  obieAiue  fatiare :  quia  voluntas  fa- 
tiatur  in  comparjcione  ad  aliquid  pcopoitiona- 
bile  ,  vc  ^  diflimili :  vnde  infinicum  idsquatiir 
volnnrati  adaequatione  obiefti  ad  potcutiam. 
Excmplum  de  relatione  finiti  ad  infini- 
uim. 

Ad  tcrtlum  argumentum  dicitur  qu6d  affcn- 
fus  incclleftus  eft  abcuidcnciaobiedtijfei  affcn- 
fus  voluntatis  uon. 


Argum.  fri- 
vtum  qucd 


QVJESTIO    II. 

^»  affrehejtfofne  tltimo  netcffejit 
ipfo  frui  > 

A\ea[.i.f.q.)S.mtmb.i.^  i. f.tj. 7 4.r»emb  7. D.Thom. 
t.i-q.io.art.t.^  i  O.Bonaaent.t.i/.j^  dub.t.  Hcnxic, 
^Hfdt.  j .q.i- .  Doaot  i.d.  1 .5.4.  0>  etllat.  15.0«  dHabus 
f"li&  qtodl.16. 

L I A  M  quacftionem  quarfiui  *:An  ap' 
prthen/o  fine  vltimo  y  necejfe  fit  frui  to  ? 

In  qua  arguebatur  contra  hoc,qudd  vo- 

luntas  non  necefutatur  ad  volendum  vltimum 
finero,&  in  vniuerfali  apprehcnfum ,  fic  :  quid- 
qiiid  ncccflario  quicfcic  in  aliquo  fibi  prxfcncc, 
ncccfT.irio  cenct  illud,fi  poceft:&  fic  facic  fibi  ef- 
fe  prxfens :  vt  pacct  de  graui ,  rcfpcfiru  ccntri, 
&  dc  appetitu  fenfitino  rcfpedtu  fcnfibilis  dcle- 
ftabilis  :  quia  fcmper  fruerctur  co,nifi  voluntas 
Scor.  Oper.  Tom.  XI. 


Ari.ficuri' 


*  Tbom.  ft 
Hcnticusn. 


ipfum  '^amoueret ,  vt  patet  in  brmis :  quia  cum 
difncultate  a  fcnfibili  delc<flabili  amouentur  : 
Si  igitur  voluntas  ncccflari^  fruitur  vliimo 
fine  apprehenfb,  neceflkri6  tenet  illud,  &  fi  fibi 
prxfens  eft  ,  &  poteft  imperare  incelleftui,  nec 
auercat  fe  ab  eius  confideratione  ;  igitur , 
&c. 

Item  fccundum  fic :  ab  eodem  principio  afti- 
uo  aliquid  habet  agere*  &  ncccfTario  agcre  :  fi 
ncccllado  agat  :  fed  volantas  eft  principium 
atliuum,  quo  quis  vult  finem  vltimum ;  ergo  fi 
neceflario  quis  vult  finem  vitimum  apprchcn- 
funi,  ifta  ncccffitas  eric  a  pane  voluntatis.  Tunc 
fic:quando  in  principali  agentc  eft  nccefTitas 
ad  agendum  ,  fecundaria  agentia  neceflario 
agunt ;  quia  fecundarium  agcns  non  nioHtr, 
nifi  in  virtutc  primi ,  &  principalis  ;  ifritur  (\ 
principalc  agens  cft  neceffario  agens  cx  fc  ,  om- 
nc  fecundarium  agens  neceflario  agec :  incelle- 
dlus  aucem  ,  cui  imperacur  ad  apprchenden- 
dum  finem^  vltimum  4  voluntate  cfV  fecunda- 
riumagcns  ,  &non  principale  ctiam  fecundum 
contraria;  opinionis  Dodores  *  :  Igitur  intclic- 
£kus  fcmper  &  neceflario  ftabit  in  confidcratio- 
nefinis  vltimi. 

Confirmatur ,  quamnis  agens  naturale  agat  Confirmatit 
per  multas  difpofitiones  primas ,  qus  pofrunt 
impediri ,  fi  tanien  in  vltimo  agat  j  dicetiir 
agens  naturale  ex  ncceflState  :  igitur  quamuis 
fruitioncm  vltimi  finis  prxcedant  ali*  adliones, 
vt  oftcnfio  &  apprehenfio  obiedli ,  &  cartcra 
huiufmodi ,  &  iftx  funt  impcdibiles ,  fi  camen 
iftis  pofitis  voluntas  neceflario  fruatur  vl- 
cimo  fine  ,  dicetur  abfolutc  ncceflarii  vcl- 
le. 

S  C  H  O  L  I  V  M. 

Difficultatem  hanc  exailijftme  difcujfit  DoHor 
in  fcripto  Oxonenft  Itb.i.  d.i.  cj.^,  vbi  opiniones 
S.  Thomi.  &  Henrici  circa  modum  ,  <jm  voluntas 
fruitur  obiecio  ,ftu  fine  vltimo,  fufius  examinar. 
Et  hic  hreuiter  refoluit ,  ejuod  ibi  per  varias  con- 
clufiones  'iifitnxit;  nimirum  voluntatew  nullo  mo- 
do  necejfitari  ad  volendum  finem  vUimum,fiue  ob- 
fiure,fiue  clare  vifum,fiue  in  communi,fitte  tn  par- 
ttculart  apprche>ffum.  Deinde  addtt,neque  volun- 
tatem  etia  charitate  eleuatam  ntctffitari  adfrutn- 
dumfine  vltimo  clare  vifo,  &  demitm  contra  eoJ~ 
dem  doett  voluntatem  fine  charitate  pojfe  amare 
finem  clare  vifum. 


ISt  A  quxftio  potcft  intclligi  dupliciter.  Vno 
modo  de  fine  vltimo  obfcure  cognito  :  alio 
modo  de  fine  vltimo  clarc  apprehcnfo  &  intui- 
tiue  :  &  vtrumque  habet  duo  membra  :  qnia 
vel  dc  finc  obfcurc  cognito,&  in  vniuerfali,vcl 
de  fine  obfcurc  cognito  &  in  particulari.  Simi- 
liter  aliud  membrum  diuiditur ,  quia  poteft  in- 
telligi  de  fine  vltimo  clarc  vifb  ,  &  hoc  in 
comparatione  ad  voluntatem  ,  vcl  per  cha- 
ritatcm  eleuatam  ,  vel  in  puris  naturalibus  di- 
miflam. 

Igitar  ciim  quatuor  fint  articuli  in  ifta 
quxflione  ,  in  nullo  iftorum  fruitur  volun- 
tas  ncccllario  vltimo  fine  ,  etiam  loqucndo 
dc  vifione  clara  &  voluntate  per  chariratem 
eIeiiaca,non  eft  nccefllcas  fimplicicer  frucndi,nec 
ex  parte  Dei ,  quin  poflit  agere  ad  prius,  fcilicer 
C  ad 


StMtMt  qui- 
ftienif  aftri- 
tur. 


RefolutioDl- 
Btris, 

Vtluntas  nuL 
It  moJt  n*- 
ctJfuiHHr  ad 
fiuendum^ 
tttAm    net 
chttritatt 
tltu*>tt. 


26 


Libri  1.    Diftindio  I. 


I. 

jtrgum.qitod 

fttdeleBtio. 

Aoguft. 


fofitum. 


aA  virionem  claram  ,  non  agenJo  ad  po(Veiias, 
fcilicct  ad  fruitionem  :  nec  ctiam  ell:  neccffiras, 
cx  pane  voluntatis  charitatc  clcuatiC  „qiun  pof- 
fit  homo  vidcrc,&  non  fnn.  Qnx  autcm  fiierit 
caufa  fecuritatis  in  bejtis  vt  nonpoflint  peccarc, 
*  d.49  q-«-    diceturin  quarto  libro  *:  citcra  qux're,&c. 

^C  -^  P^  ^^  C- ' 

QV^STIO     lU. 

ytrimfrmtio  in  voluntatefit  idem  dikciio- 
ni  vel  deleciAtioni  f 

Vhotiia.hicart.i.q.i.  K.ichard,«r/.i  ^i.  Occani.qi.i. 
Gregot.;Wi'w.  Dodor  infcrifto  Oxa,i.q.^.&in  i.d.i^. 
».8.3.i»4.</.49.g.4-5-d'7.  Vafquez  i.i.<<«y>.}i. 

Trvm  frui  fic  idera  dcle<aationi  vel 
dilcdkioni  ?  qu6d  autem  fit  dclcdatio 
^myAlQ  vidctur,  Auguftinus,  10.  dcTrin.cjo. 
frHimhrcognitfSyin  ejuthus  voluntas  deletlata  ac- 
ejuiefeit :  fed  male  definirctur/r«» ,  fi  deleaatio 
clTct  paflio  confcquens  fruitioncm  ,  quia  pofte- 
rius  nonponiturin  definitionc  prioris  :  igitur, 

&c. 

Contrl  Amans  aljquo  adu  elicito  aniat 
Deum ;  aut  igitur  proptcr  aliud.aiit  prqptcr  fe ;  (5 
proptcr  aliud,crgo  inordinatc,fi  propter  fc:frue- 
lur  co,igitur  frui  eft  adus  clicitus:fed  deledatio 
non,crgo,&c. 

Refpondco.hic  duo  funt  vidcnda.Primo.quo.- 
modo  fc  h.ibet  dcledatio  ad  aaum  clicitaro  a 
volnntate  :  An  fcilicct  fit  idcro  fibi ,  vel  aliiul  ? 
Secund6  fuppofito  quod  non  ,  videndum  cft  an 
frui  fignificct  adlum  clicitum  h  voluntatc  ,  vci 
dclcdationem,vcl  vtrumquc  ? 

Circa  primum  cft  opinio  v«a,quae  ponit  quod 
dilciaio  &  deleaatjo  funt  idem  realiter ,  diffe- 
runt  tamen  fecundumVatidncm.  Primum  proba- 
tur  quadrupliciter;tum,qaia  funt  ciufdem  potcn- 
ti«,&  vnius  obieai  vnus  cft  a(aus:turo,quia  im- 
racdiate  fcquituradcumdem  aftum  cognitionis; 
tum  ,  quia  habcnt  cadem  opf»ofita,  vt  odiuln  & 
triltiti.im,quas  funt  idem:tum,quia  habcnr  cum- 
dcracffcdkum  per  fe  immcdiatum,  fcilicct  perfi- 
ccrc  opcrationem  :  talia  autem  fuut  idem  adus 
rcalitet-,  crgo,&c. 

Sccundiun  dcclar.iior.  Diffcrunt  enim  dupli- 
citcr  fccundum  rationcm,  Diledkio  cnim  inteili- 
gitur  vt  cft  a  potentia  in  obiedum  ,  dck Aatio  c 
conutrfo :  &  h^c  funt  idcm  recunduhi  rem,  dif- 
fcrentia  fccundum  raMoncm,quia  idem  cifcadus 
aftiui,  &  paflTuii. 

Secund^  differnnt :  quia  dclcdlatio  iftiportat 
quietationcm^qCii  eft  priuatio  motus :  dilcdio 
vnioncm,  qus  cft  pciuatio  diftantiai :  hx  autem 
priuationcs  diffcrunt  foliira  fccundum  rationcm, 
idc6,&c. 

S  C  H  O  L  I  V  M. 

Impugnat  opinionem  ajferentem  diUEHonem 
(^  deleElationem  reatiter  iientificari ,  &  differre 
tantttm  fecunJum  rationem  ,  idque  multis  proft- 
quitur  rationibus ,  &  ojiendit  vtramt^ue  prouenire 
f(  diuerfis  agentibus  \  dile^ionem  videhcet  a  vo- 
luntate  elict^deleilationem  vero  ab  obieElo,  &  ejfe 


jin  dileBio 
^  deleSitio 
ftnt  iilem  re». 
4iter. 
Slfbd  ftc. 

Vrob.%tnr  *h 
mliqHibus 
qtiadrufliei- 
t*r. 


Dscl.iratur 
ffutmode  di  ■ 
ieciio  ^  de- 
laSiatio  d!f- 
feruntrMio- 


anamdarn  paffwnem  in  voluntate.  f^tde  enmdem 
in  j  d.i^,»'^.&  ix.Concurrere  aittem  volitiontm 
ad  dele^iationem,  &  noUtionem  ad  trijlitiam  ipfe 
indicat  ibidem,  &  in^.d.i^.t^.t.  &  d.jyG.cj.^.  vbi 
ait  trifiitiam  caufari  ab  enentu  &  nolitione  eius, 
atqne  ita  eum  inierpretantur  Occam  &  CJabriel 
h'ic  ali'quefcriptor€syidT7tonto  autem  ad  maiorern 
conjirmationem  eorum  (]H(t  diximus  in  cenftwa 
huiiis  optrisjomnia  argumenta,<ju.t  Scotus  htccon- 
gerit ,  citari  aCjregorto  Arimtnenfihw  ej.i.art.i. 
cor,cl.i..&  eodem  modo  iifde^nque  verbts  ab  eodtm 
fniffe  tranfcripta  ;  ^»^  tamen  diuerfo ,  &  turnul- 
tuario  rnodo  habentur  in  aliis  Reportatii,  qitx.  cir- 
cumfernntur.  De  fntitione  vero,de  qua  in  princi^ 
piohuius  qu^Bionis  je  oElurum  promifit  mhil  rt- 
foluit,net]ut  etiam  in  leBura  Oxontcn.quift.i.vbi 
difufiits  de  hac  re  agit.  Attamen  t>i  ^.f/.^p.^.^.  j . 
&j.  docet  fruitionem  &formalem  beattfudinem 
tn  amore  confijiere. 

COntra:accipio  eandcm  rationcm,quam  ipfi         » . 
accipiunt.  lUa  funt  cadcm,vel  diucifa  rci  -     imfugnat 
liter,  quorum  oppofita  funt  talia  ;  fed  odium  &  prioio  frt.ce- 
triftitia.quasopponunturdiledioiii,  vcl  delc6fca-  "«»'»»' /'^"- 

•  /•^i-V         !•  o      \A-  tentmm. 

tioni.funt  diucila  realiter  ;  igitur,&c.Mmor  pro-     o^,,„„  ^ 

batur  multiplicitcr.  Primo  fic ;  odium  cft  quod-  tr-flttu  df 

dam  nollc,quiaodiffcaliquid,eft  nollc  illud  :  fed  ferum  reali- 

a(ftus  nolcndi  non  rcquiiit  obicdtum  apprchcu-  '"■• 

fum  lub  rationc  cxiftcntis,  quia  voluntas  potcft  ^J  «"»''/"■' 

noUe  obic6tum  antcquam  exiftat ;  triftitia  vero 

refpicit  obiedum  a£tualiter-exiftcns,quiafecuii- 

dura  Auguftinutti,i4.deciuit.cap.6.;^«/««;^/><-  Auguft. 

gif/is  quod ei aduerfatur ,timor efi y\Ac\ac(\  iȣc\i^t- 

rit  nolenti,  m/if»/»<»  f/?,& ibidcni  cap.i^.  Trifii- 

tia  efi  de  his,quit  nobis  nolentibus  accidunt ;  igitur 

non  fimt  idem  odium  &  triftitia. 

Sccundo  fic  :nolitio  intenfiflima  potcft  prx-  .Sw»"><ft^ 
cederc  euentum  iplius  noliti :  quo  poiito  volun- 
tas  non  habet  adum  nolcndi  intenfiorem  :  qui:^ 
tunc  primum«o&  nonfuiirctintcnfiffinv  ■-•;«- 
go  pofito  nolito  in  ejfe ,  propier  hoc  non  cft  vo- 
luntas  mutata  fceundum  aliquod  «o//f .mutata  eft 
tamena  non  triftanteintriftantcrn;igitur  triilari 
non  cft  noile,igitHr,&c. 

Tcrtio  fic:vo]untas  ficut  volunrarie  elicit  a€Lu.  lirtii. 
volendi  ,  ita  &  .i<5tum  nolendi ,  quia  voluntari^ 
vultaliquis  fcnolIc:!cd  nullus  voUuitaric  trift.a-  uemovelun- 
tur.quia  tunc  uon  triltarctur  ;  igitur  tiiftitianon  tMi'etri[ia- 
eft  aiius  nolcndi:&  tunc  ficut  priiis.  '"''• 

Confirmatur.VoIuntas  refleftcr.s  fupra  aitum  confirmn- 
liuim  voluntaiicelicitiuTi  fibi  complacet  i  igitui  tur. 
voluntas  volens  fe  habcrc  noUe ,  complaccc  fibi 
in  nolenJo:  fcd  voluntw  rcflc(5tens  fe  fupia  tri- 
ftari ,  non  compI.acct  fibi  ,  fcd  Jifplicet  fibi  fua 
triftitia ;  nullus  cnim  complaccrct  fibi  in  triftan- 
do,igitur,&c. 

Qu irto  fic:in  Dco  inuenitur  proprJa  ratio  adus         4. 
nolendi,quia  ficut  pcr  fe  velie  fuum  cft  caufa  eorii    Vroh»tur 
qua:  cucniunt,ita  pcr  (e  noUe  fuum  eft  caufa  im-  qi^^rio. 
pcditiua  malcrum,qua:  non  cucniunt ;  (ed  Deus  ^    '  ^''' '  ' 
non  poteft  triftari ;  igitur  triftari  non  eft  nolle : 
jgitur  vt  prius  probata  cft  illa  minpr. 

Jtem  ,  fecund6contraprcEdidamopinioncm 
arguitur  fic  ;  Dclcdario  eft  per  fc  obie(ftum  ali- 
cuius  dile(5tionis ,  cuius  dilc(5lio  non  eft  per  fe 
obie(3:um  ;  igitur  dcledi^atio  noii  eft  idem  reali- 
ter ,  quod  dileclio.  Confequcntia  patet,  quia  ne 
ficut  illi  a(5tus  non  funt  idcm  rcalitcr  ,  qui  non 
habent  idem  obicdum  realitcr ,  ita  nec  illa 
fun:  iJcm  realiter  ,  qus  non  funt  obiciftum 

ciufJcm 


cttufa  nonfu.. 
turilionis  r*- 
rttm. 

Arg  fecun- 
diim. 

DeteHatitui 
efl  cadem 
mmdiU6ii«- 


Qu^flio  III. 


pottjt  tjfi  »b- 
uclum  dile- 
iti»"''' 
Auguft. 


Ari.ttriium, 
Augaft. 


T>tMon  fff- 
uft  diliiern 
ft  fU  iteri 
deleHttri, 

AtiJloc, 
Ar^,  quanu, 

JttnfemPer 
^niflus  dili- 
git  plus  dtlt- 
Hstur, 


6. 

Ivtpugntt 
tnrrtdtmfen- 
(ifid  quoad 
f/-'m»m  dif- 
ftrtiiiMtnrM- 
fttnis. 


IfHpu^nnt 
dijferenti^m 
jtcnndnm, 

Ktc  dileHia 
tiec  deleei»tio 
dicunt  for- 
Itialiier  fri- 
utnitntm. 


Refttuth 
tloii.  de  fri- 
tln  dubit. 

7«. 

■^n  frui  fi' 
gnijictt  »iiu 
tlieitum  vel 
deltciutio- 
ntm. 


eiu((iem  tStas.  Anxecti&ns  probatur  nc:ab(ente 
deledlabili  voluiuas  non  folum  dc^derac  ipfum 
dele(^bile,fed  po:cft  deHdcrace  dcledlari  in  ipib 
dcle<ftabili:igitui"  dcledlatio  poteft  cire  per  fc  ob» 
iedtum  alicuius  dcfiderij :  igitur  &  afbus  amoris, 
fiuc  dilcdionis >  quia  fecundijm  Auguftinum  8. 
de  Trinitate,  cap.vltimo.  ^ppetitm  inhiantisfit 
amorfruentis.Ced  non  opottet  volaiitatem  refle- 
rtere  (e  fupra  aiflum  fuum,quando  'Jcfidcrat  de- 
led^ari  in  dclciftabili,  cum  fuerit  pra:fcns :  igitur 
icquitur  quod  quando  a<Hu  amoris  diligit  dcle- 
6labile,vel  dclc(iari,  non  oportet  vt  refledatur } 
ergo  dele^atio  poteft  clle  obiedlum  alicuiua 
dilcdlionis  y  cuius  non  eft  dilc^io  per  fe  obie- 
^um. 

Item  ,  malus  Angelus  poteft  fummc  diligere 
fc  ic  non  deledlatur^&c.  ABtcccdcns  probatur, 
quia  (cciyidum  Auguftinum,  i  z.  de  ciuit.cap.vlt. 
Fecerunt  duas  ciHitates  amores  duo,  terrenam  di^ 
holi ,  fcilicet  amorfui  vfjtte  ad  contemptum  Dei: 
ctlefiem  veroamor  Deivfque ad contemptumfui. 
Angcii  igitur  raali  malam  fabtican:  ciuitarem, 
quia  dilcxerunt  fe ,  &  icipibs  pofliint  diligefe, 
quamuis  dubium  fic  an  ifte  adus  malus ,  quo  fe 
inordinatc  dilexerunt ,  manferit  femper  ni  eis 
iden :  igitur  Angclus  malus  diligit  {c,vcl  (altcm 
poteft :  fcd  non  poteft  deleftari.quia  triftitia  ve- 
hemcns  excludit  quamcunquc  delcdationem, 
non  folum  contrariam,  fed  contingcntcm  r.v  7. 
Etl^iccap.ii. 

Itcm ,  aliquis  poteft  intcniiorcm  aftum  dilc- 
i5iionis  habere,&  miDorem  dele6lationcm:vndc 
non  omnis  qui  intCnfius  diliy t ,  intenlms  Jelc- 
datur,vt  p.it«tindcuoti$,qui  ferucntiusaliquan- 
do  diligunt,  &  dolent,  quod  nonpoiTunt  deuo- 
tionem,fiue  deleftationem  habere.  Patec  hoc  in 
adu  fortitudinis,qui  eft  ex  dilcdHone  magna,  & 
tamen  eft  iine  deleiftatione  etiam  paruiHima,  x. 
£thicor. 

Item ,  quod  dicunt  delcifbitionem  &  dilc^io- 
nem  difFerte  fjccunduro  rationem  ,  primo  modo, 
noneft  verum  ,  imo  illa  differentia  eft  in  rc  j  6c 
non  tantum  in  rationc  ,  quia  diledio  clicitur  a 
voluntatc  rcalitcr,  &  non  Iblum  fignificatur  (e- 
cundCim  rationem  procedere  a  voltintatc.  Dele- 
^tio  autem  cft  ab  obie(9:o  dclci^abili.  Vnde  (i- 
cnt  obieftum  fenfibile  eft  cau(a  dele<51ationis  in 
appetitu  fenfitiuo ,  itaobicdtum  conueniens  in- 
tcUigibile,  fiue  bonum  ,  cau(at  delcdationem  in 
appccitu  intelledliuo. 

Item,quod  dicunt.quod  diffcrunt  fecundum  ra- 
tionem  fecundo  modo,  non  eft  verum,qiiia  dile- 
(ftio  &c  delcilatio  non  dicunt  fbrmaliter  priua- 
tioncs.nec  ctiam  vnio ,  quam  dile<Sip  importat, 
quia  vnio  cft  per  fe  habitudo  inter  exrrema  vni- 
ta,  quac  eft  aliquid  pofitiuum  :bc;ifus  enim  vni- 
tur  Dco  pcr  vnionem  formalitcri&  non  per  pri- 
uationem :  agens  enim  approximatum  pafib  agit 
ira,quod  approximatio,Iiue  vnio,pcr  (c  rcquiii- 
tur  ad  adHoncm  agentis  in  paiTum  ,  non  autem 
priuatio  fic  requiritur :  forma  etiam  vnitur  for- 
malitcr  raaterisc  per  ynionem,&nontantumper 
aliquam  priuationcm. 

Ideo  dico  quod  non  funt  idem  ad:us  realitcr 
dilciflio  &  deleiflatio,  nec  funt  ab  eifdtm  agcnti- 
bus,(ed  a  diuerfis  realiier. 

De  fecundo  ,  vtrum  frwtie  fignificat  aifium 

clicitum  tantum,vel  tantum  dcled>ationem  con- 

fequentem,  vel  vtrutnque  fimuUeftcontroueifia 

dc  fignificato  huius  nominis,  &  hoc  cft  proptcv 

Scot.  Oper.  Tom.  XI. 


i7 

magnam  connexionetn  dclc^tionis&  diledh'o« 
nis  i  in(eparabil)terj  enim  concomitantur  delc- 
(flatio  &  dilcdlio  a^um  fruitionis,quia  fi  illa  bo- 
na,  &  c  conuetib :  Qiizdam  tamen  audoritates 
videntur  diccrc  quod  frui  fit  tantum  quid  clici- 
tum,(cilicet  diligere ;  aliquae  autcm  quod  fic  dc- 
leftctio  tantikm  ,  &  aliqux  quod  vtrumque. 
Qucd  fignificat  adum  elicitum,(cilicet  diledlio- 
nis,  vidctur  Auguftinus  dicere  Uh.'.  de  dodrin. 
Chriftian.  cap.i.  Frui  eji  anori  inhtterefropter 
y*,qu£E  adhxdo  eft  in  coipoiibus ,  ex  vi  fcilicet 
motii;3>qua  applicat  fc  appctlbili,  (ch  rci  aniatx, 
&  fic  cft  aiflus  clicitus.  Quod  fit  idcm  qubd 
dele<flacio,videtur  Auguft.diccic  hb.io.dc  Trin. 
cap. ;  o.  Frumnr  cogmtis,tn  ejuihtu  volunrM  dele- 
liata  conquiejcit ,  vbi  cxprimitur  vriumquc  :  fi 
ergo  volumus  dicere  qu6d  fignificat  t.-intam 
vnum  vtactumclicitum,  auiflovitarcs  funt  glof- 
fands,quia  cxprimunt  vtfuiTiquc,dicendequ6d 
loqii?.ntur  dc  fruiticne  quantum  ad  eius  totali- 
tatem,  vclconcoroitantiam.  Sivetb  vtrumquC, 
oportct  tunc  dicere  quod  frui  cft  xquiuocuiii, 
cuius  nonien  cft  vnum,&  rcs  diuci (a,&  non  vna; 
ficut  llias  cft  nomcn  vnum,&  res  diucrfas  (ignf- 
ficat. 

Ad  primum  argiimcntam  illius  opinionis  rc- 
fpondco  quod  maior  cft  falfa ,  nifi  loquendo  dc 
frui  proprie  accepco^  fcilicei  vt  eft  aftus  clicitus 
a  potcntia,vt  dileiff io,  aliter  eft  pridio  cau(ata  ab 
obie<fJ:o,vt  dclcftatio. 

Ad  fecundum  dico  quod  licct  (enfationes 
pofTct  fequi  immediate  dcleiflatk  fcndbilis ,  & 
fottc  illa  (bla,ita  quod  nullus  adus  fit  a  potentia 
elicitus,tamen  in  voluntate  dileftio  immediatii'is 
fequitur  apprehenfionem  ,  &  mediate  illa  dele- 
Ctiuo. 

Ad  tertiam,concedo  maiorem  negando  mino- 
rcm ,  quia  oppofita  delcdlationis  &  dilcfiionis 
funcdiucrfa  realitcr,vt  ptobatum  eft  fupcrms  *. 

Ad  quartum  dico  quod  non  eodcm  modo 
perficic  operationem  d:le(flio"&  dclciftatio,  quia 
dcIc<flatio  eft  quafi  pctftiSlio  accidentalis  jpfius 
operationis  ,  ficut  pulchritudo  iuuentutis  ,  i  o. 
Ethicor,cap,^.A\\c^\o  autemeft  quafi  .aiftus  im- 
peratiuus,velconiungens  parentein  cuni  prole. 


Aneuft. 
t>t  dofhina 
Chriliiaua, 
«4- 


Aufrufl. 


jiuHorit*- 
tes  ht  reion- 
eilimdt. 


8. 

RfljxmJettit 
adarfitmcK- 
tafoftta-.n.x. 


Ad  fecuiidu. 


Ad  tirtium, 

♦  Niim.  j. 
Ad  i^uartum 


rt 


■'^' 


QV^STIO     IV. 


Vtrum  DcuSj  yiator,  peccator,pofini  frui? 

A]cn(.i.f.q.merr;!>.x,.D.Tho  i.t.if,'  i.art.i  D.Bonau. 
hici  j.^.i.cy  i.  Scotur'^.5.^*  ijibiciiati, 

V A  RT  6  quxritur.  Vtrhm  Deies poffet 
frui  ?  Qued  non ,  quia  non  habct  fi- 
nem.   Vtrurn  viatorpojjit  frni  r 
Quod  non,quia  non  habet  nifi  a^um  dcfideiij. 
Oppofitum.  Viator  inhxret  propter  fe  Deo. 
Vtritm  peccator  poffet  frtii  ?  Quod  non ,  qcfia 
non  innititur  immobili. 

Contra  autcm  cft  illud  Aug.  lib.Sj.  qq.q.30. 

Omnis  itaque  hurnana  peruerfitas  ,  <juodvitium 

vocatur  e^fruendis  vti  velU^atcjue  vitndis  frui, 

S  C  H  O  L  I  V  M. 

'DeuM  (fuefcere  infe  ipfo,ptrfe,&primo,hea- 

tum  in  Deoperfe,imfTu>hiliter,nonprimo,viator*m 

$n  eo  perfe  ,  fed  mohUier  ,  peccatorem  aittem  m 

niillo  quiefnre  fimphciter ,  fed  fechndum  quid, 

C     2.  & 


Arg.frtmum, 

Sccitndutu. 

Ttttium. 

Ratii  ad  op- 
fcfttum. 


28 


Libril.  DiftinaioII. 


riperitHr 
qmn  i/i  eor- 
>tr». 


Inl^irituaU- 
bui  tttdtm 
ftftrititr. 


frim^ 

jld  argum.q. 
fecund*. 

Ainrg.quA' 
fiimti  ttrtit. 


($"  ipftmet^  fflfit*  fruUiohis  obieSHm :  quia  alia 
4feamat  inordinato  amore  con^npifcentiA  ,  qui 
fuopomt  inordinatHm  amicitidergafe,  vt  explicat 
Dotior  hte  infcripto  Oxonienft  quift.  {.  vbi  pul- 
chcrrimam  habet  doElrinam  circa  huim  qutfiionit 
matertam. 

Clrca  iftas  quajftiones  prJm6  declaratur  qua- 
liter  in  corporalibus  quadruplicitct  cft 
quios.  Primun)  quictatium  graiiiiun  eft  ccn- 
trum;poteft  ergo  aliquid  quiefccre  prim6,&  per 
Ce  i  ficut  terra  fecnndiim  totalitarem.  Secundo 
quicfcrt  aliquid  per  fc  ,  &  non  prim6 ,  ficut 
partes  tcrr.-e  per  fe  ,  quia  pcr  intrinlccum  ,  non 
prim6  quia  totum  primo.  Tertio  quie(cit  ali- 
quid  non  primo  ,  ncc  pcr  fe ,  quod  eft  mutabi- 
litcr  quiefcerc,fin\plicitcr  tamen  quiefcit,  &  pet 
fcquia  per  intrin(ccum,ficut  graue  in  fimerfitie 
terrai.  Quart6  quiefcit  aliquid  ncc  per  fc ,  ncc 
prim6 ,  ncc  fimplicitec ,  wd  tefpe6i:u  alicuius 
quicfcit.quod  non  fe  habet  immutabilitcr ,  ficut 
homo  naui  quicfcit  rcfpedlu  in  nauis,fimplicrter 
tamen  mbuetur  ;  fic  in  fpititualibns  primum 
ccntrum  realitcr  eft  Deus,  &  pondus  fuumcft 
amor.Ptimo  quatuor  modorutn  voluntas  diuina 
quiefcit  inDco.pet  fe,&prim6.  Secundo  modo 
voluntas  bcatorum.Tcrtio  modo^voluntas  viato- 
rum  (implicitcr  quiefcit ,  quia  immobili  inniti- 
tur  &  potert  dici  qu6d  quicfcit  per  fe  ,  quia  pcr 
intrin(ecum,&  non  pcr  fe :  quia  non  immutabi- 
litcr.  QuAtto  raodo,putanon  fimpliciter,  fed 
rcfpectu  alicuius  z6kas  proximi  quicfcit  voUm- 
tas  peccatorum,quia  innititur  alicui  fpiritui  ma- 
lo,quantura  voluntas  fua  poteft ,  ficut  voluntas 
bona  bono. 

Ad  argumcntum  ptimas  qua-ftionis  dicitur 
qu6d  ratio  finis  eft  ratio  relaia,ratio  fruibilis  eft 
ratio  abfolura,  licct  Dcus  non  habeat  fincm  pro- 
ptie,  potcft  tamen  frui. 

Ad  argumcntum  fecunds  quaeftionis  dicirur 
qu6d  viator  non  habet  fblijm  adum  dcfidctij, 
fcd  etiam  adum  amicitiae,pctquem  fruitur. 

Ad  argumcntum  tcrtiae  quxftionis  conccdi- 
tur  quod  peccator  non  fruitur  proprii,fed  inor- 
dinatc  ,  inhaetendo  illi ,  qued  amat ,  quantum 
poteft. 

•H»«M-«»«»-£*3-  «W  •«•  •S<?H  S<3K  m-J*3-?*3-«» 
^«••£«5-i*3-£f»-E*8-£^-  •*  •M»^&*9-£*3-£*3-J'34-K» 


Atiftot. 


DISTINCTIO     II. 

QViESTIO       I. 

ytrhm  fit  aliquod  ens  fimplidter 
^rimum  ? 

A\ent.t.p.q.i.m*mbx.^q,^.memb.i.  D.Thom.i.^, 
q.^.art.i.fir  q  i^.art.x.D  Bonau  hic  d  ^  art.i.q.x.K\c^. 
art.i.  q.  1.  (^  ) .  Scntus  in  UBur»  Oxonienft  q.  l .  (^  t. 
Suaiez  i.fl.\.c.\.  Varquez  i.f.d.io, 

I  R  c  A  diftin<flioncm  fccundam 
quzritur  :  Vtrum  fii  aliquod  ens 
fimpliciter  primum?  Quod  nort, 
videtur:rn  vniuctfb  fe  habcnt  cn- 
tia,  velut  numeri,  8.  Metaph.t.xo. 
Sed  non  cft  aliciuis  numcrus  fimplicircr  piimus 
in  perfe(ftione:igitur  nec  aliquod  ens  in  vniueifo. 


&  probo  Minorem  :  Totum  eft  perfeAius  fua 
parte :  igitur  fi  eflet  mimerus  fimpHciter  primus, 
ille  effet  numerus  maximus,fed  hoc  eft  inconue- 
niens ,  quia  tunc  non  procedcretur  in  infinitum 
in  numeris. 

Conrri,i.Mct.tex.vltimo,«r^^rwwj<»«  efficiens:  Ratioadof- 
igitur  ptimtini  ailualc ,  quia  vnumquodque  agit  ftfitum. 
fecundum  qmd  efi  in  actH.,hc  fi  hoc,igitur  cft  pri-   ^"ftot- 
mum  in  entitate  &  pctfedione. 

Itcm,vbi  prius  datur  primw  finii,igm\t  &  pti- 
mum  in  bonitare  ,  igitur  &  primum  in  cntitate* 
quia  vnumquodque  qu3nt6  eft  pcrfcftius in bo- 
nitate,tant6  eft  perfc^kis  &  in  entitate. 

Q^^STIO     II. 

Ftrum  primitasfimpUciterfofiit  conuenire^ 
rehtis  alteritti  rationU  ? 

Vide  DoAores  citatosq.x.  Scotum  defrimofrincifit, 
caf  4.  (^  de  Rtrum  frineifio,  q  i. 

•  VxTA  hocquasrituc :  vtritm  primitM  2,. 
\fimpliciter  poffit  competere  entibtu.,fiue  Arg.qu»dftt, 
<  effentiis  altertus  rationis  ?  qu6d  fic,vi- 
dctur;  poftcriorirascfrentialisconue- 
nit  entibus  alterius  rationis ,  vt  patet :  igitur  & 
priotitas  fimpli'citcr.  Confequcntia  probatur, 
quia  correlatiua  conmultiplicantiir. 

Contra,  omnis  multitudo  reducitur  ad  vnita-  e^ai  non, 
tem:igitur&  multitudo  cflentiarum.Confequen- 
tia  probatur,  quia  multitudo  eflenturum  inclu- 
dit  ordinem  efientialem:in  eftentialiter  vcr6  or- 
dinatis  eft  principium,  licctnonin  illis.quz  fuht 
vnius  tationis. 

Hicpropterordincmquarfitorumeftfciendum 
qu6d,ficut  didum  eft  prius,*  fecundurn  nv.IIiim  *  In  Oxon. 
conceptum  ,  qnem  nos  hic  de  Deo  concipcre  q-i-n^-St  5« 
pofrunuiSjCft  aliquid  dc  ipfb  nobis  pcr  fcnotum: 
ncc  ctiam  poteft  e(Ie  nobis  notum  demonftra- 
tione propter  quid  ,  qnia  medium  illius  demon-     ^,^  T>eita4 
ftrationis  propter  quid,q\iod  eft  ipfa  Deitas  in  fe,   nec  ttUa  de 
inquantum  h^c  dcitas,  non  eft  nobis  pcr  fc  no-  Diofunt  »»- 
tum  ,  nec  eft  aptum  per  fe  h.  nobis  cognofci ,  &  ^"  """•  f" 
ide6  ha:c  propofitio,  Detu  eft,  non  cft  per  fe  no-  fif^^Zu^S 
ta:igitur  poteft  dc  Dco  anobis  cognofci  demon-  ri. 
ftratiqne  quia,  in  qua  fumitur  prxmilTa  ab  efFc- 
du  ;  igitur  immcdiatiusoftcndctur  de  Dcotalis 
perfcftio  fub  ratione  illa.qua  irnmediatius  refpi- 
cit  cfFeiium ;  InjiufiTiodi  ver6  rclationes  fimt  ad 
crcaturas,vt  caufalitatis  &producibiIitatis,  idc6 
cx  huiufinodi  rationibus  eft  propofirum  often- 
dendmn. 

SCHOLIVM     I. 

Vt  p^im*  fatisfaciat  qutftioni ,  &  prohet  dari 
altquod  ens  firnpliciterprimum  ,  fupponit  nullurn 
ejfe  Conceptum  de  Deo  nobis  per  fe  notum  demo/i- 

ftratione a priori,^  propter  qnid,y«f  a  poftericri, 
&  ab  effeitibtts.  Detnde  ex  ratione  efficientiit,fcH 
caufalitatis^probat  in  caufis  effentialiftr  ordinatis 
(  quas  admittcndas  effe  demonftrat )  deiieniendum 
effe  advnamftmplicittrprimam ,  &  advnum  tns 

Jimpliciter  quadruplici  primttate.  Diffufiits  ,  df 
clarius  omnia  hac  exarninat  inferipto  Oxonien. 
hicq.i.an.i  i.  (fr  in  traSatu  de rerttm prim.  q.t. 
Deinde  in  refponfione  ad  arg.  i .  q.  dofte  explicat 
illud  Philofophi :  Elfcntix  funt  (icut  numeri. 

Ad 


.1 


Quseftio  II. 


29 


HtfptnJttnr 
frimt  ijut- 
fiitm  »gir- 


t*t:s  dieuM 
imftrficlit- 
ium,  qui 
u«mt 


eimd  Jit  pri' 
mittu  tmi- 
nf»ti*  t 


4« 

D»riprimum 
ffftittn. 


*  In  Ozon. 

Obstiit». 

Tnm  <»  at  ■ 
pitnjlrittitni 
quid  a-  quia 
froetditur  tx 
ntctffttriis. 


X.ffptmfi»frf. 

m» 

*  In  OxoD. 

Tbi  fuf  la. 


♦  lb'd.n.it, 
Triplix  dif- 
ftrtntia  cau- 
farum  ordi- 
t>»tarum. 
Trib»tio  pri' 
m»  quod  dt- 
tur  primum 
«fficitTHtprif- 
ftir  fubordi- 
natiomm 
€»Hf»rum. 
Steundaprt  ■ 
h»tio  tiufdtrm 
tx  eodtm 
ptidi». 


Thti»ittnt. 


AD  primum  fgitur,  diccndum  qa6d  eft  pri- 
mum  cns  fimpliciter  omni  primicate,  qiiae 
non  includic  impcrfcc^ionem  :  huiufmodi  vcr6 
pcimitas  includcns  imperfe^ionem  eft  primitas 
maceriae  &  formje  refpedhi  compoiiti:pars  enini 
imperfedtior  toto  ,  eft  prior  toto ;  fcd  funtalix 
primitates ,  qua:non  dicunc  imperfecSionem,  vc 
priraicas  eminencix,  &independencia:cciplicis, 
puca  duplicis  caufalicacis ,  tSciXi\xx  &  iinalJs, 
&  cercia.quz  eft  cxemplaris.Ha:  vero  primitatcs 
non  dicunc  impcrfcdlionem  ficuc  primicaces  cau- 
falicatis,  macerialis  &  forrhalis,  prxdidls  aucem 
primicates  diftinguuntur:nam  primiias  eminen- 
tias  non  eft  primiras  caufalitatis  ;  non  cnim  ex 
hoc  qiiod  vnum  cns  pr^cminet  alceri.eft  caufa  il- 
liu$:nam  primum  in  quolibec  gcncre  praccminet 
pofterioribus  illius  gcncris.non  camen  eft  cauia 
illorum  ,  fcd  primitas  excmplancis  incclligencis 
exemplata  imitantia  naturara  ,  non  eft  diftinda 
primitas  i  primitate  cauialitacis.  Sicut  enim 
agens  naturale  non  diftinguicurcon:ra  (fficiens, 
ita  agens  per  cognitionem,quod  cft  agcus  exem- 
plans  non  diftinguitur  contra  cfficicns,ideu  func 
tantum  duz  primitates  caufalitatis,  quznundi- 
cunt  impeLfc(fbionem,cfficientiz  &  finalis, 

QuAd  aucem  (ic  aliquod  ens  fimpliciccr  pri- 
mum  iftis  primicacibus,  quaenon  diiunc  impcr- 
fedlioncm,  probatur,  &c  primd  dcprimitate  v.ffi- 
cientis ,  firilicet  quod  fit  aliquod  cns  fiinplicitcr 
priraum  efficiens ,  fic  :  Eft  aliquod  ens  effedum 
feu  produdum:aut  igitur  a  /e,  aut  a  nullo,aut  ab 
alio,&  procede  vt  habes  alibi.* 

Concra  quam  rationem  inftatuc  dupiicirer: 
Primd  ,  per  infiniratem  efficicnria:  in  his  ,  quz 
func  vnius  rationis ,  pet  quod  mcdium  procc- 
dunc  Philofophi.  Sccundo  ,quia  commuiic  eft 
demonftracioni/»r«^ffl'  ^»iW,&  tjuia,vt  pcocedant 
cx  neccfTariis :  in  przdiAa  vero  demonftratione 
quia,  proccditur  cx  contingcntibus,  ciim  accipi- 
tur  aliquid  efte  produdum  &  efFedum,hoc  cniin 
cft  contingens. 

Ad  exclufionem  inf>antiz  primz,  przmifi.* 
qu6d  non  cft  proccfTus  in  infinitum  in  cflcntia- 
liter  ordinatis.quud  eft  veriiro,&  fecundum  Phi- 
lofbphos,procedendo  a  pofterioribnsaJ  priora.ik 
quibus  dependenr,  cx  quo  demonftrant  primum 
efficiens  ellc  Ad  quod  przmiirum  denotandiim 
przmifi  primo  quod  non  cft  idem  loqoi  dc  cau- 
lis  pcr  fe  fiue  cftcntialicecordinatis,  &  per  acci- 
dens  ordinatis. 

Secundo  pofui  *  triplicem  differentiam  inrer 
caufas  per  fc  ocdinatas,&  per  accidens  ordinatasi 
cxqua  difFcrcntia  triplici  triplicictr  oftt-ndicur 
pcimum  elficiens  etfe.  £x  prima  fic:cx  hoc  cnim 
quod  in  caufis  cflencialicer  ordinacis  fecunda 
in  caufando  dependec  ^  priori,  fi  efFenc  infin^cz, 
ita  qu6d  quzlibct  ab  alia  ,  non  folum  quzlibec 
pofteciore(Iecilpcioci,fedvnincrfitascaufatorum 
ab  alia  caufa,  non  abaliqua  illius  ordinis  ,  quia 
idem  efTer  a  fe ;  igitur,  &c. 

£x  fecunda  differencia :  fi  caufz  efrencialicer 
ordinatz  ellenc  alcerius  rationis,  accipiacur  cau- 
fapofterior:quant6  pofterior,tant6  impcrfc^or, 
&  quanto  caufa  fupcrior,  rant6  pcff«dlior  :  igi- 
tur  fi  in  infinitum  eric  fuperior,in  infinicum  erit 
perfc(flior  :  &  fic  propofitum,qu6d  eft  cfficiens, 
quod  indepenter  caulac ,  quod  cft  primum  cffi- 
ciens  fimpliciter. 

£x  ccrcia  diffcrenria  fic ;  fi  caufz  cncncialitct 
Scot.  Oper.  Tom.  XI. 


ordinacz  fimul  concnrrant  id  prodndionem 
effedus ,  &  illz  fint  infinitz  ,  igituc  infinica  in 
zStxi. 

Ad  hocetiam  induxi  *  duas  alias  perfiiafiones. 
Prima  bft ,  fi  fir  proceftus  in  infinicum  in  caufis 
cfTencialiter  ordinaci^,omncs  erunr  caufatz  ,  & 
fic  ab  alia  caufa ,  quz  omnes  ciiint  mediz:  &  fic 
tenet  ratio  ^\).\\o^o\>h\,ii..Mei .text .i^ .ic  cft  ea- 
dem  ratio  in  virtuce  cum  illa ,  quz  accipicbacur 
expcimadiffercmia. 

Secundaeft,  c(fe  fFcdliunm  nullsm  imperfc- 
«Jlioncm  impoctat  dc  fe^quod  aucem  nullam  im- 
pcrf  ftioncm  imporrat,  poteft  cfTc  perfcdio  fine 
impcrftdlioncfcd  nihil  caufar  finc  impcrfedio- 
ne,nifi  independcnrer  caufcr :  igicHr,&c. 

Scd,vt  p.i[er,omiics  przdiiSlac raciones  fuppo- 
nuiic  ordiDcm  cfTcntialem  caufarum,quod  fortc 
negaret  quis  percinaciter ;  dicendo  quod  omnc 
quod  producitur  ,produciturfufficienter  ,  ficut 
\  caala  lutali  a  caufa  particulari  eiufdem  rano- 
niSjVt  Filiusa  Patre,&  fic  in  infinitum. 

Contra  hoc:produftum  fi  pioducarur  a  caufa 
altcrtus  rationis,  fequitur  ptopofitum  vc  priijs:fi 
icaufa  ciuldcmraiionis,cunccaufa,aqua  produ- 
ciiur,  fuit  poflibilis  produci :  &  fic  in  infinitum; 
femper  eiiiin  natura  habebit  cumdem  modum 
cftcndi,in  quolibet  ciufdem  rationis,  ita  qucd  Ci 
vnntn  fuit  ptoducibilc,&  quodlibct  in  iiifinitum 
fucccffiuc  a  viccute  alicuius  caufz  pcrmanenris 
cum  cota  fucceffionc :  nulla  auicm  lucccffio  po- 
tcft  concinuari ,  nifi  in-virruce  caufz  pcrmancn- 
ris  cum  cora  fucccflionc :  nihil  jurem  fiicceftio- 
nis  poceft  eftecura  coca  fuccelfionc,&  non  con- 
cinuacur  a  nihilo;crguabaliacaufa,qiiz  nihil  eft 
fucccffionis  illius  continuaturilla  fucceflio:Om- 
ne  igicur  quod  producirur  a  caufa  accidentali- 
tcr  ordinata,clIencinliiis  producicur  a  caufacA 
fencialiccr  ordinata ,  &  fic  exclufa  eft  pcima  in- 
ftantia. 

Ad  fecundam  inftaniiam  *  eft  refponfio; 
qu6d  illa  demonftracio,  fiue  ratio,duplicirer  po- 
ceft  ficri :  Vno  modo  furaendo  pro  anceceden» 
ce  propoficionem  concingenccm  de  ineffe  ,  quz 
nota  cil  fenfui ,  fcilicec  quud  aliquid  fic  produ- 
£lum  in  adlu  ,  quod  nocum  eft  fenfui :  quia  ali- 
quod  cft  mucacum  ,  quod  ncc  ncgaret  Hcracli- 
cus,  &  fic  cx  veris  euidcntibus ,  non  camen  ne- 
cclTariis,  fequicur  conclufio. 

Alio  modo  poceft  ratio  ifta  forraari,fumendo 
pro  antccedenci  propofitionem  de  poflibili,  quz 
enunciatur  fic:qu6d  cA  poffhile  alitjMid  protiuci, 
igitur  poffibile  eil  alicjutd  ejfe  produ^titum  ,  ©• 
c-iufatiuum  eini.  Ex  quo  fcquitur  qu6d  eft  ali- 
quid  produAiuura  primum  Confcquentia  pro- 
batur:quidquid  poteft  ellc,fibi  noii  icpugnar  cf- 
fe  ab  alio;  eft  probatio  nccefratia  ,  quia  i\  poteft 
efle,&  nor;  ab  alio,  igitur  neceflario  cft. 

Ex  didlis  fcquitur  quod  cft  ens  primum  in 
emineiitia,  quia  in  ordine  clfcntiali  fempcr  cau- 
(a  cft  zquiuoca  refpcdlu  fui  efFeftus  :  caufa  au- 
tem  xquiuoca  eft  nobilior  fcmper  fuo  cffeflu, 
cum  non  pofllt  cfle  zquc  peife<5la  ,  nec  miniis 
perfc<fla :  fic  enim  diccicra  quod  coelum  &  oro- 
ni.i  alia  poflcnt  produci  a  mufca. 

Ex  his  probatur  qu6d  eft  primum  ens  pri- 
mirate  finis  ,  quia  cinnc  agcns  agit  proprer 
fincm ;  fed  piimum  cfficiens  eft  perfeftc  agcns; 
igitur  agit  proptcr  fincm  ,  non  proptcr  fincm 
alium  a  fc  :  quia  tunc  illtid  eflet  cminentius 
C     j  priroo 


♦  Ibid.n.14. 


6. 

Prthatur  J». 
riordinemtf 
fenti»ltm  i» 
e»nfi. 


Ad  obiecH»-' 
nem  rtcunda. 

*  Vide  h»s 
inftarias  fu- 
pra  nK0i.^ 


Caufa  t^i~ 
u»c»  tfi  fem- 
fer  ptrftRior 
tftciu 

D»iur  primH 
inimintnti». 


8. 

E/  primtmt 
primuatt  fi- 
finis. 


3° 


Libri  I.  Diftindio  11. 


frmum  effi- 
piens  ejl  pri  ■ 
p>um  exem- 
flans. 


9' 

Jld  argum. 
frincip/tU 
frimt  qu*- 
fiitnis. 


^uomoiio  !»• 
ttllgendum  > 
cflcnci?  fuiit 
ficuc  nutuc 

(i. 


Auga!l!. 


Vide  de  R.e- 
rum  princi- 
pio  q.i£. 

*  In  Oxon. 
fufiaciuco. 


10. 

ptc''po  1. 
quijlionis. 
^na  primitHf 
effictentit  i» 


primo  efficicnte ;  quia  finis,  qui  cft  alius  rcaliter 
ab  agente  intendcntc  finem,  eft  ens  eminentius, 
cura  cauia  finalis  fit  nobiliflima. 

Vltimo  dico  quod  primum  efficicns,  fiuc  cf- 
ioOtiaxii  cft  primum  cxempians.quia  primum  cf- 
ficicnSjVt  patet  prius^agit  perfedc  ptoptcr  fincm: 
igitur  vel  proptcr  finem  ,  quem  fognofcit  ;  vcl 
propter  finem,  in  qucm  a  cognofcentc  ditigicur: 
iion  fccundo  modo.quia  primum  cffcdliuum  non 
poteft  ab  alio"ordinari ;  tunc  cnim  non  cflct  pri- 
mura  effcftiuum;  igitur  primum  effcdiuum  agic 
propter  fincm,quem  cognofcit ;  fed  agcns  prop- 
tcr  nnem.quem  cognofcit,  ordinat  pcr  cognitio- 
ncm  cfFcftum  fuum  in  finem  cognitum :  Ergo 
primum  cfFcAiinjm  ordinat  cffcdlum  fuum  in  fi- 
nem  cognjtumifed  hoc  cft  ordinando  cxcmpla- 
ritcr:  cura  igitur  non  ordinet  in  finem  fccunda- 
rium  alium  a  fe,  igitur  in  primum  finem  imme- 
diatc:igitur  eft  primum  exemplans:fic  patet  qu6d 
eft  alfquod  primum  cns. 

Ad  rationcm  in  contrarium  de  fimilitudine 
intct  ordincm  numcrorum  ,  &  cflentiarum ,  di- 
cendum  quod  licct  ordo  eirentiarum  in  vniuerfo 
in  multis  nflimiletur  ordini  numcrorum,non  ta- 
mcn  fimilitudo  tcnet  in  fpcciali :  fimile  enira  cft 
in  dependcndo:fcd  c  conuerfo  ;quia  numeri  po- 
fteriores  dcpcndent  a  priori  ,  qui  eft  impcrfc- 
£tior,quia  eft  pars  pofterioris ;  totum  autem  dc- 
pendet  a  partc ,  vndc  hic  ptrfeilius  dependetab 
impctfeftiori.In  cntitatibus  cllcntialiter  ordina- 
tis  non  fic,fcd  c  conucrfonens  cnim  imperfedlius 
non  eft  pars  refpe(!iu  entis  perfcAioris ;  ncc  cns 
pcrfedius  cft  totuni  aggrcgatum  cx  cmibus  im- 
pcrfeftioribus ,  fcd  totum  virtualiter  continens 
perfeftiones  entium  impcrfcdlorum ,  &  pracha- 
bcns  eas  ;  idco  in  fpcciali  non  cft  finiile,  quam- 
uis  fit  fimilc  in  gencrali,qu6d  ficut  vnus  nume- 
tus  dependet  ab  alio,ita  in  elfentialiter  ordinaiis 
vnumquodque  dcpcndet  ab  alio. 

Alitcr  poteft  dici ,  quod-  in  numeris  eft  deue- 
nirc  ad  numcrum  pcrfcdifnmum ,  &  etiam  ad 
numcrum  maximum,qui  fit  in  intcUciflu  diuino, 
in  quo  habct  cflc  numcrus  infinitus  ,  fccundiim 
Auguftinum  i^.de  Trimf.frf^.i^.infinitas  nume- 
ri  ,  quamuis  infinitotum  numerorum  nuUus  fit 
numcrus  ,  non  eft  taracn  incomprchcnfibilis  ei 
in  cuius  intcUigentia  non  cft  numerus  ,  S>c  fortc 
numerus  non  habct  efe  aiiud,nifi  in  cognoden- 
te.  Illa  autem  qua:  hic  breuiter  tanguntur  fiiic 
probationibus.qtixrc  difFuse  alibi.'*' 

SCHOLIVM     H. 

Refpondet  hic  ad  fecundam  (juxflionem,  &  do- 
cet  non  fojfe  dari  duM  caufas  frimat  efficientes 
eiufdem  ordtnistfrohatcjHe  pnfertim  ex  illo  incon- 
uenienti ,  ^uia  fequereiur  vnum  &  eurndem  effe- 
nim  dependere,&  nondependere  ab  vtracjue.Plu- 
ra  de  his  habet  in  Oxonien.t].  j .  Deinde  duo  infert 
corollaria.Vnum,cjuod  primumejficiens  tfl  primum 
refpeUu  non  folitTn  vniut,  verum  refpeilu  omnium 
effefltbilium.  Secundum,  nihil  accidentale  concitr- 
rere  ad  huiufmodi  primitatem. 

AD  quaeftionem  fecunda  dicendum  eft,qu6d 
videtur  habcrcduosintelle(ftus,vnum  com. 
parando  primitatem  ad  primitatcm.vt  primita- 
tcm  vnius  eilcntiaj  ad  primitatem  aliam  alterius 
en'entia».  Sed  fccundum  iftum  intcllcdum  non 
pfl  pofnbilc  vt  primitas  fimplicitcrconipetatef- 


Nonfoftm^ 
dari   du* 


fentiis  pluribus  altcrius  rationis:qHia,Ccut  patc'! 
ex  rationibus  pofitis  in  quaeflione  pra»cedentc, 
cui  competit  vna  primitas,qu«  non  includit  ipi- 
perfedionem ,  &  altera.  Vndc  cuicompctit  pri- 
mitas  cftentix,  eidcm  ineft  &  omnis  alia  primi- 
tas  non  includcns  impcrfcdkioncm  ;  vnde  cui 
compctit  primitas  cffiGientiac  ci  ineft  primitas 
eminentix,&  fimilitcr  finis,&  cxcmplantis. 

Alius  ver6  cft  intelledlus  quaeftionis,  anom- 
nes  \\\x  primitafes  quatuor  compctant,»cl  con- 
nenire  poffint  cifentiis  akerius  rationis?  Et  dico  'f-/^  '^." 
quod  non ,  quod  oftenditur  prim6  fic  ,  &  caufa  ,,„/aw  «r- 
brcuitatis  loquamur  de  vna  primitate,  fcilicet  cf-  nis. 
ficicntis.  Si  dux  clTcntis  altcrius  rationis  pof- 
fint  cftc  ^mpliciter  prims  effcftrices ;  aut  igitur 
refpcdlu  eorumdcm  cffcduum.fiue  effcdus :  auc 
refpcdlu  aliorum:non  primo  modo.quia  rcfpcdu 
ciufdem  caufati  non  poffunt  cflc  caufae  totales 
ciufdem  generis,&ordinis:aliter  autem  poflibile 
cfTet  vt  idem  cffc(5l:us  dcpenderet,  &  non  depcn- 
dcret  ab  vnaquaque  illarum :  igitur  mult6  magis 
ncc  dux  caufs  cfficientcs  prim£,quia  illx  efTcnc 
eiufdem  generis,&  ordinis,&  neutra  dependerec 
ab  aiia  in  caufando. 

Probatio  anteccdcntis.Sint  AicB  duae  caufx 
totales  cfficicntes  refpc(5lH  ciufdcm  efFe(ftus  ,  cx 
quo  A  eft  totalis  caufacfficicns  illum  cfFcAum,  prob*iMrprl. 
pofito  y4  poteft  cfFcdus  poni  ab  illo  :  igitur  cir-   w». 
cumfcripto  B  poteft  cfFe^aus  illc  poni ;  fcd  pcr  vrtus  tfaut 
fuppoficum,5  cft  totalis  caufa  illius  efFe(Slus;er-  Z','^^,^,  ^ 
go  aliquid  cftet  caufa  alicuius  efFc(flus,a  quo  ef-   duabuscMufis 
fe(flus  non  eft  dcpendens,quia  non  dcpcndct  ab  totalibut. 
eo  cllcntialitcr.finequo  potcft  ellc.  Confequcns 
autem  cft  manifcftum  impoflfibilc  :  igitur  opor- 
tet  dicere  (ecundum  mcinbrum,  quod  fi  illa  duo 
ponantur ,  quod  funt  caufae  totales  refpeftu  di- 
ucrforum  efFeAuum:fcd  hoc  cftimpofIibile;quia 
C\  fit ,  aut  rcfpedu  duorum  efFe(5i:uum  ciufdcm 
fpeciei,aut  diuerfarum  fpecicrum.  Primo  raodo 
non  ,  quia  illa  qua:  funt  eiufdem  fpecici  non  re- 
quirunt  diftin(ftas  caufas  fpecie:Nec  fecundo  mo- 
du,quia  fi  illi  efFe(5his  fintdiuerfifecundum  fpe- 
ciem,crgo  habcnt  ordincrae(Icntialcm:quia^ff- 
cies  in  vniucrfbyf  habent  ficut  numeri,  ex  S.McP.    Atiftot. 
tcxr.io.fcd  omniaquje  habent  ordinem  cflentia- 
lcm  rcducuntur  ad  vnum  primum  vnius  rationis 
cx  quadruplici  primitatc  prxdida,  vt  probacum 
eft  in  prima  quaeftione:igitur,&c. 

Itcm,{ecund6  hoc  probatur  pcr  Philofbphum 
II.  Metaph.  fi  fint  duo  prima  entia  alterius  ra- 
tionis  ,  habcntia  fub  (e  proprias  coordinationcs, 
&coordinatarefpe(f);u  vniuspriroi,non  habcrenc 
ordinem  ad  coordinata  alterius  coordinationis, 
toUeretur  ab  vniuerfb  natura  boni,qu£  confiftic 
in  brdine  partium  vniuerfi  ad  inuiccm,&  ad  pri- 
mum.  Vnde  potentcs  plura  principia  alterius 
coordinationfs  inconncxam  faciunt  vniucrfi  fub- 
ftantiam,ficut  dicit  Philofbphus. 

Terti6  probatur  hoc  fpccialiter  dc  primitate  TmiK 
emincntix  :  nam  ficut  in  omni  gencre  eft  ftarc 
ad  aliquam  vnam  menfuram  ,  qux  eft  menfura 
omnium  pofteriorum  in  illo  gcncre,ita  in  gene- 
rc  totius  entis  ncccftc  eft  ftarc  ad  vnam  mcnfu- 
ram  fimpliciter  primam  ,  quae  eft  omnium  alio- 
rum,  ficut  patet  ex  mcnfuraMathematica. 

£x  didlis  fequuntur  alia  corollaria  :  Primum         i  j,. 
eft ,  qu6d  primum  efficiens  non  tantiim  cft  pri-  CorolUrium 
mum  fccundum  efmd    refpe(flu    cfFc(flibilium  primum. 
vnius  coordinationisjfed  etiam  ratione  oranium 
efFe6libilium:&  fic  etiam  dc  primo  emincntc  8c 


II. 

iecM»di, 


QusEftio  11. 


31 


ytilillh  qitd- 
Jtt0niife(m>^ 
ii. 


CorolUriHtn 


tntelUKit 
Oti  n»n  e[i 
ffjl  aaidens. 


ij. 

Ad  »rg.fe- 
fundt  qu*- 
fiitniu 


^titfiediiH- 
telligi  dehtt 
tirreUtiud 
pTfiul  multi- 
fiicart  t 


A'itri>fiif- 
t'e  negaiiiur. 


fin£ :  cum  hxc  cohuchiant  fei<lem  ti  priori  qus- 
ftione:Vnde  feqoicm-  quod  fit  ens  vnius  rationis 
fimplicitcr  ptimoili. 

£t  cx  his  pciicc  necellitas  illius  quxftionis, 
ham  ex  raiionibus  quxilionis  prxccdencis,  non 
cft  probatum ,  nlH  aliquodprimum  vnius  coor> 
dinationis  ,  &  poilet  nliquis  dicece  atiam  eiTe 
coordinacioncm  habentem  fuum  primum,  &  fua 
cflfeftibilia :  Vnde  ciim  in  quxftione  prjtcedcncc 
arguitilr  quod  hoc  produwlum  producicur  ab 
alio',  &  non  in  infinitum ;  ergo  eft  ftare  ad  ali- 
quod  primum  illius  coordinationis,vt  ad  folcmt 

Dicercc  aUquis  quod  vcrum  cft  ad  primuni 
illius  coordinationis,  vt  ad  folemjfed  prseterifta 
fortc  diccrcf  aiiquis  quod  fint  producibiliaaltc- 
riusrationis  ,  qux  habcntfuumprimum,  vtpote 
lunam,  idc6  ncceflb  fuit  conicquenter  quxrcre, 
an  poflint  eflc  duo  primaentiaatcerius  rei  fiue 
rationis  :  &  probare  qu6d  fit  tantum  vnum  ens 
fimpliciter  primum  ciufdem  rci.  An  vero  talc 
(it  tantum  vnumnumero,  vel  pluraj  pertinet  ad 
quaeftionem  fcquentcm  *  de  veritate  Dei. 

Sccundnm  corollarium  eft,qu6d  ciim  iftapri- 
mitas  tantum  conuenit  vni  etlentiz  ,  videtur 
qued  nihil  facicns  vnum  pet  accidcns  cum  ilta 
eftentiarequiratur  ad  primitatem  illius  cftentij;.' 
quiafi  rcquireretur ,  igicitrillanon  tantum  coil- 
Ueniret  vni  cflcnciaei 

Ex  hoc  fequitur  quod  nihii  potcft  fibi  acci- 
dere,  quod  pertinet  ad  illam  primitatem,&  vlte- 
rius  cum  intellcftio  diftinda  diftin(5lorum  per- 
tineat  ad  primitacem  cxemplantis  &  cfficientis 
pcr  cognitionem  j  (equitur  qu6d  intetleftio  illa 
non  poceft  efte  accidcns  illi  cflcncia: ;  crgo  illa 
intelIcdio|eft  fua  cflentia  ,  &  h  conucrib  fua  cf- 
{entia  cft  illa  intelleftio  a£luatis,&  hoc  eft  neccf^ 
(arium  ad  quxftionem  fequenltem  de  infinitactf 
phmi  eritis. 

Ad  rationcm  in  (Jontrarium  cum  arguiturj 
SuNt  plnrit  ptjferiora :  igittir  &  pripia  plura :  di- 
cendum  quod  con(equentilnon  vatet :  quia  re- 
deundu  a  pofterioribus  ad  primura  redicur  k 
multitudine  ad  vnum. 

Ad  probacionem,quando  dicitUr  qu6d  multi- 
phcatovnocorrelatiuorum,mulcipIicatur  Sc  rc-' 
liquum  ,  dicendum  qu6d  hoc  verum  cft  fecun- 
dum  r6lariones,non  fecundijm  abfoluta.vc  quot 
funt  fitiationes ,  tot  funt  patcrnitates ;  fcd  non 
tor  abtbtuta  fuppofica ,  in  quibus  funJancur  itlcE 
paternitates  j  &  idc6  tot  funt  primicates  in  pri- 
hio  cntcquot  pofterioritates ;  fcd  non  totelTcn.' 
tiz  prim£,in  quibus  ittx  primitates  fundcntur^ 

QJV  ^  S  T I  O     III. 

P^trtint  ens  JimpUciter  primum  rej^cSia 

ommum  pofieriorum  fit  affu 

infnititm  intenptte  ? 

tJo^orej  eitatiin  qu/tft.anteeeJenti.  Scotus  in  leSur» 
6xen,hic  q.i.  ^-  t.^»  if.^  1.  Mei»fh,q  ^.^.  (^  6.  ^ 
tih  9  q.y^  defrimofrine^.^.  (^  i»  Thearem.  §.  non  po- 
teft  probatt,  ^  $.oinQis  caafa,(^  8  Phyf.  q.  6.  (^  lib  j. 


V  6  D  non  ,  quia  cauia  a«5liua  virtutis 
infinitae  nihil  repugn.ins  fibi  compati- 
turfccuininefFeftu  :fcd  primum  cffi- 


cicnScothpatitiirfecum  in  efte^  aliquod  fiW 
repugnansiCtgOj&c.  Maior  pattt:fi  cfficiens  ali- 
quod  fit  virtutis  a<aiuae  infinita;  j  igitut  deftruet 
t>mnc  rcpugnans  fibi.  Minor  probatur  :  Multa 
mala  fiunt  in  cfFeftu  ,  malitia  autcnj  repugnat 
bonitati^liuinx. 

Contra,in  Pfalrtlo  47.  t^4|«««  Dominttf,  &  ?»■'  P»***  ^' 
laHdabilis  nimitt  &  magnitndinis  eim  non  ejlfi-  q^^^^^ 
m/,igicurj  &c,  Item,  D.imafccnus  lib.  1.  fid,oith. 
tapitulo  u.  dicit  quod  eft  Ptlagm  infinita  ctn' 
ttne;:s. 

Hic  primo  pbnenda  t^  fignificatic»  nominis        1. 
iw/wjri  qiK-E  vidccur cfleifta:qu6dinfinitumcft,  >-..,/..  ^ 
^nod  quodcHn^ue  finitum  daium  vltra  omnem  •~^  J""y'- 
propmionem  excedit ;  vt  albedo  infinita  exccdit 
quodcunque  album  finitorui^i   graduum  vltra 
omncm  proportionem  j  ficautcminccllige.ndo 
infimtum  conucniunt  omnes  ,  tam.Sanfti  quam  ^'"IV'^^* 
Philofophi ,  quod  ptimum  cns  fimpliciter  fit  ihiiofofhi 
aftu  infinitum  :  quod  patet  per  Philofbphum  primi.m  em 
iertioThyficorumtex.  ^o.  qui  ait  omnes  concc-  eftpmpliei' 
dcre  priraum  principium  eflc  infiilicum ,  &  om-  ^*^"^'*  '"fi' 
nia  continerc,  hoc  autem  licct  nt  conccftiimab  Afi!lot. 
omnibus,aIiqui  oftendunt  fic :  Materia  quodam-  Henr.quodl. 
modo  finicur  pcr  formam  &  decerminatur,  for.»  4.q  vltima. 
ma  etiam  finitur  p«  materiam ,  fed  difFcrencer ;   ^'c^urd.hrc 
maceria  enim  finita  per  formam  perficitur  cx  il-  »"'4.q.4. 

,    r    •  •  r       %  ■  o-)»-r-  rrm»  ratig 

la  hnitione,  fcH  dctermmatione;&idcoinnnitas  qua  frobant 
rnatcria:  impcrfc<fiioncm  includit,fcd  t  conuerfo,  infiniiMtei» 
forma  finita  per  materiam  non  perficitur  ,  fcd  D«. 
conrrahitut ,  &  ideb  fua  infinicatio  eft  pcrfe- 
dionis ;  igitiir  cum  ejfe  Uei  fit  formalifCmum 
quid ,  non  rcccptum  in  materia,  ncc  rcceptibile 
in  matcria,  eric  infinitum  infinicatc  formali. 

Scd  hac  racio  non  concludit :  fi  quilibet  a<flus  Rtiidtun 
hon  reccptus  in  maicria  habeat  infinitatem  per- 
<aionis,  &  forma  Angclica  eft  huiufmodi ;  ergo 
Angelus  eft  formaliter  irifiriicus. 

Scd  d  icunt  ad  hoc  quod  infinitum  dujpliciter      ^,  ;^„ti. 
ilitelligitur  :  ad  fupcrius,&  ad  infeiiiis:infinituitl  tumdic»iuT 
dutem  ad  infcrius  eft  ,  cuius  forma  &  a<51:us  non  ferre^eaum 
rccipitur  in  materia  ,  fcd  infinituni  ad  fupcrius  ^.f;/^'^' 
cuius  effe  non  eft  ab  alio  participatum  ,  vndc 
quia  Angelus  recipic effe  a  fuperiori  agencc,  idco 
finitur  ad  fuperius,fc<i  non  ad  infcrius. 

Concra.    Quamuisea,qua;funtacaufis  fint  ^, 

finita,  non  proptcr  hoc  tamen  formalis  ratio  fi-  Refumtur. 
nitatis  alicuius  encis  finiti  eft  in  refpeiSlu  ad  cau-  rimttufor- 
fam  :  quiafinitas  rci  incft  fibi  intrinfccc  vt  ad  fe 
comparatur,quiafinitftS  rci  noH  dicic  nificertum 
gradum  fuac  circntis  ,  &  quantitatem  virtualem 
fiuE  eflentia::  ficuc  econuerfoihfinitas  in  primo 
encedicit  modum  fu.-ecflentis  illnnicaca  :  ergo 
formalis  ratio  finitatis  cirenciae  Angeli.non eft  in 
rcfpedu  ad  aliud  genus  naturaepcr  rcfpciftum  ad 
efle  rcceptidum  in  ellentia,  quia  fecundum  eos, 
ejfe  eft  accidcns  cflentia? . 

Confirmatur  :  effe  eft  quid  pofterius  eircntia;   Confirmaiur. 
igicureflcntia  iniilo  priorinihithabcbitde  infi- 
nitace :  igitur  tunc  intclligeturin  fefinica ;  Vnde    °^"'fX'',n 
qn:clibec  cfTcntia.quic  cft  limicata,prius  eft  in  fc  t»lequam  ia 
finira,quam  ad  aliud  finiatur;vt  patct  de  corpore,  ordinead  a- 
quia  enim  finitur  fuis  terminis  ide6  finitur  ad  Hi^J. 
aliod,  non  e  conuctfb,  vt  patct  de  vltimo  ca:lo :  ^uff^j*';^ 
vndc  faciunt  fatlaciam  confequentis,ficut  in  illo  oxon.Vi. 
fophifmate,  j.  Phyf.text.  j  1  .&  74- 

Alia  ver6  latio ponitur  a  quibufdam  talisivir- 

tus,qu<c  poteft  fuper  extrema  habentia  infinitam 

diftantiam.cft  infinita  :  fcd  virtus  diuina  efthu- 

iufmodi ,  cum  in  crcatione  poflit  dc  nihilo  ali- 

C     4  quid 


mnliter  ntn 
cmfislit  i» 
reJpeciu  ad 
eaiifam. 


n-M- 

Secundtt  ra- 
tio  aliorum 
frobans  infi- 
nitatem. 


3* 


Libril.    DiftinaioII 


i^ttUeo. 


.4- 


J/ton  fft  ii- 
finnti»  infi- 
tif,  inter  ent 


Atiftot. 


CtnfirtmHnr' 


*VideJeo- 
tum  in  i-  d- 
I.q.i..&4.fc 
d.4}.qi. 
Artftot. 


r- 

frobatur  «a- 
jiniltu  primi 
tntis  ex  pri- 
«luate  effi' 
tientit. 

Gonfequen- 
ti»  p'cb4i»r 


^nid  producere .:  igitur  ,  &c.  &  diciim  qudd 
quatnuis  minot  credita  fuerit  de  creatione  ,  qua 
ejfe  dur.itione  requitut  non  (rjf<r,tamendcmonftta- 
bilis  cft  dc  crcatioiie  qua  efi  natuta  fequiiut  non 
f^,quomodo  ioquitut  Auiccnna  6.  Metaphc.i. 
de  cicationc  ;  quia  fi  cft  ptimuni  cfficicns.quod- 
Jibet  aliud  capit  totum  ejfe  ab  e»>  &  totalirer  : 
alitct  cnini  JS  non  totalitet  e(l«  ab  co,  non  cflet 
primUtli  efficicns:fed  quod  capit  tbtum  e£e  fuum, 
&  totalitetab  illocr£atHt,fic,qii6d  poftcrius  per 
natutam  habet  e^e  quam  nonejfe  fccundum  iraa- 
ginationemAuiccnnx. 

Vidcturmihi ,  qu6d  ncc  ifta  ratio  condudit, 
quia  quando  inter  aliqua  cxttema  non  eft  diftanr 
tia  media,  fed  tantum  proptet  vnum  extrcmum 
excedenSjtanta  cft  diftantia  quantum  cxtremum 
cxccdens :  fed  intcr  alicjuid  &  nihil  non  cft  me- 
dium  ;  igitut  fi  fit  aliqua  diftantia,&  cxtrcmum 
pofitum  fit  finiium ,  ctiam  diftantia  erit  finita. 
^xemplum  j  Tanta  cft  diftautia  inter  Deum  & 
preaturam,quantum  cft  ipfeDcus:fcd  intct  con- 
tradidoria  non  cft  medium,  i .  Poftetior,  cap.i. 
Contradiilio  efl  oppofitio,cHius  ftCHndiim  je  non  eft 
meditim  ;  quia  intet  ens  &  nihii  non  cft  mc- 
dium:extrcmum  autem  excedcns  non  eft  infini< 
tum,n:ilicet  ens. 

Confi  rmatur :  quod  poteft  totaljter  fiiper  tcr- 
minum  ad  ^«^w.-potcft  fupct  tfanijtum  4  tetmi- 
no  k  (jMo  ad  tcrminum  ad  <juem:A\uet  cnim  non 
poffet  fupet  terminum  ad  cjuem :  fcd  extrcmum 
hic  eft  finitumrigitur  poflc  fuper  tcrminum  \\\\- 
jufinodi  non  concltidit  infinitatcm  virtutis :  igi- 
tur  nec  poiTc  fuper  tranfitum  ad  terminum  ad 
qHem:non  vidco  ramen  quod  dcmonftrent  ratio- 
nes  iftac.  Ad  pr.obationcm  patct  alibi''^:  &  quo- 
roodo  eft  inteiligcndum  qiiod  contradidoria 
maximc  diftant  negariuc  &priuatiuc  ,  fedcon.- 
trarietas cft maximadiftantiapofitiue:;x  lo.Me- 
faphyj.tex.iy 

S  C  H  O  L  I  V  M. 

Fnemijfa  infiniti defcriptione  &  probatOy^uod 
tton  haheat  infinitater»  ex  comparatione  ad  alia, 
fed  intrinfece  &  immediate  afe,  attultt  duoi  ra- 
tiones  Henrici,Richardi,&  aliorum,fuihu^  conan- 
tur probare  dari  ensprimum  inJinitum,quM  velu- 
ti  inefficaces  reiecit ;  de  quo  videndns  e^  in  Oxo- 
ttien.q.i.  a.  num.  i^.Nunc  autemipfe  eamdtminfi- 
nitatem  primi  emis  prohat  ex  cjuadruplici  primi- 
tate,videUcet  e§icientii,,exemplaris ,  eminentia  (^ 
finis  ,  cjuas  diffufius  prefecufiu  eji  tjutftione  prxci- 
tata:,&  tn  tratlatu  de  rerum  pnncipta  tj.i.  Aionet 
tamen  in  fine  qutftioni^  omnes  rationes  h^  non  ef- 
fe  demonftrationes,fed  perfuafiiines  prohabilfs, 

1De6  oftendo  primi  entis  infinitatcm  cx  cins 
quadruplici  primitate:  primo  cx  primitateef- 
ficientiae  pet  rationem  Phiio(bphi,  8.  'J^hj/f.t.jS. 
Primum  efficiens  mou?t  in  tcmporc  infiriitoiigi- 
tuf  eft  vittutis  infinitae.  Antcccdens  quamuis  fit 
falfum.vt  cft  de  inejfe, timen  vcrum  cft  cum  mo- 
do  poflTibilitatis.  Confequcntia  probatur  primi 
fic:caufa  habcns  a  fc  in  virtute  lua  aAiua  cfFc- 
dum  infinitum,eft  infinita  :  Ccd  caufa  talis,  qus 
poteft  mouere  temporc  infiniro,habct  in  virtute 
fiiaadiua  cfFtftHS  infinitos:igitur,&c.  Minor  eft 
plana:Probatio  maioris^Omniseffcdiisvel  jequc 
formalitcr  continctur  in  caufa  fua,  vcl  eminen- 
tjus :  fcd  efFedus  infinJti  pioducibilcs  fucccfriue 


^non  contincntur  formaliter  in  ptima  cau(a,qu!a 
tunc  e(ret  fucceffiue  talia;ergo  emincntius  con- 
tinet  omnes  illos :  ied  hoc  nOn  contingerct  nifi 
edet  infinitumintenfiuc. 

Secundo  probatur  illa  cpnfequcntia  fic:agens  S<«»A. 
quod  poteft  in  motum  tnfinitum  ,  poteft  in  effe- 
6lus  infinitos:fed  agens  quod  poteft  in  infinitos 
cfFcduscft  virtutis  infinhx  intenfiui,quiaagens 
quod  poteftin  plurcs  cfFeftus,eft  maioris  perfe- 
(Sionis  quam  quod  poteft  in  pauciores  ;  ergo 
agcns  quod  poteft  in  infinitos  cffcftus  eft  infini- 
tx  virtutis. 

Terti6  fic:caufa  qusc  poteft  fimul  ex  fe  in  infi-       g^ 
nitos  cffcdus  cft  infinira  intenfiue:fed  fi  primuni  xenii. 
mouens  formaliter  habet  caufalitarcs  omnium 
paufarum ,  quantum  eft  ex  fe,  pofTct  in  infinitos 
effe(5lus  fimul ;  ficut  fi  illae  canfalitates  elFent  fi- 
muhigitur  primum  mouens,  fi  formaliter  habc- 
tet  caufalitates  omnium  caufarum  ,  cffet  infini- 
tum :  (ed  primum  nunc  perfcdius  continet  cau- 
falitates  omnium  caufatum,  qu^m  fi  habetet  fi-  Pfimumeffi' 
mul  caufalitatcs  omnium  fotmalitcf ,  quiaemi-  ciens  perfe- 
nentius  nunceas  continet :  igitutcft  vittutis  in-  aijjime  an- 
finitac.  Probatio  Maioris :  vbicunque  pluralitas  *'"*** c*»*f*- 
concludit  maiorcm  pcrfedioncm  qulim  pauci-  „iu„cnf,Z, 
tas ,  ibi  infinitas  concludit  infinitam  perfeftio-  f'ft„^ 
nem,  vt  pi^tct  in  plyralitate  aliquotum  refpeftu 
eiufdcm  fpeciei :  &  fi  faccre  dccem  fit  maioris 
pcrfc(fJtionis,  quJlm  f*cerequinque,  facerc  infini- 
ta  eft  infJnir^  perfe6tionis;ergo  cum  pofie  in  plu- 
rcs  effc(ilHS  fimulfit  maioris  perferftionis ,  quim 
poifc  in  pauciores ,  po^Fc  in  infinitos  effcdus  fi- 
mul  cft  pofie  in  infinitura  ;  ergo,&c. 

Quart6  probatur  confequentia  (ic:Caufaeffi-  g^^^,»  ^^^_ 

ciens  prior ,  cui  fecunda  nihil  addit  perfc6lionis  htitur  *»dim 

in  agendojcft  virtutis  infinitac  intenfiuc;  quia  fi  (ofequeniitt. 

e^Fct  virtutis  finitjc  in  agcndo,  fccunda  caufa  ad- 

dcret  fibi  aliquara  perfe(ftioncm  ,  ficut  Sol  not» 

potens  immediatc  p:oduccre  entia  perfediora, 

nifi  mediantibus  inferioribusagcntibuSi<^u.x  ad- 

dunt  pcrfc(Slionem,eftfinitaevirtntis:fed  primum 

efficicns  cft  huiufmodi,cui  nullum  agens  fccun- 

darium  aliquid  peife(itionis  addir.    Probo,  quia  pritn»  cdufa 

quando  caufa  fccunda  addit  pcrfedioncm  in  tquiperftac 

ascndo,  quanto  plurcs  caufse  (ecundaf,  tantoef-  *i''t"  i* 
&  .        rt        f  n-  r       •  r    »ccumt»ufa 

fcdlus  enis  eft  petfc<Slior :  ctgo  (i  prima  cau(a  r,f^„4a. 

pcrfciSius  ageret  cum  fecunda  quam  pet  fc, 

quanto  plurcs  cauf^  concurrcrcnt.tanto  effcftus 

ciiis  cifet  pctfc(ftior,quodcftfalfum;quiaprimu$ 

cffe(Sus,qHi  immediatius  caufatur  ab  eo.cft  per- 

fe(!.lior,  quam  effe^aus  remotior.  Sic  igitur  qua- 

•drupliciter  cx  parte  primae  cfficientiae,  probatiA: 

infinitaspiimi  efficientis. 

Secunda  via  cx  primitate  excmplantis  ,  quod        — ^ 
probo  fic;int€llc(flio  a^aualis  infinitorum  diftin-  ^xprimitatt 
^e  eft  infinita :  fed  intelledio  ptimi  excmplantis  eximfUntis 
eft  infinitorum  diftin6tc:igitur  intelle^aio  ptimi  ^'''^*'"!'^. 
cxcmplantis  cft  infinita.    Sed  fua  intcllcrSlio  eft  J^^^J^(*|.;' 
eadem  Cux  e(TentiaB,vt  patet  cx  praecedentis  quae-  „^^  • 
ftionis  coroUario  fecundo  ;  igitur  &c.Maior  pa- 
tct ,  quia  maioris  perfc(ftionis  eft  intelligere  di- 
ftin(5tc  plura,vt  plura.quam  pauciota:efgo  intcl- 
le(flio,qu2  eft  plurium  diftin(ae,eft  maiofis  petr    inttlUclio 
fc(flionis,qu^m  quac  eft  paucotum  ;  igitur  intel-  diflina»infi. 
\eSt\o,  quac  eft  infinitorum  diftindle,  eft  infinitae  "''*'■*"?.'•' 
perfc(fiionis,    Minor  patct,  intcllc^aio  P"™»  ^rt/£{,'j,*]I[^'* 
cxemplantis  eft  diftindtc  omnium  fcibilium,alir 
tet  non  edct  primum  exemplans;igitur  cft  adu, 
&  diftindle  infinitorum. 

ProbatioconfcquentiaeiQuajcunquc  funi  infi- 

nit» 


QujEftio  III. 


U 


frtmM  cM  - 
fiju-ntU 


fr*b'tiofe- 
tun  f*. 
Afiifor. 


Sx  primif*tt 
imintntit, 
probttnr  ea- 
dem  injim- 
tm. 


Injlaitat  nen 
refHgniU  en- 
tivtfic. 


Cenfinmtur. 


Anfelm. 

♦  InOxon. 
<\  t  n.;i- 

•  Ibtd.  n.jt. 
^are  fre- 

batur  ex  pri- 
mitaiefi.is, 
Ad  arg.frin- 
cipalt. 


nm  in  porentta  itt  accipienJo  alteram  poft  al- 
teniro,vbi  funt  flmul  a£tn  (unt  afhi  infintta:quia 
/i  finita  ;  igitur  accipiendo  vnom  poft  alteram 
ertcnt  finita  :  fed  faftibilia  fimt  innnita  \n  po- 
tentia,  fi  accipiantur  fuccefliu^,  alterum  poft  al- 
terum  ;  igitur  funt  i6ku infinira,  vbi  funtfimul; 
fiint  antem  fimnl  in  cognitionc  diuina  :  igitnr  (i 
intsileifbio  primr  exiftcntiS  eftdiftinfts  omnium 
fn^fbilium  ,  eft  diftinde  &  adtualiter  infinico- 
rum. 

Secundo  fic  :  quod  non  addit  aliquid  incognof- 
cioilitate,  necin  cntitate  tx  i.  Aietafhyfjc.io. 
obieftum  cxemplabilc  nihil  addit  eflcntix  pri- 
mi  exemplancis  ui  cognofcibilitate :  ergo  nec  in 
cntitate:icd  fi  C.Tct  finita/ibi  addcrct  in  entitare: 
ergo,&c.  Probario  minoris:Siobie.^am  aliqaod 
excplabilc  adderet  aliquid  elTeiltiac  primi  exem- 
plantis  in  cognofcibilitatc  ,  illnd  obiedum  non 
poftec  ica  perfeffe  intfliriue  cognofci  per  (blam 
circntiam  primi  exemplantis :  ficut  fi  illud  obie- 
ttum  fe  folo  concurreret :  ficut  Ci  nigredo  addit 
in  cognofcibtlitare  ad  album,  non  poceft  ita  pcr- 
fe(5le  cognofci  nigredo  per  albedinem  ,  ficut  Ci 
iofa  nigredo  in  le  conciirreret  :  Nunc  autem  pef 
folam  etfcntiam  primi  cxemplantis ,  &  non  per 
aliquid  fibi  facicns  aftualem  cognitionem  ,  di- 
ftindliflime  cogno(citur,quidquidab  eo  cognof- 
cituc  ex  CoroHario  primo  quxftionis  prxccdetis. 

Tertiavia  cx  primitare  emincntis  primi  emi- 
nentis,  fic  aigiiitur:Eminenti(Iimo  repugnat  ali- 
quideminentius etle  eo,fed  finito  non  repugnat 
aliquid  cftc  eminentius:igitur,  &c.  Probatio  mi- 
noris,Infinitum  efte  noarepugnat  enci:fed  fi  non 
poltet  elTc  ens  eminentius  omni  enticate  finita, 
infinitum  enti  repugnaret :  igitur  finito  non  re- 
pugnaret  aliquid  cile  eminentius.  Probo  maio- 
rem  iftius  Profyllogifmi.quia  (i  infinitum  per  fe 
repugnaret  cnti,hoc  non  eftcr^nifi  quia  eius  op- 
pofitum  per  fc,  includeretur  in  conccpcu  encis, 
&  elTentialiter^quod  non  couenit  cnti,quJa  tunc 
non  pofict  intelligi  tn%,  nifi  intelligeretur  fini- 
tum  :  vel  quia  eius  oppoficum  eft  paffio  conuer- 
tibilis  cum  ente.quod  non  eft  vcrum,quia  cogni- 
tofubiedo  ftatim  fit  notaintellcAui  eiuspailio: 
fcd  cogniro  ente  non  ftatim  occutrit  intclledui 
finitas:igitur,&c. 

Conmmatur,potcnii«  fcnfitiuz.quat  funttoi- 
nus  cognitiuae  quam  intelle(Sus,ftatim  pcrcipiiit 
dilconuenienria  in  obiedlo ,  vt  patet  dc  auditu 
refpedu  Ibni :  igitui  fi  infiniras  repugnaret  cnti, 
ftatim  intellcdus  hanc  rcpugnantiara  pcrcipe- 
rct,&  tunc  intelleiSlus  apprehenderet  vna  appre- 
henfionc  cns  infinitum,ucut  duo  contraria  :  ncc 
perciperetuf  ens  infinitum,nifi  ficut  homo  irra- 
tionalis.  Hoc  etiam  ptobatur  perrationem  An- 
(clmi  in  Profologio  cap.  i.  de  fummo  cogitabili, 
vbi  hanc  ponit  dclcriptioncm  :  'Dens  efi^quo  co- 
gitato  ,fine  cotttrad.^ione  maitu  cogitari  nonpo- 
teft.  Quxrc  inftantiam  *. 

Quarta  via  cx  primitare  finis ,  probat  idem. 
Qujcrc  inftantiam.  *  Iftac  rationcs  prxdiftx,vcl 
falccm  aHqua*,nonfunt  demonftrationes:(ed  ai:- 
cipiantur  tanquam  perfuafiones  piobabiles. 
Ad  argunicntum  principale  dicitur  quod  maior 
eftver^a  dc  caufaaftiua  agente  ex  neccditate  na- 
turae  :  fi  autem  voluntaric  agat,xqualiter  potcft 
diinittefe,fi.ie  infinics  vittntis  fit,iiue  finita:. 

Contta  hoc  :  igitur  Philofophi  ponentes  pri- 
mum  agere  ex  necediratc  natur«,non  potuerunt 
faluarc  malum  in  Yniuer(b. 


Dico ,  quod  Philofophus  non  poteft  filaate 
allquod  malum  in  cfFe<3:u  ,  cuius  oppofitum  pro 
tunc  poteft  accidere  per  omnes  caufas  ,  quia  fe- 
cundum  ^h.\\oh\\»im,%.Phyf.cap.i.& 6.  prima 
caufa  agit  necefTario  neceflirate  naturz  :  igilfur 
neccfTario  concurrit  ficut  immcdiatum  princi- 
pium  ,  &  iliud  aliud  fibi  iramediatum  in  illaco- 
ordinatione,  Si  igiturhic  inferius  contingat  ali- 
quoj  malum  in  natura,  puta  monftrum,veI  ali- 
quod  .ihud  iiiotdinatum  ,eft  per  alixptid  impe- 
dicns  fuum  cfKciens  ,  quia  nunquam  cft  inobc-. 
dientia  ex  partc  materiac ,  nifi  propter  defe^um 
efhcientis :  igitur  impcdicns  ,  eft  propter  caufas 
cfficienrcs :  Si  igitur  hzc  caufa  non  impcdit, 
poreft  fupcrior  non  mouerc  ipfam  ad  impedi- 
mcntum :  quia  C\  iron  poflTet  non  monera  ipfam; 
ergo  ipfa  mota  ncceflaii^  mouet  ad  impedi- 
mencum  alcerius:cadem  enim  neceflitatc,qiu  Sol 
cleuat  humidum,cadem  neceditate  alius  planeta 
alterjus  coordinacionisagit  ad  difterentiam  plu- 
uiae^'n  qua  enim  neceffitate  agunt  tunc  caufsin 
vna  coordinacione ,  agunt  eciam  in  ifta  :  igitar 
nuUus  efTcAus  hic  inferius,exceptQ  libcro  arbi- 
trio.cucnirct  contingenter. 

QV^STIO    IV. 

Vtritm  primum  ens  ftmplkiter  jit  tantkm 
vnum  numero  ? 

Alenf.i./k^  I4,»»;«»J.t^.  ^ei.xi.irtemh.t.  D.Thom.l. 
cenira  Gmt  ca».i}.^  i.p.tj.ioi-art.j  Scot.hic  q.^  (^  4. 
Mttafh.q,^.(:,'  ^.fy  «,l'fy)>fq.«.$uitozi»Met»fh.JiJp.if, 
/ra.t.B«lUnn./ii.  i  .de  Chrifia.e.}. 

V  o  D  non,  I.  ad  Corinth.  8.  Dij 
multi,&c. 

Item  ,  vnum  per  patticipatio- 
nem  rcducitur  ad  vnum  per  circn- 
tiam  :  fcd  plura  funt  pcr  participa- 
tionem,  &  diuerfi  ordiuis ;  igitur  rcducuntur  ad 
talia  pcr  eflentiam  diiierfi  ordinis. 

Item,  pUita  bona  funt  meliora ;  ergo  C\  ellcnt 
duo  Dij.mJius  eflet  quam  fi  tantum  elTet  vnus, 
fed  quod  mclius  eflet,  poriendum  cft  in  natura ; 
igitur,&c. 

Item  ,  Deus  eft:igitur  dif  Cmt :  confcqncntia 
patet ,  quia  fingularc-&  plurale  idem  fignificat, 
fub  diuerfo  modo. 

Oppofitum.  Deut.6.  ^udi  I/rael ,  Domirtm 
Deus  tuut  vtius  efi. 

S  C  H  O  L  I  V  M. 

Deum  tffe  vnum,  &impticare  effe  plures  Deos, 
prohat  ex  Deut.6.  &  ex  Thilofopho  multii  ratio- 
ttibus;  ettnim  fi effent  duo  dij  y  neuterinteltigeret 
alterutn ;  fecundo  nec  frutrttur  ,  nec  vttretur  eo. 
Tertio,vtertjue  effict  omnipottns./ilioi  rationtsha' 
btt  in  Oxon.hic  ^.  j. 

Dlcitur  ad  qusftionem  quod  fic,  quia  Ci  eC- 
fent  multi  Dij ,  vcl  conucnircnt  in.aliquo, 
vcl  in  nullo :  G  m  aliquo,  aut  totalitet ,  ita  qiKid 
quicquid  habet  vnus,habet  alius:vel conueniunt 
in  aliquo  &difFcrunr:fi  primo  modo,igituraIius 
fupctflucrer,fifccundo  modo,  ilud,  in  qcto  difFe- 
runt ,  aiit  impoftat  pcrfcdionem ,  aut  imperfc- 

diuncm : 


i^rlftet. 

Slifemodep». 

tefie£em». 

lHtH,fiprim» 

cauf»  agat 

nrceffarih^-vt 

vult  Vhilg- 

fephut. 


1. 

Arg  frimum 
Secundum. 


Tertium. 


^arium. 


1. 

Ratienespr». 
hantis  tan  - 
tiim  vnum 
ejfe  Dsum, 
Primd. 


?4 


Libril.    Diftindio  II. 


Atidct. 
Sx<itr,da. 


Tirtiie. 
Qunrt». 


3' 

Corrobortt 
frtdicltu  rn- 
tiones. 

Si  e/fint  duo 
dij  neutcr  in. 
tehigevet  *l- 
terum. 


4- 

ffnHir  dili' 
rtret    alte 
rum,fiejftnt 

duo  Jij. 


(ri  tjfattt  dui 
Dij .  vterifue 
ejjet  umnipt  ■ 
crii  ;<^  »»/- 
(ipotens. 


ftionem  :  (ipecfciftionem,igitur  dt  in  vcroqiic: 
igitur  pcvhoc  non  dilVerunt:li  impeifedioncm, 
igitur  ncnrcr  ell  Deiis  :  li  \\\  nnllo  conwcniuw, 
igitur  aUer  non  ell  Deus  ,  quia  omnis  pei  fcdlio 
in  Deo  reperitur  :  igiruc  quiJquid  .perfcdiouis 
habct  vterquejcrt  in  vtroque. 

Itcm  \i.Mct'if>h.<ex.cor,i..\^  .iitPhilof(>j.Jvus:ri 
e{Icnttii.io  D  j ,  habctcnt  materiani.&:  inrelligit 
ibi  per  matiirt.tw  potcnci.im,quia  vbicumque  cft 
quiditas ,  &  habeus  quidiiatem  ,  e(f  materia  re- 
/pettu  quiditatis,qnia  quiditas  ell  torma. 

Itcm,  1 2./l/«.t<r.v.55.  Pluiaiicas  princip.vuu.m 
non  cft  bona. 

\r.cm,^.Politictt,c.vltimo,  Optimus  itiodus  re- 
gimipis  cft  Monaichicus. 

Item,  in  ifto  niiracro  ,  a  qno  Tunt  omnia,  .cft 
pcrfcdiffima  vnitasihuiufmodi  autaireit  vnitas 
numcralis. 

Dicunc  aliqui  ad  qujcftionccrt  quod  rai  iones 
non  probanc  hoc  dcmonftratiuc:quiade  Angelo 
aqualiccr  concliidunt.  Viide  Philofophus  & 
Commcnt.9.Metaph.c.4.  videntur  poneic  quod 
qua;Iib«c  intcliigentia  fic  vnuo  Deus. 

Contra  dcmonftratiuc  probatur  conclufio. 
Primo  cx  ratione  intelledus  fic:pf  imum  cfficies 
eft  primum  excmplans;vt  probatu  cft  fupcriiis  *: 
inrcllcitio  cft  lua  e(Ienti,i:&  per  conlequens  cft 
infinita:igitur  poteft  intclligere  quodlibct  intel- 
ligibile.pcrfedidime.Si  ergo/i&  J?  siitduoDij, 
cigo  >-!?inrel!igit  B  in  quaucu  eftinrelligibilejauc 
crgo  pcr  circntiam  ipfius  'S^aut  per  fimilc.Si  per 
cfleiuiam.eigoinrellcAio  ciusdepcdcc  a  .5:ergo 
A  'non  cft  Deus.  Si  pcr  firaile,&  B  eft  pcr  fc  in- 
tcUigibilc ,  ergo  non  inrcliigic  B  perfcftiflime: 
quia  vua  eftcntia  iion  poct  ft  clle  ratio  inrelligen- 
di  j  nifi  illuis,quod  viitualitcr  incluflJiur  in  illa, 
neque  racio  diuinitatis  poteft  inchvdi  in  alia  ra- 
tiohc  pcrfctfliori ,  neque  in  rationc  fpecici  cora- 
munis  ipfi  .A,S<.  ipfi  'B ,  quia  illa  ellcc  vniucrfa- 
lis.quia  huiufinodi  cognicio  in  fimili.vel  in  vni- 
uerlali,non  eiret  perfcdiflima,  &  intuitiua  ipfius 
ici  in  fe  :  non  eigo  «y4  poteft  jsil.c  propria  ratio 
incelligendi  B. 

Icem,  vna  inccUcdio  habec  tantum  vnumob- 
ief!lumad«quatum:rcd  yl  h.->.bet  pro  obicttofiio 
»d«cquato  fe:pon  igitur  3. 

Sccundo  argujtur  cx  partc  voluntatis.  yoKm- 
tas  infinita  eft  re(fVa:igitur  diligic  quodlibetqua- 
tum  eft  diligibilc;  igitur  diligit  .5infinicc  :fed 
<jiiodlil€t  diligit  plus  bonum  fuum  quam  illius, 
cuius  nihil  cft:igitur  A  magis  diligic  ie. 

Itcm,aut  friiifur  ^,v,el  vticar. fi  vtitur,ergo  vo- 
luntaseft  peruerfa:fi  fruicur.,eft  beatus  in  ifto.iSf 
in  fe  ;  ergo  iii  duobus  ada:quatc. 

ItcnijVanum  vnius  lationis  fe  habens  .-id  plurx 
vnius  rationis  ,  nunquam  dctcrminacur  ad  ccr- 
Uij»  pjuraliratcm  cx  le^fcd  priinaeftentiaeft  hu- 
]almodi:igitur  Jcrcrminaturcx  le  ad  cettam  plu- 
ialitatcm,nequc  aliunJe  dqccrminatur :  ergo  cft 
jnfinica. 

Similitcr  potcftaigui  dc  adu  e(Tcndi,ficutar- 
guit  Autc-£nua,&deinfinitate&:de  bpnitatcin- 
rinita  Vlcra  arguitur  dc  omnipoicntia.  Richar- 
dus  i.deTrin.c.ip.vltifno.l-.ici!ccft  omnipotenti 
faccrcqucmcuraqiie  alium  nullipotencem. 

Hic  dicitur  quod  omnipotenria  non  refjiicit 
nifi  polfe^^fcd  vciumque  ponitur  necqllc  clle. 

Contrajiftud  non  foluit^quia  omnipotcns  po- 
tcftdeftruere  ornncs  eifcftus  :  potcft  cnim  vnus 
nolk  quidqiiid  aUus  potcft  velle.  Dicitur  quod 


conccditur,  Contra  ,  vtrumque  refpicit  contrn- 
gentcr  omnia  alia  a  fc  :  crgo  potcil  vnus  nollc 
quidquiii  .\lius  potcft  vellc. 

Item,omnipotcns  poteft  produccre  qucmcuni- 
quc  effedum,  ira  quod  fit  eius  totalis  caufa;crgo 
alius  non  poteftaliquem  cfFeiftum  ptoducerc  to- 
taliter :  quia  vnuni  iion  potcft  produci  a  duabus 
caufistoralibus.Sed  iftaalfcrtio  cftcx  cieditis. 

Ad  priiiuim  prinripale  dicitur  quod  Apofto- 
lus  loquitur  de  idolis  gentium,  &  fubdic  ibidem 
cx  Pial.9y.qu6d  cmnts  Dij  gentiHtn  D<tTnon'a. 

Ad  aliud,  dicitur  ens  per  participationcm,&c. 
quod  ha:c  eft  non  eft  prwna,fed  cft  vcra:quia  im- 
pcrfcdum  reducitur  ad  pcrfedum  ,  nunc  autcm 
impeifcitum  in  alia  pctfeftione  fimplicitcr  re- 
ducirurad  pcrfcdioncm  altcrius  racionis,  licuc 
impeifcituslapis.  Ronum  verr*)  impcrfcftumre- 
ducirurad  fimplicicet  perfedum  eiufdc  racionis. 

Ad  ccctium,  plurabona  func  meliora  :  fi  fint, 
conceditur:&  ficlTentin  Dco,eirent  melioia:i'ed 
oporret  viderc,fi  poteft  implicare  potenciam  pof- 
fibilem  ,  vel  impoffibilem.  Primo  modo  cft  ma- 
ior  vera:Sccundo  modocft  minor  vera. 

Ad  aiiud  negaturconfequcntia^quia  numcrus 
non  eft  talis  modus  fignificandi  Grammaticalis: 
ficutalij  in  quibusnon  requiritut  modo  Gr.im- 
maticali  corrcrpondcre  aliquid  in  rc.  Non  cnim 
valct.Deus  generat,ergo  Deus  cft  mafculus :  fe4 
ifte  modus  requirit  rem  ilibftratam.Et  ciim  dici- 
tur,idem  fignificant  fingulare,&  plurale  fub  dj- 
ucrfo  modo  :  dicitur  quod  hoc  idem  includunt 
fub  oppofitis  modis :  idco  conlcqucns  jncludit 
contradidioncm. 


Oy^. STio    V. 

Vtrur»  effent!*  diuwA  rtftignct  quAcanqut 
prodnSiio  reatis  intrinfeca  ? 

Alcnf.i./iiy.i^  mtmb.  y.Thom.i /./j.  jy  «rf.i.  Bonau. 
h!e  «rr.i.^.i.Richaid.g.i.Duftori»  Oxcn.hicq.^.f'}'  in 
Me'»i)hyf.iib  j.f.i.j^  m  Jhecrem.^.Koa  potefl  piobari, 
^  coHm  x^.Qr  xyiwntz  l.p.traci.i  lih  ^.CAp.i. 

I R  c  A  (ecundam  partem  huius  diftin- 
(flionis  qua»iitur  1  Vtriim  ejfentit-  dtnintt 
repugnet  cjUiCH/jtjiHt  prodHtlio  realii  in- 
tri'/jeca,<:^\:\cA  lic  vidccur,  quia  fic  eirec  idcm  ne- 
ccdarium  &  poffibile  :  probatio  conicqucntifr, 
quidquid  eft  in  natura  diuina  ,  eft  neceftariHni: 
omne  autcm  produdum  cft  pofiibilc  ;  rum.quia 
prod.idutnpoflibile  fuic  prodiici,  quia  potcntia 
non  eft  ad  impoflibilc;  tum,quia  omne  produci- 
bilc  eft  terminus  produdtionis  potcntix  produ- 
ccntis:omne  autem  talc  cft  poffibile:crgo,&c. 

Item,  fi  non,fequiturqu6d  idcm  critdcpen- 
dens,& non  dependens.  Itcm  , idem  crit  ncvcf- 
firium  ex  fc,&  cx  alio.Itcm,  idcm  critmutabil? 
&  immutabilc- 

Contri  Pfiil.  2.  'Domintudixtt  eidme  :  f.lltu 
metts  es  tu :  tgo  hodie  genui  fe. 

Hic  aliquinituntur  probarc  produi^ionem  ad 
intia  fic.  Prima  perlona  in  diuinis  cft  rclatiua; 
igitur  conftituitur  per  rclatipncm  j  alitcr  cnim 
reI.itio  efict  aducntitia :  fcd  hoc  cftrationcori- 
ginis :  igitur. 

Itcm.virtus  fummc  a£i;iua,(ummc  fedifFundit: 
fcd  virtus  diuina  cft  huiufinodi :  crgo  fjmmc 

dilfundic 


6. 

jfd  frintum. 

Ad  fecun^ 
dutn. 


AA  tirtium. 


AdquMtmm 
DckocTi. 

de  Dod  q«f 
ad  1. 


Ar^.frimutn 
partis  ejfi/- 
mittiut. 


Stcundum, 


Vr»  parte  rte- 
^Mtiua. 

t. 

Hent  quodl. 
X.q.  i.Bon. 
tic.i.&  x.ia 
ptooem. 


QujEftio  V. 


55 


ttHntiu  TAtio- 

nei. 

AifTitnaHt, 


AA  ftcuti- 
dnm 
Ad  tirtiam. 


difiTun^ic  Ce  i  led  hoc  hon  conuenit  tiiCi  itttt^  j 
igitur,&c. 

Item,bomim  eA  fui  communicatiuum.non  iii- 
fi  ad  intra ;  igicur,  &c. 

{fem,perfedum  eft  quod  poteftproducere  fi- 
tniIe:hoc  eft  ad  intri. 

Ifta  ratior.cs  non  concluduntrnon  prima,  nec 
cnim  cogit  infiJclem  ,  quia  infidclis  negat  rela- 
tioncm  ctrc  fubfiftcntcmineccogit  fidelem,quia 
licct  poHit  aliquo  niodo  inferri  ex  ahquo  arti- 
culo  ,  nontamened  diredcarticuhisfidci;  ergo 
probat  per  ignotius  ;  etiam  non  (cquitur  alitcr 
quod  relatio  fit  aducntitia,  quam  hcutdc  fpira- 
tione  a£tiua. 

Ad  aUud  diceret  infideUs  quod  didxindere  fe 
ad  incra  cH  impoffibile. 

Ad  aliudjfumme  bonum  eft  fummc  commu- 
nicatiuum  j  verum  cft ,  fummi  boni  communi- 
cabiiis. 
A(ipii'f»m.       Ad  aliud.  Producit  furatnc  fibi  fimilervcrum 
eft,fi  eft  tale  poflibilc. 

S  C  H  O  L  I  V  M. 

^B^ttilu  rAtionibtUi<jHibtu  Henricm,  D.*Bona' 
kentHfa,  &  Richardtu  ftElorinns  probant  produ- 
Slionem  in  Deo ,  de  f »o  difiinEiitts  agit  infcripto 
Oxonien.  tjntfi.j.num.j.  &  8.  eam  probat  e.v  eo^ 
quia  fuppofitum  diuinttm  habet  principium  pro- 
auEfiuum,  &rationem  hanc  confirmat  impufnan- 
do  quatuor  in^aniias,&  q.j  .citata  a  n.6.  adducit 
aliat  tres  raiiones  ,  huitu  rationis  confirmatiuai. 
*Prima,i]:tia  obie^um  fecundum  quidprtfens,cum 
intelleSu producitiergo  magit  in  fe  prtfeni  produ- 
eit.Secunda,  necefiitas  efl  fierfeciionis  in  ente,  erga 
&  necefiitas  perfetlionis  in  hoc  ente.Tertia,natura 
treata  fundat  rtlationes  oppofitds  fecundi  modi 

relattuorum  vt  mottui  &  mobtiis  :  ergo  in  natura 

infinita  pojfunt  ejfe  relationesproducentis ,  &  pro- 
duSi.-qua  funt  tiufmodi.Tam  efficacesfunt  hi  ra- 
tiones  DoSorts,  vt  qttidam  ipfi  tribuant,  quod  in- 
tenderit  demtnfirarelrinitatem.nde  ipfum  cita^ 
taq.y.  an.^.  & cotlat.i^.  &  z6. /olutiones argu- 
Ptenterum  clariits  habentur  apud  ipfnm  citata 
f  .7.  rtt^.  &  10. 


PreUtU  w- 
r.%  partu  tu- 
l»tiu*. 


Pr.^btilMr  fe- 
(tindo 

Sitfpofilmm 
hahtiis  fuffi- 
ciens  frinci- 
flfm  frodu- 
Bnm  produ- 
cit  »'hqv«- 
ftmprtduci- 
klle. 


Hebens  fu0- 
riens  frinci- 

ftHUl  frodll- 
reriiii  tiofef- 
fe  prodncere 
prtucnit  ex 
duflici  t»fi- 


IDeo  aliter  declaratUr  intcntum.  Primcf  Gc ; 
ponendo  vnam  rationem.  Secund6  poncndo 
jquatuor  inftantias,  &  ex  fohitionc  cuiuflibet  ad- 
ducendo  vnam  rationeiti  ad  propofitum.  Ratio 
eft  barc. 

Suppofitum  hahcns  al  fc  fufiicicns  principiura 

f>roduccndi,poteft  produccre  ahquocfproducibi- 
e  adarquatxnti  iili  principiorfcd  ahquod  fuppofi- 
tr.m  diuinum  habet  raemoriam  perfedbm  ^  Cc, 
qua:  eft  piincipium  ptoducendi  notitiam  gcni" 
tam ;  igirur,&c.  Maior  probatur.Vhi  tamen  pri- 
mo  fcicndum  quod  in  tnaiori  non  accipitur  pro- 
ducibile  adaequatum  in  hatura,  tune  cnim  eftet 
petcre  principiiim ,  (cd  producibile  adaequatum 
virtuti  produdiux  &  produftionirficut  Sol  pro- 
ducere  dicitur  prodiiabile  fibiadsEquaiuiti.non 
fn  natura,  lcd  vitjuti.fuaE  prpdufiiua: ;  ciim  pto- 
ducit  animal  pcrfe<flifl5mum.  Sic  aittetti  intelle- 
«fta  maior ,  ipfa  probatur  fic  :  quia  quod  habetls 
principium  producendi  non  poflit  producere, 
hoc  coiuingerct  ahcro  iftcrum  modomm  ;  aut 
quia  imperfcifte  habet  illud  priiicipium,  vt  cali- 
dura  habcns  calorcm  impcrfcde,qui  non  fufficic 
ad  calefacere ;  aut  quia  habcC  produdionem 


notittt  tttn 
qaa    credt». 
kugad. 


adxquatam  illi  in  principio  ,  ficut  ponimus  de 

Filio  in  diuinis,  qui  licct  habeat  principiura  ge* 

nerandi,  noii  tamen  poteft  gencrarc  ,  quia  illud 

principium  liabct  prtxdudionem  fibi  aJasquatam 

in  PatrCi  Piimuni  excluditur,fi  fit  primumfuffi- 

cieiis:Secuudumexcluditur  perhoc,qu6d  habet 

illiid  principium  ex  fe.  Minor  probatur  prirno, 

quantiim  ad  primam  partem,nam  fi  aliquod  fup- 

pofitiim  in  diufnis  non  habcat  «i.  (c  mcmoriara 

perfcilam,efl"cr  proct  (Tus  in  infinitum.  Alia  pars 

iilius  minoiis,(cilicet  cjuoJ  iiKrmoria  pcrfcftain      omnismu- 

fuppofito  diuino,q'.ioJ  habeaccam  a  /c,  fit  prin-  mtri»cre»t» 

cipium  producendi,probatur  fic  lOmnis  mcrao-  f^  gignutu» 

ria  creata  eft  piincipium  gigncndi  noritiam  gc- 

nitam  ,  vt  patcc  fiequcnter  per  Auguftin.  //^. 1 9. 

Trin.Cii  i.&  alibi;  hoc  autcm  compecit  fibi,non 

vnde  creata  eft  ,  quia  agere  non  conucnit  alicoi 

proptcr  imperfc6ionem  ,  fed  propter  perfedlio- 

ncm:igitur  conucnitfibi  rationemcmorixjvnJe 

memoria  cft:igitur  mcmorijE  pcrfedi(IIma:,qu3B 

eft  in  fuppofito  incrcato. 

Sed  huic  rationi  inftatm-  quadruplicitcr :  Pri-        4- 

mo  fic  :  quod  verum  cft  ,  quod  mcmoria  crea-  ^^'""»  »^'<- 

ca,  vndecrcaca  ,  iion  cil  nrincipium  prodnccndi  ',  "  """■* 
/.   1    '    1       '  -11  "tnc  ratio- 

noticiam  gcnicam ,  led  vnde  memoria ,   habens  „„,, 

camcn  vniuocationis  vnitatcm  ,  mcmoria  vero 

dkiina  non  cft  vniuoca  cum  ifta  crcaca,  fcJ  ana 

loga. 

Contra:cx hoc  habetur propofitum  : quii  cui-  jjiiuitur, 
libct  habenti  vnitatem  analogix, fi  conuenit  ha- 
bere  perfeftionem  agendi  pofteriori  ,  multo 
perfediusconuenict  agcic  illi  pcrfe£lo,ad  quod 
earteia  habent  attributioncm.  Vt  Ci  calefaccre 
conueniat  igni  ,  &  foh  habcntibus  vnitatem 
analogiae  in  cahirc,fi  ignis  calefacit ,  &  hoc  Co\i 
perfe6lii'S  conueniet ;  Ci  Verbum  fit  declarati- 
uum  ,  &  hoc  conueniat  vcrbo  crcato  ,  rtiuho 
magis  &  Verbo  increato  ;  igitur  memorije  inr 
cre?i£  ,  ad  qupm  habet  attributfoncm  mcmoria 
crcara. 

Sccunda  inftancia  eft  ad  facionem  pr.T:di(Sam, 
quod  memoria  fohim  cft  produdiua  in  intellc* 
<3u  potcnte  recipere  notitiam  gcnitam  ,  qualis 
non  eft  in  Deo,  fed  in  nobis. 

Hocconfirmacurper  inftamiam  tcrciaiti.quo- 
niam  nihil  dcbcc  poni  fuperfluum  :  nunc  autem 
in  nobis  ponitur  mcmoria  gigncre  ,  vt  intcllc- 
Aus  nofter  perficiatur ;  hoc  aucem  non  conuenic 
intelledni  diuino. 

Contra  ift-is  inftantjas,  intellcwtus  noftcr  rc- 
cipit  perfcdionem  ;  eigo  illnd  non  eft  ratio 
agendi,qyia  licct  paniuum^  vel  iccipiens  poflit 
agere,  non  tainen  inquantdm  talc :  fed  mcmoria 
cft  principium  expiimenJi :  Nunc  antem  quan-  ^  "lll"*,^ 
do  concurruiu  pcr  accidens  adtio  Hc  paiTio  ,  vel  »ccideniiun- 
adliuiim  &pafilunm  inaliqno  aocnte,  fi  (epaie-  gunturinin- 
tur  pafliuum  ,  nihllominus  iCm.viet  ratioagcn-  teSeSluere»- 
di ;  fcJ  polTc  recipere  ,  &  poile  gignere  coniun-  "*' 
gunrur  in  intelledlu  noftro  pet  accidc^is :  ergo, 
&c. 

Comra  aliam  inftanciam  ,  in  omni  principio 
ad^iuoi,  quodnon  includic  impcrfe(fiioncm,  nc- 
ccflc  cft  ftarc  ad  fimplicitcr  pcrfcdum.     Vide 
Auicennam,  6.  Mccaphyf.  cap.  1 1.     Nthil  per- 
feffifiime  agit ,  nec  fumrhe  liberaliter  ejuod  agit,  p^, 
t)t  perficiatttr  ailione  ftta ,  neque  liberaltter  dat  non  »git  tf* 
tjui  dat  alicjurd  fpe  retributionis  ,  neque  efi  ibi  hir»littr. 
ali^tiidfrufira,  quia  eft  infeperfeHum,  &  ex  ple- 
nttudtne perfectionit ,  &c.nullum  autem  agcns, 
quod  cft  pcrfcduiii,  ex  fiia  attiuicacc ,  vtl  cx  fuo 

tcrmino 


Secund*  oi- 
rHif. 


Tertia  obit- 
Hio. 


R'.tfondeltir 
hts  ibiecito- 
nibus. 


Auieeo. 
A^ent  vt 
ciMtur 


36 


Libril.  DiftindioVI. 


f^»rt»  ohle- 
ilwrefillitur 
trifliciitr. 


7- 

4i*rg.frin. 
etp»it. 

Potenii* 
mHltiplieitir 
MccifitHr. 

Ariftpt. 


Tofsihil*  vt 
impi^fiibili 
«pponitur , 
€onuenitDit. 


Thilofcphi 
fro  eodem 
vfurp»runt 
fetenti»m 
froducliuam 
(y  enuf»ti- 

w»m. 


Sti  tt»»li. 


tfcrmino  pcrficitur.slitet  non  dicetur  agcrc  Iib>e- 
•taliter  •,  itaque  ille  terrniQus  produdtur  k  prin- 
cipio  illo  produ<5kiuo,non  vt  per  ipfum  perficia- 
tur  fcd  ex  plenitudine  petfeftioiiis  produ- 
centis. 

Quirta  inftanria,qu«  magiseft  fisaindum  in- 
tcntionem  Philofopliorum.Memoriain  quocun- 
que  vcl  eft  rcaiit.er pioduftiua ,  vcl  qna(J  produ- 
(Jtiaz  :  Primum  in  nobis,  fecundum  in  Dco,quia 
ibi  intelligixur  qti^li  fua  noticia  adualis  eilet 
genita,&c. 

Contra.quodcunque  produftiuura  ex  ratione 
reali  non  habens  reale  pioduftum,  adhuc  poteft 
realiter  producere  i  fed  ibi  eft  aliquod  produ^ki- 
unm  ex  ratione  rcali ;  ergo,  &c.  Nunc  autcra  Ci 
potcft  aliquij  rcaleproducerc  >  igitur  aiiquid  in» 
triniccum  ,  qnia  illud  principium  eft  agens  pcr 
fnoddm  naturz ;  crgo  ad  iutra. 

Itera.memoria  non  eft  pcrfcfta,nifi  obiedum 
fit  ita  praiicns ,  (icut  potcft  ciIc:ergo  nec  intclli- 
gentia  poteft  eltc  perfe«9:a,  nifi  fit  tanta ,  quanta 
potcft  haberi  :  icd  talis  eft  infinita :  ergo  ad 
intrii. 

Item  ,  obiedlum  fi:cund^m  e/fe  aliquo  modo 
in  memoria  noftra  ,  producit  fe  fccundiam  ali- 
quod  effe  in  intelligcntia  adlu  ;  ergo  circumicti- 
bcndo  quod  eft  imperfe6lionis,fcilicet  qu6d  ha- 
bet  diminutum,&  taliai&  pofitis  pcrfe>^ionibas 
oppofitis,rcmanebit  produ£lio  in  diuinis. 

Ad  rationem  in  oppofitum  ,  dicendum  quod 
potentia  miTltipliciter  dicitur,  cuius  multiplicitas 
multos  decipit,  &  Koc  patet  ex  iliis,  quibus  pp^ 
ponitur  iuxta confiderationem Phiiofophi  i.To- 
piccap.  1).  nam  potentia  vno  modo  accipitur 
proutbpponitur  itnpoJfiMi,  &  fic  potentia  con- 
uenitomni  enti,  tani  Deo,  qulim  aliis ,  tam  ha- 
bentibus  ejfe  efientiae,  qu^m  ejpt  exiftentiae ;  tam 
habentibus  conceptum  fimpliccm ,  in  quo  non 
eft  repugnantia ,  vt  in  conceptu  homini$  ,  ficut 
in  conceptu  incompo(Iibili,vt  irrationalis,quam 
in  conceptn  complexo ,  ficut  hxc  eft  impoffi- 
hiliSyhomo non eji animattScCaum  oppoficum  pofr 
fibile,&  ifta  pocentia  fic  confiderata,  conceditur 
qbbd  omne  produdum  eft  poflibilc  ,  &  quod 
Vcrbum  in  diuinis  fit  poflibile  efte,  ficut  &  Pa- 
tcr.quia  non  cft  impoffibilc  cflc,  &  dc  ifto  pofli- 
bili  procedit  probatio  prima.  Alio  modo  acci- 
pitur  poffibtle  prout  opponitur  neceffario  ,  &  il- 
iud  eft  pofllbile  ad  vtrumlibet.  Alio  modo  & 
tertio  .iccipitur  ^orf««4 ,  vt  opponitur  adlui :  & 
fic  illud,  quod  nihil  eft,  eft  po(iibile:&  ifto  rao- 
donou  tenet  confcquentia. .  Si  cft  produdum, 
igitur  poffibile,fcd  oppofitum  fcquicur.  Quarto 
modo  accipitur^fljf/j^iitf  Ciae  potentia ,  vt  dicitut 
ad  potent«m :  vt  (icut  aliquis  dicitur  potens  po- 
tentia  a<%iuaivcl  fa£liua,fiue  produftiua,  fit  dici- 
tur  atiquic)  poflibile,  producibiic ,  faftibilc,  vcl 
agibilc  :  &  fic  loquendo  de  poffibili  eft  dicen- 
dum  qu6d  Philofophi  non  communius  accepe- 
runt  potentiam  prodn£liuam  ,  quam  potentiam 
caufatiuam,  fiuc  effcftiuam,  quam  dixcrunt  cfte 
rcfpedku  alterius  in  effentia^quia  eft  principium 
pcbducendi  aliud  iecundiim  quod  aliud  ,  &  fic 
diccndum  eft  quod  'Vcrbuuv  in  diuinis  non  eft 
poiTibile  ,  vt  dicitur  ad  potentem  zxOiMavn  ad 
potcnciam  a6liuam,fiae  cauf-itiuam :  (ed  quia  fc- 
cundum  vericatem  ,  poccutia  produfliua ,  eft  in 
plns,quam  cffcdliua,  idco  accipiendo  poffibUe  vt 
dicitur  ad  potentcra  pocentia  produdtiua  benc 
fequitur,  fi  cft  produ^tum ,  eftpoflibilc  ,  idcft. 


tcrminus  produdilionis ;  &  ifto  modo  tenet  &> 
cundum  argumentum  ,  circa  quod  quzre  in- 
^antiam. 


DISTINCTIO     VI. 

Vtrum  i»  natura  diuina  popnt  effe  plures 
frodufiiones  intrinfec*  ? 

Alrnf.t.^.f  4t.>»m  i.(^  q.j^1,titem.7  »rt.x.  D.fhp- 
mas  i.p.q.fj.Mrt.j.  D.Bonau  htcq^.  t<ichari].4rf.i.^.i, 
VoStorin  Oxon.tf.-j.^  d.\  ^.colUt  xf.^  quodl. t.Sanez 
p»rt  t.tr»l{.)Jib.i.  eap.f.  lie\\iivn\n.ltb.i.  de  Chrijio  prr 
tttum. 

V  o  D  non :  qula  Commcntator  6, 
Phyftc.  comm.^6.  vnum  non  com- 
municatur  nifi  vi^o  modo ,  quia 
propriz  formae  cft  propria  mate- 
ria,  &  in  alia  &  alia  ipecie ,  alia  & 
alia materia  i  i.Phyfk.  tex..\<).  Deinde fi  eadem 
narura  pofiet  diuerfimode  comraunicari,aut  hoc 
circtncceirarid  &  {cmper,  aut  vt  in  pluribus,aut 
rar6  ;  non  primo  modo,  nec  (ccundo,patet:ergo 
tertio:&  fi  hoc,ergo  cafualiter,(ed  talia  non  funt 
in  fpecie . 

Item  ,  quod  fint  plures  produ^ones  qium 
duz,i.PA^yZr  r*JC49.diftinguit  Philofophus  in- 
icr  Agentia  per  naturam ,  &  fecundum  intelle- 
flEumicrgo  produdio,  quae  eft  pcr  modum  natu- 
ra  diftinguitur  contra  iftam,  quseft  per  intelle- 
dlura. 

Oppofitum.  Principia  producendi ,  quae  non 
includunt  imperfe(^ioncm,tant|am  poncndafunt 
in  diuinis. 

SCHOLIVM     L 

Opinio Henrici quedl.6. <j.\.& in/km.  art.ij. 
iu(U  effe  tantitm preceljiones  m  Deo,  cfuia  duo  tan- 
tumfunt  al}Hiimmatentes,vt  intclligeie  &  velle: 
&  ponit  rejlexiones  ^  conuerftones  harum  potem- 
tiarum  fuper  fe  ipfas.  Hanc  refutat  Doilor  lati 
hic,&  fufiui in  Oxon,tj.j.an.\^.ptrtrtsarticttlosi 
ibt  vide,tjU(C  hic  tanguntur  lattus  explicata. 

AD  qua^ftioncm  dicitiirqu6d  in  diuinitare 
tantiira  funt  duae  produdioncs :  quia  aftns 
notionales  funt  fundati  in  elfcntialibgs ,  &  illis 
adaequati  :^d  immancntcs  tanium  funt  intelUge- 
re  Sc  velle,vndt  ponitur  qu6d  inteliedtus,  &  vo- 
luntas,  quia  feparati ,  poflint  reficftcre  fe  fupra 
fe  ,  poftquam  funt  in  a6tu  fecundo  quodamrao- 
do  vniforraiter ,  quodammodo  difi:onformiter : 
yniformiter  :  quia  vtrumque  per  adiuitatcm 
conucrtit  fc,fcd  difFerunt  ex  conuerfione  ad  ob- 
icd^um  ,  quia  inteliedus  prim6  inforraatur  fira- 
plici  notitia,  &  intellc^usnudus  ad  hoc  conuer- 
titur  ,  ficut  pafliuum  ad  fuum  proprium  aOtx- 
uum  ;  fed  voluntas  conuertitut  tanquara  nu- 
dura  adiuura  :  vnde  ptiraa  dilfetentia  eft ,  qu6d 
inrclleftus  nudus  eft  pafHuus ;  fed  voluntas  nu- 
da  eft  adiua.  Secunda  difterentia  ,  intelle- 
6cas  informatur  imprimendo  ,  fed  voluntas 
cxprimendo.  Vnde  in  primo  inftanri  intellc- 
dus  cft  tantijm  intelle(^us.  In  fecundo  inftan- 
ti  dicitur  natqr^ ,   &  cft  ibi  firoplex  notitia. 

In 


I. 

Auerr. 
Primum  »r- 
gumentum 
fro  p»rtt  »#- 
l»tiu*. 
Atiftot. 


Ari.fiim- 
dum  tjuid 
fint  flurts 
qu»m  4u», 
Ariftot. 


Rtfolutlt 
qut.fiionis 
fer  Htttr. 


Vijfirmtia 

volunt»tis(^ 
inttUtcius. 


.11      Qu^ftio  VI. 


37 


SetUHI^. 


lirtd. 


In  tercio  inft&ntt  ihtelledBS  nudus  conuelft^c 

ie  ad  hoc  totum.  'In  quarto  inftanti  impriniitut 

notitiadcclaratiua.Ex  alia  partc  voluntas  in  pri- 

mo  inftanti  eft  tantum  voluntas.-  in  (ecundo  fa- 

cit  fe  volentem:tcrti6  conuertit  fe  fupra  fe :  quat- 

to  cxprimit. 

Ctiutra  hoc  quod  dicit,  qu6d  hoc  yctbum  di- 

.5*        uinum  gcneratur  perthjprc<rionem,arguctur  po- 

H^XvBi.  fte^us.ied  nunc  arguitut  contra  hoc.quod  gene- 

ratur  per  imprcflionera  in  inteiie<ftum  conuer- 

fumiquia  coiiutrfio  ifta  eft  aliqua  adiftiadiones 

funt  fuppofiiorum.  Cuius  crgo  fuppofiti  eft  in- 

tellcftus.vt  conuertitur  ?  fi  cft  fecunda:  pctfonae, 

ic  comietfio  prxcedit  exprcilionera  fecundum 

fftos :  crgo  ante  gigni  funt  dax  pcrfonac ,  &  funt 

du«  zMx;  ergo.&c.  Si  eft  primx  petfonx ,  etgo 

eius  eft,  vt  recipiat  notitiam  declaratiuam  ;  ergo 

cft  in  patrcjcrgo  funt  tantum  dux  peribnx.Qu6d 

autcm  huius  fuppofiti ,  cuius  cft  intcUeaus ,  vt 

conucrtitur ,  fit ,  vt  recipiat  notitiam  dcclarati- 

uam,  probatur.quia  ^.Metaphyf.text.  lo.  &  1 1. 

tantum  eft  aliquid  in  potentia  propinqua  ,  cim 

nihil  opottet  addi ,  neque  minui ;  fed  prxfente 

agente  proportionato  difpofito  non  impedito, 

f»tntUprf  &c.fcquitutaaio;fcdintelIeaus,vt  conuettijtur, 

finqut  /u4    eft  fummc  difpofitus:ergo  nihilex  parte  paiTi  de- 

dtnihiltptr-  .bct  fcmoueri  nequc  variari :  crgocuiuspcrfonx 

tit  »ddi  t      ^  .vt  conuerticur,eius  eft  vt  recipit  notitiam  dc- 

chratiuam. 

Item.conuerfio  iptelledlus  non  eft  necefTaria. 
Ptobatur,  quia  intelledut  cum  obiedo  cft  prin- 
cipium  per  modum  naturx ;  ergo  non  rcquirit 
aftum  reflexum  fui,  vel  alteriiis. 

Item,nihil  intcUigitut ,  quod  non  cflct ,  fi  ifta 
conuerfio  non  eflet  ,  quia  ptxicntia  obiedi 
non  eft  per  hoc  >  (cd  prius  ,  ncque  perfcdlio  po- 
tentix  id>  agendum  ,  &  quidquid  conucnit 
per  vim  a6biuam  alicui ,  eft  a(iio ,  vcl  aliquod 
eiu$:(cd  conucrfio  ncque  eft  a6tjo,oequc  aUquid 
eius. 

Itera,  qu6d  notiria  eiTentialis  in  patre  non  eft 

.  ^         ratio  eienendi  vetbum :  ptobatur ;  quia  vcrbum 

icnitur  per  "°"  g^g"''""^  P^"^  aCtum  mteUigentix,led  memo- 

inteUigen-     rix.Non  autcm  omnis  intelle&io  aftualis  in  Pa- 

tt»m  pT»b»-  tte  eft  fecundura  intelligentiam,/<i^.u.<i(«  T^rinft, 

^''T^a'      >g"ur,&c. . 

Item  ^Ci  ita  eilet ,  ergo  efTent  ibi  duo  vetba, 
quia  verbum  exprefliuc  declaratilludobieftum, 
quod  eft  eiusexprefliuum,vel  exprimens  ipfum. 
Sed  per  intcUedlioncm  aflualcm  eft  ellcntia  na- 
ta  efie  dcclarataicrgo  prius  cft  dcclatata  antc  in-^ 
tellcd^ionem  adlualem. 

Item  ,  fi  a<ftualis  intellcdio  Patris  cflct  geni- 

ta ,  eflentia  diuina  cflot  principium  gignendi 

eam  lccundum  iftos  :  (ed  adualis  notitia  eflen- 

tix  non  poteft  eflc  altetius  rationis :  per  hoc 

quod  eft  genita,  vel  non  genita  :  quia  tunc  Dei- 

tas  eflct  formalitct  altetius  rationis  in  petibnis; 

quia  illam  vna  habet  i  fe ,  &  non  alia  ;  etgo  & 

adualis  notitia  eflcntix  eft  eiufdem  rationis  irt 

Patrc  &  in  Filio  ,  cfgo  vterque  habct  eflentiam 

pro  tatione  gignendi,  non  ergo  cx  notitia  eflen- 

ijali  Patris  procedit  Vctbura. 

Augaft.  Dicitur  qu6d  Auguftinus  15.de  Trinit.15.di- 

Iniittui»  r«-  cit  quod  f^rbum  efi  vifio  de  vifione.  Dico  quod 

tneuetur.       Auguftinus  cxponit  hoc ,  qu6d  vifio  cognitior 

nis  eft  de  vifione  fcientix  ,  &  hoc  eft  de  obie- 

^  ^omoio    ^^  pj.^  ^^^  primo  ,  in  quo  obieftum  relucct: 

viRe^t  vi-  ^^^^  ''•co  quod  ordo  cft  intet  intelledlionem 

ficn*.  Patris  &  Filij ,  qiiafi  duotum  principiotum ,  fi- 

Scot.  Oper.  Tom.  X  L 


Augaf^ 


TtrtA. 


cut  Sollllimiinat  panem  propinqaara  i8f  rerao> 
iam,&  non  vna.ptf»iUi9ro^i!e(}  idem  ag^ns  vtrum» 
que  ordine  qucKlam.  Sic'notitia  Pairif  eftxjuo- 
dammodo  prio»  noutia  gerrita  ordine  quodam; 
quia  qu%ndo  aliquid  perfifitur  [Jer  aliqoid ,  & 
per  idem  ppdiicit  ^iliud  ,  oporc^  qu9d  noc  fiat 
ordine  quod.nn  ,  quia  .iAimediatius  tt/picit  ^- 
muq^  qyara  ^e^undum ,  &  tamen  tpeutuun  eft 
caulaalterius. 

S  C  H  O  L  I  V  M     II. 

Dutu  ejfe  tMTitum  prvdH^ionts  fecnnStm  rd- 
tiones  formnles.  R/tiio  ,  ^»14  funt  tantum  ..dit» 
frincipiM  produSiua ,  hahtntia  oppofitos,  produ- 
cendi  modos-.nimiritm  permodttm  nnturA  &Jtlier'- 
tath.  De  quo  Idti  Dotlor  i(t  Oxonien.  hic  q,  7.  k 
n.ii.&d.-j.&ii.dniii.  vbiJlhMt eos dijlingui 
fe  ipfirfnmaliter. 

REfpondeo  ,  qu6d  quarftio  ifta  poteft  dupH-         r^ 
citer  intelligi :  vno  raodo,an  tanti^m  finc 
dux  produdtioncs  fecundura  fuas  rationes  for- 
malcs ,  diuerix  in  diuinis:  Alio  raodo,An  indi-  Vu^Ux  /nt- 
uinis  fint  dux  ptodu^ones  fecundum  nume-  f-*  quAJlio- 
rum  eiufdcm  rei  ?  &  quia  de  fecundo  membro  ""• 
dicetur  in  quxftione  fequenie ,  nunc lecundiim  Bjfolutitvt' 
primum  intclle(3umeftdiccndum',qa6<itantura  r»qu*fiionit. 
funt  dux  pTodudriones  in  diuinis  altenus  ratio- 
nis  ,  &  fccundum  fuas  ration^s  fotmales  di- 
ftinftx. 

Prim6  oftenditar  qu6d  funt  dux.  Secund6  prtbMttrtU- 
quod  func  tantum  dux.  Primura  fic  :  Vt^icun-  ri  duiu  fro- 
qufc  (unt  principia  producendi  alterius  ratio-  dH^nti. 
nis ,  eis  polfunt  corapeterc  principiationes  al- 
terius  ratioiys  :  (edin  diuinis  manent  duoprin- 
cipia  diftindla  (ecundum  luas  tatiunes  fomaa- 
lcs  ptincipiandi :  igitur  eis  cottefpondent  di- 
(tin£ix  ptincipiationes  fiue  produ^iones.  Ma- 
iot  patet ,  quia  non  eft  raaior  vnitas  in  produ- 
dtionibus  quam  in  principiis  pcodu(^iuis.  Mi-  ^*»**^**  & 
nor  parct ,  quia  ficut  mcmoria  pcrfoflii  in  ali-  ^**'"'."''  '!* 
quo  luppolito  diuino  cli  pnncipium  [(roducen-  fHnguuniur 
di  notitiam  fibi  adxquatam ,  vt  probatum  eft  f*TmuUtet. 
in  quxftione  ptxcedente  ,  ita  voluntas  amo- 
reni  fibi  adxquatum  ,  &  fic  amotcm  irifini- 
tum ,  &  pcr  conicquens  intrinfeci  in  natura 
diuina  habcrHcm  effe :  igitur  voluntas ,  &  me- 
raoria-  foecunda  fub   propriis  rationibus  fuis 
principiandi  altcriu;  rationis  tpanent  in  Deo  ad 
intra. 

Secundum  probatur ,  quqd  fint  tantum  dux         £ 
ptodudliones  in  diuinis  :  quia  omnis  plurali-     jjj» '  j„i 
tas  reducenda  e(l  ad  vnitatejn  ,*vel  ad  tanram  plunsptoiu- 
paucitatem  ,  quantum  eft  poflibile  fibi ;  ergo  *'«"«  du». 
mulcitudo  rationuni  principiandi  rcducitur  ad  , 

vnam  rationem  principiandi  ,  vcl  ad  tantam  «yj^j. 
paucitatera    rationum    principiandi    quantum 
poflibile  cft  reduci ;  (ed  noif  poteft  reduci  tan? 
tiira  ad  vnam  rarionem  principiandi  in  diui-      ^*""'*» 
nis ;  quia ,  vt  probatum  eft,  in  diuinfs  manent  J]^,/i^]J^ 
rationes  producendi'  Voluntacis   &  memorix;  p»ueitAti 
igitut    fiet    redudio  ad  tantam   paucitatcra ,  ^rv(^«<i«. 
quantum  pofllbile  eft  :  ppflibile  vero  cft ,  n 
fia(   redu^io   ad    duas  rationes    produceodi, 
quia  omnes  r^tioncs  in  <alia  pordinatione  pto- 
ducendi   reducuntur   ad  aliquod.  principium, 
cuius  eft   prima  ratio   in  ilU    coojrdinatione; 
(ed    tantum  funt  dux    cootdinationes    pro* 
ducendi ,  fcilicet  per  modum  natutz ,  ic  vo- 
D  luntatis 


58 


Libri  I.     Diftindio  II. 


iamzdsi'Vi^>x.ct ex  fecnndo  Pkyfic.  uxt.  $7.  & 
per  rationcm.quia  omne  principium  producendi 
aliquid ,  vel  cx  fe  dcterminatur  ad  vnutti,  &  fic 
Qutf»  t»n-  piincipiat  pcrmodumnatura:,vclnon  necelTaiio 
tumdutrunt  jccefniinatur  ad  vnum  ,  &  fic  piincipiat  liberc 
prtmtrnto-  iTjQ^iani  voluntatis :  ieitur  funt  tancum  diue 
pidndi.  rationes  formalcs  prmcipundipnmx  ,  6i  aue- 

rius  tationis ,  &  per  confequctM  concedemus 
tantum  duas  produftiones  in  diuinis  altcrius  ra- 
tionis. 
Sefundo.  Vel  fic :  duo  func  prindpia  prodncendi,  fcili- 
cetnatura&:voluntas,fx)fc««<i(»  Phyfic.fuprk 
Anftot,  ^^^  ^  jjQjj  pjy^^  iftis,cum  omne  piincipium  ha- 
beat  oppofitos  modos  proiucendi  alterius  ifto- 
rum:  n€c  funt  pauciora  iftis ,  quia  ncutrum  rc- 
ducitur  ad  alteram  ,  cum  habeanc  oppofitos 
modos  principiandi,prim6,nec  vttumquc  ad 
tertium,quiaiilud  tetcium  haberet  modumprin- 
cipiandi  alterius  eorum :  igitur  funt  tanium  dua: 
rationes  principiandi.  Cum  hae  igitur  fint  in 
Dco,vt  prius  probatnm  eft,tantum  erunc  in  Dco 
duo  ptincipia  producendi ,  &  per  confequens 
tantijm  dux  produftiones. 
8.  Sed  contra  hoc  inftatur ,  &  prim6  quod  non 

oiiiaiofri'  rcducuntur  rationes  principiandi  ad  duas  pci- 
'»'*•  mas  rationes  principiandi,  fcd  tantum  ad  vnam, 

quia  omncs  pcrfeftioncs  in  diuinis  reducuntur 
ad  eflentiam  ,  vt  ad  fundamentum ;  quia  fecun- 
Daitiafc.  dum  Damafcenum  lib.  i .  Orthod.  Fid.cap. ix.tfi 
pelarw  i/ifimttim  omnem  perfeSiionem  continens, 
Sed  ficutaliquidfc  habet  incntitatcficinadua- 
licacc,&  ficut  in  adfcualicate,  fic  in  a6liuitatc;igi- 
tur  omnes  rationes  adtiuitatisjfine  produdioncs 
reducuntur  ad  rationem  eflentiz  diuiirae ,  vc  ad 
primam  rationem  produccndi. 
a,  Itcm  (ecund6  fic :  In  creatis  nuUa  proprictas 

ohieait  fe.  naturx  eft  principium  communicandi  naturam, 
(Hnd*.         alitcr  imperfeftius   communicaret  perfcdius: 
igitur  fimiiitcr  in  diuirtis  nuUa  proprictas  eflcn- 
tiae  erit  principium  communicandi  cTTentiam; 
Igitur  cflentia  vt  eflentia  cft  ptincipium  com- 
murticandi  &  producendi ,  &  pcc  confcqucns 
pVoprietates,  fi  nnc  racioncs  producendi  &  com- 
muntcandi,  hoc  erit  in  quantura  ad  cflentiam  rc- 
dticuntur. 
Qhitaio  tir-       Contra  aliud  quod  dicicur  ,  qufid  raciones 
M.  principiandj  pcr  modum  nacura:  reducapcur  ad 

vnum,  concedacur :  fed  illud  vnum  non  cft  mc- 
moria, vc memoria, &  inrclH^entii , fedeflcntia 
inquantvim  eflcntia  :  quraeftcntia  li  principiar, 
naturaliter  principiat ;  poccft  autem  princfpiare 
in  quantum  eflentia:cjuiaficutcft  principiumde- 
terminabile,  ita  eft  principium  cxprcifiuum  fux 
dcclarationis:igitnr,&c. 

Ad  primum  iftbrum  dicendum  eft  ,  Concc- 
M  primam  '^°  <1"°'^  pcrfeftioncs  fint  diftinftx  ab  eflentia, 
tbiectiontm.  &  poftcriores  ca :  &  fic  ad  eam  tcducuntur  in 
cntitate  :  fed  ex  hoc  non  feqiiitur  qu6d  ad  eam, 
vt  ad  aliquid  priiis  rcducancur  in  ratfone  prin- 
fcrfcSiones  ciptandi ,  quia  &  in  crcaturis ,  fi  iHem  fit  prin- 
diuine,  funt  cipium  cflendi  &  agtndi,  prius  cft  principlum 
^£!,'"'  '^'  el^ertdi  qu^m  agetidi ,  qnia  effe  ptxccdit  agcre: 
igitur  illud  vt  princfpiunt  ageridi  reducitur  ad 
ft  ipfum  ,  vc  principiura  eflcndi  2  ficuc  ad  ali- 
quid  prius  /ecundfim  rationem ,  non  tamcn  fe- 
quitur  ex  hoc  quod  reducatur  ad  aliquid  prius 
in  catione  agencU :  fic  in  propofJto  :  dlentia  di- 
qina  dat  effc  &  principiare  j  &  ratio  principiandi 
rcducitur  ad  eflentiam  ,  ficut  ratio  agcndi  ad 
wtioncm  eflcndj :  fcd  non  fcquitur  ^uod  ratio- 


feufitf. 


Bcs  prfncipiandi ,  quac  funtproprictates ,  rcdu- 
cantur  ad  cllentiam  in  rationc  principiandi. 
quia ,  vt  didlum  eft  ,  illa:  funt  primjc  ratidnes 
principiandi. 

Ad  fecundum.  Si  accidcns  in  crcaturis  eflct  ^^   fecun- 
immediacum  principium  agendi  ,  Sc  nacuram  dam. 
communicandi ,  ficuc  quidam  dicunc ,  cunc  ma-  Accidtr.sitn- 
ioi  cflec  falfa.Si  autcm  non  eft  ita,diccndum  eft  »>'^"*f'  f'- 
quodm  crcaturis  idco  propnetas  non  eft  prmci-       ., 
pium  communicandi  naturam,quia  eft  impcrre-  ^„f,,     f„i, 
£Hor  natura  ipfa  qua*  communicatur,nec  natura  fiamitm. 
dat  proprietati  rationem  principiandi  ••  (cd  fi  ea-  §<!i»re     i» 
dcm  natura  daret  proprietatibus  pcrfcclam  ra-  *'■'""*    /""*- 

f  o  1-  ■  I         Prtetns     non 

tioncm  operandi  &  agendi,tunc  piopnctates  ha-  po,eri    effe 
berent  rationes  principiandi,  ficut  eft  in  propo-  princifmm 
fitorquia  proprietas  diuina  xque  pcrfa(3:e  habet  commum- 
effe,8c  rationem  p; incipiandi,ficut  natura,  &  ita  ^*"^'  "*'"" 
perfe(!le  communicat,  ficuc  nacura  communica- 
rec,  (eu  communicarecur. 

Conrri ,  f n  creacuris  incelleftus  &  voluncas  j  j  ^ 
funt  idem  cum  eflencia  animx,  &  non  aliqua  ac-  obieai». 
cidencia  abfoluca  fuperaddita,  vc  ponicur  fe- 
cundiim  vnam  opinionem  ,&  camen  non  func 
principium  cotpmunicandi  nacuram  ;  igicur  fi- 
milicer  in  diuinis  etic  dc  propriecaiibus  refpedu 
cllencix. 

Refpondeo  qu6d  fuppofico  qu6d  fic  funt  idem  solititut. 
cutT»  eflentia  animae  in  cflcndo,  non  tamcn  funt 
a;quc  perfedxcumeflentiainoperando&agcn-  ^ureintil- 
do  :  Vnde  ellentia  non  dac  eis  pcrfcdam  racio-  ltii-*&ve- 
nem  principiandi ,  quia  operacio  &  a£Ho  eorum        **  "'f' 
elt  accidenralis ;  quta  cftopcracio  immanens :  &  j^,^     '^ 
ideo  adio  corum  non  ccrminacur  ad  naruram  »niM»    non 
comiiuinicacam.Scd  oppofitum  huius  accidic  in  fi»'  eommu- 
propofito,n3m  proprietates  indiuinis  fiintxquc  ""*"«*'»*• 
perfcAx  in  eflcndo  Sc  produccndo,  ciim  eflen- 
tia  ,  Sc  produdliones  earum  fiinr  eis  confubftan- 
tialcs :  &  ide6  poflunt  terminum  xquc  pcrfeftc 
comnfiunicare. 

Ad  tertium  dicendum  quod  cflenMa  vt  cflcn-  n  ^ 
tia  nondiftinguituramemoria  in  rarionc  prin-  Ad  ttrtium. 
cipiandi,fcd  cft  aiiqnid  inclufum  in  mcmoria,  fi- 
cuc  iili  de  alia  opinione  dicunr  de  noritia  fim- 
plici,quod  eft  pars  cxprimentis,&  ficuc  formalis 
ratio  principiandi ,  &  cxprimcndi  notitiam  dc-  ^/entla  di- 
claratiuam,  ita  eflcntia  cft  aliquid  mcmorii  pa-  *"*.*  'r  *^' 
ternx  ,  quia  eft  primum  declarabile ,  &  ideo  ex-  rilfonuTie 
prefliua  noticix  declaratiux  ,  tanquam  princi- 
pium  formalc  expvimendi:vndc  cflentia  vceflcn- 
tia.vcl  eft  mcmoria,  vel  aliqnid  mcmorix  ,  quia 
memoria,vt  patebit  poftca,cft  intellc(3:us  habcns 
obic(jtum,vcl  eflcmiam,fibi  prxfens :  &  ide6  cC- 
{cntia,vt  diftinguitur  a  tnemoria  ,  nullam  a(£lib- 
ncm  habct,  quiaprimamaftioncmhabet,  vteft 
memoria,  &  vniuerfaliteromnis  narurx  intclle- 
^ualis  prima  opf  ratio  eft  eius,  vc  habet  memo- 
riam;quia  priitia  opcracio  calis  nacurx  cft,  inccl- 
ligere.quod  eft  i  memoria.Ecquod  cflcncia  con- 
Currac  ad  complctam  rationcm  memorix,&  no»i 
foliam  intelle<9:us  infinitus.patet  ex  hoc;quia  alias 
Verbum  diuinum  eflet  verbtim  lapidis ,  ficut 
verbum  eflentix:quia  intellc(9:us  diuinus  infi- 
nitus  intclligit  lapidem  ,  ficuc  incelligic  cflen- 
ciam  fuam.  Ec  idcofi  folusfncclleaus  non  in- 
cludendo  formaliter  eflentiam  fecundiam  fuam 
rationcm  formalem,c(ret  tota  memoria,Vcrbum 
diuinum  cflet  verbum  lapidis,  ficur  &  cflcntix, 
quod  falfum  cftjquia  Verbam  diuirvum  eft  prin- 
cipiumdcclaratiuum  cflcnti*  diuinxjnpn  cflcnV 
tix  lapidis. 

A4 


Quxftio   VI. 


39 


Jld  frimim 
frintif-iU. 


Viie    Scot. 
jnOton.hic 


fitHt  ttliqmd 
fitri  i  (»ft*' 


Ad    fecun- 
dnm  frind' 
ftU. 
Anftot. 


Ad  vnam  rationem  Auertois.qua  probatcon- 
tra  Auiccnnam  quod  eadcmnatura  fecundum 
cfTentiam  non  potcft  diuerfimodc  communica- 
ri ,  vt  idem  fccundum  fpeciera  non  poteft  gcne- 
rari  ex  fcmine ,  &  fine  femincquia  aut  hoc  cflet 
fempcr  quod  producerctur  fine  femine  ,  aut  in 
pluribus,aut  in  minori  parte,&  fic  a  cafu. 

Dicendumquod  cfFe^Ilus  produftus  fccundum 
iflas  condicicnes  in  pluribiiS  ,  vtl  rato  :  potcfl 
comparari  ad  duas  caufas,  vcl  idcm  cftedus  cum 
fuo  oppofito  ad  candcra  caufam.  Vcrbi  graiia, 
Mus  gencrams  potcll  comparari  ad  raurcm  ,  a 
quo  gcneratur  pct  propagationcm ;  &  ad  So- 
lem ,  a  quo  poteft  gencrari  pcr  putrefaaionera. 
Vel  porcfl  cum  fuo  oppofito  ,  vt  cum  fiia  non 
generatione  comparari  ad  eandem  caufam  ,  vt 
ad  Solcm.  Si  primo  modo  comparetur ,  &  qux- 
ratur  an  mus  gencratus  generctur  neccfrarid.vcl 
in  pluribus ,  vcl  in  minori  parte  a  murc  genc- 
rante.vel  k  fole?diccndum  quod  a  neutro  neccf- 
fati6  neceffitace  abfoluta;quia  omne  agcns  natu- 
ralc  potefl  impediri  tefpctiiu  produdionis  fui  ef- 
fe(5lus:fed  dico  qu6d  in  pluribus  producitur  per 
propagaiionem ,  in  paucioribus  per  pucrefaftio- 
nem ,  quia  frequentius  mus  propagit  miirem, 
quani  fol  generct  murem.Sed  ex  hoc  non  lequi- 
turquod  fol  a  cafu  producat  murem,  quia  ficut 
mus  propagans  ptacfcnte  matecia  debita  in  ma- 
iori  partc  producit  murem ;  ita  &  Sol  in  matcria 
difpofita  re.^pe^flu  fua:  adlionis.Vudc  ex  lioc  non 
debet  coneludi  aliquid  produci  a  cafu  ab  aliqna 
caufa,  quia  rarius  ptoducitur  ab  ifla  caufa  qiiam 
ab  alia:nec ctiam  quia abfblutc  r.iro  producitur; 
tunc  enim  cum  Sol  rarius  ecclipferur ,  quan 
quod  caput  frangatur  a  lapide  cadcntc  ,  m.»gis 
dicendum  erit  folem  a  cafa  ccclipfari  quam  ca- 
put  frangi.Si  autem  comparetur  fecundo  raodo, 
&  quxratur  an  mus  frequentius  k  folc  produca- 
tur  pohta  aftionc  folis  circa  matcriam  debitam, 
quam  fuuns  oppofitum  ?  Dico  quod  frequentius 
pofita  a^ione  folis  circa  materiani  debitam  ge- 
nctatur  mus,  quam  non  generatur,  &  idco  ficut 
agens  natutale  pcr  propagationem  ;  fi  producat 
monflrum ,  a  cafii  monflrum  illud  producitur. 
Similiter  fi  Sol  in  maieria  dcbita  relpedu  for- 
m«  muris  non  producat  murem,  a  cafu  efb  Vn- 
de  dicitur  aliquid  a  cafu  produci  ab  aliqua  cau- 
Ci ,  fi  frequentius  pofita  caufa  non  fequitur  talis 
efFcAus ;  ficut  frcquentius  fofTionem  tetra:  uon 
fequitur  inuentio  auri ,  patet  igicur  quod  ratio 
non  concludit  produdhjm  in  crcaturis  poflc  elle 
fufSciens  refpeftu  plurium  producHonum  eiuf- 
dem  rationis ,  patet  hoc  de  calore  refpc(flu  plu- 
rium  produftionum. 

Ad  fecundum  quod  intclleftus  diflinguirur 
a  natura  i.  Phyftc.  ffxr .49.  Dico ,  qu6d  mcmo- 
ria  poteft  comparari  ad  aftum.  cuius  efl  eliciti- 
ua  ,  &  fic  non  diflinguitur  a  caufa  naturaliter 
agente :  fcd  agit  mcrc  naturalitcr.  Si  vero  com- 
paretBt ,  non  ad  illum  aftum ,  quem  clicit :  fed 
vtefl  principium  dirigens  ina£kibus  poflcrioii- 
bus :  &  hoc ,  vt  dirigit  fic  cft  indiffcrens  ad  op- 
pofita.Primo  roodo  accipicur  hic  mcmoria,quia 
agens  fic  pct  intelle^m  cfl  agens  per  modum 
natutx. 


Scot.  Oper.  Totn.  XI. 


QViESTIO     VII. 

Vtritm  ift  Deoft.pnt  ejfe  flures  frodu6fiones 
imrinfe^x  eitifdem  rationis  ? 

Vid;  DoAoTCs  Citatos  q.aotecedeoti. 

V  o  D  fic  ,  videtur ;  quia  principium 
produdliuum  in  creaturis  poteft  cfle 
fiifficiens  lefpetlu  plurium  produ^io- 
n.un  cmfdem  rationis.  Patec  hoc  de  calore,  qui 
refpe^i  plurium  ignium  potefl  hAbere  plures 
produdioneseiufdem  rationis. 

Conaa.  Proiudio  adsquata  fuo  principio 
produf^iuo  eft  tantum  vua  numero  ,  icd  fic  efl 
ibi .  quia  auxlibei  produdio  efl  ibi  infinita  fi- 
cut  &  ptincipium  ptodudliuum  ;  ergo  quxlibct 
produ(^io  in  diuinis  efl  vna  tantum  numero  ,  & 
per  confequens  non  pofTunt  ibi  cfle  plures  vnius 
rationis. 

Ita  qu3*flio  quamuis  (ecundum  ptocefTum  Ma- 
gilhi  habeatlocum  in  ouxilione  vbi  qusritur: 
Anfi.1t  vel  cffie pojjint  clnrt)  fiitj  ttt  dmiittshAmcn 
quia  pr^cedcntia  non  cffent  futficientcr  decla- 
rata  fine  ifla,  ideo  hic  ponitur.  ht  dicunt  omnes 
quod  non  ,  fed  aliqui  ulem  rationem  ponunt. 
Qu^ndo  forcunditas  vnius  rationis  totaliccr  efl 
cxini'iU  iii  aliquo  principio  produ^iuo  pcr 
vnam  prcduifiionem ,  non  le  extendit  ad  aliam, 
nec  ad  acftum  aiium  eiufdem  rationis  :  (ed  fic  eft 
de  qu.iIibetprod<.!6Uone  in  diuinis  ad  intri  :  ibi 
etiim  ftf  cnnditas  principij  produ^ui  vnius  ra- 
tionis  per  pro^udlioncm  vnam  infinitam  eft  to- 
tali:er  exhaulb. 

Scd  hscc  ratio  non  multum  valet:quia  omnes 
transforciitcs,  iecun  jiira  aliquam  fimilitudinem 
transferunt.  Illud  aiitcm  vocabulum  exhaHtiri 
transfertur  a  forporalibus,vbi  dicitur  aliquidcx- 
hauriri.qiiaiido  exttahitur  abalio,  &  non  manet 
in  iIlo:ficut  aqua  quando  extrahiturdeputco.di 
citur  cxhauriii.Sic  autcm  non  potcft  iiiteUigi  in 
diuinis,qn6d  foecunditas  principij  produtSiuieft 
exhaufta;ita  qucd  non  manct ,  quia  extra(Sla  eft 
per  produ(ilionem :  igitur  fifccundum  aiiquam 
iimilirudincm  dicatur  quod  fa-cundiias  ptinci- 
pij  exhauriatur  per  productionem  aliquam  ,  hoc 
erit,quia  twn  manet  refpe(flu  ahcrius  a(5lus  pro- 
ducliui^fed  tunc  nihii  concludit,quiaficconcIa- 
fio  petitur  ih  prxmilTa. 

Alia  veforario  proprsdi^Sticonclufioneafll- 
gnatur  t.nlis:  Produ(5lio  habens  tcrniinum  adx- 
quatum,&  femper  ftans ,  non  compatitut  fecum 
aliam  eiufdcm  rationis:fed  huiufmodi  eft  qusli- 
bet  produ6b'o  in  diuinis  ad  intra ;  igitur,&c. 

Scd  nec  ifta  ratio  mouet:quia  maiorcm  intel- 
ligunt,  aut  de  adacquauqncextenfiua  ,  aut  inten- 
fiua ;  fi  primo  modo :  tunc  pecitur  principium  in 
Minorijfcilicct  quod  prcdudio  quaelibct  diuina 
fit  ad  tot  extenfa  per  adarquationem  quanttim 
poteft  extendi.  $i  fccuodpmodo,tunc  propofitio 
ifta  non  eft  plana  vquii  quod  ptincipium  prodn- 
(trionis  habcns  termin^m  adaequatuin  non  poflit 
in  aIiaraeiufdemrariQOf$,hoc  non  eft  feaindura 
rationcm  di(ftara,  nifi  quiaijla  produdia  fempet 
ftat  rcfpcdju  tetmini  adarquati :  (\  igirur  illa  pro- 
dudrio  ,  pcr  impofSbile,  ceflaret,  pofletin  aliam 
produ^onem  ciufdem  rationis :  &  per  confe- 
D     X  quens 


r. 

^odju. 


^od  ntn. 


X. 


Senitmia  nt. 
g»iii,a   tfi 
emntnm. 
Rntie  Htnri- 
ci  quoii.  1%. 
q.I. 


RtiititJ/r , 
qiti»  fttit 
frincifium. 
Vttnns  Mt- 
t»fhor»  tb- 
ftrunnt  oM' 
qknm  fimiU' 
lutLntm. 


3- 

R^tiojieun- 


Reiicitur, 


40 


Libri  I.     Diftindio  II. 


qucas  <jLiantum  cft  cx  fc  potcft  in  alJam  produ- 
ikiahem. 

Ec  taiic  arguitur,pnncipium  produftiuum  ha- 
be  s  vnat«produ(9;iorrem  ,  fi  quaniumeft  ex  fe, 
porcft  in  aliam  eiuf^em  ratioriis,  necefTario  cxit 
in  aftura  ,  rcfpediii  akevius  produdionis ,  (i  ijia 
alia  fit  ita  iieceflaria,  ficut  ifta  ,  iii  cjuam  poiiirur 
exire  :  quia  non  eft  maior  rario  ,  quare  exit  in 
vnxm  quimia  aliam  ,  fed  fccu.ndiun  pia-diftam 
rcfponfioncm,  prrncipimn  produfbiunm  indiui- 
nis  qoanrura  cftcx  fc,p©teft  in  aliam  produdio- 
nem  ab  illa,in  q<aam  c«f,Vi  probattmi  eft  :  &  fi 
quantum  cft  exfc,poteft  in  aliam  produiiioncm, 
illa  aHaerit  ita  neceifaria,  ficat  m  quam  exit:er- 
go  vel  in  neutram  ,  vel  in  vtramqiieprodudio- 
iiem  eiufdcm  rationrjs,neccffari6  cxit. 
ConSrm4tur  Gonfifmarur  jjetcxeraplum.Si  enim  Sol  fem- 
fmimplo.  pcr  ftarctjhaberer  vnam  iliittninationcm  iibi  ad- 
xquatfttn  :  &-quia  iila  ccifantc  poteft  inaliam 
ciufdemTarionis,  ide6  dum  canfat  vnam  illumi- 
nationcm,qu.iTniimcx  (eeft.potcft  in  aliam:&  fi 
illa  alia  produdkio  clTet  ita  neceffatia  ficac  pri- 
mi,po(Ter  cxirc  in  illam.ficut  inp  im.im:  igituc 
fimijircr  in  propofito.  Vndc  nec  adsquatio  in~ 
renfiiia  ,  necextcnfiua ,  ncc  ctiam  pcrmanentia 
Kcrna  alicnius  adaeqtmrionis  ,  nec  fcecimditas 
principij  cxh.iuftaconclndit,qti6d  \n  diumis  non 
po/Iimt  elle  plurcs  produdioncs  ciufdem  ratio- 
nis,quta  non  folnm  debcr  concludi,  quod  ftante 
vna  produdMone  non  poflit  in  ali.im,  fed  d^bec 
copcludi,qu6dqiiociinqiic  pofito  ,  vcl  icmoto, 
non  pofltt  in  aliam ,  ita  qiibd  fi  hoc  non  cllcr, 
non  pofiet  in  aliam  produdlioncm. 

S  C  H  O  L  I  V  M. 

Reieciis  rMio^i.bui  dntibtu  nliorum,refoluitiideo 
ncn  jfojfe  effe  plttres  prodn^tio>ies  eiajdem  rationi* 
1«  Deo  ,4ji*iA  in  eo  ,  ^t  od  non  poteft  ab  alto  deter- 
minart,ejt  %,.ita*,vtl  infi.-iitas  ,  cum  ergo  nonjint 
tnfinitx  prodtfctiinesewfdem  rationis ,  eft  tantitm 
vna.De(jHo Doei.t.d  7  &  fuse  efuodl  i.ir  1.^.13. 
an,i%  tfntbuf duobui vtimis Ucisponit alias hhttu 
rei  ratiorfti/. 

.  T  De6  dico  quod  in  diuinis  cft  rantum  vna  pro- 

Ktfolnti»         *  dudtio  numero  vnius  ratiomis.fic  quod  fi  po- 

Daihris.        natitr  per  impoflibilc ,  vel  per  incompoflibilc, 

quod  haec  produftio  non  e(Ict,n6  poflet  inaliam 

idcm  principium  prod«i!liuum  ,  &  huius  ratio 

cft,qnia,  quidquid  eft  in  diuinis  cft  de  fc  hoc :  & 

riy/»   ratio  ideonihil  in  diuinis  vnius  rationispoteft  pluri- 

iuiits*xpro-  ficari.  Arguiturcrgofic:Quicquidcft  dc  lehoc, 

fnamentc,     jmpofllbilc  cft  qu6d  p"uririeecur  ,fcd  quidqujd 

§utdqui.He/l  *^  '"  diuinis  vnius  rationis  eft  dc  fc  hoc :  ergo 

We  fe  ho$  efl  nihil  vfllus  ratiotiis  in  diuinis  poteft  plurificari; 

implurijic*-    fed  ptodutftio  diirina.quac  eft  vnius  principij  for- 

*"''•  mr.lis  ,  cft  vnius  raiionis  :  igitur  talis  ptodudio 

non  potcft  plurificari  rn  dfuinis:igitur  in  diuinis 

taiuum  cft  vna  produftio  fccundum  numcrum 

vnias  rarionis.Maior  eft  cuidens:quia  qitod  non 

poreft  ab  al/o  dcterminari ,  vel  eft  de  fc  vnum, 

vcl  elt  de  fein  infinitils.  Minor  probatur  fic,quia 

fi  aliqmd  in  diuinis  non  fit  dc  le  hoc»  fed  poteft 

elfe  in  pluribus.non  detcfminat  fibi  cercum  nu- 

incrum  in  quo  fit;(cd  vnum  rationcquod  eftui- 

/Hnguibilc  in-  plura  ,  non  dcterminat  fibi  certum 

nnmcrum,  in  quofit:igituraliquid  in  diuinis  dc 

fc  non  dctcrminatur  in  quot  fit  fecundum  nu- 

mcium ;  igicur  nifi  aliunde  determinccur  cft  in 


infinitis,oportet  igitur  aliquod  ponere ,  qiio  it' 
termincturadpliuavniusraiionis,&  dcilloque- 
rendum  cft.Auc  eft  aliquid  vni.us  ra(ioni$,aut  al- 
ccrius.&alterius  ratiotus  ?  fi  ptinio  modo,aut  il> 
ludcft  plurificabile,aut  non:fi  non,eadcm  ratio- 
nc  ftandum  eftin  piirao,&  habcturpropofitum, 
quod  nihil  vniusrationis  in  diuiniscft  plurifica- 
bilc.  Si  aiitcm  cft  plurificabilc,  igitur  non  deter- 
ojinat  fibi  in  quot  fit  fccundum  numcrum:&  ita 
crit  in  infinitis,nifi  detcrminctur,vel  procederur 
in  infinitum.  Oporicc  igitur  dicerc  qu6d  detcr- 
minctur  ad  plura  vniusrci  per  alia  ahcrius  ratio- 
nis,&  tunc  quzro  de  vno  iilorum ,  auc  eft  de  fe 
hocaut  non:fi  non,igitur  no  decerminat  fibi  plu- 
raiitatem  certa  habere:&  procedatur  ficut  priiis  & 
eft  de  fe  hocpari  rationc  efler  ftadum  in  primo. 

Siccrgo  dico  quod  caufa,vcl  ratio,quare  in  di-< 
uinis  nonpcfliint  cfle  plurcs  ptodu£bioncs  vnius 
Mtionis,  cft,  quia  quzlibet  produdio  diuina  efl: 
de  fc  hxc,ficut  &  alia  omnia,quz  siit  in  diuinis. 

Ad  rationcm  in  contrariutn  dicendum  quod 
in  crcaturis  ciufdcm  principij  poflunt  efle  plu-  ^,  ' ' 
res  produftioncs  vnius  lationis  ;  quia  nullum  princitalt. 
proditCtum  ctcatum  eft  dc  fc  hoc:&  idco  nec  a- 
liqua  produ£lio  terminata  ad  ale  produi^um, 
fiuc  principiarum  eftdc  (e  hocjqiiia  n  principia- 
tum  cflet  dc  fc  hoc&  de  fc  ad  vnum  deteimina- 
renir  produdio,  etia  principiatio  iftius  produdi 
cfletdc  fc  hoc:fcd  in  dunnis  produAum  cftde  fe 
hoci&  ideo  &  ptincipiatiocftdcfehzcproprcr 
quod  non  poteft  piurificaii,ficm  didum  cft.*      *  Supra  hi< 

QViESTIO     VIII. 


ytrumftnt  tMttum  tres  ferfoftd  in 
natura  diuintt  f 

D  Th.i.^  7.17  4r/.5  ^  q  30.  p.rt.x-  D.Bonaa-^>V  ^.4. 
R;ehac<i.<(r/.x.  1^.1.  S^tus  JwOArwo^J.gi.j.  ^  7.  Suaccz 
citatus  in  q.antcctd;aic  lib.^.cap. 10, 

V  o  D  non  QuaEcunque  funt  ea- 
Jein  fin.plicice:  alicui,  siit  fimpli- 
citer  caJem  inccr  ie  ;  quia  aluer 
inilius  fyllogifmus  valcret,/ed  per- 
fonz  fimt  cidem  fimplicitcr  cf- 
fentiZjqux  cft  fimplicitcr  eadcm:igitur,&c 

Irem ,  zqualis  diguitatis  eft  ibi  elfe  a  fe,&  ab 
alio;crgo  ta:itum  func  duz. 

Itcm,qu6d  finl  quatuor,quia  relatiue  oppofi- 
ta  comniultipIicantur:crgo  ciim  fint  quaiuor  rc- 
lationes.ctuntquatuor  pcrfona:. 

Oppoficum.Ioan.i.  T-es  funtyCjHi  teftimonium 
dant  in  coslo,  &  Marc.  ylciroo.  Ite ,  hafttzantes 
«os ,  &c, 

SCHOLIVM     L 

Tres  tantiim  effe  perfonai,vnam  tmproduBam^ 
&  duoi  produitas  :  Vnam  per  intelletlum  ,  & 
aliam  per  voluntatem.  Deinde  probat  quod  ne- 
(SjMe  vna  &  eadem  effepoteflfer  vtramque ,  efuia 
repugnat  idem  diuerjis  &  eppofttis  produ^iioni- 
busprodfici.  De  cjuoD4>Elor  in  Oxonien.  hic.  q.j. 
num. i^.  &  d.ij.  &  cjuodhb.i.  Quod  vere  tan- 
tttmfit  vna  perfona  improdncla  rete^is  rationibm 
Henrici  probat ,  tjuia  omne  quadeft  in  diuinis ,  eji 
defeboc,  &  quiafipojftnt  ejje  dua,  effent  infinita 
defatloi 

Ad 


r. 

.Argumet)^ 
tum  primuia 
pre  parte  »»» 
^•itiuj. 


Sccundum. 


Argumerttu 
pr»  affirmM 
tiua. 


Quxaio   VIII. 


41 


Ad  qiixftioiiem  primo  dicam  qnic!  tcncndiim. 

*•.        Sccundo.quomodo  poteft  intclligi  cflc  poffibile 

^'/*'*""i^*  abfquc  rcpugnantia.Tenendum  eft  quod  tantura 

mMiM*.        ^""^  ""  pci  lbi>x,  quia  tamum  funt  dus  produ- 

dicnes  intrinfccac  nunicro ,  &  vtrique  produ- 

dlionc  producitut  tanium  viia  perfbna,quia 

vtraque  produftionc  producttur  res  diftinfta  k 

producemc ;  nuUa  cnim  rcs  fcmctipfam  produ- 

cit :  fcd  non  diftiniaa  clTentialitcr,quia  rcs  pro- 

Kihil  ff-     dufta  eft  infinit^  talis  ,  quod  tantun»  inuenitur 

ipfumfrodu.  indiuinis. 

"'•  Quod  vtraque  produftione  producitur  vni- 

ca  tantum  perfona,Probatur,quia  ficut  principij 
vnius  racionis  non  potcft  effe  nifi  vna  produftio 
viiius  rationis,ita  non  potcft  cflc  nifi  vnicus  tct- 
minus  vnius  rationis. 
Hiffonfit  M-  Dices,eadem  pcribna  cft ,  quae  producitur  pcc 
ndnir.  vtramque.Comra,impo(libilc  efteandem  perfb- 

nam  accipcre  perfe6ke  effe  \  duabus  produflio- 
nibus  pcrfcdkisjquia  fi  fic,ergocircumfcripraalii 
adhuc  cft,&  abftradla  ifta,  cx  qua  pctfeftc  acci- 
pit  <r^,non  cft,igitur  fimul  eft,&  non  cft. 

Qubd  fit  alia  improdu£la  probaturjquia  fi  eft 
produdta ,  ergo  ab  alia ,  fik  non  cft  procedcre  in 
infi,nitum,vt  probatum  eft  fuperius  ♦  :  ergo  vna 
*  H!c  q.  6.    g(t  perfona  improdufta. 

;,,;  >-,;,       Quod  autcm  prima  pcrfona  fit  vna ,  probat 

fro-mpUtr»-  ^nus  Dodor  diccns  qubdper  eafHcm  rationes 

Ut»te  'ferfo-  probatut  vnitas  primae  pcrn^nac ,  &  vnitas  Dei. 

n*  imfrtdit-  Ad  hoc  adducit  Hilarium  dc  Synodis,  dicentem 

***•   .  quodfimileeft  poncrc  plures  primas  perfonas, 

&  plures  Deos.  Ad  hoc  adducit  rationem  Do- 

dof,  quianon  plura  a  fe;ergo  ab  alio:  auc  igitur 

Vide  Scot.  rdatione  mutua,&c.Vi»<c  apud  ipfum. 

q.6.n.)f.  Sed  hajcrationon  valec:c«jmcnimdicit  in 

RtiHitur.      fuj,  leftura,  funt  fuppofita  rclarione;ergo  diftin- 

dta  pcr  relationcs  origmis.  Non  fcquitui ;  etiam 

efto  qubd  per  rcUtioncs  ad  alia  adhucnon  habct 

propofitum. 

aPraeterea  ,  hic  non  fic  potcft  probari  vnitas 
i»»K4/«  Dti  pnmx  perfonaB&  Dciiquia  vnitas  Dci  probatur 
non  conHif  pcr  pcrfediionem  Dei  limplicitcr  pct  infinita- 
ditvr  vnitM  (gni ,  fed  patcrnitas  nullam  perfcftioncm  dicir, 
fnm*ftr{t'  nec  infinitatem  Et  cumvnitatc  Dti  ftatcommu- 
nicabilitasjfed  non  cum  vnitatc  patris:crgo  non 
per  idem  probatur  vtraque.  Quud  dicit  dc  Hila- 
rio  non  facit  nd  tem,quia  hoc  fequitur  tanqnam 
ad  confequcns  ,  fcilicctcftcplurcs  Deos ;  fi  fint 
plures  parrcs,  non  tamcn  funcidcm. 
n»tit   vtr»      I^^o  ^^^°  ^^^^  \n\ci  cft  pcrfona  non  produ- 
DtHtrit.       €tA  ,  quia  quidquid  eft  in  diuinis  vnius  rationis 
eft  defe  hoc,vt  probatum  cftin  quaftionc  antc- 
ccdpnti :  ideb  tantum  eft  vna  perfbna  produdta 
vnius  Mtionis  ,  &non  quia  Paicr  fcmpcr  fe  oc- 
cupat  circa  eftcntiam  in  producendo  de  elfcn- 
da,-igitur  cum  perfona  non  produdla ,  &  produ- 
ccns  fint  vnius  rationis  ,  tantum  crit  vna  petfo- 
IM  non  produ£la,cx  quo  igitur  funt  tantum  duae 
perfonae  produd2,&  tantum  vna  non  produdl^, 
vt  prob^tum  eft ,  fequitur  quod  tantum  fint  trcs 
perfonae  in  natura  diuina. 

SCHOLIVM    ir. 

ExpUeat  cUris  exemplu  tjHomodo  vna  creatU' 
M  pofftt  ejfe  in  plurtbtufnppafitii :  ficut  antma  ra- 
tiottalts  tota  in  vartie  partibm  ;  &  quia  per- 
fecHonis  eji  communicari ,  &  in  creaiis  eft  im' 
verfeiiionis  diuidi  \  tUud  fine  htc  tribuendHm 
efi  Deo.  ^Mod  vero  perfonalitas  communicari 
Scot.Ofer.  Tom.  X I. 


tien  foffit  tfuadet  ttiam ,  quU  mn  efi  fttfe^i» 
fimpliciter. 

SEaindb  declaratur  quomodo  potcft  hoc  in-         ^ 
tclligi  fine  contradidione.  In  crcaturis  per-  pnbatfrimi 
fc6kionis  eft  quod  cflcntia  &  natura  communi-  Trimitattm 
cctur ,  fcd  impcrfedionis  eft  qu6d  diffimiliter  ptrftitaritm 
coramunicetur.Vndequbdnaturacommunicata  *y  y»'"«'« 
pluribus  diuidatur,hoc  eft  imperfeaionis;  aufe-  'f^"^"^,^ 
rendoigitur  illud,quod  eft  impeife6lioni$,&     Difsimiiit 
attribuendo  illud,quod  eft  perfcdkionis,diuinis,  <■  miunico' 
crit  cadcra  natura  indiiiifibilitcr  pluribus  fup-  ■ioiidtim- 
pofitis  communicata.  ferfiUio- 

Secundo  fic:Ratio  fuppofiti  incommuntcabi-  froUt  fe- 
lis  non  includic  perfedionem  fimplicitcr  ,  quia  cundo. 
pcrfc^aio  fimpliciter  ftat  in  alia  rationc  quidita- 
tiua,quia  in  Deonon  opurtetquod  ratio  fnp-  •'^'"»  «portet 
pofiti  includat  omnem  tationcm  entis,nec  etiam  *!■*''''"/*!' . 
per  idcncitatcra ;  ergo  poteft  ftare  ratio  fnppofiti  (/^^^„  ,*^1 
diftindka.  nem   tntit 

Tertib,pcrfedlio  fimplicitcr  eft  melior  in  quo-  ftrfeBio- 

libt-t  fuppofito  abfolutc.quam  non  ipfa;Non  di-  """•, 

t  L       r  r  ■    r        '■  Tertio     pro- 

co  m  quolibct  luppolito  cuiufcunque  naturac,  ^^^        '^ 

fed  in  quolibet  fuppofito,quantum  eft  dc  fe ;  fed 

quod  decerminat  fe  cx  fe  ad  vnum  fuppofitum, 

non  cft  nielius  in  qnojibet  ruppofito.qiiam  non 

ipfum ;  quia  quod  detevminat  fc  ex  fc,  ad  vnum 

fuppofitum  ,  eft  incompoffibile  alreri  fuppofi- 

to ;  ergo  ipfuni  non  cft  melius  altcri  quam  non 

ipfum. 

Quactbjpcr  exemplum  de  anima  intclle6iua,  g«*r»»  frt- 
in  qna  perfciaionis  cftqubd  fine  fui  diuifione  **»  txemflt. 
debct  cue  in  pluribus  partibus  corporis:quia  in 
hoc excedit  alias formas,  quar  cducuntur  dc  po- 
tentia  matcriae  :Triaautem  funt  imperfe<fiionts  Triplexani- 
in  anima  intclle(Stina,prout  peificit  corpus:  Pri-  *"*  r*tion*- 
mum  qiibd  det  efe  pcr  informationem  mate-  %/'"^*'^*' 
riae.Secundum  qubd  non  dct  totale  ejfe  cotpori, 
fcd  partiale ,  vt  intcllcdiuum  <rj/*:Tettium,qubd 
illa  plura  pei  feda  ab  anima  intellcftiua  funt  di- 
ftindarealitcr,vt  partcs  ciufdem  totius.  Abla- 
tis  aucem  impecfcdiionibus,  remanente  co,quod 
eft  peifcdionis ,  poftumusqnoquo  modo  capcic 
qubd  polf  bile  fit  aliqnam  clTentiam  non  pcr  in- 
formationem  darc  rotalc  efe  pluribus  diftinftis, 
qua:  non  funt  partcs  alicuius  totius ,  quac  crunt 
pcrfc  fubfiftcntes. 

Ad  jjrimum  principale,dico  qnbd  non  poccft         y . 
ConcUidi  idcntitas  duorutn  in  conclufione ,  nifi  Ad  argu- 
talis  fit  idcntitas  duorum  in  tertio,&tercij  in  (c;  meatumfn- 
alicer  emm  ellet  accidens,vel  aequiuocatio  in  fyU  ""'*"  /"■""'" 
logifmo.  Nnnc  autem  perfbnx  fic  funt  fimplici-    zxplintt 
tcrea:dem  cflentia:,qn6d  cftcntia in  ifta  pcrfona  tfuomtdo  fl»t 
non  habcc  aliam  fubfiftcntiamabifta.Ac  tertium  *%«*  '/* 
cui  pcrfonx  funt  eaedem  ,  non  eft  in  fc  idem  per  '*''""  f"*^ 
idcntitati  m  fubfiftcntiae;crgo  non  poccft  conclu-  "",'u    initr 
di  idencitas  fubfiftentijc  in  conclufionc:non  enim  /<•. 
fic  fuic  medium  idem. 

Ad  aliud,commutarur  tjualis  in  e[Hot ,  cum  di-  -^d  fiam- 
citur  aequalis  dignitatis  eft;ergo  quot:eft  fallacia   ^*"*' 
figurx  di^'onis;non  enim  nobititas,vel  ignobi- 
licas  relationis  eft  caufa  multiplicationis, 

Ad  aHud,relatiuacommulciplicantur  ,verum  jtittitmm. 
eft,fccundum  fcilicer  rclationcs,  (cd  non  oportcc 
quod  fccundum  fuppofita,  &c, 


D     5 


DIS 


42 


Libri  I.     Dittinaio  II L 


I. 


J3ifiinclUHn 
inutiUs  dt 
tognfcibili- 
ttUt  Dei. 


^ltqutseon- 
teptns  pofiti- 
Hus    haben- 
dus  cft  de 
Vta. 


Stcundi. 


Atiflot. 


^ig»tia  ft- 
^nofcitur  in 
«fdine  »d<tf- 
Ermatitntm. 


T*rtd 

Viatar  pottft 
re  Diuni. 


Scuc.    hic 
0.1. n.i. 
Heiicitur  di- 
ftinai»  /«- 
tund». 
ll  terti». 


Et  qH»rt/f. 


•€*J"f*3"E*J-«*J-«^ -S*?  *  €*§"E€*  £*J-£*3-  KK-*^' 

rl?jj^  ;Yi  JY5  w  r?'^  w  •  r^  JvH  Jv*.  !^  ^^ 

DISTINCTIO     IIL 

Q  V  iE  S  T  I  O       I. 

Vtrum  Deusjit  natMralit^r  cognofcibilii 

a  Viatdre  'f 

A\znl.  l.p  q-i.memb.l.  \J.T\\o.\.p.q.ii.»rt.^.ify'  ii. 
^q  S^^r/.l.  Doi\ot  inOxonitn.hicq.i.^  q.i.erologr, 
0>  quodlib.  i4.Cr  eoUat,  i  o. 

I  R  e  A  diftitidionem  tertiam 
qiixritur  ^timoiVtritm  Detufof^ 
fit  cogrtofci  naturaliter  ab  intelU- 
Su  'L'i<j/or«?  Primoexcludends 
funt  quxdam  diftindiones  inu- 
tilcs.Secund6,poncnd;c  funt  duae  opinioncs  Ma- 
giftrorum,contraquasarguicur.Tcrti6,quodmi- 
ni  verius  apparea?,  dcclarabitur. 

Dc  prirao  eft  fcicridum ,  quod  quidamdiftin- 
guant  circa  cognitionem  Dci  ,  diccntcs  quod 
quxdam  eft  cognitio  Dei  ncgatiua  ,  5c  quxd^n 
poficiua. 

Sed  hxc  diftiniflio  inutilis  eft,quia  aut  pr-Tci- 
$c  intcUigitur  negationem  in  fe  cogno(ci,aut  in- 
teliigitui*  dc  aliquo  pofitiuo  negationi  fubftra- 
to:{i  primo  modo,  non  plus  lioc  inodo  cognof- 
cicur  Dcus,qil^m  Chimxra;quia  &chimasra  eft 
non  Angelus,non  lapis,&  cxtera  huiufmodi.  Si 
fccundo  modo  :  dc  illo  poficiuo  quarrimus  an 
poCTit  <i  nobis  na,turalitcr  cognofciflgitur  vcl  ni- 
hil  cognofcitur  de  Deo  ,  vcl  habemus  cognitio- 
ncm  pofitiuam  dc  ipfo,qu6d  autem  cognitio  nc- 
gaciua.quaremoucntur  de  Deo  ca,  qux  funt  im- 
pcrfedionis,&  qus  iibi  noh  compctunt  ,  fit  ne- 
celfaria  ad  habendum  cognitionemde  Dco  per 
inquifitionem ,  cranfeat :  via  tamen  inquificionis 
jnutilis  cft.  Imo  tunc  fi  habeamus  aliquam  co- 
gnitionem  de  Deo ,  oporrct  qu6d  fit  per  aliquid 
pofitiuum  quod  fibi  competat. 

Item,ncgatio  non  cognoicitur  nifi  per  affir- 
mationcm,cxyi«f  i.Perihermenias,  &  ex  ^.Me- 
tafhyf.text.i.&  (>.&ratioeft,qui3  nunquam  co- 
gnofcitur  aliquid  noo  ineftc  alteri ,  nifi  quia  co- 
gnofcituraliquid  pofitiuum  in  ipfo ,  rationc  cu- 
ius  ipfura  negandum  fibi  repugnat:igitiir  fi  co- 
gnolcimur  aliquid  de  Dco  remoucri  &  ncgari, 
oportet  cognofccre  Deum  fecondum  pofitiunm 
alivjuod  ,  ratione  cuius  illud  cft  ab  co  rcmoueii- 
dum  &  negandum. 

Item  tcrtio  fic :  Nos  non  amamus  fumme  nc- 
gationes  tantLim,fed  poffibile  cft  viatorcm  fum- 
iTic  amarc  Deum:igitur  non  fiib  rationencgati- 
ua:igitur  fubrationc  pofitiua,  &  perconfcquens 
pofitiu^  cognofcitur.  Igitur  fi  cognolcitur  licga- 
tiiic,  prius  cognofcetur  pofitiue. 

Secunda  diftindio  eft  de  eiHid  eft^&cfi  efl,  du- 
plicicer :  vel  de  veritate  propofitionis  ,  vt  Ci  hxo 
eft  vera,  Detu  eji,  vcl  dcjieit  rei  in  (e:fcd  neque 
illud  valet ,  quia  non  potcft  cognofci  vericas 
complexionis,nifi  intelliganti4t  extrcma. 

Tertia  diftindlio  eft  dc  cognitionc  pcr  gratiam, 
vcl  pcr  naturam.Ncque  hoc  valcr,  quia  quxftio 
dcterminatur  ad  cognicionem  naruralcm. 

Quirta  diftindio  cft  de  cognitioncDci  in  fc, 
ye\  in  f  rcaturis.  Neque  hxc  valet,quia  aliud  eft. 


3- 

Senfus  5«/- 
ftionis. 
Oplnio    S; 
Thomt 


in  quo  ftatcognicio,&  aliud  principium  co^iof- 
ccndi.  Quia  li  (hit  cognitio  in  crcatuns  ,  adhuc 
non  cognofcitur  Deys  ,  Ci  ftat  cognitio  in  Deo, 
fic  qua:rit  quasftio ,  fcilicet ,  vtrum  cx  natura- 
libus  potcft  aliquis  conccptus  proprius  dc  Deo 
haberi. 

S  C  H  O  L  I  V  M     1 

Reienis  ejnatttor  dijlinttionilttu  «liortim ,  pontt 
opnionem  D.  Thoma.  tenentis  quiditatem  ret  ma- 
(erialis  e£e  obie^um  inieileciui :  ejuam  reiicit^qtita 
indc  fequeretur  cjuod  non  poffet  intelligere  vllam 
rem  tmmaterialem  per  vllam  potentiam,  nec  confe- 
quenter  beatificari.  Vide  eum  in  Oxon.  hic  ^.}.  a 
n.i.&  coUat.io.&  13. 

ESt  igitur  quacftio  ,  An  po(rumus  habere  ali- 
quam  cognitionem  de  Dco  ,  quacognofci 
tur  in  aliquo  conccptu  fimplici.  &  hic  funt  opi- 
nioncs.  Nam  quidam  dicunt  quod  proprium 
obicftum  intellcdus  noftri  coniundi  eft  quidi- 
tas  rei  matetialis ,  quod  oftcndunt  cx  propor- 
tione  potcntiart^n  intcllediuarum  in  triplici 
gradu  ad  fua  obiedta ,  &  ex  hoc  fequitur  quod 
cum  potcntia  intcllcifliua  non  poflit  intcUigcre 
nifi  illud,  quod  cadit  fub  fuo  proprio  obicdo,  & 
Dcus  fccundum  propriura  conccptum  non  con- 
tinetur  fubquiditare  rei  materialis.ergonon  po- 
tcft  cognofci  ab  intelle^Sku  viatoris :  crgo  Dcus 
fecundum  conceptum  fibi  proprium  non  potcft 
k  nobis  cognofci  in  via. 

Scd  ha:c  conclufio,  quamuis  fortc  conceden» 
da  fit,  tamen  fundamentum  ,  quo  ipGi  probatur, 
non  viderur  verum ,  Ci  intclligatur  generalitcr, 
quod  obiedum  propiium  intcllciSlus  viatoris  fit 
qniditas  matcrialis :  quia  impoflibilc  eft  poten- 
tiam  pcr  quctTicunquc  habitura  pcr  fe  operari 
circa  non  fuu;n  obicclum  ,  vt  patct  dc  vifu.  Si 
autem  quiditas  rei  materialis  eflct  pcr  fc  obie- 
ftum  intelledus  coniundi.non  poirct  intclledus 
noftci  pcr  quemcunque  habitum  ,  fitie  lumen, 
aliquid  aliud  cognofccfc,  &  per  confequens  nec 
bcatificari. 

Si  dicas  quod  hoc  cft  creditum ,  intcllcduni 
noftrum  bcatificari  pcr  vifionem  nudam  elTen-. 
tiae  Dei.  Arguftur  per  rationem  natnralem  fic: 
Nulla  potcntia  cognitiua  poteft  cognofcere  ali- 
quid  fiib  latione  illimiratiori ,  quani  fit  ratiofui 
primiobicdi:quia  Ci  fic,illiul  non  ciTcc  obicdiHT» 
primum,  &  fibi  adxquatum:("cd  intcllcdlus  via- 
loris  pojreft  cognofccre  cns  quod  cft  illimiratius 
quiditace  matcriali,  ajitcr  non  poilct  habcre  co- 
gnitionem  Metaphy fica!em:ergo,  &c. 

S  C  H  O  L  I  V  M     ir. 

Breuiter  refert  opinionem  Henrici,&  aliortim, 
affisrentiurn  Deiipi  co^nofci  iton  conceptu  vniuoco 
fedanalogico  Jibt  &  creaturis,<juara  deinde  refeltit 
ejuincjue  aygumentis.Vide fcriptum  Oxon.hicq.t, 
a  n.6.& q.).a  it.ii.& d.i.q.^. 


ALiacftopinio.qua*  nimistribtiit  intcllc-         a, 
dlui  noftro  dc  cognitione  Dei ,  ficut  prior     seatcati» 
nimis  ab  co  ciica  eamdcm  rcrnoucb.it.Ponit  igi-  Umr.    in 
tnr  hxc  opinio  quod  pofTumHS  habere  aliqucm  *"•"•  «'f-*  *• 
conccptum  proprium  dc^Dco  per  creaturas.  Di-  I-'-''*  *• 
ftinguunt  cnim  authores  huius  opinionisdeco- 
gnicione  pct  fe,&  pcr  accidens :  Item ,  de  cogn i- 

riohe 


Reiitithr. 

Tropriutn  ck. 
iicium  tniel- 
leffus  ncn  tft 
qusditni  rti 
mnttriaVis. 
Vide  in 
Oxon.  hlc 
q.j.n.». 


Qu^ftio  L 


R'feUitUr 
if':r>!0  lUn- 
r'ci  i-rifni. 
biri  conce- 
ptiiiH  ■vniua- 
ckm  Dce  (j* 
creMiirii. 
Reflittii 


JrnptnKiunr. 


tJr^inem  «/'• 
pntiaUm  in 

ejfe  feqtitur 
t/do  tniu  "> 
io^iofci. 

(itnjinUMur. 


Afghiiur  fe- 
eundo  conir» 
iiinricam. 


iiriio  rtfet' 
thur, 


tione  Vniuerfali  &  partlculari:item,dc  cognitio- 
nc  naturali,&  rationali.  Intelligunt  igftur,qiian- 
tum  mihi  vidctnr ,  per  cbgnitioiicm  naturalem, 
cognitionem  h^bicualcni,qua  intciie(flu$  tiabens 
obiedum  fibi  praefens,  poteft  adlualiter  cognof- 
cere.Videntur  ctiamdiiiingucre  qutnque  gradus 
cognitionis.quaDeus  a  nobis  cognorcitur,&  di- 
cunt  quod  Deus  non  poteft  proprie  cognofci  "i 
tiohh  in  vniutrfalijquia  nihil  eft  fibi  commune, 
&  creaturis,  quia  eft  ha:c  fingularitas.  Idco  om- 
nis  conceptus ,  qiiem  habemus  de  Deo ,  eft  fibi 
proprius,ad  qi^m  analogiam  habent  conceptuSj 
quos  concipimus  de  creaturis,  per  quos  deucni- 
mus  in  proprium  conceptUm  Dei. 

Sed  contra  huncarticulumfpccialitcrargui- 
tur.Per  conceptum,  de  quo  aliquis  cft  certns ,  & 
illum,de  quo  eft  dubius  quod  non  poteft  eftc 
idem :  igiturconceptus  entis ,  de  quo  aliquis  eft 
certus  vnuseft,&communis  Ded&creatura». 

Scd  dicetur  ad  hoc  qu6d  non  habet  vnum 
conccptum  entis,de  quo  eft  certuS,fed  duos,  qui 
tamen  videntur  vnus  conceptus  propter  eorum 
propinquitatemad  inuiccm,&  analogiam. 

Sed  contra,  Impoflibile  eft  concipcre  duos 
conceptus  aliquorum  habcntes  analogiam  ,  & 
ordinem  ad  inuiccra ,  ni(i  priias  concipiantur  illi 
conceptus  vt  diftintfli  :  igitur  fi  concipias  ens,vt 
cft  analoguln  Deo  &  crcatura: ,  &  habeat  duoS 
conceptus  habeiues  ordinem  &  analooiam,opor- 
tet  vt  prius  cognofcas  conceptum  Dei  in  fc  & 
creaturx  in  (t :  igitur  prius  ifte  nouit  quod  iftc 
corKcptus  non  eft  ille ;  igitur  non  cognofcimus 
Dcum  fccundum  aliquem  conceptum  fibi  pro- 
ptium  per  conccptUs  creaturarum,  quod  eft  pro- 
bandum.  Maior  probatur,  quia  ficut  habentium 
ordinem  eftentialem  in  rc  vnum  in  re  prifup- 
|>onit  aliud  ;  ita  habentium  brdihcm  ellcntialem 
in  cognofci  &  in  conceptu :  &  attributio  conce- 
ptuSj  qui  attribuitur ,  ptzfupponit  cognitionera 
conceptos  illius,  cui  attribuitur. 

Et  confirmatur  ratioifta.  Uli  duo  conceptus 
cntis  refpeilu  Dci  &  creaturs  non  funt  magis 
duo  cdnceptus,qultm  conceptus  duorum  indiui- 
duorum  in  eadem  fpccic:fed  f\  quis  habcrctduos 
conccptus  daorum  indiuiduorum  in  eadem  (pe- 
cie,  non  faceret  conceptus  vnius  conceptum  al- 
terius  iti  intcllcAu  :  ergo  multo  magis  concc* 
ptus  creaturs  non  faciet  conceptura  proprium 
dc  Deo. 

itcm  fecundS  fic  :  Intelledlus  habcns  eonce- 
ptum  proprium  de  obiedo  aliquo  ,  poteft  illum 
conceptum  diftihguercab  omnialio  conccptu 
alteriti^  obiedli ;  fed  per  conccptum  entis,  qucm 
intcllc(flus  noftcr  habet  de  Deo  ,  non  poITumus' 
diftingucre  ipfum  ab  alio  ,  vt  etiam  ipfi  corice- 
dunt :  igitur  conccptus  cmis  dc  Deo  hon  eft  fibi 
proprius  ,  fi:d  communis  vniuocc  fibi  &  creatu- 
Tx.  Maior  probatui:,  quia  intelledus  concipiens 
aliquod  obiciflum  fecundum  conceptum"  fibi 
propriurrt  j  concipit  ipfum  ratione  propria  illi 
bbiciflo  ;  &  cum  illa  ratio  proprja  tali  obiefto 
fit  incpmponibilis  altcri  obiedojper  confec]uens 
poteft  iplum  diftinguere  ab  omni  aiio  obie^o, 
ergo,&c. 

Tcrtio  fic  :  Id  ad  quod  conceptus  creaturx 
terrninatur  .  &  cui  attribuitnr,  cft  perfedius,  & 
conceptum  perfe6liorem  habet:crgo  fi  proptcr 
attributioncmconceptus  creatur.T  ad  Dcumpo- 
roft  conceptus  crcaturx  faccrc  in  intellcdlu  no- 
ftro  conccptum  propriura  de  Dco,  inqno  intcl- 


43 

ic<5bus  in  fiiic  attrii)Utiohi$  (tat ,  iequitur  quod 
conccptus  Dei  in  intclledlu  noftro  fic  genccatus 
fit  perfccliorconceptu  crcatura: ;  Icd  hoc  cftim- 
poflibile,  crgo,&c.  Maior  probatur,  quia  perfe- 
dius  non  habet  attributionem  ad  imperfc<flius, 
fcd  c  contra.  Falfitas  conlcqucntiz'  probatur, 
quoniam  impoflibilecft  quodcunquc  obict^uiti 
faccicin  imclleclu  noftroconccptum  pcrfe^Ho- 
rem  (iio  proprio  coiKcptu  quiditatiuo,quiacau- 
fa  acquiuoca  naturalircr  agens  ,  non  potcft  effc- 
(ftum  producere  pcrfeiliorcm  fuo  proprio  effe- 
€tu  fibi  fimillimo,  &  fibi  in  virtute  fuaadarqua- 
to  :  igiturcum  obiedlum  fit  caufa  zquiuoca  icC- 
pedlu  fui  conceptus  proprij  quiditatiui,  non  po- 
tcft  conccptuin  pcrfc(5liotcm  in  intcllc(!lu  no- 
ftro  alterius  obic^Sli  gignerc. 

Item  fic:Vifio  Dei  Iccunduhi  aliquem  ccttum 
gradum  diftat  aconceptu  illo  Dei  ,  qui  ponitur 
in  intelledu  Viatoris  gigni  ab  obic(fio  cteato: 
cum  illa  vifio  fit  crcata  nnita  ,  &  quidam  z6tm 
finitus  &  limitatus.  Si  igitur  albcdo  poteft  face- 
re  in  iutellc(flu  viatoris  conccptum  proprium 
delDeo  ,  fi.K  aliacrcatura  naturaliter  cognofci- 
bilis  anobis,  quje  tantum  diftet  ab  albedine ,  ii- 
cut  vifio  Dei  diftat  ab  illo  conccptu  proprlo 
Dci,  quemalbedo  imprimit  in  intellcftu  viato- 
risrergo  illud  poteritcreare  vifionem  iu  intelle- 
ftu  noftro,  fed  hoc  eft  impoflibilc. 

Vltimo  hoc  probatur  per  au(^oritates  San- 
(Jlorum  Auguftini  i^.de  7ri/i.cap.^.&  f .  &  An- 
fclmi  de  lihcr.arhitr.Sc  Philofbphi  ix.Metaphyf. 
Hoc  etiam  Magiftri  tra(^antcs  de  Dco,  &  dc  hisw 
qux  cognolcuntur  de  Deo  obfetuant  vniuoca- 
tioncra  cntis  in  modo  diccndi ,  licct  voce  hoc 
negcnt. 

S  CH  O  L  I  V  M    III. 

Refoluit  DtUTH  noTt  pojfe  cegmfei  natumliter  a 
*viaiore  conceptu  proprio,de  quo  q.i.  Prolog.  & 
t}t:o:U.t^.&coUat.io.  &  ly  eji  tamtn  naturaliter 
capa.x  talia-  concepttis,fi  Deus  velltt  ipfum  caufa- 
re,de  <]Uo  q.  i.Prolog.n.  i  y.PoteJi  vtro  Detu  cognof- 
ci  a  viatore  fecundum  conceptum  commtmem  k 
creaturis  ohfiraElum.  Vide  fcriptum  O.xon.  hic 
q.i.an.y&n.iji 

DIco  igitur  ad  quafftionem  quod  fn  intelle- 
Stn  viatbris  abfolutc  eft  pofllbilis  conce- 
ptus  Dciproptius  ,  qiiia  hoc  pollet  Deuscrcarc 
infundendo  lurrien  proportionale,  vt  di<flum  cft 
quxftione  (ecund.A  huius  primi  * :  talem  taraen 
conceptum  non  poteft  intelle(5tus  nofter  acqui- 
rcrc  fua  cognitione  naturali*  Et  ide6  dico  qu(')d 
Deus  non  cft  i  viatorc  cognofcibilis  lecundilim 
aliqueiTi  conceptum  fibi  proprium,vt  Deitaseft, 
fed  (ecundum  aliquem  conccptum  communem 
a  crcaturis  abftraftum.  Hoc  autem  dcclaratur: 
Nam  quadruplicitcr  pofteft  aliquod  obiedium  co- 
gnofci ;  vt  homo.vno  modo ,  fccundum  conce- 
ptimi  fuumquiditatiuun>,vt  fecundum  humani- 
tatemjalio  modo.fccuhdum  conceptum  commu- 
nem  fibi,  &  aliis  fpecffebus,  vtfecividum  concc- 
ptum  animalis,vel  fnbftantix.  Terrio  modo ,  pet 
accidens,vt  in  fua  p^fEone ,  ficut  cum  cognofci- 
tUt  in  quantiiih  rifjbilis.  Quat to  mod«,in  rcfpe- 
6tvi  ad  aljudjficut  cogftofcitut.quod  eft  nbbiliflii- 
mum  animalium.Sic  quadrupliciter  poteft  Deus 
cognofci;vnomodo,fccundijm  fuum  conccpti^^m 
qniditatiuum  ,vt  in  quantilm  Dcitas  eft.  Alio 
D    4  modo. 


ttrftaiia 

nonattribui- 
tur  »d  Aqtii 
viC  minui 
ptrftSum. 


7* 

Sji6»rt%. 


Sjuinth 
Auguft. 
Anfclm. 
Aridoi. 


8. 

Rcfolutit 
Dvcti'ru. 
Pofiibilis  rfl 
■vi»ieri  ceu- 
ctptas     frt- 
friut  Dti, 
*  q.  1.  ptol. 
n.i'. 

Non  n.tturx- 
liter  taiatn 
ite<j»ifibiUi. 
Slit»drnpU.v 
mtdut  co^ni, 
tituii. 


^Mdrupii- 
ciitr  Dtmtf. 
gntfcihdu 


44         Libri  I.     DiftindioIIL 


Dafnafc. 


5. 

ftim*  etgtti- 
tifiPeif 


Ctfnhto  «<- 
fidientnlU 
frtfHpfonit 
fegMieatm 
/HkfirMi. 


Cognofcere 
penm  fub 
eeneeptu  qui. 
4it*tiue  efi 
nebis  impofi. 
hile  imtMrn- 
Uler. 


Sullnm  eb- 
Sum  fttefi 
Mufxre  fer- 
feSiut  re- 
frsfentnti- 
etumfuefre- 
frit. 


le. 

fibieHie. 


Stltdtnr. 


Tojfumus  n*. 
turaliterfor- 
mmre  conci- 
ftum  fre- 
frium  Pee 
fed  rtfeluhi- 
lipt. 


Aiidot. 


modojfccundum  conceptum  communcm  fibi  &c 
creacuciSjVt  pcc  ratioiieni  entitaiis.Tcrtio  modo, 
vcluti  per  accidcns  ,  vt  quandocognofcitur  fub 
rationealiquaattributali  bonitati$,(eu  vericaiis, 
quz  fccund,uai  Datnafccnutn  lib.  i  .fid.  Orth.c^. 
non  dicunt  tjfentiatn  ,  fid  ijtMfdMn  difj>ofitioncs 
circ^  eJfentiam.Q^ino  modQ  pcrrefpc^um  cmir 
ncntia;,&  caufoiicatis  ad  creaturani. 

Cognitio  vcro  illa  ,  qua  fic  cognofcitur  per 
ref[ie£tuui  >  i,ioii  povft  clfe  prima  cognitio  de 
Dco :  quia  prius  nccefle  cft  cognofcere  abfolu- 
tunijcui  conueniac  taiis  tcfpediius:  &  idco  prius 
oportet  cognofcerc  Dcum  eilc  tale  en$,cui  con- 
ucniat  re(peiflus  eininencia?,  vel  caufaiicacis.  Si- 
militer  cognitio  pei  accidens  non  poceft  effc 
prima  nobis  nacuraliter  poflibilis ,  quia  catis  co- 
gnicio  pracdipponit  cognitionem  alicuius  iub- 
ftrati  ,cui  conueniat  talis  difpoHcio  quaii  acci- 
^entalis.  Vndc  oportec  cognofcerie  illud ,  in  quo 
fundantur  tales  pcrfcdiones}  &  vtraque  iftarum 
cognittonum  efl  nobis  podibilis  naturalirer  de 
Deo.vt  patct}  cognofcprc  vero  Deum  fecijndutn 
conceptum  fuum  proprium  quiditaciuum,  vt  per 
ration^m  Deitatis,  noneft  nobis  poflibilc  nacu- 
raliter :  quia  licec  Deu$  poflic  caufare  in  inceile- 
filu  noftro  rcpraefencatiuum  fui  per  rationcm 
Deicacis ,  &  idc6  cognitioncm ,  qua  cognofcicur 
fccundum  fuutn  proprium  conceptuni ,  nullum 
tameti  obie^bum  creacum  cale  reprzfenraciuum 
poceftcaufare  in  incellctflu  noftroiquia,ficuc  ai- 
gucumeft  prius  jimpofllbile  eft  aliquod  obie^ 
ikain  c^ufare  reprxf^ncaciuum  pcrfcdius  fuo 
pFoprip  tcpra;fentaciiio ,  propter  quod  folum 
pofTuraus  naturaliter  hic  cognofccre  Deum  fe- 
cunduin  conceptum  communcm  fibi  (k  creatu- 
ris ,  &  hoc  fi  cognofcamus  ipfum  conceptu  ali- 
quo  fimpUci.  Vnde  in  talibus  concepcibus  com- 
BTunibus  abftra(^is  a  cre3ti)ra,qui  funt  commu- 
nes  Dco  &  crcaturis^ipfum  Pcum  cognofcimus. 

Dicetur  quod  tunc  nuliuni  concepcum  pro- 
priuin  de  Deo  haben^as ,  &  fic  nihil  proprinm 
i}bi  cognofcitur  3  nobis ,  fed  tantum  fecundum 
conceptura  communcm  fibi  &  creaturs,quod 
videtur  inconuenien;. 

Refpondeo,qu6d  loqucndo  de  conceptu  flm- 
pliciter  fitnplici ,  nullum  conceptum  proprium 
de  Deo  poHut^^ii;  naturalicet  cognofcere,fed  fb- 
ium  talera  cqnceptum  communem  fibi  &  crea- 
turis ,  in  quQ  k  creaturis  non  diftinguitur.  Sed 
quia  poffumus  mulcos  tales  conccptus  commij- 
ncs  Dco  ,  &  creaturis  abftrahere  a  creacaris  ,  & 
ipfos  fic  abftraftos  concipcrc ,  vnumetiani  illo- 
rum  pcr  alium  dcterminare ,  ideo  fic  poflumus 
cognofcere  Deum  fccundiim  aliqucm  concc- 
pti;m  fibi  proprium,  non  fimplicitcr  fimplicem, 
fcd  fecundum  conceptum  refolubilcm  in  duos 
conceptus  firapHcitec  fimplices,  Vcrbi  gratia,  a 
creatura  pofrumus  abftrahcre  conceptum  boni- 
(atis ,  vel  ^<?wt,fimiliter  cqnceptum  fummi ,  cum 
non  fit  procefTus  in  infinitum,&  ita  componen- 
do  apprehendo  conceptum  boni  fummi ,  quod 
eft  nroprium  Dci,  &conucnit  tantum  Deo.  Sic 
ctiain  dc  ence  infinito ,  quaniuis  enim  vtcrquc 
conceptus  firaplicitcr  fimplex  fit  communior 
conccptu  Dei  ,  conupniens  yniuoci  Dco  & 
creaturis  ,  tamcn  poft  deterrainationem  vtcr- 
que  conceptus  parcicplarifatiir ,  &  f^t  conce- 
ptus  proprius  Peo,fic  qupd  foliam  illi  conucnit. 
Et  hoceft  pofHbile  ,  quia  fccundum  Philofo- 
phum  i.Pi>J}epor,c.i.licit  ejmlib.et part  definitio- 


nU  fit  in  pltufHo  definite  ,  totum  tamen  inttjui. 
Hoc  eciam  paccc  exempIo.Si  cognofcam  pen- 
tagonum,  &  alias  figuras ,  non  tamen  angutum, 
poifum  a  pentagono  &  ab  aliis  figutis  cognicis, 
abftrahere  conceptum communem  figurz,qui 
licet  fit  abftra6tus  tantum  ^  pentagono  per  in- 
tclie(ftum,&  non  a  trianguio,poft  abftra^lionem 
tamen  cft  commutus  trianguIo,ficut  pentagono. 
Ex  ordine  etiam  numerorumpofliim  cognofccrc 
p;imiutcm,  &  deinde  coniungendo  pofliim  co- 
gnofcere  aliquam  fieuram  eflc  ptimara,cum  non 
ht  procefHis  in  infinitum  ;  coniungendo  igitur 
primitatem  ipfi  figurz  cognofco  aliquam  ngu- 
ram  cffc  primam,&  fic  cognofco  conccptura  aii- 
qucm,qui  tantura  conuenit  triangulo,  licet  non 
cognofcam  triangulum  perrationcm  trianguii. 
Sic  in  propofito  polfum  abftrahere  conccptum 
k  creatura ,  qui  communis  eft  Deo  &  creatura:, 
lich  il  conceptu  proprio  Dei  illum  conceptum 
communem  abftraherem ;  &  fic  verum  cft  quod 
in  coniungendo  illos  fimul ,  tantum  conuenit 
iile  conceptus  totalis  Deo  ,  quem  pofTum  co- 
gnofcece ,  licct  non  cognofcam  iianc  eflentiam, 
Vc  hxc  eft,cui  conuenic  talis  conceptus.  Sic  igi- 
tur  pacet  qualem  conceptum  proprium  pofui- 
mus  de  Deo  naturaliter  cognokrere ,  &  qualem 
non,quiaconceptum  omnino  fimpliccmde  Deo 
&  fibi  proprium  non  poflumus  cognofcerc,con- 
ceptum  tamcn  non  firopliciter  fimplicem ,  refb- 
lubilctn  inalios  concepcus,qui  non  tantum  con- 
uenit  Deo,poffumus  de  ipfo  cognofcere.  Ratio- 
nem  qiixre  in  refponfione  adquaeftionemillam: 
Firiirn  Theologiafit  tie  Deo  fub  alitjua  rationt 
Jpeciali.  *  Castera  vero  hic  dicenda,vidc  in  quae- 
ftionibus  diftinditionis  tertix. 


IxfHtat 
quie  fit  ton- 
eeftue   rifo- 
lubilii   ^ 
quis 
eittrli 


s  fimfli- 
rfimpltx. 


*  lo  Ozcia. 

<].).p[0l.^l. 

latcrali. 


Q^  iE  S  T I  O     II. 

Vtrum  Deum  ejfejttperfe  mtum  ? 

Alenf.  i  p,q.i.mtm.t.(^  q.i.mtfnb.i,  D.Thomas  t.p. 
q.i.a.x,  D.Bonaueoc.  i.^.t.f,i.  Scot^s  i,x.  q,x.^  PD. 
ibi  cit*ti. 

V  o  D  fic ,  Anfelm.  in  Profbl.fecundo: 
Deu/  efi,  tfuo  magit  excogitari  nopoteft. 
Item ,  veritatcm  cflc ,  eft  pet  fe  no- 
cum,qiiia  fequitur  cx  cius  oppofitejDcus  cft  ve- 
ritasicrgo  per  fe  poceft  cognofci. 

Icem ,  Propoficioncs  habences  euidentiam  cx 
terminis,incelIcAuifunc  perfe  nocq:igicur,&c. 

Oppoficum.  Pfal.  13.  Dixtt  inftpien^  in  corde 
fuo,  non  efi  Detu,  drc. 

SCHOLIVM. 

Deum  tjfefub  prepria  &  ^uiMtdfiua  rationt, 
tfl  infe  profofitioptrfe  neta,ftd  nen  nebii;fecun- 
ditm  conceptum  autem ,  qutm  noi  dt  Dto  habert 
poffumui,  demonfiratur  dteoeffe,a  priori  &  po- 
fieriori,fciUcetab  effentia,&  ab  effttiu.  Secundo, 
quia  non  efiperfe  notum,  partes  concepttte  ,  ejutm 
habemtu  tie  Deo,ceniungi,  vt  infinitum  ens,fitm- 
mum  ens ,  de  qtto  late  DeSor  in  Oxon.  d.i.  q.iJt 
».4.  argumenia  ibi  claritts  foluHntur ,  «  n.6.  vidt 
ipfum  opt^me  diifiutantem  dt  hoc  ceUat. 10.&  1 3 . 


I. 

Anrelin. 
Argumtn' 
tum  frimum 
profarti  »f. 
firmtttiua, 
SieuniLum. 
Tertium. 
Riftie  ad  ef, 
ffitmft. 


D 


Ico,qudd  propoficio  per  fe  noca  eft,quz€ft 
cuidens  ex  tcrminis ,  ita  quod  non  ex  alia 

propo 


1. 

Sitlpenfto  eed 
quefiientm' 


.11    Qu^ftio   II I. 


^U  fropt' 
ftia  ptr  f» 
ftcta  ? 
Atidot. 


,X)euscft</«- 
flictter  pottfi 
inttlli[i. 


Veum  ejft 
qutmoilo  de- 
mtnjlmtur  f 


Omntt  con- 
eiftut  nofier 
de  Deo  efi 
(omfofitus. 


Di  hoc  q.  1. 


^d  »rgu- 
puntumfri- 
mHi». 


A»  fecun- 
dnm. 

V*r%tiuem  tf- 
fe  nin  efi  fer 
fe  notum. 
A\  ttrtium. 
tilagit\  ve- 
rumnonidt» 
mtgii,  no- 
tum. 


propofitione,{ed  cx  tcrn9|UJ,vt,fui  funt.qutanoii. 
cftidcm  terminus  ad  propQfitumdcfinitio&dc- 
finitum.quia  \.Thyficorum,text.^.  dr  ?■•  Cpnc  - 
ptus  confufus  priul  eft  no<us.  quam  vt  cxprimi- 
tuc  per  dcfinitionem  ,  quaE  diujdi^in  fingularia} 
fic  etiam  dcfiniiicicft  mcdium  in  demotvittatio- 
x\ty\.PaiiexWu^text.\o.&  20.Sc  conclufio  igno- 
ta.&  pr.TmiinE  notx:  igitut  a  noro  de  definitio- 
ne  procctlitur  ad  ignotunv  de  defini;o._Ncque 
diftinguitur  dc  notitia  dc  fe  ,  &  ad  intclledum 
noftrum  ,  quia  ifta  eft  de  fe  nota  ,  qux  eft  nota 
fimplicitcr  fccundum  tcrminum.licct  nu0us  in- 
telle(flus  concipetet  eam  ,  ficut  fyllogifmus  eft 
eiiidcnter  nccefiarius.licct  nuiUis  concipiateum. 

Idt  6  dico  quod  Dtttt  efl  poteft  intclfigi  du- 
plicitcr,  vel  fub  propria  rationc  diuinitatis ;  vcl 
fecundura  conccptum  poflibilcm  nobis.  Primo 
modo  dico  qw6d  eft  per  fe  notiffiraa ;  fcd  ita  nos 
noncognofcimus.Secundomodo  dico  quodnon 
cft  liota,  fed  demonftrata  frepter  tjuid ,  &  <]Hia. 
Proptir  tjuid ,  quia  qui^^quid  ineft  alicui  ptim^ 
poreft  demonftrari  perrationem  eius  de  quo- 
cunque  alio ,  cui  ipfum  conuenit  paiticularitcr; 
Tt  habcre  tres  conuenic  triangulo ,  ic  porcft  dc- 
monftrari  dc  figuraparticulariccr,&  dc  contcntis 
tcianguli  virtualiter,  ficut  efe  conucnit  cftentix, 
vc  haec  cftcntia ,  qaaf  eft  Deus ;  crgo  hoc  cft  dc- 
mpn(iva.hi\e  propter  t}uid,  &c 

jQu6d  poffit  demonftrati,  ^«»<«,probatur,quia 
ante qiemcunque  conceptum  qucti  nos  habe- 
mus  de  fummo  cnte  ,  oportct  habcie  notitiam 
tcrminorum  ;  ita  quod  in  priori  funt  termtni  noti 
ante  notitiam  h.\i\\i%,  fttrnmum  ens. 

Item.tmnis  conceptus  quem  nos  habcmus  de 
Dco,  tginquam  propriinn,  cft  compofitus,vt  prj?» 
mum  cns ;  &  nihil  eft  notum  de  compofito,nifi 
pritis  fit  notum  rlla  pofle  coniungi,ncque  dc  ali- 
quo,quod  cft  re(bluDile,eft  aliquid  pcr  fc  notum, 
nifi  ifta  fint  prius  nota,in  qu^  eft  refolub"ic. 

Dices.haec  cft  pcr  fe  nota :  Omne  nilu  operant 
efi  neceffe  effe. Dico  qu6d  prius  oportcc  cognofcc- 
rc  partes  coniungi. 

Ad  primum  principalc.  <}uo  magu  cogitari  non 
poteft,Scc.  dico  quod  hasc  eft  vera,(cd  non  per  fc 
nota  ,  neque  oppofitum  ptaedicari  repugnat  eui- 
dentcr  oppofito  fubiedbi.  Vcl  efto  quod  fic ,  ad- 
huc  fubie^um  eft  rcfolubile ,  &  prius  oportcret 
cogno(ccre  partes  vnibilc?. 

Ad  aliud.eft  falUciaconlequentis:vclnon  fe 
quitur,fi  veritas  non  cft.igitur  venim  eft  verita- 
tem  non  effe ,  &  tamcn  nulla  confcquentia  cft, 
nifi  intelledhis  prius  fcit  cognoicere. 

Ad  aliud,  qudd  non  fequitur,  cft  magis  vera; 
crgo  m«gis  nota ,  qiiia  omnes  dc  primo  modo 
funtmagis  vcrz,qukm  aliqux  de  fecundo  modo; 
&  tamen  non  magis  nota: ;  quia  euidentia  ncccf- 
fitatis  eft  ex  euioentia  tcrminorum ;  licct  enim 
per  fe  nota  excludat  caufam  comparticipem,non 
tamcn  quoad  tprminos. 


1"^ 

QV  JESriO     III. 

Ftritm  vefiigium  TriniUtis  dimn*fit 
in  qualibet  creatitra  > 


I. 

Argumen- 
tnm  fr»  «» 


P.Thom.  ».f.<}.4j.<i«.7.c4'  ^.93.  »rt.«.  D.  Bonauent. 
l)(««rr.i.f.4.'K.ichatd. «rt.  y»rt.  i.  x.  ($r},  DoAor  i» 
ffxonien.q,  j .  (^  c»B»t.  j  5 . 

Vod  non,videtur  effeftus  non  repraeicntac 
fuam  caufan>,nifi  fecundum  quod  eft  ab  ea: 


Angnft. 
fro  affirmH^ 
tuta. 


Ofiai»    S. 
Thmt. 


RiitcitHr, 


Difftrtntia 
Vifiigii  <J» 
im»gini$. 


Q 


45" 

omnis  autem  creatura  eft  a  Deo ,  in  quantum 
vnus  eft ,  quia  produdHo  ad  extri  cft  eftcntiairs, 
conucniens  tribus  perlonis  ratione  eftentiac ;  igi- 
tur  rcprxfentat  Dcum.ftcundiira  qudd  vnus  cftj 
igitur  crcatura  non  ducitin  notitiara  cius  fi:cun- 
diim  qu6d  ttinus  <?iijigitur,&c. 

Contrll,Auguftinus  6.dc  Trinit.cap.vlt.O^or- 
tet  vt  eriaterem  per  ea  cjkafaaa  funt.,  intelleilay 
con{ficientes ,  inteUigainus  Tkimtactm ,  cuias  in 
creatnra  eo  modo ,  qito  dignnm  efi ,  apparet  ve- 
fi.gium. 

Dicunt  quidam  quod  vefligium  &  imago  dif- 
fenint,  quia  veftipHm  rcpr;trcntat  imperfcclius, 
imago  vero  perf^d^,  vt  fub  ratione  indiuidui. 

Scd  contra.  Quarauis  vefttgium  &  imago  dif- 
ferant  per  hoc.quod  imago  perfede  reprifcntat, 
&  veftigium  impcrfe(ft^  ;  hoc  taraen  non  eft  fe- 
cimdtim  rationcra  fpecid  &  indiuidui.fed  pcncs 
h<'c  fcilicet  tecundura  rationcra  totius  &  partis} 
quiu  quod  eft  veftigium  totiuscft  imagQ  partis. 
Probatio.Si  enim  totura  inipifmeretur  in  aliquo, 
fnpetquu  fit  tranfitus,ellcr  iftiago  totius,  &  non 
taniijm  partis  :  &  idco  quando  folum  remanet 
imprefEo  partis,  eft  qusdara  imago  partis,  &  fi- 
railitudoj  fed  vcftigium  cotius. 

S  C  H  O  L  I  V  M. 

Statuta  differentta  inter  imaginem  &  vefti- 
ginm  docet  mnltipliciter  dari  vefttgtum  Trinitatie 
»»  creaturij,fi  res  approprientur  trihw  perfonis,  vel 
per  modum  fimilitudinisyvel  per  modum  proportio- 
Hi^inon  tamen  cognofcuntur  hac  naturaliter  fecun- 
difm  lUum  proportionem  &  fimtlitudinem,  quiavt 
ita  cognofcantur  prArequiritur  notitia  tpfitu  Tri- 
nitatisjn  Oxon.q.^.a  num.^.docet  ex  j4ugufttno 
veftigium  hocconfiftere  extnbus  patibusyvnttatey 
fpecie,  fiue f>ulchritudtne,&  ordinf.ditabicf  priori- 
bm  abfolHtii,terttafortajfis  refpe^iua.Vide  coU.y^. 

DIco  igitar  ,  qtiod  quaecunque  m  crcaturis     K^folmh 
pcr  modum  fimilitudinis,  vel  proportionis  qutfiionit. 
reprxfentant  tria  appropriabilia  tribus  pcrfbnis, 
includunt  rationcm  veftigij  per  roodum  fimili« 
tudinis,vtvnitasvnitatera,veritas  vciitatcra,bo- 
nitas  bonitatcro.Prjraa  repraefcntat  vnitatcra  ap^      Creatura 
propriatara  Patri ,  fccunda  vcritatcm  appropria-  'itomido  r§- 
tam  Filio ,  tertia  bonitarem  appropriatam  Spiri-  /"*/?.""' 
tui  fan£ko,  pet  modum  pioportionis ,  vt  Kmita-     """*'""' 
tum  illimitatura.  Etquia  funt  plurcstales  ratio-  Rttio  vefti- 
nes ,  ideo  multipliciter  afligri^tur  rario  veftigij.  gn  i»  qi*» 
Et  eft  intciligendum  quod  licct  huiufmodi  rc-  *•»/!/'"• 
pfa;!entent  illa ,  quai  funt  appropriabilia  tribus 
perforvis,non  tamen  fccundura  qu6d  fiint  appro- 
priabilia,quia  tunc  duccrcnt  in  cognitionem  Tri- 
nitatis;  ita  quod  tunc  prius  notiti^ra  Trinitatis 
oportct  habcrc.  Non  cnira  cognofcitur  appro- 

{)riatura,vtappropriatura,nifi  prscognofcatur  il- 
ud ,  cui  appropriatur ;  &  idco  non  repra:fentac 
appropriata  vt  appropriata  tiibus  pcrfonis ,  fej 
appropriabilia ,  quatcnus  fcilicct  nata  funt  ap- 
propriarL 

Per  hocptet  ad  rationem  in  oppofittim.qutiid  Ad  argutit, 
non  fcquitur-,  trcfatura  dncit  in  cognitionem  princifaU, 
Dei,  in  quantum  cft  vnus :  igitur  non  eft  vcfti- 
gium  Trinitatis;quia  vcftigiura  non  ducit  perfei      Crtaiura 
fte  in  cognitioncra  vcftigiati ,  fed  incognitio-  «""ret-rtfen- 
nera  illius ,  quod  naium  eft  appropriari  veftigia-  "*'  ^"'V^^ 
to.Cattera  quae  dici  polTunt  in  ifta  quaeftione  ha-  '""  M'^*- 
bcntur  in  Ordinario. 

QV/£ 


46 


Libri  I.     Diftinaio  I II. 


^^:^^;^-^''^^^'''^^^^'*^  '^^'^^^'*^ 

*5K-£*3-Mp3- it*3-£«^ *9H-  *  •8*3"S^ •?*3-£*3 •£*3 •&3» 

Q  V  ^  S  T  I  O     IV. 

ytruf»  in  f&rtc  wtelleitiua  frofrieftmptafit 

niernoria  habens  fpeciem  intelUfiua- 

lem  reAliter  di^inBdm  ab 

aciu  intcliigendi  ? 

AUnf.i^fi.q.T  i  tffmb.i.^jr  ).  D.Thotn.I.f.^.?^4«.l, 
f^  1.  D.B.>nui  ■  «^  i  !>■*■•  •"••'.*  'J  I-  Riclurd.  artic.6, 
ij.i  O"  *■•  ''■cMus  •'«  Oxon.hic  q.^.C!" '"  i<i.  j.ij.io. (j*  «i- 
Ut.6.iy  i.^vid'  euniUm  I.  Met.q.6.  (yy.  q.l9.  (X  9' 
Met  q  IV. cr  i.Phyf.i.xt..concl.x. 

^^^'E  ^  ^  ^'^  opinio  Juorum  Dodlorum  ne- 
,,  1      ;Y'"«ff-\"K  eantiiimfpeciem  imprellam,  poncndo 

Itb.  4.  q.  7.    ^-•>'!^^^  cantum  aaum  inteliigcndi  imprjmi  ab 
&  g.&quod-  obicdio,  quia  relucct  in  phancafmatc. 

nb.fqii^ "  SCHOLIVM     I. 

QutttMor  argumentis  probat  contra  Henricftm 
&  (jofredum  dari/peaes  imelligibilesprmo  fnp- 
ponenda  quod  cognofcimHi  vniuerfale^ieceffe  autem 
eji  vt  vniuerfale  Jtt  pnftns  intetUclui  ante  eiiu 
tognitiontrnffed  non  potefi  effe  prafens  nifi  per  fpe- 
ciem,de  quo  iatijfi/ne  agtt  in  Oxon.  hic  q.6.  a  «.j, 
Secundo  ex  parte  inteUetitu  agentis ,  tum  quia  esl 
foteniia  actiua ,  &  habet  terminum  realem  fua 
aSHonii  ,  non  tn  phantafia,  ijnia  efl  inextenfm  (fr 
impr&portiviatiti  >  tu7n,  qnia  in  ratione  acliui  add- 
quatur  intelleSiui  pojjibili  in  raiione  pajfiui;caufat 
autem  intellecttti  agens  vnmerfale  ,  &  /ecipttnr  in 
poJfibili,non  altterquam  per  (f/eciem.  Tcrtth,  quia 
vniuerfaltus  non  concipitur  fecundum  lottim  fuam 
indtjferenti.tm  in  tnferwriyergo  in  aliquo  quod  ab- 
firahit  ab  inferiaribM  i  eroo  non  in  phuntafmate. 
^luarto ,  altoquin  inielleiiiua  non  pojfet  imelltgere 
fine  fenfttiua  ;  ergo  nec  effe. 


JmfiMgMUo 
'fi*»riei. 


Vitri  D>tcitnt 
imprtjftm 
frobjtturpri' 
V»' 


titdem  J^t- 
eits  non  rt- 
prtfeittatfin. 
gulare  {y 
vniuerfalt 
vt  i»  1.  d.^. 
J.io.  iy  II. 

Arirtot. 


SEd  contra  hoc  arguicur  quadruplicitcr ,  & 
priaio  fic:Suppono  cnim,fiue  fingulare  a  no- 
bis  mtclligatur ,  fiue  uon,qu6d  vniuerfale  po{fic 
a  nobis  inteUigi  pcr  fe  intclledione  abftradliua. 
Tunc  arguitur  fic:ImclleifJ;us  potcft  habcrc  ob- 
ie6tum  adlu  vniueifale  pcrfede  prius  fibi  pra;- 
fcns  naturaliter,  quam  intelligat:igitur  prius  na- 
turalitcr  habct  fpccicm  obiedi  in  intcllcdlu  non 
folum  in  phantafmate,antequam  intelligat.  An- 
tcccdens  patct ,  quia  obiedum  fecundum  per  fe 
conditionemobicdi  ptxcedic  aibum,  vniuerfale 
vero  cft  pcr  fe  conditio  obiedi  intcUcftus.Con- 
fcqucntia  probacur  fic  :  cadem  fpecies  &  vnius 
jacionis  non  eft  per  fe  rcprxfencaciua  obicdi  fub 
oppofitis  racionibus  cognofcibilis :  fed  racio  fin- 
gularis ,  &  racio  vniuerfalis  func  oppofica:  racio- 
ncs  cognofcibiles ;  igicur  cadem  fpecics  &  vnius 
racionis  non  eft  pcr  (c  reprasfentatiua  alicuius 
obio6l:i,fub  ratione  vniuerfalis  &  fingularis ,  fed 
ipecies  in  phantafmate  rcpriefcntant  fingulare 
obicftum  uib  rationc  fi^ngularis  j  igitur  cadem 
/pecics  mancns  eadcm  non  poterit  rcpraefenta- 
rc  idem  obicdum  fub  ratione  vniuecfalis:Mai.or 
probacur  fic:fpccies  fub  eadcm  rationc ,  qua  rc- 
pracfcncat  obicdum,menfuratur  ab  obicdo :  fed 
idem  non  potcft  per  (c  menfurari  duabqs  mcn- 
furis :  cunc  enim  bis  diccretur  fccuudum  Philo- 
fophum  $.  Metaphyf.cap.if.  igitur  eadcn^fpc- 


cicsnon  potcft  pcr  fc  rtpracfentarc  duo  obievt» 
formalitcr,  nec  idem  obiedlum  fub  oppofitis  ra- 
tionibus  obiediuis. 

Sed  dicetur  quod  maior  cft  vcra  in  codcm  !u- 
mine,nonquando  idem  reprxfentatur  in  alio,£c 
alio  lumine,vt  patetde  nottu  luccntibus,qua:  in 
alio  &  alio  luminc  repra:fcntantur,vtcolorata,& 
lucidaific  in  propofito. 

Contra,lumen  non  rcprx{entat,fcd  cft  illud,in 
quo  repraefentatiuum  reprxfcntat ,  igitur  lumcn 
non  cft  dc  rationc  repnlentatiui,  igitur  non  di- 
ftinguit  rationcm  rcpraEfentatiui ,  &  per  confc- 
qucns  diiUndio  luminis  non  cauGt  diftindlam 
rationcm  rcprxfentatiui,  fed  manentc  naturaca- 
dem  reprxfcntatiui  {cmper  repracfentat ,  &  pcr 
confequcns  obiedum  eiufdem  rationis. 

Confirmatur,quoniam  rcpraefentatiuumin  lu- 
mine  perfediori  non  rcpraefcntat  aliud  rcprx- 
(cntabilc.fed  idem  cLuius  ,  quam  in  lumine  im- 
pcrfediori.vr  patct  de  codem  rcprxfcntatiuo  in 
lumine  folis&lunaej  igitur  quamuis  fpccies  in 
organo  phantaftico  in  aliquo  alio  lumincpcrfc- 
«Siori  clarius  rcprx(encct  fingularc ,  vt  intcUc- 
dus  illud  fingularc  poftit  intelligcre  ,  in  nul- 
lo  tamen  alio  luminc  reprarfcntabit  aliud  ob- 
icdum  ,  vt  vniuerfale  fub  rationc  vniuer- 
falis. 

Excmplum  ctiam  non  valct ,  prirno  cnim  in- 
duco  illud  ad  oppofitum,  Quxro  enim  an  co- 
dcm  reprxfentatiuo  illa  reprxfentantar  dc  die 
&  dc  nofte?  An  alio,&  alio  ?  (i  alio  &  alio,  habe- 
tur  propofitum  ,  tunccnim  non  probacur  quoj 
in  alio  &  alio  lumine  diuerfa  obiecT^a  eodcm 
rcprxfentatiuo  rcprxfentcnrur  dc  dic  &  dc  no- 
6tc  ;  fed  alio  rcprxfentatiuo :  non  potcft  au- 
tcmdici, quod  eodcm  reprcefcntatiuo  rcprxfen- 
tcntur ,  quia  tunc  de  die  reprxfcntarentur  eo- 
dem  modo  ,  quo  rcpraeientantur  dc  noiie,quod 
falfum  eft. 

Ad  exemplum  igitur  refpondeo ,  quod  in  illis 
qua:  lucent  de  nodc,  vel  funt  dux  qualitates,  vt 
lux  &color,  quarum  vna  iiata  eft  caufare  fuum 
reprxfcntatiuuni  in  luminc  diei ,  &  alia  fuum 
reprxfencatiuum  in  medio  de  no6te  ,  &  ctiam 
de  die  ,  licet  non  appareat  proptcr  maius  lu- 
men  ,  vel  cft  cadem  qualicas  ,  virtualitcr  ta- 
raen  continens  duas  :  color  cnim  quodammo- 
do  continct  luccm  cum  fic  kix  in  corpore  tcr-; 
minaco  ,  &  idco  vt  prius  poreft  caufare  reprx- 
fencatiuum  aliud,  fiue  fic,  fiue  fic,  femper  tamen 
funt  ibiduorepra'iencatiua,vnumdcclie&aliud 
de  nofle ,  ita  quod  duobus  illis  repraeientatiuis, 
vcl  repra:fentantur  duo  repra-fentabilia  ,  quz 
non  func  vnum  jiifiper  ac<:idcns,vel  vnum  re- 
prxfcnrabile  formalitcr^quod  tameneftduo  va- 
tu.iliccr ,  &  fic  exemplum  cft  ad  oppofitum,  & 
r.jn  ad  propofitum. 

Sccundo  arguicur  ficexpacteintcllcdlusagen- 
tis.  Incelleclus  agens  cft  poccncia  vere  adiua  le- 
cundum  Philofophum  ^.de animaiC^.Tam.^ixiz 
dicic  iIlud,quod  eft  omnia  faccrc:cum,  quiadjcic 
quod  fe  habct  vc  ars  ad  raatcriam:  igiturpoceft 
habere  adionem  rcalcm ,  (ed  terminus  adionis 
realis  cft  aliquid  reale*,  illud  aucem  rcalc  caufa- 
tum  per  operationem  intcUcftus  agcntis,non  re- 
cipicur  in  incellcdu  agcnce  ,  quia  non  cft  rccc- 
pciuus  :  nec  in  phantalmatc  i  quia  illud  cfict  cx- 
tenfum,&  improportionabile, feu  improportiov 
natumad  moueruium  intelledum  pollibilcm  iX- 
cut  prius.  Similitcr ,  intellcdlus  agcns  refpcdu 

poffibiiis 


Eunfio. 


1. 
ReiUiiur. 
Lumtn   nen 

refrtfentat. 


Confirma- 
tur. 


3- 

§!u»medong, 
cin  luctnti» 
videutur. 


4- 

ProhniHr  ^ 

CU»'^}, 

Atiftot. 


Qu^ftio  IV. 


47 


Arinot. 

TenninHt 
idionts  in' 

rentss  ijlff*. 


pon.nii 
i:h:i.s  ?lnto- 
»lfM  non  tf 
fet  -ofni  '»- 
t€-lecius  *• 
c^e.ts. 

V. 

)  ' 
Aliit  foluti» 
i.i>p:!inAtHr. 


fhiniafm» 
tton  reprt.len- 
t.tt  vnixer- 
fnli. 


6. 


Afiflot. 


foflibilis  aJjcquatur  fecundum  Philofophum,  3. 
iie  >4«»«<i,Mp.}.  vtactiiium  paflIuo,quia  quan- 
do  caufat  pto  piimo  cffeftu  cft  in  adaeqnato 
paflluQ  ,  ergo  cft  aliqnid  reccptum  in  intellcdlu 
poflibili :  illud  autem  (i  cft  fpcciesjhabetur  pro- 
pofitum  :  /1  tantum  ados  intclligendi.igitur  im- 
poflibile  «ft  intellcdum  agcntem  facere  dc  po- 
tcntia  vniuerfali.aftu  vniuerfale,  quia  vniuerfa- 
Je  eft  conditio  obiedi  pr^ccdcns  adum  intelli- 
gendi:  &  fic  deftiuitur  intelleAus  agenSjnifi  fa- 
ciat  dc  potcntia  vniucrfali  adu  vniucrfale,  cura 
fcciindum  Commentatorcm  ^.de tAmTn«,coTn- 
ment.ii. idc6  ponatur intclledlus agens,vt faciat 
de  potehtia  vniucrfali  adu  vniuerfale  ,  fi  enim 
cirentix  rerum  ellent  abftrada:  ,  ficut  pofuit 
Plato,  non  indigcremus,(ecundiim  ipfum,intel- 
le^u  agente. 

Dicetur  quod  terminus  adiionis  intclledtus 
agentis  eft  obiedum  vniuerfale  fplendens. 

Contra.  Obiedum  vniuerfale ,  vt  vniuerfale 
non  habct  (^, nifi  diminutum  in  aliquo  reprs- 
(entatiuo  ,  quemadmodum  Hercules  in  ftatua 
habcc  effe  repraefentatiuHm  :  cum  igitur  lermi- 
nus  aftionis  rcalis  debcat  efle  rcalis ,  aliquid 
eft  tcrminus  adionis  intellc(ftus  agcntis  :  crgo 
non  crit  obicdtum  habens  effe  diminutum  ,  vel 
effe  reprxfcntatiuum  ,  &c  vt  aliquid  cognitum, 
fed  quid  realc ,  per  quod  obiedum  vniucrfale 
habec  effe  rcprxlcntatiuum  ,  &  de  illo  reali 
quxiitur  in  quo  rccipitur,  ficut  prius.  Vnde 
oportet  ncccflario  quod  per  adionem  intel- 
lcftus  agentis  caufetur  aliquid  rcale  ,  &  non 
tantum  diminutum  ,  vcl  intcntionalc  ,  lecun- 
dum  efe  receptum,vcl  cognitum,  fcd  aliquid 
quod  concomitatur  tcrminus  intentionalis  ,  vt 
obiedum  vniuerfale,{ecundijm  fuum  ejfe  rcprx- 
fentatiuum. 

Tertio  fic :  Obicdum  vniuerfalius  fecundijm 
totara indifferentiam  iuamnonpoteft  intelligi, 
nec  reprxfcntari  in  repr^fentatiuo  minoris  vni- 
uerfalis:  fed  fpccies  phantarticacft  perfe  primo 
reprxlentatiua  indiuiduati :  igitur  inillafpccie 
non  poteft  intelligi  nec  rcpfacfentari  obiedum 
vniucrfale,vt  indifterensad  omnia  indiuidua  fua. 
Maior  probatur ,  quia  non  cognofcitur  magis 
vniucrfale  fecundiam  totam  indifletetiam  foam, 
liifi  quando  cognofcitur  vt  vnumcognofcibite 
idcm  omnibus  inferioribus :  fcd  vt  habct  effe  in 
vno  fingulari  non  cognofcitut  vt  idem  omnibus 
aliis  fingularibusjigitur  in  reprxfcntatiuo  vnius 
/ingularis  non  poteft  cognofci  fecundum  indif- 
fercntiam  fuam  toram. 

Itemquarto  fic  :  aut  inrclledus,  vt  diftingui- 
tur  contra  partcm  fenfitiuam  ,  poteft  habere  ob- 
iedlum  fibi  prac(cns,&  tunc  haberur  propofitum 
quia  hocnon  poteft  habere  in  fe  prxfens  ,  nifi 
pcr  aliquid  repraEfentatiuum  ,  quod  voco  fpe- 
ciem.  Si  non  potcft  habere ,  igitur  non  poteft 
haberc  operationem  aliquam  fibi  propriam 
fme  parte  fenfitiua  ;  igitur  nec  effe^  Confc- 
quenria  ifta  patct  per  confequentiam  Phi- 
lofophi,  I.  de  AmmAf  text.  11.  qui  argnic  quod 
fi  intelle£lus  non  poteft  babere  opcrationem 
Cihi  propriam  ,  non  poterit  feparari.  Vndc  non 
dicerct  intelle<£tljm  pofTc  feparari ,  nifi  conce- 
deret  cum  habere  opcrationcm  fibi  propriam, 
jn  qua  non  depcnderet  eirentialitcr  ^parte  fen- 
fltiua. 


SCHOLIVM    II. 

Refolnit  omtiino  admittendas  ejfe  huiufmodi 
Jpecies  tntelligibiles ,  tum  procter  conditionem  vni- 
uerfalem  potentia  ,  qme  requint  prtfcntiam  obie- 
fli  antecjtittm  actu  intelligat ,  «9«  potefi  autem  ef~ 
fepTiifens  nifi  per  fpeciemitum  propter  dignitatem 
potentit  intellcdiuit ,  ne  vtlificeiur  per  dependen- 
tiam  effentialem  apotcntia  fenftiua.  Detnde  po- 
nit  triplicem  accepttonern  memori&  ,  cr  amplitu 
confirmat  dari  huiufmodi  fpectem  m  intelleciu. 
Nocandiim  tarnen  efi  omnia  htc  de  dnptict  neceffi- 
tafe  fpeciei ,  &  triplici  acceptione  memorit  habe- 
ri  in firipto O.xonien.  hic  q.G.num.x^.  tranflata 
tx  ho(  loco ,  ibique  notari  tn  margine  addittonem 
hanc  faUam  effe  ex  Reportatiombui,non  tamen  ita 
habentur  in  aliis  Reportatis ,  quA  httcvfque  cirr 
cumferebantur. 

DIco  igitur  quod  oportct  poncre  in  intelle- 
dlujVt  habet  rationem  memoria: ,  fpcciem 
intelligibilera  reprxfentantem  vniuerfalc  ,  vt 
vniuerfale  ,  naturaliter  praecedentcm  adJrum  in- 
telligcndi,&  ab  eodem  a6lu  realitcr  difFcrcntem. 
Et  huiufmodi  nccefliitas  eft  duplex :  vna  cx  con- 
ditionc  vniucrfali  potcntix  &  obic<5ti,qaare  re- 
quiritur  •quod  obiedum  fccundum  propriam 
rationem  obiedti  prxccdat  afl:um,quod  nop  con- 
tingeret ,  nifi  effet  fpecies  imprcfla  in  intellcdto, 
vt  concludunttres  primx  rationes.  Alia  cft  ne- 
ceflltas  cx  conditione  &  dignitate  potentix  fu- 
pcrioris  ,  quam  oportet  fnluare,  &  non  viiifica- 
re  :  raaxime  antfm  vilificaietur  incellcdus ,  Ci 
non  poflct  habcr:'obiedtum  fibi  prxfcns  in  ope- 
ratione  fiia,  fed  depcnderet  cfltntialiter  a  poten- 
tia  fenfitiua  ,  &  hoc  concludit  quarta  ratio :  fic 
igitur  poncnda  eft  fpccies  in  memoria  inceile- 
(ftiua. 

Sed  diftinguendum  eft  de  meraoria,  quia  ip(a 
tripliciter  poreft  accipi.  Vno  modo  ,  vt  ipfa  cft 
potcntia  confetuatiua  fpecierum  prsterirarura,- 
vt  prxtcritx  funt.  £t  iftomodo  loquinir  Philo- 
fophus  de  mcraoria  ,  in  lib.  de  Memoria  &  re- 
minifcentia.  Alio  modo,  vt  cft  confcruatiua  fpe- 
cicrum  rcprzfentantium  obieda  in  fe ,  fiue  fint, 
fiue  non  fint.  Tertiomodoprout  habet  aliquod 
principium  cliciendi  notitiam  aftualem  :  quod 
tamen  non  raanet  finc  aclu  fecundo ,  feu  tranf- 
eunte  a6tu  ,  quomodo  ponit  Auiccnna  fpcciem 
in  intcllc(5lu  noftio.  De  mcmoria  primo  modo 
fortcdicecur  infcrius  ;  de  raemoria  rcrtio  modo 
in  quxftione  fcqncnM  :  loquiraur  aurefti  nunc  de 
mcmoria  fciundo  modo  ,  vbi  opoitet  poncre 
fpecicm  rcprxfcnratiu.im  ob^ecti  ,t'UT'  piop^.er 
vniucrfalitatcmobie<5ti .  ci"od  netrflkno  pra*ce- 
dit  a<ftuni,  fupffrqutm  fiiiidann!!  tres  laiiones 
primxjtum  propter  di-^niratem  5c  r.obiliratem 
intelledtus  faluandam.  Hxc  amem  v'detur  in- 
tentio  Philofophi  exprcf>c  ,  npm  j.  de  Amma, 
text.  37.  dicit  quod  inre!  cftuscft  quodaramo- 
do  omnia  intclligibilia  :  qtrod  non  poteftintel- 
ligi  propteraliqucm  habitum  icicntix  ,  vr  ali- 
qui  dicunt ;  quia  habitus  fcienttx  non  cft  fimili- 
tudo  reprxfentatiua  obieftoram,c|UJafecundum 
cos,  &fccundum  vcricatem  ,  habita  fcientia  in- 
tc!Ie(ftus  non  intclligit,nifi  pcr  conucf  fionem  ad 
phantafmata. 

Confirmatur,  quoniam  fciciitia,  per  qnam  rc- 
dufiturintcilcctus  de  potcntia  eflcntiali  ad  ac- 

cidenta 


7- 

ReiBlutit 
Voci. 


Vuplex  nt- 
eeffitM  po- 
nendi  fpe- 
ciem  impref- 
f.»m. 


8. 

Triplfxau*. 
ptio  mem*' 
rii,. 

Atiftot. 


Atifloc. 


48 


Libril.    DiftinaioIII. 


Atiftoc. 

ScUnti*  r*' 

d"ctni  *d  po. 
teniinm  »c- 
tidentx  em 
non  »H  htiiii- 

tttS. 

S^ccies    iiit- 

frelj»  efl  ha- 
bints. 
Arillot. 


Atiltot. 


Algizel. 
Secu/idum. 


Jrr.  prg  af- 

f.'m*iiu4. 


Ariflot. 


cidentalcm  xtC^t!^n  adliis  intelligencli ,  de  quo 
loquitnf  Philofophus  \  de  Anima,y  ca^.^,&  7. 
Thyftc.  necctrario  prxcedit  adum  intcUigen- 
di.  Scientia  aurem  ,  qua  efl  habitus ,  fetiuitw: 
aftum,  &generaturc;c  adibus,  Vndc  illa  fcien- 
tia  ,  per  qoam  reJ'.icitnr  inte''lc6lus  dc  poten- 
tia  edentiali  ad  accidcmalem  lefpciau  aftus  in- 
tcllig  ndi ,  ef>  fpccies.quae  vcrc  eft  habitus, 
quia  de  prima fp.cic  qualitatis  :  fcd  tamen  non 
omnii  hibirus  eft  de  fe  fpccies  ytpatct  3.  d^ 
Anima. 

Item  ,  n'^n  cflet  aliquis  habitus  poncndus  in 
imcUeiflii.fed  tarttum  habitus  phantafticus,quia 
fl-cundum  qucmcunqae  modum  clfcndi  cft  ob- 
iedtum  in  aliq;ia  potentia  ,  fccundum  eundem 
mo(ium  clTcndi  funt  ibi  omnia  ,  quac  virtualitet 
conrincntur  in  illo  obiedo :  igitiit  fi  obieduni 
vniucrfale  non  ertlt  in  fuo  rcpracfentatiuo in  i.n- 
tellcda,fed  in  phantaftica  virtute,  omnia  expli- 
caliilia  de  illo  obiefto  elTent  ibidcm  :  &  ita  non 
eftet  ibi  nifi  h.ibitus  phantafticus  explicans  vcri- 
tares  fcibilesde  taliobicdo. 

Philofophus  etiamdicit,3.<f«  AmmAytext.'^. 
qu6d  lapis  noneftin  anima,  fed  fpccics  lapidis, 
hoc  probaturauftoritatibiis.quasqtiacre  in  Or- 
dtnario,&  ea,qux  ampliys  crant  diccnd^  in  hac 
quxftione. 

mmmmmmmm 

Q_y  y£  S  T  I  O     V. 

Ytrum  mrrnotia  intellc&iua  (It  conferuatiua 

fpecici  intelle&u.tlu  cejf.inte  aciu 

intelligendi  ? 

D.Thom.t  p.q.%<i.»rt  \.  Oei-am  htcJ. 4. 1]. IX.  art.u 
Ahu\cni.  in^  %  Ai.tif.j.^to  Commhr  de  nima.c^  q  ). 
ify>  tracUtu  de  tnima  rep/trat»  diffut.i  ««. j.  DoiSoi «'» 
Oxfnien.hic  tj.f.a  »Hm.i}. 

Vo  D  non,vid.etur:quia  quar^tione  ef^ 
fcr  confcruatiu.i  fpccici  vnius  obicfti, 
eadem  ratione  &  fpeciei  altcriusobie- 
cti  ,  J<  lic  eflcnt  plures  fpecics  in  intell.  ftu  :  fcd 
hoc  vidctur  impo{fibilc,quia  fpecic!  non  eft  nifi 
configuratiua  intclIetSbus  ad  intelligibile  ,  fcd  in 
corporalibus  impolfibileeft  idem  corpiisconfi- 
gutaridiueriis  figuris;igirur  fimiliterimponibile 
elt  intellciflum  fic  configurari  diuerfis  /pccic- 
bus,&  hacc  rariocft  Alga?elis. 

Itera,  Omnis  qn.ilitas  difponensintelleftum 
ad  opcrationcm,&  manfiua  ineojcft  habitus  in- 
tellctftiiuis ;  (ed  fpecics  cft  quacdam  qualit.is  dii^ 
poncns  intellciflum  ad  opcrationcmiigitur  fi  fic 
manfiua  poft  adum  in  elligcndi ,  critinteliedi- 
uus  habifus:fed  hoc  vidctut  falium, quiafpccics 
intelligibijis  naniraliter  pracccdit  atSum  intclli- 
gendijhabitus  autcm  intellediuusnaturalitcrfe- 
quitur  afturA  intclIigendi,aquo  relinquitur. 

Contra,lnte!lc6lus  poteft  elTc  in  potcntia  ac- 
cidcntali  ad  confidcrandum,  quando  nonconfi- 
di  rat,fed  non  poteft  eSc  in  potentiaaccidentali 
ad  confiderandurn  ,  nifi  quando  habet  ipccicm 
intclligibilcm  ,  vt  patet »«  i.&i.tie  Amma, 
text.i^.&  S^.dr  8  7'/yy»cfm.ji.igitur,&c. 

SCHOLIVM     I. 

J^ecitat  opiaionem  negatiuam  huitu  eiutftioniiy 
fHtttmpomtur  Atiicennti&  citatu  ex  eodem  tml- 


tis  auUoritatibus ,  probat  aliter  fenfife,  velfaltem 
dubium  effie,(^Htd  circa  hanc  rem  docuertt. 

Hic  obiter  moneo  cfudflionem  hanc  &  fecjuen- 
tem  haberi  infcripto  Oxanienft^ad calcem  rameit 
cjutfitonit  fextt ,  &  marginatorem  contendere  ad 
illnd  opu)  Anglicum  fpeiiare ,  id^ue  probari  ait, 
cjiiia  'DoFlor  frequenter  in  tllo  opere  iBof  citat 
qutfiiories.  Ego  tamen  repmo  ex  hac  leclura  Pa^ 
rifienfi  ilUc  futffetranflatM ,  tum  quod  vetufiiores 
&  prim<t  editiones  fcripti  Oxontenfls  eas  ignora- 
rint,&accuratiff:ma  inter  vetnflM,  quapenes  m» 
efi,qnam  curauit  fiert  Tnomas  Penkjth  Angltt$ 
Prdin.Erernit.S.Atigufitni,an.i^7j. hoi  (jHntfiio- 
nes  in  calce  Codtcr^  repoOtertt  inrer  addttiones, 
eafcjue  monuerit  defumptas  futjje  ex  Reportatit, 
tum  etiam,qu»d  in  anitqutfjmo  Codtce  manufcri- 
pro  f^aticanoytjuemftpe  ctamtt^,  verbatim  vtihic 
leguntm,  haheantur.  Vbi  aut-rm  ma-itfefle  &  de- 
termtnate  has  citauertt  Scetue  in  fcripto  Oxo- 
nienfi ,  nifi  forte  in  altit  additiontbut ,  vtitjue  tx 
Ti.epor  ationum  opere  adhibttit ,  non  inuenio  vti 
etiampramonuit  R.  Pater  Tonciui ,  huiti4  noStri 
Collegij  dignut  Profeffor  in  Commentariis,quos  ad 
vtramtjue  hanc  <ju<tjiionemfuppleuit\  vbi  non  ina- 
ni,ne(^u<:  leui  conie^ura  fufpicatur  propterea  Ly- 
chetum  aiiofque  Anglicantt  lucubrationis  inter- 
pretes ,  fuos  non  addtdiffe  Commentartos  ,  ^«14 
iHdicauerunt  quafliones  has  ad  eam  mimme 
fptdajfe. 

HIc  eft  vna  opinio ,  quz  imponitut  Aui-  !• 
cennae  6.  naturalium,parre  j.  cat^.  6.  quod  Auiccn. 
fpccies  intelligibili»  non  habeat  tf//r  manfiuum  li«"' '**'* 
jn  anima  poft  actum  intelligendi,  Et  dicunt  '^Jf"„^^*} 
ipfiiim  hoc  probarc  tx  hoc ,  quod  in  organo 
fcnfiis  ,  quia  non  cft  virtus  cognitiua  ,  poteft 
eftc  fpccies  rcprzfematiua  obiedi ,  licct  non  fit 
ibi  fenfibiliter ,  hoc  eft  cognufcibiliter :  qui» 
organum  non  eft  natum  cognoicere  obieftum 
(enfibiliter  :  fcd  intcllcftus  de  (e  eft  potencia 
cogniciua ;  igirut  in  intclle.fVu  non  erit  aliqua 
fpecies  repraclentans  obiedum ,  ni  fi  ipfum  ob- 
iedum  fic  ibi  cognofcibiliter  ,  &  inielligibili- 
ter ,  ica  quid  cognofcatur  intelligibiliter.  Hanc 
rationcm  dicunt  ipfum  innuete  cap.  fupradido 
poft  mcdium ,  cum  dicit :  Impojftbilt  tjtformam 
effe  in  anim*  in  effeciu  perfeEie ,  &  non  intel- 
ligi  ab  eain  effeflu  perfeile  ,Cen(us  autem  eft, 
quod  eamintelligit,  non  nifiquiaforma  exi- 
ftit  in  ea.  Vnde  impoffibile  eft  corpus  efle  the- 
faurum  illius  ,  cuius  impoflibile  eft  eftcntiam 
animx  c'^e  thcfaurum.  E'  lcquitut :  Tormas  au- 
tem  rnemorattu  &  fenfuatas  effe  in  alicjuo ,  »0» 
efi  ntfifetfni  eas  apprehende>e  :  ficut  formas  fen~ 
fibiles  effe  in  aliquo  ,  non  eft  nifi  fenftu  illas  ap- 
prehendere.  Vnde  corpora  ,  m  qnibus  funt  foim* 
fenfibilium  ,  non  funt  apprehenfiua.  Apprehen- 
fionern  vero  ftcundum  cjuod  tfi  virtutis  apprt- 
hendentis ,  neceffe  eftfierinb  eo.in  cjuofolet  im- 
prtmi  tpfa  forma  aliquo  modo  imprefftonu.  Hzc 
Auicenna. 

Quomodo  igitur  Ce  habet  ad  fpecics  intelli-  « 
gibiles?Dicunt  ipfumvellequod  intelledus  ficut 
perconuerfioncm  ad  intelligcntiam  (cparatam, 
quam  ponic  inteilcftum  agentem  ,  habet  no- 
uos  aftus  intclligendi ,  ita  &  nouas  fpecics  in- 
lelligibilcs  imprcftas  rcriim  illorum  aftuum: 
ira  qu6d  fcmpei  ad  hoc  quod  nouum  aftum  ha- 
beat  intelligendi,opottctcum  conuerti  ad  illam 
intelligenciam  feparatam ,  a  qua  emanat  fpecies 

tntelU 


Qu^ftio  V. 


intelUgibilis.qua  informata  intelligit.  Sicut  Pla- 
to  punit  (cientiatn  fluere  in  intell&^u  nofbo  ab 
idea  feparata. 

Quod  fi  dicas  qu6d  tunc  non  videtiar  poflibi- 
le  incelleAum  babere  habicum  (cienci£,quia  ha« 
bitns  fcientialis  eft  habitus  mannuus ,  quo  ha> 
bens  potcft  vti  cum  vohicrit :  hoc  aurem  non  cf- 
fet  poillbile  ,  fi  in  omni  intellcfttone  oporteret 
ipfum  conucrti  ad  inti  lligentiam  feparatam  ,  a 
quaemanant  fpccies  intelligibilcs  ad  hoc  quud 
intelligat. 

Ad  hoc  autem  videtur  refpondcre ,  quod  ex 
frequenti  conuerfione  intellc(%us  ad  illam  intel- 
ligcntiam  generatur  in  intelle(l3:u  quacdam  habi- 
litas  conuertendi  fc  ad  illam ,  &qu6d  ha:c  habi- 
litas  fit  habitus  fciencias ,  quoniam  illa  habilita- 
te  acquifita  poteft  intelligere  ciim  voluetitsquia 

f)er  talem  habilitateropoteft  intelledlus  cum  vo- 
uerit  fine  difHcultate  Ce  ad  illam  intelligentiam 
conuertcre.  Vnde  dicit  fic :  Jifcere  enim  non  efl 
niji  acejMirere  pirfeElam  aptitHdtnem  coniHngendi 
fe  intelligentitt  agenti  qHovfqne fat  e}e  ea  intelle- 
Hut ,  cjHt  eft  fimplex ,  a  tjna  etiam  emanant  forma 
ordinatt  >n4»<m<i,&fequitut  :Sivero  auertitnra 
primofinnt  ipft  formt  in  potentia  proxima :  ergo 
primum  difcerefit ,  ficut  citm  oculm  foru  fanm 
afpicit  alicjHid  vndefumat  alnfuamformamyCitm 
vero  auertitur  ab  tllo  ,  fit  illud/ihi  in  potentia 
froxima  effeciui.  Ckm  enim  dieitur  Platoejfe 
fciens  intelltgentia  ,  eftfen/M,  vt  citm  voluertt  re- 
Mocetformas  ad  mentern  fuam:cHint  ettamfenfne 
*ftt  vt  citm  voluerit  pojfit  coniungi  imelhgentia 
agenti ,  ita  vt  ab  ea  informetur  intelletttu ,  tta  vt 
ah  eaformetur  ipfum, 

Sed  an  hoc  intellexcrit ,  fcilicct  (pccicm  non 
manere  in  intelledlu  ccrtante  adu  intclligcndi, 
dubium  eft:quia  ponit  in  anima  fpccies  fiibiifte 
rc,  vel  ipiam  peificcre  :  quac  tamen  concmeniur 
in  ea,(cilicet  anima,  ficut  in  loco.  Vnde  aii  fic 
vbi  fupri  poft  principium  capituli  :  concedofor- 
mas  rerum  fubfi^ere  in  anima,decorantes,&  nobt- 
litantes  eam ,  ^uarum  qttafi  loctu  efl  antma  mt- 
diante  intelle^iH  materiali, 

Itcm ,  poftca  in  codcm  capitulo  vult  diccre 
quodnon  habcns  refponfionem  ordmatam  fta- 
lim  eofum  ,  qua*  pr«fcjui'.,ccrtu$  eftfe  poflp  rti» 
(pondcre  ordinate ,  &  hoc  non  eft,  niii  quia  ha- 
bct  notitiam  terminorum,  cx  quibus  potcft  for.. 
malitcr  refponfionem  ordinacam  afsignari .  Vn- 
de  ait  fic :  Cum  aliquod  duhium  ate  qMtritur,  de 
his,  qua  tamfcifti,  ft  tu  htfttat  refpondere  in  ifta 
hora ,  certiutamen  es  verifllme  tepojje  refpondere 
poftea  i  quamuu  non  fit  apud  te  adhuc  ordinata 
refponfio  alicjuo  modo  ,  nee  incipts  praordinare  tn 
anima  tua  refponfumi  fuod  prouentt  ex  Ula  certi-r 
tudinefciendi,  illud  quod  habes  ante  difttnittonem 
&  ordinattonem  eius ,  &c. 

Itcm,vbi  psiuscap.f.circamedium,dicit  quod 
cikm  imaginacio  aliquam  formatp  reprxfencat 
incelleiliii,  &  intelleiSlHS  excipit  ex  illa  intcntio- 
nera ,  fi  poftea  reprasfentauerit  ei  aliam  formam 
ciuidem  fpcciei ,  qux  non  eft  nifi  numeto  alia, 
iam  non  excipict  intcllediis  ex  ca  aliquam  aliam 
formam,pr2cer  illam,quam  acceperat;nuIlo  igi- 
tur  modo  concedit  fpccicm  abftrahi  incelligibi- 
liter  a  /pccie  intcllcauali,  &  eam  ctiam  manere 
poft  illam  primam  abftrai^ionem  i  proptcr  hoc 
enimnon  poteftabftrahi  ab  alio  indiuiduo  eiuf- 
dem  fpeciei  occurrcncc. 

Item,  partc  quatta,capituIo  primo,  vult  quod 
Scat.  Oper,  Tom.  XI. 


49 

intelle6his  habeat  thefaarum  fpedcrum  ,  vnde 
dicit  quod  thefauriu  intelle^tu  eft  memoria ,  qu* 
rettnet  intentionem  ,  fiuefpeciem. 

Poteft  igitur  didlnm  Auicennas  fic  faluari :  di- 
cendo,qu6d  ip(c  pofuit  duplicem  conuerfionem, 
Vnam  ad  ifta  (cnfibilia,a  quibtis  abftrahit  fpccies 
intelligibiles,quat  manent  poftaftum  intclligcn- 
di  a(3:ualem,quarum  quaclibct  licct  fit  fingularis 
in  comparatione  ad  animam ,  in  qna  eft  :[tamcn 
cft  vniuerfalis  rcfpedu  fingnlarium  in  repra:fen- 
tando,ficut  dicit  f  .Met,vcl  ctiam  4.c.6.Natura- 
lium:qu6d  intclledus  maximc  per  fpecies  recep- 
tas  a  fcnfibus  poteft  proccdere  ab  ignotis  nobis 
ad  nota.Et  vbi  fupra.capiculoquinto ,  vultquod 
ipfius  intellcaus  eft  refpeftus  ad  thefauros  fpc- 
cicrum.  Videturigitur  ponere  fpecies  manfiuas 
in inrellctfbu  per  comparationem  ad  (enfibili^,  i 
quibus  abftrahitur ,  &  ideo  non  fruftrji  vnitur 
anima  intcllcdiua  corpori,  ficut  quidam  dicunr, 
&arguuntconcra  Auicennam  ,  ciim  decoretur 
(pcciebus  fubfiftetibnsin  ca  abftradis  a  fenfibus. 
Aliam  veroconuerfionens  ponit  ipfius  intcl- 
ledlus  ad  illam  incelligentiam  (eparaiam,  ad  qua 
conuer(b  fluunt  fpccies  intelltgibilcs  in  ip(bin-r 
telledu  i  quasponir  non  manercnifidutA  con» 
uertiriir  ad  illam  inre!ligcnriam,quia(ccundijn:» 
intcntionem  illius,illa  inteiligentia  cft  naturaii-- 
ter  a(Sliua;&  ideo  ifta  inrclligentia  quandocunqi 
anima  (c  conuertit  ad  ipfam,vt  podit  fpccies  reci- 
pere,caufat  inintellc(flci  neceffitace  naturali  hu- 
iufmodi  fpecies,quacn6mancntnifiad  prx(cntia 
inteliigentis  cau(an[is,qux  non  caufac,nifi  dum 
anima  lc  conuertic  ad  ipsa.Ec  idc6  cum  aucrtituc 
ab  ip(a,  &  cedar  a(5tus  iiitelligendi,  dcfinunt  c^Te 
hniufinodi  fpecics  intclligibilesin  intcUcdlu.  Et 
iftum  dupliccm  modum  intelligcndi  ipfiusin-' 
teliei5tus  ponunt  ctiam  ipfi  ,  qui  mulcum  nitun- 
tui  improbArc  opinioncm  praEdi<Slara  AuiecnnaE. 
Ponnnt  cnim  qu6d  intelledus  coniun(^us  in^ 
telligit  pcr  conuerfionem  ad  infcriora  ,  &  (cnfi-r 
bilia:a  quibus  recipit  fpecics  ,  fed  incelligitper 
conucrfioncm  ad  fupcriora,^  quibus  rccipit  fpc- 
cics  intelligibiles, 

SCHOLIVM     II. 

Cejfante  a£lu  intetttcltu,cmferHarifl)ecies  in  me-> 
rrtorta  probat  ejuatuor  rattontbtu,  Prtma,quia  in- 
tetteSn^-  dum  a^u  nqn  intelligit  ejt  in  potentia  ef- 
fennali  ad  intelligendi(m,Secu!7da,quiaprincipiHm 
ageudipqtefl  tnejfe  a8tuo,cejfafite  atlione.  llrtia, 
quia  omne  pritu  naturalner  poteft  ejfe  fine  pofte- 
rtore,  finon  habet  necejjitatem  ad  ilhtd  ,  vtfubit- 
^Hta  adpajfio/iem,  G^tarta^quia  ejt  perfeSionis  in 
fenfu  communi  feruarejpecies,  tyiHarn  aflert  rar 
tionem  ex  S.Thoma  &  altis,fed  conuenieiittam  po- 
tiits  ejfe  ajferit ,quara  rationet»  eflicactm, 

SEd  contra  conclufioncm  pracdiflam  in  (e.fi- 
ue  fic  intclligat  Auicenna,fiuc  alitcr.  Primo 
arguo  fic  :qu6d  fi  (peciesintelligibilis  non  ma- 
neat  in  intelle(5tu , ceiTantc  a6lu  intelligendi,  fi- 
ue  ilU  inccHigencia  fic  naiuralitcr  agens  ,  fiue 
non  ,  femper  (equicur  qu6d  intellc(5tu$  quandq 
non  inccUigic,  fic  in  pocentia  cllenti.ili  ad  intcl- 
ligendum  ;  quia  (cmper  intellciftus  cft  in  potcn- 
tia  eircntiali  ad  intclligendum  ,  nifi  forma  in- 
telligibilis  in  intellc(5lu  imprimatur ,  ficut  vnir 
uctfaliter  vniiquodquecft  in  ppccncia  en'enciali 
ad  iCta  fecandum,quando  non caict  a£tu  ptjmo. 
£  Iccni, 


ExfliciUt§, 
Atticenn». 


6. 

Cenferuxri 
fftcies  irttel- 
tigihiUt   tn 
m*meri»f>rtr 
batitrfrimi. 


50 


Libri  I.  Diftinaio  I II. 


sunii. 

Torm»  rton 
nectjfnriohn^ 
HiAShntm. 


7- 

Trohatur 
ttrtio. 

Sptcies  prior 
tjl  intellf 
tiione. 


Canfif^mttur. 
Ariftot. 


froh*tHr 
HU»rt^«- 

Jnfenfu  m*- 
»ent  fpeces 
ergo  (y  inin- 
SeUeiiu. 


8, 

Alia  racio 
D.  Thom.i. 
t.q.&9  art.u 
Pcetij  & 
Themift.3. 
4e  4"f 


fifijiitur. 


fiffntuti» 

autfiionu. 


Item  fccimdiS»  fic  x  Nihil  priusafSHcuic  magts 
rtquiric  adionem ,  qoim  piincipimTi  formalc 
agendi :  fcd  principiom  formalc  agendi  non  nc- 
ccflario  requicit  a(SiDncm,fcd  potcrt  ineilc  a6i- 
iK)  ccffatitc  aftiont :  igitm:  niiiil  aiiud  reqniric 
neceflario  a<ftionem  in  ipfo  adtino  :  igiuir  (iuc 
Ipecicsfit  principium  formalc  rcfpedtu  a£his  in- 
tclligcndi,  iiiic  non  ,  poterit  elf;  in  intelledlu  fl- 
nea£tuinteIligendi.Maiorcft  euidens,quiaom- 
nc  aliud  a  principio  a<5liuo  formali  ipfius  adtio- 
nis  minus  habet  habitudinem  ad  a(ftiunem,quam 
tale  principium.  Minor  probatur  ,  quia  omnia 
principia  adiua  naturaliter  funt  impedrDilia  in 
agendo  ,  &  poflunt  ftare  fine  adlione  ,  quando 
impediuntur  ;  ergo  r-nulto  magis  omnc  aliud, 
quod  non  ita  clfentiaUter  rcfpicit  aiiionem  in 
ipfo  agenre. 

Itcm,tcrtio  fic  :  Omnc  prius  porcft  caufari  in 
aftu  finc  pofteriori.nifi  fitnecellaria  caufa  illius, 
vel  includat  neceilariam  caufam  illius  pofterio- 
ris  ,  (  hoc  cnim  addo  proptcr  necctfariam  forte 
caufalitatcm  in  fubiefto  refpedu  paffionis)  fd 
ifta  fpecies  no  cft  ncceifaria  caufa  refpedu  aftus 
intelligcndi;  nec  includens  ncccflariam  cauiara 
cius,  licet  ponatur  caufa  eius  naturalis.quia  om- 
nis  caufa  naturaHter  agens  cft  impcdibiiis :  cum 
igitur  ift.a  fpccics  inintcUeftu  ordinate  fit  natu- 
rahter  prioraftu  intcnigendi^fcquiturquod  po- 
terit  cde  in  intellcflu  fine  adluaU  intelleftione. 

Confirmatur  ,  quoniam  formale  principium 
intclligendi  liberum  eft  pcr  participationem , 
quia  mtelltgimui,  curn  volumw  fecundiim  Philo- 
fophum  3.  de  Anima  text.  60.  fed  principium  li- 
bcrum  pec  participationcm  poteft  impediri  a 
fua  adione  per  principium  agendi  libernm  per 
C(fentiam,alitcr  enim  non  cftet  libcrum  per  par- 
ticipationem  ;igitur;&c. 

Item  ,  quarto  fic  :  quidquid  pcvfediunis  in 
operando  ponitur  in  potcntia  inferiori ,  attri- 
buendum  eft  potentiae  fuperiori  in  operando:fed 
perfcdionis  eft  in  potentia  fcnfitiua  vel  imagi- 
nariua  ,  quod  poflfit  habere  fuum  obiectum  libi 
praefens,  in  aliquo  rcprarfentaiiuo  ,  qnando  non 
operatur ,  quia  in  quocunque  non  dc|  endcre  cft 
pcrfcdlionis ;  habere  autem  obie<5liun  prxlens, 
quando  non  operatur  eft  aliquo  modo  non  de- 
pendere  incognofcendo;igitur  intclle£tus,quan- 
do  non  intelligit ,  poteft  habcrc  obiedlum  fibi 
prxfens  per  fpeciem  repra^fcntanrem. 

Rationem  aliam  aliqui  affignant  talem.  Rc- 
ccptum  eft  in  recipienre  per  modunn  recipien- 
tis  ex  Ariftotcle  ^.de  A»im.comm.^.(\\\.\nto  igi- 
tur  reccptiuum  eft  nobilius,  &  t-ntitatis  firmio- 
ris.tanto  firmius  recipictrcum  igitur  potenria:  in- 
feriores  ,  vt  fenfitiuae  ,  qnac  funt  ignobiliores, 
quam  intellcdiua.conferuant  fpeciescefianribus 
adibus  (ccundis,muli6  fortiushoc  competitpo- 
tenria:  intellcftiu^. 

Sed  hsc  rario  ,  quamuis  fit  quaEdam  conue- 
nientia.non  tamen  necellario  concludir:qnia  in^ 
telligere  non  cft  firmius  manens  in  intelledu, 
nec  vclle  in  voluntate  ,  quam  (entire  in  fenfu, 
quamuis  fint  potentia:  nobiliorcs,&  perfediores, 
&  nobiliori  modo  habentes  fuos  aftus  fccundos. 

Concedo  igitur  quod  fpccies  intelligibilis 
manet  in  intelleftu  ceffantc  operationc  intclli- 
gendi ;  quia  ficut  eftprius  naturaliter  in  intelle- 
dtu  ,  quam  aftus  intelligendi,  ita  poteftin  eflfen- 
(do  cfte  finc  eo,  cum  nullam  neceilitatem  habeat 
jcfpcftu  ipfius. 


Hoc  ct^iam  confirmatur,quia  vt  habetur  j.  dc  Atiftot. 
Anima  tcx.18.  &  57.  Intelleiltu  in  tjutintum  intel- 
leclm  ,  potefi  ejfe  fapiens :  fcd  efie  fapicntcm  in- 
cludit  obieftum  fub  rationc  prajfcntis  fibi,  quia 
non  eft  (apicns ,  qui  non  habct  obieftum  fibi 
prarfcns  ,  aliter  dorroiendo  eflet  fapicns  :  Scd  fi 
hocconuenit  inrelledui,fcilicct,e)lf  fapicntcm, 
prout  dillingtiitur  contra  phantafiam  ,  habcbit 
obiefttim  fibi  prcelens,  &i  non  foium  inphantaf- 
matc,  fed  etiam  in  fc. 

SCHOLIVM     II L 

Oblata  occafione  ^uitrit  DoElor  ,  quicl  opmfit 
comerti  ad  phantafinara  ,  fi  manent  fpecies  ?  C^ 
impugnata  refponfione  'D.l  homi,refpondet,  propr 
ter  duo  talern  conuerfionem  fieri.  Prim-m  cjttta 
cjMOii  tntelltgimiM  in  vniuerfalt ,  phaniafiamur  in 
fingulari.  Secundum ,  <juia  intelle^w  poffbilis  vt 
palfittHrn  conuertitur ,  vt  ad  proprium  ailiuHm  ad 
phAntaftna,aquofimHl,  &  ab  intelledu  agente^re- 
cipit  fpeciem  intelltgibilem  ,  &  foluit  rationes  pr$ 
Auicenna  pofitas  n.  z . 


SEd  tunc  occurrirdifficultas  ,  quar nccefsitas 
cft  intelledum  inomnifuaintclleftione  con- 
uciti  ad  phantafmata?  Si  cnim  habcat  intellc- 
Oius  obicdum  fibi  orxfcns  in  (pecic  qutc  maneat 
poft  adtum  intelligendi ,  non  vidctur  neceflliria 
conucrfio  intcllcftus  a3  phantafmata  ad  hoc 
quod  intclligat ,  cum  prsfente  aftiuo  &  pafsiuo 
pofsit  (equi  adio  ,  tamen  fiifficienter  experimur 
nosconucni  ad  phanrafmata,ad  hoc  quod  intcl- 
ligamus:alitcr  cnim  pofletquisJntelligcrc  orga- 
no  phantafixindifpofito,&  fic  nulla  indifpofitio 
organi  impcdirct  inrcllcdum  ab  intclligcndo, 
euius  oppofitum  videtur  in  phrcneticis. 

Dicit  ctiam  Philo(bphus }.  dc  Animatcx.i  i. 
30. &  ^^.Speculamur  cjHidcjmd  eft  inphantafmate. 
Item  dicit ,  qu6d  nihtl  intelligimtu  fine  phantaf- 
mate,  8c  iterum  ibidcm.  Thantafma  fe  habet  ad 
inttlle£lHm,ficutfenfibdiaadjenfum. 

Hic  dictint  quidam  quod  ratio  conucrfionis 
imelledus  ad  phantafmata  eft  "haec  i  quia  obic- 
«Tltim  intclleftusnoftii  eft  cjuod  ejuid  efi  rei  fcn- 
fibilis:dc  ratione  aurem  huius  quiditatis  cft  cxi- 
fteie  in  aliquo  indiuiduo  ,  ideo  nonpotcftcom- 
plctc  talis  qiiidiras  cognofci,  nifi  cognoicatur  in 
parricuiari  exiftcre  :  hocautcm  cognofcitur  ,  vt 
fpectilarur  in  phantalm;ite. 

Scd  non  videtur  mihi  ifla  ratio  neceflario 
concludercjquia  autintcllcdus  noftcr  primo  in- 
tclligit  vniuerfale  ,  vt  vniuerfale  ,  aiu  fingulare, 
non  fecundo  mpdo  ,  ciim  ctiamfecundum  cos, 
obieelum  primura  inrcUedus  non  fit  fingularc, 
ncc  primo  intelligatur  dircdc  fine  reflexione : 
crgo  primo  modo  intelligitur  vniucrfale  vt  vni- 
uerfalerecundum  totam  indiffercntiam  fuam  ad 
omnia  fingiilaria  :  fed  impofsibile  eft  jntelligcre 
vniuerfalc  fecundum  totam  indiifcrentiam  ad 
omnia  fingularia  ,  prout  intelligitur  exiftere  in 
aliquo  fingulari,  vel  proutintelligiturinaliquo 
iepra:fenraiiuo  ipfius  fingulari ,  fic  enim  non 
habct  indiffcrcntiara  ad  omnia  fingularia,  vt  ar- 
gutum  eft  in  quaeftione  ptxccdenti  *  igirur,&c. 

Itcm  fecundo  fic :  fi  dc  ratione  talis  quiditaris 
in  vniucrfiU  fit  exiftcrcin  indiuiduo ,  ergo  An- 
gelus  non  poterit  intclligcrcquiditatcm  rci  ma- 
tcrialis,  nifi  in  aliquo  fingulari,  quia  impoisibile 
eft  intelligere  aliquid  ,  nifi  intciligatur  illud, 
quod  eft  de  ratione  eius. 

Itcn^, 


9. 

S?*  fit  nr- 
cejfttu  ctn- 
Iterfonisad 
phantafma- 
ta. 


Ariftor. 


ro. 


VoHrina  T). 
Thom.vbifu. 
praq.i. 


Rrifcitur  pri- 
ma. 


*  num.  f . 
Reij  iturfti 
cundl. 


QujBftio  V. 


nis  mtelLt' 

Huiadfha». 

ttfmM» 


Impedita 

fkantafia  , 

imped'tur 

inttUiSMt, 


Tertii.  Item  ,  ft  ie  ratione  qdiditat»  materialis  Ht 

exiflere  in  Hngulari ,  eadem  ratione  de  natura^ 

quiditatis  Angelica  erit  exiftcre  in  fupporito, 

quia  omnis  quidicas  ciTcntialem  habitudinem 

habet  ad  fuum  fuppofitum  ;  igitur  Angelus  non 

poreritcognofcerecflcntiam  uiam  ,  fub  ratione 

vniuerfalis  ,  nifi  cognofcatur  exiftcrc  in  aliquo 

fingulari,qiiod  falfiini  eft.  Vnde  Minor  rationis 

eorum  falfa  cft  ;  quamuis  enim  quiditas  mau- 

jtngelus  fo-   rialis  non  (ic  nifi  in  aiiquo  iingulari,  t;imcn  exi- 

ufleognofce-  fterein  ahquo  fingulari  non  cft  de  rationc  cius. 

refu»mef.    jj^  intellcaus,  qui  cft  abftracaus,  porcft  intcl- 

fennamfub  j-      "^  •       ii-        j    '^ 

rathne  ■vni-  "gcte  quiditaccm,  non  uuelligendo  eain  vt  exi- 

uirfnU.  ftit  in  aliquo  iingulari. 

IZ.  Dico  igitur  quod  duplex  eft  conuerfio  intel- 

Duflex  c»U'  \tQc\ii  ad  phanrafmata.  Nam  vno  modo  conucr- 

fatonutrfio-    flo  intclledus  aj  phantafmaca  eft  conformis 

operatio  iftarum  poccntiarum,fciltcet  intciledlus 

&  phanrafticae  virtucis  ,  circa  idcm  obieftum. 

Alio  modo  conuerfio  ifta  eft  pafliui  ad  a(fciuum. 

Ptima  igicur  conucrfio  eft  carum  conformis 

operatio  :  quomodocunquc  enim  vniuerfale  in- 

telligimus  per  intcllcdum  ,  fimul  phantafiamur 

fingulare  illius  vniucrfalis.    Vnde  nihil  intelli- 

gitur,  nifi  dum  eius  fingulaie  a  iiobis  phancafia- 

lur.  Propccr  quod  aliqui  non  diftinguentes,crc- 

dunc  fc  intelligcre  cura  phantafiantur.Ec  propter 

iftam  conforroicatem  in  operando  impedica  vna 

potentia  in  o[>eracione  fua ,  impedicur  &  alia. 

Propter  ordinem  enim  iftarum  pocentiarnm  fa- 

^a  laefione  in  organo  imaginatiuz  ,  impeditur 

intelledtus  ab  operatione  incelligcndi ,  ficoc  eft 

de  fenfu  communi,  &  fenfibus  inferioribus.    Et 

non  folum  cft  ifta  conuerfio  intelledusad  phan- 

tafmata :  led  aliter  ,  quia  non  fic  abftradio  /pe- 

ciei  inrclligibilis  a  (pccic  in  phantafmaee  ,  nifi 

ph^ntafia  phancafiance  :  quia  intelledus  agens 

non  abftrahic  (peciem  a.  phantafmace,nifi  phan- 

tafia  txiftencc  in  adu  fiio    Idco  inttlleftuscon- 

ucrtitur  ad  phantafma,non  ficut  ad  obie(3um,nec 

ficut  adaliquid  repcxfcncatiuum  fui  obiedi ;  fed 

conuercitur  ad  illud  ficuc  paftiuum  nd  adliuum, 

a  quo  lecipit  fijam  perfedionem.  Si  enim  intcU 

le^us  de  nouo,rtcipic  fpccicm  petab(Hac'  ionem 

a  phanrafmace  ,  cunc  c<jnucrticur  ad  phantafma, 

ficuc  paffiuum  ad  adiuum.    S\  vcto  intelleftus 

habet  (pccicm,  cunc  phantafina  coagic  ad  incen- 

fionem  cius.  Et  cunc  inrcUeflus  conucrric  fe  in 

incelligendo  ad  phancifina,  non  ficut  ad  adtiuum 

fua:  fpeciei  de  nouo,  fcd  ficut  ad  intendcns  fuam 

fpecicm. 

1 3  •  Hoc  auccm  poftumus  experiri  in  nobis ;  nam 

voluncatc  encntialitcr   copulante  incclle«5lum 

ruiim  cum  fpecie ,  aut  fenfum  cum  obicdlo, 

quanc6   roagis  phantafiarour  fingulare   alicu- 

ius  vniuerfalis ,  dummodo   virtus  phantaftica 

non  fatigetur  ,  tant6  clarius  fpeculamur  quidi- 

tacem  illius  vniuerfalis.  £t  quanto  virtus  phan- 

taftica,  eo  quod  organica  ,  magis  facigaiur  in 

phancafiando,  canco  incclledkus  impcrfc6lius  in- 

telligir. 

Sic  igicur  duobus  modis  intclle(5lus  conuerti- 
tur  ad  phantafmata  ,  vno  modo  ficuc  ad  illud, 
cui  conformitcr  opcratur.  Aiio  thodo  ficut 
paftjuum  conuertitutad  adliuum ,  &  hoc  quan- 
do  non  habcc  fpeciem  ,  vel  (v  habct  fpeciem, 
tunc  conuercitur  ad  ipfum ,  ficuc  ad  illud ,  a 
quo  recipic  intenfioncm  fuac  (pccici.  Non  (b- 
lum  cnin-.  frigidum  ,  quod  patitur  a  c.>Iido, 
conueriirur  ad  calidum :  fcd  etiam  minus  cali- 
Scot.  Oper,  Tom.  XI. 


51 

dara  conuerticur  ad  inagis  calidum  ,  a  quo  in- 
tendicnr. 

,Sed  dicecuc  forte  ,  fi  intelledus  intelligendo 
lemper  conuertat  (e  ad  phantafmaca ,  &  quando 
conuercic  fe  ad  phantnfmata,  fpecies  intclligibi- 
lis  intendicur:  igicur  fcmper  fpccies  intelligibilis 
in  omni  a6lu  intelligcndi ,  opoccecqu6d  inccn- 
datur.  Et  perconfcquens  aftusintelligcndi.qncKl 
non  oportet,  cum  non  (cmperpcrfcftius  iiicclli- 
git  idcm  obieftum. 

Refpondco,  fi  forma  imperfe£lior  adueniens 
perfeftiori  i  vei  in  zquali  gtadu ,  non  augmen- 
cat ,  vt  roinus  calidum  maiori  calido  aducniens, 
tunc  noii  oportet  vc  fpecies  intelligibilis  fempcr 
intendacur  pcr  conuerfionem  intellc(9as  ad 
phantnrmaca  ,  cunc  enim  gradus  aducniens  non 
inrendic,  nifi  fic  intenfior  in  (e,quam  gradus  cui 
aduenit :  ille  enim  gradus  aducnicns  augmen- 
cac  (pcciem  incellij^ibilem  ,  qui  vinualitcr  con- 
cincc  habicum  perfediorcm  :  &  qui  nacus  eft  per 
a(flum  habicum  pcrfcdliorcm  generare  :  &  cunc 
poffibileeft  quod  intelle^aus  decies  intelligat,& 
ad  phancafmaca  feconuercac,  liccc  fpccies  incelli- 
gibilis  non  incendacur. 

Ad  primaro  rarionem  principalcm,dicendum 
cft  (ecundiam  Auguftinum  14.  de  Trinit.  caf>.  7. 
quod  plures  (pccies  fimul  poirunccfle  in  intellc- 
du,  vc  paccc  ibi  de  perito  liccrarum. 

Ad  probationem  diccndum  ,  quod  aliqua  rc- 
pugnanc  in  effe  naturae ,  quae  tamcn  non  repu- 
gnant  inf//fcogno{cibiliratis.  Vnde  (ecundum 
Philolbphiim 7.  MetapIiyfica:lcx.Z}.j^fci>/««- 
trartornm  nonfunt  contrarid  in  intelltElH :  8c  idc6 
quamuis  repugnec  eidem  corpori  pluialitas  fi- 
gurarumin  ejft  nacur^jnon  camcn  rcpugnanc  in- 
tellcdlui  (ecundum  ejjie  coi;nofcibilc,&:  ideo  po- 
rcft  pluribusfpccicbusinformarij&pluribusob- 
ieftis  pcr  illas  configurari. 

Ad  fecundum ,  diccndum  qu6d  fpecies  intcl- 
ligibilis  verc  poteft  dici  habitus,  fi  camenad  ra- 
tioncm  habitus  fufhciat  quod  fit  qua|itasmanfi- 
ua  in  intellc(flu  ;  non  tamen  eft  fcientia  ;  quia 
non  omnis  hahitus  in  intelleftu  eft  fcientia,f»e- 
cies  enim  reduccns  intclleiflum  a  potcntia  e(kn- 
tiali  ad  z€tam  primum,nacaeftdi(poncre  incellc- 
dlum  ad  opcrationcm  intclliccndi  :  fed  incelle» 
€tio  clicica  nataeft  habitum  icientiae  rclinquerci 
&  idco  quamuis  fpecics  vere  poffic  dici  habicus, 
non  camcn  eft  habicus  (cicntialis. 


QV^STIO     VI. 

ytritm  in  inteUeclu  nojtrojit  aliqua  netitia 
dffudlu  getiita  ? 

DoAor  i»  Oxtn.  hic  »dfinem  q.f&q.f.ail.^^ 
difl.io.q.^.f^d.ll  q.t,.(irquodl.li.Cr  IJ. 

I  D  E  T  V  R  ,  quod  non.  A(5bionis 

noncft  adtio,  nccpaffionis  paffio, 

ncc  vt  fubie(Sli,nec  vt  tetmini  ex  j, 

Phyjicorum  tex,  cap.  10.  fcd  notiti^ 

a(flualiseft  a(flio ,  vcl  paffio :  igitiir 

ipiiusnon  cft  a(flio,vel  paffio,  &  pcr  coxif^qucns 

non  eftgcnita,  Minor  probacur  roultipliciccr, 

E     1  Pri 


'4- 

Infiaati». 


Stluitur. 

§uis  »Btt 
auget  h»H- 
tmnf 


jfdfrimttm 
nrgumeMuii» 
prirjcif»lt^. 
Augud. 


Ariftot. 
Offtfit»  I» 
re  non  offt' 
nuntur  in 
nttmt. 


AdfetlM' 
dum. 

Sfeciei  ipteh 
lifibilis  fO'- 
teft  dicih»- 
tus  fed  non 
fientiaUs, 


1. 

Profartemt- 
gatina  «r/. 
frimum. 
ArLftct. 

Troltttur  tm- 
norfrtm». 


s^ 


Libri  I.  Diftindio  1 11. 


tfeistur  /*■ 


Ttrtio. 
Aiiftoc. 


Augufl. 


Arg-ficun- 
dnm. 


M.Mtu  »tL  of' 
f»fitMm, 
Auguft. 


Tri*  »Jfum!t 
dtfiutiendif. 


IttttUeciia  n% 
tji  fnbjlatia, 
ffeqne  jtMit- 
fitas. 


fidali»prt- 
dicttmentit. 


Ariftor. 


Prira6  fic  :  intellcftio  cft  adkus-.  fcd  omnis  a^as 
feciindus  eft  adlio.vcl  paffio;igitur,&c. 

Sccundo  fic :  Nulhim  cnsconfiftit  in  fieri,  niCi 
fit  idtio,  velpafllo^quiaomncaliud  ab  aftionc, 
&  pafltone  potcft  habcre  ejfe  manfiuum :  lcd  in- 
tellc6lio  fcmpcr  cft  in  fiert:crgo,Scc. 

Tcf ti6  fic  i  primo  Ertiicorum  &  «y.Metaphyf. 
tex^T^.  diftinguitur  a(ftio  in  immanentem  ,  & 
tranfeuntcm :  afitio  igitur  immanens ,  cft  fpecics 
aftionis ;  ied  intelledio  cft  adlio  imrpanens.per 
Philqfophum,  vbi  fupra:igitut,&c. 

Quarto  fic:  Auguftinus  <juarto  fuper  Genef 
cap.  8.  dicit  quod  aernon  eftfaElus  lucidut ,  /ed 
fit  lMcidus:qmz  fecundum  eum.fi  eftet  fa(Stus  lu- 
cidus,  rcmaneret  lucidus  abfente  corporc  lumi- 
nofb  illuminante.  Sic  argumcntot  in  propofito, 
qu6d  intelle^us  noneft  fadus  nofccns ,  (ed  fit 
nofcens  :  quia  fi  fiStas  cflet  nofcens,  remanetct 
no(cens  abfente  illo  agentc  ,  a  quo  fit  nofi:ens, 
quod  eft  impoflibile,ergonotitia,fiueintellcdio 
«ft  in  fieri,  &  non  infado  efe,S<.  pcr  confequcns 
eft  a£lio,vel  pafllo. 

Itcm  fic:Forma  non  fit ex  y,Afetaph.tex.c,ii. 
&  17.  quia  tunc  fierct  ex  partc  fui  prscxiftcnte: 
fed  notitia  eft  formaiigitur  notitia  non  fit,&  per 
confcquens  non  eft  genita. 

Contra.  Auguftinus  9.  Trinit.  cap.i  z.  &  i  ^ 
liquido  tenendum  efi  ^uod  omnu  res ,  tjuam  noui- 
mus,congenerat  fuinetitiam  in  nobis,  a  cognofcen- 
teenim  &  cognito  paritur  notitia  :  &  mults  au- 
^oritatcs  pco  hoc  habcntur  ibi. 

S  C  H  O  L  I  V  M. 

Tria  hic  refoluit  Do&or.Primum,intelU^ionem, 
»peratio»ef<]ue  alias  ejfe  de  prima  fpecie  tjualita- 
tu  ,  atqite  ita  intelUxiffe  Philofophum  ex  ipfius 
probat  doUrina,Secundum,dari  fcilicet  ad  intelU- 
Slionem  mutationem.  Tertium  ,  non  produci  per 
fe  intelhiiionem  ,  quia  fecunditm  Philofophtim 
iotum  efi  quod  producitur ;  poteft  tamen  iritelle- 
liio  ejfe  terminus  mMtationis.De  his  late  agit  Do- 
Ror  in  locis  citatis  ad  ad  initium  quaftionis. 

REfpondeo.Tria  funt  hic  videnda.Prim6,quae 
cntitas  fit  intclle£lio.Secund6,fi  aliqua  mu- 
tatio  poflit  efle  ad  talcm  cntitatem.  Tcrtid,fi  ta- 
lis  entitas  poflit  produci  ?  &  hoctertium  fequi- 
tut  ex  fccundo. 

De  primo  patet  pcr  diuifionem  ,  quia  non  eft 
fubftantia.  NuUa  cnim  operatio  in  creatura  cft 
cius  fubftaniia,quia  adcft  &  abcft  majipnte  fub- 
ftantia  operantis  ;  vel  faltem  poteft  fic  adefte  & 
abc(Ie:ncc  eft  quantitas  continua,  quia  hacc  non 
cft  nlfi  in.corporalibus.  Non  eft  etiam  difcrcta, 
quia  ha:c  non  eft  nifi  in  pluribus  ,  qux  faciunt 
numerum ;  ncc  eft  habitus.vcl  pofitio,ncc^»<j«- 
do,nec  vbi,  quia  hsec  dicunt  habitudincs  ad  cor- 
pora,vcl  funt  pafliones  ^orporaliu.  Nec  eft  rela- 
tio.ncc  aftio.quiafola  opcratio  cft  vltima  perfc- 
dio  naturx  nbfolutc  operantis  ,.vt  patctcx  10. 
Ethicorum,c.6.  &  9.  Metaphyf.tex.w,  (ed  nulla 
relatio,nec  adio,  ncc  pafllo  fola  cft  vltima  pcr- 
fcdbio  operantis ;  licet  fortc  includat  relationem, 
non  tamcn  fola  rclatio  poceft  efte  vltima  perfe- 
&io  opcrantisjnec  ctiam  adio  poteft  efte  vltima 
«erfcf^io  opcrantis ,  quia  non  eft  ipfius  agentis, 
nifi  ad  cerminumjVnde  agens  non  perficitur  fua 
pdlione  in  fc ,  fcd  refpcftu  alterius.  Nec  etiam 
paiHQ  <;ft  yltima  p^rf^^io  naturx  a(}folutc,  quia 


cft  ad  recipiendum  aliud ;  igitur  nuUum  iftorum 
eft  operatio. 

Icem,hic  fpecialiter  arguitur  de  rclationc,qula 
(ecundum  Auguftinum  7.  de  Trinit.  cap.primo. 
Omne  quod  relattui  dicitur,eft  aliejuid  excepta  re- 
latione  ;  fed  incclle6kio,&  vniucrfalitet  operatio, 
eft  ad  aliqnid:&  dicitur  relatiu^  ad  obic<5lum,vt 
paiec  ex  j.  Metaph.tex.cap. lO.  obicdum  cnim 
eft  mcnfura  operationis ,  &  (cientia:.  Vnde  fi 
fcientia  dicatur  adaliquid,  non  minus  operatio 
ad  fciendum  dicetur  ad  aliud,  quia  immcdiatius 
refpicitobiedum,hocnon  erit  nifiratione  a^us, 
quo  medidntc  tanquam  cfFcdu  priori  caufato 
abobicfto  ip(b,referrur  ad  idem  obieftum,quod 
cft  caufa.Imo  nec  habitus  rcfpicit  obiedum  ni- 
fi  mcdiantc  aftujigitur  opcratio  crit  aliquid  ab- 
folutum  prarccr  rclationem  ,  &  pcr  confcqucns 
non  eft  fola  rclatio, 

Item  ,  fpecialiter  arguitur  de  aftione  &  paf- 
fione  :  Nam  aftio  &  paffio  funt  alicuius  ter- 
mini  acccptibilis  efe  pcr  cas :  qufa  non  cft  in- 
tclliglbile  qued  fit  calefaftio  ,  &  quod  nihil 
accipiac  calorem  per  eam  :  fed  opcrationes 
funt  vltimi  tcrmini  ,  quibus  nihil  accipi- 
tur  ab  aliquo  :  obiedum  enim  refpeftu  cu- 
ius  vidcntur  terminari  ,  non  accipit  efih  pcc 
operationcm ,  fcd  praefupponitur  at^ioni. 

Quamuis  tamen  opcrationcs  videantur 
rcfpcdlu  habituum  cftc  caufac ,  &  ad  illos, 
qui  pei:  eas  accipiunt  ejfe  ,  idco  aliqui  voluc- 
runt ,  fit  arguere  :  Illud  eft  adtio  ,  vel  paffio, 
quod  eft  rcipcftu  tcrmini  acceptibilis  per  ip- 
fum ,  fed  per  operationcs  habitus  accipit*?,^ 
tanquam  terminus  illarum ,  quia  gcneratur 
ex  operationibus :  crgo  videtur  efle  terminus 
operationis. 

Rcfpondeo ,  prim6  duco  hoc  ad  oppofitum 
fic  :  opcratio  cft  formale  principium  gene- 
randi  habitum  ,  quia  virtnalitcr  habet  per- 
fcdionem  eius  ,  fccundum  aliqucm  gra- 
dum  prim6  ,  &  poftca  inccildit  ipiiim  ,  quia 
ex  codem  gencratur  habitus  ,  &  intenditur  ex 
fecundo  Ethicorum  ,  cap.io.  Scd  impoffibilc  cft 
adionem  ,  vel  pafficncm  elfe  formalc  princi- 
pium  agendi ,  quia  non  funt  formac  adiua: : 
igitur  (equitur  oppofitum  ,  quod  cft  propofi- 
tum. 

Per  hoc  ad  inftantiam  illam,  quod  impoffibi- 
leeft  intelligcrc  aftionem,  nifi  terminus  intelli- 
gatur  ;  &  qnod  fit  adio,&  nihilagatur,includit 
contradiAionem,conccdo.  Scd  iiuelleftio  potcft 
cfTc  ,  &  intclligi  fine  hoc  quod  habitus  generc- 
tur,  vcl  augmcntctur.  Pofito  enira  in  opcrantc 
habicu  intenfiffimo  ponitiir  opcratio  ,  &  tamcn 
non  augmentatuf  habitus,  ncc  gcnetatur.Et  hoc 
patct  in  beatis,vbi  eft  opcratio  finc  generationc 
habitus,  aut  augmentatione.  Opcratio  igitur  ali- 
quando  &  non  femper  habet  habitum ,  noH  pro 
termmo  ,  ad  qucm  tcrminetur,  ficut  aiflio  ,  fed 
ficut  ad  terminum  ,  qui  fcquitur  :  ficut  vna  fot» 
ma  abfoluta  fequitur  aliam,&  non  ficut  tcrminus 
fcquituf  adtionem  &  produdioncm  . 

Sed  contra  hoc  obijcitur  per  Philofbphum 
10.  Ethic.cap.f.  vbi  vnlt  quod  non  cft  negan- 
dum  dclcdationem  cflc  boriam  ,  quia  non 
eft  qualicas  ,  quia  opcrationcs  virtutum  boiia? 
funt :  nec  tamcn  funt  qualitates :  vnde  ait  ibidem 
ficcap.}.  JSlec  fi  non  qualitatum  efl  delefljtio, 
propter  hitc  nec  konorHm,r.ec  etiam  virtutis  opera- 
tiones  qualitatfsfunt,  ntc fdicifas, 

Refpon 


3- 

Augull. 
Keque  rtl»- 
tie, 

Atiftot. 


Ntqtte  nflit 
nteimf»Jltt 


ObitHi». 


4- 

T>ucit  ohii- 
Hiotum  ad 
offofiitita. 


Ariftor. 


H*c  itliio  net 

fafsioejlfor- 
ma  ttQiit». 

Solutte  thie- 
itciienif. 


Ofer/uienti 
non  gentrAt, 
ncqui  4itgtnt 
ftmfer  kaii- 
tus. 


Injlanti» 
Atinoc. 


QujEftio  V I. 


^emmean* 
tor. 

frim». 

Cornmtnt»- 
tbi. 


6. 

Re[p«nfi»  ft- 
tunda. 

ffjuart  dtle- 
ctiitio  non  ftt 
mttit. 


Quenude 
Fhilofo^hus 
ntg*'  Ot  frn- 
tionirit  vir- 
t/iliftjfiijun. 
IstMtm. 

pKAttnditie- 
ms  frotrit  <«- 
liitnis. 


Coaimcnta' 

tor. 


Ofertuittm- 
nis  tjl  tjuAli- 
ttu  frimA 
fittui. 


8. 

Kffitittie  ft'^ 
cundi  ttrti- 
Cfili. 

Atiaor. 


Re(poncleo  vno  modo  (ccundutn  Coramen- 
tatorem.quod  ibi  accipitur  (ferttit  promotione 
operatiua.qua  clicit  aduni  virtutis  :  non  autem 
pro  aftu  virtucis,  qui  elicitur  ,  &terminat  opc- 
rationem,  quac  eft  acflio  dc  gencre  Adiibnis.Vn- 
de  dicit  Commentator  ihidennOper^tKfnts  qua- 
Ittares  mn  ftint ,  fiquidern  operatio  mottoefl  ope- 
ratiuit :  motio  auccm  non  cil  qualicas. 

Sic  igitur  potcft  dici  ,  qiiod  ibi  accipitur 
operatio  pio  aftione ,  qua  elicit  aclum  virtuo- 
fuin  ,  qui  tamen  aitus  qualitas  eft  :  &  illa  aftio, 
qua  elicit  aiflum  virtutis  ,  bona  cft :  igicur  nihii 
prohibet  opeMtioncm  eflc  bonam ,  licct  non  ht 
qualicas. 

Aliter  poteft  dici ,  quiW  Philofophus  non  in- 
tenditibi  ncgaredeleiiationem  eiTe  qualitatcm, 
quia  probat  poftea  quod  delcibtio  non  eft  mo- 
tio ,  quia  proprium  cft  mociuni  vclocitas,&  tar- 
ditas :  delcdationi  autem  neutrum  conuenit  fe- 
cundum  (c  ,  tranfponerc  enira  conuenit  ali- 
quid  in  delc^JJationern  velociter  ,  vel  tarde  :  de- 
lcdari  autem  non  cft  vclociter  ncctarde,nequc 
operari  fecundum  ipfam  eft  velocitcr ,  aut  tar- 
de.  Non  igitur  delt^tio  eft  motio,  («ueip- 
fi  paillo  de  genere  Paflionis ,  fed  tft  tetminus 
motionis,  qux  eft  qiTidam  qualitas.  Non  igi- 
wr  Philofophus  aflcrit  anteccdens  :  fcd  ne- 
gat  confequentiam  ,  quia  non  fequitur ,  (i  dc- 
ledtatio  non  eft  qualitas ,  quod  non  iit  bona. 

Vherius  autem  quando  hic  PhiU)ibphus 
probat  de  operatioiie  viriutis  ,  quam  dicit  non 
cire  qua]icatem,dico  quod  intendir  negare  opc- 
racionem  viitutis  eflc  qualitatem  nbfohiic  i  icd 
in  comparatione  ad  dclcdationera  ,  quia  ope- 
ratio  non  eft  magis  quaUtas  ,quam  deiecUcio. 
Nam  dux  funt  condiriones  adhonis  de  genere. 
AifUonis  ,  vna  quod  ciro  traniic  ,  alia  quod 
cendat  in  obieftum  :  vtramquc  conditionem 
habct  opcratio  ,  fcd  ddeAatio  non  nifi  vnam, 
quia  non  reipicic  obiedlum  (icut  operacio.  £t 
ideooperatio  magisconucnii  cum  adiionc  quam 
cumdeieftationc,&  iccundum  hoc  minusvi- 
detut  elfequah^cas  permanens,quam  deledacio. 

Eft  igitur  probacio  Philolophi  vera  ifio  mo- 
do  ,  quia  operatio  virrucis  rainus  eft  qualitar 
permanens  ,  quim  dcledario  ,  &  tamcn  eft 
bona  :  Ergo  non  fequitur  ii  deledatio  non  fic 
quahtas  ,  qnod  non  fit  bona. 

Commentator  etiam  fupra  (ccundum  Ethic. 
coramcnt.  4.  Operationes  fub  qualitati  continen" 
tur  ,  vnde  ait  fic  :  Nec  entm  paffiones  ,  nec  ope- 
rationet  quMititatis  funt  qualitatesy^uidam  emm 
pajfiones  ,  am  cperationes  ,  fub  qutilitate  vtique 
trun(. 

Reftat  igitur  quod  operationes  fint  qualica- 
tes ,  non  de  fecunda  fpecie  ,  quia  non  funt  na- 
turahs  potentia  ,  vel  impotentia  :  nec  de  tenia 
Ipecie ,  quia  quaUtates  ille  non  conucniunt , 
nifi  corporahbus  ,  vt  paflio  ,  vel  paflSbiiis  qua- 
litas.  Nec  de  quarta  fpccie  ,  vt  patet :  Oporte£ 
igitur  quod  fint  de  prima  fpecie  Quahcatis ,  & 
vniuerfaliter  omnis  perfedio  natura:  fpiritua- 
lis  :  fi  non  eft  fub(jlantja  eius  ,  fiue  fit  infieri, 
fiue  permanens,  eft  in  priraa  fpccie  Qualicatis. 

Quantiam  ad  (ccundum  articulum,dicoqu6d 
potcft  e(Ic  mutatio  ad  formam  illam  ,  qua:  eft 
operatio,  quia  ex  PhiIo(bpho  6.Phyficorumtext. 
31.  quod  (c  habet  aliter  nunc,  quam  priusjmu- 
tatuc  per  fc  ad  illud ,  ad  quod  fe  habet  nunc 
alicer  quam  prius  :  fcd  intciledus  per  adum  in- 
Scot.  Oper.  Tom.  X I. 


55 

teiligcndi,  &  voluntas  pcr  aAum  volendi  pet  (e 
habec  fe  alirer  nunc  quam  prius  ,  quando  non 
fuerunt  fub  iftis  operationibus  :  igitur  intelle- 
6tus  mutatur  ad  a£lum  intelligendi  ,  &  vo- 
luncas  ad  adun}  volendi  ,  &  per  coniequens 
cft  mutacio  per  fc  ad  huiufmodi  operationes. 

Quantum  ad  tertium  Articulum ,  an  fcilicct 
operaiio  fit  per  fe  talis  cntitas ,  quac  poflit  cfle 
pcr  fe  terminus  produdionis.  Refpondeo  qu6d 
Philbfophus  7.  Mctaphyf  text.  comment.  zi. 
&  17.  ex  intcntione  probat  quod  totum  compo- 
fitum  producitur  & generatur,  non  folum  in  gc- 
nere  SublUntia:,(cd  etiam  in  aliis  generit>us ,  & 
ratio  fua  communis  cft  ad  omne ,  quod  genera- 
tur  cuiu(cunque  generis  fucrit ,  quia  quod  gc- 
neratur  fit  ex  aliquo  fui ,  quod  pracexiilit  :  for- 
ma  non  habec  aliquid  fui ,  quod  praeexiftat ,  ex 
quo  poflit  ficri ;  quia  illud  eft  maccria:ide6  nul- 
la  focma ,  nec  fubftantialis,  ncc  accidentalis,  & 
per  coniequcnsncc  operatio ,  poreft  cfTe  primus 
terminus  produdionis  aut  gentrationis. 

Sed  propter  didum  Philofophi  dicentis  to- 
tum  compoficum  per  (e  generari ,  tam  in  gc- 
neracione  fubftanciarum  ,  quam  accidentium, 
dixerunc  quidam  qu6d  formac  alioru  gencrum  i 
fukfticiahabencproprias  potecias  in  (uisgcneri- 
bus,&  fic  copofitum  in  genere  accidetis  pcr  fe  fic 
cx  potentia  fui  tilius  generis  pra:exiftete;&  quod 
gencraturibi  cnspci-  accidens,fic  autcm  non  cft 
in  generacione  fubltantiaii. 

Sed  hoc  non  eft  verum,  nec  (ccundiim  inccn- 
tionem  Philofopiii  ,  dicir  cnim  Philofophus  7. 
Metaph.tex.  cap.  1  x.  qu6d  accidcntia  non  ha- 
benc  materiam  ex  qua  fianc ,  (ed  foiiam  in  qua 
func. 

Item,  Philoibphus  j.Afetaph,  c.  1 1.  explicans 
dc  compofito  quod  gencracur  gencratioiic  acci- 
dcntaiijdicit  lignum  album  generatury  dr  «onM-r 
hum  tantum. 

Item,rxii.  Metaph.cap.^,  cxemplificans  de 
tribus  principiis ,  (irilicct  potcntiali ,  priuationca 
formaii ,  gcncris  accidcncis,  ponit  acrem ,  tcne- 
bram,  &  lucem.  Aifr  aucem  non  cft  putentia  m- 
trinfeca  di-  genere  accidentis,  &  tamen  Philo(b- 
phus  ponit  illam  pro  ptincipiopotenciali.  Non 
igicur  generatio  accidentalis  hpbcc  poicnrialc 
de  gencre  accidencis  pcr  fe ,  ex  quo  geneiccur. 

Icem,  omnequod  geneiacur,  gcneraturcxaJi- 
quo  fui,  quod  pr.Texiftit ,  tale  auten)  potcncialc 
degenere  accidentis  non  praeexi^lit  gcncrarioni 
accidcntah' ,  nifi  ponas  illud  potenciale  manerc 
idem  fubduabus  forniis  contiariis,quod  cft  in- 
conucniens. 

Sequitur  crgoqu6d  folura  compofitum,quod 
eft  ens  per  accidens,gcnerccur  geueracjpne  acci- 
dcncali ,  &  pcr  confequens  inrelledus  nofircns, 
vel  Socratts  no((;ensgcneratur,&  producicut  ifta 
produdionc  accidencali,ica  qu6d  primns  teimi- 
nus  illius  produdionis  eft  hoc  compofitum  ,  vel 
(iibiedura  no(cens.  Si  tamen  loquamur  de  for- 
mali  terminoprodudionisjfic  noticia,fiue  incel- 
le«ftio,producicur:  ficut  forma  fubftanciahs.quz 
eft  terminus  formalis  gcnetationis,aliquomodo 
generatur.  Vnde  ficut  quod  cftprim6  generans 
eft  compoficum  cxiftens  per  (e,&  prim6 ;  forma 
aucem  generancis  nonexiftit  per  fc,&  primo,ncc 
per  fe  primo  gencrar,  fcd  eft  formalc  p.rincipium 
genirandi :  fic  compofitum  primo  [^eneratur,  &: 
non  forma ,  (ed  eft  formalis  terminusgcncratio- 
nis,&  non  terminus  primus. 

E     j  Scd 


Datitr  mu- 
tutit  nd  eft- 
ratientf. 


9- 

Rffetulit  ttr- 
tij  artieuli. 
Ariftot. 
Totum  gtne- 
ncratur  ntif 
ferma. 


Rtftrt  alio» 
rum  «fittio- 
nem. 


Rtifctt  frlml, 
Formt  nulla 
habtnt  m*- 
riam  tx  qut^ 
Arillot. 

Reijcit  ftcun. 

de. 

Aitftor. 


Ttrtii. 
Ariaot. 


^art». 


10. 

Soium  coo}- 
fefitum  ftr 
atcidtns  gt- 
ntratur  »tci- 
denialigtnt' 
raliont-), 

Ferm*  fro^ 
ducitur ,  vt 
que. 


54 


Libril.  DilHndio  III. 


II. 


plfitHiofi- 
ftmii. 


n. 

jid  primnip. 

§luKmodo 
^uod  [ecun- 
aum  qnideH 
fate,  duitur 
pmplicittf 

taUr 
AiiAor. 


In  ftrma  ad 
fb:(aionem. 


Ad  fieu»- 

fUtn. 

Optrati»  f»' 
tefi  ejft  tev 
miniu  mu- 
fationis  non 
'vero  produ' 
SiotMi. 


♦  q.J.n.y. 
C«r«llarium. 


jid  argU' 
tftenti  pri»' 
eifale. 

Tret  cendi' 
tiones  aciio- 
nis  de  leneri 
AUionis. 


Scd  contf»f>r«djAa  argiut«r:Quoniapi  cum 
produiftio  tcrminettir  ad  cns,<^uod  pet  fc  non  cft 
ens , '  non  fcft-per  fe  tcrminus  produdlionis ,  fcd 
totura  compofitum  cx  fubiedoSf  accidcntc ,  vt 
intelle^lus  nofccns,rK)ncft  per  fe  ens,fed  ens  per 
accidcns ;  igitur  ncc  totum  tale  pcr  (e  produci- 
turrerit  igituj:  compofitum  pcr  fc  dc  gpnctc  acci- 
dcntis. 

Itcm  ftcundo  fic:  mutatioaccidcncaliseft  pcr 
fe  in  aliquo  geneic.non  in  generc  fubieiSi,quod 
eft  fubftancia;igitui  eft  in  gcncrc  termiui  form.n- 
Jis.fcilieec  fonnac  accidentalis  •,  igitiir  illa  eft  pct 
fc  tcrminiis  mataiionis  ;  igitur  &  produftionis, 
Nam  qupd  eft  per  fe  tcrminus  rniicationis,eft  pcr 
fc  terminus  produdipnis. 

Ad  primum  iftorum  dicendum  eft,qu6d  vnum- 
quodque  quod  eft  fecundum  <juid  aliquid ,  fim- 
plicitcr  cft  illud  fecunduin  quid  ,  ficut  homo 
mortuus  fimplicitcr  cft  homo  fccundum  cjuid. 
In  gencrationibus  vcro  accidcntium  cft  gcncra- 
tio  fccundum  ejttid,  &  per  confequens,  quod  gc- 
neracur  tali  generacione  ,  fitpplicicer  cft  cns  fc- 
cundum  quid  ,  &  non  fimphcicer  vt  patet  ex  5. 
Phyficarur»  tex.  7.  idco  gcneratio  forma:  acci- 
dentahs  fimphcitereftgcneratio(ecundum  ^«i«/, 
ii  ex  hoc  fequitur  quod  prjmum  gcnerabilc 
hiuufmodi-gencratione,  non  eft  cns  fimphcicer, 
Pcr  hoc  patct  ad  formam  iilius  argumcnti : 
qu6d  cotum  tale;  quod  cft  ens  per  accidens,  non 
pcr  fc  prodiicitur,quianon  eft  pet  fe  ens,  &  idc6 
cius  non  eft  produclio  per  fe ;  tamen  ifta  gencra- 
tione  per  fe  producitur  tale  compofitum  (ecun- 
diirh  c\mdS\c\.\X  compofitum.quod  eft  ens  vnum, 
producicur  ptodudtione  pet  fc  fimphcicer. 

Ad  fccundum  dicciidum  ,  qu6d  illa  mutatio 
eft  pcr  fe  In  vno  gcnere,  vc  in  gcnerc  formac  ac- 
cidcntalis  ;  &  conccdo  quod  per  fe  teripinus  ij- 
hus  mutationis  fit  forma.  Sed  ex  hoc  non  fe- 
quitur  quod  fit  per  fc  tcrmiiuis  produdionis, 
quia  muratio  eft  per  fe  adus  mutabihs ,  &:  ideo 
mucatio  per  fe  tecminatur  ad  illud  ,  fecundijm 
quod  mutabile  mutatur ,  &  hxc  eft  forma,  fed 
quia  terminus  produdionis  accipic  effe  ,  idc6 
produdio  non  tcrminatur  pcr  fe,nifi  ad  ens  per 
fe  tale&  vnutn.  Propter  quod  non  fcquitur,  eft 
per  fe  terminus  mutationis ;  igitur  eft  per  fc 
terminus  produdionis.  Hoc  apparcbit  magis 
diftind.  y.  *  vbi  ponetur  diftcrcniiainter  muta- 
tionem  &  produdionem  ,  &  quomodo  in  di- 
uinisper  fe  eft  produdio,  hcct  non  mutatip. 

Ex  prsditiis  fcquiturcorollarium  dc  hisqus 
dicuntur  de  adibus  elTcntiahbus  &  notipnah- 
t)i«,qu6d  fciliccc  eircntiales  non  funt  adus  pro- 
dudiui ,  ncc  principia  formaha  produccndi ,  vt 
intelligere  &  velle ,  &  idco  per  huiufmodi  a^lus 
non  producuncur  pccfonaE  iii  diuinis  ,  fcd  per 
adus  notionales,  qui  funt  dtcere  8c  jpirare  y<]ax 
fe  habent  in  diuinis  ficut  eltcere  in  nobis :  vndc 
ifftelligere  &  velle  tantiam  funt  adlus  operatiui. 

Ad  primam  rationem  dicendum,  quod  ininor 
cft  falfa.vt  praeoftenfum  eft.  Propter  folutiones 
tamen  probationum ,  fciendum  eft  quod  trcs 
funt  ptoprietates  ,  fiue  conditiones  a6);ionis  de 
gcnere  Adkionis.  Vna  cft ,  quod  ipfa  eft  in  fieri 
^mper.  Aha  condicio  eft,qu6d  ipfa  fcmper  h,a- 
bet  ahquid  pro  terminp ,  circa  quod  eft,  vc  fub- 
icdlum,  vcl  obieftum.  Tertia  condifio  cft.quod 
habct  tcrminum,  ad  quem  ipfa  eft,  quia  fcrma, 
aax  accipic  ejfe  pcream  ,  eft  ad  quam  terraina- 
|ur.  In  prima  conditionc  conuenii  forma  ahqua 


abfolutacum  aAione  dc  genere  Aftionis,vt  lux, 
quac  tantum  habct<f/ein/m  ad  piaEfentiara  coi- 
poiis  luminofi  ,  &  fic  dicit  Auguftinus  citatus 
quod  aierfit  Ittcidtu,  &  non  eft  faiiw  ;  differt  ta- 
^tiCn  ab  ea  in  fccunda  &  in  tcrtia  conditionc, 
quia  hix  non  habet  tcrminum  vc  obie6lum,circa 
quod  eft,nec  terminum,  ad  qucm  cft,  ficut  adio 
^c  gencre  AdKonis.  In  fecunda  autem  &  prima 
conditionc  conucnit  opcratio  cum  &6uonc  i  de 
gci)crc  Aftionis.quia  lam  intelligete,(]akm  velle 
nabent  fj^  in^m,  &  funt  circa  aHquod  obic- 
ftum  ,  vt  quafi  circa  tcrminura  :  (ed  difFcrt  ab 
adionc  degcnere  Adionis  in  tertia  conditiotie, 
quiaoperatio  non  habet  terminum  ad  quem  eft, 
&  ad  quem  tcrminatur ,  vt  via  ad  terminum, 
qucmadmodiun  atSlio  dc  genere  Adionis,termi-^ 
natur  lamen  improprie  ad  terminum  adlus  ip- 
fius  ;  Habitus  enim,  qui  fcquitur  opcrationcra, 
non  fequituf  vt  terrainus  ad  qucm  tetminetut 
opcratio  ,  quia  opcratio  eft  forma  abfoluta  in  /e 
prius  tcrminata.vt  prxoftcnfum  eft,  fcd  fcquitur 
habitus  operationem ,  ficut  forma  fequitur  for- 
mara.vtcalor  fequitur  lucem  calefadliuam. 

Dicendura  eftigiturad  probationem  primam 
ilhus  minoris,qu6d  n6  omnis  adus  fccundus  cft 
adio  de  genereAdionis,nec  etia  pafHo  de  genc- 
rc  Paflionis.cuiufinodi  funt  a6lus,qui  funt  pcrfc- 
dioncsagentis,vtopcrationes,<>7/f//tgfr^,&t/f//f, 
eo  cnim  ipfb  quod  funt  vhimata»  pcrfcdliones 
agentis,  funt  a<ius  non  primi,  fcdfecundi ;  &  co 
ipfb  quod  producuntur ,  non  funt  a^tioncs ,  de 
gcncre  Adionis  ,  fed  termini  aflionum  prxcc- 
dentium, 

A<1  ah"ud  cijm  dicitur  qu6d  nihil  cft  in  fieri, 
nifi  adio,  vel  paflio,  dicendum  qu6d  hoc  falfum 
eft:non  enim  hoc  facit  aHquid  efTc  adionem, 
quod^cft  efTc  infieri ,  vt  patet  dc  luce  ,  &  fort^ 
oranis  crcarura  rcfpedu  primi  agentis  eft  in  jf^- 
ri,  fcd  de  hoc  ahas  in  principio  fecundi  *. 

Quando  dicitur  quod  quodUbet  ahud  ens  ab 
aftionc  eft  pcrmancns ,  vel  fi  opcratio  non  fit 
adkio ;  ncc  pafHo ,  fahcra  non  videtur  fubverfuT 
gercquin  rcducatur  ad  aftionem,vel  pafHonera, 
quia  non  cft  pcrmanens,ficut  aliacniia  ab  a6tio- 
ne  Sc  pafKone ;  diccndum  qu6d  non  omne  aliud 
ens  ab  aftionc  &  paffione  habct  efft  manfiuum, 
ncccft  quirendacaufa  aliqiu  ,  quare  haec  entia 
funt  manfiua,&  iila  fucccffiua.quia  hoc  conuenit, 
cis  fccundum  fuas  naturas,&  e(rentias:qu6d  cnim 
linea  fit  perm.incns  ,  &  tempus  fit  fuccediuum, 
huius  non  eft  aliacaufa,nifi  quia  hnea  eft  Jinea, 
&  tciTipus  eft  tempus :  ficut  enim  ejfe  immediate 
confcquitur  eflentiam  ,  ita  modus  cflendi  talis, 
vel  tahs  immcdiate  fequitur  talcm,  veltalcm  cf^ 
fentiam.  Vndc  non  oportet,qu6d  oranis  quali- 
tas  fit  maiifiua. 

Ad  tertiani  probationem  quando  dicitur; 
aftio  dicitur  de  atflionc  manentc  &  tranfcunte: 
Dicendum  eft  quod  ha;c  diuifioeft  vno  modo 
aequiuoci  in  aequiuocata ,  fiue  vocis  in  fignifica- 
tiones  :  &  alio  modo  fuperioris  in  infcriora. 
Nam  C\  intelligatur  pcr  a£lioncm  immanenrem 
operatio,fic  eflqualitas,  &  vltimaperfcdio,fiuc 
finis  operantis  :  aftio  ver6  tranfiens  dicitur  de 
generc  A6l:ionis,iunceftdiuifio£equiuoci:fi  au- 
le  intelhgatur  pcr  adionem  immanentera  adlio, 
qua:  terrairiatur  ad  aliqucra  tcrmiriura ,  fic  aftio 
iramanens  eft  adiodc  genere  Adionis,  quactei- 
minatur  ad  opcrationem,  ficut  elicere,  dicere ,  & 
fpirare,  &  fic  eft  diuifio  fupeiforis  in  inferiora. 

Ad 


Auguft. 


fiualiteropt,^ 
ratio  pejftt 
dici  a£Ho, 


Ad  primam 
miporii  prO' 
bationem. 


Intelleliio  (J> 
"volitiefunt 
terminiaBio^ 
ntfm. 


Ad  feeundX 
prohationem 
eiufdem. 


%  d.i.q.t. 


Non  imne 

aliud  ab  a- 
iiione^paf. 
Jione  habet 
effeperma- 
nens. 


Adtertum 


§lualis  t[i 
diuifio  aHit' 
ttis  in  immOF. 
nentem  <^ 
tranfiutt' 
tem. 


V    Qujeftio  VII. 


55 


AdquoHim. 


Ad  ftcim- 
dumfrinci- 

falt. 


ArgumtntS 
prinmmfro 
negAtiu». 

Setundum. 
Tntiunt. 


Argumentu 
fr»  tppefito. 
Auguft. 


Z. 

Veeipo  qutr 
Jliems. 
*Supra  in 
hac  <Lq.). 


Augud. 


Ad  probatlonem  quattam  ,  dicendum  quid 
Auguftinus  non  ncgat  acrem  fadum  lucidum 
proptct  hoc,  quod  non  fit  fa6lus  lucidus  ab  ali- 
quo  agcnte  :  fcd  quia  lux  habet  ejfein  continua 
influentia  fuz  caufae ,  &  in  continua  depen- 
dentia. 

Ad  fecundum  principale  ,  patet  refponfio  per 
pracdicla ,  quod  forraa  non  gcneratur ,  nec  pro- 
ducitur  pci  fc ,  &i  primo,  niti  (icut  formalis  ter- 
minus  produdionis  ,  non  ficut  primum  pro- 
dudlum. 

QV  ^  S  T I O     VII. 

ytrum  in  mente  nofirA  fit  imago 
Trinitatis  ? 

Alenf.i.^  q.6ijnemb.%.  D.Thoni.i.^.^.97.«rf.y.<^*. 
D.Boaau.^K,!.^.^. t.«r/.t.  Durand  1,^^.1.  B.!choB.^.}. 
Doftorin  frelogo  tAet»iliyfui.,^  in  Oxon  hic q.9.(y  in  t. 
d,l6.f^  collAt.}^. 

VoD  non,quia  imago  diftindte  reprs- 
fentar,  &  quia  mens  naturaliter  cft  co- 
gnofcibilis  ,  fcquitur  quod  ducerct  di- 
Itindenaturaliter  in  cognitionem  Trinitatis. 

Item,nulla  creatura  eft  excedens  ideam  (uam 
in  reprxfentando:ergo,&c. 

Item  ,  nihil  in  mcnteplus  repraefcntat  vnam 
perfonam  ,  quam  aliam  ;  igitur  nec  reprae(entat 
tota  mens  totam  Trinitatem. 

Oppofitum.  Auguftinus  i4.de  Trinit.  cap.8. 
^H^renda  ejl  imago  Trinitdtif ,  vbi  nihtl  mehtu 
habemtu, hoc  cft  in  intellc^u. 

S  C  H  O  L  I  V  M. 

fmaginem  Trinitatii  conjijtere  in  mente  ,  noti' 
tia,&  arnore :  vel  in  mtmoria,intelltgentia,  &  vo~ 
lHntate:vtrUm<]ue  exphcat  ad  mentem  Augujiini: 
fer  mcntcni  intelligit  vtramqve  foecunditatem. 
ZJide  eum  in  Oxon.  hic  q.  9.  vhifuse  hanc  rem 
traitat. 

Clrca  quajftionem  tria  fimt  videnda:Primum 
qux  fit  ratio  imaginis:Secundum,  refpeftu 
cuius  fit  fnTtinitate:Tertium,  refpedlu  cuius  cft 
in  nobis  imago  Trinitatis.Quantum  ad  primum, 
qux  fit  ratio  imaginis  ,  patet  fuperius*.  Imago 
totum  repracfentat  diftin(Slc,  vt  imitans  ;  ita  vult 
Auguftinus  libro  0(5ioginta  trium  qq.quacft.74. 
£x  duobii*  oui)  vnum  non  fjt  imago  alteritu,quan- 
tumcumtjue  (itjimile,  quia  non  eji  natum  imitari 
ipfum. 

Circa  {ccundum.cijm  conceptusTrinitatis  fit 
conccptus  numcralis  in  intelledlu  noftro ,  & 
^onceptus  cuiufcumquc  pcrfonat  fitvnu$,&par- 
tialis  rcfpcdu  Trinitatis,  oportet  quod  illa  crea- 
tura  ,  qu2  ducet  nos  in  cognitioncm  Trinitatis, 
per  modum  imaginis  reprarfcntet  Trinitatem 
quant^m  ad  illum  conceptum,quem  intetie^lus 
noftcr  poteft  dc  ea  habere.  Reprac(entabit  igitut 
Trinitatem  perfonarum  ,  vniratem  eftcntix ,  & 
ordincm  originis,&  totura  hoc  (ecundum  quam^ 
dam  initationem  ad  ipfam  Trinitatem. 

Et  quantum  ad  tertium,nosexperimur  in  no- 
bis  quod  aliquando  intelligirmis&  volumus,ali- 
quando  nonj  igitur  habcmus  in  nobis  principia. 


per  quat  pofTumus  i'n  ifta,&  (utlt  diftinf^ac  ratio- 
nesprincipiandi,ergo  innobis  intelledio  &  vo- 
litio  difFerunt. 

Etex  prajdi<5b"s  fiipra  patet  qu6d  in  diuinis  eft 
altquid  plene  facundum,  &  quod  illud  eft  a  ie, 
ne  dctur  procelKis  in  infinitum  ,  &  hoc  habet 
principia  duo  quaiuiim  ad  notitiam  produccn- 
dam,  &  amorem.  Similiter  innobis  eft  mertSj  & 
intelIe<5lio,&  volitio,  qua:  habent  aliquam  pro- 
portioncm  cum  notitia  &  amore  in  diuinis ,  & 
ifta  nia  in  nobis  qu.tmdam  vnitatem  habent  (al- 
tcm  fiibiciti  &  accidcntis:&  in  diuinis  maiorem 
habent  vnitatem.  Et  nos  hic  habemus  trinita- 
tcmcum  dirtinftione  eircntiali,  igitur  ibi,  etiam 
crunt  tria  diftiufta  ,  fcilicct  mcns ,  notitia ,  & 
amot,veI  memoria,  inrelligentia,  &  amor.  Pri- 
mum  dicitaiflum  prip.nim  pcrfcdtum,  rcfpc6lu 
vtriufquc  adus  fecundi.rcilicct  fcccunditatem  ad 
gignendum,&  ad  fpirandum,&  hocmodomens 
habct  pcrfeftc laiionem  parentis. 

Prima  tria  m.ngis  decbrant  Trinitatem  ,  fed 
alia  magi.s  vnitatem.  Non  enim  ita  repnlcntant 
Trinitartm,  qiiia  intelligentia  de  le  non  eft  pro- 
duiSliua,  vt  talis. 

Scd  ex  his  non  videtur  prim6  quod  non  fir  po- 
ncnda  in  diuinis  quatcrnitas. 

Sccundo  non  faluatur  hic  in  imagine  creata 
ordo  originis. 

Ad  primam  dico  quod  non  ,  quia  prima  dao 
accipiuntur  refpedu  tertij  ,  vt  vnum  foecun- 
dum ,  &  oportetquod  accipiantur  potentis  fub 
afVu. 

Ad  aliud  ,  qn6d  hit  oportet  imagincm  defi- 
cere  ,  proptcr  imperfiffkionem  lccundar  partis, 
qux  producit  xquuioce  rcrtiam  in  alia  natura. 

Ad  primnm  principale  rcfpondetur ,  quod 
imago  diftinftc  reprxfcntat,  ficut  di(5^um  eft  fii- 
perius,  *  &  mcns  non  fimplicitcr ,  (ed  fimul  cura 
opcribus  fuis.valent  crcdenti  Trinitatcm,  ad  in- 
ucftignndum  quomodo  poflit  ede ,  non  crcdcnti 
autcm  uon  coni.Iudunr  cam  c(Te,  vti  dicit  Augu- 
ftinus  i  j.Trinit.  cap.  14.  .^»  videntfuam  men- 
tem,&  in  ea  Tnnttatem  tjlam,  ruc  tarnen  credunt 
eam  effe tmaginem  Dei ,  fpeculum  cjuidemvident, 
fed  non  vident  ^er  fpeculum ,  cum  nec  ipfum  quod 
vident.fciant  ejfe  fpeculum. 

Ad  fiicundum  de  idca,  dico  qr6d  nulla  e(Ten- 
tia  creata  ex  hoc  foIo,qu6d  eft  cffcntiajeft  reprae- 
(entatiua  Trinitatis ;  (cd  ellcnti.i  habens  in  (e 
qiixdam  produfla  in  ordine  quodam  repracfcn- 
ta:  Trinitatem  ficut  imago. 

Ad  vltimum  rcfpondetur  qu6d  mcmoria  for- 
malitcr  producit  verbum.non  autem  intcUigen- 
tia,  ita  quod  Filius  formaliter  cft  notitia  gcnita, 
&  Spiritus  fmcSlus  amor  (piratus.  Et  hi'<;  duabuii 
produdionibus  rcfpondent  in  mente,fiue  in  in- 
tellc^u,&  voluntatc  diftio  &  fpiratio. 


Mens  dicit 

vtramque 
fatcundita- 


4. 
Obieciionet 
diu. 


Ad  fftmatff. 


Ad  fttm- 

d»m. 


Ad  frimum 
frincifale. 
♦  d.j.q.j. 


Augaft. 


AdftcundM, 


Ad  ttrtium. 
Mtmoriafer. 
maliter,  (jy 
uen  inttlli- 
gemti»  fro- 
ducit  vtrbMi 


DISTIN 


56 


Ubril.  DiftinaioIV. 


tr»  Hrt**f- 
ftm.  argw». 
trimum. 

Augaft. 
ittuiiHrit. 

lirtium. 


^nrtum, 
pamafc. 


Tre  ntfiuiH» 
t)euter. 


•^»- 


1. 

Sefitutu 
Veff. 


DISTINCTIO     IV. 

QViESTIO        L 
Ffrtfm  Detti  gemit  alium  Datm? 

A\ttti.if.q  ^o.memb.  3  ,«r/.i.$.i.D.Bonaucnt.  hic  q.t. 
Kiciiiti.q.i.Heiwc  t.p.fumm.art.^i.q.i.^.  i  hom  1.^^. 
39.«r/.4.  Doitor  «»  Oa'»».  ^jV.Yafciucz  \.fJ.i\^.c.y. 

Irca  diftinaionem  quartam  quaero 
duas  qasftiones:Prima  c^,vtrum  Detu 
w-«.*f  ,^i  ^<»««  <i/<«wj  '£*»»> .''  Secunda  ,  vtrum 
h«iC  fit  veti.Deiu  ejl  Tater  ?  &  FtUui,&  Spiri- 
tM  fnniiM*  ? 

Ad  primam  trgHJtur  quod  fic  :  Dcus  gcnnic 
Dcum:aut  igitui  k  Deum,aut  alJum  Deum.Nou 
fc  Deura.quia  nihilcft.quod  reipfimi  gignac.vel 
generct.cx  Augoftino ,  fnmo  dc  Trinitate  cap.i. 
igitur  Dcus  gcnuit  alium  Deum. 

Itera  fecundo  fic :  Gcnerans  diftinguitur  a  gc- 
nito:fed  Dcus  gcner«  Deiun:igitur  Dcus  diftin- 
guitut  ^  Dco,  igitur  gcnerac  almm  Deum. 

Item  tettio  fic:ha:c  eft  vcra:  Demgenerat  aliU: 
aut  aliumnon  Deum,  aut  alium  Deum;non  pri- 
mum,quia  tuncgenituma  Deo  ellct  non  Deus: 
^eitur  gcnuit  aliumDcum. 

Icem  quarto  fic:Dcus  gcnuit  alium  habcntem, 
diuinitatem ,  quia  aliam  pcrfonam  fubfificniem 
ih  diuinitatci  igitut  genuit  alium  Deuni.  Proba- 
tio  confcquentia.Damafcenus  lib.i.otthod.capi- 
Xulo  quinco  ;  Detu  efi  habens  dittinitatem  ,ficut 
homo  efi  habens  humamtatem  :  igitut  fi  genuit 
alium  habentcm  diuinitatcm  ,  ita  genuit  alium 
Dcum,quiamultiplicata  definitione ,  feu  defcti- 
ptionc,multiplicatur  &  definitum ,  quiaconucr- 
tuntur,^  ideiT)  fignificant. 

Contra.  Non  eft  alius  Deus  j  igitur  non  gc- 
puit  alium  Dcum.Antrccdcns  probatut,  Dcut.7. 
ududi  IfraelfDomiriHS  Deustuus  vnus  efi.Ex  hoc 
probatura  cft  fupra  diftindtione  fecunda.* 

S  C  H  O  L  I  V  M. 

Ueqat  DoHor  propofitionem  hanc  :  Dpus  gc- 
nuit  auum  Deam,eiuianecaUum  k  Deo,nec  ahum 
deitate,  vel  in  deitate.quodfecundkm  regulM  Lo- 
ficioptimi  traElat ,  oflendens  tjjuomo-io  tres  tflx 
propofitiones  differunt.-SocTHes  cft  alins  ab  homi- 
pceft  alius  humanitate  ,eft  alius  in  bumanitate. 
De  hU  autemarticulis  alius  &  aliud  videripotefi 
S,BonaH.in  i.d.xi.art.i.^.i, 

yidmoneo  hanc  eandem  ^utftionem  paucuUs 
mutatis  verbis  haberi  injcrifto  Oxonien.  ibique 
moneri  in  margine  iUuc  tranflatam  futjfe  ex  Re- 
portatis  Parifienfibus.  Huiut  itaque  non  iUius 
operis  A ngUci  h*c  qutfiio  cenfenda  efi.  G^Hod  am- 
pUus  confirmat  Codex  MS.  V^aticanus ,in  tjuo  non 
babetur  ifta  qittfiio.  In  aliis  Reportattonibus,  qu£ 
hucufque  Scoto  attribuebantur,diminute  &obfcu- 
re  habetur  hic  qnafiio^per  quod  arnpUus  confirma- 
tur,quod  in  initio  huius  operis  dtxmus,  has ,  ejuas 
nunc  damus,non  iUat  Scoti  opus  effegeminum, 

£/pondeo  adquacftioncm,quod  non  geftuit 
aliu  Deam :  uS  cuilibct  entitati  formali  cor- 


refpondet  adaequate  aliquod  ens,  quod  eft  quod ,  jj««/  ttengt» 
vel  quis^  entitate  formali:  ifta  autem  diuinitas,  nuit  »Uum 
qbaeeft  entitas  forroaliffima,quia  fc  tota  cft  for-   'Deutn   ^r 
ma  ,  non  habet  aliquid  fic  fibi  adxquatc  corre-  S"*''*' 
fpondens,nifi  Deum.Patct  inducendo.Dcitas  au- 
tem  eftde  fc  hajc:  igitur  X)cus  cft  de  fe  hic.  Ei 
aatem  ,  quod  cft  dc  fe  hic ,  vel  hoc  repugnatnon 
identitas;igitur  &  alietas.qua;  includitnon  iden- 
tjcatem,igitur  non  poteft  clfc  alius  Dcus :  igitut 
Djcus  non  gcnuic  alium  Deum,quia  nongcnuit, 
quod  non  poteft  elfc  hoc  quantum  ad  rcm. 

Quantum  vcro  ad  Logicam  dico  quod  ha:c  j, 

tria  AiSetanv.A  cft  alius  a  Dco :  A  cft  alius  dci-  Confirmatur 
tatc  :  A  tk  alius  in  diuinitatc  ,  ficut  &  hafctria  <*  reguUs 
AiSenmv.Sofrates  efi  aliusab  homine.Socrates  efi  I-<>gic»libu:. 
aUus  humanitfite,Secrates  efiaUus  in  humsnitaie. 
In  primapun)  dico;  SocratfseftaUuf  ab  homine, 
tcrminus  refpcdu  jllius  alietatis  negatur  vni- 
ucrnUitcr ,  quia  illud  includit  non  identitatem: 
igitur  refpcftus  ibi  ncgatut,  fed  noii  negatur  nifi 
negetur  refpcdlu  cuiufcunque  tcrmini ,  &  ide6 
tcrminus  alictatis  confimditur  confuse  &  diftri- 
butiue :  &  idco  fcquirui :  Sotrates  ejlaUus  ab  ho- 
rA/(;lf ,igitur  eft  alins  ab  ifto  hominc ,  &  ab  ifto,&     BiferentiM 
fic  dc  omnibus  aliis.&  fic  criam  feqnitnr ;  A  eft  harumtrium 
aUus  a  Deo  ,  igitut  eft  alius  a  qualibet  perfon^  frofofmoHU. 
diuina. 

In  fccundacum  dicitur :  Socrates  eft  aUus  hu- 
»»rfn/r^f<:humanitas  fignificatutclfe  formalis  ra- 
tio  diffeienti£B  ,  ficut  in  prima  horno  fignificatur 
efic  icrminus  diffcrcntix.  In  hac  autem  fecnnda 
ncgatur  formalis  ratio  differcntiae  vniucrfaliter, 
quod  in  nullo  indiuiduo  conueniunt  aliqua  per 
illam  formam.per  quam  hoc  differt  ab  illo.  Vn- 
de  ratio  formalis  alicratis  ftat  vniucrfalirct  qua- 
tum  ad  ncgationem  ibi  inclufam.Vndc  fequitur: 
Socrates  eft  humnnitate  aUus  a  BruneUe :  igitut  in 
nullo  indiuiduo  funt  idcm ,  ncc  conucniunt  in 
humanitace.tamen  iftaformalis  ratiodiffercntie 
non  ftat  vniuctfaliter.quantumadillam  affirraa- 
tionem  ibi  inclufam  Vnde  non  fcquitur :  Socra- 
tes  differt  k  BruneUo  humanitate-.rgitur  differt  ab 
iUo  hac  humanitatffCcilicct  Platonis. Antccedem 
enim  verum  cft  ,  &  confcquens  falfum  :  quia  in 
confcquentc  fignificatur  qu6d  humanitas  Pla- 
tonis  fit  formalis  ratio  differentix  ,  qua  Socta- 
tcs  a  Bruncllo  diffcrr. 

In  tertia  cum.ciicuur  :  Socrates  eft  in  humanir 
tate  ahui ,  alictas  notat  ibi  fumn  dercrminabile 
elfe  commune  vtriqucdifFcrentiae  cxcremorum, 
&  diftingui  *£,diuidi  in  ipfis  exiicmis.  Et  ideo 
ha^c  non  cft  yeir.Socrates  in  humanitate  eft  altus 
k  Brunfilo :  quia  determinabile  alictatis  non  ell 
commune  Socrati  &  Brunello :  nec  diuiduur  in 
eis,fed  haec  cft  vera  :  Socrates  in  animaUtate  eft 
alita  a  Brunello :  quia  animal  comraune  eft  eis, , 
&  diftinguitur  in  ejs.  Vnde  in  hac  tertia  propo- 
Ctipne  alietas  cpnnotat  aliquam  conuenicntiara 
cxtrcmorum  in  fuo  deierminabili,  &  tamen  ne- 
gat  aliquam  non  identitaiem  corum  in  codem. 

Adpropofitumr  Quam  iftarumtriumfigni-  4« 
ficat  h,-ec  locutio  ?  FtUiuefi  4Uue  Deue  ?  dico 
quod  nec  primam:quia  i>od  (cquitur>5ocr4«j^l? 
aUushorno,  igitur  eft  aUus  ab  bomine,  Anteccdens 
eft  vetura,&  cpnf^qucns  falfura.  Nec.fignificat 
fecundam,  quia  Socratcs  eft  alius  homo  a  PlafO- 
ne  ;  non  tatncn  Socrates  eft  alius  humanitate  i 
Platone  ;  quia  humanitas  non  eft  fprmalis  ratio 
diffecentia:  SocratisikPlatonc,  fc4  fignificatter- 
tiam.   Vnde  fequicut :  Socrates  eft  aitus  homo  k 

llatone : 


\7 


Qu^ftio  I. 


V 


Ad  primum 
4rjium.  pri»- 


frefoftti»  <»» 
qua  AlietM 
nJdhur  f'0 
elettrmin*yi- 
Uefif»lfa. 


ObitSi». 


Aiiftot. 


Rejpondtttar. 


Dius  genutt 
tmdtm  DeH. 


6. 

A-d  ftcun- 


d.m. 


PUtone  :  igitur  Socr*tet  ifi  tdiiu  in  hnnutftitdtg 
i  Platone.  Et  e  conuerfb :  &  hoc  ide6  eft^quia 
ciira  dicitur,f//<««  ejl  alittt  Deut  k  Patre ;  vel  fi- 
liHt  genitus  tfi  Dettt  aUttt  a  patre  gentrante ; 
tyflitti  ponit  fuum  fignificatum  per  (e  circa  ii^ 
gnificatum  fui  determinabilis  ,  denotans  ipfiim 
effe  communc  vtriquecxtrcmo  alietatis  ,  &  ta- 
men  diftingui  in  cis,  quod  non  conucnit  Deo,-  & 
koc  etiam  fignificatur  in  tertia  propofitionc 
prsdifta,proptet  quod  idem  fijiit,  ex  quo  fcq;ii- 
tur  quodcum  hic  fitfal(a,r/?  alitu  Deufgemttu, 
▼t  nunc  declatarum  cft  ,  hacC  etit  ctiam  falfa  : 
Deus  genuit  alium  Deum. 

Ad  primam  rationem  dico  ,  quod  antccedcns 
cft  verum ;  Deitsgenutt  'Deum  ,  quia  termini  in 
conercto  pofluht  fupponerc  pro  fijppofitis ,  re- 
fpedu  pra:dicatorum,  refj)e<^u  quorum  non  ex- 
traneantut  fuppofitaliter:&  ideo  ficut  hzc  eft  vc- 
liiPater  gemit  "Deum  Ftlium,  ita  haec;  Detttge- 
nuit  Deum :  (ed  confcquentia  non  valet.  ynde 
non  (equitur ,  ncc  quod  genuit  fe  Oeum  ,  nec 
alium  Deum.Primum  non  (equitur,  quia  non  eft 
intelirgibilequod  idem  producatie  :  necfcqui- 
tur  fecundura ,  quia  vt  didlum  eft ,  cum  dicitur 
Deus genuit  alium  X>f«in,alietd$non  notat  fuum 
determinabile  diftingui  inextremis  ,  quod  iion 
fignificat  in  anteccdente.  Vnde  ficut  propofitio 
cft  falfa,.vbi  alietas  additur  determinabili ,  qiiod 
non  eft  commune  fuis  extremis  :  ficut  haic  eft 
falfa.  Sol  eji  alius  mus,  &  idco  non  fcquitur  ,  Sol 
generat  murtm ;  ergo  generat fe,aHt  alium  murem, 
fed  gcnerat  alium,qui  eft  mus.Idco  illapropofi- 
tloeft  falfit,  in  qtia  alietas  additur  determinabili, 
quod  non  diflinguitur  in  extremis :  ficut  haic  cft 
falfa.  Paterin/iettateefi  alius  afilio,  8c  idco  non 
(cquittir,  Deus  paier  genuit  Deum  ;  er^o  Dettt 
Patergenuit  fe  Deum,aut  alium  Deum,Ccd  fequi- 
tur  quod  genoit  alium ,  qui  cft  Deus,ficut  dicit 
Magifter  in  litera. 

Qu6d  fi  iccrum  probetur  illa  confequcntia 
fic:fi  gcneratDeum  ,  aut  igitut  eumdem  Deura, 
aut  diuerfiiro,  quia  idem  8c  diuerfum  immcdiaic 
diuiduntquodlibct  ens,  ex  lo.Metaphjf.ttx.i  i. 
&  fi  cumdem,  vel  diuerfum,  igitur  fc  Deum,  vel 
fllium  Deum. 

R  efpondeo^otcft  concedi  qu6d  genuit  cum- 
dem  Deum  ,  quia  ficut  alietas  ponic  fuum  figni- 
ficatum  circa  fuum  determinabile  denotans  ip- 
fum  diuidi  alietate,Sc  diftingui  infuis  extremis, 
quibus  eft  commune:ita  pcr  oppofitum  identitat 
ponitfuura  fignificatum  circa  fuum  detcrmina- 
bile  communc  in  extremis ,  denotans  ipfum  non 
diftinguijnec  diuidi  in  cis,^  idc6  hxc  eft  vcra  : 
Deus  pater genuit  eumdem  Deum  ,  quia  filium, 
qiii  eft  idem  Deus,  fed  non  (equitur  ex  hoc,  igi- 
turgenuitfe  ,  quia  pronomen  rcciprocum  notat 
adtum  terminari  ad  idem  fuppofitum,aquopro- 
cedit  idem  adusille:alitcr  non  cffec  reciprocura. 
Vndc  confequcns  non  folum  refert  eumdem  jn 
eflentia,  fed  etiam  in  fiippofito.non  tamen  ante- 
ccdens  tantiim  fignificat  .  fiue  tefert,  (ed  folijm 
qnod  genuiteumdera  in  fjj/r  diuinitatis ,  &ide6 
eft  fallacia  con(cquentis,&  figurae  didlionis. 

Ad  fecundum  ,  dicendum  quod  illadcdudio 
reducenda  eft  in  duos  fyllogifmos,  quorum  pri- 
mus  eft  iRc.CJenerans  dtFtinguitur  a  genirc,  Deus 
efi  generans  ,  igitur  Deus  dtfHnguitur  agentio. 
Alius  fyllogifmiis  eft  i&e:CJtnitHm  efl  DeuSyDeus 
dtfiinguitit''  A  aenito  ;  igitur  Dfus  a  Deo.  In 
vtroquc  fyUogifinocft  fallacia  accidemis ,  nam 


Tita^&. 


iti  ptimo  maior  e(l  vera  proptet  formalem  op- 

poutioncm  extremorutn ,  fic  autem  extraneatur 

tertium  ,^  in  quo  funr  idem.    Vnde  vniuer(alitet 

eft  fallacia  Accidentis,  vbi  maior  extremitas  di-  '^^^^' 

citur  dcmedio  (ccunduraillamrationem,fecun;'  tinttttur. 

diim  quam  medium,  &  erus  oppofitum  cflcntia- 

liter  fe  habent  ad  extrcmum  reliquum ,  vt  pateti 

&  fi  fic  arguitur ;  alhum  dijiinguitur  a  dulci  :4ae 

efi  alburn  \  igitur  lac  disiinguitura  dulci ,  eodcm 

modo  pcccat  alius  paialogifinus  ,  dum  in  vtro- 

que  fyllogifmo  cxdiftindtionepcr(bnali,fcufor- 

mali,  qiix  cft  inter  oppodrailla  rclatiua ,  gene- 

ransiic  ^mtum,  concluditur  diftinftio  eftentia- 

lis,&  non  fequirur  conclufio  illa, 

Ad  tertium  cum  arguitur  :  Deus  ggnuit  aHum        7* 

Deum  ,  vW  »•».'' Dicendum  eft quod  neutrflm  ■^dtertium, 

accipitur.  Et  cura  probatur  per  rationem  contra- 

didlionis  ,  dicendum  quod  contradi£bio  eft  tatrf  ■?  f*""'**'' 

,     .         V     '.     .*  I     •     o    1      '        1      n»rttst»m 

m  complexis,quammmcoraplexis,&  loquendo  comf>lexis 

dc  contradidoriis  coraplexis ,  verura  eft  femper  quam  incS- 

quod  altera  cft  vcra,  &  altcra  cft  falfa  :  &  fic  eft  /''*"  "^* 

inpropofito,  haeccnira  eftfalfa;  Dens  genuit  /""/""  *fi 

alium  Deum.Sc  ha:c  vera,'^)*/»/  non  geniiit  alium  f^iff^l 

Deurn  ,  qus  cft  eius  contradidlio  :  &  non  ifta  : 

Deus  geniiit  aliitm  non  Deitm. 

QuCid  fi  arguitur  quod  ad  negatiuam  de  pras-  Ot»«5««. 
dicato  finico  (equiiur  affitraatiua  de  prxdicato 
infinito.ficut  (e<\\.\\iw,homo  nor-  e^  fuFlus:ergo  eFl 
non  iuflus :  crgo  fequitur,  Deits  i^ongenuit  alium 
DeumyCrgo  Deusgenuit  alium  non  Deum. 

Refpondeo,quod  quamuis  illa  legula  fit  vera,   Rtjponfio. 

ficut  potcft  probari  per  naturam  contradidio-  ^"  ?'"*** 
'  '  •  j-       •  verum    nt 

nis  ,  nunquam  tamen  tenet  m  ptaEdicatis  com-     ^^^  ^^ 

pofitis :  Non  cnim  fequitur ,  lapis  non  eji  lignum  tiuam    de 

albutn  :  igiiur  lapis  efi  Itgnum  non  album.  In  (e-  fttdicat»  fi. 

cunda  cnim  affirmatur  aliquid,quod  non  affirma-  "'"  ftf-ttur 

bamrmatiua 
aturinprima.  ,.„...  ,      dfprsdicatt 

Si  vero  arguatur  in  contradiaorns  incorople-  i„fi„,to, 
xis,  dico  quod  licct  de  quolibec  dicacur  altcra  il-  g, 
lonim,  non  tamen  de  quolibet  dicitur  quodcun- 
quc  prsEdicatum  deteiminatum  per  alternm  il- 
lorum ,  quia  nec  ipfum  detet minabile  dicitur  dc 
quolibet.  Et  ideo  licet  7)eifs  vel  non  Deus  dica- 
tur  dc  quolibct ,  non-tamen  altud  Cme  alterum 
dererminatum  per  Deum  vcl  mn  Deum.Et  ideo 
quamuis  Deus  genuit  alium  ,  non  tamcn  alium 
Deum.nec  alium  non  Dcum,  riec  eft  hic  contra- 
didio ,  quia  non  fequicur  cum  hoc  coricradido- 
rio,vel  illo :  &  hoc  in  fcnfu  coinpofitionis,  quia 
non  exomnibus  diuifis  f  quiturconiunrlum. 

Conccdo  igitiu  quod  lequitur:^«/K/i  alium; 
iviim geniitt  Deum,  vel  non  Deurn  :  Sed  non  (c- 
qaitin,ge,>}uit  aUnm,&  genuit petim  ;  ergo  genutt 
alium  Leum,  proprer  variutionem  alietacis. 

Ad  quartum  dicendum  quod  non  fcquitur  :  9' 
genuit  alium  habtntem  natur.tm  dn*inam  :eigo  .^dquarii. 
genuit  alium  Deum  ,  quia  in  antc  c3ente  fubin- 
telligitur  fubftantiuum  huius  adicAiui  habens^ 
quod  fubftantiuum  idera  fignificatquody?fryj»<«. 
Et  circa  illud  ly  altus  ponit  fuum  fignificatum 
Dei ;  commutatur  igitur  hoe  aliejuid  in  quale 
quid,  8c  arguitur  ab  mfetiori  ad  fuperius ,  cum 
negatione  quam  importat  ly  alius. 

Ad  probationem  Dama(ccni,rcfpondce  qucd  Ad  Dama^e, 
defcriptio  fua  eft  qusdam  cxplicatio  nominis, 
non  autcm  pcr  fe  expreffio  fignificationis :  quia 
nomen  concretum  depcr  fc  fignaco,non  impor- 
tat  hoc  quod  eft  habensGae  habere,  fed  tantijm 
ex  modo  fignificandi,  in  quo  diftinguiturab  ab- 
ftrafto  ,  folum  cnim  concretum  imponat  ipfam 

foima 


58 


Libri  I.     Diftinaio  V. 


Ctnmtum 

ttUttufn  ex 

inodt  fif-fi- 
ffiy  'mptr 
t»t  habtrtf 


Rtfolutit  elf 
»^rm»tiu». 


Obitdit. 

Selntif. 

1. 

Jltj^uU. 
Auguft 


Ad  jtrgy^ 
mtniftm. 


fornvam,qnja  dlhum  folam  qualitatetn  fignificat.. 
Vndlc  imporrat  hoc  tantum,  qu6cl  cft  hahensde 
tnodp  fignjficandi;  quja  concernit  fuppofitum 
habens  ngnatum  elus  ,  fignatum  tamcn  cius  cft 
^bftrafti  pcr  fc>liccr  rnodus  fignificandi  fit  alius; 
S(  ideb  in  huiufinodi  etymologiis  &  defcrij>tior 
liibus  non  oportet  qiiod  quidquid  potcft  con- 
(tingi  de/criptioni ,  qu(>d  vcre  poffit  coniungi 
cum  defcrjpto. 

,<*jm  £*»■«*  S<i**8»  *  •S*3-KH-S*3«»S«-«M- 

QViESTIO     II, 

ytritm  Deut  fit  Pater ,  Filius  ,  dr 
Sfiritm  fan£}tts  f 

D.Thom.t  ^.f.{9.<(rf  4.5.D.Bonaa.  Dutand  fM«/7.». 
DoAot  in  Oxon  q.x.  SuatC7  t.p.traii.i  /.4  ^-i.^  I.6.I.7. 
Vafqwz  \.f  diip.i^^. 

Vop  non:quiahsceftindefinit?, 
cuius  nulla  fingularis  eft  vcra. 

Oppofitum,  Patcr,  &  Filius,  & 
Spiritus  fanftus  funt  vous  D^us  ^ 
ergo  conuerfa  eft  vera, 

S  C  H  O  L  I  V  M, 

Optime  rxvlJMt  Logice  ,  &  Theologlce  hanc 
ejfe  vertim.Deas  cft  Pater,  Filius,&  Spiritusfan- 
Qii\s.    De  qttp  Ute  tn  0:ifOft.hic  tj.i, 

DIco  ad  quxftionem  quod  fic ,  quia  quando 
ilind,quod  ponit  vnum  exiremum  in  pro- 
pofitionp  c  ft  pcr  (e  idem  lli ,  vjuod  ponit  alind 
extremum  ,  propofitio  affirmatiua  eft  vera  ;  fed 
Deiu  fignificat  cflentiam,  qux  eft  cadem  tribus : 
igitur,&c, 

Dices,  pari  rationc  Diuinitas  cft  Patcr.Filius, 
&  Spiritus  fan<ftus  ,  quia  conuet  fa  yera.  Dico 
quod  in  vna  prop  >fitione  cftpracdicatio  forraa- 
lis,  &  m  alia  tantum  identica. 

Diccs,quid  eft,pro  quo  ftat  prxdicatum  ?  Au- 
euftinus  7.deTtin.c.7.dicit,  wf/^^g^Ko^^  DeMeJf, 
igitur  cpncipiendo  in  intclledku  cfteiuiam  diui- 
nam,prins  concipitur  ad  fc,  quim  cum  proprie- 
tatc  incommunicabiliiigitur  in  iUo  priori  habe- 
eur  pcr  (e  ens,  &  fic  potcft  efle  idem  aiicui ,  cui 
non  cft  idem,vt  in  aliqua  proprictate  incommu- 
nicabi}i,&  fic  in  ifto  priori  concipitur  hic  Dcus, 
&  fic  eft  hatc  vera :  Dens  eft  Pater ,  ■&■  Filitu,  & 
SpiritM  ,  &  cft  propofitiu  fingularis  ,  non  fin- 
gularitate  incommunicabili  ,  nequc  fuppofitio 
umplcx  pracfcind  n$  fuppofitum.  Et  foitc  hoc 
modo  flint  omnes  propofiiioncs  vcra:,qux  prac- 
dicatit  aliquid  de  Dco  trino  :  rt  fi  ponitur  color 
intribijs  fuperficiebus  ,  &  fibi  ineft  difgrcgare. 
yno  niodQ  non  compctit  fibi ,  vt  eft  in  hac  fu- 
pcrficie,  nec  in  ifta,  f^-d  in  aliqua  priori. 

Ad  lationcm,  patct  quod  non  cft  indefinita. 


•f*?"f*3-«M-  MM:-«M-S«»  •*  •«*3"S«9"S*S"1 


•M»-?*»' 


■W»  ■0-  •MM-MM -«M-i^  ^«•■«M' 


•t*3"&*J"k*3"£*' 

PISTINCTIO     V. 

QViESTIO       I. 

Vtrum  ejfentia  generet ,  aut 
generetur? 

k\ni  t.f.ti./^i.,mtm.^.iirt.\,  D  Thom.i.^.f.)<.4it.i. 
P  Bonau.^i; «r/.i .^.  1 .  R)chatd,g,i.{^  1.  t^urand.^.t/». 
Gabiiel^,i.(»rM.  G  rgor.f.l.  Suaiez  i./>.ii.j.  Lbx.J. 
ScotusA«cf.i.<^  i.Pfyf.q.f. 

^  I  a  c  A  hanc  diftinAionem  quin-         t . 
( tam  quasritur  piim6:Vtrura  ejfen-  jirg.  pro  ttf. 
''ti»  generet  y  vel\generetur  ?  Quod  firmtuiu*. 
•  fic  7.dc  Trin.c.4./</fw»  tiicftur,cum 
-  •. ..- v-»r  .,  >  iicitur  nata fafiemia^c (i  dicatur 
ejjentta  cum  relattone  ,  ita  quod  fapientta  cllcn- 
tiam  dicit,&  nata  rclationcm. 

Itcm  Richatd.fi.dc  Trinit.  cap.iz.  dicit  quod  Richatd. 
aliqui  protcrue  ncgant  eflentiam  generari ,  vel   Stcunduvf, 
gcnv.raic,  &  tamcn  conccdunt  (ubftantiam gi- 
gncre  fubft.tntiam,&muItasau£loritate$  ducum 
^ontra  fe,««:  paucas  pro  fe. 

Item.cflcntia  cftPatcf.igiturcflcnriagencrat:  Ttrilun. 
quia  pater  &  generaiis  ft  habent.ficutiubiedkum 
&  pafllo. 

Itcm  ,  cflcntia  eft  patet  FiliJ  :  igitur  cflcntia  ej^ttrtums 
gcncrat. 

Item  ,  cflcntia  pracdicatur  de  Patrc  per  fc  pri-  ^intum. 
mo  modo  quia  Patcr  eft  cflcntia :  igitur  poteft 
fupponcrc  pro  eo,  igiiur  ficur  illa  cft  vera^P^ir^r 
ge'ierat,izA  ifta  videtur  eflc  yeiv.Effentiageneratf 
prout  fupponit  pro  patrc. 

Item  ,  Genitum  in  quantum  gcnitum  cft  ali-  stxtum, 
quid,  quia  non  eft  nihil ;  igirur  eflcntia  ed,  quia 
oihil  eft  aliquid  in  diuinis,nih  cflentia. 

Oppofitum,Magifter  in  litcta. 

In  iftaquzftionccrrauit  loachim,  quiimpo-  . 

fuit  Magiftro  Petro  crrorem.Primo  in  hocquod  ^„gy  Jbba» 
dixit  quod  cft  vna  res  ,  qus  non  fpirat ,  ncque  tislotwhim. 
(piratur,neque  gignit,nequcgigniturj&  funt  tr.s 
pcrfonac,  geiicrans ,  genitum,  &  fpiratum :  igitur 
oportct  cuin  poncre  quaternitatem, 

Sectindo  pofuit  iftc  loachim  vnitatem  perlo- 
natum  qoadam  congrcgationc,  ficut  eft  Ecclefia 
vna.quia  Congregatio  fid  lium. 

Contra,  hacc  cft  vetAiEJfentia  cemmunicatur, 
&  tamen  non  per  fe  primo  modo :  quia  commu- 
nicatio  importat  relationcm  ,  q^HE  non  eft  de 
conccptu  fubftantiaf . 

Itcm.haec  eft  vetarEflcntiaeft  abftra(fba,eflen- 
tia  eft  intelligibilis  abftradliflime  acccpta.cflen- 
tia  bona ,  quia  paflio  verificatur  de  fubieiSto  per 
(e  fccundo  mpdo ,  quanturncumquc  abftrahimr, 
&  h.ec  fimplicitcr,  fjfentia  eif  alba,  vel  non  alha. 
Quod  vcrificatur  de  quolibct  incomplcxo,&  rar 
men  nqn  primo  modo  dicendi  pcr  (c ,  ideo  dici- 
turquod  maior  cft  falfii. 

Item  cflcntia  eft  cadem  fibi ;  igitur  refertuj  Ttni». 
ftcundi''m  rationem  :  ide6  dicitur  qaod  hacp 
eft  fal(a  ,  eflcntia  eenerat :  quia  iftc  aifkus  di- 
cit  rclatipncm  rpalem  communicari  relationi 
rationis  tantum ,  cim  dicitiir  quod  dc  cflen- 
tia  fic  acccpta  nihil  vcrificaiur ,  nifi  ipfamct : 

qui« 


ObieSit  pri- 
mtt. 


Stcundtt. 


Qusftio  I. 


59 


A-Itcn. 


Diiiia  In- 
q  lantom  , 
q;hif<gnif- 


Antloc. 


nrre  in  nu- 
mcrum. 


Refoluli» 
Decioris. 
GjuMt  ejfen 
tt»  nen  ge- 
nerAt  ! 


quia  pote(V  ab(^rahi  xb  if^o  gradu,  quem  conCtr 
quiturpaffio,  fi  ifta  fit  re$  alia  a  fubic^ao.  &  fic 
dicic  Auiccniia  :  E^^witM  eft  tdntkm  ecjuinitM. 
f .  Metapbyr.  cap.  i.  qui^d  fi  aliquid  de  ea  veri- 
ficareturinquantiim  taiis  ,  ellec  de  eiurefien» 
ria. 

Sed  illud  non  concludit ,  quia  ly  inqutintum 
poteft  dicere  prarcifam  rationcm  fubic£H,vcI  de- 
claraie  compofitionem.  Piimo  modo  cfl:  ifte  in- 
telle6hjs  ,  quiditas  pricififfimc  acccpta  cft  tan- 
lum  quidirasjica  quod  de  illa  nsutrum  contradi- 
dloriorum  difparatorum  dicatur,  &  hoc  cft  fal- 
fiim.  Vel  cft  ifte  intcUcdus  ,  quod  quiditas  in- 
quantum  quiditas.fitalbajitaquod  prafdicario  fit 
fotmalis,  5;  elfentialis :  &  fic  nihilextrinfccum 
de  ca  vcrificatqr.  Vcl  dicitur  quod  potcft  intel- 
ligi  vna  circumfcriptio  ,  cum  folum  intcHigitur 
<quidiias  prarcisc  :  vel  vlterius  ,  quod  nihildc  ea 
verificatur,nifi  quod  eft  de  eilentia ,  &  tunclion 
eft  concedendum  qu6d  fit  alba  ,  nec  rion  alba. 
Scd  primo  modo  concedendum  eft  altcrumrquia 
i.PhyCtex.iS./ihftrahentiHm  noneft  mendactum, 
quia  quantumcunque  przcise  acciperetur  in  in- 
celle£tu,nihil  tollitur  in  re. 

IftuH  (ecundum  Magjftrum  Perrum  eft  error, 
quia  eftentia  diuina  non  eft  diuifibilis  ,  &  dicit 
Papa  quod  ficfunttrcs  perfona»  vnusDcuSjficut 
eis  competii  vnum.  De  primoili«floconcedimus 
vniucrlaliter  antecedens  Magiftri  Petri ,  icilicet 
quod  cft  vna  res,quae  iicque  gignit,neque  gigni- 
tur ,  neque  fpirat,neque  fpiratur,&  non  fcquitur, 
igitur  datur  quaternitas  in  diuinis  :  quia  quando 
aiiqua  ponunc  in  numerujm,  oportet  qu6d  con- 
numcrando  quodlibet  cum  quolibec  ponat  in 
num^tom,  fic  non  eft  de  eifentia  refpedlu  perfo- 
narum. 

Dico  ergo  ad  qnjeftionem,  quod  eflcntia  non 
gencrat ,  quia  res  gcnerans  generat  rem  diftin- 
damrigifur  fi  eftemia  gencrai,  rem  diftinftam  ab 
ea  generat:fed  talis  non  eft  innatura  diuina. 

Item,  arguitur.  Forma  non  agit ,  fcd  corapo- 
fictim  fubfiftens ;  igitur  ncque  clfcntia  ,  cijm  fit 
forma.  Scd  illud  non  valet,quia  caula  quare  for- 
ma  non  agit  in  creaturis,  eft,.quia  non  eft  pcr  (c 
exiftens,  fcd  cflentia  eft  per  fe  exiftcns. 

Itcm,  arguitur,  operatio  diftinda  non  eftnifi 
diftindti  entis,  fed  generatio  eft  operatio  diftin- 
<3a  ,  crgo  &c.  fcd  h«c  eft  eadcra  cum  prima  ra- 
tione. 

S  C  H  O  L  I  V  M. 

Refoluit  hanc  'ejfe  falfam,e(renni  generat,^«f4 
ejuando  fubie^um  eft  vltjmate  ahftra£ium,&  pra- 
dicatum  no  poteft  prttdicari,nifi  formaltter,  pr  opo- 
fitio  non  eft  vera,nijitn  primo  modo  dicendfperfe, 
elleiitia  eft  tale  abfiraSltim,  &  genent, tale  prxdi- 
eatum ,  &c.  De  hac  regula  Doiloru  ,  Trataret. 
Leuchet,  Mayr,Barguu^  Vorillon  hic,&  altj  Sco- 
tifta  varioi  poaunt  limttationes,  &  explicationes. 
Bargius  refert ,  &  r^ijcit  muUat  ex  his ,  docettjue 
has  ejfe  in  r igore  falfas. -effemia.  eft  vna  bona,ama- 
ta,  &:c.  quia  vUimate  abfiraBum  fecund/im  Lo- 
g^cos  incLudit  hoc  fyncategorema  :  per  fe  ^  t^md 
foncedit  Occam  ,  &  alij  Logici  communiter ,  quos 
videfi  iubet.  Sitbtiltm  do^rinam  tradit  interfol- 
uenda  aroumest*  y  d«  ^ibm  latius  ia  Oxonien. 
hici-iuta.S, 


IDeo  dico  ad  quxftionem  <  qu^d  eftentia  non        f . 
generat ,  nec  generatur.    Primum  patet,quia      ^g-l*  i* 
qnando  fubie<5him  eft  abftradum  vltimata  ab-  *^flf»ii»,vU 
ftradione  ,  &  praedicatum  non  poteft  prardica-  *^*    ^'*' 
ti ,  nifi  formaiiter  de  fubiedlo ;  propofitio  talis 
nunquam  eft  vera  ,  nifi  fit  pec  fe  primo  modo: 
(ed  ellcntia  eft  abftrada  vltimata  abftradVione, 
&  hoc  prxdicatum  generat ,  non  poteft  pracdi- 
cari  ,  &c.  Maior  patct,  quia  multa:  funt  abftra-     TritUi  «>• 
(SHoncs,  quxdam  accidciitis  a  fubicdo,qu£dam  Jlraai»  i 
communis  afuppofiro.  Eiiamrefpediuaabftra-  fubieHo  ,  ab 
huntur.a  fuudamento,  a  fubie(flo,  &  ab  reaiia,&   *^^^  f**"' 
vitimo  quiditas  a  fuppofito  ,   ita  qu6d  vitima   rupftato',% 
abitradio  eft,  quando  confideratur  quiditas  for-  indiuiduis. 
maliier  abique  omni  eo,  quod  non  eft  inclufum  RegnUindL 
in  ea  foimaliter.  Sic  cllcntia  cft  abftrafta :  &  "j^i^ f*rKM», 
rcgula  cft  in  diuinis ,  quod  adicftiuum  nun- 
quaiu  prxdicatur,  nifi  formaliter :  quia  ex  ratio- 
ne'  formali  fignificat  naturam  adiacentem  ,  & 
quanto  magis  cft  adieftiuum  ,  tanto  magis  adia- 
cetex  fua  ratione  formali ,  &  nulium  verbum, 
nulium  participium  poteft  prxdicari  in  diuinis, 
nifi  przdicatione  formali.    £x  his  patet  maior, 
&  minor. 

Ad  primum  principale,  cum  dicitur,  idem  di-         6. 
citur,cum  dicitur  verbnm  &  fapientia  nata.  Ma-    Argument» 
giftcr  refpondcr  quod  inteiligitur  Filius  eft  eften-  """'"lafil. 
tia,  hoc  cft  illud,  pro  quo  fupponit  efle  eftentia,  **"**''• 
quia  fapientia  ftat  ibi  pro  nypoftafi  ,  per  Ma- 
giftrum. 

Diccs,  qualitcr  ergo  non  poteft  eflcntia  fuppo-  ^f^"'?.^^** 
nerc  pro  hypoftafi  ,  prout  fapientia  ?  Dico  quod  ^^jj^  *rnbii~ 
quia  fapientia  non  abftrahitur  iprincipio  opera-   tia. 
ciuo,fcd  cflentia. 

Ad  didlum  Richardi,qu6d  fi  loquatur  contra  , ,  ,  ^ 
Magiftrum  fcntentiarum,dicoqu6d  ipfcMagifter 
habetpro  fe  au(!loritatem  Bcclefis,  quae  eft  ma- 
xima,ided  poteft  dicere  quod  fubftantia  generac 
fubftantiam,&  non  elfcntia  eflentiam.Si  loqua- 
tut  Richardus  contra  alium  ,  qui  vticur  nomine 
fapientit  ficut  Grxci  mali  ioquunturdcea,  tunc 
habcbit  multas  au^toritates contra  fe,  & paucas 
profe. 

A(Jaliud,nonfcqiutur:  T^i^r^^/jfrrff  ,  igi-  ^d  tertium. 
tur  ejfentia  ,  quia  fubftantiua  poflinit  przdicari    l^    S-^"'^ 
pcr  idcntitatera  ,  fed  adie<^iua  non  nifi  per  for-  trtdutmtur 
malitacem.  £c  ciim  dicicur  ,  dc  quo  prxdicatur  detodtm} 
fubie(flum,  &  paifio,  verum  cft  vbi  paffio  poteft 
habere  eumdem  modum  piacdicandi.    Si  ver6 
fubiedum  poceft  praedicari  identicc  ,   &  paf- 
fio  tantum  formaliter ,    non  oportet ,   &  fic 
eft  hic. 

Ad  aliud  dicit  vnus  Dodor ,  *  ejfentia  eft         — 
pater  filij  ,  &c.   Primo  rccitando  opinionem  Ad'au»rtiim 
Fratris  Alexandri  diftinguentis  ex  eo,qu6d /'<i/«r  ♦  Hcnricus 
accipi  potcft  fubftantiuc,&  fic  cit  vcra;  vcl  adie-  '"  fuir.m» 
di ue  ,  &  fic  eft  falfa.  ''.'ITmS^ 

Similicer  recitac  opinioncm  Pripofitiui  po-   j  art  ,. 

nentis  propter  duas  rationes ,  Jqu6d  cft  fim-  opinioAlen. 

phciter  vera.    Vltim6  dicit  iplemet  qu6d  eft  f"\ 

fimpliciter  falfa  :  quia  nomina  impofita  a  po-  P^.'*'*.  ^*"** 

•      r.-  1       /r  •     -  r  ■   c  fofitiut. 

rentia  a<Slma  ,  vel  paluua ,  maxime  iignincant 

adiacentiam  ,  &  quant6  magis  a  potentia  a6li- 

ua ,  tanto  magis  adiacentiam  ,  quia  vetbum 

infinitum  propter  infinitatein  ,  &  eius  inde- 

terminationem  minus  adiacet ,  quam  alia  ver- 

ba.    Et  nomen  ncutrius  gencris  minus  adia- 

cet,  quammaiculini ,  vcl  fofrainini  ,  &  ide6 

poteft   cfle   ncuttius   generis  fubftaniiuati. 

£c 


6o 


Libri  1.    Diftinaio  V. 


€, 


fnffitpnHur 


ILefiluit  eum 
Alenfi  quM- 
do  tenet  dn- 
fequent'»  ift 
rilntims. 


8, 

Ai  qutntum 
&utd  ,  rtdi- 
€«tturdt  4li- 
^uo ,  anfupT 
ftnitfrf  eo} 


jli  feMtnmr 


lermtHMtdH, 
flex  frimus, 
ijjf  f»rm»l's. 


fffentt* 
muttrt    eom- 
puinic»tur 
pan  freduei- 
tur  I 


JEt  dicit  qubd  fic  debcc  conuerti :  PMcr  fiiij  eji 
tfentt4  :  ergo  diqmd  ,  quod  efl  efer,tia  tft  parer 
filij.  Etnon  in  jlUm  :  Ejenita  eft  pater  fii^j.Et 
bacc  eft  potiffima  ratio  PraBpofitiui. 

Ad  fccundam  rationem  Pi^Tpofitiui  refpon- 
dct,  cumqu«rit ;  Ejfentiaeft  pater,  autalicuius, 
aut  nuliiu$,&c.  Dicit  qu6d  non  fcquitur ,  fcd  e(l 
figura  didionis ,  fed  dandum  eft  notf  altcuiKi. 

Contra  illud  :  Aut  patcr  habet  concepcum  ad 
fc ,  aut  ad  altcrum  ?  non  ad  (c  :  quia  vt  (ic  ,  non 
concipitur  vt  pater :  ergo  necc(Ic  eft  quod  con- 
ccptus  cius  fit  ad  altcium, 

Confirmatur ,  impodibile  cft  patrcm  magis 
indctcrminatcconcipi :  quam  patcrnicatem :  fcd 
conceptus  pateruitatis  eft  ad  alietum&c  Vel  il- 
lud  ,  quod  dicit  de  co;iucrfione ,  non  valct:quia 
dicit ,  quod  propter  exprcfrioncm  fiiij  non  po- 
tcft  pater  fiipponcre,  nifi  adieftiue  in  prxdicato, 
cum  dicitur  effentia  eft  f>ater  filtj  :  igitur  nec 
fic  dicitur  filij eft  effentia  cx  partc  fubieSi :  Igitur 
ifta  cft  neganda  tanquam  incongrua.  Idc6  dico 
ficut  dixic  Alexandcr,qu6d  conuctfio  mutua  tc- 
ncc  in  rclatiuis ,  de  quibus  rclationes  dicuntur 
formalitcr  ,  ficut  de  Socrate  &  Platonc.  Scd 
quando  relaciones  tantum  dicuntur  dc  relatiuis 
identic^,  non  tcnct  confcquentia.  Quitquan- 
doiclatiuanata  fiint  conftiui  cum  corrclatiuis 
in  detcrminato  cafii  ,  totum  quod  conftrui'ur 
ibi  ,  denotatnr  correlatiuum  :  ira  qncd  lucura 
dcnotatur  clle  conelaciunm  ,  ideA  ponatur  tam 
in  ancecedcnie  ,  quam  in  confrqueutc :  &  tunc 
talis  conucrfio  non  tcnet  in  talibus . 

Ad  aliud  principalc  ,  qmdcjHid  pradicatur  de 
aliqnopotef}  fupponere  p-  o  to.  Vcrum  cft  C\  pr<edi- 
catur  pcr  fc  formalitcr :  fcd  non  oportet,  (i  prx- 
dicccur  tanti^m  identicc  ,  ideo  hic  nulla  conclu- 
fio  fequitur  cx  talibus  piaemiflis :  non  eiiim  fe- 
quitur  vbi  prxdicatio  eft  identica,quia  ca!is  non 
permictitur  in  ralibus  tcrminis  i  ncquc  vbi  cft 
praedicacio  formalis  ,quia  calis  non  fuic  in  prx- 
midis. 

Ad  aliud ,  quod  genitum  i»  quantuntgtmtum, 
tfl  ali<juid  ,  verum  tft,  accipicndo  altquid  com- 
mnniter ,  vt  diftinguitur  concra  nihil.  Scd  fi  ca- 
piacur  ftrifte ,  vc  eft  ad  fe,  non  oportet. 

Secundum  princip  le  patct  ,  fcilicet  quod  ef- 
(eniia  non  fit  genita,  velproduAa :  in  produ6to 
^enim  oportet  diftingucre  terminum  primum  & 
lerminum  formalem.  Tcrminus  primus  eft  to- 
tum  compofitum  ex  7  Metaphyf  text,  Com- 
Ti^nt.  i6.(cA  tcrminus  formaliseft  foima  tamum 
i.  Phyfic.  cap.  6.  S>c  vterque  pcr  fe  eft  terminus 
generationis ,  quac  cft  via  in  naturam  :  &  foi ma 
&  finis  gcnerationis  coiiicidunt.  In  producente 
autcm  eft  diftingucre  rationem  produccndi ,  & 
ipfum  per  fe  producens.  Ratio  pioduccndi  eft 
forma  tantum,  ratio  producentis  refpiciendo  ip- 
fiim  produccns  cft,tofum.  Si  igitur  arguiturcf- 
fentia  eft  communicata  \  igitut  produ£la:  dico 
qu6d  non  fequitur ,  quia  produ&um  dicit  tcrmi- 
num  primum  compofitum  cx  rclatione  &  cflcn- 
tia.  Sicut  ibi  cftcompofitio  ,  quantum  ad  mo- 
dum  concipiendi  noftrum  :  fed  communicatum 
dicittcrminum  formalemtantiim  ,  idco  cflencia 
poteft  communicari ,  non  autem  produci ,  vnde 
produci  dicit  relationem  rcalem,  fed  commHnicari 
telationem  rationis. 


QV  iE  S  T I  O      II. 

ytrum  Filifts  Vei ft  gemttu  de  fublianti^ 
Patru  ? 

Ahnf.i.f.q.^tmemb  4.art,t  D.Thotn.l.^.^.4i.«rf.  ;.■ 
D.honment.  hic  arr,\ .  q.x.  V.'\chitd,q.}  Capreol.  ^.1. 
Ctcgor.q.t.art. \  .Do&oi  ifi  Oxenien.q.i.  ^  f,Metafhyf. 
q.\o.\\.n.0-  CoUat.x  .Vafqaez  \.f,d.\6i,S\xitcz  \.f. 
iraii.i.Ub.i.e.i. 

VjSf^^j&^  V  6  D  non  ,  per  Auguftinum  j.de 
<  •5i^^  r!  Trinit.  c.  1 4.  quia  tres  perfona  non 
funt  dt  tadem  fubflantia, 

Item,  Filius  non  cft  Filius  fub- 
ftancie  Patris ;  igitur  nequc  gcni- 
tus  de  fubftantia  Patris  :  quia  pT-atpofitio  cum 
fuo  cafuali ,  notat  tantumdiftin(!iionem,&  non 
maiorem ,  quam  denoratur  per  Gcnitiuum. 

Item  ,haec  prspofitio^rx  aut  denoiat  diftin- 
dlionem,  aut  non  rfi  fic  ,  ciim  fubftantia  non  di- 
ftinguitur  a  filio  ,  fequitur  qu6d  non  fit  de  fub- 
ftantia ,  &c.  Si  non ,  vidctur  falfa,  quia  gcnc- 
rans  diftinguicur  agenico  :  igitur,&c. 

Oppofitum  Auguftinus  i^.-ie  Trtnit.cap. ^.vhi 
traclans  illad  ad  ColofTcn.  1  .Tranffuit  aos  in  re- 
gnum  filtf  charitatis  fu<e  :  ait  fiti^  charitatts  fut 
idcm  cflc  quod  filij  fubflantixjua ,  &  contra  Ma- 
Ximinum,&  Magifter  in  litrcra. 

Irem.in  cicaiunsnon  eft  filius  nifi  fit  de  fub- 
ftanda  Patris.quia  in  inanimatis  non  dicitur  ge- 
nitum  filios,  quia  non  cft  de  fubftantia  gcneran- 
tis  ,  ergo  in  animatis  proptcr  perfedtioncm, 
filius  erit  de  fubftantia  patris :  ergo  in  diuinis. 

SCHOLIVM     I. 

Stntentia  Henrici  ,  fcilictt  filium  gentrari  de 
fubftantia  Patru  ,  vt  de  ejuafi materia ,  explica- 
tur  ciare ,  &  comprobatur,  de  ^tfo  latiits  tn  Oxo~ 
Hitn.ei.t.coUat.t7. 

Dlcitur  ad  qua^ftionem,  qji6d  fic,  quia  ficut 
in  fubftantiacreacuraE  allquidefl  potemia- 
le  piaEfuppofitum  gencrationi, quod  dicitur  ma- 
tcria,aliquid  acquifiium  pc(.  generationcm  quod 
dicitur  fovma  ,  &  tertium  produifVum  icfuftans, 
quod  dicitur  compofitum  :  Sic  iji  diuinis  cft  ef- 
f!  ntia  quafi  maceria ;  proprietas  quafi  foima  :  & 
pcrfona  quafi  compofitum  ;  idei  dicitur  filius 
cft  dc  fubftanria  Patris  ,  qu.ifi  dc  matcria ,  quia 
non  eft  de  nihilo  ,  quocunque  modo  accipitur 
de ,  fiue  de  nihilo  negando  dt :  fiue  affirmando 
de ,  tanquam  dc  niatcria,  ita  quod  eflct  dc  nihi- 
lo  tanquam  dc^materia ,  vcl  de  nihilo,  quia  polt 
nihil.  Nec  fufficit  diccre  fi  cui>diim  iftos,  qu6d 
eft  de  aliquo  ranquam  de  principio  originante: 
quia  adhuc  reftat  quaerere,  C\  fit  denihilo,vcl  de 
aliquo  tanquam  de  materia,  vel  quafi,quia  crea- 
tura  etfi  fit  de  nihilo ,  habet  tamcn  produdVi- 
uum  ,  vel  originans ,  &  cft  vcra  fubftantia  dc 
caufa. 

Contra  ipfbs  ipfimet  obijciunt  fic :  adluspu- 
lus  non  potcft  cfTe  in  poccntia  ad  aliquid ,  ncc 
quafi  :  crgo  cum  cirentiafitadluspurus,ipfanon 
eftquafi  potcntia. 

Imte, 


I. 

Augud. 

,j1rjumen- 
lum  frimim 
frs  negatiua 
Seeundum, 


Tertium, 


fr»  tt^rm»' 
tiu». 
Auguft. 


1. 

Sentcntia 
Hcnr.  fum. 
art.  54.  q.J. 
&  quodl.  8. 

Jt-j   &  Gof. 
ted.q.9. 


ReflieaHen' 
rieittntraf*. 


Quxftio  II. 


6i 


AhiP». 


3- 


Svltttl»  eiMS 
md  frim»m. 
Miquid  tft 
im  potenti» 
mMltiflititir. 


Jli  fictn- 
i»m. 


Ctnfi:m»tio- 
net  ex  Gof- 
fted*  *dftnt. 
Henrici, 
Secund»  con- 
jtrmttio. 
Tirti». 


SuaTta. 


jlllquid  pO' 
t'ft  duflici- 
fir  gennnri. 


Itcm ,  vna  cft  fiibftantia  trium  :  igitur  fi  Fi- 
lius  e(l  dc  fubilancia  Patcis,  ergo  eil  de  fubllan- 
tia  Filij. 

Dicunt  ad  piimum  ,  quftd  aliquid  potcft  c(Tc 
in  potcntia  ad  aliquid  multiplicitcr :  vcl  tan- 
quam  ad  aliquid  difFcrens  re  ,  ficut  matcria 
cll  in  potcntia  ad  farmam  •,  vel  tanquam  ad 
aliquid  indiffcrens  iincntione  ,  ficut  genus  cft 
in  pocentia  ad  diffctentiam  ,  &  contrahitur 
pcr  illam.  Tcrtio  modo  aliquid  cft  in  poten- 
tia  ad  aliquid  fola  rationc  differens,&  fcm- 
pcr  aftu  coniungitur,  Ptimo  modo  ,  dicitur 
qu6d  aliquando  illud  acquiritur  pcr  gcnera- 
tionem  ,  aliquando  per  altcrationcm.  Gene- 
ratio  eft  ad  rem  aliam  in  creaturis,  &fubic- 
Aum  cft  mer^  cns  in  potcntia  ,  &  cft  ad  ens 
^mpliciter.  Alieratio  cft  ad  cns  impetfedum, 
&  fubicdlum  cft  fimpliciter  ens  :  ideo  iftas  mu- 
tationes  diffcrunt  ^  gcncratione  in  diuinis  ;  Ge- 
nus  fimiliter  eft  in  potentia  ad  abiblutum  ,  & 
ad  diffcrens  intentionc  ,  &  contrahitur  pec 
differentiam  ;  quorum  nulKim  cft  in  diuinis: 
^uia  ibi  potcntia  cft  omnin6  indiftans  ab  adu, 
&  differens  fola  satione,&  fic  iCtns  purus  eft  in 
potentia. 

Ad  fecundum  ,  dicitur  quod  ratio  procede- 
rct ,  fi  cffct  de  fubftantia  abfolute  ;  ideo  di- 
citur  quod  eft  folum  de  fubftanria  ,  vt  eft  Patris. 

Confirmatur  opinio ,  quia  illud  eft  fubic- 
dlum  gencrationis ,  quod  mancr  fub  vtroque 
terminorum  }  fcd  huiufiiiodi  cft  cirentia  in  di- 
uinis. 

Itcm  ,  idcm  eft  fubiedum  generationis ,  & 
quod  recipit  formam  j  huiufinodi  efteffcntia. 

Itcm  ,  cuicunque  potentiz  zQtiQz  corref- 
pondet  potcntia  padlua  :  crgo  illi  potentia: 
aAiux  ,  quz  dicitur  foscunditas  Patris ,  cor- 
rcfpondet  potcntia  paflSua ,  non  alia  quam  cf- 
fencia ,  &c. 

Itcm ,  fi  ignis  gencraret  exfe  ignem  ,  fic  cftct 
matcfla  ignis  gcnerati  in  potcntia^ficut  nunc  cft 
tnateria  a(jris:ita  quod  non  variat  potentiam  paf- 
fiuam,fiue  produccns  producat  cx  fc,vel  ex  alio: 
icd  in  diuinis  {\  cffet  generaiio  ex  alio,oporteret 
poncre  potcntiara  pamuam. 

Sic  diccntes  dicunt  quod  aliquid  generari, 
cft  duplicitcr ,  fubieAiBc  ,  &  obiedbu^  ;  matc- 
ria  gencratur  fubicdiue  ,  ficut  patet  ;.  Phyfic 
tex:.^.<juod generatiir,tton  efi,  cfuod  mouetur,  eft. 
non  autcm  obie(£biue,ficut  patct  7.  Mctaph.text. 
Com.i6.nongcneratur  a:s,nccfphjera,  fic  cffcn- 
tia  qua»  cft  quafi  matctia,gcneratur  non  obicfti- 
ucj  fed  fubiediue. 

SCHOLIVM     II. 

Refut4t  diSiamfententiam  Henrici ,  &  Goffre- 
di  multUmodu^tum^quia  effentia  ef}  termintu 
farmalii  generationu ;  quod  Uteprobat  \ergonon 
<l»itfi  materia  ,  quia  h<u  fupponitur  termino. 
Tum  Filittt  haberet  ejfentiam  priits ,  ejuam  ge- 
verationt  acciperet.  Tum  ,  tjfet  Ftliftt  jimul  ori- 
gine  cum  Patre ,  quiaquafi  materia  ejhfimul  cum 
erigtname.  Deinde  aiiiuum  priits  re^tcit  ptffi- 
Hum ,  quam  terminum ;  dt  memoria  fascunda  non 
priuj  refpicit  realiter  ejftntiam  tjudm  fiiium.De- 
mum  tx  jlMguflino. 

Scot.  Oper.  Tom.  XI - 


COntra  ifta  arguitur  multipUciter ,  &  pto- 
batuc  quod  in  diuinis  non  fit  materia, 
ncc  quafi  matcria.  Prim6  fic  :  cflentia  ditiina 
eft  formalis  tccminus  gcnerationis  Filij ;  igi- 
tur  non  eft  matcria ,  ucc  quafi  matcria  ,  dc 
qna  producitur  FiHus.  Antecedcns  proba- 
tur  pcr  quinque  argumenta.  Vno  modo  fic: 
Nulla  cntitas  (Tmplcx  habetur  per  produ- 
dlionem  ,  nifi  fit  tcrminus  formahs  iUius 
pioda<!lionis  ,  aut  cohtcnta  in  termino  forma- 
li ,  (ed  eilentia,  fi  non  iit  terminus  formahs, 
non  cft  contenta  in  tcrmino  foimali  ,quia  re- 
latio  non  continet  pcr  idcnritatcm  cfrontiam, 
quJa  non  cft  formahicr  infinita ,  effentia  vcro 
diuina  eft  formaUtcr  infinita  :  igituc  cum  cf- 
fcntia  non  poflit  contineri  in  cclatione  ,  vt  in 
tecmino  focmah,  fequitur  quod  ipfa  fit  focmaUs 
terminus. 

Itsm  (ecund6  fic  :  1.  Phyficocum ,  cap.  6.  di- 
cit  Philofophus  qu6d  genecatio  dicituc  natu- 
ca ,  quia  eft  via  in  naturam ;  ccgo  natiKa  eft 
formalis  tcrminus  gcnerationis  ,  &  non  pro- 
prictas  indiuidualis  indiuiduans  naturam  ,  cijm 
natura  non  fit  primus  terminus  gencrationis,fed 
compufitum  :  igitur  mulio  magis  in  diuinis  cf- 
fcntia  erit  formaHs  terminus  produftionis  ,  fiuc 
gcnerationis,  &  non  rclatio. 

Itera  terti6  fic  :  Mutatio  ,  &  omnis  per  fe 
produdio  ponitur  in  gcnere  tcrminf  ad  qnem, 
&  maxim^  in  generc  tcrmini  fotmalis  :  crgo  in 
diuinis  non  cftet  gcncratio  ,  fcd  adahquatio, 
Ci  relatio  effct  formalis  terminus  produdio- 
nis  diuina:.  Confcqucntia  probatur  tripliciter, 
Vno  modo  fic  :  Eadem  pcrfona  non  potcft  ha- 
bcre  effenti^  illis  duobus  modis ,  fcih'cet  vt 
ptincipium  potcntialc  &  materiale ;  vcl  quafi 
matcrialc ,  &  vt  terminum  formalem  :  igitur 
fi  fit  tcrminus  fbrmaiis  pcodu^flionis ,  non  po- 
tcrit  cffe  quafi  principium  materiale.  Antcce- 
dcns  pcobatur  fic :  Quoniam  fi  aliqua  peribna 
habcret  cffcntiam  illis  duobus  modis  ,  priiis  ha- 
berct  eam ,  qullm  haberet  cam  :  quoniam  pro- 
duftum  cx  principio  matcriali  vel  ex  quafi  prin- 
cipio  matoriali  prius  intcliigitur  habere  princi- 
pium  materialc  ,  qu«im  tcrminum  formalem, 
qui  dat  effe  principio  materiali ,  &  qui  reci- 
pituc  in  principio  matcriali  :  igitur  fi  e(Iet 
principium  matcrialc  produdlionis  ;  &  ter- 
minus  formalis  ,  idem  habcrctur  antc  fe 
ipfum.  Vnde .  fcquerctur  quod  perfona  du- 
plici  modo  habcndo  effentiam  bis  eftct  Dcus, 
quia  quotics  habcrcc  cilcntiam  ,  totics  edct 
Dcus. 

Itcm  ,  confequcntia  illa  /ecundo  ptobatur  fic: 
communicatio  principij  materialis ,  fiue  qua(i 
materialis ,  prsintclligitur  produdioni  tcrmini 
formaIis;ergo  fi  cffentia  fit  communicata  in  di- 
itinis  pct  raodum  principij  matctialis  ipfi  Fi- 
lio  ,  prius  intelligitur  communicata  quam  Fi- 
Hus  producitur :  ficut  matcria  gcnerationis  prx- 
intelligitur  aliquo  raodo  ipfi  tcrmino :  &  fic  an- 
te  produftionem  Filij  intclligeiur  ellentia  com- 
municari. 

Item  ,  fi  intelligatuc  communicata  ,  crgo  in- 
telligituc  communicata  ,.quafi  matecia :  igituc 
intelligituc  vt  fimul  communicata  fimultate 
ociginu,  quia  quafi  matccia  fimul  intclHgituc 
cum  originitatc,  fi  eft  ibiquafi  matccia,&  idcm 
eft  ictminus  fotmalis  vt  pcobatum  cft :  igitur 
F  fimwl 


6. 

Reiicitttr 
ftntemi» 
fr*dia». 
Effenti»  ii- 
uin»  non  eft 
f»»teri»  nee 
luaji  m.Ue- 
ri». 

Amecedent 
froe^iturfri- 
mo. 


Atiflot. 
Secuado. 


Katur»  eft 
formalis  ter- 
mtnus  gene- 
rxtionitcre»- 
tt. 


7' 

Troh»inr 
tctio. 

Si  relMio  ef- 
fet  termirut 
formilisfr». 
'fuiiion'!  di- 
u:A  m»  no» 
ijfet  ge.;er*- 
tio. 

Conftqutn' 
tiA  hic  fro' 
batiir  trifli- 
I  itcr. 
Primo  fic. 

Trin  ifrum 
mater':»l» 
■vrl  quafi  tA- 
le  C^le  mi 
nus  fcrmaUs 
non  rtinci' 
duTit. 


Secundh  fro- 
l»tur. 


Tertiie. 


6i 


Libril.   DiftinaioV. 


9. 

flu»rto. 


Si  TlUmef. 
ftt  de  fub- 
ftantU  P»- 
tru  ,  effct  de 
fubjianti» 
ftlt. 


fjuint*». 


Sihil  ritti»- 
tiit    nquiri 
tur    »4  ejfe 
r*»U. 


S»xt»  ex 


10  • 

Refoi.it' i» 
tffHiJHanis, 


filiusnonejl 
de  fubj{»nria 
falrts  quafi 
4e  tnntri» 
frobatio  fri 
tn»  ab  exefu- 
flh. 


fimul  origine  imelligitiir  fecunda  perfbna  cum 
prima. 

Item  ,  omne  principium  rcale  enris  rcalis 
habet  aliqiiod  efe  ,  fccundum  cjuoci  princi- 
pjat  ;  Si  crgo  eflentia  habcr  rationcni  quafi 
matcria: ,  vt  fic  habet  ejp  ad  fe  ,  vcl  vt  in  per- 
{bna.  Si  ad  (c ,  cum  fit  cadem  fubftantia  ter- 
mini  ,  ergo  Filius  eflet  de  fubftantia  Filij, 
fi  eflTcntia  habet  efe  vt  in  perfona ,  vt  prin- 
cipiat ,  aut  in  (ecunda ,  aut  prima  ?  Si  in  fc- 
cnnda,  igitur  funt  duae  perfona  ante  terminum 
gencrationis  ,  quia  vt  prmcipiaf ,  pra^intclligi- 
tur  vt  in  iecunda  perlbna :  (i  habet  ejfe  in  pri- 
ma,&  fccundum  idem  e//>  ,  eft  aliquid  mate- 
riale  principium  generationis  ,  &  rtrci|>it  ejfi 
in  termino  generationis  ;  crgo  penitus  fecun- 
'diim  illud  ene,quod  habet  in  Patre,  recipit  ter- 
minum  formalem  ,  &  per  confequens  Filius  & 
Pater  funt  vna  perfona. 

Item ,  fol  rcfpicit  diaphanum  ,  vt  potentiatn 
receptiuam  ,  &  prior  e(l  habitudo  folis  ad  dia- 
phanum  ,  qu^m  ad  produdum  ,  quandocun- 
que  cnim  agens  rcquirit  aliquid  patiens  /c- 
cum  ,  prior  eft  habitudo  iftorum  ad  fc  ,  (cili- 
cct ,  agentis  &  paticntis ,  quam  ipforum  ad  pro- 
du(5bum  ,  vel  faltem  zque  prima  :  fed  nihil  ra- 
tionis  requiritur  ad  ens  rcale  ,  nequc  fimul, 
neque  pimsjfed  fcccunditas  aftiua  non  habet 
rcfpcflom  realem  prius  ad  eiTentiam  ,  quim  ad 
Filium. 

Itcm  ,  Auguftinus  contra  Maxim.  lib.  3. 
cap.  I  j.  Jtcut  FUtiu  ,  cjHia  mn  eft  dt  mhilo,  eft  de 
fuhftantia  ^Vairu  ,fic  Spirtttu  fartElu*  de  vtroijue, 
Ita  conccdic  Filium  non  efTe  de  nihilo  ,  quomo- 
<lo  Spiritus  (andus  eft  de  fubftantia  Patris  &  Fi- 
lij  ;  (cd  hoc  non  cft  pcr  reccptjoncm ,  (cd  magis 
pcc  cxpreifioncm :  ergo,&c. 

SCHOLIVM    III. 

Filium  tion  cjfe  de  ejfentia  tjuafi  de  materia 
optime  expltcat ,  declarans  ex  imperfe^ione  ge- 
tterattont.1  creatx  prouentre  ,  cjUod  exigat  matc- 
riam,qua  ratione  ntillum ceatum  creare  poteft. 
Hac  ergo  imperfeEiione  exclufa  ,  generans  in  di- 
uinii  noi  pettt  ^ttaft  matertam.  Secundo  ,  t^uia 
conuentt  ejfentie  rton  vt  materia  ,fedvt  forma, 
tlioquin  non  pofet  effe  in  gignentt  ,  &  genito, 
Tert-o  caufa  perfttttjfima  mhtl  rcquirit  Jecum  ad 
agendum, 

AD  qu^ftionem  igitur  rcfpondco  ,  dccla 
rando  dno.  Primo  ,  quod  Filius  non  eit  de 
fubftantia  Patris ,  vt  quafi  de  materia ,  ita  quod 
edentia  in  diuinis  millo  modo  habct  condi- 
tioncm  matcriae  ,  vt  de  ea  producatur  Filius. 
Sccundo  ,  qu6d  vcre  coni.edendum  eft  &  ab- 
folutc  ,  quod  Filins  cft  de  fubftantij  Parris. 
Primum  probo  ttiplicitcr  ,  pr'm6  prop;er  dif- 
fcrentiam  inter  produSionem  ,  vel  gcneratio- 
nem  ,  &  mutationcm.  Et  quomodo  gcneratio, 
vt  importat  produ(5tioncm  ,  vcrc  fit  in  diuinis, 
qux  non  rcquirii  prmcipium  materiale  ,  nec 
quafi  materiale. 

Exemplum  pono  tale ,  fi  ponererur  aliqift 
materia  ordinc  quodam  recipere  diuerfas  for- 
mas ,  ita  q  :6d  manens  fub  vna ,  vt  fub  forma 
ignis  ,  rcciperct  formam  acris  ,  nihilominus 


mnraretut :  lic^t  non  miuaretur  mutatione  cor-^ 
ruptiiia  form.x  prarccdcntis  ,  mutaretur  tamcn 
mutatione  acquifita  ;  vndc  &  alitcr  fe  habc- 
ret  nunc  quam  priiis.  Ex  alia  parte  fi  ponatur 
quod  anima  p^rimo  dct  ejfe  cordi  ,  &  per  hoc 
ordine  quodam  manui  &  pcdi  ,  ita  tamen, 
qu6d  non  fiut  parrcs  vnius  totius ,  fcd  qu6d 
(int  per  fc  fubiiftciues  ,  idem  tjfe  habcntes, 
anima  noh  mutaretur  ,  qui.i  non  fe  h.iberet 
aliter  quam  prius  ,  quia  nulliim  ejfe  acquire- 
ret ,  quamuis  vni  daret  ejfe ,  cui  non  prius :  fic 
quodammodo  'in  propolico.  Si  poneretur  ,  fe- 
cnndum  prxdictam  opinionem  ,  quod  cfTen' 
tia  efTct  quafi  matcria  ,  &  rclationcs  (upcruc- 
nientes  ordinc  quodam  clFcnt  rcfpedlu  eius, 
vt  adlus  ,  &  formalcs  termini  produdionis; 
elTentia  intclligeretur  quafi  mutata  ,  vt  patet 
de  cfcatura  fi  ponatur  ab  aEterno  ,  licct  rca- 
liter  nunquam  mutata  fuerit  a  non  ejfe  ad 
ejfe,  Tamen  intellcdku  noftro  intelligitur  vt 
mutata  ,  &  fic  intelligeretur  in  ptopofito  ,  (cd 
hoc  non  fequitur  fi  intelligatur  fccundo  mo- 
do,  ita  quod  eflentia  communicctur  ,  vt  tcrtni- 
nus  formalis  ,qui  det  ejfe  &  fubfiftentiam  rela- 
tionibus,  non  quod  relatio  per(5ciat  cflcntiam  vt 
adus,  tunc  enim  eflentia  nullomodo  intelligicur 
vt  mutata. 

Secundo,  hoc  probatur  fic :  Nihil  conue- 
nit  cirentia:  diuinic  ,  vt  eflentia  eft ,  qinn  il- 
lud  fit  proprium  formaf :  igitur  non  dcbet  di- 
ci  quod  eflentia  habeat  in  generationc  Filij, 
quafi  racionem  matctix.  Anccccdens  proba- 
tur  fic  :  quia  fi  aliquid  proprium  materia: 
attribuercrur  cflcntias  in  gencratione  Filij ,  hoc 
maxime  cifet  ,  quod  maneret  fub  vtroque 
tcrmino  :  fcd  hoc  non  conuenit  fibi  ,  quia 
impoflibilc  cft  eandem  materiam  numero  ma- 
nere  fub  forma  gcnerantis  ,  &  geniti ,  quia  non 
poteft  eadem  matetia  peifici  fimul  fub  dua- 
bus  formis  vltimis  ,  qus  dant  materis  ejfe 
complctum :  fcd  tamen  forma  potcft  darc  ef- 
fe  duabus  matcriis  fimul  ,  fiue  vni  materia:, 
qnam  non  pvius  informabat ,  vt  patet  in  aa- 
gmentatione  ,  vbi  corrupta  forma  aliinen- 
ti  dc  nouo  anima  , .  fiue  forma  carnis  perfi- 
cit  matcriam  alimenti  :  igicur  ex  hoc,  quod 
efTenria  eft  iub  forma  iclatiua  in  Patte  &  in 
Filio  ,  fub  forma  relatiua  Filij,  non  fequitur 
qnod  fit  fub  vcroque  termino :  fed  potius  fe- 
quitur  quod  forma  eadcm  dct  ejfe  ^uobus  tcr- 
minis. 

Terrio  fic :  Genera  caufarum  non  fe  habent 
in  perfciflione  cx  jequo  :  im6  caufa;  intrinfe- 
ca:  includunt  aliquam  imperfedionem  ,  cau- 
fae  vcro  cxtrinfeca  non  :  &  quia  omne  im- 
perfcdlum  rcducitur  ad  perfcdum ,  oportct  vt 
caufaliras  caufarum  intrinlecarum  reducatur 
ad  caufalitatem  nobilioreiir  caufarnm  extrin- 
fecarum  :  illa  igitur  cx  quo  omnes  alia  ad 
ipfam  reducuntur  ,^non  requirit  aliam  cau- 
fam  fccum  concauiantem  :  cfficicns  crgo  pri- 
mum  ad  quod  omncs  alias  reducimtur  ,  non  re- 
quirit  ad  fui  caufationcm  aliam  caufam  concau- 
(antcm. 

Et  hoc  in  caufatione  patet ,  vbi  (blijm  produ- 
citur  aliquid  fine  mutationc  :  quia  non  eft  ibi 
aliquid  quod  aliter  (ehabcat  nuncquam  prius; 
igitur  fimiliter  in  ordine  principiorum  crit 
ftatus  ad  aliquod  principium  ,quod  habet  pri- 

Aiitatcm 


II. 

Probati»  fi- 
cunda. 
Hihtlconut' 
nit  diuin*,  ef- 
fentit  nifi  vt 
forma. 


Eadem  mo' 
teria  non  po' 
tejl  ejfe  fub 
duabus  foT'- 
tnis  vhimu, 
ftd  eadtm 
forma  foffi 
informare 
duas   matt' 


Prebatio  ter- 
tia, 

Citufa  ex- 
trinfeea  *fi 
ftrfeSii«r  i»- 
trinftca. 


Primum  tf- 
Jiciens  itott 
rtquirit  eoU' 
taufaiionem. 


Qu^flio  II. 


63 


d*  lub^nmU 
iAtrii. 


TiltMi    vert 
tft    de  fub- 
fi»nti»  Fa- 
trit. 
Auguft. 

13. 

Tilimveriut 
4e  ftrma  , 
quim  4e  m» 
teria  Fatrii. 


§luo  aBu  ftt 
quuPater? 


*VideOxo- 
Dien.   hic 
0.18 

Commurtie». 
tio  exiftenti 
tft  imferfe- 
Sionis, 


Ai  ratitnes 
fro  ofinione 
Uer.rici. 


mitatem  in  principiando ,  &  quod  non  rcqui^ 
rit  principiarioncm  alicuius  ahcrius  principij: 
&  pcr  confcquens  principiabic  fine  aliquo  alio 
principiantc  ;  igitur  Pater  ,  cuius  cft  prima 
ratio  principiandi ,  non  requirit  aliam  princi- 
piatiunem  fccum  principiantcm  ,  in  produccn- 
do  Filium,  fed  totum  fibi  coramunicabit  &  pto- 
ducet. 

SCHOLIVM     IV. 

Tiliiu  eji  de  ftibflantia  Tatru  ,  vt  lojttuntttr 
Sa/iCii ,  &  ly  dc,  dciiotaifimul  originattonem  ,  & 
confubjiantialttatem.quod  clare  explicat,&  etiarn 
cfHo  a^u  qtiU  efficttHr  Pater. 

SEcundum  principale  declararur,{cilicct  quod 
Fiiius  vcrc  cft  de  fubftantia  Patris  ,  &  pio- 
prie  ,  quia  cilc  de  fubftantia  Patris  ,  non  eft 
aliud  ni(i  confubftantialitas  originati  cum  ori- 
ginante,  ficut  fecundum  communem  modum 
loquendi  dicimus  quod  iftc  annulus  eft  dc  au- 
ro,quia  potuit  aurum  piaef  lifle.  Et  fi  non  ,  tunc. 
diccrcnuis  quod  ille  annulus  eft  aurum,  &  non 
de  auro  ,  &  fi  autum  prsFuit  alicuius,  quod  ifte 
annulus  eft  de  auro  illius.  Sic  hic  FiHus  eft 
dc  fubftantia  Patris  :  idco  dicit  confubftan- 
liaHiatem  in  origine.  Sic  loquicur  Augufti- 
nus  de  natura  boni ,  cap.  17.  vbi  loquitur  de 
hac  materia. 

Secundo  dico  ,  qnod  fic  cft  propric  de  fiib- 
ftantia ,  quod  exchidit  omni  modu  cfle  de  ni- 
h  lo  ,  quia  in  rreaturis  dicimus  quod  FiHus  eft 
de  (ubftantia  Partis ,  quia  de  aliquo  mateciali 
abfciffo ,  non  quia  fit  de  materia  Patris  ,  nec  dc 
forma,fed  verius  eft  clTede  Formaji^uam  de  ma- 
teriaiergo  ciam  in  diuinisFilius  fit  de  formajve- 
riiis  eft  de  fubftantia  Patris,  quam  aUquis  Fiiius 
in  crcaturis. 

Item,Pater  non  dicitur  pater  in  crcaturis,niu 
pcr  adtim  d^cifionis  iemmis ,  Hcet  emm  ahera- 
tioncs  mcdis  rcquiranuir  ante  formationem 
ptoHsjfed  magis  eft  propter  imperfed>io!iem: 
vcrius  cnim  elTet  Pater  fi  itatim  produieret  Fi- 
Hum  perfectum  in  aftu  decifionis  iemiuis  ,  & 
formaiiusellec  Parer,  fi  formalis  terminMS  deci- 
fionis  ellet  ftatun  fuppofitum  fubliftens ;  fic  cft 
in  diuinis. 

Concrk.  Illud  qiiod  communicatur ,  in  quan- 
tum  tale  aHcui  comraunicatur  :  fed  rclacio 
non  poteft  praeintelHgi  tanquam  cui  commu- 
nicatur  :  crgo  oportet  quod  ellentia  fit  iHud, 
quod  prsu'detur.  Et  \\xc  eft  quarta  difficul- 
tas ,  qua:  ponitur  aHbi ,  {cihcct  in  primo  AngH- 
cano.  * 

Dito  ,  quod  duplcx  cft  communicatio  Vna, 
qua  communicatur  aliquid  exiftcnti ,  &  alia  cft 
communicatio^  qua  aHquid  communicatur  aH- 
cui ,  vc  ipfum  fit.  Prima  eft  impeifeftionis  i  vt 
quando  fcientia  communicatur  animaj ,  &  vni- 
ucrfaHcer  accidcns  coramunicatur  fiibieflo.  Se- 
cundaeft  fimpHciter  pcrfcdionis ,  ficut  quando 
communicatur  «^  totalc:  fic  cll:  in  diuinis :  ide6 
non  oportet  ibi  praeinteUigi  rclaciopem  fubfi- 
ftentia;. 

Ad  rationcm  pro  parte  oppofita.  Ad  primam 
dico  quod  non  eft  de  aliquo  tanquam  de  mace- 
i;ia,fcd  eft  de  ahquo  tanquam  de  forma. 

Ad  aliud  confirmans  opinionem ,  dico  qupd 
Scot.  Oper.Tom.  XI. 


conchidit  oppo/itum,qula  quod  manet  idem  nu- 
mero  in  gencrante  &  eenito ,  nunquam  eft  fub- 
ic^um,  ncc  matcria,  kd  vc  forma  ,  vcl  adius  in 
vtroquc. 

Ad  aliud  dico  qu6d  cfrentia  reipcdu  iuiipfius 
non  eft  materia  ,  neque  quod  y  neque  eftrelatio 
primus  terminus  generacionis ,  neqiie  formalis. 
Primus  emm  tcrminus  cft  pcrfona ,  &  tcrminus 
fotmahs  eft  eflientia. 

Ad  aliud  dico  ,  quod  primx  porentiac  a£liux 
non  cOrrcfpondec  potcntia  proprie  pafliua  ex 
acquo:vcpatetdepotcncia  creandi.  Sicenim  non 
cfl^t  fimpHcitcr  prima:Refpondettamen  porcn- 
tia  obedientialis:&  ica  fequitur,Pater  eft  fetcun- 
dus  a»ftiue:crgo  Pilius  cft  producibilis.  Et  ita  rc- 
fpondccur  ad  inftanciarn  de  ignc. 

Adiprimum  principalc,  dico  <|u6d  trcs  perlb- 
nascx  cadcm  fubftantia  non  dicimus,fcd  produ- 
(fla  pctfona  cft  de  fubftantia  non  abfolutc ,  fcd 
de  fubftantia  Patris. 

Ad  aliud  dicit  vnus  Dodor ,  *  quod  hacc  cft 
propria  ,  Filius  cft  FiHus  fubftantia:  i-^attis  ,quia 
Filius  eftFijiiis  Patris,qui  eft  fubftantia. 

S-  d  dicoquod  ifta  non  cft  admittenda  ,  ficuc 
nec  ifta :  Ifte  canis  eft  pa;er  Socratis  ,  efto  quod 
fit  paccr ,  &:  quod  fit  Socratis :  quia  quando  rc- 
latiuum  coiiftruicur  in  determinaca  habicudine 
cafuali  cum  vno  conelatiuo  ,  denotatur  totum 
illud  habeie  racionem  altcrius  extrcmi  rela- 
tionis. 

Ad  ahuddi  o,qu6d  f.v  denotat  diftinftio- 
ncm ,  &  confubftantiaHtatem,idc6  non  abfohue 
dirtinctionem. 

Ad  illa  in  oppofitum  patet  qu6d  cum  Atign- 
ftinus  dicit,  FiUtu  cW«<imyi«*,hoceft,dilcdti 
pcr  charitatcm. 

QV^STIO      III. 

Vtrttm  relatio  i»  Jiuinisjit  acftts 
ejfenti*  ? 

Virle  Doiflores  eiratos  in  qazHionc  antec:denti. 
Scotum  inOx6n'ii.nfi hicq.i..knitm.\^.(y  coU.y.i.Q'  14. 

V/ERiTVR    tcrtio  propter  didla  in         j^ 
K.xftioncpraccedcnte,A^r«OT  reUnotn  Sro  pn; tc  af- 
dmtit'}  fit  aausejfertttit':  Quod  fic  vidc-  firmarina 
u.i  iNuiiquam  ex  duobus  fit  vnum ,  nifi  alterum  «'X/ """■»'. 
lit  adus.&alterum  fit  putentia  ,  quiaex  duobus 
in  quancum  funt  ambo  in  aclu  ,  non  fit  vnum 
e.v  7.  Metaphyf  text.  Comrnmt..^  9.  fcd  pcrfona      Atiftot. 
cft  vna  ex  tlfentia  tk  rcLtione ,  &  relationis  ef- 
fentia  non  eft  adiusjergo  oponct  quod  fit  aftus 
cfrentiac. 

Item  fecundo  fic:Nunquam  fit  aliquid  vnum  S:ci,nd(tm, 
ex  duobus,nifiaUerum  illorum  fitinalioiigitur 
ciim  pcrfbna  iit  vnum  fuppoficum  conftitutum 
cx  efrentia  &  relatione,  &  c-frentia  non  cft  in  re- 
latione,  oportet  qu6d  reiatio  fit  in  cftentia :  igi- 
tur  relatio  eft  aftus  cflentis. 

Item  certio  fic:relacio  cft  in  fundamcnto  ;  fed  rertium, 
fundamentum  videtuc  potcntiale  efle  refpcdu 
iIhus,quod  fundacur  in  iilo  :  igitur,  &c. 

Item  quarto  fic :  de  ratione  adus  eft  quod  Sluartun. 

feparet  &  diftinguat :  igitur  illud  maximc  habe- 

bit  rationem  aclus  ,  quod  maximc  lcparat  & 

diftinguic  :  hoc  autcm  in  diuinis  cft  relatio  ,  & 

F     2.  non 


jid  tonjir- 
matSenem  ex 
Ceffrtdo. 
Maneni  fi- 
mul  in gene- 
rante  &  ge- 
nito  non  tH 
materia. 

Ad  fecun- 
dam. 

Ad  tertiam 
(^  qua-tam. 
trimi  po- 
tentit  aciiua 
non  ccrref- 
pondet  fafsi- 
u*. 

Ad  frimum 
argumtntum 
frincifalt. 
Ad  fecundS. 
*  Bonau.ac- 
tic  i.q  t. 
VetbHm  eft 
Filius  fub- 
<Untix  Pa- 
tris  ,  an  fit 
profifliii  vt. 
ta  ! 

Reiiciturfo- 
tiicio  Bonaii. 


Ad  tertium. 


Ad  rationes 
in  offofitum» 


64 


Libril.  DiftinaioV. 


iion  elTeritia :  i^tur  relatio«ft  aftus  re(pe£hi  ef- 
rentix. 
frt  af!itii$-      Conxtit  vbi  efl:  aftus  &  potentia,ibi  eft  com- 
tiii».  BQlicio :  igitur  fi  relatio  verc  (ic  afitus  rcrpc- 

Ctn  t^tni\3ii  perrona  yere  erit  compofita ,  quod 
lairura  eft. 
4  Hic  <}icerent  fisquentes  opinionetn  Ganda- 

uenfis  in  przcedenti  qusftione ,  qu^d  cikm  Fi- 
lius  genereturde  Cubfiancia  Patris ,  quafi  de  ma- 
tcria  ,q.u6d  telatiorefpeiflueitcncizTehabct  pcr 
nsodum  aduc,  &  eircntia  pct  modum  potentiar, 
fed  rationes  quafc  funt.  contra  tUam  opinionem 
funt  contra  iftam, 

S  C  H  O  L  I  V  M. 

RcfolMit  reUtionts  non  ejfe  *Eltu  tffentif  tdm 
/$8it4fites,  ifel  iijiingHentes,  prittio  ,  qutM  ejjintia 
fp  primHi  aSita  ,  &  injinitt  perfedtonit.  Secun- 
d»  ,  vbi  reUtio  ejl  aSlm  fundamenti ,  ibi  fecun" 
dkm  fnndamentum  aliqiiid  refertur  ,  fwia  Pa- 
ter  albedine  efifimilis  :fid  nuUaptrfina  ptr  tfi 
fentiam  refertttr.  Deinde  explicat  ^uowodo  in 
JMC  conjiituto  ex  ejfemia  &  reUtione  ,vnum  non 
jit  ailus  alteriut:Ute  &  cUre  hu  dtfcutit  infcri- 
Pto  Oxonien.  hicq.  2.  <*  nttm.  16.  aitefue  ejfentiam 
tjft  fundamtntum  rtUtionum  non  ptrftSitbtle, 
ftd  tttnjuam  formam,  in  qua  nata  funt  fubft- 
fiert. 

,.   .     T%  Efpondco  igttut  ad  quzftionem,  qu6d  rela- 

SHtfiitttu.     ■■^  "**  ^°^  *^  aikus,  nec  ciTentia  aliquo  modo 

a^luabilis  eft  per  eam,fcd  cft  per  aftus.cui  rcpu- 

Duplieittr  S"*^  omuis  aituabiiitas.Hoc  declaratur  duplici- 

ihcUratMr.    ^et :  primo  ex  contrario  ordine  gcncrationis ,  & 

perfedionis  in  creacuris ,  &  ex  vniformi  ordine 

originis  &  perfedlionis  in  diuinis,in  quibus  non 

cft  imperfcdio  ,  fed  omnis  pcrfcftio.  Quia  in 

creaturis  quod  eft  primum  via  pcrfeAionis ,  eft 

Triui  *erft-  ^''"''^Mro  via  gcncrationis ,  &  c  contri.  Scd  in 

aionttHpo-  diuinis  ordo  originis  &  perfeAionis  pari  paftu 

JlertHi  gent-  currunt :  crgo  cflentia ,  quz  eft  primum  perfe- 

raiiont.^i  dione  ,  cft  primum  origine :  igitur  ficut  in 

*c**»tu  indi.  *^''**""'*  prim6  inquiritur  materia  origine  j  ita 

wnU   noit     '"  diuinis  primo  adlus  &  fotma :  fed  relatio- 

ita.  nes  non  (unt  fo^maliter  infinit.T  ,  ncqiie  eiuf- 

dem  ordinis  cum  eftentia :  ergo  quod  primd 

inuennur  in  diuinis,  eft  adus ,  &  pcrfe^io  fim- 

pliciter. 

$ieun/»  dt-       '^*™  <ccund6  fic:Vbi  relatio  eft  ailus  funda- 

tUratur.       menti ,  ibi  fiippofitum  habens  fundanientum 

dicitur  rcfetri  fecundum  illud  fundamcntum, 

vt  Socrates  dicitur  fimilis  (ecundum   albedi- 

ncm.Sed  ifta  eft  falia  (ecundum  Augnftinum  7. 

Aaguft.      de  Triuicat.  cap.  6.  Pattr  'Deitatt  tfl  Pattr; 

igitur  relatio  non  eft  ad^us  flii  fundamenti  in 

Patre. 

Sed  reftat  videre  quomodo  ex  cfientia  &  re- 
'*       latione  eft  vnum  pcr  (c  ,  &  tamen  qudd  vnum 
pon  fit  i£k\K  refpedu  altetius  ? 

Ad  hoc  dicendum  eft ,  qu6d  tria  inueniuntur 

in  confiderando  (peciei  quiditatem  ,  &  proprie- 

flMtmtd»  in  lacem  indiuidualem  ipfius  indimdui.  Nam  hu<- 

tfftntia    ^  inanitas  ,  quz  eft  quidicas  hominis  ,  eft  quz- 

'vwuiopl  r    '^*™  forma ,  cuiuj  ratio  eflentialis  eft  dare  eft 

^   •'  '  vt  ijuo ,  &  (ecundijm  hoc  omnis  quiditas  eft 

adfcus  :  fed   non  eft  &Aus  infbrmationis  ,  (ed 

adlus  ,  quo  fpecies  habet  effe  fimpliciter.  Simi- 

|iter  fecundo  ex  parte  indiuidui  eft  confidera- 


re  proprietatem  indiuidodein  ,  qux^eft  qifi- 
dam  a(^s  ,  vt  SoctaKitas ,  quz  cohfticuit  So- 
cracem ,  &  diftinguit ,  &  eft  a^us  tocius  com- 
pofiti  ,  non  vt  inhzrens ,  Led  quo  Socrates  ha> 
bet  ejfe.  Terti^eftcomparaie  proprietatcm  in* 
diuidualem  ad  naturam  ,  &  (ic  proprietasin- 
diuidualis  ipiam  adhut  ,  limitat ,  &  diftingutt,  .  fr»frietae 
6c  natura  (lue  eirencia  fpecifica  ,  licct  in  Ce  'J'**'*^'^ 

n       r  r     n  .....    dtttrminae 

aclus.lu  ,  tamen  terpcctu  proprietatis  indiui-  natumm  m 
dualjs  ,  decerminabitis  ^ft ,  &  per  confequcns  ertaturu. 
poccncialis. 

In  propofito,  quoad  primam  eft  firoile :  quia 
Dcicas  eft  ,  qua  Dcus  eft  ,  &  eft  adlus ,  (ed  notl 
per  inhzrentiam  :  eft  eciam  hic  proprictas  per- 
ibnalis  ,quz  eft  aAus  per(bnz,ipiamconftituens 
perfonara  &  diftinguens ,  &  non  aftus  fibi  con- 
ueniens  per  inhaerentiam.  Sed  quoad  tenium 
eft  diifimile ,  quia  ptoprietas  pctfonalis  in  pro- 
pofwo  non  limitat  eirentiam ,  ncc  diftinguit  nec     Trtprittai 
determinat ,  ficut  contingit  in  creaturis,  &  ide6  ptrfonalu  in 
refpeftu<r/enon  eftattus  ,  quiacflentiam  non  **^'^  J.* 
daerminat ,  quia  fcGundumDamafcenumlib.i.  fertifrta- 
dc  fidccap.^.  &  lib.z.  cap.' .  Proprtetatet  perfo-  ta. 
nales  charatterixAnt  hypoflafei ,  non  naturam.     Dimafc. 
non  igitur  proprietas  teiatiua  eft  adlus  rcfpe- 
du  eflcntiz  ,  (ed  refpedlu  pcrfbnz.  Et  ideo     Triprittas 
peribna  non  eft  aliquid  quafi  compoficum  ex  t^^f^nalud*. 
pocentiali&aduali.  Vride  vbieftaliquodvnum  ][^im  pnf». 
cumpoficura  ,  ibi  eft  aAus  tc  potentia.  Sed  vbi  ntnontpn- 
eft  vnum  ,  &  non  per  modunl  compofitionis,  ti», 
fed  vnum  omnimodz  fimplicicatis  &  identita- 
tis ,  ibi  non  eft  vnum  per  vnionetii  aAus  cum 
poccncia. 

Per  h<K  ad  primum  argumentum  dicendum,        4.' 
qu6d  quando  ex  aliquibus  duobus  rcaliter  fit  ^<l  frimuut 
vnum  per  vnionem  determinationis ,  ibi  oporret  'f/'*»/»'»*- 
alcerura  effe  pocentiam  ,  Sc  alcerum  cfle  iStumi  "^"  '' 
fed  quando  vnum  omnino  per  identitatem  tran-  vni»    dtttr- 
fic  in  alcerum ,  neutto  corrumpente  alterum ,  (it  mintnt  t». 
vnum  fimplcx  tanta  fimplicitate  ficut  alcerum,  /*"  »^um 
&  ide6  non  eft  ibi  alcerum  vt  adius ,  alterum  vt  ^  P***"'*^ 
pocentia. 

Ad  fecundum  concedo  maiorem  ,  qu6d  pro-    jid  fteunr 
prictas  fit  in  ellentiajfcilicet  paternitasin  Deita-  <<«*»• 
te  ,  quia  alcer  eflct  per  (e  fubfiftens :  (ed  non  (e- 
quitur.  Paternitas  ejiin  Dtitate  :  ttgo patemitae 
efi  atliu  deitatis.  Paternitas  namque  eft  in  Dei- 
tate,  vt  fuppofitum  in  naiura,  &  Deitas  in  Patre, 
vt  natura  in  (tippofito ,  &  tamen  non  (equitur 
quod  alcerum  fit  potentia ,  &  alcerum  fit  adlus.     fattmita* 
Pacernitas  enini  eftin  Deicace ,  non  vt  proprie-  '*  "»0««*- 
tas  peribnalis  dccerminans  naturam ;  fed  eft  in  **,>,^'  ^^ 
Deitate  ,  vt  proprietas  conftitutiua  fiippefiti,  dttrmin»nt 
quod  fuppofitum  cft  in  natura  ,&  eodem  mo-  fid    tonfii- 
do  eflcndi,  quo  totum'eft  inaliquo  ,  pars  con-  '*'**• 
fequentct  dicitur  elle  in  eodeni  ;  vt  patec  ex 
tjuarto  Phyfkorum,  cap.^.  Ide6  eodcm  modo  eC-  Ariftot. 
(endi ,  quo  fuppofitum  eft  in  natura  ,  proprietas 
etit  in  natura ,  nifi  quando  proprietas  eiTet  de- 
tetminatiua  natiu:a&.  Tunc  enim  proprietas  rtC- 
ptCta  naturzeft  adus:  &  ide6  non  eft  rairura, 
fi  tunc  fit  alio  modo  in  natura>  qu^  fuppofi- 
tum  in  natura. 

Ad  lertium  dicendum  eodem  modo  ,  qu6d         r. 
non  fequitur,relatio  eft  in  natura ,  fiueeflentia,  xd  ttrtium, 
vt  in  fundamento ;  ergo  eft  afhis  eius :  quia  ficut 
pullulant  fccund^in  aiiquos,in  ip{a  eflcntia  per» 
(bnz,non  quafi  qu^dam  fuppofita,in  quibus  re- 
0piat  efe;(td  quibus  fuppontura  dat  «j^,ica  pul- 

lulan( 


Qujpftio  I.&II. 


65 


fiiUuUnt  re- 
Utiones  »b 
tjfemia  t 


Ad  qMrtU. 


TerfonitUs 
froprittM  di- 
ftiaguit  fer' 
foHsm  in  or- 
dine  ad  1'»- 
tra  ,  ejfentin 
vere  in  ordi^ 
tte  ad  extr». 


I. 

Trin  exAmi- 

nnnda    in 
k»c  qutflie- 
ne. 

Voluntiu  ntn 
efi    fr-nti- 
fium  frofin- 
quum  frodit- 
fiionis  Filij. 


q.I.n.3. 


*  laOxon. 
hicn.^. 


Auguft. 


•  ViJe  in 
Ozon.  ibid. 
■.I. 


lulant  ex  tx  relttiones ,  non  quafi  qusdam  for- 
nj«  dances  ejfe ;  lcd  vc  naiac  cfTe  Dcus  ipfa  dcica- 
te.  Vndee(Icnciacftfundamcncum,  rcfpcdlu  rc- 
lacionis  pullulancis  fub  racione  forms ,  dc  non 
fub  racionc  pocencialis. 

Ad  quarcum  diccndum,qu6d  aftus  ,  cuius  eft 
adus.ipfum  fcparat,  Sc  diftinguic  illud  cuius  cft; 
&  idco  ficut  adbas  nacurs  ipfam  lcpatac  &  di- 
ftinguit  cuius  eft,  ita  aftus  perfonalis  ipfiu-;  per- 
Coi\x  ipfam  tparat  &  diftinguit.Vnde  adus  pii- 
mus,qui  cft  D£itas,&  aftus  quiditatis  fepaiat  & 
diftinguit  eftencialicer  in  refpediu  ad  cxtra.  St- 
cundus  vero  aftus ,  qui  eft  perfonalis  fcparat  & 
diftinguic  perfbnam  in  refpedu  adintra.  Con- 
ccdo  igitur  quod  vcerque  eft  aftus ,  tam  Deicas, 
<}uam  relatio:  fed  vnus  naturalis,  (iue  quiditati- 
uus,&alius  petfbnalis.  Vterqucetiam  diftin- 
guit  illud  ,  cuius  eft  aftus :  fed  relatio  non  cft 
adus  effentia: ,  vt  didlum  eft ,  ita  nec  ipfam  di- 
ftinguit,nec  dccerminat,ifta  enim  imporcantim- 
perfedtionem. 

DISTINCTIO     VI. 

QV^STIO       I. 

Vtrifm  Deus  'Patergemit  FiUum 
volufitate  i 

Alenf.i.f  f.4x  memb  %Mrt.\.  D.Bonauenr.  hicart.t. 
j.i.  D.rhom.i/>.^.4i  art  i^(^  5.  Dodor  hlctj.i.  ^r  »• 
Met.q.^.^.  ir  6.  Vafijuei  i.f  dijfut..(c.  Suarcz  \.f. 
tra^.fJib  6  c^. 

I  R  c  A  diftin£kionem  fexram  qua:ri- 
tur  prim6:^r»w  Detu  Ptiergmuit 
Filium  voluuate  ?  Hic  tria  viden- 
da  funt.  Prim6  ,  quod  Parer  non  ge- 
nuit  Filium  voluntat^  canquam  principio  pro- 
dudkiuo  propinquo.  Secundo  ,  quod  nec  vt  prin- 
cipio  piodu.£liuo  temoto.  Tcrtio  ,  qmd  nec 
vt  principio  applicatiuo  memoriz  ad  gignen- 
dum.  Primum  probatir  fic:  Vnius  productio- 
nis  tanriim  eft  vnura  fufficicns  piincipium  pro- 
du(^iuum,  aliter  aliquod  produccrerur  fufHcien- 
ter  ab  aliquo,quo  non  producente  nihilomi- 
nus  produceretur :  (ed  vt  oftcnfum  eft  prius 
diftinEl.  i.  *  ipfa  mcmoria  Patris  perfc^fta  ,  quae 
non  includit  voluntatem ,  eft  fufficiens  princi- 
pium  produdliuum  Vcrbi :  igitur  non  produci- 
tur  voluntatc,  vt  principio  principalitcr  produ- 
Odvio  quo.  Secundum  ptobatur  alibi  *  in  ifta 
quaeft.in  refponfione  ad  (ecundam  difficultatem. 
Tcrtium  videtur  habere  dubium  propter  au- 
ftoritates  Auguftini  ^.dcTriniccap.y.  &  lib.ii. 
cap.  3.  &  4.  quibus  vulc  qu6d  in  nobis  voluntas 
rcquiritur  vt  potentia  fuperior,copulans  memo- 
riam  cuni  obieAo  ad  produftionct»  Verbi :  igi- 
tur  fimilicer  Filius  vidccur  cfTe  in  Trinitate  in- 
creata  ,  cuius  imago  cft  in  anima  noftra.  lUas 
auAoritates  &  tefponfiones  ad  hunc  articulum, 
vbi  fupra.  * 


$cot.  Oftr.  Tom.  XI 


QJ/^STIO      II. 

Ftrum  Deus  Pater  veUfis  genuit 
Filium  ? 

Vide  Dodores  citatos  <]uzft.  antecedenci. 


2. 


te  negMiua, 


Pro  affirma- 
tiua. 


V  o  D  non  videtur :  quia  fi  fic ,  igituf  Artumen' 
'  voluic  generare.confcquens  eft  falfum,  tumpropar' 
:  igicuc  8c  anrecedens.  Probatio  falfita- 
tii  conlcquentis ;  nihil  cft  volibile  nifi  bonum; 
fed  relacio  in  diuinis  non  habct  rationem  boni, 
quia  bonum  fecundtim  racionem  boniad  fedi- 
cicur,  rclatio  autem  non  :  generatio  autem  in 
diuinis  relatio  eft  ;  igicur  non  habet  rationem 
volibilis,  &  pcr  confcqucns  Pater  non  voluit  ge- 
nerare. 

Contrarium  patet  pet  Magiftrura  in  litera. 

S  C  H  O  L  I  V  M. 

Recitat  &  improbat  opinionem  Henrici ,  di~ 
centis  Patrem  generare  Ftlium  non  volentem ,  fsd 
necefp.tate  naturali,  ficut  ignii  fignificat ;  quia  in- 
teliigere,  per  qnod  dtcit  Ftlium  produci ,  &  idem 
ejfe  cum  dKcre,pr£cedtt  volitionem :  Scotus  autem 
manifefii  docet  inicHigcre  diflingui  a  diccre  ,  dr 
volitionem  in  Patreprecedere  diitionemf  atqueita 
generare  Fdium  non  foium  voluntate  confequen- 
te ,  aut  concomitante ,  verjtm  etinm  anteceden- 
te  ;  (fuia  am.tt ,  &  vult  ejfctiam  fuam  ,  &  non 
foltetn  vt  effentiam  ahfolute  ,  verum  it  ejfentiam 
communicandam  Fdto  ,  &  proinde  intclligit ,  & 
vult  gener.Tienem  Filtj.  Videtur  tamen  hic  ali- 
quantulum  difcrepare  ah  iis  ,  quA  docuit  infcri- 
pt»  Oxonten.  i.d.i.q.i.  &  d.io.  ad  vltimum  ar- 
gume  itum  ,  &  in  i.d.i.q.i  artic.i.  &  Qttodl.i^, 
fctiicet  quod  Pater  non  tntellexit  Verbum  ante- 
quum  efiet gemtum  Bargtui&  ZJivuerituin  i. 
d.  6,q.  1.  e.xplicare  volunt  ea  ,  qute  conformi- 
ter  ad  ifia  docttit  Scotus  in  fcripto  Oxonien. 
hic  y&  tlium  nihilamphus  voluijfe  ,quam  'Pa- 
trem  tolentem  gi-nuifie,  quatcnHf  ejjenttam ,  quam 
Ftlfocoir muntcautt,  praamauit.  Scd ampliut pro- 
fetJo  vult  hic  Scotm  ,  ait  entm,  'Pafem  &  efien- 
ttat-i  v  communtcandam ,  &  geierationem  ipfim 
FtltjprAtmeliexiJfe ,  &  prxuolutffe.  l^i  de  Cauellus 
infchoUo  ad  locttrn  hunc  tn  fcrtpto  Oxenicnfiad- 
mittit  Scotutn  circa  hxcdubittm  &  ancipkem  fuif- 
fe.  Ijtde  ipfumibidcm. 


REfpondeo  :  Si  produvflio  Filij  mcrc  natu- 
ralis  fit,  ficut  cum  ignis  gcneratur  ab  ignc, 
quamuis  produdo  Filio  Paier  fibi  complace- 
ret  in  prijduflione  Filij ,  non  tamen  dicerc- 
tur  Pater  volens  genuiflc  Filium  ,  nifi  conco- 
mitancer  ,  &  voluntate  complaccntc  ,  ficut 
nec  ignis  volens  generafte  ,  quamuis  compla- 
cerct  fibi  produftio ,  fiue  gcncratio  ignis  pto- 
dufti,  Quod  aucem  ita  fic  ,  arguo  primo 
per  propoficioncm  quanctam  cuiulUam  Do- 
dloris  fic  *  :  Aflus  incclligendi  non  perficicur 
nifi  concepcu  aliquo  manance  mcdianre  il- 
io  adlu:  igicur  intelligere  Patris  non  eft  pcr- 
fc(Skum  fine  Vcrbo  produdo  ,  cuius  produ- 
ftione  perficitut  :  fed  intelligere  naturaliter 
pr?cedit  velle  ;  igicur  Verbum  ccnccpiura 
F     j  pcr 


ItaHcnr.  in 
fum.aic.  {8. 


Argumen- 
tum  frimum 
fro  fentintii^ 
Henriri. 
*  Godfrcd. 
quodl  5.q.4 


66 


Libril.  DiftinaioVI. 


per  a£Vum  bteJUgcndi  prxcedit  vf//«:igitur  non 

volens  Patcr  producit  Filium   nifi  concomi- 

tantcr. 

Sftcuiiii.         Itcm.hoc  fccundo  probatur  fic  :  potcntis  di- 

ftinguuntur  per  adus,  iM  jimmti,  ttxt.  5 }.  igi- 

Anftpt.      ^^^  ^^j^^  potentis  tantum  eft  vnus  aftus  :  igi- 

tur  memoriae  gigiicntis  .tantiim  eft  vnus  a£tu.s: 

ipfa  autjCm  habet  tntelUgere  pro  aiSlu  fuo  ;  igitur 

dtcere  quod  eft  adus  mcmoiiic,  erir«»fW/<^frr: 

Cci  inieUigere  praeccdit  naturaliter  velle  in  Pa- 

tre  ;  igitiir  Mcere  ,  &  per  confcqucns  produdjo 

Fiiij  praeccdit  velle  in  Patte ;  igitur  produaio 

Vcrbi  ^  Patre  cft  raerc  naturalis,  ficut  produdiio 

ignis  ab  igne. 

4.  Contra  hoc:qiiod  dicitur,qu6d  dicere  fit  adus 

jjietre    di-  intelligendi,Arguodupliciter.Prim6,quia  a(Sbus 

ftmguiturAb  intelligendi  cft  perfcaio  fimplicirer ,  quia  adu 

intelli^nt.     ^^^^^  ^^  bcatus  intclligcndo  ,  &  volcndo  }  non 

auccm  dtcere  eft  pcrfc£tio  fimplicitcr  ,quia  non 

conuenit  aliis  perfonis.  Vnde  fi  pcr  impoflibile 

Patcr  non  dicerct ,  ncc  producerct  Filium  ,  ncc 

aliquam  pcrfonam,adhue  cfict  bcatus  intelligen- 

do  &  volendo :  non  igitur  adlus  intelligcndi  eft 

^tdus  produdliuus, 

Jjicfrt  rtpu-       Itcm  fecund6  fic :  Dicere  fine  contradidionc 

inat  fint     non  poteft  intclligi ,  nifi  rcfpcdlu  alicuius  pro- 

cut  inttllie'  <iu<^^'>f'^-Ut  nec  3<3:io  de  gcnere  Adionis  :  fed  <«' 

rt,  telligere  non  necelfari^  eft  refpecVu  alicuius  pro- 

dudi.quia  inteWgere  non  reqniiit  aliud,nifi  qu6d 

(it  obiefti  praefuppofiti :  igicur,  &rc. 

J.         _    Dicendum  igiturad  quxftionem  ,  quod  pro- 

^tfoUui»       pric  Pater  volens  genuit  Filium  ,  nop  tantiim 

DocUrit.       coniomitanter,ita  qu6i  •  rrtdcclio  Filij  fibi  pla- 

cct ;  (cd  voluntatc  quodammodo  anfcccdcnte. 

VtUt    tffen-  Q.uia  licct  intelligere  Patris  prxcedat  velle,  velle 

tmle frtcedit  tamcn  prjECcdit  dicere ,  ficut  &  intelligere  ;  quia 

dicert  mtio-  dtcere  non  cA  tntelligere ,  \t  ptobatum  cft  ,  ficut 

**  Jptrare  non  eft  z'f//fitamcn  fcquitur  ipfum  dicere. 

*  In  Oion.  Dcclarationcm  huius  pofitionis  quatrc  alibi.  * 

hii;q.i.n.4.       Probatur  bicuitcr  qu6d  Pater  volcndo  pro- 

*^  ^'      ,       ducit  Filium  nedum  voluntatc  concomitantc,fi- 
Tatervoltn-  ,  /-  1      •  1  j 

doxoiuwatt  "^  complaccnte,  icd  ctiam  voiuntatc  anteccden- 

aniectdenre    tcqiioniani  Patcr  pracccdit  Filium,&:  gcncratio- 

lenuit     Fi-  nem  eius  prioritate  originis.  In  illo  priori  eft 

iium.  beatus ,  non  tamcn  generationc  Filij  eft  beatus, 

nec  cxpcdat  gcncrationcm  Filij ,  vt  fit  beatus; 

ergo  antc  genciationcm  Filij  cft  beatnsifed  non 

cft  beatus  nifi  intclligendo  Sc  volcndo  cfTcn- 

tiam  fuam;ergo  ante  generationcm  Filij  vult  Sc 

intelligit  cirentiam  fuam  ;  fed  non  folum  vt  ef- 

fater    vult  icntia  eft,fed  vt  communicanda  Filiojalitcr  enim 

&  '"telligtt  non  omni  tnodo  perfeftionis  cam  intelligcrct; 

e£enimmFt   £^^  intelligcrc  &  velle eircntiam ,  vt  communi- 

nicandum  '  candam  Filio  ,  cft  intel|igcre  &  velle  gencratio- 

friufquum     nem  Filijrquia  gcncratio  Filij  non  eft  nifi  com- 

gtHertt.         municatiq  cllentiz  fuae  ipfi  Filio  ;  igitur  Patcr 

vult  prius,&  intclligit  generationemFilij,  quam 

generet :  &  per  cqnfcquens  volcndo  gencrat  Fi- 

lium  voluntatc  antcccdentc. 

^drtitiontm       Ad    ratiqncs  altetius  opinionis  dicendum, 

frim»m         qu6d  produdio  Vctbi  cft  mcrc  naturalis;ita 

^'"/"'   P*   quod  principium  eft  mcre  natutale ,  fed  tamcri 

■^  ■'  non  fic  niaturajis  ,  quin  ipfam  pracccdat  velle  Pa- 

tris,  ficut  Scintelligere. 

£t  qnando  arguitur  qu6d  a6bus  intelligcndi 

pctficitur  mediantc  conccptu  aliquo  emanante. 

Dico  quod  hoc  falfum  eft  ,  nunquam  cnim 

intelligerc  pcificitur  per   aliquid   produftum, 

quia  non  cft  adus  produdiiuus  ,  vt  praeoftenr 

fum  eft.  Verum  tameii  eftip^d  adio  dc  genere 


Adiionis  non  pcrficitur  nifi  aliquo  produdlo,&  ^Hi»  d»  ge- 

idco  dicere  non  eft  pcrfcdlum ,  nifi  Verbo  pro-  ""■*  -^^*'' 
\    n  nii,quMU  nt 

.*   ,.     ,  /•/•,./-  ^  tftinttlliger» 

Ad  aliud  patet  relponlio  vbi  lupra.  *  ftmfirftrfi. 

Ad  xationcm  principalem  diccndum ,  qu6d  citur  aliqu» 
Patct  vult  generationcm  Filij:&  quando  dicitur  frodulio,. 
quod  nihil  cft  volibile  nifi  bonumiquod  dicitur        "  Oxon. 
ad  fe.  Dico  qu6d  relaciones  in  diuinis  funt  vo-    '  '  , 
libilcs  eadem  volibilitatequaillud,quod  dicitur  ^  ,     ' 
ad  fc,eft  volibilc  ,  propter  omninjodam  realcm  frincifale. 
idcntitatem  culn  bonitate  eficntiali ,  quae  dicitur 
ad  fc,nam  rclationes  in  diuinis ,  vt  paternitas,  &    ReUtionet 
caitcrae  aliae,qua;  funt  caedem  efientia:  funt  rcali-  ^'«'"f  /«»» 
tcr  infinitae,  licet  non  formaliter.  tdentitttan- 

Vcrunramen  relatio  non  cft  primo  volibilis, 
8c  ideo  Pater  non  cft  prim6  beatus,voIendo  gc- 
nerationem  Fitij,  vt  prardiftumcft  :  Si  autcm  in 
quolibct  Prardicamcnto  fit  proprium  bonum,  Sc 
qn6d  relatio  habeat  propriam  bonitatem  ,  ficut 
vult  Commentator  fupra  7.  Ethicorum,  cap.  i.  Commenti- 
tunc  cfl^ct  conccdcndum  qu6d  relatio  eft  per  fe  ^°'' 
volibilis,  non  tamcn  habet  infinitam  VQlibilita- 
tem  formaliter,  quia  non  eft  formalitet  infinita, 
fcd  volibilitatcm  fibi  correfpondcntem. 


QVi£STIO     III. 

yiruw  Beus  fater genuit  Filium 

necefitate  ? 

Vide  Doftorcs  citatos  (^uzftione  ptlma. 

Rguitur  per  Auguftinum  ad  Orejium         l. 
q.  7.  qu6d  Dcus  Pater  non  neccffitate  Argum.  ni- 
gcnuit  Filium :  quia  in  Dco  non  cft  n«-  i«"««»»» 

ccffitas,  &  habctur  in  littera.  "^"  ' 

Contra:fi  non  nccc(Tari6  genuit  Filium,  crgo     Affirmati» 

contingentcr  genuit  Filium  j  crgo  Filius  gcnitus  *"""• 

eft  contingcns. 

Rcipondco,  quod  quia  ablatiuus  coniundus  /*"**  5*?' 
'  L        a.-       r       c  ...  ,.    ftionttafert' 

cum  verbo  acliuo  iignincat  principium  agcndi,  ^^,^ 

vt  ignis  calorc  calcfacir :  &  neceilitas  non  eft  in 

Patrc  principium  formale,  quo  producit  Filium, 

fed  memoria  pcrfcdla;idc6  haec  non  cft  vera,Pa- 

ter  nevejfitate  ,  vt  principio  aiiiuo  gettMtt  FiliHm. 

Si  tamcn  poffit  illc  ablatiuus  coniuugi  cum  tali 

verbo  aduerbialiter,tunc  eft  vera.quia  Patcr  ne- 

ccftariogcnnic  Filiiim  neccflitate  immutabilita- 

tis,fi  autcin  dc  vi  fermonis  non  poflit  fic  accipi, 

tunc  exponenda  cft  per  illud  Aducrbium. 

S  C  H  O  L  I  V  M. 

Iribtu  rationibtu  probat  PatremneceJJkrio ,  c^ 
«9«  contitigenter  preducere  Ftltum.  Expltcat  au- 
tem  neceffiiatem  hanc  ,a'tti]ue  ejfe  necejjitatem  in- 
(uitabilttatis,  non  violenti*. 

Dlcendum  ergo  qu6d'  Pater  neceflario  ge- 
nuir  Filium,&neceffiiace  coneomitante    _  ^.  *. 
genuit  Filium ,  etfi  non  vt  ptincipio  elicitiuo.  qunftionis. 
Hoc  autem  probatur  duplicitcr.  Primd  fic  ;  In  Frima  frM 
omni  conditione  entis  neccflitas  cft  conditio  batie. 
nobiiis,&petfc6^io,  fi  fitei  poffibilis  :  quod  pa- 
tet ,  quia  quando  ens  diuiditur  pcr  aliqua  duo, 
femper  vnum  altero  eft  jperfcdius:vt  cum  diui-  ^x  mtmhru 
ditur  per  caufam  &  caufatum  ;a£lura&  poten-  diuidjnnbut 
tiam,  fempcr  alterum  eftpcrfcdius ,  &pcrxon-  "vnumftmptr 
fequens  nobilior  conditio  eftin  omni  ente ,  cui  *  .      f"^'' 

cft 


.11      QuJEftio  I. 


67 


VT.ilMil), 


♦  Infraq  J. 
n.j.&feqq. 

*  Vidc  io 
Ozon.  d.  X. 
qy.n.ff. 

3- 

TertUfr»- 
batio. 

Trifliciter 
aHio  agentis 
n»tur»lis  fo- 
tt^  imfcdiri. 


*  q.4.n.j. 


*q  I.n.I. 


«q.».n.<. 

^d   argftm. 
frincif»le. 
P»ter  gene- 
rat     ¥iliam 
necefs!t%tt 
ineuitiihili. 


FTenr.quofl- 
lib.5.q.j.& 
io  funima 
att.sy.q./. 


cift  podlbilis.Igitur  cum  ens  diuidatuc  per  neceA 
farium  &  poflibile,&  poffibilitas  non  fit  condi- 
tio  perfcdior  ,  ncccQuas  erit  condiiio  nobilita- 
tis  in  cntc  »  &  ica  in  t[uolibct  entc ,  cui  eft  pbC- 
fibilis  ,  &  cui  conuenit  ens ,  ctiam  cum  diuidi- 
tur  per  produccns  &  produftum ,  &  ratio  pto- 
dudi  non  eft  conditio  pcrfeftior  in  cntc ,  fequi- 
tur  quod  ratio  producentis  Ht  conditio  nobilioi; 
diuidens  ens. 

Icem  arguitur  fic:Illud  quod  eft  nobilitatis  eft 
compoflibile  nobiliori  diuidenti  ens ,  igitur  fi 
mceifarium  ftt  fimpliciter  nobilius  in  omni 
conditione  entis  ,  cui  eft  poffibile  ,  fequitur 
qu6d  eft  compoffibilc  primo  producenti ,  qua: 
eft  difFcrcntia  nobilior  diuidens  ens.  £t  fi  hoc, 
igitur  maximc  cft  compofllbile  primo  piodu- 
centi :  igitur  Patti  non  repugnat  ncccflario  pro- 
duccre  Filium.  Et  haec  eft  vna  via  ad  produdkio- 
nem  neceiratiam  in  diuinis  ad  incra  proban- 
dam.  Scd  oportet  accipcre  in  minori ,  quod 
primum  ptodiicens  non  producitnecenario  ad 
cxtrk,quam  Philofophi  negauerunt,  &  probabi- 
lur  dift.  8.  *  Hanc  rationem  quarc  diftinSl.i.  * 
vbi  fit  ad  probandum  conclufionem  prsdi^am. 

Itcm  icrtio  fic:  Agens  naturale  nonagit  con- 
tingenter ,  nifi  altero  iftorum  trium  modorum; 
vd  quia  depcndct  in  agendo  a  fupetiori  agen- 
te  i  vcl  quia  eius  zdtio  poceft  impediri  per  con- 
trarium  agens ;  vel  propter  indifpofitionem  paf- 
fi  &  materiae,  fi  requirat  paiFum  in  quod  agac: 
fcd  Pater  naturaliter  generat  Filium  ;  igirur  non 
contingenter  producit  Filium  ,  nifi  altero  ifto- 
rum  trium  modorum  ,  poflet  impcdiri  fua  gc- 
neratio  :  fcd  hoc  non  contingit ,  non  enim  pri- 
tno  modo  fieri  poceft  ,  quia  non  habet  aliquod 
agcns  fuperius  ,  nec  aliud  extra  ,  vc  probatum 
cft  diftiaiiione  fecunda ;  *  nec  voluntatem  ad  in- 
tr^,quianon  gencrat  yoluntate ,  vt  principio  eli- 
citiuo,  fiue  produ(fbiuo ,  vt  pr.?oftenfum  Cithac 
diftin£l.6.  *  Necfecundon>odo,quiaagens  con- 
trarium,quodpoteftimpedire,  oportet  quod  fit 
perfeftius,&  fortius,quod  non  contingit  in  pro- 
pofito.  Ncc  tertio  modo ,  quia  non  producit  Fi- 
lium  dc  matcria,  vel  quafi  materia ,  vt  prxoften- 
fum  eft  difttncHone  quinta.  *  ergo,&c. 

Ad  au^oritatem  Auguftini  in  contrarium  di- 
cendum ,  quod  Pater  non  genuit  Filium  necef- 
ficate  violentias ,  ficut  inteiligit  Auguftinus  ,ta- 
mcn  genuit  Filium  nec^ffiiatc  incuitabilitatis. 

DISTINCTIO    VII. 

QV^STIO       I. 

Vtrum  fotentiagenerandi  in  Patrejit  ali^ 
qttid  ahfolutumiVel  refpeBitwm  ? 

AUof.  i.^  7.41.  membr.i.  D.Thom.  i.^.  ^.41.  »rtic.6. 
H.Boa^neat.hicartit.i.q.i.  Richard.  ^.  i.  Hcntic.i» 
fumm»  »rt.^-j.q  1. 

I  Rc A  diftinftioncm  feptimam.quae- 
xnm.Plrtim  potentia  gener.indi  tn  Ta~ 
tre  fit  aliquid  abjolutum  ,  tiel  reffe- 
cliuum  > 

Gandauenfis  ponit  qu6d  eflentia  in  Patrc  cft 
principium  piodacendi ,  non  tamen  iuquantum 


cffentia  ,  fed  fnqaant^ni  determinata  pec  refpe- 
6lus ,  ita  qu6d  refpe<%us  £t  principiam  decetmi- 
natum,non  elicitiuum. 

S  C  H  O  L  I  V  M. 

Sententiam  Henriti  afterentii  ejjfentiam  tjfe 
frinctptum  quo  generationis  ,  fed  determinari  fer 
relationem  ,  reijcit  DoEior  quinque  rationibw^ 
deinde  reconcitiat  opiniones  fanSli  77joma,(^  /Jen- 
rici,  afteritque  potentiam  generandi  in  diuims  ac- 
ceptam  pro  fundamento  remoto  effe  quid  abfolu- 
tum,nirnirtiju  ipfam  ejfentiam  ,  qusi  efl  principtum 
formale  producendi,ex  fe  fufficienter  determinata; 
fed  vtproxime  exeat  in  attum  requirere  proprie- 
tatem  perfonalem,nen  vt  determtnantem  effentiam 
ad  producendum,fed  ad  conftituendam  inpotentia 
propinqua  vt  producat. 

COntra,  quando  aliqnid  eft  indeterminatura 
ad  aljqua  produccnda  indeterminatione 
potcntiae  a6liuae,ex  fe  cft  fufficientcr  determina- 
tum  ad  quodcumque  illorum.fcd  eflcnria  diuina 
fi  fic  dctetminaca  re(pe(5lu  produdlionis  Filij,hoc 
eft  indcrerminationcpotentiae  ad^iuae :  ergo,&c. 

Ad  cuidentiam  huius  declarationis,prim6  de- 
claratur  diffcrencia  incec  indetecminationcra 
gotcntiae  adtiua: ,  &  potentiac  paffiuac  ad  focmas, 
quam  declarationem  qua;re  alibi.  *  Deinde  ex 
hoc  probatur  maior  quadrupliciter.  Primo  fic: 
quoniam  iudeterminatio,  quae  eft  addifparata,& 
non  ad  concradidloria ,  non  impedit  agere :  fbla 
cnim  ilb  indecerrain.itio  ,  qu£E  cft  ad  agctc  ,  & 
non  agcrcimpedit  .igcre,  &  non  illa,quas  eftad 
difparata ,  vc  patct  dcSole:  fed  indcterminatio 
potentia*  ai5biua»eft  huiufmodi;  potentia  enim 
a£Uua  Solis  quamuis  fit  indetcrminata  ad  pro- 
ducendum  herbamj  vel  aninial,eo  quod  eft  cau- 
fa  dtquiuoca ,  non  tamen  eft  indetcrminata  ad 
producendam  herbam  ,  vel  non  producendum: 
imo  pofito  pallb  dcterminate  pioducit  herbam; 
igitur,&c. 

Secundo  pcobaturilla  maioc  fic:potentia  afti- 
ua,  fi  ellct  tantum  huius  eftcdlius  produfti ,  eflet 
dccerminata  ad  produftionem  huius  e{Fedus:fed 
fi  habet  virtutcm  produdiuam,non  fblum  hu- 
ius,fed  fiifficiemcrad  produccndum  .niiud,  nihil 
tollitur  dc  caufalitate  fua  cerpcdu  huius ;  igicuc, 
&c.  vt  habcs  alibi.  * 

Item  tertio  fic:inJetetminatum,quod  eft  priiis 
dcterminatum,  quam  per  relationcs  ,  non  requi- 
ric  detetminari  per  refpctflum ;  fubiedum  enim 
includic  praedicatum  :  fed  eflcntia ,  fi  cft  princi- 
pium  produdliuum  ,  priiis  cft  dctetminata  ad 
producendam  ,  quam  per  rclationcs  determine- 
cuc:igituc,&c.  Minor  pcobatur,quiia  cllentia  ,  vt 
eflcntia,non  potefteflc  principium  plurium  pro- 
dutSlionum  eiufdcm  rationis,  decerminatur  au- 
tcm  ad  plurcs  produdioncs  per  imelledum  Sc 
voluntatem,quz  prsccdunt  relationcs.quacfunt 
formaliter  perfcdioncs  infinita;  in  Dco,  relatio- 
nes  autem  non;igitur,&c. 

Itcm  quacto  ;  Quando  aliquid  eft  indfctecmi- 
natum  potentia  a<Skiui  ad  duo  produ<^a ,  ordine 
quodam  cx  fc  dctcrminatHr  ad  illa:quia  cx  fe  de- 
terminatur  ad  primum  ,  &  pofito  primo  deter- 
minatuf  ad  fecundum :  fic  eft  de  eflcntia  diuina 
tcCpeSta  produiSionum  perfbnarum. 

Itcm  quinto  fic  :  rclatio  eft  per  fe  entitas ,  & 
fotma  operantis ,  &  fi  cum  hoc  eft  principiura 
F     4. 


Rtticitur 
Henr. 


1. 

Diferentta 
fetenti»  a- 
Siut  ^faf' 
ftu». 

*  In  Oxon. 
hicn.5. 
M»ior    fro- 
tur. 

InJettrmi' 
n»ti»  c»uf» 
ad  diffarata 
non  imfedit 
adioneoi. 


Trolatur  ta- 
dem  tiiaitr 
fecund». 


^  Ibidein  ia 
Oxon.n.£. 


5- 

Terti». 


QuartX, 


§luint».- 


68 


Libril.    DiftinaioVIL 


•  Ibidem  in 

OXAO. 

4. 

Rtfiluth 

Ttttnti»  tri' 
fUx. 


tttint!» 
frincifi^m 
»ten4i 
fltx. 


du- 


f^Htmoda 
f/t  d»mn»tn 
fli   poienti» 
»d  bene  ofe- 
rtmdHi», 

'ReconciliM- 
tnr  D.Thim. 
ir  U^nr. 


determinatu«B  adoperationcm  •,  igitur  habet  ra- 
tionem  duplicis  principi):vt  cnim  cft  forma  op» 
tantis.fic  eft  prioi: :  vt  autcm  cft  quo  dctcrmina- 
tur,fic  cft  poftcrius ;  ergo  ,  &c.  Alia  argumcnta 
quqere  alibi.  * 

Rcfpondeo  tandcm  diftinguendo  de  potcn- 
tia,  vt  patet  ibidcm.  Vno  rnodo  dicitur  potentia 
Logica,&  ifta  dicit  non  rcpugnantiam  cxtremo- 
rum  ,  &  hoccft  potentia  in  diuinis  rcfpcftu  gc- 
ncrationis,quianon  rcpugnat.  Secundo  potcn* 
tia  Jiuiditur  contra  adum  .*  &  ifta  non  eft  in 
Dco.Terti6  cftpotcntia  rcalis,  qus  dicit  princi- 
pium  agcndi ,  vel  patiendi.  Deinde  hasc  accipi 
poieft,  vel  prxcisc  pro  principio  fotmali  produ- 
ccndi ;  vcl  pro  eodem  eti.;m  principio  formali 
produccndi  cum  omnibus  concurrcntibus  ad 
poflibilitatcm  agcndi ,  fcilicet  cum  potentia  ad 
agendum.  Piimo  modo  ftat  imponibilitas  agett- 
dijvbi  non  cft  poflibilicas ,  fccundo  modo  agen- 
di  ,  vt  patct  in  damnatis  ,  qui  habcnt  formale 
principium  ad  benc  volcudum  ,  fiuc  ad  gratiosc 
volcndum,  vt  iniclledum  &  voluntarcm ,  &  ta- 
racn  non  poirunt  gratiosc  velIe,quianon  ha- 
bcnr  omnia,qu.T  concurrunr  cum  piincipio  for- 
mali  ad  gratiose  voiendum  ',  Eflentia  igitur  cft 
principium  formale  ad  prodncendum  ,  &  ex  fe 
fuffijientcr  determinata,  fed  non  potcft  exire  in 
adum,nifi  concurrente  proprictatcperfonali.  §1 
fic  fortc  poflimt  illx  opinioncs  concordari ,  nec 
vidcnturcontrariari,niu  in  veibis,  fcilicc'.,qu6d 
rclatio  ifto  modo  dicatur  concur^-cro  ad  piodu- 
ftioncm,non  vtdetciminarcffcMi.im  ad  produ- 
(Cendum  ,  quia  cx  fe  fufficicmct  Jetcrminata  eft, 
vt  probatum  eft  :  fed  vt  ftat  iii  potcntia  propin- 
*  In  Oxon.  <liiaad  produccndum,quacrc  diffuse  vbi  fupia.  * 
hic  n.  4.  &  Ad  vnam  rationem  contra  opinioncm  Tho- 
fcqq  m2,&  noftr.im,quaE  cft  hic :  Omnis  forma.qiux 

cft  fufficicns  principiumalicuius  adlionis,  fi  po- 
tcft  pcr  fe  clfcjpotcft  per  fe  agcre;dico  quod  hxc 
eft  vera  de  illaforma  ,  qit«  eft  principium  fuffi- 
cienterelicitiuum  afti'  nis,fa(flinnis,(iue  produ- 
(^ionis,  lefpedu  alicuius  diftindi:aliter  non.  £t 
hoc  oportet  addcre.quia  omnis  prodn6tio,3dlio, 
fiue  fadiiojcft  rclpcfku  alicuius  diftincSki,  &  idco 
forma ,  quae  cft  per  fe  principium  produdlionis, 
non  poteft  pet  fc  agere,  fi  fit  per  fc,nifi  fit  rcfpe- 
dualicuiusdiftinfti.  Sicautcm  cft  minor  falia; 
quia  ciTentia  diuina  non  cft  principium  produ- 
Aionis,rcfpe(flu  alicuius diftindi  ad  intra,nifi  vc 
eft  in  fuppofito. 


QV^STIO     II. 

Vtrum  Filitu  fofit  generare  f 

Alenf.  i.p.q.^T.tntmh.%.  D.Thom.  i.^.  q.4,*..»rttcg. 
Richard  t.i^to.^. I.  D.Bonauent.  ^  i.  Durand.iM. 
JioAot hic  if.vn:f*,n\7.&  d-^o  ^  qu«dl.t.  Vafqucz  i. 
pd.igf.    Suarcz  i.^.fw^. }.».4.y.(^  10. 

T  R  V  M  filius  poflit  gcncrare  ?  Qu6d 
fic  videtur.  Ad  Hebraeos  primo  ,  lo- 
quens  de  Filio  zix',Pmans  omnia  ve>bo 
virtut^iTfHJe:\gnui  Vcrbum  habct  vnde  poflitge- 
nerare;i?itur  generat,  fiuc  generauit. 

Itcm  fecund6  fic:Auguftinus }.  contra  Maxi- 
minum  cap.n.&  ponitur  in  litera:F»/»««  non  ge- 
f>Hit,non  ^Hta  »onpotuir,/id  tjHia  non  oportmt,Ced 
du5negationcsaequiualctafiirmacioni:igitur,&c. 


D.Thom.t. 
p.S.41  art.^. 
Inflantia  re- 
fellitur. 

fnneipiMm 

f»ilittum  efi 
reffectu»lte~ 
rius  k  fe  di- 
fiinch. 


I. 

Arfprimum 
etf^rmatiuU. 


Secundum. 


Itcm  tertio  fic:Filius  crcatus  poteft  generare,  rtrtium. 
&  hoc  eft  pcrfcftionis  in  illo ,  quia  habct  natu- 
ram  aequ^  pctfcdlam  cum  gcnerante  ;  &  hoc 
etiam  vult  Philoibphus  4.dc  Gcncr.Animal.c.i.      Aiiftot. 
fed  quod  eft  perfedionis  in  filio  creato  verius 
compctit  Filio  incrcato;igitur,&c. 

.Contra,  in  fempi^rnis  non  difFert  ejft  a  pojfe,  Neg»tiuim. 
ex  tertio  Phyficorum,  tcxt.ji.igitur  fi  Filius  po- 
tcft  generarcicrgo  aftu  gencrat,&  fic  erunt  plu-     *""°** 
rcs  pcrfonae  in  diuinis  quam  trcs. 

S  C  H  O  L  I  V  M. 

RefolHtt  FiliHm  non  pofft  generare ,  e^uia  vnitu 
rationif  vna  eji  produclio  in  diuinu  ;  &  quia  ada- 
quat  produSlio  principium  produSliuum.  Deinde 
explicat  tria  dubia ,  ^  demum  docet  cjuomodoge- 
neratio  diuina  conuenit  partim  cum  aSiiont  mma- 
nenti ,  &  farttm  cum  tranfeunti. 

REfpondeo,qu6d  Filius  n6n  poteft  gcnerarc,  %, 

ncgando  primd  potcntiam  Logicam  ,  qu«  TiUu*  nequit 
fignificat  non  repugnantiam  extremorum ;  ficut  gtntrart, 
cnim  (ignificatur  quod  haec  propofitio  eft  im- 
poflibilis,F(/»«^M^«r,  &  verum  eftproptcr  re- 
pugnantiam  extrcmorum,fimiliter  vcra  cft,fi  nc- 
gacio  negat  potentiam  rcalcm ,  fiue  ncgctnr  po- 
tentiain  ratione  principij  rcaHs ,  quia  Filiusnon 
habct  potentiam  rcalcm  ad  iftum  a^um  gene- 
randi,quamuis  habeat  ad  a£lum  alium.  Hoc  au- 
tcm  probatur  fic :  Filius  non  poteft  generare  ea- 
dcm  generationc,qua  Pater  gencrat,quia  eft  ter-  F«7«w    nm 
minus  illius  gcnerationis ,  &  idem  non  poteft  ^*"y* 'f**"* 
feipfum  gigncrc:ncc  alia  gencratione.quia  quae-  ^^"'J^flTel^t 
cunque  produdio  vnius  rationis  cantum  eft  vna  yater  gene- 
in  diuinit,vt  prii^s  probatum  eft  diftindl.  fecun-  rarenec»Ua. 
da  *  ,  quia  quodlibet  tale  eft  hoc  in  Deo.  Et  hic  * ^- ^•°'*» 
poffct  pcrttadari  illa  difficultas ,  quae  ibi  fbluta 
cft,de  adza[uatione  produ(flionisad  principium 
produ(5tiuum  :  igitur  fequitur  quod  Filius  nulla 
potentia  poteft  gcnerare. 

Scd  hic  funttria  dubia.  Primum  cft.quomodo  ». 

potcrt  fuppofitum  habcrc  principium  pcrfe(flum    Tri»  dubia 
produccndi  ,  &  immcdiatum  ,  non  impcditum,  eno^antur. 
iiec  exigens  palfum  ,  &  tamen  q«6d  illo  princi-  ^^ i'»"»/"- 
pio  non  poffit  producere?non  cnim  vidctar  po-  ©|.7r,  -verbi 
tcnria  agendi  excludi  ab  aliquo  adiuo,  nifi  pro-  fuppofitum 
pter  defc(Stum  alicuius  iftorum  ,  vt  patct  indu-  non     pttefi 
cendo;cum  igitur  Filius  fit  tale  fippofitum,  po-  g*^**'*"' 
tifllme  videtur  ipfum  pofic  gcncrare. 

Sed  hic  diccndum  quod  ifta  difFerunt :  Forma  $giMitur. 
eiufdem  rationis  efi  prtnctpium  aitionis  eiufdem 
rattonis ;  &  Forma  in  ifuolibet  eiufdem  rationti  efl 
prtnciptum  aSlionit  eiu/dem  rationii.  Primapro- 
poficio  eft  vcra ,  nifi  forma  fit  imperfcdta ,  cillm 
conucniat  formae  fccundum  fe;  Secunda  autein 
propofitio  fequitur  ex  prima  in  creaturis ,  quia 
non  cft  alia  forma  vnius  racionis ,  nifi  tantum  in 
vno  fuppofito,  &  non  in  duobus  ,  &  ide6  eft  in 
fuppofito,  vt  eft  conueniens  a£lioni.  Sed  pofito,  si  vna  ftf 
per  impoinbile,qu6daliqua  vna  forma  efiet in  m»  ejfit  m 
pluribus  fuppofitis  in  crcaturis ,  ita  qu6d  eflet  P^-pbut  fup' 
adzquatc  communicata  vni  ab  alio  eadem  nu-  ^y'"*     "** 
mero,  tuncellctraliaincreatunsilla  propolino  ,„  etnmbus. 
fecunda.  Vt  fi  calor,qui  cft  in  ignc,c(Ietcommu- 
nicatus  ligno  adxquat^,  hoc  eft,  qu6d  calor  dc- 
tcrminatctur  ad  hanc  calcfa(5tioncm,impoffibile 
elTcc  hoclignum  habcns  iftu  calorcm,calcfaccre: 
quia  non  prima  ca!efa£):ione,cum  eius  fit  icrmi- 
nus,&  producacur  per  illam  calefadtioncra  ;  nec 

alia 


Qu^ftio  II 


69 


♦s-j"-j. 


*  i.  i.  q.  7. 


4- 

ttndtm. 

An  Ttlius 
bMiiitptuu. 
tiam  gnt- 
nutdi. 

^udfefri' 
hitMr, 


StUtititr, 


Jn  TiUt  M» 

*fi   p$tinti» 
gtnirandi , 
^quMtit 


aIsii«tlef«&iont  *  quu  t>o£tum  dlqu^  ilii  ca- 
loriadcquata  iic  hzc  calefaAio,  id  eft,  quM  de- 
ccrmiaetur  ex  (e  ad  hanc  cale^ionem.  Sic 
eniro  incelligo  principdum  producendi  adzquari 
«licui  produdiofii ,  quando  determinacur  ad  ii- 
lam,  patet  (upra  diftin^^.  i.  *  non  quia  potentia 
fiu  Gx  exbaufla,  per  illain-,  nec  habeat  terminum 
iemper  diftindum,  vt  prot>acum  eft.  * 

£x  hoc  igitur  pacec  qu^  quando  aliqua  for- 
tn*  eft  in  diuccfiis  fupfoucis  ordine  quodam ,  ita 
qu6d  ViMim-  eorum  communicac  eam  adzquace 
altcci>iilud  nippoiicum,cui  adxquate  communi^ 
cacur  iic ,  non  poceft  per  iliam  formam  agere. 
ncc  producere.  Sic  autem  eft  in  propoHto,  quia 
fbrma,qu2  eft  pcincipinnft  getterandi,communi-r 
canu  adsquate  Filio  a  Patre.iSc-ideo  io  Filio  non 
cft  principium  genetaitdi.  Vnde  iaFilio  illud 
quod  eft  prinetpium  generandi  ,.eft  impeditom 
ab  intra ,  quia  racio  fuppoiiti ,  ia  quo  eft  naui*' 
ra ,  non  eft  conueniens  taii  zStioxii ,  icd  ei  talis 
a^Uo ,  (iue  produ^lioi  repugnat,  vc  iam  dedara- 
tum  eft; 

Dubicatia  ver6  fecunda  eft  ifia:An  Filius  ha- 
beat  potentiam  generandi,(iue  an  iu  Filia  (it  po- 
temia  genetandi? 

£c  videtur  quod  (ic:qnia  in  przdicatione  prar- 
cifa  cuicunque ,  repugnat  przdicaium  &  fubie- 
ftumjfed  hsceft  praedicatioprsciia^irj^/i/M  eii 
foumia  gtntrAndi.  Qin'a  vc  didlura  eft  inqu«- 
fti<Me  prscedcnci ,  edentia  przcise  cft  princi- 
piutn  producendi,  non  prout  eft  dctcrminatum 
aliqua  proprictate.  Si  igitur  Filio  icpugnct  po- 
tentiagenerandi,  fibi  repognabic  habckC  eilen- 
tiam,  auod  faifum  eft. 

ReK)ondeo,qu6d  hkc  ab(olutc,faifa  e(i ,  Ft- 
lim  habet  potenti/mgtnera"di,Sc  non  eft  diftin- 
gtMnda  fecundiim  compoiitionem  &  diuiiio- 
nem ;  nuic  enim  nulius  lerrao  tahs  ciTet  deter- 
tninate  verus-,vt  album  habct  potentiam  diigre- 
gandl-,&  calidura  potcntiam  caiefaciendi. 

Vnde  fciendum ,  quod  quando  ahqua  fbrma 
nataeft  inefle  alicui  formaiiter,(i  (ignificetur  (i- 
bi  conuenire  in  abftraAo,(igni6catur  formaiiter 
haberi  ab  ilio,&  non  folura  per  identitatem,(iue 
per  circumincc(fionem,aut  aiiquo  tali  modo,  vt 
patet  cum  dicitur  ■,  paries  habet  aibedinem,  (iue 
albedo  ineft  parietijigitur  cum  potentia  nata  (it 
fbrmaiiter  incflc  potcnti,  (ine  agenti,  &  produ- 
centi,&  (igniiicatur  (ibi  inefle  in  abftradlo ;  crgo 
formaUter  (ignificatur  haberi  h.  Filio ,  (i  denoce- 
cur  conuenire,&  non  Colnm  per  circuroincedio- 
nem  ;  (ed  quando  gerundium  coniungitur  cum 
principio  adiuo ,  quod  formaiicer  denotatur  ab 
aUquo  haberi ,  notat  aAum ,  vt  egrcdientem  ab 
eodem  fuppoiico ,  a  quo  taie  principium  forma- 
liter  denotatur  haberi,propter  quod  non  conce- 
ditur  Fiiiuro  habcre  fcientiam ,  (iue  voiuntatem 
eenerandi » (icotconceditur  fcire  generationem, 
uue  velle  generationero :  tiec  conceditnr  Filium 
habere  (cientiam  creandi ,  (ictu  conceditur  Fi- 
lium  fcire  creationem.  lungantur  igitur  ifta  duo 
fimul,  (icut  cikm  dicitur :  Fuius  habec  potentiam 
jgenerandi ,  &  in  Filio  eft  potentia  generandi  Ci- 
gnificatur  potentiaformafiterconuenire  Filio,& 
fbrroaliter  iuberi  ab  ipfo  per  primuro  &  fecun- 
fium  eecundiuro  conftruAum  cum  fbrma  ali- 
cuius  (uppodti,  cui  forraaliter  ineft,  &  (ignificac 
a&um  egredientem  ab  ip(b.  Igitur  (ic  dicendo, 
Filim  hnhtt  fotentiam  generandi ,  (igniiicat  Pi- 
lium  exetcere  adlu  gcnctan(ii:&  quia  hoc  ialfum 


eft .  vt  praBoftendinf  eft ,  ide^  ab(blute  h\&  eft 

hzc:Fii(iM  babet  pttentiMm  gtnerMtdi. Et  hac  ti- 

detur  c^Tc  intencio  vnius  antiqui  Dofkoris  *  pro  *  D.BoA.hl« 

dubitatione  literaii,vt  patei  intuenti  iprum,& cft  ?•*• 

intentio  Magiftri  in  Utera  ,  quare  non  habet  fi- 

lius  potentiam  generandi. 

Ad  fationes  igitur  illius  dubitationis  ,  dicen-  AdfnbMio^ 
iasa  eft  qu6d  Minor  eft  fal(a ,  quando  dicituc  mt, 
qu6d  hic  eft  prasdicatio  prarcifa  ,  ejfenttA  efi  po- 
tentiagenerandt,Dico,(iu6d  imo  eft  truncata,  nifii 
dctcrminetur  (ic  ,  efentia  efi  buic,  fcilicet  Patri, 
potinttagenera»di,(^\i\i  non  cft  perfefta,  nifi  ex- 
plicetur  fuppo(itum,i  quo  zGtva  (ignjficatus-per 
gcrundium  egreditur.Vnde  non  eft  pcrfecla.nifi 
•coiTiparetur  gerundium  ad  fuppoiitum,  ^  quo  (i- 
gnihcat  zQcam  egrediendi. 

Patet  per  haec  refponiioad  iliud  (bphi(ma:ef- 
(cntiaeft  in  Filio  ,  eirentia  eftpotentia  generan- 
di^  ergo-potcntia  generandi  eil  in  Filio  :  quia  v^ 
comparatur  eflentia  ad  e(IeinFilio,(ibi  cxtranca- 
curpocencia  generandi ,  ci!kro  (it  in  Filio ,  (iib  illa 
ratione.fub  qua  repugnat  Hbi  potentiagencran- 
di,  vt  praeoftcnium  c(t. 

Tcrtia  vcr6  dubitatio  cft  ifta  j  quoniam  in  »^ 

quocunque  eft  generatio  adiua ,  illud  potcft  gc-  Tirtimm  dit* 
nerarc;(ed  in  Filio  cft  generatio  adtiua,  ergo,&c,  bium. 
Maior  patctjquia  in  quo  eft  aliqua  forma ,  illud  Sif*'«    '»'- 
poteft  dici  talc  fecundum  illara  forraam ,  vr  in  ^**"     '^" 
quoeftalbedo,potcftdici  album.  Minor  proba-  ^^IJr,t^!^ 
tas^  quoniam  generatio  adiua  non  eft  aftus  im-  rati*  tt^iiut, 
mancns ,  quia  quando  aliquid  eft  a^us  imnu- 
nens,tunc  aftio  &  termimis  a<flionis  (iint  fbrma- 
iiter  in  eodera :  Filius  autem  (ic  non  eft  in  P^ 
tre,  quia  tunc  non  clTent  dua  peribnx  ,  iicct  ta- 
mcn  per  circumincefllonem  (it  in  eodem  Patre: 
crgo  gcneratio  z€tio  eft  tran(iens:tali$  autcm  eft 
in  eo,  in  quo  eft  terminus ;  igitur  in  Filio  eft  gc« 
nerario  a^iua. 

Rcrpondco,  qu6d  gencratio  aftiua  non  eft  in    Gtmer»tU 
Filio,quod  probacur  dupliciter.  Primo  (ic;oppo-  »i}fu»    »«« 
fitac  relationes  originis  non  funt  in  eodem  (up-  '^  '"  ^''"- 
poiito,  quia  nihil  gignit  fe ;  fcd  generatio  paflio,  ^^''"*""'f^" 
fiue  padiua.cft  inFilio;igitur  non  genecacio 
aAiua. 

Item  fic ,  generatio  adiua,vel  eft  idcm  Pater,  Steundt. 
nitati,qiK>d  verius  credo,vcl  fi  non  eft  eadcm  fi- 
bijfaltcm  eft  proxima  ratio  fundandi  rclarioncm 
paternitatis,  quia  quamuis  relatio  non  fit  funda- 
mcnturo  relationis  realis ,  potcft  tamcn  eiTe  pro- 
xima  ratiofundandirelationem.Si  primomodo, 
habctur  propoficum,qu6d  fit  in  Patre,  &  non  in 
Filio:  fi  (ecundomodo,  adhuc  habctur  propofi- 
turo  ,  aliter  enim  non  cllct  proxima  ratio  fun- 
dandi. 

Ad  rationem  igitur  in  contrarium ,  dicendum         ^. 
eft  quod  adio  immanens  in  crcaturis ,  8c  cius  AdrMitntm 
rerminus  habent  idem  pro  agente  &  rccipicnte:'  *'*  ttntr*- 
(ed  adlio  ibi  tranfiens  ,  &  eius  terminns  habent  ''"'.'"• 
aliud  ab  agente,  quia  faltem  eius  tcrminus  eft  in  {f^* Z'*,^. 
recipiente,&  non  in  agente.  Nulla  ver6  aAio  re-  m»ntni  ^u*.. 
cipitur  in  fuo  tcrmino ,  ita  qu6d  iranfit  in  fuum  m-^dt  difi' 
terminum,quia  tcnerur.quod  aAio  tranficns  fc«  '*"''• 
cundum  communem  opinionem  fit  eadcm  rea- 
liter  motui,qui  eft  in  mobili,  quidquid  fit  (ccunt 
dum  vericacem.  In  gencratione  Filij  nuilaponi- 
tur  materia,dc  qua  Filius  generetur.  Nullo  igituc 
modo  generatio  adliua  io  diuinis  eft  in  aliquo 
extra  agensiigicurgencratio  a6^iuaeft  immanens 
in  Patre  generante ,  ficut  in  diuinis  poteft  efte 
aiiqua  a(^io  immanens  ,  (ed  non  fequitur  qu6d 

cius 


70         Libri  I.   Diftindio  V II. 


Curtnrininui 
^iihnis  im- 
r/)^n^ntiifit 
ifnmnnins 

iti  ^reittHris. 


GtnerMto  m 
'diHinh  no  tfi 
fropriiaci  0 
immnneis 
tifc  trartfiis, 
ftdpAf.im 
eonnentl  cum 
t,tr»qM. 

7- 

jfd  at^nmen 
tum  pri/nnm 
principale. 

jtdJefHndu, 


i»fi»tttitt. 


loljtitMr. 


Ad  ttrtiuw. 


Auguft. 


eiu5  tcrminus  fit  imraanens.  Nam  in  creaturis 
adio  immaneas,&  tcrminuscius  funt  in  codem, 
quiatermiui  ?6lionum  immanentium  incrcatu- 
ris  lunr  foima:  inhacrcnics ;  &  idco  neccirario 
fanr  in  codem  fpfiDaliu  t.fcd  fic  non  eft  in  Dco ; 
Nam  ^enevano  acliuA  cft  ad  tetminum  fubfi- 
ftentem,  id(.o  non  opmict  vt  huiufmodi  termi- 
nus  (ii  formalJtcF  in  eodc  n  cum  f»a  adionemcc 
fequiturc  concta ,  fi  tc.minusaiftionis  ell  cxcra 
ageutcm.igitur  non  cftadtio  in-.mancns,fcd  tran- 
fiensiqiiia  tcrminus  adionis^quae  eft  cxtraagens 
crcatum.requirit  fccum  ineodem  adionem,qua 
producitur,  hoc  eft,quia  huiufmodi  adlio  requi- 
ric  natuiaipjnqua  reiipi'ur,quodnoncontingit 
in  propofito.  Vndc  gcncraiio  acliua  in  diuinis 
ccmicnit  cum  adione  immanente  ,  quia  cft  in 
fuppofjto  generantcjconuenit  autcm  cum  adio- 
ne  tranfcunte  quia  terminus  cius  eft  cxtra  .'gen- 
tcm.Ideo  gcncraiio  a^tiuain  diuinis.ncc  cftpro- 
pfiau<5iio  immancns.nec  aftio  tranficns ,  qiioad 
vtramquc  condiuoncm  requifitam  ad  adionem 
immancntcm  &  tranieuntcm  in  crcatis  ,  fcilicet 
quoadconditionem  ex  partc  adioi.is,&  termini 
in  vtiiqiicadlione. 

A J  rationcm  prmiam  principalem  dicendum, 
quod  intclligcndus  cft  /.poftolus  dc  verbo  vir- 
tuofb,  fcu  de  virtute  &  potentia  ad  creandum,& 
fic  tota  Trinitas  habet  vcrbum. 

Ad  fecundum  cum  dicituc  quod  FUitunon 
genuit ,  »0«  cjuia  non  potuit ,  ibi  accipitur  ncga- 
tio  infinitans ,  quia  non  cft  in  vfu  nota  infinican- 
di ,  vc  fic  diccrecur  ,«0«  ejnia  impotuit.  Vndcpo- 
nitur  ibi  ncgatio,quia  non  habctur  ibi  infinitura 
aptum  natum  ad  iignificandiim. 

Si  dicatut  ad  negatiuam  de  praedicaro  priua- 
tofcquitur  affi'mjtiuadc  prxdicaro  finito,  fiue 
negatiua  depi^dicato  iimnitQ  :  vt  fi  Socrates 
non  eft  iiiiuftus  ,  crgo  Socraics  non  cft  non 
iuftus. 

Diccndura  quoJ  non  cft  vcrum,  quia  non  fc- 
quitiir.lapis  non  eft  ca:cus,vcl,fi  hcec  diccrc,non 
cft  iiniidcns  j  crg''  '^pis  "on  cft  non  vidcns,  quia 
fic  fcqueretut  quod  lapis  efter  vidtns. 

Ad  lerrium  dicendum  .  qnod  in  Filio  creaco 
e(l  peifedio  fupplensimperfc6lionem,pofrc  gc- 
nerire ,  fccundum  quam  communicacnr  nnpcr, 
ftdiojquia  cnim  natura  creaca  non  poteft  fe  fuf- 
ficientcr  communicarc  in  vno  fuppofico  ,  idco 
fupplcns  iftam  imperfeftioncm  communica- 
tam  vni  fuppofico ,  in  illo  eft  principium  com- 
rnunicandi  fe  alteri  flippofitoifed  pcrfcdtio ,  qixa 
communicacur  imperfcdlio  ,  non  eft  in  Dco  po- 
ncnda  ,  qualis  cft  ifta ,  qus  ponicur  in  Filip 
creato. 

mmmmmmm 

QV^STIO     111. 

Vtritm  getieratio  diuina  Jit  vniuoca, 
vel  aquiuoca  ? 

Vide  DoHores  eitatos  eiiuJHone  /tntecedenti. 

'^^  Rgvmenta  probancia ,  quod  fic  vni- 
uoca,  qusrc  alibi  *  in  quaEftionc  vnica 
,^  ^  diftiriftione  fcptiraa. 
Contra  ,  Auguftinus  6.de  Trinit.cap.vlt.  lo- 
qucns  de  Filio  quod  cft  imagoPatriSj  dicit  quod 


iSla  imago  efl  omni  modo  fimilis  jP^mjigitur  non 
eft  ibi  aliqua  ratio  xquiuocationis,&  pet  confe- 
quens  cft  vniuoca  gencratio. 

S  C  H  O  LI  VM. 

Refoluit  gentrationem  in  diuinii  effe  maitime 
vniuocam,  (juiaeadem  eft  naiura  ingenito  ,  &  in 
generante ,  &  quia  terminm  eft  (tque  perfeUtu  in 
produBo,atque  in  producente.  "Deinde  docet  vlti- 
ma  difiingyentitnplnidifftrre,  quam  dtftinEia :  & 
demum  «ftendit  non  tfje  tdem  altqua  diftmgui,  & 
hahere  repugnamiam. 

R£fpondeo,qu6d  cft  maxime  vniuoca  >  quod 
probatiu  tripliciter.Primo  fic :  in  fuppofico 
gsntrancc  &  genico  cft  nacura ,  &  propriccas  in- 
diuiduahs:anc  crgo  vniuocatio  generacionis  de- 
bec  actendi  pcnes  nacuram,vt  diftinguitut  contta 
proprictatem  indiuidualemjaut  pcnes  propricta- 
tes  indiuidualcs  m  gcnctance  &c  genico.Si  primo 
modo  ,  maximceft  vniuocahsec  generatio ,  quia 
haec  eil  maxima  vnitas  naturae  in  gencrante  ,  & 
gcnito :  Si  fccundo  modo  ,  nulja  erit  gencratio 
vniuoca,  quia  propnecates  indiuidualesfuntpri- 
m6  diuerfx  ,  &  vniucrfahteromniadiftingucn- 
ria  vlrima  funt  prim6  diueifa.vt  pacet  ex  ^.&  j. 
Mephjif.qah  fi  in  aliquo  conucnirencpcrfe,cum 
in  illo  non  poftcnc  differrc,  igitutaHquibusahis 
difFercnuis  difFcrrenc ,  &  fic  non  cfrent  vkimae 
difFerencia:.  Vnde  impofnbile  eft  quod  aUquid 
per  fc  przdicecurde  illis  :omnino  ^im  in  nullo 
conueniunt.  Vnde  nonrancum  conucniimt  pro- 
prietatcs  indiuidoalcs  vlrimatc  diftinguentes, 
quantum  conueniunt  a*bedo  &  lapis :  igicur  fl 
penes  has  airendecur  generatio  vniuocajomnino 
nulla  efrc-c  vniuoca ,  fed  omnis  talis  maxiroe 
sqoiuoca. 

Secundo  fic  :  geueratio  eft  aflimilaciua ,  &  di- 
ftindiua  :  quod  autcm  fit  aflimilatiua  ,  habcc  a 
forma,  vt  forma  cftjfed  quod  fit  diftinitiua,  ha- 
bet  h  forma,  vt  h«c  eft  habens  propriecacem  in- 
diuidualem,6c  fingularem jfed  racio  formx  eft  ra- 
cioperfefliorracioiicfirgularicacissquiaeftprin- 
cipium  agendi:non  aurem  fingularitas ,  fed  eft 
condicio  cantum  agentis :  igiuu  in  gcncratione 
ratio  aflimilaciua  eft  racio  nobihor  diftin£fiua ; 
igitur  produftio  eftnobihor,cuimag'S  conuenit 
ratioafHmilandi.  Hxcauremcfl  pioduftio  vni- 
uoca:igitur  haec  eft  nobih'or,quam  arquiiioca;fed 
ratio  pcrfcAiflimae  produdionis  conucnitpro- 
duiflioni  diuinx:igi[ur,  Sic. 

Hocctiam  arguiturex  partetermini;quiaharc 
produdio  habcc  tcrminum  aeque  perfcdum  cura 
produccntcquod  conucnit  gencrationi  vniuocs, 
non  auiema:quiuocar. 

Simihter  terminus  produ6):us  hic  diucrfus  efl 
k  produccnie  ,  quod  non  conucnic  produdioni 
;i?quiiioc2,fed  vniuocae. 

Si  vero  dicas  qu6d  Philofophi  non  dicerent 
iftam  gencrationem  elTc  vniuocam,quid  mitum? 
ncc  rcdcaequiuocam ;  quia  dicerent  non  eile  ge- 
neracionem  in  diuinis.  Sed  fi  ipfi  conccdercnt 
nobifcum  qu6d  ibi  eft  gcneracio  pcc  communi- 
cacionero  eiufdem  nacurae  perfedliflimx,dicerenc 
illam  vcique  veriflimc  efle  vniuocaro ,  &  non 
aequiuocaro. 

IntclHgenduro  tamen  eft  propcer  rationes, 
qu£  fiunt,  quod  diftinguentia  vhiroa fimc  ptim6 
diucrfa,fcd  diftinc^anunqua  funt  ptimo  diuerfa, 

quia 


1. 

Ceneratiofi- 
iij  eji  vniM" 
cn. 

VrohntHt 
frimi. 

Vninocaiio 
affionis  de- 
fumenda  k 
natur»  fto- 
ducentis  (J» 
pr^idulii. 

Ariftot. 

frofrittiUit 
indiuidu/Ues 
funt  pTim» 
diuerft, 


Probatiir  fs' 
eundi. 


Tertii. 


Injlsnti»  r«» 
mouttur. 


Quxftio  I. 


Pijiinfui»- 
t'A  fune  frl' 
mi  diuerf», 
dijlindtv*' 


2fen  ell  idem 
tiU<fH»  di- 
jlingui  ab  in 
uicem  jy  fi- 
biTtpHgnitc, 


3uia  (anx.  aliquid  vnius  entis ,  &  conueniunt  in 
lorigitur  non  cft  t^nta  diftin£lio  &C  diuerfitas 
indiftinftis.quanta  in  diftingucntibus,  quia  non 
tantum  diueiTa  funtjqnx  non  funt  primo  diucr- 
fa,  ficut  illaquac  fuiit  prim6  diuerfa,  ideo  diftin- 
guentia  vltima  nondnnt  prxcise  conftitutis  per 
ca  illam  diuerfiratem,  fiue  diftindlionem  ,  quara 
abfolu:c  in  fo  habciu  ;  fcd  illam  differcntiam 
dant.quz  poteft  coufurgcre  cx  natuia iUorum,& 
ex  natura,in  qtia  fint  illsdifterentis  vltims.  Et 
idco  illorura  fic  diftinclorum  ,  qus  conftituun- 
tur ,  per  huiufmodi  diffcreniias ,  crit  diffcrentia 
mcdia. 

Aliud  vero  cft  fciendura ,  qu6d  non  eft  idem 
aliqua  diftingui ,  &  habcre  rcpugnantiam  :  imo 
aliqua.qui  maximc  diftinguuntur,minorcm  ha- 
bentrepugnaniiam  quam  illa.quacformaliterrc- 
pugnant.Hxcquxre,&  cxtcra  quacdixi.inqux- 
ftionc  fuptadicla. 


Cenfir. 
Datnafc. 

CoroU»riMtn. 

InteUigtr* 
fupfenit  effe 
ditiimtm. 


JmjiMmttM. 


Vita.  dupUci- 
tfr  4ccefta, 


Anrelm. 


DISTINCTIO    VIII. 

Q  V  ^  «S  T  I  o        I. 
Vtrum  Deus  veriprne  eH  ? 

Damafc.  lib.i.Orthod.fidei,  e»p  i.  ^  ^  ^.  Albfrt.  in 
fumm»trail.^.q  i  9  memb.f,^ 4.^  t.d.t  /erf.i  j.Q-  d.t, 
srt.i.  D.Boniufnt.  id.t.are.i  q,v.  P,  ihom.  i.p.q.i. 
art.^.^  i.con.gen.c.tx.  ^  i.d.i.artic.i.q  t.  Hentic. :» 
fumma  art.ii.j.4.^  «r/.t^.^.}.  Mayioa  d  i  q.i.ar.t. 
(yin  frtl.q.'.  6.  Smiiiug.  de  Deo  v'no,trali.i  diff,i.q.i, 

I  R  c  A  diftinftionem  oSauam ,  vbi 
Magi(tcr  pcrtradat  primo  ,  qu6d 
Detf  verijjime  efi:ei\  fciendum,  quod 
ex  dii2:is  in  diftindione  fccunda,  pa- 
tct  quod  Dcus  vcriflimc  habct  fj^*,  &vcriri!me 
eft  mum  ejfe  ,  quoniam  primum  in  vnoquoque 
gencrc  vcriflime  eft  ta!c.  Sed  vt  probatum  eft 
dift.fccunda ;  *  Dcus  eft  primum  incntitate  ,  & 
hoc  omni  primitate,  qux  non  includit  impcrfc- 
dionem.igitur  Deus  vcriflime  eft  fuum  ep, 

Hoc  confirmatur  audboritate  Damafceni  lib.i. 
Othod.cap.  1 1,  'Detu  eji,  ejui  vere  efi  totum  in  fe 
comprekendtns ,  vt  pelagu*  ,  &c.  Ex  hoc  ieqiiitur 
coiollarium,  quod  tntelligere  non  eft  primum  in 
Dco,ncc  primum  dans  f//^diuinum,fcd  priraum 
dans  effe  diuinum  eft  ipfum  e^;ri.im,quia  opera- 
tio  nun  poreft  efte  prima  ratioeftcndijtura,  quia 
intelUgere  prxfupponit  rationem  obiedi  &  po- 
tentix  ,  hxc  autcm  prxf  ipponunt  rationem  cn- 
tis ,  idco  intelltgere  non  cft  primum  dans  ejfe  di- 
uinum. 

Si  dicatur  qu6d  primum  ept  diuiuum  cft  vi- 
uere-.Uoc  autera  in  Dco ,  non  eft  nifi  intelligere  & 
velle, 

Rcfpondco  quod  xquiuocatur  viuere  ,  nam 
vno  modo  fignificat  adtum  primum  ,  ficut  vita, 
tamen  vctbaliter,ficut  lux  &c  lucere  idcm  fignifi- 
cant,&  vtrumque  fignificat  aftum  primum  ,  nifi 
qu6d  tucere  fignificat  adum  primum  vcrbalitcr. 
Vndc  fccundum  Anfelmum  in  Menolog.  cap.j, 
idem  fignificat  ficut  calor  &  calere.  Alio  autCm 
niodo  accipitut  pto  adtu  fecundo ,  vt  pro  opera- 
tionc  virali  inrelligendi ,  aut  volendi ,  qua:  non 
dicuni  aAum  ptimura  forraaliter,  fcd  illum  prac- 
fupponunt. 


71 

QV^STIO     II. 

Vtrttm  Dettsjit  immntahilis  i 

Alrnf,  i.^.  q.  ^.memb,^.  D.  Thom.  1.^.^.9  «rfw.t. 
D.Bonauiiic  hic  x.p.are  i.q,i.  Richard.  art.i..q  i.  (^  1. 
Henrtc.  qi-pdls.  q.v,  Ouiand.  ^.}.  Do€totinOxi»ien. 
hic  q.^.videetiam  ^Mee.q  i.^  deprimt  prin.eol.x.Q'  4. 
Cf  '»  Thetre-r,.^  .Nou  potefl  pcobaii  Deum.  (y  qutdl.-j. 

10  O  c  pr.Tn.ilFo  quaeritur  :  Vtrum  Detu 
*- ,  fit  rnuiabtlts :  quod  fic  arguitur :  Dcus  jirg.primum 
i  habtt  habitudincm  ad  mut4>ile;igiiur  affirmati- 
cft  mutabilis  ;  antccedcns  patet ,  quia  »«"''. 
habei  rationcm  primi  ad  ifta  mutabiiia.  Confe- 
quentia  paict,quia  mutato  vno  correlatiuorum, 
mutatur  illud   ;  quod  habet   habitudinem  ad 
ipfum  ,  fiiltcm  in  quantura  habet  habitudincm 
ad  ipfum. 

Itera  fccundo  fic  :  Deus-  habct  opcrationem  gteMndnm. 
proxirax  cauGe  ciHcicntis  ad  aliquid  mutabile, 
quod  iraraediatc  cft  ab  ipfis :  igituraliter  fe  ha- 
bct  nunc  quam  prius:quia  fi  eodem  modo  fe  ha- 
betet  nunc  /icut  priiis,  qux  ellet  ratio  quod  ali- 
quid  nunc  producitur,&  non  prius  ?  llla  non  eft 
ex  parte  mutabilitatis  cffedus,  quia  huius  caufa 
quaeritur  quare  nunc  producitur ;  nec  ex  partc 
pafli,quia  nullum  rcquit it :  igitur  caufa  erit  ex 
parte  agcntis.quod  nunc  producit,  &  non  prius, 
&  fic  in  ipfo  crit  mutatio,  vt  videiur. 
Contrarium  probatur  in  litera  per  audoritaces.  5. 

Iiixra  hoc  quxritur  ,  Ftrum  Deui  fit  perfeUe  Ratio  ad  tp- 
(implex-.auxrc  argumenta  alibi.  * Iftaquxftio fe-  ?•/''**'• 
cunda  pnmo  cft  (oiuenda ,  quia  ex  eius  iolutio-  <  < 
ne  probabitur  quod  Deiii  cft  omnino  fimplcx,& 
deindc  immutabilis :  ptopter  tamen  proceflum 
Magiftri  in  lite  a  alia  prius  quxritur  :  folucio- 
ncra  vero  iilius  fecundz  quxftiouisqusre  ali- 
bi ,  *  vbi  Dci  fimph"citas  oftcnditur ,  primo  per  *  tbi  fopra. 
oppofitum  adttiplicem  corapofitiont  m;  fecun- 
do  exeius  infinitate ;  tcrtio  cx  parte  neccire  eflc. 
Quod  autem  fi:-aliqiiodens  infiniium,  vt  Deus, 
&  necetfe  clfc,  probatum  eft  diftinctione  fccun- 
da:qnxre  ibi.  *  Quomodoautcm  cx  fimplicitate  *  q-|. 
Dei  probetur  eius  imrautabilitas,  quxrc  in  qux- 
ftionc  priraa  illius  diftindionis  ,  fcilicct ,  Virum 
foLui  De4i  ftt  immuta!'tlis  fPiima  raiio  princi- 
palis  foluitur,  quia.vt  dicetur  infct ius ,  non  ha- 
bet  rclationem  realem  ad  aliquid  extra.  Solutio- 
nem  vero  fecund.x  quxftionis  principalis  quxre 
vbi  prius  ,  qaindo  fbluitur  ratio  Atiftotelis  ,  & 
Aucrrois  de  qiratto  Phyficorum. 

Q^^STIO      III. 

Ftrum  quodlibet  aliudk  Deojit  mutabtlei 

V  d:  DoSoics  citatosquaeft.  aniecetlenti. 

V 1 A  Magiftcr  in  ifta  diftindione  non        ^ 
.bliira  determinai  quod  Deus  non  fic 

;  inutabiiis,fcd  fblus  Dcos  fit  irarautabi- 

lis.ideo  poft  fimplicitatem ,  &  imrautabilitatem 
Dei.reftat  quxrcrc  de  fimplicitate  &  immutabi- 
litate  creaturx.Quxritur  igitur,  Vtrum  quotilibet 
aliud  a  Deofit  mutabile}  Quod  non  videtur;quia 
Philo(bphusu.A/fr4^fc^/!poftquam  probaueral  j{„um.  tr» 
fimplicitatcm  ptimi  cntis,&  ciufdera  immutabi-  negatiu». 

iitatcm, 


7Z        Libril     Diftinaio  VIII. 


tre  nffirmn- 


Tri»  exartl 


E.V  decem 
ptidis  'jfen 
di,i]Uos  tionit 
Jienric  trts 
mdducit  »d 
prtpoptum. 
Frimus  mo- 
dns. 

Commcno- 
tor. 


^id  fanfe. 

fit  ei»to. 


£x  Ariptt- 
le  frobatitr 
»lia  priter 
Denra  effi 
neceffariifify 
haberi  cAi*- 
Jtm  efficien- 
ttm. 
Atiftot 


Atiftof. 
CQmmcnoa- 


Ijtatem,  quserii  confcqucntcr,  vitiim  fim  plurcs 
fubftanciz  talcs ,  vcl  vna  tantum  ?  &  determi- 
nat  qu6d  fuht  plurcs  talcs  fubftanti*  fcparat^: 
ergo  &c. 

jContri,  prima»  ad  Timotheumvltimo  :  So/w 
DeM  habtt  immrttabilitatem ,  &  patct  criam  pcr 
Augnftinum  jn  Ijtcra. 

Quia  in  hac  quaeftione  eft  controuerfia  inter 
Theoiogos  &  Philofophosildeo  tria  funt  in  hac 
quacftioncfacicnda:  Primo  ,  inquiicturintentio 
Philofophorum  in  hac  qusftione  ,  fciHcet  Ari- 
ftotclis,&  Auicenna: ,  qui  magis  funt  famofi  in- 
ter  Philofophos.  Secundo,  poncntur  tliquaera- 
tioncs  pfQ  corum  opinione  :  Tertio,  eontra  opi- 
nioncraeorum  adducentur  aliquje  rationes.  Et 
cx  hoc  apparebit  veritas  qua:lui ,  (cilicet  quod 
emnis  creaturajit  mntabtlu. 

SCHOLIVM    I. 

CircailUm  exclHfiuam  y  fcilicet  (^uoti  mllum 
^littd  a  Deofit  immMt^bUe  ydubttatHr  dememe 
^htlofophorHm ,  praferttm  jinfioielti  ,  &  jiui- 
cennt.quos  Scotni  reputat pottores.  (jandauenfis 
varios  modos  recitat,  quibw  aliqutd  potefi  habere 
efte  ,  tres  tamen  funt  pottores  ,  &  circa  prtmum, 
<jHO  refert  eos  dixtjfe  Intelligentiam  fecundam  ,fi- 
tteaiia  aprima  Inteiligentta,  effe  ex  fe  necejfarta 
formaliter,fed  effe^iue  aprima,vel  a  Deo  ,  valde 
dubitat  Scotus  ,  in  cjuo  cafu  ttadtxerim  ,  aut  in- 
teliexerim  ,adduBifejue  aliquot  ipfoturn  authori- 
tattbus  ,  probat  fecnndum  eorum  principia  retie 
fenftjfe ,  eofcjue  a  quibufdam  ,  de  quthus  taxantnr, 
liberat  ahfurdttatthus.  De  his  vide  'Do5lorem 
tom.y  trailatH  de  Reritm princtpio  q.i.art.i. 

CI  R  c  A  primum  fcicndum  ,  qu6d  Ganda- 
uenfis  ponit  decem  modos  eftendi,  de  qui- 
bus  ires  funt  ad  propolitum :  quorum  primus  eft, 
qu6d  aiiquid  (it  ex  fe  forraalitcr  ncccirarium,& 
effcftiue  ab  alio.  Et  iftum  raodum  eficndi  dicit 
Phflofophum  non  intcllexiftc  in  fubftantiis  fc- 
pafatis  :  tum  ,  quia  contradidioncm  impUcat: 
lura.per  Commentatorem  i  i.Mctaphyfin  quae- 
ftione  loannis  Grammatici  dcJMotu,  quarc  po- 
tcft  perpecuari,  ciim  fit  ab  aHo,  &  non  fubftan- 
tiaaiiajtum,  per  rationem  Philofophi,  &  Com- 
mentatoris  contra  PiatoneJ/^nwo  Cdli  &  Mundi, 
qui  imponit  etiam  fibi  quodipfe  fcnfcrit  omnes 
fpecies  incorruptibilcs  elle  ex  fe  ncceftarias,  in- 
coiruptibilium  tamen  fpecies  in  vno  indiuiduo: 
fpccies  vero  corruptibilium  in  pluribus  indiui- 
duis  ,  aut  in  pluriljus  partibiis :  ikut  pofuJt  cle- 
mentum  fecandum  fe  torum  incorruptibilc  ,  & 
cx  fe  ncceiratium,  corruptibilc  tamen  fecundum 
partes,  vt  fic  nihil  fit  k  primo  moucnte,nifi  mc- 
diante  motu  carli. 

Scd  quod  neceffaria  cx  fe  formalitcr ,  alia  a 
Deo,  vtfubftantii  fcparatai,fint  aprimo  effedli- 
uc  ,  &  quoJ  habcant  caufam  cfFcdiuam»  Proba- 
rur  ;  tinn.per  Ariftotelcm/ic««<io  Metaphyfc.x. 
dc  principiis  fempitcrnis  ,  quorum  primum  po- 
nirctiam  caufamneeeflitatis  in  aHis.  Et  loquitur 
dc  cauia  efficicntc  ;  tum  ,  quia  pvopofitio  illa: 
l.Pofter.i.  Tropter  quod  vnumcjuodcjue tale,  &c- 
intclligitur  de  caufa  efficientc  ,  vt  pitct  primo 
Foflertorwn  dc  principio  &  conclufione  ;  rum, 
quia  dicitqiiod  vnumquodque  ficut  ic  habet  ad 
effe,  fic  ad  veritatem:igitur  vult  quod  ejfe'con\m 
fii  ab  ipfa  neceftari6.Tum,pcr  Commentatorein 


Ac  fubftantia  Orbis.quem  crcditur  penit^s  idem 
(cnfiftccum  Philofbpho  Ariftotclc ,  excludendo 
rcfpofioncm  ipfius  ad  illam  audloritatcm.Maius 
enim  inconuenicnseft,C6mentatorc,&  pcrcoie- 
quens  Ariftotelem,  quod  pro  eodcm  habct ,  cx- 
piicitc  dixilTc  oppofita.quam  implicite;cum  ta- 
fncn  ifte  Dodorpriiisdixerit  Philoibphum  no« 
pofuifle  fubftantiam  feparatam,ex  (cneceirariam 
&  cfFediue  ab  alio,  quia  hoc  includit  contradi- 
ftioncm,quod  non  cft  verum  vt  patebit ,  &  (i  cf- 
(ct  verum,  non  nifi  implicitc.  Itcm  ,  (ccimdo  de 
Coelo  &  Mundo,  .Ab  «.fcilicet  ptimo  ,  deriua- 
tum  efl  efTe,fcfc'  cjw.dern  clariits.hte-  autem  obfcurim, 

Sediiiaaudloritas  dc  fecundo  Metaphyf.tcxt. 
Com.^.videtur  clTc  ad  oppofitumjquia  dicit  quod 
principia  femper  extftenttum  oportet  ejfe  verijft. 
ma.-ejuia  non  quandoqtte  funt  vera,quandoque  non; 
tiec  tllii  caufa  altquid  ef},vt  ftnt,  fed  illa  aliis.  Er- 
go  vult  quod  non  habeant  caufam  eflendi.Et  in- 
fri  quod  nonfint  ab  alio,&  exfeformaliter  necef- 
y<inW,quia  dicir  quod  funt  necciraria  vcriflima. 

Propterca per rationem  Ariftotclis  ix.Meta- 
phyf.text.Com.^j.Ptimmn  principium,  quod  eft 
Deus,mouet  vtappetibile  &  intelligibile.  Et  fe- 
cundum  ipfum  ibidem  :  Intelletttts  illius  fuhftanw 
tietfeparati,qMt  mouetur  aprimo  princtpio,vt,aP- 
pftibtli  &  inteitigihilt ,  patitur  &  mouetur  ab  tn- 
telligtbili.  Ex  hocarguitur  fic:  Sccunda  Intelli- 
gentia  amat  &  intelligit  ptimum  principium, 
cum  primum  principium  moucat,vtamatum,fi- 
ue  appctibile,&  intelligibileiintcllc6lus  fccundae 
Intclligenti^  patitur  &  mouetur,ab  illo  intelli- 
gibili :  igitur  primum  principium  habct  caufali- 
tatcm  reipcdu  intelligere  fccundae  Intclligentix. 

Et  hoc  ctiam  probatur  ratione:ImpofIibile  eft 
obiedum  impcrfcdum  canfare  intelledionem 
perfedlam  in  intelledu  perfedo  dc  obiefto  per- 
rcdiori ,  quia  nullum  obiedum  potcft  caufare 
pcrfcdtam  cbgnitioncm  dc  aliquo  obiedo  ,  nifi 
contincat  ipfum  in  virtute ;  igitut  Intelligcntia 
fecuiida  non  polfet  pcrfcdc  intelligerc  primam, 
nifi  primo  moueat  intclledum  cius  ad  fui  noti- 
tiam,&  fi  hoc  ,  igitur  &  lefpedu  fubftantijc  fc- 
cundae  Intclligeniije  primum  moiiens  habebit 
caufalitatem,quia  fccundum  intcntioncm  Philo- 
fbphijVt  ifte  Dodor  dicit ,  &  veium  eft  in  hoc, 
intelligere  eft  idcm  cum  fubftantia  &  natura  In- 
tclligentia»:igitur  paret  per  rationem  qu6d  fub- 
flantia  fcparata  fccundum  intentionem  Philofb- 
phi,  fit  cffediue  a  primo  principio. 

Pfoptcrca  fecundumintcntionem  Philofophi, 
primum  mouens  habct  virtutem  infinitam ,  & 
agit  neccftitatc  naturali ,  quamuis  pcr  intelleT 
c>um  &  voluntatcro,  vt  patet  ex  8.  Phyficorum, 
fum.x.cap  j.  &  c,  vlt.  talis  autcm  potentia ,  qux 
eft  virtutis  infinita:,&  agens  neceftario  nonpo- 
tcft  mouere  corpus  aliquod  immediate  in  tem- 
porcquia  tunc  fccundum  rationcm  cius  in  8. 
Phyficorum  ,  Virtui  finita  &  infinita  mouerent 
in  aquali  tempore ,  vt  ibi  probat :  igitur  primum 
mouens  non  poteft  circularc  coclum  in  inftanti, 
quia  tunc  in  quolibet  inftanti  quaclibctpars  ccc- 
li  eflct  in  fitu,in  quo  priiis  fuit:igitur  non  circu- 
lauit  ipfumjcum  non  aliter  fe  habeat  nunc  qu^m 
prius:patet  igitur,quod  fccundijm  ipfom  ,  pri- 
mum  moucns  non  immcdiate  fert  ipfum  coe- 
lunijfert  autem  ipfum  localitcr,quia  ex  hoc  con- 
ciudit  ipfum  cftc  virtutis  infinitx  ,  quia  fcilicet 
mouct  ipfum  tempote  infinito  ;  igitur  fcquitut 
fccundum  intctionem  eius,qu6d  moueat  coelun) 

cfFcdiu^. 


Aiiftor. 


6. 

Arinot. 


Trohatitrf*. 

cundo. 

Ariftot. 


7- 

Ttrtih. 


8. 

§lutirto. 


Atiftot. 


Qu^ftio  III. 


7i 


effe^iue,  (cd  raediatr,^uia  mediante  alia  Intel- 

ligentia,vt  proximo  mouente :  igitur  fecundum 

ipfum  illa  duo  mouentia  mouent  idcm  corpus,& 

huc  vfque  nullus  (cicns  mentera  Philofbphi  de- 

bet  dubitare,  hoe  ipfum  (cnfifle. 

_  Sed  tunc  arguo  ^  duo  mouentia  moucre  idem 

€iuot'modis  corpus,  nonpotcftintelUgi ,  nifi  triplicirer,  vel 

duomoHtn-     quia  (ccundlim  mouens  moueat  in  virture  pri- 

tU  »d  idem  mj,quia  habct  ejft  ab  ipfo  ,  &  tunc  habetnr  pro- 

moHendum     pofitum.    Vcl  quia  fccundum  moucns  rccipit  i 

fofjuHt  C0»~     pr{nio  moucnte  influcntiam  ,  &  applicationcm 

ad  motum,  qucmadmodiim,  bacuuis  mouetur  a 

manii,  a  qua  appl  catur  ad  motum  t  &  adhuc  fe- 

quitur  propofitum  :quiafcciJndum  intencionem 

Philo(bphi,nullius  accidcntis  imclligentia  cft  de 

nouo  rfcccptiiia  ;  igitur  non  eft  ibi  nifi  anciqua 

influcntia  ,  quac  cft  efe  cius  ,  &  fic  cft  propofi- 

tum.    Vcl  non  eft  hoc  diccndum ,  cum  dc  fe  fit 

ad  moncndum  aptus  natus  dcicnninabilis  per 

incelle€tum ,  &  voluntatcm  fiiam.    Vcl  tcrcio 

modo  ,  quAd  ambo  immcdiate  moueant  idem 

inobile,  ordine  tamen  quodam  ,  fic  qu6d  vnum 

eorum  eft  eminentius,&  reliquum  imperfedius. 

Quemadmodum  fi  mater  habeat  virtutem  afti- 

uam  in  generatione  proh's,  concurrit  immcdiaic 

cum  pacre  ad  produ(^ionem  proh's,ordine  tamen 

quodam ;  quia  pater  vt  caufa  eminentior ,  fcd 

mater  vt  caufaefFcdliua  impetfedior. 

Stcundum        Sed  ifte  tertius  modus  cft  impo(fibilis  fccun- 

Thtlofophum  ^^^  Philofophum,  quia  tuncvirtus  infinita  im- 

liirtusinnm-  i-     ^  h  • 

■'    .  mcdiatc  caufaret  motum  m  corpore  m  tempo- 

tnnonmeuet  «     /t"    •  <t-i  -t     r 

immediMti      ^  »  quod  probatum  eft  efle  unpouibile  fecun- 

aliquodcof'    dum  ipfum  :  Ergo  fequitur  propofitum  fecun- 

fus  in  ttm-'    diim  primum  modum  ,  fcilicet  quod  fecundum 

?*'*^'  roouens  moueat,invirtutc  primi  mouentis.quia 

capit  omnc  ejfc  ab  eo  ,  &  pro  tanto  dicatur  pri- 

mum  mouens  mediatc  moucre :  propter  quod 

Commenta-  Commentator  1 1.  Metafhyf.  ftfw.41.  ponit  cae- 

^***^-  lum  moueri  a  duplici  motorc,fcilicer,  coniundlo 

^M» rttiux'  ^  (eparato ,  &  fic  poteft  faluari  intentio  Arifto- 

t*  mentem    tclis ,  quod^Deus  mouct  in  ratione  caufa:  effi- 

philofephif^  cicntis,  mediate  tamen,ita  quod  primus  cfFe6kus 

.dutrrots.      ei^s  fit  fiibftantia  cfFeftibilis  Intclligentis ,  & 

non  tanti^m  motus.  Et  ficetiam  faluatur  Auer- 

rocs,  quod  caelum  mouetut  in  tcmpore,  hoc  ha- 

betur  ^  motorc  coniunfto,fecundum  qu6d  mo- 

uetur  tempore  infinito  ,  habet  ^  motorc  fepara- 

td ,  qui  infinita  duratione  dat  ejfe  motori  con- 

iunflo. 

IQ.  Nec  valet  dicetc  qu6d  primnm  principiurft, 

lafitinti*  oc-  fi  pct  fc  folum  moucrct ,  tunc  fequerctur  fecun- 

turritur.         6»m  Philofbphura  ,  quodmoucrct  in  non  tcm- 

c  uf  reeun-  porc.non  autcm  fi  moueatimmediacc,dummo- 

d»nondeter'  ucat  cum  alio,  quod  eft  virtutis  infiniras  ,  quia 

minM  vni-     vniuerfalitcr  fecunda  caufa,  non  detcrminat  mo- 

tterftUter       dum  agcndi  primx  caufaejfod  ccontra.  Sempcr 

frlmatnfedi  gr,j,T,  primura  ajrens  ,  fiue  mouens ,  tcnct  fuum 

<ontr»tnmOm  f  ,  ^  ,.    /-  ,.   _   . 

do  itrendi.      ptopruim  modum  moucndi ,  fiue  agcndi.  Igitur 

Soluuntur  fi  proprius  modus  mouendi  prirai  moucntis  cft, 
mtiones ton-  nihil  iramediatc  moucre  ,  nifi  moueat  in  non 
tr»Philtft'  tcmpote  ,fcquitur  quod  nullum  roouens  fecun- 
oftenditmn  darium  potcft  dcte^inari  ad  moturointcm- 

includert  cS'    porc. 

triuli&ionem  Quod  igitur  arguitur  prim6  fecundum  iftura 

/Vl'*'^''**'  Do^OfC"' » quod  hoc  includit  contrailidtioncm, 

auid  e^t  nt-  ^^^^  aliquid  fir  ex  fe  formalitcr  ncccflarium  ,  Sc 

etjfxrium  in  tamcn  habcat  e£e  ab  alio  caufaliter.  Dicendum, 

fe  ^  quei  qu6d  non,  quia  cfficientia  abfttahit  a  raouenrc, 

h»bt»t  ilfe  gf  tranfmutanrc.  Meraphyficus  enim  confiderat 
Scot.  OperTom.  XI. 


nlt  »lio. 


quatuor  gencra  caufaram ,  &  naturalfs  fimiU- 
ter ,  fcd  non  eodem  modo,  ficut  Metaphyficus ; 
quia  ficut  Metaphyficus  in  confiderando  ab- 
ftrahit  a  naturali.  Ica  caufae  vt  confideran- 
tur  a  Mctaphyfico  abftrahuntur  ^  feipfis  ,  vt 
confidcrantur  i  naturali  Philofbpho ;  Philo- 
fbphus  cnim  naturalis  confiderat  ciufam  a- 
gcntem  ,  vr  cft  moucns  &  tranfinutans  mate- 
riam  vt  cft  fubicdium  tranfmurationis  ,  &  fbr- 
mam  vt  date^  ,  per  comparationcm  ad  aftio- 
nem,  &  motum  ei  proprium  &  finem,  vt  cft  ler- 
minus  motus  &"  tranfinurationis.  Scd  fic  a  cau- 
fis  abftrahit  Mctaphyficus  :  nam  Mctaphyficus 
abftrahit  caufam  moucntcm,  vt  A^ejfe  fine  mo- 
tu  &  tranfinutationc  ,  &  apud  Philofbphos  hoc 
eft  poflibilc ,  quod  aliquid  h^hezxejfe  ab  alio  fi- 
ne  tranfmutarionc,  &motu,vtappaict  pcr  Aui- 
cennam  9.  Metaph.  cap.  10.  Materiam  ctiam 
confidcrat,  vt  fubl^ftit  forma?,a  quaniformatur. 
Formam  etiam  confidcrat  ,  vtpraeciseeft  quidi- 
tas  rcijfiuc  pars  quiditatis.Finem  vcrb,vt  cft  bo- 
num  rci ,  ad  quod  ordinatur  per  fuam  cflentiam, 
&  non  per  tranfmutationdra.  Non  ergo  apud 
Philofbphos  eft  contradiftio  ,  qubd  aliquid  hn- 
beat  ejfe  eaufaiiterab  alio,&  tamen  qubd  fit  in  fc 
neGcflarium  formalitcr. 

Et  hoc  ctiam  apparct  fcctmditm  iftum  Dofto- 
rcm,  qui  ponit  Filium  in  diuims  gcnerari  de  cf- 
fcntia  Patris,qnafi  de  materia,&  Filium  efle  pof- 
fibilc  obiedtiu^ ,  hoc  enim  non  bbftanre ,  ponit 
Filium  haberc  neceflc  ejfe  cadem  neccflitate,qna 
Pater..  Ergo  fi  fecnndiira  Philofopbbs  Intelli- 
gentia  fccunda  fit  h  piima  ncccffitate  naturali, 
non  eft  contradifkio  qnbd  fit  ab  ea  ,  &  qubd  fic 
poffibilis  obicdliue  ,  formaliter  tamen  necef- 
faria.  Plus  enim  videtur  includcrc  contradi- 
£lioncm  ,  qubd  aliquid  fit  ab  alio  ,  &  tamen  fit 
neccfle  clle  cadem  nccefljtate  ,  quam  quod 
alia. 

Ad  hoc  vcrb.quod  adducuntex  i  i.Meraph.& 
primo  Cali  &  Mundi ;  oftcndcndum  cft  primb 
ad  illud  dc  perpetuitare  motus,  qubd  non  rcpu- 
gnat  morui  clTe  poffibilc  formalitcr  in  fuo  efe 
adtuali ,  &  tamcn  cfTe  nccciririum  ab  alio  ;  nec 
habcrc  pcrperuitatem,& ram.cn  cfle  ab  alio;quJa 
motus  non  hahct  totum  fuum(r^fimul,(edpar- 
tem  poft  p.utem.  Vnde  fuum  if^eft  fempercum 
innouatione  ieali,fubftautia  ycrb  habet  ejfe  per- 
raancns  totum  fimul  ,  ideb  quale  tjfe  accipit  h. 
fua  caufi.tale  ejfe  retinec. 

Aiguit  ergo  Philofophuspiimode  Ccclo  & 
Mundojcontra  Platonem  dc :  fi  aliqua  fubftantia 
accipit  eftc  poffibile  a  primo,  &  cuilibet  poren- 
tiae  paffiua?  nacurali  coi  tefponJet  poteiuia  atfli- 
ua  naturalis  ;  igitur  iu  natura  eft  putentia  a£l(- 
Ha  ,  nata  coirumpere  poffibilc  illud  ,  fccun- 
dum  illam  porenriam  paffiuam  ,  nifi  impe- 
diatur  :  fed  fecund^m  ipfum  ,  nuHnm  violen- 
tum  cft  neccflarium  ;  i;;itur  aliqoando  cor- 
rumpcret  illud.  Vnde  fecundi!im  ipfum  ,  om- 
nc  poffibile  corrumperur ;  &  ideb  talc  pofstbi- 
lc  necefTarib  dell^ruerur  aliquando  a  rali  po,- 
tenria  3.ftiua.  Proprer  quod  benc  argnerctur 
conrra  Plaronem  ,  fi  Plaro  conccdcrcr  afliim- 
ptum  :  qubd  cuilibet  potenttt,  aUtttt ,  &c.  S'\ 
autemdicit  (\c  ,  ficnt  nos  dicimus,  quod  volun- 
tate  diuina  fit  neccfl^aria  illa  fiibftantia ,  non  h:i- 
bet  etiideiuiam  argumcntum  contra  cum  ,  ficut 
nec  contM  nos. 

Q  Si 


Auic^nra. 


II. 

Idem  ejtrn- 
dit  »d  horni- 
nem  contr» 
Henrit  um. 


Explie»t 
mentemjtri- 
ftotelit  fufrm 
citati. 


U. 


74         Libril.    Diftinaio  VIII. 


M- 

jlli*  infldtt' 
tit,   ctntr» 
h»nc  doHri- 
nam  txpe- 
diuntur. 


Ariftot. 


JnJlaatiA  ft 
(undu. 


Ad  prir/tam 
ejlendit  ux 
t»  Phtlofo 
fhum  umni 
fu»flM  i»m 
e§e  a  prima 
e^eciiui. 

So.utio  im- 
'fHgnntur. 


JJon  datur 

erdo  effenti»- 
luintr»e»n- 
demfpeiiem. 


Implic»t  «■»- 
ter  e«    <jud 

funtinfiiiti 
•virtutis  in 
nmur»  in  el. 
ieHunli  ordo 
ejfentt»tii. 


Kohilifsimii 
in   n».'ur» 
enferiori  non 
ejl  t»le  tn/u- 
ftriori. 


l^- 


S\  dJcatiit  qu6d  ita  poflcnt  poni  plurcs  alix 
Intelligentia: ,  qus  moueant  mcdiatc,  tnouendo 
alios  orbcs ,  qui  tamen  immcdiate  m.oucntur  a 
fuis  motoiibusconiundis  j  &  tunc  illas  Intelli- 
gcntias  fic  mcdiatc  mouentcs  poneiet  Philofo- 
phus  neceflarias  ex  fc  habentcs  ejfe  ab  alio  ,  fed 
tamcnvirtutisinfinitijficut  &omnino  primum 
mouens. 

Hoc  confirmatur  eflc  dc  intcntione  Philofo- 
phi  duplicitcr.  Primo  ,  quia  ii.  Metaphyfict 
tex.^i.  poftquam  oftcndit  primum  mouens  eiTe 
virtutis  infinit»  ,  quia  mouet  in  tcmporc  infi- 
nito,qu3eiit  vtium  fit  ponenda  vna  talis  fubftan- 
tia  velplures?  &  confcqucnter  oftendit  qu6d 
huiufmodi  fubftantiac  funt  plurcs  j  igitur  vuit 
quod  plures  virtuiis  infinitz. 

Itcm ,  ihidem  concludit  quod  plurcs  fuut  fub- 
ftantix  ncce(rarix,&  naturac  fempitcrnae,  &  im- 
mobilcs  fccundura  fc,&  finc  niagnitudinc,prop- 
tcreandem  caufam,caufaautcm  ,  propter  quam 
oftcndit  primum  mouenS  eflc  talc ,  cft ,  quia 
eft  virtutis  infinitae  :  igitur  vult  quod  haec 
caufa  conueniat  aliis  fubftantii^  fcparatis  :  er- 
go ,  &c. 

Sed  contra  arguitur  ,  probando  qnod  omnis 
fubftantia  alia  a  prima  fit  cfFcdiue  ab  ca  (ecun- 
dura  intentionem  Philofophi :  Si  omnes  huiuf- 
raodi  fubftantix  immediatc  moueant ,  habetur 
proporitura  ,  vt  oftenfum  cft  ,  quia  tunc  non 
erunt  vir  utis  infinitac.  Si  antcm  dicas  quod 
quaclibet  Inteliigentia  mouens  habeat  luum 
lubiedura  infinuac  virtutis ,  cum  illa:  habcant 
ordinem  aliquem  rcfpcdiu  primi  fimpliciter, 
vt  ipfi  conccdunt  Philofophum  fenfilfe  ,  aliter 
fubftantiam  vniuerfi  facerent  inconnexam  ,  fc- 
cundum  Philofophura  ,  oportet  quod  aut  fint 
ciufHem  fpcciei  cura  primo  principio  firapiici- 
tcr.auc  non,  Non  ergo  pofuit  Philofbphus  om- 
nes  eflc  ciufdcra  fpcciei  cum  primo  fimplici- 
tcr:quia  intcr  illa  quac  funt  ciufdcm  fpecici  non 
eft  oido  eflentialis  neccflatio,  cafu  enim  accidit 
quod  in  eadem  fpccic  vnum  eflet  fic  perfcftius, 
&  rciiquura  impcrfeftius  ;  nunquam  cnim  hoc 
accidit  in  eadem  fpecie,  nifi  propter  agens, 
quod  perfedius  agit  ad  produdionem  vnius, 
quira  alterius :  Non  pofuit  autcm  eas  efle  al- 
terius  fpcciei ,  quia  inteilc<flus  non  capit  quod 
fit  ordo  ellcntialis  inter  illa  quac  funt  infinicac 
virtutis  in  natura  inteilcifluaii ,  vt  cflentialitcr 
vnum  fit  infcrius  in  peifedione  ,  &  reliquum 
fuperius  :  quamuis  enim  hoc  non  includac  con- 
tradiiSlionem  in  iliis,  quac  non  funt  naturac 
inteilcduaiis  ,  tamen  inciudit  concradidlio  - 
nem  in  iliis  ,  quae  funt  naturac  intcliedlua- 
lis  j  quz  cnim  dicunt  perfedionem  limica- 
tam ,  licet  eflcnt  iiiimitata  in  illa  pcrfedio- 
ne ,  adhuc  non  elfcnt  pcrfe»Sa  fimpliciter, 
fcd  foium  in  tali  natura.  Vnde  efleni  adhuc 
in  gcnere  determinato  :  linca  enim  ,  etfi  clTet 
infinita  intcnfiuc  in  perfeftionc  quantitatis, 
adhuc  eflct  in  generc.  Et  hoc  ideo  eft  ,  quia 
nobilidlmura  in  natura  infcriori  ,  non  eft  no- 
biliflimum  in  natura  fuperiori  ,  quod  tamen 
non  arguit  omnimodam  perfedionem.  Vn- 
dc  iicet  afinus  eflet  infinitus  in  natuia  afinci- 
tatis  ,  adhuc  non  ellet  infinitus  in  natura 
animalitatis ,  ficut  fi  eflet  homo  infinitus ,  quia 
nobilifllmits  afinus  non  eft  nobiiiilimum  ani- 
mal. 

Sed  ad  hoc  diciiur  quod  ficut  non  fcquitur. 


eft  infinitus  in  afineitate  :  crgo  eft  infinitus  in 
animalicace  :  ita  cum  Intelligentiac  diffcrant  fe- 
cundum  fpcciem  ,'  fi  quaclibet  eft  infinitain  in- 
telledlualitate ,  c^m  vna  fit  peifedVior  alia ,  non 
fcqiiitui.eft  infinita  in  intelleftualitate ;  ergo  eft 
infinita  in  entitatc. 

Refpondco  ad  hoc,  qu6d  hasc  debet  fubfumi, 
Ced  cntita^  i  n  tcilefbualis  eft  fuprema  entitas ; 
ideo  quod  eft  fupremum  in  intelleftualitatc ,  eft 
fuprcmum  in  perfedkionc  entitatis :  ergo  impof- 
filiile  cft ,  &  contradidlionera  incluoit ,  aiiqua 
pluraefle  infinitz  virtutis  in  inteiic£lualitate ; 
&  (ecundtim  eos  Philofophus  contradiftioncm 
non  pofuic  :  igitur  talia  piuta  entia  non  po- 
fuic. 

Itera  ,  potcft  argui  ficut  fiipcrius  eft  argutum 
difiinil.  2.  auc  vnum  illorum  inteiligi  aliud 
quantum  cft  intelligibile,aut  non ;  videndum  eft 
ibi.* 

£x'his  concludo  quod  quamlibet  Inteiligen- 
tiam  aliam  a  prima  ,  pofuerit  finicac  virtutis ,  & 
nullam  pofuit  nifi  mouentera  coeIum,aut  orbem 
aiiquem  vt  patct  12.  Metaphyfics.  Non  enim 
ponenda:  funt  iine  Qpetatione  fua  ,  &  quaclibct 
moucns  coelum  eft  efi^cdiue  a  primo  principio, 
vt  oftcnfum  eft ,  fequitur  ergo  qu6d  omnes  aiiac 
Incelligenciae  funt  a  prima  effcdiiuc. 

Quando  igitur  dicunt  qu6d  Philoibphus 
quaciit,  An  fit  vna  tanttira,aut  pIures?Dicendum 
quia  Philofbphus  plure^  conclufiones  cura  mul- 
tis  condicionibus  probac,  &  concludit  dc  prirao 
principio.  Vnde  &  poftquara  concludebat  pri* 
mum  eflfc  vinutis  infinitac ,  concludit  qu6d  fit 
impaflibilc  ,  &  inalterabile  ,  &  in  talibus  con- 
ditionibus  conucnit  prima  lutcllig^niia  cura 
aliis. 

Quxrit  igitiir  ,  vtrum  poncnda  fit  vna  talis, 
nonquantiim  ad  infinitatera  ,  fed  quanciim  ad 
alias  conditioncs  :  Vtium  vna  ,  aut  plurcs  ? 
Vnde  ipfi  faitant  vnum  paragraphum  Phiiofo- 
phi,&  non  bcne  litcram  cius  continuant.  Quan- 
do  cnim  dicunt  qu6d  huiufmodi  funt  piures 
propter  eandem  caufam  ,  dicendura  qu6d  iila 
cauia  non  eft  infinitae  virtutis ,  vt  ipfi  conclu- 
dunt ;  fed  pfopter  alias  conditiones  ,  quac  funt 
comraunes  oranibus  Inteiligcntiis ,  fccundum 
ipfum  ,  quia  firilicet  non  habenc  matcriam  ,  & 
funt  tantum  adtus  ;  quam  conditionem  priiks 
probauiteiscompctere:  ideo  faciunc  fallaciam 
Coniequencis ,  propccr  eandem  catifam  ,  quara 
pradixic.  Non  (olum  enim  hoc  eft  ex  illa  cau{a« 
fcilicec  infinitace  viitutis,  (cd  ex  caufa,  &  condi- 
tionibusaliis,  qua:  eis  conueniunt. 

Quod  etiam  dicunt  de  ipeciebus  cprpora- 
lium,  qu6d  funt  cx  (encceflariac,  non  ab  alio  ef- 
feftiu^  (ecundum  intentionem  Philofbphi.  Di- 
cendum  qu6d  non  cft  vcrum ,  quia  ciimfpccics 
non  habeat  ejps  reale,  nifi  in  indiuiduis ,  nifi  po- 
nas  effs  Platonicum ,  &  fccundiim  ejfe  quod  na- 
bctin  in(;liuiduis,  eft  Sk  primo  cfFcdliue,  etiara  fe- 
cundumPhilofophum,quocuBquc  alio  median- 
tc,(equitur  qu6d  (pecicsiecundiim  GiMmejfetCi- 
lc  fit  a  primo  principio  cfFcftiue. 

Quod  etiam  dicunt  Philofophum  fcnfifTc  de 
elementp,  non  eftvcrum,  quiacum  tota  fiteiuf^ 
dcm  rationis  cum  partc ,  &  pars  elemcnti  fit  ab 
alio,  efFedliue  ,  non  potcft  poni  totum  elemcn- 
tum  a  nullo  eiTc  cffediue.  Vnde  ficut  pofiiit 
partes  eleraenti  efle  efFedbiuc  <t  partibus  cocli, 
prout  pars  coeli  in  vno  tcmporc  corrumpit, 

plus 


InJiAntis 
ttrti». 


Solwtur, 


Implic»t 
plurainfinit* 
virtutis  in 
ginere  Intel. 

ledunHtatii, 


*q.4.n.3. 
16. 
Coneludit 
iuxta  Artfi». 
telem  quapt' 
libet  intelli' 
gentiamfrtt. 
terprimam 
effe   finit» 
virtuiit. 

Declarantur 
eius  difcurfus 
circa  quati' 
tatesprim» 
inteltigentii. 


i^on  dubitat 

Thilofophus 

deinfinitate 

fed  de  aliis 

conditiont' 

bits. 


Adrationet 
Htnr.n.^. 


Sptcies  non 
habtteftrta. 
Itnifiinin^ 
diuiduis. 


fhiloJophHt 
pofuit  tltmi- 
tum  tffediHe 
k  cxlt. 


Qusftio  III. 


7S 


Jrilfotelei 
iuxta  hune 
tntdum  tffeti. 
di  pefuit  em- 
m»  ixfefor- 
mtiliier  ne- 
eeffitri»  tfe- 
Hiue  i  Dee. 


iS. 

Seeundus 
modui  quem 
imfonit  Hen. 
rie.Philofe- 
fhe. 


R^jtitur. 

Son  tenuit 
Ihilefophui 
»lieiu»d  de- 
fendeff  a 
Deo  non  t»- 
men  tfftdi' 
fti. 


Kumerui 
m*iorinclu- 
dit  minorer» 
infitepti». 


Tertiu*  me- 
duteffendi. 

Aoicen. 

Trekitt  Henr, 

AnffoteUm 
tton  pofuje 
hitncmtditm. 


plus  de  vno  clemento  in  vna  regione,  &  generat 
plus  de  iHo  elemento  in  alio  loco  fecundum 
aliam  partcm  coeli  ;  fic  pofuit  qii6d  totum 
elemcntum  cfFeifliuc  elTet  a  coelo  ficut  i  prin- 
cipio ,  a  quo  in  ciTendo  conferuatur ,  fecun- 
dum  totum  ,  licct  corrumpitur  (ccunJum 
partes. 

Sic  ergo  quantum  ad  iftum  moduin  eiTendi, 
dico  quod  Philofophus  pofuit  omniaalia  a  Deo 
cx  fe  neceflaria  formaliiet ,  cflc  cfFe£liue  ab  co. 
Non  tamen  nouitcr  accipicndo  effe  poft  »0«  effe 
duradonc,  fed  natura. 

SCHOLIVM     II. 

fmponit  etiam  ^andauenjis  alium  modum  ef- 
fendi  JPhilofopho  ,  fcittcet  quod  aliquit [Hbfiantix 
feparat*  fint  neceffari<e  firmaliter  ex  fe  ,  &  non 
fint  effeHiue  ab  alto  ,  &  tamen  ab  ipfo  neceffario 
dependeantyVt  numerm  maior  a  minori,  ternariu4 
videlicet  a  binario.  ^b  hoc  etiam  abfurdo  liberat 
Scottu  Ariiiotelem.  Tertium  autem  modum  ef 
fendi ,  videltcet  ijuhd  fit poffibtle  exfe,  &  necejfa- 
rium  ab  alio  admitttt  Scotut  docmffe  ^uicen- 
nam  ,  &  Arifiotilem.  £t  demitm  affert  paucu- 
lat  rationes  ^andauenfis  contra  opiniones  vtnuf- 
que  Tkilofophi ,  trtbufijue  fuii  canirmat. 

SEcundus  modus  eilcndi  eft,  quo  aliquid  in- 
telligitur  necclTarium  cx  fe  formaliter  ,  non 
cfFediue,  fcd  dcpendenrer  elTe  ab  aIio,&  Dodor 
ifte'  imponit  Philofopho  iftum  modum  etTcndi 
in  fubftantiis  ftparatis.  Ctkm  cnira  pofueiit  cas 
habereordinem  ad  primam  caufam  flmplicitcr, 
&  non  ordinem  caufalitatis,  vt  prius  oftendeba- 
tur:igitur  pofuit  alias  fubftancias  a  Deo  habere 
ordincm  dcpendentix  refpe£):u  Dei ,  qucmad- 
modum  in  fpeciebus  figurarura,  &  numero- 
rum. 

Sed  dico  qu6d  Philofophus  iftum  modum 
non  pofuit ,  quia  includit  contradi6lionem:quia 
quod  nullo  modahabet  ejfe  ab  alio ,  &  eft  ne- 
cefTc  cflc  a  fe,  &formaliter  infinicum,nullo  mo- 
do  dependet  ab  alio.Dependentia  enim  non  po- 
left  ftare  fine  caufalitatc  aliqua  :  ergo  hoc  po- 
nere  implicat  contradi^ioncm. 

Ad  cxemplum,qu6d  vnus  numerus,fiue  figu- 
ra  non  dependct  ab  alia  in  at^u.  Poteft  enini  ef^ 
fe  quadrangulus,  licct  non  fit  triangalus  in  a(flu, 
fic  de  numero.  Tamen  non  poteft  cfTe  vnum  fi- 
ne  alio  in  pocentia  :  &  hoc  eft  ,quia  (ic  eft  pars 
eius :  quacernarius  enira  non  poteft  efle  fmc  ter- 
narioin  ipfb  in  potcntia ,  fic  autcm  non  eft  fpe- 
cies.  Nec  fic  potcft  creacura  depcndcre  a  Deo. 
Sic  etiam  eft  de  fpeciebus  vniuerfi :  quia  licec 
vna  depcndct  ab  alia  in  mcnfurando,  &  in  co- 
gnofceiido,  nontamen  in  cfIcndo:nigrcdo  enim 
poceft  efle  fine  albcdinc,ficut  c  conuetfb.Et  idco 
contradidHo  eft  qu6d  aliquid  dependeat  ab  alio, 
fic  quod  non  pofler  eire  fine  eo. 

Tertius  modus  eflendi  eft ,  qu6d  aliquid  fic 
poflibile  ex  fc,  &  necefTarium  ab  alio  :  quia  ne- 
ccflarib  caufatur  ab  illo :  &  iftum  modum  cflen- 
di  pofuit  Auicenna  fcxto  8c  nono  M>.caphyfica: 
diccns  :  /n  feparatis  a  materia  tdtis  a  primo  efl 
neceffc  effe.  Dicic  autem  ptzdidlus  Dodkor  qu6d 
Anftotcles  iftum  modum  non  pofuit  in  fcpara- 
tis  i  materia  ,  quia  contradiflioncm  implicat. 
Probatio :  fi  enim  fit  pofEbile  cx  fe  ,  ponatur  in 
Scot.  Oper.  Tom.  XL 


tjfe  ,  fcilicct ,  qno J  nunc  fi t ,  &  ante  non  habuic 
effe,  Cum  de  conceptu  fiio  formali  non  includac 
exCeeffe,  crgo  tunc  non  nccellario ,  caufatur 
k  fua  caufa  :  igicur  non  eft  ncceilarium  ab 
alio. 

Sed  dico  quod  Ariftoteles  iftum  modum  cf- 
fendipofuit  in  omnibus  Intclligentiis  citrapri- 
mam.  Nec  Auiccnna  conrradicic  Ariftoceli  ,  fcd 
ipfum  in  hoc  cxponit, nec  contradidionein  in- 
cludit. 

Hoc  autcm  probatur  ,  quia  quod  capit  ejfe  ab 
alio ,  in  fua  quidicacc  non  includit  effe :  fcd  inccl- 
ligere  quidicatcm  prxcise  ,  non  includeotem 
e^e ,  eft  inteUigere  quiditatem  vt  in  potencia  ad 
ejje ,  quod  non  cft  dc  fc  habcns  efse ,  vt  incellige- 
re  humanicatcm  praccise  in  quantiim  humanicas 
eft  inccUigere  ipfam  ,  vc  eft  in  potcntia  ad  efse, 
quia  eft  in  potentia  aJ  omue  illud  ,  quod  non- 
dum  ex  fc  habet,  pofHbilc  tamen  fibi  compctc- 
re.  Ec.fic  loquicur  Auicenna  de  quiditatc,^  .yl/<r- 
taphyfcap.i.  Vbi  dicic  omiie  cale  efse  icciiem 
ellcntiaijquod  non  cft  de  formali  conceptu  cius, 
&  quiditatem  ad  omne  huiufmodi  cfTc  in  po> 
tentia,  vt  ad  vnum  &  multum,  &  cztcra  huiuf^ 
modi.  Et  fic  dico  qu6d  Ariftotcles  pofuit  om- 
ncm  Intelligentiam  aliam  ^  prima  cx  fc  poflibi- 
lem  ,  &  in  potentia  ad  ejfe  ,  quia  nulla  in  for- 
mali  intelledu  fuo  includit  ipfum  effe.  Concor- 
dantigitur  Ariftotclcs  &  Auicenna.Ncc  prirous 
modus  in  re  difFcrt  a  tertio. 

Quod  igitur  arguitur  ,  quod  fl  fit  poflibile, 
ponatur  in  efje.  Rcfpondeo  quod  vbi  eft  poffi- 
bilitas  realis  ante  adium  ,  ibi  poreft  poni  in  ejfe 
realitcr.  Sed  quando  non  eft  poflibilicas  calis, 
fed  foliim  in  concvptu  ,  &  fecundum  naturam, 
quia  vnum  naturalicer  prxcedic  aliud  ,  ncc  for- 
maliter  includit  ipfum  in  fuo  conccpcu,tunc  de- 
bcc  poni  in  effe,  non  in  re  ,  fcd  in  conceptu  :  fic 
quod  de  fe  non  eft  cale.  Excmplum  dc  cnte  & 
viio,  ciim  cnim  ens  in  conceptu  fuo  formali  non 
includat  vnum  ex  fe ,  eft  in  potcntia  ad  efTc  v- 
num  ,  ex  hoc  tamen  non  fcquitur  qi  od  impof- 
fibilc  fic  ipfum  non  elTc  vnum.  Ncc  fic  debec 
poni  in  ejse,  fed  quod  non  de  fe  cft  vnum.&  hoc 
verum  eft  ,  nec  fcquitur  impoflibile. 

Sic  igitur  parct  primum  piincipale,qiixfcili- 
cet  fit  intencio  Aiiftorelis  &  Auiccnna-  circa 
entiafempitc.na.  Pofucrunt  cnim  qnod  fini  ex 
fe  formalicer  neccllaria  ,  &  ab  aiio  effedlluc  fine 
initio.  Et  quod  cadcm  nec£ (T.uia  formaliter, 
fint  poflibilia  cx  fc  ,  pia-fiindendo  quidiratcm 
abeffe,  &  nec^ffariuinab  alio  ,  quod  necelTa- 
rio  caufat.  Ideo  habito  qua;  lit  intCHtio  Philo- 
fbphi  circa  immutabilitatem  cniium  ,  ponei>' 
dx  funr  qusdam  rationes  ad  confirmacio- 
ncm  opinionis  eorura  ,  quas  qnaMC  ali- 
bi.* 

Terti6,  ponenda:  fimt  quxdam  rationcs  con- 
tra  Philofophos ,  &  quidam  *  arguuntcon- 
tta  eos.  Ptimo  per  htoc ,  quod  omne  agcns 
naturaliter  perficitur  fua  produdione  ,  vel 
fuo  produdo  ,  Deus  non  perficiiur  :  crgo. 

Seeundo  ,  fi  aqua  non  polfcc  mancre  in  fua 
frigidicace,  nififrigefacerec  aliquod  frigcfaftibi- 
lc ,  tunc  aliqualiter  dcpcnderet  ab  illo :  Deus  a 
nullo  depcndcr. 

Tcftio  ,  porentia  refpicicns  aliquod  obicftum 

nonnccclTariftrcfpicitaliquidaliud  ,  nifi  hahc.-it 

ordinem  nccefFarium  ad  prinnim  obie^ni ,  fed 

G     1  volunus 


Reifei/ur. 
Ariftetelet 
futauit  OT- 

telli^entitu 
effe  toffihiles 
(f  hnbuiffe 
ntcefiiiiutjn 
iDee. 
irobatur. 


Aaiceo. 


to. 

Adprebatiem 
nem  Henr. 

Pofi.bilitat 
duflex. 


§luom«d» 
flnt  ali^uid 
effe  fofsibile 
©•  nectffa- 
riun. 


Perhocfatft 
Ad  nrfunen- 
tum  frind- 
fale,n.^. 


*  In  Oxon. 
hicq.vn.^. 

ZI. 

Tri*  »rgu- 
ment»c»ntra 
Philtfophos. 

*  Hciiricut 
(juoiiUb. ).. 

S4. 


76        Libril.     Diftinaio  VIII. 


voluncas  diuina,  &c.  quomodo  ifta  non  conclu- 

*lbiin.i}.  dant,qua:rcr.dum  alibi.* 

X».  Principaliter  hie  adduco  tres  rationcs.  Prima 

H/ijcitScMus  eft  >  Omne  cns  abfolutum  fumme  nece(tariiim 

fenteniiam     non  potcft  non  effe,quocunque  alio  non  exiften- 

thiltftphi      fejfcd  Deus  eft  huiufmodijigitur,  &c.  Sed  fi  ha- 

frtmo.  bcrct  neceftatiam  caufalitatem  ad  caufandum 

aliai^fe,  poftctnon  effe  iliis  non  exiftentibus, 

aliter  non  cftet  inter  illa  neceilaria  habitudo. 

Ponitur  autem  in  maiori  propofitionc  ens  ab(b- 

lucum  ,  &  non  cantijm  hoc ,  fed  etiam  ponituc 

furami  ncccflarium.propter  principiutn  comple- 

xurA,5c.conclufioncm,  vbi  principium  eft  magis 

jijcce(rarium,quam  conclufio:  &  camen  ex  nega- 

tione  concUifiotiis  fcquitur  oppoficum  principij, 

&  hoe  eft  ,  quia  veritas  conclufionis  non  cft  nifi 

qusdam  parrialis  veritas  principij.    Tunc  enim 

probatur  maior  fic  :  Quodcunquc  aliud  cft  mi- 

nus  ncceiTarium  Deo  in  entitate  fua  \  ied  de- 

ftruiSta  tali  entitate  minus  neceftaria ,  non  ppor- 

jet  aliquod  ens  magis  ncceflarium  defttui ,  ficut 

nccminiis  perfeftum  poteft  producere  ens  ma- 

gis  perfctf^um.    £t  per  hoc  tenet  fecunda  racio 

;iiiquorum  concraPhilofophum,quoniam  omnis 

perfedlio ,  qux  habecuc  ab  aliquo ,  non  fumme 

habccur  abillo,nifi  habeacur  abfolucc  fine  rcfpe- 

^u  ad  aliud. 

Icem  (ecund6  fic ,  potentia  refpiciens  aliquod 

obietflum  ,  non  refpicit  aliud  nece(Iari6 ,  nifi  il- 

lud  obiedlum  fic  racio  rendcndi  in  illud :  (ed  vo- 

luntas  diuina  refpicit  bonitatem  fuam  propriam 

pro  obicAo  ;  boniras  autem  diuina  non  eft  ra- 

tio  neceiTarid  volendi  alia  volitione  efficaci: 

ergo,&c. 

Expono  prim6  Minorcm ,   voco  volunracem 

<v»lHntM  effi-  efficacem,qu«  dac  effi)  &  efficere,.  non  qua;  com- 

!!!f-.^/?"*-  placec.  Vcrumcnimcftqu6d  bonitasdiuinaeft 

ratutfjfusttt  r  III  I 

Pf0^  racio,qua  Deus  vulc,alia,  voiuncacecoroplaccnte, 

fed  non  neceiTario  voluncacecfficacix.    Sic  au- 

tcmincelUgendominorcm  ,  proboeam  :  Obie- 

^um  volicum  non  eft  nece(Iari6  racio  cendendi 

in  aliud ,  nifi  illud  aUudfit  necefiarium ,  vel  ad 

habendnm,vel  ad  confequendum,vel  conferuan- 

dum  primum  obiedum :  nihil  iftorum  conuenic 

inpropofito. 

nrt^.  Terri6  fic :  aliquid  fjr  concingencer  in  vniuer- 

fo  ;  ergo  primum  non  neceftario  caufac.  Expono 

anceccdens :  quamuis  Dcus  necetrario  caufaret 

omnia  ,  aliquod  camen  concingcns  poftec  fieri, 

quod  poflec  durare  per  annum  ,  &  poftca  cor- 

rumpi  ^  fuo  concrario. 

Scd  dico  quod  aliquid  concingencer  fic  ita, 

qu6d  quando  ficpotuic  non  ficri  in  fenfu  diuifb, 

Hocaurem  non  eflcc  poffibile ,  fi  Dcus  nccelfa- 

*  In  Oxon.  "o  caufarct ,  vt  probarur  alibi.*  Conccdo  ergo 

|iic  q  j.         quad  quodlibet  aUud  a  Deo,cft  ab  ipfo  efFcdiuc, 

^  quo  non  neccdario  caufatur ,  fed  contingencer. 

Et  ide6  nihil  aliud  ab  ipfb  eft  formaliter  neceffa- 

rium,fed  po^bilcj  &  in  nihil  vertibilc. 

jld  ttrgum.        ^^  rationem  ptincipalcm  patct  quid  fit  di- 

frincifitU.      cendum   fecundum    incencionem    Philofbphi, 

quam  non  tenemus.  CaEtera  qita»  hic  impcrfedc 

if  Vbi  Tapr^.  habentur,quzre  alibi  diffuse  *. 


Sffftnd*. 


htt  iieitur 


Q  V  ^  S  T  I  O     IV. 

ytrhm  verajimplicitas  Dei  confislat  in  hocy 

quod  ipfe  est ,    quidquid 

habet  ? 

k\ea^.t.  p.q.^.  memb.x.  D.Thom.  i.p.q.j.tirt.y.df  S. 
D.Bonauent.  hie  z.p.art.i.q.t.f^  t.  K.ichar(l.  «^/.3.9.1. 
Durand.y.4.  Doftor  ^.Metafh,q.i.^  9.  ^  fiAlet^itC, 
(^  de  primo  princ.c.^.concl. 10. 

j  V  1  A  Magifter  prxcipui  &  lina-  i. 

licec  fimpTicicatcm  Dei  decermi- 
nac,per  hoc  ,  quod  Deus  cft  quic' 
,  quid  habec ,  ficuc  dicic  Augufl.i  i .   Auguft. 
de  Ciuic.c  i  o.  Idco  quaero,Vcriim 
vera  fimplicicas  Dci  confiftat  in  hoc ,  qu6d  ipfc  Arg.ntgiai-' 
eft  quidquid  habec  ?  &  vidccur  qu6d  non  :  quia  *'"''• 
aliqua  crcacura  fimplcx  eft  ,  &  camcn  non  eft 
quidquid  habec,qaia  in  qualibet  creacura  difFert» 
qutd,  Sc  quo  ;  igicur. 

Concrit,  Auguftinus  in  licera  fupr^  cicatus,  jfffirmiuiuS. 
refpondendo  qu6d  illa  propofitio  cft  verifCma.  Aoguft. 
Deus  enim  eft  quidquid  habec  intrinfecc  in  na- 
cura  fua. 

S  C  H  O  L  I  V  M. 

Sxplicat  quomodo  intelligenda  fint  verba  tyitt- 
gujHni ,  &  probat  Deum  ejje  quidquid  habet  in- 
trinfece.  "Deinde  exortum  ex  hac  refolutione  du- 
btum  circa  veritatem  pradicationum  in  diuinu 
breuiter  &  clare  dtffolutt. 


Hi£c  propoficio  concinec  duos  modos  haben- 
di  vnum ,  quo  aliquid  dicicur  habeie  aliud 
formalicec ;  &  alium,quo  relaciuum  habcc  fuum 
corrclaciuum. 

Non  aucem  dicic  Auguftinus ,  Dcus  cft  quid- 
quid  ad  fe  habec  praccer  hocquod  habet  adaliud: 
quia  non  cft  propofitio  exceptiua,ficut  nec  ha:c: 
Omnit  homo  prater  afinum  currtt :  quia  quod  ex- 
cipicut  non  cft  pars  pr2iacencis,Nec  e  conucrfb 
dixic  quod  Deus  eft  quidquid  ad  aliud  dicicur, 
prsccr  hoc,  quod  ad  fc  habec  propccr  idcm:idc6 
conclufioncm  ad  vcramquepofuic.  Hxcaucera 
fic  declaracur ,  creatura  Dei  dicicur  habere  ali- 
quid  incrinfcce  ,  vel  ficuc  cocum  habet  parcem 
fui.vel  ficuc  maccria  habet  formam :  in  Deo  non 
eft  pars,&  cocum,ficuc  nec  matcria,  &  forma,  vt 
patec  ex  vna  quacftionc  przccdenti  *:igitur  quod 
habecur  incrinfecc  k  Dco.non  cft  forma  fua,  ncc 
materia,  nec  pars ,  &  camen  incrinfeceKabecur ; 
igicur  eft  ipfcmec :  igitut  Deus  cft  quidquid  ha- 
bet  incrinfcce. 

Sed  hic  occurric  rna  dubicacio,  videtur  enim 
ex'hoc,qu6d  omnis  praedicatio  in  diuinis  fit  ve- 
ra:&  qu6d  ibi  praedicabitur  quodlibet,dequoli- 
ber  nifi  obuiat  relatiua  oppofitio:quia  fi  Deus  eft 
quidquid  habec ,  &  per  conueffionem,quidquid 
habecur^  Deo,eftDeus:igicurquidquid  habecur 
ab  ipfb,eft  quidquid  habecur  ab  eo,  &  ica  quod- 
libec  in  Deo  prsdicabitur  de  alio  ,  quod  noQ 
eft  verum  :quia  haccnon  eft  vera  :  ejfeniiage- 
nerat. 

Rcfpondeo ,  qu6d  non  quodlibct  praedicatur 
de  quoUbec  in  diuinis  ,     quia  atcribuca  non 

pracdicancur 


1. 

Vuplieittr 
aliquid  h»- 
beripoteft. 

Senfut  qut- 
ftionit  ^ 
mens  Augu- 
ftini. 


Tn  ere»tis 
quitrt  h»- 
bens  non  tft 
qutdhnbe- 
tur.  ' 

♦  <lift.{.q.i. 


Vubitim. 


Stlutk. 


Qu^ftio  IV. 


Vt  fr»iie»tt» 
in  dUinitfit 
ftrm»Us  (U- 
ttrtim  fnl- 
um  txtre- 
mtrtm  dthtt 
effi  ittfittitS: 


*  In  Oxon. 
hicq.4.ii.t5 
Ad  ttrgum. 
frineifnlif 


^rg.  ntgitti- 
Mum  frimum 


Steittidum. 
Auiccn. 


ftrtium. 
Dainafc. 

§luMrikm. 


praedJcantur  veti  de  Deo ,  nifi  pratdicantur  for- 
malicer :  &  idcd  non  przdicantur  verc  dc  qui-r 
ditate  vltimatc  abftrafta,  vtprardiftum  eft:  idc6 
non  cft  ha:c  vera ,  tjfentia  gtntrat :  ncc  etiam  in 
abftrado  pracdicatqr  vnuro  dc  alio,  nifi  vtrumq; 
fit  fbrmalittrinfinicum,  vel  alcerum,quando  au- 
tem  neutrura ,  formaliter  non  cft  vcra  pradica- 
tio.  Ideo  haic  cft  \tt3.,fipientia  efi  bonita6,&c  Pa- 
ternitas  tft  homtat :  In  prima  vtrumque  cft  ror- 
maliter  infinitnm ;  in  fecunda  aiterum.  Sed  hxc 
eft  falfa  :  Innafcibilitas  tfi  fatermtat ,  quia  ncu- 
trum  eft  formaliter  infinitum.  £t  ratjo  cft  ;  in 
creaturis  vnum  accidens  in  concrcto  ptaediciitur 
de  alio  proptcr  vnitatcm  fubicdli ,  in  quo  fiinc 
vnum.  Sed  quia  in  abftradlo  non  retinct  mo- 
dum  illius  vnitatis ,  idco  in  abftradlo  neu- 
trum  vere  pracdicatur  de  alio.  Quod  Ci  illam  vni- 
tatem  retiherciit ,  verc  vnumde  alio  prardicare- 
cur.  In  diuinis  attributum  prxdicatur  in  concre- 
to  dc  atcributo  :  vt  DeHt  faptens  eft  hontu ;  &  re- 
latiuum  de  relatiuo,cui  non  opponitur  vt  Tater 
eft  ingenitus ,  propcer  infinicatem  efientia: ,  cui 
funt  idem.  Quia  igitur  iftam  infinitatem  tenet 
attributum  in  abfttadlo,  &  non  relatiuum,  ide6, 
&c.  De  hac  refpoofione  quxre  in  fine  quae- 
ftionis  de  attributis  ,  in  refpOnfione  ad  audloii- 
caccm  Auguftini.* 

Ad  acgumcntum  principale ,  patet  qu6d  fim- 
plicitas  creacurs  non  eft  immenu,  ficuc  eft  fini- 
plicitas  diuina ,  idco  non  eft  idcm ,  <}uid,Sc  ^mo, 
ficuc  in  Deo. 

Q^  ^  S  T I  O      V. 

Vtrumfimplicitati  diuinse  refugnet  quodali. 
quid  diiium  de  Deoformditerjit 
ingenerc^? 

Aleof.i.^.9.48. m*mb.^.»rt.i.  D.Thom. i.^-f  y»rt,%. 
Hearie.infummaart.tt.ef.i.fjj^  t.D.Bonau.^K  x.f.art.u 
7.4.Richatd.«r/.i.f.3.  Occam  ^.i.  Gregor.^.;.  Do&oc 
inOxon,q.i.(^  de  fritao  frincipio.e.^.  conelufi.^,  {J»  10. 
6>  7.ii(r.7.iS.$uarez  i.fJraei.i.lib.e.j^. 

Dditur  in  titulo^r»j<i/»/fr  propter  il- 
la  prxdicata,qux  tranfumptiuc,&  non 
formaliter  dicuntur  de  Deo.  Probatur 
ver6  quod  non.  Hasc  eft  praidicatio 
formalis :  Deuseft  ens  ,  Deus  eft  intelledus :  & 
ens  indifferens  ad  Deum  ,  &  non  Deum  :  ergo 
oportet  quod  decerminetur  ad  Dcum  per  aliquid 
habens  rationem  qualii  refpeftu  enti$:igicur  ra- 
tio  diiFcrentiaE  poteft  efle  in  Deo :  ergo  ratiogc- 
neris. 

Item ,  Auicenna  i.t^etaphyfica ,  cap.  primo; 
ensdiuiditut  ficut  in  cotradidoria  in  ens  in  fub- 
ieSto,  Sc  in  ens  non-  in  fubiedo :  Sed  cns  non  in 
rubie(fto,eft  ratio  prxdicamcnci  fubftantix^Deus 
eft  huiufmodi  ens  :  ergo,&c. 

Itcm ,  vbi  cft  fpecies ,  eft  genus :  in  Dco  eft 
fpecics  per  Damafc.  lib.  I.  Orthodoxx  fideic.8, 
&  in  Elemcntario  fuo  idem  ponit. 

Item,  fapientia  dicitur  formalitet  dc  Dco ,  & 
hoc  fecundum  eadem  rationcm,fecundum  quam 
dicitur  de  creaturis :  quia  fi  alitec  dicerccur  de 
Deo,&  creaturis ,  non  pofiet  argui  fapientia  efle 
pcrfe^ionis  fimplicitcr,&  melius  circquamnon 
Scot.  Optr.  Tom.  XI. 


77 

efTcplus  quamdc  lapide,  ex  hoc,  quM  fapientit 
eft  pcrfeftionis  firoplicitcr  in  Deo. 

Oppofitum  in  litcra,&  Auguftinus  quincoh'- 
bro  de  Trinitate  capite  fecunao. 

S  C  H  O  L  I  V  M. 

Sententia  ajfei  ens  Deum  ejfe  in  genere  (eiua  eft 
Henrici  &  altorum)  fuadetur  aubtoritatibtu ,  & 
ratione,fed  refutatur  lati  ,  de  ^uofufius  agit  De- 
Eior  irt  Oxon,cj.^,a  n,\6.vbi  n.io.reijcitrationem, 
qua  D .Thomas  negat  Deumejfe  in  genere  ,  quam 
hic  tangit  n.w.  Deinde expltcat  dtto dubia,  qut- 
ftionem  hanc  concernentia. 

Dlcitur  ad  quxftionem.qu^d  aliquid  diftum 
de  Deo  formaliter,  eft  in  gencte ,  &  Dcus 
fimilitcrproptcrauLJoritates,  quia  Damafc.  in 
Elementario :  akfubftantia  imelUtlualu  continet 
Deurn,  &  ipfa  eft  in  gcnere.  Ad  hoc  eft  Boct.de 
Trin.c  8.&  Auguft.i  5.dc  Trinit.c.  j.  fn  diutnis 
funt  duo  genera,SHbftantia,0-Relatio.  Subftantia 
dicit  ejfentit  vnitatem  ;  fed  relatio  multtpltcat 
Trtnitatem.  Ncc  valct  dicercquod  manent  qua- 
fi  modi  fimiles  fubftantix  &  rclationis :  quia 
modi  fimilcs  Qualitatis,&  Qu.intitatis  funt  ibi, 
&  aliorum  Prxdicamcntorum.  Dicitur  enim 
Deus  magnus ,  bonus,  vbique ;  oportet  ergo  in- 
lelligatur  quod  ptopric  manent  ibi  fubftaniia,& 
relatio. 

Itcm,  Commentator  tex.n.  com.t.Metaphy- 
fict ,  vbi  Philofophus  inuefligat  vnumprimura 
in  omni  genere ,  quod  eft  menfura,  dicit  Com- 
mentator  quod  illud  primum,  quod  eft  menfura 
in  genere  Subftantix,eft  primus  motor. 

Rationes  ad  hoc;prima  eft  calis:Subftantia,vt 
eft  prxdicamentum  ,  potcft  intelligi  contradla 
per  creatam  &  increatam  ;  ergo  conceptus  neu- 
crius  eftconceptus  omnino  fimplex  ,  &  prirous: 
igitur  pollimc  celblui  in  aliquo  cfle  ,  quod 
remanet, 

Itcm,  fimplicitas  Dei  non  impeditquin  pofllt 
eflc  inPrxdicanicnto,  quia  Angeli  &  accidcntia 
funt  fimplicia;&  tamen  funt  in  genere. 

Contra  viam  iftam  arguo  tripliciter.  Ptimo 
arguitur  fic :  quidquid  eft  in  gencrc  habet  ali- 
qiiam  rcalitatem  in  le ,  qux  fecimdum  fceft  po- 
tentia  ad  aliam  rcalitatcir. ,  qux  eft  ipfius  difFc- 
rciitia:fcd  in  Deo  nuUa  eft  talis  realitas,  qux  fic 
eftin  potentia  ad  aliam  realiratcm;ergo,&c.Ma- 
ior  probatur  per  aucloritatem  &  rationem.  Au- 
doritas  eft  Philofophi  8.  Metaph.  c.  5.  vbi  vult 
quod  idea  fiponatnr ,  non  definitur;  quia  oportet 
definitionem  ejfe  ratipnem  longam,  habtmem  quid 
&  t]uale,materiam  d^formam,  Hocautcm  intel- 
ligo  fic  ,  non  quod  intcUigat  omne  definibilc 
propric  haberemateriam  &  formam:quia  fccunr 
dijm  aliquosjAngcIus  non  habcc  matcriam,  nec 
formx  3ccidentaTcs:fed  intelligit  quod  in  vna  re 
fit  aliqua  realitas,aqua  accipitur  gcnus  ,  cjux  eft 
principiumcomicniencix  rcaliscum  alia  fpecie, 
&  in  eadem  alia  rcalitas ,  a  quaaccipiatur  ratio, 
dc  qua  eft  principium  difFerentix  realis.  Cum 
cnim  eadcm  realitas  non  poffit  effe  principium 
conueuientix  realis,  &  realis  differentix,  opor- 
tct  aliam  ad  minus  efTe  realitarem  ,  a  qua 
accipitur  gcnus  ,  &  a  qua  accipitur  diffc- 
reiitia. 

Hoc  etiam  patct  cius  auftoritate  in  y.Metaph. 

JtxtuCommeni.  j^.  vbi  vult  qu6d  y;f«f  r<jritf, 

G     }  d? 


Af^rtiuttmU. 
Auguft. 


OpinioHen. 
rici.  Alb.  dc 
Saxo.  &  01- 
choch.lib.i. 
q.5. 

Uamarc. 
Boet. 
Auguft. 


Vium  tffe  in 
gentre  fro- 
b»tur  fecutt- 
do  ex  Com- 
tnenttttort. 

Probatur  n- 
tionibm. 


Secunda  ra- 


5- 

Er   triflici 
cnfite  frobat 
Deum  non 
effeingenere. 
trdbntur  fri- 
mo     quod 
Vcus  non  fit 
ingtttcre. 
Ariftot. 
Quomodo  in- 
tendit  Philt- 
fofhiis  omnt 
definibileion., 
fiare  male- 
ria  ci»  fot- 

ma. 


Arifiot. 


78 


Libril.  Diftinaio  VIII. 


Trghttur  e*- 
dt>a  m»i»r 
rMiioncj. 


GtHHs  6ri'f 
ftrenti»  fu 
fnuntur  ab 
aU»  c^  ali» 
ri»litanj. 


Injixmia. 


troprietiuts 
ftrfmales 
»fc  funt  fini- 
tt.  ntc  infini- 
u. 


Ariftot. 

"FinitM  (§• 
infinittu  cotn. 
ftiuit  folum 
■tnti  ^uamo. 


6. 

Jrguiturft 

junio. 


ff;  defirtitio4d  rem,  ita  Partes  defi»iti9nft,vel  r4- 
tioftu,adparies  rei.  Vuit  igitur  quod  ficui  in  dc- 
finitionefum  plmes  partcs,  iia  in  defiuito  (int 
pluics  partes  icales ,  quamuis  non  oporret  fem- 
pcr  eflc  maicriam  &  foimam  ,  fcd  in  cadcm  re 
duas  rcalitatcs  ,  quatum  vna  fit  in  potcntia  ad 
aliam. 

Hoc  probatur  pcr  ratipneffi ;  IntcUedlus  con- 
cipicndo  genusjh.ibct  conceptum  de  aliquo,qiK)d 
efl  in  rc  ,  &:  non  loquor  dc  (ccunda  inccniionc 
gcncris,  fcddc  co,  quod  conci^'iiur  obic-diuc:fic 
cnim  piopofitio  cft  vcra;aliter  cnim  concipicn- 
do  animal.quod  cft  gcnus.nonconcipeicturali- 
quid.quod  in  g-M^^^diccrctur  de  hominc:fic  etiam 
concipicndo  diflferentiamobicdiuc ,  concipitur 
aliquid  quodcftin  rc.  Si  igitur  genus  importat 
totam  realitatcm  definiti,  impombilc  eflet  con- 
cipcrc  diffctcntiam,nifi  vt  fignificaniem  candcm 
rcalitatem.  Quomodocunque  cnim  concij  icn- 
do  gcnus  &  differcntiam  ,  fiuc  obicdiue  conci- 
pianturdiuerfis  modis,  totataracn  rcalitas  con- 
cipitur  pcr  vtrumquc,  fi  totam  rcalitatcin  fpeciei 
importarent  (eorfum  ,  &  tunc  fcqucrentur  duo 
inconucnientia.  Primum  ,  qu^d  {blum  gcnus 
definitctor  &  tunc  totara  rcalitatcm  cxprimctct. 
Et  aliud  inconuenicns ,  qu6d  definitio  non  fit 
primo  cadcm  dcfinito ,  quia  quidiras  caiuflibet 
fcft  fcmel.  Minor  patet.tanra  enim  cft  fimplicitas 
in  Dco,  quod  nulla  rcaiitas  in  ipfo  cft  in  potcn- 
tia  ad  iliani,  quia  qua:libet  inipib  eft  infinita,& 
nulla  finira :  &  jjer  confeqiicns  nuUa  cft  ibi  par- 
lialis  icalitas.anT  ibi  fit  in  potentia  ad  aliam. 

Sed  diceturqnod  per  iftam  rarionem  non  ex- 
cluditur,quin  proprietatcs  pcrfonalcs  fint  in  ge- 
neic.  Im6  hoc  videtur  concludi  pcr  hanc  ratio» 
nerajquoniam  fi  omne.quod  cft  finitum,  &  non 
infinitum,  fit  in  genere,  &  proprietas  pcrfonalis 
non  eft  infinita,&  inter  infinitnm  &  finitum  non 
eft  mcdium  vcrgo  pioprictas  pcrfonalis  cft  in 
genere. 

Kcfpondco,qu6d  propri^  proprictates  per(b- 
nales.necfunt  finitj^iecinfinitat:non  enim  funt 
infinitac,  quia  non  funt  perfcftiones  fimpliciter, 
tunc  cnim  aliqua  perfona  haberet  aliquam  pcr- 
fcdioncm  ,  quam  non  habcret  alia.  Ncc  etiam 
funt  finita: ,  quia  nihil ,  quod  eft  formalitcr  fini- 
tum,  ert  idcm  realiter  cum  eo,quod  cft  formali- 
ter  infinitum  proprietas  vero  pcrfonalis  eft  ca- 
demcurn  eftcntia.  Idco  dico  quod  eft  mcdium, 
quod  ncc  eft  finitum  ,  ncc  infinitum  formaliter. 
Quod  patet  fic :  quoniam  ficut  finitum  &  infini- 
tum  propric  acccpta  non  conucniunt  nifi  quan- 
titati  molisex  i.PhyC.Kx.i^.  ita  finitum  &  infi- 
nitum,  magnum  &  paruum,  tranfumptiue  difta, 
non  conueniunt  nifi  quanritati  virtutis.    Ide6 

2uod  habct  quantitatem  viitiuis  diuiditur  pcr 
nitum  &  infinitum;  huiufmodi  cft  entitas  qui- 
ditatiua,  cuius  gradum  intrinfecum  entitatis  di- 
cunt  finitum  &  infinitutti ,  &  non  ratio  bypo- 
ftatica,  fiue  pcrlbnalis,  vcl  indiujdualis  ,  quae  ta- 
tncn  fit  illa  ,  qua;  non  cft  entitasquiditatiua. 

Itera ,  {ecundb  arguitur  probabilitcr  fic,  iuxta 
eandem  viam.  Nam  ptrfe6la  fimplicitas  Dei 
confiftit  in  hoc  ,  qubd  eft  quidquid  habet  ad  fc, 
vt  Magiftcr  declarat  in  littcta  pcr  auftoritates 
SanAorum ;  led  nil  quod  cft  in  gcncrc  eft  huiuf- 
modi,fcilicer  qubd  ipfum  eft  quidquid  habet  ad 
{c,quia  natura  ciufmodi  cntitatis,  quz  cft  in  gc- 
ncre,habet  pctfcdlionem  geneti$  &  differentiac. 
Ncc  ctiam  pcrfct^io  gcneris  continct  perfcdlib- 


ncm  fpccici :  igiturquod  cft  in  gcnere ,  non  eft 
quodlibet  quod  habet  ad  fe. 

Sed  dicctui  qubd  licct  formaliter  rationalitas 
non  fit  animalitas  ,  tamen  poteft  dici  qubd  hic 
cft  illa  pcr  identitatcm  :  &  fic  pcr  identitatcm 
illud  quod  cft  in  gcnerc  ,  eft  quidquid  habet  ad 
fe,  licct  non  formalirer  ,  quia  ncc  (ic  in  diuinis, 
quia  fapicntia  non  eft  formalitcr  bonitas  ,  licct 
pcr  idcntitatem. 

Rcfpondco,  qubd  prsdicatio  per  identitatcm 
non  habct  locum  increaturis.  Vndc  &  Philofb- 
phus  non  dcterminauit  dc  huiufinodi  prasdica- 
tione,  fcd  tanrum  habct  locum  in  diumis,  &  ra- 
tio  huius  patct  cx  pizcedenti  quaeftione  ,  quia 
cnira  in  diuinis  fadla  abftiadionc  rcraanet  idcn- 
titas  propofitionis  in  przdicando  abftradura  de 
abftrado.Diccndo  Cicifaptentia  efi  honitas.  Si  au- 
tcra  quando  abftrahuntur  gcnus  &:  diffcrentia, 
non  cnirahabent  identitatera  ,  nifi  ratione  rei, 
cui  infunt  rcalitates  corum,  idebquando  abftra- 
huntur  abftrahitur  aliquid  ,  quod  rcquiritur  ad 
pijedicationem  formalcm  vcram. 

Quantum  ad  fccundara  viam  ex  parte  infini- 
tatis  arguitur  fic : 

Conceptus  (peciei  non  eft  tant^m  conccptus 
realitatis  cum  n.odo,  fiue  gradu  eius  intrinfeco ; 
luncenim  albedo  h.ibcns  gradum  poftct  cflegc- 
nus,  &  gradus  eius  differcntia:&  idcb  conceptus 
rei  cum  modo  intrinfcco  rcalitatis  fuat ,  cft  con- 
ceptus  fimplicior,  quam  conccptus  (pecici }  fcd 
in  Deo  innnitas ,  fiue  quidquid  aliud  ponatut 
dcterminarcrealitatcm  cius  ,  nondicit  nifi  mo- 
dum,&  gradum  intrinfccum  fux  quantitatis  vir- 
tualis,  finc  C\.\x  quiditatis ;  igitur  conceptus  Dei 
non  poteft  eircconceptus  fpeciei  habcntis  gcnus 
&  diff.  rcntiara. 

Dicctur  fortc  qubd  quamuis  infinltum  non 
fit  differcniia  contrahens  conceptum  commu- 
nem  Deo;tamcn  alia  intentio  poteft  eftc  vt  diffc- 
rentia(onrrahens,  ficut  ipfum  ncccfle  cflc  ,  vcl 
aliquid  huiufraodi. 

Contra  ,  fit  illud  dcterminans  in  rationc  dif- 
fcrcnrix  ^.qua:io  tum,  aut  intclligicur  A^uii% 
dcterminare  illara  rcalitatem,aquaaccipiturgc- 
nus  in  Dco,  quam  infinitas ,  aut  infininim  prius 
quim  A  ?  Si  primo  modo  ,  ciira  illud  fit  cxtrin- 
(ecum  realitari  gcncris,fcquitur  qubd  aliquid  cx- 
triniccum  prius  coueniret  realitatidiuinac,qu^m 
fuusmodus  intrinfccus  ,quicftniodus  infinita- 
tis  ,  quem  habet  ad  fc.  Si  fecundo  modo  qubd 
prius  detcrminetur  illa  rcalitas  pcr  infinitatem, 
igitur  vlrerius  non  cft  in  potentii  ad  aliquod 
aliud  dctcrminatiuura,  cum  ratio  infinitae  perfe- 
dionis  fit  omninb  in  vltimataadualitate  nullam 
dcpcrminationcm  cxpedlans. 

Iftud  vcib  patet  cxcmpIo.Sicnimanimalitas 
habet  plutesgradus,intelligendoipfam  fubquo- 
cunque  gradu.non  intclligitur  rationabilitas,vcI 
irrationabiiitas  efte  modus  intrinlccus  animali- 
tatis ;  Scd  adhuc  intelligetur  animalitas  in  quo- 
cunquegradu ,  vt  pcrfcdibilis  a  rationabilitate, 
vel  irrationabilitatc.Ita  in  propofito,fi  deirasha- 
bens  infinitatem  vtgradum  fibi  intrinfccum,ha- 
tcret  diffcrentiam  ,  intclligcretur  ctiam  fub  di- 
uinitatc  vt  perfedlibilis  per  differcntiam  ,  quod 
non  cft  intelligibilc. 

Tcrtia  via  arguitur  cx  necefllitatc  cffendi,fiuc 
ex  neceflitate  cHe :  &  harc  eft  ratio  Auiccnnae  8. 
Alftaphj/ficit.  Vbi  fic  aiguit :  Si  ncceffc  cflc  ha- 
bet  genus  ,  aut  igitur  inrentio  gencris  iftius  eft 

fbrmalitct 


liiflamia. 


Solultur. 

Prtdicatio 
fer  id*»tii»% 
tem  nonh». 
btt  locum  in 
creaturis. 


"Ex  infinitatf 
Dei  frobat 
iffurhnontf' 
ftingtntr*. 

Conctftus 
ffecitinontjl 


8. 

§iuod  tns  ci- 
trahatur  ad 
Dtum  ftr 
modum  nan 
fer  difftrtm- 
tiam. 


9- 

Tertio  probat 
tx  nttijfitatt 
Dti  ad  effi. 
Auiccn 


Qu£Eftio  V. 


lO. 

TxprtdiSu 
TOtitrtes  dlic- 
rum  taptunt 
*Hidenti»m. 
Auguft. 


Utti  fuhlUr* 
tucidtruibus 
tfi  »  m»gna 
imferf*ctio- 
ne  velfum- 
m»  p"ft 
'3ioM' 


II. 

jHi»  rntU 
Auitenn*. 


HMie  D.  Th. 


Reijcitur. 


*  In  Ozon. 
hicq.5.n.to 

*  In  Ozon. 
d.8.q.).n.t4 
&req. 

11. 

Vnbiumpri- 

mum. 

Atiftot. 

fonnalitcr  nectfe  tjfe  ,  aut  jfojjlbilt ;  Si  primum, 
igitur  non  celTabit,  quouiquc  perucmat  ad  diflfc- 
tcntiamjhoc  ficinrclligo  ;  quod  fi  tunc  iliud  gc- 
nus  includercc  difFercntiam,  quia  necejfe  ejfe  im- 
portat  foimalitcr  vltimam  adlualitntem.  Si  fc- 
cundum  ,  fcquitar  quod  necejft  ejje  cflec  confti- 
tntum  cx  co.quod  non  cft  necejfe  ejjc. 

Prjctcrca,iuxta  viam  iftam  potcft  ficargni  pro- 
babiliter  :  Quidquid  eft  in  gciyete  abfttahit  ab 
Adluali  exiftencia  ,  quia  illa  tota  coordiii.icio  po- 
tcft  faiuari  in  intcllrgendo  illa  coordinata,  intcj- 
le<fVionc  abftraftiua  ,quac  non  includit  cxiftcn- 
riam  obicdli ,  quia  fic  clFct  inrcUcdio  intuitiua, 
»rc<r^  <fjj/f  vcro  incUidit  cxiftentiam  cxrationc, 
qui  eft  necejfe  ejfc.  Imo  force  nihil  ica  per  ic  con- 
uenit  ntcejse  efse  ,  ficut  ipfiim  efse  ,  auc  exijiere. 
Sic  igitnr  probacum  cit  pcr  cria  media,qua;  pon- 
dcro,  quod  Deus  non  eft  in  gcnerc  ,  nec  aliquid 
formaliccr  di(^um  de  Deo,&  ctiam  pcr  alia  me- 
dia  probabilia. 

Ex  iftisvcrorationibusalisrationes  antiqiio- 
rum  habcnc  cuidenciam  ,  ficut  ratio  Auguitini, 
quam  Magifter  adduait  in  litera ,  y.de  Trinheue 
cap.i.(ir  c.6.quac  eft  ifta  :  fubftantia  vtcft  gcnus 
gcnerahflimum  fobftat ,  Deus  autem  non :  crgo, 
&c.  Ifta  ratio  tcnet  cx  infinitate  Dci ,  qiia  via 
praeccflic  iecurida  ratio.  Expono  aucem  fic  ra- 
tionem  Auguftini.  Non  intelligitautem  Augu- 
ftinus  ,  quod  ratio  formalis  fubftantix  ,  qux  eft 
genus,  fit  fubftare  accidcntibus :  quia  hacc  eft  ra- 
lio  rc{peftiua,  qna  no  includicur  in  formah  con- 
cepru  abfoluti.  Ratio  tamen  fubftandi  acci.icn- 
tibus  necellario  concomicacur  fubftanciam  ,  qna; 
cft  genus  gcncraliflimum ,  qitarc  fubrtancia  non 
potcft  fubftare  accidencibus  ,  quia  quod  aiiquid 
non  pofsic  fubftare  accidenti,  non  conucnir  nifi 
duphci  de  caufa,  aut  propter  imperfcdioncm  in 
entitate  fua  ,  qus  non  fufficit  terminarc  depen- 
dcntiam  accidentis,  velproptcr  fui  cxccllcntiam, 
qua  non  poteft  a(5kuari  alia  aotualitace  fupcruc- 
nience.  Manifcftum  eft  auccm ,  quod  fubllancia, 
qua:  cft  gcnus  ,  potcft  detcrminare  dcpendcn- 
tiam  accidencis ,  &  ad  hoc  habet  fuflicientcm 
pcrfcftioncm  :  igicurqundaliquafubftancia  non 
fic  capax  accidcntis  ,  fubftando  ci ,  hoc  cft ,  quia 
cft  infinita  :  igiiur  quod  Dcus  non  pofsit  acci- 
dentibus  fubftarc,  hoc  cftex  infinitapcrfcdionc 
fua,  qua  cxiftens  in  vltiuia  aftuaUtatc  ,  non  po- 
teft  vltcrius  aliquo  accidentca6kuari.  Et  ideo  tc- 
netratio  fua,cx  ratione  infinitatis. 

AUa  ctiam  ratio  Auiccnnae  8.  Metaphyf.c^. 
(}uaarguic  quod  gcnus  ell  pars,&  Deus  non,cuni 
C\i  omnino  fimplcx,  tenet  ex  rationc  fux  hmpli- 
cicatis  diuinae.quomodo  tenuit  prima  ratio  iuxca 
primam  viam. 

Alia  vcro  ratio  ponitur  ab  aUquibus  calis: 
Quod  eftin  aliquo  cft  in  illo  pcrmodum  illius: 
fcd  Deus  coniinet  pcrfediones  omniura  gene- 
rum:Ergo  funt  in  eo  per  modum  cius :  ergo  non 
eft  in  aliquo  generc  illorum.  Patct  alibi,  *  qu6d 
illa  ratio  non  concludic  :  quia  diccretur  quod 
noneft  in  primo  gcnere,  icilicet  Subftanfiz.qua: 
tamcn  continet  perfcdliones  aliorum  gcncrum 
virtualiter ,  vt  probatur  alibi.* 

Scd,'concra  pracdida  eft  duplex  dubium:vnum 
contra  infinicatcm,  quod  non  repi)gnct  infinito 
ciTc  in  gcnere,  quod  arguitur  pcr  Philofophum 
6.Topicor.  dc  linea  innnita  ,  quoniam  non  eft 
aliqua  definitio  increpanda ,  qua:  non  conuenit 
illi  ,  cui  impoflibile  cft  eflic  in  gcnere.  Incrcpa- 


79 

tur  ailtcm  ibi  dcfinitio  hnea:  rcfta: ,  hoc  fcilicct, 
ckim  medium  nort  exitab  extrcmis,quia  non  con- 
uenit  hnea:  infinita::igitur  linca  infinita  fi  cflet, 
eflet  in  gcncre  :  igitur,  &c. 

Rcfpondco  prim6  ad  intentioncm  Philo(bphj, 
quod  non  intcndit  ibi  definire  cns  pcr  accidcnsj 
fcd  ficut  eft  vnum  pcr  accidens  linca  refta,ita  in- 
tendic  qu6d  fibi  aflignanda  cft  duplex  definitio, 
quar  cft  vna  pcr  accidens.  Non  autcm  increpat 
pi.Tdidam  dehriitionem  ,  quia  non  ponitur  ibi 
ratio  rf(3i,quoniam  altquid  poteft  formalicer  rc- 
piignarc  fdriicdlo,quod  non  formaliccr  rcpugnat 
paflioni ,  liccc  virtualiter  ei  rcpugncc  infinitas; 
igicur  liccc  rcpugnec  line2e,non  tamen  reHd^vx.  re- 
ftum  eft.  Ideo  quanciim  ad  racionem  «fZi,  non 
benc  definitur  linca  refta  per  hoc,qu6d  mtdtum 
txttah  extremis  ,c^ah  reUum ,  \nde  re^um,  non 
cx<ludit  mcdinm  ,  nec  excrcma,  quia  fibi,  vt  fic, 
non  rcpugnac  infinicas. 

Alia  modo  eft  dubicario  in  le.An  Ci  linea  cflct 
infinica.Jioflec  eflc  ingenere  ^Ec  patct  rcfponfio 
alibi*:  quod  fic  :  quia  ad  nobiliflimum  in  infe- 
riori  nunquim  (cquitur  nobiliflittiairt  in  fupc- 
riori,nifi  illud  infcrius  fit  nobiiilCmum  contcn- 
tum  fub  fupcriori :  huiufmodi  autcm  eft  fola  na- 
tura  ifitclligibilisi&  non  alia :  ide6  fi  habensna- 
turam  inrelligibilem  eirct  infinicum,rion  efletin 
gencre ,  non  autcm  fi  aliqua  alia  natura  eflct  in- 
hnita. 

Secundumdabium  eft,  qualiaprxdicatafunt, 
qua:  dicuntur  de  Deo,  cum  non  fincgenera,  nec 
in  gcnerc  ?  Refpondco  quod  funr  pra:dicata  traf- 
cendentia:quicquid  enim  dicitur  dc  Dco,eft  for- 
malitcr  tranfcendens.  Probo,  quidquid  conucnit 
enti  antequam  delccndat  in  gencra,  eft  tranfcen- 
dens  :  fed  quidquid  conuenit  Deo,  conuenit  en- 
ti  antequa.ii  defccndat  in  genera :  igitur  &c. 
Minor  probatur,  quia  cns  priiis  diuiditur  pcrfi- 
nitum  &  infinitum ,  quiili  diuidatur  in  gcncra, 
quia  tantum  cns  finitum  diuiditur  in  gcncra,  vt 
pr«oftcnfum  cft  fupra  de  necejfe  eJfe,Sc  dc pojfibi- 
/»,&de  aliis  qux  conueniunt  Dco  :  prius  enim 
conucniuntenti,  icaquod  cns  per  illa,&  per  fua 
oppofiia  prius  diuidicur  ,qiiam  deicendac  ingc- 
ncra,  quia  Iblum  cns  concra(ftum  per  alccrum  il- 
lorum  quod  rcmoiiccura  Dco,  &  ab  cnte  infini- 
to,dcfccndii  in  genera. 

Sed  dicccur,  quod  fapientia  Sc  paieryiiyts,c\ax 
vidcnuir  fpecies  fpecialiflaraa:;funt  tranfcenden- 
tia.  Ad  hoc  qiiere  dnplicem  rcfponlioncm  alibi.* 

Dicccur  etiam  qu(jd  pcr  hoc  deftrr.it ur  Logi- 
ca  Ariftocelis,qui  non  ponic  nihquacuor  pra-di- 
caC;i  in  <iUid  diifta  ,  quornm  nullura  fecundiiin 
pra:di(ila.eft  ipfum  cns,  nec  aliquid  dicStura  for- 
malitci  dcDco. 

Icem ,  Porphyrius  non  ponit  nifi  quinquc  vni  - 
ucrlalia,  nuUura  iftorum  cft  ens,  vel  aliquid  for- 
malitcr  didum  de  Deo  &  creacura  fccundiim 
prsdietam  relponfionera,  fi  Deus  non  fit  in  ge- 
ncrc. 

Ad  (ccundam  patet  alibi  * :  Ad  Porphyrium, 
diLCndum  qu6d  ensdi(flnm  dc  Deo eflcntiahter 
&  crcatura,dicitur  prardicari  pcr  modura  vniuci- 
falis,non  quia  fit  aliquod  vnincrfaliura,led  quod 
pracdicatur  pcr  aliqucm  raodum  fimilcm  alicui 
modo  vniucrfiilis,  pracdicacur  cnim  in  ^Mii^,ficut 
gcnus.  Vndc  dicic  Philofophus  4.  Topic.  loc.i^. 
quod  Ci  aliquid  prardicatur  in  tjuid ,  &  non  coii- 
uertitur ,  diffjcilc  cft  prohibcre  quin  fic  gtnus,& 
vtcndura  cft  vt  gcncre  ,&  hoc  vtrum  eft  oppo- 
G     4  nenti. 


Relponji». 


♦  In  Ozon, 

vbt  fupia  n. 

II. 

An  linea  in- 

Jinitapenere- 

tur  trtgenere. 


§lu»li»  funt 
prtdicAt»  di- 
S»  dt  Dec. 


ins  priut 
diuiditur  ia 
finitum  (^ 
tiifinittim 
ijukm  in  ptt,- 
dicamenta. 


Inf{»nti» 
prim». 
*  Vbi  fapra 
nuiu  18. 

14. 

Sectmda. 


Tt.-ii*. 


*  Vbilnr:4 
n.ij. 

Adtertutm. 
Tranfctndtyi. 
ti»    hsbent 
prtdicit-ie-  ' 
nem  fintilern 
»lictii  vni- 
uerfaliHm. 
Aiiftot. 


8o        Libril.    DiftinaioVlII 


SolHMntur 
r»tienef  »}i- 
nitnis      ad 
uerft. 
Ad  D»m»ft. 


Ad  Soetium. 


Modi  fradi- 
(anJifimiles 
fubfian'lt^ 
rel.ttionum 
funt  in  T>eo, 


16. 

Replic». 

Selulit, 


flulequid 
dieit  perfe 
Hio^emfim 
flicem  prt- 
dicatur  de 
Deo  in  c^itid. 


Ad   Com- 
frtentatO' 
rtm. 


Ad  frimum 
ex  ratione 

Ad  fecun- 
dum. 

18. 

Adarg.prin- 
tifli». 


oenti.fcdnon  rcfponcJcnti.  Et  idcd  licct  fit  diffi- 
cilcprohibere  qiiin  huiufinodi  di  geni^s.nQn  ta- 
incn  inipoffibilc. 

Ad  priqiam  authoritatem  &  rationcm  pro 
Qppofita  opinionc  de  EleiTjentario  Dama(ccni, 
poftea  dicit  vnum  vcrbum,pcrqijiod  (bhutur  to- 
tum,  Dicit  cnim  quod  fubftantia  ,  qnae  continct 
diuinitatem  fupcrfubftantialitcr  geuciahflimum 
cft,  vndp  in  rpccie  crcata  cft  aUquid  perfcclio- 
nis,aliquid  impcrfcdionis,  &  Diuiijitas  continet 
jd.quod  pcrfcdlionis  fuperfiibftantialitcr,&  dicit 
de  illa  qu6d  gcncrahflimum  eft  :  igitur  nihil  ad 
(pecicm,  qu^eeft  in  gencre ,  ifta  fpccies,  de  qua 
loquitur. 

Ad  audoritatem  vcr6  Boctij ,  qui  vult  qu6d 
duo  gencra  maneant  in  diuinis.Dicendum,qu6d 
nullum  gcnus,ncc  modus  pracdicandi ,  fiue  ratlo 
alicuius  gencris  manct  in  diuinis ,  manet  tamen 
duplex  modus  pracdicandi  fimilis  duobus  modis 
aliorum  gcncrum  ,  fcilicet  Subftantiac  &  Rcla- 
tionis.  Probatio  primi,  fundamcniQ  cxiftcnte  fi- 
nito  ,  impofllbile  eft  quin  quidquid  intcUigitur 
fundari  in  ilb,  fit  formalitcr  finitum,&  non  in- 
finitunjjigitur  fi  cntitas,  qux  eft  in  prxdicamcn- 
to  fit  finita.vt  prxoftenfum  eft,nccefle  eft  vt  tam 
ratio  prxJicamenti  quam  modas  pracdicandi  fit 
finitum ,  &  per  confirquens  non  manet  fotmali- 
ter  in  diuinis  ratio  alicuius  Praedicamcnti, 

Secundum  dcclaratur  :  In  diuinis  manctmo- 
dus  praedicandi  a  fc,  qui  fimiUs  eft  modopraedi- 
candi  fubftantia;,  manetetiam  ibi  modujpra:di- 
candi  ad  alterum.qui  cft  fimilis  modo  prasdican- 
di  relatiui ;  ide6  in  diuinis  manent  duo  modi 
prxdicandi ,  fimiles  duobus  modis  prxdicandi 
duorum  generum. 

Dicetur  fortc  qu6d  fimili  ratione  vidctur 
qu6d  '\r\  diuinis  maneat  modus  prxdicandi  qua- 
litatis  &quantitati$  ,  quia  Dais  dicitur  bonus  & 
magnus  fimili  modo  pra^dicandi  increaturis. 

Rcfpondco  primo  ,  infinitas  in  diuinis  eft  in 
encntia,  quae  eft  primum  ^«(c/ :  infinitum  autem 
hiquantum  tale,  habet  quodlibet,  quod  cftfibi 
poffibile.  Ide6tam  modus  piaedicandiquantita- 
tis,quim  quali[atis,quae  ad  fe  dicuntur,tranfcen- 
dunt  in  modum  pr$dicandi  ciu$  qiiod  eft  cjuidt 
&  propter  hancprimitatem  omnia;  qus  indiui- 
nis  dicunt  perfeftioncm  fimpliciter ,  dicimtur 
przdicari  modo  cftcntia:.  Vndc  quia  modus  ilie 
pr.xdicandi  denonninatiue  cft  propter  modum 
praedicandi.in  qtttd  ideo  duo  illi  modicontinen- 
tur  fub  mjdo  pracdicandi  in  ^«i^  Sunt  igitur  in 
diuinis  duo  modi  prxdicandi ;  alter  ramen  ifto- 
rum  continct  fub  fc  modos  praedicandi  quorun- 
dam  aliorum  gencrum  ,  (cilicet  Qualitatis  gc 
Qusntitatis. 

Ad  aIiud,quod  Commentator  dicit ,  4.  Meta- 
phyfica',  falfum  eft,  &contra  intcntionem  Phi- 
lofophi,quia  Ariftotelcsdicitqu6d  non  eftqux- 
rendum  iu  fubftantia  hoc  ipfum  vnum ,  quod  fit 
menfura  in  illo  genere,fcd  aliqua  natura.quar  eft 
vtia  ;  Vna,dico,natura  fubicdla  :  fed  prima  caufa 
cft  hoc  ipfum  vnum ,  &  non  fignificata.  Vcl  fic 
dcbct  gloflkri ,  quud  ipfe  intclligit  ppr  primum 
motorem,  primuni  motorem  coniunftum. 

Ad  aliud  dico ,  qu6d  genus  generaliflimum 
habct  conccptum  itadeterminatum  ficut  homo, 
nec  potcft  ipfum  determinari  perincrcatum. 

Ad  aliud  dico,qu6d  fimplicitas  infinita  in  na- 
tura  intellcd^ualijexcludit  aliquid  cftc  in  gencrc. 

Ad  primum  principalc  dico  ,  quod  in  hac: 


Vens  efl  fns^ti  praedicatio  formalis,  &  in  (juid. 
Et  cum  dicitur,h  contrahitur  cns  adDeum,crgo 
per  difFcrcntiam;nego  confequentiam, 

Ad  aliud  concedo  qu6d  Dcus  cft  cns  non  in 
fubiedo,  &  fubftantia  ,  non  tamcn  vt  cft  gcnus 
gencraliflimum. 

Ad  aliud,D.cus  eft  fpecies;nego;fcd  habct  ali- 
quas  condftiones  fimiles  conditionibus  (pccici. 

Ad  aliud  dico ,  qu6d  fapienti.n  non  dicitur  dp 
Deo,  &  cr(;atHris,per  eandcm  raiionem  gencris. 
Si  autcm  per  candcm  rationem  alicuius  commu- 
nioris,  patcbitpofterius. 

E?c  praedidis  patet  quod  ens  contrahitur  ad 
Deum  &  creaturam  per  infinitum  &  finitum, 
non  tamcn  fequitur  qu6d  cns  fir  genus,  qtjia  mi- 
niis  diftat  hoc  contrahcns  a  conirahibili ,  quam 
differentia  a  gcncrc,  quia  contrahcns ,  vt  infini- 
tum,fiue  finiturn,nop  dicic  nifi  intrinlecum  gra- 
dum,fiue  modum  cntitatis,difFercntia  autem  non 
fic,  fcd  dicit  aliam  rcalitatem  k  realitate  gcneris, 
ad  quam  realitas  gcneris  cft  in  pQtcntia.-vt  adue- 
tur.  Caetcra  dc  quxftione  hac  quxre  alibi.  * 

DISTINCTIO     IX. 

Q  V  it  S  T  I  O      V  N  I  c  A. 
Vtrum generatio  fly  Deifit  aterna  i 

Alenf.  p.  I  j^.^t.mtm.^.  art.i,  D.Thom.  ibidem»rt,t. 
D  Bomueat.  hic  q,^  Kichard.  «rM.^.i,  Durand.  ^  4. 
Doft'>r «'»  Oxtn  q.vnica,^  S.Met  q.i.  dr  «■•  Vafquez  i. 
f.di^.igy. 

I'  Irca  diftindlionem  nonam  quae- 
ritur,  f^fitm  generatio  filij  Deifit 
tuerna  ?  Rcfpondeo  primo  proba- 
bitur  poftibihtas  huius :  &  fccun- 
d6qu6d  ita  fit  dc  fafto.  Primum 
fic  :  In  diuinis  non  manet  generatio  fub  ratione 
mutationis,  fcd  tantijm  produdionis,  vt  praidi- 
ftum  eft  diftintlione  fccunda,  *  Scd  generatio- 
ni  non  rcpugnat  aEtcrnitas,nifi  ratioHC  mutatio- 
nis,cuius  tcrmini  nonfunt  fimuhigitur  repugnat 
nihil  gencrarioni,vt  eft  in  diuinis,  quin  fit  JEtcr- 
na ,  &  pcr  confequens  poflibile  cft  qu6d  fit 
aeicrna. 

Sccundo  probaturqu6d  fit  de  fa6to;quoniam 
quod  cfFccflusnon  fit  coaeuus  fuae  caufz,  vcl  hoc 
cft  ex  conditione  caufie  ,  vel  eft  cx  conditionc 
adionis  talis  caufje,  qua  producit  cfreftum  :  vcl 
quia  caufa  agit  voluntarie ,  &  idc6  potcft  agcrc, 
&  non  agere.VcI  fi  cft  naturale  agcns.potcft  im- 
pediri  pcr  indi^pofitione  matcria»,  vel  peradio- 
nem  contrarij  agentis  fortioris;  Vcl  quiadepen- 
det  i  fupcriori  agcnte  ex  partcconditionisipfius 
adionis^vr  Ci  adio  agcntis  fit  permotum,&  ide6 
non  poicfthabcrecffeftum  fibi  cosuum  :  Non 
cnim  eft  poflibile  cogitarc  nliquam  aliam  viam, 
quarc  cfFcdus  non  fit  coaeuus  fua;  caufae :  fed 
nulium  iftorum  inucnitur  in  gcncrationc  Filij  in 
diuinis.Non  primum>quia  Filius  non  producituc 
in  diuinis  pcr  voIunt3tcm,vr  per  ptincipium,  li- 
cct  volcns  producatur,vt  didlum  cft ,  &  proba" 
tum  diftindtibnc  6.  *  Ncc  eciam  Patcr  pruducic 
Filium  vt  agens  nacurale  inapedibilc  ,  quia  non 

habec 


Ad  fecun- 
dum. 


Ad  tertium, 
Ad   quartii, 


Cur  ens  non 
fitgenus  »d 
Deum   ^ 
cteaturas. 


*  In  Osoq; 
1-J- 


_J. 

Fofsibilis  tjl 

leneratio 

»tern»filij. 


•  <].I.n.*. 


Ht  faao  tft 
ttem». 


§luid  impe- 
dit  effeHura 
ejfe  cetuum 
e»Mf», 


*q.l.«l. 


.X  Qu£Efl:io  vnica. 


8f 


1. 

Sxtmflum 


habet  contratium  ^ens  pctfcAius.  Non  etiam 
propterindif^ofitioncm  matcria; ,  quia  ibi  non 
oft  materia.  Ncc  quia  habet  fuperius  agcns, 
cum  fit  priraum  agens ,  vt  probatum  eft  prius: 
Nec  cx  parte  conditionis  aftionis ,  quas  cil  pcr 
rnotum  ,  quia  nacura  diuina  non  eft  mutabilis: 
igiturrelinquitut  qu6d  dc  fado  generalio  filij  in 
diuinis  flt  srcrna. 

S  C  H  O  L  I  V  M. 

PoflejMAm  docuerat  poJfibiU  effe  getierationem 
diuinam  ejfe  xternam,  &  defa^o  tta  ejfe,/]uia  Pa- 
ter  eft  agens  ver  modum  naturA  ferfeiliffmum, 
non  impedihtle ,  independens ,  &proinde  hnhetfi- 
liumfibi  co(iHH>n,expUcat  fecHndum  mentem  Au- 
guftim,e]nomudoft  igtii  efet  dternw  haberetfple- 
doremfibi  coauum.  Dcinde  docet,  quomodo  verba 
diuerforum  temporum  de  Deo  dtcantur. 

PEr  hanc  rationem  tenet  cxemplum  Augufti- 
ni  6.dc  Trinit.c.i .  de  tiiagnis ,  vcl  i.de  par- 
uis,  quody/igww  effet  duernui,haberet  fplendorem 
fiht  cotuum.  Ex  hoc  apparet ,  quomodo  non  in- 
cludit  contradidkioncm  fccund^m  mcntcm  Phi- 
lofophi.quod  aliquid  fit  formaliter  neceflariam, 
&  tamen  cffediuc  ab  alio.  Non  enim  ratione 
produdionis  includit  contradidionem  ,quiain 
diuiniseft  produdio  2terna.Ncc  in  ratione  pro- 
du£ki,quia  fi  non repugnet  produ(^  ,  quod  fit 
nccdfe  efte,&  hoc  eadcm  ncceflitate  qua  ptodu- 
cens,mult6  minus  vidctur  repugnans  quod  pto- 
dudium  fit  coaiuum  cum  producente  alia  neccf- 
{itate:&hoc  magis  apparet  in  declarationc  exem- 
*  In  Own.  pli  Auguftini  ,  quod  habetur  aUbi.* 
b>c  n-  »•  Scd  hic  connderandum  eft  ciim  vcrba  ora- 

ah  "*  "'^'™  tcmpotum  dicantur  de  Deo ,  quantum  ad 
prL  "«'/T*  notionalia,&  quantiim  ad  eircntialia,vt  patet  per 
■  '  Auguftinum,quodiftorummagisdiciturdeDco? 
Et  dicendum  quod  fccundum  appropriario- 
nem,  vcriiis  dicuntur  dc  Deo  vctba  dc  pratfcntii 
tamen  quantura  ad  raaiorcm  cxprcfl5oncm  vcri- 
tatis  vecba  dc  practeritodicuntur  dcDco  magis. 
Priraum  patet:quia  apud  nos  prastcritum  vt  prac- 
*  tetitum,non  cft:vcl  ipfum  concomitatat  non  ef- 
fe  :  idei  appropriatc  ptacdicata  in  diuinis  magis 
dicuntut  dc  Deo  pet  vcrba  dc  ptxfenri,quam  pet 
verba  de  przterito. 

Et  fic  exponcndnra  eft  diftura  loannis  \6. 

Verhum  di  Non  etitm  loquetuT  k  femetiffo  :fed  qntcunque 

frtitrittm»'  audiet,loijuetur.  Maior  tamen  exprcflio  veritatis 

»•"■  veritatis  gj  pgj.  ygfbum  de  praBterito  in  diuinis:Dicendo, 

uivit.^qu»-  praefcnri,  Filius  fempet  nafcitur  :  quia  vcrbura 
ro  /  dc  pratfcnti,  apud  nos  confiftit  in  fieri ,  fed  vcr- 

bum  de  prstcrito  plcnam  pctfcdlionem  Cmefe- 

ri  cxptimit, 

Argumenta  &'  ah'a  qus  dicenda  erant  in  hac 
♦  vbifupra.  quaEftione,quxre  alibi.* 


quo»d  efft 
tialia  qukm 
quo»i  HOti» 
ntlia  dicun- 
tur  dt  Ci». 


DISTINCTIO 


QJJE 


S  T  I  O 


I. 


Vtrum  volantof  diitma  popt  ejfeferfefrw- 

ciftum  communicandi  ejfentiam 

diutnam  ? 

Mcnf.\.f.q.A%.mtmh  i»rt.rX).T)ie>mA.p.q.^i,aTt.\. 
»d  3.Hentic  quodl.i.q.t.  (^quodl.^.q.^.  D.Botna.hie 
ari.i.q  l.K\c\titd.thidem.Occtm.q  ij^odoi  hieq.vnit» 
<y^M<//.i6.Vafqacz  \.f.di!put.i6i. 


I. 


AfrmAtiuM.. 


1. 

Seotentia 


I R  c  A  diftinAionem  decimam  quacri- 
tuf  ptimo :  Vtrttmvoluntas  diuinafof- 
fit  ejfeperfe  pfrincifium  communicandi 
eftentiam  diuinam  ?  Quod  non  arguituf  ptirao,  tum  rui»ti^ 
quia  vna  natura  non  coramunicatuf  ,  nifi  vno  uum. 
raodo  communicandi  pet  Commentatotem  8.  Coinmenca- 
Phyfic.commento  46.fupcf  illud :  Vtrum  autem  ***'* 
vnum(jModque,9cc. 

Item  per  defcriptionem  naturac  argpituniVid-  sttuttdum. 
tura  eft  vis  infita  rebus  ex  fimilibusfimiliafro- 
creans  :  ergo  natuta  eft  principium  &  non  vo- 
luntas. 

Item  ,  voluntas  non  eft  nifi  primnro  princi-  Ttrtium. 
pium  artificialium,quoniaraapud  Philoibphum 
pro  eodera  principio  habetur  ars,  &  voluntas,& 
propofitura  :  fcd  habcns  eandera  natutam  cum 
producente  ;  non  eft  anificialc:igitut  non  poteft 
naiura  diuina,qu2  eadcm  cft  cum  communican- 
te  coraraumcari  pet  voluntatem. 

Contta  ,  voluntas  non  eft  minis  principiam 
comraunicandinaturam  diuinam ,  quam  inielle- 
ftus,  ciim  non  fit  miniis  aftiua,  fiuc  ptoduaiua: 
fcd  intclleaus  poteft  eflcprincipiumcorarauni- 
candi  naiuram  diuinam  ,  vt  probatum  eft  prius 
dift.i.  ergo  &  voluntas. 

Scd  ad  propofitum  dicitnr  qu6d  quafi  oppo- 
fito  roodo  eft  de  intelledu ,  &  voluntate ,  quia 
quarouis  naturaliiatem  contrahunt  k  natuta  di-  Heoiic.  in 
uina,alitct  taracn  ,  &aliter :  quia  refpcftu  aftus  fuTi.»".*. 
notionalis  gcncrandi,  natura  cft  princioalis  tatio  1  '* 
eliciriua,intclledusvct6  quafi  concotnitans ;  vt 
fic  magis  propric  dicarut  Patet  generaf  e  natura 
intcUigibili ,  quam  inteUcau  inteUcduali.  Idco 

firoduftum  pcr  gcncrationcm  priiis  dicitut  Fi- 
ius,  quam  Vcrbum.  Vnde  ibi  intelligitut  natu- 
ra  dctcrminari  pcr  intelleftum,&non  e  conuct- 
Co.  Sed  quamuis  voluntas  in  diuina  natuta  con- 
trahat  qnandam  naturalitatcm,  non  tamen  natu- 
ra  diuina  eft  principium  quo  produccndi,  vt  dc- 
tenninatut  per  voluntatem  ;  imo  voluntas  fua 
libertate  eft  principium  producendi :  natura  ta- 
men  diuina  intelligitur  vt  afliftcns ,  &  idco  yt 
habctquandam  vim  fibi  afliftentem ,  producit 
Spifitum  (anAum^ 

Contra  ver6  iUud  quod  dicitur,qu6d  naiura  _ 

vt  detetminaiut  pet  intcllcaum  cft  principium  f'""' 
producendi,  argumentatum  cft  fupti  in  otdina- 
tione  diftindl.y.* 

Sed  contta  hoc  quod  dicitur  de  aflifteniia  te- 
fpeftu  voluntatisin  ptodudkionc  Spititus  fanfti, 
arguitur  Principium  producendi  ^uo  pcrfeftum, 
&  in  fuppofito  perfciflo  coniieniente  aftioni, 
fufficit  pracisc  ad  agendum,  fiue  producendum, 
&  additur  ,  in  fupfoftto  conueniente  aBioni ,  pro- 
ptet  Filium ,  in  quo  licct  ponatui  illud  quod  eft 

princi 


ReftJlitmr 


*  In  Oxoa. 
^.▼a.n.4. 


8i 


Libri  I.    Diftinaio  X. 


principiam  agcndi  >  tamcn  fuppofitum  Filij  non 
eft  conucniens  huic  ackioni,ide6  non  poreft  ge- 
nerare  :  fccl  voliintas  diuina  eft  fufficicns  princif 
pium  &  pcrfc6lum  in  fuppofito  perfcdo  conuc- 
niente  adioni  refpedu  produftionis,  vt  ifti  con- 
cedunt,  &  p.itebit  in  foluenido  quaeftionemdgi- 
tar  talis  amftentia  non  facit,fi  non  coacurrat  in 
ratione  principij  produdliui. 
St.unJo.  Prsterek,quando  alitjua  ,quaE  fc  habent  Ce- 

cundijm  prius  &pofterius  cocurrunt  ad  aliquam 
a(ilion;m,iIlud  quod  eftprius  ,  principalius  con- 
currit  ad  illam  adionem ,  Ci  iit  adiuum :  fed  na- 
tura ,  fiue  cftentia  prout  accipiunt  naturam  pri- 
mo  modo,  in  qua  tres  pcrfonae  diuinat  confiitut, 
eft  prior  voluntatc  :  igitur  Ci  natura  ifto  modo 
concuirat  ad  aiitionem  ,  vt  aftiftens  voluntati, 
neceftari^  erit  principalius  in  iftaprodudione: 
igitur  contradidioncm  includit,  quod  concurrat 
vt  afliftens  concomitans  voluniatem ,  3c  non 
praeueniens ,  vt  ipfi  dicunt. 

S  C  H  O  L  I  V  M. 

ReUta  opinione  Henrici  de  aJfiFientia  ejfenti/t 
diuina  vt  voluntasjit  produHiua  Spiritw  fancli, 
tique  in  fenfu  Henrici  reieda,probat  voluntatem 
diuinam  vt  infinitam,&vtfimplicem  effe  commu- 
nicatiuam  natura,  & produUiuam  perjona,  docet- 
que  ijuid  fit  proprie  infimtoi ,  &  vnde  hjic  volun- 
to)  habeat  infimtatem.  Ex  hac  quiHtone  tranjla- 
tafunt  aliqua  adfcriptnm  Oxonitnfe,qua  haben- 
tur  ibi  per  modurn  additionu, 

> .         TJ  Efpondeo  igitur  ad  quasftionem ,  qu6d  vo- 
Reftluth     J\  luqtas  per^cta ,  fcilicet  habcns  obieAum 
^utsiionif.      diligibile  fibi  prxiens ,  nullo  alio  cointellcdlo, 
cft  principiuro  fufEciens  communicandi  natu- 
ram,  non  propter  afliftentiam  ciTentiae.  Verun- 
tamen  iftud  dupliciter  poteft  intcUigi ,  effentiam 
IntZeu''  "^lfi^'^'  voluntati.   Vno  modo ,  vt  fundamcn- 
afsiflcniia      tum  ,  &  fic  vcrum  eft  quod  e(Icntia  afliftit  in  ra- 
ejfenti*  prc-  tionc  fundamenti,qu)a  nifi  fic  aflifterct,  volun- 
dMcit  Sfiriti  tas  non  effct  principium  produdliuum. 
januurfti  ^jjq  ,-nodo  potell  intelligi ,  eircntiam  afllftc- 

re  voluntati,  inratione  obiedi  ad  potentiam,& 
ctiam  ifto  modo  verum  eft  qu6d  eftentia  afllftit 
voluntati  in  pioducendo  :  quia  voluntas  non 
poteft  produccre ,  nifi  obiedlo  diligibili  pracfen- 
re.    Sed  neutrum  modum  afliftendi  ponunt  ifti 
in  propofito,  quia  vtroque  raodo  ponunt,&  ve- 
r^  ,  inhoc  eftcnriam  afllfterc  intclledlui  in  pro- 
duiilione  Filij.    Scd  ponunt  eflentiam  afljftere 
voluntati  in  ratione  producendi ,  qu.ifi  conco- 
Voluntatft  mitansprincipium  produccndi.Et  fic  dico  quod 
fiUtftpnrfim  non  afliftit  :iiT)6  in  illo  inftanti ,  in  quo  intelli- 
ciurn  prin^t-  gjtur  voluntas  in  fuo  ordine  habens  fuum  dili- 
nieTnit^"'^»-  S"'''^  ^*^"  ''^'  pra:fenratum,cft  principiura  per- 
turamdilifi'  fcdum  communicandi  naturam,  etiam  tollendo 
hile  fibi  frt.T  oinncm  afl^iftcntiam  ,  vt  comparatur  ad  produ- 
fntate.         ^bionem .  Hoc  autem  probatur  fic. 

Q^zcunque  voluntas  perfeda  habens  obie- 
Ctam  diligibilc  fibi  praeieutatum,  eft  principium 
produccndi  amorem  adaequatum  fibi  &  obiciflo: 
&  intelligo  per  amarem  adtquatum  amorem  tan- 
tura,  quaniura  poteft  habetc  refpcdlu  talis  obie- 
(k\ :  igitur  voluntas  diuina  habens  eftentiam  di- 
uinam  fumme  fibi  prxfentatam,  &  diligibilcm, 
eft  principium  producendi  amorem  adacquaium 
^bi  &  illi  obie6to:poteft  autem  amare  illud  ob- 
iie^um  amote  ititinito,  quia  obiedum  eft  inHni- 


tum ,  &  voluntas  fimiliter  cft  iniinita :  eft  igitur 
ptincipium  communicandi  amorcm  infinitum, 
&  per  confeqnens  circntiam  diuinam  ,  quia  ni- 
hil  eft  formaliter  infinitura  ,  nifi  illud  quod  eft 
idem  cftcntia  diuina:  formalitcr. 

Sed  contra  hanc  rationcm  obijcitur  primo:         r^ 
quod  ratio  infinitatis  non  fit  principium.quo  vo-  obiiitto  f*f- 
luntas  communicat  clIcMtiam  :  ficut  videtur  ifta  »»«. 
ratio  proccdere;  quoniam  formale  principium 
producendi  eft  determinatum ,  &  non-conuenit 
diuerfis  ptodu(5Huis.    Infinitas  ver6  eft  ciufdem 
rationis  in  intellc(^u  diuino  ,&  voluntatc:igitur 
infinitas  non  potcft  cfle  formalis  ratio  vuluntati 
ad  communicandum  eflentiam.  Non  igitur  quia 
voluntas  eft  infinita  habcns  obicctum  diligibile 
infinitum ,  ide6  potcft  producere  amorem  infi- 
nitum. 

Item  Hcundd  fic  :  quod  eft  repugnans  alicui  Stcunila, 
fecundum  rationem  fuam  abfolutam ,  non  con- 
ucnit  fibi  etfi  fii  infinitum.  Exemplum,  quia  re- 
pugnat  albedini  fecundum  fe  congrcgare ,  ide6 
liccteirct  inHnita,non  congregarct  Etraiiopro- 
pofitionis  eft  ,  quia  infinitas  non  dat  principio 
produ6tiuo  alium  modum  producendi ,  nec  di- 
uerfum  alterius  rationis,  quamuis  intcndat  mo- 
dum  producendi,  tanquam  gradus  peire(tlior ;  in 
principio  produ(5tiuo :  fed  voluntati  inquaniiini 
voluntas  cft,  rcpugnat  communicare  cficntiam, 
&  efrentialicer  principium  produccndi  termi- 
num  naturalcm  :  aliter  enim  Ci  non  repugnaret 
voluntati ,  vt  voluntas  eft ,  pollct  conucnire yo- 
luncati  crcatae,quod  falfum  eft  :  igitur  voluntas, 
quamuis  ponatur  in  Deo  infinita,  non  eft  princi- 
pium  coramunicandi  naturam. 

Pra;terea ,  videtur  quod  ratio  di(^a  concedat  r«r<i«. 
propofitum  alterius  opinionis ,  fcilicet  afTiften- 
tiam  efi^ntix  refpedlu  voluntatis  :  quia  quaero,^ 
quo  voluntas  contrahit  iftam  infinitatem  ?Non 
poreft  dici  qued  cam  habeat  nifi  ab  eilcntia,qus 
cft  radix  &pelagus  infinitum  :igitur  voluntati, 
vt  habet  infinicatem  ,  afliftit  efTcntia  infinita.  Si 
igitur  voluntas ,  vt  infinita ,  communicat  eilcn- 
liam :  igitur  communicat  eam  vt  fibi  aflSftit  ef^ 
fentia. 

Ad  primum  iftorum  diccndum,qu6d  infinitas         ^- 
non  efi  formalc  principium  alicuius,fiue  forma-  *'y*'»«"*»' 
lis  ratio  producendi ,  quia  non  dicit  talem  paf-   thitltiontm- 
fionera,nccmodam  paflionis,  quz  eft  cJctra  for- 
malem  rationem  eius,cuius  eft.  Non  enim  dicic 
nifi  modum  intrinfccum  quantitatis  vittualis, 
cuiuscllj  vtpacctper  oppofitum  dc  finito.  Si     ^nfimtiutjl 
quaeraturquantacftiftaalbcdo?  Non  quaeritur  ^'"'m'"*» 
nifi  certus  gradus*albedinis,  &  non  alia  pafllio  froiHcitvo' 
extra  rationem  arbcdinis.    Ide6  infinitas  volun-  /m«/m  diui- 
tatis  diuina:  non  cfl  formalis  ratio  producendi,  »* 
fed  folum  modus  quo  producit.    Vnde  voluntas 
diuina  fub  tali  modo  producendi  eft  principium 
comraunicandi. 

Et  hoc  probatut  fic  :  comparando  a(5lionem 
ad  obicfbum,  quoniam  ficut  in  adbione  funi  duae 
rationes,vtpote  ratio  fpecifica  aAus  in  taligenev 
re,  &  modus  dcterminariuus  adus,  vt  quod  C\x. 
talis  vel  talis,  ita  in  obiedlo.  Exemplum  dcob- 
itOto  bcatifico,eft  ibi  confidcrare  aOivtm  illum  fc- 
cundum  fc,  vt  vifio  ,  vel  diledio  :  &  in  fpecialij 
vt  eft  talis  a(flus ,  fcilicet  quiditatiuus :  fic  &  in 
obie(flo  vt  cft  bonum ,  vcl  tale  bouum  ,  fatians 
poceoiiam-  Et  ficut  eft  in  aAu  ,  &  in  obie&o, 
fic  eft  in  principio  eliciciuo,  quod  poteft  affimi- 
lare  vt  principium  in  tali  gencre  (ub  Mli  modo. 

Vnd« 


.i*^ 


Qu^ftio  I. 


85 


^i  xksM 


7- 

Dubium. 
Voluntff  dh 
nin»  pfodu- 
cit  vt  ir.fiii. 
t»  (^  vtjim 
fltx. 


Ad  ftetmdJt 
tbit^ttnem. 


yoluntati  vt 
P(  non  Ttpu- 
gnM  commu. 
tiieart  lUtit' 
r«m. 

8. 

Ad  terii»m. 


ftrftlHtnts 
rreatur/trum 
fttnt  infinirt 
iaDtt. 
TrtbMturfri- 


9- 

Steitndf' 
AuguC. 
Obitcttm «»- 
finiitm  etm- 
fref^eniitur 
afoU  ftten 
;ut  infiiut». 


Vnde  ficiit  in  ifto  communicato  eft  confidcrare 
amorem  ,  vt  amor  cft  abfblute  ,  &  amorem  fub 
tali  modo  fcilicct  infinito  ;  fic  in  potcntia  voli- 
tiua  fimt  duo  -proportionabilia  his  corteipon- 
dcntia  amori,  &  voluntas  fub  tali  modo,  fciiicct 
infinito,  correipondens  amori  inhnito.  Infinitas 
ergo  non  cft  principium  fotmale  producendi, 
fcd  eft  modus ,  fub  quo  producit ;  ficut  nec  gra- 
dus  qualicatis  aftiuarcft  principium  produccndi, 
fed  modus  ,  fub  quo  fic  ,  vcl  fic  producit ,  &  a- 
git  :  nec  potcft  cflc  ita  fimplcx  principium, 
quin  habeat  fuum  modum  agendi ,  fiuc  produ- 
cendi. 

Sed  nunquid  per  aliquid,  aiit  fub  aliquo  alio 
modo  ,  ira  quod  non  folum  per  infinicatera  vo- 
luntas  cft  principium  communicandi  naturam? 

Dico  quod  non  foliam  fub  modo  infinita- 
tis  ,  fcd  fub  modo  fimplicitatis  ,  quia  voluncas 
dicitur  ptincipium  produceodi  amorcm  ada:- 
quamm  fibi  &  obiedo  ;  igitur  voluntas  per- 
fede  fimplcjf  ,  quac  in  fe  non  eft  compofi- 
ta ,  nec  alteri  componibilis ,  eft  ptincipium 
producendi  amorcm  ada?quatum  fibi&  obicfto. 
Ergo  voluntas  perfcdc  fimplcx  ,  quae  in  fe  non 
eft  compofita ,  nec  altcri  componibilJs.cft  prin- 
^jpium  produccndi  amorcm  ad^qiMti"^  "bi  & 
obiedlo.  Ergo  taiis  amor  non  eft  componibilis 
voluncati :  igitur  eft  fubfiftens  iu  cftencia  ,  cijm 
niilli  fit  componibilis :  igitur  fi  roluntas  omnino 
fimplcx  fit  principium  produAiuum  amoris,erit 
principium  communicandi  cftentiam. 

Ad  fecundum  dico,  qu6d  afsumptum  eft  fal- 
fum  :  non  enim  volunrati  inquantum  voluntas 
cft,  repugnat  communicare  naturam.  Hoc  enim 
repugnat  fibi,  quia  cft  Iimitata,velalteri  compo- 
nibilJs.  Vnde  licct  non  conueniat  incommuiii 
voluntati  communicarc  naturam  proptcr  imper- 
fedionem  eius  in  aliquo^potcft  ramcn  coniicni- 
tc  huic  voluntari  infinita:,  &  omnino  fimplici. 

Ad  tettium  dico,  quodintcr  illa,q"a:  funtin 
diuinis,  iftum  ordinem  intclligo.  Namprimo  eft 
cficntia ,  qus  eft  fundamentura  omiiijm  perfe- 
aionum  in  diuinis:hanc  fequuntur  fccundum 
rationcm,  naturalcs  proprietates  c\az  fimt  in  ef- 
fcntia  ,  quarura  quaElibct  cft  pcrrcdtio  fimplici- 
tcr:  &  iJeo  fufficicntcr  quatlibct  carum  capax 
cft  infinitatis  ab  cflcntia ,  q"«  piinio  eft  infinita; 
tcrtio  vev6  fequumur  proptiecates  pcrfonalcs, 
^ax  non  funt  infinitae  formalitcr  ,  quia  nec  ca- 
paces  infinicaiis.  Vltcrius  fcquuntur  enticaccs  fi- 
nitx  crcatutatum  ,  loqucndo  dc  perfe(flionibns 
naturalibus  in  diuina  cflentia ,  quaslibct  carum 
cft  infinica  formiIitcr,quod  probatur  triplicicer, 
qtiiacft  neceftarium  ad  fcquentia. 

Primo  fic  •.  natura  qu^  mcre  eft  intcllcdua- 
lis  ,  &  quac  nihil  habet  dc  non  intelligibilitate, 
eft  infinitaintelligibilitate,&  volibilitacc:fcd  na- 
tuia,  quac  eft  merc  intellciflualis,  eft  intellcdiua 
Sc  volitiua:  ergo  cft  infinitae  incclligibilitatis  & 
volibilitacis  :alitercnim  non  beatificaretrigicur 
eft  infinita  intelligibilitate  &  volibilitace,  &  per 
confcquens  intellcdus  cius,  &  voluntas  func  in- 
finita  in  perfe6lionc. 

Item ,  fecundo  fic :  obie6lum  infinicum  non 
comprchcndicur  nifi  apocemia  infinita,  vtpa- 
tct  per  Auguftinum  ii.de  Ciuit.  Dei,cap.\%.fed 
eifentia  diuina.quae  cft  formaliter  infiniia,  com- 
prchenditur  ab  incellc(5ku  fuo ,  inquancum  intcl- 
ledus  fuus :  isitur  intelledlus  cft  formaliccr  infi- 
nitus,  ficut  cciam  potcft  argui  de  voluncarc. 


Terti^. 


Si  fer  impef- 
fihie  non  tf- 
ftt  effenli» 
vtluntiu  di- 
uina  e^el  in- 
finilA. 

Ai  nri.frin- 
ctptilta. 
♦  tn  Oion. 
n.ij. 
10. 


Itcm  tcrtio  fic:infinita  non  intelliguntut  afibu, 
&  diftindc  nifi  a  potencia  infinita,fed  intellcAus 
diuinus  intelligit  infinlta  fimul,  &  adu,  vt  patet 
per  Auguftinum,vbi  fnpri:igitur  intelledlus  di- 
uinus  eft  formalijer  infinitus,&  ita  etiam  vo- 
luncas  propter  idcm. 

Dico  igirur  ad  formam  rationis:quando  quz- 
ritur  ^  quo  voluncas  habet  fuaminfinicatem?Di- 
co  quodfundamcncalicer  habcc  fuaminfinitatem 
ab  eftentia ,  formaliccr  vero  a  le  ,  quia  fcilicet 
eft  h^c  voluntas.  Vndc  fi  ,  per  impofl^ibile,  de- 
fincrec  ellentia  in  fuo  cjfe  ,  &  man^rct  intelle- 
dus  &  voluntas  in  fuo  ordine  ,  adhuc  cllet  in- 
finica,  ica  quodin  illo  inftami,in  quo  primo  eft 
voluncas ,  cft  principium  communicandi  fuffi- 
cicncer. 

Ad  prima  duo  argumcntapatet  alibi.  * 
Ad  cercium  dicendum,qu6d  ficut  Philofbphus 
in  intcllcftu  duplcx  principium  pofuic ,  fcilicet 
operandi,&  produccndiific  &  in  voUintare.Nam 
refpcdlu  proprij  adtus  funt  principia  operaciua 
&  adliua  ;  fed  refpedu  eorum  ,  quai  fiunt  a  po- 
tenciis  infcrioribus ,  quarum  funr  dircdiua:  & 
reguluciiicc  ,  funt  faftiux  ,  &  prscipiic  refpcdtu 
pocenciae  motiua; ,  pc  r  quam  producuntur  arrifi- 
cialia.VoIuntas  igitur  non  eft  principium  rei  ar- 
tificialis,  nifi  mouendo  aliquam  potentiam  infe- 
riorem.cuius  a<flum  &  tcrminum  nonpoteft  im- 
mediate  ponere  in  edc. 

Nunc  autcin  adus  operatiuus  voluntatis  cor- 
refpondet  a<5lui  produdtiuo  voluntatis  in  Dco 
refpcdu  pcrfonac.ficut  aftus  fadliuus  correfpon- 
dct  aftiii  voluntatis  diuins  refpc6lu  creacura- 
rum,refpedhiquarum  dicitur  eflc  artifcx ,  &  lu- 
berc  potentiam  fadliuam. 

•«4* ■&!rf-e*3-«<j» •£«•«»  «  -£«6 -St^J •§*}  £*3. HH  t*J 

QViESTIO     II. 

Vtrum  veluntas  popt  ejfe  prmcipmm  ne- 
cejfario  froducendt  aliquid  i 

Vide  Doftorescitatos  (]Uift'oneantccedenii. 
Durand. /)(V^.i.Gtcgot.  q.i.nriie.  i.  Capreolust/.  (. 
ij.i.  »rt.\. 

V  o  D  non  videtur.  Potcntia  raciona-  . 

lis  c(t  adoppofitaex  nono  Mccaphyf  ^^,     netit 
cap.5.  fcd  vokincas  eft  poccncia  raciona-  tiuum. 
lis  i  iguur  pcxcft  agerc,  &  non  agcre.  Aiiftot. 

Pra:cerea,oppofici  modi  principiandinonpof^  ,.  , 
funt  compcceie  vni  piincipio  formali ;  fcd  mo- 
dus  principiandi  conrinj^euccr  conucnit  volun- 
tati  diuinx ,  vt  patet  refpedu  produdlionis  crea- 
turarum;igirur  fibi  nonconuenit  rcfj-c£lu  alicu- 
ius  modus  principiandi  neceirari6. 

Contra:Quod  eft  pcrfe(5lionis  in  prodnrtione  R^i,  adet- 
non  repugnat  produ(Sioni  principij  produ(5liui  ptfitum. 
pcrfcdli:fed  necefljtaseft  peifc(flionis  in  produ- 
dtionc  ,  quia  in  omni  conditione  entis  eft  pcrfc- 
<ftionis,cui  eftpoflibilis,  ciam  fit  membrum  no- 
biiifCmum  diuidens  ens,quam  fuum  oppofitum. 
Voluncas  aucem  eft  pcr  fc  principium  produfii- 
uum  &  pcrfc(flum:igicur  non  repugnat  fibi  pro- 
duccre  neccflari^. 

Hic  eft  opinio  Gandauc nfis  poncntis  a(^um 
voluntatis  liaberc  vnam  necc(irtatcm  in  volitio- 
nc  fummi  boni ,  fiue  vltirai  finis  clarc  vifi.  Du- 
plicem  vcr6  necefllitatem  in  a^u  notionali  fpi- 

randi. 


84 


Libril.    DiftinaioX. 


tienric.  in 
fum  nrt.i. 
qi. 
*  In  Oxon. 

11.5 
Rcijciiur. 


JmAic^t  ne. 
ceifuM  fun 
da  ifine  ne- 
eeifi  alefun- 
damenti. 


5- 

Stnteutia  D. 
Thom.l.  t.q. 
lo.art.i.^ 
X. 

'Re-jdtur. 
Augiift. 
VotHntnt    "vt 
•voluntns  ntn 
tfl  »ut  lihtr» 
tfl. 


Ariftor. 


randi ,  diffufms  tccitatur  alibi ,  *  in  quxftione 
iftius  diftiniaionis. 

Sed  contra ,  inipofllbilc  cft  clTc  aliquafn  nc- 
ceffitatcm  in  fundato  ,  qujn  maiot  fit  in  fuuda- 
rocnto  :  ncc  cft  poffibilc  qu6d  fit  duplcx  necef- 
fitas  in  fundato  ,  Sc  tautiim  vna  in  fundamcntOj 
quiacircumrcnptailla.quam  habetafundamen- 
to,  adhuc  rcmanet  alia  in  fundaco  ,  &  tunc  non 
fcmanct  ncceffit.is  fundamenti,  fi  noii  fit  maior 
in  fundamcnto,  quam  illa  vna :  igitur  fundatum 
rcmanet  neceiraiium,  &  fur.damcntum  non  nc- 
ccrtarium  ,  quod  cft  impoffibilc  :  igitur  cjima- 
<flus,quo  voluiuas  tcnJit  in  fincm,  &  fummum 
bonum,  fit  fund.micntum ,  Sc  ratio  quarc  tcndit 
in  amorcm  inccutiunm ,  quia  non  tcndit  jn 
amorem  inteiitum,nifi  quia  tcndit  prius  in  amo- 
rem  infinitum  &  funimum  clarc  vifum  :  jgitur 
non  potcft  cftc  duplcx  neceffitas  in  adu  ,  quo 
icndit  in  amorcm  incentiuum  produdum ,  & 
Cantum  vna  neccffitas  in  aftu  volendi,  quo  tcn- 
dit  in  fummum  bonum  clarc  vifum. 

Alia  cft  opiuio.quae  ponit  qu6d  voluntas  re- 
fpcftu  finiseft,  vt  natuta  :  &  fic  neceirari6  vult; 
rcfpcdu  vcro  corum,  quae  funt  ad  finem ,  libcre 
vult. 

Contra  hoc  arguitur  per  auaoritatem  Augu- 
ftiniinEnchir.c.73.  J^e^te  enim  culpanJa  tfi 
volHntai  i  aut  voluntas  non  efi  ,  aut  Itbera  dkenda 
non  ejly^ua  beatijk  ejfe  volnmHS,vt  efe  miferi  no/t 
folitm  noltmus,  fed  nequaquatn  velle  pojfimus. 

Et  per  ratiuncm  :  llla  rationes .  qua:  prim6 
diftinguunt  potentias  aifliuas  ab  inuicem  ,  non 
pofiunt  clTe  in  codem  principio  adiuo:huiufmo- 
di  funt  natura  ,  &  WhHHS ,  ex  fecundi)  'Thyftco- 
rum,tex.com.^9.  Si  voluntas  necefiaiio  tcndit  in 
finem ,  &  contingenrer  in  ca  ,  qua:  funt  ad  fi- 
ncm  :  igitur  non  eft  poteniia  refpedu  finis ,  8c 
corum  qui  funt  ad  fiiicm :  ieitut  nulla  potentia 
eligit  ens  ad  fincm  propter  fiiicm  :  quia  poten- 
tia,  quae  habet  operaricirca  vnum  exttcmum  in 
ordinc  ad  aheium  ,  habet  operati  circa  vtrum- 
que  ,quaetevbi  prius. 

S  C  H  O  L  I  V  M. 

HfieSln  Henrici  &  S.Thom^fententiiicirca 
necejfitatem  voluntatts  diuint,de  cjuibiis dtfujiits 
agit  in  Oxon.d.i.ej.^.dr d.i.^.j.^  num.x  j.  &  hic 
^Hislione  vnica.refoluit  voluntntem  in  diuinis  effe 
prtncipium  neceffario producendi  amerem^qHia  eji 
refpeclu  entii  neccjfarij  ,  &  cjuia  vt  iijinita  eji  ne- 
cejfano  uh  aUufecundo,  er  fcmper  efi  m  atlu  ctrca 
pnmum  obieEluM  ,  C^  in  aHn  volendi  rede. 

DIco  igitur  quod  voluntas  diuina  eft  prin- 
cipium  necellario  produccdi  amorem.Hoc 
a-^Aitnu.     probatur  prmio  fic :  Voluntas  diuma  clt  prmci- 
vUuntas  di.  pium  communicandi  entitatem  ncccirariam ,  vt 
^•n»HeceJf»-  pacct  cx  quaeftionc  prxccdcnie  :  Sed  cntitas  ne- 
rtifrtducit.   certaria  non  potcft  contingcntcr  conununicari, 
quia  tunc  non  cifet  produdkio  neceftaria,  fi  coni- 
municatio  cfiet  contingens ,  &  pcr  confequcns 
communicatum  non  cllisr  cx  fc  neccllarium:igi- 
tur  voluntas  diuina  cft  principium  necellario 
communicandi  cniitatem  ncccllariam. 
tiffiic»-       Dicetur  quod  hxc  probatio  cft  a  pofterioii 
CQndiidcns  cx  neccffitate  produiti ,  nue  cqm- 
municati  ,  neccffitatem  in  principio  ad  com- 
rounicandum  Sc  produccndum.  Sed  quae  eft  ra- 
XlQ  4  prioti  qu»rc  yoluntas  communica(  edcq- 


tiam  in  diuinis  ?  &  quarc  cft  ptincipium  ncccf 
fari6  producendi  ? 

Rcfpondeo,  quod  fic  ^  priori  dcclaratur.Vo- 
Unitas  infinita  cft  neccftari6  in  zCta  fccundo, 
quia  potcft  efte  in  aftu  fecundo  ,  &  non  po- 
teft  mutari  :  igitur  nccefTario  cft  in  a(^u  fe- 
cundo. 

Item  .  icmpcr  neccirariu  eft  in  aftu  circa  pri- 
mum  obie(Stum  ,  quia  non  eft  in  adlu  volcndi 
circa  recundum  obiedum  ,  nifi  quia  eft  in  a^u 
volcndi  circa  primum.  Si  ein"m  poflcc  cflc  in  a- 
6lu  volcndi  circa  fccundum  ,  &  non  circa  pri- 
mum  ,  vilcfierct  voUmtaseius ,  ficutarguit  Phi- 
lolophus  I  i.  \^etaphyf.tex.^  1 . 

Itcm,  voluncas  innnica  fempet  cft  in  aftu  vo- 
lcndi  rcde  ,  quia  fi  poflet  circ  in  adlu  volendi 
non  rcdo  ,  igitur  &  dc  ncceffitatc  ellet  in  adlu 
volendi  non  rcdo ,  cum  non  poflec  mutari ,  & 
cum  omnis  a^us  non  rc£tus  habct  rcgulari  pcr 
adum  redum  fupcrioris  potentiac ,  &  fupnema 
potentia  cft  infinita  ,  fequitur  i  pfimo  ad  viti- 
mum  ,  quod  fi  voluntas  infinita  non  poflit  efle 
in  &€c\i  non  xefXo  ,  quod  neceflario  fit  in  adu 
volendi  re£to  :  voluntas  igitur  infinita  necefla- 
rio  cft  in  aftu  volendi  refto.  Circa  primum  ob- 
iedVum  volibile.Primum  autem  bonum,fiue  pri- 
raum  volibilc,  cft  dc  neccffitate  volendi ,  ex  ra- 
tione  fui ,  alitct  fua  voluntas  dcpenderet  a  vo- 
luntatc  acccptante  diligibilitatem  ,  quod  eft  im- 
poffibile  de  obiedo  infinitae  voluntatis  primo, 
co  quod  cft  primum  &  adaiquatum  obieftum 
eius,  hcut  voluntas  crcaturx  dependct  a  volun- 
tate  prima  acceptante,  Patei  igitur  quod  vo- 
luntas  'infinita  de  ncccffiiate  cft  in  adtu  vo- 
lcndi  primum  volibilc ,  fcilicet  cllcntiam  di- 
uinam. 

Tunc  arguicur  fic  :  Neceftitas  voluntatis  ad 
volcndum  aliquod  obicftum  dtligibilc  fibi  pia:- 
fcntatum,cft  cademnccefsitas  voluntatis  in  fup- 
pofito  conueniente  adioni  ad  producendum 
amorcra  adaequatum  illi  obicfto  :  fed  ,  vt  pro- 
batum  cft ,  voluntas  infinita  neceflario  eft  in  a- 
^u  volcndi  rc£to  rci^pcdlu  primi  obie(Sli,quod  ex 
rationc  fui  neoellario  eft  diligendum  :  igitur  in 
fuppofito  conucnienti  adioni ,  vc  in  Patre  ,  vel 
inFilio  ,  fiue  in  vtroquc  eft  principium  neccf- 
fatio  produccndi  amorcm  adaequatum  primo 
«bic<fto  diligibili. 

Ifta  igitur  cft  ratio  a  prjoti ,  quare  voluntas 
ncceffari6  fpirat  amorem  cflfcntialcmdc  fummo 
diligibili ,  quia  cft  voluncas  infinira  habcns  ob- 
jc(fium  diligibilc  fibi  prae fens.  Et  ide6  ficut  ex 
necefsitate  cft  principium  volcndi  bonum  infi- 
nitum,  ita  cx  ncccfsitate  cftprincipium  fpirandi 
amotcm  illius  boni. 

Ad  ptimam  t ationem  dicendura ,  qu6d  po- 
tentia  rationalis  refpc^u  corum,  qui  (unt  circa 
fincm.vbi  non  cft  tota  ratio  oppofiti  cft  ad  oppo- 
fita.Voluntas  etiam  cteata  circa  finem,  quia  non 
eft  ex  fe  ncceflario  re£ka  ,  ex  fc  poteft  in  finem 
Tolendo,  &  non  volcndo  :  Sed  voluntas  infinita 
ncccflario  cft  udiA',  &  idco  voluntas  infinita  in 
fuppofito  conuenienti  a^ioni  tcft»cftu  obicdti 
infiniti  fibi  prifcntis ,  ncccflari6  ^irat  amorcm 
jllius  obiedi  infiniti  fibi  pra:fcntis  ,  quia  amor 
dicitur  Spiriius  fan^us. 

Adaliud  dicciidnm  ,  qu^d  modi  oppofiti,qui 
diftinguunt  principia  ,  non  conucniunt  cidcm 
principio  ,  fcd  huiufmodi  non  funt  ifti  necef- 
fario  Si  contingenttr  circa  adioncm  ,  fcd  inuc- 

ninntur 


K»Hokf'it' 
ri  qunrive- 
luntas  diui- 
n»  produeit 
neceffarth, 

Sicunda  r4> 
tio. 


Aridot. 

5- 

Ttrti». 


V^fluntm  in- 
Jinit»  ntctf- 
f»rio  reSai^ 
in  »Su  w 
Itnui  tffcntiS 
diuinamf 


^luarts. 


6. 

Ad  primuih 
argum.  frin- 
tif»l*. 


AdfuuniB. 

tJteiff^rit 
^  cMlinitt,. 
ttr  utn  fwu 


I     QusBftio  IIL 


8j 


Arg.  negUi- 


^frm»li- 


. .  ftii^ntut  in  v«o  priiicipio  a£liuo  quod  ptirao  di- 

'jiiin^Htnli  ftinguitur  ingencte  potcntiz aftiuar ; quia ali-» 

fri^^ffTum '  ^id  cft  agens,  quod  neccflaii6  agit ,  &  aliquid 

sSiHum.       quod  contingenter  agit }  ^militct  eft  in  agente 

libeto,  fiue  a  propofito. 

QViESTlO     III. 

f^trum in  voimtate reffeEttttmfdtmfrodH^ 

itioms  cnnpatiamitrfe  necefitas 

dr  tibertas  ? 

infltmma  «rr.54  Alinain.  hie q.vn.  »rt..j.  Do&ot  hic  ^ 
vn.^fus*  eiuodl.  I  f.  Vafquez  if.d.iti. 

V  00  non  videtur :  Quia  principiura. 

in  quo  eft  neceflltas  ad  agendum,  ex  (e 

_      deterroioatuf  ad  ptinclpandum   :  (cd 

ptincipium  quod  ex  fc  decciminariit  ad  agen- 

dum,eft  principium  aftiuum  naturalje^red  neceC- 

fitas  uaturalis  repugnat  libcttati ,  qux  cft  libera; 

igitnr,  &c. 

Contra.Perfedliio  in  prinpipio  ptodu^iuo  non 

HHm.  repirgiut  primo  principio  ptodu^biuo :  fcd  con- 

ditio  ncceflicacis   eft  cofidicio  perfeftionis  in 

-prihcipio  produftiuo ,  cum  fit  differentia  nobi- 

lior  diuidensjigitur  non  repugnac  voluntati,qu£ 

cft  principium  produ^iuum  i  igitur  poteft  ftarc 

fimul  cum  liberiatc  in  voluntatc. 

X.  .  Dicunt  quidam  qu6d  non  repugnant  in  vo- 

Stntmi»    luncate  necefllcas  Sc  libertas  refpedu  eiurdem 

H*Miti.  produ£lionis,quiaqua;libet  condicio  agendi  po- 
teft  ftare  cum  libertate  voluntatis^quae  conditio 
non  ponit  moduti)  agendl  naturae.Nequc  prim& 
diftinguitur  contra  voluntatem.  Necefllcas  vet6 
noa  ponit  conditioncm,fiuc  modum  agendi  na- 
turaciNacura  eniai  agit  fccimdum  imprcflionem. 
|de6  modus  agendi  naturx  eft  modus  imprefli- 
uus.  Voluncas  vet6  agit  modo  conctario  pet  ex- 
pfef]lonem,fiue  modus  agendi  voluntatis  eft  ex- 
prefliuus.Modus  vcto  agendi  neccflario  nec  fibi 
decerminat  primum  modum,nec  fecundum.Ide6 
licet  yoluntas  producat  Dcceflaiio  ,  non  tamen 
pet  modum  naturae ,  quia  non  ptoducit  per  im- 
pieflioneni. 

Contr^.  Quod  dicitur  de  adlione  per  imprcf- 
fionem  relpcdu  alicuius,  quafi  materialis  in  di< 
uinis,improbatueftpriiis.Sed  fpecialirer  ad  pro- 
pofitumaiguitur  fic :  Si  agens  naturalc  de  nihilo 
figcret  per  impoflibilcadhuc  quaeredum  cllet  de 
modo  agendi  eius,quomo«lo  agetct,adhuc  autem 
non  agcret  pei  modum  voluncatis,&  per  modum 
|iberi:igitut  modus  agendi  natura;  np  diftingui- 
tur  amodo  agendi  volutatis,quia  agens  naturale 
agitpet  imprefllonem,  voluntas  non  \  quia  tunc 
modus  agendi  ruturx  non  diftingucrecuramodo 
agendi  voluntatis ,  quod  eft  fallum  ;  Non  enim 
quxri(ur  de  principio  adiiD  compatatione  ad 
paflun^jfed  per  comparation^  ad  fuam  adlionem: 
igttuc  dato  qu6d  natur^  ageret  pet  imprcffion$, 
vel  HOn.adhuc  rcftat  quztere  modum  fuu  agen- 
^i  proprium,  quo  diftinguitui  ab  ente  libcto, 

S  C  H  O  L  I  V  M, 

RtieQafenttntia  Htnrki{ie  qua  U^tiam  Donor 
inOxon.ld.i.ij.j.a n,i}.ptr  tres  articulcs ,  &  hic 
0nAy)afferentii  volHntatemfpirare  neceffkrio^on 
Seoti  Ofer.  Tom,  XL 


^tAtitmr. 


tamen  per  modum  natura ,  tjuia  mnper  medHm 
imprejftui,  (eiexpreffmiy  Refoluit  fiare  libertatem 
produ^ionii  Spiritm  faniiicum  ntcijfitate  eiuf- 
dem,dequo  late  quoM.\6.&  coUat.t9.&  explicat 
quemedo  fiat,aliquid  fimul  produci  liberit  &  ne- 
cejfario ,  &  qutd  ha  nonfunt  diffisrtntia  eppofita 
principij  ailiuifed  tiberii,&  nAturale.Vide  Sche- 
liHin  Oxon.d.lo.q.vnjt.iy&  adquedlibeti/extii. 
Gregorius  jiriminenfis  locum  hunc  citar  ex  Re- 
portatu ,  &  verba  ipfatranferibit  q.  vnicautrt.i. 


Efpondco  igitur  quod  ncceflitas  agendi  ftat  ^^ffta*  «. 
cum  libertate  voluntatis:Hoc  ptimo  often-  ^*^  ^*!. 


dendumcft.Et  fccundoquomodo  iftacoropofli-  ,^,^  ^**" 
bilitas  fit  poflibilis?Dico  etgo  piimo quod  libcr- 
tas  eft  aliqua  conditio  inttinicca  voluntati  •,  vc 
cpmpatacui  ad  adlioncm,  quod  igitur  non  repa- 
gnat  potentix  voluntati$,vt  cuparatur  ad  adlum, 
pon  fcpugnabit  libcrtati  eius;led  neccfllcas  non 
repugnat  volutari  comparats  ad  produdioncm. 
Primo  voluntastft  principium  producedincccf- 
fario  aroorem,vt  probaturo  cft  in  quxftionc  prx- 
cedentciigitur  neccflitas  non  repugnabit  libcrtati 
voluntaris  in  coparatione  adeande  produiSrionc. 

Sed  quomodo  hoc  eft  poflibile,ctim  liberuro,  4. 

ex  hoc  quod  liberum,  vidcatui  pollc  ft  deteimi-  SlHomeda  H- 
nafeadhocproduccndum,&fuumoppofitumi&  ^"^'^  /^*'* 
produces  neceflario,determinatur  ex  (e  ad  vnum?  ^"/3,;,^ 

Rcfpondeo,qu6d  ficutquamlibet  forniam,qux 
cft  adiua,confequitur  immediate  qu6d  fit  piin-. 
cipium  agcndijfi^  qu6d  agaciita  immcdiatc  c6- 
fequitur  eam  modus  agendi.Ec  ideo  ficut  non  eft 
aliquacaufaquaretalis  foimaagat ,  nifi  quia  eft 
talis  forma,ica  non  eft  alia  cauu  quare  habct  ta- 
lem  modum  agendi,nifi  quia  eft  talis  forma. Vh- 
dc  ficut  non  eft  caufa  quatc  calor  eft  calefadiuus, 
nifi  quia  calor  cft  calor:ita  non  eft  alia  caufa  qua-< 
re  calor  agit,fiue  eft  piincipium  agcndi  pcr  mp- 
dum  naturx,nifi  quia  calor  cft  calor.Sicut  eninv 
non  eft  medium  incei  formam  &  prindpium 
adliuum  ,  ita  nou  eft  medium  incct  ptincipiuni 
agcndi,&  modum  agendi^t  ficut  quamlibctcn- 
ticaccm  confequicur  modus  eflcndi  eius  pioprius, 
ita  &  quamlibet ,  formam  adliuam  coniequituc 
imraediatc  ficut  modus  agendi.  Propterca  ficuc 
non  cft  alia  caufa  quare  voluntas  vult  >nifi  quia 
voluntas  eft  voluntasjita  ncM\  ^ft  alia  cau{a,qua- 
rc  voluntas  vult  fic  neccflari6j,vel  contingenter, 
nifi  quia  voluntas  eft  voluncas.Nam  hasc  eft  im- 
mediata  volunias  vult.  Sicut  cnira  ia  piopoficio-   tf„iia  etuini, 
nibus  neccflariis  ,  eft  ftarc  ad  aliquam  immedia-  ifi  cur  v«. 
tam;ica  in  propofitionibu»c6tingeutibus  opor-   iHntM  viilf.. 
tet  ftare  ad  aliquam  immcdiatam  contingentcu), 
qus  non  poteft  efle  neccilaria  cau(a.Nam  ex  ne- 
ceflario  non  (equicur  concingcns,&  quia  eft  im- 
mediata ,  ideo  eius  non  cft  quxicnda  alia  caufa: 
quia  indifciplinati  eft  quaeiere  caufam  illius,  cu-   S/V«/ »•/«>■* 
ius  non  eft  caufa.Et  idco  criam  quia  hxc  cft  im-    'V  -'*  "'"- 
roediata  caula ,  volHntat  contmgenter  producit:   '■^■num  ,  u» 
ide6  non  eft  huius  aliqua  quxrenda.Vnde  ficut  i^olumat  ad 
natura    ex  ic  dctcrminaiur  ad   producendum  <?/"/'*• 
vnum  determinati:ita  &  voluntas  ad  volendum       N»«y}i'«/ 
neccflari6,  vcl  contiogenter.  Nec  iftx  conditio-  f^„ii^"fi^ 
nes  adlionis  neceffitM,s<\  centingentia  funt  ditFc-   t»niHm  dtf- 
rentia:  cflentiales  adiui  ptincipi),  (ed  accidcnta^  fcrtntU  tu- 
les ,  non  conuettibiles  cHm  piincipio  adUuo  na-.  '^^"*'*^*' 
tuiali.nccinlibero.  ■volHniatn. 

Ad  argumentuhi  in  contrarium  eft  dicendum  ..    ^*_» 

quod  voluntas.quse  neccflario  producit.cx  fe  de-  tHm^^pri^ 

tcrminatur  ad  ptoducendum:  &quandodicitur  tnU. 
H              q'j6d 


86 


Libri  L    Diftindio  X I. 


JHalur  4  tlu' 
pli<it  er  fn' 
»itH  r. 

TrincipiM  m 
nitturale 
qunle    dic  i' 
fur. 


VoUif.txi  n  «n 
efi  princifia 
n»tur»le  , 
^it*muis  ne- 
tejf.trtb  fre- 
dlKUt, 


1. 

Jfr^.frimum 
pe^tftiuum. 


Arg.»$'m»- 
fiuttm. 


iiefolitiia. 
Volumtu 

?uemedo   efi 
rlncifium 
producendi 
Sfiriluf» 
f^nlium  ? 


qahi  (i  ex  fe  determinetar  ad  producedurtijtunc 
ek  natura  fua  determinatur,&  (jcerit  principium 
naturale.  Dicenium  qu6d  natHra  accipiiur  vnp 
modo  coiuunitcr  pro  «ffmia ,  &  fic.vnumquod- 
que  ficut  habet  entitatem,fic  &  habet  naturam. 
Vnde  /icdicimus,qu6d  natura  negationis  e(l  ta^ 
Ii$,vel  talis.Et  fimiliter  natura  qnantitatis  e(l  ta- 
lis ,  licct  quaratitas  {ecundum  fc  confiderau  non 
fit  rcs  naturalis.  Alio  modo  fumitur  natura  pio 
princlpio  naturali ,  vt  efi  vif  cjutdAm  frodutitHA 
Jimilii  ex  fimili  ex  vifroduElioni^.  Et  ifto  modo 
ponitur  Filius  in  diuinis  prodiici  naturaliter, 
quia  ex  vi  produdiionis  fua  procedit ,  vt  fimilis 
9  fimili  in  naturama  gendratio  qua:  eft  indiuinis 
eft  produdlio  fimilis  a  firailiin  fubftantia.  Ided 
voluntas ,  fi  necedario  detcrminatur  ad  produ- 
cendura  ,  cx  natura  fua  detcrmin.-»tur  ad  produ- 
cenduni,primo  modo  accipiendo  natur^m  ,  hoc 
eft  pro  elTentia  voluntatisjnon  dctcrminatur  ex 
natura  ,  prout  ntuura  eft  principium  naturale, 
quamuis  nccefTario  determinctur  ad  producen- 
dum,quia  fic  neceflltas  non  cft  propria  conditio 
principij  afbiui  naturalis ,  ifto  modo  accipiendo 
naturamy  vt  patet  pcr  pradidla. 

^:yj  w  wrlS  Wf^ 'j^  «'^f^.f'^  w  W  r^ 

QVJESriO     IV. 

Vtritm  voluntaf  /it  princifium  producevM 
Spiritutnjan&um  ? 

Vide  Do£tores  citatos  q.aniecedenti,  &  q.t. 

V  6  D  non  vidctur,quicquid  producitur 
per  voluntatem  ,  eft  praecognitum  ;  fed 
Spiritus  fanftus  non  prarcognofcitut  \ 
i'atrc  6c  Filio  ,  antequam  producatur  ,  quia  hoc 
non  cllct  cognitionc  intuiriua ,  quae  t^ntillm  cft 
rcfpedu  exiftentis ;  igitiir,  &rc. 

Contrarium  patet  perMagiftruminlitera,ad- 
duccntctn  Hicronyraum  fupcr  Pfalmum  i^.cir- 
ca.  iWady Diligam  te  Donfine.  patct  ibi. 

S  C  H  O  LIV  M 

Refoluit  voluntatem  effe  princif>ium,qMO  Pater 
&  Ftlitu  producwit  Spiritum  fnntlHm  ,  vt  tamen 
fit  principium  completum  alia  requirfrc,  vt  docnit 
d.y.huitu  teftura,(j,i.n.^. 

Locum  hunc  &  dt^lrinant  citat ,  &  tranfcrtbit 
jitiTnincH.htc  art.i, 

REiponfio  ad  hanc  patct  cx  prsccdcntibus. 
Dico  cnim  qu6d  per  voluntatem  ,  vt  pct 
principium  tjHo  Spiritus  fan^tus  producituri  Pa^ 
tie &  Filiojnon  tamen  propric  dicitur  quod  vo- 
luntas  fit  principium  producendi  Spiritum  fan- 
(ftum,quia  hoc  non  dicit  |:anti4m  principium  f «», 
fed  ctiam  ca  qux  concurrantcum  prjncipio^M^, 
vt  patctcx  didisin  diftinftione^.  *  (Qerundi- 
tium  enim  fignificat  ad^um  ,  vt  cgrcdientem  ii 
fuppofito.  Vpruntamcn  voluntas  cft  principium, 
quQ  Patcr  &  Filius  ptodutunt  Spiritu  fandlum, 
hoc  autcm  ptobatur  fic  cx  prxced^ncibus ;  quo- 
niam  voluntas  inQnita  habens  obiedum  diligi- 
bile  infinitum  fibi  pr.Tfcns  in  fiippofito  pcrfcSo 
conucniente  aiflioni ,  cft  principium  communi  - 
candi  naturam,  vc  fiiprajigitur  fic  eft  principium 
producendi  perfoiiam  in  e(lcntia.Probatio  confe- 
qucntix  ,  ejuia  non  potcft  coramunicari  natura 


4iuina,nifi  in  perfona,quiain  illa  efletitia  nuUura 
eft  accidensiquod  pofEt  in  illa  produci,  vt  prje- 
oftenfum  eft^igitur  pcr  volunta^em  communica- 
cur  natura  diuina  in  fuppofito  exiftente.Non  au- 
.tem  in  fuppofito,quod  przcrilit  iftam  aflionem, 
vt  in  fuppofito  Patris,quia  nihil  producit  (c.Ncc 
jn  fiippofito  f  Jli> ,  quia  Filius  producitur  alio 
principio  ,  vt  prius  patct:igitur  eft  principium, 
quo  producirur  Spititus  Sandlus. 

Ad  arguracntum  dicendum^quod  hxc  cft  fal- 
Ca  abfolutc ,  quidtjuid  producitur  ptr  voluntatem 
ffi  prtvognitum-.^zm  non  oporict  ai^um  volun- 
tatis  antcquam  «^  voluniatc  producatur  ,  prxco- 
gnofci,vt  qnilibctexpcriturin  {eipfb :  tamen  ve- 
ruin  cft  quod  antequam  aliquid  producatar  it 
voluntatc ,  obiedtum  voluntatis ,  fcilicet  ipfum 
amabilc  oportet  eftc  praecognitum  ,  &  fic  cft  in 
propofito  dc  elTentia  diuina  diligibili. 


^d  mrgif 
mentO  pritt- 

tifale. 

fluidquid 
freduiitur 
per  volunta- 
tem  non  de- 
iet      frtce- 
gnofci. 


DISTINCTIO     XI. 

QViESTIO       I. 

Vtrum  Spiritusfa»(ii4i  procedxt  ^ 
Patre  &  Filio  ? 

Alcnf.  \,f.q  4).m«OT.4.  D.Thoni.i.^9.5<.«t.^.{^  5. 
P  Bo:iaa.  hicq.i.  Richacd.  ibid.  ^iSoVn q.vnic».  Henr. 
^uodl.^.j  9,  Do&or in  Oxm.qvnic.dr  CelUt.i.i.Saat,i, 
f.traS.)  lib  10  e  t.  tdltimip.l.xdtChriftoyC.xi-idrfefq, 
Yafq.  i.pd.i^S. 

I  a  q  A  diftindbionera  yndeciraam 
qua:ritur;^rr««i  Spirittu  fan^tufto- 
cedat  a  Patre  &  Ftlio  ? 

Refpondco  qu6dfic.Probatjirpri- 
m6  fic:Quodcunquc  fuppofitum  pcrfcdlum  ha- 
bet  ptincipium  produftiuurnaliquoordincprius 
quam  prpdudio  ponatur  in  ejfi ,  potcft  iUo  pro- 
ducerc,  quianihil  aliud  requiritur  ad  produ^io- 
ncm ;  fcd  Filius  habet  principium  produftiuura 
Spiritus  fandi  aliquo  raodo ,  priiis  quim  Spiri- 
tuslandus  producatur}igitur,&c.  Minorproba- 
tur  ficc  principium  produAiuum  Spiritus  (andi 
eft  voluntas  infinita  habens  obicdlum  diligibile 
infinitum  fibi  praEfcns ,  vt  pacct  prius  in  diftin- 
(Sbionc  decima  *  ,  fed  illud  habec  Filius  pri6s 
aliquo  modoquam  producatur  Spiritus  fanAus, 
Probatur  ,  quia  ficut  intelle£tus  &  voluntas  ha- 
bent  ordincm  in  opcrando,ica  &  in  producendo; 
ergo  ficut  irjtellcdlus  prarccdit  voluntatcra  in 
operando ,  quia  hihil  cft  amatura  nifiprscogni- 
tumiita  oportct  qu6d  intcUe^lus  inproduccndo 
prxccdat  aliquo  modo  voluntatcm  in  producen- 
dojcrgo  Filius,qui  producitur  pcr  adura  intclle- 
^tus  prscedit  aliquo  modo  produdtionem  Spiri- 
tus  {an6ti,qui  eft  pcr  adtum  voIuntatis;fcd  in  illo 
priori  habct  voluntatem  infinitam  ,  habeniera 
obiedlura  diligibilc  infinitura  fibi  prcfens;igitiu' 
Filius  priijsaliquo  modohabctprincipiura  Spi- 
ritus  fandi,  qu^m  Spiritos  fan&us pcoducatur; 
igitur,&C. 

S  C  H  O  L  I  V  M. 

Refoluit  SpiritSfannum  etiampfoctitre  i  Fiti». 
tjuia  Fdiui  antequam  inttUi^atur  SpirittufanSlm 
prtduci  ,habtt  pftncipiHnt  ptrfcilkmf^  ctmpltte 

predit 


Refolutit 
qutftiottit. 


♦  «j.i.fcq.4, 
n.t. 

Sundem  er- 
dinem  ftr- 
u*nt  imelU- 
(lui  (^  vo- 
luntiu  in 
ofer»nd»  ^ 
inpredMctit- 
d». 

Nihil   veli^. 
tum  quin 
frtcoxnitnm^ 


Quxftio  II. 


87 


*  In  Okoo. 
hic  n.j. 
Riffonftc. 
Vafhx  orio 
iattUidus  Qr 
'■jnltmt^ttstn 
eperando 
qHOTum   fe- 
lundus  fem- 
per  mxnit. 
voi  (apra 


f.ecunilitM 
ftnertiadi 
prior   efl   in 
Pairefaetm. 
dinite    fpi' 
raadi. 


Afg.  mgtttf 
Muta. 
frimum. 
Bocc. 
iecundum. 
Anfclm. 
u^rg.a^rmit- 
tiuuin. 
Augufl. 


Oftnio  Cof- 
fridi  quiidl. 
7?  4. 


predfi&luHm  Splrittu  fanBi,mmirum  volunttuem 
infinitam  cum  obieHo  infinito  diligihilifihi  prtftn- 
tt\oftenditcjMe  potentiiu ,  ftut  principia  proditihua 
in  dikinii yhayert  interfe  ordin(m,tum  in  operan- 
do,  tum  in  producendo, 

SEd  contraiftam  r.itioncm  iiifiatur  ,  quia  non 
vidctur  quod  intellcdlus  &  voluntas  ,  (iciic 
habcnt  ordincm  in  operando  ,  quod  fic  habcnt 
ordincm  in  producendo.  In  opeiando  cnim  h.i- 
bcnt  ordincm  ,  quia  obiedum  non  potell  clle 
pracfcns  vohmtati,nifi  fucrit  prascogniium.Non 
fic  de  aftu  dicendi  &  fpirandi,vt  patct  alibi.  * 

Rcfpondco  quod  inter  intellcdum  &  vohm- 
tatem  cft  ordo  m  opcrando  propter  duo,  fcilicec 
proptcr  pra:(entinm  obiefti,&  propter  naturaleni 
ordinem  potctiatum.ficut  etiam  patet  in  poten- 
tiis  ahis  inferiovibusjlicct  autem  primus  no  ma- 
net  intcr  intellcdlum  &r  voUmtatem  ,  vt  funt 
principiaprodu<5liua:manct  tamcn  fccundus  or- 
do,&  nc  tenct  illa  ratio.dc  hoc  qua:re  alibi.  * 

Secundo  arguitur  fic:In  quocunquc  fimt  ptin- 
cipia  zCtiaa.  ordinata  in  ellentia,habent  ordincm 
in  agendo.fi  vtrumque  e(l  perfedlc  aftiuii(quod 
additur  proprerfub(lantiam  &  accidcns,quorum 
rubftantia.noneft  perfciflc  aftiua)fed  in  Patrcclc 
foecunditas  ad  gcnerandum  &fpirandum,&  ha- 
bcnt  in  Patre  ordincm  in  eflcndo.  Nam  fa-cun- 
ditas  in  gi^nerando  prior  ed  faecunditatc  in  fpi- 
rando,quia  illa  conftituitur  Patcr,  potentia  vero 
fpiratiua  eft  quafi  aduentitia  Patri  conftituto:er- 
go  fimilcm  ordinem  habebunt  in  operancto  ,  & 
runc  .irgiu'tur:Scd  per  potentiam  generandi  priiis 
producitur  Filius ;  ergo  habct  principium  ,  quo 
producitur  Spiritus  fandlus ,  antequam  Spiritus 
(jn<5lus  producaiutjigitur,  &c. 

QJVJESTIO     11. 

Ftrum  fi  Spklttu  fdniius  nm  ptoccderct  a 
Filio  difiingucreturrealitcr  ab  illo  ? 

Alfnf.  1.^5.70  Wfw.^.iWf.j.D.Thom.  t.f.ij.)6.ar.t. 
D.Bonaiienr.  hieq.i.  Richard.Duiand.  Cipicol.iLiiicm. 
Arimin,^  vnic».  Hcncic.  quodl.^,  q.9.  GofFrcd  quoi/l  7. 
9.4.  Dcftor  •nOxoTt.hic,^  in  The»rem.§.DOn  potcftpro- 
bari.  Su.irc2«»i,/>/»'f..'r«f?.}./«A.io  f.i.Vafq.i  f  difp.inj, 

'  V  6  D  non.Boetius  dc  Trinit.Ub.  i  .c.z  i. 

Eflenti.t  comtnet  vmtattmjrelaiio  tntilti- 

_   j  pltcat  Tnnitattm. 

ftem.Anfclmus de  Proccflionc Spiritus  (andti: 

J/i  diuinis  omnia  fttnt  idtm,  vbi  non  obuiat  rtlatio 

pppofita, 

Oppofitum.Auguft.de  Trinit.c.14.  Non  ijuo' 
modonatMyfid  quomodo  datm, 

SCHOLIVM    I. 

j4dmitttndam  tfft  hanc  propofitiont.SiSpiTims 
{anf^us  non  procederet,&c.Co«rrrf  Goffr.ltcet  fe- 
tjuatur  e.x  «  coiitradi[tut,quia  non  ftijtutur  ex  nt- 
gationt  altcutHS  tjuod  fft  dt  tfsttta  tim,dt  <j^o  nega- 
iHr,prohat  tx  j^Hguftino  Rtchardo,  &  PhiUfopho. 

Dlcitur  quajftio  nulla ,  quia  pofitio  poncns 
incompoffibilia  non  dcbet  poni  ,&  poftta 
aliud  quaeri :  fcd  hafc  cft  huiufinodi ,  &c,  Maior 
probatur  ,  quia  nihil  dcbet  poni,nifi  quo  pofico 
w;-  Scot,  Oper,  Tim.  XI. 


Imfugnatur 
frime. 

SectiiJo. 


gw*  pofitio 
ndmiitenda 
etfi  Ceefuatur 
ccmrndiUiof 


poflunt  fuftineti  ratioiies  difputationi$:^d  C\  p<j- 
nitur  aliquid  includcs  contradiftoria  aequaliter, 
cportct  conccdere  repugnans  ficut  fequens.  Mi- 
nor  patet,quia  quidquid  eft  in  diuinis  verum,cft 
fumme  verum:ergo  quod  eftfalfum,hoc  fummc 
falfumjcrgo  claudit  contradidioncm  :  fed  Spiri- 
tut^  fandum  non  proccdere  a  Filio  cft  falfum. 

Contraillud  prim^^hacc  pofitiocftfuga,  quia 
illud  qn.-Krirur  vt  fci.-irur  prxcifum  diftindiiium 
Filij  a  Spiritu  findlo.  Vtrum  fiii.atio  diftinguat 
Filium  a  Spititu  lan61-o,  vel  (piratio  adlioa. 

Item,efto  quod  politio  claudens  oppofitum  de 
ptirao  intcllcdu  non  poflec  admitci  ;  tamen  Ci 
claudat  folum  per  quadam  extrinfeca.talis  bcnc 
potcft  poni :  ficut  ponerc  hominem  non  cflc  ra- 
tionalcm.ftatim  includit  homincm  non  cjlc  ho- 
mincm  ;  fed  homincm  non  efle  rifibilcm  ,  non, 
Quiafi  ponit  hominem  nonefle  rifibilem,obli- 
gatus  debct  negarc  iftam  confequemram:Homo 
non  cft  rifibilis:ergouon  eft  homo:quia  fibi  nc- 
gandumcftmedium,perquodtenccc5fequentia. 
Et  talis  pofitio  eft  Spiritum  f-mftum  non  procc- 
dere  a  Filio,quia  fpirarc  no  ert  de  primo  intelle- 
ftu  Filij.cum  pcr  hoc  nonconftituitur  in  efle  Ci- 
bi.ncquc  fpirari  refpicit  ncceflario  duas  fpiratio- 
nes,  non  enim  requiric  deprimo  intelleftu :  nifi, 
quod  fit  refpcdlu  vnius.Hoc  poflct  cire  refpcftu 
Patris,  etfi  non  proccderec  a  Filio, 

Itcm.circumfcripto  aliquo,quod  eft  de  pcr  Ic 
intelieftu  alicuius,  adhuc  poteft  qua:ri  dc  aliquo 
prjedica:o,an  fibi  rcpugnet :  vel  infitjficut  amota 
pcr  imjxjflibile  ab  homine  rationalirate  ,  adhuc 
diftingucrcfur  a  lapide  ,  quia  non  foltim  diftin- 
guitur  ab  eo  rationalitatc,  fcd  Snimalitate. 

Item,Auguftinus  j.deTrinit.  cap.  j.  Sipattr 
mn  tffit  innafcibilis,  nihil  prohibtt  tum  gentrare, 
&  tamcn  anccccdcns  eft  impoflibile. 

Ad  hoc  ctiam  eft  Richard.Jf  Trjwir.  lib.^j:.!, 
dc  amorc  iucundo. 

Item,PhiIoIbphus 4  Phjificortim,text.;S.qux- 
riCjfi  cflcc  Ipatium  vacuum;&  plcnum  colorc,vel 
fono,an  polfct  rccipcre  corpus:-&  dicic  quod  hic, 
fi  fit  rcccptioum  corporis  :  &  tamcn  antccedens 
claudic  oppofita  fccundiam  inccllcftum  fuiira, 
quod  fit  color,vcl  Ibnus  fine  fiibiefto. 

SCHOLIVM     Ik 

D.Thomat  admittit pofiiionem  hanc,  efioin  rt 
fit  impofftbilis ,  &  tenet ,  tjuod  tn  eo  cafu  Spiritus 
fanflus  non  diftingucretttr h  Filio,qHiirel.itio non 
difting$ttt,mfi  a  correlattuo.  KtfutatHr  prtmo,c]uia 
conftituens  in  aliquo  tjfe,difltngttit  nb  om>ii  cirenre 
illo  ejfe.  Secu'ndo,pof[ibile  eft  ntiefuid  diftingui  nb 
alio per  plura.  Terti'o,fi  folu*  Pattr  neneraret,  O" 
Filius  fblus  fpiraret,adhHC  ejfcnt  tres  pcrfome,  Vi- 
de  Scot.iit  Oxon.htc  q.x.&  d.\^. 

IDeo  dicitur  quod  quafftio  eft  rationalis.Ec  di- 
cit  vnus  Dodlor  qu6d  fi  non  proccdcret  a  Fi- 
lio.non  diftinguereturab  eoiqui.!  fole  relationcs 
diftinguunt  fuppofifa:aut  ergo  relationes  fccun- 
'A\Xmejfe,z\K  fecundiim  quiditate.Non  fecundiim 
efte,c[mz  fictranfeunt  ineflcntiam.  Si  fccundiam 
quiditatcm.fic  non  diftinguit  relatio  nifi  a  rela- 
tionc  oppofita,quia  relatio  difparafa  non  dillin- 
guiti  dilparata :  fed  fi  Spiritus  fanftus  non  pro- 
ccderct  a  Filio ,  in  co  non  cflet  relario  oppofita. 

Itcm  ,  fi  foKis  Patcr  cflet  foccundus  vrraquc   Secnndo. 
fnecunditatc  ,  tantum  difterrent  produfta  ratio- 
ne,ficut  principia  produccndi  Ibla  ratione;igitut 
H     X  now 


4- 

Tertto. 
Cirtumferi- 

pr»  nliifMO  ef- 
fentiati ,  mn 
admittenia 
fofni». 
^iunrih. 
Augud. 

§!uinto. 
Kichar. 
Sexio. 

Ariftot. 


Ofinto      D. 
Thom.    I.  />. 
^.^■Sjtrt.t. 
ProbtUuf 
primi. 


88 


Libril.    DiftinaioXII. 


'B.eiicitur. 
Vans   ejfe 
dat    difiin- 
Bienent. 


Kerfonfio   S. 
Thomt. 


Refunitur. 
Home  differt 
a  l/tpide  anf- 
mnliiiui. 


AliquH  nh 
dlio  perpln- 
r»  foreft  Ji. 
fiiKfui, 


fjon  efi  m''- 
Ttor  diftiniiio 
printipiatO' 
rum     qu*m 
fnncipiarif. 

8, 

Refolutio  »d 
quislionem. 

Jdius  de  fa- 
'Bo  diftingui- 
tur  k  Sptritu 
fmncio  fpir» 
tione  affiu» 
^fiintione. 
jld  primum 
^  ferundum 
fri^ti^pale. 

ReUrtciries 
iifp»r*t». 
ithiu*     non 
d'fi'"tguun- 
tur  ftiii^ofito; 
fajfiMAfic. 


Jii    f»n4»- 
jiyntum'  D. 


npn  pofTcnt  Filias  ,  &  Spiritus  faoft.us  diftingui 
nifi  fola  rationc. 

Contrk  ,  quocumque  for{naltt£r  copftjtuiiur 
altquid  in  ejfe,  eo  habct  vnitatem  correfpo.nden- 
tem  illi  ejfe  &  ciiftin(SH6nem;fed  fiiiatione  confti- 
tuitur  Filius  in  «■j^^perfonali.-igitur  ha:c  fola  ha- 
bct  ejfe ,  &  diftinguitot  a  quoUbct  alio  fuppoii- 
to.  Qu6d6liatioco;iftituat  in /Jfe  pcribnalijom- 
nes  cbncedunt. 

Dicitur ,  negando  maiorem,  qu6d  homo  non 
diftinguitur  quiditatiucrationalitate.nifi  ab  irra- 
tionalibusjcum  quibus  maximc  conuenitifed  ab 
inanimatis  diftinguttur  animatione. 

Contra :  illud  non  excludit  rationem,  prim6, 
quia  exempdutn  confirmat  propofitii,  quia  homo 
diftinguitur  a  lapidc,aniraali,pcr  fc:igitur  anim^ 
eftdeellentia.eius ;  quia  omnequod  ab  alio  di- 
ftinguitur  jeftentialiter  ,  diftinguitur  pcr  aliquod 
eftentialiter  intrinfccum  fibi ;  igitur  Filiusfilia- 
tioneii  Spiritu  fan<ftu  difFcrt ,  &  non  fpitationc 
adiua,cum  illa  non  fit  intrinfcca  per  fe. 

Item,poflibilc  eft  aliquid  diftingui  ab  alio  pcr 
plura,quia  album  &  quantitas  diftinguunturge- 
nere;album,&  nigrum  fpccie:fcd  ilUid  diftinguit 
pcr  fc ,  &  primo.quod  eft  pcr  (e  ,  &  primo  ratio 
eftendi  8c  conftituendi.  HaEc  igitur  rationalitas 
fola  fi  cftct ,  adhuc  cflet  per  (c  ratio,&  fufficicns 
diftingucndi  hominem  a  quocunque  alio. 

Item,  fi  Pater  foUis  gcnerarct ,  &  Filius  (blus 
/piraret,  adhuc  efrent  triafuppofitadiftindla. 

Item,fpiratio  fi  ciretsi  folo  Patrc.adhuc  effent 
pr6du6liones  realitcrjigitur  Sc  produ(fVa.  Conlc- 
quentia  patet ,  quia  principia  produftiua  adhuc 
eftent  realiter  diftinda:&  non  f  otcft  efleininor 
dillin6lio  in  principi'aiis,quam  in  principiis  Af- 
fumptutnpatet:quia  vtrumque  principium  tam 
intclledus,qiukm  voluntas  cflct  perfcdc  produ- 
«^iuum:ergo  fi  (blus  Pater  fpiraret  &  generaret, 
adhucdiftingue):enturFilius,&  Spiritus  (andus. 

Ideo  dico  ad  quaBftioncm  qn6d  hrcc  confc- 
quentia  non  tcnetgratia  fofmae:Filius  diftingui- 
tur  a  Spiritu  fan(5l:o:ergo  Spiritns  faniflus  proce- 
dit  a  Filio.  Sed  riunc  Filius  diftinguitur  ^  Spiritu 
fan^fto  duplicitcr,  fpiratione  a(5liua,&  filiatione, 
&:  ifta  pcrfonaliter  diftinguitur  pcr  (e,&  primo, 

Ad  auifloritatcm  Boctijdico,  quod  relatione 
difparata  poflct  Filius  diftingui :  fcd  rclationes 
funt  duplices,a(Siu2  &  paifiu.-e^difparatx  relatio- 
nes  a(fkiuae  diftinguuntnr  q-.iiditate,  &  non  fup- 
pofito :  (ed  relationcs  difparats  pafliuae  diftinr 
guuncur  quiditate  &  fuppofito,  quia  impoflibiie 
cft  idem  bis  accipere  ejfe  fimplicicer.  £t  cuni  di- 
citur,ielafionesdifparatje  fimul  ftant,patei  qu6d 
vcrum  efta(fliuc  in  eodcm  fiippofiro,no'.  tamcn 
quiditatejied  difparatae  paffiuae  ncutro  modo  Ci- 
ttiul  ftanr,  &  hinc  futnitur  refponfio  ad  aurtiori- 
tatcnri  Anielmi. 

Ad  aliudpro  oppofira  opinione  citm  dicitur: 
fi  relatio  diftinguat ,  aut  fecundum  quiditatcm, 
aut  fccundum  eJfe^Dko  &  fecundiim  efe  ,  &  fe- 
condiim  quiditatem,  quia  idcm  funt  ejje,  &  qui- 
ditas  in  quolibet.  Et  ciim  dicirur ,  (ecundum  ef- 
fe ,  tranfit.  Dico  qyod  ctfi  quidlibec  tranfit ,  & 
manct ,  non  tamen  manet  fine  refpe^ftu  ,  quia  fi 
ad  aliquid,non  flc  manet,iam  non  eft  ad  aliquid. 
F-t  intelligo  tranfire  non  per  compofirioneiii 
cum  eflcntia.  Et  ciim  diftinguitur,  quod  relatio 
botcft  accipi  in  habitudinc  ad  terminum,&  non 
ad  fundamcnrum, &  in  habitudine  ad  terminum 
^  noq  in  habitudinc  ad  certninum.  Dico,  qu6d 


illud  nihil£ft,quia  relatio  non  in  habitudine  ad 
fundamentum,  velnon  in  habitudine  ad  termi- 
num  non  cft  felatio,&  non  rclatio. 

Dices,inquantum  tranfit  in  eflentiani,fic  non 
manct ,  quia  fi  fic,  fecundum  idem  maneret ,  & 
non  maneret. 

Dico  qu6d  ex  fotma  nunqu:^m  fequitur  con- 
clufio.Cum,^«ry*,vel  in  ijuantum,  vlpi  concludi- 
tur  praedicatura  de  prxdicato  ,  quia  inquantum 
fic.dicit  caufam  etfe  in  fubiC(flo  rijjfpedlu  prardi- 
cati ,  &  poteft  eflc  caufa  in  fubietflo  refpe(ftu  di- 
uerforum  praedicatorum ,  &  fi  in  ncutro  prxdi- 
cato  fit  per  fe  caufa  refpe(flu  alterius.  Et  ldc6 
non  (cquitur  relatio  inquanciam  relario  tranfit, 
&  in  quantiim  relatio  maiiet .:  ergo  manens ,  io 
quantum  manens,tranfit.  Hzc  enim^^ft  vera  re- 
lacio,in  quantiim  telatio  eft  eadem  efrcntiiip ,  & 
inquantum  relatio  diftinguit ;  &  non  fequituri 
crgo  in  quantum  diftinguens  cft  idem:Sicut  pa- 
tet  exemplo, ,  homo  in  quantiim  homo  eft  ra- 
tionalis ;  igitur  racionale  eft  animal ;  Sed  (equi- 
turjcrgo  homo  (ccundum  idem  fecundum  quod 
eft  per  fe  rationalis,eft  animal.  Sic  non  valet  in- 
quantum  idem  illidiftinguitur:crgo  idem  diftin- 
guit.Efto  quod  anteccdens  confequitur,quod  ta- 
inen  eft  fimplicicer  falfum.  Caufa,  quarcnon  fcr 
queretur,cft,quia  illa  identitas  eft  tranfcendens, 
non  adxquata. 

Ad  fecundam  cum  dicitjur  deduabus  proptie- 
tatibus  in  i^atre,  refponfumelt  diJHrjH.i.part.i. 
^.z.non  enimoponet  lantamefTediftindlionem, 
vel  incompoffibilitatem  produ(£lionum  a(ftiua- 
rum,quanta  cft  produ(flic»num  paffiuat um ;  quia 
impoiTibile  cft  idem  duabus  produ(flionibus  op- 
pofitis  produci,&  accipcre  <fj^,non  autem  cft  in- 
compoffibileidem  duabus  ptodu6tionibus  a£li- 
uis  communicare  effe  diftin^fVis  perfonis. 


InfiMtif. 


Svlutio 


ipecuUti» 
Logicn. 


Ad  fecun- 
dum  fundtt- 
mentum  D. 
Thomt. 


Impofsibih 
*fi  idem 
dunbus  oppa- 
fitis  produ- 
Hionibus  ae- 
eifere   poffe. 


DISTINCTIO    XII, 

QViESTIO        I. 

ytrum  Paterc^  Filit*ifpirent  Spiritfff»  fa»- 
ilurn  inqttantum  vnftsfunt  ? 

Alrnf.  I./>  5.70  wfOT.j  «rr.j.D.Thom.  i.p.q  %6.»r,^. 
Rich^rd.i/.J  I.  «'•/.i.ij'  '.D.Bonaiienr.  hic  q.x.  Capreol. 
q  I.Atimin.^.iUfl/M.Doftor  InOxoi  hic  q.l.  ^coll»t. li. 
Suatczin  pa^^t  iraii.i.lib.io  c.^.S.fy  T.Viic^i.f  dijp.i^f. 

I  R  c  A  diftin£lionem  duodecimam  j^ 

quacritur^Ff  »«»>  Pater  &  FiUusJpirpt 
'i/)^  Spiritwn  fanfiu  in  quatum  vnuifunfi 

Opinio  Gandauenfis  eft  qtlod  fpi-  Opinio  G/m- 
rant  amore  concordi,quo  Patcr  diligit  FiUum,&  f^^tienfit. 
e  conuetfo,&  fic  aliquo  modo  vt  diftindii. 

Concra  ,  in  quocunquc  figno  eft  principium  Rtiieittir, 
produ(ftiuum  in  fuppofico  conueniente  produ- 
(ftioni,in  illo  poteft  efle  pfodu^flioper  taleprin- 
cipium:voIuntas  infinita  habens  oDic(3;i5  intclii- 
gibile  infinicu  fibipraefens,  quod  eft  principium 
produ(ftioni$  SpiricusS.eftaliquo  modo  prius  in 
Parrc.quam  Patcr  diligit  Filiu,&c  c6uerfo,&  cfl 
in  fuppofitoconucniente  huic  produAioni:igitut 
prius  aliquo  modo  Spiricus  S.  producitur  ,  quim 
Pater  &  Filiusconcorditer  diligant  fe:igitHr,&c. 
Minot  probatur  dupliciter,prim6  fic^habitudo 
potcntii?  ad  obiefium  primum  priot  cft  habitu- 

dine 


Qu^mo  II. & III. 


89 


(■.t:tr  Tilius 
^"•^fim  «>»»- 
nir  (3>  frihs 
etiim  frodu- 
tit  Sfiritnm 
f.tncl:im. 


T»ter  n'n 
/,o  lucit  Fi- 
ir.im  'Jt  in- 
telligl/ts. 


*  in  Oion. 
'•icq.i. 


ti»tio  fartu 
it^rmiuiu*. 


H^ttio  neg»- 
tiu*. 
Auguft. 


Ktfolutio  efl 
neg»tiM. 

Tr0b»ii*pi- 
m». 


Sftblltntt- 
uum  non  di- 
filnr  detsli- 
cjttihus  cum 
tcrmint  nu- 
mirali  quin 
fignifiratum 
eiuf  flurifi- 
cttur  ,  ftcus 
4iueclinum. 


dine  ad  fecundarium,  Maxirac  quando  potcntia 
non  habet  Jiabiuklinein  ad  obic<ftum  fecnndum, 
nifi  pcr  priminii  ;  Piiuium  vcro  obicAum  vo- 
luntatis  diuinx  ctl  ellentia ;  igitur  voluntas  diui- 
na  prius  lefpicit  obicdum  illud ,  quam  habeat 
habitudinem  ad  Patrem,  &  Filium  in  diligendo, 
qui  funt  obicda  ieGundaria  ,  quia  iclatiua.Et  in 
illo  priori  eft  in  Patre5&  Filio. 

Sccundo  probatur  illa  minor  fic :  Pater  non 
gignit  Verbum  vt  adlu  intclligens  ,  led  vt  me- 
moria  ,  quia  nongignit  inrcUigentia  formalitcr: 
igitur  fimihter  Pater  &  Filius  non  fpirant  vohni- 
rate,  vt  volcns  eft  formahtcr  ,  fcd  voluntate  ab- 
fbiute,  fic  autem  paterclt  prior,quam  amot  mu- 
tuus,igitur,&:c.    Rcliqua  quacre  aHbi.* 

QV^STIO     II. 

Vfrum  Pater  ^  Filiuifint  duo Jpiratores  ? 

Vide  Oodlorcs  citatos  ia  qaxftione  aaceccden:!. 

gtMH=^tt^  V  6  D  fic  videtur.  Pacer  &  Fih'us 
WtB^^^^^  fpirant  Spiritum  (anftum  :  igitur 
funt  fpirantcs  Spiritum  fandum, 
quia  a  verbo  ad  participium  tene- 
tur  confequentia  :  &  vUeriusfc- 
quitur,igitur  (unt  fpiratores  Spiritus  fandi. 

Contra.Auguftinus  j.de  Trin.  c.14.  Pater  Cv* 
Filtitt  funt  vnum  princtpium  ad  Spiritum  fan- 
[lHm,ficHt  Tatrr,  &  Spiritftt  fanilns  /itnt  vnum 
principium  ad  creatHrarn  :  refpcdlu  autcm  crea- 
turx  nullo  modo  funt  plures,igitur,&c. 

S  C  H  O  L  I  V  M. 

tyfit  Patrcm  Cy  Filium  ejfe  vnum  fpiratorem 
&  duo  fpirantes-.ratio  eft,^uia  termintt)  nHmeralis 
appofitui  fubjiantiuo,  petit plurificari  eius  fitrnifi- 
catum,fecusdeadieiliuo,Vide  Doiiorem  in  O.von. 
hfc  q.\.an.ii, 

REfpondeo,qu6d  non  funt  duo  fpiratores,& 
fi  oppofitura  ahquando  inueniatur  ab  au- 
thoribus,  gloflandum  cft,  &  exponendum  fccun- 
dum  fentcntiam  Magiftri  in  hccra  dift.  11,  Hoc 
autcm  triphciteroftendicur.  Prim6  fic:fubftanti- 
uum  nondiciturdcahquibus  puiraHtcr  cum  ter- 
mino  numerah,  nifi  fignificacu  eius  plurificctur 
in  cis^fedfignificatumy^iir^/wnon  plurihcaturin 
Patrc  &  Filio,igiturnon  vere  dicitur  quod  Pater 
&  Fiiius  funt  duo  fpiratorcs.  Maior  patet :  quia 
cerminus  numeralis  additus  alicui  fubftantiuo, 
quod  poteft  terminare  depcndenciam  cius,ponic 
fuum  fignificatum  circa  ipfum  ,  &  ideo  dcnotr.t 
ipfum  numcrari.N«n  fic  autcm  quando  additur 
adieftiuo,  quod  non  poteft  terminare  eius  depe- 
detiam,  propter  quod  non  conceditur  quod  Pa- 
ter  &  Filius  funt  duo  Dij,fcd  vnus  Deus,  quam- 
uis  conccdatur  quod  funt  duo  habentes  deitare, 
quare,&c.Minor  probatur,quia  ficut  adio  figni- 
ficacaclumpcr  modum  habitus&qnictis:ita  no- 
mcn  verbale  illius  aiflionis  importat  principium 
tahs  adius  pcr  modum  habitus  &nuiecis  :  igitur 
fpirator  dicit  vim  fpiratiuam.qua:  eft  principium 
aclus  fpirandijhxc  autcm  vis  non  plurificatur  in 
Patrc  &  Filio,vt  patctexq.pra:cedeci,igicur,&c. 
Ex  his  apparct  vnum  corollatium  quarc  con- 
Scot.  Oper,  Tem.  XI. 


ccditur  in  diuinis  adiedliaa  plurificati ,  non  au- 
tem  fubftantiua?Concedittir  cnim  quod  Patcr  & 
Filiuisfiint  dao fpirantes ,  licct  non  dao  fpirato- 
res.  Huiufmodi  autem  rationcm  aflignant  ahqui, 
quia  adicAiuum  fignificat  formam  in  adiaccntia 
ad  fuppofitiim.  Quam  rationem  qua:re  alibi ;  * 
aliam  tamen  rationem  afHgno,  qujc  mihi  magis 
placecquam  quxrc  ibidem. 

Secundo  probatur  ptopofitum  fic:Patct  &  Fi- 
lius  funt  vnum  principium  Spiritus  fanAi ,  ficut 
didc  Auguft.l.^.Trin.c.i  5.  Non  autem  func  vnii 
principiu  ^»0,quia  fuppofitii  non  eftprincipium 
^«o,fedquodagit;Patcrigitur&  Filius  funt  vnfj 
principiu  i^ttod  refpedu  Spiritus  fanc^i :  Spiritus 
fandlus  igitur  poterit  conuenientcr  dici  fpirari 
dc  Patre  &  Fiho,fi  vno  noinine  coucnienter  ex- 
primatur.  Nonautem  poteltcxponi  vnojnifi  di- 
ccndo  quod  fint  vnus  fbirator ,  qaia  falfum  cfl 
dicere  quod  fimt  vnus  (pirans;igitur.&c. 

Seidcontraiftam  ratione  inftabis  fortc  ficrfi  Pa- 
ter  &  FihusfuntvniUTi ,  quod  fpirat,  igitur  funt 
vnum  principiii.quod  fpirat;igitur  fequitur  vltra 
quod  fint  ynum  principium  fpirans,&  ita  vide- 
lur  quod  Pater  &  Filius  funt  vnum  fpirans. 

Sednon  fequiturquod  rmtvnkmfpirans, qaod 
patct  cx  diftis  quia  adicdliuii  fignat  adiacentiam 
ad  fubftantiuum:&  ideo  quia  plurcs  funt  fubfta- 
tiui  in  mafculino.ad  quos  terminatur  depcdentia 
huius  adiedliui,non  eft  hxc  veva,funt  vnumfpi- 
r<i»/,ficut  ncc  funt  vnum  creans,(cd  plurcs  crcan- 
tcs.Ita  ramcn  conceditur,  (^Modfuntvnumprin- 
cipium  fpirans,qaia  per  hoccxprimitur  fubftan- 
tiuum  terminans  depcndentiam  fufficientcr  ad- 
iec^iui,  quod  idcm  cfl  in  Patte,  &  in  Filio.  Et  Ci 
vno  nomine  fignificcntur  poteft  vere  dici  dc  Pa- 
irc  &  Filio;&  hoc  coucnit  pcr  nomen /piratorti. 

Itcm  tcrtio  fic  :  omni  cntitati  fonnali  corrcl- 
pondct  adiquatc  aliqnod  cns.vcl  aliquis  ijttis  illa 
cntitatc  :  igitur  fpiratiux  corrcfpondet  aliquod 
ens  ,  vel  aliquis  tjuis  adaequace  illa  cntitatc  for- 
mali:hc)c  autem  non  eft  nifi  Ipirator;igitur  funt 
vnus  fpiracor,  &  non  duo. 

Scd  contra  hanc  rationem  i*nftatar,ficatcontra 
prxcedentcm,  quia  tunc  fequitur  qyod  Pater  & 
Filius  funt  vnum  in  fpirationc.  Et  conccditur 
etiam  quod  fi  vnum  nomcn  cHct  impofitii ,  illnd 
dicerccur  decis,hocautem  eft  nomcn  fpirationif. 

Ad  rationem  patcc  prtus.  * 


§litMrein£' 

ulnu  flttrifi- 
cantur  atUe- 
cfiit»  ,  aon 
vero  fuh- 
fiantiu». 
"  In  OxoD. 
hicq.i.n.t}. 

Secund»  fr»' 
batie  tefolu-^ 
tioeis. 
Anguft. 


5- 

Obieeiie, 


Solmiur. 

§ifi»rt  Pater 
tj"    Filiiis 
non    fojfunt 
dici    imuin 
ffir»us. 


6. 

Prehaiio  ter. 
tia. 


Inftanti». 


QVi^STIO      III. 

Vtrhrrt  Patcr  0-  Filius  omnino  vniformiter 
fpirent  Spritum  fancium  ? 

Alenf.  J.f.q.46mem.6.  D.Tliom.  i.fq.ig.  art.}.  ^ 
hicqi.kTt.  j.  D.Bonaaent.  A«^  5.  Ricbard.  «i»/^.w. 
Vo&oz in  Oxon.hic  c[.i..  Vafqucz  l.f,diff.\^o.c.\. 

Vo  D  n0n.Auguft.i5.dcTrinit.cap.l7. 

Tater  fpirat  principaliter. 

Itcm,  Hieronymus  epiftolas  oftogcfi- 

hma  octaua;  SpiritHt  fanElus  eftaTatreproprie, 

Itcm,Hilarius  duodecimo  de  Trinitate:  y/^irj- 

tM  fanttta  ef{  a  Patre  per  Verbum. 

Item,Richardus  feptimo  dcTrinitatc  :  Spiri- 
tusfan^tts  eft  a  Ftiio  immediate,a  Patre  mediate, 
Itcm,Autlior  de  caufis,PropoCi.  Caufa  prima 
plus  influit,  quam  fccunda. 

Oppofitu:Vnoprincipio  formali,&  vna  z€tio- 
nc  omnino  fpitant ;  igitur  oranino  vniformitct. 


./id  argti- 
mtntum  pri» 
c-fate. 
♦  In  Oion. 
q.i.ni4. 


H 


SCHO 


I. 

Vrimum  »rg. 
fro  negatiu». 
Auguif. 
Stcundum. 
Hieron. 
Tertium. 
HiUr. 
S^uartum. 
Richard. 
S^intum. 

Argumen- 

tum  fro  *f- 
firmatiua. 


90 


Libril.  DiftinaioXIII. 


S  C  H  O  L  I  V  M. 


Jtefoluli». 
Aci:»  tripU- 
titer  cenfiJe- 
r»ri  poteji. 


IrtJlimtU 
etntr»    refo- 
lutitnem. 


Soluuniur. 


JST»»  friits 
exit  P*ter  in 
M^umfecun- 
4*  /oKundi- 
,t»tis ,  quam 
filius. 


3 

Ad  frim»m 
inflantiam. 
Sfiritusfan- 
Bus  non 
frius  accifit 
ejfe  a  Patre, 
quam  tilio, 
■^d  fetun- 
dum. 


JLi  primum 
frincifaU. 


4dfeeund£. 


^d  teriiufn, 
Jn  tranfiii- 
uum  quand» 
fr»pfit  aclio 
fjf   alierum. 


*Pater  &  Ftlitu  vniformiter  ff>irant,conJiderato 
aEiu  fptrandi  infe ,  &  ad  terminum.  ylt  refpeclu 
fttppojttorum  agentium  ,  »0«  vniformiter  fptrant, 
fed  ordine  quodam\<iuia  Pater  priits,!^  principa- 
liter  dfejpirat ;  Fdtm  autem  non  afe,fed  a  Fatre 
hoe  acctptt .Vidt  Scot.in  O.xon.hic  q.i. 

DIco  ad  qiiirtionem  quod  acflio  poteft  con- 
fiderari  tiiplicircrivcl  vt  in  {civcl  vtadter- 
miniim  ;  vel  vt  in  fuppofitis  agentibus.  Primo 
modo  &  fecundo  oinnino  vniformiter  fpirant; 
tcitio  modo  ordine  quodam  ,  quia  quidquid  ha- 
bet  Filjus  nafccndu,acccpit  a  Paire,  Paterkfe,5: 
fic  intelliguntur  omncsauthoritatcs. 

Contra,fi  ifto  tertio  modo  Pater  priias  (pirat, 
ergo  in  priori  Spiritus  (Imdlus  caipk  ejfe  -,  igitur 
Filius  non  fpirat:vcl  fi  fic,  producit  ahum  Spiii- 
tum  fandtum. 

Item  ,  quodcumquc  principium  intcUigitur 
habere  terminum  adaiquatum  in  ahquo  priori 
antequam  aUud  agac  non  potcft  e(Ic  principium 
ahcri  adiUum  efFe6bum:fcd  in  illo  priori  princi- 
pium  pecfcdlum  in  Patrc  intelligirur  haberc  ter- 
minum  ad,i;quatum  ;  ergo  Fihus  non  (pirat. 

Dico,qudd  non  cft  tahs  ordo  e(Ic  Patrcm  ge- 
nerantem,&  Filium  genitum,quahseft  interPa- 
trem  fpirantem,  &  Fihum  rcfpedu  Spiritus  fan 
6ti  fpiratijquia  prius  intelhgitur  gencratio  ehci 
per  primam  foecunditatcm  ,  &  tcrminum  clfe 
produ6kum  in  e^e,  antequam  ahquid  intelhgatur 
deaha  foecundicate,  puta  voluntatis,  quia  Pater 
prius  agit  prima  fcecunditatc,&  pcr  confequcns 
termino  illius  fxcunditatis  communicat  foecun- 
ditateni  fccundamjita  quod  non  prius  cxitPatcr 
in  adum  fecunda:  fcecunditatis,  quam  Fihus,fcd 
omnino  firaul ,  ita  qu6d  non  cft  tahs  ordo  inter 
fptrationcm  Patris,&  Filij  refpedlu  Spiritus  fan 
^i,quahsxft  inter  priinam  foecunditacem  &  fc- 
cundam,ficut  fuppnnitur  in  rationc. 

Ad  primam  ergo  obicdioncm  dico,qudd  Pa- 
ter  priiis  fpirar,  qiua  Paier  a  fe ,  Fihus  non  a  fe: 
fed  hoc  non  eft  ahqua  prioritate  termini  acci- 
picntis  ejfeiita.  qnod  prius  accipiat  ejfe  fpirationc 
Patris,  &  dcinde  fpirct  Fihus. 

Ad  aham.quod  principium  habens  terminum 
adajquatum,  non  potcft  cfle  principium  alteii; 
falfum  cft,  fi  capiatur  vniuerfahtcr:fed  fic  e!(  vc- 
ra.non  potcft  e(Te  principium  aUeti  aha  adionc, 
&  ad  ahum  tcrminum,fed  eadcm  adione  ,  &  ad 
eundem  terminumbene  poteft,  ficui  Patercreat 
a  (e,  &  Fihus  in  crcando  nihil  habet ,  nifi  quod 
accepit  a  Patre,nec  Spiritusfanftus,ni(iquod  ac- 
cepit  k  Patrc  8c  Fiho  ,  tamen  omnes  perfona:  fi- 
mul  creant. 

Ad  primum  principale  dicendum  ,  qu6d  Au- 
guftinus  intelhgit  quod  Pater  habet  a  ie,&c  idc6 
principalitcr  fpirar. 

Ad  aliud,qu6d  Hictonymus  capitibi;»ro/>nV, 
nonvt  diftinguiturcontra/OT/Tff/jr/^jitaquod  vc- 
lit  intclligcre  Fihum  fpirare  impropric ;  (cd  ficut 
dicitur  ahquid  habcrc  ahquid  propric,  quod  non 
accepic  abalio. 

Ad  ahudde  Hi!ario,diciturqu6d  Pater  fpirat 
per  Fihum,quiaauthoritatiucitamcn  diftingui- 
tur  ibi  de  ly  per,  a  quodani  Dodorc ,  quod  per, 
ahquando  conftruitur  cuni  vcrbo  tranfitiuo,  vcl 
jntranfitiuo.  Excmplum  prjnv  :  Ift?  fcindic  pec 


cuhcUum.  Exemplumfccundi,Iftefacit  hocpcf 
fapientiam  fuam. 

Ad  aliud  dcRichardo.quod  intcUigit  inqiian-      Ad  quarw 
tum  Pater  dat  illam  fpirationcm  Filio  ,  &  cum  "*'»• 
codcra  agit  Patcr,&  fic  dicicur  mediate  &  imrne- 
diate. 

Adaliud,qu6dcaufafuperior  &  inferioraeit      ja 
pet  diucrfas  tormas,  &  rorma  (upcrior  cftperfe-  tum. 
<flior,idedplus  influit:in  diuinis,neutrum  eft  ve- 
rum,  quia  nec  forma  Patris  cft  peifedlior,  quam 
forma  Filij,  nec  etjam  eft  diucrfa. 


DISTINCTIO    XIII. 
Qv^sTio      Vnica. 

Vtrum  frocepo  SpirltmfanBifit 
generatio  ? 

Alcnf.  i.p.  ^  4j.»»fmfe.i.  D.  Thom.  i.p.q.tj.artic^. 
D.Bonaucnt.  i/c  j.i.  Richard.  ij'.}  Ma'or  g.i.  Atimin. 
q.vniea.  hjenrie.  infum  q.%7.q.7.  ^  §luodl  5.  q  9.  Do- 
dor  in  Oxon.  hic  q.vnica,  f^fusi  quodl.i.  Vifcjuci  i.p, 
dfip.  tii 

I  R  c  A  diftinftionem  decimanner- 
tiam  quaeritur  :  Vtrum  proceffio  Spiri- 
tiii  fanEli  fit  generatio  ?  Quod  fic  vi- 
dcfur  :  Omnia  funt  cadcm  in  diuinis, 
vbi  non  obuiat  relariua  oppofitio  fecundum  An- 
felmum  de  Proceffione  SpiritM  fancli,c3p.i.S>c fc- 
cundum  Boctium  tnlib.x.de  Tnnit.c.ii.  fcd  hic 
non  eft  oppofitio  relatiua;quare,&c. 

Prasterea  ,  gcneratio  non  eft  diftin£la  produ- 
dio  a  proce(fione,igitur,&c.  Antccedens  proba- 
tur  ,  quoniam  relationis  non  eft  relatio,  fed  di- 
ftindio  imporrat  relationem  ;  igitur  proccffio 
non  habet  diftindione  a  generatione;igitur,&c. 
Diceturforte  quoddiftindtio  non  cftaliare- 
latio,fed  diftinguitur  feipfa,  ficut  rcfertur  fcipfa, 
vnde  gencratiueft  alia  lelatio  ,  quam  proceffio, 
fed  ift.i  alictas  non  cft  alia  relatio. 

Contta,  alietas  eft  relatio  ciufciem  rationis  in 
cxtrcmis,  ficut  idcntitas,  (edgencratio  non,  nec 
proceffio;quare,&c. 

Coimk  Augrj(i.S.<ieTan.c.i7.SpiritM  fandliti 
proccffit  non  cjmmoda  natu>,fed  quomodo  datiu. 

SCHOLIVM      I. 

Varias  ctrca  h^vc  rem  refert  &  reijcit  epinio- 
nes.Prima  eU  Varrenv  cfr  ey££idij,ijU£  vult  pro- 
cejfiones dtfiingui per  terminos ,fedreiiciiur.  Pri~ 
Me^cjuia  terrntni  peripfas  diflinguHntHr.Secundh, 
terminui  eji  ahfoltttum,  procejfiones  non.  Secunda 
fententia  'D.  'Thorna  dicit  difiingui,cjuta  vna  eji 
ah  vno,altera  a  duobut;  reiicitur,  cjuia  idper  acci~ 
dens  eji.  Tertia  Goffredi :  dijitngui ,  cjiiia  jpiratio 
pafjiua  nonjiat  cum  generatione ,  atliuajic ;  ergo 
Jfiratio  &  generatio  aciiua  dtfHnguuntur.  Contra, 
nibil  dijtinguitur  primo  per  negationem,  .Quartii 
etiam  D.  T»jmt,  diJHngui  propter  ordinem ,  qiila 
goieratio eJlaPatre ,zt  a  primo  ,Jpiratto  non  ab 
vtroque,vt  a  prirno.  Contra,ordo  non  pettjl  ejfe  pn- 
ma  ratio  dtPtnguendi.^intam  reiicit  fententiam 
Henr.tenentem  dijii>!gmper  naturam,&  volunta- 
tem,ejio  ImcToU  ratione  djferant.  Vide  'Doiiorern 
in  Oxon.Uie  an.i  dehiidijferentem, 

Ofi 


I. 

Argum.  fti- 
mum. 

Profarie  af. 
firmatiua, 

Anfelm. 
Boet. 

Secnndum, 


Pro  farte  ne- 
gatiua. 
Augud. 


Qu^ftio  Vnica. 


X. 

frim»  ofMo 
JEgid.    & 

Atiftot. 

Reiicitur 
primo. 
♦  q.t.n.i. 


Jieifcitur  fe- 
cnndo 
DeiHcit   lo 
cu/n  Phitofa- 
phi  xd  opfo- 
ftum- 


Motus  cft 
ciufdctn  ra- 
tionis  cutn 
tctmino  *x- 
ftnitur. 
Comraenti- 


3- 

iecunda  ofi- 
nio  S.  Thom. 

Reiicititr 
frimi. 

Secundo. 


Tertin    Gof 
freii. 


Reiicltur. 


4- 

§lu»rt»   S. 

Thom*. 


'Reiicitur 
frime. 


Seeundi, 


OPinio  vna  pdnit  qu^d  diftinguiintur  pcr 
terminosjfcilicct  pcr  pcr{onas,quia  motus 
diftinguitur  per  tcrminos.(.P/y/.r*A:.fow».4.t^48. 

Contra,pioduiSlioncs  idx  diftinguunt  forma- 
liicc  pcrfonaSiVt  probatum  cft  <i»/7.ii.*quoniam 
vnumquodqnc.eo  qiio  conftituitut.abomni  non 
tali  diftingnitur.ldeOjVt  ibi  dcdmSlum  cft  ,  Filius 
diftinguitur  a  Spiritu  CnnfXo  pcr  gcner.itionem 
pafliuam  ,  &  per  genctationem  a  ttiuam  Pater» 
&  non  pei"  fpiranonem  a«5tiuam,quac  eft  eis  con- 
ftituns  quaii  adufntitiaiigicur  fi  produdlioncs  c 
contra  diftingunntur  pcrperlonas,  erit  circulus. 

Praeterca,  illud  quod  dicitur  j.T^hyfiext.^^. 
deduco  ad  oppofitum  j  quoniara  cum  dicitmo- 
tum  diftingui  pcr  terminos,loquiturde  tcrminis 
formalibus  ,  non  de  terminis  primis,  quoniam 
terminus  primus  ipHus  motus  eft  aliquod  ens 
per  accidens.vt  li^ftum  caitdum,  vt  ibidem  patet, 
quod  non  cft  ingcncre:  vult  igitur  quod  motus 
fit  in  gcncre  tcrmini  formalis,&  ideo  diftingua- 
tur  pec  ipfum  :  fcd  hoc  non  eft  nifi  quia  forma 
iluens  cft  eiufdcm  rarionis  cum  formaterminan- 
te  motum ,  ficut  imperfedlum  cum  pcrfcfto  •,  & 
quia  raotus  eft  forma  flucns  fccundum  vcriorcm 
opinionem,vt  vultCommcnt.  y.  Phyf  fi  autem 
altera  iftarum  conditionum  deficit ,  non  fequi- 
lur  motum  e(l'e  in  genere  termini  ad  quem ,  ncc 
diftinguiper  ipfum.vt  patetdcmotucirculati,& 
rc(5to  refpcdu  eiufdem  vbi,<\m  non  funt  ciufdem 
rationis  cum  tcrtio ,  quoniam  non  funt  cinfdem 
rationis  fecundiam  fe ,  quia  non  funt  comparabi- 
lcs,&  impoflibilc  cft  aliqua ,  qua:  non  funt  eiuf- 
dem  rationis  fecundum  fe,  efte  eiufdem  rationis 
cum  tertioifed  quia  funtaltcrius  rationis:&  ideo 
motus  rc(ftus  non  diftinguitur  k  motu  circulari 
per  tctminum  motus^quia  funtaltecius  rationis, 
(ed  quia  fiunt  fupcr  aliam  magnitudincmjigitur 
ciim  in  propofito  illud,quod  ptoport  ionatur  rao- 
tui.vt  produclio,fit  relatio  non  eiufdcm  rationrs 
cu  termino  formaIi,qui  eft  cftenciatfequitur  quod 
produdtiones  non  diftinguntur  per  terminos. 

Alia  opinio  ponit  ipfas  diftingui,quiavnaeft 
"k  duabus  perfonis,  &  alia  ab  vna. 

Contra,hoc  n5  rufficit,quia  Ci  idcm  fit  formale 
principium  produdtiuii.licct  ponatut  in  diuerfis 
fuppofitis ,  non  proptcr  hoc  variatur  produAio. 

Item ,  centra  vtramquc  opinionem,prima  di- 
ftinguentia  oportct  cftc  prim6diucrfa,alitcr  non 
primo  diftingucrent ,  non  antem  fic  diftinguun- 
tar,nectermini,ncc  perfona: ,  k  quibus  funt  iftac 
prodiidlioncs. 

Tertia  opinio  ponic  quod  diftinguuntur,quia 
vna  ftat  cum  alia,8c  ciun  fuo  oppofico ;  alia  vcro 
non  ftat  cum  oppofito,  fed  fibi  rcpugnar. 

Contra.nihii  alicui  repugnat ,  nifi  quia  ipfiim 
cft  ipfumipropter  aliquod  enim  afErmatiuum  re- 
pugnatahcri;  quia  ncgaciua  cft  vera  propter  af- 
nimationem :  igitur  oportet  alia  caufampriorem 
darc,  qukm  rcpugnantiam  ,  vel  non  ftate  fimul. 

Opinio  quarta  ponk  quod  diftinguuntur,  quia 
vna  eft  ab  alia  ,  hoc  tamen  non  cft  originaliter, 
fed  quia  vna  cft  prima  alteri ,  &  fic  vna  eft  alia 
pracfuppofitiuc,&  propter  calcm  qrdinem  diftin- 
guuntur. 

Contra  ,  ordo  nunquam  poteft  efte  piima  ra- 
tio  diftingucndi,eftenim  ordo  diftindlorum  ,  & 
pr.-cfupponitdiftindtionchuiiisabhoc,igitur,N:c. 

Itcnijordo  cortucnit  gcncrationi  rc^ciflu  pro- 
ceflionis  ex  alia  caufaprioriiigituc  illa  eric  potius 
caiifa  diftin^ucniii. 


91 

Contra  omnes  iftasquacuor  opiniones  irguo: 
Ifta  diftindio  gcncracionis  i  proceflione  eft  ve- 
ra,&  prarcifajfcd  nulla  pracdidarura  opinionum 
aflignac  caufam  praecifam  quare  przcisc  ifta:  pro- 
cefnonesdiftinguuncur,  &  non  plurcsj  imo  pec 
illas  opiniones  dicetur  qu6d  quatta  pcrfbna  di- 
ftinguitur  \  tribus,&  quinta  a  quatuor,  &  fic  in 
infinitum.  quacre  alibi.  * 

Viuis  Do6tor  ponit  qu6d  proprictatcs  perfb- 
narum  producencium  funt  principia  elicitiua 
cmanationum  ,  &  fic  quod  emanationcs  diftin- 
guantur  pcr  principia  formalia  carum,fcilicec  per 
proprietatcm  nocionalem  gcnerandi.  in  prima 
pcrfona,&  per  propriccatcm  notionalem  fpitan- 
di  in  Patre  &  Filio. 

Contrk,infiifficicns  eft  rcfponfio.vbi  affignatur 
caufa  diftindlionis  magis  manifcftae  pcr  minus 
manifeftam.  Nam  magis  notum  cft  fpirationem 
pafliuam  ,  &  generationem  paffiuam  diftingui, 
quara  gcnerationem  aitiuam  ,  &  fpirationera 
adiuam  ,  quia  hacc  compatiuntur  fe  in  eodera 
fuppofico,illa  ver6non;igitur,  &c. 

I[cm,tunc  vtraque  emanatiocfTcc  per  modum 
naturx,  quia  oranis  rclatio  ^quc  naturaliter  rcf^ 
picit  fuum  excremuni:igitur  fi  diftinguuntur  pct 
pcoprictatcs  in  perfonis  a  quibus  eraanant,vtra- 
quc  emanatio  erit  naturalis. 

Scd  tcfpondct  fic  opinans,qu6d  vtraqueema- 
natio  fit  naturalis ,  vna  tamen  pcr  modum  natu- 
r<e,&  alia  pcr  modum  voluntacis ,  quia  fimilicu- 
dipemhabent  iftxcmanationes  cumillis,quia 
vna  praefupponit  aliam,ficuc  voluncas  incelledi. 

Contra,  hoc  non  videtur  clfead  incentioncm 
Sanitoiura  ,  qui  dicunt  Verbuin  pcoduci  per 
a<ftum  mcmoria:,&  Spifitum  fanAum  per  adura 
voluntatis,ergo  non  producuniur  fblumper  mo- 
dimifimilitudinisad  inteile£tum  &voluncacem. 

PraEtcrca,  fi  propter  talcm  firailicudincm  dici- 
cur  Filius  produci  pcrmodia  incclle(5tus  ,  &  Spi- 
ricus  fandtus  pec  mudura  voIuntatis,non  eflecra- 
tio  quare  Filius  ex  vi  produdtionis  dicerctur  yir- 
bum,&:  Spiiitus  fandlus  donumiquu  nihildicituc 
Ferbnm  cx  vi  produ6lionis ,  nifi  producatur  pct 
adum  mciT)ori.-c  ;  ncc  ex  vi  produdlionis  aliquid 
donum  ,  nifi  libetaliter  per  adtum  voluntatis 
communicetur. 

S  C  H  O  LI  VM     II. 

Refoluitygeneratio?7em,  &  fpirationem  diflingui 
feipfis  formaliter,id!]Me  prohat  e.v  AHgttfline  de  tjuo 
vide  enm  in  Oxon.n.i^.l^eiicit  fenteiti  :m  afferen- 
tem,ipfam  effeniiam,  vt  omnirio  indtflinSlam  prin- 
cipiare  vtramejne  emanatioiem ;  tjuia  fic  effent  in- 
finita  perfont.,  &  Spiritn6  fan^i  proceffto  non  effet 
libera.  Vide  eum  hic  &  tjuodl.i.per  tetum, 

REfpondeo  ad  quasftfone  qu6d  Spiritus  fanAi 
proceflionon  cft  gcncratio.Circa  cuiusve- 
ritatcm  oftcndcnda,prim6  videnda  eft  diftinftto 
gencrationis  i  procefl3oncifccund6,fi  diftindtio 
eorum  poffitrcduci  ad  aliquam  caufam  priorem. 
Quantum  ad  primum.dicoquod  formalitcr  fc- 
ipfis  diftinguuntur.Quod  probatur  pcr  auchori- 
tatem  Auguftini,i  j.dcTrin.c.vlt.  Nulliu  amaty 
efuod  tmnino  ignorat ,  quia  non  tfl  hcc  cogitatione 
confpicere ,  <]nod  appetere  voluntate ,  quia  hoc  eft 
hoc.drc.Sc  5.de  Trinit.c.i9.&  i^-dicit  qu6d  Spi- 
ritnsfanElm  exit  ab  vtraqut  perfona  producem» 
ntn  cjuomodo  natM.fed cjuotnodo  datuj.Et  confir- 
maturpcr  rationcm.  Fotmx  htc  iu  infcrioribus 
H     4  diftjiv 


Imfugnan» 
tur     omtut 

frJtdiHtfttl' 
tentia. 


♦  In  Oior 

q.rn.n.tf. 

§iuinta  Htn. 


Reiiciturfri, 


Steundi. 


Reflic», 


Reiicitur 
frimh. 


Reiititur  fi- 
cundo. 


6. 

Rifolutit 
qutfiiottit. 


Auguft. 


91   Libril.     Diftinaio  XIV.  &  XV. 


*  In  Oioa. 
iiicn.19. 


8, 

Secuadi. 


?!iftuig«unt  conftitiua  ,  ScifCs^fottnx  prirno  di- 
ftiu^^uuiuurfeipfis.&non  por  aliquam  aliam  for- 
imm  vlterinrcmrcum  igitiir  perfonxdilHnguan- 
tur  per  iftas  cm.nMtioiics,vt  probatum  cft  diftin- 
dio«c  u.  *  opottet  iftas  cmanationcs  feipfis  for- 
maliter  diftinc^ui. 

Scd  contra  rationem  hanc  inftatur^quod  cma- 

nationes  non  funt  a  fcipfis  ;  igitur  non  diftin- 

guunrnra  feipfis.Patct  refpondo  alibi.  * 

'    Ex  hoc  dcfcendo  ad  fccundum.videlicct  fi  di- 

ftindlioipfarum  cmanationum  reducatur  ad  ali- 

Opi»!o  redu-  quid  prijs?Vbi  dicunt  quidam  *  quod  necclTc  eft 

cens   diflin.  jianc  diftindioncm  ad  hliquid  prius  reducerc,  vt 

iUonem    »d  ^^  diftinfjtioncm  principiorum  ,  a  quibus  fiunt 

*Viilc  Alcn.  ciuan,inationes,&  vlicnus  diftmdtioncm  ptinci- 

cit.in  pr  nc.  piorum   oportct  rcducerc  ad  aliquid  omnino 

q.  &  K<\iv\  idcm,vci  re,vcl  rarionc,quod  cft  ipla  clfcntia  di- 

la  i.d.t.q.i.   yj„3  Qjiod  probatur  tum  cx  partc  illimitatioms 

*"'^*  cllentia;  ,  &  cxiftenti.-E  ;  tum  ex  partc  primitatis 

edcntix  refpeclu  omnium  perfc^lionum,  vt  pa- 

*  vbi  fupii  tet  aiibi  in  quacftione  hac,opinionc  vltima.  * 

"■ '  I  Contra,quidquid  vnius  rationis  indifFerens  cft 

Reitctur     ^j  plura  ex  fcnon  dererminatur  ad  quxcumqnc 

liidcerm':-   talij>^ioc  patet  ram  dc  fpccie  rcfpeftu  indiniduo- 

n^tum     ad  rum,qiiani  dccaufa  refpcdlu  effe(fVus:fed  cflentia 

flur»   potefi  poteft  eflc  in  pluribus  fuppo(itis,&cft  vnins  ra- 

tafiniu.         ;ionis,&  per  te,vt  eft  principium  prodiidliunm, 

non  determinatur  ad  produccndum  hoc,  aut  il- 

lud.fed  idem  fecundum  rem  &  ratione  cft  prin- 

cipium  diucrflirii  emanationum:igiturnon  dctcr- 

minatur  in  qnot  fuppofitis  fitjigitur  fi  nihil  alind 

pon.Mur  dctcrminatimim,  potcrit  in  infinita. 

Pra;terck,a(flns  voluiuatis  vt  pofitus  in  <rj^,non 
cft  liber,fed  tanttjm  vt  prxintelligitur  in  vohin- 
.AJ-i^  vo-  tatcpraeccdemenaturnIitcr:igiturprodu(ftioSpi- 
^untatU  vt  i.it^,5  fanjf^i^  yj  inrcllieitur  pofita  in  tffe  ,  non  cft 
fcnunT      '»11  r  1  •         .      .    P         *        .       I,.    .         r  • 

ttfe  non  tsl  ''°^''^»  lcd  in  prnicipio  vt  pracintclligitur  ipira- 

bhir.  tiom  fcd  in  eflencia,  vt  eft  omnino  rc  &  rationc 

idcm  ,non  intelhgitur  libertas ;  igitur  fi  cflentia 

eflet  vt  fic  immediatum  principium  cmanatio- 

nura  ,  feqnerctnr  quod  produ^n^io  Spiritus  fanciti 

non  ellct  pcr  moJum  liberratis.  Minor  probatur 

Mlnerproba-  duplicitcr,  fcilicct  qu6d  a(ftus  voluntatis  forma- 

#*.►  primb.      litcr  non  eft  liber ,  quia  velic  pofitum  in  ejfe  ,  eft 

accidcns  ita  naturaliter  pcfficiens  voIuntatem,fi- 

cut  albcdo  panctcmjigiturin  fcnonplus  parrici- 

pat  ratione  libcrtatis,quam  albcdo  ■,  igitur  foliim 

dicicur  liber  qiiatcnus  yolfitas,  vt  prarintelligittic 

fccundum  nitura,libcra  eft:vndclibeitas  conue- 

iiit  porencix  vitali,qualis  no  cft  aflus  voluntatis. 

Itcm  (ecinid6  fic.quod  cft  de  fe  libcrum,cuiuf- 

^ecunio.        cumque  tft  principium.crit  principium  per  nio- 

Yelleejlprin-  dum  libcnatis.fed  cuiufcumque  velle  eft  princi- 

ftp'urr>tiMU'  pium  mcrc  pcr  modum  naturx.vt  parct  dc  habi- 

tibus,  qui  gcncrantur  pcr  a<ilum  voluntatis  ,  ita 

enim  riacuraliter  generatur  habitus  cx  a(flibus 

appcticus  ,  ficut  ex  adibus  intellc(5lu$  :  Vnde 

quamuis  4  principio  fir  in  poteftatcnoftrahabi- 

tuari,non  eft  in  potcfbtc  noftra,quin  ex  volitio 

r\p  pofica  in  ejft  relinquatur  habitus:igitur,&c. 

Prrcterca  arguitur  quod  tunc  cffcnt  qninquc 
p£r|bnnf,quiamemou'a  peife(5la,&  volunraspcr- 
fc<5la  func  principia  communicandi  naturam  ,  vt 
f  ;bi.l.n.i5.  ofli.nfum  cft,qua*re  Fationem  vbi  prius.  * 

9.  Idco  dico  quod  diftinftio  iftarii  emanationuiti 

Jtcfolutio /f-   rciducitur  ad  aliqua  diftinda  priora  ,  quorum  di- 

,iH.tJ^partu.  dwiQiio  fic  rario  diftin^aionis  iftarum  aiSliua,  fcu 

ei}c(iliua,non  formalis.MCcramcn  rcducunturad 

vnum  principium  rc  &  rationcquia  impoflibile 

eii  produ5Uoncs  diucrfarucn  rationum  reduci  ad 


Tcrtit  reiicl 
tur. 


vnum  principium  re&rationc.Reducunturcrgo 
ad  duo  principia,vt  ad  memoriam  pcrf(fdam,  & 
voluntatem  perfeiSam  :  ira  quod  cirentia  diuina 
vt  in  intelle(5J:u,&  voluntate,  cft  principium  ifta- 
rum  cmanationum,&  non  cllcntia  fccundum  fc. 
f  t  tatio  huius  cftsprima  a^ftio.qux  compcttt  na- 
turae  intclligibili,  compecit  fibi ,  vt  intelligibilil 
cftj&  idco  hxc  eft  canla  quod  Angclus  116  potefV 
producerc  formas  fubftatialcs,vt  alias  *  dicctur. 

Ad  primam  rationcm  diccndum  qu6d  omnia 
funt  eadcm  in  diuinis,  vbi  non  obuiat  oppofitio 
relatiua,vel  ftri(ftc  acccpta,veldifparata,  qux  in- 
cludunt  incompo(Iibilitatcm,&  talcs  rclationes 
funt  gcncratio  &  proccflio. 

Ad  fecundam  dicendum,qu6dquamuis  relatio 
originis  non  fLindeturfuper  aliam  rclatione,quia 
illud  fupcrquo  fundatur  rclatio  originis,oportct 
quod  dicat  pcrfcdf ionc  fimplicitt  rjtamen  aliquac 
relationes  ali»  pofTunt  fundari  fuper  rclationem, 
vt  proprietates  fuper  proportionem,vt  patet  pcr 
Euclidem  /.Geom.notamencrit  piocclTusinin- 
finitum  ,  quia  vltimo  ft<  bicur  ad  aliquam  rela- 
tione.quarimmediate  fundatur  fuper  abfolutum. 


Diftiuaio 
nnAnatie- 
nnm  reduci- 
tur  ad    me- 
morimn     <<p 
votuntMtm. 


*Iii  i.d. 
XO. 
Ad  primum 
frincip»U. 


Ad    fe:un- 
dum. 

ReUtig  ori- 
ginis  non  pO' 
teji  fhndari 
in  ali»  relA- 
tione.itlit  rt. 
lati*nes  fi>f- 
funt. 
EuclideSi 


DISTINCTIO  XIV.  &;XV. 


Qj 


V  vE  S  T  I  O 


I. 


I. 


Vtrum  omntiferfmx  diuin*  mittAnt  P/- 
////«»,  ^  Spiritum  fan&ttm  > 

Alenf.i.^.f  73. »»*»». 1  »rt.\.  D.Thom.i.p.q.^^.itrt.i, 
4S.^8.  D.Bonauent.  d.i^.art,i,q.s.e,\..^  j.  Kichard. 
d.n.art.i.^f  \  Cr  \.f3>  d.l^.fertet.Cakt,ij  i.  Dcftot  m 
Oxon.if  vnica.  Suarez  p.i.traSt.i.l.i  i.  r.j.  W i{(\.dif.\-jc. 
1  R  c  A  diftinaioncm  XIV.&  XV. in 
quibus  Magiftcr  agii  dc  miffione  tc- 
porali  Spiritus  fin(!ii,(.V  f  il  j,  qnxri- 
tur  vtrum  omnes  ferfon/t  dtuifit  mit- 
tant  Ftltum  &  Spirirum  fa»cium}Qu.6d  non  vi-   Arg.mmum 
dccur,quia  fi  fic,  igitur  Filius  mittit  fc:^ed  confc-  pnparte »«- 
qucns  vidctitr  falfum,  quia  fccundum  Be  jara  in  g/niua, 
Homilia  Dominica:  primae  poft  Afccnfioncm,&  '**''*• 
ponitur  in  lircra;  SpirittufanHi  mijfio  eft  eitu pro- 
ceffto\CTgo  fimilitcr  de  Filio ,  fed  Filius  non  pro- 
ccdit  a  fe.quia  non  gcncrat  ft  ,&  ita  nec  Spiritus 
fan(ftus  procedit  a  fc,crgo,&c. 

Secund6  Cicfi  Fi.iusmitcat  fc,&  Spiritus  (an-  Srriimdum 
ftusmittat  fc,igirur  Filius  rcfcrtur  ad  fe,  &  Spi- 
ritus  fiiKftus  fimilitcr  relationc  iniitctis&  miffi: 
fed  hoc  vidctur  falfumjquia  rclationcs  iftx  liint 
pet  modum  a^flionis,  &  paffionis  ,  qiia:  funt  in- 
compoflibilcs  in  eodcm,  refpe^fluciufdem. 

Ite  tcrtio  fic,omnisa(5tus,qui  in  pctfbna  aliqua  Tcrtiitm. 
refle(a:itutfuperfe,cftcllenrialis,&  ideoParer  no 
dicirur  fc  diccre  •.  igitur  Ci  Filius  &  Spiritus  fan- 
(ftus  iO:u  mittcndi  rcfle^fbercnt  fc  fupra  fc,&  adlus 
mittcndi  cllet  cfrcntialit,&  tunc  conuenirct  Pa- 
tri.quod  falfum  eft,quia  Pater  non  mittit  fe. 
In  contrarium  cft  Magiftcr  in  liiera. 

Q  V  ^  S  T  I  O     II. 

Ftritm  cjUieliht  ^rfona  diuina  mittatur? 

ViHe  D  (ftore»  citatos  qua:ft  one  ar  tecedenti. 

V  X  T  A  hoc  quaeritur  ,  virum  ejudtbet 

I  perfona  diuina  tntttatur  ?  Quj^d  fic  vi-  Argum.    af- 

dctur  ;  tum  ,  quia  cft  aiilus  clfcntialis;  firmatiuum. 

tum. 


R.itio  ad  »f- 
pefmum. 


Z. 


QusEftio  Vnica. 


9? 


♦  1b  Oxon. 
«t.rn. 

Reftlutit 
wrius  fH*' 
fiitHis, 


In  Oxon. 
vbi  fupri. 
^d  frimum 
m^g.    frimt 
yufiioni*. 


4if*tundS. 


^i  tntiitm. 


Tiim  ,  quia  de  Patfc  &  Filio  didtut  loannis  14. 
ad  eumveniemM.^c.(.]uxt^a\ihi*iAiitgameti. 

Co»tra,Augiift.4.de  Trin.cap.i9.&  io. 

Refpondeo  fimul  ad  iftas  quaEftiones  ,  quod 
opinio  Magiftrividctur  eftc  ,  quod  mittere  con- 
ueniat  omnibus  perfonis  tanquam  effentiale,  & 
per  hoc  foluitur  prima  quxftio  ,  fcd  mitti  non 
conucnit  omnibus  perfonis  ,  fcd  tantiam  praccc- 
dentibus  perfonis,&  fic  foluitur  fecunda  quaeftio 
ncgatiuc.Qflomodo  autem  contra  iftam  opinio- 
ncm  arguercturde  alia  opinione  antiquorum 
Doitorum^quod  nec  mittere,nec  mitti  conueniat 
omnibus,fedqu6dvcrumque  connotct  notiona- 
lc,&  quonQodo  tandcm  cxponitur  opinio  Magi- 
ftri,  quxrc  alibi.  * 

Ad  primam  rationem  ptincipalem  potcftdici^ 
vno  modo,qu6d  Filius  mittit  {c,&  fimiliter  Spi- 
ritus  fandkus  fe.fed  non  fcquitut.Filius  mittit  fe: 
igitur  pxocedit  a  fe,nifi  tcmporalitcr.de  qua  pto- 
ceffionc  tcmporali  loquitur  Beda. 

Alitcrpoteft  dici,quod  miflio  Filij,&  Spiritus 
fandki  non  cft  eius  proccffio,nifi  fccundum  quiJ, 
^  tunc.diccndum  eft  ,qu6d  diuifio  proccflionis 
in  acternam  &  temporalem,quam  ponit  Magifter 
<i//?.i4.noneft  vniuoci  in  vniuocata  ;  necacqui- 
uoci  in  squiuocata,  fed  diuifio  alicuius  in  illad, 
quod  eft  umpliciter  tale,&  fecundum  tjHid. 

Ad  fecundum  dico  quod  mittere  Sc  w»u/»,qu3n- 
lura  ad  principale  fignificatunrj  tantum  dicunt 
relationem  rationis ;  &  liuiufmodi  relationes, 
quamais  fint  oppofitae ,  poffunt  tamcn  eidem 
conuenire,vt  patct  de  intelligere  &  intelligi. 

Ad  tertium  diccndum  qu6d  fecundum  adlum 
inittendiquantumad  principale  fignificatii,quod 
Cft  manifejlari  potcft  cfle  reflexio,&  ide6  eft  cf- 
{entialcvt  fic,&  hoc  cft  fecundum  eius  per  fe  fi- 
gnificatum,  non  autem  quatum  ad  connotatum. 


X. 

Arg^frimum 

p»  nigatiua. 

Aaguil. 


SrawMAwat. 


DISTINCTIO    XIV. 

Qjr  ^ESTIO       VNICA. 

Vtrttm  Spmtuifan^fo  tonueniat  mipo 
vijibilis  ? 

Aleof.i.f.f.74.»»*m.i  ti»  *•  D.Tliom.i.^.gf.4},/»«.7. 
^  3.^.7.39.*«. 7. D.Bonau.We^.i.i.t^  5.  R.icl»ard.ii4</. 
Durand.^.j.  Suat;z  i.p.tralt.iMh.n..c.S.Vi(q.diJi>.i70. 

I  R  c  A  difti^jiflionem  XVI.  quaciitur: 
rtriim  Spiritui  ftn^o  cenuemat  miffio 
v,rv  -J^  vtfibdii  ?  Quod  non  vi Jetur  Auguft.4. 
de  Trinc^.&ponrtur  in\\icix:F AteamurFilium 
minorem  fa[ium  ;&  in  tantum  minorem  in  qudn^ 
tumfaclum  ;  &  in  tantumfaSium  in  quantti  mif- 
/«OT:igitur  Fihus  in  eoqu6d  cft  milFus  vifibilitcr, 
de  qua  raiflione  loquitur  Auguft.eft  minor ;  igi- 
tur  fi  Spiritusfanftusmittaturi  Patrc&  Fiho, 
cflct  minor  Patre  &  Filio ,  quod  non  cft  vcrum. 
Item  fecupdo  fic;fi  Spiritus  fandus  mitteretur 
vifibiliter ,  aut  concutrit  reuelatio  intctior  aut 
qon?fi  non  conctirrat  rcuelatio  interior,fiue  mif- 
fio  ?  fruftrk  fieret  miflto  vifibilis  in  aliquo  figno 
extcriori.quia  tunc  ad  nihil  eflet  vtilis :  fi  autem 
concurrat  reuelatio  intcrior?  ergo  fruftra  fieret 
miflio  fiue  apparitio  (enfibihs  exterior,  quia  t.-ile 
fignum  cxteriias  fenfibile,  fenfibilitct  diftraherct 
a  reuelationc  imcriori ,  ficui  occupatio  fcnfus 


loaa. 


circa  exteriora  diftrahit  intelledum  ab  intcriori 
confidcratione. 

Contrarium  oftcndit  Magifter  in  litera  per  Argumtn. 
Auguft.&  loan.  14.  Cum  venertt  tlle  Spintus  vtr-  tum  p»rtit 
tutti,8ic.8c  iterum,y<  enim  abtero  mittam  eum  ad  'j^']^"*****' 
«w.vbi  loquitur  de  miflionc  temporah'. 

S  C  H  O  L  I  V  M. 

u4it  miffionem  paffiuam  vifibilem  notam  effepro- 
ceffionii  dutna  ,  &proinde  miffionfj  r  ifibiles  Filij 
&  SptritMi  fan^t  fieri  figms  fenfibdtbus  conue- 
menttbu«futproceffioni,addttque  nuUamfieri  tftif- 
ftonem  aut  reuelationem  extenorem,  ^uinfiat  ilbt- 
ftratio interior. Deinde docet  cjua.do  vel quomedo 
fenftbilia  diftrahunt  vel  confortant  intelle6ium 
circa  res  fpirituales.  Moneo  hic  tjuitfHonem  hanc 
ex  hoc  opere  tranftatam  effe  ad  Oxonienfe. 


R 


Efpondeo  cum  perfonam  mitti  fit  manifc-         %• 
ftari  eamprocedere,vtpatetalibi  *  exqua;-  §iuidfitmif 
ftione  praEcedentcmiflio  palliua  vifibilis,eft  cum  fio    ■vifihilu 
figno  fcnfibili  cognofci  perfonam   proccdcre,  /'*/««'•• 
quod  quidem  fignum  oportet  couucniens  efle  *  ^°  ^*°"' 
ad  manifeftandum  fuam  proceflionem:cijm  crgo 
Spiritus  fan^us  poieft  manifcftari  procedere  fi- 
gno  fenfibili  conucniente  fux  proccflioni,fcqui- 
tur  quod  Spiritus  fandlius  potcrit  vifibilitet  mit- 
ti.  De  raiflTione  ver6  fenfibili  Filij ,  quae  fuit  per 
incarnationem ,  dicetur  libro  tertio. 

Ad  piimam  rationem dicendum,qu6d non  eft         » . 
fimilcquia  Spiritus  fandus  non  vniuit  fibi  natUf  M  frimum 
ram  figui  fenfibilis,  quo  ipfius  proceflio  manife-  frincipaU. 
ftabatur,&  idco  nou  oportet  quod  ea,quac  c6ue-  *'*"'  ^t"'-"" 
niunt  narurac  talis  figni ,  conueniat  Spiritui  fan-  V  ."^  *"•" 
<'to;  led  bilius  vuiuit  libi  naturam  humanam  in  norficut  fi- 
vnitate  pcifonjgs,  ideoilla  quae  dicuniurdenatu-  l'>us. 
ra,  dicuiKur  v«rc  de  fuppofito  fubfiftente  in  na- 
tura  illa ,  &  ideo  Filius  poteft  dici  minor  Patre, 
ratione  naturac  vnitce;Nonfic  autcm  Spirirus 
fandlus^quia  non  habet  eire  fpcciali  modo  in  tali 
natuta,  nifi  ficut  in  figno. 

Ad  aliud  conccdo  ,  quod  fruftra  cflet  illa  ap-  -Ad  fttim- 
paritio  exterior,  nifi  concurrerct  illuftratio  inte-  ^**"*' 
tior,quia  taHs  apparitioexteriorfenfibilis  non  eft 
fignum  repr2fcntan/,nifi  ex  inftitutione.Sitnili- 
tcr  fi  noneflct  reuelatio  interior,nihil  cognofce- 
retur  quod  fignificaretur  pertalem  apparitio- 
nem  exteiiorem  ;  non  enim  poteft  cognolci  ^\- 
gnum  cx  inftitutione  fub  rationc  reprasfentatiui, 
nifi  praEcognolcatur  repraefentatum. 

Ad  probationem  diccndum.qu^d quamuis  in-  -^d prtb/ttio- 
tellc(aus  diftrahatut  ab  intclligendo  per  occu-  ""^* 
pationem  fenfus  circa  fenfibile  aliud  a  fiio  in- 
tcUigibili,  quod  intclligitur ,  quod  fic  potcntiae 
circa  diuerfa  obie^la  ie  impediunt ,  cum  ta- 
men  fcnfus  occupatur  circa  fenfibilc  alicuius 
obiedli ,  quod  intellciftus  etiam  cognofcit,  tunc 
intellcdlus  non  diftrahitur,  fed  confortatur.  Vn- 
de  potentiae  occupatac  circa  idem  obicdlum ,  fc 
non  jmpcliiit.fed  confortant.Vnde  &  intelledlus 
fortius  intclligit  obic<3:um  quando  fenfibile  illius 
praefcnseftfcnfiii,vtpatet,quandovolumuscole- 
re  Chriftum  &  paffioncm  eius,  fortius  contcm-; 
plamur  pafllionem  eiu«,intuendo  imagine  Cruci- 
fixi.Prophct*  vci  A  crant  diftradi ,  ncc  fcnfibili^ 
eos  iuuerunt,quia  non  erant  couenienria  fu^  nro- 
phctiac,fcd  in  imaginationeerat  aliquodlenfibile 
pracfens,quiaprophefi(j,vtcomMniter,cratimagi- 
natiuae,ficut  patct  pcr  Auguft.ii.fupcr  Gcncfim. 

DISTIN 


94      Libril.     Diftinaio  XVlI. 


jfrg.trimum 
he^afiwm. 


Seckitdum. 


DISTINCTIO     XVII. 

QViESTIO       I. 

ytrufff  in  animn  viatoris  fit  Mcejfc  fonere 
charttatem  formditer  inhdtrerttern  ? 

Alenf4/»^.ioi.»jfw.j  *r^$.D  Thom.i.i.^  \\\.»rt.%, 

(^  i.x.^  ijarf.i.O  Bonau  fc?VfliM  ^  i.  R  chatH.rt»^. 
Darand  ^.4  Doftot  f  ><  0x9«  ^.  i  .?y  ''^  ^•""''  trinc.t.  j. 
Vcga  /;i.7  /■»  Conc.Trid  r.i\.  S'  ;.  1  «/«».<'  Crgr»t.c.x^. 
Bcllarm.  Itb  t.  </c^.r<it.  cr  «^-  «'•^.  «.3.  Vir^uez,  i.i.  dif- 
fut.i.oi.c  X. 

IrcA  diftinftionemXVII.  qiisritur, 

ytrUm  in  antmavtatorujic  necejfepo- 

nere  charitatem  creatam  formahter 

inhtrentenfi.Qnb\  non  videtur.omnis 

crcatura  li  cft  bona ,  poieft  inielliginon  bona, 

quiatunc  fola  cft  bona  pcr  participacionem  ,  & 

participans  potcft  intelligi  fine  panicipato:cha- 

litas  autcm  non  potcft  intelligi  nifi  bona  ,  quia 

eft  bonum  per  eilcntiam. 

Itcmfccundo  fic;percharitatemdiligitur  Dcus, 
/icut  diligendqs  eft  :  eftautem  a  nobis  in  iniini- 
tum  diligendiis:igitur  per  charitatem,diligendifs 
eft  Deus  in  infinitum^rcd  ad  hocnon  lufhcit  ali- 
qua  forma  crcatajigitur  non  eft  creata,&c. 

Minor  probatur,illud  cft  diligendum  in  infini- 
tum,k  nobis,  cui  nihil  asqualirer  eft  diligcjidum, 
quiacx  oppofito  (equitur  oppofitum:quia  fi  ali- 
quid  pofTci;  (jbj  adaquari  in  diledione  ,  augen- 
do  illud  per  finitum.non  circtaliud  in  infinitum 
diUgendum,ad  cuius  dileftionem  fei  udum  cer- 
ram  pioportioncm  poftct  aliud.diligibilt  pertin- 
gcrc  i  fed  Deus  cft  diligibilis  a  nobis  fupcr  om- 
nem  proportionem  cuiuflibet  alterius  diligibi- 
lisjigitur  cft  a  nobis  in  infinitum  diligcndus. 

Itcmtertio  ficinatura  pcrfedior  pcrfc(5lius  tcn- 
dit  in  fuam  opcrationcm,(ed  naiura  rationalis  eft 
perfedior  irrationali  &  inanimata,qujc  cum  gc- 
neralialiiftentiaDci  polfunc  in  fuas  opcrationcs; 
igitur  voUmtas  rationalis  cum  fpeciali  affiftentia 
Spixitusfanfti  finc  omni  habitu  informintc  po- 
terit  iu  adum  fuum. 

Comrariii  patct  per  Auguft.dc  moribus  Eccl.4. 

ttma^rm*-   V^* pcrtradlas illud  ad K.om.i. Qjtis nosfeparahit 

a  charitate  ChriJli.^8cc.CharttM,inc\u\t,  Det  hic  di- 

iia  efl  virttu,quaanimi  noftri  recliffma  efl  affe£lio. 

Hicimponitur  Magiftroquod  iple  fequutus  fit 
partem  ncgatiua,ita  qu6d  fufficit  Spiritus  (an(flus 
finc  tali  habitujfufficit  cnim  Spiritus  fanftus  affi- 
ficns  cum  fide  &  fpc.Pro  cuius  cpfirmatione  du- 
plici  via  arguitur,primo  negatiuc  ex  partc  habi- 
tus  pcr  duas  rationes -Tun^^quia  co  np  contingit 
vii  cum  qnis  habens  voluerit,vtpatet  dc  illo^qui 
non  eft  in  pcccato  raortali:non  tamc  (emperpo- 
tcft.xquali  conatu  eliccre  aftum  diligendi  Daim 
aequc  deuotum.  Tum,quia  non  tribuit  dele6tabi- 
Jiter  opcrari.Patet  de  poenitcntc  habente  habitu 
vitiofam  qui  non  ftatim  aufertur.  Aliaetiam  via 
confirmatur  aflSrmatiuc  cx  partc  Spiritus  fandli; 
U)m,quia  cftcaufa  prima ,  tum  ,  quia  Filius  Dei 
pperabatur  operationcs  naturs  fuppofitatse,  cui 
tamen  nihilderQgabatur.Patec  alibi.  ^ 


:Pcnii:m. 


Amumen- 


ttuum 
Aaguft. 

Sententi» 
i.mpo(it» 
Magiftro. 
Probtuur 
frimo. 


Si:u»do. 


Ttrtio. 

f^arti. 


S  C  H  O  L  I  V  M     I. 

Sententiafri,quA  trilmitur  J[dagiFiro,negans  cha- 
ritatem  infufam  ,  refutat  dupUct  via.  I^rima  ,  ex 
parte  in[tificati,&  funt  hic  quatuor  rationes  clara: 


Jiecunda,  exparte  aBus  meritorij  ,  &  funt  totidem 
rationes,£CjUe  clar£,de  <}ui>  Doclor  in  Oxon.  cf.  j .« 
«.  1 8.  & pofl  Trid.ftjf6,c.j.  mttlti  putant fecun- 
ditr/f  fidem  iuflificationem  fitri  per  habitHm. 

COntra  hanc  opinionc  arguitur  duplici  via, 
fupponendo  iulHficationcra  peccatoris  ,  ex 
Ez.fch.ii.cr  i8.&adionemmcritoriapofteelici 
3  nobis.  luxta  vtraraquc  viam  arguo  quatuor  ra- 
tionibus  voluntas  diuina,  qux  in  fc  eft  vna,  non 
habet  in  (c  rationes  volitionum  oppofitarum,nifi 
fit  aliqua  diftinftio  ex  parte  obicdtorum  ,  alitcr 
cnim  cotradidtoria  cflent  fimul  vcra  nuUa  diftin- 
<5bione  pofita.  Nam  velle  iftum  faluari ,  &  nollc 
ipfum  faluari,includuntconcradi6tionem,&  funt 
vnus  aftus  ex  parte  voluntatis  diuins.YoIitio  au- 
tem  diuina,qua  vult  iftum  faluati,ci!im  iuftifica- 
tur,  eft  acceptarc  ipfiun  ad  vitam  a:ternani;nollc 
autem  ipfum  Ialjari,cum  eft  in  pcccato,  cft  non 
acceptarc  ipfura  ad  vitam  atcrnam.Si  igitur  hoc 
poflit  fine  aliqua  mutatione  ex  partc  iuftificati, 
contradicloria  cflent  vcra.Non  cftautem  neccfle 
variationem  c(Tc  in  iuftificato  ex  partc  natura- 
lium ;  nec  in  adibus  fccundis.  Patet  dc  pariiulo 
baptizato,&  iuftificato  ;  ncc  quantum  ad  fidera, 
&  fpem  ;  quia  hacc  poflunt  manere  ctiam  cum 
peccato;igitur  oportet  quod  ifta  variatio  cx  par- 
tc  obiefti  fit  pcr  habitum,quo  nunc  acccptctur, 
prius  non:hunc  vcto  voco  charitatem. 

Sccundo.hoc  arguitnr  cx  partc  volitionis  diui- 
nac,qua  vult  iuftum  faluari.  Tertio,  ex  parte  pri- 
uationis  ,  qus  non  aufercur  nifi  per  habitum. 
Quarto,  quia  nifi  fic  eflct,non  aliter  fe  habcrent  ■ 
cxtrcma  nuncquam  prius,quiaex  partc  Dei,non 
aliter;fi  non  ex  pattc  animac  ?  crgo  anima  iuftifi- 
xata  non  fe  haberctalitct  adDeum  qukm  pritis, 
quod  ncgant  Sandi. 

Ex  fccunda  etiara  via  arguitur  quadriipliciter. 

Primo  ,  quia  nuUa  aftio  eft  alicuius  (uppofiti 

formaliter :  nihilcnim  dicitur  agcrc  forraaliter 

aliqua  a^ione ,  nifi  principium  illias  adus  fit 

forma  eius. 

Secundo.quia  nuUa  adtio  eft  in  potcftate  agen- 
tis ,  nifi  principium  formale  cius  fit  in  potcftatc 
ipfius,vt  iilo  poffit  vti.vcl  non  vti.fcd  adio  me- 
ricQria  no  eft  in  potcftatc  noftra,ncc  naturalibus 
mcrcmur,quod  crat  crror  Pclagij,  &  illa  funi  in 
poteftate  noftra;crgo  ad  rationcm  meriti  indige- 
mus  aliquo  alio,  quod  voco  habitum. 

Terti6,fi  Spititus  (an<fkns  moueai  ad  a£lum  di- 
ligendi ,  quasro  quis  fit  tcrminus  ilHus  raotionis? 
Aut  diledio.aut  aliquid  prafcedcnsdifponcns  ad 
dilc(9:ioncm?fi  prirao  modo,igitur  animatan^um 
fc  habcbit  paffiuc  ad  cam;igitur  non  crit  in  po- 
teftatc  diligenris.Si  fccundo  modo,hoc  voco  ha- 
bitum  charitatis  ,  qui  caufatur  a  Spiritu  fimfto. 

Qaart6,porentia  habituabilis  non  poteft  a:que 
operati  fine  habitu,&  cum  habitu:  qiiia  habitus 
tribuit  aliquam  pcrfeclionem  ciim  perficiat  ha- 
bentem  :  fed  potentia  voluntatis  habituabilis  efl 
rcfpeftu  diligibilis  ;  igittjrin  voluntate  rcfpedu 
cius  potcft  cire  habitus.  Minor  probatiir  ,  quia 
quod  aliqua  potentia  non  habituabilisfit  refpc- 
<flu  obiefti  determinata ,  hoc  contingit  aut  quia 
eft  determinata  ad  inclinationeni  in  oppofitum, 
aut  quia  cftdcterminata  adinclinandum  in  pro- 
pofitum;fcd  fic  non  fe  habet  voluntas  noftra  fc- 
cundum  fe  i  indifFcrcns  enim  cft  ad  diligendum 
Deura,vel  noii  diligcndum  :  igitur  rcfpc6tu  talis 
obiciai  cft  indctetminaca,&  per  confcquens  ha- 
bituabilis. 

SCHO 


3- 

Rtitetttir 

primo. 

Ezech. 


VeluniM  di* 
liin»  nondi- 
i'g't  &  fdit 
homintm  fi- 
ne  aliqu» 
mutaticne 
in  eo. 


Vide  infii 
n.  7.  vbi  di- 
ftingait  de 
potcntiaot- 
dinatia  tc 
abfoluca. 


S(cundi. 


luxta  »li»tn 
viam  argut- 
turfrimo. 

Steundi. 

Si  pr:n(i^ 
pii4m  nonfit 
in  fotejlate 
nec  aiiio. 


Terti». 


6. 


Qu^ftio  L 


SCHOLIVM    I. 

-^Jfcrit  de  Uge  ordin*ria  habitum  ch^riutit  p»^ 
nendum  iniujiii,  de  petentia  tamen  ^bfoluta  nihil 
intrinfecum  requiri  ad  iuftificationem,  quia  quid-^ 
quid  factt  Detu  per  media  ,  poteflfine  eit  facere. 
Vide  'DoQorem  tn  Oxon.q.},  »,29.  Deinde ponit 
Tnodum,quo piefalua.ri  pojfit  Magifter ,  nihil  ajfe^ 
rens,an  ttafenferit,de  quo  latiitf  tbidem  ^. } .  ».}o. 

J'  ^.^     Ty  Efpondco  crgo  ad  quaEllionc,  prim6  ad  rcm 
«•f/f«>»«.      JtVin  fc ;  &  fccimdo  quantum  adintentioncm 
Magiftri.  Quanc(imadprimura,dico  cjuod  ficuti 
TJt^ltx  »#.  inDcoponitur  duplexpotcntia,  fcilicct  ordina- 
dflptM  fieut  ta,  &  ab/blutarita  &  duplex  ncccffitas  ci  corrcf- 
(irduphxpc.  pondcns.  Dcus  autem  de  potcntia  abfoluta  non 
J^*  **        ncccflitatur.vtinfundaccharitaterainformantem 
animam,ad  hoc  vt  iuftificet  impium,  &  acccptcc 
ipfum  ad  vicam  atccnam ,  cjuia  potcntiam  fuam 
T>t  petentU  "°"  alligauit  Sacramctis,ncc  fortc  alicui  formas 
ab/iluta  n«n  creara:,(juando  immcdiatc  poflit  per  fc,quicquid 
eji    neceff*-  potcft  cum  caufa  fecunda,  qux  no  cft  crtentia  tei, 
ritmaliquid  potentia  tamcn  fua  otdinata  non  iuftificat  ali- 
illUfieatit*    quc^jn^fi  confcrcndo  fibi  charicacem,  qua  accc- 
figgf^  ptatur  abip{b:qua:potentiadiciturordinata,non 

fecudum  propria  principia  pra<IWca,quia  illa  func 
ncceflaria ;  fcd  fecnndum  fuas  leges,  quas  ftatuit, 
comraquaspotcftdc  potcntia  abfoluta ,  quod  f\ 
ali«5  ftatneret,&  illae  ctiam  legeseflcnt  rcdla:. 
Quantum  vero  ad  intentionem  Magiftri,dico 
eiuidde  hac  q^^j  trjplicitcr  poteft  intclligi  ipfum  fcnfilTc 
^iJi^n*,*    circa charitatem.Vno modo,qa6d non  fit aliquis 
habitus  charicatisinformansanimarh ,  fed  quod 
tantum  Spititusfan<Jius  aflSftens  immediatc  mo- 
ueat  eam  ad  otinnem  adtura  meritoriunuficut  c6- 
inuniter  imponitur  fibi  fenfifle.Ah*omodo,qu6d 
pofucritcharitatera  in  anima,quantijmad  aftuin 
primum,non  quantiim  ada(flum  fecundum,&  fic 
tieinttrpr»-   Spiritus  fanftus  fit  inhabicans  mediante  charita- 
tatur  Mi^-  tc,&  in  illo  habitu  moucat  voluntatcm  ad  aftum 
firum,  fccundum  itnmcdiarc.Tcrtio  modo,qu6d  pofuc- 

rit  charitatem  quanium  ad  adum  primum  &  fe- 
cundum  :  icatamcn  quodSpiritus  fandus  in  ifto 
habitu  eft  inhabitans  animam  vt  templum;&:  vt 
fic  moueat  voluntatem  ad  aftum  meritoriii,  mc- 
^iantc  habitu,quo  inhabitat  i  &  ficdiuerfimode 
moueat  ad  adum  diligendi,credcndi,&fpcrandi, 
quia  ad  aftum  fpcrandi  &  credendi  non  mouet 
mcdiantc  habitu,quo  inhabitat  animam  ,  fcd  ad 
adlum  diligcndi  mouet  iraracdiatc ,  mediaiite 
habitu  ,  quo  inhabitat  animam  ,  qu.-e  habitum 
conferuat,&  in  qucm  continuc  influic:&  fic  for* 
te  poteft  faluari  incentio  Magiftri. 

SCHOLIVM     II. 

So!uit  clarijfme  &  doEli  argnmenta  allata  in 
initia  qudftionis.  De  quthus  lege  ipfum  in  Qxon. 
5.  }.  «.  ii.foluit  etiam  clare  quatuor  argumenta 
itddutla  {>ro  opinione  tributa  Magiftro  ,de  quibus 
latim  ibidem  q-i-k num.i 3 . 

AD  primum  atgnmcntum  dico ,  quod  crca- 
turam  bonam  inteUigi  non  bonam,  poteft 
intelligi  duplicitcr:aut  abftradkiue,  aut  circufcri- 
ptiue.Non  cnim  idcm  cft  abftrahcre,  &  circum- 
fcriberc  ;  Ptimo  modo  verum  eft  qnod  crearur» 
bona  poteft  inteliigi  non  bona  intciligendo  bo- 
nitatem  cius  ;  &  fic  potcft  intcUigi  abftrahcndo 


9. 

Jli  primum 
frmdpalt. 

§luemcdt 
pre/Uur»  ho- 
n»  poteft  in- 
Migi  tu» 
ton*. 


9S 

tationcm  ipfius.  Nbn  autcm  potcft  intelligi  non 
bbna  circumfaibcndo  bonitatcm  cius,  ita  quod 
intclligatur  oppofitum  fax  bouitatis  fibi  intflc. 
Ad  probationcm  diccndum,qu6d  charitas  non 
dicitut  patticipare  bonitatcm  ,  qucmadjnodura 
fubieftum  participat  formara,finc  qua  poteft  cf- 
fe ;  fed  dicitur  potius  cire  participatio  bonitatis 
per  eflentiam  ..ficuf  radius  dicitur  cffelux  pcr 
participacioncm.quia  eft  participatio  iucis  folis. 
£t  quod  fic  eft  participans  non  poteft  cfle  fine 
participaco,  imo  cft  ipuim  participacum. 

Ad  fccundum,cum  dicicur  e/i  in  infinitum  kno- 
his  dHigxbdi4,  aut  ifta  infinicas  refcrtiir  ad  inten- 
rionem  adus  diligendi ,  aut  adapprctiabilitatem 
obie<fti,&  eodem  modocumdicitur,pcrcharita- 
tcmDeuseftdiligcndus,  quantiim  cftdiligibilis; 
ifta  quantitas  codem  modopoteft  intciligirefcr- 
ri.Primo  modo  non  eft  verum,im6  pcccatoraii- 
quando  habet  aftum  diligendi  inordinatfi:quem 
fi  haberet  zquc  intcnfum  refpedu  Dei  iQfficeiCt 
ad  falutem;dl  tamen  vcra  quantum  a3  appretia- 
bilitatcm  obicdi:&  ficpioccdit  probatio. 

Ad  tcrtium.quod  experfcdlioncnaturarratio- 
nalis  cft ,  qu6d  non  poflit  ad  omnem  adum  ,  ad 
qucm  ordmatur,nifi  ht.habituata:quiacnim  opc- 
ratio  rei  naturalis,aut  naturae  irrationalis  impcr- 
fj?6ta  eft ,  fufficit  fibi  potentia  in  operando ,  fcd 
operatio  natur*  rationalis  eft  rcfpc^lu  omnium 
cntium  ,  &  iinalitcr  refpeftu  obiedi  fupremi. 
Idco  rcquirit  habitum  &  fpeciaiem  motum,quo 
moucatur  in  tale  obicftum. 

Ad  primam  pro  aiia  opinione,dicendum  qu6d 
contingit  illo  habitu  vti ,  &  cum  arquali  conatu 
concingit  aqualiccr  co  vti  cacrcris  par1l3us,vt 
paffionibus  fcdatis,&  appetitu  no  alicer  inclinan- 
te,  &  inrelic^lu  cxiftente  in  squafidifpoficione, 
Et  fi  dicas  qu6d  dcuoti  experiuntur  contra- 
rium,quia  cum  maiori  conatu  non  pofluntfcra- 
per  acqualctu  deuotionem  habere. 

Rcfpondeo  quod  licct  non  ^qualeni  liabeant 
dcuotioncm,fiuc  deledlationem,quia  cli  ab  obie- 
do:tamen  aqualem  a<5Uim  diligendi  polTiint  ha- 
bere,C£cttris  parib'as,&  qu6d  noii  fempcr  habent 
a?quakmdc!e6laiioncm  hoc  fortc  contingit  vel 
proptcr  fatigationcm  potcntia: ,  quia  fecundum 
i'hiio(bphum  io.Ethic.c.4  «0«^  magis  deleSlant; 
Vnde  apprehenfio  obiedi,q.iod  natum  eftcaufa- 
rc  inprincipio  magnam  dclcftacioncm ,  propccr 
facigationera  poccncisc.fi  adus  continuecur,  non 
tanta  cft  dcletStacio ;  vel  force  non  fempcr  in  de- 
uotisdelcdacio  eft  ab  obicdlo  appiclienfb,  fed  a 
Dco  imprimcnte,&  alienante  dcuotos. 

Ad  fccundnm  dico.quod  habitus  infufus  non 
habet  rationem  deledtationis  inclinandi  poten- 
«am,ficut  habitus  acquificus,quia  non  acquiricur 
ex  a(Sibus,ficuc  habitus  acquifitus.Idco  potcntia 
in  acquircndo  habitum  habilitacnr  per  cxerci- 
tium  a6luura,fcd  habicus  infufus  cft  ab  aliq  ,  & 
non  pcr  cxercitium. 

Ad  tcrtium  patct  per  difta,qu6d  Spiritus  fan- 
£tas  de  potcntia  abfoluta  potcftcaufare  a(2um  in 
voluncate. 

Ad  quartum,qu6dquia  Vcrbum  aHTimpficna- 
turam,  idc6ppeia  naturacdicuntur^eeo  perco- 
municationcmidiomatum  ,  &  ctiam  opera  pio- 
pria  perfbna: diuinx  pofTunt  dici  dc  natuia.Vndc 
vere  potuit  dici  de  illo  hominc  Chrifto  ,  quod 
crcauit  aiiimas :  non  tamen  per  huiufmodi  aclus 
meruit:quianoneranc  in  potcftace  fiia  vt  homo, 
fic  inpropofico:fi  Spiricus  ianftus  clkcretin  vo- 

liinr.iic 


■jfd  cenfi.f. 
m*tiincm. 


10. 

Ad  ftcun- 
dtm. 


§l»tin.oJo 
Vcus  cfi  di. 
ligendns  fu- 
per  cmni». 


Ai  ttrtittm. 


II. 

Ad   MgH-. 
tnintic    fro 
oriniont  iH«, 
g'flri. 

.  OVteSio, 


Scluitur. 

Vnde  mniin- 
aeuctio  in 
irris  ff-iri- 
tuttUbus, 

Ariftot. 


Ad  fecun- 
diim. 

Uiihitus  in- 
fufus  t.ontr:. 
buit  facili- 
tittem  mtn- 
di. 
Ad  teriiim. 


Ad   aunri^. 


Chnfiiif  Kin 
merHn  a!lio. 
niLus  f^tof.-ri 
pcrjhii  RfH!' 
nt,. 


96        Libri  I.    Diftinaio  X  V II. 


^g.primttm 
ptgMiuum. 


^tcH»ium, 


gl»ii»um. 


Afguptrf 
pijn  affina»- 
fiuitt». 


}untatci^Aum  diligcncji ,  eflet  quiicm  adus  vd- 
Imitatis/ed  non  roeritorius.quia  non  in  potefta- 
tc  eius,&  fi  ^(IutTipr>(rec  voluntatem,  opera  eias 
verc  diccrCDtut  deco. 

QViESTIO     II. 

ytrum  habens  chariiatetn  creatamper  ipfjttt 

fit  acceptfif  Deo ,  tanquam  dignm 

vita  Merna  ? 

D.Thom.  1.1. (j.  »14.  «f.J  6"  4.  Oediatn.  j.  d.  19. 
Atiminen.  &  Gabr.  (W  Oo^Qrf»  OAri>».f.).«  ».14.  {^ 
in  j.rf.iS.^  19.& qutidl.lT.a  n.e.Vegzde  luJlificM.c^, 
Bellarm./.5.<(«  lufiific.c.n,  Vafquez  \.i.diff.t.i^. 

V  i  A  in  quasftione  pra:cedcnti  poni- 
tur  charitas  in  voiuntate  propter  iu- 
ftificationcm  ,  &:  adlionem  merito- 

riam  faluandam ,  qua  quis  accept^tur 

vt  dignus  vita  aeterna ;  idco  conicquentcr  qua:ri- 
xuv.l^trHm  habens  charitatem  creatam  per  ipfarrf 
fit  accepttu  Deo,  tanquam  dignus  vita  xterna  i 

Quod  non  videtur ,  primo  ex  parte  Deiaccc- 
ptantis,quia  nihil  aliud  eft  pcribna  e(Ie  acceptam 
Deo,quam  Deum  pcribnam  acceprarc :  fed  nihii 
poteft  eire  ratio  ,  qu6d  Deus  acceptet  aliquam 
perfbnam,quia  acceptare  diuinum  dicit  adlum  in- 
)itin(ccum  in  Deo ;  fed  nihil  creatum  poteft  ciTc 
ratio  formalis  adusintrinfcciinDeo;igitur,&c. 

Itcm,fecund6  arguitur  ex  parte  perfonae  acce- 
ptatae:quoniam  illud  non  eft  formalis  rat  jo  acce- 
ptandi  petfonam  quod  fequitur  acceptationem 
perfonae:fcd  perfona  prius  acceptatui;  quam  cha- 
ritas  confcratur :  quia  enim  hanc  perlonam  ac- 
ceptat ,  &  iilam  non  s  idc6  huic  confert  c^arita- 
^em,&  illi  non.Vndc  vnamacceptat  adgtatiam> 
&  aliara  non. 

Itcm,  tcrtio  arguitur  cx  parte  aftus  mcritorij 
yolimtatis  ,  &  charitatis.  A<ftus  debet  ciTc  acce- 
pius  per  aHquid  a  Dco  j  fcd  charitas  non  cft  for- 
jnaadlus;  ergo  per  charitatem  non  poted  aftus 
yoluntatis  cfle  formalitcr  acccptus, 

Item;(i  charitas  (it  formalis  ratio,  quare  a6tus 
volunratis  (jt  acceptus  k  Deo  :  igitur  non  poteft 
ciTc  aftus  a  chariiate,&  non  acccptusDeo.Con- 
fequcntia  patct,  quia  poiita  ratione  formali  ali-, 
f  uius,ponitur  ipfum;fcd  confequens  videtur  fal-r 
fum,quianon  cft  ncccfte  Dco,vt  pro  minori  bo- 
•po  maiusbonum  dct.quod  eft  prxmium  ,  igitut 
non  eft  ncceftc  eum  ^Onxt^  charitatisacccptarc  vc 
dignum  vita  jetcrna. 

Contra.Pcr  illud  vnumquodque  eft  tale ,  per 
quod diftinguitur  abomni non  tali:fcd  pcr  fblam 
charitatcmdiftinguitur  acceptus  Deo  a  no  acce- 
ptOjdicente  Aug.  j.de  Trin.c.  14.  loquente  de  cha- 
titatcSolum  hoc  donit  efl,qHed  diuidit  inter  Filios 
regni*terni,&  Filios perdttionii  (irfr«,<.igitur,&c, 

S  C  H  O  L  I  V  M. 

Pritmijfa  clare  triplici  conJitione  obieBi  primi 
^oluntatii,!^  triplici  Dei  acceptatione  refoluit  per 
charitatem  hominem  e.iufcjue  atlus  acceptari  a 
Dco ,  ad  vitam  aternam  fitppafita  'Dei  circa  hec 
crdinatione  ;  quafeclufa  hahens  charitatem ,  non 
ndeo  ejfet  fic acceptM.  H abet  hic pulcherrmam,& 
flaram  do£lrina.  Fide  ^td  hoc  Scholium  in  Oxon,  3 . 
^lflii^M  n^f.6'  Dodorem  ipfum  in  i.4,j.  n.ii. 


HIc  funt  aliqua  prxmittenda  ,  &  deinde  ad 
propoHtum  applicanda.Sciendum  ergopri- 
mo,qu6d  voiiitas  diuina  habet  aliquod  obicAum 
primum,vt  cftetKiam  diuinam,quaeeft  fibi  perfe- 
^io  intrinfeca;quoniam  omnis  potetiaoperaciua 
exigit  fuum  obicdum  primum:(ed  voluntas  diui- 
na  non  neceftario  exigit  aliquid  aliud  aDeo,ncac 
nec  alia  perfcdlio  eius  incrinfeca.  Ideo  oportet  vc 
primum  obiedlum  voluncatis  diuin£  ficuc  &  in<- 
telle6tu$eius,(ic  aliquid  (ibi  inccinfecum ,  &  ta'- 
men  (icut  intelledbus  Dei  incciligit  orania  alia  \ 
fe,ica  voluntaseius  vult  omniaalia  a  (c. 

Ex  hoc  (equitur  triplcx  diScrcntia  voluntatis 
diuinae  in  comparatione  ad  primum  obie(^ura,& 
ad  alia.  Primo  cnim  (equitur  quod  cum  voluncas 
Dei  non  necefTario  velic  alia ,  &  ncce(Tari6  vclic 
fijura  primura  obiedlum,qu6d  fuum  primu  ob- 
icdum  eft  racio  volendi  alia,&  quod  alia  non  fint 
ni(i  fecundari6  volita.Sequitur  fecund6  qu^dfiiu 
primum  obicAum  eft  ncceiTario  volitum  ab  ipfb> 
quia  cum  nccc(Iari6  (ic  in  a6tu  volendi(non  cnim 
quandoquc  (ic  vult;&  quandoque  non)&  no  ncr 
ceffari^  vulc  alia  a  fe:igicur  oporrec  qu6d  ncccf^ 
(ari6  velic  primura  obicdura,quod  eft  (ibi  intrin» 
(ecura,&  hoc  cciam  eft  oftenfum  (^>/?.io-Sequicac 
teriia  differencia,qu6d  obiedlum  primum  volun- 
tatis  diuinae  fit  in  cfFccau  ex  natura  rei;quod  cnim 
cft  fiiticium  non  poceftcfleobieftura  primotp 
opcracionisrcalis :  fcdnihil  aliud  fccundari^  ob- 
ic(Stum  oportcf  qq6d  fic  cxiftens ,  ad  hoc  ^u6d 
fit  obicftura  voluntatis  :  fcd  vt  appichcnfum  ab 
aitcrno  cft  obiedum  volurKacis. 

Ad  propofitum  igicur  dico ,  qu6d  acceptatio 
refpcdu  fecudi  obie^i  potcA  intelligi  cripUcicer. 
Vno  modo  firaplici  complacentia:&  haec  eft  nc- 
cciTaria  refpedu  cuiuflibet  poflibilis  eiTe ;  ficut 
enim  intellef^us  diuinus  ncccffari^  videc  omne 
cnticacem  poifibilcm,  ita  vulc  eam:&  pcr  confe- 
quens  complacec  fibi  in  volitione  illius  fimplici 
complacentia,&  dc  ifta.qus  poteft  eiTc  rcfpedtu 
eorum,qua;nuiiquamcrunt,n6  intcUigitur  quae- 
ftio.Secundaacceptatiopoteftintclligi,  qua  vo- 
luntas  diuina  vult  aliquid  efie  volitione  efficacf, 
qujc  diftinguitur  a  volitionediuina  fimplici.ficuc 
in  nobis. Voluntas  enim  noftfa  poteft  vellc  bcnc 
alicui ,  voluntate  beneuolcntiae ,  quafi  volitione 
fimplici,licet  non  coopcretur  ad  bonum  cius,  & 
tunc  non  vult  bonum  fibi  volunt^re  efficaci.Vo- 
luntas  igiturDei  efficax  tantum  eft  refpcdu  eo- 
rum,qu2  aljquando  crunt,&  ad  quorii  effecoo^t- 
rabatur.Necde  ifta  acccptatione,qua  re  fic  accc- 
ptat,intelligitur  qiiaeftio,q«ia  fic  acceptatur  aftus 
fiibftratus  malitia:  inomni  peccatoiquia  tale  aftu 
fccundum  fubftantia  adus  vult  Deus  efte  volun- 
cate  efficaci,  quia  ad  cius  ejfe  coopcracur,ficut  ad 
effe  cuiuflibet  pofitiui.  Tcrtia  eft  acceptatio  diui- 
na.quae  no  folum  vult  rc  cflc.fed  acceptat  ca,  rcA 
pedu  maioris  boni,&  talis  eft  volitiodiuina,qua: 
acccptac  aliquod  bonii ,  ordinando  ad  maius  bo- 
nu,vcl  ad  bonu  copletiu^  fuae  perfe^li^onis,  vc  ad 
Bcatitudine;&  talis  acceptaiio  diuinaeft  rcfpediu 
prcaturx  raiionalis ,  dc  qua  i  ntclligitur  quxftib. 

Dico  crgo,qu6d  charitas  non  eft  formalis  ra- 
tio  acccptationis  cx  parte  elicientis  adlii  accepta- 
cionis.quia  no  eft  formalis  ratio  quate  Deus  eli- 
cit  aliquero  adlum  voUintatis ,  fed  ipfa  voluntas 
diuina;&  idc6  relinquitur  quod  charitas  fitratio 
acceptadiobic6ta,fcilicetratio  acccptabilitacis  in 
obicdo  acccptabili :  non  tamen  eftpropria  ratio 
obiediuaacceptandi,qui4  noncftprirau  obicdu, 

vc 


cipo 


Pecifio  au^ 
fiionif. 


Trifltx  ifif, 
feremia  vo- 
lunuttt  4i- 
'uimrelptifu 
fuifrimi  ob- 
iteli  ^  alit- 
rill». 


Ent  fiai- 
tium  nonfo- 
tefi  effe  ebie- 
Hum    fri- 
mum. 


4- 

Triflicitet 
aliquid  dici- 
tur  acceftarf 
kT)te. 


Su*  dieitft» 
velitit  efim 
eax. 


flyemode 
ch*rit0t    tfi 
ratio  eur  «<- 
ceftetur  quit 


Qu^Eftio  II. 


97 


Ytptiusdeclaratum  eft;  ergo  cft  fccunda  ratio 

obicftiuaaceptandi,  fed  non  fecunda  ratio  obic- 

ftiua  folum  habens  ejfe  in  apprchcnfione  diuina, 

ficut  poflibiha  ,  qua  nunqiiam  erunt.  Sed  ficut 

ratio  obiedkiua  aiicuius ,  quod  aUquando  crit, 

n(*h   tamen   vt    cxiftcntis   aduaiiter   :   quia 

Vcluntiu  di-  Deus  ab  arterno  voluit  ah"quem  nikam  mcrito- 

Min»  felum    rium  fiituriim  acceptare,  non  tamen  vult  fore 

Wr  ohieaii  neccftario  :  quiavtprzdi£luraeft,voUmtas  diui- 

T^T  "'      "^  ^^'^  folum  neccfl^ario  vuU  obie^anm  primum. 

'  Necetiam  charitaseft  ratio  obiedtiuaacceptan- 

di  aliqucm  aftum  fecundum  legcm  vniuerialem, 

qua  Dcus  ftatuit  quod  omnis  finaliter  iuftus  fal- 

uabitur ;  fcd  cft  ratio  obicdiua  acceptandi  ali- 

qnemadum.in  particulari,&  eftquafi  exphcatio 

lcgis  vniucrfa!is,&  fc  habens  ad  illum,ficut  indi- 

ludkhim  in  j.ji,m  ad  iuftitiam.  ludicium  enim  eft  cxplicatio 

tjuodtprt  a  jyf^itjjp  i„  aliquo  fingulari  aftu.  Ideo  dicitur  dc 

l"al!Ti8.      Deo.Pfal.iiS.f  ea  iudicium,&  iujiitiam. 

Rccolhgcndo  igitur  ,  dicQ  qu6d  charitas  cft 
6.  ratio  acceptandi  obie£liua,non  prima,  fcd  fecun- 
da^non  nece(Taria,fedcontingcn$;non  adluspcr- 
fona:  habcntis  ejfein  fola  apprchenfionc,  ncc  in 
cfFcdu  folum,fed  habentis  effe  pofnbile  ab  a:ter- 
no  ,  quod  aliquando  crit ;  non.  (ccundiam  legem 
vniucrfalem  ,  fcdfecundiim  quam  in  particulari 
ordinanit  ad  bonum  perfedlum,  fiue  ad  fuas  pcr- 
fcftionis  complcmcntum.  Vndcille  a<flusdici- 
t.ur  eire  k  Dco  acccptus  acccptatione  acterna, 
quam  Deus  pra^uidens  ab  xtetno  ,  ex  talibus 
principiisclicicndi  voluitab  a»tcrno  ipfum  ordi- 
natum  efte  ad  przmium :  &  fic  charitas  eft  ratio 
obicdiua  ttibucns  habilitatem  acceptaiionis  paf- 
/lux  perfonz  zdm. 

Hoc  autcm  dcclaratur  &  pcr  rationem,  &  per 

•j.        f  xatnpla  fic  i  ficut  habitus  intelledus  includit 

jjtcUnuur  quodammodo  obiedlum  ,  fub  ratione  intelligi- 

ratioM.         ^ilis  ,  ita  habitus  appctitiuus  quodammodo  in- 

pludit  pbieftnm  fub  ratione  appetibilis  ;  igitur 

ficut  imellcdlus  per  habitum  intelligibilemin- 

clinaturadobiedhirn  videndam  ,  itahabirus  ap- 

petitiuus  inclinat  appctitum  ad  appetibile  dili- 

gcndum ;  fcd  diligcns  aliquid  propter  fe  propric 

amoreliberalitatis,non  amorc  zelotypije,  diligit 

ViO^etitali-  omniadiligentiaillud  prjmum  diligfbile.&om- 

quid  dtUgtt      j  ^^j^j      -^  diheendi  illud  ,  vel  inclinandi 

^  omm»,     •.       T  •         rN  r      ji     •       l- 

qut  funt  ad  i"  amorem  eius  :  Dcus  autem  hc  dihgit  obie- 

iffum.  |9;umfiium  prjmarium  ;  igitur  Dcus  diligit  om- 

nia  potentia  diligcrc  fuum  primiim  diligibilc,  & 

omnia.qu;c  inclinant  in  amorem  eius.  Cum  igi- 

jur  habitus  charitatis  fit  inclinatiuus  voluntatis 

in  amorem  primi  diligibilis  a  peo,vt  iamoftcn- 

fum  cft ,  fequitur  qu6d  habitus  charitatis  poteft 

f  fle   ratio   diligibilitatis  •,  &  per   confcquens 

afccptationi?    diledlionis    in    ifto     diligente 

Deum. 

Exemplum  ,  fi  ccnrrura  habcrct  voluntatcm, 

o         qua  pofFct  diligcrc,  vtiquc  diligcret  omnia ,  quat 

',       poflent  ad  ipfum  tendcre ,  &  motus  cotum, 

quibu$  illa  omnia  tcndcrcnt ,  &  hoc  per  gra- 

uitatem ,  per  quam    tcndunt  ad  jpfum  ;  ita 

qu6d  grauiras  tunc  eflet   ratio  acccptabilita- 

tis  aftus  tendcntia:    ipforum,     Leuia  autcm, 

jyeuseflctn-  aut  alia  indifTcrcntcr  ,   quar   grauitatcm  non 

tmm  fpiri-     habcnt,  non  diligerct:fic  fimilitcr  in  propofi- 

tiulim»^       to  ,  cflentia  diuina  cft  ccntruro  ,  quod  cft  vbi- 

quc  ,  &  cuius  circumfercntia  eft  nufquam ,  in 

quam  dirigitur  voluntas ,  quar  per  charitatem, 

Tt  per  pondus  quoddam  allcuians  ,  (  quia  amqr 

Scot.  Oper.  Tom.  XI. 


tftetu ,  fonim  meum  )  tendk  in  ipfam ,  &  tam 
vobntatcm  ,  quJim  adura  eius  acceptat  Deus, 
pro  quanto  habct  charitatcm  ,  qua  tendit  in 
ipfum  ,  vt  fic  charitas  fit  ratio  obieSiua  accep- 
tabilitatis  in  obiedlo  ,  finequa,  ncc  pcrfona, 
nec  aAus  cius  eflcnt  acceptata. 

Aliud  cxcmpluin  cft  dc  pulcjiritudine,   Nam       ^. 
fecundiJtm  Auguftinum  S.dcTrin.  c.io.  lujlitia  Alioexrm- 
efl  <jutdam  t)Mlchritudo  animi ,   cjua  pulchri  funt  plodecUr»- 
homines  :  ficutergo  pulchritudo  corporalis  eft  ""■ 
ratio  acceptationis  ,  quia  illud  pulchruHi  accepr-     "^"  ' 
tatut  a  diligcnte  pulchrum  corpus ,  &  non  ali- 
quid  aliud  ,  quia  non  diligit ,  quia  melius  per- 
orat ,  aut  aliquid  aliud  operatur :  ficpft  intclli- 
gendum  de  iuftitia  animi ,  pcr  quam  intelligo 
charitatcm,qudd  anima  pcr  ipfam,  vt  pcr  quen- 
dam  decorem  &  pulchritudinem  acccptaturl^ 
Dco  ,  ficut  didum  eft ,  quod  charitas  cft  ratio 
acceptandi  pcrfonam  ;  fic  ctiam  &  aftum ,  qui 
elicitur  ^  charitate.  Non  tamen  fimiliter,  Sc  eo-  Aliter  eha- 
dcin  modo ,  eft  principium  acceptandi  a(^um,  &  "'«  'fi  t^*'^ 
perfonam,  quia  chaiitas  non  cftptincipium  for-  ''P"""  """ 
male  acceptandi  a£lum,quianon  eft  forma  cius;  /j^^J  ^T 
fed  eft  principium  acccptandi  adlum  ,  tanquam  tius  afium- 
aliquid  inclinans  in  ipfum  ,  vt  patct  per  exem- 
plum  de  pondcre ,  fcu  giauitate  priijs  pofitum, 
quomodo  eflct  principium  acceptationis  grauis 
in  centrum,  fi  ccntrumhaberetvoluntatem,qua 
poirct  acceptare.  Charitas  crgo  cft  ratio  acce- 
ptandi  ad^um  diligcndi ,  quatcnus  aftus  elicituc 
conformiter  inclinarioni  charitatis.  Idc6  chari- 
tas  eft  ratio  acceptandi  folum  extrinfeca  aftus 
diligendi ,  qui  accepratus  elicitur  conformiter 
inclinationi  char  jtatis. 

Ad  ptimam  rationem ,  conccdo  qu6d  petfo-        I O. 
nam  acceptari  ^  voluntatc  diuina,  nihil  aliud  fit,  •^'^  primum 
quam  voluntatcmdiuinam  ipfamacceptare:nifi  "'S"'^'""'^ 

\  1  •  r  •i.fi-^i  prtnap»le. 

quod  m  prima  fat  comparatio  obiecti  ad  poten- 
tiam  ;  &  in  fecunda  potcntix  ad  obicdhim.  Sed    incre»turit 
quando  dicitur  in  minori,quia  nihil  crcatum  po-  nihU  eflf&r- 
teft  efle  ratio  formaUs  voluntati  diuinz  accep-  m»litirr»ti9 
tandi,  conccdo  quod  ncc  clicitiuc ,  ncc  obicdii-  «^''/"*"**«* 
ue  piimo  ,  ncc  vt  habcns  efe  nouum  in  cfFctau;  ^^^*'*"  *" 
fed  vt  habcns  ejfe  apprehcnfiim  ab  aircrno  ,ali- 
quando  futurum  ,  poteft  cfTc  ratio  obicftiua  fc- 
cundaria ,  tribucns  primo  habilitatem  accepta- 
tioni ,  &  poftea  de  condigno  fecundijm  poten- 
Uam  ordinatam. 

Ad  fecundum,qu6d  arguitur,  quod  acccptati*     Ad  fecun- 
pra;cedir  gratiara  :  diccndura  quod  duplex  cfi  ^*^- 
gratia  in  raodo  acccptandi.  Vna  eft  acceptatio 
prxccdcns  gratiara  ,  quac  eft  acceptatio  fecun-  ^"'f'*"* 
diim  cjuid  ,  qua  Deus  acccptat  ad  gratiam  ali- 
quam  pcrfonam  ,  vcl  proptcr  motnm  aliquem 
bonum  ,  vel  proprer  gratiam  gratis  datam  ,  vel 
alio  raodo ,  fecundiam  diuerfas  opinioncs.  Alia 
vero  cft  acceptatio  ad  virara  jEternara ,  &  hoc 
fequitur  gratiara,  de  qua  qusrit  qusftio. 

Ad  aha  qua:  fequuntur  patct  refponfio  per  Adalis  f»- 
prsdida  ,  quoniam  non  eft  ratio  formalis  accc-  "'  '*"»  '* 
ptationis  adus,  fed  proratio,  aut  difpofitio,  quia  ^*^"' 
adus  elicitur  concorditer  fecundiim  inciinatio- 
nem  talis  principij. 


I  QVi^STIO 


98        Libril.  Diftindio  XVII. 


ArgMmetm» 
Htifn. 


Argumttum 

ntgatiuitm: 

Atiftoc 

1. 

Oflnn  Gofr. 
quodl.f.q.y. 
(^  BurUi. 
ConfirmiHHr 
frimi. 


SecnnA. 


TR.titcttur 
frtmo  Godfr. 


QV^STIO     III. 

ytritm  in  aitgmentatione  charitatis  tota  cha- 

rit4f  fraexifiens  cofrumfatur^ 

^  noua  inducatur  ? 

D.Thom.i.t.f.yi.^r/.t.  D  Bonauent.Wr.^/irM.if.i. 
f^  t.  Richatd.orM..^'.!.  {$•  i.  Bciffol.  q.i.  Rabion.i/.f. 
Tio^oi inOxon.q.^  ^fuyii.Phyf.q.^.Kidato.i.rontr.ii. 
«rM.Suatez  inMet.difp,t^6.feci,i.  Telet.4.  ?hyfic.  q.\. 

Vpposita  augmcnMtionc  chari- 
tacis  fecundutn  Augudihum  6.  de 
Trin.c.7.  fnhis  ^u*r.anfuntmole 
magna,  hoc  eH  matus  ,  tjHod  efi  me- 
lius,  quaeritur:^r«w  in  aHgmentU' 
tione  charitatis,  tota  charitas  praexiftetis  corrHtn- 
patur ,  &  noua  inducatnr  ?  C^od  fic  videtur» 
aliter  forma  mutaretur  de  minori  ad  maius  ,  SC 
edet  fubieftum  tranfinutaponis. 

Contrk,  I.  de  Generat.Tex.^  1 .  «^  3  f .  audlum 
oportet  manere. 

Dicitur  qu6d  corrurapitur,  quia  termini  mo- 
tus  func  incompofTibiles.  Huic  opinioni  addo 
duas  confirmationcs.  Primacft:Confimili  modo 
(e  habcnt  prQportionabilitcr  maius  &  minus  in 
diucrfis  fpeciebus :  (cd  in  ordine  fpecierum,qua- 
tum  vna  eft  maioris  perfedlionis,qu^m  alia,fpc- 
cies  perfcAior  &  cxiftcns  perfcdbiori  modo,  non 
habct  minorem  cum  quodam  additOiimo  quan- 
t6  fpccieseft  pcf:feftior,tant©  cft  fimplicior:  igi- 
lur  ciim  fimplrcitas  fit  perfc(3:ionis  in  omnibus 
formis,videtur  qiiid  in  eadem  fpecie  forma  per- 
fedior  fic  fimplicior  non  habcns  formam  prs- 
ccdciitcm  cun>addito. 

Secundo  confirmatur  ficxonfimili  modo  vi- 
dentur  fc  haberc  maiijs  &  minus  in  formis  acci- 
dcntalibu$,quomodo  fe  habet  in  formisfubftan- 
tialibus ,  fi  ibi  ponantur  maius  &  minus.  Nunc 
autem  (ecundum  omncs  ppncntes  in  fubltantia 
maius  &  minus .  fubftantia  pcrfedior  in  cadem 
fpccie  eft  fimplicior ,  non  contincns  aliam  cum 
addito,vt  ponitur  de  anima  Chrifti  j  igitur  fimi- 
Jitcr  crit  de  forma  accideniali. 

SCHOLIVM     I. 

Jielatam  opimonem  Goffredi  repellit  fex  viii, 
ftue  rationibhu  \  deinde  fuam  [iatuit  fententiam, 
quA  communii  efl  inter  Thilofophos ,  &  Ttjeo- 
logos^nimiritm  per  augmentum  nouA  charitatif  non 
corrumpi  totam  prnexiftentem ;  refpondetque  ad 
frdcipuas  ratitnes  (joffredi. 

Tota  hic  quizlHo  per  modum  additamenti  ha- 
hetur  mfcripto  Oxonienji ,  poft  quxftionem  quar- 
tam  huius  diftinEHonis  ,  fed  quacirca  rarefaRia- 
nem  ,  aut  condenfationemfpecierumfacrumenta- 
lium  in  Calice  htc  breuiter  infinuat,&  ad  quartam 
Sententiarum  remittit  difcfttienda ,  tllicdtffufius 
traflantur, 

COntr2k,prim6  fic  arguitur,fiipponcndo  qu6d 
Deus  poffit  augmentarc  charitatem  in  in- 
ftanti,  in  quo  clicitur  adus  meritorius  ,  &  tunc 
arguitur  fic  :  Ifte  a£lus,qui  mcrptur  augmentum 
charitatis,  eft  meritorius^crgoprzfiipponitcha- 
ritatemtnilloinftanti ,  inquoelicitur.  Qua-ro 
quamPnon  illam  nouam,qusacquiritur;ilIaenim 
(cquittir  a^utp ,  fictit  przmium  rperitum  :  ergo 


Volhio  fottli 
intelleBie- 
nttn  imfedf- 
r<->. 


prsfupponit  illam,qu«  praecxiftebar,  &c.  qujcrc 
alibi.*  *In.Oi<?B. 

Si  dicas  quod  non  in  eodem inftanti  dat  vrx-  ^^n-}- 

'       .  A         .  ,       .       f  Replic». 

mium  cum  merito  :  Arguttur.contta ,  in  virtu-     B.eiicitur 
tum  moralium  augmentationc ,  quia  virtus  mo-  primo. 
ralis  augctur  pcr  adlum  elicitum ,  &  non  quan-  virtusmora- 
do  aftus  illc  uon  eft:crgo  fi  tunc  generetur  noqu  ^**  tugetur 
indiuiduum,  &  praecxiftens  corrumpitu,c  ,  tunc  ^^*  *'"'*" 
quod  gencratur  de  virtute,  ^  fola  potentia  gcne- 
rabitur,&  non  ab  habitu. 

Irem,voluntas  poteft  remittere  aftum  intcUli-  Secunih. 
gcndi,quod  patet:quia  potcft  omnem  adum  in- 
telleftus  corrumpere  auertendo  ipfum  ^  confi- 
deratione  ralis  obic<^i:fedomnem  adlum  volun- 
tatis  naturalitcr  przcedit  adhis  intelledus;igitur 
in  illo  inftanti,  in  quo  voluntas  per  adtum  fuum 
;emittic  a^um  intelledlus  ,  oportec  intelledlum 
efle  in  zfkw  fuo,  non  in  adlu  intenfo  praEcedentij 
quia  ille  non  manct  fub  illa  iDtenfione ;  nec  ih 
adluremiflb,  quiaillenaturaliterfequituradtum 
voluntatis';igitut  fi  aAus  tcmifTus  noi?  fit  aUquid 
rcalitatis  actus  intcnfi,  fcquitijr  qu6d  iii  inftanti, 
in  quo  voluntas  cft  in  i(k.\x  fuo,  nullus  fic  a<5tus 
in  intclledlu  naturaliter  prscedens. 

Secunda  via  arguitur  fic  }  fupponendo  qu6d        4, 
aflus  aliquis  pofterior  poffit  augmcntare  formam  impugnatur 
praEced;ntcm,licet non fit aequc intcnfus cum  in-  ficundo  frk- 
tenfiori  praccedente;quaero  tuhc,fiaugmcntet,&  ''/<*«/«««»- 
habitus  prior  corrumpatur.aut  forma  fequens  fit  ^„'  ^^^,  ^,. 
perfc£lior  cum  formapraecedente.aut  non?fi  no,  miffus»ug*t 
igitur  non  eft  augmentatio:fi  fic,igitur  perfedius  habitum  t 
producctur  ab  impcrfciliori :  nam  illc  habitus 
cxccdit  virtutcm  aftus  praeccdcntis.cum  habitus 
praecedcns  impcrfcdior  fuerit  adzquatus  a6libus 
perfe<aioribus  pr^cedcntibus.Vnde  fi  formaprq- 
ccdens  non  maneret  ,  adlus  tantum  producerec 
habitum  imperfcftiorem  fibi  adaequatum. 

Tertia  via  eft  ,  calidum  corrumpens  frigidum  Ttrtia  imfU' 
prius  remif  tit  ipfum  ,  quam  totalitcr  corrumpit,  ^"*"''" 
currunt  enim  ibi  duo  motus  fimul :  igitur  fccun-  *;.;^7«w««rt 
dum  hanc  opinioncm ,  generatur  aliud  fuppofi-  qu^m  ccr- 
tum  frigidijquaero  a  quo  ?  patet  alibi.*  rumf»t. 


dcn; 


Qu; 


[Uarto.n  femper  corrumpitur  forma  praecc-  ^      ;": 
,fequitiirqu6d  non  poflit  cfTe  motus  fccun-  r^*^^^^ 


*  Ibid.n.tf. 
im- 
fugnatur. 


duni  gradus  formae  qualitatis,quia  fi  ftatim,quan- 
do  igitur  reccditur  a  termino^  quo  generatur  alia 
forma,tantiim  erir  motus  in  finma  qualitatis,fe- 
ciindum  partes  mobilis :  (cd  hoc  cft  falfum,quia 
tunc  eflct  motus  continuuSjCuiuspartcs  non  co^ 
pularentur  ad  terminum  communem:quia  muta- 
tio  copulans,  qna-ro  in  qu6  fubic<5lo  cft  ?  Aut  in 
diuifibili.aut  in  indiuifibili  ?  Non  in  partc  diuifi- 
brH.cjuia  nujla  pars  rota  fimul  alteratur,  fed  pars 
ante  parte,(ccijdum  iftam  via:igitHr  illa  mutatio 
cfit  in  indiuifibili,&  ita  pun^Slus  fictet  calidus. 

Item,fequeretur  tunc  qu6d  omne  calefa<5libilc,  J . 
du  calcfit.infinitis  caloribus  calcficrcttquia  ciim 
fint  infinitae  partes  in  calefa<llibili,faltem  in  pot6- 
tia ,  &  nulla  pars  eodem  gradu  caloris  calcfiercc 
cum  alia.fed  alio  caIore,&  in  alio  gradu,fequituc 
qu6d  totum  fierct  calidum  infinicJs  caloribus, 
fiuc  gradibus  caloris. 

Prsterea,  ratio  corum  non  concludit,  vt  patct 
in  quantitate,&  rarefa<flionc  quamitatis  poft  co- 
fecr3tionc:fcd  hoc  argumentu  pcrtpdtatur  in  4.*  *  ViJ* ««  4- 

Concedo  crgo  qu6d  illa  realitas  fecundtim  fc  ^'ft- »«>•  «!•*• 
manetinaugmentarionccumaliogradu.dxquod  ^ 
noncorrumpitur  nifiquantum  adefle  in  fe  ,  &  Rtfolttiic. 
non  in  alio,vt  pars  in  toto,vt  patet  ui  quantitatp 
molis  quando  augmentatur. 


Qu^ftio  IV. 


99 


»d  mrgHtntn- 

ttimCieffrtdi. 


j(d  primttm 
tenfrmnii»- 


jfd  fetim- 


Ad  *rgH' 

tnfntumfrn 
stf/Ue. 


tiUMmfri' 
mum. 

Aiiftat. 


^tetmdttm. 
Teniiim. 


Qunrttim, 


tfUSK 


Ad  rationem  principalem  pro  illa  opimonc, 
dicendum  quod  cermini  pet  (c  motus  funt  in- 
compoflibiles/cilicct  forma  &  priuatio  ;  tetmi- 
nus  adejuem  cft  forma  fub  taligradu;icd  termi- 
nus  i  <juo  eft  forma  fub  priuationc  illius  gradus. 
Vndc  non  oportct  vt  quicquid  concomitatur 
tcrminum  a  ^uo,  fcmpcr  corrumpatur. 

Ad  primam  confirmatio»em,  diccndum  quod 
cft  ad  oppofitura.quia  ofdo  fpecierum  eft  fccun- 
dam  cfrcncias,&  iJeo  vna  continetcircntiamal- 
teriusjfed  ordo  fccundum  gradus  ciufdcm  formq 
eft  fccundum  partes  matcrialcs,quaE  poflimt  circ 
nmul.Ideo  oppofito  modo  eft  hic  &  ibi. 

Ad  aliam  confirmarionem  dicenduro  quodeft 
ad  oppofitum ,  quia  Philofophus  co  modo  ,quo 
negat  maius  &  minus  in  fubftanua ,  concedit  in 
i^cidentibus :  hoc  autcm  non  cft  fecundum  par- 
ccs  molis,  imo  fic  conccdit  ibi:igitur  fecundum 
gradus  formae  ncgat  ibi ;  fic  igitur  concedit  in 
accidcntibus.  Vnde  quia  conccdit  formam  fub- 
ftantialem  in  fe  indiuifibilcm  clfc ;  idc6  ait  nul- 
Iqm  gradum  efie  compofsibilcm  cum  alio.  Hk 
eft  oppofito  modo  ,  quia  in  forma  accidcntali 
funt  gradus,  idc6  vnus  potcft  eflc  cum  alio. 

Ad  rationera  principalera  ,  dicendum  quod 
non  eft  fubieftum  mutationis  fecundiim  fc  illa 
rcalita5 ,  fed  fc  habct  ficut  fpecies  ad  duo  indiui- 
Aia,  quia  nunc  eft  in  vnp  indiuiduo ,  &  in  alio. 
Vnde  non  cft  motus  formaf  (ecundijm  iftos  gra- 
dus,  quia  uon  funt  accidentia  fupcraddita  natu- 
ra  formx,  (cd  funt  modi  intrinlcci ,  qui  dicunt 
ccrtum  gtadum  quantitatis  virtualis  talis  for- 
mx. 

QV^STIO     IV. 

f^trum  in  4ugmentatione  charitatis  illud 

pofttiuum  fr4fxiBens  <jr  manens 

pt  tota  ejfentia  charitatis 

intenf*  ? 

AlcnUa etntinuation*  i.f.c»UM.69.*rt.x.i.  D.Thom. 
l.i.^.5t,«rt.t.  6*i.t  ^.t4.  «t.5.  D.Bonau.  hic  t.fq.i. 
Rjchard.«»-/.t.ij.t.  Rubion.^.j.  Gabriel  ^.t.  Dodoti» 
Oxon.q.i.&  j.  Phyf.q.i.&4.y»i<j^Cl  l.%.di^.it.c.t.. 
(f  i .  Suatei  i»  Met.d.^ifectf, 

V  A  R  T  6  quatritur  :  Vtrum  illMd 
pofitiuum  manens  in  augmeatatione 
charitatis,fit  tota  effcntia  charitatis 
auEia  ,  ita  quod  non  adueniat  alia 
realitas.^Qnoi  fic.prob^rio  Z.Me- 
taphyfict.  tex.io.  Spccics  funt  ficut  num?;riicrgo 
quocumque  addito  variatur  fpecics. 

Ad  hoc  eft  Porphyr.c<^«e  de  difermia. 
Item  10.  Metaphyficat  t?x.  i  j.dicitur,  d}fferen- 
tia  formalis  ejl  fpecifica. 

Item,  Author  fcx  Principiorum  ,  ferm^  eft  in 
fimflici,&  inuariabili  anfifiens  effentia. 

Itcm,ficft  aliarealitas  in  audlo,  quam  fuit  in 
principio  ,  aut  illa  rcalitas  pcriintt  ad  fpccicm, 
vcl  non  ?  fi  fic ,  crgo  prima  non  eft  in  fpecie  ;  G 
non.crgo  (ecunda  non  cftin  fpecic. 

Oppofitum.  Auguftinusi.dcTrin.c^.  Idem 
t/l  in  corporeis  maitu  effi,&  melim  ejfe. 

SfOti  Opcr.  Tora.  XI. 


SCHOLIVM    I. 


Prima  ftn- 


Relicitur 
frimo. 

Ttrrntfunt 
frius  in  ft 
inttmfofsilii. 
Us  quam  i» 
fuhieQo. 


Secundo. 
Metus  realis 
efl  ad  termi' 
num  realem. 


Tertio. 
SubieSum  eft 
tale  i  tali 
forma. 


Opinionem  D.  Thonu  docentis  in  intenficni 
charitatis  ,  &  aliarum  formarum  intenfihiliumy 
nulUm  entitatem  de  nouo  acquiri ,  refutat  effica- 
cijfime ;  cuius  rationibiti in  h»c  quaUtone  commu- 
mtervtuntturrecentiores ,  fide  eumin  O.xon.q.j. 
a  n.^.vbi  varios  explicandi  modos  huitu  fententt* 
reijcit,de  que  Suarez.  citatiu. 

TEncntcs  primam  opinioncm  in  quzftione 
praccdenti  dicunt  quod  non  eft  alia  fucccC- 
fio  in  cflentia,  nec  alianoaa  rcalitas  in  terraino, 
quac  non  eft  in  principio. 

Contri;contraria  in  fummo  funt  incompofsi- 
bilia  reaiiter  ,  fed  non  in  effe  remiiro ,  quiapar- 
tim  in  tcrmino  a  quo,  &c.  crgo  aliquid  rcale  eft 
in  ipfis  inrenfis ,  quod  non  cft  in  ipfis  remi(sis  : 
quia  non  funr  aliqua  incompolsibilia  formalitcr, 
nifi  proprer  aliquid,  quod  eft  intra  ipfa. 

Nequc  valct  diccre  quod  funt  incompofsibi- 
lia  in  compararione  ad  fubiedtum ,  quia  ex  hoc 
funt  incompofllbilia  fimul  in  eodem  fubicdo. 

Item  ficut  impoflGbilc  cft  idcm  numcro  bis 
produci.fic  ctiam  impoflibile  cft  quod  fit  motus 
realis,&  non  ad  terminum  realiter :  fcquitur  igi- 
tur,  fccundapars  motus  cft  motus  rcaliccr;  crgo 
aliquid  reale  inducit:&non  illud,  quod prasfiiit, 
quia  fic  idem  bis  produceretur:crgo  aliud  realc, 

Item ,  quia  forma  eft  talis ,  idc6  habcns  cam 
habet  cara  taliter,&  eft  tale  fcamdum  cam:crgo 
impoflibile  eft  quod  hoc  fuppofitum  dicaturma- 
gis  album,  vel  (ecundum  aliam  formam ,  &  non 
habeat  illam  formam  raagis:fed  hoc  fiippoficum 
eftmagis  albumquara  illud. 

Nequc  valct  diccrc  de  diipofitionc :  quia  illa 
diipofitio  aut  eft  eiufHem  cflcniiaf  cum  forma,& 
tunc  habctur  propofitura-,aut  non  cft  ciufdem  ra- 
tionis,&  tuncnon  potcft  raotus  efle  iramediatc  ^ 
forma  vnius  fpccici,ad  fbrraam  immcdiatam  al- 
tcrius. 

Ncc  valei  illa  opinio  de  amotione  contrarij. 
Quiancqnc  in  Angclisinftatu  innocentiz,  ncc 
in  hominibus,fuitdiipofitio  contraria  gratiar,vel 
charitati,&  vnus  plus  habuiflct  quam  alius. 

Nec  valet  illa  opinio  de  radicatione  ,  quia 
non  raagis  cft  forma  centum  annorum  forma, 
quam  forma  vnius  diei :  vel  rubor,  qui  eft  paflHo 
cito  tranficns,poreft  eflc  intcnfior,quam  habitus 
naturalis. 

SCHOLIVM     II. 

'Rffoluit  quod  pet  intenfionem  additur  noua  en- 
titas,  &  foluit  pulcherrtme  argtimenta ,  de  quibw 
vide  ipfum in  Oxon.hi(  q,^,an.y. 

DIco  ergo  ad  quzftionem  propter  tres  pri- 
mas  raciones^qupd  ifta  charitas  manens  no 
eft  toca  rcalitas  charitatis  audlz  ,  fcd  fi  cflct  in 
fuppofito,efletpars,ficutdequantitatemolis. 

Ad  primam  rarionem  dico,qu6d  Philofophus 
loquitur  ibi  de  fonnis ,  ficut  Plato  loqucbatur  *y^'* 

/■«\  .1*  it  t.         r  r  ofpojiia  in 

lecunaura quiduatcm,  &  nulla  quiditas  fufcipic  initieqiufi. 
magis  &  minu?  :  quia  abftrahit  fecundum  ft  ab 
indiuiduis  ,  &  fic  quicqufd  aduenitquiditati,  vt 
quiditas  cft.facitfpcciem  aliara,  vcl  denon  fpe- 
cie  fpecicm,  ficut  differemia  aducniens  (;bi:Non 
ficautem,  quod  aducnit  quiditati  indiuidui  ,  fe- 
^undiun  conditionem  indiuidurJem. 

l     t  Ad 


laftatui»- 
noctntiav' 
nut  habuijfet 
flu4  grati* 


3- 

Refetuti» 


Soluuntnr 


Libril.    DiftinaioXVII. 


Adffeun- 
ium. 

lormi.  f"nt 
j»  ut  ttitmer:, 

txfonitur. 

4- 

A^i  tert'"tm. 
Snrtomitu 
dfererttt* 
f»rm»rupt  e^ 
fi,rr/t»lu. 

Ad  qumum 


Ai  quin- 

tum. 

piifliciter  »• 
lijuodperti- 
tutitd^ecii. 


\oo 

Ad  Porphyrium  patct  peri<icm,  fi  enitn  vni- 
tati  in  tetnario  adueniat  aliquid  matcrialcquofl 
non  eft  vnitas.quantumcumque  iilud  intcndere- 
tut  non  rcfuitarct  qiiatcrnarius. 

Ad  dccimum  N^ctaphyficjs ,  dicp,  quod  non 
omjiis  diffetentia  fQcmarutn  cft  diffcrentia  for- 
malis  ,  &  P^ilofijphus  intelligtt-ibi  ^  quod  fi 
fit  formalis  ,  variat  fpeciem ,  fed  lion  opor- 
tet  qu6d  omnis  dificrentia  formarum  fir  for- 
roalis. 

Ad  Authorcm  fex  Prjndpiorum ,  concedo 
quod  forma  eft  fimplcx  ,  fiput  ipfc  probat  eain 
clFe  fimplicem ,  puta  vtoppofitara  magnitudini 
molis :  dicit  ctiira  ,  aduenicns  alicui ,  non  facit 
m  agis. 

Ad  aliud  dico.quod  pertinere  ad  fpecicm,  cft 
duplicitcr,vel  ficut  pattes  cfsetialcs,ficut  animal, 
&  rationalc  rcfpedu  hominis  •,  vel  iicut  pattcs 
fubieftiua,  vt  Soctatcs,  &  Plato.  Primo  modo 
dico  quod  ifta  re^itas  aduenicns  non  pertinec 
ficut  pars  eilcntialis,  &  tunc  non  fequitur;  igitur 
non  eft  in  fpecicrfccundo  modo  pertinet  ad  fpe- 
ciera  ,  quia  eft  contentura  in  fpecie  ,  ficut  pars 
fubiciliua  :  &  tunc  non  fequitur  ,  igitur  prima 
lealitas  non  eft  in  fpecic. 

QV  iE  S  T I  O     V. 

Vtmm  charitas  attgeatur  per  extraifioaem 
tartis  iffius  de  fotentia  ad 
a^um  ? 

Vide  cttMts  tf.frtcedintl.Heatic.cfuodl.  5  .q,  i «.  iEgiJ.  t. 
4e genirt*t.q.ii.C3fteo\.hic q.t.CA\etiti.  i.t.q.^%.^r.t. 
Doftor</«  }rimofriHcip.citp.i. 

V  6  D  fic  videtnr,  quoniam  vbicunique 
eft  mutatio ,  eft  cxtradtio  potcntix  ad 
adumjicd  cutncharitas  augeatur.opor- 
tct  ibi  ponere  m^tationem  ;  igitur  &  extradio- 
nem  potenti*  ad  a61tum;  fed  tion  cft  extraftio  de 
potentia  ad  aftum ,  nifi  acftus  cducacur  :  etr 
go  cducitur  charitas ,  fed  tota  charitas  non  cx- 
trahitur  dc  potcntia  :  igitur  fccundiim  par- 
icm. 

Icem  ,  charitas  intenditur  ;  ergo  mutafunigi- 
tur  ,  vt  prius ,  extrahitur  de  potentia  ad  adum, 
Confequcntia  probatur,  quia  intendi  includit 
imnari. 

Itcii»,  fi  chatitas  augcatur;  igituc  cft  ibi  gene- 
ratio  alicuius  tqtius  :  quia  omnem  mutatip- 
nem  concomitatur  generatip  aliquarfcd  om- 
nis  generatio  eft  coitipofiti :  igitur  iri  illa  aug- 
mentatipnc  charitatis  genct^tur  aliquod  com- 
pofitum ;  non  compofitum  cx  anima  &  charita- 
tc,  quia  tunc  charitas  noncrearfitur,quia  creatio 
non  rcquirit  aliquod  fubie^um:  igitur  genpra- 
fat  compofitum  ex  pattc  prsexiftehte.&alia  fu- 
perueniente,  &:per  confequcns  illa  extrahitur  de 
'potentia  ad  ^dum :  igitur,&G. 

Contr^,fi  charitas  augcatur  pet  extr a^kionem 

^'ilLkm'  '^^  pot«""3  ^^  a<aum,aut  igitur  de  potentia  fub- 

/«  tHum.    ^^^.  ^  ^^^  chatitatis  prarexiftentis.  Non  primo 

modo ,  quia  tonc  efrct  forraa  naf uraliter  cdudla, 

&  ica  forma  naturalis,  Nec  fecuhdo  raodo,  quia 


$^rm»tiMU. 


fteundum. 


Tmium. 


funt  formz  vnius  irationis;crgo  vna  non  cft  prin- 
cipium  matcrialc.reipcflu  altcriiis ,  de  quo  edu- 
catur. 

Confirmatur ,  quia  (ecundum  Boctium.i.  de  Ctnflrmiuu, 
Trin.  cai^.^.formafimpUxfubieiltim  effe  non  p«- 
tefi. 

^  C  H  O  L  I  V  M. 

^Qudflionem  hanc  aliqui  tranfiulerHnt  epc  hoc 
I9C0  ad  fcriptum'0 xonienfe  ;  vti  conftat  exvetu- 
flu  codicibfu  AfSS.  prafertim  VaticanOy& propte- 
rea  Scoti  interpretes  dimiferunt  abftjue  commen- 
tario.In  ea  autem  refertDoiior  fintemiam  Henrt- 
ci,  qut  tria  continet,primum  ,  in  augjtftnto  fnrma 
infufa  ,  id  ex  cuim  potentiafit ,  defumendur»  efft 
ex  parte  ipfituformA ,  non  ex  partefubie^ifecun- 
dum  ,per  hanc  augmentationem  ,  nihil  reale  addi 
formtprxexiftenti,fedfitff^cacior  ad  operandum: 
tertium  ,  augmentum  fieri  per  extratlionempar- 
tium  virtualtum  exiflentium  infitbftantia  habitut 
in  afium.  H*c  videtur  Scoto  inintelligibilis.  Pri- 
mo,  tjuia  ex  primo  ,  &  tertio  coniuntiis  ,  habetur 
expreffe  oppofitum  fecundi.  Secundo,  quia  fi  habi- 
tut  infufus  fit  afolo  Deo ,  ergo  ab  eodem  augetur 
non  fccundum  effe  in  fubieSio  tantum ,  nec  quia 
pars  pratxiftens  corrumpitur ,  nec  propter  maio- 
rem  radicationem  infubieiio  ,  fA;  ^.  j.  <y*  4.  Ergtt 
per  appofitionem  nouarum  partium  :fi  illaergo 
fxtratto  Henrici  erft  vera  ,  talts  appofitio  ,  velut 
irrationabilii  eft  omittenda. 


%f 


OPinio  Gand.dicit  tria.  Primum  qq^d  pof- 

fibilitas  ad  augmcntationcm  in  forma  in-  ^^.  .  ^ 

r  f  /V--J  ri.-A-/'  OptntiGan- 

fuia  non  cft  accipicnda  ex  parte  uibiecti ,  uuc  ^^uenfis  con.^ 

raatcriz,cum  non  fit  cduda  de  potentia  materi^:  tintt  tria. 
fcd  cft  accipieda  ex  parre  ipfius  formae  in  (c,quia 
in  fua  cfTentia  habet  pattc$,qga  cum  eft  fub  mi- 
nori  quantitatc  ,  eft  in  poccntia  vt  cducatur  ad 
adlum,  5c  fiat  maior.  Secundum  di(ftum,hocnop 
cft  pcc  alicuius  ciufdcm  natutK  appofitionem, 
quia  appoficio  in  formis  non  eft  per  partium 
appofitionem  in  fubftantia,vel  in  cnentiaeacum, 
fed  in  virtute ,  per  quam  potcft  augmentatura 
cfficacius  in  propriara  operationera  ,  quod  non 
fierct  fi  fimile  apponeretur  fimili ,  quia  repidum 
apppficum  squaliter  tepido  in  zquali  gradu,non 
facir  magis  calidum.  Tertium  diftum,  fit  igituc 
augmentatio  extra£bione  in  &Stam  partium  vir- 
tualium  in  fiibftautia  habitus,  quarum  quaelibet 
cduda  non  folum  in  fubftanria  ponit  augmen- 
^um,  {ed  ctiam  in  virtute,  quia  fubftantia  &  vir- 
tus  in  forma  idem  funt. 

Contra  iftam  opinionem  videtur  qudd  con- 
tradicat  fibi :  nam  coniungendo  tcrtium  ptimo, 
(equituC  opppfitum  fecundi,  qu6d  fiat  augraen- 
tatio  in  charitatc  per  extradlioncm  partiura  vir- 
tualiura.  Aut  igitur  per  iftam  extradionera  ha- 
betiir  aliqvia  cntitas  noua,aut  non  ?  fi  non,igitur 
ilia  cxtraAio  nulla  adkio  erit,^  ficnon  augmcn- 
tabitur  chatitas,  quia  pet  nullam  adlionem  diui- 
nara.  Si  autcra  eft  aliqua  realitas,  ad  quara  ter- 
minatut  ifta  cxtradHo ,  8c  non  cft  pcaccis^  cea- 
litas  pcioc  ,  quia  conccdit  latitudinem  in  cf- 
fentia  fbcma  ,  nec  pcioc  rcalita$  coccumpi- 
turfecundiim  fic  opinantcm  :  igitur  termina- 
tur  ad  realitatcm  aliam  k  pcipci  :  cum  ecgo 
faciat   vnum  cufn  pciori   ,  opoitet    ponerc 

augmcn 


5- 

ImpieffiAtut 
frimo. 


Quxaio  V. 


tfcundo. 


A  riftot- 
HabkusMug' 
mentMMr  k 
quo  gentr»- 
tur. 


tit!^np$, 
Imfugnatur, 


4- 

Rifoiufio 


Ad  frimtm 
r»tion*m. 


SMhtiSum 
tranfit  defo. 
tintia  ad  4- 
5«»»  reffi- 
Suform^in- 
/«/4. 


Adficundn. 


T- 

jRabiiustum 
irumditurno 
mugetmfro- 
frii. 


aiigmcntationem  fieri  pcr  appontionem  vnius 
tealitncis  ad  aliam  :  igitur  ponere  augmenca- 
tionem  ficri  per  talem  exiradionem  ,  cft  poncre 
eam  ficri  per  appofitionem. 

Item ,  vidctur  quod  lic  opinans  minus  ratio- 
nabiliter  dicic,  quam  poncntcs  angmcntatio- 
nem  fieri  per  appoiitionem ,  quia  ab'  codcm 
habitus  augmentatur  ,  a  quo  gencratur  ,  ex  i. 
Ethicorum  cap.i.  genetatur  autem  babitus  cha- 
ritatis  a  Dco  ;  crgo  augmentatur  ab  jpfb.  Hoc 
autcra  non  eft  recundum  ejji  in  fubtc^to  ielum, 
ncc  quia  prior  corrumpicur  fccundum  fic  opi- 
nancem  ;  igicur  cft  quia  apponit  aliam  realica- 
tem.  Vndc  cum  ifta  augraencatio  fiac  non  pcr 
cxcradlioncm  a  fubiedo  ,  fed  per  agens  fur 
pernacurale  aliquid  creando  ,  .lequicur  quod 
magis  proprie  dicitqr  ifta  augmentatio  iicri 
per  appofitionen^ ,  quara  per  cxcradionem. 

Refpondentjifti  quod  hsc  extradio  cft  vir- 
tualis,  &  non  partis  accidentalis. 

Contra ,  neceftario  eft  ibi  ahqua  aAio  rcali* 
&pafIio ,  quae  terminatur  ad  aHquid ,  &non  ad 
aiiquid  pr.xexiftens  ,  quia  tunc  idem  accipcrct 
bis  ejfe :  ergo  ad  aliquam  realitatem  nouam  :  & 
fic  appofitio ,  &C  compofitio ,  cum  fint  eiufclem 
rationiSjCrgo  nulla  differentia  eft,  nifi  quod  prjr 
ma  opinio  dicit  ahquid  apponi ,  &  ifta  dicit  ali- 
quid  excrabi- 

Dico  ergo  qu6d  non  eft  ibi  excra^io ,  nec 
iftum  modum  concipio ,  qUia  talis  prodixAip 
non  cllet  produdlio ,  (cd  dico  quod  cft  ibi  noua 
realitas  addita  pra:exifte'nti  ,  ficut  pactcs  ,  v^l 
gradus,  non  qaiditaciui,  fed  indiuidualcs  & 
exiftencia;. 

Ad  priraam  rationem  dico ,  qu6d  non  fcqui-r 
tur,rubie6bum  exicde  potenciaad  a6him  ;  igicur 
forma  educitur;  quiafiue  forma  cducatur  fiue 
infiindatur,  femper  vniformiter  cxit  de  potencia 
in  a(aum,&  inilla  confcqucncia  eft  fallaciaCon- 
fequentis ;  quia  non  omnismutatio  fubicdi  cft 
per  adioncm  naturalcm  educcntcm  fbrmam, 
imofubicdum  vniformitcr  mutatur  k  priuacio- 
ne  forms  adformam ,  licet  forma  infunderetur. 
Per  hocpatet  ad  argumentum,  quod  fi  fiacargu- 
mencum  fub  hac  forma  ,•  In  omni  mutatione 
fubiedum  ,  quod  mucicur  ,  exic  depoccncia  ad 
a(f);um  ;  fed  fi  fubie(flum  exic  de  potentia  ad 
zGtam  ,  forma  excrahicup  de  pocencia  in  aftum  ; 
igicur  charicas  cxcrahicur.  Pacet  rcfponfio  per 
dida. 

Ad  fccuqdum  dicendum  qubd  non  fequicur, 
charicas  incendicur ;  crgo  charicas  mutatur ;  ficut 
non  fequicur,  quancicas  molisaugecurjcrgo  mu- 
tatur  ,  vcl  mouetur.  Nam  folum  fubiccSlum  di- 
citur  proprie  moueri ,  non  forma.  Nam  mcta- 
phorice  &  improprie  intendi  fiue  augcri  attri- 
buitur  forma.  Non  enim  propric  quancicas 
augecur ,  fcd  fubftantia  quanta  augetur,  Vnde 
quantitas  eft ,  fecundum  quam  aliquid  auge- 
tur  :  habens  eniin  formam  fecundum  eam  mu- 
tatur. 

Charitatem  igirur  intendi  non  eft  aliud.quam 
fubie(flum,  vt  aoimam ,  fecundijm  formam  cha- 
ritatis  intendi ,  fed  tamen  charicas  proprie  non 
intendicur.  Vnde  dicic  Auguftinus  trati.  9.  in 
epifl.  Joamfis  ,  &  habccur  in  Ucera  ,  quod  Cha- 
rttat  ntn  crefcit,  fid  homo  habens  chantatem  cref- 
£it.  Nomen  camen  mutationu  diucrfimode  accri- 
buicurdiuerfis  ,  aliquando  vni,  vc  ccrmino,  fi- 
cuc  cum  dicicurcompofituro  geneiatijahquando 
Scof,  Ofer,  Tom.  y 


lOI 

ahcui ,  vt  fiibieAo ,  cum  dicitur  maceriam  ge- 
nerari :  Sic  in  prop<>fico,  aliquando  mutare,  fiuc 
intendi ,  aut  augeri  attribuitur  formz  fccundiam 
quam  eft  mutatio ,  &  fic  propric  dicieur  chari- 
tatem  intendi,auc  augeri. 

Adtertium  ,  conccdoqa^d  compoficum  ibi 
prim6  generatur,  vt  anima  chara,  quod  compo- 
fifum  inciudit  fubie(5lum  &  terminum.  Etquan- 
do  dicitur  quia  tunc  non  efTet  crcatio  charitatis ; 
dicendum  qubd  in  eodcm  inftanti  tcmporis  ,  in 
quo  eft  creatio  gratiac ,  eft  infufio  gratiac,  in  aHo 
lamen,  &  alioinftanti  naturcquia  priusnatura 
gratia,  vel  chaticas  creacur,  quam  animx  infun- 
dacur ,  hccc  cocum  fic  in  eodem  inftami  teropo- 
ris.  Vnde  duplcx  eft  ibimucatio.  Vna  a  nqneffe 
charicacis ,  vel  graciae  ad  efe  gracis ,  &  hxc  cft 
vera  mucatio ,  quae  eft  crcatio ,  &  non  cft  mu- 
tatio  proprie  difla ,  quia  nihil  pratfupponir,  nec 
nacuram  ,  nec  fubie^tiim  cius  fufccptiuum. 
Alia  eft  mucacio  a  fubiedo  non  charo  ad  effe 
charttm  ,  &  ifta  mutatio  non  eft  fimphcitct 
crc^tio  ,  quia  przfupponit  fufceptiuum,  &  idco 
harc  mutatio  fecundum  (juid  poteft  dici  gcnera- 
tjo,  &  cocgii)  cpmpoficura  facimdiira  qutd  gcne- 
racur  talc ,  &  non  fimpliciter ,  quia  fubftan- 
tia  ,  quaeeft  tcrminus  gcnerationis  ,  prafuit, 
vel  prjefupponitur  in  infufionc  gratia:  &ge- 
neratur  fccupdum  effe  gratum  ,  &  accidcn- 
lale, 


Ad  ttriimr/fm 


In  eodem  in- 
ftmnti  reali 
gratia  crea- 
titr  ^  inftin- 
ditttrfed  i» 
diuerjis  na- 
tarminftan- 
tihtt. 


QYJESriO     VI 

Vtrumcharitoi  angeatur  per  additioncm  ^ra~ 

dtdi  in  ejfentia  charitatu  ad  gradum 

frxextjlentem  ? 

Vide  DoAores  cicacos  quasftioDe  antccedcnti  &  q.4. 

V  6  D  non,quia  gradus  non  eft  aliud 
ab  cflcntia ;  igitur  Ci  rautatur  fccun- 
diam  gradum,  mutatu.r  fecundum  cf^ 
fcntiam,  &  per  confcquens  cffentia 
non  manet. 

Itcm ,  cjttarto  FhjificerHm,capitcde  Vacuo.iz,- 
rcfa(flio  fit  per  hoc  ,  qu6d  fuppofitum  eft  in  po- 
tentiaad  vtrumque  contrariorum,&  n6  pcrhoc, 
quod  aduenit  aliquid  nouum:igitur  a  multo  fpr- 
tiori,  fic  crit  in  augmencacionc  vircuaH. 

Iccra  ,  fimileinforma  appofitura  fimiU  non 
augct,  ficut  patct  dc  tcpido :  igicur  nnnquara  au- 
getur  charicas,  nifi  in  duplum. 

Icem,idcm  non  addicurfibi.  Quxro  ergo  quac 
diftin^aio  eftinccr  primum  gradum  &  fecundum? 
Non  fpecifica,cercum  cft:non  numcrahs.quia  il- 
la  cft  a  fubic(5lo  »  ejuinto  Metaph.  tex.comm.ii. 
quia  alia  maccria,&c. 

Oppoficum.  Auguflinus  lib.  ij.de  Trinitate, 
cap.  16.  3«  dabatur  Spirttus  faniita  :  ergo  bis 
charitas ,  &  non  receffit  prior:crgo,&c. 

Itera,  homiha  14.  Promittitur,  vt  plenius  ba- 
beatur. 

Item,  Ecclefiaoratgratiaminfundi,&  non  in 
vanum,  fupponendum  eft,  quod  Ecclefia  non  fit 
fine  charicacc  ;  crgo  additur  gradus  gradui. 


I. 

Arg.frimum 
ntgatiHMtru 


Ariftor. 
Secuadun. 


Tertiuat, 

§lmmrtum. 

Atiftot. 

Arg.ffimum 
mffirmmtiui, 
Auguft. 

Secundum,^ 
Ttnitm. 


I     } 


SCHO 


101      Libri  I.    Diftindio  X  V II. 


1. 

KefaiutU 


5- 

J>u«  duhi» 
etrc»  Mugmi- 
tum  ehttrit»- 

tfS 

Kifolutia 

primi  dubij. 

Atiftot. 


Auguft. 

Torm»/p*- 
cifie»perfi- 
'Sitr  in  plit- 
tibtu. 


^Homodo 
gr»ius  etju». 
:Ut  nugeant  i 


4- 

fHudmod» 

tX  duobui  tr 

'qM»libusfit 
vnum. 
Antlot. 
jlliorum  re- 
Jpenpo, 

Jf.eiy.itur^ 


SCH  OLI  VM. 

Char^Mtttn  augtri  ptr  additionem  pttforunf 
fradnum  ad  prttxtfientem  refoltdt ,  tjuia  non  cor- 
rumpinur  jlfdtxiftent  ex  <].  j.  nec  pritejciftens  eft 
ttta  charttat  auita  ex  tf.  4.  nec  fit  aullio  per  ex- 
tra£iion4m  ex  (^ .  J .  ergo  per  gradw  additoi.  Se- 
tundo  augmentatio  eft  a£Ho  realis  noua  ;  ergo  (y 
(ic  eitttterminM.  Mouet  duodubia.  Vnum  ,  an 
gradm  tefualuttejuali  augeatur:alterifm,  quomodo 
ex  hitfttvnum  ?  Adpnmum,  ajfirmat,&  variii 
exempltt  confirfnat.  /idjecundum,ad'vnum vni- 
geneifiitt,nonrequiriatlum  ,&potentiam  ,  fed 
parteivnigeneas. 

DIco  ad  quzdionem  y  qu6d  angmentatur 
charitas  pet  ad^itionem  gradus ,  vel  partis 
in  e(feiiria  ad  partem  praiexiftfritem,  quia  (i  au- 
getur,&  non  corrumpitur  praexiftens^vt  proba- 
rum  eft  quacftione  tertia,  iiequc  prxexiftens  eft 
tota  realitas  vt  probatum  eft  m  quarta;  neque 
aduenit  realitas  perextradioncm  ,  vt  probatum 
cftin  quinta  v  ergo  per  oppolitionem  gradus  ad 
gradum  in  eftentia. 

Item ,  oportet  quod  Deut  agat  reaTiter  in  in- 
funonecharitati$,adquid  ergp  terminatur  ?  non 
ad  pra:cedens  :  crgo  ad  gradum :  (ed  primus 
gradus  manet ;  ergo  additur  gradus  gradui. 

Sed  duo  dubia  occurrunt.  Primum  eft,  quo- 
modo  poteft  gradus  ^qualis  augmcntare  ficut 
tepidum*addiium  tepido?  Secund6,quomodo  ex 
his  potcft  fieri  vpum  ? 

De  primo  ^h\\o(o^)n\is,%. Phyficornm  textu  80. 
vultqiiod  oninis  potentia  in  niagnitudine ,  ma- 
ior  eftin  maiori,  &  maiorcm  cfticaciam  habct ; 
igitur  Hmilis  ratio  eft  quantum  ad  duo  agentia 
contigua:  quiaduo  ignes  zqualis  virtutis ,.  in- 
tcnniis&  citius  agnni  incorabuftibile ,  quam 
vnus  igriis  per  fc:ergo  G  virtus  vnius  ignis,poftct 
eflc  in  alio  ignc  fubftradla  materia,  intenfior  eC- 
Tet,  &  cflScficior »  qukm  fit  nuncjn  vno  ignc 
pcr  fe. 

Itcrii,  Augufiinui  ltb.de  Triait .cap . 1 2.  Omriis 
forma  fpccifica  perfeftior  eft  in  diuerfis  indiui- 
duls  ,  quam  in  vno ,  &  idc6  in  diuiriis  non  eft 
difTcrenti^  fpccifica  ,  quia  non  cft  perfeftior  in 
tribus  perfoms ,  qu^m  in  vna  ;  ita  qu6d  C\  for- 
ma  vnius  indiuidui  eftct  in  alio  indiuiduo  prx- 
tcr  matcriam  fiiam,  it^diuiduum  efTct  petfcdius, 
quam  nuric  eft. 

f  xempla  ad  hoc  funt  duo.  Primum  eft  de 
duobus  lumiriibus:  medium  eft  riiagis  illumina- 
tumperdiio  lumina  xqualia  ,  qu^m  pcr  vnum 
per  fe.  Secundum  cft  de  pondcrofirate  ,  quia  fi 
duorura  ponderofitas  eilct  in  vmo,  intcnfior 
eirct,  quam  fi  alteraeorurn  eflct  per  fc.  Pa- 
tet  igitur  qu^d  gradus  fecundus  charitatis 
poteft  intendere  charitatem  ,  licct  (ic  «qualis. 
vel  rainor  priorc. 

Pe  fecundo  dubio  »  ex  duobus  non  fit  vnum, 
nifi  vnum  fit  porentia  ,  alterum  a«9:us  7.  Meta- 
phyf.  tex.  commento  49.  ctiam  illi  gradus  funt 
duo  diftindla:ergp  cx  hi$  non  fit  vnum. 

Dicitur  quod  prior  eft  imperfcAior  ,  &  ideo 
eft  in  potentia  refpeftq  pofterioris ,  pofterior 
enimeft  complementum, 

Contra,  gradus  &  gradus  non  funt  acciden- 
tia  forma; ;  quia  non  dicitur  gradus  ,  nifi  natUT 
ra  fccundum  qu6d  adhuc  fecundum  alium  gra- 


durii  inefti  ,Oportet  crgo  aliquid  aAionem 
tcrminarc  creaniis,  cum  augctur  charitas :  qaoJ, 
terminans  fi  eflet  in  alio  fuppofito ,  elTct  chari- 
tas  dimjnuta  ,  &  cum  aliaconfirmat  charitatem 
intcnfam ,  &  non  oportet  quod  illud ,  quod  ad- 
Hcnit ,  iempcr  fitperfeftius,  velaequaJe  :  quia  fic 
fjeinper  augmcntarctur  iii  duplum  ;  igitur  non 
eft  adus  refpedu  gtadus  prioris,  neic.etiain  com- 
plemestum. 

Ideo  dico ,  quod  ficut  in  quantis  quantitatc 
inolis,  tota  quantitas  de  fe  eft  vna,  &  tamen  ha- 
bct  partcs  eiufdem  rationis ;  fic  partes  quantita- 
tis  virtutis  de  fe  funt  vns,  &  conftituitur  totum 
vnigeneum ,  non  quia  vna  eft  adus ,  &  alia  po- 
tentia  ;  (ed  quia  fub  alia  parte  quantitatis  ,  eft 
alia  pars  fubftatitiar.  Aliter  enim  quzlibct  pars 
fubftantialis  f^que  eflet  jji  quahbct.  parte  tota, 
ficut  cftintclleiaiua  ,  &  inatffia  fimiliter.  Se4 
fubftantia  prius  habctV^  naturaliter  fua  quan- 
titatc  reccpta  :  ergo  pracmittitur  fufceptiuura 
vnum  virruale  ante  quantitatem  ,  &  habcr  -Jc 
fe  vnitatem  partium  vnigencitatis ,  &  hoc  vni- 
ucrfaliter  in  omnibus  vnigeneis ,  quia  quaEijbet 
vnigeneitas  nata  eft  efTc  in  vno  indiuiduo,qaan- 
tum  cft  de  fe  ,  $c  omnia  indiuidua  vnigcnea  de 
fe  nata  funt  efle  vnum  indiuiduuip. 

Ad  rationem  dico,qu6d  non  potcft  fierj  com- 
pofitum  ex  partibus  clfentialibus,  ficut  loqaitur 
Philofophus  ,  nifi  alterum  iit  a£lu$ ,  &  alterum 
potentia  :  fed  quod  fiat  vnum  vnigeneum  ex 
duobus  eiufdcm  rationis ,  lic^t  neutrum  fit  po- 
tcntia  rifpcftu  altcrius',  non  cft  inconucriiens ; 
quia  ifta  vnitas  vnigcn^itatis  eft  prior  quam 
compofitio  cx  materia&  forma  ,  quia  fada  fc- 
foJutione  compofiti  in  matcriam ,  &  forroam, 
vtrumquc  cxtremum  habcnt  hanc  compofitio- 
nem  ,  fcilicet  vnigeneitatis  ;  quia  tam  materia 
quam  forma  habet  partes  ciufciem  rationis  ex  fe 
formaliter. 

Ad  rationem  in  oppofitum  ,  ciam  dicitur, 
gradus  eft  eflcntia.  Dico  quod  effentia  poteft 
accipi  pro  quiditate ;  fed  fic  nullus  gradus  indi- 
uifibiliseft  rn  efTcnria ,  nifi  accipicndo  in  ,  pro 
fuh.  Sumpta  porr6  efrentia  in  indiuiduo,  non 
eft  aliud  a  natura  fpecifica  in  ifto  ,  &  fic  in  ef^ 
fenria  augetur.  Et  non  fequitur  quod  mutatur 
in  efTentia  ablblute  ;  fed  folum  fecundum  quid, 
aut  (ccundum  eftcritiam  vel  in  gradibus  fit  mu- 
tatio  ,  &  tamen  raanet  quod  prarfuit. 

^d  aliud  dc  vacuo  ,  dico  qu6d  quando  fic 
magis  calidum  dc  minus  calido  ,  nulla  pars 
fit  tunc  calida  ,  qux  prius  non  fuic  calida: 
(cd  dc  minus  calido  fit  magis  ;  &  fic  fic  ap- 
pofitio  gradus  ad  gradum  cum  augetur  cha- 
ritas ,  non  enim  eilet  alia  charitas  audta  ,  fi 
aduenirec  alia  anima  c^m  alia  charitate , 
quia  necadueniens,  nec  praecedens.  £t  quod 
plus  eft,  Philofophus  fupra  cicatus  concedit 
qu6d  magnum  &  paruum ,  quae  conf?quun- 
lur  rarefadionem  ,  &  condenfiitionem  ,  funt 
ibi  abfque  hoc  quod  alia  matcria  adueniat , 
vel  etiam  corrumpatur  :  crgo  omncs  partes 
fubiedtz  funt  manentcs  eacdem ;  non  tamen  per 
quantitatcm,  fed  cum  maiori  quantitate  &  mi- 
nori ;  igitur  mult6  fortius  ira  erit ,  quando  rion 
cft  qnantitas  molis,  fcd  virtutis. 

Ad  aliud  dico ,  qu6(|  huiufmodi  formae  inten- 
duntur  per  aeqnale  adueniens,  &  per  minus.ficut 
patet  de  tepido  abfquc  fuamatcria,&  cilct  in  eo- 
dcm  formalircr.  Similitcr  dc  minimr.  caliditato» 

qns 


Kefeluii»  fe-r 
cundi  duHj. 


Omni»  vni^ 
genea  n»ta 
funtfaeere 
•vnum  indi- 
uiduum. 
Adrationem 
in  centrariu. 
Ad  cempeft- 
tum  vnige- 
neitatit  nen 
rtquiritur 
ȣius(^fe, 
ttntia. 


Ad  »rgu- 

mentum 

princifalf. 


Ad  fecun- 
dum. 

Magnum  ^ 
paruam  qua 
cenfequun- 
tur  raref»- 
Hionem  ^ 
denfatitiuem 
nen  ferdunt 
neque  acqui- 
runt  m»te- 
ri»m. 
Atiftoc. 


7- 

Ad  terttum. 


Quxftio  VII 


103 


AiqMMrtum 


Pattes  tjut 
fey  fe  fiuHt 
'vnum  dlrfer 
fe  difimguii- 
tur. 


I. 

Arg.\.ffmn' 
f»UfiTma- 
tiuim 
Stntndnm. 


Aupift. 


2,. 

u»rtum. 


Augnft. 
Ar^umen- 
tnm  nexMti- 


OfttuoAnti' 
fi.d. 


TrobMttrfri' 

n%b. 

Augoft. 


qu«  poteft  extre  per  fe  ,  adhuc  C\  tninor  adue- 
niret ,  po(fet  augeri ,  quia  non  eft  dare  in  exi- 
ftentcm, 

Ad  aliud  dico ,  quod  gtadus  oppoficus  non 
diftinguitur  (pecie,  &  (i  capiatur  in  illo  priori,in 
quo  creatur,non  eft  alius  ab  illo,qui  eft  in  fccun- 
do  inftanti  naturae,in  quoinfunditur,&  Ht  vnum 
ex  illo.&ex  praccxiftente.  Dico  itaqucquod  non 
eft  alia  diffictiltas  ,  ni/i  quomodo  duac  xquc  di- 
uerfx  adinuicem  coniundbe  ftciunt  vnum  fup- 
pofitum.  Idco  dico  qu6d  non  eft  per  hoc ,  quia 
vna  eft  in  A€t\x  ,  &  alia  in  potcntia  ;  fed  ucut 
partes  homogeneae  quando  coniunguntur  ficut 
prius  (eiplls  erant  diftindtae  ,  nunc  fcipfis  fiint 
vnum;  non  cum  eodem,  quo  diftinguntur  funt 
vnum,  ficut  ponitur  dc  quantitate ,  qu6d  haec  fe- 
ipfa  f  ft  alia  ab  illa. 

CtViESTIO     VII. 

ytrunt  charitas  fofsit  dimi/iut? 

KntlCioiot.lib  i  fum.tr »S^.e»f  ^.D.Thom.i.i.y.i^. 
»rticul»  10  Hcaric.fM0^  5.^.1}. Ca^ttha&an.i.i^iy.f.y. 
Vega  lib.io.  inTriden.c.ix.  (^ /i^.i^.iic.^.  Viddtia/» 
reUil.  deaugmen.  chiuitittis.  f.x.  Lorca  t.i.rf.i^yrd}.}. 
dij^  10. 

V  6  D  fic  videtnr,  Prim6  m  generali  ar- 
gucndo.  Contraria  nata  funt  heri  circa 
idem ;  (ed  chariias  poieft  aiigcri  j  crgo 
&  diminui. 

Iicm  ,  (ccundo  arguitur  fpecialiier  quod  po(^ 
fit  diminui  pcr  peccatum  veniale  ,  quia  omne 
raahim  inquantum  malum  aliquid  adimit  de  ho- 
no  (ecundum  Auguftinum  in inehirid.e,ti,  ergo 
cum  peccatum  veniale  fit  malum,aliquid  adimit, 
fed  nihil  poteft  poni  in  anima  contrarium  fibi 
quod  perlpeccatum  pofllt  adimi ,  nifi  charitas, 
igitur,&c. 

Tettio  fic :  maius  Sc  minus  videntur  elle  in 
eodem  genere  fecunduin  virtutem  ,  vt  fi  vnum 
pofsit  corrumpere ,  &  rcliquum  diminuere :  fed 
peccatum  tnortale  &  veniale  fic  videntur  (c  ha- 
pcre,  vt  maius  &  minus  in  generc  ;  igiturctim 
per  peccatum  mortale  charitascortumpatut,  fe- 
quitur  quod  per  peccatum  veniale  diminuatur. 

Quart6,qu6d  per  peccatum  monale  chariias 
diminuatur ;  quia  in  diligendo  Ocum  vitra  crea- 
turam  quaipcutiique  augetut  charitas  ,  in  dili* 
gcndoaqtcm  Dcum  minusquamcreaturam,cor- 
rumpitar  chahtas ;  crgo  in  diUgendo  Deum  x- 
qualiter  cum  creatura  non  corrumpiturcharitas, 
nec  augetur  ,  ide6  diminuitur  :  fcd  fic  diligere 
Deum  eft  peccatum  mortale :  igitur,&c. 

Contrk,Auguftinus  Sj.qq.q.ii.  probat  quod 
Deus  non  eftcau(adcficicndi,quia  non  cftcaula 
rriali :  nec  non  eftendi ;  (ed  malum  eft  deficere, 
&  ad  »on  ejft  tendcrc  :  ipjtur  cum  charitatem 
diminui,  fit  ipfam  deficerc,  charitas  non  potetic 
a  Dco  diminui :  igitur,  &c. 

Hic  opinati  funt  aliqui  ,  qu6d  chatitas  dimi- 
ntutur  per  peccatum  vcniale.  Quod  probacur 
primo  Oc ;  profct^us  chatitatis  eft  diminutio  cu- 
piditatis,  loquendo  de  cupiditatc  veniali :  igitur 
c  conucf (6  ptofedus  ,  fiuc  augmentatio  cupidi- 
tatis  erit  diminucio  charitatis.  Anteccdcns  pro- 
batur  pcr  Auguftinum  S^.qq.q.jfi.CWJMf//  ve- 


nenum  efi  fpes  adipifcendorum,«ut  recipiendorum 
temporalium  ,  &  nHtrimentum  eiut  eji  diminuti* 
cupiditatu.  Confequcntia  ptobatur ,  quia  coh- 
traria  intenfa  nata  funt  (c  inuicera  rcmittere:igi- 
tur  fi  charitas  intcnia  remittit  cupiditatem  ,  i 
contra  cupiditas  inten(a  remittet  charitatem. 

Itera  fecmid6  fic  :  Deus  acccptat  xqualicer  ac-  Settmdi. 
qualesin  charitate.Accipiunturetgo  duo  acqua- 
lcs  in  chaiitate,  &  pecccivnusvcnialiter,quafro 
tunc,  aut  zqualiter  diligcntur  a  Deo  ,  aut  non? 
fi  non,  igitur  non  funt  acqualcs  in  chatitatcrigi- 
tuf  charitas  diminuitur  per  peccatum  veniale.Si 
dicatur  q«6d  fic ,  Contra,  vnum  vult  punire, »- 
lium  non  :  Non  autem  diligit  acqualiter  iliutn, 
quem  vult  punire  cum  illo ,  quem  non  vult  pu- 
nire ;  igitur ,  &c. 

Itcm  tcrti6  ,  peccatum  veniale  iinpcdit  infu-  ^*»*»»» 
fionem  charitatis  ;  igitur  conleruationcm  cius. 
Vel  fi  nbn  impediat  confetuationcm  eius ,  liec 
irapedit  infufionem. 

Modus  autem  ponendi  corum  eft  ifte :  Dicunt        4. 
cnim  quod  cum  cupiditas  augmentatur  per  pec-  ^'*  exftiot. 
cata  vcnialia,generatuf  habitus  malus,&  in  tan..  '*'/'»'«'"'» 
tum  rcraittitur  chatitas ,  &  fi  tandcm  continuet  '^"''f""^ 
peccata  venialia  ,  generatut  habitus  malus  in 
iummo,  ita  qu6d  fi  eliciat  atflum  ,aut  erit  a^us 
charitatis ,  &  tunc  per  iftum  reraittetur  habitus 
vitiofusj  aut  fi  (ccundura  habitutn  iftum  vitio- 
fum  in  futnmo  eliciatur  adlus  ,  erit  peccatum 
mortaIe,&  tunc  corrurapicurchatitas.  J* 

Contra,  habens  illura  habitum  cupiditatis  tmfitgnMttr 
raalura  non  oportct  quod  eliciat  atftum  (ccan-  **^"'*"'' 
dijm  totam  inclinationcm  illius  habitus  ,  quia 
mnc  ille  habitus  non  eftet  in  poteftate  eius ;  igi- 
tur  potcft  clicefe  citta  inclinationem  illius  habi- 
tus  aliqucra  aftura  :  ille  autcra  adtus  erit  pccca- 
tura  vcniale ,  non  moftalc  :  tura ,  quia  non  e(l 
ncccftc  ipfum  peccare  raortalicer ,  ncc  agerc  (e- 
cundiim  charrcatem  ;  tura,quia  ille  adtus  non  eft 
(ecundum  totara  incliuationem  habitus  ;  igitur 
ficut  pritts,  fuit  pcccatum  vcnialc  fecundiim  ha- 
bitum  fibi  proportionatura  :  ita  &  mod6  (ecun- 
diim  inclinationcm  illiiis  habitus  fibi  proportio- 
natam ;  ille  igitur  a^us  non  corrumpit  charita- 
tem;aut  igitur  diminuit,aut  non  ?  fi  non,habctur 
propofitura ;  fi  fic,igicur  vlteriuspoteft  illacha- 
ritasdirainui. 

Practerca  ,  accipiatur  aliquis  habens  charita-  imfugnatiar 
tera  minim.im  ,&  peccct  vcnialiter ;  fi  charitas  f'"*"'^'' 
ciusdiininuitur,igituf  eft  minor  rainiftia:fi  non, 
habetur  propofitum. 

S  C  H  O  L  I  V  M. 

AJferit  nullatenui  diminui  per  peccatum  vt-. 
niale  charitatem  ,  nei]ue  per  aliam  quamcumtjuc 
caufam  habttum  hunc  pati  decrememitm  ,fed  vel 
totaliter  corrumpi ,  vel  permanere  tn  eo  gradut 
ijuo  infufui  ejl.  Feruorem  autem  charitatit  dupli- 
citer  tmminui  prtmo  pojitiue  per  aHui  haud  omni- 
no  conformes  charitati ,  &  prtter  inclinationem 
eiut ,  quigenerant  habitum  inclinantem  in  aBus 
quaft  comrarios  charitati ,  &  per  tjuem  volumas 
redditunninus  habitualis  ad  elictendutn  aiius  cha- 
ritatis.  Secundo  negattue  non  eltciendo  aStus  cha- 
ritatii  ;  ex  t[ua  onujjlone  oritur  quidam  tepor  vel 
torpor  in  antma. 

REfpondeo ,  quod  cura  quxritur  an  charicas  Reftiuth  el» 
poflit  diminui,potcft  quaeri  dc  potcutia,vcl  ruqmtftionis. 
I     4  cx 


104        Libril.   Diftinaio  XVII 


ChiritHf  de 
fe  potefl  di- 
minuL. 


»h,  per  cMsd 


Tetfjl  ercti- 
inrx  d:mi- 
tiuere  chari 
tai  m  deme- 
ritorie  de  po- 
terttia  abfo- 
Ittt»  iion  de 
erdinata^ 


An  ferutr 
fUxrrtMn 
diminuntur 
fer  ■vsnialia? 
OpintoAnti- 
fiod. 

Reiiiitnr. 

Chariitu  non 
(lufjt  ttltam 
formatrt  in 
»nim.t^ 


s. 

ioltiitc  Jubij. 
Trriio)  chi- 
■.•itiitis  dufU- 
tttcr  dimi- 
yaticur. 


CK  patte  charitatis  infc-.vcl  fecundum  clfe  eiiis  in 
fubicdo ,  vcl  in  comparationc  ad  fuam  caufam 
principalcm,fcilicct  Deum:vtl  ad  caiifani  deme- 
ritoriamjfi  primomodo,  fic  potcft  quantum  cfl 
ex  fc  diminui ,  ficut  &  quancitascxtenfiua  ,  ficut 
enim  vna  pars  quantitatis  poteft  ab  alia  auferri, 
&  ita  tota  qiiantitas  diminui ,  fic  per  potentiam 
diuinam  poteft  vnus  gradus  ab  alio  uuferci  in 
charitatc.Nam  quidquid  eft  diuifibilc  fecundum 
gradus  intcnfionis,potcft  vnus  gradusab  alioau- 
rerrijiSc  totailla  quancitas  diminui;  quantum  eft 
ex  partc  talis  formar.Similker  fecundo  modo  cft 
diminuibilis  quantiim  cft  cx  partc  fui ,  &  quia 
qiiscumquc  forma  eftdiuifibilis  in  fcpotcftda- 
rc  ejfe  fubicclo  diuifibilitcr,&  per  confcqucns  cft 
diuifibilis  fccundum  ejfe  eius  in  fubie^flo.  Si  au- 
rem  comparacur  ad  caufam  agentcm.fic  charitas 
pcr  nullumagens  crcatum*poteft  eflcftiuc  di- 
piinuijquia  quascumque  formae  dcnihiloprodu- 
cuntur,corum  corruptio  eft  vcrfio  in  nihil  ;  fed 
nuUa  virtus  creata  potcft  aliquid  annihilare,quia 
pracfupponic  aliquid,  quod  rclinquat  poft  adio- 
ncmjideo  nulla  virtuscrcaca  potcft  corrumpcrc 
aliquid  quod  de  nihilo  producicur,&  pcr  confe- 
qucns  ncc  diminucrc.  Solus  igitur  Dcus  poceft 
charitatem  corrumpcre  ,  non  pcr  aftioncm  ali- 
quam,  fcd  fubtrahcndo  influentiam  fuam. 

Si  autem  comparetur  ad  caufam  demerito- 
riam,vt  ad  pcccatiimidicitur  qu6d  quamuis  Dcus 
dc  pocpntia  fua  abfoluta  poftit  corrumperc  ,  auc 
diminiierc  charitatcm  proptcr  demcritum  pec- 
cati  vcnialis.ficut  ailua[is,non  tamen  de  poren- 
tia  fua  ordinata  ,  quia  ftatuic  pro  lege  hoc ,  pro 
minori  malo  nunquam  auferre  maius  bonum, 
quia  ficuc  ex  libcralitace  bonicatis  fuac  dac  maius 
boiiura  pro  minori  bono ,  quia  pra^miac  vltra 
condignum,ita  eciam  pro  maiori  malo  punic  mi- 
nori  malo.Vnde  &  punit  cicra  condignum.Nunc 
autem  omne  demericum  venialc  eft  minus  ma- 
lum,quam  charicas  fit  bona.  Et  idco  depocencia 
fua  ordinata  non  corrumpit,  ncc  diminuit  cha- 
ritacem  propcer  pcccat^mi  vcniale  ;  fed  propter 
demcricum  peccati  mortalistotaiitcrcorrunipic. 
Scd  hic  cft  dnbium  an  fcruor  charitatisdimi- 
nuacur  pcr  venialia?Etdicic  quidam  quod  rhari- 
tas  habet  fuum  feruorem  cfrcntialcm  ,  qui  non 
potcft  diminuj  per  vcnialiaificuc  nec  ipfa-chati- 
tas  i  fcd  tamen  quiacharicas  caufac  aliuni  fcruo- 
rem  in  ayima,  illum  fcruorem  fic  caufaium  po- 
left  peccacum  veniale  diminuere. 

Scd  hoc  nihil  eft.Nam  formac  pcrficientcs  fua 
fubieda  fub  efe  quicco  non  caufanc  alias  fonnas 
in  fubiedis  a  feipfisjficuc  albcdo  no  caufac  aliud 
effe  in  paricce,  fcd  fuum  ejfe  propriumcommuni- 
cac ,  &c  ideo  non  plus  caufit  charicas  in  anima, 
quam  albcdo  in  pariecc.nifi  adum  charicatis,  in 
qucin  inclinac,  fcd  no  aliam  formammanfiuam. 

Refpondco  igitur  ad  hoc,qu6d  fctuor  chari- 
ratis  dupliciter  potcft  diminui.  Vno  modo  pofi- 
tiijc  pcr  aiSlioncm  pofitiuam:alio  modo  priuati- 
nc,  fiuencgatiuc  pcr  amiflionem.  Primo  modo 
ficmam  ficntfhpra  didam  cft,  charitas  cft  pon- 
dus  voluntatis,  inciinans  ipfami  voluntas  tamen 
non  neceftjrio  fcquitur  inclinationem  cias,ficuc 
lapis  inclinationcm  grnuiiatis ,  &  idcO  potcft 
agetc  prater  inclinationcm  eius,&  contra  incli- 
nationem  eius,  agendo  autem  &  eligendo  aftus 
pratter  inclinationeni  poteft  libi  pcyhuiufmodi 
aftus  habitum  gencrarc  ,  qui  licct  non  fit  omni- 
i,o  cQi:uau  is  i.h.7rjc.it),nc.:  damnaiur  vt  inaliis. 


tanicn  inclinat  in  alios  adlusquimcharitatis ,  6i 
quafi  in  aflus  contrarios  adibus  charitatis:&  fic 
voluntasdifpofitaper  huiufmodi  habitumrcddi- 
turminus  habitualis  ad  eliciendum  a£lus  chari- 
tatis.  Sccundum  hoc  igitur  fcruor  charitatis  di- 
minuitiir,  quiahabilicas  voluntacis  per  habicum 
gcncracum  ex  pcccatis  venialibus. 

Alio  etiam  modo  diminuitur  feruor  charitatis 
negatiucjomittcndoclicereaduscharitatis.nam 
cx  adlibus  charitatis  elicitis  nata  eft  generari  in 
voliitate  quxdam  charitas  acquifita.fiuc  quidam 
habitus  amoris  :quod  probatur,  nam  a(iiuo& 
paftiuo  approximatis  fcquitur  aftio  &  cftetftus 
adionis ,  fcd  a£tus  eliciti  ex  charitate  non  funt 
minus  adliui  qu^m  fi  clicerentur  a  fola  volunta- 
te  fine  charitate:igitur  ficut  illi  a6tus  nati  eftcnr 
generarc  quendam  habicuin  ,  ita  ctiam  quando 
eliciuntur  mcdiantc  habitu  charitatis,ille  auteni 
habitus  difponit  voluntatem  vt  faciliter  &  dcle- 
(Sfcabiliteroperetur  ,  &  per  confcqucns  cum  ma- 
iore  feruorcqukm  fi  fola  charitate  infufa,&  iftc 
ctiam  fcruor  mancr  aliquando  in  volumate  cxi- 
ftenti  in  peccato  mortali  icui.  Et  ide6  omittcndo 
clicerc  adus  charitatis  non  generatur  talis  habir 
tns,quo  voluntas  eftct  magis  habilitata,  &  incli- 
nata  ad  aftus  charitatis ,  &  magis  fcrucnrer  ope- 
raretur.  Et  idc6  fic  negatiue  diminuicur  feruor 
charitatis  per.omiflioncm  aftuum  charitacis. 

Ad  rationcm  alcerius  opinionis  primam  ,  di- 
cendum  qu6d  confequencia  non  valcr,  quod  vna 
forma  Ci  incendacur ,  crgo  fequitur  quod  remit- 
rac  aliam ;  tcnec  camcn  in  concrariis  formalitcr. 
Tenet  eciam  confeqncntia  Auguftini,  pcr  hoc 
augmcncum  chacicacis  ,  fequicur  intrndi  aftus 
bonos  &  mcritorips  ,  per  quos  diminuitur  cupi- 
ditas ,  &  adus  eius.  Non  fic  autcm  poteft  a<SI:us 
cupiditatis  fuper  charitatcm. 

Ad  (ecundum  dico  qu6d  qu.imuis  vous  pcccet 
vcnialiter  &  alius  non ,  &  Ci  fint  acqualcs  in  cha- 
ritate,  squc  diliguntur  aDco,  &  ad  «quaie  pra:- 
mium.  Ncc  obftat  quod  vnum  vultpunitc,quia 
non  omnis  ,  qui  citiuseuolat  ad  caclum  ,  niagis 
diligicur,  tunc  enim  paruuli  bapcizaci,  qui  citius 
euolanc  magis  diligercncur  ,  &p!usde  piimio 
habcrcnt.quod  tamcn  regularitcr  non  eft  vcrum. 
Vnde  vulc  illum  vapuiare  vc  purgacus  primiuni 
fuum  rccipiar. 

Adccrcium,diccndiun  quod  per  fe  peccatum 
vcniale  infufionem  non  impedit  charitatis;  imib 
duobus  elicietibus  xqualem  adUim  mcritorium, 
asqiialitcr  infunditur  charitas  ,  qu.nmuis  vnus 
peccec  venialicer ,  &  alius  non.  Quod  aucem 
nnpediac,  hoc  eft  per  accidcns,vt  quia  cum  adu 
vcniali  non  habet  ita  meritorium  aftum  ,  vel  fi 
habec ,  non  camcn  xquc  intcnfum  meritoric, 
ficut  C\  non  pcccaret  venialiter. 

Ad  primum  principale  ,  concedoqu6d  con- 
rraria  habent  ficri  circa  idem,  quantum  ad  naiu- 
ram  eorum  ,  &  ide6  ficut  charitas  in  (c  cft  aug- 
mentabilis,fic  &  diminuibilis,non  tamen  fcqui- 
tuc  ex  ftatuto  diuino  quod  fi  augetur  per  adum 
mcrirorium  ,  qu6d  diminuctur  pcr  dcmerito- 
rium  ,  vt  patet  cx  didis. 

Ad  fecundum,dico  quod peccatum  non  adi- 
niit  de  bono  fccunduin  adum  primum  ,  quia  ci 
non  opponicur :  &  idt6  non  coiiit  hubicum  ,  fcd 
adimic  de  bono  in  aftu  fecimdo  ,  &  non  de  bo- 
no  quod  ineft  ;  fed  fccundijm  quod  nacum  clTct 
incfte ;  vnde  tollit  recbitudinem  aftus,  qu«e  nata 
cilctinene,  fi  illa  dcfuirnitas  non  inclTec. 

dA 


9- 

£x  AHibiti 
charitntis 
elititis  gene~ 
ratur  quid» 
habitus  A- 
moris. 


ReJpontU'u* 
ad  «rj.  con 
trariti  oj>l- 


Ad  fecu»' 
dum. 


Non  otnnii. 
qui  rrrinus 
punttur,ma- 
gis  diiigitur. 


AiterHuti-. 


Teccuiun» 
viniale  fo- 
lumperacci- 
dtns  itnpedit 
tnfufieneirt 
grMit. 

f  I. 

Argum.  pti- 
mum  prin- 

'itiale. 


dtitit 


id  fieua- 


Qu^ftio  Vnica. 


105 


ftceiuntn 
fmrtmU  d*- 
merittrtiex- 
ftUit  grA' 
tiam. 


1, 

Jirg.pt  imum 
Kn»tiuiim. 


Ai  ttkikP*.  Ad  tertium  ,  diceadum  quod  peccatum  mor- 
tale  &  veniale  non  funt  in  eodem  gencrc  mali 
pcopinquo  ,  &  ide6  non  (equitur  quod  habeant 
eandem  rationem  in  agendo.  Item  ,  peccatum 
roortale  fecundum  Tuam  formalitatem  non  cor- 
rumpit  charitatem  ,  fed  Deus  fubtrahendo  in- 
fluentiam  fuam. 

Ad  quartum ,  dico  quod  charitas  non  {blum 
cotrumpiturjquando  Deus  minus  diiigitur,qu^m 
creatura,  (ed  quando  squaliter,  quia  (emper  de- 
bec  diligi  pluiquam  creatora,  &  hoc  quantum  ad 
appretiabilitatem  obiedli  ,  licet  non  oporteat 
quantam  ad  intenfionem  adlias. 

DISTINCTIO     XVIII. 


QviESTio     Vnica. 

Vtritm  donum  dical  frofrietatem 
ferfonalem  ? 

k\tni.t.f.q.6^.mtmb.i.  Ti.T)\om.t.f.q.-i%Mrt.\.^  t> 
Kttixic.iafum.»tt.6i.q.t,G.^oni\i,hic.q  i.Richard.i^i^ 
OccaBi.j.i.»rf. t .Doftot  in  Oxen.hic.f^  y.Met»fh.  5.1  j . 
Suarez  i.f,tT»li.i.lib.i\,e.^. 

IR.CA  irtamdiftiH^oncm  XVIII. 
quaero  vnum ,  Vtrum  donum  di^ 
cat  proprietatem  per/onalem  Spi- 
ruMfanEli  ?  Qu6d  non,  vidctur, 
quia  (ecundum  Auguftinum  ij. 
deTrin.cap.15).  Spirittu  fanEltu  intantHm  denum 
Dei  efi,  incjuantum  cLatur  eis ,  quibtu  datur :  fed 
non  quia  datur  eis  quibus  datur,habet  fuam  pro- 
prietatem  pcrfbnalem ,  quia  (ic  datur  cx  tempo- 
rc :  ergo  ex  fua  proprietatc  perfbnali  non  habet 
quod  Cit  donum,(ima.  fecundiim  eumdem  ibidem, 
vbi  (\i^ti,Apudfe  (inquit)  autem  Detu  efi,drfi 
«emini  detur,quia  Detu  erat  Patri,&  Filia  coater- 
ntu,aate(]uam  cuiquam  daretur,  hoc  (itquantum 
ad  illam  quaeftioncm ,  qua  Magiiter  quxrit, 
IJtrum  Spirittu  fanUiu  eadem  ratione  dieatur 
donum,  &  datum. 

Item  ^cundo  (ic  :  (1  Spiritus  (andlus  ex  fua 
proprietate  perfonali  dicatur  donum ,  cum  pet 
Spiritum  (anftum  dantur  dona ,  per  donum  da- 
rcntur  dona :  fed  hoc  videtur  impoftibile  ,  quia 
donum  includit  rationem  donabiiis  :-rgitur  (i  in- 
cluderet  rationem  donantis  ,  includeret  relatio- 
nes  oppo(it36,fciiicet  dantis,&  dati:hoc  (it  quan- 
tum  ad  primam  qnxftionem  Magiftri ,  Anper 
Spiritum  faniium,donum,donantar  dona. 

Tertio  Ck  :  fi  Spiritus  fandlus  ex  proprietate 
fua  fit  donum:  ergo  cx  proprietate  fua  eft  donabi- 
|e:qusro  itui  fit  donabiiis  ?  non  Patri ,  &  Filio, 
ccrtum  eft  :  igitur  creaturz :  fed  hoo  cft  falfum, 
fcilicct  qa6d  dicatur  donum  ab  zterno  ex  fua 
proprictate  perfonali ,  quia  donabilis  creaturx  : 
quia  tunc  eadem  ratione  Filius  diceretur  donum, 
quia  ab  xterno  proceflit  i  Patre  ,  vt  donabilis 
creatura;.  Vnde  diciturin  Ifaia  9.  Filiut  datus 
efinobii,  &c.  hocquantum  ad  tertiamquaeftio- 
Hfcm  Magiftri  ,  Vtrum  Spiriftu  fanBui  fit  dona- 
kilu  P^tri,  &  Filio,vel  tantum  nobis  .' 

Item  quarto  fic:Propriotas  per{bnz  proccden- 
tis.dicir  proccffionem  ,  qua  acccpit  eirentiam  : 


Stamiut». 


TtMttitaf. 


X, 

fymtutit. 


ergo  n  donum  fit  proprietas  perfbnalis  Spiritus 
fandli ,  donum  dicet  procciSoncm  ciusquia  Spi' 
ritus  fandus  proccdit ,  &  acccpit  eflentiam  :  (cd 
donum  non  dicit  nifi  donfttionem,qux  non  com- 
petit  Spiritui  fando  ab  xtcrno  ,  cum  non  priiis 
daretur ,  quam  e(tet  cui  daretur :  ergo  proceiTus 
eius  non  cfiet  ab  zterno,  quod  falfum  eft. 

Itcm  quintb  ficrquo  aliqua  peribna  accipit  cf-  Ssintttm. 
(cntiam,  co  habct  e(rentiam:fed  Spiritus  fanAus 
proccifionc  accipic  c({entiam :  ergo  proccflione 
habet  elIcntiara:ergo  eodc  addito  vtrobiquc,quo 
habet  e(rentiam,  co  eft  eifentia :  (cd  proceflionc 
habct  eftentiam  :  crgo  proceflione  eft  c^Tentia  : 
quia  fihabet  e(Ientiam,.eft  eirentia:  fic  igitur  (c- 
quitur ,  quod  Spiritus  (andlus  dono  fit  e(Ientia, 
quod  falfum  eft,  quiaSpiritus  fandus  non  eft  co 
donum,c[ao  Dcus:nec  Filius  co  Filius,  quo  Deus: 
eo  autcm  quo  eft  Deus,  eft  cirentia :  ergo  non  eo 
eflentia,  quo  procedit,nec  eo  donum,  quo  Dcus, 
hoc  eft,quod  dicit  Auguftinus  7.  de  Trin.  cap,  i .  Auguft. 
de  magnis. 

Itcm  fcxto  fic :  donum  habet  relationem  ad  il-  '**'*»• 
ludcui  datur:igiturfi  Spiritus fandus  habet  ex 
proce(Sone  quod  fit  donum  crcaturae ,  pcr  conic- 
qucns  habcrcc  qu6d  fit  fpiritus  crcaturx  :  hoc 
falfum  eft,  quia  eadem  ratione  Filius  eflet  Filius 
creaturz,cum  fit  nobis  datus,&  hsc  ratio  innui- 
tur  in  quarta  qujeftioncMagiftri,  an  FiHus  polfit 
dici  nofter ,  cum  fit  nobis  datus  ,  ficut  Spiritus 
fanAus  dicitur  noftcr. 

Item  fcptimo  fic:intcr  dantem,  &  datumicft  Stptimum. 
relatio,  (edSpiritus  fancftus  dat  donum  :  ergo  fi 
ex  proprietatc  fua  per(bnali  fit  donum  :  igitur 
Spiritus  refcrretur  ad  fe  fccundum  lelationera 
donantis,  &  donati,  fiue  dantis,  &  dati:(ed  nuila 
relatio  rcalisvel  perfbnalis  cft  eiufdcm  ad  fe:er- 
go,&c.hoc  fit  quantum  adquintam  qusfHoncra 
Magiftri,<(»  SpirittufanEliu  referatur  adfeipfitm, 
■  Contra,AtiguftinuS'4.  dcTrin.cap.io.  Sicut 
enim  fimjuit)  natum  efie,  efi  Filium  k  Patre  efie  : 
ita  mitti  efi  Filio  cognofci,quod  ab  illofit,  &ficut 
Spirituifanilo  donum  Dei  ejje,  efi  a  Patre  proce- 
dere:ita  mitti  efi  cogntfci  quod  ab  illo  procedit.  Et 
{c<\mtaT,  Necpofiumtudicere  ^uod  Spiritttt,&  a 
Filio  non'procedat :  Ergo  Spiritus  (andlus  eo  cft 
donum ,  quo  a  Patre  Filioque  proccdit :  &  per 
confequens  <^»»m  eft  proprietas  perfotialis  Spi- 
ritus  fan6bi. 

Item  Auguftinus  j.de  Trin.cap.  1 1 .  Sed  tamen  sectmd». 
(inquit)  ille  SpiritusfanEltu  ^ui  non  Trinitas  ,fed  Auguft. 
in  Trinitate  intelligitur  in  eo ,  tjuodproprie  dicitur 
SpiritiufanEltu  ,  relatiue  dicitur  citm  ad  Patrem 
&  Filium  r^fertur,  ejiiia  Spiritus  fantltu,  &  Pa- 
tris,&  Fili)  Spiritut  efi:fed  ipfa  relatio  non  appa- 
ret  in  hoc  nomine  ;  apparet  aittem  eitm  dicitur^do- 
num  Dei.  Donum  entm  efi  Patris,&  Ftlij^quia  & 
a-'Patre,&  Fitio  procedit :  hacc  iile  j  etgddonum 
eft  proprictas  pcrfbnalis  cius.fccundum  quam  k 
Patre  Filioque  protcdit.' 

SCHOLIVM     I. 

^ofitis  pulchris  &  variis  argumentis  pro  parte 
negante,ac  dnpUci  loco  Augufi\ad  oppofitmn,pr4t- 
notandi^ dOniim  accipi  triplu:iter,aptitudinaliter, 
habitualiter,&  aEiualiter.Afiertopinionem  Hin- 
rici  tenentis  donum  primo  modo  fumptism  ,  efie 
proprietatem  perfonalim  Spirittu  fanEiieX  eo  fo- 
titm  quod  non  repugnat  V»  donari  :  hanc  refutat 
DdEifr :  primo ,  tjuia  preprietas  perfonalis  efi  ad 

intra. 


3-  . 

R4tit  prima 
ad  tppofitum 
Auguft. 


io6      Libril    Diftinaio  X  V III. 


4- 

OpiwHeor. 
Txini  triplex 
mctftio. 


Auguft. 


h 

atijeitHr. 
Donum  dicit 
*id  extra. 


Ejft  diminit' 
tnm  crr»tit- 
yarum  no  eft 
iifCfjfetffe, 


Oijnie  rtltt- 
t($  bti  ad 
ertaturiu  tft 
T»tionit, 

S.tiici{Mr  /t- 


intra  ,  donnbilitM  tfd  extra :  ftd  nihil  *d  extrtf  efi 
'ttecefeefe.  Secundoytlla  donabilit^t  efi  ens  ra- 
tionis,  <}uia  non  eft  relatio  ad  Batrem ,  vel  ad  Fi~ 
lium  :ergp  non  efi  proptietM.Yertio  Spiritut  fan- 
ilui  conBituitur  perfpirationempaftu^,ergo  non 
habet  aliam  proprietatem  perfonalem. 

Tora  hac^utjiio  tranflataefi  ab  hoc  loco  adfcri- 
ptum  Oxonienfe ,  nihUfermemutato.  Eam  adhoc 
■optti  Pariftenfe  fpeRare  probant  codices  omnesve- 
tuSii,&  praferttm  f^aticanus,idque  notatur  in  ipfp 
fcriptoOxonienJi  in  ptargtne  ad  quafiionis  initium. 

HIc  dicitur  qu6<l  donHmfoze&  accipi  tripli- 
ciier,  fiue  aquiuoc^.ficut  haberc  poffuraus 
ab  Auguftinoin  authoritatibuspraedi(^is;Vno 
modo  aptitudinalitcr ;  fccundo  modo  habituali- 
terjtertio  tpodo  ataualitcr.Tcrtio  roodo  Joquitur 
Auguftitius  in  prima  authoritatc  allegata  de  do- 
po.  Secundo  modo  loquitur  Auguftinus  j,  de 
Trin.cap.iy.vbiinquit :  { P^trum  ergo  frat((up-' 
ple  donum }  antetjuam  daretur  ifed  nondum  erat 
dooum  :  an  eo  ipfo  ,  tjuo  daturut  eutn  erat  *Deu«, 
iam  donuT9  erat  &  ante<)uam  daretur  ?  dccparum 
poft  retpoiidet  diccns  :Sed  quiafic  procedebat,vt 
(fet  donabile ,  iam  donum  erat^  antequam  efet^ 
cut  daretur, 

Prim6  fcilicet  aptitudinahter  donum  dicitur, 
Vt  aptum  naium  efl  dari ,  »t  ei  non  repugnat  da- 
ii,&C  if  in  futuro  non  daretur.Hcut  loquitur  Au- 
guftinus  in  authoritatibus  adoppoHtum  ,  &ifto 
modo  donuto  habet  rationcm  proprietatis  pcrfb- 
nalis,  vel  eft  donum  ex  proceUionc  fua  ,  fcilicec 
inquahtum  donabilis. 

Sci  hoc  non  concedo,Iicct  diftinftionem  ap- 
probemus,&  qu6d  (it  falfum  arguitur,quia  pro- 
prjetas  perfonalis  cft  ad  inirr^ ,  &  non  ad  cxitk: 
fed  donabilitas  illanon  eft  ad intr^,  fcd  ad  eztrk, 
vt  ad  creaturam,  quia  non  ad  Patrem  nec  ad  Fi- 
lium  ;  crgo ,  &c.  Probo  maiorem ,  quia  perfona 
qucclibet  diuina  habuit  perfeAum  «j^dtuinum, 
&  peilunale,  Sc  antequam  fuit  aliqiia  creatura, 
quia  ex  fe  cft  neccfte  eftc:creatura  vero  in  nullo 
efe  ,  nec  intri,  nec  extrji,  eft  necefte  efte,  -neque 
in  efe  exiftcntix ,  nec  in  efe  eftentiar,  (cilicet  di' 
TninutOjiiuc  intelleclo.  Ratio  huius  eft,quiane- 
celCtas  eft  conditioexiftentis,  &  cale  ^^abftra- 
hit  ab  ^xiftentia.  Etiam  hoc  eftet  magis  incon- 
ueniens,  quam  fi  ellct  nccefle  eftc  in  tali  eflc  rea- 
li.  Scd  quod  eft  cx  (e  necellc  effe  prius  eft,  quam 
illud,  quod  eft  ppflibile,  vel  non  neccire  cflic:er- 
go  in  illo  priori  eft  pcrlbna  tcrtia,  fiuc  eius  pro.» 
ccftlo  :  &  non  refpe<5bus  eiufHein  ad  creaturam, 
quia  non  eft  intellig^re  aliquarn  relationem  eftc 
ad  creaturatn, nifi  creaturaeftet,  vel  intelligatur 
efte ,  quia  rclatio  requiric  cecQ:iinum  fimul  cum 
ipfa  efte. 

Secund6  probatur  maipr  fic  :  quia  reUtiq 
rationis  non  per  fe  includitur  in  pecfona  diuina, 
qua:  eft  ens  realc :  &  fi  includerct  relationem  ra- 
tionis,  edetcns  rationis,  etficum  hoc  plurarea- 
|ia  includeret ;  quia  conftitutvm  fequitur  dcbi- 
liorem  partcm:fed  relatio  Dci  ad  creaturam,fiue 
a^ualis ,  fiue  habitualis  ,  fiue  aptitudjnalis ,  eft 
ens  rationis :  crgo,  &c. 

Itcm  ad  principale  fic ;  vna  perfbnanon  con- 
fticuicur  formaliter  di^abus  relationibus  diftin> 
^is :  Scd  Spiritus  fan^u?  pcr  ipirationem  pafli- 
uarti ,  qu«  dicit  cefpca«n>  ad  fpirantes ,  confti- 
ruitur  ihefe  pcrfonali :  fed  fi  relatio  apcicudina- 
lij  eil$t  ncceiTacia  ad  hoc ,  ipfa  eftec  alia  relaci<t 


ab  illa.  Probo ,  cum ,  quia  func  ad  dhier(bs  tw 
mihos  i  tum  quia  vna  eft  realis ,  alia  rationis. 

SCHOLIVM     U. 

Declarat  optime  tjuomodonullaperfbna  dinina 
conffituitur  per  refpeEium  ad  creaturam,  quia  to- 
ta  Trinitas  prtcedit  etiam  c^  intelligibiU  crea-^ 
turarum ,  f/toflendit  'DoElor  i,d,i,  q.u&expli- 
catis  variis  doni  acceptionibus  refoluit  donuin  in 
propojtto,  dicere  refpeUum  rationit  ad  creaturam, 
cpnnotfmdo  tertiam  perfonam  ,  qua  eji  ex  vi  fua 
proceftonit  primus  amor,&per  aSium  amotis  pre~ 
cedens  a  Patre  &  Filio.  jQuod  fi  dicdtur  conno- 
tare  efentiale  tn  diuinis ,  adhuc  Gtmper  connotabit 
SpiritumfanElum :  hocfacile  capi  poteji  ex  Jimili 
de  mijjjone ,  qut,  dicit  fitnilem  reffiefium  ad  crea- 
turam  ,  connotando  procefionemmifi ,  dt  cjuo  fu- 
pra,d,i^.&  x6f&  iuxta  hac,  fxplicat  jiMguflinum 
in  ratione  ad  oppofitum, 

REfpondco.primo,  ad  rem  in  fcs  &cundd  ad 
intentionem  Auguftini.  Quant^m  ad  rem 
dico,qu6d  nulla  periona  conftituitut  in  efe  per- 
lbnali,per  aliquem  ccfpcAum  adcreaturam,nec 
aliqua  proprictas  perfonalis  dicic  refpcdtum  ad 
creaturam  ■.  im6  quidquid  eft  inttinfecum  in  di- 
uinis  fiueabfolucura ,  fiue  refpedtiuum^in  quo- 
cumque  efe  reah\  fiuc  in^clligibiii ,  ab(lrahitab 
pmni  rcfpc6ku  ad  creacuram  ,  &  cft  prius  quo- 
cumque  efle  creacurz  ,  ica  qu6d  (i  per  impofli- 
bJle,  vel  incompolHbilc  nihil  aliud  i  Deo  poflct 
eflc  in  aliquo  <(^,nihilominu$  cflcc  in  Dcp  quid- 
quid  fibi  conuenic  ad  incr^  ,  fecundum  quod- 
c\3.mc\acefe  eflcntiale ,  vel  perfonale  :  quia  prius 
incelligicuc  coca  Trinitas  in  efe  pcrfonali  (ecun- 
dum  quodcumquc  efe,  quim  creatura  intelligi- 
tur  fecundijra  aliqaod  efe.  Quia  quodcumque 
efe  accribuicur  creacurx  fiue  rcale  ,  (iue  diminu- 
cum,  illud  cft  k  coca  Trinitate ,  &  ideo  creatura 
fccundum  quodcumquc  efe  cius ,  necenaci6  cft 
poftetior  omni  fj^  ad  incra  ,&:ide6  nihil  incrin- 
(ecum  in  diuinis  includic  ncccflario  refpe^um 
ad  creacuram,qua  eft  poftcrior  :  crgo  ciim  re(pe- 
€tus ,  quo  Spiricus  (andbus  dicicur  denum ,  fic  ad 
creacuram,  quia  non  eflec  donum ,  nifi  creacurar, 
cui  daretur,  quia  non  Patri ,  nec  Filio  fic  datur: 
Sequitur  quod  donum  non  fit  proprictas  confti- 
cqitiua  Spiritus  faniii :  fed  tantum  ipiratio  paffi' 
ua,  qua:  accipit  efe  l.  Patrc,&  Filio,  quae  proprie 
fignaturhoc  nominc  Spiritus  fan£ius  in  fcnCa 
compofitionis,  quamuis  Auguftinus  j.  dcTrin. 
c.  I  u  videatyr  dicere  qu6d  eius  rcIatio,magis  ap- 
paret  in  hoc  nomine  doftum,c[akm  in  hoc  nominc 
Spiritus  fanSius,  vt  patct  in  authoriutc  fuperius 
allegata. 

Dico  crgo,  quod  maxime  apparetillius  tertiae 
perfbnx  propriecas  couftituiciua  hoc  nomine 
Spiritiu  fynSius  ,  non  intelligcndo  pcr  jpiritttm 
tgntutn  naturam  intellcdlualcm ,  velfpiritualem: 
quia  fic  hoc  nomcn  fpiritus  cft  commpne  tribus 
per(bnis  :  fcd  accipiendo ,  Spiritttsfan^us ,  pro 
(piraro  yoluntate  vnica,  &  fan<StaPatris,  &  Filij, 
quia  tali^  voluntas  habens  obiedum  infinitum, 
infinite  diligibile ,  fibi  praefen; ,  eft  principium 
fu(Hciensproducendianioreminfinitum,  &  per 
confcqucns  per  fe  ftantcm,  qai fpiritus  dicitur. 

Tamcn  propter  authoritatcm  Auguftini  oft 
(ciendum  qu6d  donum  multipliciter  pateft  acci- 
pi,  Vno  niodo  pocoft  donum  dici  quodcumquc 

libecali 


6. 

Xe/i!i4tt'o 
Dtfttrif. 


Priut  inttBi- 
gitur  eotaTrl. 
nifat  ftcHA' 
itttn  qttod- 
tunque  eft 
quam  creattt, 
ra  ftcuttdum 
aliquod  tfft. 
Dehoc  1.  d. 
l.q.l. 


7- 

Sfiritutfr* 
^irato  tfl  tto- 
min  ptrfirta- 
le,pro  natura 
fpirituali  *J- 
muit*. 


Doniim  «4- 
riifumitur. 


Qu^io  vnica. 


8. 

De  hoc  fup 
d.i.i.q.i. 

Rich. 


f  i.  14.  de 
mifltoae. 


nium  denO' 


ItMti»  iini 

■vt  fumitur 
i  S.Auguft. 


l>tiUriUMr 
txtmflo. 


lit>eratir«r  prttdaXtam,  &  fic  dare  nihil  aliud  e(^ 
ttifi  liberalitcr  produccre:&  d*ri  liberaliter  pro- 
duci.Et  ifto  modo  poicft  concedi  Spiritum  (ari- 
6t\im  ,  ab  «cterno  datura  efle,  &  donum,  quia  ab 
zterno  fpiratur:&  fic  doaum  non  dicit  niu  pi;o- 
prictatem  perfonalera  ,  quia  ab  «tcrno  Spiritus 
fanftus  eft  fpiratus.  Vndc  fic  dareScdari ,  nihil 
aliud  eft ,  quamy/»»r4r*,&  fpirari :  &  fic  ndn  lo- 
quuntnr  faiifti  dc  dono.  Nam  conccdunt  fpiri- 
tum  c(rc</o««>wabactcrno,  fcd  nondari  ab  «ccr- 
no :  quia  ipfum  dari  ab  sterno  includit  creatu- 
ram  ,  cui  datur  fore  ab  ajterno  :  non  cnira  po- 
teft  adiquid  dari,  nifi  nt  illud,  cui  datur. 

Alio  modo  poteft  intelligi  per  donum ,  amor 
concors  Patris  &  Fifij,quo  Pater  impendit  arao- 
rem  Filio,&  illcrcpcnditamorcmcundera,quo- 
modo  loquitur  Rich. } .  de  Trin,  de  amore:&  fic 
non  intendit  hlc  Auguftinus  loqui  dc  donOf  quia 
fic  donum  ,  quod  idcm  cft  quodrfwor,  cft  mcrc 
eflentialc,  (ecundumvnamopinionera  j  vcl  me- 
rc  pcrfonale ,  fecundiira  aliam  opinioncm.  Et 
ide6  dico  qu6d  ^0»«»»  per  fe  aliquid  vnum  prin- 
cipaliter  fignat ,  &  cx  confcquenti  aliud  conno- 
tat ,  &  fic  cft  vniuQcura :  fignat  enim  pcr  fc  rcf- 
pcdkum  rationis  ad  crcaturara,&  tunc  lignat  ali- 
qood  circBtiale ,  &  non  pcr  fc ,  vel  principalitcr 
ficrhat  proprictatem  notionalcm  alicuius  pcrfo- 
nac  ;  connotat  tamcn  rcfpc€kum  rationis ,  vt  fu- 
periiks  *  de  dari6.i€i\im  cft.  Vel  fi  dicatut  quod 
fignat  vtruroque  per  fe,  tunc  erit  a;quiuocum,& 
non  fignat  per  fe  vnura. 

Supponendo  tamcn  qu6d  fignat  aliquid  per 
fe,  dico,  quod  pnmo,  &  per  fe  iignat  refpcflum 
Jo;»abilitatis  ad  crcaturara ,  vel  donatiui.vcldo- 
nandi ,  quia  donum  poteft  triplicitcr  accipi  ref- 
peftu  crcaturx  ,  vt  dixit  prior  opinio ,  &  in  hoc 
benc:icdtamenconnotat  proprictatem  tcrtix 
pcrfon*  proced^ntis  k  Patrc,  &  Filio,  quia  amor 
cft  vcrus  cx  vi  proceflionis  fuas,  &  fic  ver^  libe- 
redonum.  Intcr  enira  omnia  dona  dantis  ,  pri- 
mura  donuni  quod  dat ,  &  quifquis  darc  potcft, 
cft  araor  cius ,  quem  prirao  dat  amato ,  qui  cft 
ratio  cuiufcumque  altcrius  doni.Nihil  cnim  ha- 
bct  rationem  doni ,  nifi  inquantum  cadit  fub  a- 
dtu  amoris.  Non  enim  cultcUus  ,  vel  rofa,iieque 
ahquod  exterius  habet  rationem  dojii,  vel  merc- 
turnomen </(»«», nifi  quia communicatum  ami- 
cabiliter  aftu  amatorio  voluntatis  ,  idco  omnia 
dona  dicuntut  talia  rationc  amotis  dantis  ,  ctfi 
nonrccipicntis.Spiritusauterafandusexvipro- 
ceflionis  fuac  eft  primus  amor ,  &  infinitus ,  & 
procedcns  perafturo  amoris  a  Patrc  &  Filio.cum 
liberaliter  producentibus ,  &  ita  donum  (i  fit  ef- 
fentialc  per  fe  fignans  rejpedum  ad  crcaturam, 
connotabit  tamcn  ncccflari6  proprietatcm  Spi- 
ritus  (zn8c\,  qui  cft  primus  amor  cirentiae  proce- 
dentis  k  PatrC,  &  Fflio  pcradlum  amoris.  Ei  fic 
intciligcndae  funt  authoritates  Auguftini  fupc- 
rius  ad  parrcm  oppofitam  allcgats,  quod  donum 
dicat  proprictatera  pctfonalem  Spiritus  fandli 
pcr  connotationcm ,  &  non  fccundum  fua  prin- 
cipalem  fignificationem. 

Hoc  pet  cxemplum  declaraiur.  Hoc  nomen 
dator ,  non  fignat  prim6  refpcdum  virtutis  fpi- 
ratiuaEPatris,&  Filij,fcd  prim6  fignat  refpedum 
rationis  ipfius  ad  crcaturam ,  connotando  pro- 
ceflionem  paflTmam  ,  vcl  proprietatcm  pcrfona- 
lem  Spiritas  fanfli.pcr  refpeiaum  tamen  ad  vit- 
tutem  fpiratiuam ,  per  quam  producitur  primus 
amor  Ipiratus  infinitus:eodem  modo  don»m  non 


primo  modo  fignat  proprietatcra  perfbnalcm 
Spititus  fandi. 

Ad  primam  rationera  principalcm  patct  ref- 
ponfio  per  ca,  qua;  6\(ki  funt ,  quia  donum  non 

{)rim6  ngnat  proprietatem  perfonalem  Spiritus 
kndi :  nara  in  tantum  cft  donum ,  inquantum 
datur  cis ,  qi^ibus  datur :  &  ita  per  fe  agnificat 
refpcdlijm  ad  creaturara ,  connotat  taracn  pro- 
prietatem  Spiritus  faniSi. 

Ad  (ecundu^,'  conccdoqjuod  per  donum  do- 
na  dentur ;  quia  per  amorera  ,  qui  cft  primura 
donum,  dantur  dona  omnia ,  ficut  diftura  cft. 

Ad  probationecn  dico ,  quod  non  cft  oppofi- 
tio  in  relatiuis,  nifi  accipiantur  refpcdku  eiufdcm: 
non  enim  opponuntur  in  eodem  Paternitas ,  & 
Fihatio ,  ita  quod  idcm  rcfpcdlu  diucrforum  fit 
Pater,&  Filius,quia  potcft  cfle  Fili.us  Patris  (ui:& 
tamcn  Patcr  Filij,quera  gcnerat :  non  tamen  po- 
tcft  cfle  Filius  Pactis  fui,&  ipfius  Pater,quia  tunc 
idem  produceret  fc ,  quod  cft  inconucnicn$.i.<<* 
Trin.  c.u  Spiritgs  (anftus  autera  cft  donum  ,  in- 
quantum  connotat  cius  proccfliionem  perfbna- 
lem,  &  eft  fimul  cum  Patte  ,  &  Filio ,  dator,vel 
donatorcuiuflibetdoni,quod  daturcrcaturs:ncc 
eft  hoc  inconueniens,qu6d  fit  dans,&  donum,vel 
dacura  refpcdlu  diucrfbrura. 

Ad  tertium  diccndum  ,  quod  donabUe  dicitur 
vnomodo  ,  quod  eft  aptura  nattim  donari.  Alio 
modo  dicit  idem  ,  quod  eft  pofllibilc  dari.  Nec 
funt  ifta  cadcm  ;  quia  aliquod  eft  poflibile  ellc 
tale,  quod  tamen  non  eftaptum  natum  eflctale, 
lapidem  enim  eft  pofllibilc  fcrri  furfum,&  tawcn 
non  cft  aptum  nacum  efle  furfiim ,  ncc  habet  ad 
hoc  aptitudincni.  Corpus  etiam  ncutrum ,  quod 
nec  dc  fe  eft  natum  fcrri  furfum  ,  nec  dcor- 
fura ,  vt  corpus  circularc  ,  pofl^bile  cft  dcferri 
deorfum  ,  &  furfum.  Secundum  autem  primum 
modum  perfona  Spiricus  fandi  habct  ex  proccf- 
fione  fua,&  a  proprietate  petfbnali  aptitudincm, 
quia  Spiritus  ian^us  procedit,  vt  amot  donabi- 
lis  :  non  fic  Filius ,  fed  vc  vcrbum  declaratiuum 
cflcntiac  Patris ,  &  idc6  non  procedit  Filius  pro- 
prictate  pcribnali,  vt  habens  aptitudinem,vt  de- 
tur  :  proccdit  taraen  pencs  (ccundum  modum, 
vt  pofllbilis  dari  ^  l^atrc  ,  &  a  Filio ,  &  ^  Spiri- 
tu  ian(5lo,&  ita  non  fui\t  idcm  vt  patct  in  exem- 
plo  pracallegato. 

Ad  quartura,  conccdendura  eft  qu6d  Spiritui 
fandlo  prsftat  cficntiam  finc  vllo  temporis  initio 
dc  Patre  Filioque  proccfliio ,  ficut  dicit  Augufti- 
nus  i$.de  7rin.Sc  qu6d  ifta  proccilio  includatur 
in  hoc  nominc  donum ,  non  vt  principalc  figni- 
ficacum,  (ed  vt  connotatura. 

Ad  quintum.diccndum  i)u6d  illa  eft  falfa,^«fl 
Sptritusfantitu  habet  ejfenttamyeoeft  Dem  :  quia 
proceflione  habcc  eflentiam  ,  non  ramen  ca  cft 
Deus.  Nam  non  co  Patcr ,  quo  Deus  ,  ncque  eo 
Spiritus  fandus  quo  Deus ,  ficut  patuit  fupcrius 
per  Auguftinum.  Filius  criam  naciuitate  habet 
cflentiam,  non  tamen  naicibilitatd  cft  Deus ,  (ed 
deitate.  Et  cum  probamr  ,  pcrfbnam  haberc 
eflentiam,  eft  ipiamcflc  Deum  :  ergo  eodem  ad- 
dito  vtrobiqucquopcrfona  habct  eflentiam  ,  co 
eft  Deus,  nego  conlequentiam  :  ied  cft  fallacia 
figur.-e  di£tionis  penes  primum  modum.  Nam 
Ablaciuns  quando  conftruitur  cum  verbo  adie- 
6tiuo,conftruiturcum  co,veIin  rationeprincipij 
adiui,  vel  in  ratione  aiStionis,  &  fieri ,  vt  lignum 
habet  e(ic  calidum  calore.vcl  igne.ibi  ifte  Abla- 
ti\xas,calore  fignificat  quod  calor  habitus  in  ligno 

Ut 


10. 

Ai  arg.frU 
mHm, 


AifecUK' 
dum. 

AdprobiMio- 
ntm. 


Idem  dant, 
(^  d»tum  di 
Ufirfo   rtfft' 

a». 


II. 

Ad  ttrtiutn. 


Tlliui  dafui 
tfi  nohis,  ta- 
mtn  non  ejl 
profrii  donS, 


12, 

Ad  qnArtttm 
Auguft. 


Ad  quin' 
tum. 


Ttlius  »«/f. 
uitate  hahit 
dcit/uim,  nS 
tamen  nati- 
uitate  eft 
Deut. 

Rtgula  La- 
giea  di  allar 
tiuo  conftru- 
iio  cum  ■ver- 
bo  aciiu»,  a- 
{{i«rie,Q>tier 
bo  fubftanti- 
ut. 


io8       LibriL    DiftindioXIX. 


13- 

yf  J  ftxium 
6)uMrr  Sfiri- 
tu^  fy-niiiis 
diMtiK-nejl  r 
non  tar»tH 
rihus. 


Auguft. 


Ht  principium  calefaftionis  in  ligno  :  cum  vcro 
dicitni,  lignutB  habet  elfecalidum  calefa6lione, 
collriiitui  Ablatiiiiis  in  ratione  fa6lionis,&^m: 
ScJ  quando  Ablatiuus  conftruitur  cum  vcrbo 
fubftantiuo  ,  conftruituicum  eo  in  rationcprin- 
cipij  foimalis  c{Tencli:vt  cum  dicitur  ,  lij^num  eft 
caliduni  calorc,  &  ita  in  propofito  Spiritus  fan- 
Utfs  habet  ejfc>iti'im  procejjlone,  conftruitur  Abla- 
tiuus  cum  vcibo  inratione  ai5lionis,  cjuafi  mejfe, 
&ifieri ,  (cd  cum  dicitur ,  Trocejfione  cfl  eflciitta, 
&  DcHs:  fignificat  ibiquocl  proccfiio  fit  forma- 
lis  ratio  ,cjuacft  Deus  ,  quocf  non  eft  ,  &  (ic  eft 
ibi  fallacia  figur.r  didionis  ex  fimili  tcrmina- 
tionc. 

Ad  fextum  ,  diceiidum  quod  Spirirus  (anflns 
dicitur  clonnm  creatur.T,&  fpiritus  nofter,recun- 
dum  illum  rcfpciiumjquem  connotat  ex  fua  pro- 
celFione  :  quia  ficuc  tionum  primo  figniflcat  re- 
fpedlun)  ad  creaturam  ,  connotando  tamen  ac- 
tcrnam  procedionem  :  ita  e  conuerfo  Spiritus 
/lindus  priino  fignificac  proceffioncm  xternam; 
vei  pcrfonam  illam  conftitutatn;  connotando  re- 
fpechim  apticudinalem  ad  crcaturam,  Filiusau- 
tcm  cx  proceflione  fua,non  fignificac  refpeftum 
ad  crcacurara,  nec  illum  connotat ,  quia  natura- 
lirer,  &  non  pcr  modii  doni  proccdit.£A:/r  enim 
non  cjttomodo  datus.fed  quomodo  natus,  Augufti- 
nus  j.de  Trin.c.14. 

Ad  fcptimum,  dico  qnod  Spiritus  fanclilus  cfl 
daciuus  fui,  quanrum  ad  extra,ncc  iftc  rcfpcdlus 
i«nit^  proprietas  cius  pcrfonalis,  vt  didtum  eft, 
fed  tanriim  connotatum. 


DISTINCTIO    XIX. 
Qv^stio     I. 

ytrum  perfonie  diitrna  Jint  <equales  fecun- 
dhm  magnitudinem? 

Alenf.t./>.f.47.w?m.T.  D.Thom. 1.^.^.41.  art.i.fy^, 
Hnnric.  quodUh.\  qutfi.i.  D.Bomv, hic. art.r. q  i.(^  1. 
KichitA.art. i.qu/tfl.  i .  ^  i.^  ^.Doftor  i»  Oxon.hic  ^ 
'^•i  *'&  quedl.C .a.rt .1.  Vide  etiam  8.  Met.q  i .  Suacez  i./>. 
trali  i.lib,^  t.  lo. 

I R  c  A  diftinflionem  deciniara  nonam 

quoEritur  primo :  f^trttm perfonA  dittin.e 

fint  iciuales  fecmditm  rnitgnitudinem. 

Quod  non:lnDeonon  eft  quantitasjy.dcTrin. 

c.-.&C  8.&  Mh.^.c.x.Deus eft  magnus  fineijuafiti- 

tate,  ergo  nequein  eo  cft  magmtudo,  ncqucgc- 

ntjs  ,  nec  fpecies  ,  fcd  ajqualitas  eft  proprictas 

quantitatis. 

Ircm,  arqualitas  non  eft  perfcdionis  ,  vt  pro- 
hatur  per  Auguftinum  Iib.85.  qq.q,j  i.  Si  omnia 
ejfent  itqUalia,!ion  ejfent  omnia. 

Irem.cosqualitaseftrclatio  mutua,  hic  enim 
eft  mutua  ,  vt  patct  pcr  Auguftinum  6.  de  Trin. 
c.vjrimo  :  Im^^qo  (iperfetla.  efi  cotquatur  ei , CHius 
^^    ^      '      ejt  tmago  ,non  lUudjut  tmagtnt. 
Athanaf.  Conrra,  Athanafius  in  fy mbolo,^o.<f*r»,fy;^» 

futt  &  cofijuales,{k  Magifter  in  litcra  probat  hoc 
fiiCcialiter  pcr  Ai^giidinn de  fidc ad  PitrHmc.i. 


««••£*3-S*3-e«"E*3-J*3-  -fr  •S*3"6*3-£*3 ••^^••gd^-S*j 

QViESTlO     II. 

Vtrum  Aqualitas  diuinarum  perfonarumfrx- 

cise  attendatur  fecundum  magnitudi- 

nem^ipotentiamy^  Aternitatem^. 

Vide  Dodlores  citaBos  quxft.antecedenti. 

J^^j^^VxTA  hoc q\.}xntur:  Vtrum it(juali~  j, 

^^1^^  tof  perfonarum  ,  diuinarum  pracise  at- 
^i^^^^  tendatur  fecundum  magnitudinem  po- 
tentiam ,  (^  aternttatem  ?  Quod  non  vidctHr:x-  Ar£.primum 
qualitaseftproprictas  propriaquantitatis,vt  pa-  "«I'"'**'"' 
tet  in  Prxdicamentis  :  potentia  non  cft  quanti- 
tas :  igitur  fecundijm  pdrentiam  non  attenditur 
jequalitas  aliqua. 

Prsterea ,  perfonx  diuina;  ficut  habent  ean-  Seeundum 
dem  m.ignitudinem,  potentiam,  &  arrcrnitatcm, 
ica  h.il:>cnt  candcm  fapicntiam ,  virtutem,&  alias 
perfediones  fimplicitcr  :  igitur  ficut  fiint  xqua- 
les  in  illis  rribus  perfcdlionibus ,  ita  funt  zqna- 
les  in  fapientia,  virtutcaliis  perfeAionibus :  igi- 
tur  non  praccis^  confiftit  asqualitas  diuinarum 
pcrfbnarum  in  illis  tribus. 

Contrarium  patet  per  Auguftinum  defidead  R^tio  »l>i>i>fi- 
Petrum c.ii.Sc  poriitur in  litera.  Nutlus horum,  *\ 
alium  aut  prxcedit  xteinitate,aut  excedit  magtii-        "^"  ' 
tudine,autfuperat  poteffate,Sic. 

QV  JESriO      III. 

Vtritm  in  diuinis  pcrfon^  relatio  atjualitatis 

diliingmtur  a  relatione  fimilitudtnis^ 

&  idemitatis  ? 


3- 


I. 


f  Ar^  pritnum 
neoati  iiumd 

Aiigult. 


%ernnitnf>i. 
Augaft. 

Terthtm. 
Aoguft. 


Vide  Doftores  citatos  qua;fl.prima, 

V  XT  A  hoc  quapritur^A^/rwT»  i»  diui- 
nifperfonis  relatio  xquntlitaiis  difitn- 
•  gnttur  a  relatione  ftmtlitudinis  ,&  tde- 
■  »r<?/w  ?  Quod  non  videtur.  Augufti-  Arg.primum 
nus  j.dcTrin.cap.7.  Ncn  eft  aliud  i)eo  ejfe.aliud  r>'gi*tinum. 
magnum  ejfe  ;  fed  huc  idem  eft  illt  ejfe ,  (\:tod  ma-      ^'^W^^ 
gnum  ej]e  ,  propter  ejuodficut  nen  dictmus  tres  ef- 
fenttAs  ,ftc  nec  dicimus  tresmagnitudines  :  igitut 
magnitudonon  diftinguicur  in  diuinis  ab  efren- 
tia;  ergo  ncc  rclario  «qualitatis  fundaca  ,  fuprr 
magnitudinem  diftinguitur  a  relationc  identita- 
tis  fundata  fiipcr  efTcntiam  &  fubftantiam. 

Itcm  ,  poteft  aigui  de  fimilirudine  ,  quia  non  Seeumtum. 
cft  aliud  Deo  fapiencem  cfre,  &  Deum  effe  :  jgi- 
tur  non  diftinguuntur  ifta-  rclationcs  in  diuinis. 

Contra,  perPhilofophum  s.MetJe.r.\^.^a.r.ci  R*ti»»ff,f. 
quod  fuut  diftinda:  relationcs ,  n^c  funt  idem  ^•.- 
rcalitcriigicur  in  diuinis  non  crit  omnino  cadem 
relacio. 

S  C  H  O  L  I  V  M. 

Ti^ihu4  tjHitfitii  htc  refpondet ,  pramijfa  tamen 
doElrina  de  trtplici  hac  relatione  tdentitatis,itqua- 
litatif,  &  fimtlitudinis,  cfu.is  ait  prtcise  fi^nptat^ 
fi*ndartjHperfundamentafubn:antiiit,cjttantiuKl^y 
&  <]Halttatif,  late  Tamett  fumptas  tmtenirt  ^ojfe  in 

quolibfi 


Quxftio  III. 


4« 

„t,iteuJ». 


Aiiftot. 
;r/M  /undit- 
tntnt»  reh- 
titrsHm. 


'jamuntHr 
late  (y  /?"- 
lif. 


Aiif^ot. 


Atiftot. 


Aogiift. 


Aciftor. 


Sluomodo 
fftndarn  has 
vdtuionts .' 


Ariftot. 
Z)<  ijiiolibet 
tnte  dicimr 
idtm  vel  di 
Merjttm. 


^uolihet  entc.  Deinde  /tjferit  quod  nuU^  relatio 
fatnmunij  limitata  adgtrms ,  eft  potevda  in  '^Deo, 
fed  cjtnefe^HitHrpaJJio/tem  conuerttbilem  etttif,vel 
nobtliorem  difiunChtm.  Ex  qiiibus  refoluit,citm  in 
'DiO  fit  perfsUiffima  magmttido ,  dr  vnitM ,  in  eo 
tffe  /cejualitatsm  perfe^ijfnnam  ,  ^ut  in  htsfun- 
datur:de  tjuolate  efuodl.^.  &  infra  diji.it  expli- 
cat  opttrne  qnMre  »«  Deo  non  efi  nqualitai  fccitn- 
ditm  fapiemiam,bonitatem,Z<c. 

HIc  prinio  pr.emittcnda  fant  aliqua  in  ge- 
nerali  ciica  rclationes  communcs_,  &:  de- 
mum  applicanda  funt  ad  folutiones  ^ra:di&a- 
rum  quiftionum. 

Primo  igirur  (ciendum  quod  (ecundum  P!ii- 
Xo^o^^ham,^ .Metaph.tex.io.  iftz  relationes  hu- 
bent  tria  fundamenta  diuerfa  ,  (ed  trium  gcne- 
riuTi  i  identitas  enim  fundatur  fuper  vnum  in 
Subftantiaiasqualitas  fuper  ynum  in  Quantiraic; 
/imilitudo  fuper  vnum  in  Qualitatc  :  &c  fic  ha- 
bent  tria  fundamenta  realitcr ,  cum  quibuscon- 
currit  vnitas,(uie  vt  ratio  fundandi,  fiuenon,ni- 
hil  ad  ppcfens  de  hoc.  QuodUbet  autcm  funda- 
mencum  iftarum  'relationum  poteft  accipi  du- 
pli^iter,  (cilicet  ftridc,  &  propiie,  vt  tantiiin  prq 
rc  degcnere  Subftantix,  Quantitatis,  vcl  Quali- 
tatij ;  vel  extensc  ad  .ilia  ,  qu.x  non  funt  dc  iftis 
gcncribus.  Et  quod  fnbftahtia  fic  poflitextcnfi- 
uc  accipi  paret  pcr  Philofophum^>-»»io  l^ofierio- 
rum  Te.v.tf.  Whi  zcd^pit  fubfia>:tiam  prociTcmia: 
explicans  enim  dc  primo  modo  perfeitatis,in  qua 
praedicatiim  cft  dc  elFcnti.i  fubicdi ,  dicit  quod 
/ubjlantia  linet  ex  »jm  efi  ,  fcilicct  ex  pun(fkis.  Et 
quod  quantitas  &  paifioncs  quantitatis  vt  ma- 
gnum^paruum  trausferantur  ad  alia,  paret  pcr 
'PhiIofophum,y,Mctaph.c4p-dexQuanrir»re.  Vbi 
dicit  quod  maonum  & paruum  fecundum  fe  qui- 
demj/iw  cjuantitati pafp.ones ,  transftruntur  au- 
tem  ad  alia  hac  nomina.l^oc  ctiam  patet  pcr  Au- 
gudinum  7.  deTrin.  vbi  fupra.  In  his ,  qua  non 
f.int  rnole  mjgna  .  h:c  efi  rnaius,  quod  efi  melitu, 
Hoc  ctiam  patet  dc  quaiitatcquod  transfctturad 
alia  ,  per  Philofophum  ,  ^ .  Metaphyfica.  cap.de 
giualitate.  Vbi  vult  quod  differentia  fubftan- 
tialis  cuiuflibet  rci  vno  modo  dicitur  qualitas  : 
ccrtum  autem  cft  quod  v»um  dicitur  de  aliis, 
quam  de  rcbus  de  gcpere  Quartitatis.quia  con- 
uercitur  cimi  ente  :  igitui  f  Tidamenta  iftarum 
relationum  polliint  efle  communia  abis  ,  quam 
rebus  trium  generum  pfcTdiiftorum :  igitur  fnni- 
Jitcrvcl;itio;ics  fund  ri  fupcr  fundamenta  talia, 
pcfTMnt  ellccommunes. 

Viide  fciendum  cft,  quod  quaslibct  respotcft 
coniiderari,  v:  qutd  efi,Scf\c  poteft  ^ife  funda- 
mencnm  rclationis  coramnnis  idcntitatis  ,  vcl 
diucriitatis  i  vel  potcft  conhderari ,  vt  habct 
certum  gradum  pcrfc<3;ionis,&fic  quantitatem 
quafi  virtualem  :  Sc  fic  fumlat  rclaticnes  com- 
muncs  .xqualitatis,  &  ina:qualicacis.  Vel  porcft 
confiderari  vc  habet  foimam  ahquam  ,  feu  ali- 
qiiam  perfedlionem  formz  infurmantis,  fccun- 
dum  quam  dicitur  qualis  ,  5c  Cic  fundat  rclatio- 
iies  fimilitudinis,  difllmilitudinis ,  &  ficut  fun- 
damenta  funt  tranfcendentia ,  fic  &  ifta*  rclatio- 
ncs  func  tranfcendentes ,  ideo  comrauncs.  Hoc 
autcm  patct  pcr  Philoibphum  ,  \o.  Adetaphy- 
fici.  textu  Comment.  11.  quiaait,  qu6d  quod- 
libet-ens  comparatum  ad  quodcumquc  ,  vcl 
cft  idem  fibi  vel  diueiilim ,  &  ficut  dicit  de 
Scoti  Oper.  Tom.  XI. 


identitatc ,  &  diuerfitatc ,  ita  poflumus  dice- 
rc  de  £qualitate ,  &  inzqualitare  ,  fimiUtu- 
dinc ,  &  diflimilitudinc ,  qnod  funt  tranf- 
ccndentia  ficut  inbic^  ,  8c  fundamcnu  ca- 
rum. 

Et  (\  quzratur ,  quomodo  poteft  nMgnitudo  tj^^ 
elTe  tranicendens ,  vel  asqualitas ,  &  fic  de  aliis, 
cum  non  conuertanrur  cum  ente  ?  Diccndum 
eft  fecundum  prxdida  in  ifto  libro  fupcrius,  ^"luitw^ 
quod  non  tantum  padlo  fimfjex  conucrtibi- 
lis  cum  ente  eft  tranicendens ,  fcd  ctiam  paf- 
iio  difiuiida  ,  &  vtraque  pats  illius  paflio- 
nis  ,  vt  a(5lus  ,  vel  potentia ,  ficut  fuperius 
probatum  eft  ,  &  idco  cum  quodlibec  ens  com- 
paratum  alteri  fit  idem  ,  vcl  diucrfum  :  fimile 
ycl  diiGmile  ;  .-equalc,  vcl  inzquale  ;  vt  decla- 
ratum  eil  ;  omnia  ifta  crunt  tranlcendcntia, 
prius  conuenicncia  cnti ,  quam  diuidatur  in 
prxdidta. 

Seciindo  applicando  ad  propofitum  fccun-         ^ 

dum  fingulas   qusftiones  ?  Dico  ad  priraam,     Rifoluti» 

quod  in  diuinis  nulliun  cft  genu.; ,  nec  tacio  primtqiiti- 

gcneris  ,  propter  rationcm  limirationis ,  quam  f"<»'u. 

importat  ecnus.vt  fuuerius  oftenfum  cft  ;  *  ncc     ^"''''"''f 

eadera  ratione  mdiuiuis  elt  aliqua  paflio  gcne-  neauepafsie 

ris ,  qiiia  paflio  gcncris  limitaia  eft,  ficut  ipfum  gtatru. 

geniis  Idc6  prasdidfac  rehtiones  ,  vt  fundantur  ♦d.s.q.^. 

luper  fundamenta  ,  quz  funt  rcs  ttium  genc- 

rum  ,  nullo  modo  funt  in  diuinis  :  fed  quatenus 

fundamenta  corum  funt  tranfccndcntia  ,  Sc  per 

r  .  rt         1     •  r  r  Sunt  tamen 

conlcquens  prout  mx  iclationes  lunt  tranlccn-  ^,/^,j,„„ 

dcntes  ,  pr,«di(fto  modo  ponendae  funt  in  diui-  trimfcenden- 

nis  :  quod  primo  patet  cx  hocquodquando  cns  tes. 

diuiditur  per  aliqua  ,  femperalterum  illorura  di- 

cit  impetfe<flionem  ,  &  alterum  pcrfetSkionem, 

vel  fakem  non  iraperfcAioncra,  vt  patet  difcur- 

rendo  :  tale  autcm  quod  dicit  pcrfetiiioncm  ,  vcl 

non  imperfculioncm  poteft  poniin  diuinis;cum 

igitur  inafqu.ilitas ,  diflirailitudo  ,  &  diuerfi- 

tas  in  nitura  dicant  imperfedlidnem  ,  oppo- 

fita  eorum  dicent  petfeftioncm  ,  vel  falteni 

non  imperfe£lioncm  ;  igitur   ciim  fint  tranf- 

cendentia  ,  vt  dcclatatum  cft ,  poffunt  poni  in 

diuinis, 

Hoc  probatur  fic  :  habita  ratione  fundaraen-        7. 

tiv,  vt  fundamentum  ?ft ,  &  cxtremis  rclatio-  PrthMurhne 

nis ,  habetur  relatio  ;  igitur  habita  magnitudinc  ''»«'"'"»• 

cum  vnitate ,  &  extremis  diftin£lis  h*betur  re- 

lario  jequahratis  :  fed  in  diuinis  cfleniia  conef-  M"'*/'"'" 

,     '  •     j-    •      L   L  I  damento(y 

pondct  magnitudim  ,  habcns  omncm  gradum  terminopi- 

p<^rfe(5tionis  fimplicitcr,  vt  pelagus  intinicum  nitur  rcUtif, 

fecundum  Damafcenura  :  ifta  magnitudo  com- 

munis  eft  tribus  perfonis  cum  fumma  vnitate, 

qnia  non  eft  diuerfa  in  fuppofiris  ,  &  fuppofira 

funt  diftiniSla  ,  vf  fupponimus  pcr  fidem  :  igirur 

fuppofita  in  diuinis  maximam  &  verifllmam  ha- 

bent  zqualitacem  in  raagnitudinc  :  &  fic  patet 

ad  quzftioncm  primara. 

Ad  fccundam  quacftionem  dicendum ,  quod        g, 

cft  vt  fic ,  &  eft  vt  non  •,  quia  zqualitas  prac-     ntfolut!» 

cisc   attcnditur  fccundum  illa  tria  in  Prardi-  fecimdtiiui:- 

camcniis.     Nam  in  crcaturis  eft  duplex  quan-  /'<"»«*• 

titas ,    continua    fcilicet   &.  difcreta :    &  de 

quantitatc  difcrcta  ,  quomodo  ponenda  fit  in  .     . 

diuinis,  nihil  ad  prtBfens:  quantitas  vcro.con-  .-Ji*"''"**' 

tmua  eft  dupiex ,  permanens  ,  &  fucccfltua :  c„rt{hondet 

quanrirari  vero  facccfliuae  in  crcaturis  corre-  m  diwnis 

fpondet  actcrnitas  in  diuinis.omnibus  vcro  quan-  *.temitm,cir 

titatibus  continuis  iii  tctrainis  pcimancntibas  '"»*'*  "'"i"** 

K  cortc 


Libri  I.    Diftinaio  X I X. 


7nmum  di*- 
biuni. 

Anfitindi' 
nu  t,quatiia* 
ficundum 
fotentiauf  i 
Sniuti», 


lO. 

"Dubium  fe- 
CHnJitm, 


Sohitur. 

Magnitudo 
ffl  modus  in- 
trinftcus  cu- 
iuflthet  »t- 
triiiHti. 


TotfuiU  m*- 
gniiudinet 
qutt  ptrfe- 
lliones. 


II. 

Tiuhiitm  ttt' 
tium. 


*q.7.n.4. 


II. 

SflititHr  fri- 
mh. 


110 

correfpondct  magnitudo  in  diuinis ,  quia  omnes 
quantitates  cbntinuae  permanentcs  importanc 
niagnitudinem.Patctdelinea,fuperficie,corpore, 
5c  de  loco,  quamuis  non  dicat  aliammagnitudi- 
ncm  k  fuperficie. 

Sed  quomodo  tunc  in  diuinis  poneretur  squa- 
litas  fecundum  potentiam,cum  potentia  in  crea- 
tura  non  dicit  quantitatem  : 

Rcfpondeo  quod  magnitudo  virtualis  in  diui- 
nisnon  tantiim  habetintelligi  vt  comparatur  ad 
intrinfcca ,  fed  vt  comparatur  ad  obieda  extrin- 
fcca,  refpeftu  quorum  debet  habere  vigorcm ,  & 
vnum  fequiturex  alio  ;  quia  cnim  viitus  in  fc 
magna  eft,  idc  6  comparata  ad  obiefta  produci- 
fcilia^dicitureiTepotens,  &  vigorofai&:  ideo  po- 
tentia  non  imporcat  fundamcntum  alterius 
ajqualitatis ,  quam  magnitudo.  Vnde  potencia 
apponicur  ad  exprimendum  quantitatem  magni- 
tudinis  in  diuinis  ,  &  non  aliam  quanticatem  k 
magnicudine  ,  fed  eandcm  aho  modo  compa- 
ratam. 

Scd  hic  eft  dubium  ,  quod  cnm  magnitudo 
tranfeat  in  eflentiam  ,  non  videtur  quod  relatio 
fundata  fuper  magnitudinem  fii  aUa  a  relacione 
fundata  fuper  eiTentiamifimiliter  cum  magnitu- 
do  dicat  illimitationcm  perfedionis,  &hocin- 
cUiditquamlibet  perfedionem  in  diuinis  ,  non 
videtur  qu6d  fit  alia  relacio  fnndata  fuper  ina- 
gnitudine  a  fimilitudine ,  quas  fundacur  luper 
alias  perfediones. 

Refpondeo,  quod  magnicudo  indiuinisnon 
dicit  accriUitum  diftindum  ab  aliis  ,  fedgradum 
intrinfecum,fiue  modum  intriniecumcuiuflibet: 
fi  cnim  non  eflet  in  diuinis  nifi  vnum  attribu- 
tuhi,  vt  fapicntia,  adhuc  contingerct  quaercre  de 
gradu  perfedionis  cius.  Vnde  (i  qushbet  eflet 
fine  aha  ,  adhuc  haberet  certain  magnitudinera 
jnttinfecam  formahccr  infinicam.  Ideo  magnitu- 
do  in  diuinis  non  eft  vnum  fundamcncum  tan- 
tum  ,  fed  cft  vniim  fundamencum  iiidifFerens, 

3uod.  faluacur  inquolilset  fundamento  fimih'tu- 
inis,quia  in  qtiahbct  perfcdione  fimpUciterin- 
cKiditur.-  Et  idcpquot  funt  petfeftiones,coc  funt 
magnicudines  fua  magnicudipc  correfpondcnte. 
Et  idc6  toc  funt  quaUtaces  ,  quot  perfcctiones 
fimpUciter ;  ergo  fi  infinita:  erunt  ibi  magnitu- 
dines,  infinita:  erunt  aequahcates,  An  autem  fint 
rclaciones  reale$,vel  non.dicetur  poft.  Pacet  igi- 
tur  quantiiin  ad  iftam  quarftionem  fccundam, 
qu6d  zquaUtas  fufficicntcr  in  c}iuinis  confiftit 
in  duobus.tnagnitudine,  &rsternitate,  coincelli- 
gendo  ccrciuni,fcilicet  pDtentiam,niQdo  quo  di- 
ttuni  eft. 

Sed  hic  occurrit  aliud  dubium  :  fi  enim  tot 
funt  magnitudihes,&  qualitates  in  diuinis,  quot 
funt  ibi  peifcdioncs,  &  eft  vnius  rationis  in  di- 
«inis  magnicudo ,  &  arqualitas,  8c  ide6  fequitur 
quod  aliquod  vnius  racionis  ,  in  diuinis  i^on  fit 
de  fe  ^ocjiedquod  plutificetur,&  tunc  deftruere- 
tur  ratio  fuperius  pofita  difttncHone  fecunddt  *, 
quarb  in  diuinis  non  polTunt  efte  plura  fuppofi- 
ta  vnius  rationis,quiaquodIibct  in  diuinis,quod 
eft  vniu$  rationis  cft  de  fe  hoc  :  huius  enim  con- 
trarium  nunc  videturefledidum  demagnitudi- 
ne,&  xqualitate  in  diuinis. 

Ad  hoc  dupliciter  poteft  dici.  Vito  modo  C\c : 
quia  nihil  vnuis  rationis  poccft  plurificui  in  di- 
uinis ,  nifi  prxcxigat  alia  plura  alcctius  rationis, 
per  quorum  pluralitatcm  detetminarentur  illa, 
qii£  func  vnius  rationis  ad  certam  pluralitatcm: 


hoc  autem  non  contingit  de  diuinis  pcifonis, 
vt  patcr  ,  &  fic  tenet  illa  ratio  ibi :  (ed  in  propo- 
fito ,  atqualicas  requirit  diftindioncm  perfona- 
rum,  &  petfeftionum ,  fiue  magnicudinum  qux 
funt  alterius  racioni«  ,  ficut  lapientia  a  boni- 
tate. 

Alio  modo  poteft  dici,&fortcmeUus,&vcrius 
quodlicetvnitasconciirratciifundamentoequa. 
litatis,non  came  eft  fundamentum  ira  remocum, 
quin  ex  cius  diuerfitate  diucrfificaretur  aquali- 
tas  :  quod  patet  in  relatione  fimilitudinis :  ficut 
enim  fcicntia.diftinguitur  acalore,ita  fimilicudo, 
qu«  fund^atur  fuper  vnitatem  in  calore ,  non  eft 
vnius  rflcionis  im6  alccrius  i  fimilitudine-funda- 
ta  fuper  vnitacem  in  fcicncia.  Ec  tunc  dicciur  in 
propofico,qu6d  «qualicates  no  funtvnius  ratio- 
nis,  ficut  nec  illa,  fitpcr  quae  fundantur ,  vt  ficut 
magnicudoin  lapienciaeftalterius  raciohisama- 
gnicudine  in  bonicate,&:  vnitace,  fiue  fimplicita- 
tc  ,  ica  &  zqualitas  ad  .•cqualitacem  eft  alcerius 
rationis,&  tunc  non  fcquitur  quod  aliquid  vnius 
rationis  plurificetur. 

Ad  tertiam  qua:ftioncm  pet  prasdida  eft  di- 
ccndum  ,  quod  cft  vt  (\c  ,  &  eft  vt  non  ,  quod 
arqualitas  in  diuinis  diftinguitur  a  fimilitudine, 
&  identitate,nonenini  tantum  diftinguitutiirqua;, 
litas  ab  idcntitace,  &  fimilicudincquantum  ifta 
diftinguuntur  inccc  fc  ,  quia  ncc  fundamencum 
cius  diftinguicur  a  fundamencis  illarum  ,  ficuc 
fundamcnta  ilLirum  diftinguuntur  inccife,vt  pa- 
tet  ex  pcxdiftis.  Quia  magnuudo  ,  fupcr  quam 
fimdatur  arqualitas  ,  non  dicic  nifi  incrmfe- 
cum  gradum  ,  fiuc  modum  fundamcncorum 
idenritatis,  &  fimilitudinis,  vt  efrentiar,  fcientiar, 
&  aiUrum  perfeftionum  fimpliciter.  Vndc 
zqualitas  non  vidctur  fimplicitcr  rclationem 
aliam  importare  in  diuinis  a  fimilitudine  ,  &: 
idcncitatc  ,  fed  foliimdicere  perfei5lum  modum 
vcriufque  relationis.  Quod  poceft  fic  declarari: 
in  creaturis ,  fi  fint  duo  alba ,  quonmi  vnuni  eft 
albius  alio  ,  illa  vciquc  funt  fimilia  ,  Uccc  non 
Jtqualia  ,  non  tameneruntperfe<5tc  fimilia  ,  nifi 
fint  ^qualia  ,  &  tunc  aequalitas  non  dicet  aliam 
relacionem  afimilicudineillorum.fed  dicec  per- 
fcftum  moduravcriufque  lelacionis,  &  dicit  al- 
bedinem,  qux  eft  fundamcnrum  elle  pcrfcflum 
in  vcroque.  Itafi  fecundum  Ariuni  &Maximi- 
num  in  Patre  eirct  maior  deitas ,  &  minor  in 
FiUo,  f  ilius  ellct  fimiu's  Patri ,  fcd  non  JEqualis. 
Ponendo  rame^  fccundum  fidem  qnod  deitas 
a:qualiter  fit  in  vtroque ,  filius  pcifedc  eft  fimi- 
lis  Patri ,  quia  fibi  omnino  oeipalis.  Ideo  ficut 
magnitudo  dicit  modum  intrinlecum  funda- 
mentorum  fimilitudinis ,  identitatis ,  &  aqua- 
licacis ,  fic  asquaUtas  dicit  modum  huius  re- 
lationis  &  illius  ,  quia  dicit  vtramque  eftc 
perfedam  ,  &  ide6  non  dicic  omnino  aliam 
rclationem. 

Ad  primam  rationem  principalem  ,  dicitur 
qu6d  fpecies  transfertur  ad  diuina  ,  quia  di- 
cit  perfedionem  ,  &  non  genus ,  quia  dicic 
imperfeiflionem  ;  &  ideo  magnitudo  tran^fer- 
tur  ad  diuina  ,  fed  non  quantitas. 

Sed  hoc  non  valet ,  quia  ponere  quod  ali- 
quid  manct  alicubi  fecundiim  fuam  ratio- 
nenj  ,  &  non  illud  ,  quod  eft  dc  effcntia 
eius  ,  maneat  ibi  ,  eft  ponere  ipfiim  ,  & 
non  ponere  ipfum.  Nec  valct  diccrc  quod 
/pccies  ponitur  manere  in  diuinis  in  ratio- 
ac   difFcrentia:    ,    qus   dicic   perfevlionem  , 

&hoc 


Sccund)). 
An  iqnali- 
tfu  plurift»- 
tur  m  diui- 


SoluitHrtir- 
titt  qudjlio. 

Honefttaa- 
ta  di/liaillo 
tqualilatis  a 
fiwilitudtne 
^identitate 
cjuania  ha- 
rum  inter  fe. 


JTqualitaf 
no  dicii  «lid 
relaiioncm 
in  diuinti 
fimpliciter  ab 
identitate  Qf 
fimilitudint. 


14. 

Ad  frimuo» 
Argumftum 
frimt  qiU' 
ftioHts, 

Alitrum  re- 
iponftt  rtijci- 
tur. 


Qu^ftio  I V. 


III 


AA  [tC!{9' 

dum. 


Ausulh 


C:tr  ir.t^u»' 
lit<i4  creAtu- 
T»rum  d'ci- 
iurferftiiio. 


l6. 

4d,  tiriiHm. 


Ad  »rg.  prif 
fu^mfecun. 
4t  ijUJLflif' 
nu. 


17, 

Ad  jecmf 


itun. 


4i»^-}'i' 


ic  hoc  poteft  efTc  .  liccc  gcnus  non  ponatur  ibi, 
quianon  t[\.  de  ratione  dilFcrcnti* ;  fcd  hoc  mi- 
nus  videtut  valcrcqiiam  primum,qnia  ficut  genus 
eft  limitatum,  ita  &  difFcrentiae  ratio  cft  hmita- 
ta,  &:  ideo  ratio  difFcrentia:  non  ponitur  in  diui- 
nis  ,  ficut  ncc  ratio  gcncris  :  idco  dico  ad  ratio- 
ncm,  qu6d  magnitudo,  vt  ponitur  in  Dco,  non 
eft  fpecies ,  nec  paflio  alicuius  generis ,  aut  fpe- 
cies ,  fed  eft  tranfcendens  ,  &  habens  rationens 
infinici.vc  patct  ex  dictis. 

Ad  aUud  de  iqualicatc  dicendum,qn6d  xqua- 
litas  dicit  perfectioncm ,  vel  pra:fupponit  perfe- 
dlionem  in  natura,vel  faltem  non  dicit  formali- 
ter  imperfedhonem  :  inicqualitas  vcro  dicitim- 
perfeiftioncm.  Si  enim  ahqua  inaequaliter  parti- 
cipant  aliqaam  naturam,  aiterum  illorum  deficit 
ab  habcndo  pccfcdlionem  illius  naturaE:fed  nulla 
diminutio  eft  m  natura  pcr  hoc  quod  cfTentiali- 
rerhabetur  ab  aliqiiibus,&  hocvult  Auguftinus 
in  libro  de  <]uantitate  animt. 

Et  ad  probationem  Auguftini,dico  qu6d  inae- 
qualitas  in  cnrihus  vniuerli  cft  pcrfedio  fupplens 
impcrfcdltoneiBi&  ide6  imperfedionem  fibi  an- 
nexam  habct ,  vnde  eft  pcrfedio  fupponens  im- 
pcrfe£l:ionem,quia  crcatura  non  cft  capax  tant^ 
perfc(Slioni$  cum  atqualitate  naturatu  in  vniuer- 
(b,  ficut  cum  injcqualitatc.  Quia  fi  non  eflct  nifi 
vna  natura,non  efletnifi  vna  fpccics,&tuncnon 
ellet  tanta  perfcdio,  quatita:  crcatura  cft  capax. 
Ide6  propter  imperfe^ioncm  creatura:  fiipplcn- 
di^ra,  rcquiritur  insequalitas  inter  cntia  vniuerfi. 
Vna  enim  fpecics  proptcr  fui  limitationem  non 
cft  capax  tants  pctfeftionis,quantae  omnes :  fed 
vbi  ell  tota  pevfedio  in  vno  ordine ,  ibi  ex- 
cluditur  omnis  inaequalitas  j  fic  autem  eft  in 
Deo. 

Ad  aliud,  quod  cotequari  dicit  duas  relationes, 
vnam  ajquiparantia: ,  &  aliam  difquiparantis, 
qusimportaturpcrverbumpafliuum^&acliuum 
fibi  corrcfpondens.  Prima  relatio  eft  asqaipa- 
rantiz  ,  &  ide6  eft  mutua ;  Secunda  non,  vt  Pa- 
ter  aflimilat  fibi  Filuira ,  Filius  non  fibi  Patrem, 
In  hoc  qu6d  afllmilat ,  funt  eiufdem  naturx,  ta- 
men  cum  principalitate  refpcdbu  eius ,  &  fic  in- 
tcUigit  Auguft.de  imagine,6  de  Trtnttate.exevtt- 
plum;cum  dicitur  Pater  aflimilat  fibi  Filiimi,  fic 
eftde  MTiagiiie. 

Ad  primam  rarioncra  fecundae  qua:ftionis 
patet  pcr  didi ,  qu6d  aequalitas  Iccundum  po- 
tentiara  non  cft  tertia  zqnaliias ,  alia  ab  ajquali- 
tate  fecundum  magnuudinem,  fcd  txplicat  po- 
tcntia  virtutcm  m.ignitudinis  in  comparationc 
ad  obicfta,  vt  pat  &  yev  fupradida. 

Aliud  patet  pcr  przdida ,  qu6d  squalitas 
in  magnUudine  non  cft  ita  vna  rclatio  ficut  Ci- 
militiido  ;  ncc  fundamcntum  fimpliciter  diftin- 
guitur  <l  fundamento  ,  nec  fundamcntum  eius, 
quod  eft  magnitudo ,  eft  ita  vnum  ,  ficut  fcien- 
tia  ,  vel  fapientia ,  aut  alix  petfeftiones. 

Ad  rationem  quxftionis  tettix  patet  etiam 
pcr  dit^a ,  quod  squalitas  non  cft  omnino 
alia  rclatioabidentitate,  &fimilitudine,  ficuc 
nec  fundainentura  a  fundamento. 


SfPti  Ofet.  Tom-  XI 


Q_y  ^  S  T  I  O 

Ftritm  perfon^e  diuina  Jint  in  fe  inuicem 
fer  circuminfeponem? 

D.Thom  !.;>.  qr.4t.  «r/.^.  ^  hic  j.j.  art.  I.  Henric. 
tjuedlib  e.q.i.  D.Bonau.^/f  «r/  i.j.i.  Richard.ar/.i.^.j. 
Captcol.ij.j.«r/.i,  Gabriel  g.i  «r/. I.  Do&oi  in  OxofJ. 
hicq.i.  Suarez  i.f.tr»ci.i.lib.^.cuf.i6.  Vafquez  i.fart. 
dijputat.  1 65. 

V  6  D  non,  quia/>r»»»o  Phyficorum: 
Si  quodlibet  cdet  iii  quolibet ,  entia 
fM  eflent  maximc  confufa,  per  Philofo- 
phum  contra  Anaxagoram :  igitur,  fi 
quxlibct  pcrfona  cflet  in  qualibet ,  cilct  con- 
fufio  in  pcrlonis. 

Item  ,  6,  PhyficorHm  tex.  2.  indiuiilbile  non 
dillinguitur  ab  alio  ,  nifi  fit  excra  ipfum  :  ctim 
igitur  perfonx  funt  indiuifibiles  ;  fi  vna  eflet  in 
alia,  non  diftingiicrcntur. 

Item  ,  fequeretur  qu6d  cflct  ibi  compofitio, 
quia  fi  clFcntia  eft  in  aliquo  ,  &  diftinguitur  ab 
illo,  ibi  eft  compofitio;  igitur  fi  perfona  cft 
in  aliquo  ,  &  diftinguitur  ab  illo  ,  fcquicur 
idcm, 

Irem  ,  in  quo  cft  Filius  in  eo  cft  filiatio ;  fi  in 
Patre  eft  Filius,  in  Patrc  eft  filiatio  5  igitur  Patcr 
eft  Filius. 

Item,fi  in  Patre  eft  FiIiHS,&  Pater  in  Filio:igi- 
tur  Pater  in Patie  ^.Phyfcap.z,  uiiir efi  in  igne, 
ignu  in  cdo ;  igtiur  aer  in  cdo. 

Itcm,Filins  exit  ii  Patre:ergo  non  eft  in  illo, 

Oppofjtum  loan.  14.  £go  in  Patre,  &  Tater 
in  me  eft. 

SCHOLIVM     I. 

Sententia  Henrici  vnam  perfonatn  effe  in  alia, 
nonfecundkmfe  totam,fedfecundum  partem,  cjut 
etiarn  efi  alicjuid  altertus  id  eii  fecunditm  effen- 
tiarn  ,  refutatur  primh,  cjuiaftc  FtltM  effet  in  l'a- 
tre,  quaft  tnhizrens,  ficut  effentia:Secundh,perfonit 
fibi  infunt  muttto  fecundum  eandem  rationem ; 
ergo  non  fecunditm  partem.  Ttrtio  ,  proprietM 
commumcabtl's,non  dicitur  formaliter  de  perfona; 
fed  ejfe  in  perfe  cornpetitfortnaliter  ejjentit ;  ergo 
nonperfunx. 


NOta  quod  diuerfi  funt  modi  ponendi,  om- 
nes  tamcn  inconclufione  conueniunt  ,  Ij- 
cet  hoc  ratio  humana  noncapiat  fecundum  Hi-  /'<""/• 
larium  y.de  Trin.  Ideo  tria  funt  vidcnda.  Primo,  Hilai. 
quis  fit  modus  ertendi »«  perfbnarum.  Secundo, 
qux  fit  ratio  eflendi  in.  Terti6,  fi  eft  ibi  aliquis 
modus  cfTendi  tn  cx  iis ,  quos  ponit  Ariftor.  4.  Ariftot. 

Dc  pcimodicit  vnus  Dodor,qu6d  aliquid  ejfe  ofmioHenr. 
in  aliquo  potcft  efle  tripliciter  ad  prxfcns.    Vcl  9«»'^'-^-  7S 
quod  aliquid  fit  inalio,  prim6,  quia  fecundum  T"^'*/?  T' 
lc  totum  :  Vel  qu6d  aliquid  fit  m  alio  fccundum  ,„  ^/,„. 
parcem ,  &  hoc  dupliciter.  Vel  quia  pars  totius 
eft  in  alio,tamen  illud,  in  quo  eft,  non  eft  aliquid 
eiiis.vt  pes  auis  eftin  laqueo,  &  laqueus  non  eft 
aliquid  eius  :  vc!  quia  illud ,  in  quo  eft ,  eft  pars 
eius :  vt  fi  poncretur  qu6d  duo  monftra  hahcanc 
ali^uid  commmune,  vc  vnum  pcdcm. 

K     i  Primo 


Arg  primum 

negatiuum. 

Arirtot. 


Secundum. 
Ariftot. 


Tertiutn. 


§lu»rtum. 


§luintum. 
Ariftot. 


Sextum. 
Ratio  efpoft- 
ta. 


1. 

Status  qttt- 


11 1        Libril.  Diftinaio  XIX. 


frohst  ptlmo 
vn»m  p'-y[o 

f  a  it\io  frimo 


frohiU  _/#- 


Impufftatm 
Henr. 


g.eplicat 


Ktiieitur 

frimi. 


Seettndii. 
ReUtio  in»f- 
jifiendi  fo- 
dem  mod» 
eonuenit  v- 
frique  txtre' 
mt. 


Tertjii. 


4- 

HiUr. 

Yntm  ferfo- 

/>*m  effa  ■'» 

nlia  quid  ejll 


Primo  piodo  nan  poteft  vna  petfona  cfie  in 
alia,quodprobatdupliciier.  Prim6,ciuando  to- 
tum  cft  in  aliquo  piimo ,  quodlibet  eius eft  in 
co  ,  &  qnaelibet  pars  «qualircr  cum  alia  :  ergo 
6  fic  Patcr  efifct  in  filio ,  squaliter  efld  pa- 
ternitas  in  Fiiio  ficut  circntia ,  cpniequcns  ,cft 
falfijm. 

Secund^  arguitfic  :  Qjjod  cft  primo  in  alir 
quo.ambiturab  illo:  fcd  impoffibile  eft  intelli- 
gerc  qu6d  idcm  primo  fit  ambiens  {e :  ergo  fic 
jion  poirunt  du3c  perfonae  efre  in  fe  inuicem  : 
ergo  pcrfona  cft  in  pcrfona  fecundum  partem : 
aut  crgo  fecundo  modo  ,  quia  aliquid  eius  & 
tamcn  iilapars  nihilefteius ,  cui  inexiftit  j  (ed 
/ic  perfona  cffet  relatio ,  oportet  quod  tertip 
niodu  fecundum  partcm  fit  inalia. 

Scd  dc  perfona.in  quaeft  alia,dicit  ille  Dodor 
qu6d  vna pcrfonaeft  prim6,in  qua  eft  alia  ,  quia 
/ecundum  totara  rationem  cius  habet  rationem 
contincntis. 

Contr^,  quandocumque  aliquid  eft  in  aliquo 
per  partem ,  idcm  modus  conuenit  parti ,  &  toti 
per  partem,  ficut  patct,  albedo  eft  in  hominc  pcr 
facicm^idco  idcm  modus  conuenit  faciei,&  toti 
homini  per  faciem  ;  crgo  fi  Filius  fit  in  Patrc 
primo.ita  eft  Filiu$,vt  quafi  inhaercns  Patrificut 
cllentia. 

Dicitur  qu6d  maior  eft  vera  de  ifto,  quod  eft 
proxima<atio  cirendi  »»,ficnon  cft  fftentiacum 
rclatione. 

Contra,  illud  dcftjruit  pjincipalc  propofitum, 
quia  quando  aliquid  eft  in  ,  lecundiim  totam 
cntitatem  eius  prim6 ,  tunc  eft  prim6  in ;  ficut 
rifibile  noncompetit  parti  prim6,fed  toti ;  ergo 
fi  proxima  ratio  eftendi  eft  ellentia  cum  proprie- 
tate ,  ficcritJw. 

Item,  elTe »«,  in  propofito  non  potcft  int,elU- 
gi  ad  fe,  quiafic  Patcreflet  inPatre ;  ergo  dicit 
reiationem  non  originis  ( quia  ficut  Pater  eft  in 
Filio ,  fic  c  contra ,  non  fic  eft  de  relatione  ori- 
ginisjergooportet  quod  fit  rclatio  communis : 
ergo  conucriit  fecondum  eandcm  rationem 
vtrique  extrcmo  :  ergo  non  fccundim  partem 
inaffiftit  i  ergp  fecundiim  totum  eft  illud,  cui 
inalTiftit. 

Item ,  proptieras  perfonz ,  fi:cundiim  quod 
eft  ira  commiinicabilis ,  nuUo  modo  dicitur  for- 
maiiterde  peribna:  fed  ejfe  irt ,  diciturformali- 
ter  de  ellcntia  j  igitur  non  formalitcr  dc  pcr- 
/bna. 

SCHOLIVM     H. 

Prinotartdo  quomodo  quitdam  prddicatit  cen- 
liem-tnt  fuhieHo,  & fingulis partihtts  titu,  vtcali- 
dum  igni,  &  alia  nulli  parti  jubiecti ,  ^uia  partes 
non  habet ,  vt  rifibile  homini ;  vel  fi  conuenit 
partibiu  non  ita  primo  ,  nec  aqualtter  ,  vt  agere 
compofiti ,  quodpritu  &  perfetiiM  conuenit  for~ 
tnte  ,  cjuam  rnattrif..  Refoluit  circuminfefftonem, 
de  qua  htc  effe,  inexiflentiam  vnitti  fubfifientis  in 
alio  fubfiflente  prtfenttaliter  ,  &  intimi  :  ita 
Hilarius. 

QVantum  ad  modum,  qiio  pqnitur  vna  per- 
fona  in  alia,  fciendum  cft  (ecundum  Hila- 
xmm.y.de  Trinitate  verfHS  finem,  quod  vna  per- 
Com  eft  in  alia  ,  non  vt  aliud  in  ajio  ,  vt  corpus 
in  corpore ,  fcd  »ta  incfte  ac  fubfiftcre  vt  in  hib- 
fjftcut;  inrii;ergo  fccundum  ipfum,  vna  pcrfona 


jta  eft  in  alia  vt  fubfiftens  in  fubfiltentc  :  fubfi- 
ftetc  vero  primocompctit  perfona:,  vt  gcnerare, 
Sc  generari  primo  competit  fuppofito  ,  &  toti, 
Sc  non  quia  alicui  parti  primo  compettt :  igitur 
circ  in  cx  partc  vtriufquc  cxtrcmi  primo  conue- 
nit  per(bna:,&  non  primo  coniienit  alicui,  quod 
-cft  in  perfona. 

Dico  igitur ,  quod  vna  peifona  eft  in  alia  non 
per  informationera,  quomodo  illud,  cui  aliquid 
ineft ,  denominatur  ab  inexiftentc  ,  fcd  pcr  mu- 
tuam  prslenriam  fpirirualem  ,  qua  fubfiftcns  eft 
in  fubfiftente  diftinfto. 

Pro  folutione  tamcn  primae  rationis  Ganda* 
uenfis  eft  fciendum  quod  praedicatum  quod  pri- 
ni6  conucnit  toti,  aliquando  conucnit  homoge- 
iieo  ,  &  tunc  talc  praedicatum  conucnit  cuilibet 
parti,  quia  quslibet  pars  eft  ciufdcm  naruraecum 
toto ,  ficut  loquitur  Philofoph.  de  mou^ri  pri- 
m6  7.  Phyficor.  tex.i.  &■  1.  Totum ,  inquit ,  «0« 
mouetur  a  fe  ipfo  primo  ,  quia  parte  quiefcente 
poon  mouetur  totum.  Aliqu^ndo  vero  pra:dica- 
tum ,  quod  primo  incft  alicui ,  non  ineft  ho- 
mogeiieo ,  &  hoc ,  vcl  quia  non  habet  partes 
illud  ,  eui  proprio  ineft.  Vcl  eft  totum  hetc- 
rogcncum  ,  8c  talc  praedicatum ,  quod  conuenit 
tali  toti ,  vel  non  conucnit  alicui  parti ;  ve^ 
fi  aliquo  modo  conuenic  vni  parti,  &  nort 
altcri ,  hoc  cft ,  quia  vna  pars  magis  cft  rario 
quare  talc  prsdicatum  conucnit  toti ,  qu^mpars 
alia. 

Exemplum  primi ,  triangulus  prim6  habct 
trcs  :  vcl  homo  eft  rifibilis.  Excmplum  iccun- 
di ,  quando  principium  magis  cft  vnius  partis 
quam  alterius ,  vt  patet  de  aftione  ,  qus  con- 
uenit  toti  prim6 ,  quia  eiuscaufa  magiseft  for- 
maquammatcria:  Similiterde»»r#//»^*r*,  quod 
prim6  conuenit  homini  magis  pec  animam, 
quim  per  corpus. 

Idc6  maior  illa  Gandauenfis ,  eft  neganda 
proptcr  duo.  Nec  enim  oportct  qu6d  illud, 
quod  conuenit  toti  primo ,  conucniat  parti : 
nec  ctiam  dato  qu6d  conucmiat ,  oportet ,  qu6d 
ajqualitcr.  Vcl  fi  dctur  maior  in  propofito ,  Sc 
qu6d  eircntia  eft  in :  vel  quod  pars  oft  Deus, 
non  fequitur ;  crgo  Patercft  Filius ;  fed  cft  asqui- 
uocatio  de  ejfe  in. 

Ad  aliam  rationem  de  ambire  dico  qu6d  ira 
impoflibile  eft  qu6d  cadem  pars  fit  prim6  con- 
tenta  ,  &  cum  alia  parte  fit  prim6  continens 
idem  ,  ficut  totum  prim6  cftc  in  fi;,  Ide6  di- 
co  quod  non  tenctur  qu6d  peribna  cft  in  per- 
(bna  per  continentiam  ,  jta  quod  vna  fit  am- 
biens  aliam  ,  fed  ficut  fi  duo  Angcli  cficnt 
idem  ,  &  tamen  diftinguerentur  aiqualiter, 
quia  eflcntiahtcr  diftingucrentur ,  etemm  fpiri- 
tualia  n'jn  diftinguuniur  pcrt/i>». 

SCHOLIVM    IIL 

"R/ftionem  inexiftendi  vniui  perfonA  in  ali4, 
non  effe  folam  effentiam ,  alias  *Pater  effet  in 
fi ;  neque  folam  relaiionem  ,  quia  fic  perfont 
non  vniformiter ineffent fihi inuictm y  &fi,  ftr 
impoffibile ,  Dtut  producertt  alium  Deum  ,  »0» 
efiet  in  eo  ,  quod  tJtfalfHmt  ergo  ratio  huitti  ine- 
xifitntia ,  rfi  efftntia  fimul  cum  rtlationt.  ^xtm- 
plii  appofitifftmis  txplicat  intxifitntiam  ftrfona- 
rum  inft  inuicem. 

Df 


Refctntiv. 


h 

^td»m 
enoditndMpro 
folutio/e  0- 
pmionuGu». 
dnuenfu, 

AtiftQC. 


ytruwqnt 
txemplifica- 
tur. 


Ad  prinmit 

Gandnutn- 

fis. 


Ad  feeuu- 
ium. 


Vnn  ftrfona 
non  ftntint- 
tur  »b  alia. 


Quaftio  IV. 


6. 

T>t  r»n»n» 
tffenJt  in. 
yr»b»tiifri- 


Stcuni». 
Damafc. 

Ttriia. 


7- 

Refltca, 


Htticitur 
quoad  fri' 
mim. 


€^»*d  /«- 
eurtdum. 
Genfrationn 
pt  immantns 

»ai». 

*d.  7.  q.  1. 

Effentia  fi- 
mid  enm  rt- 
Luiene  eji 
ra/io  tfftntCi 


Quidfit  mo- 
lUuejendiia 
d^uinarnm 
ferfi>iMrum. 


ExfUcmur 
txemplit. 

Vtut  trifli' 
eitfr  inejl 
emnibus. 


SccMndutit 
$xtmflum. 

Ttniuitt. 


§l30irtMm, 


DE  fccundo  principali,  cjaar  eft  ratio  eflcndi 
iti  vnius  pcrfon*  ih  alia?dico  qu^d  qon  cft 
eflcntia,  ficcnim  Pater  cflct  iBPatre^  nequc  rc- 
latio,quia  non  relatio  origini$,cum  ipfa  fit  altc- 
rius  rationis,  in  cxtrcmo,  &  pcrfon*  vnifoBmi- 
ter  fimt  in  fefntiiccm. 

Item ,  fi  ,  pcr  impoflibilc  ,  Dcus  produceret 
alium  Dcum ,  non  cflec  fic  in  eo ,  ficut  vna 
pcrfona  in  aiia  ,  fecundijm  Damafcenum  lib.  i. 
Orthod.Fid.5.cap.dicentem  :  Siejfcrit  duo  dij  tion 
fojfent  ejfefimul :  &  Ci  cflcnt  du2  rplationes  ori- 
ginis.neutra  ellct  in  aiia. 

Ircm ,  impoffibile  eft,  fupdamentum  ncccfla-r 
rium  elfc  in  aiiquo,  nifi  reiatio,  cuius  nccefl^ario 
eft  illud  fundamcntum,fit  in  codcmifed  fi  neutra 
pcrfbna  poflct  eflc  in  aba,  &c. 

Itcm,  in  crcaturis- adiui  ad  pafliuum  cftrcla-r 
tio  originis,  &  tamcn  neutrum  eft  in  alior 

Dices,  relatio  eft  fufiicicns  tatio  vni  pcifbnx 
eflendi  in  alio:cum,quia  rclaciuafunt  fimuljtum, 
quia  gcncratio  eft  immanens  :  igitur  tentiinus 
eius. 

Primum  non  valcr,quia  squiuocatio  eft  dcyt- 
nrnl ,  quia  fimultas  reiatiuorum  xque  faluatur, 
fi  vnum  album  eflet  hie,  &  aliud  Romse,  ficut  (i 
ambo  eflent  hic :  non  fic  dc  fimultate  pcrfona» 
rum  £quiuocatur,crgo  fimnltas. 

Ncc  valet  fecundum  ,  quia  di(^um  cft  fupc 
rius  * ,  quod  generatio  non  eft  fic  iramancns, 
quod  terminus  eius  fit  immanens  ,  &  fi  darctur 
quod  fit,adhuc>  non  concluderct  Patrem  efle  in 
Filio,  ncquc  in  Spiritu  (anAo,  nec  etiam  Filium 
in  Spiritu  fando. 

Idc6  dico  quod  .neq«e  cflentia  (bla  eft  ratio 
eflendi  f>r,neque  relatio  (bla,fed  torum,  pgta  cf- 
fcntia  cum  rclationcrficut  incrcaturis  nihil  idcm 
dicitur  fimile  fibi  i  fedad  fimilitudinem  requiri- 
tur  diftindio:neqoc  hoc  fiiSicit  vt  fint  diftuidi- 
na  fimillimaj  ergo  requiritur  alia  vnitas:  fic 
ergo  vtrumque  rcquiritur  ,  &  fic  in  propofito, 
nec  relatio  ,  nec  eilcntia  eft  prsciHi  ratio. 

Dices ,  quod  princip^iius  cflentia  eft  r.1tio  ef- 
fendi  itt.  Dico  quod  eiTencia  cft  illud  fundamcn- 
tum,proptcr  qupd  pon  poieft  non  ineile  relatio, 
vbi  eflencia  jpeft. 

Pc  jcrtio  arciculo  dico  qu6d  ifte  modus  ef- 
(endi  in,  noo' cft  aliquis  illorum  ,  quem  po- 
nit  Philatfbphus  ,  ficut  patct  difcurrendo ,  (ed 
eft  cuilibet  diffimilis  magis  x]uam  fimilis> 
Excmpla  tamen  poifunt  poni'  ad  hoc ;  per  quaei 
aliqualicer  poflbmus  mcliiis  conciperc  ijlum 
modum-tlTcndi. 

Prjroum  excroplum  cft  dc  illapfu,:I>eusibeft 
orTiili  crcicurz  teipliciter:  Piimus  mociiiiS  eft 
per  pracfentiam  ,  &  eft  illapfus.  Ifta  pjE^ifcn» 
tiaiicas  indudit  Deum  ficut  in  cslo :  Secuiidus 
eft  pcr  [toentiam ,  &  manutenouiam  :  Tertio. 
concipifniK  przlentiaiuifipe  nlanucenetHia ,  fic 
eft  prjB^fitper  eflentiam> 

ii^iitui.«xpraplum',  Angelus  eft  cum  corpo- 
re,  &  «ff^M  aira  alio  corpotc  glotiofo  ,  & 
pone  identiiatcm  naturi :'  fic  iBjproppfito. 

Tcrtium  exeniplurp ,  fi  ponantur  duo  An- 
geli  idcro  in  natura ,  &  circutnlfribcndo  locam, 
cflet  ibi  prjefentia  fimilis  mutua. 

Quartum  excmplum  eft  de  potcntiis  animjc, 
&&n\  idotft  eflenti£,quodcredo,&:habeant  aliam 
diftin^ioncm,prius  in  re  amc  operationem  intel- 
lc:^,s,(ift  ibi  idcntitas  na(ura;,6f  tam.^n  di(lindiiQ 
r^aiis  porcntiarum. 

Scot.  Oper.  Tom.  X  /. 


113 

A(l  primiim  ptincipaledi!  AnaXagora  ,  dico, 
qadd  fidicit ,  fi  qubdliber  eflct  totum  inquoli- 
bet,^efttia  eflcnt  maxime  confufa  vcrum  cft.Sed 
non  fic  eft  pcr(bna  in  perfona. 

Ad  aliud  de  (cxto  Phyficor.  patct  1.  libro ,  * 
indiuifibilc  non  poflet  diftineui  ab  indiuifibili, 
pifieflet  cxtra^ipfum,  quod  fi  vcrumcft,  hoceft 
quia  indiuifibilia  in  corporibus  refpiciunt  fi- 
tum  ;  (ed  indiuifibilia  fpiritualia  non  minus  dif- 
fcrunt  in  eodem  loco ,  quiro  in  alio ,  &  in 
alio. 

Ad  aliud  dieo ,  qu6d  non  eft  fimile,  qu6d  di- 
uinitas  non  cft  in  aliquo ,  nifi  fic  formaliter  ali- 
quid  cius  :  (cd  pcr(bna  cft  in  alia,  tamen  non  eft 
aliquid  eius.  Idc6  fcquitur  qu6d  fi  eflentia  eft 
in  aliquo  ,  &  diftinguitiu:  ab  illo  ,  qued  ibi  eft 
compofitio ;  non  fic  dc  pcribna. 

Ad  aliud  ,  in  cjuo  eft  filitu  ,  &c.  Dko  fecun- 
diim  Philofophum  3.  Top.  cap,^.  diftin<aionon 
valet,  vbi  altcrum  membrum  e(i  incongruum,(i 
ibi  tantum  dctcrminaturad  vnum.  Ideo  dc  vir- 
tutc  (crmonis  non  cft  haec  diftinguenda , //M/io 
efi  in  Patre ,  quia  non  praemittitur  de  virtucc 
fermonis  qUod  abftradlum  fit  in  aliquo,  nifi  for- 
malicer  ;  &  runc  ncgo  hanc  :  In  que  eftfiliiu  in 
eodem  eji  filiatio  ,  quia  non  poteft  fic  accipi  in 
rcfpcdlu  filiationis  ,  quomodo  in  rcfpeftu  Filij : 
vcl  alicer  poicft  dici ,  fi  concedicur  qu6d  abftra- 
Aum  ,  poteft  eire  in  aliquo  ,  liccc  non  formali- 
ter,  conccdendo  quod  filiatio  cft  in  Patre,  ficuc 
Filius  ,  &  non  fcquitur  vltcriiis  ;  ergo  Pater  */? 
Filtm. 

Ad  aliud ,  in  regulis  asquiparantiainon  tenet, 
nifi  procedendo,  &  hoc  gratia  materia::fed  con- 
uertcndo  non  tcnet  rcipcdlu  altcrius  a  fe.  Et  fic 
arguit  Philoibphus,  ^.Phvfic.  Vnde  bene  fequi- 
tur :  Sociates  cft  fimilis  natoni ,  &  Plato  Cice- 
roni :  ergo  Socratcs  eft  fimilis  Ciceroni,non  va- 
riata  fimilttudinb  jied  nunquam  conuertcndo  : 
igitur  Socrarcs  eft  fimilis  Sbcrati. 

Ad  aliudiqiiod  Filiuscxit  a  Patre  generatid- 
ne  pa(Iiua;&  tamen  eft  in  eo,&  ccontraper  niii- 
tuam  pracfcnciaro. 


9' 

Ad  fritrnm 
frincifale. 


Ad  fecna' 
dtim. 

*  In  Oxon. 
di-  q.9.a 
a  j. 


Ad  tertium. 


Ad  quar- 

tum. 

AriftBt. 

Anhtccon- 

cedenda    in 

quoeftfilius 

8c  Hliacio 


Ad  qutn- 
tttm. 


Adfextum. 


Q^^STIO     V. 

Vtrum  in  Dcofit  aliijua  fatio  totalitatis^ 
atit  maioritatis  T 

r.Bonau.  hHf.t.  ar/.i.  j.i.  ^V  1.  Hetitlc.  in  fumm» 
tfrlii.  ^^.  qutfi.  1.  Richafd.  hkiUrt.  j.  quifi.^i.  itgid. 
frint.-x.qutfi. i.  Biulcfcr. qutfi,6.  Pcfcus de Taratitafia 
qutfi./ji  &S. 

j  V  6  p  fic  vidccur.  DamaiciJib.^. 
Fid.  Orch.  c.6.  Confitemur  vmnem 
deitatem,  &cc.  (cd  non -acf epit  ibi 
,  omnem  fyncategorematice  •,  quia 
non:  funt  plures  dcitatcs  ;  igitur 
categQrematicc ,  ivt  fit  fenfus  ,  totam  deitattm  ; 
igitur  in  Deo  cft  ratio  totius, 

^fcm,  in  Symbolo  Athanafij:ror<*  tresferfon* 
cetterni  fihi  fnnt  y&cc. 

Itcm  Anibrofius  in  Hyrono:  In  Patretotn* 
Filiut,  Cv-  tetu*  tn  Ferbo  Pater. 

K     3  Icem, 


I. 

Argum.  fri' 

mum. 

Dainafc. 


Secundum. 
Aihanaf. 

Tertittm. 
Ambiof. 


114         Libri  I.   Diftindio  XIX. 


^intum. 

Sfxtum, 
Damafc. 

S)}timHm. 


Ar%.  rugnti' 
ttum    fri' 
mum. 
Stcundurn. 
Augurt. 


Tertium, 


ferfeaum^ 
tetum  diffe- 
runt  ^  con- 
(teniunt. 
"Atiftot. 


T[}if>lex  »ect' 
fttfi  lotiui. 


Itetn  ,  quod  Cit  in  diuinis  tnaioritas  arguituc 
per  Hiratiiitti /»t.  3.  de  TrimtAtein  prirtcipio, 
qu^d  in  Deo  cft  maioritas  intrinfcca:&:  habctur 
iii  litera. 

Itcm.omne  infinitmn  eft  maius  non  infinito: 
efTentia  Dci  cft  iufinita,  .r.elatio  non  cft  infinita ; 
igitur  in  Deo  cft  aliquid  «laius  alio. 

Itcm,qu6cUn  Dco  6t  totura  vniucifalc  argui- 
tur;tum,quia  Dcus  prxdicaturde  phuibus.quod 
cft  ratio  vniucr(alis;tum,  quia  pcr  Damatcenum 
lib.j.de  Orth.c.6.communc,  (tibftantia  eftipar- 
ticulare  vcro  hypoftafis.  Similiter  numero ,  tk 
non  natura  dicuntur  difFcrrc  hypoftafes ,  &  po- 
nitur  in  litcra. 

Item  ,  quod  ibi  fit  materialc  principium.fiuc 
totalitas  eflentiaiis  ,  arguitur  ,  quia  diftindum, 
quod  producitur  de  aliquo  ,  quod  eft  indiftin- 
^um,producitur  de  eo,quafi  dc  priucipio  matc- 
riali :  fcd  Filius  producicor  de  fubftantia  Pa- 
ttis ,  qu«  cft  indiftincla  in  Pattc  ,  &  Filio  ,  igi- 
tur,  &:c. 

Contra  primum ,  omnc  totum  cft  maius  fiia 

.  partc ;  fed  in  diuinis  ncc  eft  maius ,  nec  minus, 

iiccundumAthanafium  inSymbolo:  igitur,&c. 

Contta  fecundum.quod  ibi  non  fit  maioritas, 
Auguftinus  S.lib.  dc  Trinitatc  cap.i.  &  ponitur 
in  htcra  ,  nonfolim  Pater  non  eft  maior ,  cjukm 
Filiui.fed  nec  Pattr&FiUuiJimulyaltcjuid  mains 
fknt,  cjuaTH  SpirttttsfanilHi, 

Contra  tcrtium,  quod  ibi  non  fit  lotum  vni- 
uerf^lcAuguftinus  y.de  Trinit,cap.6.  &  ponitur 
in  Ijtera :  EJfentia  diuina  non  efi  materia  trium 
perfonarum  tanquam  fecundum  communem  ,  ean- 
demejne  naturam  ,  tre/  perfon*  d^cantnr  ejfe  vn* 
tjfentia. 

S  C  H  O  L  I  V  M. 

Q_uaimr  ^rticul'*  tria  dicit  DoElor,  Primum 
di6lum:In  diuink  eft  toturri  quoddam  comentiuum 
plurium  ,  quorum  quodlihet  efl  ipfum  non  totum 
preprte  diElum  conjians  partibus.  Secundum  :  In 
diuinii  non  eji  maioritas,  videretur  tamen  ejfe,  po- 
nendo  relationes  dicere  perfeUtonem,  quiaftc  tota 
"Trinitas  ejfet  perfiBtor  vna  perfona.  Tertium 
diBum:Jn  diuints  'rton  eji  vniiferfalitasjquia-quid , 
quid  eji  ihi ,  eji  de  fe  hoc  ••  eji  tttmen  ibt  quod  eif 
ferfeilionii  in  vniuerfyli ,  fcilicet  communicabili- 
tas,&  iUimitatio,feclufa  eitu  imperfeUione,fcili- 
cet  potentiatifate,&  diuifibilitate.  i^artidm  di  - 
Burn  :  Jn  diuini^  no»  ejt  totum  ejfenttale  ex  partt- 
biu,quia  ihi  non  efl  materia ,  neque  ratio  mMteriit, 
neque  altqttid  poteptiale. 

REfpondco,qa6d  hic  tunt  quatuoi  declaran- 
da,ficut  quatuor  proponuntur  inquxftionc, 
Quantum  igitur  ad  atticulum  primum  de  tota- 
Utate  in  generali ,  dico  quod  Ifcundijm  Philo- 
fophum  tertio  Phyfic.  textu  64.  totum  &  pcrfe- 
«^um  (unc  idem  ,  vcl  confcquuntur  fe  ;  difFc- 
runt  tamcu  ;  quiares  dicirurperfeftacum  non 
caret  aliquo  pcrtineiuc  ad  fuam  perfedlioncm, 
fed  habet  tcrminuna  fua:  perfcdlionis.  Vndc  di- 
citur  perfc<!ium ,  quod  pertingjt  ad  fincm  j 
fed  totum  non  dicitur  habcre  fincm  ^  fcd 
quod  contineat  aliqua ,  refpcdlu  quorum  eft 
rotum ;  ftrifte  autem  accipiendo  toturn  ,  illa 
qux  in  toto  cohtinenttir  jicuntur  partcs ,  S( 
fic  lotiiT/t  ,  propric ,  fiiic  ftridtii  aecipicndo 
Jpfum,  eft  correlatiuum  partis. 


Verumtamcn  quia  totum  indudens  ratio- 
ncm  perfefti ,  npn  dicii  de  fc  imperfedio- 
nem ,  ficut  pars ,  ide6  generalius  accipicndo 
tetum  quam  vt  partcm  habet  pro  corrclatiuo, 
dicitur  totum  non  fbluni  concinendp  aliqua 
vt  patet ,  fed  continendo  alia  qua;cumquc  funt 
aliquid  eius.  Vndc  totum  dicitur  refpcdlu 
quorumcumquc  quse  funt  in  ipfo  ,  fiue  fint 
partes  quae  non  funt  ipfum  ,  fiuc  non  Cnt 
partcs  ,  non  tametj  funt  ipfiim ,  &  iic  totum 
iransferrur  ad  diuina  generalius  accipicndo  ro- 
tum ,  qujim  vt  habct  partem  pto  correlatiuo. 
Nam  correlatiua  ,  quje  in  creatis  dicunt  perfc- 
clionem,  polTunt  iransfcrri  ad  diuina  ,  licct  non 
c  conucrlo  eorum  oppofita. 

Excmplum ;  ratio  prioris  transfcrtut  ad  di- 
uina.  Vndc  dicitur  Patcr  prior  cfte  origine 
Filio  ,  icd  non  ita  paflSm  transfcrtur  pofierim 
ad  diuina.  Non  cnjm  ita  paflim  conccdicur 
qu6d  Filius  fit  poftctius  Patre  otiginc ,  ficut 
&  Hilarius  concedit  Patrem  clJe  maiorcm 
Filio ,  licet  non  concedat  Filium  efte  mino- 
rem  Patre :  Scd  totum  pt imo  modo  prout  ha- 
bct  partem  prp  correlatiuo ,  dicit  limitationem, 
compofitionem  ,  &  dependentiam  rcfpcftu 
partium  ,  quas  continet ,  quai  um  nulla  cft  ip- 
fum.  Non  fic  autcm  concedendum  eft  ratio- 
nem  totius  eftc  in  diuinis ;  fed  totum  ,  quod 
non  dicit  continentiara  partium ,  fed  aliquo- 
rom  ,  quorum  quodlibct  cft  ip^.im  ,  vt  pela- 
gus  infinitum  ,  fic  conceditur  cffc  in  diuinis, 
&  ratio  cft :  Deus  cnim  non  cft  fimplex  fimpli- 
citate  pundluali ,  fed  immenfa ,  &  quia  Deus 
fimplcx  cft  ,  ide6  quidquid  cft  in  ipfo  ,  cft 
ipfum.  Et  quia  cft  quoddam  immenfum  ficw 
pelagus  infinitum  omnia  c.<piens ,  idco  plura 
continct.  Ide6  Dcus  eft  tale  totum  ,  cui  non 
rcpugnat  fimplicitas  ,  quia  omnia  ,  qu£e  con- 
tinct  funt  ipfom  totum ,  vt  ficcorrelaciuum  eius 
non  fit  pars ,  fed  aliquid  tocius.  Vnde  omne 
totum  ,  qualitcrcumque  acceptum  ,  refcttur  ad 
atiquid  fui ,  non  tamen  ficut  ad  partom. 

§i  vcr6  qliairatut ,  cuiufmodi  cft  totum  il- 
lud?  Dico  quod  non  inuenitur  omnino  fimile 
rotum  in  eteaturis.  Quia  in  crcatura  fi  in- 
ueniatur  fimplicitas ,  non  eft  ibi  immenfitas ; 
&  fi  rn  cfcatura  fit  aliquo  modo  imtncnfitas 
vel  pluraUtas,  illa  includunt  compofitionem, 
&  nou  orhnimodam  fimplicitatcm.  Aflimi- 
latur  ramen  toti  virtuali  in  crcaturis  ;  qua- 
\t  totum  eft  in  anima  rcfpe£lu  fuarum  potcn- 
tiarum.  Hoc ,  vt  mihi  videtur ,  vult  dlcere 
quidam  Do<^or  ^  in  illa  qusftione  huiusdi- 
ftinftionis ,  vbi  quaerit ,  fi  cft  poncnda  in  Dco 
totalitas  intcgritatis  ?  dicit  cnim  in  przdi<S):a 
qua:ftione ,  qu6d  totum  vno  modo  dicitut  ab- 
folute  ,  &  fic  totnm  idem  eft  quAd  perfc- 
6tum.  Alio  modo  dicitur  tetum  per  compa- 
rationem  ad  paxtem.  Primo  modo  eft  poncre 
totalitatep  in  diuinis  :  Secundo  modo  non. 
Non  autem  intclligo  qudd  intclligat  totum 
dici  abfolute ,  ita  qu6d  non  referatur  ,  quia 
hoc  non  cft  cffe  totumy  ftd  dicitpr  abfijlu- 
tc  abfolucndo  ipfum  i.  refpcftu  ad  partem , 
&  fic  vcrc  dicit  ,  qu6d  non  ponitur  in 
Oeo. 

Quanti!ltn  ad  i1;cundum  atticulum,  dico  qu6d 
in  diiiinis  nnlla  pcrfona  eft  piaior  alia  ,  quo- 
niam  fecundiim  Hilarium  tcttio  de  Trinitate  in 
principio  :  Pater  dtu  totam  ejfemiam   Etlio  \ 

igitut 


Quemodofo- 
nitur  rtttio 
totius  irtDeot 


tximflifica- 
tur. 

§iugre  »0?» 
Ita  pafsim 
fofleriusdi' 
citur  in  dius- 
nts  ficut 
frius. 
Hilar. 


Dtus  non  tjt 
fimpUxfim- 
flicitatt 
funSuaU. 


1- 

§luals  tfi 
hoc  totumf 


*  Booau.ci* 
tatns  in 
princ.quxft. 


titfflutiofe- 
cundi  »rtt- 
culi. 
Ih  diuinit 

nuUaifln)»' 
itritws. 


Qu^ftio  V. 


s 


iiS 


tiiUtitrun 

dieit    p^rft- 
ciiontm. 
*  d.7.q.  t. 


7- 


Damafc. 
S.€ijcitiir. 
frima. 


8. 

SfCMndh. 


igitur  otnnem  perfc^lionetn  qu«  fandatur  in 
«{lencia  ;  igi(ur  nulla  perfona  efl  maiotalia  in 
perfedione.  Nec  ratione  rclationis,  quia  habe- 
re  aliam  rclationcm  non  eft  habcrc  aham  pcrfc- 
ftionem«quia  relatio  no  eft  in  (e  perfei5lio:quod 
pcobatur  prim6  ex  pcrfedlionc  fimpliciter.Nam 
lecundum  Anfelmum  in  Monol.  PerfeSlio  fm- 
plUiter  eJltCfut  in  cjuoUbet  melius  eji  ipfum ,  tjHam 
mrt  ^fum.Qopd  eft  fic  verum,{icut  alias  didum 
cft  * ,  qu6d  in  quolibet  fuppofito  non  dctcfmi- 
nato  ad  naturam  ,  mclius  cft  ipfum  quocumquc 
alio  fibi  incompoflibili ,  quod  non  conucnit  in 
aliquo  diuino  fupponto,  quia  tunc  aliqua  perfc- 
fiio  cflct  in  vna  pcrfbna,  quas  non  cffet  in  alia. 

Dicctur  forte ,  qu6d  hoc  non  fcquitur  ,  qui* 
pctfbna  alia  habet,  vel  habere  poteft  aliam  rela- 
tionem  xqualcm  rclationialtcriusperibnac.  Et 
ide6  no  fequitur  vnara  pcribnameilc  pcrfedio- 
rcm  alia,  quamuisaliam  relationem  habcat,quae 
eft  pcifeftio  fimpliciter. 

Contra:ficutarguitDamafc.hb.i.fid.Orth.c.y. 
fi  effent  dno  dij  ,  neuter  ejfet  perfc^tu  ,  quia  vnus 
haDcret  perfedionem,  quam  non  habercr  alius; 
nunc  autcm  hoc  non  concluderctiecundum  rcf- 
ponfionera  przdiclam  ,  quia  dicctur  fibi  quod 
alius  Dcus  habet  perfcdioncm  squiualentem 
perfciftioni  alterius  Dei ,  quamuis  non  eandcm. 
Vult  igiturquod  ex  hoc, quod  aliapcrfeiflio  eft 
m  alio,  quod  neutet  fit  perfcdus ;  ficut  arguitur 
in  propofito  de  telationibus  peribnarum  ,  Ci  fint 
pcrfe(iiones. 

Itcm,faltcm  fi  rclatio  fit  perfedHo  ,  vna  pcr- 
{bna  aliquam  perfedioncm  habet ,  quam  non 
habet  alia.  Et  arguitur  fic ,  quod  habet  omnia 
propria  cum  alio,  &  cum  habct  infinitam  perfc- 
dlioncm  vltfi,eft  perfedlius :  (ed  Paterhabet  re- 
lationes  squalcs  cum  Spiritu  fandbo ,  &  habct 
aliam  rclationem  ,  vt  fpirationcm  a6tiuam ,  qus 
ponitur  pcrfcdlio  fimpliciter :  igituCkPater  cflct 
perfeftior  fimplicitcr. 

Confirmatur ,  Patcr  habet  fecundijm  omnes, 
quatuor  reIationcs,non  autcm  Filius  &Spiritus 
Ian6kus ;  igitut  fi  relatio  eflct  pcrfedkio,  Pater  cf- 
(ct  pcrfc^lior  aliis  perfbnis. 

Item.facla  abftradlionein  diuinis.vnum  non 

prasdicatur  dc  alio  per  identitatem,nifi  vtrum- 

quc  fft  pcrfedio ,  vd  altetum :  ctfi  vtrumque 

vel  alterum  fit  pcrfccflio  infinira ,  vnum  prxdi- 

^       cabituf  de  alio  in  abftra(5to.   Vnde  hsc  cft  ve- 

ti»»blh»a»'  "  ifapientia  ejiveritas  ,  quia  vtraquc  cft  perfe- 

rtMfuiden-   ftio,  &  CmxMxcrfaptentia  eft paternitas,  quia  al- 

^ci  btn»  V   tera  cft  perfe(£tio  infinita  :  fcdhasc  cil  falla :  Ge- 

Hum  /*''*'*  neratio  ejl  fpiratio  :  igitur  ncutra  importat  de  fe 

'fl^r^»,,»'  pcrfeftioncm.  Ideo  rclatio  in Deo  non dicit  fot- 

maliter  pcrfc<Slionem :  tamen  propter  identiti- 

tcm  rclationum  ad  eflcntiam  ,  quaslibet  eft  per 

idcntitatem  infinita.Ncccredo  aliqucm  Dofto- 

rem  dixiflc  contrariura  ,  quin  ifto  modo  pofltt 

exponi.    Sic  igitur  nulla  cft  maioritas  virtualis 

in  vna  pcrfbna  qu«  non  fit  in  alii. 

I  o.  Quantum  ad  tertium  at  ticulum,  dico  qudd  in 

■Refolutio  ttr  diuinis  non  cft  totum  vniuetfalc ,  quia  quod  eft 

tij  articMli^  communercaliter,  non  cft  vniucrfalc:  fed  D?us 

Indiuinu  no  ^^  communis  rcalitcr  tribus  pcrfonis;  quia  idcm 

ntuerf»l,.      feahtcr  cum  ilhs  :  igitut  &c.    Maior  probatur, 

trobMturfri-  additur  enim  primi»  ibi  commnne  realitcr  pro  na- 

"»•-  tura  quae  fi  fit  communis  fccundiim  rationcm, 

vel  non  ,  habci  Ipcum  diftindlionc  13.  vniuer- 

lale  enim  habet  duas  conditioncs  perfcaionis, 

&  alias  duas  imperfe^ionis  :  quia  vniucrfale 


CMtfirmUur 


9 

Tkrli». 


iraportat  eire  communicabile ,  &  e^^e  iHiaiita- 
tum ;  ficut  per  oppofitum  ,  fuppofitum  cft  in- 
communicabile  &  limitatum.  Alias  conditio- 
nes  irapeife(£lionis  importat ,  fciUcet  quod  fit 
diuifibile,  &  potentiale  ,  fiue  detcrminabilc, 
quia  in  ifto  fuppofito  determinatut  ad  hoc, 
&  vtruraque  eft  de  per  fc  dc  ratione  vniucr- 
lalis. 

Tunc  arguitut  fic :  nuUura  vnioerfale  eft  dc 
Ic  hoc;  quodlibet  ellentiale  in  Dco  cft  dc  le  hocj 
ergo  nulUim  eflentiale  in  Deo  cft  vniuerfalc. 
Maior  eft  raanifefta ,  quia  quando  aliquid  eft  de 
fe  hoc ,  ita  eft  dcterrainatum ,  quod  non  poteft 
determinari  :  tale  aurera  non  eft  vniuerfale, 
quia  vniucrfale  ex  hoc  ,qu6d  vniucrlalc  natura 
eft  determinari  ad  fuppofitum.  Minor  cft  ma- 
nifefta ,  quia  non  cft  plurificabile  aliquod  eflen- 
tialc  in  diuinis ,  &  probatum  cft  fupra  ,  propter 
quod  dicit  Damafcenus  lib. }.  de  fidc  orth.c.6. 
quod  proprictates  non  dcterminant  naturam ,  fed 
hjpejiafes.  Vnde  rclationes  aduenientcs  non  fa- 
ciunt  naturani  efle  coramuncm :  ficut  fi  albedo 
aduenicns  Socrati  conftitueret  ipfum  in  genere 
Qualitatis  ,  Socrates  tamen  non  eifct  commu- 
nior.  Ita  rclationcs  aduenicntes  cflentia  non  fa- 
ciunt  eirentiam  eflc  comrauniorcra,nec  aliquam 
communitatem  fibi  ttibuunt ,  fcd  eft  de  fe  hoc 
ante  aduentum  illatum  ,  &  eft  ptoprius  ^m» 
huiufmodi  entis  fotmalis  ,  quod  eftdcitas.  Nec 
tamcn  ponain  fuppofitum  :  homo  cnim  eft  pto- 
pribm  ^uid ,  aut  proprius  tjuif  humanitatis, 
Sc  tamen  non  eft  uippofitum  :  plus  cnim  rc- 
quirituf  ad  rationem  fuppofiti  ,  vt  alias  pa- 
tebit. 

Quantura  ad  quartum  atticulum  ,  dico  qu6d 
non  eft  ibi  totum  cflcnciaic  ex  pat tibus  ellentia- 
libus,  vt  ex  matcria  &  forma  :  quia  cflcntia  non 
eft  in  potcntia  ,ncc  formabilis ,  ncc  forma  alte- 
rius :  hoc  enim  poneret  in  Dco  C(-)mpofitionera 
&  limitationcra.  Vndenon  eft  materia  ncc  ratio 
materiar,  fiue  potentix  ad  rccipiendura. 

Scd  hic  eft  vnum  dubiura  :  Nara  omne  abfo- 
lutum  fecundimi  lc  conccprum  ,  quodeft  aptum 
natum  habere  fclationem  ,  videtur  in  pottntia 
fccundum  fe  conceptum  ad  illam  ;  fed  cflcn- 
tia  prout  fccundum  fe  concipitur,  eftaptafc- 
cundum  fe  ,&  nata  habeiereiationem  ,&:nunc 
de  fe  habet  :  igiiur  cft  in  potentia  ad  illam. 

Dico  ad  hoc  ,  fecundum  qu6d  in  quinta  di- 
ftin(5lione*dr£lameft  ,  quoa  in  Deo  non  eft 
materia,  nec  quafi  matetia  ,  nec  ratio  matcrix 
transfertur  addiuina.  Yndc  quidam  Do(ftor  * 
in  hac  diftin(3:ione inquxftione,quaquacritur, 
an  mperfonis  diiiinis  fit  matcrialc  principium? 
Dicit  in  pcde  quaEftionis  ,  in  Deo  nullo  modo, 
nec  verc ,  nec  tranflumptiuc  reperitur  raatc- 
riale  principium  ,  &  concedit  in  fequenti  qux- 
ftione ,  qu6d  in  Dco  fit  propric  quid  ,  fiuc  quis^ 
8c  quo. 

Ad  dubium  igitur  dicendum  quod  fi  intel- 
ligam  aliquid  aptura  natiun  recipere  relatio- 
nem  ,  tunc  verura  eft  quod  cft  in  potcntia  ad 
rclationem  ,  fed  cflentia  diuina  non  recipit 
rclationcm  ,  nec  eft  in  potcntia  receptiua 
aliqua  ,  fed  dat  rclationi  ejfe ,  ctiam  &  fubfifte- 
rc  in  perfona.  Exemplum  eft  de  anima  in  pri- 
moinftanti,  qao  intelligitur  infundi ,  nonin- 
telligitur  recipere  aliquid  a  corpore ,  vt  a  par- 
tibus  corporis ,  fcd  vt  daret  ejfc  partibus  corpo, 
ris:  vndc  non  debet  inteliigi  eflencia  fubrela- 
jC     4  tionibus 


FnftHitvHt 
tderfalu  ex 
iuplici  c/$fi- 
tejicut  ^ 
impetfeih». 


II 

Secundo. 


^idquid  rfl 
de  fe  hec  rji 
indetermina, 
bile. 

Damafc. 


ReUtionet 
mn  reddunt 
effenti»m  cS- 
munierem. 


IZ 

Keque  tetum 
ejenti»le  ex 
f-arttbtis ,  eft 
in  Diuinis. 


Dubium. 


♦  q.i.n^, 
Soluitur. 

*  Son.cit. 


Reftlutio  du 
btj. 

Efenti»  di- 
uin»  d»t  re- 
lationi  effie 
^fubfifler». 
Damalc. 


11 6       Libril.     Diftinaio  XX. 


fetentia  re- 
eepiiu»    «cn 

olfU^ina  (ly 
fubieitiu*. ' 

14 

Ad  primnm 

ratioTum 

grinipalem. 


Vbi  non  efi 
quantitiu 
■vintltu  vel 
tnolii  ibi  niU- 
U  maicritiU. 

jid  fecnndd. 


Ad  tertiam, 

Aueult. 


+  i  5<li. 


tianibtM,  vt  fiipejrficics  iLibftrata  albedini,  (cd  vt 
anima  infiniti  dans  (J]e  cnilibct  parti,non  tamcn 
infocmatione 

Etqnod  dicimt  innitcntes  priori  rationi,qu6d 
eircntia  non  cft  in  potentia  obiediua  ,  ncc  fub- 
iedtiua,  fcd  in  potencia  reccptiua,  hoc  nihil  eft, 
quia  (i  rel.itio  lit  aitus  ,  quod  eft  in  potentia  ad 
rdationeni,  vt  eam  habet ,  eft  potcntia  reccpti- 
U.1,  vel  fubieiftiua,  Vnde  potentia  receptiua  noo 
cft  aliqua  tertia  potentia  a  poteniia  fubiediua, 
&  obicftiua. 

Ad  argumenca  paiet  per  dida :  quod  enim  di- 
citur,  quod  omne  infinicum  eft  maius  finito,ve- 
rumcft  :  fcd  rclatio  non  eil:  fin;ta ,  nec  infinita, 
omne  enim  finitum  importat  imperfedionem, 
Sc  iimicationcm  ,  &  non  fcquitur  fi  noncft  in- 
finitura,  crgo  eft  finitum,  vi  fuperius  didum  e(V. 
Si  tamen  accipiatur,qu6d  omne  infinitum  eft 
maius  non  finito,  fallum  eft ,  quianoneft  com- 
paratio  fccundLim  maiotitatcm  nifi  inter  quanta 
virtutis,  vcl  molis:relatio  vero  nullam  virtHtem 
pcrfcflionis  importat. 

Quod  autera  dicitur  qu6d  illud,quod  dicitur 
de  pluribuseft  vniuerfale,verinii  eft,  fi  fit  vnum 
fccindum  rationcm  in  eis  ,  quia  vniuctfale  cft 
aptura  natum  detcrminari ,  quod  non  contingit 
in  propollto,  vi  didum  eft. 

Quod  vero  arguitur,qu6d  Filius  eft  de  eflcn- 
tia.  Dicendum  cft  quod  fecundum  Auguftinum 
libii.contra  Maxim.c.o.non rcpcriturqu6d  pcr- 
fona  fit  de  fubftantia.quianondicimus  trespcr- 
fonas  cx  cadcm  cllentia ,  liccc  conceditur  qu6d 
Filius  fit  dc  fubftantia  Patris  ,  vbi  non  notatnr 
m.iteria,  fedoiiginisconfubftamialitas;  vt  fupe- 
rius  in  ifto  libio  *  fuit  didum. 

Ad  alia  patet  refponfio  per  dida. 

•S*3-f««-?*3-  ?■-*•  Vii  s*?-  ^  ■^■■f^f^-i^-m-  ■£** 


'M«M 


j?{»m=tmMiwi 

DISTINCTIO     XX. 

Q  V  ^  S  T  I  o       I. 

Vtrum  ferCond  clmn/t  ftnt  aejHales 
in  fotentia  ? 

Alenf.i.^.^.17  »»f»»fr.^.D.Thoni.i.f  ^,41.  nrt.f,  Ri- 
chard.iixj^.L)  Bdnau.Wcij. I.  /Egid.5-1.  Duraiid.fW.^.i. 
L).  £lor  (»  iMcen.  hic  q.  ijni^a.  Vide  eHrii  in  Phyfq.  i  4.0» 
15.  Suiicz  {.b.tracLi.l  ^c.^.V^fqacz  i./>.*<'/^.  i  69. 

1 R  c  A  diftindiojiem  vigefimam 

qucro :  vtrumpetfor/it  dtHW^fint 

<e(jnales  in  potemta?Qn6d  noa,ar- 

giiitur  per  rationem  Kichardij£;f<r 

fnode  Trin.c.  vltimo  ,  qua  probat 

qiioti  iioii  polfint  efic  plurcs  dij,,  quia  vnus  fa- 

ccret  aliiira  nuiripotentcm  :  fic  arguitur  de  per- 

*  InDion.  (onis,  vt  patec  alibi.* 

^    ^  Confirmatur  jfta  rario  :  Pater  prius  ordine 

Conhrmntur.        .   .    .    r  '  ^  ,       ,.  ^  *    _r..       .    . 

ortginis  hahet  actum  ■yolendi  j  quam  Fiiiusjigi- 

tui  pixhabet  vcllc  ad  produdionem  crcatura- 

rum  ;  fi  igitnr  Fifius  eoAcm 'JtUepoffit  prodiicctc 

creiruras ,  feqiiitur  qu6d  PAter ,  vt  vult  aliquid 

exrra ,  d^^crminct  Fifium  ad  volcndum  illud  e(- 

Bjttit  pffofi.  fe :  igicur  Filius  non  libcrum  yult  illud. 

Anoail  Contrariura  paret  ex  .'luguftino  z.  defide  ad 


^ctrum  c.i,  &  etiam  contra  Maximinum,  vt  ii) 
litera. 

*«■  S4^-S«*-MH-HK  e»' ■fy  «M-f*3-J*J"K».S*3-«*§- 

QV.€STIO      II. 

Ftrtm  potentiageneranJi  Filiurn  per  fepey- 
tineat  ad  ommpotentiam  > 

Vide  Dodorcs  citatosquzft.przccdenti. 

'  V  XT  A  hoc  quairitur,  vtriam  potentia 
[  gcnerandi  Filium  per  fe  pcrtineat  ad 
omnipotentiam  ?  Quod  fic  arguitur 
per  Auguftinum  j.libro,  contra  Maxi- 
minum.  Si  PAter  efl  omitipQtens  ,  foteft generare 
FtliHm.yztet  alibi.* 

Item ,  ad  omnifcieniiam  pertinet  fcire  genci- 
rationem  Filij  \  igitur  ad  omnipotentiam  !perti- 
nebit  polfe  generare  Filium.  Confequentia  pa- 
tct  pcr  fimilc,  ficut  hoc  ab  hoc&c 

Contra,  Athanafius  in  fymbolo  :  Omnipotent 
Pater,  omnipotens  Filius ,  &c.  fcd  Filius  non  po- 
teft  gcnerarc,ergo,&c. 

SCHOLIVM      I. 

Trs.miffa  iiflinilione  potentit.  aEiiut  tqualis 
fecttudum  intenflonem,  &  extenflonem  ,probatfe- 
cuudiim  vtrarfKjue  aqualem  ejfe  in  omnthus  perfi- 
nis  dtuinis.  "De  variis  potenti<t  acceptionibuf  vi- 
deripotefl  DoQor  d.i.q.i.&  d.7.q.u 

REfpondco  ad  qua^ftionem  primam  ,  qu6d 
potciHia,quae  ponitur  in  Deo,  noneft  paC- 
fiua ,  icd  adiua  ,  poteft  intelligi  fecundum  ex- 
tenfionem  ,vel  fecundiim  intenfionenT,  vtrum- 
que  enim  poteft  efte  fine  alio.  Excmplam  pri- 
nu,dc  charitate  magna  &  parua,  qua  funt  squa- 
lcs  fecundum  cxtenfionem ,  quia  ad  omnia  dili- 
gibilia  cx  charitate :  non  tamen  fecundiim  in- 
tenfionem.  Excmplum  fccundi,de  calore  gene- 
rato  ,  qui  cftsqus  petfcdlionis  cum  calore  ge- 
ncrante,  non  fecundum  extenfioncm  ,  quianon 
potcft  calor  generatus  in  gencrationem  fui ,  nQp 
in  gencrationcm  calocis  ptioris ,  a  quo  gencra- 
barur. 

Ad  propofitiim  dico  ,  qu6d  perfbna:  diuina: 
funtacqualcs  inpocentia  fecundum  intcntioncm 
illius  potcntix  ,  quia  quidquid  ponitur  in  illa 
potentia  a£|:iua  ,  qua  aliquid  producitur  fecun- 
diira  propriam  magnitudinem,sqac  ponitur  in 
omnibus  tribus  pcribnis.vt  patet  dtHm^iont  de- 
cifna nona*  dmt  ctiam  aquales  in  potentia  fc- 
cundumext^fionem  ,  quia  ijta,  adqux  eft  ex- 
tenfio  huius  potentia: ,  func  efFeftibilia  refpcdlu 
quorum  principi^m  producliuura  xqualitcr  in 
tribus  perfonis,  Probario,  Principium  pcrfc- 
«Sum.  agendi  in  quolibet  fijppofito  ,  quod  prius 
eft|  qtiam  tgrminuscius  producatur,  potefteife 
priijcipium  agcndi  illi  fuppofito  ,  vt  fic  fuppofi- 
tum  tale  pQlTct  agerc  illo  prirtcipio :  fed  poten- 
tia,  qua  producitur  aliquod  efFcs^ibile,  prius  eft 
in  ttibus  pcrlbnis.quam  inteUigatur  aliqua  crear 
tura  produci  :ergo,qua:libet.  perfona  eam  poteft 
produccre-  illo  principio  adiuo.  .Minor  habet 
probari  in  ilia  qua:ftionei^«/»'<'^«(:^<o  ad  extra 
neceffario prafu^pqnat  prgfLH^tonem  ad  intra .,  * 

brcui 


1. 

Are.frimunf 

afi-mati' 

uum. 

^ln  Oxoa. 

hicq.vn.n.'.. 
SecuttdMm. 


Ratio  nd  «f  ■■ 

fofitum. 

AthanaL 


3- 

Vecifiofri- 
m»,  qutliie- 
nis. 

Potentia  aiii 
ua ,  vna ex- 
tenfiua  ,  in- 
tenfiutt  alte- 
ra. 


4- 

ferfont  di- 
uiat  funt  a- 
quales  in  ft- 
tetttia  exten. 
ftue  ^  intem 
fiui. 
♦  q-I. 


Probatt». 


*  la  1.  d.i. 
q.1. 


Qusftio  II. 


"7 


breaker  t»men  ntinc  probanir  fic  :  Neccf- 
farium  ex  fc  prius  cft  non  neccflario  cx  Ce  ;  fed 
quidquid eft  in  diiiinis  cft  necelTariii  cxCe,  quod 
autem  producii  adcxtra.noncft  neccflarium  cx 
fe  i  tale  enim  cft  cfFcftibile,  &  poflibile,  capiens 
ej/i  poft  nonejfe  ;  igitur  principium.quo  produ- 
citur  aliqua  creatura,  prius  habetut  a  tribusper- 
{bnis ,  quam  aliquid  producatur  ad  cxtrk  :  igi- 
tur,  &c. 

Ad  rationem  in  contratium  dicendum  cft, 
qu&d  velk  prius  habctur  in  tribus  pcrfonis^quam 
rranteat  fuper  quodcumquc  obiedum  ,  vt  iara 
probatum  cft :  ideo  quzlibet  pcrfbna  zquc  li- 
berc  producit,noa  aliunde  dctcrminata.quim  ex 
libcrtatc  propria.  Et  quando  dicitur  quod  Patcr 
prius  habet  velle ,  ycrum  cft  de  illo  velle ,  quod 
cft  refpcdu  c(rentix  fuac.  Nec  cft  aliquid  con- 
Triut  qn*ti'  tingcntcr  produdbum  illo  adlu  ,  (cd  tW/*  refpc- 
hetptrfon»  ^^  obicdlorum  primariorum  prius  habeturi 
qualibet  perfbna  ,  antequam  tranleat  fuper  ali- 
quod  obicftum  extra  producibile  ;  quia  prius 
pcrfbna:  diuinac  producuntur,  quam  intclligatut 
aliquis  aCtMS  intclledlus,  aut  voluntatis  rcfpcdlu 
obicdli  creati  ■,  Pofterius  enim  producitur  crca- 
tura  fecundum  quodcumquc  ejft  quam  pcrfbna 
iiiuina. 

SCH  OLI  VM    H. 

TrU  ajferit,  primum  po/se  generare  ^onfpeHa- 
re  *d  omhipotentiam ,  ^uia  huiiu  obieclum  eftpof- 
ftbile  obietliue,  vt  opponitur  necejfario.Secundum, 
potentiam  produ^iuam  refpeSu  ¥ilij  generandi, 
eiufque  obit^um  efse  pojftbile,  vt  opponitur  necef- 
fario  a  fe  originatiue,  Tertium  ,  quod  in  hac  Pa- 
ter,  &  FUtMjint  aqudes ,  Ji  Jumatur  pro  funda- 
damento  remoto  potemia :  de  quo  latefupra  dijlin- 
Sione  feptima,quaJiione  prima. 


ilum   pri- 
mum  quint 
tUiquodft- 
tiniJum. 


6. 

JEgid.  & 
rarr»nuf>»- 
ttnti». 

Rtiieitur 
'primi^. 
*  In  Oron. 
}iic  o.  f . 
Trtnetimda. 
HefptSu  c». 
ims  dieititr 
emnifttttt- 


7' 

•HtfoiHti» 
tpufiiettis. 


AD  (ecundam  qu£ftionem,dicitur  quod  po- 
tentia  gencrandi ,  vt  eft  in  Patre  ,  pcrtinet 
ad  omnipotentiam  ,  non  vt  in  filio ,  rationcs  il- 
lius  opinionis  ,  &  argumcnta  eam  improbantia, 
ponuntut  alibi.''^ 

Tum  breuiter  dico  quod  ad  illum  a(5lum>fiue 
ad  illum  terminum,eftpotentiaper  (epertincns 
ad  omnipotcntiam ,  qui  fecundum  fe  eft  pofHbi- 
lis ;  qu6d  auiem  in  huc ,  &  non  illo ,  hoc  acci- 
dit.  Sicut  ad  adlum  currendi  caufandum  rcquiri- 
tur  potentia,  &  idc6  illa  potentia,  qua:  non  pof- 
fct  caufarc  adlum  currendi ,  non  efTct  omnipo- 
tentia ;  non  tamen  fi  non  poflet  caufarc  adum 
currendi  in  eo,  qijod  non  eft  natum  currere  ,  cfl 
impotens. 

Ideo  Deus  non  eft  impotens ,  etfi  non  poflet 
caufare  in  fe  curfum.  Similiter  non  dicitur  im- 
potens,fi  non  poteft  caufare  intelligere  in  lapidc; 
led  eflet  impoiens  fl  non  poflet  caufare  inielUge- 
re  in  intellcflu,  &  curfum,  in  quolibet  animali: 
omnipotentiaigitureftrcfpedlucuiuf]ibeta6lus, 
fiue  termini  poflibilis  produci.  5i  natus  eft  cfle 
pcr  fe ,  omnipotentia  eft  rcfpedlu  illius  in  fe :  fi 
veid  natus  cft  cflein  alio ,  oninipoieniia  eft  re^ 
fpedlu  illius  in  alio.Et  ^e6  fi  Filius  fit  terminus 
poflibilis ,  8c  poteniia  generandi  fit  fimplex  po- 
tentia ,  itlud  fiue  iilc ,  qui  non  potcft  in  adum 
generandi  ,non  efret  omnipotens. 

Refpondco  igitur  ad  quxftionem  ,  tria  de- 
clarando.  Primi ,  quod  generare  Filiuro  Deuin 
non  fit  adus  omnipotcntix  :  Nec  Filius  fit  tcr- 


minus  omniporentiz.  Secund6 ,  qadd  ad  iftura 
tcrminnra  cfl  aliqua  potentia.  Tcrtid,  fi  illa  po- 
tentia  fit  in  Patre,  &  nonin  Filio,  fintne  zqualis 
potentia!  ? 

Quantum  ad  primum ,  dico  quod  potentia 
gcnerandi  non  pertinet  ad  omnipotentiam;  quia 
omnipotcntia  eft  rcfpcdtu  omnium  poflibiliBra. 
Non  cnim  cum  dicitur  omnipotentia ,  6t  diftri- 
butio  potentix  vniucrfaliter  ,  tunc  cnim  diftri- 
bucrerur  pro  potentia  bouisA  aiini,&  fic  cum  in 
Deo  formalitcrnon  fit  poccntiabouis,  necafini, 
Dcus  formalitcr  non  cffet  omnipotens.  Sed  di- 
ftribuitur  obiedu  potentiaE,vt  fit  fenfusjomnipo- 
tentia,id  cftpotentia  omnium  poflibilium.Vnde 
omnipotcntia  eft  vna  potcntia  fingularis,quz  eft 
refpe^u  omnium  poflibilium  habereefrc.  Cum 
igitur  Filius  Dei  non  fit  tale  pofTibilc  cfle  ,  fed 
ex  fe  necellc  cdc ,  fequitur  quod  Filius  Dci 
non  fit  tcrminus  omnipotcntiae ,  ncc  per  confc- 
quens  gencrare  Filium  Dcum  eft  a^s  omtu- 
poientis. 

Quantum  ad  fccundum :  e'ftne  adadumge- 
nerandi  Filium  ,  &  ad  iftum  tetminandi  aliqua 
potentia? 

Refpondeoquod  ficrnam  potentia  a&iua  ftri- 
dc  fumpta,  cft  potcntia  tranfmutatiua ,  vt  patct 
per  Philofophum  j  .Met.cap.  i  i.c^  9.C.1 .  eft  enim 
principiumtranfmutandi  alterum,  Ad  ifta  ver6 
potentia  adtiua  tranfinutaiiua  abftrahimus  po- 
icntiam  adliuam,  inquantum  a£Hua  eft,qua  po- 
nitur  res  in  ejfe  fecundum  totum  fui ,  vt  in  crea- 
tione,dcqua  poicntia  loquitur  Auiccnna,(5.Met. 
vlteriijs  nos  ponentcs  produftionem  in  diuinisad 
intra,  oportet  nos  vltcriusabftrahereabvtraque 
potentia  pra:dii5la  potcntiam  produftiuam  ,  qua 
perfbna  producitur  in  eadcm  natura,  &  hzc  po- 
tencia  eft  ad  hunc  terminum,  &  ad  aiflum  gcne- 
tandiFilium.  Non  tamen  ifta  potcntiaprodu- 
diua  includitur  in  omnipotentia  ,  vt  patet  cx 
przdidlis,  quia  per  omnipotenriam  non  diftri- 
buitur  potenria :  fed  obiedlum  potentiaE :  Vnde 
omnipotentia  eft  vna  porentia  fingularis  rcfpeftu 
omnium  pofIibiIium,alia  a  pocentia  produdliua, 
ficutprzcise  loquendo  potcntia  adiiua  eft  alia  a 
produdliua.  Non  igitur  potcntia  ifta  produdliua 
includicur  in  omniporcnria  ad  omnc  poflibile. 

£t  fi  dicas,fi  pocentia  ai^iua  fic  ttansfcrturad 
diuina,  igitur  fimiliter  fuum  corrclatiuum,quod 
eft  pojfibile,  &  pcr  confequcns  illa  potentia  adi- 
tia  produdliua  includitu;  in  omnipotentia ,  qnx 
cft  potentia  ad  eflc  poffibile,  cum  illa  fit  rcfpe- 
(k\i  poflibilis. 

Rcfpon'deo  vno  modo  fic,fccundum  quod  di- 
dum  eft  in  diftindione  pra:cedenti :  *  quando 
in  creaturis  alterum  relatiuum  dicit  pcrfedlio- 
nem,  &  fuum  corrclatiuum  impcrfcdiioncm ,  il- 
lud  quod  dicit  pcrfcdlionem  poteft  transfcrri  ad 
diuina ,  prout  pcrfedionem  dicit :  non  autem 
fuumcotrelariuum  ,  fedaliquid  communiusco, 
vt  patet  de  toto  ,  quod  fic  ttansfcrtur ,  &  non 
pars  j  fedaliquid  communius  parte  ,  vtefleali- 
quid  totius.  Similiccrdcpriori  &  pofteriori ,  & 
maioritate,&minoricate,  vt  patetin  propofito, 
quia  potentia  adiua  dicit  pcrfcd;tionem,ide6  po» 
teft  transferri  ad  diuina  fub  ratione  potentiae 
produdliux ,  non  a.mem  pojftbile ,  qula  dicit  im- 
pcrfcdlioncm. 

Aliter  poteft  dici,qu6d  c6m  duplex  Citpojfibi- 
/f  fubicifliuumfcilicet ,  &  obiediuum,  quamuis 
inDeo  non  ponatur  potcntia  fubicdliua,  poteft 

tamcn 


ttttniiagt. 
ntratiu*  i» 
T»trt  non 
ftrtinet  »d 
cmntftttti' 
tinm. 


Omniftttn- 
ti»  qii*  ! 


s. 

Ariftor. 
VniHr  in  di- 
uinis  poten- 
ti»  frediicii- 


Auiccana. 


ObieHi». 


Solntie. 
♦  d.iy  q,  f 
n.4- 
I»  Dee  ne» 
tft  ftfsibile. 


Prdfertim 
JubieQiMum. 


118       Libril.     Diflindio  XXI. 


tamen  poni  potentia  obiediua ,  qua  potcft  pro- 

r-fl  ,..,.n  ddci  tealiter  aliquid  in  diuinis,&:  (ic potcll con- 

ohtedmum.    ccdi  ibi  6(16  poUibjie,  vt  diat  pollibilitatem  ob- 

iediiiam  ,&  (ic  Filius  elT:  poQibilis:  quia  nihila- 

liud  eft  fic  Filium  e^Fe  poffibilem  obicdiue.quam 

eiic  pioducibiicm,  &  gcneratum  :  &  illud  podi- 

bile  non  repugnat  nece^rario  ex  fe  ,  quia  ilhii 

r<ltus  ejipof  ppffihilc  non  eft  crcabile  ;  fed  repugnat  necef- 

fiodis  ,id  eft  fafio  ^  fg  ^  quja  qnoj  gf^  necedarjum  a  (e  ,  noii 

non  itp  m-  pQjgj^  g[|^  tcrminus  potentiac  aliquo  modo. 

Qu4ntum  adtcrtium,  fi  cft  aliqua  poceiitia  in 

Patrcquae  non  includitur  in  Filio  ,vt  iam  di- 

dumeft  ,  quomodo  tunc  Pater  &  Fiiius  funt  ae- 

qualis  potentia: .'' 

eiuomodo        Refpojideo  ,  quod  (i  potemi.i  accipiatur  pro 

fmt  iqu»les  illo  ,  quod  formaliter  importaiur  nom.\nsp9ten- 

*"  f "'"["*     tu ,  cum  illud  fit  rclatio  qusdam ,  fecundum  il- 

tres  peront,     ,     ,  ,.  f.  .  ,. 

diuintt         '^^'^  "°"  attcnditur  asqualitas  ,  nec  uiaEquaiitas, 

qitia  nondicit  perfe(flionem,  necmagnitudinem 

virtualem,  vt  probatum  cftin  praiccdenti  diftin- 

*  li.  dionc.  *  Si  autcm  accipiatur  pro  fundamento, 

quomodo  potentia  accipitur  communitcr :  ficut 

ciimdicitur^o/w/xi  eft  principium  tranfmutandi 

aliud,  vel  ab  alio  j  quod  non  cft  vcrum  de  rela- 

tione  ,  fed  de  fundamento  :  fic  potentia  eft  ali- 

qua  magnitudo  virtualis ,  qua  tanta  eft  in  Filio, 

&c  Spiritufandlo,  quantaeft  in  Patre;&  fic  non- 

obftante  qu6d  potcntia  generandi ,  qux  eft  re- 

latio,  non  fit  in  Filio ,  nec  in  Spiritufando,  ta- 

mcn  omnino  funt  a:quales  in  potentia,  accipien- 

do  potentiam  ,  prout  fecundum  eam  nata  eft  at- 

tendi  luqualitas.  Vnde  fic  tanta  eft  potcntia  in 

Filio,  qua  asqualis  cft  Patri,  quanca  in  Patre,  qua 

adaequat  fibi  FiKum. 

^tlu*nturJi       SecundiJm  hqc  polTunt  faciliter  (aluari,  &  in- 

aa  Mig>ftri  tcHjgi  Jijj^a  Magi(tri ,  quac  habet  difiin£iione  7. 

O-  faaitoru.  p^^^^  ^^^^^^^  quomodo  verum  eft  eadcm  cft  po- 

tentia,  qua  Patcr  poteft  gigncrc  Filiuin  ,  &  qua 

Filius  potcft  gigni  a  Patre.  Alia  etiam  didacius, 

&  Sandorum  tbidem,  faciliter  polTunt  intelligi. 

Sic  igitur  patet  ad  fotmam  quafftionis,  qu6d  po- 

tentia  generandi  Filiimi  Dei  non  pertinet  ad  om- 

nipotcntiam-,  &  hoc  dicerent  Philolbphi  fi  in 

diuinis  poncfent  genet&iioncm.faut  poteft  patere 

ex  diclis. 

1 1  Ad  primam  rationcm  dupliciter  poteft  dici. 

Ad  primum  Vuo  modo,  qu6d  hacc  confequentia  tenet  gratia 

argumentum  maccriiE :  Tater  eft  omnipotens,  iffitur  poteftgene- 

X.  qutjUents.  rare ,  tcnet  enim  gratia  matcrix  ,  proptcr  pcife- 

«SLionem  dcnotatam  pcr  praidicatum  ,  &  proptcc 

coHucnicntcm  modum  fuppofiti ,  quod  ponitur 

in  fubicdo  rcfpeftu  adionis.  Namomnipotcn- 

tia  confcquitur  habcntcm  omnem  pcrfedionem. 

Ommpoten.   y^jg  fupponit  &  dat  intclligere  omnem  pcrfc- 

omnem  per-  <SionerTi  (implicitcr  in  omnipotcntc:fuppofitum 

fe^imem      vero  Patris  cft  conucniens  gcncrationi  adius. 

fmpliciter,     Nunc  autcm  fuppofitum  habens  omnem  porfc- 

^lioncm  congeniens  gcncrationi  aftiua: ,  poteft 

communicarcpcrfcfle  fuam  natutam  producen- 

do  fibi  fimiie  *,  quia  quod  fuppofitum  non  pof- 

fit  producere  fibi  fimile  >  aut  hoc  eft  quia  non 

includit  omnem  perfedionem ;  aut  quia  non  eft 

fuppofitum  conueniens  taliadiioni,  vt  Filius.  £t 

ideo  fequitur:St  Pater  eft  omnipotens  igiturpoteft 

generare  fibi  Jimile  :  non  taincn  tenet  per  locum 

a  coco  in  quancitatc  j  vt  quia  gcnerarc  Filium  fit 

tcrminus  omnipotcnciz ;  quia  codem  tpodo  (e- 

quitur  yfi  Pater  eft  omnipotens ,  igitur  Pater  po- 

teli  tntelli£ere\non  quod  intelligere  Patris  fit  ter- 

Hiiqus  omnipoteqcixj  fcd  quia  cft  perfc^io  fiiT^- 


pliciccr,quam  prxfuponit  omnipotentu  m  ora-      '«ttUigere 

■  •        •  r  r  ■     pttrts  non  efl 

nipoccnte  ,ita  in  propodto  tenct  con(equcntia  C  ^ 

*  ^r  n-  /-        I     •  terminmom. 

propter  omnem  perl-cctionem  (imphciter,quam  mfotensU. 
requirit  omnipottntia  in  prasdicato  ,&  pioprer 
fuppofitum  coueniens  adioni  gencrationis,quod 
ponitur  in  fubicdo. 

Aliter  poteft  dici ,  quod  Auguftinus  probans  Alia  rejjioa 
contra  Maximinum,  quod  Pacer  podit  generare  /"■ 
Filium  fibi  acqualcm.iupponicab  eo  concclUim, 
quod  Pater  genuit  Filium ,  qoia  hoc  dixic  Maxi- 
minus  ,  (ed  Filium  minorcm  fc.  Nunc  fcquitui 
quod  C\  Pater  gc  ncrat,&  non  potcft  gencrarc  Fi- 
lium  fibi  acqualem  ,  quid  fic  impotens.  Et  ideo 
cx  oppofito  confcquentis  cum  codcm  addito,  fe- 
quitur  oppofitum  anteccdentis.  Vnde  fequitur,fi 
Parer  gencrat,  &  eft  omnipotcns,  igitur  gencrat 
Filium  fibi  squalem  ,  &  ita  fequeretur  de  Filio: 
fcd  aflumptum  cilct  falfum,  fcilicec  Filium  poilc 
generare. 

Ad  {ccundamrationemdeomnifcientia  que-  -^d  fniniUa. 
rcalibi.*  *lnOxon. 


^M^if    __. ^ 

•«*?  •£*3-Wi«-fc*j-i*3"£*3-  'd'  •£*3"KH -i^i^  t^i-it^-8** 


I. 

Arg.primiiK 

»ffirmilti' 

uiim. 


DISTINCTIO     XXI. 

Qv^sTio    Vnica. 
Vtrum  hxcfit  vera :  folus  Pacer  cft  Dcus? 

Alenf.i.;>^.6j.  m.  5.«  i.j.D.Thmn.  Arc ^.i  i.  Du- 
rand.^.  i.Vafqacz  i  ./>.  d.  131.  vbi  agit  defronominibus, 
idem,  aiius,  rnus.CTiplex,  fclus.Suarcz  i.p.ir.i.l.i  c^, 
Dodot  in  Oxtin.hicq-vn.rb\Tartitct.  Voxilon.  Leu- 
chcc>Bargius,^Mi/M<^  tr»ciauitUgic»lia  hicttt£ia,de  qui- 
bu4  eiiam  videndus  Mayroa. 

I  R  c  A  diftinftioncm  vigcfiraam  pri- 
mam  ,  qua»ritur ,  vtrum  ha;c  fit  vcra, 
_  folus  Pater  eft  Deits  ?  Quod  fic  vide- 
tur  ad  negatiuam  vniuerfalem  exccptiuam  fc- 
quitur  exclufiua  affirrrwtiua  de  parte  excepta:ic- 
quitur  enim,  nttUum  animal  prtter  ho^ninem  cur- 
rit :  ergo  folus  homo  currit ;  &  patctconfequentia 
per  exponentes ,  ficut  fcquitur  :  Nemo  nouit  Ft- 
liummfi Pater\ergo  folHs  Pater  nouit  FiHum. An-  Matth. 
tccedens  eft  vcrum  Mattha:i  x  i .  igitur  &  confe- 
quens  ,  in  quo  prxdicatum  cft  elllntialc :  ergo 
didio  exclufiua  addita  termino  perfonali  refpe- 
(flu  prxdicati  cirentialis ,  vcra  eft,  Sc  per  confe- 
quens  haec  eft  veta.foJus  Patereft  'Deus. 

Iiem.Auguftinus  6.deTrin.c.8.&9.5o/«//>rf-  SecundHm. 
ter  efttantus,  quanttu  efl  Pater  &  Filifu,&  Spi-  -Auguft. 
ritus  fan^m:(ed  (ccundum  ipCam,eoTnagnfu,quo 
£)fi*f.crgo(bIus  Pater  cft  Deus. 

Contra,  Filius  eft  Deus  :  igitur  alius  3  Patrc  RMiotpptfi 
eft  Deus  ;  non  igitur  tantum  Pater  cft  Deus.        '*■ 

S  C  H  0  L  I  V  M. 

Sententia  Afagiftri  admitte/ttts  hanc  :  (blus 
Pater  eft  Deiis:.7<«<!i  relatiuum  non  excludit  corre- 
latiuum,  refutatur  i.v  Philofopho.  Secundo  ,  ^»»'4 
falfum  eft  ly  folus  additum  relatiuo  non  exclu- 
dere  correlatiuum  ,  t^uia  ifla  conuertuntur ,  folus 
Pater  eft ,  nullus  non  Patcr  eft.  Oftendit  etiam 
netjue  in  ftnfu  compoftionis ,  aut  diuijionis  hanc 
fjff  vtram.-vidsri  poteft  de  his  quetft. 11,  de  vniuer- 

fali. 


.1 '    Qu^ftio   Vnica. 


Of>i'*'o 


M*- 


■vit. 
1'rabiUHr 


$«(nnU^. 


Ttr.io. 


Ariftor. 


3' 

Ariftot. 

Reihituf 
trinii. 
\feitJtde. 


Tertio. 


4. 

Ad  frimum 
»ri.M»iiftri, 


fali,  vhi  Jpcet  ^ftomoJo ,  vnus  ,  CMpitur  CAtegore- 
niAUce,  \i'  fyncatigomnMtci :&  }.  d.^.agit  dely 
k)kimmodo,(:^4.</*/?.i  i.q.i.&  i.d.ii.^,i.(jHomo- 
do  ly  loias,  ftc dHplicirtr fKtnitur ,  &  }.d.6.  f .2. 
&  tH prtdicament.  q.i.  ejnomedo  diclio  exclHfina 
nliter  excludit  apartefiibii6ii ,  &  aliter  a  parte 
prtdicati,fatetur  tarrten  diHa  ij.  l.  non  ejfe  Logi- 
cam  tradifam  de  excluftHa  k  parte  pndtcait ; 
^Hdfl.i,  de/iibflantia docei  fyncategorema pofttHm 
a  parte  fubiecH  non  ejfe  fHbteElt  partem  ,  fed  de- 
lerrainaticnem  ,  fectu  fi  ponatur  aparte  prxdi- 
CJtiyVide  Scholiain  Oxonien/ihicad  n.i.  &^. 

Dlcicur  qood  hsc  abfblurc  vcncA  folitt  Pa- 
ter  efl  i)f*«,quia  Ci  cllet  falfa.hoc  non  cffcc 
nifi  ,  quia  exbiuditur  rcfpedlutalis  prxdicati  Fi- 
lius  &  Spiritus  ianftus ,  fcd  hoc  non  cft  vcrum, 
quia  vnum  rclatiuum  includit  aliud ,  quia  cil  de 
per  le  intellcdku  eius.  Diftio  vero  cxcluiiua  non 
excludit  illud  quod  includitur  in  pec  (c  incelle- 
6t\i  inclufiiigitur,&c. 

Item,fcquitur:folus  Pater  eft.igituc  Patcr  eftj 
{£  vlterius,igitur  Filius  eft ;  igitur  \  primo  ad  vl- 
timum  ,  folus  Pater  eft  ;  ergo  Filius  eft ;  igitur 
fcfpeftu  effe  non  cxcluditur  Filius  pcr  addicio- 
nem  exclufiuam  additam  Patri ,  fcd  idem  cil: 
Patrem  clTc ,  &  Dcum  cfle :  igirur  in  hac ,  folus 
Paterefl  Deut ,  noncxcludicur  Filius. 

Item  tertio  fic :  diiSkio  exclufiua  addita  accci- 
denti  non  cxcladit  fubicftum,  fcd  includit.Vn- 
de  non  fcquitur.tantum  album  eft,  ergo  fubftan- 
tia  non  eft ,  fcd  fequitur  oppofitum  ,  vt  patct 
apud  Philofophum ^riwo  Thyfic.cap.^.  fed  non 
eflentialiorera  habicudinem  habct  accidens  ad 
rubiciium,  quam  vnum  relatiuum  ad  fuum  cor- 
relatiuum ;  igitur  didio  exclufiua  addita  vni  non 
excludit  reliquum. 

Contta,  primo  Phyf.  tex.p.  Siiantttm  princi- 
tium  efi,  principia  um  non  e^. 

Item  fecundo,  vnum  oppofitorum,quod  non 
praedicacur  de  alio,excIuditur  per  di(5tione  cxclu- 
fiuam,  imo  vnincrfaliter  excluditur  omne  iilnd, 
quod  non  dicitur  de  inclufo;hoc  enim  importat 
per  negatiuam  exponentcmexclufiuam  afnrma- 
tiuam  i  igicur  cum  Filius  non-fit  Pater.per  hanc : 
Tantum  Pater e^  Detu  ,  excIudecurFilins. 

Item  tertio  fic :  contingit  intclligere  aliquid 
vere&  prxcise  inelTc  vni  correlatiuo.vt  fua  pro- 
pria  differcntia ,  vel  paffio ;  fcd  data  hac  rcfpon- 
fionehoc  clTctimpofribilc  fignificare.qniadcno- 
minarctur  aliud  relatiuum  includi:igtturaliquid 
poflet  vere  intelIigi,quod  non  podct  verc  figna- 
ri  per  aliquam  propofitionem ,  quod  eft  incon- 
ueniens. 

Vnde  quantiam  ad  iftum  articulum,dico  quod 
tanta  cft  incompofHbilitas  inter  oppofica  relari- 
ua  refpcdu  ciufdem,  ficut  intcr  alia :  Et  idco  fi- 
cut  didtio  cxclufiua  addita  vni  oppofitorum  fe- 
cundiim  aliam  opinionem  excludit  fuum  oppo- 
fitum ,  ita  ctiam  addita  vni  relaiiuorum  excludit 
fuum  corrclatiuum  oppofitum. 

Ad  primum  pro  alia  opinione  diccndum 
qaod  ficut  vnum  relatiuorum  includitur  in  alio, 
ita  non  excluditur  vniuerfaliter  ab  eo  per  di- 
dlionem  exclufiuam  ,  fi  illud  eft  de  incelledu 
eius.  Non  aucem  eft  de  incclledu  eius  vr  hoc 
hic,  fed  vt  hoc  huitu  ,  vcl  fecundum  aliam  habi- 
ludincm  cafualem,&  fic  non  excludir.Vnde  hic, 
folus  Pater  generat ,  includit ,  quod  Patcr  Filij 
genccat. 


119 

Ad  aliuddicunrquidam,qa^  in  hicfolm  Pei- 
ter  efl,  Patet  diftrahitur  &  diminuitur ,  quia  Pa- 
tetincluditaflbciationem  Filij.quam  excliidif,& 
priuat  di^io  exclufiiia/»/»» ,  &  ideo  non  fcqui- 
mv.Tantum  Pater  eji.igitur  'Pater  eft,  fed  cft  fal- 
lada  fecund^m  qMid ,  &  fimpHciter ;  quiadidio 
exclufiua  repugnat  intelledlui  Pattis,&  ideo  di- 
minuit  ab  eius  fignificato. 

Contra  ,  didio  fyncatcgorcmatica  nunquam 
diminuit  a  fignificato  fui  difponibilis  ,  fcd  prs- 
fupponit  fignificatum  eius  ,  coquoddicit  mo- 
dum  dctcrminandi  ipfum  refpedu  alterius  ex- 
trcmi ,  &  modus  prsfupponic  fignificatummo- 
dificaiidi  :  alircr  enim  ipfum  non  modificarer, 
fed  deftrucrct.  Vnde  fi  diminuerct  non  dicerec 
modum  circa  fignificatum  determin.ibilis  ,  fed 
cir.-a  aliud  fignificatum  :  fed  categorcraa,  quod 
importat  difpofitionem  realem,  poteft  diminuc- 
re  vt  »»orr««wi.Quamuis  igitur  non  fequifHr,/M- 
»»0  mortuits,  ergo  homoy  fequicur  tamen  foliu  'Pa- 
ter,  ergo  Pater  eff. 

Pr2terca,fi/fl/*«  diminueret  a  fignificato  Pa- 
tris  in  hnc,  foliu  Patereji,ighm  in  hac,  folttt  Ta- 
tereji  Pater,Psiicv  in  fubiefto  diminueretnr,  & 
pcr  confequcns  non  elfet  \cvzfolu6  Pater  eji  Pa- 
ter, (\c\it  nec  hxchomomortuus  efi  ho?no.  Proba- 
tioconfcquentii.comparacio  fubiccli  ad  pra:di- 
catum  non  aufcrr  comparationcm  eorum  intct 
fe,igicut  fi  {(kifolus  Taterefi  /'4/fr,diminuerc- 
tur ,  vbicumque/o/«/  addecur  ad  Pattcm  ,  Patet 
diminucrctur ,  &  cum  fcmper  intcr  fc  poflint 
comparati,  erit  diminuiio. 

Ideo  dico  ad  rationem  ,  qu6d  formaliter  fe- 
quitur,yo/»«  Pater  efi,ergo  Fdiu*  non  efl ;  fed  gra- 
riamaterix  fequitur  folus  ParereJi,ergo  ^iliuseji, 
quia  gratia  materix  Pater  ad  fuum  e/Je  rcquirit 
ejfe  Filij,vnde  refpeclu  alccriusprajdicaci,  in  quo 
vnum  refpeftiuum  no-n  dcpendet  ab  alio  ,  non 
lenet  confequ'entia:iion  cnim  fcquitur,/o/»«  Pa- 
ter  ejialb  is,ergo  FiHus  efi  albtis.Conccdo  igitur 
quod  in  hic,  foliu  Pater  eft,  Filius  formaliter  exr 
cluditur,fed  materialitcrincluditur;&ide6  inclu, 
dit  oppofita,  proptcrquod  vtrumque  fcquitur. 

Ad  aliud,diccndum  quod  Ci  accipiaturaccidcns 
in  abftrado.fub  quo  modo,non  dicitur  de  fubie- 
fto,excludit  fiibieckum.  Vnde  feqiiitur  :  Tan^itm 
albedoeji,  ergofubjiantia  non  efi:  &  ctiam  fcqui- 
tur  oppofitum,quia  accidcns  non  poteft  efTe  finc 
fubiedo,  idcro  includit  oppofita:fi  tamen  accipi- 
tur  accidcns  in  concrcco  ,  non  cxcludicur  fubic- 
6tum,quia  didlio  exclufiua  non  excludit  aliquid, 
quod  vere  dicitur  defubicdo  :  fic  aucem  non  cft 
dc  oppofitis  relatiuorum  ,  quorum  ncutrum  dc 
alio  diciturndeo  noneft  fimile. 

Alirerdicitur.quod  ciimfolus  fignificctidem, 
qu6d»o/7  cutn  alio  ,  nofaalietatis  inclufa  in  folo 
poteftfumi  neutralirer,  vclmafculinc  ,  &primo 
modo  vcracft.fccundo  modo  falfa. 

ContrJl,  adieftiuum  habct  fuos  modos  figni- 
ficandi  ii  fubftantiuo  ;  igitur  fi  fubftantiuum  eft 
mafculinum ,  &  adiedliuum  fimiliicr  fumetur  ; 
igitur  fimiliterin  fuoxquipollente. 

Alij  diftinguunt  hanc,/o/«x  Pater  efi  DeMs^Cc 
cundiim  compofitionem  &  diuifionem,  quia  in- 
ler  adiecf  iuum  ,  &  fubftantiuum  cadit ,  tjui  efi, 
medium  iuxta  illud  Prifciani  fccundo  conftru- 
dionum ,  inter  exigens  &  exailum  cadit  qui  eft 
medijtm  :  &  tunc  eadcm  eft  huic  felus  iUe  ,  ^ui 
efi  Pater ,  eSt ,  quara  dicuiu  eflc  vcram  in  fcnfu 
diuifionis ,  &  falfam  in  fenfu  compofitionis. 

Contri, 


Ai  fi(h»' 
inm. 

Rt^tpjie 
«UorHm, 


Reijcitirr. 
frima. 


Seittnai, 


JJofforit  re- 
ffonjio. 


6. 

Ad  tertinm. 


AlUre(\en- 
f". 


Rtiidtu*. 


7- 

Varto  in  j. 
dilt2..Bor.a- 
iKnt.  in  i.d. 
^'dub.Utte- 
rali. 


k 


izo      Libril.     Diftinaio  XXI. 


Contra :  fi  ica  eflcr,  non  effet  poflibilc  cxpri- 

ReifaHntur.    ^^^^  conccptum  dcterminatum.ncc  aliqua  pio- 

pofirio  talis  ,  vbi  addei  crur  adieftiuum  fubftan- 

tiiio,  impoiraict  dctcrminatum  conceptum;quia 

fi  fcmpcr  inter  adiediuum  &  fubftantiuum  ca- 

dciet  ^uod  eft  medium,  &  tunc  foret  diftinguen, 

da  (crundum   compofitioncm  &  diuifioncm ; 

tunc  idem  ciret  diccrc :  oinnis  homo  curtir ,  & 

omnis  illc  «31«'  eft  homo.currit;  &  efTet  quxrcn- 

dum  de  vc  itatc  ciiis  in  fenfu  compofitionis  ,  & 

diuifionis  ,  &  vltcriiis  inter  adiediuum  diftri- 

bucns ,  &  fiibftantiimm  vltcrius  cadcret  qui  eft 

mcdium,vt  fit  fenfus :  omnisillc,  qui  ert,ille,qui 

cft  homo  ,  cnriir,  &  fic  in  infinitum:de  hac  opi- 

*  In  Oxon.   nionc  qna:ic  pUis  alibi.* 

"•^  Rcfpondeo  igitur  ad  quaeftioncm quod /2/w 

°'  importat  ptiuaponcm  aftociationis  ,  quod  con- 

Kefobnio      tjngir  duplicitct :  vno  modo  prout  intelligitur 

V^fl"""^-      dererminare  illud.cui  additur  in  fc  abfolure,  po- 

nens  rem  fuam  circa  fuumfubftantiuum  ;  &  fic 

cft  cate^orcma.cuius  res  vt  fic,  cft  fignificari  pcr 

Soluf  ttwd  folum,  ^otfoliiarie  ;  fic  autem  non  recipitur  in 

fropriefigai-  diuinis.quja  fecundiim  Hilarium,hb.j.  dcTriu. 

fi"^;   .         circa  finem  ,  &  1.  4.  circa  mcdium  Dem  mnefl 

folttariM  conjitend'ti.  AIio  modo  mtellJgiturdc- 

terminare  fuum  dcrerminabile  in  comparatione 

ad  aliud:&  fic  cft  iyncategorema,  diccns  modum 

circa  cxrremum. 

Sed  hic  mihi  videtur  vlteriusdiftingucndum, 
^hA  cnm  folHi  orom  fyncategorema,dicat  pra:- 
cifioncm  ciica  fubicftum  ,  hoc  contingit  dupli- 
citcr.  Vnomodo  denotando  fubiedlum  praccisc 
fiiMici  refpedu  pr«dicati:Alio  modo  fubieftum 
jn  th  cfTe  prarcifum,&  fic  dicir  modum  pra-dfum 
circa  fubicdum  ,  cui  fiib  tali  modo  fignificatur 
prjcditatum  ineirc,  quod  vcr6  ha:c  diftindlio  fit 
conuehicns,  poteft  apparerc  in  alia  diiflione  fyn- 
catcgorcmatica.vt  in  didione  rcduplicatiua,quje 
vno  niodo  denorat  habitudinem  fubicdi  ad  pr«- 
dicatum,  vt  quodin  fubiedto  fit  caufa  inhircntiac 
prcedicari ;  &  fic  iiriportat  hnbitudincm  caufali  • 
Inquantum  taci$,vtciim  dicitnr,fcoOTO  intjuantum  homo  eft  ra- 
^tlTiter  tioialu,  vfl  riftbtlis :  Sc  fic  tenctur  reduplicatiiic. 

Aiio  modo  fpecificatiuc.vt  quando  difponit  fub- 
ie£kum ,  fppcificando  vnam  rationcm  cius  ,  fub 
quo  ineft  fibi  prasdicatum  :  nec  tunc  tenctur  re- 
duplica(iuc,.v.g.  fi  dicatur»»ij«m  incfuantum  in 
potentia,  adfor^narn  mouetur  ,  non  enim  tenetur 
hic  reduplicatiuctunc  enim  importaret  vniuer- 
fiilifatem,&  tunc  fcqueretur  quod  materiafecun- 
dijm  omncm  potentiam  moueretur ,  ficut  fequi- 
Atiftot.  tuj  fecundiam  Philofophum  :  luftitia  eft  bonum 
inquantUm  bonum ,  igitur  iuftiiia  eftomnebonum ; 
(ed  rtnetur  fpecificatiuc ,  fpccificando  vnam  ra- 
tionem  tantum  ,  fecundum  quam  mouetur  ad 
formam,&  non  fecundum  aliamific  igirurintel- 
Ariftot.  ligiturilludPhilofophi^.  Met.c.io.  Eft autem 
fLtentia^tjUifpeculaturens,  intjuantum  ens.  Non 
cnim  intclligitur  reduplicatiuc,tunc  cnim  fequi- 
tur  quod  fpccularetur  quodcumque  cns  parti- 
cularc  ,  fed  tcnetur  ibi  (pecificatiuc  ratio  cntis, 
fecundiim  qu.im  de  illo  cft  (cicntia.quia  non  fub 
ratione  mobilis,  nec  quanti,  fcd  fub  ratione  enti- 
tatis.fiue  qiiiditatis  abfolute. 
o.  Sic  ergo  dico  in  propofito  folw  vno  modo  di- 

cit  mocjnm  prascifionis  cuiufcumquc  alterius  a 
fiibiedo  refpedu  prjEdicati,&  tuncdenotant  fub- 
iedum  fubiici  refpcftu  praedicati^alio  n>odo  di- 
cit  prjEcifioncm  fubiedi  in  fe  fccundum  vnarn 
rationcm  przfcindendo  a\izs  :  8c  fic  denotatur 


fubic<^um  efle  in  fe  pra:cifum,  cui  fccundum  il- 

huTi  modum  prjccise  ineft  prajdicatum  ;  &  hoc 

apparet  in  noftro  modo  loquendi  ,  qitiod  ifta  di- 

ftinflio  fic  habetur.  Dicimus  cnim  quod  homo 

pratcise  eft  Grammaticus,&  tunceftidem,  quod 

lolus  homocft  Grammaticus,  vtexcludit  icfpe- 

du  prjcdicati :  &  tamen  homo  praccisc  confide- 

rarus  fccundum   rationcm   hominis  ,    non  cft 

Grammaticus ,  &  fic  accipituryo/#« ,  vjc  dicit  ra- 

tionem  prsccifam  in  fubicAo  ,  fub  qua  prxdica- 

tum  fibi  ineftj&  ifto  fecundo  modocft  hsc  vera, 

folniPatereft  DeMfi^^au  Pater  pra^cise  iccundilirn 

rationem  fiiam.qua  Pater  cft,eft  Deus.  Sic  etiam 

illa  auchoriras  Auguftini  cft  vera  yfolus  Pater  eft 

tantM ,  quantHi  eft  Pater ,  &  Filitu ,  &  SpiritfU 

fan£{us,\d  eft,Pater  praccisc  acccptps,vt  Patcr,ell 

tantus ,  quanrus  eft  Pater ,  &  Filius ,  &  Spiritus 

fandus ;  &  fic  vidctur  accipi  cum  dicitur  dc 

Dauid  :  TU  folus  pro  mille  computaberis  ;  non 

cnim  tenctur  ibi  caregorematicc  ,  vtdicitfbljr 

tudinem  ;  <]uia  quamuis  fuifTct  in  «nedio  eorum 

mille,  verafuiiret:nec  tencturexclufiue  rcfpciflii 

prsdicari,  quiaalius  cciamfi  fuiflet  talis  protot 

fortc  computarctur:  igitur  tcnetur  modo  dido, 

vt  dicit  modum  prxcifionis  circa  fubiedlum  ab- 

folutc.vt  di<Stum  cft.  Si  vero  accipiatur  exclufi- 

uc  refpcdu  pracdicari,  fic  eft  falfa,  folus  Pater  efi 

Deus ;  quia  cx  ipfa  (equitur  qu6d  omnis  Deuj 

fit  Pater ;  quia ad  exclu(iuam  affirmatiuam  fi:qui- 

fur  vniuer(alis  affirmatiua  dc  tcrminis  tran(po-  ■^'f  exclufn- 

fitis.    Quod  probatur  dupliciter  ,  vno  modo  ^  tiemne^ati- 

priori  ,  ex  hoc  quod  di^flio  cxclufiua  denotat  '^i^^Jj^Z'^' 

^ldxquationem  prxdicati  ad  fubicdlum,itaqu6d  afjirmntiu» 

non  excedat  ipfum.  Alio  modo  a  poileriori  pro-  determini* 

baxur  per  conicquentias  medias ;  nam  hasc ,  »«/-  tranfpofitis, 

lus  non  Pater  eft  D;us ,  fulBcicnter  exponitprae- 

diiflam  cxclufiuara  ,   ex  qua  arguitur  vlreriiis 

pcr  conucrfionem  ,  &  vhcrius  a  negatiua  de 

prxdicatoinfinito  ad  affirmatiuam  dc  prsdicato  *  vbifupti 

finito  ,    qux    rationes   patcnt  alibi.  *  n.*. 

Scd  <:qntra  iftud  diftum  vhimumarguitur  fic:  iq, 
non  fcquitur,pihil  aliud  ab  hominc,vel  non  ho-  ObieSiio. 
minc ,  eft  homo  ,  igitur  'aliqnid  ab  homine  non 
homine  eft  non  homo ;  quia  anteccdens  verum 
cft,  &confequens,fdlfum  ;  igitur  ad  ncgatiuam 
dc  praedicato  finito  ,  non  (equirur  affirmaiiua  de 
praedicato  infinito;igitur  non  eft  c^contra  cx  op- 
pofito. 

Rcfpondeo ,  folet  dici  qu6d  ad  negatiiiam  dc  Rfjponfio. 
pracdicato  finito  fcquitur  affirmatiua  dc  pra:di- 
cato  infinitocum  conftantiarujpicdi :  hanc  con- 
ftantiam  fubiedli  non  intelligo  elTc  conftantiam  ^5"^f'y'"" 
aflualiscxiftcntixfubicfti,  quia  fiue  fubiedlum  J^"'"*J'* '*" 
fit,  fiue  non,  alterum  contradidoriorum  dicitur 
de  eo,&  per  confequcns  ad  negatiuam  depraedi- 
cato  finito  fcquitur  affirmatiua  dc  prjcdicato  in- 
finita,  qu6d  praedicatum  infiniturn  contradicit 
prxdicato  finito.Ide6  intel  igoconftantiamfub- 
iedi  confiftcntia.fiue  conuenientiam  requifitam 
ad  hcc,qu6d  aliquid  fit  fubie£lum.Hocautcm  eft, 
qu6d  oratio  non  fit  in  fe  falfa,  includcns  concra-  De  ontien* 
didioncm  :  detali  enim  orationc  nihil  eftaffir-  /'''/*  "'^'l 
matiueverum,quiaoratio,quxnoneftinfi;vera,  '^*'''""  'S"^ 
de  nullo eft  vcra.nec  aliquid  dc  ea,vt  p«tet  ^.Met.  Anftot. 
c.de  falfo:Cic  zutem  eft  in  propofito.quia  contra- 
didlionem  includit  aliquid  aliud  elfc  ab  vtroque 
contradidoriorum ,  &  idc6  cum  in  tali  fubicfto 
non  tcnet  confcqucncia  ,  ideo  requiritur  talis 
conftantia  fubiedi ,  ad  hoc  quod  confequentia 
teneat. 

Ad 


Qusftio  Vnica. 


121 


Ai  rationem  pritAam  jiifco»qa^  ntma  ibf  non 
. ,     *  ^_  (btuni  difttibuit  pronatura  humana ,  ki  ex  vfii 

r:»mfri7!ti-  diftribotio  illa  cxienditot  ad  natoratn  inrelligi- 

f»ie.  bilem  habentem. vitnicpgirftiuaiO'; ,fi  taric  loco 

exceptionis  ponatur  nota  alietatiijapparejC  qu6d 
Tera  eft.  Harc  cniin-veraeft,  nHSHtNt^nstura  in- 
lelUgtbili  aliHM}P.atrefiauit  F</«Mm.  Et  hoc.non 
filfificatnr  pro  Fili«i,&:  Spiritu  fen<ao,  qma  non 
funt  alij  in  natuta  iptelIigibiHj&  figvera'  eft  ifta: 
Ecc\,t^.GjfrumcaU  axcMiMi/ola,Sc  fimilitet  ifta, 
loan.7.h<tc  cfi  vita  aterna,  vt cognofcant  te  folum 
1>eHm.,  &c. 

jiAfttunin.  Adaliud  per  <JiAa patei  in pofitjone ,  cactera 
In  0;coQ.  qa^realibi.* 

Ific.  ^ 


r. 


Arg.trimum 

negatiuum. 

Auguft. 


Secundum. 
Auguft. 


Tertium. 
Hilat. 

Qii»rtum. 
Ambrof. 
eiuintum. 

Ariftot. 
Commenta- 
tot. 

Aaguft. 


1. 

Affirmitti' 
ttum    pri- 
mum. 

Aiiguft. 
itctmdum. 


q.i. 


DISTINCTIO     XXII. 

QViESTIO      Vnica. 

Vtrum  Deui ^t  nominabilis  a  viatore  aliqtio 

nomine  fignijicante  fttam  ejfen^ 

tiam  in  fe  ? 

Alenf.  1.^.^.48.»». I.  D.Thom.  i.f.  ^,1  «rM.  j^  i  j. 
»rt.\.  D.Booau.  ^rrf.i.  K.ich3rd.  ^.  i.  Burand.  f  t. 
Htnuc.  fum.»rt.i\.q.i.  0»$.  Doftor  in  Oxtn.q.i.  ^  t. 
Vafqaezi/.i/.j?.  Sujicz  i./j.rr-iS.j./.t.e.ji. 

Irca  diftindlionem  ii.  quaeritur: 
f^iritm  Dens  fit  nomtnabilii  a  viatore 
alicjfio  nomine  fignificante fnam  efien- 
tiam  infeiQnpd  non  videtur,  per  ra- 
tiouem  Auguftini  dc  Verbis  Domini ,  Ceim.  14. 
qui  fic  arguit :  G^tdquid  potefi  fari  efi  effabile; 
ied  Deus  eft  ineftabilis ;  igitut  Deus  non  poteft 
fari,  &  pet  con{equcns  nec  nominari.  Minorcm 
piobat  perdidlum  Apoftoli  x.  Cor.iz.  quidicit 
fe  in  illo  raptu  audiuifle  inefFabilia  verba;fi  crgo 
illa,qu£  Paulus  audiuit,fi]nc  ineffabilia,  quanco 
magis  ille  eft  inefFabilis,  qui  talia  facur. 

ltem,Auguftinus  fiiper  loannem  fermone  1 9. 
fuper  illud  loannis  quinto.  FiliHsnihilfacit,  nifi 
quit  viierit  Tatremfacientem ,  vult  quod  vidcre 
Vctbiim  fit  ipfiim  cHe  Verbum  ;  ergo  propofi- 
ium,cuni  hoc  non  pofllt  a  nobis  exprimi. 

Item,Hilarius  ^.de  Trin.c^.  vultqu6d  virtus 
generationis«xcedac  omtuim  fecmonem, 

Hoc^eciaro  arguicur  pet  Ambrofium  primo  de 
Trin.c.  j .Silet nonfolum  vox  mea,fed  /ingelorurh. 

Iccm.pcr  racionem.quod  non  poceft  incelligi, 
non  poccft  fignificari,vc  habetur  a  Philofbpho,& 
Commencacore  ^Afetaphyftext.io.Sc  probacut 
per  Auguftinum  fcpcirao  de  Trinicace,  cap.4.  vbi 
dicicurquod  Deus  verius  cogttaturquam  dicitur, 
fed  eflenciadiuina  non  cognofcicur  in  fe  fub  pro- 
priatatiqneab  incelleL^u  viacoris,  quia  ciinc  co- 
gnofceret  veritates  neceflarias  de  effcntia  diuina, 
quae  fibi  conncniupt  fub  proptia  ratione ;  &  fic 
poiletnacutaliter  cognofcetc  Trinicice  perfbna- 
ti5,&  oraniaquae  fide  creduncur,quod  falfum  eft. 

Gontra,  Auguftinus  concra  Adamantium  ha:- 
teticumc.3.vidcliccc,qu6d  Humana  voce  fignifi- 
candafuuty^uat  ejfenti*  diuimt  in  fecomeniunt. 

Praterea,  per  racionem,  quod  poteft  intclligi 
poteft  fignificari ;  fed  viatot  cognofirit  de  cflen- 
tia  diuina ,  quod  eft  hic ;  vnde  &  hoc  fuperius 
probatum  cft  racione  naturali  dtfiwBione  ter- 
tia*  iigimi  cognofcit  elTenciam  diuinam  fub 


ratiotiie,  qaa  eft  ha:c;igitar  hoc  poteft  viacor  ali- 
qiio  nomine  exprimere. 

Hic  eftopinio  Gandaoenfis,dicencis  qo6d  no- 
men  vocalc  dcbrt  eflefymbolum  inter  illum,qai 
Ioquitor,&  iIlum,coi  loquituc.ita  quod  res  figni- 
ficata  per  nomen  fit  nota  vtrique ,  &  quod  no- 
meniit  fignnm  talis  rei  ,  vt  fic  per  vocis  prola- 
tionem,&eius  applicationem,&  rei  cognita:  re- 
cordationcapprehendatarres  tali  nomine  Cgni- 
ficari.  Poteft  igitur  eflentia  diuina  coroparari  ad 
incelle^lum  diuinum,velad  intciledum  creatum 
beati  vel  viacotis.  Primo  modo,  dicit  quod  quia 
incelieftus  diuinus  Cognofcic  propriam  ellenciam 
fub  racione  immcnfitacis,poteft  imponere  ad  pla- 
citura  aliquam  vocem  fignificantem  illam  eflcn- 
tiamin  fc;ergo  Dcus  nominabilis  cft.  Quantum 
ver6  ad  intellcdlum  creacum,dicit  quod  nulli  in- 
telledui  crcato  potcft  cfTencia  diuina  efle  nota 
fubracionc  fuaeimmcnfitatis;  &ide6  nullus  in- 
lellciflHs  creatus  poteft  imponerc  aliquod  nome, 
quod  fit  exprefnuum  illius  etlcntiae  fub  ratione 
immenfitatis  fuae.quia  non  poteft  imponcre  no- 
mcn.nifi  fic  intelligit  rem.cui  imponit. 

Incellcftus  ver6  crcacus,  &  beacus,  cognofcit 
vtiquc  ellentiam  diuinam  diftindl^  ,  licet  non 
fub  ratione  imrnenfitatis,  &  fic  poteft  ci  nomcn 
imponerc  ,  &  d  illud  nomcn  poflca  exprime- 
rct  ellentiam  diuinam  diftindle  fignificaret  illud; 
tamen  nomen  fic  impofitum  ab  intelledin  Beati, 
non  cfTct  fignumexpfimendi  illam  cflentiam 
rcfpcAu  intcTlei5^us  viatoris,curo  fic  non  eft  no- 
ta  intelled):ui  viatoris,  fed  fic  fe  habercttale  no- 
mcn  ad  intelledum  viatoris  ,  fi  eflec  d^tum  ei 
ab  Angelo ,  ficut-fe  habet  nomen  atbedinis  ad 
reprsfcntaQdum  rem  fignificatam  per  illud  no- 
men  intelledtui  cxci. 

Quancum  vet6ad  intelledum  viatoris ,  com- 
parandoad  illam  effenciam,  dicit  quod  ficuc  nos 
intclligimus  illam  c{rentiam,fic  poffumus  aliquo 
nomine  ipfara  fignificarc;tale  aucem  non  eft  ali- 
quod  nomen  cranflacum  acteatutis,quia  tale  no- 
men  comroune  eft  &  Deo,&  creacurx.Similirer 
tale  nomen  priro6  imponitur  creaturasjidco  pri- 
m6  &  principaliter  illo  nomine  non  fignifica- 
rerur  Deus,  fed  eric  notnen,  quod  fighificat  per- 
feiSliioncm  firoplicitcr ,  quia  fic  Dcum  cognofci- 
mus.Vnde  nominibus  fignificantibus  perfe<5Hor 
nem  firaplicitcr  poflumus  ipfum  nominare.  In- 
ter  omnia  autem  nomina,  quibus  vcuncur  Laci- 
ni ,  hoc  nomen  Deus  magis  videtur  fignificarc 
diuinam  efrenciam ,  vc  concinens  pcrfcdlioncs 
fimpliciter. 

Non  placet  camen  hacc  opinio,  &  concra  ma- 
iorem  propoficionero  arguetur  in  refpondendo 
ad  qusftioncm.  Goncra  minorem  ver6 ,  in  qua 
dicirurquoddiuina  eflentia  a  fbloiniellcdlu  di- 
uino  cognofcibilis  eft  fub  racione  immefitatis,& 
non  ab  incelIedtucreaco,&  beaco,arguo  fic,qu6d 
hoc  non  fit  vctum,iro6  quod  quilibet  beatus  vi- 
deat  eflentiaro  diuinam  lub  racioneiramcnfitacis 
obie£biuae,ali^s  enim  non  eflet  beatus,qnod  pro- 
batur  ficrNulIa  potentia  quietacur  in  aliquo  ob- 
hOto ,  nifi  in  illo  includatur  tota  pcrfcfbro  fui 
primi  obiedi ,  vt  patet  de  potentia  vifiua ,  q^uae 
non  quictatur  in  aliquo  vifibih' ,  nift  in  illo 
includatur  cota  ratio  vifibiUtatis ;  fed  primum 
obicdium  intelleftus  noftri  eft  ens ,  vel  aliquod 
tale  tranfccndcns  :  igicur  non  quietatur  in  ali- 
quo  obie(flo,nifi  in  illo  fit  tanta  cntir3s,&  tanta 
pecfedio  entitatis ,  quanta  poceft  eflfe  in  aliquo 
L  obie 


Ofinit  Camm; 
diut. 


ImprobaluT 
frimo. 

jin  elfentia 
duinit  afclo 
inttUeOu  di' 
uino  fit  to- 
gnofctbiiu  vt 
immtnfa. 


Selum  ohie- 
Sum  infini- 
tum  bmt^- 
cat. 


111       Libril.   DiftinaioXXII 


i.i.<l.|. 


1C.  iieiiurfi» 


BeMut  »p' 
frthtndent 
ejfintiitm  di- 
uin»m  p»'e/{ 
ei  imptntre 
ttomen. 

Ttrtu), 


fljtarti. 


obic£ko.Poteft  autem  eiie  cntitas  infinit^^ptrfc- 
ftionis.vt  probatum  cft  fupra  ;  *  igitur  no  quic- 
tatnr  nifi  in  cntitate  infinita  ,  Sc  hoc  fub  ratione 
iuiiniti,qiiia  alitcr  non  c(l  obicdlum  beatificum. 
Jtem  (ecunclp,contia  aliam  partem  minoris,in 
qua  dicitur  quod  intcllc^lus  crcatus  non  potcft 
nominarc  edluciara  diutnam  aljquo  nominc  di- 
ftm^^i  tcprsfcntantc  cam,  vt  infceft,  nec  vt  fic 
po.cft  nomcn  ei  imponere  ,  nifi  coguofcat  eam 
fub  rationc  immcnfitaris  in  fc,  atguo  fic.- Ad  lioc 
quod  aliquod  fignum  impolitum  cognofcenti  di- 
ftindc  reprajfcntcc  obiedium.non  oporret  i'mpi>» 
nentcm  comprchaiderc  iliud  obicdii/cd  tantum 
apprchendciC.Patct  de  Adam  imponemc  nomi- 
na  rcbus.qui  non  ita  diftindl^,&  perfedc  cogno- 
uit  omuia,  quibus  nomina  impoliiit ,  ficut  crant 
cognofciijiiiajaljter  cujm  Chriftus  n5  pcifc^itis 
cognofceret  ea  in  gcncic  pioprip.quam  ipfcjfed 
beatus  diftiiitlcapprcliendit  circiuiam  diuinam, 
livCt  ca  non  coprehcndatiigitur  poieft  imponeie 
fi-'iium,q'Jod  diftindlc  fit  cxprcfliuum,  &  rcprx- 
fen:atiuum  eircntixdiuin.T.vtin  fecftjlicct  caiTi 
non  comprchendat:non  igitur  oportec  quud  ita 
perfe(5l(E  cognofcat  eftenriam  diuinam  ,  /icut  fi- 
gnum  impofitum  eam  repr.ricntar. 

Itcm  tertio  fic.-conccdit  qu6d  Dcus  poteft  im- 
ponere  nompn.quod  repiicfeniat  fuam  e(l'entiam 
fub  ratione  infinitatis  &  immcnficatis:il!iid  au- 
tcin  nomen  non  cft  infinitum  ,  Sc  poicft  piofctri 
k  nobis,fi  eiTct  datum  nobis.S:  tamen  repisfeii- 
tarct  obiedum  fub  ratione  infiniti  ;  igiiur  ciim 
tntclle(3:as  crc.itus  poflit  intale  (ignum,eoqu6d 
finitum  eft  ,  poterit  iinponere  aliq^iod  fignum, 
quod  rcpraflcntaict  ipfutn  fub  rationc  infin  ti, 
licct  non  videat  fic  cficntiam  diuinam, 

l'.cmquart6  fic:fignum  nacurale  veriils  rcirx- 
(enrat  fuiun  fignatum  ,  quam  fignom  ad  placi- 
lum,  quia  veriuscft  fignum:fed  con.eptus  men- 
ns,fiaj  paflHo.vcl  a6lus  intelligendi,eft  imago,&: 
fimilitudo  obiedi  naturalitcr  repra:fentas  ij.ifum; 
igitur  afttis  intclligcndi  in  intcUeclu  beati  ve- 
rius  reprxfentat  cfTentiam  diuinam  ,  qitam  ali- 
quod  fignum  impofitum  ad  placiium  ;  fi  igitur 
aliquod  fignum  impofitum  ad  placitMm  k  Dco 
repraefentet  c(rentiam  diuinam  fub  ratione  im- 
menfitacis ,  mutt6  magis  adui  iiuelledus  be.ui, 
qui  cft  naturalis  fimilitudo  obicfti  bcatifici  hoc 
conueniet:fed  Ci  aikai  intelieft  is  poteft  compc  tc- 
te,  mult6magis  per  aftum  intellcdtus  poteft  im- 
poni  figiuun  ad  phcitum  ,quod  fit  diftint^e  rc- 
prs/encans  ciTentiam  Jiuinam, 

S  C  H  O  L  I  V  M. 

Relata  opinione  Henrici.alttjHM  eiufdem  prop»- 
Jtfio^es  refellii^nmrkm  ejfenttam  dtuiHam non  co- 
gnofci  k "ieitu  fub rattone  tmmenfitatis,&  nopojfe 
tntetle£tum  creatum  nominare  ejfentiam  diutfiarn 
fub  ali^uo  nomine  dijttnde  eam  reprxfentante ;  & 
viatorem  nonpojfe  habreconceptum  quidnatiuHm 
4e  Deo.Hornm  autern  poftremum  oflendit,quod  ftt 
contra  ipfum.Nam  docetHenricMnot  haheiecon- 
eeptum  qualHatiuMrft  dt  Deo ,  nempe  ejfefapien- 
tem,de  ejuo  i.d.}.q.i.n.f.&q.i.n.j.&hicp'ffup- 
pontt  conceptum  tjutditatmnm,  vt  ibiprobar  'Do- 
tior ,  curn^jue  neget  Henrtcm  conceptum  vniuecum 
Deo,&  c'eaturu,de  quo di£ia  <j.i.num.6.  &  q.^.a 
H.6.&  d.Z.q.^ille  quiditatiuui  erit  proprtus  Deo, 
Refoluit  Doclor  verifimiliter  viatorem  pvjfe  nomen 
imponere  Deo ,  hcet  ipfurn  non  tntelligat  conceptu 
proprto ;  (jHta  nec  fubilttntiam  fic  ^mtlUgimus  pro 


hocjlatu.fed  conceptu  tantum  cemmuni,  alioqu'f' 
intelhgeremus  abfentiam  panis  in  Euchartitia* 
quod  ejt  falfum.De  quo  DoEior  i.d.^.  ^.3.  »  9.  GT 
q. i .prol.&  i.Metaph.t}.^.&  de hoc exepleagit  4. 
d.ii.ej.^.  &  x.d.^.  ^.4.  tamen  impontm.tt  nomintt 
fubfianttiSffigntficatiua  ipfarum  ,  &  non  tantum 
accidentium,quorum  fotummedo  habemus  propnos 
conceptus\ergo  fimditer  videtur  quod  poJfHtnus  no- 
minare  Det!m,efio  ipfum  non  cognofcamus  r.oiiti.t 
propria.  R.itto  ejt,  quia  mmtnator  intendit  remji- 
gmficare,quantum  potefi,  difttnUe,  licet  ipfe  tan- 
tum  eam  confuse  cognofcut.  Explicat  opiime  <jUO- 
modo  huiufmodi  nomtna  imponuntur,  &  ad  weteyn 
Auguftim-.tfit  rcsdifttnile  noconcipi.tntur,&  nota 
fecundim ipfim  i.d.  7. »,19.  &  1.  Ptrihtr.nomen 
fignifi^atenon  C9neeptii,fed  mediante  eo  rem  ipfani. 

QVantiimergoadhuncarticuIum,dicoqn6d 
fub  gmni  ratione  obie£Hua,qua  c  flcntia  di- 
uina  potc(t  intelligi  ab  incllcibu  diuino  ,  poteft 
intclligi  ab  intelledu  creato,  &  ctiam  fubracio- 
nc  infinitatis  ,  ncc  tamen  fequitur  qu6d  atSius 
tcndcns  in  tale  oblcdum  fub  ratione  infiuitatis 
fit  infinituSjVt  fupra  diiium  eft  ,  *  ficut  non  fe- 
qtiitur,ieprxfentat  infiniiiimjcrgo  cft  infinitum; 
dico  quod  a  quocumque  intellctflu  beaio  potcft 
imponi  aliquod  fignum.quod  reprsfcnict  tlTcn- 
tiam  diuiiiam  fub  tatione  fua:  infinitatis ,  luct  4 
talj  intelleftu  imponente  non  co  prehendatur 
quia  non  tanriiin  difF.rt  (ignum  impofitum  ab 
intellcdtu  diumo,  6c  Angclico  quantum  difFert 
adlus  inie.ligendi  ;v.ichaclis  Sc  D.inielis. 

Contra  aliuddiftum  inillaminore,qnandodi- 
citur  qu?d  (ignum  impofitum  ab  incllertu  bea- 
to  ad  repracfcntundum  elTciuinm  diuinam  ,  cflct 
lignum  intcllctSlui  viaroris,'^]!  cmadmodu  nomen 
aibedinu  eft  fignum  inielletbii  crci  a J  reprsefen- 
tandum  naturam  albcd  nis,hoc  non  videtur  fia- 
rc,  vt  vidctur  (ccundiim  ditiltim  cius  alibi.  Vndc 
arguo  ficifubcaderaiionc  obictliiia,  qua  Ange- 
liis,&  beatus  incelligit  edentiam  diuinam,  intel- 
ledus  viatoijs  intelligu  eam;igitur  fignum  quod 
elt  iepra;(cntatiau  illius  edcntisintellcdiui  be^ti 
crit  fimile  intcllctftui  viatoris.  l^robatio  anrccc- 
dencis,quia  viator  poteft  habere  aliquem  conce- 
ptum  quiditatiuumde  Dco  ;  potcftcnim  haberc 
aliqucm  conceptutp  qualitatiaum  fiuc  reipedi- 
uii;fed  impoflibilc  eft  habcre  aliquc  conceptum 
qualicaciutim,(iuerefpeftiuii  dc  aliquo,  nifi  prac- 
h  ibeatur  aliquis  coccptus  quiditatiuus  de coife^l 
dc  Ueo  nonpoceft  habciialiquis  concepcus  qui- 
ditatiuus.mljpiopriusci,  quia  (ccni  dum  ipfum, 
non  cft  conceptus  comunis  fibi  &  aliijjita  quod 
qiiicu.Tique  concept  js,qucm  intcUetfi^us  habet  dc 
Deo,cft  prim^  diuerfus  a  quocumq'.e  ^  coccptu 
crearur3c,igitu.  cfteius  fubpropria.a;ione.aliter 
cfTet  eius  (ubrationc  indifFcrcntiorijigitur  intel- 
Icdlus  quemciimque  conccptum  quiditatiuum 
habet  de  Deo  eft  omnino  fibi  proprius:igitur,&c, 
Rtfpondco  igitur  a  1  qujEftionem,quod  Dcum 
efie  nominabile  ^  viatoie  porcft  intelligi  dupli- 
citcr.  Vno  inodo,qu6d  nominetura  vistorc  im- 
imponcnte  nomen.  Alio  niodo,  vt  nomincctu:  ^ 
viaiore  vtente  nominc  impofiio  ab  alio  ;  ficut 
ego  poflUm  vti  aliquo  nomine,  quod  ad  fignifi- 
candum  non  eft  \  mc  impofitum  :  Gc  ergo  vcr- 
bo  vci  contingit  dupliciter;vel  refpeftu  aTtcrii:s, 
vcl  mei:refpe^u  alterius ,  quia  (ecundiim  Piato- 
nem,lib.de  rectd  Nom.rationt,ic  Auguftinum  in 
£nchirx.ix.id  hoc  fum  nomina  inuent4,vt  con- 

cpptu» 


6. 

R^fclhii». 

AHu  Jintit 
ftieil  ijftn- 
ti»  1)1  it^ni- 
r.«  difimiih 
cegnefci, 
♦d.3.q.i. 


Tadtm  *H 
ratio  ehiefli' 
u»  intelliBus 
bittifcl  Cf 
1'i^terit' 


Conceptus 
reipedijms 
prt/Hpfnit 
neteffatio 
eonreftam 
abfilutum. 


t. 

Cencluft» 
frima. 
Deus  dupti- 
fiter   nmii' 
nabiiu. 


T 


Quseftio  Vnica. 


1^5 


Vuiiim. 


StltitA, 


Intellectui 
vi*torif  «1» 
eo^icfcit 
^it:di;*tiin 
fib[i»ntix. 

linfJetn  pc~ 
rentit  efi  co- 
^iofiere  *h- 
fentiam  oh- 
ieiiicuutsefl 
tc^niyfctn 
frtftiUintU. 


Homtn  im- 
fojltum  a 
■vtxtore  fi- 
cnifieti  ifiti- 
ditittemfub- 
fiuntn. 


*  InOion. 
q.  i.n.i. 

Auguft. 

9 

Potefi  vti 
ncmine  di- 
ftincie,/ig/ii  • 
Jiciinte  diiii- 
ntm  effen- 
f.arn  pue  a 
fejiite  abalio 
imfoftto. 

"ExemfitficM- 
tur. 

*  la  Oion. 
q.t.n.S. 


lO. 

Secitndn  C9t%. 
tlttf». 


Ezod. 


ceptus  noftri  aliis  manifeftentur.  Aliomodo,  vc 
vtcns  vti  poflic  propcer  (c  ,  &  propter  indigen- 
tiam.vel  ad  exprimendum  quod  apud  (e  eft. 

Dubium  igitur  poteft  edcjfi  primo  modo  Deus 
fit  a  Viatore  nominabilis  proptcr  argumentum 
ad  qucftionem.quia  viator  non  cogiiofcit  Deum 
diftin(fle ;  ergo  fignum  impofitum  ab  eo  non  di- 
ftinde  reprxfentabitipfum.-quia  ficut  cognofcit, 
ita  nomen  .id  fignificandum  ipfum  fibi  imponit. 

Dico  tamcn  quod  mcdium  huius  coniequcnti^e 
non  eft  verum,non  cnim  oportet  quod  ficut  res 
intelligitui-,ita  nominctur  ,  aut  ei  nomcn  impo- 
natiir,&  fic  contradico  maiori  rationisprxdidx 
opinionis.  Hoc  autcm  probatur  fic,  fupponcudo 
qnod  incelleftus  vi.itoris  non  cognofcit  fubftan- 
tiam  fub  ratione  fubftantia:  in  fc ,  appiehcndcn- 
do  quiditatem  fubftantia;;i?c  lioc  piobatur  fic: fi- 
cut  alibi  in  multis  locis ,  niiia  fi  intellcdlus  hic 
cognonreiec  fubftautiam  ilib  propiia  quiditacc 
fubftauciaE,  ergo  fubftantia  non  exiftentc  in  ob- 
icdto  cognofccret  incelledus  abfentia  cius  ,  quia 
cuiuf,.uquc  obieili  praefentiamcognofcit  aliqna 
potetia.eius  abfeutiam  cogriofcit,vt  paret  de  vifii 
icfpectu  lucis  &  rcncbrx;fcd  intcllciftus  viatoris 
non  cognofcit  abfcntiam  fubftantis  in  obicdlo, 
in  quo  hiit,vt  patet  in  Sacramcroaltaris,vnde  fi 
Dciisannihilarct  fubftantiam  fola,&conferuaiet 
quantitatctlti ,  &  figuram  eius  ,  &  alia  accidcntia; 
squalitcr  apprehcnderer  fubftatiam  tunc  fubciTc 
ficiu  prius;n5  igiuir  intclledi^s  viatoris  cogno- 
fcit  quiditatcm  fubftanti2,&  tamcn  aliquod  no- 
mcnimpoficuma  viatorc  fignilicat  fubftantiam 
fccundum  r.-itionem  fubftaniix  propriam  ;  aliter 
enira  omnes  prjedicaiiones  clfcnc  accidenris  dc 
accidente  ,  igicur  viator  imponit  nomen  ad 
fignificandum  fubftantiam  fub  ratione ,  qua  non 
cognofcit  ipiam  :  iion  igitur  oportet  qu6d  intcl- 
ledus  ficcognofcatremjficuc  fibi  nomcn  impo- 
nit.Quo  vcro  modo  hoc  fic  poffibile ,  dcclavatur 
alibi  *  per  dedutSkioDC  Auguftini  6.  deTrin.c.(>. 
Si  vero intcliigatur  fecundo  modo,dicoqu6d 
viator  potcft  vrialiquo  nomine  diftindc  fignifi- 
cantccllcntiam  rciin  fc,  fiucimponatur  ab  ipfo, 
fiuc  noii,quamuis  viacor  non  diftiniSlc  intelligat 
circntiam  diuinam  in  fe.Et  hoc  probatur  pcrra- 
cionem  priorcm.Non  cnimconcipimusfubftan- 
tiam  in  i^.fecuudum  naturam  fuara.nec  quomo- 
do  vna  fubftantiaipccic  diftinguatur  ab  alia,  Sc 
tamcn  vtimur  nomine  fignificantc  ellentiam  fub- 
ftantis  vnius  prout  ab  alia  Ipccic  diftinguitur,& 
ad  hoc  ctiam  eftcxemplum  pra:tcr  illud  ,  quod 
ponitur  alibi;  *  aliquis  non  apprehcndcns  h.inc 
fubftantiam  hominis,cui  ctiamfortcnonfuntac- 
cidentia  cius  nota  ,  quia  nunquam  fuerunc  in 
phanrafia  eius  ,  imponicfibi  nomen  diftinftc  fi- 
gnificans  illam  fubftantiam  ;  ficut  eft  dc  Roma, 
cuius  nomine  vtor  addiftindle  rcprxienrandum 
illatm  ciuicatern.quam  nunquam  vidi,ncc  cogno- 
ui,fic  igitur  dico  adquaeftioncm  ,  quod  poflibile 
eft  viatorem  nominare  aliquo  nomine  eflentiaro 
diuinam,  quamuis  eam  diftinflc  non  cognoicit. 
An  autem  hoc  fit  dc  fafloJdubico. 

Secitndo  dico,qu6d  viator  vtitur  dc  fadoali- 
auo  nomine  vno,  vel  pluribus ,  fignificante,  vel 
iignificatibus  enentiam  diuinam,vtin  fc  cft,im- 
pofito  fiueimpoficis  iDco,vcl  ab  Angclo  ,  &  fic 
dc  fado  Deus  eft  nominabilis  a  Viatorcnomine 
fignificantc  cftcnriam  cius  vt  in  fe  eft;hoc  autem 
patec  ex  Exod.  6.  Notnen  magnum  meiim  Adonai 
nq  indtcatti  f<^i.Similitet  R..ibbi  Moy fes  lib.i.c.6. 
hoc  notnc  tetragrammatoni  quod  datur  nobis  vt 
)Scoti  Ofer.  Tom.  XI. 


icriberecur,&  non  legeretur,  fignificat  elTenriara 
diuinam  fignificatione  pura  vbi  plura  habcncuc 
dc  ifto  nomine  &  aliis.Ec  ficuc  in  veteri  Icge  fuic 
traditum  cis  talc  nomen  fignificans  diftindlcet- 
fenciam  diuinam  ,  ita  videcur  verifimile  quod 
Chriftus  non  dcreliquic  nos ,  qitin  in  nouo  Te- 
ftamenco  aliquod  nomen  nobisrcliqueric ,  quod 
proprie  fignificarcc  eflentiam  diuinam. 

Si  vcr6  quxftio  inccUigicur  quanciim  ad  illu, 
cui  vtbr  nomine,dico  qu6d  ficuc  pcrnomcnego 
inrendocxprimereeftentiam diuinam,  ita ille  in- 
tendit  pcr  illud  nomeconcipere  illa  eflcntiam  pcr 
illud.quaiiis  neutcr  poteft  diftinde  illaellcntiam 
concipcrc;ficut  patct  tota  dic  in  noftro  modo  lo- 
qacndi,ciira  diftinguimus  cllentia  contra  relatio- 
ncs&'  pcrfedioncs  attributales.intedimus  cnim 
cfltntiam  exprimerc  per  nomcn  altcri,vt  in  fe  cft. 

Sed  foric  qua»reret  aliquis,eftne  poflibilc  via- 
tori  habcrc  c5ccptum  diftindum  dc  Deo,(bIiam 
vt  irrrendat  per  nomen  diftindlum  conceptu  Dei 
expumere?Rcfpondcoqu6d  non;quia  nihiimo- 
uet  intclleiflum  ad  diftintflum  conccptum  alicu- 
ius.nifi  phatafma,&  intclle(3usagens:&ide6fb- 
lijmde  illispotcftintellcduss  habere  coceptum, 
quorum  phantafmata  cum  intclledlu  agcntc  mo- 
ucnc  intcllcdlum  poflibilcm  :  alia  ver6,qua5  non 
habent  phantafma,foIum  cognofcuntur  abintel- 
ledtu  in  generalibus  conccptibus ,  &  fic  folum 
cognofcitur  Dcus  cognitione  naturali  a  viatore. 

Hoc  ctiam  probatur  alia  ratione.  Non  cxpcfi- 
murnoshabcre  aliquem  conccptum  fimplicitcr 
fimpliccm  dc  Deo ,  qiio  diftinguitur  a  non  Dco: 
quia  fi  haberemus  aliquem  talcm  conccptum  de 
Deo,totalitet  a  nobis  cognofccrctur;quia  vc  pa- 
cet  ex  fine  non  ;  Met.  fimplicia  ant  totaltter  co- 
gnofcuntury  aitt  nihil :  &  Ci  talcm  conccptum  d& 
Deo  habcrcmus ,  non  cognofcerctur  a  nobis  Icr 
cundiam  aliquas  detcrminarioncs.nec  determina- 
ri  poflet  vc  (ic  cogno(cerccur,quia,vc  diftum  cft, 
fimplcx  vcl  cocaliter  cogno(citUr,vcl  nihil;&  idco 
nullum  cohceptum"  firnplicsm  habcmus  deDeo; 
fed  tantviin  cnm  detcrrainacionc  quofcumque 
quoruquilibct  eft  rcfolubilis  in  priorcs,  vt  patcc 
dc  cntcprimo  principio  ,  &  caetcris  huiufiTiodi. 
Vndc  non  eft  de  conceptu  ,  ficut  de  lapidem  ia- 
cicnte  in  tcrram,qui  nihil  reprifencat.Conceptus 
enim  eft  aiftusintelle<flus,vel  obicilrum,  vt  pr.-E- 
fcns  eft  intellcdui.  Et  ide6  quod  aliquis  habeat 
conccptum  diftin(!lHm,&  proprium  dc  Dco  ,  & 
tamcn  quod  non  diftinftc  ipfum  cognoicat,  cft 
oppofitum  in  adie€lo. 

Ad  primam  lationem.diccndum  qnod  Deus  cft 
incfFabilisquantum  ad  illum,cui  fatur,  quia  illc 
cui  fatur,per  fignum  fibi  fadlum  non  polTct  dc- 
ucnire  in  notitiam  Dci  in  (e:&  fic  ctiam  cuilibct 
cft  incffabilis  quantum  ad  aitum  comprchen- 
dendi  ipfum;non  tamen  quancum  ad  fignum  re- 
prsfenratiuum  ipfius. 

Ad  alitid,  quodillu4  videri  eft  Filium  nafci  a 
PacrejFilius  enim  quicquid  haber  ,  afSu  gencra- 
cionis  accipic ;  ficut  audire  cft  Spiricum  fandhim 
procederc;cum  dicicur  \ozn.i6.qHtcMmque  audiet, 
Lotjuetur,\\oc  eft  quaecumque  accipit,loquctur;& 
hocvcrbiianobisnonexprimitur,vtincelIigatur. 

Ad  aliud,qu6d  vircus  generationis  excedit  (cr- 
mone,ita  qu6d  fufficicntcr  pcrlermoncs  noftros 
n5poteft  exprimi;&  patcc  pcr  hocad  Ambrofiu. 
Ad  rationcm  dicendum ,  qu6d  nihil  poceft  C\- 
gnificari  per  voccm  nifi  aliquo  modo  cognofca- 
tur,&  hoc  fufficit  ad  intcnrioncm  Philofophi,  & 
Commencacuris;tamcn  diftindlius  potcft  pcr  no- 
L     1  nu « 


In  U[t  'jftt' 

ri  tradta 
junt  nomtna 
pgnificanti» 
diuinam  ef» 
fentittm  pro- 
frii. 


11. 

Uubium. 

Selutit. 

Sluart  Deus 
non  poteft  a 
nobu  diftin- 
Se  cencipi. 


Ariftoc. 


§luilihetc»n» 
ceftus  noftcr' 
lie  Dfc  efi  rt- 
foluhiiis. 


II. 

A.l  frimnm 


■Ad  fetnr^- 
ium^ 


Ai    t:r':u>rf 
Cr  quartum. 

Ad  nmntum. 


U4       Libril.    DiftinaioXXITI. 


Mintiui    fi- 
gltfic.K 
qA*m     Ttt 
efttifilitr. 


I. 

Ari-  ntgttt- 

uiffirmati- 
Uum. 


jegid.  ir 

M:nr. 

^enienti» 
f*ob»turfri- 
tno. 
itcHtdi. 


Pii^ar*. 


men  fignificarj.quim  cogitart,  Sc  tunc  ad  Augu- 
ftinum  (licenJtjm ,  qu6d  Dcus  vcrius  cogitatur, 
qtum  dicitur^oniparando  cogitationem  ,  vt  eft 
dgnura  repr«{entatiuum  ad  vocem:fic  cnim  vc- 
r  iu$  eft,quia  cogitatio  eft  naturale  fignum  rcprsc- 
ientans  Deiimin5  fic  aiuem  vox/ed  ad  placitum. 


3" 
fieiicitur  fri- 
pti. 


fteiinl»  '«- 
ientia  re!*  ■ 
tio    r»ti»ttu. 


r.-*tte 


PISTINCTIO      XXIIL 

QVuESTIO      Vnica. 

f^trum  perfona,  vt  eH  ammune  trihu*  fer-^ 
fonii,  dicat  intentienenf  fecttndam  ? 

k\eDCi.p,q.\  *»».4.«.t.  D.TJ».  i.p.q  t9.  ».A.&ij.*, 
«.4.0.Boa.i.r5  ».\.q.i .K\e.ib.§.x  q.i.  &  i..Cibt.hie  q. 
0/  n.dub.i.DHttn.q.i.DoSt.hicq.vn.Satt.i,.f.tr  i.lib.y.c  i. 

V  6  p  non.  Perfona  cft  tcrj«inus  pro- 
duifiipnis  realis. 

Item,  perfona  adoratur. 

Oppoficum.Omnecommunedii^um  vniuocc 
yJc  pluribuSjin  quibus  diftinguitur,  eft  vniucrn»- 
Jeifcdnullaiutentio  prirpa  diSti  de  Dco.eft  vni- 
uerfaic  .  quia  fic  cfTec  in  aliud  praedic.i.b<le;  fed 
ferfona  dicitUr  de  piuribus,  in  quibus  diftingui- 
tur:ergo  non  eft  piima  intentio. 

Dicitur.quod  eftjntenriofecudaquia  ficiu.indi- 
Ijiduii  in  crcaturis,'fic  pctfona  tn  diuinis:(ed  indi- 
qiduunj  in  crcaturis  eft  intcntio  {cciidaiergo,&c 

hcm.  ^i  clfet  -perfon.i  intentio  ptima,  eitct  ali- 
quod  vniuetfalcinon  eft  gcnus  ,non  fpecies  fpe- 
cialidlmatquia  {\  fic.  eadcm  indiaidua  biberent 
dcws  (pccies  fpeciajiflimas :  quia  fecundum  Da- 
manafcenum  lib.i.  Ort.h.fid.c.  it.  Perfond habein 
diuitatem  pn  jpecie  fpecialifflma, 

Additur  vlcerius,qo^d  poteft  adorari,licet  non 
jratione  intentioni.s.Et  feqtiitur  apud  cufidem  an- 
fhotem.  Dicimusquodaccipitur  \i\cffecies  vno 
jnodovt  przdic-itur  de  pluribus,8fc.vcl  vi  homo 
eft  fpecies.Vnde  aliquid  competit  fj>ecici,vr  fim- 
pliciter  rei  abftradla; ,  hoc  eft  refpcftu  rei  fub- 
'ilratat ;  &  fic  poteft  ferfona  ftare  pro  tc  prima: 
jntentionis,  &  fic  poteft  adorari. 

S  C  H  O  i  I  y  M    I. 

Reiicit  opinionem  JS.gidij,&  Henrici  tentntinm 
perfonam  dtuinam  ejfe  Jecundarp  intefitiontrn  ,  & 
probat  non  effe  tale  pr^cise.  Prtmo,ijuia  recunditm 
ipfos  ,  a  rdadonibiu  abftrahitur  prima  intenno 
commKnis\ergo  &  a  conftituti^ per  eai\fecunda  tn- 
tentio  eft  relafio  rMioni*,  perftna  nart. 

DIco  tamen  qu6d  iion  dicit  pra:cisc  (ecun- 
d  irt)  intentionem  ,  fiue  dicat  ipfam  ,  fiue 
j\on.  Quia  fi  a  conftitutiuis  potcft  abftrahi  ali- 
quidcommiinc  ,ergo  multa^ortiori  iconftiru- 
jis  i  fed  a  con'Htucntibus  pcrfohas  por eft abftrahi 
aliqiiid  commune  reale.hcut  realitas  de  patcrni- 
taic  &  fiiiationc,  fecondum  iftutn  Dodorcm, 
ctiam  piaedicatur  in  cfuid  de  i^tis. 

Icem  ,  o.miiis  infcncio  (ecund.T  cft  creata  pcr 
adum  fc^lem.fed  niillnm  abfolutum  caufirur  in 
obicdlo  pcr  ilhuT)  aftum  rcalcmrfcd  tantuiTi  rela- 
tio  raMon'»;irgo  fibi  cortefpondet  terminus,  ad 
q  lera  fc  habet  rcl.itio. 

lem,inrciifio  fecunda ,  de  qua  hic  loquimur, 
vr:  dicit  ratipnem  fubiecii  realitcr,  vcl  prardicati 


realitier :  ergo  dicit  per  relationem  tunc  extre- 
mum  intelledlus  componentis,&  diuidentis. 

Ad  rationem  primam  dicitur  qu6d  indimduum 
dicit  intentionem  primam :  quia  hoc  ens  dicit 
vnitatem  propriam:ergo  indiuiduum  intelledua- 
le  dicit  propriam  entitatem  in  intelle£tualitate: 
non  crgo  intentionem  (ecundam  ptaecis^. 

Iccni ,  ficut  relatio  eft  communis  ad  tt es  rcla- 
tiones,  fic  poteft  dici  de  pcrfbna. 

Item,Auguftinus  de  Dodbrina  Chriftiana :  & 
pbnitur  in  licera.d.i.&  d.ij.libri  primi.rr«^*r- 
Jona/itnt  tres  res,  cjuibui  frnendum  eil. 

Icem,diciturqu6dfunt  ticsfubfiftenres.in  quo 
coinmune  numeratur  in  tres ,  &  tamen  non  cft 
ibi  raiio  vniticrfalis. 

S  C  H  O  L  I  V  M     II. 

Perfonam  non  Jicere  fectindam  intentionem,pro- 
bat  ex  Rich.ndi  definttione  de  perfona,  »^»-  quam 
corrigitur  definttio  'Boetij  df  ea-.ibi  enim  nthil  ha- 
betur,quodfonet  fecundam  intentionem.  Explicat 
rationem  perfonn  conftftere  in  duplici  inccmmuni- 
cabiUtaie  aciuali,& aptitftdivaliyde  tjuo  ^.d.i.tj.i. 
afi,.  (  habet  Muina  tertiam  incommunicabilttatem 
repHgna>irit,d.yei  i.n.\o.&  \i.)&  hinc  coftat per- 
fo/iam  non  fjfe  fecundam  intemionem.Etfi  dicas,fi 
eft  tantum  negatio  \  ergo  fecuida  tntentio.  Refpon- 
detur  non  fecjui ,  nificjnando  negatio  fit  per  colla- 
fioriem  intelleciit),  ^e  negatioretn  genere,  r^  ext-a 
grnft»,  de  tjMo  hic  locjuituy  w  4.  agit  late  1.  d.iS.  k 
n.  3 .  An  vero  abfirahi  pojfit  emceptns  aliquislem- 
munK  pofiiiHWfVelnegatiuus atrtbw perfonie.  f^t- 
de  eufnin  OxoH.hic  an.6.&  d.^.q.i,n.i  j  .&  d.i^. 
&l.d.i.cj.\.art.i. 

IDeo  dico  ad  quacftionem,  quod  perfona  com- 
muniitiibus  nondicit  iiuciuionem  fcciidam, 
quia  Richatdu^  i.de  Trin.cap.zi.  arguit  contra 
Boctium  de  definitione  pctfonz  dicentcm,quod 
eft  rationalii  naturtt  tndiuidua  fubj/antia.  Primo 
ficiibi  non  eft  indiuiduum,  vbi  noneft  natii  efl'e 
diuiduum.Secundo  ficir^f«»«<t/^,proprium  cft  in 
hominibus  tantum.  Tcitio  ficieciindum  illa  dc- 
finitionem  anima  fepaiacaeflet  perfona,ide6  Ri^ 
chardus  ponit  fuam  dcfinitionem ,  quod  perfbna 
diuina  eft  naritrei  diuina  incommunicabilis  exiften- 
tia,nz  qno.i loco indiuidui  ponit  incommunicabi- 
le.  At  nihil  hic  ponit  percinens  ad  intentionem 
iecundam. 

Dicoergo  quod  comtfnicabile  dupliciter  potcft 
accipi:vpl  quia  cpmunicacur  aliquibus,  qus  funt 
ipfum,vel  aliter.Primo  modo.vt  homoSocrati  & 
Platoni.Secundomodo,ytformamateria:.  Et  fi;C 
pcr  oppofitum  incammunicabile  dicitur  duplici- 
ter,  Deus  eft  incomunicabitis  in  ratione  formz: 
(ed  anima  npn ,  Jicct  fit  (eparata  ,  adhuc  eft  apta 
nata  communicari  in  ratione  formx:(ed  diuinitas 
eft  cpmmunicabitis  vtroque  modo,  hoc  eft,  har 
benj  modum  duplicem  incommunicabilitati$.Et 
licct  indiuiduum.non  fignificat  primo  naturam, 
in  qua  eft,(ed  dat  intelligcfcfic  nec  perfbna  dicit. 

Contr^,negatio  i^on  eft  nifi  intccio  (ecunda:in- 
commimicabilitascft  npgaiio  comunicabilitatis: 
ergo  per(bna  tantikm  dicet  intentione  (ecundam. 

Ircm,negatto  non  cft  communis  pluribus,  vbi 
fequitur  afSrmacioneVn  communem  pluribus, 
iftud  non  eft  dininitas ;  ergo  perfbna  importac 
aliqijid  coromune. 

Irem,incommunicabile  eft  relatio  racionis,er- 
go  dicit  tantum  iptentionem  (ecundain. 

A4 


RatieHtt 
frtdidorum 
rtHciftniur. 


Augiift. 


4« 

Refelmio. 

Rithardut 
rtiitit    dtfi- 
ttitionem 
Btit^. 


Vefinitil 
ferfon*  diui- 
n»    tx    Jti-~ 
thard». 


Cemmunica- 
bili  dufltx 
ficut  (<J>  »»- 
cemmunicO' 
hitt. 


6, 

RefUca. 
Seeimd*, 


Wnila. 


QujEftio  Vnica. 


125 


Ai  fniM- 
ditn. 


VJJ4US  ratio- 
n-s  dhitur  de 
ylAiibns  di- 
wrfi  r.i.ii 

8. 

Ad  tati»m. 

TerfonACon- 
not^t  tan- 
mr/i  fecun- 
d%n%  intin- 
tlcnent. 

Ai   nrg't- 
minm  prin- 

itfft  M. 


Ad  primam  horum  dico  quod  perfona  non 
dicit  tantiim  iiicomnuinicabilitatcm  ,  fcd  ipfam 
iiicludic,&:  fotce  efrenciam,&:  fortc  non,fcJ  licet 
tancum  iiicUideiit  iiicommunicabilitatfm,ad- 
huc  non  clfet  intencio  fecunda  ,  quia  vnumop- 
pofitum  ex  iiacura  rei  moucc  incelleitum  ad  nc- 
gationcm  alcerius.Ec  cum  dicitut,negacioe/lin- 
teiitio  fccunda  :  Dico,qu6d  vno  modo  eltncga- 
lio  cxcragenus:aliomodo  ingeneie,vtduierlam 
dicit  ncgadonem  in  encc;caintn  negacio  cll  ne- 
gactuc  cns  ex  nacuia  rei.  Sicutcnim  homo  cft 
homo  cx  nacura  teijfic  nou  cltafinus;&  iic  lunt 
ncgationes  cncis  ex  nacura  rci ,  &  non  pcr  nego- 
tiacionem  iiitcUeclus. 

Ad  aliudjnego  ailumptiim.quia  ncgatio  poteft 
efle  vnius  rationis,  ficutopponicur  affiimationi, 
qua:  eft  vnius  rationis ,  licet  tamendicatur  dc 
mulcis,quae  nonfunc  vnius  r3cionis;ficut«e/.'5o- 
crntes  de  Chima;ra  &  lapidc. 

Ad  aliud  dico,qu6d  communicabilc&cincom- 
municabilc  non  opponuntur  rationc,fed  funt  re- 
latiuaoppoiita  priuatione.Etnonfequitur,com- 
raunjcabilc  eft  en$  rationis  ;  crgoincommunica- 
bilc  ;  quia  idcm  eft  relaiiuum  realiter ,  &  tamcn 
diuerfum  non,necdiuerficas,pofito  qu6d  fit  rela- 
iio,fic  liccc  vniuerfale  fic  cns  tationis,non  tamcn 
fingulaic:  quia  cflc  vniueriale  repugnat  Soctati 
ex  natura  rei.  Vndc  dico  quod  pcrfona  nihil  fe- 
cundx'  intciHionis  includit,  fcd  connoiat. 

Ad  pfimum  &  fecundura  principale,  negatur 
qnod  perlbna  non  producitur  realfter ,  ncquc 
adoratur:Dico  cnim  quod  petfona  dicit  cxiltcn- 
tiam  in  natuia,&  hoc  producitur,&  fi  admittam 
quod  dicat  tantiim  incommunicabilitatem ,  ad- 
huc  connotat  naturam,quaeadoratur. 


SecnnJiim. 
Atidoc. 


Tertiui» 
Damafc. 


DISTINCTIO     XXIV. 
Qv^sTio     Vnica. 

ytr/m  inperfonis  diuini.^  eflaHqua 
plmalitaj  numeralis  ? 

Alenf.  i.f.q.^^.tn.i.  D.Thom.  i.p.q.^o  /t.j.D.Bonau. 
hif  'il.q.i.  f<.ichara.  (^.13./*.  i.  q.i  .i.  Dutand.  hic  q.  i. 
Gabt.  q.i.  Do£tor  hhq.-vn  (y  ^.PLyfq  11  (y  ^.Met.ci  t. 
©•  <^.Met.q,<^.  S\'.it<:Z  fri/naf  tr.i  .lib  i.cafi,6.y.(y-  S. 

^Irca    diftinilionem     vigcfimain- 

/^V  quatcam  quxricur:^/r«w  t>;  perfvntf 

\'}_^-^  dnimii  ejt  ,ili<jHuj>lHralvtis>mmeralti'>. 

^^  Quod  fic  vidccur,  loanncs  in  Cano- 

nica  piima  cipkalo  ^.Tria  fHntyCjH.ttefttmontum, 

&c.fcdTrinitas  cft  numcrus:ergo,&c. 

Iccm  fecuiidofic,  j.  Mct,  c.j.  MttltltHdoalia 
gdjere,  aliafpecic,  alid  nHmero,&  femperea  ^«x 
fnnt  in  fHpertori,inferunt  ea,  cjux  fu>it  tn  ihftriori, 
vt  diucrfi  geneie  funt  diuerfa  fpecie  ,  &  diuerfa 
fpccic  diuerfa  numcro;  fcd  in  pcrfonis  diuiuis 
cft  aliqua  pluralit.is ;  aut  igitur  numeralis,  &  fc- 
quitur  propofituin  ;  aut  alia  phiraliias  (ecundum 
geiHis,aut  fccundum  fpeciem,^  fic  ecjdm  /cqui- 
tur  propofitum. 

Icem,Damafcenus  lib.i.Orch.fid.capitulo  17. 
fJnmero  Q-  non  natura  dicuitur  fartitt.  hypofa- 
fes  ;  igitur,S:c. 

Contra,Boe  iys  in  lib.i.de  Trin.  c.3.  lUndefi 
Scoti  Oper.  Vmi,  X  /. 


vtre  vnum,in  ^uo  nullits  efi  numert4i;(ei  perfons 
diuina»  funt  vcriflimc  vnum;igitur,  &c, 

Item,omnis  numcriis  cftquantitas:inDconon 
cft  quantitaj,quia  fccundutn  Auguft.6.  de  Trin. 
c.  10.  intelligimtu  Deumfine  quantitate  magnum, 
igitur,&c. 

Itcm^vbi  eft  numerus  ibi  cft  totiim  &  parsrfed 
in  Dco  non  cft  totum  ,  &c  pars,vt  prius  *  dccla- 
laum  cft;igitur,&:c. 

Itcm  ,  fi  in  Dco  elFct  numcrus ,  aut  diccretur 
fecundum  fubJlantiam,  aut  feciidum  rclationcin; 
non  fecundum  funftantiam  ,  quia  tunc  conueni- 
rct,&  comunis  elfec  omnibus  perfonis,quod  non 
coniicnic;quia  nec  Pater  dicitur  trinus,ncc  Filius. 
Nec  fccundiim  rclationcm  poteft  dici  ,  quia  non 
habercc  aliquod  correlatiuum,ad  quod  poflct  di- 
ci,  nam  du.E  per(bnae,inquantiim  dua^,  non  rcfe- 
runturad  aliquod  certium,  nec  tiesin  quantum 
trcs,rcf.-runtur  ad  aliqucm  tcrminum:igitur:&:c. 

Hicprimo  videndum  eftde  rationenumeti  in 
his,in  quibus  cft  :  &  fccundo  cx  hoc  ad  ptopofi- 
tum,  quomodoinDeoponcnduscft  numerus,& 
quomodo  non. 

Circa  primum  fciendum  eft,qu6d  in  hoc  om- 
ncsconcorJant,qu6d  numeruseft  fpecies  quan- 
ticatis,^aliaa  quancitacecontinu3,vt  habetnrab 
AtU\otQlc,lih.Prdtd,c.y  &  fequcncibus  ipfum,cx 
hoc  fequicur  qu6d  numcrus  fit  cns  aWblutum, 
qiiia  quantitas  eft  prxdicamentum  abfolutum, 
quia  tria  faltem  funt  Prsdicamenta  abfoluta,  Sc 
vltcrius  fcquitur  quodfit  ens  reale,  qiiia  eiis  ab- 
folutum  aliud  a  continuo  (inrellcdus  cnim  licct 
in  fe  caufet  adum  fuum ,  circa  tamen  obiedlum 
non  caufat  realitacem  abfolutam,  fcd  tantum  cns 
rationis,)&  pecconfequcsdicat  fpecicm  alicuius 
gcneris,&:  prxdicati  fealis,fed  difficultas  ,  in  qua 
difcordint  diuerfi,  eft  de  vnitate  &  forma  /peci- 
fica  numcri.  Nam  omnis  fpccies  habct  aliquam 
fotraam,  perquam  fpccifice  eft  vna  :  hoc  autem 
difficile  eft  inuenire  in  numcro  ,  qnia  fccundum 
Auicennamj.Mct.  cap.j.  AfHltttudo  inqitantitm 
multitudo  non  efl  vna,  numerus  autcm  cffcntiali- 
tcrcftmultitudocx  10  Mct.r^v.rowj.^.ideodiffi- 
cile  cft  vidci-e^a  quo  numcrus  habct  vnitate  fpeci- 
ficasi,  &  ide6  ciica  hoc  funt  opiniones  diuerfr. 

SCHOLIVM     I. 

Prxmiffis  ii^,in  quibttf  a:tthorescn>icordat  circa 
nnmeri  rationem  ,  defcendit  ad  indagandam  eiui 
vnttatem Cpecificam,de  qua  refert  <juatuorfenten~ 
tioi  ,  primam  S.  Thom.t  dicentii  eam  confifiere  irt 
vnitate  zlttma,  tjuam  fementiam  hic&i'i  O.xorr. 
in  },.d.ii.n  \i.refelltt.Secundam,  cjut  eam  coufii- 
tuat  in  ipfa  difiretione  perfictente  vnitates  tan- 
tjuam  partes  materialcs ;  atejtte  hanc  etiam  reiicit, 
vti  &  te'Uam  Gatdaitenfis ,  ^ut.  variit  ajfertioni- 
hui  confiat ;  prtma  ,folttm  numerum  accidenlnlem 
effe  de  genere  f^antitatis  ;  fecunda,non  tffe  aliant 
formam  numen  ejfentialis  ,  ejuam  fit  furma  conti- 
nuitatiipnma  vnitatis ;  tertia,numerum  dijferre  a 
continuo  penei  ordinem  partium  ,  &  priuationem 
continui-yijHarta,  numerum propter  altum  ordinem 
partium  tn  difcrefo,q:iam  in  cotinuo,  habere  aliam 
rattonem  menfurandi .cjttam  in  continuo.Quartam 
detnde  recenfet  fententiam  tenentem,  quantttaiem 
difcretam  nihil  effe  e.vtra  animam,cui  magis  vide- 
tur  a4h.erere,de  ^uo  largiffme  egit  in  trad.de  Re- 
rHmpriHC.q.i6,a  n.iy.vbi  aliqua  nos  adnotauimHs. 

L     3  Quidam 


Arg,ptithHm 
negMiuum, 
Boct. 
iecnndum. 
Augud. 


Tertium. 

*d.i<».q.4. 

§!ii»rlum. 


Stetius   qut- 
fiienis, 

fnmiitit  ca 
tn    ifMibiis 
om.i.s  coniie. 
niunt. 
Aiiftot. 


In  quo  nom 
crnnes  itn- 
ccrdant. 


Auiccn. 


u6      Libril.    Diftinaio  X  X I V. 


4. 

Trima  epinh 
S.Tkomt,, 


^eifcitnr  fri- 


ifCUnii. 


Ttrtig, 


T>ift»ntla 
pen  e(l  ftr- 
pi»   numeri. 


yltir»»  vrti- 
toi  nort  pO' 
tius  e^  for- 
tnx  niimeri 
auimprima. 


^riftot. 


e. 

$e(nnd*  opi 


QVidam  dtcunt,  qu6d  numcqis  habet  fua.m 
vnitatem  fpecificam  ab  vltima  vnitate, 
noii  autcm  abfbluce  ab  vnitate  inquantiim  vni- 
tas.fcd  fecundum  quod  habct  determinatam  di- 
Aantiam  ad  primam  vnit.item  ,  &  fccundum  ta- 
lem  dift.intiam  ad  primam  vnitatem  diftingiTun- 
tur  numeti  fpccifice  fecundum  diuerfis  dillaiias, 
vnde  talisdiftanti^diftinguit  fpccificc  numeros. 

Scdcontri  :  vltimavnitas  alicuius  numeri  (i 
dct  form^Ti  &  fpecicm  illi ,  aut  igicur  inquan- 
tiim  haec  vnitsis  £ftjaut  inquantum  diftansa  pri- 
ina  ?  non  inquantiim  haec  vnitas,quia  iHud  quod 
eft  forma,&  fpecics  aUcuius  totius,  oportet  per- 
^cere  totam  materiam  totius,  ficiu  anima  ,  qu« 
eft  fotma  hominis  ,  perficit  totam  matcriam,  & 
omncs  pjirtes  corporis  hominisj-fed  vhima  vni- 
tas  non  informat  omnes  vnitates  prsccdcntes  in 
numerojigitur  non  poteft  efle  forma  totios  nu- 
mcri  inquantum  vnitas  tahs  eft. 

Pr«terea,haBc  vnita«,qiix  eft  vltima.eft  mate- 
lialis ,  ^cut  &  ah's  vnitates,aliter  tcrnarius  effet 
quaternarius ,  fi  vhima  vnitas  quaternarij  non 
eflet  pars  totius  materialis  ,  fcd  tantum  forma 
ptxcedentium  :  non  igitut  inquantum  hxc  vni- 
tas  eft  magis  forma  totius  numeri ,  quam  aU^ 
vnitas. 

Ncc  potjjft  dici  qu6d  fit  forma  todus  nume- 
ri  fecundo  modo  ,  quia  diftantja  vnius  vnitatis 
ab  aUa  formaUter  eft  relatio ;  igitur  fi  numerus 
(brtiatur  fuam  vnitatpm  {pecificam  ab  vnirate 
propter  illam  diftantiam  \  prima  vnitate,  fequi- 
tur  quod  numerus*  non  fit  quantitas  >  fed  relatio 
fiue  refpcdliuum. 

Praeterea  concra  hoc  ,  cum  illa  diftantia  vlri- 
mae  ^  prima  t^ntum  fit  in  vltima  vnitate,  vel  in 
illis  duabus  vnitatibus  vltimate  diftantibus  ,  &C 
non  ia  mediis,fi{cut  diftantia  ,  quadifto  ^  parie- 
te,t.intum  eft  in  me,  vel  in  me,  &  in  pariete  ,  & 
non  in  aifre  medio ,  fequitur  quod  illa  diftantia 
non  potcft  elTe  forma  totius  numeri ,  cum  non 
fii  foima  cuiuAibet  pairis  numeri,  &  per  confe- 
qucns  ab  illa  diftantia  non  poterit  numerus  ha- 
bore  vnitatcm  fuam  fpecific.im ,  cum  illadiftan- 
tia  fit  in  vno  diftamc,  vcl  folum  in  duobus,  & 
non  po^eft  efic  in  omnibus  ynitatibus  vt  forma, 

Qutntum  ad  iftam  opinionem  ,  non  videtuc 
mihi  ,  qu6d  vliima  vnitasmagis  potret  eire  for- 
mi  nuincri ,  quam  pcima  \  ncc  ctiam  fecundiim 
talem  ordinem  &  diftat>tiam,  quia  talis  oido  auc 
eft  ex  natura  rci.aut  eft  cxcompararione  anim.T; 
non  primo  modo  ,  quia  ex  n^tura  rei  non  pKis 
babct  vna  vnitas  quod  fit  vltima  qiiam  alia  ;  vt 
patet,  li  fimul  omnes  crearentui:fi  {ccundo  nio- 
do,atiima  indifFereuter  poteft  incipere  nimiera- 
tionem  \  quacumque  vnitate  ,-  &  tunc  fequitur 
quqd  niimcrus  ex  natura  rei  non  habct  dcter- 
minatam,  vnitatem,  quia  fecundum  Philofo- 
phuii)  j.Met.cap.  i6.  de  Toto  :  In  tjHibufcum<jue 
fojitto  nonfacit  dtjferentmm  infubftantia  rei,  nec 
tnfigura,  tbi  dicimr  omnis  non  tottu  ,  vt  in  liejui- 
du  C^  nurneris  ■,  igitur  fi  prima  vnitas  fiat  vltima 
&  vhima  prima.niilla  fict  diffcrentiain  fiibftan- 
tia  nuincci,  quod  non  ftaret,  fi  vltima  vnitas  cf- 
fcc  forma  complctiua,  &  Ipccifica  numcri. 

Alia  opiniocft  ,quas  videturcfle  facundum 
iutcmionem  Anftotelis  magis  quam  prior,qu6d 
/jcut  continuitas  eft  forma,  &  per  fe  vnitas  con- 
tinuii&  partium  eius ,  iqua  habcnt  fuam  vnita- 
tcm  in  totoiita  in  numcro  forma,4  qua  numcrus 
ioiiuuc  fuam  vnicatem  in  toto,  &  partes  in  cou- 


tinuo,eftdifcretio;vt  ficut  continuitas  eft  vnitaS 
continui,ita  difctetio  eft  vnitas  difcrcti,  fiue  nu- 
meti;&  fic  per  aliam,&  aliam  continuitatem  eft 
alia  &  alia  fpccics  continui,vt  patet  in  linea  ,  fu- 
ferficie,&  corpore:ita  fecundiim  aUam,&  aUam 
difcrctioncm  eft  alia,&  aUa  fpecies,  &  jficut  par^ 
tcs  continuifunt  materiaks  iefpe£i:u  continui- 
tatis.q^arum  omnium  continuitas  eft  forma,  fic 
vnitas  hacc  ,  &  illa  funt  partes  tantiim  matcria- 
les  numeci ,  quarum  difcrctio  «ft  forma ,  &  pct 
talem  diicretioncm  habet  jiumcrus  cffc  in  de- 
terminara  fpccie  ,  &  fccundiim  aliam  &  aliam 
difcretioncm  vnitatum  cft  alia  &  alia  (pecics 
nuineri. 

Sccundiim  hoc  cciam  patct  qu6d  numerus 
non  componitur  ex  numeris  ,  quia  vna  fpccies 
compjcta  non  cft  pars  potentialis  altcrius  fpe- 
ciei.  Cilm  igirur  numerus  cx  hoc  quod  habet 
ceccam  difcrctioncm  vnitatum,  Cn  complcta  fpc- 
cies  in  vnitatc  fua  fpecifica.ftante  fuadiferetio- 
ne  ,  quae  eft  oppofitadifcietioni  alten'us  fpccici 
numeri,  non  poccrit  efle  pars  eins  ,  ciini  habeat 
oppofitam  difcrctioncm ;  &  in  eadem  fjjccic  nu- 
mcri  non  poffunt  complcte,  &  aftu  efieoppofi- 
Kx  dilcretiones,  Scd  tantum  vnitaics  funr  panes 
numeri  ,  &  fic  numeruscomponitur  ex  vnitati- 
bus  ,  &  non  ex  numetis.  Et  huic  concordat  di- 
ftum  Philofbphi  f .  Ai't.  text.  com.  \  9.  diccntis 
quod  fex  funt  femelfex ,  &  non  bu  tiia.  Sccun- 
diim  hocigirur  videtur  quod  numerus  fir  cx 
vniratibus  ,  vc  cx  partibus  matcrialibus  ,  fcd  ex 
difcretione  perficiente  vnicares  ,  ficut  fx  forma, 
&  hoc  videcur  magis  confonare  fcntemiae  Phi- 
lofophi  j,  Met.  cap.\^.  ponentis  numcrum  cftc 
quantitatem  difcretam. 

Scd  contra.  Parccs  quz  non  habcnt  m.niorem 
vnitatemin  roto.qukm  haberenc,fi  non  cflcnt  in 
toto,non  funt  panes  alicuius  totius,quud  eftper 
fc  vnum ;  fubiedum  enim  includit  piasdicatum; 
nam  fi  detur  oppofitum,qu6d  aliqu.x  fliu  parres 
alicuius,quod  cfl  per  firvnum,igitur  habentvni- 
tacem  in  illo  ,  quam  non  habenc  fcorfum  :  fed 
vnitates  non  habent  maiorem  vnitatem  pei  hoc, 
quod  habent  difcretioncm  in  luimeio  ,  quam  fi 
pec  fe  cflet  quseUbct  fine  alia :  igicur  vnicatcs 
prout  habcnc  difcrctionem ,  non  func  parces  aU- 
cnios  vnius  per  fe;igitut  fequicurqnoi  numerus 
non  fic  aliquid  perfe  vnum.fed  tantum  aggrega- 
tione.  Confequentia  ptobarur  ,  quia  d  vnitares 
non  cfTcnt  in  aliquo  numero  ,  quaeUbct  cffcc  di- 
ftin^a  ,  &  difcreta  ab  aUa.  Eodem  etiam  modo 
vnicaces.vc  facianc  numerum  aliqucm,  funt  dif- 
crccz  ab  inuicemiqui.i  vt  difcrccx  numer.ibiles, 
faciunt  numerum ,  fecundiim  autcm  qu6d  qux- 
Ubec  eft  difsreta  ab  aUa,eftdiftin6la  ab  ea  ;  non 
igitur  maiorem  vnitatem  habent  quando  funt  in 
toto ,  quam  quando  func  fcorfum  componentes 
numeram. 

Item  fcGundo  ficrimpoflibile  eft  formam  ab- 
folutam  aduenire  alicui  fine  fui  mutatione, 
quamuis  hoc  dicatur  efTe  poflibile  de  forma  rcf^ 
peftiua:fed  Ci  lapidibus  facientibus  fenariumnu- 
mcrum  addacur  vnus  lapis  per  generationcm.fi- 
ue  creationcm ,  lapidcs  prioies  definuncefle  fub 
forma  fcnarij,  &  incipiunt  effe  fub  forma  fepte- 
narij ,  &  ab  illa  forma  habent  vnitatem  aliam 
fpccificam  :  C\  igicut  fornu  numcri  fepcenarij  fit 
ab  nliqua  forma  abfoluta  ,  &  illi  fex  lapides  in 
nullo  mutatur  pcr  hoc,  quod  de  nouo  gcneratuc 
alius  lapis,  fcquitur  qu6d  forma  numeci  fepcena- 


Sicut  tmti- 
nuitiu  eft 
vnitM  eon' 
tinui  ^  dif 
tretio  tHfcrt" 


Vn*  fpedef 
completa  ntn 
elt  p4ft  p». 
tenti^iu  al- 
terius  fpf 
ciei. 


Ariftot. 

Numerut 
componitur 
ex    vnitatt- 
hus   ^  ne» 
numtris. 

Ariftot. 


7- 

R.eiiiitur 

frimo  ft- 
cundafen- 
tentta. 


Sumerut 
non  eft  ftrfe 


StetmA. 


formit  abfo» 
luta  nan  fo- 
teft  adutttirt 
alicui  fiue 
fui  mutati»- 


Qujeftio  Vnica. 


127 


Tfrtil. 


duo  hin*rij 
mfernnt  infi- 
ait»t  bintt- 
fitt. 


9' 

Olti*Si». 
Seliiittir. 


10. 

Ttrti*  tfini$ 
Bnriii, 


Trobmtur 
frtmh, 
Atiftoc. 


rij  non  fit  alia  foima  ibfoluta  cxtraanimam  in 
illis  feptem  lapidibiis.  Et  hoc  patet  cx  alto,  quia 
fi  diuidens  nihil  caufei  in  partcquam  diuidit  ab 
alia  ,  ncc  ctiam  in  partc  ,  a  qua  aliam  fcparat  & 
&  diuidit:&  multo  rainus  caufabitur  \n  aiiquo,a 
quo  ncc  aliam  partera  diuidit,ncc  ipfum  ab  alio 
diuidit :  igitut  in  illo  cxiftcntc  Romx  non  cau- 
labitur  aliquod  abfolutum  cxiiOG,  quod  concur- 
rit  cum  iftij  vnitatibus ,  qu»  funt  iiic  ad  facien- 
dum  numerum. 

Itcm  tcrtio  fic  ;  vnura  accidcns  nuracro  tan- 
tum  eft  in  vno  fubiccio  numero:fi  igitur  nume- 
rus  fcnarius  erit  in  vno  fiibic6lo  numcro  ,  crgo 
fcx  numero  inquantum  funt  fex  numcro,  crunc 
in  vno  fubiedio  numcro.  Hanc  raraen  non  tan- 
tiim  pondero ,  quia  hic  fotte  poteft  cffc  aliqua 
euafio,  quam  non  penradlo. 

Item  quart6  fic:  fi  formanumcri  fit  aliquid 
extra  animam  in  ipfis  vnitatibus  difcretis,  fequi- 
tur  infinitos  cflc  numcros  zOca ,  fi  tantum  fint 
duo  binarij.  Probatio  confcqucntia: ,  accipiatur 
hic  binarius  lapidis  ,  &  illc  binarius  lignorura, 
binarius  lapidis  eft  vnus  binarius  fingularis ;  bi- 
narius  lignorum  cft  alius  binarius,quorum  vnus 
noncft  alius.-igitur  iftorura  duorum  binariorura 
eft  vnus  numcrus  binarius ,  quia  habet  hunc  bi- 
rarium  pro  vna  vnitatc,  &  alium  pro  alia  vnita- 
tejigiturilliduo  binatij  ,tanquam  duae  vnitatcs 
faciunt  vnum  binarium  :  igitur  illc  eft  alius  ab 
vtroquc  iftorum,&  fic  ininfinitum. 

Si  dicasad  hoc,qu6d  non  pofiimt  cilc  duo  bi- 
narij  diftinfti  in  genere  Quantitatis ,  tunc  rccc- 
ditur  i  principali  propofito  ,  quoniam  poilibile 
eft  quatcmarium  diuidi  in  duas  medietates  pcr 
potcntiam  diuidentis  creatam,vcl  increatamjfed 
fi  forma  quaternarij  fit  forma  realis  in  illis  vni- 
tatibus:igitur  poteft  realitcr  diuidi  in  hunc  bina- 
rium,&  in  illum,  &  fic  crunt  duo  binarij  in  adu, 
&  tunc  fcquitur.vt  prius,qu6d  erunt  inhniti  nu- 
meri  in  a6ku.  Vnde  fi  quilibet  numerus  habeat 
fuam  propriam  formam,per  quam  eft  hic  nume- 
rus  rcalitcr,  fcquitur  neceflarii  qu6d  crunt  infi- 
niti  numeri  in  iStw  ,  fi  fint  lantum  duo  numeri 
eiufiiem  fpeciei. 

Alia  cft  opinio  Gandaucnfis  ijuodl.j.  q.\.  po- 
nentis  qu6d  folus  numerus  accidcntalis  non  eft 
nifi  raultitudo  ex  vnitatc  profufa  per  diuifionem 
continui ,  &  hoc  vcl  cius  quod  aliquando  extitit 
fub  vna  forma  ,  vel  quod  natum  erat  exiftere  dc 
natura  matefis,&  formaE  continuitaris,licct  for- 
tnx  alia:  differcntes  fpccieprius  illa  diuiderent, 
qua:  fub  forma  continui  conftituunt  numetura 
formarum  cftentialium  difFercntium,non  autem 
numerum  fimplicitct  dc  pradicamcnto  Quanti- 
tatis,  quod  cft  corum  ,  qux  accidenraliter  diffe- 
runt.Secundura  igitur  hoc,oranes  nuraeri  de  ge- 
ncrc  Q^antitatis  vel  profluunt  abvnocontinuo, 
vcl  nati  funt  ptoflucrc  ab  vno  conrinuo ,  quan- 
tum  eft  ex  partc  materiaE ,  &  formae  continuita- 
tis,&  hoc  quanttim  ad  naturam  numeri  in  fc< 

Sed  quomodofc  habet  illa  vnitas  continuita- 
tis  ad  numcrosJdicit  quod  partium  num^i ,  fiuc 
vnitatu  cius,non  cft  alia  forma  cflentialis,  quam 
lit  forma  continuitatis  in  ptima  vnitate ,  a  qua 
difcinduntur,  fiuc  nats  funt  difcindi. 

Ad  hoc  autcra  fpatfim  ibidem  dux  probatio- 
nes  ponuntur.Primacft»quiafecundiim  Philoib- 
phum  lo.Met.text.io.  f^nuTn  fe  habet  ad  mttlta, 
vt  album  ad  alba  ,  &  vt  vnum  ad  vna ,  non  cft 
autcm  alia  forma  fimpUciter  albi ,  &  alborom. 


Obiicti    fibi 
JHinricus. 


ncc  aliaratio  fotmalis  vnius  ab  vnis;igiturnec 
erit  aliaforma  vnius  continuatae  anumero,qu^m 
cft  multitudinis  profluentis  ab  ipfb. 

Sccunda  probatio  fua  eft,qu6d  fccundum  Phi-  StcunJi. 
loibphum  codera  decimo.c. )  .omnia  menfurantur  Artftot. 
aliquo  eodem  eiufdem  generk  ,  vnura  autcra  cft 
menfura  multitudinis  &  nuraeri ,  vt  ibidera  pa- 
tctjigitur  vnura  crit  ciufiiem  gcneris  cum  numc- 
ro ,  &  non  diffctunt  fccundum  formara  abib- 
luram, 

Hoc  autem  quanttim  ad  vnitatcm  fpecificam        ^ , 
numeri,fcd  finon  ficaliaformaabfoluta  in  nu-   Dubinn'. 
mero  a  forma  continuicatis ;  quomodo  crgo  dif- 
fert  numerus  i  continuo  ?  Rclpondet ,  qudd  non  StUiitur. 
cft  difFerentia  inter  continuura&  di{cretum,nifi 
fecundura  re(pe6lura  qucndam,&  ordinera  par- 
tium  aliter  fe  habentiura  intcr  fe  in  continuo,  &  ^"  f *»  '1'f*- 
aHter  in  difcreto ,  quia  in  continuo  copulantur  '"'""   '?""' 
partcsad  tcrminura  communera,indifcrctoau-  """/"^  'J* 

'  o    1  -     ir  fretum. 

tem  non;&  hoc  uon  conuenit  dilcreto  exnatu- 
ra  alicuius  pofitiui ,  qu6d  fiipeir  continuum  ad- 
datjfed  potius  exnatura  priuaciui ,  in  quodcficit 
a  continuo.  Numerus  cnim  non  habct  ejfe ,  nec 
inteUigi ,  nifi  cx  ptiuationc  continui  fccundum 
Philofophum,i.^f  .Anima.text.i^ySc  fic  nume-  Aiitlot. 
ruSjfiue  difcrcta  quantitas,nihil  addit  fiipcr  con- 
tinuum,nifi  rationem  ncgationis,  aut  rcfpcdlum 
partium  ad  inuicem  ,  ex  quibus  habet  aliam  ra- 
tionem  menfurandi ,  quara  habet  quantitas  con- 
tinaa,  &  eft  altera  fpecies  quantitatisquara  con- 
tinua. 

Obiicit  vcro  contra  fc,quia  fccundum  Philo- 
fophum  8.Met.tcxt.io.  Definitiones,^  ejfentia  re- 
rum  fe  habent  ficut  numeri.  Vt  quemadmodum 
ab  aliquo  numcro,fi  diminuitur  aliquid ,  vel  ad-  Ariflot. 
ditur,non  reraanctidera  nuraerus,  fed  fiet  alius: 
fimilircr  non  remanebit  definirio,nec  idem,quod 
eft  pcr  cflenriam.poftquam  ab  codiminuiturali- 
quid,  vel  additur  ligitur  /ecundum  intentionera 
Philofophinumerus  denarius,  inquantum  dena- 
rius,  differt  ^  iiouenario,in  qnantiim  huiufhiodi, 
&  pe  confequens  non  fbla  forma  continuitatis 
eft  fotma  denarij ,  aut  nouenarij ,  ciimperillam 
non  differanr,  ncc  per  addicioiiem ,  aut  pcr  dimi- 
nutionem  abillo  continuo  variantur. 

Ad  hoc  ver6rc-fponder,qu6J  non  eft  alia  for- 
ma  eflenrialis  numeri  a  forma  continuitatis  pri- 
ma:  vnitaris.fed  tantura  alia  forma  accidentalis. 
Quod  probat  pvim6  per  hoc,qu6d  fpecies  vnius 
numeri  non  differt  nifi  piopteraliam  diftantiam 
ad  primam  vnitatem  ;  quia  cnim  tetnaritis  alitcr 
diftar  Aprimavnitate,quam  binarius,ide6  terna- 
rius  differt  a  binario  ;  /ed  talis  diftantia  ad  pri- 
mam  vnitatem  cftaccidentaIisnumeio,quianon  /»  fitcKbus 
eft  ex  natura  vnitatum:quia  C\  prima  fieret  fecun-  numeri  npn 
da,non  vatiaretur ,  &  hoc  idem  ptobat  fecund6  'flf'"''^'' '/- 
fic }  ficiu  magnum  &c  paruurn  fe  habent  in  conti-  /*"""'?• 
nuo,ita  multum  Scpaucum  in  quai^titacc  difcrc- 
ta:(cd  magnumSc  paruum non  diftingunt  fpccic 
qiiantitatem  continuanv;  igitur  ncc  mulium  & 
paucum  quantitatem  difcretam  ;  igitur  ficut  ali- 
qua  magnitudo  parua  crefceret  fecundum  ad- 
ditionem ,  &  fieret  continue  maior  ,  &  non 
cfTct  alia  magnitudo  fpccic  ,  ita  cum  numcri 
crefirunt  fecundum  vnara  diftantiara  ,  nume- 
rus  paruus  fecundum  fe  i»n  differr  fpecie  a  ma- 
gno  ,  nifi  accidcmalicer  ptopter  diftantiam  ad 
ptimam  vnitatem  ,  &  fic  numerus  non  h;iber 
aliam  formam  eflentialcm  a  continuitate  priinar 
vnitaiis. 

L     4  Ad 


14- 

Rfffondtl  fi- 
l^i. 


ii8      Libri  I.    Diftinaio  XXIV. 


f  ffoiitix  rc- 
rum  fc  hi- 
bent  ficut 
iiiimfri  fX' 
finiiur. 


iiitmtrus  tfi 
'vnum      »g' 


l6. 

RefelUtur 
«J)into  tirti*. 


iioe    indiui- 
diium  e(i  hoc 
non  k  qunn- 
tUnte 
Vla  l.d  II. 


i-7- 


iJlhil  confii- 
Suitur  in  ali- 
qiio  geocre , 
fer  aiiuJ  j»/- 
te^iiis  gene- 


Afi  folutnu- 
menis  iccci- 
Jenuilis  fit 
lit  genere 
quantftacis. 
AriOoc 

{ieflKHtlir 

ftcli  dh. 


Ad  illiid  igitur  dc  S.Met.  refpondet  qupd  quoad 
)^oc  cft  (imilc,  quod  ficut  numciusnou.cftdiui- 
flbilis  in  inBniium/cd  diuiHo  cius  ftat  ad  vnita- 
tcn^indiuiGbileoj  vltimam,itadi.finitiojnon  cft 
dmilibilis  in  infiiiitum,{ed  ftatciusdiuifio  ad  vl- 
timam  difrcrentiam,qux  cft  indiuifibilis.fcd  noji 
cft  fimile  quoad  iioc,  quod  ficut  definitio,  &  cf- 
icntiarei  circntialiter  variaruraddiuifionem  no- 
nx  differentix,qu6d  ita  forrtia  ellcntialis  nume- 
ri  varietur  pcr  additioncm  ,  &  fubllradlionem 
vniiatis.ciam  ibidem  fubJit  Fhilofophus ,  qu6d 
Jn  nurnero  non  contingit  affignare  cjuomodo  fit 
vnWyciimfit  ex  plurtbu*  vnuanhus  ,  nifi  quod  fit 
pnuifitcut  coaceruatio.  Sicut  contingit  dedefini- 
tionc  :  nec  ficut  definitio  vna  eft  propter  difFc- 
rentiam  vitimam  ,  ita  numcrus  propter  vltimam 
vnitatem;indifFerentcr  cnimquarlibA  vnitatum 
in  numero  poteft  efie  prima  ,  media,  &  vltima: 
CLiicuraque  tamcn  conuenitede  vliimam  vnita- 
tcm,conucnit  elle  forraaIem,6c  hoc  propter  de- 
tcrminatara  diftantiam,quam  habet  ad  illam,qua: 
atcipitur  a  prima.  Dc  hac  ctiam  materia,(ciliccc 
generatione  nurncri,  &  eius  vnitaie  fpecifica ,  & 
dediffercntia  cius  a  quantitatccontinua.habetur 
abipfb  Gluodl.^.tJ.if&  Giuodi^.q.^.6.& lo, 

Contra  hoc,quod  primo  dicir,qu6d  folus  nu- 
merus  accidentalis  cft  dc  gencrc  Quantitatis, 
nam  (ccundum  Philofophii  lO.Met.tex.com.ii. 
niirnerus  efi  multttudo  menfurata  per  vnum,  ficut 
autcra  nos  diftinguimus  numcrum  a  numcro 
pcr  vnitatem  aliam,  &  aliam  ,  ita  ^  numcrnm 
inenfiiramus  per  vnitatcm,  ic  fui  repiicationem; 
illud  autcm  vuwm  non  cft  vnum  continuitatis 
primum,  qtiodfimili  replicatione  conftituit  nu^ 
pierum,&  menfura'  ;fed  vnunnquod  cft  pars  nu- 
incri:fcd  talcm  vnitatemcftdarcinaliis.quamin 
continuisjquia  hic  lapis  prius  eft  hic  lapis,quam 
continuus  .•  &  fimilitcr  hascaqua  ,  priiis  eft  haec 
aq<ia,non  per  conftituitatcm  vcl  quantitatem,  & 
illa  aqua  fimiliter  eft  hxc,non  per  quantitatem, 
vt  p.-itcbic  alias  *  quando  crit  fcrmo  dc  indiui- 
duacione;  crgo  hsc  aqua,  &illa  aqua  prius  fa- 
ciunt  multitudinem,  qu<im  intelligantur  haberc 
continuitatcm ;  &  funt  partcs  vnius  rationis,fiuc 
multitudinii  vnius  rci,  quarum  vna  per  fui  rc- 
plicationtn  poteft  mcnfurare  totam  multitudi- 
nem  difcrctam,  quam  intelligantur  haberc  con- 
tinuitaiem,quia  in  vnoquoquegcncrc  cft  vnum 
primum,quod  cft  nienfura  omnium  alioruni,qu.T 
funt  in  illo  gencre;ergo  faciurit  vcre  numerum. 

Similiter  haEc  albedo  ,  &  illa  albedo  difFerunt 
numcro,non  per  fubiefta  fua,  quia  hjec  albedo, 
&  illa  funt  in  fuo  ordine  prxdicameatali ,  non 
per  fuum  fubiedum^nihil  cnim  pertinensad  ali- 
quodgcnus  eft  in  illo  gcnerc  pcr  aliquod  alrc- 
lius  gcncris  :  iglcur  hacc  albcdo,  &  illa,qua:  funt 
vnius  rationis  faciunt  multitudinem  propriam: 
nniltitudo  autem  t.ilis  quae  cft  partium  vnius 
rei.perquatum  vnam  replicando  menfuratur  to- 
ta  multitijdo.eft  numerys  dc  gcnercQuantitatis, 
licct  multitudo  Qfjcntiarum  differeiKium  fpccie 
fit  numerus  formalis  ,  non  degenere  Quantit.v 
tis.  Non  igttur  video  qu6d  folus  numcrus  aeci- 
denialis.qui  caufaturex  diuifionccontinui.fit  in 
gcnerc  Qtiantitatis  ,  quin  ctiam  indiuidua  dc 
gcnerc  Subftautijc,  qua:  prxccdunt  quantitatcm, 
&  eciam  indiuidua  qualiratum  verc  numerum 
fuciunt  fecundum  proprietates  numeri,quas  po- 
nir  Philofophus  lo.Mer.cicatus. 

Quantumad  fecundum,quod  dicir,quo(j  non 


cft  alia  forma  numcri  cflcntialis,quam  fit  forn)» 
contingitacis  prim«  vnitatis,vidctur  ellc  cotitra- 
di^tio  ,  ficui  vcrba  vidcntur  fonare  ;  quiaforma 
continuitatis  non  conftituitur  aliquid,nifi  in  effe 
continui,ficuc  albcdinenon  conftituituraliquid, 
nifi  'mejfe  albi :  fi  igitut  numcrus  fit  aliafpecics 
fubaltcrna  a  quantitate  continua,  fcquitur  qu6d 
numerus,vt  cfTentialiter  numerus,  per  continui- 
tatcra  diftingijatur  acont.iniio,  &:  ita  numcrus  vt 
continuus.diftinguitur  a  concinuo,quo«j  includjt 
contradi(ftionera. 

QiiaDtum  ad  hocquod  dicit  tertio,  quod  nu- 
mcrus  difFcrt  a  concinuo  pcnes  ordinem  par- 
tium,  &  priuationcm  continuitatis ,  non  vidctur 
verum ;  tunc  cnim  fequitur  qu.6d  non  fitpcr  fc 
fpccies  quantitacis,quia  quslibet  fpecics  eo  con- 
ftityirur ,  quo  ab  alia  fpccie  fibi  gppofita  ,  cum 
quaeidcmgcneri  fubiicicur,pcr  fc  diftinguitur:fi 
crgo  numcrus  folum  diftinguitura  continuoper 
relpcdum.fiuc  Qrdinem,  &  per  priuacioncm,  le- 
quitur  quod  pcr  refpci£lum,auc  pcr  priuacionem, 
vel  pcr  vtrumqucper  fe  conftituicur,&  per  con- 
fequcns  numcrusnon  cft  pcr  fe  fpccies  Quanti- 
tatis,qux  eft  genus  abfolucum. 

Quod  eciam  dicic,qu6d  propcet  aliumordi- 
ncni  parcium  in  difcrcco,quam  in  concinuo  ,  & 
propter  priuationem  continuacionis  ,  numerus 
habec  aliam  tationera  mcnfurandi,  quam  conti- 
nuum,hocnonvidetur  vcrum:quia  tancnon  ha- 
bcrctalium  raodum  menfurandi,nifi  in  refpcdti- 
uo,&  priuatiuo.  Idconon  capio  benequomodo 
numCTus  habeat  formara  cflentialem  ex  conti- 
nuitate  primac  vnitatis,  prascipue  cum  illavnitas 
coqtinuitatis  non  raaneat,  quando  numeri  acci- 
denraHtec  habpnt  ejfe,^  non  bmnc  quiditatiuuni, 
&  talc  non  pofTunt  habcrc  nifi  pcr  aliquid  in 
a<n:u,&  pofitiuum  ,  ide6  oporrec  poncte  aliquid 
aliud ,  a  quo  nutnerus  habet  fuam  vnicatem  fpe- 
cificam. 

Ad  rationes  igicuc  illius  opinionis ;  Ad  pri- 
mam  ,  quando  arguitur  ficiquod  vnum  &multa 
differunt  ficut  vnum  &  vna,  alhum  &  alha.  Di- 
ccndum  qu6d  hoc  verum  eft  quoad  aliquid  ,  & 
quoad  aliquid  non.  Nam  multurn  vno  modo  di- 
cit  mareriale  multitudinis,ficuc  vnum  alio  modo 
aliam  formam  in  illis  a  forma  vnicacis;^««OTcr- 
go  &  multurn  non  difTcrunc  quantiim  ad  mate- 
riali3,nifi  ficut  vnum  &  vna.,8c  alburn  Sc  alha,tz- 
mcn  quantum  ad  formalcm  rationem  vtriulque, 
fccundum  qua  opponuntur,difFcrunt  formaliter. 
Vndeficurpatet  ex  io.Meraph.texf.ii.>W«/r;V«<;/<» 
fecundttm  fuam  rationem  formalern  opponitur  vni. 

Ad  aliud  ,  quando  arguitur  ,  quod  multitudo 
menfuratur  vno;igicur  func  eiufdem  n.itui;c  fiuc 
ciufclcm  formalitatis.  Dicendum  quod  non  fc- 
quicur :  non  omiiiaenim  qus  habent  menfuram 
ciufHem  rationis,  habent  eandem  naturam,  non 
cnim  oporccc  qn6d  principium,  quo  mcnfuracur 
nacura  fpeciei,  fit  tota  naiura  fpccifica. 

Ad  tertium ,  quando  arguitur  quod  numcri 
diftinguuntur  per  aliam  &aliam  diftantiam  ,  ad 
primam  vnitatcm  ;  dicendum  quod  licct  illa  di- 
ftancia  diuetfa  ncccirario  concomicecur  numc- 
ro#  diftin(5io«,  non  c-imcn  eft  prima  ratio  diftin- 
guendieos,vt  probarum  cft.Vndc  nonpotcft  cf- 
fcforina  primi  numeri,fed  concoraitatur  ccitam 
difcrctioncm  nuineri. 

Ad  quartum  ,  quando  arguicur  dc  magno  & 
paruoymulto  &  ^^«fo.Dicendum  fccundiara  quod 
patet  j.Mcc.  cap.i  j.  illa prsdidla  polfunt  accipi 

duplici 


^9t 

Tertie. 


^■ihbet 
fpecies  cvnfli. 
Iitnur    ftr 
c^uoA nb  al/a 
oppcfita    di- 
ftinguiluT. 


ZO. 

§lM*rto, 


XI. 

Ad  raiioneen 
primarrs  /■«•- 
ii*  «fintonit, 

VnumJf 
multum  i; 
fiabrpt  "t 
album  &  jI- 
ba  exfcni ■ 
tur. 


Aiillot. 


Ad  fecuit' 
dnm. 


Kon  emnis 
tjut  tTitnfu- 
raniur  <«• 
dem  mcnfu- 
ra  funt  eiuf- 
df-m  rati^nis. 
Ai  teriiam. 


11. 

AJ  quAtlX. 
AriUot. 


Qu^ftio  Vnica. 


129 


Mtgnititi» 

Jieninnr  dft' 
fuiitr. 


^iur  tnul- 
tum  «^  t"*' 
tnmnonfunt 
^ufdtm  fpt' 
eiti^cut  m»- 
gnum  (f 
ftuuuta. 


Atlftot. 


mi». 


Vtdttttf  'Do' 
Smttm  Vfllt 
'vuitMtm 
ttuttitri    ifft 
mt  rttttMft. 


Zxemflifiett- 
tmr. 

Cetmttr» 
fir  ■x)n»rH 
^uantitttttm 

minfHTM 
tttiMsi, 


diipliciter :  vno  mo<io,(ecan<Ium  qu6d  magnitu- 
do,  &  muhttudi  Canc  fpecics  Quantitatis}&  alio 
nwdo  icaindum  quod  funt  paffioncs.  Primo 
modo  verum  eft  quod  rtcut  magnum  &  faruum 
/e  habent  in  conttnuis,  iia  multum  &  paucum  in 
difcretis ;  &  ideo  ficut  magnitudo  eft  alterius  ra- 
tibnis  in  coniinuis>vt  in  linea  &  fuperiicie  ,  &  in 
corpore;ita  multitudo  in  numeris  variatur  fecun- 
diim  ipecies  diuerfas.  Si  vcr6  accipi>n;ur  fccun- 
do  modcprout  funt  pafliones.fic  accipiantut  vt 
magnum  oppotliiur  paruo,  6c  multum,  pauco  :  Sc 
ftc  verum  cft  qu6d  ficut  ifto  modo  magnum  Sc 
paruum  fiint  paffioncs  continui  ,  ita  muUurn  Sc 
paucMm  fimt  pafliones  difcrcti.  Si  tamen  ex  hoc 
concludatur,^u6d  ficut  magnum  &  paruum  funt 
paffiofies  magnitudinis  ciufdem  fpeciei,quodita 
multum  8c  paucum  ecunt  padioncs  eiufdem  nu- 
roeri  fecundum  fpeciem.  Dicendumqu^dnon 
eft  fimile,quiacontinuanon  v«!.'iantur,nifi  penes 
aliam  &  aliam  rationem  diuifibilitatis  tmagnum 
ycii»  Sc  paruum  non  variantut  pencs  aliam  & 
aliam  rationcm  diicretionis ,  multum  ver6  Sc 
faucum  variantur  per  difcretionem  prout  oppo- 
nuntur.Vnde  quia  forma  numeri  eft  magisprz- 
ci(a ,  quia  omnino  ihdiuifibilis  ,  vt  patct  ca^  8. 
A(ei.c.^.non  autem  fic  forma  continuitatis,ideQ 
quantumcunque  augmentetur  magtiitudo ,  non 
variatur  eius  fpecies.proptcr  magnitudinem,  fcd 
addita  vnitatc  variaturfpecics  numeri  ciTcnti^li- 
ter ;  ide^  non  ftant  multum  Scpaucum  tn  eadem 
fpecie  numeci. 

Alia  opinio  cft ,  qitod  dc  qiiantitatc  nihil  eft 
cxtra  animam,nifi  quantitascohtinua,cuiuspar- 
tes  diui(2  extra  animam  non  polfuni  habere 
vniratem  numcri ,  ncc  vnara  numcrum  confti- 
tuere,(ed  taniam  funt  hTC,ha:c.hatc,non  habcn- 
tia  aliquam  vnam  formam  numeralem,  ncc  pro- 
ptcr  diftantiam  vhima:  vnitatis  a  prima,ncc  pro- 
ptet  diG:retionem,quam  partes  habcnt,  hec  pro- 
ptet  vnitatem  continuitatis  primac  vnitatis,a  qua 
runt  diuifie  ,  ficut  pofiierunr  treS  opiniones  prs- 
dida:,&  ideo  (blum  numerus  habct  fuam  vnita- 
tem  ab  anima.  Nam  anima  poteft  accipere  ali- 
quam  muhitudinem  extrj  ,  &  ncgotiari  circa 
eampera(5tum  fuum:tota  enim  multitudo  extta 
animam  potcft  accipi  ab  intclle(ftu  ,  &  vt  vnum 
intelligibile;&  inteliedlus  pet  aftura  fuumacci- 
picns  vnam  partcra  iliius  multitudinis  poteft 
menfurare  totam  multitudincm  intcllcdlam  illa 
vnitate  illiusintcUedi ,  Sc  fic  cognofcere  totam 
quantitatem  illius  multitudinis.  Iftam  autem 
tnukitudinem  intelligibilcm  fic  cognitam  ,  & 
menfuraiam  poreft  applicare  ad  multitudinem, 
qua:  cft  cxtra,qn?e  tantum  eft  hasC,  hsc,  &  hacc, 
bc  per  illam  multitudinem  intcllefSlam  menfu- 
rareillam  extra ,  quatquc  fic  menfuratur  cxtra 
poteft  denominari  ^  multitudine  intclle£la  ,  ali» 
ter  menfurata  ,  quae  multitudo  intcllc^  ab  illa 
vnitate  fic  comparata,  cft  mcnfurata,  &  fic  dici- 
tur  numerus  denominatiu^  a  numero  in  anima. 

Hoc  poteft  per  cxemplum  patcre  de  Geomc- 
tra,qui  non  pcr  vifum  menfurat  aliqnam  ccttam 
quantitatcm,fed  per  aHqtiam  quantitatem,vtali- 
quam  virgam,  vcl  perticam  mcnfurat  aliam  ,  fic 
in  propofitOjtntclledliis  prim6  mcnfiirat  intelle- 
6lualiter  aliquam  mflltitudinem  intelle<aa,quam 
poftea  applicando  ad^lia  dilcreta,  qua:  funt  ex- 
tra  menfurat  illa  roultitudine  intelle<5la,i  qua  vt 
ficqiiantitas  numcri  habet  fuam  vnitatcni,  ficut 
cns  formaliter  in  anima.Sic  fort^  intcilcxit  Au- 


gu1lin.i  i.Conftjf.Ac  tempore,quo<I  eft  (blum  ia 
anima ;  poteft  enim  anima  concipere  lotum  flu- 
xum  raotus  fimul ,  &  illum  totum  aliqua  parte 
eius  menfurare ,  &  ficcadiare  tempus,  quod  ap- 
pHcando  ad  moius  exteriores,potcft  eos  roenm- 
rarc ,  fed  an  hoc  di  verura  fortc  dicciui  in  Ce^ 
cundo  libro.  * 

Sccundtim  hoc  igitur  poteft  faluarf  inrentio 
Ariftotelis  ,  qu6d  ficutduplex  cft  ttlatio  ,  vna 
realis,&  vna  rationis,fic  duplex  cftquamitas,vna 
rcalis.quac  cft  continua  cxtra  animam-,  alia  ratio- 
nis,qua:  eft  difcreta  in  anima,  quam  anima  mcn- 
fiirat  per  aliquid  fui ,  &  illi  poteftanima  nomen 
imponctcquod  primo  fignificabit  illam  quanti- 
tatem  in  anima ,  &  denominatiue  prssdicari  po- 
tcft  de  quamitate  extra  animam  ,  cuius  partes 
funt,hacc,h2C,hacc,&  anima  poteft  vti  illaquan- 
ritate  intelle(fluali  ad  menfurandum  aliam  extra 
animamrficut  fi  cllct  omnino  realis,  &  fic  quan- 
tum  ad  adum  rocnfurandi  tantae  efficaciac  eft 
vel  maiotis,ficut  fi  cllet  extra  animam,&  fccun- 
dum  ha:c  iila  ,  quac  funt  extraanimam  rcaliter 
polTunt  menfurare  &  mcnfurati. 

SC  H  OLI  VM    II. 

Refaluic  ^uttfiionemajferendo  numernm  fecun- 
dum  primamfententiam  non  ejfe  in  diuinii  ,  (^uia 
tbi  nulla  eft  dtftantia  vniu*  ab  alto,ne^ue  iuxtafe- 
cundamfententiam,^uia  dicit  potenriatttatem;ne- 
tjtte  fecundum  tertiam,  quia  numerata  ponit  diui- 
fa,  &omniain  Deofunt  vnum  ifecundHm  quar- 
tam  vero  opiniontm  ajftrendo  numemm  acctpere 
fuam  vnttatem,&  conftttuttonem  per  intelleSlnm, 
cenfet  numerum  in  Diuinit  ejfe  admittendum. 
^md  etiam  docuit  in  traci.de  Rtrum prtnc.qttem 
inpracedenti  fiholio  ntauttnM. 

SEcundiimi  iftas  opiniones  diuerfas  de  nume- 
ro  in  his.in  quibus  proprie  inucnitur,refpon- 
dendum  eft  ad  propofitam  quarftioncm ,  ducei]- 
doeas  adpropo(itum,  &  qudem  fccimdumpri- 
mara  opinionem  ,  cum  iij  Deo  non  fit  diftantia 
vnitatis a,A  vnitatem  , cun  omnes  tres  perfiinac 
funt  indiftanter,&indiuiiibilitei  vna  encniia  in 
diuinispeilonis ,  fic  non  erit  propric  numeius. 
Secundum  etiam  opinionem  lecundam  ,  po- 
ncnrcm  vnitateminniimero,vt  partes  materia- 
lcs,&  ipiam  difcretionem  formam  numeri,  ciim 
in  diuinis  non  fit  aliquod  poten'iale,  &adluale, 
&  pracipuc  pcribna  non  poteft  intciligi  in  di- 
uinis  vt  potcntiale  ;  ergo  non  eiic  pcrfonarum 
prdpric  numerus. 

Gandaiicnf  ex  tertia  opinione  refpondet  in 
Summa  art.^^.q.^.  Sc  dicit  quod  de  ratione  nu- 
meri  func  duxcondiriones,quarum  vna  eft,qu6d 
illa,qua:  numerantur,  funt  pluradiuifa.  S^cunda 
eft,  quod  nata  funt  iu  vnitate  continui  vnius  clle 
contenta.  Prima  non  iniienirur  in  diiiinis ,  quia 
quamuis  in  diuinis  fint  plura  (ecundum  attribu- 
torum  difFcrcmiam  ,  &  perfonarum  diftin(5tio- 
ncm.non  tamen  funt  diucrfa  ad  inuiccm ,  fcd  in 
ejfe  vnita  ,  &  omnino  vnum  fimplcx.  Nec  eft 
etiam  fecunda  conditio  numcri  ibi,quia  &  fi  cf- 
fet  elTcntis  partitio,illatamen,qua:  diuifa  cflenr, 
non  eflenr  nata  faccre  vnum  in  continuo  ,  qnia 
non  cft  ibi  materia:&  per  confequens.ncc  quan- 
titas  accidentalis  ,  quac  tantum  eft  in  mateiiaii- 
bus,&  nonin  fpiriiualibus  fecundum  ipfum.Sc- 
cund6,quamuis  in  diuinis  funt  plura  aiiqua.non 

tamen 


Aogqft, 


*d.&.q.i> 
^4- 


Rtfoluti» 
quAflionit. 

luxta  trtt 
ftimin  epi' 
nionet  non 
t(l  fonendut 
ni-mirut  in 
Diuinit  fro- 
frii. 


Htnr.afii- 

gn:lt    du»t 

numtri  (on- 
duiones  quo- 
rum  in-.icni- 
turin  Dittir 
nii. 


ijo       Libri  I.    Diftindio  XXV. 


Heiicitur. 

16. 

.,/#»«  Di- 
nt  non  dif, 
'rUHt  ffecie 
uec      quafi 
fecie. 
d.7.c|.}. 


X7' 

i^umerus  pO' 
ni'ur  in  di- 
umUyfeeun- 
Aum  qu»r- 
^^m  'jptnio- 
mm, 


fjumerut  fi- 
rnific/tt  prt- 
■cifionem  plu- 
ralitatis  mi- 
tiorltatit  (^ 
mitioritittis. 


Xrinlt/u  fn»- 
gu  fr/ifcipdit 
i  diuerfitate 
quam  tripU- 
titM, 


Ad  primum 
frmcip/tle. 


Ad  fecHndU. 
Ad  tertium. 


tameii  fub  eadem  fpecic  contenta,quia  nop  func 
ibi  aliqiia  plura  vnius  rationis  ,  qux  poflimt  fa- 
ccre  numerum ;  vt  HipieiHia  cum  fapientia  ,  vcl 
Pater  cum  Patre  }  quia  npn  funt  ibi  plures  fa- 
picnti«,nec  plures  Patres,im6  quslibet  illorum 
eftqu.rn  vna  fpecies,&  ide^  numerus ,  qui  cum 
determinationc  ponitur  ibi,magis  conuenir  cum 
numcro  formali  ,  qui  cft  diucrforum  (ecundum 
fpeciem,quam  cum  numero  matcriali,  feu  acci- 
dentali ,  leu  in  aliquo  ,  qui  plucimum  e(l  vnius 
rationis. 

Std  hoc  non  videtut  mihi  verum.qnia  perfo- 
na:  dioina  non  habcnt  difFcrcntiam  recundum 
(peciem  ,  nec  quafi  (ecundum  fpeciein,  qnia  ter- 
niinus  formahs  perGna:  produft<T  eft  elfentia, 
aliterelletgeneratio  magis  £EquiHoca,quam  vni- 
uoca.vr  prius  in  ifto  libro  di^lum  eft,  *  ide6  nu- 
merus  eo  modo,  quo  ponitur  in  diuinis  ,  magis 
conuenit  cum  numero  in  aliquo  ,  quod  eft  ali- 
quorura  vnius  rationis ,  qux  minus  d.fferunr, 
quam  cum  numero  formali ,  qui  eft  aliquorum, 
quac  magis  diffcrunt. 

Ad  qusftioncm  vcrolccundumvltimamopi- 
nionemeftdiccDdum,  ficut  Magiftcr  dicit,  qu6d 
numcio  in  diuinis  nugis  ytimur  ad  remoucn- 
dum,  quam  ad  ponendum  aliquid.  Nam  nume- 
rus  non  dicit  in  rcbus  nifi  priuationcm  maiori- 
tatis ,  &  minoritatis  intellcdlu?.  Ncmp^  conci- 
piens  aliqua  multa  &  diucrfa  ,  fncnfurat  aliquo 
raodo,&  imponerjs  illis  vnum  nomen  numeralc, 
illud'  pracdicatur  de  rcbus  exterioribus  dcnomi- 
i?itiuc,quaE  non  faciunt  aliquod  totum  cxtra  ani- 
mam  ,  &  quod  nonicn  fic  impofituni  fignificat 
pra:cifionem  maiorltatis  &  minpiritatis ,  &  prac- 
dicat  hoc  de  rebus  exrerioribus.Vrcum  dico,rm 
lapidei,non  dico  aliquam  vnam  formam  in  iftis, 
/ed  tantwm  hunc  lapidcm  ,  &  illum  cum  ptzci- 
fione  maioris&  minorisaggregationis.Sicindi- 
uinis,terminus  numcralis  connotat  prarcifibncm 
alterius  ab  illis,ad  quosadditur;  vt  cum  dicitur, 
tres  /»irr/o/7«,non  fignificat  aliquid  nifi  Patrcm,& 
Filium,&  Spiritum  fanftum,connotando  pra:ci- 
fionem  maioris  pluralitatis,  aut  rainoris  ,  deno- 
tando  quod  in  diuinis  funt  praccis^  Parcr  &  Fi- 
lius  &  Spiritus  fandns ,  &  nonaliaperfbna,  nec 
plurcs,  nec  pauciores.  Et  quia  coiiceditur  fic  in 
diuinis  fecundum  ilIampra:cifioncm,ide6magis 
lerminis  numeralibus  vtimur  in  diuinis  ad  re- 
tnouendum  ca,  qu?  non  infunt,qu<lm  ad  aliquid 
poncndum ;  magjs  tamen  vtimur  in  diuinis  no- 
raine  Trinitatis,S<  dmUtatit ,  quam  nominibus 
tripJicitatis,8c  duplicitatts.Sc  tnagis  nomine  7?»- 
«i,quam  noniine  tripHciim  duplici.qaianotyien 
Trinitatis  roagis  abftrahit  a  diuerfitaie ,  quam 
triplicitatis  ,  vcl  quam'  nomen  ternarij  ^.denoiat 
cnim  7r*«/><«  pluralitatem  in  vnitate  formac  5  & 
quia  iti  diuinis  eft  piucalitas  fuppofitorum,&di- 
ftindio  in  vnitate  cffcntia:,ide6  vcimut  in  diui- 
nis  illisnominibus  numeralibus,  quia  minotem 
diuerfitatem  numpro  important-,magis  cnim  ab- 
ftrahit  ^  diuerfitate  in  numero  Trinitaitfmc  Tri- 
»M^,quara  triplicitas,Sc  ternariiu. 

Ad  primam  rarioncn^  principalem,patet  quo- 
modo  vera  eft,  T^tifitnt,qHi  teftimoninm  dant  in 
coelo,  &c.  qui^  hic  &  hic,  &  hic  pra:cis^  accepti 
^  pluribus  &  paucioribus  tefiimdnium  danc  in 
coelo. 

Ad  aliud  patet,  qu6d  ficut  in  diuinis  eft  plu- 
ralitas,ita  &  numcrus,vt  patct  cx  pracdidis. 

Ad  Pamafcenum  qu6d  fan<^  nypoflafe$  dif- 


fcruni:  nurpcro  ,-id  eft,  cnuraeratione  in  intcllc- 
£lu-,nam  in  intclledku  noftro  perfbna  vna  accipi- 
tur  vt  alia  vnitas  ab  alia ,  &  nc  cxponit  Magiftcr 
iftain  authoritatcm  d.i^. 

Ad  primum  inoppofitum,dico,qu6d  illud  eft 
verc  vnum.vbi ,  vel  in  quo  nullus  eft  numcrus 
dc  gcnercQuantitatis.fcd  modo  quo  didura  eft; 
fcilicec  numctus  ittiportans  diftin^aioncm  cum 
praccifionc  pluralitatis  maioris,  &  minoris ,  non 
cum  diuerfitate  formac,ficuc  cft  in  creaturis. 

Per  hoc  patec  ad  Auguftinum  ,  qu6d  eft  ibi 
numerus  finequantitate,raodoquodidkum  cft. 

Ad  illud  de  toto  &  partc  ,  fatis  iam  parct  cx 
fupradidis. 

Ad  vltimum ,  quod  vnpn»  nomen  poteft  efTc. 
impoficum  ad  fignificandum  multas  relationes, 
&  alias  formas,  vrparet  de  hoc  nominc  IliM\oz~ 
do  etiam  fignificat  omn^s  relationes  vniuerfi,& 
partium  eius:  ficut  Trinitas  ctiam  in  diuinis  plu- 
res  relationcs  importat  in  fignificato  fuo ,  qua- 
rum  quxlibet  fccundum  fc  habet  fuii  cxtremum, 
Ili<u  tamen  indiflinda  importac ,  quac  in  fe  func 
diftin^la ,  proptcr  quod  non  oportct  vt  cotfuo- 
niat  vni  perfbn2,nec  oportcc  quod  tunc  haberet 
correlaciuum,  ficut  nec  Iliat ,  vbivnamrclatio- 
nem  determinatc  fignificaret. 


Arg.pritnum 
negatiHHm 
e.v  Boet. 


Ad    fecurt- 
dumex  Ah- 
guflino. 
Ad  tertium. 

Ad  qMtt' 
tum. 


DISTINCTIO      XXV. 

QVvtSTIO       i» 

ytrum  perfona  dkattir fecundum fuhHan-' 
tiam^  kiel'  fecundum  relafionem  ? 

AlcDf.  i.^  9-{^.  memb.t.  D.  Thom.  i.p.q.zf  artie.4. 
D.  Bonau.  hicart.  (,  ^.i.  K.ichaid.  art.  i.q.  Capr.  q  i. 
art.i.  Gabr.  ^.ijart  i.  Suarez  i.  p.  traii.  j.  l.y.  cap.  8. 
Scot.  in  Oxon.hic  q.vn. 

I R  c  A  difiinSionem  1  j.  quae- 
ritur  :  Firitm  petCom  dicatnr  fe- 
'  cundkm  (iibflantiam,vel  fecHnditm 
relationem}  Qu6dnon  fccundum 
fubftantiam  ,  vidctur  primo  per 
Auguftinum  ^.de  Ttinit,  cap.8.  Teneamtu  quod 
tjuando^ad  fe  dtcitur  prdflantifflma  illa  &  diuina 
fuhlimitas,  fubflantialiter  dtQitur :  qnod  autem  ad 
alitjuid  dicitur  ,  nan  fubjlantialiter  ,fed  relatiue 
dicitur ,  fed  conftans  eft ,  quod  perfona  non  di- 
citur  ad  fc.tunc  enim  dicerctur  cflcncialiter ;  cr- 
go  non  dicitpr  fubftantialiter. 

IteniiBOctiuS  in  fine  lib.^.deTrinit.  Siperfo- 
na  diuift  fint,necejfe  eji  vocabulum,  quod  ex  perfch 
nis  trahit  originem,  ad  fubflantiam  non  pertinere: 
ergo  rault6  fortiijs,  ncc  pcrfbna. 

Itcm  terti6  Jlichard.4.dc  Trin.cap.7.iV<7w«7tf 
perfonx  non  tam  quid  ,  quhn  aliquif  defignatur, 
8c  in  finc  i9.cap,dicit  &c.Nomtne  autem  pcrfbnx 
fiunquam  inteUtgitHr  nifi  vmts  aliquis  foltu  ab 
omnibtii  aliu  fignificari  proprietate  difcretut.  non 
igitur  dicirur  lecundum  fubftantiam. 

Contra,Auguftinus  ^.deTrinit.  cap.  vltimo. 
^^  fe  (juippe  dicitur  perfbna  non  ad  Ftlium ,  vel 
Spiritumfanilum,ficut  dicitur  adfe ,  Deut  ma- 
gnus  (fr  bonus,  &  Ji  quid  aliud  huiufmodi. 

Iicm  ,  omnc  nomen  ,  per  quod  refpondetur 
conucniei^tcr  dd  quaeftionem  fadUm  per  quid, 

indicac 


Arg.primtim 
negattuum. 


Auguft. 


^ecundum. 

Boct. 


Tertium. 
Richu. 


1. 

Auguft. 

Argumestm 
tum  primum 
affirirutti- 
Mum 
Secundim. 


V  X  ]    Qusftio  I. 


»5« 


Aaguft. 


Tnmaopinie 
Miapfirt. 


H.iuciturpri- 

m». 

Ricbard. 


Idem  injin- 
gulmri  figni- 
fcat  pfrfan» 
tjund  iaplu- 

9ili. 


Stem^do. 


Trrtii. 
Ausuft. 


4. 

'Decifio  ff«*- 

fiietlK. 

Nemen  per. 
ftn*  varia 
fignifie^tu. 


Beec; 


indicst  (ubft3mram,qoi.i  ^«f/^qnxiitdefubftan- 
tia;{cd  pcr  fiomsn  pfrfo/ix  relponfam  cft  ab  Ec- 
defia  hxreticis  qusrentibns ,  qiiod  trcs,  vel  «rii 
(unt  in  diuinis  ,  vii  docct  Augu(tinusin  litera. 
quare,  &c. 

Hic  eft  opinio  vna  ,  qo*  dicii  quod  perfon£ 
nomeh  in  fingijlari  (ignificat  fubftautiam.in  plu- 
rali  vcr6  relation«m:&  hsc  opinio  videtur  elfc 
Magiftri,qui  ponit  quod  ferfona  ciim  dicitur  in 
fingulari ,  Patcr  cft  pctfona ,  &  Filius  cft  perfo- 
na,  fignificet  fubftantiam  ,  fiuc  eftentiam  ;  in 
plurali  verocum  dicitur  Pater,&  Filius,  &Spi- 
ritus  (anftus  fiint  perfbnar,  Cgnihcat  hypoft.-irc-s, 
(iue  fubfiftentias. 

Hanc  opinionem  Migiftri  vidctur  Richard. 
^.de  Trin.cap.S.cx  intentione  improbare  :  quia 
vt  dicit  ibijfecnndum  idem  fignificarum,quo  ac- 
cipimus  pcrfonara  in  fingulari  ,  accipimus  eani 
in  plurali.  Vndc  ait  fic  :  GiMndo  tres  perfonofdi- 
cimus,<]utd  aUud,^fikm  tres  ahcjuns  figmjicamuj. 
Juxta  intelligenttam  yfecHndUm  quara  accij^imus 
perfonam  iuxta  eandem  prerfus  intiliigentiamac- 
ciptmus  tam  in  plurali^quod  hic  plurts  ,  illicvnu! 
folus  datur  intelligi.Cum  dicitur  perfona  pro  certo 
intelligitur  aliqms  vnw  \  cltm  nominantur  tres 
perfontabfcjue  dulno  nominantur  aliqtti.  hxc  illc. 

Hoc  etiam  art^uitur  per  rationem,nam  cuili- 
bct  plurali  corrcfpondct  fingulare  eiufdem  figni- 
ficati ;  fed  fi  perfona  in  plurali  importat  relatio- 
nem,(iuc  hypoftafim  ,  correfpondebit  ctiam  no- 
mini  in  fingulari  idcm  fignificatum  fignificans; 
igitur  hoc  nomen.quod  elt  perfona  idem  fignifi- 
cat  hic  quod  fignjficabit  in  plurali. 

Itcm,Auguftinus  de  fide  adPcttum,c.i.&  po- 
nitur  in  litera:y^/»«<  eji  Pater  in  perfona^Uu*  eft 
Filitis  in  pt)tfona;\^\tav  fi  in  plurali  fignificet  hy- 
poftafim,&  rclationem  proptcrciusplurificatio- 
nem  ,eodem  modo  in  fingulari  propter  cius  di- 
ftinclionem  ,  qua  non  cadit  in  ciTentiam ,  qu« 
cadcm  cft  in  tribus  fine  eius  diftindione. 

S  C  H  O  L  I  V  M. 

Secundum  varia  tempora  dictt  nomen  perujnac 
variai  habutffe  fignifkationes ,  &  demnmaitnon 

fgnificare  aliquidproprium  vni  perfonit,^uta  com- 
mnnu  tfi  trtbuifed  dictre  conceptum  vnurnfignifi- 
cantem  aliquid  pofitiuum  commune  in  ^tialtbet 
perfona  prater  ejjentiam.  Fhde  nomen  ,Pei(oni, 
non  dicitur  de tribui  fecundum fubffantiam  ,ntc 

fecundum  relaiientm,ftd  dicit  alitjuidgtfitraliiei. 

REfpondeo  ad  quxftionem ,  quod  fccundiim 
quod  intclligitur  ex  diftis  Richardi  ^.dt 
Trin.  cap.^.  6.7.  &  8.  nomen perfon^  fccundiim 
tria  tempora  tres  habuit  fignificationes ,  quod 
innuit  cap.j.cum  dich.Cum  emni dtligentia  ^u^- 
ramHi  nen  iamfub  qna  acceptione  primo  humanis 
fit  impofuum  ,  nec  ex  ejua  ntceffitate  fit  pofiea  ad 
diuinafumptum,fed  in  qua  veritateper  Sptrittim 
vtrttatis  fit  iran/lateribui  inifir.ttum,  &  a  Lati- 
na  Eccltfia  vntutrfaltttr  frecjuentatum.  Nam  fi- 
cut  patet  pcr  Boetium  dc  duabus  naturis.nomen 
perfonA  prirao  fignificabat  eos,qui  in  Comcedia, 
fcu  tragoediis  ludorum  theatrorum  alios  reprx- 
(cntabant ,  loco  quorum  cantus  prxFerebant, 
propter  quod  hiftriones  rcprxicntantes  dignos, 
&  Konorabiles  viros  ,perfon£  vocabantur ,  quia 
fecundum  Boetium  perfena  fecundum  rationem 
Mtocabuli  didU  cft  iperfonande,  lioc  cft  pcrfccte. 


Arifioc. 


5- 


&  cxpreiTa  voce  fonando ;  qoia  illi  hiftiones  per  Ttrf^  .% 
qoandam  laruam,faciem  de  ftanno.vcj  dc  cupro  ferfeBavtrt 
fadam^quxrcprxfcnrabat  illuin,cuius  vicccan-  f""""^' 
tabant,  magis  refbnabant. 

Sed  tcmporc  Auguftini  nomen  ptrfone  fuii 
trandatum  ad  diuina  ,  ad  rcprxicntandum  ali- 
quid  dignitatis  in  Uco  :  vndc  a  tcmport  Augu- 
ftini  tantum  valuit  nomen  perfona  ,  quantutD 
fubftantia  intelleclHalu  ,  &  idco  ficut  fubftan- 
tia  intcllc<aualis  cft  merc  effentialc  ,  ita  &  no- 
men perfent  apud  Auguftinum  mete  fuit  clfen-     '^""''^* 
ti.ilc.&  fignificabat  apud  ipfum .  fubihntiam  f,'tfj"u^ 
intcllcdualcni ,  non  ficut  prima  fubftantia,vt  quod     ftb- 
aliqui  cxiftimant ;  fcd  ficut  fubftantia  fecunda,  ft^miain/elr- 
vt  patet  pcr  ipfiim  cxprcfse  -/.de  Trtmt.  cap.  vl-  '*'?'"»'''  fi- 
ttrno  dtfuse  ,  fcd  fubfiantta  aliquando  accipitur  Au«uft 
in  ab(tra<5lo,  &  fic  eft  idem  qnod  ejfenttn  iuxta       " 
iliud  Philofophi  primo  poft.texc.9.  ft^bfiantta  li- 
nea  ex  his  efi  effentia  line^  ex  his, 

Alio  modo  accifnurfubfiantta  in  corx:reto, 

qiiomodo  dicitur  quod  ignis  eft  fubftantia  ifub- 

fiantii  amem  in  abftradto  in  diainis,cft  idcm 

quod  ejfentta,  &  fic  noii  dicitur  pluraliter  ficiK 

concorditer  volunt  Sanfti  ,  &  Dodores.  Cum  '"     >ii»i>^i,- 

autem  accipitur  in  concreto  fubfi.mtia  ,  cum  f"}f*""-*'» 

■  r  -  ,        auliraacnvn 

concrctummagisconccrnat  (uppolitnm  ,  quam  j,^,,^^  p/„. 

abftraclum  ,  magis  poteft  numerari  fecundum  r.ili:er. 

numcrationcm  fuppofitorum  ,   quam    abftra- 

(ftum  ,  &  hoc  :  ■vnde  perfena  fignificans  apud 

Auguftinum  fubftantiam  ,  in  concrcto  numera- 

tur  fccundiim  numerationem  fuppofitorum.Vn- 

dc  ficut  perfona  fignificat  idem  quod  habensna- 

turam  inteiledualem ,  hoc  ramen  noir.cn  con- 

cretum  fignificans  e(rentiam,fcilicec  Diui ,  non 

numcratur ,  quia  fi:riptura  hoc  prohibct  Deute- 

ronomij   j.  S^udt  Ifrael  Dommits  Dctu  tutu,  Heuter. 

vnui  efi.Sed  quia  non  fuit  primitiis  aliquod  no- 

men  ,  per  quod  podic  conuenienter  refpondcri 

adquacftioncm  hxieticorum  ^«;a  <r<i;>/;rr/.^nifi  Slifre  tem- 

nomcn  perfont.,u\(.i)  tcmpure  Auguftini  diceba-  ^i*—    "*"'"' 

tur  pluralicer,  quamuu  fubft  .ntilm  iutellcaua-  nfLn]!lZt. 

lcm  fignificabant.  Ha:c  eft  inrcntio  Auguftini  7.  fictOMur. 

de  Tnn.cap.6,vfque  ad  cap.  i  o.de  Mannis,  O"  ix.  '^".^u". 

de  Paruis.  &  qui  aliiid  imponit  Augulliiio  non 

tenet  raentem  .Auguftini.  Sod  poft  tcmpore  Aii- 

gfftini   quando  vis  nominis  perfonx  m.-.cii  in- 

notuir ,  frcquentatum  eft  a  Cacholicis  ad  figni- 

ficandum  fubfiltentein  incommunicrii)i|iLer  in 

natura  intclleiftuali ,  (icut  patet  per  Richardum 

vbtprtus  cap.6.  vbi  vult  quod  multuni  cft  intcr 

fignincationem  fubjtantiA  ,  &  fignific.-t:itTncm 

perfona  ,  ficvn  multum  diftat  imcr  (igiiihcatio-  _     , 

nem  homi'iis,6c  antmalis. VndefeciJndum  ipfiim,  "  "';7'>  fi- 

ibidem,  cum  nominamns^«r/o;f<»»»,nunqnamii)-  .?">"""• 

telligimus  nifi  vnam  folam  fubftantiam  ,  &  lin- 

gularem  ali(|uam  ,  fub  cuius  nomine  inre.ljif^uuc 

qusdam  proptieras,  qux  non  conucnit  nifi  vni 

foli,milla  tamen  dcterminatc  ficut  in  proprio 

nomine.Ex  quo  concludit,  quod  ad  nomcn  per- 

font.  fubintclligitur  proptictas  indinidu.-iiis  fin- 

gularis  incomunicabilis.Igitur  (ccundiim  ipfimi 

dc  vi  vocis  ,  perfoia  fignificat  fiibftantiam  non 

fccundam^fed  primam,non  ^uid,fed  qrfem  ,  ficui 

dicit  »i>»^.c.7.quia  (ccundtim  ipfiim./^j^.f.j.nul- 

la  (cntentiacertior  reddirur,  qullmqua:  ex  com- 

moni  acceptioneanimi  formatur.Etnoraine^fr- 

/o«/,mmquam  intclligimus  ni fi  vnam  fi)lam  fub- 

ftanriam  ,  prout  fignificat  fubftantiam  primam. 

Vndc  vtendu  eft  nomine/'^*-/»»»^»  ifto  i«odo,quia 

loquenduiucft  vt  plurcs  ex  primo  Topicornni. 

Kto 


Si.lfi.mt}^ 


1^1        Libri  I.  Diftinaio  XXV. 


6. 

Htfaiiui», 


7' 

Jncommuni 
ftbitiiM  V 
niiis  r»tionis 
non  conufn-t 
pluribui  nifi 
fer  affi-ma 
tionem  prit- 
rem. 


Ifto  ig!cut  thodo  accipicndd  j!»er/««4wi  fecun- 
dum  eius  pjropriam  fignificiationcm,  fignificitnc 
fublUntiam  »  vej  rclationcm  ?  Ccrtum  e(t  enim 
quod  non  fignificat  aliquod  proprium  alicui 
perfonae,  quia  numcratur  in  cis  ,  &  cotnmune  eft 
cis  hocqnod  edperfona  fccundtim  Auguftinumi 
&  no  communicata!  squiupcatiotiis.quia  squi- 
uocuni  non  numeratur  ,  nifi  iecimdiam  voccm  ; 
quod  enimnumcraturin  aliquibus,communecft 
cis  fccundiim  fuum  fignificatum,  quod  numera- 
tur  in  eisiigitureit  commune  vniuocc,paret.eiia 
exdi(5Vis  in  difiinclione  z3.qu6d/'f>yo'/<?  dicif  nc- 
gationcm  dnplicis  communicabiiitatis,  qa^x  nc- 
gjtio  eft  vnius  rationis.quia  oppofiia  affirmatio- 
ni  vnius  rationis  ,  patet  cciam,  quia  illa  negatio 
non  cll  intcntio  fecnnda. 

Sed  nomen  perfona  an  hoc  praecise  fignificat  ? 
Rcfpondeo.qi.iod  ha:c  ncgatio  iiicomrounicabili- 
tatis  non  conuenit  pluribus  fecuodum  vnam  ra- 
tionem,  nifi  peraliqnam  affirm.itionem  fubftra- 
Ctam,  fiue  priorem;nihil  enim  eft'incomm.nnica- 
bile  ,  nifi  per  affirmationcm.cui  repugnac  com- 
municatio.illudautcm  affirmatinum  non  eft  ef- 
fcntia,quia  illacommunicabilis  cft.igitur  cft  cn- 
titas  alia,qu£E  noncft  formalitcr  cflentia,  cui  rc- 
piignat  communicari;  fi  igitur  ab  illla  entttate  in 
Patrc  8c  Filo  ,  &  Spiritu  fando  poffir  abftrahi 
vnus  conccptus  i!ofiiiuus,ille  conceptus  fignifi- 
cabicpofiti  um  prim£E  intentionis  ,  quam  con- 
fcquitur  illanegaiio  vnius  rationis:fi  autcmnon 
poteft  abftrahi  ,  ralis  conceptus  pofitiuns ,  tunc 
perfona  non  fignificabit  aliquein  conceptum  po- 
fitiuum  primaeintentionis  ,  idc6  vt  vidcatur  an 
hoc  fit  verum  vel  non  ,  ftatuitur  hxc  qu£Eftio 
qux  fcquitur. 


I. 


^rc.  neir/iti- 
ttnm    pri- 


1. 
SffHndutn. 


QV^STIO 

Vtrum  aliquis,  comeptm  fofitiuus  pritmt  irj" 

tentionis  po(?it  ejfe  communisfoU  com- 

munttate  rntionis  diuinis 

ferfonis  ? 

Vide  Doftores  citatos  quxniofie  antccedenci. 

Dditvr  in  dtulofola communitM  ratig- 
nis  propter  communitatem  huius  no- 
minis  Detu,  quod  conftat  eire  commu- 
ne  tribus  pcrfonis.communitacc  rcali,ficut  eft^cn- 
tia.  Argiiitur  aurcm  ad  quxftioncm  ,  quod  non 
poflit  c^le ,  (ic  :  quia  omnis  conccptus  pofitiuus 
prima^  intentionis  comniunis  communitatc  ra- 
tioni.s,eft  conceptus  vnincrfalis.quia  habctquic- 
quid  pertinecad  rarionem  vniucrfilis,  vt  dtci  de 
pLuitbu* ,  &  numerariin  etf  •  fed  vniucrlalc  non 
ponitur  in  diuinis,  quia  tunc  ibi  ellet  totum,  & 
pars,  &  porcntialiSj&c. 

Item  fecundo  fic  :  Ab  cifdcm  indiuiduis  non 
abftrahuutur  duo  conccptns  inordinati,  fiue  non 
ordinati:fcd  talij  conccptus  coinmunisfi  abftra- 
hatur  a  pcrfonis  ,  non  includic  conceptura  0«, 
nec  c  contra:crgo  &c.  Maior  probatur,  (x  ab  eif- 
dem  indiuiduis  abftrahuntur  Juo  conccptus  im- 
med  atc  non  habcntesordincm.vterqueeftqua- 
/i  conceptus  fpeciei  fpecialiflimae,quia  vnus  non 
cric  fiib  alio  ;fed  iinpofllibilceftaliqua  indiuidua 
Cadem  habcrc  plures  fpccicsfpecialifliinascom- 
Umncsiigitur  impoflibilc  cft  ab  cifdcm  indiuiduis 


abftrahi  duos  concepttis  imm^iate  inordinatos. 
PrpbatiQ  minoris,  nam  tule  commune  fi  abftra^ 
hatur,non  includit  conccptum  Dei,  qina  numc- 
racur  tUe  conccptus  in  pet(bnts,&(ccundutn  Aa- 
guftinum  j.de  Trin.  c.vlt.  fi  numcrcturinfcrius» 
luimecatur  6c  fuperius:ied  conceptus  Dei  non  nu- 
roeratur  >  crgo  noii  includit  couceptum  Dei,ncc 
e  contra ,  quia  qi^ando  non  numcratur  inferius, 
non  numcratur  fupcrius  :  conceptus  autctn,  D« 
pon  numeratur,conccptus  autcm  iUcnutncratur: 
eigo  conceptus  Dei  non  includit  illum ,  ntc  in>- 
cluditurjigitur  non  funt  ordinati. 

Item  teEti6  fic:Siib  vltimis  diftinf^iuis  aliquo- 
rum  diftindoruin  non  poteft  abftrahi  conceptufi 
commutiisjfed  proprierates  relatiuac  funt  vltima- 
tcdiftinguentes  pcrlonasivtfupponitur,  &  pate- 
bit  poft ;  crgo  a  proprietatibus  relaciuis  pctKJna- 
rum  non  potcft  abftrahi  conceptus  communis 
pcrfonisjncc  ab  eflentia,  patet  igitur,&c. 

Maior  probatur  fic:quia  a  qiiibus  vnus  conce- 
ptus  communis  abftrahitur  ,  conucniunt  in  illo 
conccptucoinmuni }  vltimaautcm  diftitigucntia 
non  polfunc  conuenire  in  vno  conceptu  com- 
tnuni  vnico,quia  tunc  non  eflent  vltiroatc  diftin- 
giicntia,ncc  feipfis  cflcnt  primo  diucrfa,cum  ha- 
bereiir,in  quo  conuenii"cnt;ergo. 

Coutra,Auguftinus  primo  dc  dodtrina  Chri- 
ftiana  cap.  t .  Res  quibuifrnendum  eft,funt  Pater 
CJr  Filiiu  &  Sptntiii  fandKi.-Ced  conftat  quod  res 
cft  primae  inccntionis:ergo,  &c. 

Simihter  Magiftcr  in  ifta  diftinftionc  zj.  exf 
ponit  quomodo  Patcr  &c  Filius ,  &  Spiritus  fan- 
dlus  funt  plurcs  perfonae  ,pct  hoc  qu6d  func 
tres  fubfiilcntes,  tres  cntitatcs  :  talia  dtcuni  pri- 
tnam  intencionem,  &  non  fecundam  ,  ncc  ncga- 
tioncm  folum  ,  quia  funt  comraunia,  aliter  noti 
numcrarcntur;igitur  cft  aliquis  conceptus  com- 
munis  pcrfjnis  diuinis  communitatc  rationis 
primi  intcntionis  pofitiuus. 

SCHOLIVM     I. 

Refoluit  conceptum  communem  pofitiuum  ,  & 
vniuocurn  ahfirahi  pojfe  a  rrtbtu  perfoais  ,  c^ui  fit 
prtmit  intenttonii,  &  de  ipfis  in  cjaid  prttdicabilii: 
licet  nonfit  vniuerfale,  Vide  DoUorem  in  Cxon. 
d.ij.  &  d.^q.i.n.i^, 

REfpondeo  ad  hanc  quacftioncm  prim6,qu6d 
cft  aliquis  conccptus  commutiis  perfonis 
diuinis  communitate  rationis,  qui  cft  pofitiuus, 
&c  prim?r  inccntionis  :  alitcr  non  vidco  quomo- 
do  poffint  faliiari  difta  Auguftini ,  &:  Magiftii, 
vt  ert  argutum  ad  oppofitura  quxftionis. 

Hoc  confirmatur  duplici  ratione  ,  primo  (\c: 
rclatiopradicatur  inquiddc  patcrnitafc,&  filia- 
tionc ,  quibus  conftiiuitur  patcr  ,  &  filius  :  quia 
fi  patcrnitas  non  tranfiret  in  animatn  ,  cflct  cf- 
fcntialitcr  rclatio ,  &  prardicarctnr  in  cjuid  dc 
paternitatc  &  filiatione:fcd  pct  hoc  quod  relatio 
eft  idein  clTcntia:  non  tollitur  cius  ratio  formalis 
igitur  non  impedit  quin  iticludatcflcntialitcr  rc- 
lationem  vt  fic  relatio  pracdicctur  in  tjuidde  pa- 
tetnitate,  &  filiatione  igiturcum  (ecunda  intcn- 
tio  non  prxdicctur  in  tjuid  dc  rcbus  primae  iti- 
tentionis  ,  fcquitur  qu6d  rclatio  in  diuinis  non 
fit  fecunda  intentio. 

Eft  autem  conceptus  rciationis  communis 
paternitati  &  filiationi,alit«r  hxc  non  cflet  falfa: 
Omnit  relatio  eft  paternitas ,  quia  Ci  acquiuocc 

diceretuc 


Augnft. 


3- 
Tertiiim. 


4- 

Aiiguft. 
Argum,  af- 
firmarimm. 
frimum. 
Secundum. 


Refolutlo 
qntfiionis. 
Datur  con- 
teftui  com- 
munis  tribut 
ferfonis. 
Prebalitfri' 


Secunila  in- 
tentit  ntn 
frtdicatur 
in  quii  d<^ 
frima. 


V  y :  Qu^mo  1 1. 


m 


ficeicuirtclaiio  dr  p.ner!iiratc  &  filiatione  ,  & 
«quiiiocum  noii  Ji'tnbii!Hii  vnic.i  Jirtributionc 
pioomnibus  fuis  !ii;«ucis.  nili  provno,non  ellet 
fimpliciter  fali.»  ciuxl  omnis  relatio  in  diuinis 
fic  paccrnitas ;  cft  .lurcra  (implicitcr  Kain» ;  igitur 
relatio  impotcacconcepcum  communcm  in  ^atd, 
diclum  dc  pacern!C.ire  &  hliatione ;  calc  non  po- 
teft  ciFe  commnnc  ,  niii  fccundum  rationcm, 
quia  numcratur  in  infcrioiibus  ;  igiturfilijtioni, 
&  paternicati  cft  aliquis  conceptus  communis 
communitacc  rationis  ,  &  primx  intcntionis 
pjfitiuus. 

Vltcrius  tanc  argnitur ;  magis  potcil  abftrahi 

conccptus  commnnis  a  conftitutis  ,    cjuam  a 

conftituencibus  ,   fiue   conftitutiuis  ;  igitur  a 

pcrfbnis  diftiniflis,   &  confticutis  per  rel.^cio- 

ncs  poteft  abftrahi  talis  concepcus  communis 

fccundum  rationcm. 

-  Iccm  fecundo  lic :  aliquis  porcft  ede  ccrcus 

relationcra  ciTc  in  diuinis  ,  &c  diibicarc  de  hac 

i»te  relationc,  vclilla,  Ji  clt  lisi :  igitur  conccptus 

ReLuhittm  rclationis  cll  alius  a  conccptu  huius  ,  vcl  il- 

fjft  itr.cif-    lius  ,   vt  commuuis  illis.     Confcquentia  pa- 

tum cmmu-  jgj  ^  jj^jj  jg  codcm  conceptu  non  potcft  cf- 

**'*'■  fe  aliquis  dubius  &"  ccrrus.    Antccedcns  pro- 

batur  .  quia  aliquis  poreft  eflc  certus  relatio- 

nem  cfle  iii  diuinis ,  &  t.imcn  dubitarc  h.inc 

relationcm  cflc  originis ,  vel  pioceflionis,  ali- 

ter    enim    non  pollet   fieri  problema  de  re- 

Jationibus  in  commnni  in  diuinis  ,     iiili   c- 

tiam    fierrct  de  rclatione  in  fpcciali,  &  tunc 

quicumquc   Magiftcr   Thcologire   ftudcntibns 

tradcrctnotitiam  dcrclacionibus,  primo  in  gc- 

nerali ,  &  poftca  in  fpeci.ili  ,  fuam  fcntcntiam 

deftrucrct,  &  etiam  proccfllim  fuum.  Non  enim 

cllet  alia  quxftio  dc  relatione  in  generali ,  & 

in  fpeciali ,  nifi  tancum  in  nomine :  &c  idco  cum 

per  rationcs  oftenduntur  ,  non  dicuntur  niti  ca 

quac  pertincnt  ad  cclationem  in  commnni ,  non 

ea  qu.T  pcrtinent  fpecialiter  ad  relarioncs  in  fpc- 

ci.ili,  fcd  peralia  media  ,  &  fpecialiota :  (cquituc 

ergo  quod  aliquis  potcft  eflc  ccrtus  de  relatio- 

Dc  in  communi  ,  &  dc  his  qux  pcttincnt  ad 

relationem  in  conimuni  ,  &  dubitarc  dc  his 

quac  pcrtinent  ad  relationcm  in  fpeciali ;  &:  idco 

h.  relationibus  in  diuinis ,  vt  a  patcrnitatc  ,  & 

filiatione    potcli    abftrahi    aliquis    conceptus 

communis. 

,y  Sed  qiiomodo  cft  polllbile  quod  ab  vltimij 

'  *         conftitutiuis  perfonsrum  diuinarum  ahfirahaiur 

conccptus  commanis  prima  intentionis,  &  non 

ficincreaturis? 

Cur  «&  vUi-       Rcfpondeo ,  quod  diftiii(5tio  naturx  diuinae  a 

misanllitn-  natucacrcata  cft  ratio  huius  :  nam  natura  creaia 

tinss  perfc^    jg  [q  nof,  jf^  vltimatc  dctcrminara ,  ideo  eft  dc- 

o-irum  i«i-    tgrinfnabilis  pcr  aliquod  detcrrainatiuiim  eiuf- 

ahn.r.-hi  r»-    aci'"^  gencris  ,  relpcctu  cuiuseft  in  potentia,  Sc 

ti-c.mmunis  compatatur  ad  illud,  vt  potcntiale  ad  aftuale. 

t  ■  »0»  a      m.jj  aucem  determinatiuum  natur^  creatx  non 

habct  vnitatem  quiditaris ,  quiatunc  non  deter- 

niinarct   quiditatem  ad   rationcm  fingularita» 

tis ,  fed  habet  vnitatem  maiorem  ,  quam  vnita- 

icm  quiditatiuam  ,  quia  vnitatem  indiuiduali- 

t.itis  ,  &  fingularitatis  ,  &.  ideo  ab  huiufmodi 

cieterminancibus  nacuram ,  qu.imuis  fortc  ab^ 

^'*'"'!*  j':  ftrahi  ooQit  aliquis  cenccptus  commupis ,  non 

utna  efl  ■vltt.  ■       .  , .       .  .      '  ■  j  •       • 

toate  deter-  '^^'"'^o  q.iiditaciuus,  quia  conccptus  quidicatiuus 
tniiMtiSecm  tanciim  a  natiir^  ic  quiditate  abftrahitur.  Sed 
fre»i».  omnino  oppofito  modo  cft  in  diuinis ,  nam  ibi 

Soot.  Opera  Tom.X  l. 


tt:!u,i,r» 
tumi 


natura  eft  dcterminaiidlma  ,  &  fingnlarifll- 
ma  ,  &  ideo  non  eft  dcterminabilis  pcr  ali- 
quid  eiufdcm  gcneris  ,  lcilicct  de  gencrc  fub- 
ftantix  ,  ncc  cft  potcntiale  ad  tale  dctcrmi- 
natiuiim.  Vnde  pcr  nihil  pcrrincns  ad  ali- 
quod  gcnus  fi»bftantia*  dctciminatur,  &  idco 
li  fint  ibi  aliqua  dcccrminantia  pertinent  ad 
aliquod  genus  ,  fcilicet  relationis  ,  eo  mo- 
do ,  quo  ponitur  ibi  gcnus.  Et  ideo  huiuf- 
modi  determinantia  habent  vnitatcm  quidi- 
tatis ,  ac  fi  naturam  non  dcterminarent ,  quia 
non  habcnt  naturam  aliam  a  natura  in  codem 
gcncrc,fcd  inalio  gencre,  pioptcrquod  retincnt 
vnitatem  quiditatiuam  altcrius  gcncris  ,  &  idco 
abhuiulmodideterminatiuisporeftabftrahi  con- 
ccptuscommunis  quiditatiuus ,  ficut  fi  naturam 
non  dctermin.irent :  quia  ex  huius  dctermina- 
tione  naiurx  non  tollitur  eorum  vniras  quidi- 
tatiua. 

Excmplum  ,  fi  cfliit  vna  albedo  fingularis,  8. 
qu2  detcrminarctur  pcr  homincm  &:  afiiium  ad  Exemplum. 
diucrfas  fubfiftentias ,  illa  dctcrminantia  non 
tribucrcnt  albcdini  aliquam  fingularitatem,  ncc 
conditioncm  indiuidualitatis  ,  fcd  foliam  tri- 
bucrenr  libi  vnitatcs  fuorum  gcncrum.  Et  idco 
abiliisdcterminariuis  ,  qus  funt  altcrius  genc- 
ris ,  pollet  abftrahi  conccptus  communis  quidi- 
ratiuus  ,  ficut  fi  iilam  albcdincm  non  determi- 
narent.  Sic  cft  in  propofito  dc  ellentia  refpcdhi 
rclationum  ,  qux  funt  detcrminantia  altcrius 
gcneris ,  nun  tribuentia  fingularitatcm  circntiaj, 
lcd  ad  ccrtum  fuppofitiim  rccinentia  fuas  quidi- 
tatiuas  rationes  ,  ac  fi  non  dctcrminarent :  & 
ideo  ab  illis  poteft  abftrahi  conccprus  com- 
munis. 

Ad  rationas.     Ad  primam  rcfpondet  vnus         9. 
DoCtor ,  quod  rclatio  infra  gcnus  fuum  non  di-    ^<^  frimum 
ftinguitur  in  fpccics  ,   nili  pcr    fundamenta,  *''i""*"'^>">* 
fupcr  qua:  fundatur  relatio.     Et  idco  quando  ^ffon^o^nlut 
fundamcntum  cft  vniucrfaie  diftiBguibile,  tunc  DtSertt. 
iclatio  fundata  ,  eft  vniuccfalis  habcns  fpccics, 
vcl  indiuidua  :  fic  autem  non  cft  in  propofiro, 
quia  eircntia.qua:  elt  fundamentum  rclationum, 
eft  fingulariflima- 

Conrri  ,  omnis  diftindlio  in  generc  in  fiias  Reiieint, 
fpecics ,  cft  alicuius  didi  in  tjuid  de  iilis ;  igi-  ftimt. 
rur  illud  in  quod  fit  diftindio  ,  includit  di- 
ftinguibilc.  Fui.daujentum  autcm  non  inrlu- 
dit  rclationcm  ,  nec  ctiam  fundamcntum  cum 
rtlatione  includit  relationcm  ,  qoia  funda- 
mcntum  cum  relatione   non  f^icit  vnum   pcr     ^'  ^*"  "*' 

r  •j    ^        •^•1    •  •  I  r,  *         mentocum 

Ic  ;    idco  nihil  in  <jmd  potcft  prardicari    de  reUtitne  ni- 
iplb,  ficut  ncc  de  hominc  albo  :  quod   enim  hilprMua- 
non  cft  pcr  fe  vnum,  nuUius  pra:dicationcm  »«»■'»  quid. 
per  fc  rccipit ;  igitur,&c. 

Itcm  ,  omnis  diftiniflio  gcneris  in  fpecies  eft  5       m 
per  aliquas  diiFcrentias  illius  generis  ;  quaie  igi- 
tur  non  cft  ita  in  gencre  Rclationis ,  cum  fit 
vnum  genus  ? 

Item ,  in  cadem  numero  albedine  poiTunt  Tenie. 
fundari  plurcs  fimilitndincs  rcfpectu  diucrib- 
rum  ,  qux  licet  non  habcanc  fundamen- 
tum  eiufdcm  fpecici ,  poteft  tamen  effc  fi- 
militudo  fccundiim  analogiam  :  igitur  fal- 
fum  eft  quod  rclatio  non  potcft  eile  vni- 
uerfalis  ,  nifi  fundamentum  fit  vniiierfale, 
quia  hoc  cafu  pofito  fimilitudo  eft  vni- 
ucrfalis  ,  &  tamen  fundamentum  efl  fia-. 
gulare. 

M  RcfpoD 


154       Libril.    DiftindioXXV. 


IG. 

tLifponfio  ve 

r». 

§l;;id  rcqui- 

ritur  ud  ra- 

tionem  v/li- 

uerjltlu» 

*  d.S.q.?. 


q.6. 


Vt  aliquidfit 
'vniucrfale 
non  fufficit 
qnod  contra- 
h.ttnr  conce- 
flu. 


II. 

jtd  fecitn- 
^umargu- 
menturtt. 


QheSio. 


Stluti». 


Damafc. 


»3- 

.4d  teriinm. 


Refpondco  igitut  ad  radoncm  ,  qu6d  maioi: 
efl:  falfa  abfol  uce  ;  plus  cnim  rcquituur  ad  ra- 
tionem  vniuetfalis ,  quam  qu6d  (it  communc, 
&  quod  pUuificctur  in  infciioribus  ;  rcquiritur 
enim  qu6d  diuidatur  in  cis  ,  Sc  diitinguatur  non 
folum  fecundiim  diucrfos  conccptils  ,  fed  diftin- 
<aionc  & diuifione  rcali,  quia  ficui  di£lum  cft 
alias  ,  *i  concepcas  vniuerialis  accipitur  ab  alia 
realitate.qukmab  illa,  aqua  accipitur  conccptus 
ditFcreriti.T  ,  &  non  cantani  gcnos  canci-aliitur 
per  conceptum',  fedeciamaliarealitas  abilla,  a 
qua  accipicur  gcnus,&  ab  illa,  a  qua  accipitur  ra- 
tio  difter5cix:ficenim  cft  de  vniuerfalrate  fjiceici 
rcfpedu  indiuidui.  Quoniameciam  aliacft  icali- 
tas  formaliter>a  qua  accipicur  diffcrcncia  indiui- 
dualis  ab  ilia,  a  qua  accipicur  fpccics,  qux  cft  ex- 
tra  naturam  vniuerfalis ,  vt  pacebic  alias  ,  *  fie 
etiam  cft  de  aliis  vniucrfalibus  >  quoniam  omnc 
vniucrfale  rcduciturad  gcnus  ,  vcl  ad  fpccicm, 
Nam  illud.quod  eft  proprium  vcl  diffcrencia  re- 
(petSbu  fuorum  infcrjorum  fc  habcc  vt  gcnus,  vcl 
vc  fpccies.  Et  idco  ad  hoc  quod  aliquis  concep- 
lus  fit  vniuerfalis,  non  fufficit  qu6dcontraharur 
pcr  conccpturo,  fcd  rcquiritur  ad  racioncm  vni- 
uerfalis,qa6d  rcs  conccpta  concrahacur  pcr  aliam 
rcm  conccpcain.  Ad  hoc  igicur  quod  perfona 
eiret  vniuctfaUs ,  oportercc  qu6d  haberec  reali- 
tatcm  fibi  coricfpondentem  ,  quap  fit  in  pocen- 
cia  ad  realicatem  determinantem. 

Ad  fecundum,  quando  arguicur  qnod  ab  eo- 
dem  non  polfunc  abftrahi  plurss  conccptus ,  nifi 
fiut  ordinati  ;  Diccndum  quod  liecc  conccdicur 
hoc  elfc  verum  in  fuppofitis  natura:  creaca: ,  in 
quibus  propriccas  iudiuiduans  naturam  facic 
vnum  cum  naturaillius  generis  ,  8c  ide6  cantum 
a  narura  abftrahitur  conceptus  quidicaciuus ,  Sc 
non  a  propriecace ,  vc  pra:didum  eft  :  camen  k. 
fuppofico  naturae  iucreacai  ,  vbi  detenninans  cft 
alcerius  generis  habens  propriam  q<iidicaccm, 
poteft  abftrahi  concepcus  quidiraritius  alius  k 
.conccpcu  quiditatiuQ  nacurs  ,  S>c  fic  cft  in  pro- 
pofico. 

Seddices,qu6d  ille  conceptus,qui  abftrahitur 
^  prQprietatc  determinance  ,  eric  quafi  fpecics 
fpccialiflima,  &cunc  (equitur,  vt  prius,  quod 
ciufdcm  iridiuidui  erunc  quafi  du^  fpecies/pecia- 
liHimz. 

Refpondeo  ,  qu6d  ille  conccptus  non  erit  vt 
conccptus  fpeciei  fpccialiflimje ,  quia  conccptus 
(pcciei  fpecialiftima:  fcmper  cft  abftradus  k  na- 
tura  indiuidui ,  &  nunquam  k  proprietate  indi- 
uiduante  ,  &  ideo  fecundum  Damafcenum, 
Ith.  }.  Orthod.  cap.  1 1.  conceptus  Dei  eft  quafi 
concepcus  fpeciei ,  quia  abftrahicur  a  nacura  } 
concepcus  aucem  qui  abftrahicur  a  propriecacc 
incommunicabili ,  liccc  fitcommunis  ,  non  ta- 
incn  eft  fpccificus  ,  quia  noti  eft  conceptus 
naturcc. 

Ad  tertium  dicendum ,  qu6d  nullus  concep- 
tus  communis  vniucrfalis  poteft  abftrahi  ab  vl- 
timis  conftitutiuis ,  quia  lunc  habecec  realica- 
cem  decerminabilcm  pcr  aliam  j  poceft  camen 
abftrahi  concepcus  communis  ,  &  prarcipuc  ab 
iJlis  deccrminaciuis ,  qui  retinenc  proprias  vni- 
caces  quidicatiuas ,  ficuc  func  determinaciua  in 
diuinis  fuppoficis,  Et  ad  probationem  dicen- 
dum  eft.quidtantum  ill*  propriecaces  decermi- 
uanre^  conueniuuc  in  conccpcu,  &  non  in  aliqua 
rcalicacc. 


Si  dicas ,  qu6d  tunc  non  fe  totis  diftinguan-  RefUm. 
tur.  Diccndumquod  non  fequicur,quia  quidicas  Stluiiur. 
fimplicicer  potcft  caufare  conccpcum  ,  in  quo 
conuenic  cum  alio,  &  alium,  in  quo  difFcrr,  nue 
diftinguitur  ab  alio  ,  non  tamen  conccptum 
vniuerfalcm  ,  quia  non  cft  Jbi  aliqua  rcalicas 
poccncialis  vltcrius  dccerminabilis. 

S  C  H  O  LI  VM     II. 

Pro  prirna  ejuitftione  docet  pcrfonamy^wi^frf- 
re  iltud  covirnMne  pojtttuum  ad  quod  ftquuHr  tie- 
gattuHrn  ,  &  poiejt  normnari  rcs  relaca  incom- 
municibilis  ,  &  nort  dicitur  relatiue per  fe,  alio- 
cjuin  Pater  ejfet  verfona  Filij  ;  neque  fecun- 
dum  fubjiantiam  ,  quia  fic  non  numerare- 
tur  ,  neque  diceretur  tres  ejfe  perfqnas  in  di- 
mnii. 


REdco  nunc  ad  fblucionem  prforis  quzftio 
nis,  iSc  dico,  quod  illa  uegacio  vnius  racio 
nis  duplicis  incoipmunicabilicacis  prxfuppo- 
nicquendammodum  pofitiuum  ,  quipotcR  ab- 
ftrahi  a  propriecacibus  incommunicabilibus,fiuc 
a  peifonis  habcncibus  circ  incommunicabilc 
per  illaspropriecatcs ,  vc  prius  declaracum  eft  : 
pcrfbna  ergopoceft  fignificarc  modum  quendain 
poficiuum  abflra^lum  a  modis  propriis  perfbna- 
runi  communem  ad  illos  modos  proprios  ,  ad 
quem  modum  communem  fequicur  illa  duplex 
ncgacio.  Vr  ficuc  res  reiaciua  communis  eft  ,  & 
nomen  impoficum  commune  cft ,  ica  rcs  rclaci- 
uaincommunic^biliscommunis  cft  ,  &  nomcii 
hoc  fignificans  communc  cflet  pecfona ;  igituc 
non  dicic  rclacionem  prim6  ,  ficut  pacec 
pcr  Auguftinum  ,  7.  de  Trinitate,  capite  vl- 
timo. 

Et  probacur  fic  per  racionem :  Quando  aK- 
quid  dicicuc  celatiuc  ad  aliud  ,  dicicuc  ad  ipfum 
celaciuc  fccundum  omne  fupccii^s  relaciuum,vc 
fi  hoc  eft  duplum  rcfpedu  illius ,  eft  multiplcx 
rejpcftu  illius ,  &  fic  vfquc  ad  gcnus  genera- 
liflimum :  fed  Pacer  dicitur  relatiue  ad  Filiumj 
igicuc  fi  perfona  dicccetuc  relaciuc,  &  cflct  com- 
munis  Pacri ,  &  Filio ,  Patcr  dicercrur  perlona 
Filij ,  quod  falfum  eft ,  &  negaret  Auguftinus 
vc  fupra,  Ihrfona  igicuc  non  fignificat  rela- 
tioncm  fub  cationc  rclationis ,  fed  fub  aliqua 
racione  communiorj ,  puta  modi ,  vcl  propric- 
tacis  incommunicabilis.  Ynieperfona  fignificat 
aliquid  communius ,  quam  cfie  ad  fe  ,  vel  ad 
alterum ;  ica  qu6d  determinace  conceptus  cius 
non  cft  conccpcus  huius  ,  vel  illius ,  quaniuis 
in  re  non  fic  perfbna ,  nifi  qu2  cft  ad  alterum. 
Sicut  patcc  dc  concepci)  entis ,  quafi  fit  com- 
munis  ad  flibftanciam  &  accidens  ,  nec  con- 
ceptus  eius  erit  conceptus  fubftantiae  ,  nec 
conceptus  accidentis.  Sicuc  igituc  perfona  di- 
cic  naturam  intcllcdualem  pec  modum  ha- 
bendi  eam  incommunicabilitec,  &  fecundum 
hoc  perfbna  fignificans  ccm  habcntem  mo- 
dum  ,  fiuc  pcoptictatem  incommunicabilem 
in  natuca  incelle6luali ,  dicic  aliquid  commu- 
nius ,  qukm  celatiuum. 

Ad  quaeftionem  igitur  illam  diccndum  , 
quod  perfona  non  figniftcat  fubftanriam , 
quia  nullo  modo  conceditur  qu6d  fint  tres 
lubftancix    in    diuinis   ,      ficuc    concedituc 

quid 


14. 

RtJ^ondetur 
ad  fritnnm 
qutfiiontm. 


De  figuificM- 
to  ruminu 
perfoos. 


Perfona  nt» 
dicit  frimo 
riUtUnem. 


TtrfeHt  e»n- 
etpius  »b- 
firahit  m  rt- 
Utiuo  {3*  4^- 
foUu». 


Kefolutit 
quiftionis 
frimu 


rvy-',  Quxfliol. 


ns 


Aittr^.f»- 
Buminfrin- 
(il  q  1  »  1. 


•VidcD.i. 


jldr*ti»nem 

inarg  Gon- 

na. 

*  In  Oxon. 

Wcq.Tn.n.3*" 


Secnndum. 


♦Vide  fup» 
<J.i}n.4. 

Tfrtium. 

Richard. 
Min»rfr0b4- 
tur  qundTk- 
plidttr. 


qu6cl  finc  ibi  tres  perfbnx  ;  nec  eriam  im- 
portat  in  fiio  fignificato  relationcm  commu- 
nem  ,  ncc  proptiam  ,  fed  aiiquid  communius, 
Sc  gener.ilius  ,  &  illud  eft  aliquis  conceptus 
communis  abflraiStus  i  relatione ,  &  proprieta- 
tibus  incommunicabilibus,&  eft  concepcus  pri- 
mx  intcncionis  ,  vt  di(Snm  eft. 

Ad  primam  racionetii  dicendu^  fecundum 
praidifta  ,  cjuod  Auguftinus  pcr  nomen  perfond 
intcllexic  fubftanciam  inconcreco  ,  vc  concernit 
fiippoficuro;fcd  de  vi  vocis  fccundum  quod  cadic 
in  vfum  Ipquendi,  iignificar,  vc  Richardus,  fub- 
ftanciain  rationalem  incommpnicabiliccr  fubfi- 
flentem.  Sed,  vt  dicic  Richardus.non  cft  cercior 
fenrentia,qu^m  illa,qux  ex  commuBi  animi  con- 
ccptione  formatur.. 

Ad  illudquodadduAum  fuic  diftinHiene  ij.* 
quod  perfana  eft  nomen  fecunda»  incentionis,  fi- 
cut  indiuiduumj  dicendum  eft,qu6d  indtuiduHtn 
accipimr  vno  nrodo  abfoluc^,  vt  dicic  indiuifio- 
nem  rei  in  fc,&diuifioiiem  eius  ab  omni  alio;  & 
fic  cft  prima:  incentionis.  Alio  modo  accipitur 
vccft  correlaciuum  indiuidui^^umo  modo  in  de- 
nocando;&  fic  dicicur  in  rcfpcftu  ad  fpccicm,& 
eft  fccundz  intentionis  ,  perfona  vero  accipicur 
tantum  primo  modo.  Dc  ifto  patet  per  Richar- 
dum,4.^«  Trin.c.t.^. 

Ad  aliud,  quando  arguitur,qu6d  reQ)ondccur 
ad  quaeftionem  fadlam  per  ^mW ,  petperfonam, 
patcc  rcfponfio  alibi  *  quomDdo  eft  xquiuocacio, 
quia  aliquando  quxritur  de  fubiedlo ,  aliquando 
vero  de  me(lio.&  definiticme. 

•t«i-£*3-t*3-e**£*3"£«-  •?•  •£«9"HH-£«*-t**-6«"£*J^ 

DISTINCTIO     XXVI. 

Q  V  vE  S  T  I  O       I. 

Vtritm  ferfena  diuina  conHituitur  ejfentiali- 

terin  efCcperfonaliperreUtionem 

originis  ? 

Alenf.  i.^.  q.^irtiem.i.D.Tli0ta.t.fq.4O.»rt.i.  vbi 
eiasdifcipnli.  D.Bonau.  hicq  i.  Richard.  «r^^.  ^.t. 
Gregor.<<.i7.f.i.  Duraod.^K^.i.  Marfil.^.^.itrM.  Uo- 
dot  inOxonq.vnie»l»tiffime,(jyd.x%.S\izKZ  if.tr»il.), 
lib.y. e^.S.^T.  Vafquez  i .f.difp. 58. 

I R  c  A  diftindiioncm  vigefimam 
fextam  quzrituc  :  ftrum  perfona 
diuina  conftiruitur  efentialiter  i» 
effe  perfonali  per  relationem  crigi- 
nis  ?  Qudd  non ,  arguicur  pcr  il- 
hid  Salomonis  Prou.3o.^«o<i  eft  nomenFilij  eim, 
fi  nefli? 

Sccando  ,  per  authoricaccs  Auguftini ,  i .  de 
Trin.  c.i.  Si  Pater  non  eft  adfe,  non  eft  omnino, 
qnod  ad  aliud  dicatur ;  Et  7.  dc  Trin.c.  J .  Omnis 
fuhftantia  adfefuhfiftit ,  tfuanto  magis  Detu  ?  Et 
loquici^r  de  fulfftfiere  pcrfons:Ec  per  Richardum, 
&  Boecium,*  quia  in  defioicione  ^rr/ffnic ,  quam 
ponic  vcerque,  nonapparec  relacio. 

Tcrrio,  perracionem:^fr/o«4  eft  incommuni- 

cabilis  fubfiftentia,vc  paccc  per  Richardum,  ^.de 

Trin.c.ix.  fed  relario  originis  non  cft  formalitcf 

inicoRnnunicabilis ;  igicur,  &c.  Minor  probacuc 

ScotiOper.Tom.Xf. 


quatuor  mediis  :  ram,  qnia  quidicas  quarlibet  eft 
communicabilis ;  tum,quia  quxlibet  iclaiioorl- 
ginis,  eft  zquc  cadem  eilencix ;  ergq  fi  vna  con- 
rrahic  incommunicabilitacem ,  &  alia  :  cum  cer- 
ci6 ,  quia  oppofitz  relaciones  func  xque  incora- 
municabiles.  Quarc6,fi  deracione  formali  rela- 
tionis  originis  eft  incommunicabilicas  ,  ftance 
fna  racione  formali,quacumque  pofitione  fi€tz, 
etiam  impofIibili,non  poftec  communicari:quia 
quando  aliquid  eft  de  formali  racionc  alicuius, 
manence  fua  formali  racione ,  quacumquc  pofi- 
cione  impoflibili  pofica  ,  adhuc  fibi  conuenicr. 
Paret  in  exemplo  de  rationali ;  fcd  pofito  quod 
fpiratiocfiec  prima  produdio,pacernicas  eftecin- 
communicabilis,ficuc  fpiracroa^iuanunc  eft,fic 
enim  Pacer  &  Spiricus  iandusgencratent,  ficut 
nunc  Pacer&  Filiusfpiranc. 

Concra  ,  Chriftus  ^etitCtc  nominans,  &  cra- 
dens  nomina  pcrfbn.-jrum,  nominauit  eas  nonri- 
nibus  rclaciuis  Macth.  vlcimo.  huntes  hapti- 
Xaie  eos  in  nornine  Patris ,  &  Filit ,  &  Spiritui 
fanai. 

Confirmacur,quia  per  inuocacioncm  Trinica- 
cis  Sacramcnta  dcbenc  habcrc  efhcaciara  fuam  : 
fcd  non  videncur  habcre  efficaciam  fuam,nifi  fub 
propriis  nominibus  Trinitacis  perfonarum ;  igi- 
tur,  &c.  Similiccr  loannesin  Canonica  fua  c.j. 
Tres  funt  ^ui  teftimonium  dant  in  coelo  Patr, 
&  Filiui ,  &  Spiritttt  faniim.  Ec  breuitcr  in 
nouo  Teftamenco  vbicumque  nominantur ,  per 
nomina  relaciuaexprimuntur. 

Similiter  pcr  auchoricates  mulus  hoc  proba- 
tur  ab  aliis.* 

SCHOLIVM    I. 

Sententia  prima  eft  Prapofitiuiy  dicentis  ferfo- 
UMfeipftsfatis  diftingui ,  &  fic  conflitui ;  quam 
feijuuntur  Antifiodor.  ^regor.  cr  Mayor  hic ,  vt 
refert  Bargim ,  &  refutatur  tribH»  elaris  rationi- 
hus,de  quo  DoUor  late  in  Oxon.n.2. 

Clrca  quxftionem  primo  rccicacur  opinio 
Prxpoficiui,  qui  ponic  qu6d  peribnx  fcip- 
fis  diftinguuncur  primo  ,  &  quod  perfona  de  fe 
eft  hxc  ,  quia  perfona  eft  xquc  firoplex  ficuc  ef- 
fcncia ;  igitur  fe  ipfa  diftingnitur. 

Item ,  xquc  fimplcx  eft  Pater,  &  pacecnitas; 
fcd  patcrnitas  fe  ipfa  eft  hxc,&  diftinguicur  k  fi- 
liacione :  igicurPaccr  fcipfo  eft  Pater ,  &  diftin- 
guicur  ^  Filio. 

Contra  :  qux  in  aliquo  conueniunt ,  eciam 
di£Fcrunt :  crgo.&c. 

Icem,  in  eadcm  perfbna  func  plures  proprie- 
taces,  quarum  vna  poffic  inefle ,  c  fi  per  impof- 
fibile  alia  non  ineilec  •,  ergo  non  fe  coto  primo 
diftinguirur.  Ancecedens  pacec  per  Auguftinum 
lib.j.dcTrimc  cap.5.  dicenccm,  quod  £tfi  Pa- 
ter  mn  effet  innafcibilis  ,  ttdhuc  poftet  £ene- 
rare, 

Icem  ,  Pater  non  diftinguicur  fpiracione  adli- 
ua  i  Filio ,  quia  Filiuseam  habec :  ergojion  fe 
toto  prim6. 

SCHOLIVM     II. 

Sententia  communis  perfonas  conflitui ,  (^Ji- 

ftingui  perrelationes  ,  fuadetnr  trihus  rattonihies, 

&  autheritatihus  adduclis  ad  eppofitum  ,  fn 

qua  Ddilor  his  in  Oxon.  a  num.  4.  adducil  eilo 

M     X  rati» 


t. 

Ar^.iijfirttt»- 

tiuum. 

Matth. 


Ctnfirmati», 


loano. 


*Vide  0x6. 
D.4. 


Ofinio  tr»- 
ftfitini. 

FrobatUT 
frimi. 

Secuui», 


fr/tfefiiiuue 
imfugnxtur 
frimo. 
SecHttd». 


Auguft. 


Terti^ 


156       Libril.    Diftinaio  XXVI. 


ftinii. 
Secunxo. 


Terlio. 


Soluit  fr 
mitm  ratio 


rMiones  ,  fed  rtijcit  tres  illas  rationes ,  oUendens 
non  plus  facere  contra  ponerttes  perfonas  conflitm 
fer  abfoluta ,  ejnant  contra  ipfam  opinionem  com- 
mmem.  Vtde  Datlorem  ibidem  a  num.io.  vbi 
fuse  ,  (^mira  fubtilttate  quadruplici  viaimpu~ 
gnat  communemfententiarn  ,  <juhd  perfona  confti- 
tuuntur  per  relattones  :  fed  fuftinendo  opinionem 
communem  adducitpro  ea  tres  alias  rationes,fat's 
acutas ,  &  claras, 

.  A  Liter  diciturproptcrauthoritatemChrifti, 

Senteniia  -LX.  qu6d  peiTona:  diftinguuntiir,&  conftjtiiun- 

communu  tut  pcr  rclationes.Hoc  probatur  fic:qnia  abfoki- 

qnoiconfli-.  jnm  no,-)  poteft  efte  cum  abfoluto  in  eodem,finc 

tuanturper  compofinone.'   Quia  aut  fimul  manet ,  &  tunc 

reiattones.  1     '    ^  .    /.  ,         ^  ..  -r       o 

vrobtHHr     ^*^  compofitio  5  aut  ommilo  tranht ,  &  tunc  non 
diftinguit. 

Iteti) ,  cadem  ij^tura  abfbUtta  non  poteft  elTt 
in  diucrfis  abfolutis ,  nifi  diuidatur  in  eis :  ergo 
fi  perfona»  diftinguuntur  pcr  abibluta,  cffcnti^ 
diuiderctur  in  cis. 

Itcn),  rclationes  (unt  in  pcrfbnis,  &  non  con- 
llituunt :  igitur  fiint  aduentitia: :  ergo  funt  acci- 
dens,  &cns  rationisjvtrumqueeftfalfinn. 

Ad  primutTi  hornm  ,  dico  qudd  ,  quidquid  fit 
de  concUifione,  ratio  non  coiicUidit ,  quia  ficut 
nemfrocom.  ^^^^^-^^  p^  mancrc ,  &  non  fubefle  compofi- 
mumfenun.     .      .     >       1  r  1  o    /-        •  •      1  /- 

f^^  tioni ,  nc  aboUitum:  &  nciit  mcrcaturisablo- 

lutum  noii  facit  proprip  compofitioncm  ,  quod 

eft  principium  indiuiduationis  cum  quiditate, 

fic  nec  in  diuinis  ,  &  in  crcaturis  poteft  abfbUi- 

tum  diftingucrc ,  &  non  facere  conipofitionem, 

&  non  rejario :  Igitur  k  muUb  fortipii  in  diuinis. 

ReUtio  cjut-   Et  cum  diciturJgitur  aut  omnimod»  man^t.Di- 

modo  manet    co,  quod  ficut  rclatio  manet,fic  po(Ict  ha;c  :  fi;d 

iytntnfit.      relationcm  manerc  eft  qubd    ratio  rclationis 

non  fit  ratio  cdentiaE ;  &  fimul  tranfit ,  qnia  cft 

ibi  finc  compofitionc  ;  &  fic  poftct  abfblu- 

tum. 

Ad  aHud,  dicoqupd  itaper  fe  fubfiftunt  rela- 

tiones,ficut  (\  eftcnt  in  ferigiturhpc  non  eft  pro- 

cund»  r»tio.    pter  jmpcrfedionem  fubfiftentia:,  qubd  non  di- 

cuntur  abfoUitum  in  diuinis ;  fed  propter  infi- 

nicatem  cfientia: ,  qua:  non  diuiditur  ,  etfi  fit 

Sojuiturter.     {„„„1^(5^ 

Relttiones  ^'^  aliud  dicitur  ,  qubd  ficut  non  fequitur, 
non effent ac-  relationcs  funt  aducntitix  :  ergo  accidcntia,  fi- 
ciientiadicet  cut  patct  dc  fpirationc  adiua  ;  fic  non  fequitur 
non  conflt-  cx  alia  parte  ,  nonconftituunt ,  eigo  funt  acci- 
dentia.  Nequc  fcquitur  qubd  funt  relationcs 
ratioiiis,  &  hoc  eft  de  ratione  fund^menti,qnia 
hcqc  rclationcs  ad  crcaturas  funt  rationis,  pon 
tamcn  rclationes  ad  intra  ,  licet  non  confti- 
tiuint. 

Elico  crgo,fuftinendoqu?ftionem  proptcrau- 
thofitatcs ,  &  adducoaUas  rationcs,quarum  pri- 
ipa  cftcx  fcrcunditatc  fuppofiti ,  quia  repugnat 
prima»  pcrfona:  in  diuinis  cx  fcecunditatc  uia  cifc 
fine  fccunda,  quia  relatiuo,vt  relatiuo,  rcpugnat 
cftc  finc  cxticmo,  &  prima  petfbna  faUcm  dici- 
lur  rclatiuc  atl  fccundam  ;  fcd  fi  prima  pcrfona 
conftitucretur  per  .ibfolutum  ,  non  repugnarct 
fibi  cfie  fine  quacunquc  perfona. 

Itcm  fecundb  fic  j  Patcr.  fiue  perfona  prima, 
nihil  acquirit  fibi  pcr  adum  generationis  Filij, 
fcd  totum  pr.xhabet  origine  :  fed  fi  Patcr  eirct 
perfona  abfolura  ,  acquircrct  paternitatem  pcr 
artiim  genciationis,  &  faceret  fcP.itrcm  cxcon- 
fequcnti.quia  fi  clfct  perfona  abfoUita,  priiis  ori- 
ginc  eftet  qutj,!k  fccundo  pcr  adlum  gencrationis 


Soluiiur  fe- 


tueretjt  fer 
fenof. 


Trolnt  fen- 
tentiitm  cem. 
mtinem  nliis 
rittionibu*. 
Frima  ratio. 


iecunda. 


confequeretur  paterniratem ,  &  faceret  Patrcra 
ex  confequcnti.  Qucmadmpdum  Plato  albus 
facicns  aUum  album  ,  faceret  cx  cpnfequenti  fc 
fimilem  :  fcd  Pater  per  gencratipnem  nihil  ha- 
bet ;  igitnr  rdatip  priginis  npn  eft  aduentitia 
perfpnx  Patrisi  &  pcr  cpnfequcns  cft  cpnftituti- 
ua  eius. 

Tertib  flcromnecontrahibilepcr  aliquid  ciuf-  Tirti». 
dem  gcncris  cft  pptcntialp  refpcftu  illius,quam- 
uis  non  fit  potehtialc  rcfpcdlu  contrahcntis  al- 
terius  gencris.  Patet  ex  ptascedcnti  qua:ftionc: 
(cd  fi  luppofitum  conftitucrecur  per  aliquod  ab- 
foUituin  ,  natura  diuina  detcrminarerur  pcr  ali- 
quid  eiufdem  generis,fcilicet  de  gcnere  fubftan- 
ti*  ;  igitur  eftet  potentialis  refpedu  illius,  quoci 
falfura  eft  5  conftituitur  igitur  pcr  aliquid  altc- 
rius  gcncris. 

SCHOLIVM    in. 

7ropter  rationes  allatas ,  &  prtcipue  propter 
authoritates,  tenet  communem  fententiam,  fcilicet 
perfonas  conftitui  relationibm  ,  quia  ad  rationem 
perfona  fufticit  i»communicabilitas  cum  natura: 
&  relationes  funt  incommunicabiles  ,  vt  ojlendit 
tam  de  pajfiua ,  quam  de  a£iiua  relatione  originis. 
Soluit  argumenta  in  inttio  contra  communem  fen- 
tentiam  ,  &  alia  tnulta  contra  eandem  foluit  hie 
in  Oxon.latijfime  a  num.^  \ .  Ad  locum  yiugufti- 
ni  rejpondet  in  j.  argumento.  Fide  DoHorem 
ibtdem  num.  5  z.  vbi  doHe  expUcat  memem  Au- 
guftini ,  (jiuQ  fenfu  dixerit  perfonas  fubjtflere 
adfe. 


MOdus  ponendicftiftc;  vbicumque  natura 
eft  per  fc  diuifibilis.non  per  fe  habet  e£e, 
nifi  in  fuppofito  :  &  ideb  (^uia  natuia  creata  non 
eft  dcfe  determiiiata  fcd  dctcrminabilis,  &  diui- 
fibilis ,  idtb  non  r.ccipit  ejfe  pcr  proprietatem  in 
fuppofi^p  ,  fcd  eft  quo  perfona  habct  e/fe  ;  ficnc 
patetpcr  Auguftinum  7.  de  Tnnitate  cap.vltiir.o. 
Et  ideb  vltra  naturam  non  requiritur  ad  ratio- 
nem  fuppcfiti  nifi  incommunicabilitas.  Nunc 
autem  relationes  originis  funt  incommunicabi- 
les ,  quod  paict  de  rclationibus  originis  pafliuis, 
quia  impoffibile  eft  eandem  perfon«m  bis  pro- 
dfci  ,  fiue  bis  accfperc  ejfe ,  &r  itac^m  non  ppf- 
fit  ellc  in  diuinis  nifi  vnus  Filius,  &  vnus  Spiri- 
tus  fanflus  ,  non  poterit  eiTc  in  diuinis  nifi  vna 
gcncratio  paftiua,  &  vna  (piratip  pafllua.  Hpc 
cciam  patet  dp  generatione  adb'ua ,  aliter  cnim 
conucnirct  Filio,  &  ita  cum  non  ppfTet  gcnera- 
rc  alium,  generaret  fe,  qupd  eft  impoflibile.  Et 
ideb  vltra  naturam  non  rcquiritur  aliquod  con- 
ftitutiuum  ,  nifi  tantum  proprietas  relatiua. 

Ad  rationem  principalcmprimamdicendum, 
qubd  Filius  cft  primum  nomen  fecunda:  perlb- 
n:?  in  diuinis.  Salomon  vcrb  ctim  qua:^:it  nomen 
Filij,  non  qu.-erit  vt  eft  pcrfona  in  diuinis  abfolii- 
tc,fcd  noraen  Filij  incarnandi. 

Ad  illud  Auguftini  fcptimo  dc  Trinitate  ci. 
Paterfi  non  efl  aliqifid  ad  fe,non  efi  omntno,quod 
ad  alterum  dicatur;  dicendum  qubd  fi  Pater  non 
habciet  in  fc  naturam  abfolutam  ,  npn  ad  alte- 
rum  diccretur  ;  idc»  habct  in  fc  aliquid.quode^ 
qd  fc  :  fi;d  non  fcquitur  qubd  priiis  fit  aliquid 
abfbhitum. 

Adillud  ctiam  Auguftini :  Omnis  fubftantui 
ad  fefubfiftit ,  quanto  magts  Deus  ?  Refpondc& 

recundutn 


Replutf» 
qutjlicnif. 


Auguft. 

Relationet 
originu  in- 
cemmuniea- 

bilti. 


Ad  frimum 
argumtntum 
primifaU, 


Ad  fttun- 

dum. 


Ad  ftrtiiuti.. 


Qu^ftio  II. 


157 


tJUtt. 


AA  pr'mum 
riinorts  prt- 
hattonem 

Refpondent 

Bitueiuntur. 


V*'irnttxs 
ftcnquntenMS 
diuiiia  fed 
tx  fe  form*- 
litereft  in- 
eommHnic»- 
hi.  is. 

Reffionjio 
tropri». 


HlS^  ■  '-tf^^r^ 


Ad  fecun- 
d.\m  eiufdim 
tntnoris  pro- 
hxtionem. 


Ad  tertiam. 


Ad  f«*r- 
tittif» 


(ecuniam  pracdifta  in  qaacftione  pracccdenti, 
<ja6d  non  dicit  quod  fubflart  conueniac  perfo- 
nar.ficut  modo  accipicur  ptrfona,  vt  eft  fubftan- 
tia  ad  fe  ,  quomodo  Grzci  accipiebant  fubftan- 
tiam  ,  fed  prout  perfona  accipicbatur  tcmporc 
Auguftini  ,  apud  qucm  tanttim  fignificabatin 
concreto  naturam  incelleAualem,  vt  prxditSium 
eft.  Quod  ctiam  dicitnr  quod  in  definitione 
perfofiit  non  ponitur  relatiuum  ,  Dico  qu6d  ncc 
ctiam  ponicur  abfolutum  ;  &  ideo  definirio  pcr- 
fonx  communis  eft,  vt  abftrahit  ab  abfolino  ,  & 
refpcitiuo  ,  vt  didtum  eft  in  prascedenti  qux- 
ftione. 

Ad  rationcm  ,  quando  dicitur  quod  rclaiio 
originis  non  eft  incorrmunicabilis  ,  dicendum 
qliod  hoc  falfum  eft,  vc  probatum  cft. 

Ad  probationcm  primam  minoris ,  quando 
dicitur  qu6d  patefnitas  ,  quia  eft  cntitas  qnidi- 
tatiua  cft  incommunicabilis  ,  dicitnr  qii^d  pa- 
ternitas  noneft  incommunicabilis  abfohite,  fed 
ihquantitni  diuina  ,  fic  cft  incommunicabilis. 
Sed  hoc  nihil  eft  dicerc  ,  quia  quando  conue- 
niunt  ad  conftitutionem  ahcuius  tertij,  ncutrum 
habct  ab  a!iO  rationem  conftituendi  in  fiio  gene- 
re ,  vt  patet  dc  materia  &  forma  :  fed  relatio  & 
ellentia  conrtituunr  perfonam  ;  igitur  relatio 
non  habec  ab  eftentia  in  fuo  ordinc  illam  ratio- 
nem  formalcm ,  qua  pcrfbnam  conftituat.  Eius 
autcm  eft  incommunicabilitns  iDquantum  con- 
ftituit ;  igitur  hoc  IVabetin  fe  formalitcr,  &  non 
inqiianttim  eft  folom  diuina  ,  quia  alitcr  ciim 
candcm  identitatem  habcac  ad  eflentiam  Ipira- 
tio  adiua  ,  cflec  iiicommmunicabiiis  in  quan- 
tura  diuma  eft,  qnod  falfum  cft. 

Ideo  dico  ,  quod  quicquid  pullulat  in  cflcn- 
tia  diuina  ,  codem  inftanti  in  quo  pulinlat ,  & 
hajaet  ibi  ejp; ,  eft  fotraaliter  talc  ,  &  habct 
ibi  quidquid  fibi  conuenic ,  vt  Ci  ett.  incommu- 
nicabile,  timc  habct  ex  fc  ejje  incomraunica- 
bilc  ; 'fi  communicabile,  communicabile.  Vc 
patet  dc  ttiangulo  ,  a  quocumquc  ponitnr  ori- 
ri  i  quia  in  eodem  inftanti ,  in  quo  cft  triangu- 
lus  ,  liabcf  tres ,  nec  fic  hahere  tres  cft  paflio,  fed 
difFcrcntia  conftituens  fpecicm  trianguli.  Ec 
codcm  modo  de  fapientia  in  diuinis  ,  quia 
"in  eodem  inftanti  ,  in  quo  orirur  ,  habct  qu6d 
fir  eommun:cabiiis  ,  quia  non  poteft  oriri  in- 
communicabilis.  Sic  &  paternitas  in  eodem 
inftanci  ,  in  quo  intelligitur  oriri  cx  cadem  ef- 
fentia,habetqu6d  fir  incommunicabilis.  Quan- 
do  igitur  d.'  iiur  quod  qucc'ibet  quiditas  eft 
com.nunicab  iis ,  veram  cft ,  fi  (it  perfeiSta ,  vel 
perfecftio  fimplF^cite*  diuifibUisjneutro  modo  eft 
proprictas  vclarina  in  dioinis. 

Ad  aliam  probationem  ,  quod  illa  benc  con- 
cludit  contra  illos ,  qui  dicunt  quod  relatio  con- 
trahat  incomtnunirabilitatem  ab  eftcntia.  Scd 
dico  quod  patcrnitas  cft  incommimicabilis,  & 
fpiratio  aftiua  incommunicabilis  ,  ncc  eft  alia 
ratio ,  nifi  quia  ha:c  cft  patcrnitas  ,  &  illa  fpi- 
ratio. 

Ad  tettiam  probationem  diccndum  eft  quod 
quatlibet  originis  relatio  pafliua  eft  incommuni- 
cabilis  ,  quia  non  poteft  cadem  perfona  prodnci 
duabus  produ(flionibus  ,  nec  produci  bis  ,  fed 
hxcc  ratio  non  tcnet  in  produdionc  acliua  ,  & 
ideo ,  &c. 

Ad  quartam  probationcm  dicendum  qnod 
pxopofitio  afrumptaeft  vera  ,  nifi  ratiofua  fot- 
roalis  ica  pcxiatur.quod  dcftruatur.  Nunc  autcm 
Scoti  Oper.  Tom.  X I. 


cum  ponitur  quod  Spirftuj  fanflas  primo  pro- 
ducitur  ,  &  quod  patemitas ,  fiue  gencratio 
a<fliua,  communicetur  Spiritui  lanfto  ,  iia po^ 
nitur  paternitas ,  quod  deftruitur  :  nam  in  fub- 
icdo  ponitur  paternitas  ,  fed  in  praedicato  ciam 
ponitur  paternitatem  communicari ,  deftruitur, 
quia  eft  de  fc  /»<«£•,  &  incommunicabilis,  vt  ptiu5 
didtum  eft  ,  ficuc  fpiratio  a£hua  eft  de  fe  i:om- 
munis. 


Q_y  ^  S  T  I  O      II. 

ytrum  rationi  formali  relationis  repugnet 

formaiiter  confiituere  fuppojitum 

fuhHanti£  r 

Vi<3e  Doftorej  citatos  quzdione  prxcedenti. 

MPJf^^^U^  V  6  D  fic  vidctur ;  conceptHS  in- 

wS^^dr^  cludcns  abfolutum  ,  &  rcfpcfti- 
uum ,  non  cft  per  fc  vnus  conce- 
ptus ,  quia  ficut  in  rebusrcs  diuer- 
forum  gencrum  non  faciunt  vnum, 
nifi  vnitate  pcr  accidcns,ira  vidctur  in  concepti- 
bus,  quod  conceptus  diuerfarum  quiditatum  fe- 
cundum  genus  non  poffint  faccre  per  fc  vnum 
conceptum,  fed  vnum  conceptum  per  accidcns: 
&  ita  talis  conccptiis  non  crit  per  fe  vnus  ;  fed 
conceptus  ,  qui  non  eft  pcr  fe  vnus ,  non  potcft 
conccptus  eire  pcr  fe  fuppofiti  ,  quia  quod  non 
cft  per  fe  Vnum  ,  refpectu  nullius  poteft  efic 
per  fe  vnum  ,  &c  ita  nec  rcfpe£lu  alicuius  infc- 
rioris  :  fed  fi  rclatioconftitueret  formaliter  fup- 
pofitum  ,  fuppofitum  includeret  conceptum  ab- 
folutum  ,  &  refpcftiuum  :  igitur  non  haberec 
conceptum  per  fc  fuppofiti;  igitnr  fi  relatio  con- 
ftituctet  fuppofitum  dc  genere  Subftantia:,  fup- 
pofitum  clTet,&  non  clfct  fuppofitum. 

Confirmatur  hajc  ratio,  prim6  fic  :  quoniam 
primum  fuppofitum  non  putcft  eire  pcr  acci- 
dcns  ,  quia  nullum  pcr  accidens  cft  primum, 
ex  1.  Phyflc,  tex,  66.  fed  rclatio  cum  fubftantia, 
fine  cllcntia  dcgcncre  Subftantia: ,  non  faciunt 
nifi  per  accidens  vnum  :  igitur  conceptus  inclu- 
dcns  relationem  &  fubftantiam  non  poreft  cffc 
conceprus  primi  fuppofiti. 

Confirmatur  fecund6  :  quoniam  prima  idcn- 
titas  eft  prima;  natura^ad  primum  fuppofitum, 
fcd  ad  vnum  pcr  accidens  non  poteft  ellc  prima 
identitas. 

Confirmatuf  ferti6:quoniam  fuppofitum  na- 
turx  &  fiibftantia:  crcatareft  pcr  fc  vnum  vlri- 
mata  vnitatc  illius  gcneris ,  &  hoc  cft  perfe- 
(Hrionisin  co  ,  quia  in  hoc  diftinguirur  ab  acci- 
dentibus;  igitur  fimiliter  fuppofitum  fubftan- 
tix  increat.-c  erit  per  fe  vnum  vnitatc  ali- 
qua  indiuifibili ,  &  incommunicabili  illiusgc- 
neris. 

Itcm  fecundo  fic  :  per  fe  fiippofltiim  alicuius 
natursnon  includit  nifi  quidiratem  illius  nafura:; 
qina  aliter  non  elTet  magis  fuppofinim  iliius  na- 
rura: ,  qnam  alrerius  quiditaris  ,  qram  ponitux 
includere  :  fcd  f\  rclario  conftitueret  per  fe  fup- 
pofitum  fubltanrfx ,  non  tantum  illud  fuppofi- 
tum  inchidcret  naiuram  fabftantix,  fed  relado- 
nis :  igirnr,&e. 

M     3  Iiem 


I. 

Argumttunr 
frimum  af- 
firmntiuutit. 


Z. 
Confirm,  }ri~ 
ma. 

Atiftot. 


Cenfir.fecun- 

Ua. 


Confir  tertrM. 


Argiim.i.. 


ijS       Libril.    Diftinaio  X  X  V I. 


4- 

jlrgMmetum 

^itArtum. 


Ttrtium.  '"^cm  tetii^  fic :  fubftintia  prima,  inquantum 
prima  eft  maxime  fubftantia  ,  igicut  vt  fic  ma- 
xime  fiibftat  \  igitUt  illucl  c^aod  eft  fiibftantia 
maxiroe  fiibftat  -,  igitur  relatio  non  potcft  ede  il- 
lud  ■,  quoaliquod  eft  fiip()o(i(um  fibftautis. 
CtnfimMur.  Confirmatur ,  fiibftantia  fecunda  non  impor- 
tat  relationem  ,  qua;  rainus  eft  fiibftantia,  quam 
fiibftantia  prima ;  igitur  nec  ptima  fiibftantia 
crit  fiippofitum  fecunda:  fiibftantix  per  rel*' 
rionem. 

Item  qiiarto  fic :  iion  fiibftantia  intcrempta 
non  intcrimitur  fiibftantia  ,  quia  polkriori  in- 
.tcrempto  non  neccflario  intetimitur  prius :  fird 
interempto  formaliconftitutiuo  prims  fiibftan- 
tia:  intcriraiturpriitia  fiibftantia  >  ergo  relatio 
non  poteft  e(Ie  formale  conftitutiuum  primi 
fiibftan^ix,  cum  fit  poftcrior  fiibftantia. 

Item  ,  omae  compofitum  przfiipponit  partes 
&  vnionem  catum}  crgo  fi  relatio  cum  cflcntia 
conftitueret  fiippofitum  priiis  oporteret  iutelli- 
gcfc  vnionera  iftarum  ,  quam  fiippofitum  con- 
ftitutumcile;  igitiir  cfTentia  rcferrctur ,  quia  in 
Hlo  priori  dcnominarctur  k  re!atione:hancratio- 
ncmdiffusc  habes  alibi,*in  quaeftionc  iftius  pri- 
nsijin  prinja  via  contraopinionem  communem. 

Contta,  Damafi;.  lib.}  orth.  fid.cap,  quinto: 
^antjuam  vna<fit4q"e  bypoftafis  ficHndurn  feip' 
famfubfiftit ,  id  efty  ferfeEla  hy^eflafiseft  ,fecm- 
dkm  proprium  modum  txifieatta  ,  tjuit  eft  in  pro- 
prietate  paternali  ,filialif&  prttceffihiliyigitatt&ic. 

SCHOLIVM     I. 

jidducit  duat  rationes  aliorHm,<juibiti  probant 
tion  repugnare  relatiom  conftttuertfappofnumfHb- 
ftantia,  eafjueclare  refnfat  Deinde  refoluit  iliud 
non  repugnare  relationt  ptopter  rationes  allatat 
i»  e^utfttone praceticti. 


tln  Oxon. 

lo. 

jfrgumfnlS 
ajjimatiuu. 
pamarc. 


f.tf(ilutio 

qutftioni'. 


jtUtrutnpro. 
kiuio  prima. 


iftugaft. 

$ccunda, 
Anfelm. 


6. 

tt.efu:atur 
frim»  rttti». 


REfpondco ,  in  quaeftionc  ifta  patet  quid  di- 
cendura  fit  ex  quxftione  pratcedenti :  fi  c- 
nim  perfijna  conftituitur  in  ejfe  perfijnali  per  re- 
lationem  originis  ,  vt  didliim  cft  in  qusftione 
prxccdcnti,  patct  qnod  non  repugnatrclationcm 
confticucre  (iippofitum  fiibftantijc.quod  eft  pcr- 
(ona.  Aliqui  taipen  hoc  probant  fic  i  quia  fi  per- 
fi>na  diuina  nonconftiuiatur  per  relaiionem,  fi;d 

tier  aibfi^jiftqm ,  tuiic  arguitur  fic  :  omnc  abfi)- 
utum  cqmpar;ftun)  ad  abiulatum  aliud,  compa- 
raturad  ipfiim,  yt  a£t:usad  pucentiam,  &  ccon- 
tiei  fi? ;  ilia  auteni  proprictas  abfi)luta,  qujc  poni- 
tur  conftiiuefe  pcrfi)nam  ,nofi  potcftelTc  vc  po- 
tenti4rerpc<S|:ue(Ientix,quiatunc  nondaret  vlti- 
matam,  &  incommunicabilem  aftualitatem  fiip- 
pofito  :  &  fic  fiippofitum  non  conftitucrernr  per 
ipfum ;  ncc  etiam  poteft  comparari  vt  aftus  ad 
eflcntiam,  quia,  tuncdarct  effe,  &  fic  cflentia  non 
per  fe  datet  cj/itotum.fed  cirent  plqra  ij^.quod 
eft  rontra  4"gufti"uin  y.dcTrin.c.g.  Eo  Pater^ 
4JU0  Deus, 

Item ,  fecundd  arguitur  fic  :  quidquid  eft  in 
Deo  ,  cxceptis  rclatiuis ,  melius  tft  if^fHm^^uam 
non  ipfum.  :  Sc  hoc  cft  pcrfcAionis  fimpliciter, 
ficut  vult  Ar)(clmus  Monolog.7.  capituloi  fi  igi- 
tur  perfona  conftituatur  in  efti  per(onali  perab- 
fi)lutum>  &c  iipn  i'elatiuum,(cquitur  quod  aliqua 
vcifeOiio  fic  in  vna  petfi)!na,quz  non  eft  in  alia, 
&  fic  nulla  periqna  eftec  perfedla. 

Sed  quamuis  iftx  rationes  fint  probabiles, 
non  tamen  vidcnciu  nccefrati6cQnciudere.Vnde 


ad  primam  dicenlHm  cft ,  qu6d  quando  abfi)lu" 
tum  cft  aiia  tes  ab  alio  ab(oluco  ,  facicns  com- 
pofitionem  cnm  eo,  tonc  vcrum  cft,qu6d  vnum 
comparabiiur  vt  a£ku$ad  poientiam  ,  ficoncur- 
rant  ad.  confticutioncm  vnius.  Sed  non  cft  vc- 
rum,  fi  non  fit  rcs  alia,  ncc  facicns  compofitio- 
ncm,  ficut  di(9:um  cft  diftiniiione  cjuinta  *  de  ef- 
fentia  &  rclationc  quod  faciunt  vnum  ,  noit 
tamen  telatio  efta(5lus  clfirntia:  ,  nec  c  conuecfi». 
Sic  poncretur  in  propofito,  qu6d  illa  proprietas 
abfoluca  ,  ita  cum  cflentiafacit  vnum,qu6d  non 
cft  a(ftus  informans  elTentiam,quia  non  eft  aiiud 
ab  eflcntia,  fed  idemfimpliciter,  vndc  neuttum 
informat  aliud.  Hoc  ctiam  patct  in  fuppofito 
crcaco  >in  quo  quamuis  ptoprietas  indiuiduaiis 
fic  aliquid  abfolutum ,  non  tamen  eft  resalia<l 
uatura ,  qua:  indiuiduatur. 

Vlcetius  eciam  ,  quando  arguitur  quod  fi  illa 
proprietas  cflet  *(aus,  quod  tunc  darct  efe,  Di- 
ccndum  quod  non  fequitur ,  ficut  patet  in  crea- 
turis  ,  vbi  proprictas  indiuidualis  non  dac  efte 
fimplicitCr  naturac,fcd  ejfe  hoc ;  natura  enim  dat 
«;^ab(blutc,  Sc  non  propriccas  indiuidualis ,  ali- 
ter  cnim  natura  afllnnpta  a  Chrifto  non  daret  ali- 
quod  ejfe  ,  f\  propriecas  datct ,  quae  nuUo  modo 
cftaifiimpta ,  quod  non  cft  verum  ,  vt  pa^ebit  in 
tertto  libro.  *  Similiter  fccundikm  Damafcenum 
lib.i.orth.fid.  cap.7.  opcrari  fcquitur  naturam,& 
non  ptopriecatem  hypoftacicam ;  fed  efte  cft  ab 
eodcm  ,  a  quo  &  operart ,  igitur  effe  tancum  eft  sk 
naturaahfulute,&  non  aproprietatcindiuidua- 
li)  &  idc6  quamuis  poncretur  fuppofitum  diui- 
numconfticai  per  abfi>iutum ,  &qu6d  lilud.ab- 
folutum  eflet  adus,bon  camcn  fequeretur  qupd 
darct  effe. 

Ad  iccundum,quando  argiiitur,omne  abfi)lu- 
tum,  excepio  relatiuo  cft  mclius  ipfum ,  quam 
non  ipfum  ,  dicetetut  quod  illa  exccptio  cft  ab 
vniuerfitatc  quiditacnm  ,  fiueentitatum ,  quaeli- 
bct  enim  quiditas,  &quodliber  abfolutum  qui- 
ditatiuura  mclius  cft  ipfiim  ,  quam  non  ipfum. 
Sed  hocnon  eftvcrum  in  propricratibus  hypo- 
ftaticis,  qua:  non  dicimr  entitatcm  quidicaiiuam, 
quia  vniuer(alitcr  propnctashypoftatica  inquo- 
libet ,  ptazterquam  in  vno  melior  eft  nonipfa, 
quam  ipfa,  quia  cft  cantum  in  vno  fuppofito,& 
repugnat  libi  efle  in  alio  ;  &  idfeo  in  nuUo  alio 
prxccrquam  invno.melior  eft  ipfii  qu^m  nonip- 
fa.Dicoigitur  qu(id  non  rcpugnat  proprietati  re- 
latiua:  confticuere  fuppofitum  fiibftaiicis  prop- 
ter  rationes  in  quxftione  przcedenti. 

SCHOLIVM     II. 

Mouet  hic  duas  difticuliates,quarum  prima  tfl 
tjuomodo  per/ona  poteft  tffe  vnum  per  fe  includtns 
fubilantiam  ,  &  relationem  ?  Dt  e^uo  agit  Urgius 
in  Oxon.  tjuanione  vnica  ntan.  17.  &  explicat  4 
num.^%,vtde  tbi.  Secunda, ijHomodo pcteft primtt 
fitbfttntia  fubfiflere  relaiione  formaliteriad  <]uam 
ejuantum  refponderi potefi ,  fatufacit,  e.x-pltcando 
tres  conditiones  fubftantia  prima  creata  ,  tfuarum 
dua  tantum  conueniunt  increata  ,  &  tertia  iUi 
deeft ,  nempe  incommunifabiUtas  &  tdeo  eam  ac- 
cipit  a  relatione  ficut  fi  fuppofttum  creatum  effet 
communicabile fubfiantialt  er ,  acciperetfuam  i/h- 
communicabilttatem  ab  accidenie. 

S^d  circa  modum,  qno  fuppofitum  conftitui- 
cur  per  rtlationcm  ,  func  daz  liifficulaites; 

BtiBia 


qj- 


Abfeluta 
qtu  fuiit  ta~ 
dem  ret  n  » 
ftmfenunt. 


iJatura  febt 
d»t  ejf*  fim' 
plutttr. 


♦  d.j.q.rn. 
Damalc. 
E/«   ^opt- 
r»ri  funt  ttb 
otdtm. 


8. 

Ktffendetur 
ndftcunJatn 
rtuicntm. 


§!uam*d» 
quedliift  tlb^ 
filwum  m 
Dee  meltut 
tfiipfumquJi 
tten  iffunf. 


9- 


.IVY    Qu2EftioIl. 


159 


10. 

Ad  pnm*m. 

Htfutmuut 
frimi. 


Aagaft. 


SutiHdi. 


ir. 


mtt». 


♦  Videfa- 
pta  q.s.  n. 

*♦•       /•• 

S»pp»fitt 

trttti  trts 
caitdiiimit. 


It. 
Z)««  frfmt 
tt/nditi»aet 
ciiwtniunt 
tfintit  ditd' 
mt  ttrtit  «<• 
ni»tl. 


Priraaeft,  qootntxio  |>o(I%tle  eft  qu6<l  in  vno 
(uppontonnt  duxenmaces  qoiditariu2,nue  du; 
ijuiditace^.cdm  non  vjdcamus  in  ruppoHco  crea- 
(o  )>ki  nsrtifam  >  quie  imporcat  quiditatera ,  & 
proprietattim  indtaifibilem  ,  quz  non  dicit  qui- 
dica^rt). 

Secuhda  difficultas  e(l,^u6d  cum  rehcio  Gt 
aitierias  generis  k  qaidicate  e(sccia:>prout  in  Deo 
ponunnif  diio  genera  manerc ,  quomodo  cx  ta- 
libus  poflit  ficii  vnum  ruppofuum  pcrfcfe  ha- 
bens  vnifrft  conccptum  ? 

Ad  piimam  dit.itur,  quod  pofllbilc  eft  vnura 
ftippomum  indildere  duas  quiditaccs,  quando 
vrta  trfenfit  i«  aliam  ,  ficuceftin  propofito :  quia 
rclfccib  tranfic  iu  «flemiam. 

Contra:  MU  inrelligis  rclacionetn  cranfire  in 
cflcntiam  ,  «jaia  non  habec  aliam  rationcm  for- 
malitcr  ?  aur  quia  idcm  cft  realiter  e(Ientijc?Non 
potcft  iiitclligi  relationem  tranfire.quia  eft  idem 
fbrmalit*er  cHenri*  :  quia  ratio  fofmalis  cflcntix 
noncfteadem  forroalis  relatidn!S,tunc  enim  non 
dlet  Tclatio,  nec  ad  aliquid  ,  ficut  arguit  Augu- 
ftihus  7.  d«  Tri».  cap.  8.  Sirtiiliter  fi  eft  oranino 
eaderti  turti  effentia ,  etiam  fic  conftitueret  fiip- 
poficum  ftbfblutum  ,  quia  quod  confticuitur  pcf 
»liquid  fiA)  rationc,  qua  eft  ftbroliitum,iplum  eft 
abfblucum.Relinquicur  igitur  quodrelatiocraln- 
Ik  in  «(I^tTciam  ,  quia  e(t  idem  cum  eftentia :  (ed 
cum  hbc  ftat  quod  alia  fit  ratio  formalis  eften- 
iia:,vceffentia,&  relationis  vt  relatio,(cd  ftanti- 
bus  cationibusformalibus  edemiXjVt  eirentia,& 
reladonis,vt  relatio,non  videtur quomodo  poffit 
^ere  vnutn  conceptum  per  fc:igicur  adhuc  ftat 
drfficuttas  quirftionis. 

Item,  quamirisferMm&  ^ownm  fint  idcm  com 
ente,  &  fic  crinfeaftt  in  naturam  encis,  camen  la- 
pis.qui  eft  fuppofitutn  cntis.non  eft  fuppoficum 
vtri,  auc  eciam  hni ,  nec  cum  encepoteft  vnum 
{appofitum  cotiftituere  ;  ficut  cnim  accidcnria 
non  tranfeunt  in  eflenriam ,  ita  nec  conftituunt 
vnum  fuppofitom  :  igicur  quod  rclatio  tranfcat 
ifteflcntiatn  fubftantiae,non  fufficit  ad  hoc  qu6d 
vnum  fit  fuppofitum  vtriu(q«ic. 

Alitcr  ponitur  ,  quod  relatio  in  diuinis  habec 
quandatti  vim  confticuendi  primum  fuppofirum: 
quia  quac  fparfa  func  in  inferioribus ,  vnita  funt 
in  Itipcrioribus.  Quam  viam ,  Sc  cius  improba- 
cionem  qaxrealibi  in  qHtftiotte  i^JiifHncHoms  in 
vede folHtienist*  idcopono  aliummodum.  Sup- 
pofitum  (ubftantix  in  creacuris  habettrcsconai- 
rioties.  Nam  fuppofitum  creacum  habec  per  fe 
efse  ex  vlcima  eius  adualicacc:nacura  aucem,  quar 
diuinbilis  cft  non  habec  per  fe  effe ,  fed  cantura 
habec  e^e  in  fuppofiro ,  quod  indiuifibiliter  eft. 
Secundd ,  ftippoficum  crearum  ex  vlcima  (ui  a« 
«flualitate  habtt  vlcimain  vnitatem  ,  quam  non 
habet  natura,qu2  non  eft  de  (e  htc,e6  quod  non 
habetvlttmam  aAualitatcm.  Tcrtio.fuppofitum 
cteatum  incbmmunicabilitec  eft.vnde  habet  efse 
incommunicabile,  quam  incommunicabilitatem 
non  habetnattira,quiaeftlimitata:  &  idco  non 
poceft  cominunicarc  fifie  fui  diuifione. 

Primae  dua:  condicioncs  conoeniunt  eflentix 
diuinx  :  ipfaenimeft  a£tualiflima,  vldmam  ha- 
bens  adluatitatem  ;  ipfaetiam  cft  fingulariflima, 
vltimam  habens  vnitatem.  Sed  vltima  conditio, 
(cilicec  incommunicabilitas,non  conucnit  eflen- 
rix  diuins :  talis  autem  incommunicabilitas  ii- 
nc  dioifione  conuenit  eflentix  crcatae  propter  fui 
liroitationem  :  quia  enim  natura  creata  limicaia 


eft  ,  Heb  non  eft  communicabilis  fine  fui  dini- 
fione,  quia  igitur  incommunicabititasin  creatu- 
ra  non  eft  ex  pcrfcdtione  ,  ide6  non  conuenit 
fiippofito  increato  rarionc  eflientiae  diuinz.Qua- 
tium  crgo  ad  illud,  quod  pcrfecaionis  eft  in  fub- 
ftantia  priraa,  conuenit  fuppoiico  increato  ratio- 
ne  eflentix.  Sed  tenia  conditio ,  quia  repugnac 
eflcnriz  diuinz  non  conucnit  foppofito  diuino 
rationc  ellentiz,&  quia  confequitut  fuppofitom 
crcacum  non  racionc  petfe6Honis  :  ideo  poceft 
poni  in  Deo  per  aliquid  ,  quod  non  dicic  perfe- 
flioncm  formalicer,  licec  non  dicat  imperfe^o- 
nem.  Et  ideo  perlbna  diuina  habebit  incommu- 
nicabilicer  ejfe  racione  relacionis  ,  qux  non  di- 
cit perffeirioncm fimpliciter ,  ftd  habetrj/<r,& 
indiuifibiliter  ejfe  racione  eflent'ix:&  fic  eflentia 
habcbit  conditionem  vnam  fecundx  ftibftantix, 
quia  (cilicec  communicabilis  eft,  &  duascondi- 
ciones  primx  fubftancix,  nontamen  omncs  con- 
ditiones  vnius,nec  alterius.Sic  igicur  pacetquo- 
modo  rclatio  potcft  conftituerc  fuppofitum  pri- 
mx  fubftanrix ,  licet  non  dicat  perfe^onem 
fimpliciter  :  nam  fuppofitum  diuinum  habec 
conditiones  perfcftionis  fuppofiti  ex  effentia^fed 
cond!cionem,qux  non  eftpcrfe^onis,Iicctnon 
imperfc£tionis,  habet  a  relatione. 

Si  quxracur  quarc  uon  poteft  tlla  eilentia  di-  1 3 » 
uina  in  fuo  generc  haberc  fuppofitum  quantum  ^iMtim. 
ad  omnes  condicioncs  (ui  generis  .ficot  /iippofi- 
tum  creacum  ,  cum  boc  lic  perfe^onis  in  (\S3^ 
pofitocrcito  ?  quia  fi  conuenit  fibivt  diftingui- 
tur  ab  accidcncibus  ,  ficut  fuppofitum  creatum 
confticuiturper  aliquid  de  genere  Subftantix,ita 
videtur  quod  fuppofitum  increatum  conftitua- 
tur  per  aliquid  habensraticmem  generis  Subftan- 
tix,  &  noVt  rclationis. 

Refpondco ,  quod  in  fuppofito  creato  perfc-  StUal». 
dionis  cft  per  fc  indiuifibilitcr  cfTe  :  fedcfle  in-  Omite  perfe. 
communicabilitcr  commune  eft  fibi  &  acciden-  ^!"^ '"  *" 
tibus,  &  ide6  non  eft  perfeftionis:fcd  quia  quic-  '^^'j.^^^ 
quid  eft  pctfc<£^ionis  in  diuinis  cft  communica- 
bile ;  ide6  non  poceft  ibi  fuppofitum  habere  ejfi 
incommunicabile  pcr  aliqoid  fui  generis.  Ide6 
oportec  quod  fic  incommunicabile  per  aliqoid 
alcerius  generis ,  qood  non  eftperfe^ionis  um- 
pliciter,  qood  habcat  per  fc  ejfe. 

Excmplom.fi  omnia  qox  font  in  generc  Sub-  ^xeimfUfie»- 
ftantixcflentperfc(5HonisninpIiciter,&  percon-  ""'• 
fcquens  communicabilia ,  non  poflet  ibi  indiui- 
duario  ficri  per  aliquid  illius  generisSubftantix, 
quod  haberet  effi  incommunicabile ,  fcd  runc 
oporterct  qood  foppofitum  gcneris  fubftantix 
haberet  e^e  incommunicabilc  per  aliqnid  alte- 
riusgchetis  ;  vtpcr  quantit.-uem ,  &aliqiiid  hu- 
jofinodi.  Ita  in  propofito  :  qiiia  cflcnria  dinina 
ex  fua  perfedlionc,  &  omnia,  qux  fcqunntur  ef^ 
fentiam ,  vt  elfentia,  funt  commonicabilia :  ide6 
oponet  fuppofitom  diuinum  conftitoi  incom- 
municabilitcc  pcc  rcm  altcrios  gcneris. 

SCHOLIVM     III. 

7)tcet  hic  inge»i«fijfime  ferfonnm  ejfe  vmtrn 
ferfe,  perfeitMe  tdentitdtis,,  tjHom  ntn  nouif  jlri- 
Jhteles.  Admittit  non  effe  vnum  perft  Mttaphy- 
fice  fecMndumPhHof.ntque  hnnc  ejfe per fe  Logice: 
Pater  eft  Deas,JicMt  &  ifttt :  Socratcs  eft  homo: 
de  ejuihm  vide  eum  Itue  hic  in  Oxen.  tjudfliont 
vniCA  a  n.^j.vbi  habet  extjfuijirijftmiim  doUrinam 
de  hac  mattria. 

M      4  Ad 


I40      Libri  I.  Diftinaio  XXVI. 


14. 

Ad  fi>smiim 
r.rguin.  fi-at  ■ 
cipa!r 

Alfer    Ut- 
taihyfieus 
fumit  per  fe 
"jnutn   ,     nt 
Logicuf. 
Quid  fit  -jni. 
tat    per     fe 
Meltlihyfi-* 
(jf  quiet  r.c- 
cidentalii. 
AiiAoc. 


'Reflic». 


RelJ/tHdiitur, 


VnitM  tn 
Piuints  tr.e- 
dia  ititer 
■vrtirttemfer 
nrcideKs  (y 
ptr  fe  form»' 
lem. 


Quid  tiniteis 
':-r  fe   L  gi- 


fielatiui  rum 
elfeniia  non 
far.it  vnum 
farfe  Lo^iee. 


IS. 

.Ad  fnniiim 
confrm.*lio- 

nvm. 


AD  primam  rationcm ,  quando  argnitur  ficj 
quod  abfolntum  &  i cfpcdHuum  non  fa- 
ciuntvnun-,  per  re.Dicendum  quoii  aliterloqui- 
tur  Mctapliyricus  depcrfe,&cper  accidens,S:  ali- 
ter  Logicus.Nam  Mctaphyficns  dicit  illa  facerc 
vniim  per  fcqux  func  quiditarcs  vnius  gencris, 
quarum  vna  cft  in  potenua  ad  aliam :  6c  tUa  eflc 
vnum  pcr  accidcns,quxincludunt  quiditarcs  di- 
nerforum  generum ,  quarum  vna  eft  aliquQ  mo- 
do  in  porcnriaad  aliamj  ficut  patetfA:  ^.A^eta- 
phyf.  c.  cie  Fno.  \n  diuinis  autem  llc  nihil  eftper 
accidens,quia  ibi  non  eft  res  alicuins  gencris  pcr 
fc,&etiam  vt  funtibi  res diucrforum  generum, 
r.eutraeft  in  potcntiaad  aiiam,  &  idco  illi  defi- 
CJt  vtraque  conditio  vnius  peraccidcns,vcl  altc- 
ra;&  ideo  noncft  in  diuinis  vnitas  pcr  accidcns, 
piout  Meraphyficiis  loquitut  dc  Vno. 

Scd  dices ,  ibi  non  cft  vnitasper  fc  ,  quia  nec 
rcs  nec  quiditas  vniusgenerisiergo  cft  ibi  vnitas 
per  accidcns. 

Rcfpondeoquod  ibi  non  cft  vnitas  pcr  acci- 
dens,ficuc  di^Sum  cftjucc  tamcn  vniias  pcrfc& 
fprmalis  ,  in  qua  vnum  cft  idem  ahcri  formah- 
tcr  :  fed  cft  vnitas  mcdia  inter  vnitatem  forma- 
lcm,&  pcr  accidcns.qua  vnitatc  vna  quiditas  cft 
eadcm  aheri  rea!iter,hcct  non  formaliter,  quam 
vniratcm  non  inucnit  in  rebus  Ariftotcles  ,  & 
idco  noii  pofuit  eam  tertiam  vnitatcm  a  praedi- 
6lis  ,  quianunquam  inuenic  in  creaturis  vnam- 
qtiiditatcm  e(Tc  eandem  aheri  altcrius  generis, 
nifi  pcr  accjdcns.  Vndequia  relationisad  cfTen- 
tiam  cft  vcra  idenritas ,  idcd  vcrc  faciunt  vnum, 
fcd  non  vnum  quiditatiuc ,  quia  non  funt  vna 
quidicas,  tamen  cft  vera  idencitas  ,  ficut  fi  cfient 
qiiidicatiua  &  vniusquiditatis  ,  quia  eft  idcntitas 
fimplicitatis  ,  vnde  ifta  vnitas  media  poteft  dici 
vnitas  fimplicitatis. 

Apud  Logicum  vcro  duphcitcr  accipitur  pcr 
fe  vnum,&  pcraccidens.  Vno  modo  in  compo- 
fitione,  &  diuifione  intclledus  componentis  & 
diuidencis  .- &  fccundum  iftummodum  dicitur 
q^uod  illa  complcxio  eft  per  fc,  quando  in  fubic- 
c^o  inchidiiurcaufi  praedicati ,  vt  homo  eft  ani- 
mal,  (wz  rationalis.  Per  accidens  vero ,  qiiando 
rubiefhim  non  includit  caufam  prxdicati,vt  ho- 
mo  cft  albus.  luxra  hanc  compofitioncm  fimili- 
tcr  in  inrcliedu  fimplici  dicic  cfTe  per  fe ,  &  per 
accidcns.  Et  fccundum  hoc  dicit  illum  conce- 
ptura  rile  pcr  fe  vnum,quando  vnum  natum  cft 
determinarc  aliudin  fuo  gencrcivt  homo  albus: 
&  ideo  quando  detci^minans  importat  quidita- 
tem  aliam  a  quiditatc  dcterminabilis  ,  non  fa- 
ciont  vnum  conccptum  pcr  fe. 

Ad  propofitum  dico.quod  cum  rclatio  fit  alia 
quiditas  ab  eflentia ;  (icut  in  diuinis  manet  rcla- 
tiouL^,  quiditas,  non  video  quod  rclatio  cum  cf- 
fcntia  poffit  faccrc  c5ccptum  vnum  per  /c  vnius 
fupponti.quiaconceptus,  quinou  eft  patfevnus 
in  fc,non  vidco  quomodoeft  pcr  fe  vnii  pcfpcdu 
alicuius:&  idco  licctrcs  rclationis  fimplicitcr  fit 
cadem  curn  e(rcntia  ,  non  tamcn  apnd  Logicum 
facit  vnnm  conccptum  per  fe  vnius  fuppofiti ,  & 
it.T  non  fic  pcr  fe  fubiicirur  patcr,vt  Socrates,vt 
iccundiim  hoc  non  fit  iCtz,Pater  efi  DeM,hz  per 
fcjficut  ha:c,  Socrates  eff  homo,  licct  vcrior  fir. 

Ad  primamconfirmationcm,vbi  diciturqu6d 
priinnm  fuppofirum  non  potcftcireper  accidens 
vnum  :  Rclpondeo  quod  proptcr  pcrfcdioncm 
iftius  fuppofiti,  fuppoficum  non  poteft  conftitui 
per  aliqiiid  eiufdcm  gentris  cum  cHentia  :  quia 


ejfe  tale  eft  communicabilc,&  ideo  ad  hoc^quod 
conftituatur  in  ejfe  communicabili,opottet  quod 
hocfiat  pcrquiditatcm  altcrius  gencris:vnde  ni- 
hil  potcric  elle  incommunicabile  ,  nifi  rclatio. 
Conceptus  igiturprimi  fuppofiti  proptcr  perfe- 
(flioncm  fuam  non  cft  per  fc  vnus ,  fcd  pcr  acci- 
dcns :  vbi  autcm  ex  impcrfedlionc  cft  conceptus 
vnuspcr  accidcns  ,  ibi  non  potcftaccidcns  eflc 
primum,fcd  oppofituin,  Yt  dcclaratum  cft,  acci- 
pitur  in  proppfito. 

Ad  aliam  confirmationcm  ,  quando  dicitut 
quod  prima  identitas  eft  naturs  ad  fuppofitum. 
Dicendum  qu6d  non  eft  verum  ,  imo  in  pracdi- 
cationibus  prima  identitas  eft  ciufdcm  ad  fe :  in 
propofito  tamcn  eft  natura  ita  realiter  eadcm, 
&  verius  eadcm  fuo  fuppofito,  quatji  in  crcatu- 
\x  fuo  fuppofito  :  non  tamcn  eft  prsdicatio  ita 
per  fc,  ficut  didum  eft. 

Ad  aliam  confirmationem  ,  quando  arguitur 

S^uod  natura  diuina  non  eft  ita  vna  fuppofito 
uo,&  ita  per  fc  fibi  incft.ficut  natura  crcata  fuo 
fuppofito.  Dicoquodcft  ita  vna  &  vcra  natura 
diuina  fuo  fuppofico,ficuc  natura  crcata  fuo  fup- 
pofito,  &'rcs  eft  perfcdius  idcm  in  diuinis, 
quam  incrcaturaitamen  in  fubftantia crcata fup- 
poficum  eius  habcc  pcr  fc  conccptum  vnum,quia 
lantum  habct  ejfe  incommunicabile  pcr  pro- 
prietatcm  incommunicabilem  ciufdem  gcncris: 
fed  couceptus  fuppofiti  fubftantiac  increatae  non 
eft  fic  per  fe  vnus:qiua  includit  quiditatcs  diucr- 
(brum  generum,&  ibi  non  eft  detcrminatio  ciuC- 
dcm  gcneris,  ficut  eft  in  fuppofito  creato. 

Dico  igitur  ,  quod  praedicatio  naturae  diuinae 
de  fuo  fuppofito  cft  verior,quam  pra:dicatio  na- 
turx  creata:  dc  fuo  fuppofito  ,  dico  tamcn  qu6d 
formalior  cft  pra:dicatio  natura:  crcatae  dc  fuo 
fuppodto  quam  naturac  diuinx  dc  fuo  j  fcd  non 
fequitur  quod  fit  vcriorprxdicatio  jquia  vcritas 
in  propolitionc  cft  ex  identitatc  reali  extremo- 
rum,&  maior  cft  identitas  naturap  ad  fuppofitum 
in  diuinis,  quam  in  creatiua:&  idcoraaioi  veri- 
tasinon  taraen  formalior  procdicatio,  quae  atten- 
ditui  fecundiam  vnitatem  conceptuum  illius, 
quod  pra^dicatur,  &  fubiicitur. 

Ad  aliud  quando  arguiturquod  fuppodtum 
non  includit  nifi  quiditatcm  naturae :  Diccndum 
qu6d  verum  cft  quando  natura  non  determina- 
tur  nifi  per  aliquid  ciufdcm  gcneris.  Vndc  ve- 
rum  eft  in  crcaruris,  vbi  quiditas  non  fit  fuppo- 
fitum.nifi  pci  dcterminans  eiufdem  generis.Sed 
hoc  non  poteft  ficri  in  diuinis  propter  caufam 
fiequcnterprafdi<il:am,&  idco  oportec  ibi  vt  fup- 
pofitum  conftituatur  in  ejfe  incommunicabiH  pcr 
aliaiH  quiditatem.  Et  quando  dicitur,qu6d  tunc 
npn  magis  cilet  fuppofitum  vnius  quiditatis, 
quim  alterius :  Diccndura  ,  qu6d  non  fcquitur, 
quia  tantum  eft  fuppofitum  naturae ,  quas  com- 
municabiliseft,&  pctfcdlionem  impoitans.Sup- 
pofitum  enim  dicicur  fuppofitum  tcfpedu  il- 
lius.quod  communicabile  crt,&  fit  incoir.muni- 
cabile  per  dctcrminans  :  &  ideo  non  fcquitur 
quod  fit  fuppofitum  dctctminantis,ficut  ncc  in- 
communicabilis. 

Ad  tertium  quando  dicitur  qu6d  eo  fubftat, 
quo  eft  prima  fubftantia.  Diccndum  quod  vc- 
rum  cft  in  crcatura:quia  ibi  fubftat  per  propric- 
tera,quac  eft  ciufdem  gcneris  cum  natura :  in  di- 
uinis  vet6  eft  prima  (ubftantia,&  fuppofitum  in 
tfe  incommunicabili  per  relacioncra  alias  condi- 
tioncs  habct  ab  cdencia. 

Ab 


Ad  feeim- 
dam. 


17- 

Ad  ttrtiam. 


18. 

Vertor  eji 
frtdicatio 
naturt  diui- 
nt,  de  fu9 
fuppofit» 
quam  ere»t£, 
fedformalier 
ijl*. 


19. 

Ad  feeun-> 
dum  princi- 
fale. 


10. 
Ad  ttriium. 


Q.uxftio  III. 


Ai  ^iwtmH. 


Jnttr  effin* 
tiam  diui- 
pam  (^  re- 
Uti»rum  non 

diturznio. 


Rtflic». 


Sitjftnfie. 


Ad  qliintum  benc  concludit  contra  cos ,  qui 
ponunt  relacionem  facerc  vnumcum  ellentia, 
vt  aftus  cum  potentia  ,  &  fic  pcr  informatio- 
ncm ;  tunc  enim  fequitur  eflcntiam  rcferri  ,  vt 
argutum  eft.  Sed  mihi  non  concludic ,  quia  fe- 
cundum  pixdiCti  patct  quod  non  pono  quod 
fint  ibi  partcs  ;  nec  quod  vnum  quafi  irifbt  mat 
altcrum,  vt  aftusiimo  fi  altcrum  efTct  a(!ius,ma- 
gis  circntia  habcrct  rationcm  aftus.  Suppofitum 
igitut  inchidit  elTentiam  ,  &  relationcm  :  fcd 
non  includit  vnioncm  cotum  ,  quia  non  habcnt 
vnioncm,  quia  cft  fimpicx,  &  vnumcft  altcrum, 
vel  rcaliter,  vel  fimplicitcr. 

Dices :  ficut  fi  rclatio  clTet  adus  refpc^hi  cf- 
fcBtix ,  fcquerctur  cllcntiam  priias  denominari, 
quam  totum  conftitui  :  ita  fi  ponatur  rclatio  cf- 
fe  eadem  eflentiae ,  priiis  intclIigccurclTcntia  rc- 
cipetcprsdicationcm  Fclationis  qiiam  fuppofi- 
tum  conftitui,  ficut  eius,quod  cft  idcm  fibi. 

Diccndum  quod  idcntitas  non  concludic  for- 
malem  prxdicationem.Vndi  non  fcquitur  quod 
fi  intclligitur  prius  relationem  ellc  idcm  ellcn- 
ti«  ,  quam  fuppoficum  conftitui ,  quod  prius  cf- 
ftntia  denominetur  a  rclaiione,  quia  illa  idcnti- 
tas  non  infcrt  prajdicationcm  formalem. 


I. 

Arfumtn- 
fum  frimMm 
ftffirmMi- 
Mhm. 

Sfftnfi^ 


Keiicitia. 


SeennJum. 


¥ 


Tertium. 
Boctiui. 


^lanrtnm. 
BoetiuJ. 


flmntum. 


QVJESriO     III. 

VtritntcircHmfcriptis  relatienibus  fopntin- 

telligi  in  natura  diuina  ferfonte 

dipnifd  ? 

Vide  Doftotes  citacot  quscft.ptiro». 

Vod  fic  vidctur,reIationcs  rcalcs  pr^exi. 
gunt  cxtrema  diftin(5la  :  hxc  cnim  eft 

caula  quare  identilas  non  cft  telatio 

rcaiis :  crgo  relationibus  circumfcriptis  ,  adhuc 
pofiunt  cxtrcma  rcmanere  diftiniSla. 

Dicitur  negando  maiorcm.ReIatio  cnim  rea- 
lis  non  prxexigit  extrema  diftinda.fcd  requirit: 
Vnde  benc  fequitur,  extrema  non  funt  diftinda: 
crgo  non  cft  rclatio  rcalis. 

Contra  ,  auc  intelligitur  in  hoc  antcccdentc, 
extrcma  non  funt  diftinftacxtrema,  caufata  di- 
ftindla  per  relationcs:crgo  non  cft  relario  realis: 
idem  eft  ac  fi  diccrccur :  non  funt  diftindla,  quia 
non  funt  diftin(^a. 

Itern,in  eodcm  fLmdamenio  non  poffimt  fun- 
darioppofitae  relationes ,  quia  tunc  oppofita  di- 
ccrcntur  dc  codem  (ecundiim  idem  ;  ergo  incf- 
fcntia  non  poflunt  fundari  oppofitx  relattones 
producentis  &  produfti ;  ergo  antc  rclationem 
oportet  pracmitterc  aliqua,fiuealiquos  diftindos; 
igitur  illorum  diftiai5tio  ptsfupponitur  rclatio- 
nibus. 

Item,Boi:tius  dc  Trinitate  lib. i  .c.iz.  Rtlatio 
Patris  ad  Filium  &  vtriuftjue  ad  Spiritum  ftm- 
ilum,efif$cut  reUtio  eiufdem  adidem,  Ced  relatio 
idcntitatis  non  diftingiu"t;igitur,&c. 

Item  Boctius  ibi  de  Trinitatec.^.C»»»  dicttur 
Deui  PMter.Deut  FiUutyDeM  SpiriiHsfAnUm,  efi 
replicaiio  eiufdem,  &  non  alicuiM  diuerji,  nifi  fe- 
cunditm  vocem  ,  tjuemadmodum  citm  dicitur,  Sol, 
Sol,  Sol,  fcd  replicatio  tantura  fccundum  vocem 
non  diftinguit,igitur,&c. 

Itcm,fi  pcrfonaE  non  diftingucrentur  circufcri- 
ptis  relationibus :  igiiur  cclationes  cflent  prima 


141 

diftindiuaifcd  quxlibet  rclatio  eft  infinka,  iuxta 
illud  llaiz  c.f ; .  ^eneratienem  tim  quu  enarrabit? 
igitur  eflent  tres  diftin^  infiniti ,  qood  falfum 
eft,&  improbatum  fiiprk  difitntiione  Jecunda.*      *  q-J- 

Contra, Auguftinu$,9.dcTrin.i  i.ciip.CredAmu4  -^'2«''»*»'^ 
Patre&Filium  &  Spiritumfanilum,vnum  Deum,  f^J^^' 
nec  Patrem  effe  Ftliumivel  Filium  effe  'Patrem,vel 
Spirttum  fanllum  Patrem  effe,vefFitium,fed  Tri- 
nitatcm  relatarum  ad  intticem  perfonarum ;  igitur 
diftinguuntur  pcr  relationes:igitur,&c. 

Dicitur ,  qu6d  perlbna:  non  polliint  diftingui        j. 
circumfciipcis^rclacionibus^quia  quidquid  eft  in  AliqMrum 
diuinis.ci^  mcre  cllentiale,  vcl  notionale ,  &  ita  finttntia 
quidquid  eft  in  diuinis  vel  pertinetad  ellcntiam,  P»^***"^' 
vcl  ad  reIationem:in  eflentia  autem  pcrfijnz  non 
poflunt  djftingui,  quia  eflcntia  non  diuiditurin 
cb,  nccpcrconfequespcraliquam  diftindbonem 
in  elTcntia,  quia  illa  ellet  tantiam  rationis ,  &  fic 
pcrlbnac  rantum  diftinguerentur  fircundijm  ra- 
tioncm  :  igitur  oportct  quod  diftinguantur  pct 
relationes  non  dilparatas,quia  compatiuntur  fein 
codcm:ergo  diftinguuncur  perrelaciones  oppofi- 
tas.  Relaciones  ver6  oppofita:  originis  funt  in- 
compofllbilcs  in  codem.  lUis  igitur  circumfcriv 
ptis  non  rcmanent  perlbns  diftindlz. 

Ex  hoc  concludit  fic  opinans,  qii6d  ponentes 
relationes  oppofitas  de  fecundo  modo  conueni- 
te  eidem  fuppofico  ,  nen  videnturpofle  ialuare 
diftin(5^ionem  perfonarum  in  diuinis ,  quia  tunc 
fuppofitum  ad  Cc  referretur  oppofitis  relationi- 
bus,&  tunc  non  eflet  ratio  aliqua  ad  conchiden- 
dam  diftinftioncm  jTcribnarum  in  diuinis. 

Scd  h«c  opinio  non  eft  fufiiciens,  quod  cnira        », 
dicitor,omne  quod  cft  in  diuinis  eft  merc  cflcn-  Reiieitur, 
tialc ,  vel  notionale ,  hoc  non  cft  per  fe  notum, 
quod  patet  primo  per  didum  vnius  Dudlorisan- 
tiqui  *  diftinguentis  aliquid  Dei  (ecundum  fub-  ♦Ripad.tt. 
flantiam.  Aii  tnim  fic ,  qu6d  cft  inielligendum  &  i.6. 
fecundum  Richardum  de  fanAo  Vi(ftore ,  quod  R'«i>atd. 
dici  fecMndum  fubfianttam  eft  dupliciter ;  aut  in- 
dic.-indo  fubftanriam  fecundum  natucam  com-  Z^r^a*' 
muncm ,  &  fic  dicitur  homo  fecundum  fubftan-  tiamdtltltx. 
tiam  ',  aut  indicando  fubftantiam  vt  fuppofitum 
certnm  ,  vtquidamhomo.    Primo  modo  dicerc 
fubftanciam,cft  dicere  efuid.  Secundo  modo,  efl 
dicerc  aliquid.    Dico  igitur  quod  nomen  natura, 
vel/«^^<»;»'i(ediciturfecundumfubrtantiam,quia 
indicat  naturam  communem ;  fed  perfona  dici- 
tur  lccundiim  fubftantiam,quia  indicat  fuppofi- 
tum  certum  &  diftinilum:natura  autcm  commu- 
nis  non  multiplicatur  ncc  rcfertur;  &  idc6dicic 
fubftantiam  fccundum  naturam  communem  ita 
dici  ad  (e.quod  nullo  modo  poteftdioi  fecnndum 
relationcm ;  &  hoc  quidero  modo  dicitur  ex  op- 
pofito.  Snppofitum  aucem,fiue  hypoftafis  nacum 
cft  plurificari,&  ad  aliud  comparari,  &  ira  refer- 
ri,&  quod  dicitur  fic  fccundum  fiibftantiam,  ni- 
hil  impedit  ratione  relarionis  fuperaddica:  dici 
fccundunirelafionem;&  hoc  vult  dicercRichar-  Richatd. 
das  de  fando  Vi(flore  W.4.  cap.C.  &  7.  hxc  illc 
Do^aor. 

Sed  hoc  didlum  patet  cfle  falfum  ,  quia  non        ^. 
omne  quod  eft  in  diuinis,  eft  mere  eflentiale,vel     imfrobatn 
notionale,  ita  quod  fit  relatio:quia  perfbna  non  httfenttn- 
dicitur  merc  fecundiim  fnbftantiam,fiue  cflentia,  '*** 
fecundum  iftum  Dcxflorcm ;  nec  etiam  merc  lc- 
cundum  relationcm.  Vnde  fi  accipit  quod  omne 
quod  eft  in  diuinis  ,  dicitur  fecnndum  fubftan- 
riam,  fiue  fccundum  rclationcm,  conccditur:fed 
non  fequitur  ,  dicicur  {ccundtmi  fubftantiam  ; 

ergo 


14X       Libril.    Diftinaio  X  X  V I. 


C>nji-nnnur 

Dc  ptffDna- 

lil.i:^  Ciciia 
vidcDoctor. 
iii    Oton.  3. 


AUc^Hl  rtln- 
iiones  oppoji- 
I&  compatiH- 

dtm. 


6. 

Rtl'lic*. 


Kefponjlo. 
^tnre  omitts 
reiitiones  op- 
fijiu  non  fe 
(vmfAtiun- 
turineodim. 


J' 

§luui  cir- 

fu^nfir  ptio, 
tjiiiii  abfira- 
Jif 


prgo  diGitiircfrcntialitcrifolum  enim  dici  (ecun- 
dum  fiibftantiam  fecundam  eft  dici  edcntialitcr; 
vnde  folafub^Untia  fcccinda  eft  mcre  etrentialc, 
&  quiditatimim  :  fubftjmcia  autem  piinia.fecun- 
diiim  Dodorem  priorcm  habet  fubfiftentiam  an- 
xc  relationem,non  tamcn  dicitur  elfentialitcr.nec 
aftufecuiiduni  relationem/cd  vt  rcfcribilis. 

Confirmatur  hoc  pcr  fimile  in  fuppofito 
Gre.uo  ,  quod  vt  nunc  Inppono ,  conftituitur  per 
dirlriciitiam  indiuidualem  gcneris  Subftantiae, 
&  noii  per  aliquid  aheriusgcneris  ,  fuppofitum 
tatio  ie  i!lins..difFcrenti.x  non  dicjtur  (ecundum 
rem  altcriusgenciis  fubftantia.ncctameo  dicitur 
fecundumfubftiintir.m  >  vt  fuhjiantitt  accipkat 
pro  fubftantia  feciinda :  &  jra  non  dicitur  cflcn- 
tiaUtcr.  Dicitur  tainen  iecundum  fubftantiam 
primara  ,  quae  nata  cft  recipcre  rern  aheriusge- 
nci  is  :  fic  diccrecur  in  propofito. 

Ad  iHud  qu6dqui  conchidiuit  corollarie,quc>d 
fi  poteft  idem  luppofitumrcfcrri  ,  &  tcrminarc 
rclationem,j)on  vidcnturpoffc  raluare  diftinftio- 
nem  petfonarumindiuinis,dicci)dum  quod  hoc 
non  eft verum ;  licct  enim  aliqu^  rclationes  op- 
pofit^,vt  relationcs  oriqinis,  non  pofTmt  eifc  in 
codem  fuppofito,  fed  diftinguant.nontamen  fc- 
quitii-r  qiiod  omnes  relationes  oppofitaj  non 
corapatiantur  fc  in  eodem  fuppofito ,  fcilicet  re- 
latio  moucntis  &i  moti ,  vt  patet  in  voluntate 
ciouente  (^-  Vnde  rclationcs  in  diuinis  inconi- 
poffibilts ,  fcu  oppofita: ,  fcu  difparatx ,  diftin- 
guuntjVt  patetdcrclatione,qua  diftinguiturSpi- 
ritus  fani^us  a  Filio. 

Et  fi  arguatur,qu6d  quaratione  aliae  relatio- 
ncs  oppoficaj  de  fecundo  modo  compatiantur  fe 
in  eodem,cadem  rationc  ali>x  relaciones  oppofi- 
tdc  de  fccundo  modo  compatientur  fc  in  codcm, 
puca  rclationcs  produccntis  Sc  produfti. 

Dicendum  quod  non  cft  fimile  ,  quia  fimpli- 
citcr  eife,  &  non  efie,  repugnat  cidcm  :  fi  autcm 
idcm  elfet  fimplicitcr  prius  fc,quantum  adfuiim 
*i^,idem  fimul  elfct,  &  non  ellet :  hoc  autera  Cc- 
qiicrctur  fi  idem  eftet  produccns  fe  ,  fcd  mouens 
non  eft  priusmoto  fecuiidum«/^ffimplicitcr,fed 
fecundum  ejfe\a.\e:ic  qu6d  idcm  fit  prius  (e  ipfo 
fccimium  tjuid,  non  eft  inconuenicns,  ncc  ctiam 
quodaliquid  fimplicitcr  in  aftu  producat  fc  in 
rali  a<5lu  fecundum  tjuid,  vt  patet  dc  graui  refpe- 
£ti\  fnoueri  dcorfum:e(Tet  autem  inconucnicns, fi 
graue  facerct  fe  grauc,&  nonfi  faciat  fe  deorfum 
moucndo.  Vndc  non  potcft  concludi  ex  oppofi- 
tionc  relationum  in  fccundo  raodo  ,  quod  idcm 
non  poflit  rcfcrri  ad  fe  oppofitis  relationibus, 
fed  ex  prioritate  ,  &  pofterioritate  fimplicitcr, 
non  autem  ex  pdioritate  6c  pofterioritatp  fecun^ 
dum  ^utJ, 

S  C  H  O  L  I  V  M. 

Relato  modo  dicendi  /aannis  de  Ripa  afferen- 
ftsferfonat  conflititi  per  al^foltua ,  tjttem  bcHe  ex- 
plicat :  declarat  ponendo  perfonoiconfiituiper  rt- 
iationes,  eoi  nonpoffe  inteiligi  circnmfcriptii  rela- 
ttonibiu;<^uia  contradi^iioafJalitjttidiatelligi,  non 
manente  euu  ratione  formali  :  Deinde  declarat 
ejiiomoda  inteUigi  poffmt,  faBa  abjiraElieine  i  rela- 
tifnibtu. 

REfpondeo  igirurad  quxftioncm,  quod  aKud 
eft  ctrcnmfcriberey  &  aliud  abjirahere,vt  pa- 
^ec  pcr  Philpfbphum  ,  ^  quo  habemus  hxc  nor 


mina  :  nam  de  circumfcriptione  patct  per  Phi- 
lofbphum  in  Prxdicamentiscap.}.vbidocct  co- 
gnofccre  correlatiuum  alicuius  reiatiui ,  vtpotc, 
quod  donunus  fii  cotrcUtiuum  fccui ,  per  hpc, 
circumfcripto  a  domino  omni  alio  ,  vt  qu6d  fic 
diucs,  vei  nobilis ,  mancntc  hoc  folo  ,  quod  cft 
dominus  ,  adhuc  feruusadipfum  dicicur.  Vndc 
circumfcriptio  eft  pofitio  in  intcUcdlu  vnius  efle 
fine  alio ,  vt  vidcatur  quid  fequitur ,  &  fic  ponit 
Boiftius  de  hebdomadibns  de  Dco  ,  qu6d  fit  cns, 
circumfcribendo  qu6d  fit  bonus.  ylbflrafiio  vc- 
to  cft  confidcratio  vnius  fine  aUo  ,  non  diccns 
vnum  efle  fine  alio  ,  fed  vnum  confiderari  non 
confiderando  aliud:&fic  loquitur  Philofophus  1, 
Phpjic.text.i^  ciam  dicit,c^abd abfirahenttum  nort 
eji  mendacium. 

Ad  propofitum  dico,qu6d  fi  exponatur  qua»- 
ftio  primo  modo,  fic,fi  relacioncsponantuc  non 
ellc  apud  intcllcdum  ,  &  quxratur  an  perfbnz 
pofEnt  intelligi  diftin£ta;.dicoqu6d  non  cft  hoc 
intclligibilc,  ficut  necaliquid  includcnscontra- 
di^ionem  ,  quia  quod  aliqua  diftindla  intclli- 
gancqr  diftingui  ,  &  ramcn  non  formalitcr  per 
aliquadiftingucntia  ,  eft  intclligcre  contradi^o- 
ria  ,  quia  contradidio  cft  intelligere  aliqua  efle 
diftindta  fine  diftindiuis  ,  pcrfons  vcro  diftin- 
guuntur  pcr  relationes,  vt  didum  cft  priiis. 

Exponendo  quaeftioncm,fecundo  modo  fic,an 
abftrahendorclationes  poflunt  inrelligi  pcrfbnz 
diftingui  ?  Dico  qu6d  uc  ,quia  ficut  a  paterni- 
tate,  &  filiatione  polfunt  abftrahi  relacioncs,  & 
a  rclationibus  modus  iBcomiiiunicabiliter  fub- 
fiftendi  in  natura  intcUeftuali ,  ita  2  Patre  &Fi- 
lio  poccft  abftrahi  res  relata ,  &  ik  rclatis  poteft 
abftrahi  fubfiftcns  incommunicabiliter  in  natu- 
ra  intcllcdluali  ,  quod  importatur  notaincperfo- 
«<«,  qua:  abftrahit  a  modo  exiftendi  ad  fc  ,  vel  ad 
altcrum  ,  ficut  di(Skum  eft  prius.  Sic  igitur  mtel- 
ligendo  ,  vcrum  eft  qu6d  abftradis  pcr  intclle- 
dum  relationibus ,  puffunt  intclligi  inquantiim 
funt  perfonx  diftingui :  quia  licct  in  rc  nonfint 
perfbnac  diftin£lx,nifi  per  rclaciones,tamcn  pcr- 
fona  ita  inrelltda  non  includit  formaliter  rela- 
tionem  :  idc6  potcft  intelligi  diftinclio  aliquo- 
rum  in  effe  petfonali ,  licct  abftrahantur  rclatio- 
nes,  &  non  confidcrentur. 

Ad  primum  ptincipalc  eft  dicendum,qu6dTe- 
latio  realis  requirit  extrema  diftinda  ,  vcl  ea  di- 
ftinguit  realiter ,  ficut  eft  in  propofito.  Ad  a- 
liud  concra  hanc  rcfponfionem  ,  patet  alibi  in 
refponfione  ad  argumcntum  de  prima  vJti.*" 

Ad  fecundtim  quando  arguitur  ,  qucd  rela- 
tiones  oppofica:  non  pofTunt  fundati  in  codcm 
fundapiento  i  Diccndum  fecundum  prasdida, 
qu6d  cum  in  eodcm  fundamcnto  limitatopof^ 
fint  fundari  oppofitx  rclationes ,  muho  magis 
in  fundamcnto  illimitato  j  ncc  fcquitur  oppofi- 
ta  pndicari  formalitcr  de  eodem ,  fcd  oppofita 
incomplexa  incffc  eidem  ,  quod  non  efl  incon- 
uenicns ,  vt  Mufica ,  &  noii  Mufica  infunt  eidem 
animx  :  fic  paternitas,&  non  patcrnicas,vt  filia- 
tio,  infutx  efTcntix  diuina:,  non  tamcn  denomi- 
natiue,  &  formali  prxdicatione. 

Itcm  ,  fi  dicerctur  qu6d  iftx  relationcs  non 
immediatc  fundantur  fupcr  candem  cflentiam, 
fed  mediantibus  aliis  ,  vt  gcnerationc  aftiua ,  Sc 

f»afHua,vt  dicunt  quidam,  cfTet  argumentum  fo- 
utum,fed  de  hoc  poftca. 

Itcm  ,  quamuis  fit  inconuenicns  formas  con- 
trarias  informsre  idem>  tamcn  pon  cft  inconup- 

niens 


Arlftof.. 


Boc(ius< 


Atinot. 

8. 

Refolutie 
tjutflionis. 


Tonere  di- 
JlinH»  qut, 
nen  funt  im- 
plicat. 


ReUtionilut 
abflntlHt 
fojjunt  fer- 
fouA  intelliii 
difiinS». 


9' 

Adfrimum 
frincifale. 

Ad  imfu- 
fftMionim. 
*  \a  Oxofi. 
D.4I- 

Ad  fecun- 
dum. 


Offojtta  iitm 
eernplexM 
fejfunt  iaefi 
tidttn. 


Alisatitrum 
JolMtie. 


Tertimfeitt- 


Quxi\io  IV. 


145 


niens  eandcm  formam  informare  duo  fubiedla 
habcntia  eontiarias  fotmas  ,  vi  patct  dc  anima 
intcllcftiiia  informantc  pUircs  partes  organicas, 
quajiVt  exillimojhabcnt  fomias  diucrfas.Quam- 
uis  igiturTceurtdum  illos  ,  qui  poftunt  rclatio- 
ncm  inforniare  cflentiam,  Sc  cfle  a(Stum  eius,  vi- 
deatur  difticile  quomodo  relationes  poflint  fun- 
dari  in  cadem  natura ,  vt  informantcs  ,  &  quafi 
aduantes  ;  non  tamcn  vidctur  difficile  poncndo 
fecundum  pracdidla,qu6d  cilentia  noninforma- 
tur,ncc  cft  in  potcncia  ad  relationcm,  fcd  magis 
ipfacomparctur  ad  rclationera  vt  forma  &  actus 
dans  reiationibus  fubflllentiam ,  quam  e  con- 
ucrfb. 
jld  tertium,  Ad  Boctium ,  cum  dicitur  quod  Patris  ad  Fi- 
linm  eft  relatio  eiufdcm  ad  fc  :  diccndum  quod 
ibiaccipitur  id'm  ncutialitcr  ,  Sc  fic  vcrum  efl: 
quod  Parer  &  Filius  fuiit  idem,  non  tamcn  func 
vnus  idem.  Et  idco  non  cft  rclatid  eiufdcm  ad 
fe  vt  fupponit  idem  pro  fuppofito  mafcuh"no ,  & 
Cic  poftunc  (aluari  dida  BoctiJ  ad  Hteram ,  nec 
oportet  diftrahcrc  eam. 

Sic  etiam  verum  eft,  Deiu  Pater,  Deut  Filiu», 
&  Detu  SpirittK  fanSus  funt  idem  :  fic  enim 
ncutraliter  non  cft  niii  rephcatio  ciufdcm  ,  fic 
dicendo  Sol ,  Sol ,  Sol :  fcd  diccrc,  Patrem,  & 
Fihum ,  &  Spiritum  fanftum  cllc  idem  ncutra- 
hter  eft  repHcatio  eiufdem. 

Ad  fhud  dico,  quod  nonfequitur  ,  tres  effe 
infinicos  :  lum  ,  quia  rclatio  non  cft  formalitcr 
infinita  ,  vt  przdidum  cft  :  tum  ,  quia  relatio 
non  conftituit  pcrfonam ,  quantum  ad  per  fc  ef- 
fe  ,  nec  quantum  ad  vnitatem  fuam  ,  quac  funt 
perfedionis ,  fcd  conftituit  in  hoc,  quod  cft  in- 
communicaviltttr  ejfe ,  quod  non  dicit  perfexSio- 
ncm,  vt  patet  prius. 

£c  quando  dicicur  :  Generationem  ein4  (juis 
enarrabtt  ?  Dicendum  ,  quod  gencratio  Fili j  cft 
inenarrabilis  ,  &quantum  ad  principium  pro- 
ducendi ,  Sc  quantum  ad  cerminum  produ(^um, 
&  quantum  ad  genctationem  :  quia  cadem  eft 
cum  cflencia  ,  qux  cft  formaliterinfinita,  ic  fic 
relaiio  eft  infinica  per  identitacem ,  &  generatio 
Filij,liccc  non  formaliter. 


Ai  qu4r- 
tum. 


Ai  ^uin- 
timt. 


Ai  iftHam. 


)ns-:r^ 


Q^^STIO 


Sic  mdHtn. 


Vtritm  perfoaa  prodacens  cejtBituatur  for- 

malftef  in  eflc  perfoftaliper  reU' 

tionem  ad  perfonAm 

frodu^iam  ? 

D  Bonau.^iffj.D.Thom.T.^.f.^.Arr.i.t^^.Henric. 
qiMill  f-q.\&  j.Richardus  hit  q.i.  Kmto\a,%  ihid.n.\7 , 
Capreol.r'(r<{.4r(,i.DoAor  inOxin.i  .d  xt.q.J.^qn^J- 
lib  4.*rM.  Suacez  i.p.trMS.i.l.7.c.6.  ^  7. 

VoD  non  vidccur ,  primo  ex  racione 
primicatis  fimplicitct  ;  quoniam  pri- 
mum  in  omni  ordine  eft  ablbiucum, 
quod  patcc  inocdine  cfTenciarum :  ergo  primum 
fiue  primain  ordinc  pcrfonarum  cft  pcrfbna  ab- 
foiuciffima ;  crgo ,  &c. 

Secundo  fic,  ex  prioricacead  fccnndam  perfo- 
nam.  llla  perfona  non  eft  producfla,  qua:,  pofi- 
ta  petfona  innafcibili ,  &  circumfcripra  prodi»- 


(Sione ,  habec  ejjfe  perfonale  ;  fcd  fi  pcrfbna  pri- 
ma  conftiruacur  in  ejft  per  relationem  ad  fecun- 
dam  perfbnam,  fecunda  habec  ejfe  perfbnale,  po- 
fita  priraa  pcrfbna ,  &:  circumfcripta  produftio- 
ne:igitur  fecunda  perfona  non  edct  ptoduda  •, 
igitur,  a  primo  ad  vltimum,fiperfonaconftitua- 
tur  in  ejfe  per  relationem  ad  fccundam  perfbnam 
produ(^am,  fecundi  perfona  non  erit  produdJa. 
Probatio  minoris.Pofita  tclatione  circumfcripra 
pro  quocumque  alio  ,  ponitur  fuus  terminus, 
qaia  rclatiuum  non  potcft  e(Tc ,  necconcipi  finc 
fuo  correlatiuo  ;  igicur  pofito  relatiuo ,  &  cir- 
cumfciipto  quocumque  alio  ponetur  fuum  cor- 
rclatiuum  :  igitur  fi  prima  pcrfona  conftituitur 
in  ejfe  per  rclationem  ad  fccnndam,  fccunda  per- 
fona  habebit  ejfi,  pofita  prima,  &  circumfcripto 
omni  aiflu  fecundo. 

Tertib  fic  ,  ex  compaf.itionc  primx  perfbnae 
ad  produdioncm.  Quoniam  priiis  eft  luppofi- 
rum,  quam  agat,  fiue  producat :  quia  nihil  agit 
nifiinquantumeftin  adu  :  igitur  perfona  ofigi- 
nans  priijs  eft ,  quam  producat :  fcd  fi  perfona 
originans  prius  eft  quam  producat  ,  crgo  non 
conftituitur  per  rclationem  :  quia  fi  pctfonaori- 
ginans  conftitueretur  per  rclationem  ad  fccun- 
dam ,  funt  fimul  natura  ;  igitur  fecunda  perfo- 
na  priijs  cft  quam  prima  pcrfona  agac  fiuc  pro- 
ducac :  igitur  prima  perlbna  non  conftituicur  in 
ejfe  per  relationcm  adfccundam  produditam. 

Quartb  fic  :  comparando  fuppofirum  ad  for- 
mam  fuam.  Forma  prior  cft  fuppofito  ,  vt  pa- 
tct  7.  Metaphyfict  Tex.com.^i.  igiturpaternitas 
eftprior  Parre  ;  igitur  filiatio  eric  prior  Patrc,& 
fic  Filius  erit  prior  Pacre ;  igicur  Pacer  non  con- 
fticuicurpetrelacionem  adFiliiun  produftum  ; 
igitur  fi  paternitas  fit  formaPatris  ,  qua  Pater 
conftituitur ,  non  erit  forma  eius. 

Contt a,  Augullinus  dc  fide  ad  Pecrum  cap.  1 1. 
'Proprium  eft  Patrisgenuijfe  FiUutm,  igitur  Pater 
conftituitur  ex  proprio  conftitutiuo  fuo  pcr  rc- 
lationem  ad  Filium  produdlum. 

Item,  Hilarius  22.  de  Trin.  c.  5.  & ponitur  in 
litcra. 

SCHOLIVM     I. 

Statuit  primo  fententiam  ,  perfonam  fcilicee 
confiitui  per  relationem,  nonper  ahfolutum:Dein- 
de  reijcit  rationem  altorum,  qua  fuadetur :  nempe 
tjuhd  ratio  conjlitutiua  non  ejfet  perfe  hzc  ,  quia 
plura  abfoluta  eiufdem  rationu  non  pojftnt  tfe  tn 
eodem.  Contra  tamen  ,  tjuia  falfum ajfumitur  : 
tum  ,  tjuia  proprietates  non  inhsrent  ficut  acci- 
dentia.  .Adducit  etiam  pulchram  rattonevi ,  quia 
fequeretur  primam  perfonam  ejfe  magis  neceffa- 
riam  fecunda  ,  quta  fme  ea  ha:c  effe  ,  non  ejfet 
fine  contradiSlione ,  bene  tamen  e  contra. 

REfpondeo,  quatftioconcediturcommuniter, 
&  dcducitur  ex  praccedentibus,nam  perfbna 
conftituiturperaliquid  incommunicabile  ciim 
fic  incommunicabilis  :  igitur  non  per  eircn- 
tiam  ,  quac  communicatur  ;  nec  per  aliquid 
abfblutum  ,  quod  eft  ad  fe  ,  quia  omne  quod 
eft  ad  fe ,  commune  eft  omnibus  pcrfbnis  fe- 
candmu  didum  Auguftini ,  4.  de  Trinit.  cap.%, 
ergo  confticuitur  pcr  relacioncm  ;  non  pcr  rc- 
larionem  negatiuam  ,  cum  fit  pcrfbna  pofiti- 
ua  ,  vt  patebit  infcriiis  :  nec  etiam  relationera 
ad  cxtra,  quia  illacft  tantum  rationis  j  crgo  per 

relatio 


2. 
Ttnium. 


§luartum. 
Ariftor. 


Argumitum 

ntgatiimm. 

Auguft. 

Hilar, 


Rtfoluti* 
cemmunu 
mffirmtniua 
frtbtUHr. 

Omnt  ahft- 
lutum  tH 
tommunti» 
diuinit. 
Avguft> 


144       Libril.    Diftinaio  X  X  V I. 


Atiftot. 


trimo. 


Sccundo. 


diim. 


ic-lationcm  nd  iiura,&:fiij  pcr  lelationcui  adpcr- 

loiiam  pioJadtam. 

> ,  Ad  hoc  aiitem  apponitnt  alia  ralio  talis.  Qua 

Alieruntpro-  r.uione  prima  pcilona  non  conlliciiinir  pcr  rcla- 

baiio.  tionem,  fed  pcr  abfolutum.  eadcm  rationc &  (c- 

cuuda  pcrfona  coiifbitutinr  pcr  ;.b!(>luriirn  ;  aut 

jgiujr  illa  abfolata  conQitutiua  funt  eiuldem  ra- 

tionis  ,  aut  alterius ;  fi  akcrius ,  tunc  fcqucreiur 

priiuo  quod  pcrfonx  ejrent  altcrius  rationis,  lc- 

quiiurcciamaliudinconucnieiis,quia  tuncopor- 

teret  qua;rcre  pcr  quid  illiid  abfolutura  (it  hoc, 

crjm  lubcat  aliam  quiditatcm?  igitur  non  funt 

prima  conftitutiua  ,  ncc  poirunt  eHc  ciufdcm 

jationis,qiu'a  pluraciufdem  rationis  non  conipa- 

tiuntur  fc  jn  eodcm  ,  vt  ^aiet  ex  ^.  Maaph. 

cap.  6. 

Scd  harc  ratio  non  concludit  ,  primo  ,  quia 
pollet  dici  quod  non  fcquitur ,  fi  prima  pcribna 
conlUtuitur  per  abfolutum  ,  quod  fccundacon- 
llituitur :  quia  primum  in  quolibet  ordinc  di- 
cerctur  ctle  abTolutum  •,  fed  fccunda  pcrfona 
cum  producatur  a  prima  naturali  cxigenria  cxi- 
gic  pnmam  ,  &  refcrtur  realiterad  ipfam,  &  fic 
ponereturconfiitui  pcr  rclationem  ,  licct  non 
pcrfbna  prima. 

Vlterius  po(recdici,qu6d  illa  abfoluta,quibus 
conftituuntur  perfbna:  ,  funt  vnius  rationis  :  & 
cumdicitur  quod  talia  non  plurihcanrur  in  co- 
yfn  ibfdnta  dcm  ,  (1  (liH  abfoluta ,  poifet  dici  quod  fi  il- 
fofiintfluri-  lud  dirtum  fit  verum  ,  qu6d  hahct  intelligi  de 
jH*r:  (» co-  pliiijbus  abfolutis  infiirmantibus  eiufdcm  ratio- 
nis ,  ill.E  autem  proprictatcs  abfolutae  non  in- 
formarent  cllentiam ,  ficut  ncc  modo  relatio- 
nes  informant  cam  ,  fcd  ficut  fuppofita  funt  in 
nacura  ,  ita  proprietas  eft  in  natura,  vt  fupcriiis 
diilum  cll ,  quod  non  cll  e(Te  per  informatio- 
ncm.  .Sccundiim  hoc  igitur  nihil  aliud  cft  pro- 
pricrare<:  plures  vnius  rationis  elTe  in  clTentia, 
quam  piura  fuppofita  in  cadcm  natura,  quse 
fiinc  vnius  rationis ;  crgo  fi  proprietates  vnius 
r.itionis  non  po(runc  edc  in  cadem  elTcntia  ; 
igitur  ncc  fuppofita  vnius  ralionis  pofiiint  cf- 
fc  in  cndcm  elTLntia ,  quod  cft  contra  fidem. 

Vltcricis  ctiam  tcrtiodcficit,  quia  detur,qu6d 
fint  alcerius  ratipnis  ,  non  oportet  quaererc  per 
quid  fant  hacc  ?  quia  non  habcnc  aliam  rationein 
quiditatinam ,  ficuc  mod6  fuppofita  creata  ciuf- 
dcm  naturae  indiuiduantur  pcr  difFercntias  in- 
diuiduales  ,  quarum  quaclibct  cft  ahcrius  ra- 
nonis  ab  aha  ,  cum  funt  diflTcrcntiiC  vltim.T: ,  & 
pcr  confcqucns  primo  diucrfi.  Nec  tamcn  funt 
Jiabcntia  diucrfas  rationes  quiditatiuas ;  imo 
quarlibct  dc  fe  cft  hsc  ,  &  vna  vltima  vnitatc ; 
muKo  magis  diccrctur  fic  eftcin  propofito. 

Idc6  pono  aliam  rationem  ,  quam  fupra  po- 
fui ,  fed  cam  dcclaro  concludere  fic  :  illud  eft 
magis  ncccirarium,  quod,quanrum  eft  ex  fc,  po- 
tcft  cfTc  fiiie  alio  ,  quam  quod  non  potcft  effe  ii- 
ne  ah'o  ,  quantum  cft  dc  (e  :  fed  C\  prima  pcr- 
(ona  fit  abioluta  ,  quant  um  cft  ex  fc ,  poteft  cfTe 
Siprtmttper-  ^^^^  fccunda  pclfona  ;  fcd  fccunda  quantum  eft 
tueretur  fi.b-  ^"^  '^  "°"  poiclt  cdc  linc  prima  pcrlona;  igirur 
foluto ,  pofet  pcrfona  prima  eflet  inngis  nrcelfaria  ,  quam 
efetjuantum  fecuiida  ,  qiiod  impoffibilccft  dc  illis,qux  fub- 
ejl  dtfe  fine  (jj^unt  [^  cadem  natura ,  4  qua  habcnt  nccelTita- 
fecundu ; non   .        -  ,  ^,,       ,.  ^ 

icontr*.        tem  lubfilTcndi. 

Miuorprobatur,  vnum  abfoiutum  prius  alio 
non  includit  ccntraditftioncia  cfle  finc  illo,  quia 
ex  quo  prius  aiio,  &c  abloliitufn  ,  pcr  nihil  in- 
trinfecum  in  ipfo  jcpugnac  liLi  cllc  finc  illo 


6- 

Tertio. 


7- 

Vrchnt  fe- 
iuadi  refo- 
lutionem 
qutflioais. 


alio  ;  pofico  cnim  quod  nihil  alnid  fit ,  nihil 
jntrinlccum  fibi  dcpcrit ;  fi  igitur  prima  pet- 
fona  fit  abfoluta  ,  cum  fit  ptior  fecunda  pet- 
fona  ,  quantiim  cft  ex  fc ,  pollet  cflc  finc  fccun- 
da  pcrfona  ;  fcd  fecunda  pcrfonanon  poteft  cf- 
fe  quantum  eft  cx  fc  fine  prima  ,  quia  contradi- 
6lio  cft  quod  aliquid  habcat  ejfe  acceptum  ab 
alio  ,  8c  quod  habeat  ejfe  fine  eo  ,  a  quo  accc- 
pit  ejfe :  non  crgo  elTet  ranta  neceflltas  in  fe- 
cunda  perfona  ,  quanta  in  prima.  Vnde  nullus 
Philofophus  poncrct  tantam  ncceffitatcm  in  (e- 
cunda  intelligcntia  produda  a  prima ,  quanram 
poncret  in  prima.quamuis,  poncret  primam  ne- 
cetlario  produccrc  (ccundam. 

Scd  difficultas  cft  in  hac  quasftionc  compa- 
rando  primam  pcrfonam  ad  fccundam;  item 
comparando  primam  pcrfonamadaduni  fccun- 
dum ,  fcilicct  ad  producftioncm  ;  fimiliter  com- 
parando  perlbnam  ad  fuppofitum,  qu«  diffi- 
cultates  tadac  funt  in  argumcntis, 

Et  proptcr  cas  vitandas  dicitur  vno  modo, 
quod  patetnitas  potcftconfidcrari  vtpropriccas, 
vel  vt  relatio  :  piimo  modo  conftituit ,  &  fic 
prarccdit  generationem  ;  fccundo  modo  non, 
fcdfcquitur  gencrationcm,  fuper  quam  fun- 
datur. 

Alius  Dodtor  dicit  qu6d  rclatio  illa ,  qua 
cft  conftitutiua  primae  perfona:  ,  multipliciter 
potcft  inrciligi ,  ficut  &  acflio  ,  fupcr  quam  fun- 
datur ;  nam  ilia  adio  comparata  ad  pailionem  , 
vno  modo  poteft  comparari  fub  modo  temporis 
pracfcntis,  vtpra:fentis  ad  praefens,  vcl  vt  prstcr 
xui  ad  prsteritum ,  vel  vt  fututi  ad  futurum,vel 
vt  in  quadam  aptitudinc,  vt  calefacftiuum  adca- 
Icfadibilc  ,  vt  patet  ex  qutnto  MetMphyftcorum, 
cap.  15.  Eftentia  igitur  vt  habct  acStum  quafi 
tranfeuntem  in  prjEtcritum,  vtgeneraffe  fundat 
relationcm  paternitatis.  Vt  autem  intclligatur 
fub  rationc  pra:fcntis ,  fic  cxptitiMtur  relatio  pet 
genermre,  fiuc  per  hocquod  eft  fjfegenerttns.  Vr 
autcm  intclligatur  fub  rationc  futuri  fic ,  dicirnt 
Patergerteraturw.  Vtautcm  iiitclligjtur  fub  ap- 
titudine,  [\c  Aickuv generatiuM ,  f\ae gtgnitiuit/, 
fic  ctiam  pofluiit  intcUigi  in  abftraao,  ytgene- 
ratiuttM  ,  dicttuitoi  ,  fiue  vii  di(liua  ,  &  fip 
de  aliis. 

Dicitur  igitur,qu6d  rclatio  illa  non  conftituit 
primam  perfonam  fub  rationc ,  qua  rcquiiit  Fi- 
liura  adlu,  fed  vt  potcft^  habcrc  Filium  prius  an- 
tc  gcncrationem ,  &  hoc  eft  vt  cxptimitur  no- 
mine  generatiuitatu  ,  vt  habet  generabile  tan- 
quam  corrclatiyum ;  quia  gcnerabilis  eft  Filius 
antc  atSlum  gcncrationis.  Hocautcm  modo  con- 
ftituitur ,  quia  illa  rclatio  debci  conftituerc  pri- 
mam  perfbnam  fub  cius  rationc  propriarhaec  au- 
tem  eft  latio  generatiuitattSi  quia  fcquitur  ad  has 
rationes,  fi  enim  gcncrat  eft  gcncratiuus ,  fic  de 
futiiro ;  igitur  debct  conftitucrc  primam  per- 
(bnam. 

SCHOLIVM    I. 

Sententiam  D.  7%oma  ajferentis.  rilationem 

conftiiutre  ,  non  vt  relatit  eft  ,  fed  vt  proprietM, 
&  Henrici  dtcentis  conftituere  non  vt  a£iu  refpicit 
correlatiuum ,  fed  vt  eft ,  v.^.  gcncratiuitas, 
rcfutat  Dotlor.  Primo,  qnia  relatio  conftttuit 
vt  in  re aiiualijjima  eft  ,  ergovt.tftu  rffpicit  tor- 
relatiuum  ,  ^uia  non  aliier  eft  in  re  Secundo, 
Pater  actjiuireret  generaaone  effe  ailu  Patrem, 

JU 


SltttMt  diffi- 
eulitttu. 


Ofini*  S.Th. 


Opinio  Utn- 
rici. 

MttliiplfX 
relmitnU  c^ 
ftdtratiot 


Qu^ftio  IV. 


145 


10. 

/  npwnAitur 
fnmijftfen- 
ttiniifnmi. 


ir. 

Srcundb  im- 
fngnitntitr. 


II. 

Impugnati» 
fnmt  ofirtio- 
uu. 

♦  fupta  dift. 


^ 


fen  rtUtionem  Aliualem  ai  FiiiHm  contr*  HiU- 
rinm.  Tertio,contra  D.TTjomam ,  tjnia proprietM 
fingularii  efi  adfe^vel  ad  alind,  ergo  confittHit,vt 
abfoluta,vel  respecltua,  Et  contra  Henricum,^uia 
nuUa  relatio  potentialis  efi  in  diuinti,  Jtem  pri- 
rna  perfona  ejfct  imperfe^iorfecunda,  tjuia  htc  per 
aStualem ,  iila  per  potentialem  relationem  confii- 
tueretur,  Vide  Dolj.  i.difi.iS,  ^.j.  vhi  anum.z. 
refutat'D.Thomam,&  ».3.  D.Bonauenturam  af- 
ferentem,relationem,qut  origo  efi,confiituere,  &  a 
num.^,  Henricum  ,  &  tres  opiniones  fimul  efiica- 
ciffime, 

COntra  vtramquc  opinionem  fimul,  Relatio 
nonconftituit  perlbnamina(5lu,nififubra- 
tione  ,  fiib  qua  eft  in  acflu  in  elTenda  diuina,  Sc 
fub  rationc,  qua  eft  hxc  rclatio,  quia  impoffibi- 
lc  eft  cooftitutiuum  cflc,  &  non  eflc  in  adlu,  fi- 
militcrimpofTibile  eft  conftitututh  cllc  hoc  ,  & 
incommunicabilc :  fed  ha;c  relatio,qua:  eft  ad  (e- 
cundam  perfonam  tantum,  eft  in  aftu  fecundum 
vnam  rationcm  ;  igitur  fic  conftituit  pcribnam 
primam :  fird  vt  conftituitperfoaam  primam  ha- 
bet  vnam  rclationem  fibi  corrt(pondcntem:igi- 
tut  illa  rclatio  eodcm  modo,  vt  in  iStvi,S>(  fccun- 
dum  vnam  rationem  eonftituet,  &  redit  difficul- 
tas  prior. 

Minor  probatur ,  quiaquidquid  habet  prima 
peifona,  eft  z6t\i  in  ea,&  hoc  fingulariter ;  nam 
communis  conceptus  nofter  noii  habet  ibi  ah- 
quam.rlealitatcm  aham  a  rcalitate  conccptus  di- 
ftindi ,  tunc  enim  eflct  ibi  realitas  potentiahs, 
&  in  potentia ,  vt  detcrminctur :  quod  eft  fal- 
fum:igitur  nulla  cft  ibi  realitas  indiffercnsjigitur 
&  fi  concipiam  paternitatcm  vt  relatioeft,vel  vt 
proprictas ,  vel  alio  modo  fecundtim  aliam  opi- 
nioncm  ,  omnes  ifti  conceptus  non  habent  nifi 
tantum  vnam  realitatcm,  &  ai^ualitatcrp :  igitur 
totum ,  quicquid  fit  ibi ,  eft  cx  natura  rei ;  igitur 
taintum  fub  illo  modoconftituit  vt  cft  ibi  reali- 
ter  ;  &  codcm  modo  rclatio  oppofita  fub  vna 
ratiene,  vt  cft  adlu,  conftituit.  Et  tunc  arguitur 
ficut  prius.  Rclatiua  funt  fimul  natura ;  igitnr 
quae  eft  prioritas  perfona;  primx  refpedu  produ- 
dtionii ,  eft  ctiarn  prioritas  fccundse;  perfonx  rc- 
ipcftu  ciufilem  prodjudiJonis. 

Item,  contra  vtramquc  opinionem,  Pater  ni- 
hil  accipit  per  gcnerationem:(cd  Pater  habcr  rc- 
lationem  paternitatis,vtproprietas,  &  vtrclatio 
eft  ;  igitur  ncutro  modo  habct  cam  per  genera- 
tionem.  Similitcr  Parer  habet  proprietatcm, 
vt  foriat.in  aptitudinem,  &  in  aftualitatcm ;  cr- 
go  neutro  niodo  habet  eam  pcr  gcnerationcm  : 
fcd  fi  poft  gcnerationem  habcret  eam  fecundum 
aliquem  modum  ,  fccundum  qucm  non  habet, 
antc,  Patcr  fccundum  aliquam  aftualitatem  ha- 
beretcam  per  gcnerationem  ,  &  fic  Patcr  face- 
ret  fe  Paircm  :  ficut  Socratcs  fadt  fe  fimilera 
producendo  a!bum,cui  affimilatur. 

Contra  opinioncm  piimam  iu  fpeciali  argui- 
tur  fic:Entitas  hscqua:  conftituit,  non  poteft  in 
fc  concipi.nifi  vcl  vtcft  ad  fc,  tcI  vt  ad  aliud.li- 
cct  poflet  concipi  conceptu  communi ;  qui  nec 
eft  ad  fcncc  ad  alterum,  vt  prius  didlum  cft  *  dc 
conccptu  perfbnit :  f\  igitur  hacc  entiras ,  vtin  fe 
conftituit,  &  fic  fit  ad  fe,  igitur  conftituit  perfo- 
nam  abfolutam.  Si  vt  in  ie  concipitur  fit  ad 
aliud  ,  icitur  fic  habet  corrclatiuum  ,  &  tunc 
redit  dimcultas  prior. 

ScotiOper.Tom.XI. 


Contrafecundamopinioncminfpeciali:Rc-  p„-_^' 
latio  fub  ratione  potentiali ,  vt  diftinguitur  ab  gnMioftcun- 
adluali.non  efttn  diuinis,  quiatunc  ibi  eflet  po-  d*  ofinianu. 
tcntia  diftinc^a  ab  adu;ergo  vt  fic  non  conftituit. 

Item ,  fi  fic,  ergo  Filius  conftitueretur  meffe  \z, 
perfonali  perfediori  modo,quam  Pater,quia  Fi-  ietunda. 
lius  non  conftituitur  pcr  generabilitatem  ,  quia 
lunc  antc  generationcm  cfTet  adu  conftitutus  -, 
igitur  conftituitur  filiatione  ,  qux  cft  adlaalitas 
vltima  :  fi  ergo  Pater  conftituitur  per  gencrati- 
uitatcm  ,  quae  non  importat  proprictatem  con- 
ftitutiuam  fub  vltima  aftualitatate,igitur  fub  ra- 
tionc  pcrfediori  conftituitur  Filius,quim  Pater. 
Vnde  nihil  aliud  quxrit  illa  opinio ,  nifi  diffi- 
cultatcm  per  difficultatem. 

Item ,  quod  adducitur  ad  confirmationcm  il-  Tertia. 
lius  opinionis  fecundae ,  non  concludit :  nam  ex 
hoc  qu6d  cfle  gentratiuut  fequitur  ad  alias  ra- 
tiones,  non  fequitur  quod  fit  prius  ,  nifi  fecun-  priMsetnft- 
dura  confequentiara  ,   &  non  fecundura  na-  qiumt»  ntn 
turam ,  &  caufalitatem  ,  primum  autem  fecun-  (onfittHit. 
diim  confiKjucntiam  non  conftituit ,  quia  illud 
eftcommunius,  quod  nonconftituit  cflc  incom- 
municabile ,  prius  autem  generationc  non  efl 
ibi :  fi  autem  accipiatur  ^r««  fecundum  aduali- 
tatem  ,  fic  illud  quod  conftituit ,  eft  proprietas 
fecundum  vltimam  eiusrationem,quxefta6lua- 
liffima,  &  non  fecundum  rationem  eius  poten- 
lialcm,  &  habctur  propofitum. 

SCHOLIVM     II. 

"Hffoltiit  perfonas  confiitui  per  relationes  vt 
aBu  referunt ;  quia  non  aliterfunt  in  re  ,  nequt 
confiituunt  fecundUm  confiderationes  nofirai  ,  fed 
vere  &  realiter  .  quia  vero  prtcipua  dtjflcultM 
efl ,  quomado  faluari  poffit  priorttoi  in  perfona 
producente ,  relatione  aiiuali  ?  Reffondet  in  ea  effe 
prioritatem  originis  cumfimultate  naturtad  pro- 
duClam  ;  ficut  fiat  etiam  cum  eadem  fimultate 
pritritas  perfenionis ,  quiafic  tqualitas  efi  prior 
tntqualttate,  &  ftmulcumeim  natura. 


REfpondco  igkur  quantijm  ad  modum ,  qup 
conftituifur  perfona  prima:&  dico  quod 
nonrcpugnat  quod  Patcr  fit  prior  Filio  origine, 
&  tamcn  fimul  natura  cum  eo  ,  ita  qii6d  non 
pofTunt  cfle  fine  fcipfis  inuicein ,  quod  probatut 
fic :  Aliquid  cfle  prius  aIio,&  fimul  cum  co,non 
funt  oppofita,  nifi  intclligatur  dc  ptioritate,  & 
fimultate  ciufdcm  rationis,vt  patet  de  priotitatc 
iiaturx,  &  fimultatc  durationis^fcd  fimultas  cor- 
relatiuorum,  &  piioritas  origfnis,non  funt  ciuf- 
dcm  rationis  ;  igitur  ftant  fimul  quod  Patcr  fit 
prjor  Filio  originc  ,  &  tamen  fimul  cum  co  fc- 
cundum  naturam  correlationis  ,  fcilicet  fccun- 
diim  non  poflc  eilc  finc  fe  inuicem.  Minor  pro- 
batur,  quia  fimultas  correlatiuorum  eft  fimulias 
naturxnon  in  pcrfc6tione,  fcd  fimultas  aliquo- 
rum  ,  qoa  impoffibile  cft  aliqua  cflc  fine  fe  inui- 
cem ,  &  hoc  idcb  cft  ,  quia  relatio  non  eft  ,  nec 
concipi  poteft  fine  fuo  terimno.  Eodcm  modo 
impoffibile  eft  relationem  efTc  fine  fuo  tcrmino, 
&  idco  correlatiua  non  pofliint  cffe  fine  fe  inui- 
ccm  ,  prioritas  vero  originis  non  eft  pofle  efle 
hr^e  inuiccm,  fed  efle  a  quo  jjius ;  hxcauiem 
non  funt  oppofita  ,  non  cnim  opponitur ,  quod 
aliquz  fint  fimilcs,ita  quod  vnuro  non  poffit  eflt 
flnc  aIio:.&  tamen  qu6d  vnum  fit  ab  alio. 

N  Hoc 


14. 

Verfmnnt 
prim/tm  coM- 
ftirui  retatio- 
neprtbtU. 


Prioritae  iri- 
ginU  ft»t  cHm. 
Jimmliatena,. 
turt. 


146       Libri  I.    Diftindio  X  X  V I. 


tftcltrinur 
trimi. 


Aaiccnoa. 


Ttr:it. 
Auguft. 


Ariftot. 


Riflic*. 


^fptnfio. 


»7- 

^d  primum 
friitcipaU. 


trimum  In 
«rdine  effen- 
ti»li  deb-t  ef- 
fe  abfolutum, 
tton  in  ordine 
ferfgnali. 


Hoc  autcm  ptimo  dcdaratuc  fic:  Socratcs  pa- 
ter  pripr  cft  originc  filio,  non  foliun  inquantum 
SocrateSjfcd  ctiam  iuquanium  patcr,  qiiia  fic  cll 
aquoaliusiVnde&  patsinicas  tft  rclaiio  origi- 
nis,  &  idc6  Socrates  patcr,  inqnantum  pater,  eft 
prior  originc  filio,  &  tamen  Socratcs  patcr  ,  in- 
quant.um  patcr,  &  filius  cius  fimul  funt  natuia, 
illa  fimuitatc  prafdi^la. 

Hocetiam  patet  pcr  Auiccnnam,  6.  Metaph. 
cap,i.  &  ;.  vbi  vultqtiod  cau(a  inquantum  cau- 
{a,  cft  prior  caufato,  quia  inquantiim  fic,  eft  pei- 
feiflior  caufato  ^  igitur  inqnantum  caufa  ,  cft 
prior  caufato,&  tamcn  ciim  fint  cotrclatina,funt 
nraul  fimultatc  non  pofTe  elfc  fine  fibi  inuicem  ; 
crgo  mult6  magis  ftant  fimul ,  quod  aliqua  fint 
fimul  illa  fimultatc  ,  &  tamcn  quod  vnum  fit 
priusalioorigine. 

Hoc  etiam  terti6  declaratur  per  Auguftinum 
jn  libro  dc  quantitatc  anima:,cap.9.  vbi  loquens 
ad  dilcipiilum  fuum  dicit ,  acjualitatem  indcjuali- 
tati  iure  prtpommti*  y  &cc.  Et  non  intendit  iftam 
propofitionem  rationc  fundamenti,  quia  ibidcm 
dicit  quod  circultu  fccundum  fuaTn  ACjualitatem, 
fraponitur  aliti  figuris  j  quod  non  oportet  quan- 
tiim  ad  fundamentum  i  igitur  quantikm  ad  rela- 
lioncm  intelligit ,  quod  a;qualitas  prarponatur 
inapqualitati  j  igitiir  rclatio  habet  propriam  no- 
bilitatem,&  perfcdionem  :  {cd  duae  fpecies  non 
funt  sqBalcs  in  perfet3;ionc,vt  patet  ex  S.Meta- 
phjif.  tex.  lo.  crgo  vna  rclatio  eft  prior  alia  fibi 
oppofita  fccundiim  pcrfccftionem  ,  quac  cftaltc- 
rius  (peciei :  &  taiiien  vna  dicitur  ad  aliam  cor- 
rclatiuc,&  itaeft  fimul  cum  ea,qu6d  non  poteft 
ede  fine  ca:igitur  ftant  fimu!,qu6d  vnum  corre- 
latiuum  cft  prius  alio  i^atura  &  perfcftionc  ,  & 
tamcn  qu6d  fit  fimul,  ita  quod  non  poteft  e(Te  fi- 
nc  co ;  crgo  mult6  magis  ifta  fimultas  ftabit 
cum  prioritate  originis  Patris  ad  Filium  in  di» 
uinis. 

Et  C\  arguatur :  In  quocumque  inftanti  origi- 
nisjin  quo  inrelligitur  vnum  corrcIatiuorum,in- 
tclligitur  &  rcliquum  ,  quia  in  quocumque  in- 
ftanti  originis  intelligitur  vnum  il!onnn,intelli- 
gitur  quod  fit  alterius ;  igiturtunc  intelligitur  il- 
lud  alterum. 

Diccndum  cft  quod  maior  eft  falfij,  vt  proba- 
tum  eft,  &  ad  probationem  diccndum ,  quod  in 
quocumquc  inftanti  intcUigitur  vnum  correla- 
tiuorum,  intelligitur  cire  alterius  in  fecnndo  in- 
ftanti,quia  fic  non  eft  alterius.nec  fimul  cum  eo: 
idco  in  fccundo  inftanti  intclligitur  altcrum 
correlatiuorum. 

Ad  primam  rationem  principalcm  ,  tiuando 
arguitur,  quod  in  omni  ordinc  primum  cft  abfo- 
lufum  :  Dicendum  quod  verqm  eft  in  ordinccf- 
fcntiali ,  ibi  enim  ptimum  in  elfcntia  cft  abfblu- 
tum ,  quia  illud  primum  habet  necefllitatcm  fibi 
intrinfecam  abfiilutam,  cui  non  repugnat  quan- 
tutn  eft  cx  fec(re  fine  pofteriori,  quia  non  habct 
candem  neceflitatem  cum  pQftcriori,(cd  oppofi- 
to  modo  eft  in  ordine  perfonali ,  quia  ibi  cft  ca- 
dem  neceflitas  in  vtraque  pcrfona  firilicet  prima 
&  (ecunda:&  ide6  ncccirari6prima  pcriona  coc- 
xigit  fecundam ,  ficut  c  conuerfo :  fi  autcm  cflct 
abfbluta,  non  nece(Iari6  quantum  eft  cx  (c,  coc- 
xigcrct  fccundam  perfonam  ,  vt  deduiftum  eft, 
ide6  non  oportct  primum  in  ordine  pcrfbna- 
li  ciTc  abfolutum  (icut  primum  in  ordine  ef- 
rentiali. 


Ad  fecundum,  diccndum  qu6d  raaior  non  cft 
vcra  abroliuc ,  nifi  addatur  fic  ;  illapcrfona  non 
cft  piodudta ,  quae  po/ita  pcrfona  innafcibili  cit- 
cumfcripta  pcr  impoflibilc  omni  produdionc 
habet  ejje  perfonal.e.  Scdiitunc  cft  minor  falfa, 
qu6d  pofita  pcrfona  pritrja  circum(cripta  pcr  im- 
poftibilc  produdlionc  aftiua  ,  fccunda  pcrfona 
habcat  effe ,  quia  contradidio  cft  circumfcribcrc 
a  piima  pcrfona  produdionem  adliuam  ,  cum 
liihil  aliud  fic  Patrem  cfle,  quam  clfc  producen- 
tem,  ficut  dicit  Anguftinus.  Vndc  prima  per('o- 
na  includir  produdionem  ,  ficut  foimam  eius 
conftitutiuam :  &  idco  ab  ipfa  non  potcft  cir- 
cumfcribi. 

Ad  tertium,  quando  arguitur  qu6d  prima 
perfona  prius  eft,  antequam  producar.  Rcfpon- 
deo ,  quod  qui  conccdcrc  vellct  qwod  eflct  prior 
Drigine,non  fequcretur  illud  inconuenicns,  quia 
tunccumaccipirur  quod  fccunda  perfona  eftfi- 
mul  cum  prima ,  non  accipitur  fimultas  eiuf- 
dem  rationiscum  primitatc  pra;cedentc,  fed  fi- 
multas  qua  vna  non  poteft  clTe  fine  alia.  Et  fic 
non  fcquitur  quod  fccunda  pcifona  fit  prior 
produdione  generatione,  quia  mcdium  squiuo- 
catur.  Vndciftapropofitio,  in  virtutccuiuste- 
net  illud  argumentum  ,  fcilicet ,  qu6d  quando 
aliquid  cft  prius  alio,  quod  eft  fimul  cum  priore, 
eft  fimul  cum  pofteriorc  ,  vcra  cft  dc  prioritatc 
&  fimultate  eiufdem  rationis ,  alitcr  vcr6  non ; 
non  enim  feqaitur  quod  fi  aliqiiid  eft  prius  alio 
nnura ,  &  tcrtium  eft  fimul  cum  illo  primo  fe- 
cundiam  durationem,qu6d  illud  tertium  fit  prius 
alio.  Ita  in  propofito  non  (cquitur,fi  prima  pcr- 
fona  fit  prior  origine  produftionc  (detur  hoc,) 
&  Filius  fit  fimul  cum  prima  perfona  natura ,  ita 
quod  non  pofllnt  cfie  Cmc  fibi  inuicem,qu6d  fc- 
cunda  perfona  fit  prior  fua  produdlione,  &  ideo 
non  lequitur  quod  fecunda  perfona  fit  prior  fe. 

Alitcr  tamen  dico  qu6d  hxc  eft  falia ,  prima 
perfona  prior  cft  in  effe  perfonali ,  quam  produ- 
cat :  quiaconftituiturin  ejfe  pcrfbnaJi  per  adio- 
nem  fuam  notionalem,  Vndc  generatio  non  eft 
nifi  eadcm  proprictas  ex  parte  rei  cuni  patcrni 
tate.  Quocumque  cnim  modoanobisconcipia- 
tur ,  &  fiant  abilradioncs ,  non  eft  in  re  nifi  vna 
fingulariflfima  proprietas ;  &  idc6  pcrfona  ncc 
cft  prior ,  nec  poftcrior  gcncratione  adiua  ,  fed 
per  illam  conftituitur,  In  aliis  vcro  fuppofitis 
crcatis  fuppofitum  pr^ccdit  a<ftionem  notiona- 
lem  fecundum  modum  noftrum  concipicndi. 

Ad  quartum ,  quando  arguitur  qu6d  paterni- 
tas  eft  prior  Patrc ,  conccditur ,  ficut  forma  con- 
ftitutiua  eft  prior  (econdum  rationem  ipfij  con- 
ftituto:fed  quando  dicitur  qu6d  filiatiocft  fimul 
natura  cum  patcrnitate,  vcrum  eft  alia  fimulrarc 
altcrius  rationis  it  priori  prioritate ,  vt  patet  ex 
przccdcntibus.  Et  idc6nonfcquiturqu«dfilia- 
tio,  fiucFilius,  fitprior  Patre ,  quamPatercon- 
ftituatur  per  patcrnitatcm  in  reijpeftu  ad  Filium 
produftura. 


QJMSTIO 


1$. 

Ad  ftcun- 
dum. 

Implicatfri' 
m»  perfon» 
fini  frodu- 
liionc  acii' 


19. 

Ad  tertinm. 

Refpondciur 
primo. 


Vrimitm  ftr- 
fonam  origi- 
ne  frtcedere 
fecundam 
non  eft  <»- 
conuenient 
in  ejfe  ftrfo- 
nali. 


Secundo. 


Gentratie  ^ 
fatemitoi  tfi 
tadtm  ftr~ 
maltffim* 
profnttat. 


Ad  quar 
tum. 


Qusftio  V. 


147 


cffr.Mi- 


QV^STIO     V. 

Vtrum  in  diuimsfit  aliqua  ferfonA 
abj()luta  ? 

Viiile  Doftores  citatos  quxft.ptima. 

V  6  D  fic  videmr.  Nam  alio  eft  Pater 

fubfiftens  incommunicabilis  ,  &  alio 

eft  Pater,alirer  cffet  eodemFilius.quo 

Pater  eft  Pater,cum  Filius  fit  fimpli- 

citcr  fubfiftens  incommunicabilitct;fedeirefub- 

(Iftens  incommunicabilitet  includit  abfolutum, 

quia  non  includit  refpcclum  ;  igiturerit  indiui- 

nis  aliquid  fubfiftens  incommunicabiliter  ,  non 

per  rcfpedliuum.fed  per  abfolutum  ,  &  pcr  con- 

/equens  eft  poncre  pcr{bnani  abfolutam. 

Itcm  (ecundo  fic  ;  fi  nulla  relatio  eirct  in  ef- 
fentia  diuina,  efiet  perfona  abfoluta  vt  patet  per 
diflinitioiicm  perfona ,  quia  circt  exiftcntia  in- 
communicabilisinnaturainccllcftuali.Sedquod 
podct  clTc  in  circntia  diuina,  fi  non  circt  ibi  rc- 
latio  ,  eft  mod6  in  cflentia  diuina ,  quia  tunc 
quioquid  cilet  ibi ,  eft^ct  ibi  cx  foecunditatc  cf- 
fcnti<-E  ;  fed  quicquid  poteft  clTe  in  cftentia  di- 
«ina  ex  fcecunditarc  fua  ,  eft  modo  ibi :  igitur 
niodo  in  eftcntia  diuina  cft  perfona  abfoluta, 
quam  poflTunt  fcquirclationcsconftitucntes  pcr- 
fonas  rclatiuas. 

Itctn  tertio.Auguftinus  y.dc  Trin  cap.S.Ow»- 
««  res  AdfefuhfifHt,  qnami  m^is  T)em  ?  &  lo- 
quituribi  de  fubnantia  ,  prout  Gtacci  accipiunt 
ftibfiHentiam ,  inquantum  accipiunt  pro  perfo- 
na;igitur  Dcus  cft  pei/ona  quadam,  &  non  nifi 
abfolHta;ergto. 

Itcm,quarto  fic;omnis  a£l:io  cft  fuppofiti  pri- 
mo  ;  igitur  intelltgere  &  vslle  funt  .ilicuius  lup- 
pofiti  prim6,quod  non  cft  tantum  Pater.ncc  tan- 
tum  Filius  ,  nec  tantum  Spiritus  fanilus  ,  &  pcr 
confcqucns  funt  alicuius  fuppofici  communis 
tribus  fuppofitis  rclatiuis,  quod  non  potcft  eirc, 
nifi  fuppofitum  abfolutum. 
Ci>"firm»tio.  Confirmatur.  Sicut  acSlio  notionalis  ie  habet 
ad  perfonarn  rclatiuara,ita  adtio  elTentialis  ie  ha- 
bcbit  ad  fuppofitum  abfolurum  circntiale  com- 
mune  tribus :  igitur,  &c. 

Contra  Auguftinus  ^.de  Trinit.  cap.io.  Cw- 
damiis  Pntrem  &  Filtum  ,  &  Spiritumfuncium 
vnum  Deum  ,  &  Trinitatem  perfortarHm  relata- 
rton.  Si  igitur  eftet  aliquod  abfolutum  ,  cireiit 
quataor  pcribna:  in  diuinis. 

S  C  H  O  L  1  V  M. 

Nullihi  clarius  quam  hic  de  hac  difficultate 
pertraclat  Doilor,  cjf.am  infcripto  Oxontenfi  om- 
ttinopr£teriuit.Admttttt  porro  tndiuinis  dari  ens 
fingulare  ahfolutttmperfe  exi!ien^,&  fuhftftens  tn 
tMtura  intellel}uali,negat  tamen  dici  vel  appellari 
fojfe  perfonam  ahfolutam.  Tenet  ttajne  hic  da- 
ri  in  Deo  exijlentiam  ,  &  fuhfifienttara  ahfolu- 
tam  ,de  qnoagitant  rtceutiorcs  ad  i.part.  S.71:o- 
m£.  q.ii.ZJtdendia  Scotm  X^odl.  ^.art.i.infine, 
& ^odl.j.art.  i.ad  i- 

j.         TJ  Efpondco  qu6d  non  efl  ponenda  perfona 
tLefoiktit.       XVabfolutain  diuinis.  Circa  hoc  tafitum  funt 
dua:  diHicuItatcs.  Prima  cft  ex  raiionc  fubfiften- 
ScotiOper.  Tom.  X /. 


JCerthtm. 


S^iinrium, 


ArgfmemS 

nifAtiuttm, 

Auiiuft. 


refoliitichevt 
frim»  dijfi' 
eMltHf. 


Stcunda 


4- 

No:aniia 
cirra    ratit- 
nem  perfont. 


tix.c.fJ.quia  fccundum  Auguftinum7.de Trini-  Kon  el  i» 
WCySuhfiantia  Vatrisfiue  effentia  non  cfi  cjuo  Pa-  De»  ferfonm 
ter  efi  Pater,  fed  quo  Pater  efi.  Scd  omni  cntitati   "k^'^"**- 
formali  corrcfpondct  aliquod  ens ,  vel  aliquis   ^'"""'  *"* 
cjuts :  igiturentitati  formali  cflentiz  diuins  cor- 
refpondet  aliquis  ^««:&ficut  illa  entitas  forma- 
lis  cft  dc  fc  hM;,  ita  ille  ijuis  eft  de  fe  hic^Ccd  om- 
nis  tjuis  de  fc  hic  in  natura  intcUcauali  vidctur 
circ  perfona;  igitur,&c. 

Secunda  difficultas  cftcx  parte  aiflioniscflcn- 
tialis,nam  pcr  rationem  naturalem  concludit  ali- 
quod  cfFcdliiMim  primum  eire  ,  cuius  cft  a^ere 
adlioncs  cflentialcs ,  &  pcrrationem  naturalcm 
fcitur  qu6d  iftae  acVioncs  cflentialcs  conueniunt 
alicui  habenti  naturam  intellcftualem  ;  igitur 
per  tationcm  naturalcn»  fciturqu6dconucniunc 
alicui  fuppolito  in  natura  intclle£buali,quia  non 
potcft  fciri  qu6d  aliqua  adlio  inlit  alicui  natu- 
ra-,nifi  infit  naturs  alicuius  fuppofiti ,  quia  pcr 
rationcm  naturalcm  fcitur  quod  adlio  nori  cft 
natura: ,  nifi  in  fuppofito  ,  fcd  non  fcitur  aftio- 
ncm  illatn  elTc  fuppofiti  rclatiui  ;  quia  tunc  per 
rationem  natuialcm  cognofcerctur  fuppcfitum 
relatiuum  cfle  in  dininis ,  &  ita  plurcs  perfonas; 
ergo  oportct  quod  cognofcat  illam  adlioncm 
clle  fuppofiti  abfoluti  ■,  vcl  igitur  omnis  intellc- 
dlus  naturalis  ,  ctiam  in  ftatu  innocenria: .  cflct 
falfus;vel  oportet  fuppofitum  abfolutum  poncrc 
in  diuinis,cuius  fit  .ngcrc  adlioncs  clTcntiales. 

Sciendum  hic  primo,  ad  folutioncm  iftarura 
difficultatum,qu6d  perfona  non  eft  tantum  fiib- 
ftantia,fcd  etl  incommiuiicabilis  duplici  incom- 
munic.nbiiitate,vt  prxdidum  cft.  Nam  vno  mo- 
doaliquid  dicitorcommunicabilc.vt  forma.AIio 
modo  cft  aliquid  communicabile.vt  idera  alicui, 
ficut  vniuerfalc  diciturcommunicabilc  per  prs- 
dicationcm  cis.quibus  eft  idcm.  Siuc  autem  vno  ccmmun'c» 
niodo,fioe alio  fit  communicabilcnon  cft  perfo-  biU  itHfUx. 
n.".  ;  &  ideo  nec  anima,  qux  cft  communicabilis 
piimo  modo,ncc  vniucrlalc  aliquod  eft  perfona. 
Pcrfbna  ergo  cft  incommunicabilis  dnplici  inco- 
municabilitate,&illa,qua:  opponiturcomunica- 
tioni  pr2dicabilis.&  comunicatjoni  forras.  Im- 
poflibilc  crt  antcm  clTcntiam  diuinaeflcincom- 
municabile;&  fici.ucirentiadiuina  cft  neccflario: 
comraunicabilis ,  itaCiis  ,  fiueille  altcjtiis  coiicf- 
pondcns  adxquatc  illi  ciiticati  formali  nercflaiio 
eft  coramunicabilis.Ide6  ncc  cllciuia  dinina  ncc 
alicjtiis  illa  entitate  formali  nd.Tquatc  eft  nerfona. 
Per  hoc  ad  primam  difficultatcm  refpondc- 
tur,  qnod  illi  cnrirati  forraali  <»/;>««  coirefpon-  ^/  ,  . 
dcns  clt  fafr,&hicuib(i!lesm  naturaintcllcilua-  dijjict:it*!it. 
li,non  tamen  cft  perfona.qniacft  c^numicabihs. 
Et  ft  dicas.quod  eft  per  fe  ens  in  narura  intel- 
ledualiiigiturcll  fiippofirum.  Dico,  h  intcllii^as 
in  anfeccdcntc  quod  fit  ens  pcr  fc  incomnuinica- 
biliter,fairuroeft;fiauteintclligatur  quod  fit  pcr 
fe  cns  correfpondcns  entitati  fotraali  ctTcntia:  di- 
uinacjverij  eft;rcdtuncnonfequiturqu6d  fitper- 
fbna.nifi  habcat  rarionera  incomraunicabilitatis. 

Ad  (ecundam  difficiihatera  diccndii,qu6d  non   Stcnnit. 
fohim  fuppofifum  dcnominatttr  ab  adione  ,  fcd 
eriamfoimapiiiis,ciim  fitperfc  principiii  aftio- 
nis;fi  cnim  illa  forma  pcr  fc  eflet  finc  fuppofito,      ■Fcrma  -vr 
pcr  fe  agcret.  Vcruntamen  adtio  primo  cft  fup-  friut   deno- 
pofiti  ,  ficut  cius  quod  vliim6  denominatur  ab  minatur   iA> 
adtionc:quodenimvItini6abadtioncdenomina-   *^'*^f  5"*' 
tur.eft  fuppofitum,vcl  habcns  modum  fuppofiti;  f^ff^i'"""- 
quod  dico  propter  formam  feparatam,  cuius  cft 
agere,quafi  habcntis  raodti  fuppofiti.Vndc  nihil 
N     i  vl« 


148      Libril.  Diftinaio  XXVII 


vltimatc  dcnominatiir  ab  z^^ione  ,  tii(i  habens 
^Uqitiivl'  modiim  fuppofici,vel  fit  vtfuppoiitumiquia  fup- 
iim»te  dtno'  pofitum  nulli  eft  ratio  cfleadi ;  igitur  adUo.qu* 
mininur  nh  ^^  eius,non  potcft  per  ipfum  vltcrius  aliquid  de- 
l^t'"'rilt*m  nominarc;non  fic  cft  dc  forma ,  qu.c  denomina- 
maium  fuf-  uit  alindi&  itico  adio  attributa  fibi.vltcrius  per 
foftti.  ipfam  potcft  aliquid  denominare:vt  fi  anima  in- 

tclligat,  cum  ipfa  fic  forma  hominis ,  homo  pet 
ipfam  dicctur  i;iteUigcrc. 
^,  Nunc  ad  propafitum  ,  concedo  qu6d  intclle- 

ftusper  tationcm  naturalcm  cognofcit  primum 
«fficicns  cirev&:  agcre  aiSbioncs  eHentiales,tam  in- 
trinfecas^cuiufinodi  funt  intelligere,8c  velle,c[ukm 
adiones  cxtriiifecas,  vt  creare  &  huiufmocii.  £t 
quando  dicitur  qu6d  iftc  intclle^tns  naturali  ra- 
tione  dicct  huiufmodi  aftiones  cire  alicuius  fup- 
pofiti.dico  quod  falfum  eft.Nam  intclltchisna- 
tutali  ration?  poteft  cognofccrc  huiufmodi  a- 
£J:ionem  .efle  alicuius  habentis  ejfe  vnum  indiui- 
iibiliter,correfpondi;us  adaequate  natura:  intclle- 
Ctazli  primi  ^fticicntis ,  licct  non  intelligatur  il- 
lum  aliquem  eifc  fuppoficum, 
pejftfcegnt'       Excmplum,Paulu.s  in  raptu  fciuitfeintcllige- 
j'ci    qtiQi      jg  ^  „Qri  taraen  fciuit  an  ilic  a(5lus  circt  alicuius 
De«s  ejfte     ^^        pjjj      g|  tamum   animae ,  quia  nefciuit  fe 
»0» cognoCct   efle  m  eorporc,  vel  cxtra  corpus  :  lic  mtelleaus 
returvtfuf-  alicuius  Philofophi  rac,ione  natutali  potuit  con- 
'pofnum.        cipere  illam  adionem  circntialcm  circ  alicuius 
habentis  ejfe  pcr  fe,licct  non  intclligat  an  fitfup- 
pofitum.vcl  non  fuppofitum.  Vnde  poteft  intel- 
le^lus  naturaliter  intclligcre  qn6d  illc  adus  cf- 
fcntialis  eftct  alicuius  fingnlatis  habcntis  «■jj/J' per 
fe,licet  no  intclligat  eimi  edc  alicuius  fiippoliii, 
ncc  abfoloti,  nec  relatiiii:illa  tamen  adionon  eft 
iftius  fingularis  ,  vt  vltimi  denominati ,  fcd  tan- 
tumfuppofiri  Patris,vcl  Fiiij.vel  Spiritus  landi. 
— ^  Ad  ptimamrationcm  principalemdiccnduin, 

^d  frimum  qa6d  folum  in  conccptu  eft  diucrfitas ,  qua  cft 
frinciftle.      Pater,&  left  fubfiftcns ,  cadcm  taracn  cft  rcalitas, 
quat_  diuerfimode  intelligitur  ab  intcllc£tu  no- 
ftro  ,  vnde  conceptus  illius  fubfiftentis  non  eft 
aliiis  alia  realitat.e,vt  realitatc  abloIuta.Et  quan- 
ivbfiflens  vt  do  dicitur  qu6d  cflc  fubfift^ns  non  jncludit  re- 
fie  abjlrahit  ljitiuam,dicendum  quod  vcrum  cft:nccctiam  in- 
1  'rifim-  <='"''"  abfolurum ,  fed  cft  conceptus  ille  indiffe- 
^fl.  rcns,quicftconccptijspcrfon<'£,quar,vt/«/'y<i  * 

*  d-n.  q.t.  difftum  eft,  fe  habet  indiftcrcnter  ad  ablblutum, 
■•i4'  &  rcfpe(Sbiuum;vnde  nec  cft  conceptus  ad  fe,ncc 

ad  altcrum,vt  fuperius  patct  ,  fcd  cftcotnmunis 
vtriquc.licut  conccptusci)tis  fiponitur  vnus,non 
eft  conceptijs  fubftantix,  ncc  accidentis. 
jli  fteuH-       A^J  fecUndij.quandp  arguitur  quod  fi  non  cfTct 
dt:m.  relatio  in  eircntia  diuina ,  cflct  fuppofitum  ab(b- 

lutum.  Dicendum  quod  verum  cft,  ficut  c%  im- 
poflfibilibiis  fcqnitui:impoflSbiIc:fed  quando  di- 
citur  in  n^inori  quodquicquid  eft  in  cflcntia  di- 
uina,fi  non  cflet  ibi  rclatio  ,  cft  modo  in  cfltntia 
diuina;  Picedumqa6d  falfum  eft;quia  qnidquid 
cflet  tunc  in  cflentia  diuina.ciret  repiignas  modo 
eflentia:  diuinse.  Vnde  tunc  eflcntis  conucnirct 
qaod  mqdo  fibi  rcpugnat ;  &  idco ,  quando  fibi 
lunc  conueniret,pcr  impofl[ibi|e,  fibi  modo  non 
conuenit  pofita  rclatipnc  in  dfcntia  diuina. 
Ai  tertiutn.       Ad  tcrtium  dicendum  ficut  fuperiiis  *  didun> 
f  d.i).q.i.  efj  dc  perfona ,  qiiod  Auguftinus  intclligit  quod 
P'4'  perfona  ad  (e  fubfiftat,&  quod  dicatur  ad  Ic  licut 

fubft.inf ia ,  &  quod  dicantur  fecundum  Gra:cos 
trcs  fubftantia:,  cx  vfu  loqucndi. 

Ad  quartiim  eft  diccndum,qu6d  aftio  cft  fup- 
pofiti ,  Vt  vltimatq  denominati:&  ided  ^^io  cf- 


fcntialis  couenit  Ratti,&  FiHo,&  Spitituifan^ko, 
vt  vltimatc  dcQominatis;  efttamen  Deiadsqua- 
tc.  Vnde  (i  intelligatur  qutid  adlio  cflcntialis  fit 
Dci  primojid  eft,adsquatc  ,v  erum  eftj  fi  autem 
intelligaturquodficDei  primc>  ,  vt  vltimatc  de- 
nominati,non  eft  verum.Nam  rifibilc  primo  in- 
cft  homini.id  cft  adicquatc,  non  tamen  ficut  vl- 
timatc  denominato,fcd  fic  cft  in  propofito. 

Ad  confirmationcm  dicendii,qu6d  diftcrentia 
cft  inter  adionem  eflcntialcm  ,  &  notionalcm, 
non  quidera  pci  fuppofitumabfolutum.&refpc- 
6liuiuTi,quia  adio  ellentialiscfta  fuppofitoablb- 
luto,&  aftio  notionalis  a  fuppofito  rclariuo  :  fed 
difFerunt  quantum  ad  ptincipium  clicitiuum, 
quia  prindpium  elicitiuiun  adionis  etrentialis 
cft  merc  abfoIutum,&  eflcntiale:principium  ve- 
r6  adionis  notionalis  ,liccc  fitabfolutum  ,  non 
t.imcn  nifi  vt  detertninctur  aliquo  modo  pct 
proprietateiii  relatiiiam,in  fuppofito  conucnicn- 
te  adioni.vt  di£lum  cft  fupra. 


AcHo   tffen. 

tialis  */}  Dti 

adtcfuate, 

ferftnarum 

vero      vltU 

maie, 

Ad     eonjir- 

maticnem. 


jiaioYefen- 
tialis  0>  no- 
tiffnalis  fO 
qu»  diffe- 
runt. 


PISTINCTIO  XXVII. 

Qv^STIO     I. 

Ftrum  eadem  preprietM ,  fiue  relatio  ,Jit  pa- 
tcrmtasy  <^ generatio  aStiua  l 

Alcnf.i.^.i^.j^  «.i.D  Bon.  hici.f  ^.i.  Durand.  fi. 
Gabr,  q. ).  Dodot »»  Oxon.q.^.  nao.  Suar.  i.f.  traS.  }. 
1.9  e.i  Vafq.  i.f.i.i^t.caf.i. 

l  R  c  A  diftinftionem  vigcfimam         I . 
feptimam  qi)2iitur,^rJt/«  eadern  Arg.trimum 
preprieta^  fiue  relatto  fit  ^aterrrt-  »^£'»^'««"»' 
tM  &  generatto  aSltHa  ?  Quod 
non  vidctur:qcua  patcinitas  fun- 
dai.j'.  i^iipcr  gcneraiionem  ex  q^wto  Met.c.i^.  Ariftoc. 
crgonon  funt  idcm. 

Confitmatur :  paternitas  in  creaturis  realitct  CtnfirmAtia. 
difFertagcncrationcficut  a  Gip  fundamento:fcd 
quaecumque  difFerunt  realiter  in  creaturis,trans- 
lata  ad  diuina  differunt  fecundijm  fuas  formalcs 
rationcs:  igiturpatemiras  &  gencratio  formali- 
ter  difFerunr  in  Patre ,  ciim  rcaliter  difFcrunt  in 
patre  creato. 

Item ,  forma  conftitutiua  fuppoiiti  prior  eft  S"*"*"»' 
adione  fuppofiti ;  fed  paternitas  conftituit  Pa- 
trem;igitur  prior  e'1  gcncrationc  adiiua  in  Patre. 

Item,ficut  adio  eflentialis  fc  habet  ad  relatio-  Tertumi 
nem  confequenrem  illam  a(^ioncm,itaa<5tiono- 
tionalis  videtur  fe  habere  ad  relationem  notio- 
nalcmifed  a6^io  eflcntialis  oon  eft  realiter  cadcijn 
cum  tclationc  eflt^ntiali,quia  a£bio  eflcntialis  eft 
ad:io  rcalis,quia  cll  rcaliter  caufa  agens  ,  relatio 
vero  eflentialis  cft  tantum  rationis  ;  igitur  non 
funt  idem  realiter  ;  igitur  nec  aAio  notionalis 
cum  relatione  notionali. 

Contrariumpatet  per  Magiftrum  in  litera,qui       ^^ 
vult  quod  iftx  proprictates  fint  idem.  R/nioffftfi- 

Et  arguiturpertationc.Vnius  fuppofiti  noneft  ta. 
nifi  vna  proprictas  conftitutiua  :  fcd  patetnitas     Argumen- 
conftituitPatrem.feciidumHilafium  ii JeTriti.  *T^'^^!"" 
ad  med.Sc  gcncrat i©  conftituit  Pa{rem,fecundijm  ^i»,. 
Auguft.j.</f  7rinu;.i.&  ^.cficentem  propriii  efle 
Patri  gcnuifle  Filium  j  &  bonuntut  in  liteta.dcc. 

Item ,  iciatione^  diuerliB  non  prxdicantur  de  Secundum. 

fc 


Qujeftio  I. 


149 


Opinio  G»n- 
tCuu». 


Cener»tio- 

nimejfeenn- 
dem  re  cum 
f»ternit»t' 
frtb»t. 


■D':prrt  r*- 
tione  troh»t. 

Irimus  ordo 
menerantts 
tU    gener»- 
tmm. 

Aagaft. 
Hil«t. 


4- 

Se<ur.iiusor- 
dt  quo»clus 
mineiaticnit 
tTiftidteir  di- 
titur  mcdi»' 
te  inier  ge» 
mr»ntem  ^ 
nnitut». 


fc  inuicem;h«c  enim  {zKztfiygefttratfoefi/pira- 
tif.Ccd  hxc  e(l  vetz ,  paternitM  efi generatto-.qaii 
hxc  cft  veraformaliter  &  per  fc  ,  Patergerterat: 
igitur  hjcc  eft  vcra,  Paternitas  efl  generaiio,c[aiA 
in  per  fc  di<Stis,fi  concrctum  dc  concrcto,&  abi 
ftradlura  de  abftrado. 

SCHOLIVM     I. 

Sententia  Henrici  generationem,  &  f>aternita~ 
tem  dijhnfnt/ecunditm  rattonem  non  realiter,  ex- 
plicatur ,  &  rtftUitur  efficaciter  ,  non  tam  qitoad 
rem,  quam  qttoad  dtcendi  modtim. 

HIc  eft  opinio  Gandaucnfis  in Summa,ar.^S. 
fl.j.qu^d  proprictatcm  vnam  elfc  aliam  ab 
alia,duplicitcr  potcft  intclligi  ;  recundum  rcm, 
vcl  fccundum  rationem.  Primo  modo  funt  ea- 
dem  piopiictaSjfiue  lelatio, gcnerare,Sc  paterni- 
tas.  Secundo  niodo  non.  Primum  dcclarat  quod 
rclatio  importat  comparationcm  ad  fundamcn- 
tum ,  fiue  ad  fubie6tkUTi  ,  &  ad  obiedum.  Pri- 
mo  modo  non  differunt  rcaliter  ,  quia  vt  fic, 
cflentia  cft  realitas  omnium  rclationum  ;  idco 
fccundum  huiufmodi  comparationem  ,  pro- 
prietates  nec  ciufdcm  pcrfon^ ,  ncc  diucrfa- 
rum  ,  difFerunt  rcaliter  ,  &  ideo  quod  vna  fit 
rcalitcr  alia  ab  alia  ,  hoc  eft  ex  ordine  ,  &:  com- 
parationc  ad  obicdlum  ,  vt  fccundum  hoc  ex 
alio  habeant  relationcs  qu6d  fint  rcalcs  ,  &  quia 
vna  fit  diftinfta  ab  alia  rcalitcr,  quia  a  fanda- 
mcuto  habct  reiatio  quod  fit  rcalis,  quia  funda- 
mentum  cft  totarealitas  relationis  ;  fcd  cx  ordi- 
ne  rcali  ad  obieclum  ,  diftinguitur  vna  realitcr 
ab  alia.  Sed  fic  non  poteftj^rwf/^^tf  rcalitcr  di- 
ftinguiap<iffr«»f<»?f  ,quiaordo  in  i'atrc  non  in- 
relligitur  nifi  ad  triplex  obicdlum  ,  vnOs  quafi 
ncgatiuus  ,  fcilicct  ingeniti  ad  non  genitorem, 
dc  quo  crit  fcrmo  diHinUione  z8.  alius  ad  fpi- 
ratum  ,  qui  eft  communis  Patri  &  Filio,  &  ter- 
tius  ad  Filium  genitum  ;  &  cum  tam  paternt- 
tas ,  quam  gentrare  importat  origincm  Patris 
ad  Filium  genitum ,  fequitur  qu6d  non  dicant 
ordinemnifi  ad  vnum  rcalitcr  in  Patre ,  &  idco 
non  diftinguuntur  realitcr. 

Sccundum  declarat,fcilicet  quod  differunt  (e- 
cundum  rationem  ,  nam  ordo  gciierantis  ad  ge- 
neratum  dupliciter  potcft  inteiligi.  Vno  modo 
prout  generans  habet  fecum  gcnitum  iam  pro- 
duclum  ,  &  iftc  ordo  exprimitur  pcr  nomcn  pa- 
terniratis  diccnte  Auguftino  y.de  Trinit.cap.i  i. 
Ideo  efl  Pater,<juia  efl  ei  Ptlius.  &  Hilatius  4.  dc 
Trin.  cap.  19.  Patnr  non  efl  Pater  nifiper  Ftlium. 
ide6  ifte  ordo  gigncntis  ad  genitum,  vt  imellc- 
Ocat  fecum  habcrc  genitum  iam  produ(flum,ex- 
primitur  pcr  patcrnicatem  ,  quje  pot;us  funda- 
tur  fupcr  gcncrantcm  ,  prout  gencrauic ,  quam 
fuper  ipfum,prout  genciat,  vcl  fupcr  adlum  ,  vcl 
fuper  potentiam  gencrandi. 

Alius  eft  ordo  gigncntis  ad  genitum  mediante 
adtu  generationis,qui  tripliciter  dicitur  mediarc 
inter  grticrantcm  ,  &  genitum.  Vno  modo  in- 
quanrum  generans  eft  aptus  gcncrarc.  Alio  mo- 
modo  vt  cft  potensgcncrare.Tertio  modo,vtcft 
iil  aftu  gcnerans.  Primo  modo,  iignihcatur  no- 
minc  generatiuiSecando  modo,  nominc  potenttt 
te>ier4ndi;{enio  modo,  nomii\e generantu,Si  fic 
cft.eadcm  proptietascx  ordine  ad  fuiidameiv- 
tum  ,  &  ad  obiedlum ,  diuci ia  folum  fccundum 
rationem  cx  diuerfo  modo  rcfpicicndi  obicdtum, 
Scat'  OpeaJom.XL 


fiu»  Aliquid 
eft  princi- 
pium  huius 
reUtitinii  eo 
&  dilliniHo- 
nU  eius  *b 
uli», 

ConfirmMtitr. 
Aiiftot. 


&  fic  fbrticur  quatuor  nomina.Quanta  autcni  fit 
ifta  diuerfitas  fccundiim  raiionem  ipfe  explicat 
alibi  in  fumma  in  alia  tatione  ,  quomodo  fccun- 
dum  vnam  rationem  praccedit  fcipfam  ,  quia  fe- 
cundum  aptitudincm,  quac  eft  prima  ratio,  quz 
confequitur  alias  ;  &  ideo  fccundum  illam  ratio- 
nem  conftituit  primam  perfbnam.  Aliam  difFc- 
renriam  rationis  ponit  dc  ingenitorquare  cam  in 
Summa. 

Contra  hoc  ,  qnod  dicitur  primd  in  hac  opi-  r. 

nione,qu6d  cx  alio  habct  rclatio  qu6d  fit  rcalis,  Reiiciturprh 
&  quod  diftinguiturrealitcr,hoc  non  eft  verum,  w». 
quocumque  geuerc  caufx  fumatur  circumftantia 
iinportata  per  \y  e.v:quoniam  in  quocumque  ge- 
ncre  caufx  cft  aliquod  principium  relationis  in 
a<ftu,  in  codem  gcn«re  caufae  cft  principium  hu- 
iusrclationis,  ciim  relatio  rcalis  non  fit  in  aftu, 
nifi  pcr  hanc  rationcm  fingularem.Et  hoc  ctiam 
patct  de  fundamcnto,qu6d  in  quocumque  genc- 
rc  caufac  fnndamentum  cft  caufa  relationis  ,  in 
adu,cftcaufahuius  rclationis;fcd  in  quocumquc 
gcnerc  cft  aliquod  principium  huius  rclationis, 
incodcm  gcnerccaufxeftprincipium  diftindtio- 
nis  cius  ab  alia,quiaquocumque  eft  relatio,eo 
cftdiftindaabalia. 

Confirmatur  ratio,quoniam  quodcumquecns 
co  modo,quo  cft  cns,eo  modo  eft  vnum,vt  patct 
cx  4.Mct.c.i,  fcd  fccundum  quod  rcs  eft  vna,  eft 
in  fc  indiuifa,  &  ab  aliis  diuifa  &  diftindla;igitut 
cx  quocumque  rclatio  habct  fuam  cntitatcm ,  cx 
eodem  habebit  fuam  vnitatcm,&  pcrconfequcns 
diftindlionc;  nec  vidco  quomodo  relatio  habcat 
plus  prinilcgium  in  hocjquam  aliqua  alia  rcs. 

Contra  aliud,quoddicitur,qu6d  comparando 
rclationes  ad  fundamentum,lcilicct  adeflentiam, 
fic  non  differunt  realitcr;arguitur  fic  ;  compara- 
tio  rclationumad  fundamcntum  noneftalia,nifi 
fccundum  quod  funt  in  fundamcnto.  Vndc  ifta 
comparacio  cft  eorum  ffie in-.igitut  fi  non  difFcrnt 
rclationcs.vt  comparantur  ad  cfTcntiam^non  dif- 
fcrunt  vt  funt  inellentia;igitur  pcrfbnae  vcl  nul- 
lo  modo  difFcrunt,aut  fola  rationcdifferunt.Pro- 
batio  confcqueiui^  ,  quia  relationcs  conftituunt 
pctfonas,  vt  funt  in  cflcntia ,  quia  fccundum  eas 
conftituunt,  vtquafi  intclligunturpartes,  &in-^ 
formantcscirvntiam;igitur  fi  relationes  non dif- 
ferunt  rcalitei,vt  funt  in  eftentia  ,  pcrfdna:  con- 
ftituta:  nondiffercni  r?aliter, 

Itcm,  ipfc  ponit  ciTcntiam  diuinam  cfTe  prin- 
cipium  prodiicendi  vtdctcrminamrpcrpropric- 
tatcin;tuncarguo  :  omne  agens,  finc  produccns, 
oporrct  habere  principium,quoagat,non  folum 
indetcrminatum ,  fcd  vt  dcrerminarnr :  fcdnihil 
detcrminaiur  perid,qnod  cftomninoidcm  fibi, 
quia  nihil  ifto  modo  determinatur  per  ic ;  igitnr 
firclatio  comparata  ad  cflcntiam  non  frt  rc.ilis, 
nec  maneat  realis ,  ncc  maneat  rclatio  ,  fcqnitur 
quod  ellentia,vt  omninoindeterminata.fit  prin- 
cipium  omnium  adlionnm  notionaliom. 

hem, genuijfe noncft  formalitcrcflcntia;igitiir  £»1«*. 
fi  patcrnitas  immcdiatc  fundatur  fuper  genuijfe  8c 
ali^  relationcs,n6  fcquitur  quod  difHnguitur.non 
non  fblum  pcr  comparationcm  ad  oppofifa,fed 
pcr  comparationcm  ad  fnndamcntnm;qnia  tniiG 
aliud  erit  fundamentum  paieruitatis.,  &  aliarum 
rclationum. 

Itcm,qnamuis  ratio  prius  concipiat  generatio-  8. 

nc.,qnam  parcrnitaic.hoc fblum  cfV,quia  concipit  &.""'"• 
ipfam  vt  origincjfcdconcipcre  ipfam  fiib  ratione 
originis,cft  cocipcrc  fub  oppofita  tationc  fundadi 
N     3  reia 


6. 

Sicmdh. 


Comf»r»tit 
rdationis  »d 
ejfentiam  eji 
eiut  ej[e  M> 
ejjenti». 


7- 

Tertth  ad  ht- 
mintm. 


iso      Libril.  Diftinaio  XXVII. 


itxti 


9 


lO. 

J(.efolm». 

Ctnerati»  ^ 

pateriiitat 
differunt  ta- 
twn  riuione. 
Ditnafc. 

Richir. 

frobiftie  pri- 

Auguft. 


HiUr- 


f  elationcm  oiiginis  i  quia  fLinJamciitum  conci- 
pitur.non  vt  oiitur  ab  alio  ,  fed  vt  ab  ij)fo  oritisr 
aliud  ;  igitur  intellc^tus  concipiens  generatio- 
nem,nonconcipit  cam  vt  fundat  relationem  pa- 
,tetnitatis;&  fic  patemitas  non  fundatur  ibi  fuper 
^m<»/7e,vtintclligitur  origo. 

Item,  contra  hoc,  quod  dicitur  de  adtu  gene- 
ratiotiis,  vtmcdiat  fccundum  aptitudincm  intcr 
gcr\evantem  &r  genirum  ,  quod  ipfa  (ic  confti- 
tuit  i  nam  aptitudo  dc  fe  non  cft  incommunica- 
,bilis,fed  lioc  habct  a  tcrmiiio.velafappofuo.vcl 
i  forma  fuppofiti,quam  confcqiiitur.vt  patct  de 
fc  :  fi  jgitur  ponatut  ibi  ralis  aptitudo ,  oportet 
quod  fit  incommunicabilis ,  aliier  eniin  non 
conflitucret  primam  pcrfonam  j  vcl  crgo  hanc 
incommunicabilitatem  habet^termino, ialicct 
a  gencrationc,&  fic  non  conftituit  incommuni- 
cabiliter ,  nifi  ratiolie  gencrationis  j  fi  autcm  ha- 
beat  incommunicabilitatcm  ab  alio  priori ,  vt  3 
fuppofito,  vel  forma,  igitur  non  dat  prinuim  ejfe 
incofnmunicabilc. 

Itcm,contra  illud,quod  dicit  qusftione  4.  vbi 
fupra,  fcilicct  qu6d  primo  eft  £fptitudo  ad  genc- 
randum  ,  &  fecund6  cft  proprietas  ingcniti ,  & 
tcrticN  porcntia  gcnetandi,&c.&:  ponit,(ficut  pa- 
tct  q.j.&  4. )  quod  i»geaiturn  fit  alia  proprietas 
a  patemitatc  &aptitiidinc  gcncrandi.Ex  hocar- 
guitur  qu6d  cxtrcma  plus  difFerunt ,  quam  mc- 
dium  ab  extremis.fi  igitur  »«^^w««7»,quod  ponit 
ficut  medium  inter  aptitudincm  ,  &  potentiam 
generandi,fit  alia  notio  ab  illis,  igitur  &  illa  in- 
rcr  (c  realiter  diffcrunt,  quod  negat. 

SCHOLIVM     II. 

y^it  generationem  &  paternitatfm  non  diftin- 
gni  fecttndttm  remtPrimh  ex  Darrmfceno.SecMndo, 
alio!juin  feclufa  alterutra  ejfet  perfona  produtta, 
&  productns.  Tcrtio,  generatio paffiua  ,  i^  Ftlim 
funt  idem.  Quarto  explicat  hene  contra  Henri- 
fum  generationem  non  effe  aclionem  de  gene.e 
.A^ionii,quia  nec  refpeClttt  extrinfectti  adueniens, 
nec  formA  ab/oltita,de  quo  late  ^..d.i^.cj.i.  an.i^. 
&  dil}.^i.ej.<j .anum.().eft ergo ibi  afliotantumfe- 
cundum  rationem  relationis.  tyidmittit  itaqnc  di~ 
ftingui  rationcyd^  hac  conJideratione.pJternit^tcm 
fcilicet  ejfe  prtorem  generatione.  Detnde  oftendit 
quomodo  vtraijHC  proprietas  eft  vna  realtter  ,  & 
diffuse  prohat  non  mttnere,  nec  dart  generationem 
m  diuiniifuh  ratione  at\tonit,fed  mcrefnb  rattone 
relat^ionis.Et  ex  hismfert  qnadant  corollaria, 

REfpondeO  igitur  ad  quieflioncm  ficut  Bona- 
uentura  refpondet,quod  paternitas  &  gene- 
ratio  adiua  in  Patre  non  eft  alia  proprietas  ic- 
cundum  rem  ,  fcd  tantiim  fccundum  rationcm, 
Primum  oftcnditur  fic  fecundum  Damafcenum 
iib.i.fid.Orthod.c.ij.  ^uitlthet  hypoftafis  diffe- 
rentern  modum  pojfidet  &  proprtum  ftht :  iftc  au- 
tcm  modus  cft  modus  incommunicabilitatis ,  fi- 
cutpatct  per  Richardum  ^.de  Trin.c.  11.  d*  i  f . 
Tuncirguitur  fic;quilibet  pcribnavnum  mo- 
dum  exiftfindi  incommunicabilcm  habct,fed  gc- 
ncratio  eft  talis  modus  incommunicabilis ,  vt 
prius  patct,  &  fccuridum  Auguftinum  dicentcvTi 
de  fide  ad  l^ctrum,cap.i  i .  Proprium  eft  Patrtt  ge- 
nuiffe  Filium  ,  &  paternitas  eft  talis  modus  in- 
cbmmunicabilis,  vt  patctpcr  Hilarium,&  habe- 
tur  in  qu.-eftione  prsEcedentc,  &  ift;?  proprietatcs 
conucrtuntur.ita  quod  cuicunque  fuppofifo  con- 


uenit  vna,&  alian'gitur  cum  perfona  tantiim  ha- 
hcat  vnum  modum  incommunicabiliter  exiften- 
di,fcquiiurqu6d  non  fic  alius  modus  incommu- 
nicabilitatispaternitas,quam  generatio  inPatre. 

Item  fccundo  ficjillud  non  eft  relatio,fiue  ha- 
bitudo  originis  ,  quo  circumfcripto  nihil  minus 
intcUigitur  pcrfona  producens  &  produdla:  fcd 
h  paternitas&gcncratioin  Patre  eflent  diucrfa: 
proprietates  originis,vtralibet  circumfcripta.ni- 
hil  minus  Patcr  edct  pcrfona  producens  ,  &  Fi- 
lius  pcrfona  produda  ;  igiturncutra  efict  rclatio 
originis.Probatio  aftlimptijnam  inrcUigcndo  ge- 
nerationem  a«Sliuam  in  aliqua  perfona ,  &  gcne- 
ratio  pafliuanecclfario  intelligirur  inalia;igitur 
&  perfona  producens  &  perfona  produda  crunc 
poiita  generationcad:iua,&  circumfcripta  patcr- 
nitate ,  &  fimiliter  c  conucrfo  pofita  pate«;nitatc, 
ponitur  pcrfona  a  qua  alius ;  i^itur  pcrfona  pro- 
duccns  &  produdla  crunt  pofita  paternitatc,cir- 
cumfcripta  gcneratione  ,  qus  circumfcriptio 
vnius  ab  alia  elTet  poOibilis  in  intclledujfi  c/Tent 
diuerfae  proprictatcs. 

Itcm  tcrti6  fic;vna  perfona  tantum  vno  mo- 
do  incommunicabili  accipit  effe  pcrfonalc,  alitcr 
cnim  fi  duobus  modis  acciperet  effe  perfonale, 
vel  eflet  impcrfe6lus  vcercnicvel  cadcm  perfona 
bisacciperet  effe:  igitur  Filiustantiim  vno  modo 
accipit  efte  perfonale:led  per  gcnerationem  pafli- 
uamaccipir  Filius  tjfe  per(bi)alc,  fimiliter  perfi- 
liationcm  accipit  ejfe  perfonale:igitur  idem  funt 
rcaliter  in  Filio  gcneratio  pafl!iua&  filiatiorergo 
e  conucrfo  in  Patre  funt  realiter  vna  proprietas 
gencratio  aftiua  &  paternitas, 

Sed  de  modo  quomodo  funt  vna  pioprietas 
realirer,videtur  difficultas  cx  hoc,  quod  genera- 
tio  vidctut  clfe  in  Parre,vt  a(3:io;&  patcrnitas  vc 
rclatio  confcquens  a6tionem:&  ita  vidcntur  cflc 
fccundum  rationem  rerum  diuerfor«m  gcnerum. 
Et  tunc  ficucattributa,  vt  magnitudo  &  bonitas 
funt  in  diuinis  fecundijm  rationes  diuerfbrum 
{^cncrum,  &  vt  formaliter  difFcrcntes  ,  itactiam 
viJetur  qu6d  g;  neratio  &  paternicas  in  diuinis 
funt  diucrfi  refpcctiis  correfpondentes  diuerfis 
relationibus  diuerforum  generum  in  cteaturis,vt 
a6b'onis,&  relaiionis. 

Sed  ad  hoc  :  c*[iondco  ,  quod  generatio  nullo 
modo  manec  in  diuinis  fnb  raticncaftionis  ,  Cti 
tantiir.i  vt  leluio,  quod  declaratur  fic :  Adio  in 
crcaturisjvci  eft  forma  abfoIuta,vel  cft  rcfnedus 
cxtcinlccus  adueniens,&  non  intriuiecus  adue- 
niens ;  qu;i  fi  eflct  refpedlus  intrinfecus  aduc- 
nicns,ellet  dcgcnere  Relationis ,  nec  cflcnc  de- 
cem  Pra»dic3menca  diftinila  :  fed  rcfpedus  ex- 
trinfccus  adueniccs  non  confecpitur  necciTati^ 
naturam  cxcremorum,  quia  refpcii^us  qui  conie.. 
quicur  neceflari6  naturam  extrcmorum  eft  jn- 
crinfecus  adueniens ,  quia  non  poccft  aliquis  rcf^ 
pedus  magis  circ  intrinfccus  adueniens ,  quam 
quod  (cquatur  fundamencum  pofico  termino:ille 
igitur  refpe^tus  ,  qui  cft  excrinfccus  aducnicns 
non  fequicur  fundamentum  neccfTario  ppfito 
termino  ;  ergo  pacet  qu6d  acffio  fi  fit  rcfpc<Shis, 
quod  cft  rcfpcftus  cxtrinfccus  adueniens ,  &  pct 
confeqnens  non  necefTario  confcquitur  natutam 
extrcmorum. 

Vltcrius  adio  comparatur  ad  tria,  fcilicet  ad 
tcrminum  produiSlum,vt  ad  ipfum  compofitum, 
&  ad  terminum  form.ilem  produdionis,  qivc  cft 
formaproJu(fti,&^d  pafliim,inquo  recipiturra- 
lis  formajvt  autem  compatatur  ad  primum ,  vel 

recundum> 


II. 

Secund». 


Ad,  genera- 
tionem  nBi- 
unm  in  xino 
necrjfario 
fafstna  in- 
telliptur  in 
alia. 


12. 

Terti»    fro- 
bf.tit. 

'SluiUbet 
ftTfenafmel 
accipit    efft 
ferfonnle. 


13. 

Dubium. 


Solulio. 

Crneratio 
dUiina  non 
tfi  aiiio  fei 
rebtio. 
Fro!i4tMrpri' 
ino. 


Secundi. 

Aciioaitti» 

compnTatm, 


Quxftio  I. 


151 


Saii  nclscvt 
ttmpxratur 
Mf.:jfume.i 
nffedits  IX- 
ir.nfecui  ad' 
uemcns. 
Giib. 
Aiuhot  1?. 
pxincp. 


16. 

CtnJirmMur. 


AHio     fro- 
fri»  folum 
importat  rtf. 
fecium    ex- 
trinfecum 
tigentis    ad 
faJfiiM. 

17- 

Nela- 

f*fsie     frt' 
fri»     ncn 
ftrnfer  fun- 
'iiuur  in  mo- 

*M. 


Mutati» 
frtfuffonit 
IfiMationem. 


18. 

Ailiofrofria 
non  datur in 
He»  ai  in- 
ita. 


k 


(eaindum,non  eft  «ftio  rc(pe£his  extrinfecus  ad- 
ueniens  ,  quia  non  poteft  elle  tcrminus  prodn- 
ftus  ,  nec  potcft  aliqiia  forma  termini  produdli 
acquiri.qnin  necefrarid  confcquatur  rcfpcftusad 
produccnrcm,  idco  non  cft  ille  rcfpedus  qui  eft 
adtio  de  gcnere  A£Uonis ,  fcd  cft  rcfpcftus  pro- 
ducentis  ad  produdum  ,  fiue  ad  formam  produ- 
dli,qui  eft  refpedlus  intrinfccus  aducnicns  perti- 
nens  ad  fccundum  modum  relationis.Rclinqui- 
tur  igitur  quod  a6lio,  vt  iraportat  rcfpeiium  ex- 
trinlecus  aducnicntcm,compareturad  pa(lam,& 
ad  porentialc,  non  obicdliuum,  fed  fubiediuum. 
Aftio  igitur,  vt  Prxdicamentum  eft  importans 
refpedura  cxtrinfecus  aducnicntem  dicic  comp  j- 
ritioncm  agentis  ad  pallb.m  ,  in  quod  agit,  &  in 
quod  ducit  formam,  Ec  hoc  apparet  pcr  Auttio- 
rem  fex  principiorum  c.z.qui  dicit  quod  atiio  efi 
fecundnm  (fuam  »>;  ii'lud,tjHod  fubiicitur,  agcre  cli- 
cimur.Et  ilmilitcr  fubdit:D/<;o  titlionent  non  cjuidj 
fed »«  qttld  f.Vjpf rerr.Etiam  hoc  vulc  poftca,vt  ibi- 
dcm  cxprcfsc  apparet :  vult  enimomnem  adio- 
ncm  inferre  paUloncm.  hoc  ctiatn  vidciuc  pcr 
cxcmpla  Philoiophi  iti  Pra;dicamcnto  aftionis, 
per  qux  cxempiificat  dc  Pracdicamentis  A6lio- 
nis,&:  Paffionis,quod  calcfaccic  dicitur  ad  illud 
quod  calefir. 

Confirmatur  etiam  ratio ,  quia  adio  &  paflio 
dicunt  refpcdus  mutuos;paflio  autem  non  dicit 
refpedum  termini  prodmfti  ad  agens  ,  fcd  ipfius 
pafli  ad  agcntem;igitur  e  conuerlo  aftio  non  di- 
cit  rcfpcctum  ipfius  agentis  ad  aftij,fiuc  produ- 
dbum,fcd  ad  ipfum  paftum ,  de  quo  producit.  Sic 
igitur  patct,qu6d  Aftio  ,  qus  eft  Pracdicamcn- 
tum ,  importat  rcfpedtum  exttinfecns  aduenien- 
tcm,qui  eft  ipfius  agcntis,non  ad  produdlum,fcd 
ad  fubicdura  fiue  pafTum^dc  quoproducit  agen- 
do,  &  tranfmutandoillud. 

Sciendum  tamen  quod  paflio  de  gcnere  Paf- 
fionis,non  fcmpcr  fundatur  in  motu,  vel  muta- 
tionc.Probatur,quia  raateria  eftnaturalitcrprior 
fbrraa;igitur  poteft  eam  Deus  prius  caufarc  na- 
turalitcr,licct  fimul  duratJonciigitur  vctc  in  ma- 
teria  iinprimit  formam  :  fcd  omnis  habitudo  aH- 
cuius  rcccptiui  ad  illud,quod  rccipir,&  refpcAu 
illius,  \  quo  formam  recipit,eft  paflio  dc  gcncrc 
PaOlonis^hoc  tamen  non  eft  mutatio,quiamuta- 
tio  eft  intctoppofita ,  vt  inrer  priuationcm  for- 
m£,&  formam:hxc  autem  funtfimul  duratione, 
icilicct  rccipicns&  receptum;nec  priijs duratio- 
nc  fuit  materia  priuata  fotma,  quam  fub  forma: 
igitur  priuario  non  cft  tcrminus  k  ijtto ,  fine  pri- 
uatione  vcro  non  cft  mutatio:  igi[ur,&c. 

Ex  quo  patec  quod  diccntcs  qu6d  paflio,  qu.-c 
abftrahit  a  mutationc  pertincat  ad  Prsdica- 
mentum  Relationis,non  dicunt  verum,&dc  hoc 
quasre  in  ^MftinH.^i. 

Ad  propofitura  igitur  dico ,  qu6d  adlid  fi  fit 
forma  abfoluta.tpanifcftum  eft  quod  fic  nonpo- 
teft  ,  poni  in  diuinis  fecundura  fuani  propriam 
rationcm.vtnotionalcquia  ficutdidbumcft  prius 
in  quacftionc  de  conftitutiuis  perlbnanim  *  ;non 
eft  aliquod  abfolutum  in  diuinis  notionale  ,  nili 
tantum  quod  commune  eft  ttibus.Si  autem  a£tio 
importat  rcfpcdum ,  adhuc  non  manet  in  Deo 
(ecundiim  rationem  fui  generis,  quia  ficut  priiis 
probatum  eft  ,  adio  vt  cft  Przdicamemum  ,  ita 
fi:cundura  proptiam  rationcm  fuam  prxdica- 
mcntalem  importat  refpcftum  agentis  ad  paf- 
fum ;  fed  in  diuinis  non  eft  aliquod  palfum,  ncc 
niatcria,ncc  quafi  materia,dc  qua  Patcr  ptodurac 


Filium,vt  oftefijm  cft  difHnElione  ejuintn  * ,  ergo 
nihil  plus  manetin  diuinis  de  adliune,  qu^m  de 
quolibet  alio  Prxdicamento.Vnde  folum  fnb  ra- 
tione  refpedus  manet  in  diuinis,qux  eft  rclatio. 

Ex  hoc  fequitur  coroIlarum,qu6d  illcqui  po- 
nit  Filiura  in  diuinis  produci  de  cflentia  Patris, 
vt  de  quafi  matcria ,  habet  ibi  pon;  rc  gcncratio- 
nem  a^iu3m,&  patcrnitatem  ,  vt  duo  Prxdica- 
menta  (ecundum  rationcs  formalcs  diucilbrum 
Prxdicamentoium,vtcum  gencratio  dicatur  rcf- 
pedu  pafl[i,vt  piiiis  oftenfum  eft  ,  oportct  ipfum 
poncrc  relationcm  realem  in  Patrc  ,  antequam 
Filius  conftituatur  in  ejfe  pcrfijnali^quia  ficutar- 
gutum  eft  contra  eura  dtjHnct,  quinta  *  ,  quan- 
documque  produccns  pioducit  aliquid  dc  matc- 
ria,prior  cft  refpciSus  producentis  ad  matcria,dc 
qua  producit  aliqaidjquam  vtriulquc  ad  tcrtium 
procujftu.n;fed  hoccft  inconueniens.  Idc6  dico, 
quod  adlio  fecundum  formalcm  rationem  a(flio- 
nis  illius  gencris  nuUo  modo  manet  in  diuinis, 
fed  folum  fecundura  rationem  relationis.Et  idc6 
fcquitur  qu6d  generatio  tantum  fit  rclatio ,  & 
per  conlequcns ,  vt  priiis  dcdudum  cft  ,  eadem 
proprietas  rcaliter  cura  paternitate. 

Quantum  ad  iccundum  principalc  dico,qu6d 
ditferunt  (ecundijm  rationem ,  generatio  adiua, 
&paternitas;&hocdupliciter:nam  poflimt  ali- 
qua  difFerrc  fccundum  rationemivno  modo  fe- 
cundijm  fuos  conccptus/>ra/>r/w ;  alitt  medo  fe- 
cufidum  cor7ceptm  communiores  ,  &  fpccia- 
les  ,  &  vtroque  modo  difFcrunt  fecundum  ratio 
ncm  patcmitas  &  gcneratio.  Primo  modp  fic: 
nam  quauis  vtriufque  conccptus  fit  xque  prius, 
adhuc  diffcrunt  rationc,  &  hoc  ftando  in  concc- 
ptu  fingulari  vtriufquc.  Nam  forma  quxlibec 
perficiens  pafTum  potcft  confidcrari.  Vno  modo 
fub  eius  effe  quieto  ,  vt  dans  ejfe  quie^um  paflb, 
quomodo  palfum  fibi  affimilatur,  ficut  afllmila- 
lur  produdlum  fuo  producenti ,  licct  alio  modo 
xquiuoco,&  virtuali.  Vnde  &  iftura  modum  dan- 
di  ejfe  fignificimtiS  per  vcrba  ,  ac  d  forma  age- 
rct,vt  ciim  dicimus,  albedo  dat  ciTc  album  ,  fiue 
albificat  fuperficicm  ;  fiue  cum  dicimus ,  albedo 
informjitparictcm;.?.'  lioc  conuenit  fibi,vt  intcl- 
ligitur  habcrc  ejfe  fuuin  quictiim.  Alio  modo  in- 
tclligitur  forma  quafi  dans  cjfe  in  fieri  fuo  fub- 
ie(So,ficut  agcns  fuo  modo  fubie(5to.Vt  ciim  di- 
cirur  ,  ignis  calcr ,  fiiic  calidum  calet ;  fign-ficac 
enim  ac  fi  forma  darct  continue  ejfe  fuo  fiibie- 
dlo  Si  igitur  primo  modointcIHgitur  forma  ,  vt 
dans  <rj(7f  quictum,  fic  fignificatur  per  nomen  :  fi 
autem  intelligiturrecundo  modo,fic  figiuficatuc 
pcr  vcrbum  neutrum  in  abftradlo  pcr  nomcn 
vetbale  ,  quamuis  omninocandcra  rem  fignifi- 
cent.Idcm  cnim  fignificant  calere  ,  &  ej[e  cali~ 
dum,  &  iJcm  etiam  fignificat ,  ciira  dicitur  ,  Sol 
lucet,S>c  efl  lacidM;homo  viuit,  &  eji  vtutif.  Vndc 
viuere,  vt  eft  aftus  primus  ,  non  fignificat  aliud, 
quara  vitam,  nifi  qu6d  vno  modo  fignificat  pcr 
modum  quiecis,aIio  modo  per  modum^m,&  fic 
poteft  eflcde  qualibet  fotma,  quod  poteft  intcl- 
ligi.vt  qnafi  d.ins  ejfe  infieri,iaxta  fuum  nfodum 
fignificandi ,  &  fic  fignificatur  pcr  vcrbum  ,  & 
pcr  nomen  verbale,in  .-ibftra(fto;vel  potcftintcl- 
ligi  per  modum  ejfe  quicti  ,  &  fic  fignificatur  pcr 
nomcn ;  &:  fic  cfl  de  omnibus ,  fi  nomina  cflcnt 
impofita. 

Ad  propofitumigitur  diccndum  ,  quod  fi  illa 

proprict.-is,  qux  cftconftitutiua  Patris,  intelUgi- 

tur  in  e^e  quieto ,  fic  fignificatuc  per  nomcn  pa- 

N     4  faterrii 


q.t. 


19. 

CtrollariMfif. 


"¥  q.i,a.9. 


20. 

Ceneratlo 
aSiita  dy 
fatemitas 
drffftunt  fe- 
cundiem  ra- 
tiontm     dU' 
fliciter. 


Torma  ferfi- 
eiens  fajfum 
vel  conftit- 
ratur  infieri 
vel  in  ejff 
quieto. 


il. 


i^z      Libri  I.  Diftinaio  XXVII. 


Trttrittits  *'r"if^t^  '■>  ^'  intclljgitur  vt  in  fieri,Cic  fignificatur 
mnfiuuiiu»  pcr  verbum  in  concrcto  :  &  per  vcrbalc  nomen 
fwnitn  efe  jn  abftrado.vi  per  gtnerAre  &  generationem.  Pa- 
qmeio  dici.  tginjtas  igitur  &C  gencratio  adiua,  fiuc  gencrare 
tur  patffni-  ^nfi^n,  difFcriiDc  pcnes  modos  concipiendi,cor- 
'vtro  'gene"  tcrpondcntes  niodis  fignificandi  Grammaticali- 
jta-.io,  bus ,  in  qyibus  tantum  cft  omnino  vna  realitas, 

&  rclatio  realis.Secundum  etiam  aliam  difFeren- 
tiam  rarionis  ,qux  ert  fecundum  conceptus  ma- 
gis  communes,&:  minus  communcs  dift'erHnt,& 
Itcundum  rationem  patcrnitatis ,  &  generare. 
Nnm  ficut.a  ftibfiftentcper  paternitatem  poteft 
abftralii  fubiiftens  incommunicabiliter,vt  prius 
didum  eft  deperfona,  ita&  a  gcnerante  pergc- 
nerationem  produccns  :  igitur  a  primo  ad  vlti- 
inum  afubhrtcnte  per  patcrnitatem  poteft  ab- 
ftrahi  fubfiftens  incommunicabiliter,  fimilicer  a 
generanttf  potcft  abftrahi  produccns.  Similitcr  a 
l'atrt,vt  habet  Filium,  potcft  abftrahi  fubfiftens 
habens  correlitiuum;&  ifti  trcsconceptus,  fcili- 
cti  fubfiflens  incummunicabiliter,  &c  producens,  8c 
habens  jecHm  correlatiuHm ,  pmnn\o  accipiuntur 
in  Deo  ab  cadcm  rc  fimplici.Nam  in  primo  con- 
ccptu  conueiu't  proprictas  jlla  fingularis  cum 
forma  abfoluta  conftituente  funpofitum  abfolu- 
timi  incommimicabilc  ,  &  in  lecundo  conceptu 
connenit  cum  iftis  produ<5Vionibus  creatis  ,  qu.x 
producunt  pcr  fiias  formas,&  in  tertio  conceptu 
conucnit  prima  perfona  cuiT)  Patre  crcato  ha- 
bente  fccum  Filium  produ£lum  ,  &  accipiuntur 
ifti  conceptus  in  prima  perfona  iuxta  diuerfijs 
conceptus  in  re,  qui  accipiuntur  a  diucrfis  rcali- 
bus:&  fecundum  hoc  conceptus,  qui  accipitur  a 
Parre  fubfiftentc  pcr  patcrnitatem  ,  communior 
cft,quaiTi  conceptusacccptus  a  Patrc  gencrante; 
ficut  conccptus  fubfiltenti$prioreft,quam  con- 
ccptus  produccntis ;  &  conceptus  abftradus  a 
Patre  prio.r  cft:  qukm  conceptus  abftradtus  a  fub- 
fiftcnte  habente  fecum  correlatiuum  fubfiftens; 
ficuc  ptius  cft  fubfiftens.qukm  (ubfiftens  habens 
correlatiuum :  &  ica  ctiam  differunc  Patcr  fubfi- 
fteus,&  Patcrgenerans,  &  Patcr  habens  fccum 
Fi!ium,&  hoc  fccundijm  conccptus  diuerfos  Lo- 
gicos,  quibus  corrcfpondct  omnino  idem  k  par- 
te  rei. 

^x  diftis  fequuntur  duo  corollaria:  Primum 
frimuin  co-  eft,qu6d  iiullo  modo  cx  partc  rci  generaiio  adi- 
roUarium.  ua  priccdic  patcrnitatem.quia  non  prxc^derer, 
Gmeratio  «•  nifi  fub  ratiouc  fundandi  patemitatcm,  non  au- 
chutaex  n»-  jgj^  fundaret  paternitatem.nifi  fubratione  adio- 
tura.  ret  non       .    t>     i  n.  v  i  .  •     j: 

prdceJit  pa-   nis.Probatum  cft  autem  quod  non  manet  m  di- 

ternitAtem.  uinis  fub  adionis  rationc  ,  fcd  fub  ratione  rcla- 
tionis;  fic  aucem  funt  vnarclati»  paternitas  ,  & 
geneiatio  aftiua  ,  &  ideo  fub  raiionc  rclationis 
vna  non  prarccdit  aliam  in  re,  quarc  nullomodo 
jn  re  vna  prsEveJir  aliam. 
Seaindum       Ex  quo  fequitur  fecundum  corollarium,qu6d 

foroUnnutn.  nulla  cft  qua*ftio  quzrerean  Patcr  fit  Pater,quia 
generatjficut  non  eft  qua:rcre,an  ignis.quia  cali- 
dus,calet?aut  an  quia  calet,ide6  fit  calidus  ?  quia 
ex  parte  rei  nulla  cft  difFcrentia ,  ideo  neutrum 
intelligitur  ,  vt  caufa  rcfpedu  alterius  ,  nec  eft 
fundamcntum  fundans  aliam.fblum  enim  difFe- 
runr  fccundum  modos  Grammaticales ,  vt  di- 
Aum  cft. 

OhnUturoi-       Ncc  obftatdi(Slum  Auguftini,feptimo  de  Tri- 

itSioni.         nitate  capitulo  fecundo;vbi  dicitur  quod  Pater 

pon  efi  T-ater,mfi  tjuia  eft  ei  FiliM,no»  autem  eft 

Filini,nifi  fer  generationem.  Hoc ,  inquam ,  non 

Auguft.      vbftar,quia  etiam  dicit  7.de  Trin.  capitulo  fexto. 


qu6d  non  dicitur  Filius ,  nifi  quia  habet  Fatrem. 
Nunc  autcm  non  potcft  in  ordinatis  per  fc, 
vnum  intelligi  vt  caufa  alterius ,  &  c  conucrfb, 
quia  tunc  eflct  circulus  in  pcr  fc  habentibus  or- 
dinem  ,  idc6  non  ponit  illud  quafi  intelligi  pec 
caufiilitatcm  ,  fcd  quia  mutu6  fe  habeni  ad  inui- 
cem.  Vnde  debet  intclligi  per  mutuam  relatio- 
nem  ,  ficut  ftatim  fc  exponit  Auguftinus  7.  de  ^*  • 
Trin.c.ii.iliico  poft  praedida  verba,  dicens,  Pa- 
ter  non  efl  Pater  ,  ntfi  quia  tfi  ti  FtUm  ;  manifc- 
ftum  eft  enira  non  ad  femetipfum,fcd  ad  Filium 
relatiue  dici.  Vnde  folum  vult  ibi  oftcndcro 
quod  Patcr  non  ad  fc  dicitur ,  ficut  dicitur  bo- 
nus,  magnus,&  huiufinodi. 

Sic  igitur  pacernitas  &  gencratio  difFcrunt  fe-       xt. 
cundum  rationcm ,  fccundum  primam  difFeren- 
tiam  rationis  pra:di6tam,  &  hoc  idc6  ,quia  qua- 
lem  ordinem  habent  aliqua  vbi  funt  diflinda  k- 
cundiim  rem,  talem  ordinem  habent  aliqua  vbi 
func  diftinAa  fecundum  rationem.  Et  idc6  ficut  DljlinRa  ra- 
generatio  &  paternitas  ordincm  habcnt,vbi  funt  "'"»*/"»«*'»/ 
diftinfta  realitcr  ,  fic  ordinem  fccundijm  ratio-  ^^""*^j^ 
ncm  habebunt ,  vbi  funt  diftinda  fecundiim  ra-  difiinSii  (e- 
tioncm.  £t  ide6  generatio  hsc  &  paternicas  cundumrtm' 
hunc  ordincm  habent  fecundiim  rationem  in 
Patre,  quamuis  folijm  diftinguantur  fecundum 
rationem.  Iftc  tamcn  ordo  non  fuflScic,  vt  vnum 
intelligatur  ficurcaufa,vel  fiindamcntum,  rcfpe- 
du  altcrius ;  quia  ncc  vbi  funt  diftinfia  rcalitct 
generatio  adliua  cft  fundamentum  Patcrnitatis, 
vt  dicetur  in  refpondendo  ad  primum  argumen- 
tum;fcd  ficut  ibi,  vbi  funt  diftinfita  rcalitcr ,  ge- 
neratio  intelligitur  vt  difpofitio  prima  refpeftu 
patcrnitatis ,  vt  ibi  dicetur ,  fic  antccedentcr  fc- 
cundiim  rationem  intellcftus  gcncratio  eft  pri- 
ina  refpcdu  pacernitatis ,  feci  nullo  moclo  in  ra- 
tione  fundamenti, 

Et  per  hoc  fbluitur  illud  FiilariJ  9.  dc  Trinir.         ^_ 
cz^.\ ^.  ^deoeftabfolutanatiuitM,  quampofitio-r  j^n  d-HHm 
nem  nominis  confecuta  eft  confejfto.  Ifta  autem  HtUr.j. 
confecutio  non  intelligitur  ficut  relatio  confe- 
quitur  caufam ,  fcd  concomitanter ,  ficut  aliqua 
forma  fequitur  difpoficioncm  prxuiam  ,  vt  di- 
<aum  eft,&  patcbit  refpondcndo  ad  primura  ar- 
gumentum. 

DifFerunt  ctiam  fccundum  rationem  ,  fccun- 
dum  ordinem  conccptuii  abftraftorum  ab  ipfis. 
Nam  prior  eft  conceptus  fubfiftentis,quam  con- 
ceptus  producentis,&  conceptus  produccntis  efl: 
prior  ,  quim  conccptus  produceniis  habentis 
produiSlum  fccum,vt  corrclatiuum;fic  igitur  pa- 
tct  quomodo  funt  vna  propriccas  fecundum  rem 
paternitas  &  generatio  ,  &  quomodo  duplicitcc 
differunt  fccundum  lationem. 

Adrationes.  Ad  primam.ciamarguiturficjPa-        ly. 
ternitas  fundatur  (iiper  generationem  adiuam;  Ad  ffimum 
igitur  patcrnitas  non  eft  eadem  proprictas  cum  frineifal*. 
gencrationc.  Confcqucntia  patct.quia  idem  non 
fundatur  fupra  fe.  Antcccdens  probatur  cx  j. 
Met.c.iy.  vbi  Philofbphus  vult,vt  videtur,qu6d 
fupcr  adionem  &  p&flioncm  fundcntur  relatio- 
nes  agcntis  vt  ad  produftum,vt  patCfnitas  fuper 
gencrationem, 

Dicendum  quod  antcccdens  eft  falfum  ,  qao- 
niam  hacc  paternitas  non  fundatur  fuper  genera- 
tionem  plus  quam  cfle  calidum  fupcr  calotcm, 
quia  foltim  difFcrunt  fccundiim  modos  Gram- 
maticalcs ,  &  non  fccundiim  rationcm  funda- 
nienti,  &  rclationis.vt  praedidum  eft.  Mprobatit- 

Etad  probationem,  ciim  dicitur  quod  relatio  iw». 

fiindatuc 


Aiiftot. 


Qu^ftio  II. 


155 


Rtliui»  frt- 
dur.entu  non 
fundnturfu- 
ffr*cH»»tn. 


i6. 

&tUHHOdi 

-vtdi  AriJJ»- 
ttlti  rtUtio- 
Htm  funditri 
ftipcr  acli»- 
ntin  (Tf»f 
fiontm. 


*7' 


A^i»  quan- 
fioqui  tim- 
fi)re,qwtnd»- 
qut  nntur» 
frtctdit  rt. 
l»tioatm. 


AUiocurnt- 
quit  tjftfun' 
4%mtntum 
nUtitnis. 


Ad    unfir- 
mMitntm. 


Aindatur  fupct  adionem  ,  &  paflioncm ,  dircn- 
dum  quod  non  cft  vcriim  ,  quia  fi  aliqiiis  rcfpc- 
Aus  fundarciur  fuper  aftionem,  dicecctur  ad  il- 
Iud,ad  quod  dicitur  aftio.  Adio  cnim,vt  proba- 
mmeft,  prius  dicit  rcfpciSlum  ad  paflum  ;  igitur 
ille  rcfpecaus  fundatus  fupet  aftionem,diccretuc 
ad  paJfum ;  crgo  iftc  rcfpedus  non  cft  rcfpcftus 
nifi  cxtrinfccus  aduenicns.vr  patet  expracccdcn- 
tibus,&  perconfcqucns  ilic  ccfpeftus  fic  funda- 
tus  non  cffct  relatio  de  gcncrc  Rclacionis  ,  & 
liabeturpropofitura.  Vndc  dico  qu6d  aftio  non 
cft  fundamcntum  rclationis ,  ncc  ratio  fundandi 
relationem. 

Ad  probationcm,quando  diciiur  hoc  cflc  di- 
Ckam  Philofophi ,  quod  relatio  fundetur  fupcr 
aftionem  &  paflTionem ;  diccndum  quod  non  eft 
verum,ait  cnim  Philofophus,qu6d  a<5hua  Sc  paf- 
fiua  dicuntur  fccundum  potcntiam  a£biuam  & 
pa(Iiuam,&  fccundum  adiones  earunv,  cum  di- 
citur  lecundum  potentiam  adiuam  &  paflhiain, 
verum  cft  prout  \y  fecitndnm  notat  caufalitatem, 
feu  rationem  fundandi  ,  quiarclatiodefecundo 
tnodo  fundatur  fupcr  formam  abfolutam ,  qux 
cft  principium  agcndi :  non  intcUigendo  per  po- 
temiam  aliquod  refpe£liuum:fic  enim  non  fun- 
dat  illam  rclationcm.fcd  intelligCDdo  pcvpoten- 
tiam  proximum  fundamcncum  ,  rationc  poten- 
ti<e  ,  quod  cftformaabfoluta  habens  potcntiam 
adliuamifuper  hanc  autcm  potentiam,&  formatn 
abfolutam  ,  &  fupcr  formam  icrmini  produifti 
fundancur  rclatiojies  de  (ecundo  modo. 

Quod  auccm  dicic  Philo(bphus ,  quod  ctiam 
(ecundum  a£liones  eztamlyfecundkm  nonno- 
tat  ibi  caufalitatcm,nec  cft  nota  fundamcnti,  fi- 
uc  caufe  rclationis  ,  fcd  notat  aliquid  ,  quod  fc 
habct  antccedcncct  ad  relationcm,  vt  di(pofitio, 
quam  con(cquitur.  Nam  illa  relatio  confcquitur 
aclionem  allquando  tcmpore.fiue  durationciali- 
quando  vcro  natura.  Prxccdit  enim  aliquando 
adlio  tcmporc  rclationem,ficut  patcr  prius  tcm- 
pore  genei:aDancequam  filius  producatur,  &  per 
confequens  prius  tcmporc  ante  pacernitatcm, 
vbi  ciiam  non  przcedic  tempore,pra:cedic  natu- 
ra,vc  difpofitio  quzdam  ad  reUTionem:quemad- 
modum  curfus  eftdifpofitio  praeuiaad  fanita- 
tcm,quamconfequiturfanitas,cempore  vel  natu- 
ra  ;  fcd  non  prscedit  adio  vt  cauia ,  vcl  funda- 
mcntum,quia  adlio  tranfit  in  j.>raetcritum,  &  de- 
finit  e(Ie,quando  relatio  eft  ,  vt  patct  in  patcrni- 
tate.Quando  enim  incipit  eflTc  pater,  aftio  gcne- 
rationis  tranfiuit  in  pra:teritum.  ImpofEbile  eft 
autcm  rclationcm  realem  fundari  fupcr  non  ens, 
&  ideo  paternitas  non  fundatur  fuper  ^««*r<«^, 
fcd  fuper  potentiam  aAiuam  gencrandi  patris, 
cuius  fuit  aftus  generandi  praetcrituSjVt  difpofi- 
tio  ad  iftam  relationem,  fed  nuilo  modo  vc  fun- 
(iamencura. 

Ad  confirmationcm ,  quando  arguitur  qu6d 
quando  aliqua  differunt  rcaliter  in  creaturis, 
tranflata  ad  diuina  difFerunt  fecundum  fuas  ra- 
tiones  formalcs,conceditur. 

Et  quaiido  dicitut  in  minori,  qu6d  in  creatu- 
ris  paternitas  &  genetatio  difFetunc.  Diccndum 
quod  verum  cft  dupliciccr;cum  propter  priorita- 
(em  durationis;tum  propterprioritatem  naturz, 
qua  generatio  adliua  prarcedit  paternitatem ,  vt 
difpoficio  ptxuia  in  codcm  fufceptiuo.Sed  quan- 
do  dicitur,qu6d  transfcruntur  ad  diuina;Diccn- 
dum  quod  ratio  a£tionis  non  manet  in  diuinis, 
ficuc  nec  ratio  quaiitatis ,  nec  quantitatis ,  fcd 


ficuc  fine  qualitatt  eft  bonus ,  Sc  fine  quantirate 
magnus ,  ita  Pater  Dcus  producit ,  fiuc  gcrerar 
perfonam  fine  adione,  vnde  tantum  manet  ibi 
fuK  rationc  rclationis,  vt  pra:dii£lum  cft. 

Ad  fecundum ,  quando  dicitur  quod  forma 
conftitutiua  fuppofiti  prior  cft  afbionc  fuppofi- 
ti :  ad  hoc  diftumcft  prius  qu6d  hoc  verum  cft 
dc  fiippofito  abfoluto ,  quod  non  eft  fuaprodu- 
ftio  a<^ua :  fcd  non  eft  vera  de  fuppofito  relati- 
uo,  quod  eft  produ^lio  iStioi  fubfifiens.  Quam- 
uis  autcm  alio  modo  poteft  concipi  ab  intcllcdtu 
noftiOjVt  produ(fl:io,&  virclatio.iiiretamen  ea- 
dem  realitas  cft  omnino. 

Ad  tertium,  quando  arguitur ,  qu6d  aftio  cf- 
fentialis,qux  cft  ad  cxtr^,  noneft  rclatio ;  igitur 
ncc  adlio  notionalis  ad  intik  eft  formaliter  re» 
latiojpofrct  vno  modo  dici,ncgando  confequcn- 
tiam,quia  per  adionem  adextra  poteft  tranfmu- 
tare  tranfmutabilc :  &  idco  ibi  eft  aftio  rcfpe6tu 
pafli,refnciau  cuius  eft  proprius  rcfpeftus  adio- 
nis ,  &  lic  poflet  dici  quod  creatio  ,  qua  crcatur 
gratia  in  anima,adio  eft  ditferens  krclatione:fed 
produ<^io  ad  intrit  non  manec  fub  racione  a(5tio- 
nis,quia  non  cft  refpedu  pafli ;  idco  cantum  ma- 
net  (iib  r.itione  reIationis,&  fic  poflec  dici  qu6d 
non  cft  fimile. 

Aliter  tamen  dico  ,  qu6d  ancecedcns  eft  fal- 
fum,  quiacreacio  non  cft  adlio.fcd  cantum  rela- 
tio ,  vndc  tantiim  imporcac  habitudinem  intcp 
producens,&  produdum ,  quia  non  eft  refpcAu 
paffi,  de  quo  cducitur,  fed  de  hoc  dicecur  in  fe- 
eundo. * 

Ad  probationcm,quando  arguitut,qu6d  Deu« 
dicitur  rcalitcr  agens  &  caufa  ;  dicendumquod 
diftingucnda  cft ,  prout  ly  nxliter  poteft  dcter- 
minare  compofitionem,  vcl  prasdicatum.  Primo 
modo  veraeft,  quia  tunc  notat  aflcreionem  vcri- 
tatis  in  compofitione  ;  &  eft  fenfus,qu6d  hasc 
realiter  vera  cft,®*»*»  eftagens.Si  intelligicur  fe- 
cundo  modo,  vlcerius  cft  diftingucnda,  eo  qu6d 
poccft  determinarc  praedicatum  ratione  rcalita- 
tis  in  pra:dicato;&  fic  eft  falfa:  vel  rationc  reali- 
tatis  alterius  cxtrcmi ,  &  fic  vera  eft  ,  quia  Dcus 
producit  terminum  realiter  extra  ,  cuius  rclatio- 
nem  realctn  Deus  determinat ,  &  fic  poteft  djci 
caufarealis  effcd):ifs. 

Q_y  ^  S  T  I  O      II. 

Vtrum  verbum  intelle6lus  creatifit 
notitia  adualis  ? 

Alenf.  1  ,f,q.^i.m.i.  D.Thom.  i.f.q.ix.art.x.^q,^^' 
»rt.i.  Captcol.  hic  q  i.  Dsrand.  5.4.  <^  disl.  i6  q.%i. 
Cabr.  d.y.q.i.  Doftor  in  Oxtn  hicq,i.(y  d.  t-.q.  7,  (y 
quodltb.i.  Suar.  i.f.tntH.i.  Lxc.6.^  7.  VafquM  i.fart, 
d,i4i.e.^.(jy  d.i  ii.c.i.iir  }. 

rl  R  c  A  fecundam  partem  iftius diftin- 
I  dlionis  quxro  :  f^trum  verburnfit  no^ 
'  titia  a^udis  ? 

Quod  non :  Auguftinus8.de Trin. 
cap.  I  o.dicic:  Cum  vidi  Carthaginem,  &c.  phan- 
tajia  eiui  in  memoria  mea  efi  verhum  eius;fed  ha:c 
non  eft  adualis  imaginacio,  fcdfpccics  canrijm; 
crgo  nec  fic  vcrbum  intclle6i:us  eft  intellcdio 
a6l:ualis,fcd  fpccies  intelligibilis. 

Itcm,i5.dc  Trin.cap.u.  f^erbum,quodforisfe^ 
ftat,  eftfignum  illius  verbi ,  quod  inttu  latet.  Sed 

illud 


Sicut    Dtut 

fint  qualita- 
te  tfi  bonut, 
itaftni  adio. 
ni  gtntrant. 
Ad  ftcun' 
dum. 


A4  ttriium. 


Creatlo  efi 
taniuftf  Ttla- 
ti». 


•d.I.q.V. 

Adprobatit- 

ntm. 


Argumtn- 
ttim  primum 
ntgatiuum. 
Augu(t. 


^temtdut^, 
A  iiguft. 


1S4       Libril.  Diftinaio  XXVII. 


Ttriium. 


(U"i  tfjumjt- 
tiiiiirr:. 


1. 

Srmentis 
flenr.  quoii- 
JiS.  (f.  i|.  I. 
&  lo.q.fi.  & 
Jn  fumma 
att.t^  q.io. 
'Hciieitur  fri' 

tMC. 


3-^ 

Sfcundo. 

Augult. 

Tertio, 


Atius  recius 
ferfecitcr  re- 
flex». 


^arlo, 

Pounli» 
e»nderr>  reti- 
rtet    h»httu- 
dincrrt    ttd 
qutdcumqiu 
^biectHm. 


illuci  non  fignificac  aftualem  incelledionem  ;  fic 
cnitn  quxlibec  afliimaciua  cilec  falfa  ,  vbi  nou 
pra:dicatur  idem  de  fc.  Aiius  cnimeft  conccptcis 
hominis,alius  conccptus  animalis. 

Itcm.Auguflinui  14.dc  Trin.vltimo  ,  Ferbnm 
efi  proles  meutis-.ignav  producicurifeJ  intellcdtio 
non  producicurycum  fit  adlio,&  adionis  non  eft 
a6tio. 

OppoGtum.Auguflinus  5),de  Trin.cap.vhimo, 
JSfonttit  eflimago  Trini/attSyScc.  &  i  J.  dc  Trinic. 
cap.  1 1.  idcm  :  &  in  fcrmonc  quodam  dc  Beato 
loanne  Baptifta. 

S  C  H  O  L  I  V  M      I. 

Sententia  imaginaria  Henrici  de  ratione  verhi 
^eferturyeff.caciter  reiicitur,de  ejuafuse  locis  cita- 
fii  hic  irt priactjJio  qutfiionis  ,  maxime  d.i.  q.y.  a 
m.i^.Cr  hk  4: «.4. 

Dlcit  vnus  Dodlror  qu6d  intelleflus  nofter 
primo  jnfoimatur  iiotitia  fimplici  ,  &z  po- 
ftea  eft  conueriioad  fe  nudum,  &r  tcrti6,  Sc  viti- 
m6  eft  notitia  dcclaratiua.quas  cft  notitia  deno- 
niinaiina. 

Contra.fi  gencrctur  notitia  declaratiua  ab  in- 
tcllciiu  informaro  notitiafimplici.aut  ergodum 
manct  prima  notitia  ,  &  fic  dua:  notitia:  (imul 
erunt  in  inteljetlujquod  eft  inconucniens :  quia 
aut  funt  duo  a6biis  vnius  ratioiiis,&:  tunc  duo  cf- 
fcntadhis  rcdi  eiufdcmrationis  fimul  incodcm; 
aut  altcrius  rationis,crgo  prior  eft  impeifc<5lk>r 
quam  fecunda^crgo  ncc  producit  fccundam:qin'a 
impcifciflius  non  producic  pcrfedlius ;  fi  priroa 
notitia  non  manet  quando  producitur  (ecunda, 
crgo  fccunda  gencratur  a  non  entc. 

Itcin,  intcilciflio  adualis  eftperfcAio  intelli- 
gentis ;  gignerc  verbncn  cft  adlio  memoria; ,  de- 
cimoquinto.di  Trin.  1  i.Si  Filitts  folui  ejfet  intel-' 
ligentia,  Pater  non  intelltgeret,ergO)S{c. 

Itcm,qu6d  non  fitneccflc  conuerti  ficad  in- 
rcllciSurnnudun),probaiur,quia  adius  reflus  po- 
tcft  cflTe  perfeiStior,  quam  aliquis  rcflcxus  ;  quia 
aftus  ille,quo  quis  videt  Dcumjliabet  obieftum 
pcrfe£Hus,puta  eircntiam  diuinam,quaro  aliquis 
a(flu£  reflcxus.S:  ctiam  in  nobisaftus  rcclus  irja- 
bct  pio  obiefto  quiditatemrci:fed  n&us  reflcxus 
adlam  iiiccUigendi  iiabet  pro  obiedo ;  ergo  non 
ccjiucrtitur  iutelledlus  propt^r  perfc6tioncm  in 
a6hi  reflcxo,  vt  dicit  liic  autiior. 

Ircm,Auguftinus  15. dc  Trinitatc,cap.i5..^ff<;i 
mtnc  eji  forrnabile^  ttinc  efl  formatum, 

ltein,fimiiem  liabitudinem  iiabct  potentia  ad 
quodcumcjuc  obic(5tum  :  ita  Cjuod  ii  eft  pafliua 
rcfpcdlu  primi  obict5li,&:  refpc6tu  cuiufcumqijei 
ergo  qualem  habitudincm  habet  in  notitia  fim- 
plici  ad  obiciftumjfic  rcfpecSu  cuiufcumque  no- 
ticix :  ergo  ciim  intelicdlus  fit  merc  pafliuus  per 
cum  in  notitia  fimplici;crgo  &  refpcdu  notitiz 
dcclaratiua;. 

SCHOLIVM    II. 

Pofitis  frfr»«  Vcrbi  conditionil;M,&  defcriplio- 
nt  ex  j^uguflino,  adfert  quinc^ue  opiniones,fuppo- 
nendo,ij!iod  ad  imelligentiamfpetlet)de  eim  ratio- 
ne,in  <jho  conjiftat.-cjuoi  omnes  breuiter  refutat,  de 
ijuo  in  Oxonien.  iuc  a  niim.ii.  concludens  afuffi- 
cienti  tnumtrationt  ,  effe  ipfam  inttUetiioptm 
a£iuaUm. 


DIco  ergo  ad  qusftioncm,primD  inquircndo 
qujE  fit  rcs  ,  cui  conucnit  nomen  verbum 
ficutPhilofbphus  ii,Ethicerum,c.^.  inquirendo 
de  virtute,qus  rcs  fibi  corrcfpondet ,  primo  rc- 
mouet  ea,  quibus  non  conucnit;fecund6,cui  tri- 
buendura  fit  nomcn.  Primo  crgo  inquircndum 
cft  dc  gcncrc,  fccundo  dcdifFcrcntia.  Tria  ponit 
Aiiguftinus  de  vcrbo  ,  ^uhd  verbum  eft  aElut  in- 
rf//<gmw,9.dcTrin.cap.vltimo:&i5,deTrin.ii. 
quod  vetbum  efl  genitum  a  memoria,^  mens  nen 
eft  perfetia  fine  rne^noria.  Ec  if.  de  Trinit.rccirat 
vtrimique.Secundoponitquod  verbum  nonma- 
net,nifi  dum  cftadualis  cogitatio.  5.  de  Trin.if. 
r.}.  ponii  quod  eft  peitinens  ad  fecundam  per- 
fonam  in  diuinis  genitam  ii  rocmoria  ;  eft  ergo 
verhurn  a£iui  intelligentid,  a  rnemoria genitni  non 
njimens ,  ntfi  dum  efi  alisialis  cogitatio  ,  pertinens 
ad  ficundfim  perfonam  in  diuinu,&i  propter  fimi- 
litudinem  Vcrbi  diuini,  inquit  AuguftinuS  ad 
verbiim  noftrum  ,  Vcrbi  geneiatio  noo  pertinet 
ad  voluntatem  ,  ncque  ad  memoriam  prxcipu^, 
quia  tuncpoircteilc  pcrmancns  ,  fed  formalitcr 
pertiner  ad  intelligentiam. 

Sccundiim  hoc  funt  quinque  opiniones.  Pri- 
ma  ,  cjuod  Vcrbum  eft  inteiligentia.  Secunda, 
qu6d  (it  fpecics  piior  adu.Tcrtia,qu6d  fic  adus 
folus,  vel  aliquis  conccptus  formatus.  Quarra, 
quoxi  fic  intelleftio  paffiua  caufata  ab  intelle- 
dUonc  adiua.  Quinta ,  quod  fit  objcftum  vt  in- 
tcllcdlum. 

Contra  ifta ,  fi  fit  fpecies,  aut  crit  eiufdem  ra- 
tionis  cum  fpecie  in  mcmoria;&:  tunc  funt  dua: 
fpccics  ciufdcm  rationis  fimul  in  cadcm  poten- 
tia;aut  non  ciufdem  rationis ,  &  ficprior  cft  im- 
peifedior ,  Sc  pcr  coofcquens  non  gignit  perfe- 
dius,vt  argumcncatum  cft  iupra,&:  alterafupcr- 
fluercc. 

Item,D.  Auguftin.y.dc  Trin.cap.  i  .Nihil  efl  in 
prole,  quod  non  in  parente. 

Contra  quarcam  opinionem,incelle<5lio  pafH- 
ua  creata  ab  intelledione  adliua  ,  non  cfl  nifi 
quardam  forma  fimplcx  :  crgo  duo  refpe(flus  ibi 
non  faciunr  duas  rcs,ficut  calor  vt  ab  agente,  & 
vt  in  iigno,  non  cft  dua:  rcs. 

Contra  opinionem  illam  dc  conceptu  forma- 
to ;  impoffibile  cft  ihtelligcrc  adionc  de  gcnerc 
A6lionis,&:  nihil  acciperc  effe  pcr  c.im;fed  intel- 
ligere  eft qualitas ,  3c  non  aftio  de  gcnere  A6lio- 
nis,  &  proinde  pcr  intclligcrc  nihil  accipit  cflc. 

Contra  hocarguitur  ,  Ariftotcles  ic.  Ethiio- 
rt!m,cap.i.vel  ;  c<i^.dicitqu6d  non  vaict:fi  dfle- 
Aatio  nqn  cft  qualitas :  ergo  non  eft  bona  ,  fic 
enim  ait,qu6d  operationes  virtutum,neijue  cjuali^ 
tates  funt ,  non  tamenfunt  non  bon<t. 

Dicoad  iilad,fccundum  Commcntatorem  ibi- 
dem  :  operatia  virtuiis  eft  motio  operatiua.  Vnde 
operationcs  virtutum'ibi  accipiuntur  pro  opcra- 
tionc  dc  generc  A(f^ionis:vndc  cliccrc  operatio- 
nem  cft  adio  dc  generc  A^aionis.  Secundo  po- 
tcft  dici,  qu6d  Pnilofbphus  non  negat  dclc(5la- 
tionem  cfle  qualitatem:ftd  dicit  qiiod  cft  vcloci- 
tcr  moucri  ad  deic^lationcm ,  vel  tardc  ,  Sc  pcr 
confequcns  dcledatio  non  eft  relatio  :  neque 
adio,nequc  pafliocum  tcrmino.VndedicitPhi- 
lofophus  qu6d  operationes  magis  funt  quaUta- 
tes,quam  dcledbtio,  im6  minus  vidcntur  opcra- 
tiones  virtutum  quaiitates,quam  ddoStatio^pro- 
pter  hocquod  habcntcondition^  fimilcs  adio- 
ni  dc  gcncre  A(5tionis ,  fic  qu6d  pun  fant  quali>- 
Ute^quantum  ad  hoc. 


4- 

RefolHti*. 
Axiftot. 


ufngufiinm 
-verie  defcri  ■ 
hit  'virhut» 
nientis. 


^idfit  Vfr- 
bnm. 


Referunttit^ 
quinque  ofi- 
niones. 
Yidc  iEgid. 
quodlib.  3. 
q.ji.&fcqji. 
&  4Uodl.  }. 
q.J. 

Reiieiuniur. 


Anguft, 

Reiicitur 
quari»   ofi- 
nio. 


6. 

Re>ic:tur 
leriia  opiitio. 


Repiic»     ex 
Thilofofho. 


7' 

Seluitut. 

Cominenta- 

cor. 

Vide    Scot 

qfuodlib  15^ 

R.Vf. 


OftratioHts 
funt  fimiUs 
alHonibHt, 


1. 1 


Quxftio  II  r. 


quytn    Ah- 
rr-M. 


8. 

Xe/^tutit 
TioclorU. 
Vtrbtim    efi 
»ct''»lil  cegi- 
ImM. 


jH  ficurt- 
dum. 

Ordo     duo- 
rum  dubltx. 


Ordo  fecuff 
dum  prcxi- 
mius  f^  >•«- 
motius  no» 
t[l  tttufali- 
t»tk. 


Contra  aliam  opinionem  de  obiedo :  nulla 
produdtio  interior  c(l  circa  obieflum,  niHqu^d 
realis  zQtio  cll  circa  \A  ,  in  quo  obieAum  habet 
Cjfe  intelligibilo :  ergo,&c. 

Dicocrgo  quod  verbumcft  aflualis  cogitatio. 
fi  enim  intelledtus  pofltc  ftatim  notificare  alteri 
abfque  memoria.non  aflumcrctfignum:(ed  alfu- 
mere  fignum  non  eft  emiflio  anhelitus  fic,  vcl 
fic ,  fed  ifte  fonus  produdlus  fic  articulatus ,  eft 
verbum  vocale,  &  fic  verbum  imaginabilequod 
fibi  correfpondet,  eft  vcvbum  mentale,  quod  eft 
quoddam  formatum  in  adlu  <l  memoria. 
jtil  ptlmum  Ad  primumprincipalcjdicoquod  Auguftinus 
tr:nctp»le.  jncclligit.ciim  dicit :  Vidi  Carthagincm,&c.  hoc 
eft,  verbum  vircualiter. 

Ad  aliud,  ijuod  foris  fonat,Scc.Dico  quod  ordo 
duorum  poteft  efife  duplicitcr.  Vno  modo  ficut 
du6rumefFccluum.Secund6,qu6d  vnus  efFedus 
proximius,&  immediatius  habeat  eJfe;non  lamen 
eft  ibiordo  caufaiitatis  inter  illos ,  quomodo  eft 
ordo  caufalitatis ,  ita  quod  primum  eft  caufa  {c- 
cundi,  &  fecundum  caufa  tcrtij.  Exemplum  pri- 
mi,  in  illuminatione  medij  vna  pars  eft  propiu- 
quior  SoIi,tamen  vna  pars  non  illuminat  aliam. 
Ide6  ibi  eft  ordo  inter  partes  fecundum  proxi- 
mius,  &  remotius  effe ,  non  tamen  inter  illas  eft 
ordo  caufalitatis.  Ifto  modo  fignum  fe  habet  ad 
fignatum.Nam  paflioiu  anima,&veibum  voca- 
le.immediatc  funt  figna  rei,vnum  tamen  imme- 
diacius,puta  pafllo,  vox  eft  fignum  rcmotius ,  & 
res  tantum  eft ,  qua:  immediate  fignificaiur  per 
vtrumque. 
jU  ttriimn.  Ad  aliud, Vcrbum  gignitur:ergo  non  eft  acSkio: 
non  fequitur:  quia  aftionis  de  genereQualitatis 
poteft  efle  adio :  non  autem  adionis  de  gencre 
Aftionis. 

QJ/  ^  S  T I  O     III. 

Vtritm  quttlibet  intelUctio  actualis  in  intel- 
leSitt  creatoftt  Verhum  ? 

VtdeDo^orcscitacos  q.  antecedenti,  &  Hcnricum 
quodl.i.q^. 

V  6  D  fic  videtur :  qua;Iibet  intelleifiio 
adualis  eft  perfedio  intcUigentiiE  fe- 
cundum  Auguftimim./.ij.deTrin.c.i;. 
fcuo.iuus  notitia,qu2  eft  perfedio  inteliigentia 
eft  verbum ,  quia  partes  Trinicatis  ,  quas  ponic 
Auguftinus  ^.de  Trinit.cap.vltim'o, (cilicet  mens, 
notttta,8c  amor,  corrcfpondent  partibus  Trinita- 
tis,quas  ponit  in  jjM  Tfiwir.c.io.fcilicet  memo~ 
riam,  inteUigentiam,  &  volmtatem.  Sicut  igitur 
amor  pertinet  ad  voluntatem,  fic  nocitia  ,  quam 
dicit  cfle  verbum.pertinet  ad  intelligentlamiigi- 
tut  omnis  petfcdio  inteliigentiae  eft  vetbum: 
igitur,&c. 

Contri,  Augnftinus  j.dc  Trinitate  c.xo.Defi- 
nio  intemperantiam ,  &  hoc  eft  verbum  eitu ,  ver- 
bum  ergo  eft  notitia  definitiua  j  fed  non  omnis 
adus  inteUeftus  eft  definitio :  igitur,&c. 

Hic  communiter  tenetur  pars  negatiua,  qu6(! 
non  omnis  incelieftio  aftualis  eft  vcrbum;&  di- 
cit  quidam  ,  qu6d  oportet  addcrc  qu6d  ficnoti- 
tia  declaratiua. 

Contra  ,  de  ratione  verbi  cft  qu6d  fic  notitia 
frim^i.  genita  fccundijm  Auguftinura  9.de  Trin.cap.vlt. 

igitur  vcrbum  includit  rationem  produfti ,  fcd 


I. 

Argumert 
tutn  primum 
a^mtui- 
uitm. 
Augud.  15. 

C.IJ. 

Auguft. 


Argumen- 
ttim  rtegati- 
Mum. 
Auguft. 

1. 
tfinio  Henr. 


KiMcitur 


I5J 

eflc  declaratiuum  non  dicit  rationcm  produdii 
non  enim  dicit  nifi  relationem  rationis ,  quia  fe- 
cund^m  Auguftinum  y.de  Trin.cap.primo.f7r- 
bum  dicitfe,&  declarat  fe,  &  fimiliter  ibid.  c.  11 . 
^ater  dicit  fe,  &  idemdicit  j.cap.i4.ReIatioau- 
tem  eiufdem  perfona:  ad  fe  non  eft  relatio  tca- 
lisiigituc  efle  dcciaratiuum  non  dicit  reLitionem 
propriam  verbo. 

Prxterea  quaelibet  inteiieaio  adualis  dccia- 
rat ,  quia  quarlibct  cft  imago  ,  fi  enim  eft  perfe- 
(ftainceilcdtioa6tuaIis,pcffc(ac  dcclarat,  ficutefl 
dc  imagine  ,  fiue  fpecic  cxtcriori  i  igitur  adhuc 
fequitur  qu6d  quaciibct  intclleaio  aftualis  fic 
verbum. 

Alitcr  dicitur ,  qu6d  verbum  eft  notitia  ,  non 
qiiaccumquc ,  fed  qua;  fequitur  inquifitionem, 
quia  poft  agprehcnfionem  fimplicem  eft  difcur- 
lus,&  inquihtio  ,  &  virim6  verbum  pcrfedlum. 
Hocpatet  per  Auguftinum  1;.  dcTrinit.ij.  dc 
paruis,  CiitnperMenitur  ad  id,tjuod  fcimui:(fr  inde 
formatur  perfede  verhum  pojl  volubilem  cogita- 
ttonem.Vndc  primo  habctur  cognicio  confufi,& 
deinde  cft  difcurfus,&inquificio,&poftea  gigni- 
tur  verbum. 

Contra ,  fi  de  ratione  verbi  cft  gigni  poft  in- 
quifitioncm,  &  difcurfum-,ergo  Deus  non  babe- 
rct  verbum.ncquc  Angelus.ncquc  Bcatus. 

Itcm,habcn$  habitum  perfeftum  npn  habcret 
vetbum,quia  vtcns  illo  habitu  non  dcUberatjcr- 
go  fi  ponas  requiri  inquifitionem,  habens  habi- 
tum  pcrfcdlum  non  haberet  verbum. 

S  C  H  O  L  I  V  M. 

Refutata  opinione  Henrici  tenentis  ad  ratio- 
nem  verbi  requiri  tjiied  fit  declaratiuum  ;  &opi- 
nione  D.Thoma,^uod  ad  tllud prarequiritur  inqui- 
fttio,de  qito  tn  Oxon.q.^.  num.ij.  refoluit  tjuamli- 
bet  aiiualem  notitiam  creatam  ejfe  verhumperft- 
iium,vel  tmpe>feElMtn\fi  eft  notttia perfeila,&  di- 
fiin6la,eft  verbum  perfetium  ;  fi  confufa,  imperfe- 
Slum :  perfeitum  autem  verhum  in  nobis  fupponit 
inqutfttionem ,  de  tjua  rc  late  Doiior  ibidem  a 
num.  16. 

REfpondeo  igttur.quod  notitia  aftualis  intel- 
ligentiae  non  dicic  fufficientem  racioncm 
verbi.  Dico  caraen  fccundo,  qu6d  omnis  noticia 
aftualis  eftveibum.  Tertio  dico,  quod  nonom- 
nis  notitia  adualis  eft  perfedlum  vcrbum.  Pri- 
raum  patet,  quia  quamuis  omnisTiotitia  adua- 
lis  in  intelledu  creato  fit  genica&  producl.i,non 
tamcn  formalicer  imporrat  racionem  produdi; 
Vndcnon  dicit  fc  cfIcprodudlam;verbum  autem 
dicit  rationcm  produfti,  quia  includir  rationera 
proiis,quac  eft  a  parente.ficut  patet  per  Augufti- 
num  in  muitis  Iocis,&  idco  non  diciiperfcdlam 
racioncm  verbi  noticia  aAuaiis. 

Secundum  patet,quia  nihil  oportet  addere  ad 
noticiam  adualem  ad  hoc,qu6d  fic  vetbum,  nifi 
qu6d  fit  produfl-a ,  fed  quarlibet  notitiaaftualis 
in  intclleftu  crearo  eft  produfta,  quia  nuila  talis 
eft  in  intclledlu  crearo,  nifi  fit  accidens  ei,  ideo 
conuertuntut  in  intelledlu  creato,qu6d  fit  noti- 
tia  adbualis,  &  qu6dfit  verbum:nonautem  con- 
uertcrentur  fi  aliqua  notitia  aQuaiis  non  eflet 
produ6b ,  vt  fi  efTct  aiiqua  notitia  abdita  quam 
aliqui  ponunt ,  qua  mens  nofcit  fe  ,  fcd  hoc  non 
eft  vcrum,  vt  alias  dicetur. 
Tertium  patet,qu6d  n6omnisnotitiaaduaKs 

eft 


S£i  dtclara. 
tiuum     n«n 
ejlejefrtdu. 
Qum. 
Augoft. 


iectmi». 


Senteniia  D, 
Themti. 


Auguft. 


Reiiciturftu 
mi. 

Secundi. 


4- 

Kefolutif 
DoStris. 


Notitiit  a- 
HualU  non 
efl  fuffittin- 
ter  •verhum. 


Omnis  noli. 
ti»  aiiualit 
froduH»  efk 
verbum. 


156      LibriT.  Diftinaio  XXVII 


Kc»     emr.is 
Hai.-tiil    a- 
Itunhs    e]l 
'Utruunt  fef- 
f.'clliM. 


*  In  Oxon, 
hic    <].    I. 
n.itf. 


Jnjl.fnti^. 


^oluitutf. 
Anftor, 


eft  veibum  perfedum ,  qiiod  Auguftinus  inqui- 
licquia  vcvbum  peifeilum  gigniiuc  virtute  mc- 
mori.v  petfeiflaj  fine  inquifitjone :  non  aiitcm 
cmnis  aduaiis  notitia  fic  gignirur  in  nobis ;  quia 
innata  cft  nobis  via  a  conhifis  ad  diftinfta  co- 
^nofccntia,Vndc  primo  habeturin  nobiscogni- 
tio  confufa,qux  eft  voibum  impcrfedum  ,  ideo 
Don  reprarfentat  Verbum  xtcrnum ,  &  de  ifto 
mcmbro  quxre  multaalibi,*  &  ficutdictum  eft 
de  verbo  inGomplexo,(ic  dicendum  cft  de  vcrbo 
complexo,  quod  habctur  pcr  dcmonftrationem  k 
priori,  cuius  mcdium  cft  definitio  ,  quae  cft  ver- 
bum  perfedtum  fimplcx,&  fic  dicit  Auguftinus, 
Definiointemperantiam,  (y  hoc  ejl  vetbHmeii*'. 

bcd  diccs.fi  vcrburn  fit  definitio,non  videtur 
quod  fit  jiotitiaaftualiSjquia  dcfinitio  &  defini- 
iumconuectu(itur,&  prxdicatur  dc  dcfinito  dc- 
finitio,non  autcm  notitiaadualis  :  igitur,&c. 

Refpondeo  ,  quod  fecundiim  Philofophum 
quarto  Afpt.  text.iS-  dcfinirio  clt  ratio.quam  fi- 
gnificat  nomcn  ,  &  idco  ranturn  eft  fignum  ,  8c 
cum  conucrtitur  cum  definito  ,  hoc  eft  ficuc 
Agnumcum  fignar6,ncqucdcfinitiorationccon- 
ctptus  prxdicatur  de  dcfinito,  Pcr  hoc  patcc  ad 
argumenta  vtriufqu?  partis. 


QV 


jEsrio 


IV. 


Ara.primum 
neg»tiuum. 


Stcundum. 

Augiift. 

lA-.Ut. 


R:it!o  oppofi- 
ia 


Vtrum  verhum  in  diuinis  dicat  formditer 
froprietatemfecundtt  ferjons  ? 

D.Thora.  i.^.  ^.  J4.  /trtic.  D.  Bonauent.  hic  x.f.  q.  i. 
Durand.  j  j,  Gabr.  (j.j.  art.  i.  Do&oti»  Oxoo.  iiic  q.i. 
Suar,  l.p.  tritH.  j./.y  c  j.   Vafq,  i.p.d.i/^i.caf.^. 

O  N  SE  c^y  E  N  T  E  R  quxcituc  clrca 
Vcrbum  diuinum.  Vtimo,FtrHm  Ver- 
hnm  in  diuints  dicat  formahier  pro- 
\ ^' ietatem  ferfonalem  ?  Quod  non  vi- 
dctur:quia  vtrbum  eft  tcrminusintcllcdtiuns  fi- 
iie  operationis  intclligibilis,fed  intelUgere  in  di- 
uuiis  eftcircntiale,&  nontantiim  notionalciigi- 
tur  cft  ibi  verbumen"cntiale. 

Irem,Auguftin.</f  yFi^f  ad  Petr.c.ii.Sc  Hilar  ii. 
de  Trin.  jiAtim  initio,  non  poiFunt  edc  dux  pto- 
prictatcs  conftitucntts  cnndcm  perfonamjfed  Fi- 
lius  dicic  proprietatem  fecundx  perfonx  ;  igitur 
Verbum  non,  cum  ifta  non  conuerrantur  ,  quia 
non  omnis  Filius  eft  Vcrbum.nccomnc  Vcrbum 
cft  Filius. 

Oppofirum.Augaftinus  y.dc  Trin.4.  Eo  Fer- 
hum,  quo  Ftliui. 

QJV  ^  S  T  I  O      V. 

ytrum  intelle&ui  fequens  iudicium  ratienis 

naturalis  necejfarih  poneret  in  Deo 

verhum  ejfentiak  * 

Vide  Dcftoret  citatosquxft,  antccedcnti. 

V  X  T  A  hoc  quxrirur  ,  Vtrum  imelle- 
ntu  fei]Hens  iudicium  rationii  naturalii 
nccrffano  poneret  in  "Deo  verbum  ejfen- 
tiale  ?  QuAJ  fic  videtuc ,  quia  poncrct 
ibi  vcrbum  a!iquod,cum  poncret  ibiintellcdio' 
ncra  pccfe<ftam,cuius  tcrminuscft  vccbum  :  fed 
non  poncrcc  ibi  vcibum  notionale ,  quia  cunc 


pcr  rationem  naturalcm  cognolceret  ibiTrinit*» 
tcm  perfbnarum ;  igitiir  ponerec  ibi  vcrbum  cf- 
fentiale. 

Contri  :  verbum  eneniiale  cflc  in  diuinis  eft 
impofllbilc ,  fed  iudicium  rationis  nacuralis  non 
neceffario  inclinat  ad  aircntiendum  impofldbili, 
quia  tunc  nihil  contingeret  fcire  j  igitur,  &c. 


QJV  ^  S  T  I  O    VI. 

Vtriim  Verhum  diuinum  dicat  rejpe  - 
ilum  ad  creaturas  ? 

D.Thom.i./>.i3f.j4.«rr.j.  Richard.  »»-M.  q.).  D.Bon, 
ari.i.q.i.  Hent\c.  fum.art.^ ^.q  10.  Do£tor  in  Oxtn  q.^, 
&  quodl.i.art.i.Vi{q.i.p.d.i4i.c.i.SiiZt,  i.p.tr.^.l  9  «.1. 

V6 D  fic  vidccur.Auguftinus  6.deTri- 
nit.c,vltimo.K(?ri«»j  dtuinum  eft  ars  om- 
nipotentii  Dei  ,plena  omniurn  rationum 
viHentium;Ced  ars  dicit  rcfpcdum  adea,qux  per 
ipfam  fiunt,  ergo  &  vcrbum  ad  crcaturas< 

Contra;0/?fr<<  Trinitatisfunt  indiuifa,  fccun- 
dum  Auguftinum  lih.i.deTrin.c^.  ergo  fi  Ver- 
bum  diccrct  rcfpedlum  ad  creaturam  ,  alix  per- 
fonx  fimiliter  diccrent :  fcd  hoc  eft  falfum. 

Ad  primam  quxftionem  dicerct  Gandauen.vt 
didum  e(i.fKpra  ,  *  dc  conuerfionc  intclledlus 
nudi  fupcr  intellc6kum  informatum  ,  cuius  opi- 
nioprius  eft  improbaca. 

Alius  Dodlor  ponic  Verhum  dici  quafi  notio- 
nalitcr  per  hanc  rationcm;nam,ficut  capit,intel- 
leftus  non  pcrficitur,nifi  ab  intelligetc  procedat, 
fiue  emanct  aliquis  conceptus  mediante  adu  in- 
tclligcndi ;  quod  probat  pcr  Auguftinum  1  y.  dc 
Trin,c.i4.  Verhum  nafcitur  de  noJlra/cientia,8cc. 
igitur  intellcdus  paternus  nonpcrficitur,nifi  ab 
ipfo  emanct  quafi  aliquis  conceptus.vt  Verbum, 
mcdiante  a(ftu  intcUigcndi  ;  (cd  in  Dco  nil  c ma- 
nat  nifi  notionalc;igitur  Vcrbum,  quod  emanar, 
crit  notionale. 

Et  Ci  dicacur  quare  cunc  verbum  non  eric  cC- 
fcniialc,  ciim  intelligere  fit  ellencialcrRcfponde- 
bit  hic  anthor  qiwd  adio  cft  fuppofiti,igitur  per 
intelltgere  non  potcft  produci  aliquod  vcrbnm, 
nifi  vt  cft  fuppofiti  alicuius  :  fcd  vt  cft  fuppofiti 
alicuius  cft  detcrminatxperfonxiigiturnonpro- 
ducitiu  co  vcrbum  ,  nifi  perfonale. 

SCHOLIVM    I. 

ReieSla  alia  opinione  Cjandanenfts  circa  modttm 
intelligendi  in  diuintf  ,refellit plurthus  argumentis 
rationem  Godfredi,  qtt£prohat  verbum  dtct  notio- 
tialiter,oftendttque  non  produci  verhum  ah  aEln  m- 
teUeHus,  neejue  tpfnm  intelligere  effe produiliuum. 
Deinde  refolutt  verbum  ex  vfu  ,  &  autiaritate 
Jignificare  proprietatem  perfonalem.Deinde  decla- 
rat  tn  quo  differant  Filius ,  &  Vcrbum ,  &  quare 
intelligcre/»  ejfenttale,  &  \cthum  mtionale. 

COncraillam  rationem,fimediate a£tu intcl- 
ligendi  emanat  vetbu,aut  vt  principio  cjuo, 
auc  vt  at^ione,  qua  formaliter  producitur  veibu: 
ficutcalor  vno  modo  dicitur  produci  pcr  calo- 
rcm,&  alio  modo  mediante  calcfadl:ionc,ncf  fe- 
cundum  aliam  rationcm  potcil  mcJiarc.vt  patct 
dc  fe  :  fed  ncutro  modo  poteft  a:lus  intcliedlus 
rnediarcquia  intellcdio  eft  aflus  intelligentis; 
fcd  nihil  in  intelligenti«t  ell  focniale  principium 

proda 


tJtgAtmum, 


Argum.  af- 
firmatiuHm. 
Augaft. 

tJegatiutim. 
Auguft. 


♦  fupra  hic 
q-i  n.t. 
C>piHio  Gan- 
datunfn  Jt 
frima  q.tt,- 
flione. 

Opimo  Gad- 
fridi  ^  S. 
Thtmt. 


Auguft. 


4. 

KtlidtMt 

Godfr. 


Qujeftio  VI. 


CtnfirmMur 
frimh, 
Aiiftor. 

IteStSii)  n» 


ASiofrcdu' 
3iH»  non  po- 
Ujttfft  vlti- 
t»»  perfeciio, 
Aogad. 

Atiftot. 


Stamdi. 
tMttrinpri- 
mff  inflanti 
t-i  kjffttjt' 
iH  be»tU4. 


Tertih. 
Aujuft. 


^»rtc. 


Sif*terfer 

impofsibile 
nc  g:gn*rtt, 
tffetferfecit 
imeUigeni. 


^nAtnm  ad 
htmineM. 


Refolutie. 
Verbumfigni- 
fU»t  profrrd 
ftcundt,  per- 
ftni. 
Auguft. 

6. 


Concrttum 
&  »lfftr»H& 
idtm  ftgnifi- 


ptoducendi  Vetbain».nec  produ^io  verbi  eft  ip- 
fiasjquJa  cft  nricmori*  vt  patetpcr  Auguftinum, 
\^M  7Pt».Ciif.  ergo  nullo  modo  mediante  aftu 
intcUigcndi  ptoducitur  Vctbura. 

Confirmacur.aftus  inccUigcndi  non  eft  produ- 
Aiuus ,  v;  p^ct  ex  I.  Ethicarttm  c^,  &  9.  Met. 
te.x,i6.  quia  cft  vltimus  finis  intelligcntis:&  pa- 
tcc  fimilitcr  per  racionem,quia  aliter  non  poflet 
intelligi  finc  tcrminoprodufto.fi  cftet  aiftiopro- 
du6kiu3.Arguaturigitur  fic:Produ(flio,vcl  forma 
produ(fliua,  nuUo  modo  fcquitur  aftum  intelii- 
gendi,vcl  aliquid  perfe<5kionis,quod  fit  inanima, 
quoniam  impoilibilc  eft  adionem  pioductiuam 
cffc  vliimam  perfedionem  ,  quia  exhocqu6d 
cft  produdiua,faus  tciminus  eft  pcifedior  iilo: 
(ed  intelligere,  &  velle,8c  huiufmodi  operationes 
immanentcs  funt  vltimarx  pcrfcdioncs  potcn- 
tiarum,&  fccundiim  Auguftinum  l.u.Confeffwn. 
e.u.  confiftit  in  eisbcaticudo  crcatura:  rationa- 
lis,  &  fccundum  Ariftotclem  i.  Ethicerum  ,  c.9. 
igitur  aclum  intelligcndi  pcrfcdum  non  firqui- 
tur  in  anima  aliquid  aliudpcrfcftius  ,  quod  fit 
gcnitum,vcl  produdlum,  vc  vcrbum. 

Confirmatur  ;  iu  illis  operationibus  confiftit 
beacitudo  Dei  pattis,  fed  Patcr  in  primo  inftanti 
natutc  vcl  originis ,  habcc  quicquid  rcquiritur 
ad  hoc  qu6d  fit  bcacus,&  hoc  a  fe.fed  in  primo 
inAanci  otiginis  non  eftei  Vcibum  produdtum  ; 
igicur  non  gignicur  Vcfbum  pcr  aliqiram  opera- 
tioncm  intelligibilcm  perfedam. 

Item  Auguftinus  15.dcTrin.cap.14.  Sicuteffi 
Kon  eli  Patrt  a  Ftlio,ita  nec  noffe.  Vndedicit  ibi- 
de\r\'.NeHit  Detu  Pater  omnia  in  f^erho,noHit  om- 
nia  in  fetpfe  :  igitur  non  habec  Paccr  rroffe  perfc- 
€kam  ,  vel  intelUgere  perfcdlum  pcr  hoc  quod 
producic ;  igitur  non  cft  dc  ratiodc  intclledio- 
nis  pcrfcdlc  quod  fitproducliuaalicuiustermini. 

Item,Pater  omncm  pcifcdioncm  cilcntialcm 
&  fimplicitcr  habct  squalitcr, fi  per  impoilibile 
non  gignctet  Filium,  quia  ficut  Filius  nihil  ha- 
bet,  nifi  quod  nafcendo  accepit  a  Patrc,  ita  Pa- 
tcr  nihil  habet  nifi  a  ie.  Vndc  Pater  non  produ- 
citFilium.vt  eius  produftionepcificiatur,fcd  cx 
plenitudine  fu«  perfedionis  producit.Cum  igi- 
tur  intelligere  fit  pcrfcClio  fimpliciter,&  c/Icncia- 
lis,igitur  iftam  pcrfe^ioncm  habcrec  Pater,&  Ci 
non  gigneret  Filiumjigitur  non  perficicur  inccl- 
lcAus  Pacris  pcr  tnteUigere,pei  hoc  quod  emanat 
aliquis  ccrminusmcdiantc  adu  intelligcndi. 

Contra  ipfum  etiam  poteft  argui.quia  ipfc  po- 
nitquod  producuntur  pcrfonas  in  ej^pcrfonaii 
antc  omncm  refpeftum  ad  cxtra  :  fed  intelUgere 
non  cft  finc  rcfpedH  ad  extra ;  ieitur  per  1»«//»- 
gere  non  accipic  Vcibum  «rjf/f  pcrlonale. 

Refpondeo  igitur  quod  Kerhum  fignificac 
proprietatcm  (ccundx  perfonas :  fignificatum  au- 
rem  nominis  non  potcft  prob.ri  mfi  ex  vfu  ,  & 
authoritate.  Patcc  autem  per  Auguftinum,  7.  de 
Trin.cMp,j^A\\ibA  vtrhum  ugnificat  ptopciura  fc- 
cunda:  pcribns. 

Sed  vc  hoc  aliqualiter  pofllrausintelligere, 
erit  fcicndura  qu6d  abftraftum  ,  &  concretum 
idem  fignlficant ,  nifi  qu6d  concretura  fignificat 
pcr  concrctionem  ad  fuppoficura  ,//<>«  igitur  & 
filiatio  idem  fignificant ;  filiatio  autera  fignificat 
rclacionemiigicur  fimiliccr  &  fiUus,  nifi  pcr  mo- 
dum  concernentij,  eodem  modo  verhnm,  &  ab- 
ftradkum  fuum  i^em  fignificant ,  vt  fi  fuum  ab- 
ftra^um  ciret  in  vfii  dicerctur  verbatio ,  ficut  di- 
litm  &  diitio  ,  fpiratum  Scfpiratio  :  ficut  igitur 
Scoti  Opcr,  Tom.  XI. 


IS7 

diSliopafflua  &  diElum  idem  fignificant ,  ita  ver- 
bum  &  verbatio,c[\3\i  idcm  funt  diEiio  &  verbatit: 
lcd  diclio  paJfiHadick  cxprcffionem  paftiuam  de 
meraoria;  igicur  fimilitcc  verbatio  ,  quia  idem 
func  didio  &  verbatio ,  fed  exprelllo  palEna  dc 
memoriaimporfat  rcla^iioncm  originis,quz  non 
cft  nifi  propriecas  pcrfonx  5  igicur  verbum  dicit 
propriura  alicuius  pcrfons,fcilicct  illius.quac  gi- 
gnicur  per  adum  diccndi ,  fiuc  cxprimcndidc 
mcmoria  ,  &  illadlfccundapcrfona. 

Vndc  ficuc  gigni  in  natura  inrcUcduali  con- 
ftituit  filium ,  lic  cxprimi  in  natura  intcllcdluali 
conftituit  rationcm  verbi :  idco  vnam  pcrfonam 
cxprimityf/i«*,  &  verbttm,Co\\im  aucera  difFcrwit 
per  connocacai  quia^//»«connotat  naturam  vi- 
xAcm,verbHm  veio  naturam  inceUcAualcm. 

S«d  dubium  cft  quomodo  verbum  lit  tancum 
notionalc ,  &  tamcn  inielUgere  fit  cffcntialc ,  & 
vetbum  vidcatur  eflc  terminus  cius.Dico  ad  hoc, 
quod  intelligere  non  cft  produdtiuum  verbi.  Vn- 
de  pcrnullum  intelUgere,  ncc  cilentiale  ncc  no- 
cionale ,  producitur  vecbum  ,  quia  Patcr  non  cft 
bcatus  produdionc  vcrbi.Eft  autcm  beatus  ASta 
intelligcndi,  &  ide6  pcr  adtum  intclligcndi  non 
producicuc  verbum.  Vnde  nuUa  intcllcdlio  cft 
produdlio  verbi. 

Scd  dicecutquod  memoriacftpcrfcftio  cflcn- 
lialisinPacrc  &  Filio  ,  ficut  intelUgere;  quare 
igiiuc  magis  per  mcmoriam  producitur  vcr- 
bum  ,  quam  per  ititetltgere,  ciira  racmoria  fit  in 
Pacrc  &  Filio  ficut  intelUgere  ? 

Ad  hoc  didiim  el\  iaptk  difiiniHone  fecunda 
■*^  &  feptima.  *  Nam  ratio  huius  eft  ,  quia  mc- 
moria  ncc  in  Filio ,  nec  in  Spiricu  fandto  potcft 
efle  principium  producendi ,  quoniam  omnc 
principium  produdiiuum  communicacum  alicui 
per  produdioncm  ad^quacam  ilii  principio,  vcl 
per  productioncm  poftcriotcm,  quoad  Spiricura 
fandtum.non  eft  amplius  accipicnci  illud  princi- 
pium  ratio  produccndi :  fic  fi  ignis  communica- 
ret  eundcm  calorcm  alccri  pct  calefadionera 
ada:quatam,ignis  gcnitus  non  pollct  illo  princi- 
pio  produccrc.Probatio.qaia  fi  poflct,aut  eadem 
calcfadioncjaut  alia  v  non  aIia,quiatuncnon  cf-. 
fct  adxquata  huic  principio  ,  quia  ,  vt  fupra  dc- 
cl.iratum  eft  ,  *  principium  dicitur  adacquari 
alicui  prodiidioni  ,  quando  determinataelt  ex 
fc  ad  illam  :  non  quia  exh.iufta  cft  per  illam, 
vt  ibidcclaratumert;  neccadcm,quiatuncprae- 
ccdcret  fuam  produdtioncm;  ide6quamuis  me- 
moria  fit  communicata  Filio  &  Spiritui  fan- 
do.tamcnquiaprodudionc  ada:qii;ita  illi  piin- 
cipio.vcl  piodiidioncpoftcriorc,  idco  non  ctit 
principium  produccndi. 

Ad  rationem  dicendum,quod  vcibum  non  cfc 
terminus  intellciftionisjncc  habitns,  ncc  verbum 
fequirur  intcllcdioncm.quia  per  illam  producc- 
rctur,fed  ficut  fotmafcquiturformam,vtdi(ftum 
cft  priijs. 

Ex  diiSlis  paret  refponfio  ad  illam  quzftioncm 
paruam,quafolctqu2ri  an  prius  fit  Filius,quam 
vcibum?  Dicendura  eft  cnim  quod  quantum  ad 
ad  proprietatem  vtriufquepcrfbnalcm,  neutrum 
citprius  alio,  quiacanderaproprietatcm  dicunt^ 
tamen  quantiim  ad  connotata  Filius  fecundi:m 
rationcm  cft  prior  Vcrbo,  quia  Filiusconnotat 
eflcnciam  Pacris ,  Verbum  vcro  de  memoria 
Patris  cxprimi. 

O  SCHO 


a«4  diffe. 
rtnti»filfj  (^ 
verbi. 

7' 

Dubium. 
Soluitmr. 


Rtfliea. 

Suaretn*- 
moriaprcdu- 
cit  vtrbum 
Cr  nen  intel- 
Ltgere. 
Selutii. 
*q  6. 
♦  a.i. 


§iu*re  me» 
mori»  in  Ttli» 
^  Spiritu 
f»nS»  non 
tft  fredulti» 


♦  d.i.qY, 


Ad  argiiis. 
'he^atiuutTt 
quiftt.nti 
quarnL. 


Seluii  efuarif. 
dam  qut,- 
ftiumtiUm 
fropttr  »rg. 
fceundiim. 
Connolatiui 
tan  iimfiiiut 
dicttur  frier 
verho. 


158     Libril.    DiftinaioXXVlI 


8- 

K  ttio  nMu- 
T-il:*  •:oco'.li- 
rit  ejfenti  le 
li-cfue  ntio- 
n,ih  ■verbnm 
iii  h>eo. 


9- 


iHlttU. 


Atiftot. 


SCHOLIVM     IL 

Rrfolmt  qutBidHem  cjHintttm ,  quod  IntelleEliu 
feijucns  iudicium  raiianu ,  nonponeret  in  diuinu 
verbunt  ejfentiah :  tjuia  idem  concipiuni  infideles 
er  nos  in  hac  re  tjHoxd  conceptui  terminorum, 
alioqtiin  non  contradiceremw.  Addit  etxam  e^uod 
mntoneret  verhmn  netionale,<}Hia  Phitofcphi  non 
fouerent  vPam  notitiam  geniiam  in  attquafub- 
Jiantiafcvarata  ,  quiaputant  intellecium  ab  ipfa 
'  non  dtjiingut. 

AD  quintam  qiMcftionem  dicenditm  ,  qu6d 
intellc<3:us  fequcns  rationem  naturalem 
non  erroneam.non  poncrct  in  Dconcc  verbum 
notionale,ncc  effcntiale.  Qaod  non  poncict  ef- 
rcncialc  patet,  quia  jnfidelis  fcquendo  folum  ra- 
tionem  naturalcm  poteft  concipcie  rationes 
tcrminorum  quorumcumquc  fi  ci  cxplicentur, 
aliter  non  pollet  contradicere  eis  ,  ad  quac  ratio 
naturalis  non  fc  cxtcndit. 

Poteft  igitijrconcipcre  conceptum  verbi,fi  fi- 
bi  dicaturquod  verbum  fignificat  notitiam  gc- 
piram,  fiue  fit  apud  ipfiim  conceptus  vcrus,  fiuc 
fajfus  includcns  compoffibilitatem  in  re.  Mani- 
fcftum  eft  autem  quod  fic  concipicns  vcrbum 
non  poncrct  verbum  eHentialc  in  diuinis  ,  quia 
eo  ipfo ,  quod  cft  notitia  genita  non  conucnit 
perl  ona»  primae,8c  pcr  confcquens  non  cft  cllen- 
tialc',  nec  ctiam  poncrct  vcrbum  notionalc,quta 
pcr  rationcm  naturalem  non  pofiet  ad  boc  do- 
ucnirc, vt  in  diuinis  lit  aliqua  perfona  produdl». 
Vnde  nec  Philofophus  in  aliqua  fubftantia  fc- 
parata  poncrct  vcrbum  ,  aiit  notiam  gcni- 
tam.cum  ponat  in  omni  tali  intelligere  cStiAcm 
cum  fubftaptia  ,  &  non  clle  accidcns  fub»- 
ftantia?. 

Ad  rationem  in  contrarium  diccndum  eft, 
quod  fequens  iudicium  rations  non  poneret  m 
Deo  aliquod  veibum  ,  quia  ncc  notitiam  geni- 
tam:necenim  haberet  vnde  probaret  ibi  cUe  vcr- 
bum  ;  ncc  habeier,  xnde  probaret  ibi  non  cfTc 
verbum.  Nec  ratio  naturalis  adhxret  obiedo 
(  fcilicct  quod  vcrbum  non  cft  in  diuinis ,  vt  ali- 
quid  produd>um  ad  intra)  vtpcrfcnoto,  nec 
etiam  huic,  quod  eadein  clTcntia  non  poieft  eftc 
in  pluribus  fuppohtis ,  quia  tunc  itafiimiter  in- 
plinaretur  intellcdlus  fccundiam  iudicium  natu- 
rale  ad  airenticndum  falfo,  vt  principio ,  Sc  tunc 
nunquam  contingcret  fcirc  ficut  fupra  in  oboe- 
nianeprima  <^«ii?^c««^xcft  dcclaratum.  Vndc 
fi  falfo  raii  a(Icntiat,hoc  non  eft  propter  cuidcn- 
tiam  tctminoium.tanquam  per  fc  noto,  fed  prp- 
pter  aiiquem  paralogifmum^vt  quia  vidct  in  om- 
iiibus  fingularibus  naiura:  ci  eatac  itae(re,vtqu6d 
hacc  natura  lapidis  vna  numcro  non  poteftclle 
in  phiribus  fuppofitiSj&  fic  de  aliis.  Scd  ratio 
naturahs  poteft  fimiliter  percipcrc  defcftum  il- 
iiusargumcnti,  quia  non  inducit  vniucrfaliter  in 
omnibus ,  quia  poteft  pcrcipere  quod  fi  ita  fit  in 
natura  finita,&  limitau,  noh  proptcr  hoc  fcqui- 
tur  ita  elfc  in  n.itura  illimitata  ,  &  Philofophus 
dicit  i.Topicorttm,c.\o.  quod  non  eftinftandum 
in  pcopofito  fi  vnumtale  fic,vnde  ratio  naturalis 
ftarct  vt  neutra  ,  ncc  habcrct  vnde  probaret  ibi 
vcrbum  crte^ncc  vnde  improbaret ;  samcn  magis 
circt  inclinata  ad  poncndum  ibi  verbum  noncf- 
fc,  propccr  pluralitatcm  fingularium  habencium 
vericntem,  quod  vna  nacura  numero  non  eft  in 


pUiribus  fuppofiiis  fine  fui  diuifione.  Et  quando 
dicitur  qu6d  vcrbum  cft  terminus  intelledlio- 
nis  perfcdic  ,  patet  quod  nec  producitur  pct 
intellediioncm  pcrfcdam ,  nec  iropetfcdam. 

SCHOLIVM    IIL 

Refoluti  ejusfiionemfextam,  verbum  non  dicete 
reJpeEium  proprium  ad  creaturam  \  ejuia  omnii  re- 
Jpeiliu  ad  extrk  efi  communis  trtbus  :  de  quo  di- 
Jiindione  i8.  yippropriatur  tafnen  f^trbo  refpeSltu 
ad  creaturai,qui  esl  declaratiui  ad  declarata  :  & 
efl  tantum  rationii,  quia ppteft  ejfe  eiufdem  adjiy 
de  cjuo  vide  Doilorem  quodlib.  j  .art,  3  .&  in  Oxon. 
hic  anum.ii, 

AD  fextam  quaEftionem  dicendum ,  quod  fi 
intcliigatur  de  rc  fignificata  pet  Verbum, 
vc  de  (ecunda  petfona,non  importat  in  fc  rcfpc- 
(Stum  ad  creaturam.quia  vt  probatum  cft  dijiin- 
fl/fl.iS.impoflibilc  cft  aliquam  perfiinam  in  diui- 
nis  in/cliidere  refpedlum  ad  creaturas,  quia  quz- 
libet  perfona  cx  fe  cft  neceflaria  ,  crearura  vero 
fecundiim  nuUum  ejfe  eft  ex  fc  neceftaria  j  er- 
go  nuiia  pcrlbna  inciudit  rcfpedum  ad  crear 
turani. 

Si  aucem  quxratur  de  nomine  verhi,in  in  ft- 
gnificato  nominisincluditur  rcipcdtus  adextri? 
Dicendum  quod  refpedus  exprefHui  a  mcmoria 
patctna,&  rcfpedus  declaratiui  duo  runt,&  pri- 
museft  realis,&  fecundus  eft  rationis,c^m  vnum 
nomen  non  fit  vniuocum  ad  ens  rcale,&  ens  ra> 
tionis.  Si  dicacur  qu6d  vterque  refpcdus  figni- 
ficctiirpdr  nomcn  t/fr^ijtuncnomcneft  a^quiuo- 
cum  ,  nec  fic  tunc  concedendum  eftcc  de  nomi- 
nccum  rcs  fic  nota.  Si  autcm  alter  fignificetur 
per  nomen,&aIius  rcfpcdlus  connotetur,&  quas- 
ratur  quis  rcfpedus  fignificatur  pcr  noroen, 
quamuis  mod6  benc  poflit  probari  quisprimo 
fignificetur,yidctur  tamcn  verius,qa6d  rcipedlirs 
rcalis  fignificctur  ,  &  rcfpcdtus  rationis  conno- 
jctur.  Et  hoc  quia  abftradum  verbi,  vt  priiK  di- 
(ftum  eft  fignificat  illum  refpedum  rcalem  & 
timc  rcfpcdkus  ratioiiis  connotatur,fciiicet  refpe- 
(flus  declaratiui  ad  primum  declaratum,&  fccun- 
dari6  &  remotius  connotatur  rcfpcdus  declara- 
tiui  ad  fccundaria  declarata  vt  ad  ctcatura^,  ha:c 
autem  magis  diffuse,quaErc  alibi.* 


xo. 

Refolutiti 
qudftionit 
fixtt. 


An  nemtn 
vctbum  in- 
eludat  rejfe- 
8um  ad  «x- 
trat 


An  rerbum 
frimarit  fi- 
gnijieet  reffe. 
Butn  exfref' 
Jiui  (y  de 
eennotato  de, 
cUraiiui. 


*  In  Oxon. 
htcn.t^. 


_     -   -  ....  ^^^c^^^, 

^'^iifi 

•SoK-i^i-Kifj-ei^^fciW- i*i  «••KH-£*3-KH"KM^£*J'^S*» 

PISTINCTIO     XXVIIL 

Qv^sTio    L 

Vtrum  ingcnitum//  proprUias  ipjiut 
Patrii  ? 

h\tti(.i  .f.q.6  m.y^  %,  D.Thpm.i  f.q.  \  j.  ««.4,  ^ 
/)(Vf.i.«rM.Q.Bonau.^(V«rf.t.f.i.Richv<l«^.x.f.i.t. 
Caprcol,f.i.«rM.Durand.f.i.  Do&or  jbtV. j. i .Suarez  1. 
f.tr.yl.Vi.^.^  l.%.c.\o, 

*J^ J  I R  c  A  hanc  diftinaionera  XXVIII.         l . 
lI^J^^  qua:ritur  primo  :  Vtrum  ingenJtumy?/  Ar^umetum 
^^^  proprtetas  ^atris  ?  Quod  non.    Quia  /'"»»«1»  »«- 
ingenitum  dicitur  dcefrcntia ,  &  Spiritu  fanfto  :  i*'""""' 

quia 


i 


Quseftio  I. 


ittunium 


Tertirim. 

AmLiior. 

Oppopcum. 

Augoft. 
2.. 
Vtcifio  qn*- 
flicnu. 

Arillot. 

In^cniturn 
mHltipliciter 
cnpitur. 


Priuinit  fro 
friijjimi  qut 

f"- 
PriHati»  tri- 

flex. 


Creatura 
/[utmode  ha- 
iet  prtuntio- 
Hcrn  fimplifts 

ferfeciitnif. 


argatto  du- 
fiex  intr»  ^ 
txtmrfenui. 
Negaiic  in 
^en^re    jj> 
pr-uaiio  fe- 
eundumge^ 
nus  eetnci- 
dmUm 


rr//ingeDiti 
*tcefttones. 


qiiia  edentia  iion  cft  genica:ergo  cft  non  gcnita: 
qiiia  a  negstiua  dc  prdedicato  infinito ,  &c.  crgo 
cft  ingenita. 

Item,  propricras  perfona:  cft  relatiua :  fcd  in- 
genitttm  nonrquia  fi  (ic.omne  ingcnitum  cftet  rc- 
latum,&  pcrconfequens  omnc  non  rclacum  e(- 
fet  gcnitum  pcr  contrapofitionem  :  fcd  fequitur, 
omne  genitum  eft  rclatum :  omne  non  relatum 
cft  gcnitum:ei  go  omnc  non  relatum  cft  rclatum. 

ltem,Ambiolias  4.de  Spiiitu  fando  :  Nosvo- 
lumni  vti  hoc  vocahulo  ingcnitum. 

Oppofitum.Auguftinus,q.i.ad  Orofium:iVo« 
ditos  e^c  irigenitos  ceria  fides  decUrat. 

Adquxitioncmdico ,  quoddi(ftio  compofita 
cxdidione  priuatiua,&  moltiplici.eftduplicitcr 
multiplex,  ^.Metaphyfic<t  cap.de  potemta  tex.ij. 
Primo  rationc  multiplicis  didionis  ptiuatiuK: 
Sccundo  ,  rationc  altetms  partis.  Sic  ingenttum 
r.itione  fecundx  partis  eft  squiuocumad  produ- 
£lum  pcr  gcnerationeni,  vt  piimus  lerminus,  &c 
hoc  eft  prui;um  fignatuir!  gcuici.  Secund6  ,  eft 
zquiuocum  ad  communicatum  pcr  geneiatio- 
ne.n,hoc  ert,;ui  formakm  tcrrninum,  lecundiim 
Hilarium  :  'Sc  fic  magis  cxcendituc  ad  gcnitum. 
Tettio  magis  extcndwur  adhiic  ,  accipiendo  ip- 
lum  pro  piodudo  incommuni,  vt  fe  extendic  ad 
id,  quod  prxfupponit  gcncraiionem  ,  quod  non 
habtrcc  ellc  ,  nifi  prxfupponerct  gencratio- 
ncm. 

Secundo  irtgenitttm  eft  multiplcx  ex  parte ,  dc 
\y,in.  Diciturenimpropriiflimc  ^nazuo.qHando 
alt<juid  caret  alttftto  eo  modo ,  ejuc  eji  naturn  ipfum 
hAbcre  :  Sc  cft  propriiftime  carerc  :  Aliomodo 
quod  in  fc  nacum  tft  habcrc  aliquid  ,  non  tamcn 
runc ,  vt  catulus  cxcus  ante  nonum  diem ,  quia 
naruseft  habere  vifiim.etfi  non  pro  tunr.  Et  fic 
honio  dicitur  mifcv  in  via :  quia  carct  beatudinc, 
quam  nacus  cft  habcre,  ctfi  non  in  via.  Terti6 
dicitur  ptiuatio  ,  quando  aliquid  non  eft  natum 
haberealiquid  fecundum  fpcciem,(cd  fecundijm 
rationcm  communionis,  ficuc  talpa  dicitur  carc- 
re  vifu  ,  eo  quod  non  habec  idquod  nacumcft 
habeci  ab  animali.Et  priuatio  hoc  modo  tot  mo- 
dos  potcft  haberc  ,  quot  habe:  communia  fiipra 
fe;nuia  Ci  aliquid  natum  cft  li.ib.  ri  a  corpore,vel 
afubftantia.vcl  ab  ente,adhuc  nihma  (pccic  di- 
citnr  dc  illo  priuari ,  &  fic  omncs  cre  .turx  di- 
cuntut  priuari  perfedliope  fimplicitcr ,  quia  nli- 
quid  quod  cft  cns  ,  puta  Dcus,  naium  clc  ha- 
bcrc. 

Ec  pcr  I.Dcfoluicur  ilhtd,quod  dicitiir,bouem 
priuari  racioiialitare,iS£  canicn  no"eft  nau.m  ha- 
here  fijcuiiJuir,  fpeticm  ,  fed  recundum  gcnus  : 
Scdprinacio  fir na.urper  ly  in,  Sc  indudir  nega- 
tionem.  Negatio  aucemduplcx  t-ft,  extra  genus, 
vt  ntii  Socrates,  qux  dicicur  de  crite,&  non  cnte, 
vel  ncgatio  ingenc.c,  &  hocfuppoiit  aliud  po- 
fitiuum.  Vndcdico  ,  quod  inter  ncjjationciii  in 
gcnerc&piiuationem  fccundum  gcnus  nnn  cft 
aliqi-.a  diftcrcntia  in  rc,  quiapriuatio  nihil  dicit 
vltra  n''g.itioncm  ,  nifi  prarfiipponendo  na- 
(uram. 

Ex  his  fcquitut  quod  ingenitum  propric  pri- 
uac  gcnitumprimo  modo,  &  fic  non  cft  in  diui- 
nis,quia  nulla  cjrentia  cft  ibi  illius,  quod  natuirl 
eft  haberi,quia  fic  cflcc  ibi*impcrfe6lio.Sctundo 
modo  accipitur  iiigcnitum  ,  vclquod  ptiuatgc- 
ri{um,fccundum  gcnus  i  &  hoc  cft  genus  quod 
poteft  abfitahi  a  fiippofiio  :  p'->ir.!mus  enim  hic 
acciperc  quafi  genu?,quod  clt  commuue  ad  tres 
SiOtiOpcr.Tom.  XI. 


159 

perfbnas,  &  fic  Spiritus  fandtuscft  lngcnitus,{cd 
cftcntia  non,quianon  habct priuationem  in  gc- 
ncrcnon  enim  eftcncia  eft  petfonae.  Tertium  fi- 
gnificatum  ingenitt  cft  ,  vt  priuat  fccundum  i\- 
gnificatum  ^^«»7» ,  vt  quod  nacum  cft  commnni- 
nicari,  non  communicacum,  &  fic  dc  nulla  pcr- 
ibna  dicicur.  Ncc  cciam  de  eflcncia  abfolucc,fed 
cum  dctermin.ationc  c(rcmix,vt  in  Patrc,cft  in- 


S  C  H  O  L  I  V  M. 

Pufita  tnpltci  acceptiont  ingeniti  ,  &  trthtu 
modts  prtuationis  o;iendit  quomodo  Spiritusfaa- 
^tu  dici  poffit  ingenitM,  (fr  ejfentia,  cum  lirnttatia- 
ne,  ingenita.  Nunc  autem  defcendit  ad  ejuartam 
acceptionern  ingeniti  vt  dicit  prtuationem  fecun- 
dittn gentu  fuj/pojiti ,  &  fic  fecntdUm  moduvj  lo- 
oHendt  Sanilorum,dicit  ifuod  foli  Patri  conuenit, 
ijiita  folus  Pater  ejl  inter  perfonas  tmproduEla. 
Reijcit  modtim  diceidi  S.  BonatientHrt, ,  quod  in- 
ge-iitum  dicit  dignitatem,  nempe fontalem  pleni~ 
tudtnem,  explicans  quo  fenfuproprielas  perfonalU 
dicat  dignitaiem. 

QVartum  fignificatum  ingeniti  eft,vt  cft  pri- 
uatio  fecundum  genus,&  priuat  tertium  Ci- 
gnificatumgtf«»//,vt  produdum  in  communi,  & 
ticeftnonprodu(fVum,&  (ic  Sandli  loquunturde 
ingenito.  Et  Auguitinus  de  pcilona  non  produ- 
dla  ficloquitur,  cjutfi.fecu/ida  ad  Orofium,S<.  fic 
Pater  eft  ingcnitus.cu  quod  ab  alio  non  fit;ergo 
tngenitum  cft  proptietas  folius  Patris. 

Sed  quomodo  dicic  dignitatcm  ?  dicit  vnus 
Doitor  ,  quod  quia  connotat  fontalcm  plcnitu- 
dinem. 

Cor.tri  ,  fontalis  plcnitudo  cft  tantilim  ad  in- 
tra  :  fcd  in  P.itrc  non  eft  alia  relatio  terrix  ,  nifi 
foecunditatis  ad  gcncrandum,  &  fpirandum  :  cr- 
go  non  eft  n/fiaggregatio  iftorum.  Vnde  nequc 
connorat  fcrtium.nequc  ctiam  ifta  connot.it. 

Idco  d;co,  qnod  proprictas  in  diuinis,dicit  di- 
gnitaiem,hocc!i,nun  indignitatcm.&  quod  om- 
nisproprietas  tam  ncgatiua  quam  pofitiua  eft 
digr>itai,iicut  relitio  clt  digniias.  Vndc  in crea- 
turis  negatio  eft  d'gni  as  ,  vt  Rcgcm  non  cfte 
fcurram,quia  ellc,e(lec  indigiiirrs;\'  fic  (bla  nc- 
gatio,  vt  non  h  ;bcregc;ieratoicm  ,  c(tdignitas 
primx  pcrfonx,quia  eius  aftit matio  cftet  indigna 
Patte  in  diuinis. 

."id  primum  dicoquod  ingenitutn  i-\ov.  conre-  r, 

nit  Spiritui  fando,ncqiie  cilcntix  vt  eft  proprie-  Adffi-r-unt 
tas  Patris  ,  ncc  tenet  coiirequcnti.i  iiPi^aiiua  de  frinctpale. 
ptxdicaco  finito  ad  affirmatiuam  deinhnito,  nili 
fccundiim  quod  cft  ncgatio  cxtra  gcnus  in  prx- 
dicacoinfinico ,  &  fic  non  cdingenittim,  vel  ««» 
genitum  propriccis  perfonalis.  Vnde  Spititus 
faniluscftingenitus,accip;endo  primiim  tngeniti 
fignificatum  in  generc. 

Ad  aiiud  dico,qu«d  ficut  aliquid  affirmat  ali-  ^  ,  ,• 
quid  ni  genetc  ,  (ic  ncgatio  negat :  idco  dico  dui/i„ 
quod  omnis  propiietas  dicit  rclationcm  ,  fed 
ha-ccft  vcl  affirmatiua  ,  vcl  negatina.  Et  con- 
ccdo  quod  omnc  non  genitum  cft  relaium:crgo 
podtiuc  vcl  priuatiuc»&  (ic  non  fequitur,  omnc 
non  genitum  e(t  rclatum  :  crgo  pofitiuc,vel  pri- 
uatiuc  :  ergo  omnc  non  rclatum  cft  geni- 
tum. 

Ad  Ambrofium  dico,quod  aliquneranr  voca-   -^d  HMium. 
bula  non  vfitata  in  primicina  Ecclcfia ,  kd  nnnc 
O     1  ftmt 


4-. 

§aarta  in- 
getiici  acce, 
ptit. 

Auguft. 


Vifficultat. 
S.BooaucDC. 


Refoluii» 
ftltitfe. 


Sihiitur. 

Quomodo 
proprietOt 
omnis  in  di- 
uinis  dicat 
dignitinent. 


i6o     Libril.    Diftindio  XXVIII. 


(\int  nomina  ptopria  adinucnca.  pt  dico,  cju6d 
tunc  Ambcolius  noUiit  vti  hoc  vocabulo  ingeni- 
fum,  Sc  hocfuit  ptoptcr  ftmpliccs ;  quia  malum 
in  fc.fed  nunc  eft  vocabulum  nijtum. 


Arg.primum 
0^rm»tiuii. 
Pamafc. 

^ecundum. 


Tertium. 

Tripofitiuus, 


2" 

Qiftrtuta. 


Argumetum 
nesrntiuum. 


h 

tiefolutio 

flitfucirum. 

Vrobttur 


C^^STIO     II. 

ytrum  mt\2iCcibi\kzs  Jit  proprietof  ccnjlit:^ 
tuinfrim^aptfonA  ? 

Alenr.i  pq.6%  mim  t.  D.TKom  i.f.tj  51  «rf,^:  D. 
Bmau«);cfl  i..^d.~7  cj  i.  IWchttiwi  htcart.\.e[.i.(jy  i. 
Dodoti»  Oxen.q.i.^qHidl.^art.i.,  Suarcz  i.f  tmci^, 
1.7.  caf.6.  e-7. 

V  6  D  fic  ,  pcr  Damafcenum  ■iib.  i . 
Orchod.  fid.  cap.4.  OrnmA  dimn*  funt 
vnum,  prtter  ingenerationem,generatio- 
nem  c^  pracffjioiem. 

Item  fecundo  (ic :  tam  fimplcx  cft  pcifona,  fi- 
ciitCiTentia  ,  fed  proprer  fimplicitatcm  cfTentiz 
quacliber  propiietas  eirjncialis  prardicatur  de 
alia  in  abilrafto  ;  igitur  iimiliter  proptcr  fim- 
plicitacem  perfonx  qua;libec  proprictaspcribna- 
iis  praedicacur  de  alia  \  igitur  ha:c  eft  vcra  ,  pa- 
ternitoi  ejl  tmtafctbtlita^  ,  ergo  fi  pateruitas  con- 
ftiruit  prim.im  pcrfonam  ,  &  innafcibilitas 
conftituet. 

Item  tcrtio  per  rationem  Prarpofitiui  quo 
Patcr  eft  Pater  ,  eo  eft  hic  perfbna;  fed  quo  eft 
hxc  pci  fona,  co  eft  innafcibilis  ;  igitur  Patcr  cft 
Pater  perinnadibilitatem;  igitiir,  &c. 

Jtcmquartific:  dignius  cft  habcre  aliquid  a 
fc  quau)  communicarc  ahcri  ,  quia  haberc  ali- 
quid  a  fe  importat  libertarem  formalitcr ,  non 
nc  autcm  communicarc  alrcri,  quia  poteft  com- 
inunicaic  aliquid  quod  non  eft  formalitcr  liberii; 
fcd  ingenitnm  dicit  habereclIcnLiam  non  ab  alio; 
generare  autcm  dicit  modam  habeudi  cifcntiam 
in  communicatione  ad  altcrum  ,  igitur  maiorem 
dignititem  formaliter  importat  ««■^<'»«r«w,qiiarn 
generare,  /jiic  Paternitas. 

Cdiura,  ita  fc  habet  pcrfona  prima  in  rationc 
proprictatispofitius  ad  fecundam  ,  ficut  c  con- 
ncrf  j  fecunda  ad  primanT  :  fed  fecunda  perfbna 
ponftituitur  proprietatepofitiua  ad  primam  ,  & 
fton  relatione  negatiua  ;  igitut  fimilitcr  e  con- 
nerfo. 

Hjc  videtur  polTc  dici  quod  innafcibilitas  fit 
proprictas  conftitutiua  prim.-?  pcrfona:  ,  quod 
prob.atur  prim6  fic,  pcr  Auguftinum  f .  de  Trin. 
cap,5  Pater  fi  non genutfety  nihtl  prohiberet  eum 
ejfe  tngeniturn;  priina  peifona  poteft  dici  inge- 
hita,  licec  non  genuiirct,  &  fi  hoc,  \gnmingeni- 
tum  prxce(\\:  paternitatem,  quia  repugnantia  eft 
c(Te  pofterius,&  non  prius,  nec»«^ew*V«w»  &^<e- 
ternttoi  polfunt  (e  habcr^  ex  aequo  ,  quia  tunc 
non  clFent  duae  proprictatcs:habct  igiturponerc, 
yt  videtur,qu6d  ingemtum  praeccdat,fed  innaCci- 
^i/<r/tf  vt  pracccdit  eft  incommunicabilis  ,  quia 
non  pQteft  pluribus  communicari ;  tunc  enim 
eirent  plures  ingeniti;  igitut  innafcibilitat  eft 
prima  proprietas  incommunicabilis  in  natuia 
diuina:tali8  autcra  propricras  conftic|jit  primam 
pcrfonam,quiapCTfonanihil  cft  lyfi  en'entiacum 
propticiate  incommunicabili. 

Itcra  ,  fccund6  fic  :  In  ornni  ordine  negacio 


ordinis^ad  pra:cedcns  prxccdit  pofitione  ordinis 
ad  fequenSjfiuc  ad  fccundum  ;  igitur  fimiliter  in 
ordine  pcrfonarum  ncgatio  relacionis  in  prima 
pcrfona  ,  fcilicct  ad  non  genitorem  ,  prasccdit 
refpctSum  cius  pofitiuum  ad  fccundam  perfo- 
nam  :  igitur  innafcibilitas  prjcccdit  patcrnita- 
tcm ,  &:  lunc  ficut  prius ,  ipfa  conftituct  pri- 
mam  pcribnam  ,  quia  cft  prima  proprietas  in 
prima  perfona.  Prima  propofitio  paict  prim6 
pcr  hoc  ,  qu6d  ita  videtur  cftc  in  omnibus  enti- 
DuSjintcr  qus  cftordo,  vt  patct  in  ordme  cilen' 
tiarum.  Nam  primam  elTcntiam  pniis  conicqui- 
tur  negatio  ordinis  ad  aliquid  priuSjquim  relpc- 
dlus  pofitiuus  ad  aliquam  realitatcm  aliam  fc- 
quentcm.  Et  demumquiaeftabfoIutiffima,non 
iucludit  rcfpedum  realcm  ad  fequcns. 

Secundo  cadepropofitioprobatur,quiahabes 
prdinem  ad  fequcns,  prius  eft  quam  ordo  ad  fe- 
quens  ;  crgo  &  negatio  eius  ad  prasccdcns  ,  quia 
conucrtibilia  funt;ergo  fi  affirmatio  prascedit 
fequcns,  &ncgatio,  Hoc  videtur  in  filio  ,  qui 
piiusordinc  refertur  ad  Patrem  quam  adSpiri- 
tura  (andura,quia  refcrtur  ad  Patrcm  proprieta- 
tc,  quaconftituitur;  ad  Spiritum  iandkum  veio 
proprietatcquafi  aduentitia;  (cd  contradido- 
ria  di.bcnt  intclligi  ellc  fimul  oppofita  pro  eo- 
dcm  inftanti ,  igitur  fi  ncgctur  ordo  ad  prxcc- 
dens ,  negatio  illiiK  ordinis  debct  pracederc  or- 
dincm  ad  fequcns,quia  pro  illo  inftanti,  pro  quo 
prxccdit  ordo  ad  prarccdcns  ,  fibi  correfpondct 
negatio  illiusordiniscomradidlori^  :  igitur  nc- 
gatio  ordinis  alicuius  ad  prxfcns  prarcedit  ordi- 
ncm  ad  fcquens. 

Itcm  tcrtio  fic:  Abfolutuxn  praeceditrefpedii- 
uum  pcr  Auguftinum,7.</f  7rin.c.i  t.igitur  quod 
magis  acccdit  ad  rariwncm  abfoluti  in  diuini$ 
prios  ell  rcfpeftiuo  :  fcd  ncgatio  ordinis  ad  prae- 
ccdens  magis  acccdit  ad  lationcm  abfoluii  in 
diuinis:  igicurprius  cftrefpe(5liuo.  Vnde  &  fc- 
cundum  imaginationem  Gentilium  ponentium 
Dcum  vt  quoJdam  abfoUitum  fubfiftens.ramum 
in  Dco  eft  nrgatio  ordinis  ad  prxccdens,  &  dici- 
tur  non  gcnitus,fiae  innafcibilis.  non  tamcnpo- 
nitordiuFmad  fcqucns:vci  fi  ponit rcfpcftu  crca- 
turarum,ille  rcfpedus  fequitutiigitur  proprictas 
innafcibilis  eft  prior  quacumquc  pofitiua  relati- 
ua:igitur  vrprius  illc  conftitucrer. 

Modus  poncndi  potefteflc  ifte^Eflentia  diui- 
na  prius  intclligitur  iu  aliquo  non  communica- 
ta  ,quia  non  potcft  intclligi  communicari  alicui 
pafliuc  nifi  prxinrclligatur  in  aliquo  vt  non 
communicata  fibi  :  fcJ  Ci  priijsimcUigatut  in  ali- 
quo  noncommunicata,  quam  communicata,cr- 
go  prius  intelligicurin  aliqao  non  communica- 
ta  quam  aliquis  eam  cotlimunicans :  quia  aliquis 
communicans,  &  aliquis  cui  communicatur  func 
relatiua  ,  quac  fimulfum  ,  igiturquod  prafcedit 
vnum  &  alterum  :  fed  in  iIlopriori,inquointcl- 
ligitur  non  communicata  prius  qu^m  intcUigi- 
tur  in  communicante ,  non  eft  in  omnibus  fup- 
pofitis  :  crgo  in  illo  priori  eft  hi  aliquo  vnofup- 
pofito,  &ficvt  fubfiftens  in  natura  diuinanon 
communicata,  igitur  vt  per(bna:fic  viderur  qa6c! 
prima  perfona  conftituatiir  pet  propri«tatem 
Ingcniti. 

S  C  H  O  L  I  V  M      I. 

Rtfutat  fententiam  ponentem  innafcibilitatem 
rdtionem  conjiitMtitta  Patru.Pritne  ex  ytuguftino. 

Sttnndi, 


Negitlh  or- 
dinii  aii  frtmi 
ctdensprior 
fofitiont  or^ 
dinis  adftih' 
fe^uens. 


trthntio  ter. 

tia. 

Au^uft. 


Modus  fe- 
nendi  innaf. 
cibilitattm 
ctnftituer» 
ferfennm. 


QujEftio  II. 


i6i 


6. 

frutdens  9- 
finio  atttho- 
fimte. 
Auguft. 


E/  raticne. 


Xtgatio  non 
tijlitieitfer' 
fon»m  diui- 


7' 

Sentnd»  ra- 
tit. 


AuguH. 


Tinim. 
Augall. 


8. 


Stcundo,quM  ingenitutfi  ntgatioyCui  repugnat  co^ 
fiititere  perfonam  diuinam.  Tertio  alia  duaconfh- 
tuunturptr  relationes po/itiHOi,  necfunt  digniores 
prima.^tiortoex  aliisduobM  locis  Attguftint.Hinc 
tamenonfequttur  quin  perfona  creata  conjlituatur 
pfr  negationem  de  quo  in  Oxon.ydifi.\.tj.i.a n.i. 
principaliter  probat ,  cjuia  negttio  non  eft  incom~ 
mttticabilis  fecunditm  fe ,  fedfecundum  affirma- 
tionem ,  quam  feciuitur-y  ergo  ingenitum  fupponit 
ajf.rmatiohsm  incommunicabilem  ,  de  hacratione 
vtde  in  Oxonien.  i.d.  i.  q.y,  num.  j  8.  cr  <i.  ij. 
numero  4. 

SEd  coiitra  hancopinionem  primo  eftanthb- 
citas  Auguftini  de  fide  ad  Petrum  cap.ii.vbi 
vulc  quod  '1'ripnum  Patruefl,  non  quodfuinge- 
nittti,fed  quod  vnigenitum  genuit ,  ficut  proprium 
eft  Filij,  non  qttod  genuit,fed  quod  genittu  (it :  Et 
quamuis  poflic  aliqnis  hoc  dillraherc  ,  non  ta- 
racn  fic  dilhaheie.quin  v;;rb3  AugutHniexpref- 
sc  hoc  ioiie'.n,quia  ficut  apparec  ibidem,  eodem 
modo  quoiTioJonegarec  >=on  ggnerare  elFe  pro- 
prium  Filij.itanegaict  non genittimcScjpvoptmm 
Patrisjfed  non  negat  qV.in  fit  notio  Si  pruptictas 
Piitris. 

Item?p?r  r.-icionem  arguitur  fic  \  peribna  pri- 
ma  non  poreft  conftitui  in  effe  pcrronali  pct  ne- 
gationem,  fed  ingenitum  vc  diftipeuitur  a  patcr- 
nicate  ,  Sc  generarenpn  dicit  niii  nrgationem  ; 
icitur  vc  fic  non  conftituit  primam  pcrfonam. 
MaioT  probatur  ,  pnmo ,  quia  negatio  etiam  in 
enthate  non  eft  aUquid,  licct  ilUid  in  quo  cft ,  fic 
ahquid  ,  cxcicas  cnimnoncft  maius  aliquid  in 
oculo,  quam  in  pede  :  quodenim  nihil  eft  in  fe, 
nihil  cft  in  alio  :  igituu  li  priraa  pccfona  confti- 
tuirur  in  ejfe  pcrfonaU  pcr  negacioncm  ,  confti- 
tucrctur  in  tjfe  pcrfonali  pcr  non  cntitatcm  :  Sc 
fic  peribna  ,  vc  perfona  eric  non  ens. 

Sccuudo  hoc  probatur  ex  aUo ;  quia  {ccimda 
pcrfona  conftituitur  in  ejfe  petfonaU  aUqua  pro- 
priecatc  poficiuai  igiiur  fi  prima  fjcrfona  confti- 
tuacur  pcr  negationem  ,  Itouiuir  quod  pcrfbnae 
non  fimc  squalcs  in  enritatepctfonaii,  quod  eft 
inconucnicns- 

Minot  probacitr  pcr  Auguftinum  y.  dc  Trin. 
cap.7.  in  finc  :  Cum  ingenittu  dicittrr  P.iter ,  rion 
quid  fit,fed  quid  non  tft  demonftratur.  Ec  in  co- 
dem  cap.  1 4.  Stcnt  gtnitri.*  non  ad  ftipfum  dtct- 
tur,fed  quod  ad  ge:iiiorim  refertit7;fic  non  genttut 
non  adfeipfum  dicitur  ,  fed  qnod  ex  genttoye  non 
fit  oflenditay.Ei  eiia.a  pcr  cotum  cap  8.  oftcndic 
quod  ad  idem  gwius  percincr,  6i  quod  ingenttum 
fic  negatio  rclationis  ^e»/»»,  &  pertinet.ad  genus 
Relationis.  Vndc  dicit  ibidcm  quod  ncgatiua 
particula,  cum  dicitur,  non  genttM,untum  negac 
quancum  fine  ilLa  agebatur. 

Item  ingcnitum  eft  alia  notio  a  Patemir^te, 
vt  patct  pct  Auguftinum  j  ,de  Trin.cap.-j.Sccan- 
ddm  qu6deft  alia  nocio,non  includiccaraiigituc 
habct  forniaUtcr  incommtinicabiUtatem  aUam 
ab  incommunicabiUtate  patecnicatis ,  iUa  autem 
ndn  eft  eficntix  ,  quia  cdisncia  communicabiUs 
eft ;  nec  a  paternitatc,  vc  iam  patet ;  igitur  fecun- 
dum  quod  cft  diftinda  notio ,  non  nifi  ncgatio- 
ncm  importat,  qaia  f».  affirioarionem  ,  hoc  non 
cftct  nifi  cflciuia  ,  vd  patetnitas ,  cum  in  Pa- 
irc  non  fit  aUa  cnticjis  pofitiua  ;  fic  igituc  cum 
iugenitum  tantumimportat  negationcm,non  po- 
teft  primam  perfonam  conftitucrc. 

Sed  huic  rationi  inftant  quidam ,  dicentcs 
Scoti  Oper.  Tom.  X  l. 


quod  hxc  ratio  non  (blum  videtur  probarcqaod 
ingenitum  non  conftituat  perfbnam  aUquam> 
fcd  amplius  probat  qubd  non  fit  notio ,  vel  pro- 
prietas,cum  fit  negatio,&  proprietas  videturali- 
quam  pofitioncm  importarc.  SimiUrerciimnc- 
gatio  non  dicat  aUquam  dignitatem ,  &  propric- 
tas ,  fiue  notio ,  videatur  dignicatem  importare, 
squaUter  videtur  probatum  qubd  ingenitum  non 
fit  notio,ncc  proprictas,  ficut  qubd  ncn  fit  pro- 
prietas  conftituciua  pcrfbna:.  Oportec  igitur,  vc 
dicunc  ,  (ccundum  communem  opinionem  ad 
rationem  iUam  refpondcre. 

Idcodicuncquod  ingenitum  non  iraportat  nc- 
gationcm  (blam,fcd  amrraatiuum,&  pofitiimm, 
&  ideb  rationc  affirmationis,quam  dai  intcUige- 
re,  potert  dici  notio  :  iUud  autcm  affirmatiuum', 
quod  dat  intelUgcre  eft  eire  <i  fc,vt  dicunt,&  ra- 
tione  ilUus  prseccdit  pcoprictatcm  paternitatis, 
vt  pacct  per  Richatdum  j.dcTrin.c/.  ^uia  efl 
e-nm  a  fe  prima  perfona  ,  ideo  efi  a  quo  til 
altud. 

Hanc  autem  inftantiam  fic  excludo  ,  primb 
quantum  ad  ilhid,  quod  dicitur,qubd  ingenitum 
uon  potcf it  dici  xiotio  ratione  negationis ,  ficat 
ncc  proprictas  conftitutiua ;  hoc  non  eft  verum, 
quia  notiodicit  quicquid  cft  ratio  innotciccndi 
pcrfbnam  quantum  adorigincm ;  non  foltim  au- 
tem  affirmatiuum  eftratio  fic  innotefcendi  pcr- 
lonam  primam/ed  eiiam  negatio,  &aUquidne- 
gatiuc  didum,quia  in  ordinc  perfonarum  eft  fta- 
tiis  ad  aUquem  lic  originantem,  quod  non  fit  ab 
aU'a,&  illa  notio  fic  primam  perfijnam  notificans, 
debec  efte  negatiua. 

Quod  ctiam  dicitur,  qubd  fi  ingenitum  dice- 
rcc  folam  negationem  ,  non  importarec  dignira- 
rem,&  fic  non  eflcc  notio,poteft  dici  vno  modo, 
ficut  diftum  fuic  in  prxccdcnti  qua:ftione,  &pa- 
tec  aUbi ,  *  quod  negatio  debec  cflc  dignicatis 
in  aliquo  ,  quando  affiTrmatio  fiin  ip(b  cilct  im- 
pottarct  indignitatcm.  Vndc  negacio  modi  dif- 
conuenicntis  primi  perfons  eft  dignitatis  in  ip- 
ia  ,  idcb  negatio  produ6liouis  ,  qua  fignificatur 
prima  perfona  non  produci ,  eft  cKgmtatis  in 
ipfa. 

Ahtcr  ad  hoc  dicunr,  qubd  ingenitum  ractone 
negationis  ,  notio  cft ,  ratione  verb  cllcntix  ,  in 
qua  fundatur  ,  dignicatcm  importat;  iagenitum 
eiiim  dicit  habeic  eircnciam  non  ab  alio  ,&  hoc 
quidem  dignicatis  eft,  quia  fic  habcre  eiren- 
tiam  eft  habere  eam  Uberc,  non  aUunde  acci- 
picndo. 

Sed  videtutmihi  prior  refponfio  mcUor;tura, 
qtiia  notiOjVt  notiodignitatc  imporiar,&  fic  ;«- 
genitum  vc  notio  dignitatc  importabir;tum,  quia 
fi  folum  rationc  clfcntix  dignitatcm  impoitavct, 
igitur  nondicitpropriamdignitaicm  primxpcr- 
fons.fcd  communem  Gmnibus,  &  fic  noTl  vide- 
tnr  notio  propria  Patri, 

Quod  vcrb  dicunt ,  qubd  illud  affirraatiuum 
impottatom  pcr  ingenitum  eft  cfle  a  f<? ,  quaero 
enim  quid  fignificet  efle  a  fc  ?  Si  c/Iiinciam  tan- 
tum  ,  ^rgo  commune  cric ;  non  aurem  proprie- 
taccm  abibhitam  ,  tunc  cnim  conftitucrct  pet- 
fonarrt  abfohitam  :  igitur  fignificabit  relatio.- 
nem  pofitiuam,vel  ncgationcm  lelationislfed  re- 
lat^onem  pofitiuam  non  ,  quia  in  Patrc  non  eft 
relatiopofitiua  ,  nifi  gcneratio  ,  fiuc  pa- 
tcrnitas  ,  &  fpiratio  ,  qnaf  eft  communis 
Patri  &  FiUo :  fi  igitur  paternirarem  dicar  ,  tunc 
dicere  qubd  ingeniium  ratione  .nffirmarionis  con- 
O     }  ftituat 


In/lsntitt', 


Richatd. 


9' 

Stluitur. 
Ingenirum 
ifl  mtio  lieit 
non  frofrit' 
tu  Pturis. 


*  In  Oxon. 
hic  n.7. 
Kegnti»  ini- 
fortat  digni- 
ta:em  cuiks 
ajfirm»tie  in. 
dtgnitattm 
denotM. 

Ali»  folntit 
mlierum. 


Vriferturtri. 
Vi»  folmio. 


10. 


i6i     Libril.    DiftinaioXXVlII. 


pfmApffo- 
r.t,   dicitur 

ejfeifi. 


II. 
$ccund*ftt- 
bxtioprinci- 
flii. 

tle<iMio  non 
4Jl  incotnmu 
n^cabiiu  nifi 
riuion»  ^ffir' 
m»tio)fu. 


Vnittu  neg*- 
tionu  eH  k 
«fuo  tiMen- 
ttttU, 


Uegatio  non 
tft  de  /e  »'»- 
eommunitA- 
Mh. 


11. 

Tertib. 


tJon  effe  ah 
»lio  vt  Ije  k 
^HO  aliiu 
funt  jimul  in 
Giiiinti. 


ftituat  ptimatn  pcrfonatn,  cft  dicerc  quod  ratio- 
n;'  paicrnitatis  conftituat  pcrfonam  ,  &eft  pro- 
poliuim.  Si  non  dicat  rclationcm  politiuam, 
nec  abfolurrim  ,  ergo  folum  dicit  ncgationem, 
fcilicct  non  ab  alio  clfe  ;  igirur  (i  ingcmtum 
coiiftitiut  perronam,{ec]uiturciii6d  rarione  nega- 
tionis  tonrtituit.  Vndc  prinia  perfona  dicitur 
c(Te  a  fc,  non  <^uia  pofitiue  habeat  elFc  afe  prin- 
ciiiiatiuc:  hoc  cnim  impoflibile  ell  in  qunlibec 
perfoni ;  quia  nihil  principiat  fcipfum,  fed  qiiia 
negaciuc  principiatur,!dc(i,non  cftabaJio,vt  iic 
accipiarur  npgatiuc  efte  k  (c  ,  quia  non  ab  a!io, 
non  dico  formaIiccr,{ed  principi.iriuc,quia  prin- 
cipiatiuc  non  habet  <r//9  ab  alio ,  formalitcf  vcro 
a  le  habcr  ejfe. 

Sccundo  pcr  rationcm  arguitur  ficad  princi- 
palem  conchifioncm  ;  negatio  non  cftpropria, 
nec  incp.mmunicabihs,  niu  quia  confequitur  .if- 
firmationcm  incommunicabiiem  ,  &  pr^priam  ; 
(ed  cllentia  non  cft  tahs  affirmatio  incommuni- 
cabiHs,  &  propria  ahciii  peiroii«c;  erco  ncgatio 
importata  per  iwjf^j/VMW^fciiice:  uon  elfe  ab  alio, 
non  poteft  tfle  incoramunic.ibilis  ,  &  propria 
perfonx  prima;,  nifi  rarione  ;.hcuius  affirmatiui 
altcrius,  quod  con(equitur;igiiur  ir,communica- 
bilttas  cft  abcutcpriori :  igirur  fi  in^enitum  con-f 
ftituit  petfonam  non  conftituit  eam  rationc  iui, 
fcd  rati  juc  cntitacisprioris  Maior  probatur,qu}4 
licut  ncgacio  non  habct  cnticatem,nifi  cjuia  fiiii- 
datur  ih  cntitate,  ita  ncc  vnitatem,  &  per  confe- 
quens  neceffc  proprium  ,  &  iiiconimuni«abilc 
habebit  nifi  racioncpofitiui,in  quo  fundatur.Et 
hoc  quidem  patct  fic  ;  quoniam  negatio  ii  cir- 
cumfcribacur ,  dicicur  dc  omnibus  tam  dc  entc, 
qaim  de  non  ente  ,  Sc  non  dicitur  i^c  non  ente 
plufiiuam  dc  affirmatino  pofitiuo  ,  &  omnibus 
ilhs  communicatur.  Qu6d  autcm  fit  proprium 
&  incommunicabilc ,  hoc  eft  rationc  affirmatio- 
nisjin  qua  fundatur  ,  vt  patet  dc  ifto  ncgatiuo, 
nontantumquodconuenitvnifph.vtquiaciren- 
tia  prima,  in  qua  fundatur,  cft  fingularis,  &  tan- 
tum  vna,  &  ide6  h«c  negatio  vni  foli  cnti  con- 
uenit ;  igitur  qii6d  negatip«>/^f»jr<  fit  incommu- 
nicabilis,hoc  habet  ab  entitate  priori  incommu- 
cabili  ;  igitur  illacntitas  primo  conftiruit ,  & 
non  ingenitMtn. 

Item  tortio  fic :  Quandncumque  in  eodcm  af- 
firmaiio  &  ncg.itio  fupt  (imul  fecundum  conic- 
qt;entiam,  affirinatioeft  prior  m  eflendo,,  qiiam 
negano,<|ni3  negario  non  joceftclle  priot  in  c(r 
fendo  .(ffiin\.irione,  nec  etiam  fimul ,  quia  tiinc 
non  h.ibcicnt  oidincm,igiturncgatio  eritpofte- 
riorjn  eflcndo  ,  &  affirmatio  p'ior ;  ifta  autem 
in  diiiinis  fiint  fiinul  fecundum  confcqucntiatn 
non  ejje  ab  alio,  &  tjfe  a  qm  alita ,  quia  enim  ille 
a  qiio  eft  alius  ,  habet  prim.im  focciinditatem, 
ideo  non  eft  ab  a!io ;  8c  quia  illc  ,  qui  non  cft  ab 
alio,  cft  foccundus,  idco  eft  ,  l  qiio  alius  ;  igitur 
prius  in  cfl^endo  ctit  cflTc  a  quo  alius,  hoc  auicm 
imporracur  pcr  proprictntem  pofitiuam  originis 
in  primapcil<')na,- igirur  eft  jlla  prior  propric- 
tas,  &  per  confcqtiens  prima  perlbna  conftitue- 
tur  proprietate  pofitiua  prjore  proprietate.ncg:»- 
tiua  ingeniti. 

S  C  HO  L  I  V  M    IL 

Refoluit  primam  perfo"<tni  conmtui  tfintuTn 
fer  relationem  pojitiiiat/t  ad  fecmtiam:&  exphcat 
clanjfiTne,fobit^ue  argnmenta  atiduUa  numtr»  j. 


e^  fet^uentibtu.  Vitie  ipfum  in  Oxon.hic  quAfliont 
ftcundaa  n.ic.&  latius  tj.^.per  tofurn.Habet  hic 
prtclararn  &  Jubitlem  doctrtnam  in  foluttone  ar- 
gumentoruta  ,  fufiorem  quam  in  fcripto  Angli- 
cano. 

REfpondeo  igitur  ad  quxftionem  fecundijm 
qiK^d  dicftum  cft  dtft,  16.  ^it<ej,-u>ne  vltima. 
Prima  ptrfona  conftituirur  in  ejfe  pcr(bnali  per 
rclatiuneri'  originis  pofitiuam  ad  (ecundam  pcr* 
foium  ;  alire!  cnim  vt  ibididum  eft,prima  per- 
fonacflec  mngis  ncceifariaquimfccunda.Modos 
vcro  lonendi  eft  iftc.EiTentia  cnim.vt  intcUefta 
a  fc  eftoinnino  prima,(S£  fic  non  intelligiturvt 
apta  naca  fundare  rclationcs  pcr  modum  infor- 
mitionisj  vt  ipfam  informando,  fcd  per  modutn, 
quo  forma  quiditatis  fundarc  dicitur  proprieta> 
tes  hypoftaticas ,  quse  ctiam  in  »jrcaturis  non  in- 
formant  quidir.itcm  ,  fcd  foluni  dant  ci  efje  in' 
Cfmmiinicabile.  Primumautcm  quodfundatur 
in  illaertcntia  non  poteft  cfle  negatio  incom- 
municabilis  ,  propter  fecundam  rationem  priiis 
diiflam.quia  ncgacio  non  cft  incommunicabilis, 
niii  propter  affirmationem  incommunicabilem) 
quam  conicquitur:igitur  primum.quod  ibi  pul- 
lulatjcft  ratio  pofitina,  qus  cum  eftentia  confti- 
tuit  pcrfonam.qus  quia  ab  alianon  producitur, 
ideo  eft  ingenita  ,  ita  qu^d  quia  Pater  cft  parer- 
nitate,  ideo  cft  ingenitus :  ille  enim  cft  verc  Pa- 
tcr.qui  non  habciPatrem,fi.-ur  ille  vcrccft  Do- 
minus.quinon  hnbet  Dominum.  VndcDamaf- 
cenus  lib.i.c.9.  vult  quod  nomcn  Tatruy  non 
cft  crr.nflacum  i  crcaturis  ad  diuina  ,  fcd  prini6 
conucnit  Patri  Deo,ficut  alleg.u  Apoftolum  di- 
centcm  ad  Ephef  j.  fleSlogenua  mea  ad  Patrem 
Domini  nojlri  IcJh  Chriftt ,  ex  quo  omniipaterni- 
tas  in  ca!o  &  in  ttrra  nominatur.  Vnde  Chriftus 
alia  noinina  nobis  nonreliquicqux  vcr^  cxpri- 
muntpcrfonasdiuinas,  &  qus  prius  erant  eis 
in.poma,&  fic,qu6dnomina  ifta.Paicr  &  Filius, 
ver^  illas  pcrfonas  exprimunt ,  vt  alias  didlum 
cft,* 

Ad  primam  rationcm  proalia  opinione  rcci- 
tnt  viius  Dodlor  rationcm  Piarpofiqui  dicentis 
qubd  cnm  dicitnr  qu6d  Parcr  cfliet  ingenitus, 
iicetnon  genuiflct ;  fi  pioptiaarcm  verbi  at- 
ttndns ,  falfa  cft  Jocutio  ,  didum  eft  auiem  hoc 
contra  haerecicos. 

Aliam  rationem  Frarris  Alexandri  rcicitat, 
qui  dixit ,  quod  illud  dcbct  intelUgi  non  quan- 
tiim  ad  naturam  cflcndi  ,  fcd  quantum  ad 
ratioium  intelligendi  ,  licct  enirti  tngenitum 
connotet  pcrfbn.am  primara  fubfiftenrem  indi- 
uinis  ,  non  tamen  connotat  illud  rationccuius 
ineft,  fcd.ibftrahit  abillo,  licct  non  infit  tjifi 
medianre  illo.Excmpium.caicitas  nonincftocu- 
lo,ni fi  mediante  tali  complcxione.cum  qua  non 
ftat  vifio,&  tamen  non  connotat  iilam  comple- 
xioncm,fed  abftrahitab  illa  tantura,&connotac 
oculum. 

Terti6  iftc  refpondet,quia  hoc  (li^utn  eftper 
impoffibilc,  non  pcr  incompoffibile,&  itaredit 
inidem  cum  refponfionePratpofitiui.Videeun- 
dem  in  fumma. 

AHter  vcro  poteft  dicJ  qnW  dicit  tria  Aug.15. 
dc  inwfnito.VnuTO  i5ftin«ap.6.&  ip.libtis.Vndc 
dcfumprum  eft  argumcutmn ,  vbi  dicit ,  non  hoc 
ejfe  dicert  ingeHitMmi<jHod  eii  Patrem  dicere,i]Hia 
etfi  Filtum  nnn  genuijet ,  nihil  prthiberet  tumdi^ 
cfre  ingtftitum. 

Secundum 


13- 

Rejhluii* 
Voiiori}. 

Modns  po» 
tiendi  rtlu- 
tionemfop- 
tiuam  trigi- 
nisconjlnue- 
rt  fer/ottnm 
pritttam. 


Damafe. 
Faternitat 
ereata  a  di' 
itina  tranjl»' 
taefi. 


^d.ii.q.Ta. 

14- 

Ad  frimum 
argumentun» 
pro  alia  »pi- 
ttione. 

Prtma  re- 
fponfto  Prt' 
pofitiui. 
Secunda  A- 
Unfis. 


Tertia  Httt- 
riti. 


^JPtnfiti 

thtris. 

Auguft 


.1 


Quajftio  II. 


163 


j6. 


«7- 

A^  Augu- 
fhtiexfUett- 


X9n  ideo  f*- 
ter  quiairf 
£iititKt  nte 
i  c»ntT»:tx- 
f*nkmr. 


SecuftJam  qiwd  A'cit  Ae  eo  eft  in  cap.  7.  ibi- 
dem,vki  ^c\t,  N  on  idh  ^ifqne  Pdtfr  qma  inge- 
nitM,nec  i»genuui,tdeo  ijtua  Pdter.  Terrium  eft, 
quod  dicit  in  eodem  cap.  qu6d  yiUM  noriffeJi,tftta 
intelligttHr  genitorialia,  qua  tntelhgitur  ingenitiui 
hoc  autem  eft  indubiranter  verum  ,  vt  patcc  in 
przcedenAbus.Et  Auguftinus  ibidem  in  capitu- 
lis  (eqtientibus  intendit  hoc  probare :  quia  tnge-' 
nitnm  imporrat  refpecflum  negariinim  ad  non 
genitoremigenitoc  vci6  fiuePatecad  geniturot 
uue  Filium. 

Sed  de  prjmo  di£bo,qaod  dicit  ante  finemc^. 
videtur  dicendum  quod  hoc  non  dicit  (ecundura 
iencentiam  propriam,  fcd  recitando  di^m  hz- 
reticorum,&  Atianorum,  diccnrium  Filium  non 
cftc  «qualera  Patii.propter  hoc,qu6d  Pater  dici- 
tur  efte  ingenitus  ,  &  ingenirus  dicitur  non  ad 
aliud  ;  ergo  (ecundum  rubftaAtiam,&  Filius  non 
dicicur  itigenicus,  ex  qiio  concludcbat  aliara  cftc 
(ubftanciam  Patris,quaro  F.Iij ,  contra  quam  ar- 
guit  in  fequenti  capiculo.  Vnde  eft  dicendum, 
qu6d  illa  litera  cota  vfquc  ad  feptimum  capiru- 
lum.debct  legi  cotum  furpcnfiuc.quod  patct  tam 
cx  finc  illiusicxti  capituli,quam  cx  principio  ca- 
picis  ip.nam  poftquam  dixitincapitulo  6.qu6d 
non  eft  diucrfa  fubftantia  Patris,  &  Filij ,  fubdic 
di<9:um  hxreticoram.  S*  Mttem putant  Catholici^ 
huic  refijiendHm  ejfe  fermoni ,  qnod  Pater  quidem 
4id  Filium  dicitur,  &  Ftlitu  ad  Patrem,  ingenitut 
titmen  c^genitiu  adfeipfos  dici*ntur,non  ad  alte-, 
rnm.non  enim  hoc  efidicere  ingenitum.ejHod  efl  Pa- 
trem  dicere.  Alibi  etiam  habct  fimilia.  Sufpenfi- 
ue  fequitur  c.7.  hicfi  dicunt  Catholici  non  intel- 
ligi  de  itgenit»,&c.V ndc  cx  prarccdentibus  &  fe- 
^ncntibus  facis  patct ,  qu6d  non  cft  didhjm  Au- 
guftini.nifi  recitando  verfiitias  hxrcticorum,  & 
lufpenfiuca  cap.j.prxdidihbri  de  paruis,vfquc 
ad  feptimum  de  magnis.non  fignificatur  cipicft- 
tum  dc  paruis  propterfufpenfiuum  modum  lo- 
quendi. 

Si  ver6  omnino prorcruias.qu^d  pcrilliKl  di- 
dlii  intelligic  Auguft.vt  propriii  aflercndo,potcft 
dici,qudd  fi  Parcr  non  genuifler,  nihil  prohibe- 
rct  eum  dicerc  ex  partc  ingenitum ,  quia  »  geni- 
tum  dicit  folam  negationcm ,  &  nihil  pofitmum 
dicit  quantum  cft  cx  (e:(cd  tantitm  cx  ratione  af- 
firmationi$,quaracon{cquitur;nccrelatiuum,iiec 
abfolutum ,  ncc  etiani  cft  de  fc  incommunicabi- 
le,  fed  tantum  pct  affirmationcm ,  quam  confc- 
quitur,  prohibctur  dici  non  genitus,  ti  non  gc- 
nuiftet,quia  ex  hoc  dicitur  ingenitu$,qaia  habct 
proprieratcm  pbficiuam.quam  conlequitur,  vt  di- 
dlum  cft. 

Sed  quomodo  tunc  dicitur  efte  verum  (ecun- 
diim  Auguftinum.quod  non  ideo  efi  Tater ,  qma 
ingenitw,»ec  ingenitiUfidro  quia  Paterl  Porcft  di- 
ci,  quod  &  illud  dicit  fulpcnfiue  ,&  rtcitando, 
ficui  patct  per  litcram  (equctem.Scquitur  enim, 
propterea  non  ad  aliud  ,fedadfe  dici  pwaiur  in- 
genittu.  Vel  fi  concedasquod  illud  (ir  aftcrtiiie 
di6lum,dico  quod  vcrum  cft ,  quod  non  ideo  eft 
Pacerjquia  ingcnitus,  ita  quod  negatur  in  ingc- 
nito  caufa  pcrfeitatis,tara  primo,  quim  (ecundo 
modo  pcr  fe  rcfpcdu  patcrnitatis ;  fed  hsc ,  non 
ideo  ingenitHs  quia  Pater,  eft  vera.prout  ncgatut 
pcriciraS  primo  modo  in  Patrc  rcfpedu  huius 
notionis  ingenitum  ,  qdia  tngenitnm  non  cft  dc 
fbrmali,&  pcr  fcintellc(2upatcrnitatis,  fed  funt 
diucrlac  notiones  diftin^  fotmalitcr,&  poftiint 
4^}  iouiccm  fcparari  in  crcaturis ,  &  iJco  genitut 


non  prardicatur  primo  tnodo  per  fe  de  Patrct 
nec  Pater  eft  cau(i  inh«rcnrije  huius  prardicart 
primo  niodo  ,  ficut  homo  rc(pc6hi  animidu.  Et 
idco  ncgatio  pcrieicaris  primo  modo  in  Patre 
rcfpedtu  tngentti  cft;h«c  tamen,»#«  ideo  ingenittu 
quta  Pater ,  cft  fidia  fccundo  modo  per^iratis, 
(\cnt,non  ideo  rifihilts  quia  hcmo^c^z  ncgatio  illa 
imporrara  pcr  ingenitam  coniequitur  nocionem 
illam  aflarmariuam  in  Patrc,vt  paffio  (uum  obic- 
^um,  vr  diifJum  eftpri^s. 

Ad  (ecundum  dicendum,  cum  arguitnr,  qu6d        j  -, 
negatio  ordii,is  ad  prius  pra:cedir  ordincm  ad    Ad  fteum- 
pollcrius  ,  diccndum  qubd  verum  eft  in  ordine  dum. 
enrium  abfolurorum,quia  primum  ibi  in  ordinc,  ^*g»''»  *rdi 
prius  eft  ad  fe  quJim  comparctur  ad  fccundum:  "^^^v^jjl' 
fcd  in  ordine  rclatiuorum  non  cftita  ,  vbi  pri-  Ji^*„'^tiTji 
mum  confequirur  cfte  inordine  adfuumcorrc-  fltnusinak- 
laciuum,&  cx  ordinead  fecundum ,  &  fic  inor-  folutit. 
dinc^  perfbnarum  non  eft  verum  quod  negario 
ordinis  ad  prxcedens  clt  pnusordinccius  ad  (e- 
cundum,quia  runc  illa  ncgario. c(rcc  prior  primo 
fccundum  ejfe  fuum  proprium,quod  habctinfuo 
otdine. 

Pcr  hoc  patet  prima  refponfio  ad  primam  pro-  Ad  frSmmm 
barioncm  dc  ordine  ellentiarum  ,  in  quo  prima  tr«^»tii>»tw. 
cflentia  cft  omnino  abfoluta,&  idc6  in  tali  ordi- 
nc  concedo  qu6d  prius  conucnit  fibi  negatio  ad 
pr^cedcns,  quam  ordo  eius  ad  fequcns  ,  non  fic 
autcm  in  ordinc  pccfonanim. 

Ad  (ccundam  probacioncm  dico,qu6d  contra-         ,  ^ 
diiftoria  habcnc  intclligi  fimul  pro  eodcm  tem-  _^j    z-,)^ 
pore,&  eodcm  inftanci  duracioni$,quia  in  codem  d»m. 
in!>anti  dirationis homoeft  animal , &  non  eft 
animal,&  hxc  cft  veTz,h9mo  efl  animal;8c  h«c  cft 
fAlz,homo  non  efl  animal.Ccd  non  pro  codem  in-      A^rmati* 
ftanci  nacurac.quia  fcmpcr  cft  prior  nacura  affir-   *fif"'"'  '— 
matio,quam ncgatio  fecundum  PhiIofophum,i.  '^*'*'^*"*^ 
Pofl.c.io.Sc  4.  Metaph.  &  ncgatio  prasfupponit   Atiftot. 
fensper  .iffirmationcm  quam  confcquitur ,  fi  fic 
propria,patctcomparandoad  Filium  fp!rarc,&  k 
firaili  comparando  ad  Patrem gencrarc ,  &  non 
gcnerarc. 

Ad  aliud  cum  dicirur,  qubd  magis  accedic  ad  ^  T . 
rationcm  abibluti  eft  prius  ,  vcrura  cft  caercris  Ad  tertium. 
paribus:(ed  ncgatio  ingeniti  in  hoc  deficit  qubd 
non  dicic  formaliter  rcfpedum ,  fcilicerquia  nc- 
gario  non  habcr  propriam  cnrirarem  nifi  pro- 
priam  cntitatcm  amrmacionis,  &  idcb  cft  pofte- 
iiorn(ifi  mationcv 

Quod  c  iam  dicitur  in  modo  poncndi ,  qnbd 
priiis  eft  eircntia  non  communicaca  in  aliquo, 
quam  communicata.Dicendumqubd  nonincel- 
IigicurelTc  prius  noncommunicara,  qtiam  com- 
municaca  nifi  /n  aliquo fi>pr  fico ,  vt  in  peiibna 
Pacris,  qu*  h,.bcns  e(rcnCi?.m  priiis  orfginccon- 
fticuitur  in  ejfr  peribnali  aliquapiopricfarcpofi-  ccmmumcM 
tiua,quam  proprictatc  ncgatiua:qu2piopriecas  t»q'am  ia 
non  poteft  cfle  propria ,  ncc  incommunicabilis,  f^fhf'^*- 
vt  prius  paruir ,  nifi  pcr  racionem  alicuius  pro- 
prictatis  affirroaciux,  quam  coniequicur ;  ita  hic 
de  ingenito. 

Scd  cum  arguit :  fi  efTcntia  intelligitur  prius 
non  communicata ,  quam  communicata ;  igitur 
prius  intclligitur  non  communicara  ,  quam  ali- 
quis  cam  communicans,  quia  communicans ,  & 
communicatum  funt  fimul  natura.  Dico  qubd 
non  (equitur,quia  e(Tcncia,vr  non  communicata, 
non  cft  prior  peribna ,  cui  communicarur ,  nifi 
prioricace  originis:pcr(bna  aurem,cui  communi- 
catur ,  cft  fimul  nacura  cum  pcrfona  communi- 
O     4  cante. 


tjftnti»  noa 
intelligituT 
frins   non 


xa.< 


i64     Libril.  DiftinaioXXVIII. 


Ctrnnwnt- 
nns  (f/I  frior 
f •  ^  ine  com- 
ffiunknt» , 

en     tamen 

/ttitra. 
q.  I.  n.£. 


14- 

yf  J  pnmum 
fnrtcifalt. 


14. 

^um. 

Siuomodo 
fn,dic»tur 
vna  prnfrit' 
$as  Ae  alia  in 
fibftralh  f 


Jld  teritum. 


ClKclufiofl- 

qn.tur  dihi. 
tiorem    frt- 


cancc,qiua  funt  rclatiua ,  &  per  confcqucns  funt 
fimul  natura ,  iiac]u6d  non  polfunt  eirc  fine  fe 
inuicem ;  fcd  ex  Uoc  non  fcquitur  qu6d  fit  ptioc 
pcrfona  communicante.quia  non  at  guitur  de  fi- 
niultatc  &  prioritatc  ciufdem  rationis  ,  dc  quo 
di(£lum  eft  diftinilione  16.  *  non  oportct  autem 
qu6d  illud.quod  ell  prius  origincaiio  corrclati- 
uo.fit  prius  natura.vtPatcr  Filiojcommunicans 
comniunicato,caufa  caufato,vt  ibi  didtum  eft.ii- 
cct  finc  fimulnatura  :  fcd  quod  eft  prius  natura 
vno  corrclatiuo  eft  prius  natura  alio ,  quia  (ic 
funt  fimulrelatiua:  rclatiuaenim  funt  fimulna- 
tura ,  8c  intelledu. 

Ad  argumcnta  principalia.  Ad  Damafcenum 
dico  ,  qiiod  ipfe  foluit  feipfuni  ,  non  intendcns 
omnes  alias  propriecatcs  excludcre  ,  fed  tantiam 
ellcntialia  ,  qua;  funt  communia  omnibus  ,  quia 
ftatim  poft  vciba  allegata  Cahdixjn /olii proprie- 
tattbns  Pdternitate.jiliationey  &  procejfione  atten- 
ditur  diftinnio  perfonarHm.  Idcm  yult  cap.  pri- 
mo  ,  &  fecundum  hoc  oportet  dicere  quod  in- 
eliKlcndo  vnam  proprietatem  alicuius  pcrfona: 
incluficomnes  alias  proprictates  eiufdem  pcrfb- 
n«,.vt  per  ingenerattonem  intellcxit  tampaterni- 
tacem  ,  quam  fpiracioncm  aiSiiuam  ,  quod  magis 
cxpreflit  confcqucntcr:aliccrenim  contradiceret 
fibiipfi  ,  quod  non  eft  concedcndum,  fed  exclu- 
fitcomnuinia,&  cirentialia  illius  pctfon«,vt  di- 
^um  cft. 

Ad  fccundum  dico  ,  qu6d  fimplicitas  non  eft 
tota  caufa,  quare  vna  proprietas  circniialis  prae- 
dicetur  dc  alia  in  abftrafto  \  fcd  fimpliciras  cum 
infinitate:quando  cnim  vcrDiTique  extrcmumcft 
infinitum,vel  altcrum,  quantumcumque  abftra- 
hantur  proptcr  infinitattm  vnius,vel  amborum, 
pra:dicanrur  de  fc  inuicem  in  abftrado  ,  nam  in 
diuinJsbonitaseft  fapicntia.quiavcraque  eftfor- 
malitei'  infinit3,&  h«c  eft  vera,  homtM  eftpater- 
nitas,  propter  infinitatem  vnius  excrcrai,  (cilicet 
honitatis.Sid  quando  ncutrum  eft  formaliter  in- 
finitum ,  praidicatio  vnius  de  alicro  in  abftradlo 
eft  Gmpliciter  falfa,quia  h«c  cft  falfa  omni  mo- 
do.tam  formalitcr.quam  identicatiuc,  Paternkui 
eft  filiatio:\n  concrcco  autcm  poiTunt  c(i"e  idem 
idcntaiiucproptcr  tcrtium  infinitum.quodcon- 
ccrnunt,cui  omnia  funt  idcm  qua:  ibi  funt,vt  ef- 
fentiamj&  fic  vnum  poteft  prceJicari  de  alio  in 
concreto,fed  non  in  abftratto,quia  tunc  auferrc- 
tur  ab  cis  infinitas  ,  quawi  conccrnebant  in  con- 
creto ,  &  p«  confequens  aufcttur  identitas  eo- 
rum  vt  ficNonigitur  propref  fimpliciratcm  fo- 
lam  ,  fed  propter  fimplicitatem  inhnitam  pra:di-> 
cacur  circntialcde  aliis  inabftradlo. 

Ad  tertium  cuiii  arguitur,qu6d  quo  Patcr  eft 
Pater,eo  cfthcec  perfona,  verum  eft,fiaccipiatur 
eo  vniformiter  in  maiorc  ,  &  conclufione  ,  fed 
tunc  eft  fccunda  conrequfntia  falfa  ,  quo  cnim 
Pater  eft  Pater,eo  eft  hxc  pcrfona,  primo  modo 
diccndi  per  fe,&  non  fccundo ,  quia  innafcibili- 
tas,qua:  eft  propria  )iotio,fcquitur  propriam  af- 
firmationcm  pcr  (c  ,  vt  paftio  fcquicur  fubi.c- 
dum,ficut  quo  cft  homo,cft  animaj.  Sed  quan- 
do  dicitur  vltrfl,  quo  eft  hoc  pcrfona,eft  irmalci- 
bilis,  vcrum  eft  fccundo  modo  diccndi  pcr  fe,& 
non  primo  :  quia  innafcibilitas,  quae  eft  propria 
notio.lcquitur  propriam  affirmationem  per  fe,vt 
paflSo  fcquitur  lubicdum  ,  ficut  quo  homo  eft 
homo ,  eo  eft  rifibilis  ,  primo  modo  diccndi  pcr 
fc :  quia  conclufio  fcmpcr  fcquitur  conditioncm 
pra:milf«  dcbilis>vt  patet:quia  ex  alcera  affirma- 


i6, 

Ai  qmrtS. 
§l»omcdi  di' 
in'its  eft  h»- 
ter*  aliqitid 
a  fe  ijtiam 
alteri  ctm- 
mhnicMffmt 


matiua,  &  alcera  negatiua  fempec  fcquituc  con* 
clufio  ncgatiua.  Iteth  ex  altera  vera  &  altcra 
falfa  fcmper  fequicuc  conclufio  falfa.  Item ,  ex 
altcra  ncceftaria,&  altera  contingenti  femper  fc- 
quitut  conclufio  concingens. 

Si  igitur  altcra  pcacmifTacum  in  pcopoluo  fit 
pec  fc  pcimo  modo,&  altera  pcr  fe  (ccundo  mo- 
do ,  conclufio  fempcr  debet  (equi  ex  virtutefyl- 
logifticx  illationis  pec  fe  fccundo  modo,  &  non 
pcimo  modo,  licct  gratia  materiae  aliquando  fc- 
quitur  nobilior  conditio  praEmifTarum. 

Ad  quartum,qu6d  quando  communicans  ii- 
citur  ad  fe,&  ad  fuppofitum  abfolutmTi.fi  habcat 
aliquid  a  fe ,  &  poflit  illud  communicarc  aheri 
nobilius  eft  habece  illud  i  fc,quam  communica- 
rc  illud  altcri ,  fed  fi  conftituatuc  in  ejfe  ad  alte- 
cum ,  cui  quod  habct  communicat ,  non  cft  vc- 
cum,  quia  tunc  cft  illud,  quod  cft  pcr  communi- 
cationem  ad  altcrum.quam  confcquitur  propric- 
tas  habcndi  circntiam :  fic  eft  in  propofito,  quia 
Piiter  conftituicuc  in  effe  pccfonali  pcc  commu- 
nicationemrj^  cius  ad  altcrum  ,  quia  hoc  eftex 
plenirudinc  pcife&ionis  fua:  ,qu6d  neccfTari^  fe 
alceri  communicet ,  ficuc  dicercnt  Philofbphi 
qu6d  prima  Intelligcncia  ex  plcnitudine  pcrfe- 
dionis  fua:  fe  alteri  ncccflari6  communicaret,& 
neccfTari^  produceret  alia  i  fc. 

QV^STIO     III. 

ytrum  ejfentia  exfe  determinet  fibi  ge-» 
nerationem  aStiuam  ? 

ViiJc  DeAores  citatos  quxft.i  &  t. 

V I  A  fuppofitum  eft  vnam  perfonam 
non  eir<(  ab  alia,fed  omnem  aliam  or- 
^^dinc  originis  pracccdere  »  Qusro 
^^vtrkm  effentia  dtuina  ex/eipfa  deter- 
tninet  fibi  primam  fttbfiftentiam  ,  &  perfona,m 
prirnam  ? 

Quod  non.quia  quod  determinat  fibi  aliquid 
cxfe  formalitcr ,  illud  habct  in  quocumque  fue- 
rit:vt  fi  homo  detetminat  fibi  cx  fcrifibiliratcm, 
in  quocumquefuerit,illud  libi  dctcrminat,vt  pa- 
tct  vniformicer  de  fubie(ao,&  palflionc  fua :  igl- 
tuc  fimiliter  fi  clfcntia  diuina  dcterminat  fe  foc- 
maliter  ad  fubfiftcntiam  primae  pcrfonae,  dctcr- 
minat  fibi  illam  in  qualibct :  ita  in  quocumque 
fuppofito  cfrec  prima  pcrfona,&  pcr  confequens 
quaElibct  perfona  eiTct  Patcr. 

Itcm.fi  dcterminaret  fibi  fubfiftcntiam,  &re-  itcundum. 
lationcm ,  qua  perfona  prima  conftiruitur  in  ejfe 
perfonali ,  tunc  non  poiTct  efTc  cum  cationc  op- 
pofitavquia  tunc  oppofita  ciTent  fimul ;  non  pof- 
fet  igitur  ftacc  efrcntia  diuina  cum  genecationc 
paffiua ,  quia  gcncrationcm  acSHuam  ibi  oppofi- 
lam  cx  fe  fibi  determinat. 

Item,rcIationcs  oppofita:  zquc  prim6  fundan- 
tur  in  clTcrwia  diuina,  propter  fui  infinitatem,  Sc 
illius  illimitationem  ad  illas :  rion  igituc  ex  (c 
raagis  derecminatur  ad  vnam  ,  vt  ad  generatio- 
nem  adiuam,quam  ad  aliara,vt  ad  gcncrationcm 
paffiuam. 

Contri  ,  cfTcntia  diuina  habct  pcimara  fubfi- 
ftcntiam,  &  non  dererminacuc  ad  illam  pcc  pro- 
priecatcm  abfolutam,quia  tunc  cfTct  fuppofitum 
abfoluturo.ncc  per  proprietat«n  aliquam  relati- 

uam 


Arg.primum 
ne^a.iiH^m. 


Ttrtium. 


Rati»  ffptfi- 
ta. 


Quxftio  IIL 


165- 


StMtut  qut- 
ftionu. 


Diifltx    in- 
iettrmintt- 

M. 


4- 

DupUx  de 
tcrminMi». 


HtfolHti» 
qiujli»nu. 


aam  pttfteriorem  proprictate  conftitiuiua  illiiis 
fubfiftenti2,qaia  per  nullum  pofterius  dcrermi- 
natiir  ad  conftitucndum  priusjigitur.eflentia  di- 
uina  tx  fe  determinatur  ad  fubnftentiam  prima: 
perfons. 

S  C  H  O  L  I  V  M. 

Ptfitif  duplici  dcUrmiMtione,  indeternunatio" 
ne,&  primitate,  explicat  quomedo  indeterminatio 
contraditlionit  fit  imperfeiHonis,&  idcoprocul  ab- 
leganday&  indeterminatio  contrariorum  perfeciio- 
ni6,Deinde oflendit  quomodo prtmitas alia  efi  ad- 
a^juaiionif  ,  &  alia  immediationis.  Refoluit  effen- 
tiam  ex  fe  determinare  fthi  pnmo  primitate  im- 
f/iediationii  preprietatem  Patrii;alioquin  ejfetpro- 
eejftu  in  infinitum  ifedprimitate  ade^uationii  de- 
terniinat  fihi  tres  perfonas  fimul ;  &  clartjfimis 
eXemplii  rem  declarat,de  qtto  vide  ipfum  in  Oxo- 
Hteit.hicq.^.A  n,ii.  ifta  antem  determinatio  fit  ab 
ejjentia,vt  aformali  principio,non  informante,fed 
infiar  ijutditatii  adfuppofitumfe  habente. 

AD  folutioncm  huius  nihil  inuenitur  com- 
muniter,  nifi  quia  proprietas  conftitutiua 
per(bn«  puUulat  in  eirentia  per  modum  natura:, 
(juod  non  declarat  propofitum.  Idco  ad  folutio- 
nem  huius  quiftionis  pono  duas  diftindliones. 
Vnam  de  dcterminationc  ,  &  indctcrminatione 
fibi  oppofita ;  aliam  de  primitaic :  qux  duo  tan- 
guntur  in  proponcndo  qusftioncm.  Eft  igitur 
duplex  indeterminatio.Vna  coniradidionis.qus 
eft  ad  vnam  partem,vel  ad  aliam  indctcrminatc, 
quia  neutram  partcm  fibi  ex  fe  determinat,  quia 
tunc  poiret  elle  fubaltcra.  Et  ifto  modo  folum 
cft  iMdererminatio  ad  contrariajiccidentia,&  eo- 
rum  oppofita;  &  h«Bc  indeterminafio  cft  imper- 
fc>5Honis  propter  contingentiam.  Alia  eft  indc- 
terminatio  illimitationis.quac  non  eft  ad  oppofi- 
ta  contradiftoti^  producenda  hoc ,  vel  hoc ,  fcd 
cft  ad  oppofita  difparata,  quae  ita  eft  indctermi- 
natc  illimitati  ad  pioducendum  hunc,vclillum, 
vt  vermem,vel  plantam,  quat  funt  difparate  op- 
pofita ,  ficut  fi  crtet  tantum  dcterminatae  virtutis 
ad  produccndum  hunc  cfFetloni.  &  h^c  inde- 
icrminatiocft  pcrfedionis.quiaquantd  indeicr- 
minat!or,tant6  fuperior,  &  nobilior  cft.  Patct  in 
agctfijus  «quiuocc  refpcLlH  plurium  effeduum. 
Patct  in  Sole  rcfpe<au  omnium.quaK  polfunt  gc- 
nerati  per  pntrcfadlioncm  ;  &  dc  Dco  rcfpcdu 
crcatura:.  Prima  autem  indeterminatio  cft  cum 
contingentfa,quia  eft  ad  vnam  partcm  contradi- 
6lionis,vcl  ad  aliam,quia  ncutrum  fibi  cx  nccef- 
fitatc  detcrminat.  Secunda  indctcrminatio  bcnc 
poteft  ftare  cum  ncceffitatc,  ficut  patet  in  Sole ; 
qui  neceffari^  agit,  sequiuocc  difpofita  materia> 
licur  agcns  vniuoce  neccflario  ageret. 

Ifti  duplici  indetcrminationicorrcfpondctdu- 
plcx  determinatio  per  oppofitum.Vna  determi- 
natio,  quxeft  adaltcrara  partcm  contradiftionis 
deicrminatc,&  non  ad  aliam.  Secunda  determJ- 
natio  cft  limitationis ,  qus  tantim  eft  ad  vnum 
cfFefl:um  produccndum  ;  &  ficut  aliquid  eft  dc- 
tcrminatum  dupliciter,fic  contingit  dctcrminari 
ad  aliudduplicitcr.  Vnomodo  dctermiiiatione 
oppofita  contingentis ,  &  non  dcterminatnr  ad 
contradiftoria.  Alio  mododeterminationc  limi- 
tationis  ad  vnum  tantum. 

Eflcntia  diuina  igitur  primo  modo  dctetminat 
fibi  omncm  proprieratem  fndiuinisad  intri,tam 


efTentialem,  quam  perfonalem.  Secundo  modo 
nihil  fibi  deierminat  liinirate,quia  fi  fic.dctermi- 
naret  fe  ad  vnam  proprietatem,vel  aliquid  Cxtri 
non  pofTet  ctiam  cfTe  cuni  alia :  &  fic  eft  cflcntia 
diuina  indeterm)nata,indeterminationc  oppofita 
dcterroinationi  limitationis.quia  non  folum  de- 
terminatur,vtqua  fubfiftit  prima  pcrfona,  fedad 
fecundam,&tertiam,quibusfubfiftunt  alix  pcr- 
fona*.  Etloqucndode  ifta  indeterminatione ,  efl 
qusllio  rationalis,quomodo&quoprius  dttCr- 
minetur  ad  primam  peifonam  quam  ad  fecun- 
dam,vel  tertiam  ?  Quia  quandocumque  funt  ali- 
qua  diftin^la  ,  impoflibilc  cft  qudd  cx  xquo  fe 
habcant ,  inquanttim  fic  funt  diftin(fla  ;  eflentia 
igitur  &  proprietas  primx  pcrfonx  ,  qua:  aliqiio 
modo  diftinguuntur  re  ,  vel  rationc  (  non  curo 
modo)  non  ex  squo  fc  habcnt ;  igitur  vrium  cfl 
prius  altcroaliquo  modo ,  faltcm  fecundum  ra- 
tionem,  non  autem  proprictas  cft  prioreflcntia, 
quia  cifentia  cftflindamcntum  eius ;  &  vniuerfa- 
liter  fundamcntum  aliquo  modo  eft  prius  eo, 
quod  fundatur;  igitur  ^conucrfo  eflentia  aliquo 
modo  prioreftj&aliquam  primitatcm  habetref^ 
pc(S^u  proprietatis  primst  pcrfbna:. 

Quomodo  igitur  ad  illam  dcterminatur?Non 
per  proprictatem  aliquam  poftcriorcm.quia  po- 
fterius  ficut  non  eft  caufa  prioris  ,  vt  fic,  ncc  cft 
dcterminatio  eius,ncc  pcr  aliquam  proprictatcm 
priorem  ,  quia  illa  ponitur  prima,  &  tunc  cflct 
qiiasrcndum,quodctcrmii)arctur  ad  illam  ,  ficut 
prius ,  &  fic  in  infinitum.  Ncc  detcrminatur  ef^ 
fentia  ad  proprtatem  primac  pcrfonae  pcr  ipfam- 
met  proprietatcm  pritnac  pcrfonac,  quia  illa  pro- 
prictas  non  eft  dcterminata  in  ellentia  ,  nifi  quia 
pullulatabcflentia,^ua  habet  vtfubfiftat;igitat 
ex  fe  forrnalitcr  cftdeterrainata  ad  proptietatera 
primx  perfonac  jquac  primo  fundaturin  eflentia, 
vt  fibi  conueniat  prius  fubfiftentiain  primapcr- 
fona,quam  in  fccunda,vel  tertia;determinatata- 
men  eft  ad  proprictatcm  cuiuflibct  pcrfbnx  dc* 
tcrminatione  oppofita  indeterminationi  contin- 
genti«,&  contradi(flionis;&  ctiamindetcnnina- 
ta  indetciminationc  oppofita  dcterminationi  li- 
mitationis  ad  omnes  proprietates  intrinfecasef^ 
fentialcs  notionales ,  &  ctiara  ad  omnia  cxtrin» 
feca  produccnda. 

Ad  cuius  declarationem  facio  fccundan^  di- 
ftinilionem  dc  primitate ,  quia  quxdam  cft  pri- 
mitas  adacquationis ,  qua  vniiierf ilc  dicitur  pri- 
mum.quiacft  in  fubiefto  uio  primo;&  cns  obic- 
£lum  primum  inrelleftus,&  rifibilc  prima  paflio 
homini  adicquata,  &  non  Socrati.vcl  PI'aroni,& 
haberetres  cormcmi  iriangulo  primo.  Alia  cft 
primitas  immcdiationis,qua  aliquid  prim6  incft 
alicui,  quia  immediatc  incft  fibi ,  &finc  medio, 
Ifto  modo  dicimus  quod  Sol  itluminat  totum 
medium,  quod  prira6  rcfpicit  primitate  adicqua» 
tionis  ,fed  primo  primitare  immediationis  illu- 
minat  partem  fibi  propinquam  priias  quara  re- 
motam,licetpiim6,id  cft,adxquatc  rcfpiciat  to- 
tum  mcdium  pro  paftb  adiquat^  fibi  corrcf^ 
pondentc.  Sirailitcr  aliud  exemplum  cft  dc  ani- 
ma  intcllc«fliua  rcfpiciente  totum  corpus  orga- 
nicum  in  generc  caufae  formalis  pro  primo  pcr- 
fe(9:ibili  ada:quato :  fcd  primitareiramediationis 
primo  refpicit  cor ,  quam  alias  parte.s  corporis, 
quia  prim6  &  immcdiateincipit  ibi  vita.Primi- 
tas  autem  ada:quationiseftduplex:vnaextcnfiua, 
altera  imenfiua. 

Ad  propofitum  ergo  dico,qu6d  fi  quxratur  an 

cfientia 


§luemtie  ef 
fentiadiuina 
fibi  detirmU 
nat  omntt 
frtfrietattt  ? 


An  tffentia 
priut  deter- 
minet  fiki 
primam  per- 
fonnm  fuam 
etttrof. 


A  quo  tfftn- 
tia  detirmi- 
naturadfri, 
m»m  ferfo» 
nm% 


6. 

Dvflex  fri' 
miiai. 


Trimum 
txemflum. 


Setundum.. 


Trtmltas  ad- 
tquationit 
intenfiha,f^ 
txtenfiiia. 


i66     Libri  1.  Diftinaio  X  X  V 1 II. 


.cfTentia  cliuin?  ptiiTii6  priraitatc  adsquationis 

D-ui"*    ef  fnten(iuccletcrminctur,ptim6  adprimamperfo- 

fciitiaprimi-  nam?  Dicoqu6cl  fic  ,  quia  prima  pcrfona  cft  in- 

'<*  <     *^'-  teo/iuc  «quc  pcrfefta,  ficuc  omncs  fimul ,  &  ita 

Vv^^^de'  rs^ifcdjim  fubfiftentiam  hubct  effcutia  in  vna 

*urm'.naiur    perlbua.ficuc  in  oranibus;  ficut  fpccies  in  crcacu' 

«;.    fr^miim  ris  ita perfede  fubfiftic  rn  vno  indiuiduo,  ficut 

yirfc.iim.      ji,  plyribus  proptcr  fui  diuifionem  ,  vt  dicit  Au- 

A^g-'t-      giiftinus  yJe  Trm.  c.6.  &  ita  primitate  adxqua- 

tionis  a;qiie  intenfiuc  rcfpicit  fecundam  pcrfor 

nam  &  rcrtiam  ficut  primam. 

o  Si  \  ei  6  quxrjtur  an  circntia  diuina  primo  pri- 

s->     tAmen  ''"'t^fc  adsqiiacionjs  extcnfiuc  dctcrminct  libi 

txtenfiue.      priuiaiTi  pcr(c)nam  }  Dico  quod  non.quia  natura 

foecund^  naca  fubfiftcrc  in  pluribus  fubfiftenciis, 

non  dc-ciminatur  cxicpfiue  ad  vnam  illarum. 

Patet  de  anima  refpc(5lu  parcium  corppris  ,  ef- 

fentia  autem  foecunda  duplici  fcEcunditate  ,  in- 

tellediis  fcilicct  &  voluntatis ,  habct  fubfiftcre 

indujbus  perfonis  produ<5lis,&  vna  non  produ- 

fta ,  &  itaprimitatc  adaequarionis  cxtcnfiuc  de- 

teruiinatur  ad  omnestrcs  pcrfonas.,  &  non  tan- 

tiim  ad  priraam. 

Tr.mitate       ^'  "^^^^  ^^^  quxftio  dc  primiratc  immediatio- 

itn,n!ii'itw    nis,dicoqu6d  fic  ,  determjnac  fibi  primo  primi- 

ms  ufitrmt-  tacc  imn^cdiationis  fubfiftcntiam  primz  perfo- 

ntturaifn.  „^  .s;^,  ^^,^  fccijdas.vel  tertia:,cuius  ratio  cft,  quia 

"'""  f"^**  quando  aliquid  indifFeienter  fe  habec  ad  plura, 

quxtamcn  ptmip  rclpicic  pnmitateadaequacio- 

nis.inicr  qua:  etiam  eft  ordo  inter  fe:prim6  pri- 

mitace  immsdiationis  dctcrminat  primum  in  il- 

Joordincquam  alia.Pacct  dc  Solerefpicienteto- 

cutn  mediiim  pro  pallb.qui  primo  iliuminatpar- 

tein  fibi  viciiiioccm  ;  quam  diftantem  primicarc 

iinmedincionis.   Eodem  modo  dc  anima  rcfpi- 

c/cnte  adxquat^  cotum  corpus  organicum  pio 

primofadlibili  ,  tamen  primo  immediatius  ani- 

jf„l„,p,tus  ^^^^  ^°'-  q"3ra  manum,&:  ^!ia  mcmbra  ;  eflentia 

miimn(    cor  aiitcra  diuina  prim6  primitatc  adaequationiscx- 

qt:%m    »»»-  tcnfiuc  dcccrminat  libi  ("ubfiftentiam  trium  per- 

Auin.  fonatum,  intcr  quas  cft  ordooriginis,  vcl  primi- 

tate  immediationis  deccrminat  fibi  prim6  pri- 

nium  illius  originis,&  alia  poftcrius  originc. 

Nec  intelligo  ficur  quidam  inteUigunt ,  quia 

,  "'   ,.     cx  cflcniia  prim6  fureunt,&  pullulant  tres  rela- 

rirt»   <xtU-  tioncs  ex  aequo  ,  quibus  lit  liibitrata  a.i  raodum 

dit,  fubiedti  fuis  accidentibus  :  fcd  quod  ex  fc,  vt  di- 

dqm  cft,dqcerminct,immediatc  fubfiftcre  in  pri- 

ma  perfona  rclatiiia,  per  primara  proprietatem, 

quae  fibipiimo  deccrminar,qua:eft  prinia  pcrfo- 

i^i.Per  illaropropriccacem  ,  &  eirentia  dctcrmi- 

naca  ad  iilam  primo,  ita  vetc  cft  &  fubfiftic ,  f\.- 

cuc  fi  cflcr  pcrfona  abfoluta.  Nam  habcns  e^e  in 

priino  figiiooriginisin  priina  fiibfiftcntia,  ^ora- 

Orio  hnhen-  raunicatut  fecunda:  fubfiftcncix  in  fccundo  figno 

di  ejfertiam  qriginis,&  vt  habeC(f/f  in  duobus ,  communica- 

intnbui  pcr.  jmr  tcrtix  r.ibfiftentia:  in  ccrcio  figno  originis:& 

finu.  j,jj  g(^  qj-Jq  j,j  perfonis  in  modo  habcndi  cC- 

lfnti;im. 

Exquo  pyct  cos  non  bene  dicerc,qui  dicunt 

4lodnm    di-  fftos  modos  quafi  ex  xquo  pcrficcre  circntiam 

teniiaVquo-  j,i  ,^^^(,  rccuiido.ficut  trcs  anguli  cx  aequo  perfi- 

rnm  raictt.    ^jy,^^  criangulura.Verum  cft  cnim  quod  proprie- 

ratcs  triiim  pcrfonarum  fic  ex  atquo  fnnc  in  e(^ 

fcniia^quiannHaprsccdic  alteram  fccundumna- 

turam  :  vna  tamcn  praccedit  aliam  origine  ,  quia 

vna  vt  prima  producic  (ccundam,&  prima  &  (c- 

cunda  pcodlicunc  tcrtiara  :  produccntautcm  in- 

quaiKum  produccns  eft    prius  originc  qu^m 

prouavlutu. 


qu»m  /■»  -yn* 
ferfana. 


II. 


q.I. 


Quod  autcm  dicunr^cfTcntiam  pcrfici  illis  tri-        jq, 
bus  modis  habcndi  cflentiam  intribus  petibnis,  zjlentr»  no» 
falfum  cft,  quia  non  maiorcm  pcrfcftioncm  ha-  perfiatur  ia 
bet  circntia  in  fe  pcr  hoc  quod  habcturillis  tri-  '"*'"  l^^i** 
bus  modis  i  tribus  pcrfonis ,  quam  fi  tantum 
oftcnderetur  foecunditas    pcrfcdlionis  eius  in 
vno.Quod  ctiam  dicunt  tcrtio,  fcilicet  qu6d  ef- 
fcntia  fccundura  illos  tres  modos  habcndi  cam, 
pecficitur  in  adibus  fecundis  ,  non  cft  vcrum, 
quia,vt  dicium  eft/M/Tii.gencrarc  &  (pirarenon 
dicunc  perfedVioncm  firapliciccr  ;  ncc  aliqua  re- 
lacio  in  diuinis ,  ncc  in  crcacuris  dicic  perfedio- 
nera  formaiiccr ;  detcrminat  igitur  fibi  cflcntia 
primitatc  immediationis  fubfiftentiam  primaB 
pcrfona:. 

Scd  cunc  eftdubium,fub  rationc  cuius  princi- 
pij  deccrminat  eam  fibi?Hicdicerec  vnus  Doftor  eutomodode. 
prim6 ,  quod  dccerminac  eara  libi  fub  racione  termitnnftbi 
principij  materialis  ,  vel  quafi  marcrialis:  quia  ejfenti»  pri- 
ponit  circntiam  materiam  rcfpedu  pstcrnitatis,  '*'""  f"'/** 
fed  hoc  improbatum  cft^.y?.;.  *  n»ltt»um  > 

Pofict  igitur  dici  lecundum  aliquos  quod  dc-  *  q.t. 
tcrminant  fibi  proprietatcm  in  rationc  principij  Sententi» 
producriui,&  quaficfFcdiui  ,quia  hicDeus,  vt  »!iqiteri,m. 
didum  eft  d.ftinitione  7.  *  eft  habens  cflcntiam  :^, 
diuinam,quafi  principium  formale,  &  adtiuum 
ad  omnia  principiandum ,  &  per  fe  exiftens  antc 
omncm  proprietatem  rciatiuam,quiaomnicnti- 
tati  formali  ^K<i,vei  f  «c,  corrcfpondct  quis  ,  vcl 
^md  cxiftent  illa  cntitace  formali :  omne  autem 
pcr  fe  exiftens  habens  formam  adiuam  potcft 
agere  fcctindum  cxiftcnciam  illiusforma:,  fic  au- 
cem  agerc  cft  communicare  fe:igicur  communi- 
cando  fc  paternitaci  canquam  propricrati  con- 
ucnienti  primae  perfoua:,fiib  quaexiftit,commu- 
nicat  fibi  faccre  ijs  Patrcm  ,  vc  fit  ipfa  nata  eflc 
fingularis  prxccdcns  alias  ,  &  faciat  primo  fup- 
pofitum  Patris ,  &  mediantc  hoc  fuppofito  Pa- 
tris  ,  mediationcorignis  faciat  fe  fuppofirun>  fi- 
lij,&  terri6  illis  mcdiantibus  faciat  fc  fuppofitum 
Spiritus  fandi. 

Sed  tunc  videtur  maior  difEciltas  qpJim  prior,        . , 
quia  ex  hoc  fcqucietur  primam  peifbnam  pro-     n,i,^',;tr 
duci,quod  eft  contra  Sanftos  ,  quia  non  cft  pro-  primo. 
dui3;a. 

Itcm:fequerentur  quatuorpcrfbnac  in  diuinis.  Secundo. 
Nam  hic  Dcus  diftinguerctur  a  Patre,vt  produ- 
cens  i  produdo;  quia  producit  fc  ,  &  multa  alia 
fequcrcncur,qu£  forrc  poffcnt  fblui  i  fic  ponen- 
te:quia  tarocn  ifti  videntur  nirais  abftrahere  ef^ 
fenciam,quia  fecundum  effe,6c  agere,<iax  abftra- 
(Srio  vidccur  clTe  mendax. 

Idcb  dico  alitcr ,  quod  fcilicet  eflcntia  in  ra-        j  , 

tionc  principij  formalis  dcterminac  fibi  propric-     Rffeiut!» 

tatem  primae  pcrfbnae;non  principij  formalis  in-  profr^a. 

fprmantis^quia  nunquam  tale  principiura  in  fuo 

gcrfere  principiandi  principiat ,  nifi  principiura 

produftiuiira  prsintcUigatur  princpiare  in  fuo     T»rm*titn 

genere,fcilicet  cffeftiiit'  vniens  formam  matcriic  '"formAns 

informabili ,  &  ita  fi  circntia  diuiiaeflcc  fo.ma  "'"ff'*"^^ 

informasjoportcrcc  darcaliquir^  in  diuinis  prius  ,nf.rmMs 

cfTcnria,quod  informarcr  cfFediue,quod  cfl  ira-  efeiliui. 

pofljbi|e:detcrrainac  igiti  r  fibi  eflentia  propric- 

tatcm  perf  nsprimjc,  qnafiinrarionc  principii  ,.      ,   , 
e  f-  -c  •    r  j  j       •      /T  ^  '  Sieut  ft  h». 

formalis,non  inrornianris,icd  dantis  <j(/e  eo  mo-  ^,,  auidit 

do ,  quQ  quiditas  d  citur  formn  rcfptt^u  fiii  fisp-  ndprofnet»- 

pofiti.quiaco  modo  fi  hnbct  cfTcntiaadpropiie-  temfm^uU- 

tates  pcrfonales,  quomodo  quidiras  fc  habet  rcf-  '""  r ""  .'A 

pcdlu  propricaris  irHii«<dM.ili£;  &  ficut  quiditas  ■''""1  '^'"1' 
f  '      .'        .     .  .....    T      .         n»»dpnfc'' 

in  creaturis  pnmuatc  mimcdiationis  dccerminat  1,«/;^ 

fc 


I"       Qu^ftio  IV. 


167 


14. 

«xbtditur. 


§hi*ri  tjui- 
ditm  iucrea- 
t»  non  alio 
detcmina- 
tur  ad  plur» 
fupf^ta  fi- 
tut  creat». 


Ad  frimum 
trincii»U. 


txe/.ipium. 


Ce  ad  vmim  ruppofitiim  primtim,  in  quo  prim6. 
exiftit,&  ciii  prius  dat  eftific  edentia  diuina  pri- 
mitace  immcdiationisdetcrminat  fibi  propricta- 
lem  ptimic  perfonar,cum  qua  facit  primum  fup- 
po/itum  in  diuinis. 

Sed  fi  quacratur  qiiomodo  natura  communi- 
cabilis  pluribus  fuppofitis  communicet,&  detcr- 
minct  fibi  primum  eorum  /  Rcfpondeo  ,  omnis 
quiditas  communicabilis  cft  :  fcd  fi  quiditas  fit 
crcata,  non  omninoprimo  ,  fed  per  aliquid  aliud 
a  fe  determinatur  ad  cne  in  fuppofito  p.imo,  fc- 
cundo,&  tertio.quia  rcalitcr  diuidicurin  cis  ,  & 
fecundiim  aliud  ejji  cft  in  vno  &  aliisjied  qnidi- 
tas  increata  omnino  improdufta  communicnbi- 
lis  pluribus  fincfui  diuifionc,determinat  fc  pri- 
mo  ad  primam  fubfiilcntiam,&  raediantc  illa  ad 
fecundam  fubfiftcntiam  &  tertiamjncc  dcccrmi- 
natur  per  aliquam  propriecatcm  pcr(bnalem,quia 
non  eft  matcria,nec  quafi  materia  ;  fcd  vt  a6lus 
infinicus  decenTiinando  fibi  primam  proprieta- 
tem  dat  fibi  ejfe,8c  fuhfi/lere,vc\  fubftantiam  pri- 
msE  perfona: :  &  fic  quodam  ordine  originis  dc- 
tcrminat  fibi  propriecatem  fecunda:  pcrfona: ,  & 
tcrcia,  &  etiam  fubfiftit  in  cis,vt  didum  eft. 

Ad  primum  principalc  dico.quod  cirencia  di- 
uina  determinat  fibi  decerminacione  oppofita  in- 
detcrminationi  canringenti2e,&  contradidionis, 
omncm  propriecatcm  ad  incra ,  fiuc  fit  cilentia- 
lisjfiue  perfonalis  ;  fed  determinationeimmcdia- 
tionis  tancum  dcterminat  fibi  proprietatem  per- 
fonae  prim* :  fcd  quando  aliquid  ilto  modo  fibi 
detcrnTinat,nonoportctqu6d  in  quocumqucfue- 
tit,in  illo  illud  fibi  dcterminct.vt  quafi  formali- 
tcr  ficin  illo.  Excmplum.fi  Sol  immediatius  fibi 
detcrmincc  in  agendo  produdbioncm  planra:', 
qiiam  alicuius  alccrius  efi^c6lus,non  oportec  qu6d 
iii  quocamquc  produdo  ab  eo  mediacc  produ- 
cat  plantam;igitur  a  fimili  fi  edcntia  dcccrminac 
fibi  proprietacem  prima:  peribna: ,  non  oporcct 
quod  inquolibec  fuppoficocam  fibi  fic  dcccrmi- 
neCjficuc  cft  in  prima  perfbna ,  quia  tamen  illam 
propriccaccm  primam  fibi  neccfi[ari6  determi- 
nac ;  ideo  oporcet  quod  in  quocumquc  fuerit, 
quod  in  illo  habeat  illam  proprietarem  ,  licet 
non  iiabcat  illam  vt  conftitutiuam  iilius  ;  &  ita 
in  Filio  eflentia  habct  paternicarem  co  modo, 
quo  quajlihctperfona  inalia  eft  pcr  circumin- 
fcflionero. 

Ad  fccundum  dico  quod  effentiadeccrminans 
fibi  vnara  relacionem ,  vcl  vnam  proprietatera 
fuppofici  Tnius  ,  non  poteft  ftare  cum  oppofira 
rclacionc,in  eodem  fiippofito,quia  determinans 
fibi  eam  dac  fibi  ejfe,8c  fub/iJfer^^iSc  deccrminans 
fibi  oppoficam  propriccaccm,  dac  fibi  aliara  fub- 
fiftenciam  ,  &  aliam  rationcm  fuppofici  cx  foe- 
cundicacc  fua  :  ftans  tamen  cum  illa  relatione 
compacicur  difpararam  relacionem  in  eodcm  fup- 
pofito  aliquam,  fcd  nonomnem,ficut  diftum  eft 
♦  (j.t.  n  8.  dtfttnElione  11.*  nec  tamen  illa:  plures  propric- 
tates,quibus  quodam  ordincoriginis  fc  commu- 
nicat,  funt  adlus  informantes  cfientiam  ,  fcd  po- 
tius  c  conu^rfo  :  quia  ficut  vna  forma  quodam- 
modo  illimitata  informarct  plures  macerias,  vcl 
plures  partes  alterius  racionis,  vcanima  incellc- 
diua  manum  &  pedcm,  qoibus  dat  <!j(/<r  vita!e:fic 
cftentia  diuina  ex  illimicacionc  fua  ,  fe  habec  ad 
plurcs  proprictates,qux  fubfiftunt  in  ca,fed  non 
acquc  primo  primitacc  originis  ,  fundac  calcs  re- 
Ucioncs,quia  fic  deftrucrccur  origo  :  quoniam  fi 
perfona  produ<Ska  originecur  i  prima  »  ncccfljiriQ 


^ljjomode  ef- 
fentia     in 
queiibet  fuf- 
fojito  quam- 
iibet   rettnet 
profrieta- 
tem. 
',\Ad  feeuH- 


ponicur  qii6d  vna  eft  prior  alia.  quia  nihil  oritu'^ 
k  fe.  De  hoc  didumeftaliits. 

Ad  tcrcium  de  relationibus  oppofitis  ,  dico  Ad  ttnium. 
quod  aequc  ptim6  fundantur  in  eflentia ,  exclu- 
dendo  prioritatem  nacurae,  ieu  eflentia:,  fiue  fibi 
inuicem ,  fcd  non  excludendo  ptioritatem  origi- 
isrs ;  imd  ncceirario  fi  fint  relationes  originis,  ibi 
cft  prioritas  vnius  refpc£lu  alterius ,  qui  prim6 
detcrrninatur  ad  fundamcntum  tanquam  omni- 
no  ilii  immcdiacum,vcpatct  ex  didis. 

Q^tESTIO     IV. 

ytrum  tantumfint  quinque  mtiones  ? 

D.Thom. 1  .f.q.^i.art.y.  D.Bonaucnt. ^K^.^.Taisa- 
tafl:n.  q  i.  Brulifer.  ^4. 

V  A  R  T  6  8c  vltimo  quxritur  fine  ar-        i . 
gumentis,  f^trum  tantum  ftnt  quinque 
notiones  ?  Rcfpondeo  ,  cx  quo  nocio  Vari»  luet- 
ex  racione  fua  fignificat  per  modum  /'"»  »«»'»- 
innoccfccndi  aliud,fccundum  quod  diucrfimode  "'** 
notio  folcc  accipi.  Accipitur  cnim  vno  modo  pro 
aftuali  nocicia  obiesfli  incclligibilis ,  vt  pro  con- 
ccpcu  formaco,  quem  habemus  dc  Dco  in  intcl- 
leitu  noftro  ;  &  dc  ifto  modo  innotefccndi  non 
quacrit  quacftio.Alio  modo  accipitur  pro  ratione 
innotcfccHdi  aliud,quod  proprie  fignificat  illud 
quo  aliqua  peifona  cft  cognolcibilis  cx  parcc 
fua :  &  fic  efi  pcrfona  nofcJbilis  duplicicer.  Vno 
modo  quancum  ad  ca  ,  qux  fibi  conueniunt  cx  ferfon»  nof- 
parte  efTenciaE ,  &  fic  omnes  propriecatcs  cflen-   "biUs  ejfen- 
tialcs   vc  perfcdioncs  fimpliciter ,  pofTunt  dici   "*'.""■    ^ 
notiones,ficut  patec  pcr  Damafccnum  c.  ^uarto,  '""'""* '""' 
vbi  inquirit  nocitiam  Dei  pcr  huiufmodi  pro- 
pricraccs.  Alio  modo  pcrfona  eft  nofcibilis  fc- 
cundura  illa,  quae  fibi  conucniunt  ex  parte  pro- 
prictacis  perfonalis,  &  hoc  adhuc  concingit  du- 
pliciter.Vno  modo  formaliccr  &  incrinfecc.ficut 
fuppoficum  in  crcaturis  cognofcitur  pcr  quidi- 
tatcm  fpecificam;&  alio  modo  accidcnt.ilitcr,  5^  Nttienallter 
quafi  extrinfcce ,  ficuc  oognofiicur  pcr  accidcn-   '*''f "'""'' 
iia,quae  confequuntur  quidicacem  fpecificam. 

Primo  modo  fi  accij'iacur  netio  pro  ratione         ^. 
formali,  &  intrinfeca  innotefcendi  perfonam  in   yarH  /larui- 
diuinis,funt  tantuna  tres  notiones,ficut  funt  trcs  tur  numerut. 
proprictates  pcrfonales  ,  quia  quielibet  pcrfona  nitionum. 
tantum  vna  proprictace  formaij  conftituirur  in- 
trinfccc  &  formaliter,  in  ejfe  formali.  Si  autem 
accipiacur  notto  fecundomodo,  pro  eft  quod 
eft  racio  innotefccndi  aliquid,  quafi  accidentali- 
tcr,&  quafi  cxtrinfecc ,  hoc  cric  duplicitcr.  Vno   Nonbilitat 
modo  ,  quafi  ratio  innocefccndi  prima  confticu-   1'"*^  .""'' 
tionis  perfon.-E-,  Alio  modo,  quafi  racio  innoref^  j,;"'"  "    "' 
cendi,  ficut  fcqucns  confHcutioncm  pcrfbnac.  Si 
primo  modo,fic  circncia  vtex  cuius  foecunditacc 
oriimcur  propriccaces  conftitutiuac  perfonarum  £jfentiji  fri-- 
poteft  dici  notio,quia  cflcncia  diuina  quafi  in  ra-   m«  medo  di- 
tionc  caufi'  eft  incellcdui  diuino  ratio  innotcf-  «"""   *'"'*' 
ccndi  perfonam  ,  &  eciam  aliquo  modo  intellc- 
dtui  noftro,quia  cx  diiplici  foccunditacc  cifentiae 
ad  communicandum  fc ,  fciliccc  per  modum  in- 
tcUcdlbs  &  voluncatis  ,  cognofcimus  Filium  ,  & 
Spiricum  fandlum.Si  aucem  accipiacur  notio  pro 
ratione  innoccfccndi  pcrfonam  per  modum  pro- 
priccacis  confequencis  confticucioncra  cius  ,  fic 
non  pouuncur  nifi  dui  uorioncs  communiccr, 
vna  fequens  conftitutioncnl  Patris,  quiaPatrera 

confc 


i68     Libril.  Diftinaio XXVIII. 


Seeuttd'  m»' 

doinnafci'!- 
ii;ai  f^  jpi' 
^Atip  »ctiH». 


confcqiiitur  tiOit  efle  ab  alio.yt  tnnafcibilitasjSf 
alia  commuiiis  Patri  &  Filio  ,  cjuaii  cis  aduenti- 
tia  >  vt  fpiratio  afliua.  Patct  igitiir  quorf  diftin- 
guettdo  notioties  ,  tdnquaiT»  proprietates  pcrfo- 
nales  ab  eircntiaiibus  &  eflTentia  ,  quod  tantuni 
funt  quinque,  videlicet  tres  conftitutiuje,&  Aax 
concluiit^  (juafj  aduentitis. 


qumque  nO' 

ttmti. 


TSub.utp, 


jfn   injpim- 

kt.tiiisfit  n»' 

:i.t  f 

*  InOxon. 

hica.x.B.y. 


Viferimen 

viter  innnfci. 
bHitntem  ^ 
fnfpirahili- 
tMttn, 


+  uipri  hJc 
q   i.n.  6.  & 


Innttfeihili- 
%as  confequi- 
tnr  paterni- 
tntem,  infpi~ 
rabilitM  -vt- 
•■0  }ra.ceAit 
fptr.itionem 
ttciinDm. 


s  e  H  o  L I  y  M. 

RefolHtia  atujlionii  ejl ,  ejfe  tres  notiones  qnafi 
ifitrinfecM,  fcilicet  relationes,  cjuibtu  per/on<t  con- 
ftitHHntnr,&  ditoi  ^uafiextrinlecoiyquifequuntur 
VerfonM  confiitutai,&  funt  ingenit:irn,&  fpiratio 
a^iua:de  infpirahilitatt  an  fit  notio,  videtur  velle 
cjitod  non,h(c  tatnen  tf}  %  llum  pericnlnm ,  fiplttres 
Tio-iones  g<l»iitiM ,  cjtiia  ab  initio  non  adrnittehan-: 
tiircjttincjue  notiO'ies,fed  psfiea  admijft  funt.Vide 
'Dotlorem  in  Qxori.a.t%.cj.i.n.^.Tiargius  inSco- 
turn,tbi  ponit  nouem  notiones,  Aiayron  ponit  tan- 
tum  tres,Occarn,c]t{4tnor.Gluidam  rfcentiores  cen- 
furant  graHiter  ponentes  plures  i^uintjue  notiomht*^, 
fed  rnale  fundati,  D.Thom.Jupra  art  ^.docet,licert 
aliter  opin.tri  de  nitmfro  notionumfi  nihil  inde  in^ 
direEle  fequatur  contra  aliqua  t^uafunt  fidei. 

SEd  htc  i(i  dubium  ,  quare  injjiirahilitas  non 
eft  comnnmis  notio  Patri  &  Filio  ,  ficut  in- 
nafcthilitai  eft  commanis  notio  Patri,&  Spiritui 
fancVo  ? 

Ad  tioc  etiam  rcfpondeo,  ficut  rcfponfum  cft 
de  ifta  ad  tertium  argumentum  primae  quaeftio- 
nis,qua  quxritunF/r*"»  mgcniti\m  fit proprietoi 
Patrts  ?  *  Tencudo  igitur  fecundijm  commu- 
nem  opinioncm,qu6d  tantum  funt  quinquc  no- 
tiones,poteftdici  quod  injjiiratiuitas  nocft  notio^ 
Ad  quod  intclligcndura  ,  eft  fciendum  ,  qu6d 
difFerenterfe  iiabent  i»nafcihiltt4s  ad  Patrcm  ,& 
ad  cius  «•jf/^per(bnalc:&  infpitatiuitaszA  Patrem 
&Filium  quo  vifo  vidcbiturin  propofito,quarc 
inff^iratiuitas  non  fit  notio  Patris,  &  Filij  ,  ficut 
innafcihilitoi  cft  ptDprictas  &  notio  Patris ,  in- 
nafcihilitas  cnim  iti  Patrc  fcquitur  eiiis  propric- 
ratertj  pofiriuam,qua  Patcreft  Pater  in  <rj^(r  pcr- 
fouaIi,fed  infptratiuitas  in  Patre,  &  Filio  pracce- 
fjit  {piiationem  adliuam  in  cis.quia  ficut  in  pri- 
ma  pcrfoqa  conftituta  pcr  relarioneir»  cius  odfe- 
cundam,prius  cft  ordo  cius  ad  (ecundam ,  quam 
negatio  originis  eius  ad  prius  ,  vtfupra  didlum 
eft  *,  fic  inperfonis  relatio  non  conilituens  ea$ 
in  ordincad  pcrfbnam,abcis  proccdentcra.prius 
dicit  negationem  originis  confcqucntem  fuas 
ptoprictatcs  conftitutiuas ;  quam  dicat  ordinem 
ad  peifonnm  ab  eis  procedentem  :  quia  ficuc 
vnumquodquf  prius  cft  illud  ,  quod  ert,  pofitiue 
pcr  aliquod  politiuum  ,  quam  ncgatio  alicuius 
fibi  conueniat,quJa  ncgatio  propria  non  couenit 
ni fi  per  affirmationcm ,  vt  diftum  cft,  fic  vnum- 
quodquc  prius  habct  negationcm  propriam  con- 
feqnentcm  fuam  propriam  quiditateir» ,  quim 
aliquem  rcfpeftum  communem.qui  confcquitur 
fuam  propriam  quiditatem  ;  ficut  patet  in  cxem- 
ploiriordinecftcntiarum  ,quiaficutcflcntia  pri- 
ma  pritis  cft  hspc  eftentia.fic  ncgatio  originis  ad 
prxccdens  prior  eft  in  illa  cftenti.i,  qu^m  rcfpcr 
dus  cius  ad  fequpns ,  &  ideo  licet  ingenitum  fc- 
quacur  proprictatem  conftitutiua  Patris,qua  Pa- 
ter  eft  Patcr,&  ita  conccditur  cius  notio  negatiua, 
infpiratiuitas  tamen  priias  confcquitur  PatrcB) 
&  Filium  Jn  effe  pcribnali  conftitutos ,  qu^m  ci$ 


conueniat  fpiratio  adlua  rcfpeftu  Spiritns  fan- 
&\:6c  ficut  Pater  patcrnitate  conftituitur,&  idco 
prius  intclligitur  Patcr,  quitfl  ingcnitus,  ita  Pa- 
tcr,  &  Filius  ptiusintcUigumutPater ,  &  Filius, 
qi!iam  fpirent,quia  fpiratione  aftiua  non  confti- 
tuunrur  in  fj^  pctfonaIi!&  ide6  priiis  intcUigun- 
tur  non  fpirabilcs,vcl  infpirabilcs,  qukm  fpiran- 
tes.  Nam  fi,per  impoftibiicSpiritus  fandlus  noji 
procedcrct  a  Filio,cftet  vtique  fpirabilis,&  nuUo 
modo  fpirans,  Similitcr  fi  ncc  Pater ,  ncc  Filius 
fpiraicni  per  impoiTibile ,  eftent  infpirabiles ,  & 
camcn  fpiratio  adiua  non  conueniretcis. 

Eft  jgitur  in  cis  priias  infpiratiuitas,quam  (pi-  . 

ratio  adliua ,  quia  fi  pofteritis  conucnirct  eis  in-  ' 

fpiiatiuitas,quiim  fpiratio  adliua,  ciim  pofterius 
non  poffit  mancrc  dcftru(fto  priino  ,  icquitur 
qiiod  non  cfl^ent  infpirabiles,nifi  fpirarcnt,quod 
cft  impoflibilc.  Sicuc  igitur  prima  cflentia  ,  qux 
non  conftituituc  in  ejje  per  rdationcm  ad  fc- 
quens,prius  habct  refpcdlum  negatiuum  ad  pra- 
ccdens,quam  pofitiuum  ad  ieqncns ,  fic  pcrfbna 
conftituta  in  efe  ,  non  pcr  rclationcm  ad  petib- 
nam  pcoccdcntcm  ab  cis,Icd  per  alias,quibus cA 
(ent  fufficicntct  conftitucz  fiue  illa ,  *  vt  piatuit  *  <j.Tn.  n.#, 
di/iinil.  j  3 .  prius  habent  rcfpcdtum  negatiuum 
ad  illam,vtinfpirabilitatem,qu^m  tefpc5ura  af- 
firmaiiimm  ad  cam,vi  fpirationcm  ai^iuam. 

Ex  hoc  fcquitur  propoficuiT» ,  quod  infpirati-         r^ 
uitas  lion  eft  notio ,  quia  vniuerialitcr  quando 
VMum  oppofitorum  cft  proprictas  pertincns  ad 
dignitafcm ,  oppofitum  non  pcrtinct  ad  dignita- 
tem;&  c  conuerfo,  quando  vnum  non  cft  pcrti- 
ncns  ad  dignicatcm,  fuum  oppofitum  pcrtincbit 
ad  dignitaccm  :  modd  ita  eft  qu6d  procedcre  ab 
alio  in  communi  fumptum  non  cft  dignitatis, 
imo  indignicatis  in  crcaturisjCrgo  fuum  oppofi- 
tumniillomodo  ,  fcilicct  proccdcrcab  alio  :  fed 
efle  a  fe,  quod  importatur  pcr  ingenitum ,  &  in-  §iuttrein{^i- 
nafcihilitatem  inPitveem  dignitatis  ,  &  ratione  rabilitoi  n»i» 
di"nitatis,quamimportatpoteftefl'enotioipfius;  i'*.  ""'"'^*.". 
c  comjcrlo  autcm  quja  procedcrc  pcf  modum  r,c„t  Hinttf- 
voluntatis  k  Filio  cft  dignitatis  in  Spiritu  (an-  eibilittu  fn- 
fto ,  &  pcr  confcqucns  oppofitum  non  fic  pro-  tris, 
CCdcic,quod  fignificztuT pcr  inlptrabilitatem,  fit 
Jion  diguitatis,  fcd  indignitatis :  ide6  non  potcft 
efle  notio  in  P.ntrc  &  Filio. 

Scd  diccs:ficut  proccdere  pcr  modum  volun-  6. 
tatis  eft  dignitatis,&  cft  notio ,  &  fuum  oppofi-  OHeai*. 
tum,vt  non  fic  proccdcrc,cft  indigniratis,&  non 
notio  :  igitur  procederc  pcr  modum  intellcdus 
&  natutic  ,  quod  fignificatur  pcr  nafcibilitatem 
crit  notio  patiiicrjsid  dignitatcm  ,  &  fuum  op- 
pofitunj  ,  quod  fignificacur  pcr  innafcihilitatem, 
imllo  modQ  cric  pertincns  ad  dignicatcm  ,  nec 
jiotio,quod  eftcontrapridifta. 

Dicendum  quod  innaicibilitas  prout  opponi-  SolHtic. 
tur  proceifioni  filij  pcr  gcncrationcm  ,  non  eft 
JiQtio.vt  conclufutTi  cft:ncc  importat  dignicarem, 
quia  fic  conucnit  Spiritui  fanfto  ,  &  non  cft  no- 
tio  Patris  ;  fed  fi  accipiatur  non  folikm  vt  negat 
Filium  nafiri  pcr  generationcm  ,  fi:d  prout  ncgat 
omnem  modum  cfTcndi  ab  alio,fic  cft  notio  Pa- 
tri$,&  importat  dignitatcm.  Vndc  innafcibilitas 
vno  modo  opponitur  oroni  proceffioni  ab  alio, 
&  fic  eft  nocio  Patris  ad  dignitatem  eius  perti- 
nens,&  fuum  oppofitum  non  eft  notio ,  nec  di- 
gnitas,fcihcet  eflcabalio  in  commiini.Alio  mo- 
doopponitur  non  omni  proqcffioni,  fcdproccf^ 
fioni  tali,vt  proccffioni  pcr  gencrationem,foluro 
habendo  aliam  ptoccflionem  ,  &  fic  conaenic 

Sptrimi 


X  I  >  Qu^ftio  Vnica. 


169 


Spiritui  ranfto,8r  idco  flcnon  cft  notio,ncc  ali- 
quid  dignitatis,  qiiia  (lium  oppofitum  eft  notio, 
^dignicatis  in  Filio.Patct  igiturad  illam  dubi- 
tationem,  quod  infpirattHitM  non  cft  notio,&c. 


SwMSm. 


Tertttm. 


QJ^vtSTlO     Vnica. 

ytmm  eademfit  ratio frincipij  in  dimnis 

ferfonatiter  ^notionaliter  i  & 

effentialiter  ? 

AIobGs  i.p.q.70.  m.i.  D.Thom.  i.f.q.\f.»rt.^.& 
JS>//^«*/f.i.«r/.i.D.Bonaiient.  »rt.i.qi.  Richard.  f.x. 
Durand.  ij.i.CapreoI.  q.i.  «abr.^.i.«rM..  Doaor  hicq. 
"unic».  Suarez  x.f.traii.  j.t lo.f.tf. 

Irca  diftinftionem  29.  qiisritur, 

rtrHTH  prittcipium  vniformiter  acci- 

fiaturindiuinii  proprincipio  tjftntia- 

liter,&  nononaltter  ,fiue  perfenMliter? 

Dicitquod  non  Magifter  in  litcra.qui  dicitqudd 

nuUum  principium  multitadincm  facit  ad  fen- 

fuum  intclligentiam. 

Itcm  ,  principiare  cflcntialitcr ,  vt  crcare ,  & 
ad  extra ,  &  ad  intra  perfonaliter  ,  vt  generare, 
&  notionalitcr ,  vt  fpirare ,  non  eft  ciufdcm  ra- 
tionis  ,"vt  patet  ex  tetminis  ;  principiarc  etiam 
ad  cxtra,quod  eftcaufare,eft  tantum  refpe- 
6lus  rationis  ,  principiare  vcr6  peribnaliicr ,  vt 
gcncrarc  ,  fiue  notionallter ,  vt  fpirarc  ,  cft  rc- 
latio  rcalis;  cns  autcm  rcalc,  &  cns  rationis  non 
funi  eiufdcm  rationis.  Con{cquciitia  patet.qnia 
fi  adus  non  funt  clHfdem  rationis,  necpotcntia, 
vel  principium  corum.cft  ciufdem  rationis. 

Ifem,  rclatiua  rationis  multiplicantur  :  fi  igi- 
tut  vnum  relatiuorum  fit  multiplex,&  rcliquum: 
fcd  principiatum  cffcntialitet,  pcrfonalitcr ,  5c 
notionaliter  cft  raultiplex  ,  patct  ex  terminis  vt 
creatora.Filirfs  &  Spiritus  fan(aus,ncc  principia- 
tum  eft  vnius  rationis  in  eis ;  igitur,  &c. 

Contr^  ,  illa  determinantia  ,  qusB  non  im- 
pedhmt  vnitatcm  conceptusrainus<:oromunis, 
non  impediunt  vnitatem  conccptus  magis  cora- 
munis  :  fcd  ifta  detcrrajnantia  principiare,  fcili- 
cct  in  eaderh  natura,  vel  in  alia ,  non  impcdiunt 
naturam  conccptus  caufi :  quod  cft  inferius  ad 
principium  f.  3/«4/»fe>/f4i/'.i .  quia  principium 
fcquitur  ad  caufam  ,  &  non  i  conuerfo  ;  igitur 
ifta  dcterminantia  vt  ^riucipiarc  in  eadcm  na- 
tura,quod  eft  principiare ad  intra  pctlbnali- 
ter  ,  vel  notionalitet  i  &  in  alia  natura  ad  cx- 
tra ,  ()uod  eft  principiare  eireutialitcr ,  non  im- 
pedient  vnitatem  conceptus  principij.Minorpa- 
tet,nam  a  caufa  vniuoca,  cuius  cftcauiarc  in  ea- 
dem  natura,&  i  caufa  zquiuoca,  cuius  cft  caufa- 
re,vel  principiarcinalianatura,  abftrahitur  vnus 
conceptus  caufat,&  vnius  rationis  in  vtroquc. 
Hic  poftctdiftingui  dc  principio  principian- 
ixbiicMur  tcmcdiante  formali  ratione  principiandi,&  for- 
titulut  qut'  tnali  principio  principiandi.  Quomodo  princi- 
fiienui  pium  cadit  in  rationc  potentiT,vcl  difpofitionis. 

Eft  enim  potentia  principium  ,  quo  potens :  fed 
^c  non  intendit  quacrere  quxftio,  nec  fic  loqui- 
tur  Magifter  in  litera  hic :  quia  dc  principio 
petfonaliter  di^p,  &  noiionaliici,  quo  produci- 
Sceti  Oper.  Tom.  X I. 


i^rgunt.afir. 
mMiuum, 


Atiftot. 


3- 


tur  Filius  &  Spiritus  CsnStas ,  didlum  eft  prius; 
de  principio  cffcntialiter  dido  refpcftu  crcatu- 
razjdicetur  infralibro  (ecimdo. 

S  C  H  O  L  I  V  M. 

Per  principiumtfftntiale  inttlligit  DoElerprin- 
cipium  ad  txtra,per  ptrjonale  &  notienalt,  princi- 
pia  ad  intra.  Primum  dicit  rtlatientm  tantum  rd- 
tionisad  principiata ,  alia  dup  rtaltm ;  &  DoEler 
vt  problema  htc  doctt ,  rationtm  principij  ejfe  hii 
communem  ,  vniuece  ,  vel  non  tffe ;  &  rnagii  tn- 
clinat  (juod  jit  vniuoca ,  efio  ta  quibns  cenutnit, 
fint  partim  rtalia  ,  partitn  rationis  tntia  ;  & 
miht  htc  pars  ma^is  conformis  vidttur  rationibm 
Scoti  tn  Oxonitnf.i .d.^.q.ijium.6.& q.^jium.c). 
& d.Z.q.^.a num.  4.  maxime illi rationi intillt- 
Uw  certiu  dt  vno  ,  &  dubiut  de  diuerjis  rtbtu^ 
habtt  conctptum ,  dt  quo  efl  ctrttu  ,  alium  a  con- 
ceptibus  ,  de  quibm  eji  duhius ,  qut  ratto  currit 
de  vniuocatione  tntis  ad  rtalt,&  rationis,ficut  & 
ad  Deum,  &  adcrtaturas ,  falttm  quarto  vniu«- 
cationis  modo,  & fic  ttnit  Nicolatu  Bonettss  Me- 
taph,cap.6.probatqut  tx  HLa  ratione  Scoti.&  "Bar- 
gifu  hic  fatttur  Scotum  in  hoc  tjft  ftmptr  preblt- 
maticum ,  quia  variis  locis  varie  de  hoc  lequitur. 
Refpondet  ad  rationis  fuadtntts  hanc  vniuocatie- 
nem  in  Pradicamtnt.q.^.tJfftt.q.i. 

ESt  igitur  intcntio  hnius  qusftfonis:an  prin- 
cipium  ,  vt  diciturde  principio  cflentialitcr  4" 
di6lo,&  notionaliter,fit  vnins  raiionis,&  vniuo-  /*'**  ^**' 
ce  dicatur  de  principio  fic  diuerfimodc  accepto? 
Circaquod  declarandum,  lunt  duo  videnda, 
ilcut  duo  ponuntur  in  titulo  quaEftionis.Priraum, 
vtrijm  fit  ciuidcm  ratianis,prour  diciturdeprin- 
cipio  pcrfbnaliter,  &  notionaliter  difto.  Secun- 
dum  ,  an  fit  eiufdem  rationis  prout  dicitur  de 
principio  cftentiali  ad  cxtra:  &  dcprincipio  no- 
tionali  ad  intr^. 

Quantiimad  primum,dicendii  cft  con(cquen- 
ter  ad  ea,  quac  fupra  didla  funt  difi.ij.  *  quod  a      ^***  1-T-  ^ 
principio pcrfonaliter  &  notionaliter  di6lo ,  po-  ^^"  *  "^ 
teft  abftrahi  comunis  conceptus  principij  eflcn-  a  frintifit 
tialis  principio  vtrique,&  cft  communis  non  »»tien«littr 
(blum  communitate  rei ,  vt  conceptus  Dei ,  fcd  &P'rfDn*li. 
ctiain  c6munitat«rationis,&  prima:  intentionis,  *'\    ft  ^*' 
vt  pctlona ;  nec  propter  hoc  eft  variabile,  vt  ibi  nnuttur 
dcclaratum  cft.  Sicut  cnim  i  propriccatibus  per-  ttmmunit 
fonalibus  poteft  abftrahi  conccptus  comunis  rc-  vmcuf. 
lationis,&  apcodudUonibusper  modum  naturae, 
&  voluntatis,  conceptus  communis  produ6lio- 
nis,dc  quo  potefteflc  aliquis  ccitus ,  ignorando 
hanc  produAioncm ,  &  illam  :  quia  poftiim  cflc 
certus  vnam  perfonam  eflc  ab  alia,  nefcicndo  ta- 
menqua  produ^ione  fpeciali  fitabea,  vt  an  ge- 
ncratione,vcl  fpiratione;&  a  propriis  produdlio- 
nibus  potcft  abftrahi  communis  conceptus  pro- 
ducentis,vel  principif.cuius  cft  producere.vnius 
quidem  rationis  principio  perfonaliter&  notio- 
naliter  accepro;fciocnim  aliquam  pcrfonam  efle 
prii^cipium  altcrius,vt  primam  perfonam,nec  ta- 
mcn  fcio  cam  principia  per(bnalc,vcl  notionale: 
&  ideb  hoc  nomen  vniusrationiscftin  vtroquc^ 

Quantum  ad  {ccundum  membrum,magis  du-         f- 
bito  anprincipium  dicatur  iecundum  vnam  ra-     R«/l/««> 
tionem  de  principio  circntiali ,  &  ad  extri  ;  &  fiiundafr*- 
de  principio  perlonali ,  &  notionali  ad  intri,     *** 
quia  principiutl»  fic  &  fic  di<3um  non  vidc- 
tift  variari,nifi  pcncs  producere  in  eadcra  natu- 
ra,vel  alia  natura ;  ifta  autera  determinantia  non 
P  viden 


170      Libri  l.    Diftinaio  XXIX. 


ftu<  enris  [it 

ti    rf»li    iy 
fariofis. 
/itiftot. 


^r 


Andnt: 

icienrln  ejl 
fttcftrnftibi- 
lu. 


Art  relciM 
ro'ionis  fit 
fimpliciitrin 
g  nert. 
*  q.  vnica  a 
n  i\. 
Aijftor. 


videntur  variare  vnitatem  conceptiis  ,  vt  fiipia 
artriuumcft.  SeJ  ex  alia  paviccuni  nihil  fit  com- 
niljne  vninorum  prima:  intentionJsciurdcm  ra- 
tionis  enti  reali,  &  cnti  fationis  ,  qnoddiftraliit 
ratioocm  cnds,  qnia  eft  cusdiminntiim  p.  Met. 
text.  com.j.  8c  ciVn  principiare  ad  intia  pecfona- 
liter.&notionaliterdicat  rcrpcdum  rcalemjquia 
eft  adterminos  rcaliter  dillintflosiSi  principiaic 
adextri,vtcrc3re,tantumdicat  refpcctum  ratio- 
nis.non  videturprincipium  /ic,  &  (ic  didlum  eiro 
vnius  rationis.  Ideo  fi  dicaturquod  reiatioratio- 
nis  non  cft  in  generc  Re!ationis,pofrct  dicicon- 
feqaentei-  qnod  ci  &  relationi  rcaii  non  eft  ali- 
qnis  conceptus  communis  primas  int«ntionis, 
ni(i  fn  conccptus  gcneris  generaliffimi,  &  fi  ift^' 
concepnis  non  fit  communis  rclationi  rationis, 
&  rclarioni  reali  ,  quia  illud  quodcft  fccunduni 
i^nid  cale,  non  habet  eandcm  rationem  cum  eo, 
qriodcft  fimpliciter  tale:&  hoc  inquanturailkul 
cft  recimdum  quid  talc  ,  &  non  firapliciter  talc: 
quod  addo  propter  rationem  fanitatis  qu;e  dici- 
tur  dc  vrina,&  animali,  dc  vno  fccundum  ejuid, 
j&rde  aIio.fimph'citcr,  tamen  fccundum  ahquam 
rationem  poteft  ahquid  vnius  rationis  dici  de 
eis.  Patct  ,  vtrumque  cftquaHtas:  nam  color  in 
vrina,  licet  fecundiim  ejuid  fit  fanitas ,  quia  tan- 
rilm  refpicirfaniratcm  fecundum  ij«>^:fimph'ci- 
tertamen  eft  quahtas ;  fed  inquantijm  color  in 
vrina  eft  fanitas  fecnndiim  fiid,  non  eft  cinfdem 
rationis  diftum  de  m,&  (anitate  in  animah';quia 
illud  eft  IJmplicitcr  talc;rc!atio  enim  rationis 
cin-n  fit  fccnndum  ^uid  tale,&  relatio  ;  quia  pcr 
adlusinrelledus  rcfercntis  quod  cft  diminutum; 
videnir  qu^d  nullus  fic  conccptus  commnnis 
principio  e(rentialitcrdii5to,&  perfonaliter,  fiue 
notionaliicrdido. 

Si  ver6  dicatur  quod  rclatio  rationis  fit  fim- 
pliciter  in  gcnercquia  rcfpcflus  non  habent  eife 
fimplicircr  in  genere,nifi  fccundum  ^j^  circntia'; 
qnia  tnnc  prapdicationcs  eftentialesin  gencrc  no 
circnt  veracnifi  prasdic.Tta  a6bialircr  exiflerent  in 
re  cxrra,&  lunc  hacc  e(Tct  ff»lfa,fi  no  c(Ict  adlua- 
hfcr  cxiftcns  homo,hor/jo  rjl  animM, c^noA  eft  fal- 
fum,  qijia  fignificatum  nominis  non  cadit  re  ca- 
dcntc  .  hnmanitas  cnim  tantum  eft  humanitas. 
HcTc  cnim  cft  vcra:&  tamen  fecundmn  Phitofo- 
phum  6.  Metanhyftcit  abftrahit  ab  omnimodo 
cifc&c.dcmonftrationcs  ctiara  non  clTent ,  nifi 
dc  rebus  cxiftenLibus ,  nec  fcicniix  :  &  tunc  de- 
ftrufta  re,vel  non  cxiftentc  in  re.yt  rofi,  impof- 
fibilc  ellct  habcrc  fcicntiam  vcl  dcroonftratio- 
liem  de  ca,  qus  omnia  nait  falfa. 

Coordinatio  igiturrernm  in  gcncreeft  fccun- 
dum  qnodde  cis  poreft  habcri  aliquisconceptiis 
jllius  gencris,fiuc  in  re  exi(tant,fiuc  non  ;  igitur 
cilni  relatit>  rarionis  pofljt  habere  conccptura 
quidiratiuum  rclationis,  ficut  rclatio  rcalis  >  nec 
diffcinntinconccptu,fed  tantum  in  re,&  cxifte- 
tia;  videtiir  quodconccptus  ptincipij  cfrentiali- 
rer,&peifbnaliter,vcl  notionaJiicr,  nntciufdcm 
rationis.  Quod  autem  rel.itiorationisfit  fimpli- 
cirerin  generc,patct. fi  illaopinio  dc  nuraero  vl- 
timo,  pofita  fiipiz  diflin^i.i^.  *  eft  vera.fcilicct 
qnod  numerus  fccnndum  rationcm  eius  forma- 
lem,fitab  anim.a,&vnitas  cius^quia  cxtraanima, 
non  habet  aliarh  vnitatcm  ,  quam  aggrcgationis 
vt  hoc,hoc,hoc,ficiit  dicit  Philofophus  %.Aieta- 
phyjlcorum,'  .'^  Ac  numcro  cxtr,-ianimam;&  con- 
ft.it  quod  numcrus  cft  vcra  (pccics  Quantitatis, 
0c  f(c  genus  Qu^ntitatis  dercendic  iu  magnita- 


dinem  vt  fpeciem  ,  &  ens  rcile;  &  in  raaltitudi- 
nem  vt  fpecicm  ,  &  ens  rationis }  igitur  non  re- 
pugnat  enti  r.uionis  quod  fic  in  gcnerc ,  fcd  hoc 
taraquam  dubium  dimitto. 

Ad  primamrationein  inoppofitumdico,quod 
fi  fijftinciur  principium  efle  vnius  rationis  fccii- 
dum  quod  dicitur  de  principio  cfTentiaUter  ,  & 
perfbnalitcr ,  potcft  dici  quodMagiftcr  proptcr 
multiplicem  intclligcntiam  pr/aa;?^;,  intelligit 
fpecialcs  modos  ;  n/icipij  contetos  fub- principio 
in  communi,quod  non  cft  inconueniens,lioc  di- 
raicto  fitutdnbitmi.Aderotam.  nquod  principio 
notionaliter  &  pcrfonalitcrdidoeft  hocnoraen 
comraune,&  ciufdem  rationis  in  cis,licetprinci- 
pium  nocionalc  fic  altcrius  rationis  a  principio 
per(bnaU,quiaficut  in  cicaturis  a  duabus  fpecic- 
bus  altcrius  rationis,  vc  hominc  &  afino  potcft 
abftrahi  communis  conceptus  gcneris,  &  eiuf- 
dem  rationi>.,ficagenerationc,&  fpirationcqus 
funt  altetius  ratioms  fcciidum  proprias  rationes 
eorum,  poteft  aliquod  communeciufdcm  ratio- 
nis  abftrahi,  &  vniuocc  dc  cis  dici;ita  cft  de  hoq 
nomine/^ma/Jww^quod  potcft  abftrahi  k  prin- 
cipio  notionali,&  perfpnali,  &  eftc  vnius  ratio- 
nis,liccr  illa  a  quibus  abftrahitur  fint  altetiusra- 
tionis  fecundum  eorum  proprjas  rationes. 

Per  hoc  p.itec  ad  fccnndum  ,  quando  dicitur 
quod  principium  non  eft  vnius  rationis  in  diui- 
nis,vt  genciare,  &  fpirare.  Vcrura  cft  fccundum 
rationcs  earura  fpecialcs  principalirer;tamen  in 
communi,quod  abftrahiturab  vtroque  eft  vnius 
rationis.Et  ciimdicitur  relationi  rationis  &  rca- 
li,inhil  cft  commune  vniuocumjconccdo  (ecun- 
dijni  vnam  opinioncm^prjEdidlam.  Etidep /»ri«- 
cipium  non  dicitur  vniuoccde  principio cfTcn- 
tialitcr  &  notionalitcr  didlo ;  dicirur  tamcn  vni- 
uocc  dc  principio  perfonalitcr  &  notionalitcr 
di(5lo,quia  vfrumquc  dicit  relationera  realcm. 

Secundum  aliam  opinionem  poteft  dici,qu6d 
dicitur  fecundtjm  candcm  rationem  de  principio 
c(Tcntialiter,&  notionalit£r:&qu6d  rclationira- 
tionis  &  rcali  connenic  vniuoce  conccptus  gd- 
neris  generaliflimi,  vt  didlum  cft. 

Ad  tcrtium  dico,qu6d  principiatum  in  com- 
muni  noncft  raultiplcx.fcd  fimpliciter  vnius  ra- 
tionis,di(fVa;  de  omnibus  principiatis,ficut  »ro</«- 
cere  Aichm .Ae generare  &  Jpirare. 

Ad  piobatioiicm  dico  quod  licetabfoluta,  fu- 
per  qua;  fundanturrelationcsprincipiorum,  fint 
alterius  rationis ,  tamen  ab  ipfis  relationibus  fic 
fui^datis  potcft  abftrahi  conccptus  communis 
vnius  rationis  ;  ficut  licct  res  diuerforum  gcne- 
rum  finc  ficut  primo  diuerforum  in  entitatc,po- 
teft  tamen  abftrahi  ab  eis  vci  a  relationibus  fun- 
datis  in  eis,conceptus  vnus  realis  vnins  fationis, 
fic  in  propofito. 

Alitcrpotcftdici  {ecundumaliam  opinionem, 
qu6d  licet  principiata  illa  fint  diueria:  rationis 
quantum  ad  rationcs  eorum  proprias  ,  con- 
ueniunt  taraen  iii  ratione  communi  abftrafta 
ab  eis. 

Si  autem  tcnctur  quod  relatio  rationis  non  fit 
pcr  fc  in  ecncre,potcft  dici  ad  priraum  in  oppo- 
fitum,quod  non  eftconiequcntia  ab  inferiori  ad 
fupcrius  fecundum  aliqucm  vnum  conceptum, 
(\u\3.  princi^ium  cft  £equiuocum,(c£undumqu6d 
dicitur  de  principio  circntiali ,  &  notionali ,  & 
non  dicit  conceptum  aliqucm,verumtamen  hoe 
primo  dicit  plura,ficut  hoc  nomcn  canis. 

Ad  fecundum  dico  quod  ficut  caufarc ,  pro- 

ckicere. 


7' 

Ad  pnmnM 

argumtn.. 

tkm. 


Principium 
notionali  (^ 
ferfonali 
frintipiis 
vniuccHm. 


8. 

Ad  fecuH- 
dum  iuxt* 
vrntm     efi' 


luxtsstiM^ 


9' 

Ad  tntium. 


Ad    prohtt- 
tionem. 


lO. 

Refpondetur 
fecundum 
»Uam     tfi- 
ounim. 


Ad  argumt^ 
tum  affirm»' 
tiuum. 


f    rw   -\ 


Qu^ftio  Vnica. 


171 


f^»*e  vr>n 
Jtr  vrnucicus 
ttnctftusen- 
ti  Tenlt  (y 
rmion-.speut 
Deo,^  crea- 
turt. 


jmawK  W' 

fritir  efi  di- 
fiifto  enti*  in 
reale  ig,->  rd^ 
tienif  quam 
inin  riatum 
fjf  (rentiifn. 


Ar^  frimum 

nfftrmtui- 

uut». 

Auguft. 


Sttundum. 


Augud. 


<fucere,vtl  priiicfpiare  incndem  natura,  vel  alta, 
qii«  funt  diuerfa  determinantia,  quantum  cft  ex 
pnrte  illorum,  non  vari.vit  conceptum  caufx  ad 
caufatum :  &  ide6  illa  detcrminantia  non  impe- 
(fiunt  vnitatcm  conceptus  ciufdcm  rationis.  In 
propofito  tamcn  licct  ifla  detcrminantia  in  ea- 
d«m  ,  vcl  alia  natuia  ,  non  impediant  vnitarcm 
conceprus ,  ilia  ramen  qua:  dantur  intelligi  per 
dctcrminantia  in  cadcm  ,  vt  rclatiorcalis  ,  quK 
cil  ad  piodii(ftnm  ,  vcl  principiatum  in  cadera 
nntnra  ,  &c  relatio  rationis ,  qua:  cft  ad  prin- 
cipiatum  in  alianatura,  bene  impedinnt  vni- 
tatcm  conccptus  ,  quia  relacioni  reali ,  &  ra- 
tionis  non  cfl  aUquis  conccptus  vnius  ,  &  eiuf- 
dcm  rationis  communis  ,  quia  liccc  poflct  ab- 
ftrahi  vnus  conceptus  vniuocus  a  Deo  vt  crca- 
tnra  ,  non  tamcn  a  re  racionis ,  &  re  rcali  J  quia 
conceptus  abftradiius  a  Dco  &  creatura  eilct  cx 
vtraqnc  partc  realis, ,  &  fic  cinfdem  ratio- 
nis.  Non  fic  ab  cntc  rcali  &C  rationis  ,  quia 
ex  vna  partc  tfTec  realis  ,  &  cx  alia  rationis 
tantum.  Maior  cnim  &  prior  eft  diuifio  entis 
in  cns  rcale  cSc  rationis ,  qukm  in  cns  creatum, 
&  increacum  ,  quia  ens  reale  ,  vt  vnum  mem- 
btum  a!tcriusd'uifionis  eft  commune  vtriquc 
membro  fccunda:  diuifionis  ,  vt  cnti  creato  ,  8c 
incrcafo  ,  quia  vtrumquccft  ens  rcalc,&  fic  pa- 
tcc  difparicas. 


DISTINCTIO     XXX. 

Qv^sTio     Vnica. 

Vtrum  reUth  notta  crcAturA  adDeum.,ncccf- 

firw  exigat  relationem  nouam 

Dei  ad  creaturam  ? 

KlenC  l.part.q.^ .m.^  «rf.i.  D.Thom.  i.p.q.i^.art.^. 
D  Bon.iuenr.  i/f /ir<.}.^.i.  Richard.  515.4  DHranci^,^, 
Hentic.  quodl.j  q.t.i^  quodl.^.q.  i.Doftor  »»  Oxoi.q.i. 
(y  i.{j  5.  Metaph.  ^.1 1.  (jn  8.  BhyJ.  5.3.  Suatcz  i.fttrt. 
traci.i.l.i.c^. 

I R.  c  A  diftinftioncm  trigefimam 
qujEtitur,^''// «w  relatio nona  crea- 
tHTttad  'Deum  neajfario  coiexigat 
rtouam  reUttonem  Deoad  tpfam'i 
Quod  lic.  Auguftinus  j.  de  Titn. 
c.iG.  vult  quod  ficut  non  potcftcfre  feruus  quin 
habcat  dominum  ,  ita  nec  dominus  quin  ha- 
bcat  fcruum.  Scd  fi  nulla  rclatio  noua  efTet  in 
Deo  ad  fciuitutcm  nouam ,  in  crcatura  ,  pof- 
fct  elfe  fcruus  fine  domino  ,  quod  cft  incon- 
uenicns. 

Item,illius  nouitas  non  rcpugnat  Deo,  cuius 
nouitas  non  ponit  mucaiionem  in  eo  ,  quia  non 
negatur  nouitas  in  co ,  nifi  proptcr  mutationem 
in  eo,cui  aducnit  de  nouo  ,  fecundum  Augufti- 
num  vbi  prius.  Nttmmttt  autem  cum  dicitur  pre- 
tium ,  relatiue  dicitur  ,  nec  tamtn  mutatus  efl, 
cum  ccepit  ejfepretium ,  netfue  cum  dicitur piirntti, 
^  fi  qutfunt  fimilia.  Si  ergo  nummtu  poteji  nul- 
la  fni  mutatione  toties  dici  rel,atiue ,  vt  neque 
cum  inci^tt  dici  neque  cum  definit ,  ahquid  in 
eim  natura,  velfarma,  tjua  nummttt  efi,mtttatio- 
niifiat ,  quantofacilimde  ilU  incommutahUi  fub- 
ftantia  Dei  dtltemui  accipere,  vt  ita  dicatur  rela- 
Scoti  Opcr.  Tom.  XI. 


tiue  aliquid ad creaturam  ,vt  tjuamuii  temporati- 
ter  inctpiat  dici,non  tamen  ipfi  fubfiantia  Dei  ac- 
iidiffe  aliquid  imelligatur  ,fed  ilk  creatura  ad 
qttam  dicttur.  Hic  ille. 

Item  ,  relatiua  funt  fimul  natura :  igitur  fi         1 . 
rclatio  noua  in  creatura  non  arguat  nouam  in  Tertium. 
Deo  ,relatio  creatura:   erit   accerna  ,  vcl  ncm 
erit  fimul ,  quia  nouum  &  acernum  non  funt 
fimuh\ 

Contra,quod  de  nouo  ineft  alicui,poceft  dici  Argitn.  ne- 
ficri  illud  ;  ergo  fi  dc  nouo  ineffet  Deo  ali-  .?'"""""• 
qua  rclacio  ,  pofrct  de  nouo  dici  fieriillud  :  hoc 
eft  inconucnicns  ,  quia  non  fic  aliquid  de  no- 
uo  quod  prius  non  fuic  ,  nifi  ab  aliquo  efficien- 
te  &  mutante  illud ,  fcd  nulla  mutatio  in  Deo 
poteft  cire.  Item  ,  quidquid  dicituc  de  Deo, 
eft  Deus  ;  ergo  quidquid  dicitur  de  Deo 
eft  ajternum  ;  non  ergo  nouum.  Item  ,  ni- 
hil  attcrniKn  cft  temporale ;  crgo  ncc  c  contra. 
igitur ,  &c. 

S  C  H  O  L  I  V  M. 

Refoluit  DoElor  t^uafiionem  per  tria  diSta, 
Primum  ,  in  creatura  eft  relatio  neua  ad  Deum, 
ejnia  fttndamentum  nouum.  Secundum  ,  hdc  mn 
cocxigit  relationem  nouam  in  Deo  j  non  realem^ 
de  qno  quiftione  fequenti :  ntc  rationit  ,  quia 
non  pojfet  fieri  per  i>iteUecium  dininttm  fine  mtt- 
tatiene  \  qtta  tfanftret  de  contraduiorio  in  con- 
tradtEloritim  ,  de  quo  vide  Scotum  tn  Oxonienf, 
quift.i.  num.  i  t.  Tirtium  ,  Detu  fuh  ratione 
abfoluta  terminat  refpentim  creatttrt.  Hanc  ra- 
tionem  vniuerfaliter  de  termino  relntionif  ponit 
ibidetn  nttm.  10.  &  d.  28.  qutft.  j.  &  d.  35^. 
er  4j.  oppofitum  hiitu  hahet  in  vniuerfalibitt 
q.  ij.  ad  vltim.  &  in  pndicamen.  q,  i^.fedflan- 
dum  iis  ,  qua  in  Theologia  habet ,  quia  poflerio- 
ra.  Vide  "Bargittm  hic  J.  hoc  eciam,  qui  alia  via 
incedtt. 


REfpondco  ad  quacftioncm  tria  declarando 
circa  ipfam.  Primo  ,  quod  in  crcatura  ad 
Drum  eft  aliqua  relatio  noua.  Sccund6 ,  qu6J 
ha:c  non  exigic  aliquam  rclationem  nouam 
in  Deo  ad  ipfam.  Tertio  ,  fub  qua  rationc 
Deus  terminat  rpiationem  nouam  creatura:  ad 
ipfnm. 

Primumprobo  fic;  qniaquandocumqnc  fun- 
damcntum  eft  nouum  ,  fi  fccundum  illuJ  fun- 
damentum  fic  relacio  ad  cerminum  ,  neccflai  16 
rcI.itio  cft  noua,  quia  pofico  fundamento  no- 
uo  dcpendence  .id  rci.minum  ,  ncceirai  io  poni- 
cur  rclacio  noua  ,  fed  cum  aliquod  creatur 
fundamencum  eft  nouum  ,  alircr  nihil  cffcc  no- 
Hum  in  rebus  ,  &  manifcftum  cft  crcacuram 
fecundum  rem  fundamenci  rcfcrri  ad  tcrmi- 
num  produccncem  ,  quia  neceflario  ad  termi- 
num  dependet ;  igitur  illa  relaiio  ,  quarcfcrtur, 
cftnoua. 

Ifem,crcatio  pafliua  eft  noua,  fed  crcatfopaf- 
fiua  non  dicitnifi  rclationem,vcl  formam,quam 
ncccfTari6  confequitnr  noua  rclatio.  Ncc  poteft 
intelligi  creatio  pafliua  noua  nifi  cum  rcfiieftu 
adcrcantemjigitur  creatura:  ad  Deum  cft  alfqua 
rclatio  noua  in  crcacura. 

Sccundum  principalc,  fimfliccr  quod  rclario 

noua  crcatura:  ad  Deum  non  ceexigat  nouam 

rclacioncm   cx    parre   Dei  ,  probatur  ,    quia 

fi  fic  ,  auc  tgitnr  realem  ,  aut  rationis  ?  non 

P     1  realctn. 


3- 

Refolutit, 


In    rrextnr» 
efl    relatio 
nona     ad 
Vrrim. 
Vrcbatur, 


Seeunda, 


Relatio  rt>uit 
treaiuri  nort 
exigit  rela. 
tionem  »/)'. 
nam  in  Dco. 
Prcbaturjri- 


172       Libril.  DirtinaioXXXL 


^tcnitdh. 


realern,vt  prpbabitur  in  (eqiicnc|qvia:fl:.ione  ,  ne 
fiac  circiilus. 

Probatiir  ctiam  ftitim  fic  :  impofflbilc  efl:  rc- 
latioiiem  rcalcm  adueiiiic  de  uoiio  alicui  orani- 
no  fimplici,ni/T  totum  fit  nouum  ,  quia  fimplex 
efl  illud,quoci  uiiiil  habct  nouum,  aut  mixtum; 
igitur  impoflibilc  cft  telationcm  nouam  rcalcni 
aducnire  i)eo,nifi  in  ipfo  eirct  aiiqua  nouitas,& 
pcr  conicquens  mutatio. 

Nec  relatio  noua  in  creatuiis  ncccflario  coe- 
xigit  rclationem  rationis  nouam  ex  parre  Dei, 
quia  auc  ilia  relatio  rationis  cauiaretur  in  Dco 
pcr  adum  intcllcdus  increati ,  quia  impoflibile 
eft  eftcjvcl  intelligere  tranfitum  a  contradidorio 
in  contradidorium,fine  mutationc;  lcd  Ci  intel- 
ledlus  diuinuscomparando  (c  ad  crcacuram  no- 
uam  cauiarec  in  fc  relationcm  rationis  nouam, 
intclligcrec  (e  fub  contradidorio  illiu^,  quod 
priiis  inteilcxiciigitur  eftet  mutatus.  Nec  ifta  re- 
fatio  noua  eft  caufata  in  Dco  pcradlum  intellc- 
duscreaci.vt  patet,quia  fi  ptimo  crca0ct  aliquid 
habens  fntcllcdum ,  vt  Angelum  ,  vcranjmam, 
tale  priiis  rcfcrtur  ad  Dcum  ,  vcl  potuit  roferri, 
quam  comparaueric  fe  ad  ipfum  caufando.  in 
Dio  rclationem. 

Dices,  fi  in  Deo  nuUa  poifct  efle  rclatio  noua 
cau(aca  per  adum  intclledus  fui,  ncc  aliquis  in- 
telledus  crcatus  poflet  cfle  ,  qui  caufarec ,  non 
poflcc  Dcus  intclligcre  fc  creantem ,  (cd  tantum 
intelligeret  creacum.  hanc  obicdionetp  cum  fua 
folutione  quaerc  alibi.  * 

Quantum  ad  tertium  arcicuium  ,  dico  qupd 

. ,         Deas  fub  racione  mece  abfoluca  ccrminat  rela- 
Veiu  fub  r»-      .  i  •/•<-»       j        i 

tione  abMii'  ''^"cra  nouam  creacurae  ad  iplum.  Quod  probo 

t»  termindt  dupliciccr.  Prim6  nc:rclacio  creaf urx  ad  Deuin 

reUtitnim     eft  fecundum  certium  modum  relatiuorum  ,  qui 

trtniurt.'      cft  per  modum  menfuras ,  &  racnfurali ,  &  l^bc 

jv  4  urfri'  ^jjqJq  cerminac  tncnfura  relacionem  menfurati 

ad  ip(am,fub  racione  tnerc  abfbluta,  quia  fccun- 

dum  PhilofbpKum  $,Metaphyf.c.\^.  in  hoc  dif- 

fcn  ifte  modus  ab  aliisduobus  priijiis ,  quod  eft 

ibi  rclatio  mutua  in  vtroque  excremorum.  In 

MenfHrntir-  hocautem  tcrtio  modo  vnum  non  dicitur  ad  al- 

winM  reU~  tcrum.nifiquiaaltctum  cft  eius,vt  fcibilcnon  ic- 

ttonemmen-  (^^^^^  ^  fcientiam  ,  nifi  quia  fcitum  refcrtur  ad 

[urtttfubr»-    f  ...      .-.,.,...'       Jt      .,  ,. 

lione  mtri  *cibile;m  lcibtii  igituf  (ccundum  quod  tctmmat 
abfoluta ,  (5r  rclationcm  fcientiar,non  cft  rclacio  rei,nec  r.atio- 
%HtT$.  iiis  :  crgo  nec  in  Dco  ad  nouam  crcacurara  erit 

OQua  rclario  rationis,  quia  fccundum  non-mu- 
tuitatem  Dci  ad  fiium  cocrelaciuum  diftinguitur 
a  duobus  primis  modis  relaciuorum ,  &  non  (e- 
cundum  relacioncm  rationis.vc  p6ft  patcbit.Hoc 
*  vbi  Cipra  etiam  probacur  alitcr  in  pede  quaeftionis  alibi  * 
de  adu  &c  potcntia. 

Ad  primum  in  oppontura  dico,quod  nonpo- 
teft  clfe  noua  rclatio  in  vno  extremo,  nifi  fic  no- 
ua  in  alio ,  quando  func  relacioncs  mutuz  in  fe- 
Ciindo  modo.vel  primo  modo  reIaciuorum;cre;i- 
tura  autem  rcfcrcur  ad  Deum  relationede  tertio 
modo  cantiim :  (cd  quando  relationes  non  funt 
mucua:,  non  poccft  efle  appellatio  nouz  relacio- 
nis.nifi  fit  rclationouain  crcatura ,  &  ideo  non 
potcft  Deus  noua  appclktioncdenominari  Do- 
minus ,  nifi  incipiat  rclatio  (etuitutis  noua  in 
crcatura. 

Ad  fecundam  dico ,  qu6d  nulla  noua  rclatio, 
nec  re.ilis,ncc  rationis,  aduenic  nummo  cuni  de 
nouo  fit'  pretium  alicuius  appreciati ,  fcd  camen 
cft  nouicas  iftius  relationis,  qu«  imporcacuiper 
pf e;ium,9:  apprcciacum  voluncacibw;  communi- 


*  laOron. 
^.1.  n,  it. 


ino. 


Andot. 


n.  19, 

6. 

Ad  frimum 
Jihncif»U, 


Ad  fecun- 

ium. 

jin  prttie  de 
nouo  »ppre 
iinto  »die 
niai  noua  re- 
tatio  ^  quo- 
hiitk  t 


canttbiis,&  vtcntibus  nummo  pro  prctioi  igitut 
terminat  rclationcm  pretij  fub  ratione  omnino 
abfolutajappellationc  t.imcn  rclatiuadenoroina- 
tur  vnu,&  aliuda  voluntate,  &  intcllcdu  vtcnte 
hoc  pro  pretio,  &  illopro  apprctiaio.fed  in  Deo 
non  cft  aliqua  rclatio  noua  ad  creaturam  nouam, 
nec  rei.ncc  rationis,  fcd  tantiim  noua  rclationis 
ai?peilatio  per  intellcdlum  creatum  comparatcm 
ipium  ad  crcaturam,&  licct  Deus  non  tcrmincc 
lelationcmnonacreatuia:  ad  ipfum  pcraliquam 
reUtioncm  nouam  in  ipfo  ad  creatuiam.In  ipfb 
tamcti  eft  duplcx  relatio  X(ciiia  refpcdiu  crciru- 
ra:.  Viu  relatio  rcfpedu  crcatutaE,vt  iiuclligitiir 
protjucibilis  abaetcrno  ,  &  poflibilis.  Alia  vc  in.r 
tclligjcur  iam  producla  in  tf[f  aduali  ,  &  ficut 
r.iciunc  potcntix,  &  ratione  adus  func  duo  obie- 
da.ita  &  duo  aetus  iiivHigcndi  idcrafub  diucr- 
fa  ratjone,  &  ita  du.-e  1  clationts  fccundum  ratio- 
ncm.pchocquarrcalibi*  arguendocontrapri-  *  'l»' ^upfi 
mam  opinionem.  "'  ^*       '°' 

Adfcrtium   rcrponJctur  qu6d  rclatiua  primi  Aiurtiian. 
&  fepundi  raodi,liiie  rclationcs  mutua: ,  funt  fi- 
mul  natura,npn  autcm  rclatiua  tcrtij  modi,  (itic 
rclationcs  non  nuicux. 


•V^-V^- 


*i3"«*3-S** 


•£*ii-  HW-  tj»  !:<«•  «M-  J*J  *  •E*3-  «H-  -isi*  -K»  ■  WM-  ■£*J' 

DISTINCTIO     XXXL 

Q  V  iE  S  T  I  Q     I. 

Virum  identitasy  ^etjualitM^  ^  ftmilitndo  in 

diuinis  dicantuY fccundum  fubftantiAm^ 

vel  fecunditm  relationem  ? 

Alrnf.  i.^-7'54  m.i.art.i.i.  D  Thom.i.p.q.4i.»rt.t. 
V,9onz\i.hic»rt.i.q,i.^.9..icii»td.»rt.i,q.i.^.DatinS.q.i. 
Ctpr.q.i.HcaT.quodl.^^.Do&oti»  Ox»n.q  vnie.^d.iy. 
q  i. Qr quoJl.S.art.i.Sait.  I.p.  tr»(t.).t.4c  I(. 

jj^^^C  I  R  c  A  diftin^ionem  XXXI.  quajro: 
ifi^feftt  VtrMm  identitMy  ti^MalitM,&  fimilitudo 
^l^-g^  i«  dtuinis  dicantur  fecundum  /nbf}an~ 
tiam.vel  fecundum  relationem  ?  Quod  (ecandiim 
fubftanciam,  vidccur,Auguftinus  5.  dc  Trin.  c.3. 
&  <>.&  7.  .QutrimM  fecunditm  tjuidjit  Patri  Fi- 
lius  etjualij  natura  non  ?  fecundum  hoc  ,  quod  ad 
Patrem  dicitur  Ftliu* ,  eftacjuali* ;  reflat  igitur  vt 
fecundum  iIlud,cjuo.d  afe  dicitur,  fit  ei  (tqualii,  & 
inferi.-igttur  fecundftm  fuhftantiam  eft  ei  aqualis. 

Item  j.de  Trin.c.ji.fo  tpagntu,(juo  Detu^ic  7. 
de  Trin.c.i. Eo  fapiens,quo  DeM.vhi  crgo  manct 
in  Dco  magnicudo,&  (apientta>vt  (ic  pofluni  fun- 
darc  relationes  fimilicudinis,&  aequalicacis:&  fic 
aeqivilicas,  &  fimilicudo  in  diuinis  non  dicuncur 
(ecundiim  celacionem ,  fed  fccundum  Ii)bftan- 
tiam. 

Contra.quidquid  dicitur  (eciidum  fubftantiam 
in  diuinis  de  (ingulis  dicitur  fccundi^m  fubftan- 
tiam  in  fingulari  cantiim,&  non  pIuriGcacur  in  eis 
fecundiim  Auguftinii  [.de  7riff.r.io,(cd  tresper- 
fonaE  (unttresaequales,tres  Ilmiles;igitur  non  fe- 
cundum  fubftantiam,fcd  (ccundum  relationero. 

Si  dicas,qu6d  non  dicuntur  tres  squales,  fed 
tres  coxquaJes  ^  ficut  dicitur  in  Syrobtolo  Atha- 
nafij.  hocnihileft,  quiacoaequalitas,autdicitur 
iecundum  fubftjitiam,aut  fecundiim  reiationc)»? 
n  fecundum  fubftantiam ;  igitur  non  plulificatuc 

in 


I. 

Argumen- 
tU  fritnum, 

Aagaft, 


Seeundum, 
Auga(b 


1. 

Argnmuim 
tum  pr»  tf' 

fcfito. 
Auguft. 

Kefptnfi»  ri- 

mtuetur. 

AchaDar. 


Qu^ftio  II.  &  III. 


175 


iUtqnalitiu 


3. 

^rgumenti 
ptmHm. 


SttundMm. 


4- 

Tnttum. 

Arilloc. 


ti-iti»  epp»Ji% 
Aagad. 

Hilar. 


Arg.yrimum 
ae^/HiuMm. 


iii  diuiftis.vt  priiis  fi  fccundum  rclationem ,  aut 
crgo  {ccunduiii  rclacioucm  ad  intrkjautfecun- 
dum  rclationem  ad  exrra  :  quod  non  conucnit, 
quiapcrfona:  diuinx  nonfunt  coaccjuales  ad  cx- 
tri ,  quia  (cquitur,  funt  cosqualcs  ad  cxtra:ergo 
zquales  ad  cxtri.Si  dicatur  fccundum  rclationcm 
ad  inira ,  igitur  funt  zqualcs  ad  intra  inccr  fe  ,  & 
habetur  propofitum.  Vndc  ly  co  ,  appofita  cum 
riicitur  cotqualts ,  denotat  adbciationem  cxtre- 
morumin  acqualirate,  &  relationem  a^qualitatis 
terminari  ad  cxtrema  intrinfeca  inter  fc. 

QV  ^  S  T  I  O    II. 

Vtrum  identitas^fimditndo^  <^  <equaUtM  in 
dininisjint  reUtiones  reales  i 

Vi(}e  DoAores  qua;ft.-aatecedenct, 

^^^|SC  E  c  V  N  D  6  quzro  iuxta  hoc ,  Vtrum 
^3f\^  *^"^^''^  >  fimilttttdo,  &  t^uatitM  ,  Jint 
o^vSaS  ffl^tiones  realts  :-  Quod  non,  quia  intcr 
cadem  extrema  {ecundum  idem  fundamentum 
non  poffunt  eflc  diftinda?  relationes  reales,quia 
relationcs  tron  depcndcnt  realiter  ab  aliis  vt 
eaufis,qu^m  ab  iftis  :  ic  idconon  vidcntur  di- 
flingui  rcalittfr,  nifi  vcl  a  fundamcntis,vel  cxtrc- 
mis.vcl  vtrifque  fimul :  fcd  rclationcs  rcales  ori- 
ginis  fundantur  inimediatc  fupcr  efientiam  ,  dc 
rclationes  communes,vt  a;qualiras,&  fimilitudo; 
&  funt  iftac,&  illje  intet  eadem  cxttcma,quia  in- 
triniccajigitur  irta5,&  illas  non  diftioguuntur  rea- 
litcr;  &  conftatqu6d  aliquo  mpdo  diftinguiin- 
lur ,  quia  rclationcs  coramunes  funt  comnjuni- 
cabilesiigitwr  tantum  diftinguuntur  ratione, 

Item,fi  cftent  reales ,  quarlibet  haberec  aliam 
realcffl  fihi  oppofitam :  fcd  pluves  reales  oppofi- 
t«s  cffc  in  codcm  fuppofito  cft  impoffibile,  quia 
qua  rationc  vna  rclatio  realis  cum  cfilcntia  con- 
ftituerct  fiippofitum,  pari  rationc  &  alTa. 

Itcm,io.c.4  Mctaphyf.dicit  Philoiophus  quod 
aqu^le  opponitHr  magrio  &  paruo  ,  ficHt  ntgatio 
vtriufqHe.  quia  quod  nec  cft  magnu.nec  paruum 
rcfpcftu  alicuius,illud  cft  fibi  a:qualc :  igitBt  non 
dicitrelationcmpofitiuam,(cdtantiimpriuatiua; 
igitur  n6  relationem  rcalerh,{cd  rantuni  rarionis. 

Contra,  Auguftinus  contra  Maximinum  lib. } . 
f .  I}.  Paternon  ejl  naior  Ftlio,quia  ecjHalem  Fi- 
itttm  fihi genMit.i^xtnv  acqualitas  cft  intcr  Patrem 
&  Filium  ex  natura  rci,  quz  code  raodo  cft  in  cis. 

Et  fecundum  Hilarium  j.  dc  Trin.  Stmtlituda 
&  equaittoijibi  ipfi  non  eft,  fed  alicifttu  adfe;igi- 
tur  fimilitudo  &  zqualitas  funt  relationcs  rca- 
les,&  intcr  excrcina  diftantia  rcaiifer. 

QV^STIO      III. 

Ftri/mfit  alia  atjuditas  in  Patre 
6  Ftlioi 

ViJe  Doftorc!  citatos  quatft.  i. 

E  R  T 1  6  iuxta  hoc  quzto.  Vtritm  fit 
altA  dtjualitof  in  Patre  &  Filio^i  Quod 
non  ,  quia  forma  ciufdem  fpecici  non 
plarificatar ,  uifi  pcr  (Batcriam  ,  quia 


fecundum  Philofbphum  S.Mctaphyf.c.S. /«/?- 
purati^  a  materia,  tdem  eft  ejuod  quid  eft  ,  cum  to 
cuitts  </?.idem  eftigitur  quiditas,&  habens  quidi-. 
tatemihoc  cft,  in  leparatis  \  materia  omnis  foc- 
raa,  &  quiditas  cft  de  fe/^^c,  &  iraplurificabilis: 
quodlibet  autem  in  diuinis  eft  fine  materia; 
igitur  quodlibct  cft  implurificabile  ;  igitur 
acqualitas  non  poteft  ibi  cile  plurificabilis ,  qua- 
re ,  &c. 

Itcm  ,  quando  efficicns  eft  vnius  rationis,  & 
vnum  numero,  &  roatcria  ,  fiuc  fulccptiuum  vel 
receptiuum,firailitcr  cfFcftuscaufatuserit  neccf- 
fario  vnus  numero,  &  vnius  lationis.  Hoc  patct 
pcr  Philofophum  j.Mi^taph.o^xx  vult  quod  cfFe- 
dlus  numquam  varictur,  nifi  propter  altciii  ifto- 
rum  Illnd  .lutcm  quod  in  propofito  habct  ratio- 
nem  cfficiciitis  eft  dc  fe  vnius  rationis,  &  vnum 
numcco.vt  eflentia,quac  eft  fundamentum,k  quo 
originantur  ifta:  relationcs  compiuncs ;  fimiliter 
quodhabet  rationem  receptiui  relationum  com- 
munium  cft  vnius  rationis,  &  de  fe  hoc,  vt  ma- 
nitudc,vcl  virtus,  &  pcrfedlio.  Nam  fimilitudo, 
&  xqtialicas  attenditur  in  pecfbnis  fecundum 
tnagnicudinem;igitur  tantumerit  vna  acqualitas, 
&  vna  fimilicudo  in  perfotiis. 

Item,tantiim  vna  cft  patcrnitas  in  diuinis:igi- 
tur  tantiim  erit  ibi  vna  acqualitas.  Antecedens 
patct:confcquentia  ptobatur :  paternitas  cft  tan- 
tum  vna,quia  adacquat  fuum  fundamcntum;igi- 
tur  fimiliter  fi  xqualitas  fit  rciatio  realis,fimili- 
tcr  iquabitur  fuo  fundamento :  igitut  tantum 
vija  erii  icqualitas. 

Contra,omnisrclatio  refpici:  terminum  ,  feU 
corrclatiuum  diftin(flum,vt  diftindum.  Patet  ex 
eius  definitione,  cuiiu  ejfe efl  ad  aliud  diftinilum 
fe  habere  :  fed  in  omnibus  rdationibus  mutuis 
vnum  relatiuorani  refpicit  fuum  correlatiuum 
fiib  rationc  rclationis  ad  ipfum,  alitcr  non  refcr- 
rctur  mutu6;igitur  refpicit  ipfum  vt  diftindum 
relationc  ab  ipfb  :  non  eft  autem  diftin<5l:um  ab 
eo  rclacione ,  per  rclati«nem ,  qua  lefcrtur  ad  il- 
lud  :  igitur  pcr  relationem  aliam  xqualitas  &  fi- 
miUtudo  funt  rclatiopes  mutucE.quia  ficut  Pate»: 
ell  xqualis  FiliOi  &  Spiritui  fanfto ,  fi«  Filius  & 
Spiritus  fandlus  funt  acqnales  Pacri :  non  cadcHi 
sequaliiate;igitur  alia,  quaic,&c. 

Item,omnis  relatio  mucua  habet  diftiniftam 
rclationem  jn  rcl^to  ab  illa  ,  in  qua  refertur  ad 
ipfum :  tuns,quiaipfum  eft  diftindum  ,  ad  quod 
refertur:tum,quia  omnis  talis  rclatio,fiue  rci,fiuc 
rationis,  babet  oppofiriortcm  ad  illud  ,  ad  quod 
rcfcrtur:iiihil  enim  diftinguirur  a  feipfb,ncc  cp- 
ponitur  fibiipfi  primb  ;  igitur  eft  alia  iqualitas 
Patris  ad  Filium  ,  &  c  contierfb. 

Item  ,  retatio  fufficientcr  intclligitur  h.ibcrc 
ejfeinvnico fuppQfitojergo  per  cam  non rcfertut 
aliud  fuppofitum  ad  ipfum  ,  quia  impoflibile  cft 
aliqnid  denominarc  peraliud  formaiiter,  nifi  fic 
forma  eius;igiturcum  Paier  fit  xqgalis  Filio,  & 
c  conucrfe,alia  erit  aequalitas,qua  refcrtur  Pater 
ad  Filiuncr,  &  alia ,  qua  rcfattur  Filius  ad  Pattcm^ 

SCHOLIYM     I. 

./fd  primam  e]u<tftioaem  refoluit  quod  identir 
tas  ,  aqualitas,  &  fimilttudo  ,  dicuniur  fecundiim 
fubftantiAm  fecnndo  modo  dicendi  per  fe  \fedfe- 
cundUm  relationem  primo  modfi  dicendi  per  fe\f^ 
explicat  exemplii  ,  concordans  fic  di£la  Alagiftri, 
&  yiuguUini. 

P     }  Ad 


Aiiftot. 


SitHndun, 


Atifiot.. 


Tirtium. 


Argpimum 
pro  p.jrte  af 
firmjitiua. 
S^Hid     reln. 


7- 

ietuiiiitim. 


Tertium, 


174      Libril.   Diftindio  XXXI. 


*  A  ^  ptimam  qusftionctn  dico  ,qu6d  circa 

«  /i/*   '       /\ cam  non  fant  opinioncs,&  qu6d/*c«»<i«w 

frimt  qut-  fuyjitrfttam  potcft  intclligi  dupiicitcr.  Nam  le- 

fiionif.  ciindum  philofophum  j.  i1^/<»^/y/i  fecundum 

AriAot,      quod  toties  dicitHryquottet  caHfa/ecH»dHm ^uam: 

igitur  potcfl- cflc  notacaufalitatis,  &perfeiiati5 

in  pfopofitipnc  rcrpcftu  inhasrcnti*  przdicati 

duplicifcr,  vcl  pcrfcitatis.  Primo  modo ,  vt  cum 

6icitur,h«mofecHndHm  quod  homo  cft  animal ,  tef. 

rationalis^veA  fimile  fecHndftm  quodjimile  dicitnr 

fecundiim  relationem,  cft  cnim  per  (c  primo  mo- 

do:quia  in  fua  ratione  quiditatiua  dicit  fiibft.in- 

tiam  vcl  relationcm.  Et  fic  diftinguit  Auguft.y. 

de  Trin.c.4.  quod  cjutdom  nemma  di£fa  de  Deo 

Aogiift.      dicuntur  fecundkm  fnbjiantiam ,  &  qttadamfe- 

cundiimrelatienem ,  quia  ifto  modo  omnis  rcla- 

tio.fiuc  GommuniSjfluc  propria.fiue  rei,  fiue  ra-r 

tionis.in  hoc  qu6d  iion  poteft  inrclligi  fine  rc(- 

peftu,&:  habitudine  ad  ajcerum,  ftatjm  exprimic 

fuo  nomine  &  eflentialitcr  habitudinem  rclati- 

uam.Si  autem  fecHndum  ejuod  notct  perfcitatcm 

propofitionis  fecundo  modo  pjr  fc,  vt,  hornofe- 

(undiim  qttod  horno  efl  njibilif.  vbi  notatur  in 

fubiefto  caufaljtas  inhsrentiz  pra:dicati.    Sic 

conccdcndum  eftPatrcm  elfe  arqualc.T»  Fiho  fc- 

siumoi»    cundum  fubftantiam ,  &  i  contra  fimihter,  qui> 

^qunllta^  di-   tu»c  nota  caufaHtatis  dcnotat  fuum  determina- 

iiiur  ftcnn.   bilc,vt  fubftantiam  efle  cauf^m  inha:rentiac  paf- 

dumfHlffian.  (jorjjs  fUius ,  vcl  eflcntialitaris  ad  fubic^um  :  Sc 

ti*>»  &  ff'  hoceft  vcruit»,quiacflcntiahsfubftantiaindiui6 

enndu*9   ri'     ■      „  ,-  <-      \  1     • 

Utionem.  eft,&  quafi  fijndamentum  relationum  commu- 
nium  eft  quafi  caufa  corum  ,  quia  oriuntur  ab 
ipfa,&  ideofecundum  qu6d  cft  cflcntia  in  Patre. 
fundatur  rclatio  apquaUtatis  ad  FiUum,&  c  con- 
uerfo  in  Fih'o  rclatio  zquah'tatis  ad  Patrcm.-verc 
ergo  poreft  vtcrquc  dici  a:quaUs  alttri  fccundum 
fubftnntiara.  Ellentia  autem  vtomnino  vna  in 
Patrc  ,&  Filio ,  &  Spiritu  fanito  cft  fundamcn- 
tum  iquaUtatis  vnjus  pcrfonac  ad  aUam-,&  ide6 
quilibet  dicitur  aequalis  alteri  fccundum  fub- 
ftantitim. 
9,  Iftud  patet  cxcmplo  in  crcaturis ,  vbi  denota- 

XKttaplificO'  turrelationem  incfle  ruppolito  ,  &  denominarc 
*ur.  ipfum  pcrfiindamentum  ,&  ctiam  denominarc 

ipfum  per  fpripaiem  ratipnem  relationis.  Dici- 
mus  eniin  quandoque  quod  Socrates  eft  fimilis 
Platoni  fecundum  albcdinem ,  qus  eft  funda- 
menttimrclationisfimilitudinis :  &  haeccft  vcra 
(ecundo  modoperfc,quiaalbedo,quateft  funda- 
mentum  fimilitudinis ,  eft  caofa  quia  fimilitudo 
ineft  fuppofitis  5  nifi  enJm  cflenttlbi  ,  vcl  aUquo 
modo  xqualcs.non  eflcnt  fimilcs.Dicimus  ctiam 
quod  Socratcs  cft  fecunduni  fimilitudincm  fimi- 
lis  Plaroni  :  &  haec  eft  vcra  pcr  fc  ptimo  modo, 
quia  ibi  jsnominaiur  fuppofitum  talc  nori  fe- 
cundum  fund.imcntum,fcd  formalircrfecundum 
fprmalem  rationem  ejus:fic  in  propofito. 
.  ^  Ex  di<5tis  piret  quomodo  polfcnt  didla  Magi- 

X.econcili.%)t.  '^"  faluari  in  ifta  diftin(5tione,qui  ponit  acquali- 
tttr  diSi»  tatcm  ,&  fimijitudinemdici  fecundum  rclatio- 
M»ri^ri.  nem,  &  tamen  fecundum  fubftantiam  ,  yt  Patcr 
fit  xqiialis  Filio  non  tantvim  fecundum  relatio- 
nem  &  formalitcr,  fed  ctiam  fecnndum  fubftan- 
tiamj&  fiindamcntiim;&qnod  diciz  iflam<tqua- 
litatem  fcilicet  &  ftmilitudinem  relatiue  dici,  ve- 
rum  eft  foimaliter,&  primo  modopetfc  ficpri- 
mo  modo  Patcr  cft  squalis  Filio  fifcudi^m  atqua- 
litatein;&  fimilirer  Patcr  frcundum  fubftanriam 
cft  c^qtialis  Filio.fccundo  modo  pcr[e,&  funda- 
menralitcr ,  &  (ccundum  koc  etiam  eft  vcrum 


II. 

Hum. 


.diftuna  Magjftri  in  finc  primi  capiculi  huius  di- 

ftindtionis ,  quod  tejHalitat  Tatris  &  Fiiij  non  eH 

notio,vel  rr/<irw,fcilicet  fundamcntaliter,ied  vere 

vnitas,  &  idcntitas ,  non  cnim  cft  vna  a:qualitas 

in  Filio ,  nifi  ratione  vnitatis  eflcntix ,  quae  eft 

fundamcntum  zquaUtatis  inomnibus. 

Pcr  hocparct  ad  primam  authoritatem  Au-        -  - 

guftini,qu6d  Filius  non  eft  a:qualis  Patri.fecun-  ^^  trimum 

dum  quod  ad  Patrcra,id  cft,  fecundum  illam  re-  argumen- 

iarionem  originis,qua  refertur  adPatrem,vel  fc-  tum    prim» 

cundum  filiaiioncm  ,  ncc  primo  modo  ,  ncc  Cc-  ?**/*'»'"'. 

cnndo,  qnia  fic  rantum  fecundum  fimiUcudinem 

clt  ci  Filius :  cft  raraen  fibi  aequalis  {ecundum 

.Tqtialitatcm  primo  modo,  &  cft  fibi  arquaUs  fc- 

cundi^m  fubftantiam  fecundomodo  per  (e,  quia 

fubftanria  ,  vel  cllcntia  cft  fundamcntum  illius 

atquahtatis  in  eis. 

Ad  fecundum  ,  cum  dicitur  quod  magnitudo     M  ftcun' 

&  zqualitas  non  manent  in  diuinis  ,  (ed  trans-  ^*»' 

cunt ,  &  ide6  vt  ficnon  polTuntcflc  fundamcn- 

tum  aequaUtatis,&  fimilitudinis.Dicoqu6dma- 

nent  ibi  vt  tranfi:cndcntia  funt ,  fccundum  fuas 

rationes  formales,&  ramcn  tranfcunt  fi:cundum 

vnam  idcntitatem  in  fubftantiam,  fiue  in  ellen- 

tiam,&  fecundum  qu6d  manent  poflimt  funda- 

^e  relationes  reales. 

Scd  hiccftdubium.cum  cnim  eflentia  fitfun- 

damenturo  rclationis  originis,vt  patcrnitatis,  fi-  p^^^ 

liatiQnis,&  proccdionis^ficut  &  rclationis  com- 

munis,quarcnon  poreft  dici  quodPatcr  Deitate 

cft  Patcr,vel  fccundiim  Dcitatem  cft  Patcr,ficut 

dicitur  fccundum  Deitatem,  vcl  fubftantiam  eft 

aiqualis  Filio.Sicnim  hacc  fitconccdenua^l^nter 

fecundum  elTentia  eft  xquaLis  Filio,  quia  cflcntia 

cft  fund.imcntiim«qualitatis,&  fimilitudinis,& 

taiium  rclationilm  communium ,  cum  eflentia 

a:que  imincdiatc,&  prim6  fundet  relationesori- 

ginis  ,  videtur  pari  ratione  conccdendum  qu6d 

p.itcr  fccundum  eirentiam,vcl  Deitatem  cft  Pa- 

tcr  Filij.ficut  fecundum  Deitacem  eft  aiqualis  Fi- 

jio,  quod  cft  contra  Auguftinum  5.  de  Trin  c.6.  AuguH. 

Non  eo  Fater,  quo  dicitur  aqnalis  Filio. 

Rcfpondeo.in  crcaturis  fuppofitum  poteft  rc-         |  j 

feri  i  ftcundum  rationcm  fundamenti  rclationis.  seluitur. 

vc  homo  dicitur  fimilis  fecundum  albcdincnn 

quiaajbcdo  cft  fundamentum  fimiUtudinis  :& 

hoc  idco ,  quia  rclatio  in  crcaturis  cft  forma 

a<5luans ,  &  informans  ipfilm  ,  vt  fit  Jmmedia- 

ta  ratio  fuppofito  reccpiiua  rclationis ,  &  ide6 

dcnominatur  fuppofitum  a  rclatione  per  natu- 

ram  fundamcnti  aiStu  fadi  fundamentum  ;  & 

quia  cft  immcdiatum  reccptiuum  relationis ,  & 

non  ipfum  fuppofitum,cuiufiTiodifundamcntum 

cft  fuperficics  rcfpedualbedinis.&albcdorcfpc- 

(5tu  fimilitudinis.  Scd  relatio  originis  non  com- 

paratur  ad  eflenciam  vt  aiftus ,  vcl  forma  infor-  CurpaternS 

mans ,  vel  pcrficiens  ipfam  vt  pocentiam  iraroc-     '"""'^  J*' 
,.     .\  '      ;  1-      .  r  n-      •  cunaumuti, 

diatius  receptiuam  aucuius  pert-cctionis  ,  quia  tattm  Patir 

eft  infinita  :  &  ide6  fuppofitum  non  denomina-  ficm  dititur 

tur  a  rali  rclatione,  nec  per  fe  prKno  modo ,  nec  'f **'«• 

fccundo  modo  pcr  naruram  fundamcnti ,  quia 

nullum  ^ftum  rcc^ppre  poteft  ,  quo  fit  pcrfc- 

&ius,  vel  immediatius  fundamentum  talium  re- 

lationum.  Verumtam^n  aliqua  ratio  fpecialis 

fubeft,quare  fuppofitum  dfcnominetur  a  relatio- 

ne  communi  pcr  naruram  fundamenti ,  vt  dica- 

tnr  qu6d  fit  Pater  Filij :  quia  eflentia  fecundikin 

rationem  vnitatis  pta;cisc  fnquantilkm  fcilicet  eft 

yna  in  tribus ,  cft  fundamcntum  omnium  rela- 

tionum  xqualitatis,  fimilitudinis ,  &  identitacis: 

non 


Quxf\io  III. 


17S 


14. 

mfolmio  ft- 
eund*  niit,- 
ftionufteun- 
ilum  Gand* 
utnftm. 


ViitfcitHr 
pimo. 


Ariftor. 

Trim»fr«- 
hnti»  emfi- 
quiiuid. 

Kilatioiui 
»riginif  fun- 
lUaturinee. 
fltm  ergo  ©• 
communes. 


Sicundm  r«. 
/(«  aU  homi' 
ntm. 


non  C\c  inquintum  vna,  vel  recundum  rationem 
vnitacis  prscise  fundat  relationcs  originis ,  fed 
fecundumraiionem  abiblutam,  !c  przcindlmam 
dcitatis ;  dicitur  enim  efle  squalis  Patcr  Filio  (t- 
cundum  edentiam  per  hQc,qu6d  eilentia  vt  vna, 
eft  ptoximum  fundamencum  relationis  acquali- 
tatis  in  eis. 

Non  autcra  dicitw  eflc  Pater  fccundum  dci- 
tatem,  quiadeicas  vt  vna,  non  cfl  latio  fundandi 
paccrnitatemiita  quod  vnitas  (it  relacio  fundan- 
di,  ^  ide6  non  efl  Hmilis  htiic* 

SCHOLIVM     II. 

t/fd  ftcundam  ejtuftionem  ptnit  fententiam 
(jnnditHenfis  negantis  hof  reUtiones  ejfe  reales, 
quia  ejfeniia  non  eji  di/iinlla  inperfonu  ,  fed  vna, 
&  eadem  .refMtatHr  primo ,  quia  relationes  riales 
originufundamur  in  eadem  ejfentia  j  ergo  &  com- 
tnunes  afortiori,  quia  ha  fundantur  fuper  vnum, 
i!U  non.Secundh,quafundantttr  in  qualitate  vt  di- 
Jtin£ia,  nonrequirunt  vnitatem  quamitatii  ,  ergo 
fundatain  ejfentia  vt  vna  non  requirunt  diuijibi- 
litatem,  Tertio,fi  non  datur  identitof  realis,nec  di- 
uerfitai.Alioi  rationesvidein  Oxon.hicpertotum, 
&  fuftiis  quodl.6. 

AD  fecundam  quxdionem  dicunc  quidam 
qu6d  iib:  relationes  communes  non  funt 
relationes  reales,quia  ad  hoc  quod  aliqua  xqua- 
litas  fit  rcalis  rclatio,requirit  diftindlas  magnitu- 
dineSjfupcr  quas  fundctur,  &  commcnfurctur  in 
cis,ita  vt  in  cis  fint  rcaliter  bis  acccpta:.  Qu«rc 
Gandiucn(cm  in  fumraa.Non  eft  aurem  liifi  vna 
magnitudo  in  diuinis  perfbnis,&  idcb  fcamdum 
illam  non  potcft  cfle  relacio  realis  intcr  illas. 

Contra  relationcs  originis  fundantur  in  ef- 
ientia,  &  non  vtbisaccipiturjcrgoeodem  modo 
in  propofito.  Anteccdens  patet,quia  aliter  rcla- 
tioncs  originis  plutificarcntur ,  &  e(Tent  plura 
ciuniem  rationis,  quod  eft  falfum ,  quia  enencia 
rcalis  ibi  cft  canquam  vnica  ,  &  non  potcft  cx  fe 
bis  accipi  realircr.quia  vna  eftrcalicer.  Sed  fi  bis 
accipitur  ad  fundandura  relationes  originis,  hoc 
erit  pcr  incelledum  vtentem  vno  vt  duobus  j  8c 
calisrclationeccftari6  eft  relatio  racionis ,  cuius 
excrcma  func  cantum  cx  adu  intellcAus ,  vt  pa- 
tct  ex  f  .Metaph.dc  Tehtione  identitatis. 

Confequcntiam  probo  dupliciter.  Primo  ficj 
qu2  fundantuc  in  vno ,  fccundiim  quod  vnum, 
non  rcquirunt  maiorem  diftindionem  inter  'cj 
qukm  quae  fundantur  in  vno :  &  tamen  noJi  fc- 
cundum  c^noA  vnum,  fubicdlnm  videtur  inclu- 
dcre  prxdicatum,(ed  relationes  communes  fun- 
dantur  in  enentiadinin.-),  inquantam  cft  vna,  ita 
quod  vnitas  eft  ratio  proxima  fundandi  easjrela- 
tiones  adtem  originis  fundantur  in  enentiadiui- 
na,quae  cft  vna,ita  quod  vnitas  non  fit  ratio  pro- 
xima  fundandi  eas,ficut  eft  refpedu  rclationum 
communium ;  ergo  non  maiorcm  difficulcaccm 
rcquirunt  in  fnndamento  fuo  rclationescommu- 
ncs.qu^m  rclationes  originis :  fi  ergo  relacioncs 
ofiginis,ndnobftantequ6d  funt  reales,fundancur 
in  eadem  ciTentia  ,  (emel  &  non  bis  accepta, 
mult6  magisrelationescommune$,&  fi  fint  rea- 
les  fundantuc  in  cftentia  vna  (emcl ,  &  non  bis 
accepta. 

Alitcc  probaturifta  confcqucntia  fic  :  fccun- 
diim  cundcra  Doftorem  oppofits  relationcs 
originis  ide6  fundaatur  in  eadem  circntia  fim- 


Auguft, 


pliciter,fcu  femel,&non  bis  accepta,quia  eft  in- 
finitaried  relationcscommuncsmagis  fundantur 
in  ea  fub  propria  ratione  infinitacis ,  quam  rela- 
tioncsoppofitaE  originis  j  ergo  rclationcs  origi- 
nis  maiorem  diificultatem  requirunt  a  parcc 
eius.Probacio  aftumpti^nam  ellcmia  vt  cft  quid, 
&  pclagjus  infinitatfubftantia:,cft  fundaracntum 
relationis  identitatis.Icem,  fub  racione  magnico- 
dinisvelquantitatis  virtualis ,  quac  cft  infinitas 
eius,cft  fundamencum  relacionis  acqualicacis:non 
fic  aucem  fundantur  in  ea  relacioncs  originis. 

Iccm,rclacioncs  diftinftas  fecundum  fpeciem  17, 
fundari  fuper  quancitatem,non  requirunt  in  fun-  Steundi. 
dathento  diftindlionem  oppofitam  vnitati.  Patct 
de  relationibus  cxccffi,  &  exccdentfs ,  quz  fun- 
dantur  liipcr  vnum  fundamcntum  in  quantitace, 
&  detoto  &  partercrgo  multo  foctiiis  inpropo- 
fitorquia  relationes  cmftlcm  fpccici ,  cuiufinodi 
func  rclationcs  communcs,&  a:quiparantiat,non 
requirunt  in  fundamento  diftindioncm  oppofi- 
tam  vnitati,  cum  fint  rclationcs  dc  modo  vni,us. 

Item,hoc  fimpliciter  patct  de  rclatione  idcn-  iS, 
tatis :  nam  pcrfcda  idcntitas  potcft  cilc  in  cnii-  Terti», 
bus  ex  natura  rcijigitur  idcntitas  pcrfbnarum  di- 
uinarum,ciim  fit  pcrfecliffima ,  eft  rclatio  realis 
cx  natura  rei  j  fcd  pcrfcaa  idcntitas  non  cft  fine 
vnicatc  fundamenti.  Maior  probatur.quia  quan- 
docunque  extremum  impctfeains,&  ignobilius 
poteft  crte  in  cntibus  cx  natura  rci,  poteftetiam 
eirc  perfciaius.  Pacec  iq. Met.  Sed  ina:qualicas 
quac  cft  quid  minus  perfedum  xqualitate,  porcft 
clTc  in  entibus  ex  nacuia  rei,quia  fecundum  Au- 
guftinum  dequantttate  anima,cap  9-  aequalicas 
eciam  inquantum  relacio  inxqualicaci  iureprae- 
ponitur  5  ergo  mult6  magis  pcrfeda  equalitas 
inuenitur  in  rebus  ex  naturarei,&non  nifi  iniec 
pcribnas  diuinas.quia  eft  realis,&incodcm  fun- 
damcnto.  In  crcacuris  autcm  nihilcft  fibi  idcm, 
nifi  diminutc ,  per  adlum  fcilicet  intellcdlus  ,  & 
non  relatione  rcali,quia  ibi  non  eft  fiifficiensdi- 
ftinifkio  extremorum,quia  non  rcalis.  Ncc  ipfum 
ad  aliudeft  realc  propterdcfedum  vnitatisfun- 
damenti.Et  ideoin  creaturisnunquameftpeife-  tfl  perftBn 
fta  identitas,nifi  fccundum  quid,quia  alteraifta-  »*'»"*« 
rum  conditionum  pcrftftae  idcnti^atis.qua:  c/l  in 
Dco.dcficit  ibi ,  quia  vcl  non  eft  vnitas  funda- 
roenti  ficut  cft  in  indiuiduis  diuerfis  eiufdcm 
fpccieijvel  eiufdcm  gcncris ;  vel  non  eft  diftin- 
diio  realis  cxtrcmorum  ,  fcd  tantura  pcr  a^lum 
rationis  vtentis  vno  pro  duobus.  Perfcfta  crgo, 
&  vera  idcntitas  eft  in  pcrfonis  diuiniscx natura 
extrcmoium. 

Itcm ,  quarto  fic :  Ci  pollct  eilc  vnum  &  idcm 
fundametum  numero  in  duobus  fuppofitis  crea- 
tis,verum  effet  dicerc  qu6d  intcr  ca  ciTct  vcra  & 
realis  identitas :  nam  fi  dua:  fubftantiae ,  vel  duo 
colorcs  eilcnt  in  cadcm  quantitatc,lic^t  vna  poft  Vntfubllanr- 
aliam.vcre&realiter  cilct  vna  squalis  altcrt,  &  ''tMtadem 
finc  operc  intelledus:quodpatct,  ncm  fi  quanti-  )i"*'i'«'I/  '/* 
tas  fiibit6  feparata  ^  fubftantia  panis  in  Sacra-  rtdiur. 
mento ,  ftatim  poft  afficcf ctur  alia  fubftantia  pa- 
nis,verc,  &  realitcr  cftct  fubftantia  acqualis  akc- 
ri,quac  pracfuit.  Similiter  fi  albcdo  cftct  in  dua- 
bus  fiiperficicbus.vcrc  cfrent  realiter  fimilcs:vcl 
fi  duo  colorcs  in  cadem  quantitate  cffcnt,^  vcre 
elTent  realiccc  aequalcs.  Similiccr  animacftani- 
mans  dexcram  raanura  &  finiftram ;  ergo  hscc 
raanus  eft  firailis  illi,inquancum  animaca,  &  op- 
poficum  diccrc  vidccur  includetc  concradiAio- 
nem  :  crgo  cum  in  pcrfbnis  diuinis  fic  eadem. 
P     4  eftenti» 


§lu»ri  {» 
erettturtt  noa 


19. 

hiarti. 


176      Libril.   Diftindio  XXVIII. 


ZI. 


2,1. 

Semeatia  aL 


JfefelHtio 
tffitfiicnis 
Jeeundt. 
■    Rekttuntt 
tommuries 
jfunt  re»lit. 

OfieridituT 
frimum  iux- 
i/i  opinienern 
•vnitis  Anti 
^iij  Hoitoru. 


clTentia  ex  natura  rei,5c  eadera  qnantitaj  virtua- 
lis,  &  cadem  perfeilio  cx  natura  rei ,  crit  perfc- 
fta  idcntiias,  perfc6ka  etiam  ^Equalitas,  ic  fimili- 
t\iio  in  ets  ex  naturaf  ei. 

Item.quod  dicitopinio  ifta,  qiiiaduas  magni- 
tudipcs  ,  interquas  cftaequalitas  indiuim$,non 
polfunt  cffc  aeqiiales,  nifi  pr«intelligantur  com- 
menfurata5,non  intelligomara  qua:ro  qnid  intcl- 
ligat  per  iftam  commenfurationetn  ?  aut  aliquid 
ditlum  ad  fe  ;  aut  ad  aliud  ?  Non  aliquid  ad  fc, 
quia  tunc  illa  commcnfuratio  nihil  cftct  forma- 
litcr,  nifi  illa:  magnitudincs ,  &  ita  diccrc  qucd 
oportct  illas  magnitudines  commenfurari,priuC- 
quamhabcatur  ratio;£qualitatis ,  eft  dicerc  ma- 
gnitudines  priis  circmagnitudines,  quamintcr 
illas  fit  aequalitas. 

Item,  (i  ita  commenfurado  dicat  reiationem, 
aur  prirai,  aiit  fecundi,  aut  tertij  modimon  tprffj 
modi,  quia  dicit  relationcm  mutuam  intercom- 
n.ienfutata :  nec  fecundi  modi  pcr  modum  adiui 
&pafllui,quiavnamagnitudo  non  agitinaliam, 
cum  quacommcnfuratur  ,  ncc  etiam  patitur  ab 
alia  :  fi  autem  commcnfiiratio  dicitrelationcm 
primi  modi,  aut  crgo  per  modum  numcri  exce 
dcmis  &  exce(Ii,&  ita  deftruct  xqualitatem,quia 
extrcma  funt  formaliter  inxqualia :  aut  pcr  mo- 
dura  vnius,  &  tunc  eft  ipfa  arqualitas.  Et  Ci  hoc, 
aut  ergo  cadcm  relatio  cum  acqualitate,  aut  alia, 
&  per  modum  vnius  ?  Ci  primo  modo,crgo  atqua- 
iitas,&pcr  confequens,autcirct2qualitas  acqua- 
litatis  in  infinitmti :  aut  ip(a  commcnfuratio  in- 
ter  maenitudincs  non  cft  nifi  Kqualitas  oarum. 

Ec  atunc  accipias  ,  quod  ipfarcquirit  diftin- 
jftas  raagnitudines,pctis  principiuro,ncc  eft  tuuc 
aliud  diccrc  aequalitatem  requirerc  diftinfltas 
magnitudincs:fcd  tunc  petitur  conchifio  inpra:- 
tniua. 

Alitcr  dicit  antiquiorDo(Ilpr,qu6d  ajqualitas 
non  eft  relatio  realis:  quia  acqualitasfccundiam 
ipfum,  dicit  eflcnciam,  &  relationcra  :  cum  ergo 
quodlibctindiuinis  fit  eirentia,vel  rclatio  rcalTs, 
fiaequalitas  fitibi.relatio  rcalis:aut  ratione  rcla- 
tionis,  aut  rationp  elTcntiae  ?  Non  ratione  elfeh- 
tijE ,  quia  asqualicas  importat  diftin6lioncm:&  fi 
pftet  relatio  realis  propter  cfTcntiam,  eflcntia  di- 
ftinguerctut  in  perfonis :  nec  rationc  rclationis, 
qnia  rclatio  non  eft  realis  vt  comparatur  ad  cf- 
fcntiam,  (ed  tranfit  in  cam  :  ergo  fequitur  quod 
iantura  fit  relac(Q  racionis :  &  ita  de  relationibus 
comraunibus  aliis. 

Sed  ifta  deJudlio  fallit"(ccundum  fallaciam 
Confcqucntis :  tacet  enira  vnam  propofitioncm, 
qua:  faccret  dedudionem  bonam^fed  illa  aflum- 
|)Ca,&  exprelTa,  gfl:  fimplicitcr  falfa:licct  enim  in 
diuinis  non  fit  nifi  cflcncia,  &  telacio,  ibi  tamen 
eft  fuppofitum  habens  vtrumquc  ,  quoJ  praccise 
ncutrum  corura  eft;&  ideo  licct  cllcntia  non  rc- 
feratur,ncc  rclatio;  ipfum  ramen  ex  ipfis  confti- 
tutura  realitcr  refertur  relatione  corarauni  ad 
aliud  fuppofitura.  Vnde  peecat  ratio  ab  infuffi- 
cienti  deditflione. 

Refpondeo  ergo  ad  quajftioncm:identitas,  ii- 
militudo ,  &icqualifasfunt  veriflimic  relationcs 
\n  Deo.  Et  ne  hoc  videacur  nouum  ,  eft  opinio 
qnae  dicir  qu6d  *^Hale,8c  in^ejMle,  Cam  quidam 
paffiones  quantitatis,  &  ficquanticaseft  duplex, 
fcilicet  molis,&  virtucis;quancitas  autcm  vircutjs 
fumme,reperiturin  Dco  ,  quiainfinicas,idc6  (c- 
cundum  illam  potcft  elTc  in  co  asqualitas;&  ficut 
i'ji'finicas  yircutis  cft  iu  Oeo  ,  &  non  cantum  per 


aftum  intcllcdus,fic  &  aequalitas,quac  cft  paffio 
confcqucns  cx  natura  rci  illam  quiditatem  ,  cft 
ibi  realitcr,&  non  tantijm  pctaftura  rationis. 

Itera  in  cadcm  qua:ftionc,rcfpondcndo  ad  vl- 
timiini  argumentum  de  fundamento  «qualitatis, 
qu6d  videtur  includerc  diucrfitatcm ,  dicit  quod 
ad  iiiKqualitatcm  requiritur  diftindio  formac,  & 
diltindio  fuppofitorum  ;  fcd  ad  a;qualitatem  re- 
qiiiiitur  diuerfitas  fuppofitoriim  ,  quia  nihil  cft 
libi  a'qualc,fed  ncn  dinerfitas  formx,  fi:d  vnitas 
foima:;  quod  autem  iii  crcaturis  adacqualitatcm 
&  huiiifmodi  cum  diftindione  fuppofitorum  re- 
quirirutdiftinClio  forma:  in  cis  ,  hoe  cft  ex  im- 
pci  fetlione,  &  limitationeillius  formac,  &  ideo 
fequitur  qu6d  in  inferioribus  non  cft pcrfc6la 
arquaiitas,  nec  fimilitudo,  nec  identitas,  fed  tan- 
tuin  in  Deo,  vbi  fundamentum  iftorumeft  infi- 
nitum. 

Item,d:ftin(Slione  3 1 .  q,  i .  in  pede  quacftionis 
dicic  idcm  Dodor,  qu6d  cum  in  diuinis  fit  vni- 
tas,&  pluralitas  pofitiuc,&  duo  faciant  fimilitu- 
4incm ,  &  acqualitatem ,  ncceirc  cft  hoc  pofitiud 
accipi  in  diuinis;crgo  lunc  cum  cx  natura  rei  in 
diuinis  fit  vnitas  &  plutaliras ,  &  hzc  faciant  fi- 
militudinem  &  acqualitatcm ,  neccfFe  vidctur  fi- 
militudinem,&  a^qualitatem  ex  nacura  rei  elTc  in 
diuinis. 

Item,in  pedc  qua^ftionis  fecundac  eiufilcm  di- 
ftin£i:ionis,dicit  qu6dhacc  nomini  fimiluHde,  8c 
dqmiUtM  dicunt  refpeftus  fuppofitorum  diftin- 
ttorum  conucnientium  inaliquovno  ,  itaquod 
relatio ,  vcl  rcfpedus  ,  dicir  formalem  rationem 
caufx ;  Sed  vnitas  eflcntiff,&  piucalitas  fuppofi- 
turum  habent  rationem  caulac ,  &ide6  dicuntur 
propric  (ccundijm  rclationcm,caufalitcr  autem, 
vd  fundamentaliter  fccundum  fubftantiam.VuU 
cigo  ifte  Do6lorqu6d  tclationescommuncs  fint 
rcalcs.cumorianrur  fccundiim  cum,quafi  caufa- 
litcr  exvnitatc  fundamcnti,  &diftindionc  fiip- 
pofitorum  ,  &  non  caufantut  per  adum  intel- 
ledus. 

Nec  intelligit  quod  ifta  nomina  dicant  tan- 
tijra  rclationem  racionis ,  quiadiftindtione  24. 
q.j.  in  pedequsftionis  ,  &  in  rcfp.onfione  ad  fc- 
cundum  argumencum.  Vbi  qujcric  qualis  fit  rc- 
htio  Dci  ad  creaturam  ex  temporc  ?  Dicit  qu6d 
Dei  ad  creaturam  non  eft  relatio  ex  terapore;ni- 
fi  fi:cundum  modum  intelligendi ,  &  ita  dicit, 
qu6d  ifta  nomina,  quac  dicuncur  dc  Deo  ex  tem- 
porcjdicunt  fubftantia  fecundiim  tem,{ed  dicunt 
relationem  non  abfolute,  fed  {ccundum  modun. 
tcUigcndi ;  omnera  autera  relationem  ,  quam 
conccditfimplicitcr  cflc  inDcoad  intrik,  &  non 
feaindiim  iftaro  determinacionerh  (econdura 
modura  iHtelligcndi  ponit  realcm  eflc.  Quarc 
cura  xqualita$,&  huiufmodi  relaciones  commu- 
BC^  fint  ibi  fecundiim  epm  ,  &  non  fecundflrm 
iftam  determinationem,{cilicety«fK«^«m  modiom 
iutelUgendi ,  Cca  per  moditm  inteUeEim  ,  videtur 
quod  fiscundiatTi  intencionem  eius  fint  reales: 
nam  ibi  diftinguit  relationcm  tealcro  contta  tt- 
(ationem  fecundijm  modum. 

SCHOLIVM     IIL 

Tr()bat  folidijfime  ex  tribtu  eonditiomhw  ittxtd 
Philofophum  requijitu  ad  relationem  realem,  iflas 
relat  ienes  idefititatii,tt(jMaUtdtit,  &  JtmilitMdinift 
in  Deo  ejfereales,  quia  fnndamentum ,  &  termir 
rifu  funt   realia  ,    extrema  realittr  txiftunt^ 

&df 


Securtao. 
Ai  intqu»' 
litMem  re- 
(juiritur  di- 
jliniiitfor- 
mt  (^fufpo- 
fitcrum ,  ad 
tLqunlilatem 
"vero  tantum 
fufpfiio' 
rum. 


14. 
Tettio. 


fiS-w^Jl. 


zy, 


Qu^ftio  III. 


167 


VetUrMl 
frittdtntim 

qittmMffr*- 

Trtft*ndi' 

iUBi^  rtU- 
timii  rr»lis 
exftMtuunr. 


«7- 


tMiitiones 
etmurtire  r«» 
lattpnibu* 
tcmMnrtibut 
i»   tHninis 
fnihttfritni. 


Sfttmdi, 

Jt^nitiu  pi- 
dUt  ^  ttr- 
tuiMt  hoi 
reUtiettts  ex 
n»titt»  rei. 


CenfKfneii- 
ti»  frtbatur 
ptm». 


19 


Titfii, 


&  difiingUHHtnr,  &  ormntter  tx  natura  rei ,  /int 
vlU  imelU^M  operatione.  Dt  hia  Mgit  lattjfimi  in 
Oxon.htc  per  totum,&  e^HodL6jirt.i. 

HAnc  efgo  opinioncm  tcnendo  >  dcdaro 
quacdam  cicca  eain.  Prim6,qu«  requirun- 
tut  ad  lelationem  tealcm  ?  Vbi  fcicnduro  quod 
tria  necedario  rcquiruniut  ad  hoc  qu6d  relatio 
fit  realis.  Pripum  ad  hoc  quod  fic  relatio  rcalis, 
requiritur  quod  fuppontum  fit  rcUtum  realiter, 
^fitillud.inquo  habcat  rauonem.quani  conic- 
quitur  ex  fundamento. 

Secundum  quod  rcquirit ,  cft  tcrrainus  fot- 
roali$,ad  qucm  rcferatur. 

Tettium  quod  rcquirit.eft  formalis  ratio  ter- 
minandicam ;  5c  vbi  hxc  iria  funt  cxnatura  rci, 
ibi  neccflaria  cft  relatio  realis,  Rcquiritur  crgo 
qued  tria  fmt.diftinftio  fcilicct  fuopofitorum  rc- 
latorum ;  rcaHtas  rationis  fundandi  &  terminan- 
dt }  &  qu6d  oriatur  habitudo,  &  relatio  in  ipfis 
extrcmis  cx  natura  rci. 

lUa  crgo  relatio  eft  reah*s,quac  habct  extrema 
diftincSkaex  natura  rei,  &  idco  rclatio  idcnricatis 
vnius  ad  fe  non  eft  relatio  rcalis.  Itcm.rationcm 
terminandi  rcalcni,&  ideo  entis  ad  non  ens  non 
eft  relatio  realis,&  ide6  contradidio  non  cft  rc- 
latio  rcalis. 

Tertium  oritur  cx  natnra  exttcraorum  ex 
natura  rci ,  non  cx  confidetatiocte  intclledus,  & 
idcoDeiadcrcaiuramnon  eft  relatio  realis  ex 
partc  Dci,  cx  patte  vero  creaturae  fic:quia  cx  na- 
tuca  rei  depcndet  ad  Dcum. 

Omncs  iftx  conditiones  inueniuntur  in  reta- 
tionibus  communibus  in  diuinis,&c.  Afiumptum 
pcobatur.  Nam  rclata  fecundura  a:qualitatcm 
funt  fuppofita  diftindb  ,  &  prius  conftituta  fe- 
cundum  rclationcsoriginis.qukra  rcferantur  (c- 
cundum  iftas  rclationes  communes.  Rclationes 
vcro  communes  non  conftituunt  perfonas  diftin- 
ftas.  Vndc  mirabilc  vidctur  qu6d  relationcs 
originis  concedantur  ab  aliquibus  rcalcs  proptct 
diftind^ionem  fuppofitorum  ,  &  non  rclationes 
communes,  ciim  itls  magis  fupponant  diftin^b, 
quam  relationcsoriginis. 

Secunda  etiam  conditio  relationis  realis  eft, 
quia  elfentia  fiib  rarione  magnitudinis,&  funda» 
raenri  rcalis,eft  fiindaraentum  aqualitatis  inper- 
fonis.  Vnde  vnitas  infinitatis ,  &  magnitudinis 
fundat ,  &  tcrminat  iftam  rclationcm  ex  natura 
rci:crgo  &  infinitas.Antecedcns  patet  de  fcquia 
alitcr  perfonz  non  eftcnt  diftindls ,  nifi  tantura 

f)er  adum  intellcdlusconfiderantiszquia  ciim  ta- 
is  confideratio  communis  fit  omnibus ,  quia.eft 
eflentialc  ,  Filius  non  eflet  magis  Filius ,  quim 
Pater,  nec  c  conucrib  in  (e.  Confijqucntia  parct, 
quia  ex  hoc  dicitur  cflcntia  eflc  infinita  per  fc, 
quia  ipfa  exiftens  fundat  trcs  lelaciones  fubfi- 
ftentes,&  trcs  perfonas. 

Sccundo  pcobatur  illa  confequentia  ficrDcus 
eft  bcatus  ex  natura  rci ,  &  non  pcr  negotiario- 
ncm  intcllcftus:cftautcm  beatus  vidcndo,  &  di- 
ligendo  illam  cflentiam  intuitiue  ficut  eft  in  (e 
cx  natura  rei.  Non  autem  beatificat  illa  eflentia 
intcllc6lura,vel  volnntatem  Dei,nifi  fub  rarione 
infinitacis ,  vt  probatum  cft  diftindionc  dcjrui : 
crgo  &  fub  ratione,qua  exiftit  ibi  realitei;.  cx  na- 
tura  rei,quia  alitcr,  vt  per  adbum  intelle£lus  non 
habct  ejfe,nifi  dirainutum  ;  ergo,  &c. 

Terti6  fic :  ejfe  competit  eflennz  cx  natura 
ccijcrgo  &  iniinitas.  Confeqnentia  pcobatur  per 


Mstjttitud» 
tranfit  idm- 
tieiin  ejftit^ 
ti»m,  f^for- 
ijiMliter  m»' 


3V 


Damafccnum  lib.  1 .  Orthod.fidei  c.i i.    Effentut  n^^ 
Dei  peltigtti  ef\  infinitHm  omntttm  ferfeEtumHm 
in  </i»;»«.Antccedcnspattt,qufa  fi  #^,quod  pcr- 
tinec  ^d  adum  primum  ,  non  ti^  ibi  ex  natura 
rei,nihil  eft  ibi,ncc  eftcntia,ncc  naiura. 

Quacto  fic:nam  abfbluta  cfTentia  crcata  non  «  ^* 
poteft  intclligi  nifi  fub  cf  rto  gtadu  aliquo  enti-  S**t». 
latis  ,  &  peifedionis )  crgo  Deus  intclligcndo 
eflentiara  diuinam,aut  iotclligit  fub  gradu  emi- 
tatis,  &  perfcdionis  finito,  aut  infinito.  Non  fi- 
nitd,patet,  quia  tuncnon  effet  Deusjcrgo  infini- 
to  i  ergo  infinitas  magnicudinis  ,  quac  cft  funda- 
mencum ,  &  terminus  reiacionis  zqualicacis ,  & 
aliarum  communium,eft  ibi  ex  natura  rci. 

Diccs  quod  magnitudo  fecundura  fuara  for-         J I « 
malem  rationcm  tranfit  inellentiam,&  oon  ma-  ^>*fl*ntit 
nctfic:&idcd  nonpoteftfecundumfuam  ratio- 
ncm  formalera ,  vt  diftinguitur  ab  cirenria,  fun- 
dare  iftam  relationem  realcm. 

Refpondeo,&  dico  qu6d  magnitudo  illa,quz  StUti». 
fundat  zqualitatem.mancc  &  tranfit  in  idcntita- 
tem  realem.  cum  cfrcnria  ,  &  non  facit  compofi- 
tionem  cum  ea :  raanct  autcm  fecundiim  rario- 
nem  formalera  ,  qua  formalitcr  diftinguitur  ab 
cflcntia  cx  natura  rei,  quiafi  definiretur;non  ca- 
deret  quantitas  virtutis  in  eius  dcfinitione :  mul- 
to  magis  magnitudo  virturis  diuinz.quz  cft  fim-  iwr. 
damentum  squalitatis  ,  &  aliarum  rclarionutn 
communium ,  tranfit  &  manct,  vt  didam  eft. 

Sic  ergo  patct  qu6d  fundamentum  zqualita- 
tis  relarionis  fcalis  cft  realc.  Terroinus  etiam  cft 
realis ,  quia  pctfona  diuina,  &  ratio  termirMndi, 
quia  vnitas  magnitudinis  cft  in  terroino,  &  pcr- 
fona  eft  ex  naturarei.vt  priiisdi^meft.  Extrc- 
ma  etiam  altcrius  relationis  zqualitatis ,  vt  per-. 
fonz  diuinz  funt  diftindlz  ex  natura  rei ,  ipfis  tc 
fundamento  rcalitcr  pofitis  »  fequicur  rebtio 
zqualitatis  ex  natura  rei. 

Per  idem  patetquodrclatio  idcntitatis  fitibi 
ex  natura  rei :  rclatio ,  inquam,identrtatis  vnhi^ 
pcrfonz  ad  aliam.Nam  ibi  extrema  fiint  fuppo- 
fita  realiter  diftinda ,  &  fundamcntum ,  fciliccc 
vnitas  cflentiz,eft  ibi  realiter  in  pluribus  fuppo- 
fitis  :  Slmilitei  latio  terroinandi  eft  cealis ,  quia 
cxiftcns  in  vcroqueextrcmo;ergo,&e. 

Si  dicas,  quod  vnitas  cft  iramcdiatumfunda- 
mcncum  idemitaris,  non  etrcniia,adhuc  habctut  Rffi>c*r»^ 
propofiium,  quia  fecundum  I>amafccnum,ltb.8.  T!"**'^' 
cap.  9.  ynitas  dtJiinCiorum/itppofttorHm  in  cre»- 
turii  efi  vnitasfecHndHm  rationem,<:^\nA  ex  confi- 
deiatione  intelledus :  fcd  vnitas  in  diuinis  cft 
communis,&  realis  ;  fundameiuum  ergo  idcnti- 
tatisjfiuc  fic  ipfa  eflcntia,fiue  vnitascius,(empcr 
erit  realc. 

Tcrtia  conditio,fcilicct  quod  ifta  relatio  oritur     ^'''}*'>'* 
ex  natura  extremoiura  ,  patct  per  Aueuftinum  '""*  ^*""  ■ 
contra  FaHJtHm,  Itb.^.c.i^.  &  ponitur  »4.<^»/?.8,  ditionem. 
argucudo  ad  oppofitam  partcm  quzftionis.  Dc     Auga(t. 
fundaincnto  rcLtionis  fimilitudinis  ,  fi  fit  reale, 
patcbitin  diftindione  attributoruro. 

Ad  rationcm  cum  arguitur  quod  inter  eadcra        54' 
extrcma  fccundum  idem  fundamcntum  non  pof^    Adfrimurm. 
funtefTerelariones  plures  rcales ,  falfumeftin  *^V^'"'^ 
crcaturis :  quia  ignis  gcnerans  ignem  refertur  ad  V^^-^   ^ 
illunrrclarioncdefecundomodo.inquantiim  ifte 
cft  gcnerans,&  ille  gcnitus;  refcrturctiam  ad  il- 
lum  relatione  de  primo  mcxlo  vniu$,quia  fibi  fi- 
milis,vel  zqualis,&  tamcn  fundamentum  vrriul^ 
quceft  vnum,&  idem,vt  caIor,qui  eftprincipium. 
agetidi,&  afCroila^di. 

Dicflis 


n- 


i68       Libril.    DiftinaioXXXI. 


RefHc». 
Sdiitia. 


Totius  in  di- 
u-nis  •vnutn 
f:,,i,iarfirn 
t:!in  pllircs 
jtmdiil  rtia' 
rioiui  resucs 
tjnam  in 
tr.at/i. 

yld  jecun- 
dum. 


§luxre  efen. 
ti.i  dttt:na 
cum  relaiio- 
}ie  rommwi 
tion  ctnfi'- 
tiiat  ftrfo- 
mr»!. 


'Dnhium  cur 
reUii'»'S 
trifinu  iriiis 
fiVulant 
quain    cem- 
tn'nts. 
Vidr   a.  18. 
&    i6.  pro 
cpinio'itf   ;, 
&   ?   M:th. 

^J  ter/fum. 
Ariftot. 


37- 

Kefolutio 
tirtit, 
fltonU 


qui- 


KeUriones 
lominunts 
fii/.nfir<intur 
tnferfonts. 


Dicc.';  quod  fimdamentmfi  non  in  (e  jfcii  fub 
ratione  vnitatis.cft  fandainentiim  relationis  gc- 
neiantis,  &  geniti.Ted  fub  ratione  iiotcntia;  adi- 
112.  Hoc  non  aiifert  ptopofitinTi ,  quia  fcmper 
fiindamentiim  abfolutum  ell  vnnm. 

Hoc  codem  modo  poffct  diciquod  rclationis 
elfentia  diiiina  eft  fundamcntum  fub  vna  ratio- 
ne  realiter,&  (icdc  aliis ,  &  mult6  magis  poteft 
hoc  dici  in  diuinis,  quia  ibi  eft  cirentia  infinita, 
inlinitashabcns  perfc(5tione$  ,  fub  quibns  pofret 
f.mdarc  dincrfas  rclationcs  ,qtiam  de  cllLBtiis 
acatis  formaliter  limit.itis, 

Ad  fecundam  rationem  dico,  quod  nec  oppo- 
firae  relationcs  originis  polfunt  fundari  in  eodem 
fundamento.  Scdcum  infcrsquod  qusiibct  ta- 
lis  cura  cirentia  conftituerct  petfonam  ,  cum 
fit  incommunicabilis  *,  nego  conlequcnti.im, 
quia  relatio  originis  ptimo  adueniens  cilcn- 
tiz  conftiruit  perfonam  incommunicabilpm  ,  & 
idco  qiixcumque  (Ibi  /ecundo  adueniens  ,fiue 
fit  communicabilis  ,  fiuc  incommunicabilis, 
nihil  facit  ad  conftirutionem  ipfius  pcrfonx: 
quia  d  facerct  ,  idcmbis  conftituerctur,  &pro- 
duccretur :  &  fimul  eiret,  &  fimul  non  cfici ,  & 
vtroqiie,  vcl  altero  eorum  deftrudlo  ,  nihilomi- 
nus  ciret.  In  Patre  enim  licet  ingcnitum  fit  rela- 
tio  rcalis,&  fpiratio  adiua  in  Patrc,pofitoqu6d 
non  communicarctur  Filio  ,  fimiliter  cflctrela- 
tio  realis,&  fottc  incommunicabilis:tamenneu- 
tra  conftituerer,  quia  adueniunt  fiippofito  iam  in 
fj/7f  perfonali  conftituto  perrclationcm  orjginis 
priorem. 

Supcr  hoc  tamen  eft  dubium  quarc  relationes 
originis  funt  priores,quam  communes,ciim  0117- 
nes  fundentur  in  eircntia  inquantijm  vna,&  funt 
magis  abftr^dx,  vt  dicitur,  quam  aliae  originis, 
qua:  non  fic  fundantur. 

Ad  authoritatem  Philofophidicoqu6d<e^a<«/(r 
importat  iftam  dupliccm  ncgationem  adaliquid 
maius  &aliquid  minus,  ficut  dicit  Philofophus; 
fed  non  prscise,  fcd  tamen  dicit  aliquid  pofiti- 
uum  mcdium  inter  illa ,  cui  competit  illa  duplex 
negatio.Ide6  Philofophus  \o.  Metaph.text.i^. 
poftquam  defciipfit  ca  per  illam  duplicem  ne- 
gationem  admaius.&adminus.dicit.-  Ejl  autem 
mediHm  per  negatiortem  illarum ,  vt  fnfcum  inter 
aLbum,&  /ligrumVndc  relationes  communes  vt 
fic.defcribuntur  per  duplicem  negationcm,  non 
fiint  tamcn  relationes  tationis,  quia  non  tantiim 
funt  negationes  ca  qu.x  funt  eutia  rationis. 

Et  fic  poteft  conccdi  quod  Patcr  eft  a;qualis 
fibi ,  quia  nccmaior,  nec  minor  fe ,  &  fic  potcft 
faluari  Magifter  in  litcra.qui  videtur  diccre  quod 
acjuale  vrfl  tnxcjuak  tantiam  dicunt  priuationcm, 
Vt  autem  ftridlc  accipitur  pro  mcdio  pofitiuo, 
cui  accidit  ifta  duplex  negatio  ad  maius  &  mi- 
nus ,  fiait  habitui  virtutis  moralis  accidit  nega- 
tio  exttemorum ,  fic  eft  relatio  realis  fecundiim 
quam  vna  perfona  in  diuinis  cft  Equalis  alteri 
realiter. 

,  Ad  qua:ftionem  tertiam  dico  quod  fiuc  a:qua- 
litas,&  alix  relationes  communes  fint  realcs ,  fi- 
uc  rationis  quod  plutificantur  in  pcffimis  diui- 
nis,  &  eti.im  in  cre.uuris,  ita  quod  fi  fit  rclatio, 
aliaeft  a:qoalitas,qua  Paterreferturad  Filium,& 
alia.quaFilius  rcfcrcurad  Patrem:quia  funt  rela- 
tiones  mutiur;ielatio  autcm  mutua  coiixigit  aji- 
quam  relationcm  in  extremo  fuo  corrcfpondcn- 
tcm.non  cadem,qtiareferturad  aliud;quiavnnm 
referri  ad  aliud  ,  &  qu6d  aliiid  non  refertur  ad 


ipfum,  pertinet  ad  tcrtium  modum  relatiuornm, 
vbi  non  eft  relatiomutua':  relatio  enim  mutua 
necellano  eft  ad  terminum  rclatiuum  ;  nihil  au- 
rem  terininat  feipfum  rclacinc  ;  ergo  ncceflarid 
erunr  dux  relationcs  in  duobns  extremis. 

Eodcm  etiam  modo  fi  fint  relationcs  rationis, 
tamen  adhucdiftinguunturin  extremis,  quia  li- 
cct  vt  ficnihil  liabeantelTc  nifi  fccundum(^««W, 
tamen  ficut  habcnt  cntitatcm  ,  ita  &  oppofitio- 
nem  rei.uiuam  rel.itionis  mutuxrfcd  impoflibile 
eft  in  quacumqne  cntitate  quod  eadem  res  fibi- 
ipfi  o|iponarur  fccundum  formalem  rationem 
entitati$cius:quia  idem  fccundum  qu6didem, 
fibiipfi  non  opponirnr ;  etgo  pportct  nccc(Iari6 
in  extremis  mutu6  relatis  clfe  aliam  reiationcm, 
iccundum  quam  ad  inuicem  dicuntur  talia. 

Scd  tunc  cft  difficnltas  quare  rclationes  ori- 
ginis  non  plurificantnr  fccundum  vnam  ratio- 
nem.vt  fint  pliircs  paternitates,vel  filiationes,& 
t.nmenrelaiiones  communcs  vnius  rationisplu- 
rificantur:quia  iam  didlum  eft  pluresellc  squa- 
liratcs  ibi:ili(3:um  ctiam  eft  fuperius  qu6d  in  di- 
uinis  quicquid  eft  vnius  rationis,eft  de  le  hoc. 

Refpondeo ,  nihil  in  di.ninis  poteft  plurificari 
ad  ccrtam  pluralitatem.nifi  prajcxigat  aliqua  al- 
terius  r,ationis,pcr  qux  plurificcrur:quia  nihil  ex 
fe  plurificatur  ad  certam  pluralitatem  ;  ergo  ni« 
hil  vnius  rationis,  quod  cft  plurificabilc,  dcrcr- 
minat  fibi  ex  fecertutn  numerum ,  quia  ficut  cft 
in  totjita  &  in  pluribus  ,  &  in  infinitis  quantum 
cftex  fc.Patet  dc  fpccie  in  effe,<Y.\oA  potcft  cffe 
in  infinitis  indiuiduis  quantiim  eft  de  fe;  fi  crgo 
plurificabile  vnius  rationis  dctcrmineturad  cer- 
tam  pluraIitatem,hoc  crit  pcr  aliqua  alterius  ra- 
tionis,non  per  aliqua  pofteriora;quia  ficut  pofte- 
riora  non  requiruntur  ad  ejfe  ,  ita  nec  ad  vnira- 
tcm.vcl  ad  diuerfitatem  prioris ;  ergo  pcr  priora 
non  vnins  rationis,  qnia  plurificabilia  vnius  ra- 
tionis  non  determinaiuur  ex  fe  ad  certam  plura- 
litatem ,  vt  priiis  argututn  eft  :  crgo  fi  rclationes 
dcterminantur  ad  ccrtum  numcrum.hoc  crit  per 
priora  alterins  rationis  ,  &  non  vnins  rationis, 
quia  illa  funt  plarificabilia  in  inftnitura ,  quan- 
tiim  eft  ex  (c  ;  vcl  ergo  procedcretur  in  mfini- 
tum;veloportet  diccrequod  oninc  plurificabile 
vnius  rationis  dcterminetur  ad  certam  plurali- 
tatem  per  aliqua  priora  altcrius  lationis ;  &  hu- 
iufmodi  relationcs  communes  fi  determinaren- 
lur  ad  cerram  pluralttatem  ,  hoc  erit  per  aliqna 
priora  in  diiiinis,qux  funr  alterius  rationis  j  talia 
priora  in  diuinis  fiint  relationes  originis  ,  qux 
non  plurificantur,fed  tantijm  cft  vnum  vnius  ra- 
tioni«,&  alind  altcrius  rationis  ,  vt  vna  parcrni- 
ta$  ,  &  vna  filiatio,quia  enim  talis  relatio,  fcili- 
cet  originis,prim6  aduenit  eircntix  ,  ideo  cft  de 
fc  hf.e. 

Nac  prxcxigum  tales  rcl.iriones  aliqna  prio- 
raalrcritis  fccundiim  naturam ,  id  cft ,  conditio- 
nern  indiuidualern  contr.ihentcra  quiditarem: 
nam  ellet  ciulHcm  ratiof7is,&  cftct  ciufilcm  fpe- 
cjei,qura  haberct  eandem  quiditatem;  proptec 
primam  (eparationcm  enim  ^  materia  non  po- 
nit  Philofophu»  qudd  in  fubftantiis  non  pofHc 
efllenifi  vnum  in  vna  (pecie ,  fed  propter  fepara~ 
tionem  abomnibus  conditionibus  indiuiduanti- 
bus  ,  quam  concomitatur  gratia  materix  prima 
feparatio  amateria :  ponit  cnim  quamlibet  fub- 
ftantiam  feparatam  elTc  dc  fc  hanc  ,  litct  (ccun- 
diim  rci  veritatem  nulla  quiditas  creata  fit  dc  f« 
htCi  nec  finc  materia  fecundo  modo  fumpta.  £c 

idco 


38. 

DHbium. 

Cur  relntio- 
nes  origtrtu 
non  plurifi' 
cantur. 

SoktituT. 


Kihil  flttri- 
ficahUe  efue4 
rundettrmi- 
n»bile  adfi- 
nita. 


TlurificMle 
inisu  ratit- 
nts  dete.rnl- 
ni-tnr  ad 
certnm  ilit- 
ralitatet/t  per 
itl.ud  fritis 
alteritu  ra- 
tionis. 


59. 


I"    Quxdio  I.&II. 


179 


Mntt*  frtmi 
»rgumt:ti. 


idc6  HjIus  DeuS"  eft  vtroque  modo  feparatus  ^ 
niacena,qux  eft  altera  pars  corapofiti,&  ab  om- 
ni  conditione  decerminante  ,quia  illacirenciaeft 
dccerminaca  &  pcr  haec  (atisfic  primo  argumenco. 
40*  Ad  (ecundum,  cum  arguitur  quod  fi  efficiens 

Muti»  /#-  (xt  idem,&  matcria  fit  cadem,efFe(3:us  ciTet  idem. 
Dicoquod  hac  eft.vniucrialiccr  falfa  in  formis 
relaciuis  in  creaturis.'  Idcm  cnim  pater  gcnerans 
pKues  filios  acquiric  &  recipit  dcnominatio- 
jiem  maltarum  patcinitatum  ad  plures  filios,  vt 
dicccur  in  tertio;  &  pcr  confequcns  idem  c(Ier 
cfticicns  &  idem  reccptiuum ,  &  non  idcm  effc- 
(fbus;&  fi  propofitio  eft  falfa  in  creatnris,  muh6 
magis  eft  falla  in  diuinis  de  relationibus  com- 
miiiiibus,  qua;  fundanturfuperidcm  fundamcn- 
nim  infinitum  ;  propofitio  autem  Philofophi  fi 
(it  vera ,  hocerit  in  formis  abfolutis :  &  ibi  non 
eft  vcra  vniuerfaliter  ,  patct  de  volunracc  cadem 
agente,&  patiente,&  muhitudine  volitionum,dc 
hoc  aliasrfi  ergo  ahcubi  eiret  hxc  propofitio  ve- 
ra,  hoccftgratiamatcria;  inrebus  matcriaHbus 
abfolutis. 

Ad  rationem  tcrtiam  ncgo  confcqucnciam,  fi 
paccrnicascft  tanttim  vna  rclatio,ad  quam  fedc- 
tcrminac  c(rentia,ncc  przcxigit  aliam  priorem, 
a  qua  poflit  determinari,non  tolleretur  tamen  fi 
plurificareturdeterminans,quineflet  in  infinitis 
fuppofitis  :  quia  quantiim  cft  dc  fe  poflct  cfle  in 
infinitis  fuppofitis.  Non  fic  ajqualicas  cft  prima 
rclatio,vt  priiis.Et  cum  probas  quod  rclatiorea- 
lis  adsquat  fuum  fundamentum,  quia  nulla  alia 
relatio  eiufdcm  rationis  potcftibi  cflc.Dico  qu6d 
ad  cam  fc  determinat  eflcntia  diuina  primitate 
immediationis,qu(j  potcft  cflc  ad  plura,fi  fuerunt 
aliquo  modo  ordinata  ordine  originis  conftitu- 
tiua  pcrfonarum:non  fic  dc  rclacionibus  comrau- 
nibus,  vc  priiis  di^um  eft. 

•£«•■£«••£««■  i«i**W»  * -^- e^-i4*i««-*«^^ 


4T. 

S»lmtoittrt'\j, 


ronymus  fuper  Matth.  14.  dick  qu^d  Spiritus 
fanftus  eft  diledio  Patris,&  Filij. 

Dicunt  alij  qu6d  Auguftinus  icnfit  qued  non:     T>*  ment^ 
quia/i^.^«r<*cr<<r«>««wj,rerraftacipfcquod  dixit  ^tt$i*P'»* 
Pacremcflc  fapicnctrnfapienciagcnira,&  dicit  "^.'"'  *"* 
fc  meliiis  dixiflr  alibi ;  &  fic  fimilis  vidcturcflc 
racio  de  vno,&:  alio.ergo  fimilictr  retradat  illud. 

Contrkimodus  Auguftini  eft,in  diuinislibcre  RtUcifttrf 
candem  maceriam  recra6l:are,&  vbicumquc  lo- 
quicur  dc  illa  materia ,  repecir  fc  illam  maceriam 
retraftaflc  ;  crgonon  videcur  quod  ica  diftin6tas 
maceriasnonfeorfumretra(flaret,&  etiam  alij  fic 
hic  dicunt. 

Ideo  dicunt  alij  qu6d  diligunt  feSpiritu  fan-  ■^hrumtiiam 
&o  ficut  figno.  Scd  fic  pofl^et  dici  quoddiligunt  '"' 
fc  crcatura  tamquam  figno. 

Ideo  dicitur  qn6ddiligunt  feSpirito  {an<fio 
latione  cffei^HS  formalis ;  ficut  aliquis  indutus     Sinttntis 
indumcnto,&arborfloretfloribus&floratione.  ■^'»«-  »•  f* 
Vnde  quando  aAio  includitcffe(flum,aliquando  ^"'"'^^*' 
denominatur  ^  tcrmino  formali ;  aliquando  ^ 
produ^ao. 

Contra:fimiliter  etiam  feqtieretur  qliod  patcc 
gcnerarct  filio  ,  &  aidificator  aedificaret  sdificio. 
&  etiam  non  inucnitur  (^od  adlio  tranfeat  in  m» 
cahbus. 

Itcm  ifiorere  ,  non  eft  vetbum  adtiuum  ,  (cd 
neuirum  :  &  omne  verbum  neutrum  tantijm 
fignificat  formam  per  modum  informantis ,  & 
nomen  per  modum  habitus  &  quietis,ficuc  dici- 
tur,  ifte  viret  indumentuS^A  fi  eflec  verbum  afti-  Vcrhnm  aBir 
uum,hocforecimpoflibile  ;  vndeflorerefioribm,  """t  ""*  f*' 
non  dicit  relacioncm  cffedus  formalis.  Vndc  ^"'j.!^  ;'^ 

•n         I  1      •  n  I        •  mOAum     tn' 

ifte  ablatiuus  non  conftruitur  cum  verbo  m  ra-  formuntis 
tionc  efFe(ftus  formalis ,  quomodo  conftruitur  ttut  habitM 
cumnomine  verbali  eiufdemverbi :  vnde/i^rfre  »("»<»    *«* 
fiorihHs^e^  ornari  floribus.  Vnde  fidiiaum  huius  f''""^' 
Magiftri  eflet  verum,pofTct  dici  qu6d  producens 
produccrct  cfFeftu  produfto. 


mom 
nac», 

1. 

Riiiciturfri' 


SectmdS, 


DISTINCTIO    XXXII.  QV^STIO     II. 


E. 


Jlrptmentu 
iN^atiiutrff. 


Seennium. 


Tertiutn. 


^fofitum. 
Aagoft. 
Hieton. 


QVwESTIO        I. 

ytrum  ?Ater&  TiliusdiUgantfe 
SfiritHfanlfo  ? 

Alcnf.  uf.q.«7.m.i.art.i.  D  Thom.i.f.f.j7.«rM.6' 
hictj  i.ar.i.  U.BoDau.*K  art.iiq.i.&  t.Richard.  ibid. 
Hcai.  quodl.  9. q.i.hUt&l  hic  q.  i^.&i^.  Capi.q.  i. 
art.i,  Do&otinOxon.q.i.S{iii.  i.p.  traH.i.l.ii  «.3. 

*;^;:^e  I  R  c  A  diftiniaioncm  X  X  X 11.  qifx- 
i\^§^  roduas  quasftioncs.  Prima  eft,  ^/r«wi 
?V^^^  Pater  &  Filius  diligant  fe  Spiritu  fan- 
iZoK5u6dnon,quia  fi  fic,aut  cflentialitcr,aut  no- 
tionaliter  ?  Non  eflcntialitcr,  quia  Patcr  codcm 
diligit  efTcntialiter,  &  eft.  Si  notionalitcr ,  crgo 
Pater  &  Filius  fpirancSpiritu  fan^flo. 

Item,fi  fic,  ergo  Pater  diligetct  fe  Spiritu  fan- 
eto  :  fed  hoc  eft  falfum,  quia  in  primo  figno  ori- 
oinis  Patcr  diligit  fe,&  in  ifto  figno  non  cft  Spi- 
ritus  fan(Jlus. 

Itcm.codcm  iStu  diligit  Patcr  fc.  &  alia;crgo 
diligcrct  creatutas  Spiritu  fandlo ;  crgo  Spiritus 
fanSus  eBct  amorcrcaturae. 

Oppofitum.Auguftinus  (J.de  Tinit.4.  &  H»c- 


Ftritm  Pater fttfapiens  fafientia 
genita  ? 

A\enf.z  p.q.6y  w.3.«rf.i.$.?.4.  D.Thom.hteq  t.a.T. 
(^  I  p.q  iJ.  art.i.  D.^OtiivJiicart.i.q.  i,  Gapreol.  q.i. 
Gzkt.q.x.art.i.  Dodor  in  Oxin.q.i,  Suacez  i.f.trait.y 
/.5.M0.  Vafq.  i.f.d.i^\.c.6. 

V6  D  fic.AnfelmusMonolog-.<jj.iVii-         J» 
hil  aliud   efl  fummo  Spirittt  dicere  Argnm.  af- 
qnkm  coiitando  intueri.  Er  Augufti-  J^"^*'"""^ 
I  nus  7.  dc  Trmit.  1.  Pater  dtctt  verbo,  ^^„„„1^ 
&  y.de  Trin.7.  Verbum  efl  fapientia,  cx  his  (equi- 
turquod  Pater  fit  fapiens  fapicntia  gcnita. 

Oppoficum.  Auguftinus  7.  dc  Trin.4.  Eofa-  ^<r*f'«»«*^ 
pt,quo  efl :  fed  non  cft  (apicntia  gcnita  abfbiocc;     "*" 
ergo  non  ca  fapir. 

S  C  H  O  L  I  V  M. 

j4dfecundam  efuttflionem  explicat  bene  dufli- 
cem  refpe^um  riotitit  ad  memoriam,  &  dedarat* 
per  ipfam ,  &  quadruplicem  acceptionem  ly  dice- 
xc,exquibiu  patet  rt^onfio  etfi  non  exprejfa,nem- 
pe  cjuod  Pater  non  eft  fapiens  fapientia  genita, 
tjuiahic  non  efi  ipfi  principium  formalefapiendi, 
net  principium  principiatiuum  Pairtt  ,ficut  efi 

filifi, 


i8o      Libril.  Diftindio  X  X  X II. 


fUij,  necejt  Patri  frincipium  fubauthmtatiuHm, 
quomtdo  conceditftr  ^uodcreat  verbo.Vide  DoUo- 
rem  htc  /jutftione  fecHrtda  a  numerofeptmi. 

A  \   D  quaeftioncm  dico  qu6d  iion  :  quia  adlus 

ti.iftiutio.       zVcffciitialis  non  potcft  habcrc  in  pcrfonaati- 

Pufer  nonill  quod  principium.uin  illud  Ciz  prin^ipium  dTcn- 

/kpitns   /*-    di  illtus  perfbnx  ,  vcl  forma  .•  fed  nuUa  perfbna 

fit»ti»gtm-  ^jbet  abam  pro  forma  fua ,  neque  habet  prima 

pcrfona  principium  a£liuum  ab  alia,  ncc  princi- 

piu  c(rcndi:ergo  Pacer  non  fapic  fapiccia  gcnira. 

Illuddeclaro,prim6  in  intelle(5tuno(lro,quia 

rncmoria  noftra  cxprimit  notitiam,&  ifta  nocitia 

habet  dupliccm  relationem  ,  fecunduoi  Anfcl- 

mum  Monol.6\.  vna  cft  in  racionc  producencis, 

n"i/  i   rt'  ^  pcrtinct  ad  fecundum  modum  rclationis:alia 

rpectus  mti-   cft  rclacio  ciufdcm  ad  obiedum.  Quod  dccla- 

tii,  ad  me-   iac,&  hoc  dupliciccr:vel  formaliccr ,  vel  cffedi^ 

morinm   ^  ue:formalicer  ipfa  noticia  dcclarat,  fcd  mcmoria 

tb.taum,       cScCiiah ,  ficut  imago  cft  formalitcr  fimilitudo, 

&  declarat  formaliter:  fedproduccns  imaginera 

cfFcftiuc  dcclarat.  Et  idc6  conucnit  ci  dcclararc 

efFcAiuc.ficut  produccns  fpcculum  ,  dcclarat  ef- 

fe(ftiui  imagincs  in  fpcculo  j  fed  fpcculum  for- 

nialjccr.Sic  Patcr  gignit  Vcrbum ,  &  dat  efFc6li- 

u^  notitiam  adualcm,&  illa  notitia  adiualis  for- 

malicer  eft  declaratiua  :  fed  Pater,  qui  dat  illam 

.    no.ticiam,decIarat  principiatiuc,veImemoria  pa- 

U\ccrtteet-  r      I-  /i        •   •  j        !•  •         • 

titur     au»~  '""*  *  '"^  "»«''«  potcft  accipi  quadrupliciccr  m 
druplicitir.    diuinis.  Primj6  dicicur  merc  cllcncialiter,  &  fic 
dicit  Anfelmus  vhifuprk  ,  quod  nihil  aliud  eft 
</(V;r;,qu^m  aftu  intclligcrc,&  fic  quxlibct  ptr- 
/bna  dicit  fuam  intelligenciam  ,  &  fic  vna  dicit 
aliam,ficut  inccUigitaliam  ;  fcd  non  dicit  aliam 
perfonam  abfolutc.  Alio  modo  accipitur  dicere 
mcre  perfbnalitcr,  &  hoc  eft  idcm  quod  gcnera- 
re  intcllcdtualiter :  &  fic  Patcr  dicit  Filium ,  & 
pon  Filio  abfolute.-fcd  aliquo  modo  Patcr  dicic 
Filio.hoc  eft,  communicat  eflcntiam  Filio.  Tcr- 
tib  dicitur-quod  <^>f«r«  accipitur  pro  dedarare, 
^ilicct  rcfpedu  rationis ,  quod  dicit  aliam  rcla- 
tioncm  ^rclacioncquz  eft  realis  exprefli :  &  fic 
phtrr  *lf*'*-  '^'"'''  formaliter  eft  efrcnciale:tamcn  pcr  appro- 
fiale  apprt-  priationCm  diciturcompetcre  Filio  ,  quia  Patcr 
fiiui  (onHt.  mcmoria  producit  abfolute,&  mcmoria  non  ha- 
pit  Filit.        fjgj  (jj,  clcclararcquia  fibi  foli  conuenit  dcclara- 
rc  vi  produ(ftionis.  Vndc  ficut  Verbum  declarar, 
fic  dcclarauit  fe :  &  dicere  illo  modo  dicitur  no- 
tiondc  pcr  appropriationcm  ,  fcd  formaliccr  cfl 
cflentiale.  Quarto  modo  accipitur  dicerepro  de- 
clarare  efFediue  ,  ficut  produccns  fpcculum  de- 
clarat  cfFcftiue.Et  ifto  medb  </»cfrf  connotat  cf^ 
/cntiale,&  quantiim  ad  principale  fignificatum, 
cft  notionale  ,  quia  ifto  modo  dicit  ille ,  qni  cft 
principians  illud ,  quod  cft  declarans :  fic  Pater 
dicit  Verbo ,  ficut  producens  fpeculum  dcclarat 
TAftr  tmni»  /pcculo  imagines:fed  fi  declarare  cflet  adlio  ficut 
4i(Vvtrbi.     creare^Cic  dicercm  cfFc  principium  adliuum  fub- 
ai]thcnticc,quia  habcret  rationem  a6liui  ab  alio: 
fcd  declarare  non  cft  agcrc ,  fcd  eft  habcrc  illud, 
in  quo  relucent  alia.Per  iftam  diftind^ioncmpa- 
tcc  ad  rationem  vtriufque  parcis. 

S  C  H  O  L  I  V  M. 

ft/df «f  ^rimam  ^uajiiottem ,  explicatis  duplid 
refpetiu  amoris,  ad  exprimentem,  &  obie^lum ,  & 
(jHadruplici  acceptione  /^.diligere ,  correfpondtnti 
ipfi,dk^te,docet  tjuod  Pater,&  Filitu  principiati- 
mi  diligunt  fe;&  omnia  Spiritu  fanUo,ijiiia  prodtt- 


cunt  SpiritumfanElum,  qui  e/linfimtm  ariior  oiH' 
nis  diligtbdis ,  fic  Pater principiatiue  dtcii  fe ,  & 
pmnia  V^erbo. 

ADqu*ftioncm  priorcm  dico  primbdcrc,     RefdMit 
Sc  hoc  manifeftando  in  intelleclu  noftro,  P"'"*  ?*«* 
in  nobis  cnim  ficut  memoria  cxprimit  notitiam  !''"'"• 

rt      I  /■         1  /•      •      1    /-  ■  SHtomtit 

a(5cualcm  ,  fic  voluutas  i^oecunda  ipirat  amorcm  p.,-7^^pj. 
obic(5li,&  ifta  rcfcruntur  fecundo  modo  rclatio-  itm  Uiligu»t 
nisi&  amor  fpiratus  habct  habitudincm  adob-  fi  Spiriiu 
ic6lum,  &  iion  habcmus  hicnomen  impoficuin,  J'*"^' 
fed  potcftdici  acceptio  obieCli.  crgo  produccn» 
huiufmodiamorcm  poccftdici  etlcdtiuiE  accepta- 
re:itaqu6d  annor  formaliter  acccptat  ,&  volun- 
ta$  cfFediuc,&  hoc  eft  gratificarc,quod  forccdi- 
xit  vnus  Do(ftor,&  flagrarc,  &  cstcra,  de  amorc 
iuccntiuo.  Sic  in  diuinis  Spiritus  fan(5lus  habct 
relaci&ncm  realem  ad  Patrem  &  Filiiim  ,  vt  fpi- 
rantes:etiam  Spiritus  fandlus  eft  amor  amati>cr- 
go  habet  rcfpe£lum  ad  eflcntiam  dilcftam,  &  Ci- 
cuc  fuperiiis  diftingucbatur  </»>«-«  quadruplici-  ^Uigetem- 
tcr  ,  fic  diftinguitur  <^«7<^rr^ ;  poteft  cnim  acci-  "?"«''?**'■ 
pi  primb  eflcntialitcr  nicre  ,  &  fic  quatlibet  pcr-     '^*^  '"*"'' 
lona  dicicur  diligerc:lecund6  potcft  accipi  mere 
pcrfbnaliter,&  fic  dicerctur  diligere  idcm ,  quod 
fpirarcficut  dicere  gcncrarc  :  fcd  fic  non  vtimuc 
illo  diligere,C(fd  loco  eius  ponimus  j^»r(«r*,  Tcr- 
cio  modo  potcft  accipi  diligere  pro  acccptarc 
formalitcr ,  ficut  dicere  pro  dcclararc  forma- 
liter  ;  tamcn  appropriate  conuenit  fic  dicerc 
Spiritui  fandlo :  quia  conuenit  fibi  ex  vi  pro- 
du(5tionis ,  &  ficeft  cflentialc  fccund^m  fe, no- 
tionale  per  appropriationcm.    Quarto   modo 
accipitur  diligeref to  acceptatione  fecundiim 
qubd  principiaciu^  denominat  fpirantes,fed  for- 
maliter  Spiritum  fanAum}ficut  dicerepco  decla- 
rareefFe(ftiud  ,  &  fic  dicitur  cfFcftiui  fubautho- 
ritatiue.  Vnde  ablatiuus  dicit ,  quod  cft  princi- 
pium  formale  accipiendi  fubauchoritatiu^ ,  & 
fic  P^tcr  &  Filius  dijignnc  fc  Spiritu  fapAo. 

Ad  primum  principale,  cum  dicitur,aut  acci-  jtd  frimum 
piturcfFcntialiter,  vel  notiohalitcr  .'' dico  qubd  prhteifalt. 
ncque  eft  fic,ne(jue  fic  pi2Ecisc:fcd  connotac  no- 
tionalc,  &  llgnificat  cflcntialc. 

Adaliad,concedo  qu6d  Paterdiligitfc  Spiti-  -lid  fieuK, 
tu  fan£lo,cuius  obie(5ki  Spiritus  fan(ftus  cft  amor,  '*"*• 
hoc  habet  a  Parrc&  fic  cft  Spiritus  fandus  amor 
Patris.  Et  cum  dicirur,inprimo  inftanti  originis 
Pater  diligit  fc ,  dico  qu6d  diligit  fc  diledlione 
cflcntiali ,  fcd  non  notionali,  nifi  Spiritu  fandlo. 

Ad  aliud  quod  dicicur  ,  concedo  qn6d  diligic  jlUmtm  fi- 
creaturas  Spiricu  fan^o,&  quodSpiricuin  fan-  ^"»  »«»?»•• 
(ftum  dicic  Veibo,&  crcaturas  dicit  Verbo.  ^*'*'' 
Contr<k ,  non  fic  diligit  Patcr  fc  Spiritu  lanAo, 
ficutcrcaturas ,  quia  fi  jliquod  obiedliRn ,  cuius 
obic(f):i  ex  vi  producflionis  non  eft  verbura  dfr> 
claratiuum  ,  non  oportec  Patrem  illud  diligerf 
Spirita  fan6lo ;  ficuc  fi  fpcculo  pcodu^iio  ibi  re" 
fultarct  noua  imago  ex  vi  produ(flionis ,  illius 
imsginis  non  eflet  producens  principians:fed  ex      faitr  lum 
vi  proceflionis  non  eft  Spiricus  fan£tus  princi-   ^'^'t**  *|**- 
pi^m  diligendi  aliam  crcaturam ,  quia  nooeft  '^'^f^"^ 
neceflc  ex  vi  produdHonis  aliam  creaturam  eflc,  mMtre. ' 
quia  iu  perfc(5lus  poflet  cfle  amor  ficut  nunc 
efl,fi  non  etlet  creatura.  Vcl  G  concedatur  qubd 
l^atcr  diligit  creaturam  Spiritu  fftndo,  tunc  nen 
oportet  nifi  qu6d  Dcus  hnbeat  rcfpeffcum  ratio- 
nis  ad  creaturam,vt  dilcdtam  in  eflentia  Dci ,  8c 
non  fecud^m  ej/i  exiftere  crearuraiincque  poflet 
<iici  Spiritum  fandtii  diligert  Verbo  creaturara> 

c^aia 


Quxftio  I. 


i8r 


I. 

Arg.fifitnum 

»t£atiuHm, 

Auguft. 


Seemdum. 


Ttrtium, 
Ariftot. 


^ttfrtuni. 


§lultnum. 


3- 

Sextum. 


Seflimum. 
Auguft. 


AtiAoT. 


4- 

Oli»uHm. 


qiiia  niillam  anthoritatem  habet  Spiritus  fanftus 
rcfpccftum  Vcrbi,  ncc  ergo  malt6  a  foitiori  po- 
tcftcteaturam  diligcrc  Vcrbo. 

DISTINCTIO     XXXIII. 

Qv^STIO       I. 

Vtrum  tro^rieias  in  diuinis  fit 
ejfentia  ? 

Alenf.i.f.j  41.111.3.  D.Thom.i.f.i'.iS.  ««.1.  Henr. 
guedl.^.q.ii.  &  quedt.ti.  q  I.  Richard.i.i^.l.^.i.O'  }. 
Darand.ii/fi^.i.  Antor.ius  Sircft.  &  Formalifta:,»r«tf. 
de  diflinBienr,  (y  iifititnte.  Doftor  in  Oxon.i.d.i.q.7, 
an.4i.(jy  d.i  q.A.&d.ii  ».7.  &  d.x.t.n.^  ^  d.v6.n.t. 
Suarcz  i.  part.  trnci.  i.lib.i.  num.  10.  Vafquci  i.  f»rt. 
di!p.  II  <-  C"  »^o- 

1^^  I R  c  A  diftiniftionem  XXX.III.  quzro: 
Cl^,^«  ^trum  proprietoi  in  diMnis  fit  effintia  ? 
iy^^^  Quod  non  viderur,quiafccundum  Au- 
giiftinum  j.dcTrin.cap.f  .iV««  quodhbet  in  diui- 
nis  dicitur  fecHndum  fubjtantiam.  Quod  cnim 
dicitur  (ccundum  relationcm.non  diciturfccun- 
dum  fubftantiam  }  crgo  vidcturqu6d  proprictas 
non  fit  cirentia. 

Itcm,  idcm  noneft  rcalitet  vnum  fimpliciter, 
&multa  fimplicitcr,  proptereorum  oppofitio- 
ncm  :  (ed  eifentia  diuina  eft  realitcc  vna  Gmpli- 
CJter ;  crgo,&c. 

Itcm  tcrtio  fic :  nihil  cftin  (eipfo  ex^.Phyfic. 
cap.\.  proprictas  vcr6  cft  in  ellentia,  quia  alitet 
cum  cfteiitianonconftitucret  pcrfonara.  Proba- 
tio.quia  nunquam  cx  duobus  potcft  vnum  con- 
ftitui,  nifi  vnum  fit  id  aItcro,quafe,&c, 

Quarro  fic:nihil  Vnum  &  idcm  eft  formalitcr 
infinitum,  &nonfiuitam  ,  quia  contradicJloria 
non  dicuntur  fimul  de  codem :  eftentia  dioina  cft 
formaliter  infinita  ;  proprietatcs  non  funt  for- 
tnaliter  infinita: :  quia  c^m  in  diuinis  fint  iires 
proprictates ,  fi  cdent  infinits  ,  cftent  t\cs  res, 
vcl  tria  rclatiua  infinita,  quod  cftimpofilbile  ; 
ergo,  &c. 

Itcm  quinto :  nihil  idero  eft  perfcdio  fimpli- 
•citcr  ,  &  non  perfeftio  fimplicicer  ;  eftcntia  eft 
pctfciftip  fimplicitcr ,  proprieras  non  :  quia  tunc 
aliqua  perfedio  fimpliciter  deeflet  vni  pctfonx, 
quam  h^betetalia,&  tunc  non  eitct  Dcus. 

Item.fi  patetnitas  cft  eircntia  ,  crgo  cflentia 
cft  paternitas :  hacccft  yera  per  fc.non  per  acci- 
dens  .  (jum.in  diuinis  non  fit  accidens  :  fed  qua: 
per  fe  infunt ,  vniqerfalitcr  infunt;  ergoomrtls 
qui  eft  clfc^ntia  eft  patfemit js  >^  &  ita  filiatio  eflet 
paternitas^  quod  falfum,  eft. 

Itc.Ti  Auguftinus  7.  dc  Trin.c.3.  &  4.  iVw  eo^ 
verburn,  ijup  fapiens  ;,  fed  eoefi,  tjuofapit  .•  &  ita 
non  eo  i'ater,  quo  fapicni;iai  &  fiq  noneft  Pater 
qua  cllcntia.  Tunc  afguo.  fic  ,  ex  obliquis  in 
in  primp  fecundx  figur?  ,  ficut  arguit  Atiftotc- 
lcs  tertio  Priorum  ,  Patcr  deitate  non  eft  PateXjj 
fcd  Patcr  patcrnitatc  cft  Patcr :  ergo  patcrnitas, 
non  eftdcitas. 

Item,o£tau6  fic:perfonaconftituitur  pcr  pro- 
ptietatera  ,  &  non  conftituitur,  ncc  diftinguitut 
jxjc  eflentiam:eigo  proprietas  non  eft  cflentia. 
Sioti  Oper.  Tom.  XI. 


Contra :  proprictas  aut  cft  aliquid,  aat  nihil  ?  Contta. 
fi  nihil ,  crgo  pcrfona  diuina  coiiftituitur  pcr  ^»"''»»- 
nihihfi  aliqurd^aut  crgo  eflcntia ,  &  habetur  pro- 
poficum  :  aut  aliquid  aliud  ab  eflentia  ?  &  cum 
omne  aliud  ab  illa  fit  creacum  ,  fequituc  quod 
proprictates  erunt  creatz  ;  ergo  non  adorandx, 
quod  cft  contia  illud  in  Prxfationc  in  perfonis 
proprietas,&  inmaieftate  adoretur  tqualitM. 

Itcm  fccundo  fic :  aut  proprictas  cft  in  cilcn-  seeunib. 
tia  ?  &  habetur  propofitum  ;  aiu  vc  difFcccns  ab 
cflentia  ?  &  tunc  perfona  conftituta  cx  ca",  &  cf- 
fentia  eft  compofita :  quia  omnc  quod  cft  in  ali- 
quodiftcrens  ab  alio  ,  facit  compbfitionemcum 
co  :  hocfalfuro  eft  in  diuinis. 

Terti6  fic  :  fi  proprictas  non  fit  idcm  cum  cC-  xertH. 
fentia  ,  fed  differcns  ab  ea  :  ergo  realitec  diffect 
ab  ea  :  fed  tres  funt  pcopriecates  diftinfts  in 
eircntia  pcaetec  eflentiam  ;  ccgo  quatuoc  res  in 
diuinis  ,  quod  cft  damnatum  Extra  de  fumma 
Irin,  &  Fide  ci^.^DamnamM, 

S  C  H  O  L  I  V  M. 

/lefert  duoi  fsntentias  D.  Thomt ,  &  (janda- 
uenfis;  <ju£  partim  coincidunt ,  ajferentes  ejuod  re- 
latig  comparata  adejfentiam  differt  tantum  ra- 
tione  ab  ea  ,  fed  comparata  ad  oppofitum  differt 
realiter  ab  eo :  refutatur  primo  :  quia  conceditur 
quod  relatio  fecundum  rem  dtffert  ab  oppofito ;  er- 
go  aliquo  rnodo  dijfert  fecundum  rtm  ab  ejfentia, 
ejui  nonfic  differt  ab  tllo  opoftto.  Secundo  ex  Au- 
guftino,Terti6,relatio,vt  refpicit  eJfentiam,ficcom- 
paratur  ad  oppofitum,  ergo  vt  diff^ert  ratione,  rex- 
liter  differt  ffivero  tuncnon  comparatur  ad  opfo-' 
fitum,  erit  abfolutum. 

OPinio  D.Thoma;  in  I .  parte  Summae  ej.i.  r 

articulo  fecHndo ,  cft  ,  quod  rclatio  realitcc  Sententi*  D, 
cxiftcnsin  Deo,cftidera  eflcntiaEfccundijmrem,  tA«»j«  & 
diffcrt  tamcn  ab  ea.  fccundiim  inteUigentix  ra-  Prtfofitiut., 
lionem.  quam  difFerentiam  fpecificat ,  rcfpon- 
dcndo  ad  qu£eftionerh ,  diccns  ipfam  difFcrrc  ab 
cflentia  prout  importat  refpedum  adoppofi- 
tum,qui  refpedus  non  impovtatur  nomine<?^»- 
ti<e.  hc  fccundiim  hocdicir  hic  qu6d  in  Deo 
non  cft  aliud  effe  rclationis ,  &  effe  cflentis  ,  fcd 
vnura  &  idem.  In  refponfione  vcro  ad  tertium 
argumentum  dicit  quod  fi  in  perfcftionc  diuina 
non  plus  contincretur  ,  quam  figiiificat  nomcn 
relattonis ,  fequitur  qu6d  nomcn  eius  circt  ini- 
pcrfeftum,vtpote  ad  aliud  fe  habens;ficut  finon 
plus  continercturibi,quam  fignificatur  contincri 
nomine/2t/p»V«r/,f,  non  cllet  aliqnodfubfiftcns.cx 
quo  videtur  qu6d  non  pofucrir  ibi'  maiorem  di- 
flin<5tioncm  proprietatum  ab  eflcntia ,  quam  fa- 
picntiae  abefkntia  ,'  quatumnewra  pcrf^eflc  cx- 
primic  diuinam  pccfcdioncm  ,  nec  cflcntiam 
eius. 

Contcaifta,  &  pcim6  vidennir  vcrbacbntra-         6.. 
dicere  fibiipfis  :  cijm  enim  prim6  dicit  qu6d.re-    Reiiatur- 
latiodifFcrt  ab  circncia  fccundCim' iritcllfgcntijc  f"'^' 
racionem  :  fccund6  quod  rclatio  dicit  rcfpcffum 
ad  oppofitiim  ,  non  (ic  efTcntia  ,  ex  vno  fequitiir 
oppofiium  altcrius.Probatio:Nara  relatio  ex  na- 
tura  relacionis,&  non  tantum  per  adlum  intelle- 
&as  eft  rcfpedlusad  oppofitum  ex  natura  rei:cf- 
fentia  vcro  cft  ad  fc :  ergo   ex  haturarci,  fi 
fic  ibi  rclatio,  cft  diftindlio  eius  ab  cfTcntia  prae- 
tcr  intelligentix  rationcm.  Maior  probatur:quia 
nifi  rclatio  cx  natura  rei  eiret  refpcdius  ad  oppo- 
Q^  fitum. 


i8i     LibriT.  Diftindio  XXXIII 


fitutn  ,  &  non  tantum  feciuidum  intclligentiac 

lacioncra,  non  cllct  petfona  ibi  ex  natura  cei.-quia 

tunc  non  eflct  ibi.quo  conftitucrctur  in  effe  pcr- 

fonali  ex  natura  rci  ,  conftituitur  autem  rcla- 

tione  in  effe  perfonalt ,   quarc  ,  &rc,  fed  rclatio 

non  eft  niH  rcfpc(£lus  ad  oppofitum  ex  natu- 

ra  rci. 

ttiiittd^.  Itcm  ,  non  vidctur  cflc  vcrum  quod  addit : 

otixa.  eo  modp,qno  intclligit  Auguftinus  Patrem, 

vcl  Vcrbum  co  efte  fapiens,quo  Oeus,  negat  ip- 

fum  eflb  Verbum  ,  quo  Dcus :  ergo  ficut  ncgac 

identitaccm  relationis  cum  eircntia,  ica  conccdit 

idencicacem  actributi  cum  eflentia:  oon  crgo  vi- 

dctuctanta  diftindioattributi  ab  eifcntia.quanta 

relationis  ab  e(lentia:&  ide6  pcrfedius  potcft  fi- 

gnificari  pcrfcdio  clTcntiae  diuinae  per  attribu- 

tum.quam  per  relatioocmrfalfum  eft  ergo  qu6d  fi 

noncontincturibiplusdc  ratione  efrcntiae^qnam 

ixomint fapientU  exptimicur,qudd  nihil  ciret  ibi 

fubfiftcns. 

7.  Aiia  eft  opinio  Gknd^uen.in  Summa,qu6d  re- 
opmie  Cm'  latio  vt  rcfpicit  efiemiam  ,  difFcrt  ab  ea  fola  ra^. 
fUuenfis.        jjonc ,  &  ide6  non  eft  fimpiicior  relacio  ,  quam 

pcribna  :  vt  auccm  comparaitur  ad  oppofitum,fic 
realitcr  diffcrt  ab  c^  vt  rcs  rcfpcdiua  a  rc  abfo- 
luta :  &  fecundum  hoc  licct  vt  comparantur  in- 
ter  fe,  non  diftinguantur  rcaUtcr :  vt  taraen  rela- 
tio  compar^tur  ad  oppofitum.diftinguuntur  rea- 
licer  realitace  fua  rclatiua  ab  elTcnti^,  £t  ita  con- 
ccdendum  eft  eirentiam  &  relacioncm  in  Dco 
diftingui  realicer,  non  abfolute,  vt  dua:  rcs,  fi:d 
cum  detern>inatione ,  &  modo  fuarum  relaciu- 
num  ,  vt  res  abibluta ,  &  relatiua:&  fecundum 
iftam  rcalitacem  relacio  in  diuinis  conftituit  per- 
ibriam  ,  &  diftinguit  cam.  Nec  ifta  diftinftio 
realitaris  e(Ienti«,&  relationis,prout  ponit,facic 
compofitionem  in  perfona,  quia  minquam  facic 
compofitionem  realcm  ,  nifi  comparata  inter  fc 
ad  inuicem  habcantdiftindionemrcalem.Nunc 
^utem  rclatio  comparata  ad  eftcntiam  non  di- 
ftinguicur  ab  ca  realicace  fua ,  fcd  vt  comparatur 
ad  oppofitum  ,  fic  diftinguitur  ab  ea^fecundum 
rationem  ,  &  perconfequens  non  facic  corapor 
ficionem. 

Ha:c  opinio  conucnit  cum  priori  opinionc, 
quantum  ad  primum  nicmbrum,quiaponit  rela- 
lioncm  fola  ratione  differrc  ab  eflcntia  vt  com- 
paratur  ad  eflcntiam  ,  fpd  difFcrt  ab  ea  in  fccun- 
do  membro  \  quia  haec  ponit  relationem  realem 
realicace  fua  diftingui  abcfTenna,prouccompara- 
tur  ad  oppoficum. 

8.  Contra  iftam  opinionem  ,  Sc  priorem  fimiii- 
jLtiuiiur     ter  ,  quantum  ad  primam  partcm  arguofic  :  re- 

frmii.  latio  vt  refpicit  eft'entiam,aut  compaiatur  ad  op- 

pofirum,aut  non?  (\  fic,&  vt  comparatur  ad  op- 
pQfitum,diftinguitur  rcaliter  ab  cflcntia;  vt  autcin 
comparacut  ad  cfIentiam,difFertab  ca,fbla  ratio- 
ne:igicur  vt  diftinguicuc  realiter  ab  eflcntia,  non 
diftinguitur  realitcr  ab  cflcncia.  £c  fimilitcr  fe- 
quicur  qucd  vt  rcfpicit  ellentiam  ,  non  refpicic 
f  (Icnriam,quia  impoffibilc,&  incorapofTibile  cft 
rclationcm  cflc  ,  &  non  rcfpedu  alicuius  tcrroi- 
ni ,  vel  fuppofiti :  ergo  fi  rclatio  raancns  relatid, 
comparctur  ad  cflentiam,  oporce.t  ncccfrario  ip- 
(am  refpiccre,vt  fic  oppofitum. 
Sfcundo,  sj  autem  rclatio  vt  comparatur  ad  cflcntiam 

non  manct  relatio  ,  tunc  non  compararur  rela- 
tio  ad  cffentiam  ,  fcd  cflcntia  comparacur  ad  ef- 
A:ntiami 


Item ,  fecund6  fic :  rclatio  non  rcfpicit  cflen- 
tiara,nifi  vc  fundaraentura:fcd  vt  conflituit  pcr- 
Ibnara  ,  rcfpicit  fuum  fundamcntura,  quia  non 
conftituit  perfonara  ,  nifi  fccundum  realitatem 
fuara,  quara  fecimdum  iftam  opinionem  habec  a 
fundamento.Sirailiier  etiara  non  conftituit  per- 
(bnara,nifi  vt  intelligatur  cife  in  fundaraento,& 
concurrerc  cura  fundaraenco  ad  conftituendam 
perfbnara  :  iion  igitur  conftituit  perfbnam ,  nifi 
vc  rcfpicit  fimdamcntum  ,•  fcd  vtconftituit  per- 
fbnam  refpicir  oppofitum  ,  quia  aliter  non  con- 
ftitueret  fuppofitum  refpcftiuum ;  crgo  vt  refpi- 
cic%(rentiam  comparatur  ad  oppoficura,&  diftin- 
guitut  rcalicer  fua  rcalitate  ab  ea  ficut  ab  oppo- 
fico  :  ergo  oporcet  alirer  euadere  quiim  diccre 
quod  efTcntia  &  relacio  comparaca  inter  fc  non 
diftinguunturrcalitcnquia  tantaeft  diftindtio  rc- 
lationis,  &  edentix,  quanta  eft  eius,vt  compara- 
tui;  ad  oppofitum, 

SCHOLIVM     II. 

fnter  ejfemiiim  &  relationem  dari  difiin^lie- 
nem  ex  natura  rei,ante  omne  opiu  inteUeElm.  Pri- 
moy^uia  froprieia^  tR  in  ejfentia,ejfentia  non.  Se- 
cundo ,  b*.c  efi  commnnicabilis  ex  natura  rei ,  illa 
non.  TertiOyintelleclw  intuitium  videt  htc  vt  di- 
ftin6la  ,  alioquin  non  magis  hearetur  in  efientiaf 
(juam  inproprietatthw.  Quarto,ex  locis  jlugufli- 
ni.  Vide  plura  apud  Do£iorem  locis  citatis^maxi- 
me  difi.i.q.y ^&  d.i.t].^.  &  hanc fententiamfra- 
ter  Scgtiftai  fe<juuntur  Durand.  hic  q.  i.  &d.^. 
q.i,&  i.dift.ii,  q.i.  Occam.i.q.i.  G abriel.\.d.i. 
art.\.&  j.  &  Afarfil.i.(j.6.art.i.lmpugnat  tamen 
jiriminenfis  hic  q.vnica:vbi  verbatim  vti  hic  ha- 
hentur^ecitat  emnes  Sceti  rationet, 

REfpondco  ergoad  quaeftionem,  in  qua  cer- 
tum  ert  quod  cflencia ,  &  proprietas  fint 
idera,&  econuerfb:quia  Deus  eft  fimplex,  &  eft 
quicquid  haber,excepioad  quod  dicitur  relatiue: 
quia  fecundum  Auguftinum, j  .de  Trin.c. /.!)?<« 
ideojimplex  dicitur,quia  efl  hoc  tjuod  habet,  exce- 
pto  tjuhd  ejuitcumcjue  perfona  dtcituf  relatiua  ad 
alteram:Natn  Pater  habct  Filiura,  &  taraen  non 
cft  Filius,  nec  c  conuerfo  ;  cflentia  ctiam  diuina 
habet  propriecates  relatiuas  ,  ciim  omnes  fiin- 
dct,non  taraen  dicitur  relaciue  adeas,patetenim 
qu6d  dicicur  formalitcr  ad  fc  ;  eft  crgo  cflcncia 
diuina  parernicas,&  quxcumque  alia  propriecas, 
&"  c  conucrfb ,  licet  non  formalircr.  Efl  etiam 
intcr  eam  &  proprietatcm  alia  difFerentia  ,  quia 
pflcntia  cft  vna  rcalitcr ,  proprietates  funt  plures 
realitcr  rcalitace  relatiua.  Ad  oftcndendura  au- 
tem  aliqua  difFerre,fufficienrcr  probatur  per  ali- 
quid  dici  de  vno ,  quod  non  de  alio  fecundiim 
Philofbphum,  7.  Topicemm. 

Ide6  reftat  inquircrc  difFcrentiam  intercflcn- 
tiam  &  propriccaccm :  &  probo  qudd  non  difFe- 
runt  tant^m  per  adum  intelle6tus  creati  ,  vcl 
incrcati  negotiantis  circa  ea  ,  ficut  dicit  prima 
opinio  :  quia  Pater  ex  natura  rci  ante  omnem 
iGtam  intclle£lus  in  primo  fignooriginis  habet 
rem  comraunicabilem ,  vt  cfFcntiam,  quia  alitcr 
eam  non  communicaret :  habet  etiam  ex  nata- 
ra  rei  in  prirao  figno  originis  antc  aiflum  intel- 
lcAus  rcm  incoraraunicabilem ,  quia  alicernon 
eflet  perfbna  ex  natura  rei:&  non  eft  cadcmrea- 
(itas  illa,qus  eft  .comraunicabilis  cx  natura  rei: 

&illa 


9' 

DoBoris  tfi' 
nie  frofria. 


AugofL 


Ariftot. 
10. 
Ejfmiis  di' 
jHngmtuT  k 
frofrietMti- 
hus  tx  natM- 
rsrti. 

Trohutm 
fritni. 


Qu^ftio  I. 


i8s 


ir. 

Lu»fio, 


SecKni». 


II. 
T/rtiff. 


CtnfirmMtur, 
Augult. 


&  illa  quat  eft  incommunicabilis  ex  natura  rci, 
imo  hocincluditconrtadiftioncmjcrgoin  Patrc 
non  cft  idem  cx  natiira  rci  crtcntia.qux  cft  com- 
munieabilis  dc  fe,  &  proprictas,qux  cft  commu- 
nicabilis.  Afllu-npta  licct  vidcantur  fatis  manifc- 
fta,  probantiir  iic:quoniam  rcalitas  communica- 
bilisdc  fchabct  quod  poffitcommunicari:rcali- 
tati  autcm  Dci  incommiuiicibili  repugnat  ex 
natura  rci.quod  communicetur:  quod  autem  fit 
cadem  oninino  rcalitas  ,  cui  cx  natuia  rei  repu- 
guat  communicatio  ,  &C  cui  ex  natura  rei  incft 
communicaii.contradidionem  implicat,  nec  in- 
tclledus  hoc  capere  poteft,  &c. 

Siergo  dicas  quod  iftorum  diftindlioncm  fa- 
bricat  Pater  per.n«5tum  intclledus  fui.  Contra, 
cx  lioc  fequitur  iftud  inconucnicns,  quod  Patcr 
in  primo  figno  originis  antc  a<flum  intellcftus 
ita  communicat  paternitatcm  ,  ficut  effentiam, 
quia  tunc  funtomnia  indiftin6la  fecundum  iftam 
rciponfionem. 

Item  fecundo  fic  :  quod  fccundum  aliquid  fui 
conuenii  realiter  cum  aliquo  ,  &c  per  aliquid  fi.\i 
difFcrt  rcaiitcr  ab  illo  ,  habet  in  fc  aliqua  diftin- 
<^a  cx  natura  rei:fcd  Patcr  realitcr  conucnit  cum 
Filio  per  c(rentiam,&  rcalitcr  diftinguitur  ab  co- 
dcm  pcr  proprietatcm  relatiuam  ;  ergo  in  Patrc 
cirentia  &  rclatio  diftinguuntur  cx  natura  rci. 
Maior  probatur,quoniam  illud  per  quod  aliquid 
conuenit  realitcr  cum  alio  eft  principium  con- 
uenicntiaE  rcalis,  &  ideo  per  (juod  aliquid  difFcrt 
abadiuo  ex  narura  rci.cft  principium  diftinftio- 
nisrcalis  ;  (ed  principium  conuenicntix  rcalis& 
diftindiionis  re.ilis  eft  habens  cx  rationc  fui  di- 
ftindtioncm  realcm  ;  quod  autem  per  idem  cx 
natura  rei  h.ibcant  vnitatem  realcm,&  diftindlio- 
nem  reaicm  non  eft  podibile. 

Itcm.Bcatus  intuendo  Dcum  vidct  Deitatem 
&  proprietatem  •  aut  crgo  videt  illa  vt  diftin(Sba 
obiefta  ante  omnem  aftum  intelledus,  aut  tan- 
tiim  videt  illa  vt  diftin<fta  fccundum  diucrfbs 
modos  concipicndi  idcm  obicdlum  ,  fcilicec 
Graramaticalcs ,  &  Logicales. 

Et  f\  primo  modo  ,  crgo  fi..it  diftinfta  ex  na- 
tura  rei,quia  intelleflus  Ueati  cognofcit  intuiti- 
uc  quidquid  cognofcit  de  Deo ;  cognitib  autcm 
intuitiua  eft  rei  vt  exiftit  in  fe  prxfcns  ;  crgo  fi 
cognof  It  ilia  intuitiuc  vt  obicfta  formalia  di- 
ftint5la,habent  aliam  diftinilioncmantc  omncm 
aftum  inteliedus  ,  &  ita  cx  natura  rci  erunt  di- 
ftinfta.  Si  fccundo  modo  ,  crgo  non  cft  maior 
difFcrcntia  in  fic  concipiendo  cflentiam,&  patcr- 
nitatcm  ,  quam  in  concipiendo  Dcitatem  ,  & 
Dcum  ,  abftra6tum  (cilirct  &  concretum  ,  & 
pcr  confcquens  ficut  cft  bcatus  in  elfentia^ita  in 
paternitate  &  filiatione  ,  &  proceffionc  Spiritus 
fandi,  &  fic  crit  beatus  in  tribus  obiedis  diftin- 
^is  realiter,  &  tunc  fi.pet  impoffibilc.quodlibet 
iftorum  dcftruerctur.adhuc  elTct  beatus  in  obic- 
&0  ,  quo  dcftrudto  nilminus  cflet  beatus  ,  qua: 
funt  impoflibilia,  &  abfurda. 

Et  iftud  confirmatur  autborjtate  Auguftini  7. 
deTrin.c.4.  vbi  arguit  cpod /i  aliud  efi  Deo  ejfe, 
diud  fuhftfiertfjicut  alikd  efi  Deo  ejfe-,  aliud  Pa- 
trern  ejfe  ,  relatiue  ergo  fuhfiftit  ftcM  relatiuegi- 
gnit ,  tta  iamfkhfiantia  non  erit  fuhfiantia ,  tjuia 
relatiHum  erit.  Similiter  c  conucrfb  in  propo- 
fito  ,  fi  proprietas  rdatiua  ex  Hatura  rei  non 
diftinguitur  ab  eflcntia,  fcd  fit  formalitcr  eften- 
tia ,  crgo  non  eft  rclatiuc  dida  cx  natura  rci 
SeotiOper.  Tom.  XI. 


ad  fc  ,  &  fic  rciatio  non  erit  rcJatio.  Aiias 
authoritatcs  Auguftini ,  &  primam  &  tettiam 
rationcm  prsdidUm  difFusc  tra^tas  quzrc 
alibi.  * 

Dico  crgo  ad  quaEftionem  brcuirer ,  quod  cf- 
fcntia  diftinguitur  a  proprietate  ex  natura  rci,  vt 
naturaabfblutaareiatiua:  non  tantum  vt  com- 
paratur  ad  oppofitum  ,  fed  vt  comparaturad  cl- 
fcntiam  &  fiibicftum  :quia  nunquam  potcft  iu- 
teiligi  relatio  ,  cuicumquc  comparctur ,  fine  rc- 
fpcdlu  ad  oppofitum  manentc  rationcrclationis; 
ncc  tamcn  eft  compofitio  proptcr  hoc ,  quia  al- 
tctum  eorum  includit  infinitatcm,propter  quam 
eft  idem  cuilibct  ,  quod  eft  in  diuini$:quia  cum 
infinitonihil  facic  compofitionero,  quiatranfit 
in  vetam  identitatcm  eius. 

Vcl  potcft  dici  fccundum  Dodtorcm  aliura 
antiquum  ,  fcilicct  fccundum  Bonauenturam, 
quod  nec  difFcrunt  tantum  rationc ,  ncc  omnino 
rcaliicr  :  fed  quafi  mediy  modo ,  fcilicct  fecun- 
diim  diucrfbs  modos  habcndi.  Vnde  dicit  in  di- 
ftindlionc  ifta ,  quod  proprietas  difFcrt  ab  cfTcn- 
tia,  non  quiadicitaliam  effcntiam  ,  fcd  raodum 
alium  fe  habcndi ,  qui  per  comparationcrn  ad 
eflcntiam ,  vcl  perfonam  dicit  modum  ,  nil  ad- 
dens :  in  compaiatione  vero  ad  correlatiuum  vc- 
re  dicit  rem,&diftindlionero.In  quacftionectiam 
qua  quasrit  vtrum  proprictas  fit  pcrfona  ?  dicit 
quod  tcnendum  e(t  medium  intcr  opinionem 
Pr.xpofitiui  dicentis  proprictatem  nullo  modo 
difFerrc  a  pcrfonis,  &  opinioncm  Porretani  di- 
ccntis  proprietatem  fimpliciter  diffcrrc  a  perfb- 
na.  Vndc  dicit  qu6d  quia  vna  perfona  habct  plu- 
rcs  rclationes,  quai  funt  verc  relationes.  paret  de 
Patre  ;  &  plures  perfbnar  candcm  proprietatcm, 
patet  de  fpirationc  adliua,&  tna  perfona  fecun- 
diam  rem  alio  &  alio  modo  fc  habet  ad  f  iliuni, 
&  Spiritum  fandluro,  neceflarium  eft  concedcre 
proprietatem  aliquo  modo  difFerre  \  perfbna,& 
muito  magis  ab  eflentia  :  &  non  tantiim  pet 
a^um  intclledtus,  fed  ex  natura  rci.  Et  ex  hac 
diftindlionc  ibluit  muita  argumcnta ,  qua:  pro- 
b.int  proprietatem  non  eflc  cllentiam,  patet  ibi. 
Et  ifta  diftindlio  quam  pofuit  intcr  efTcntiam  & 
proptictatcm,poteft  dici  modalis.quia  cft  cx  na- 
tura  rci  prsteradlum  inteilcdlus.  Nec  ifta  diftin- 
dtio  modalis  arguit  compofitioncm  in  perfbna  : 
quia  fecundiim  cum,  modus  ifte  tranfit  in  clFcn- 
tiam  ,  qu2  infinitaeft  ,  &per  confequens  oni- 
nia  qucE  fibi  non  repugnant.  Dc  ifta  materia  pa- 
tcbit  ampliiis  in  fequentibus  quarftionibus  fi  hic 
aliquid  fit  omilFum. 

Ad  argumenra  cft  refpondendum  fccundiim 
opinionesiftas,qubd  relatio  importat  refjjcdlum 
ad  oppofitum ,  &  non  ellcntia  :  &  idcb  vcrum 
eftquod  alio  eft  Patcr,  &  aiio  eft  Deus,  Secun-! 
diim  vitimam  opinioncm  eflct  dicendum  quod 
non  omni  modo  nec  prjccisc  &  eodem  eft  Den?, 
&  Pater  ,  fed  alio  :  ita  qubd  alictas  fignafa  pcr 
ablatiuum  attendcretur  quantiim  ad  modum, 
non  quantum  ad  rera  fimplicitcr ,  vcl  cfl^en- 
tiam. 

Ad  fccundum ,  ciim  arguirui  quod  idem  non 
poteft  eflc  multa  rcaliter ,  &  vnum  rcalitcr ;  vc- 
rum  eft  adxquate.  Quando  cnim  aliqua  adxqua- 
tc  funt  eadem  ,  vnum  non  plurificatur  fine  alio. 
Exemplum  de  dcfinito ,  &  definitionc,  fubiedo 
primo,  &  propria  paflionc  ,  licct  non  ada;quatc 
idem  alfcri  poteft  plurificaVi  fine  illo  ;  potentix 
Q_^  1  enim 


*  In  Ozoti. 
41. 

ReftlMtie 
qu*.fiitiut 


14. 
D.  BonaucB. 


Ad  fntnt-.m 
frindpsl*. 


Ad  feeuH' 
dumft^ueu- 
tis. 

Idem  nanpe- 
tejl  ejft  mul- 
t»  (^  'vnum 
reuliier  ad*.- 
ijUMe.fecu* 
"vero  inadA- 
quure. 
ExrmfliJuOi- 
tur. 


i84      Libril.   Dittindio  XXXIII. 


cnim  an\mx,8c  H  (bit  csdcxum  cffenti^  aiiimx, 
nuiia  tamen  per  fe  eft  pszcisc ,  df  adzquatc  tota 
animx  e(Tentia  :  quia  tunc  Gcut  vna  potentia 
fundatur  in  ejfe  anim«jita  funJarctut  in  aiia  po- 
lentia :  ergo  dicit  perfedlionem  animx  virtua- 
lem,&  e(l  eadem  cum  anima  virtualiier,  fed  non 
adacquati^&prxcisc,  Eodem  modo  dc  partibus 
compoiiti  reipcdlu  totius  compofiti.  Poiruntcr- 
go  potentix  &  parces  plurificari  mancnte  cfrcn- 
lia  animae  vna  ,  &  vno  toto.  Ita  in  propofito  de 
proprictatibus  refpcdu  circntix  ,  quia  nuUa  ^ii 
adxquatc,  nec  praecisc  cadcm,  cum  niilb  fit  for- 
malitpr  infinita :  cft  tamen  quxlibec  realitcr  ca- 
dem  fibi ,  &  quia  non  adxquateeadem,  fed  lan- 
tum  liypoitatjcc  ,  ideo  tantum  funt  cadem  in- 
ter  Ce.  Per  hoc  patct  ad  tcrtium  ,  &  quattum,  & 
quintum  argumentum. 
I  ^.  Ad  fextum  dico.quod  hxc  non  eft  pct  fe  apud 

Mfixtum.  Logicum :  EJfentia  efi  proprietM  ,  vel  paternUM, 
qiiia  nec  eft  paternitas  de  fe  primo  intelicftu 
cffcntix.  Nec  conuenic  fibi  ficut  pai|io ;  &  prx- 
dicatio  vnius  de  alio  eft  accidentalis  ,  dicendo: 
patermtoi  ejl  deitat ,  vel  e  conuerfo ;  nec  tamcn 
propter  hoc  fcquitur  qu6d  cft  accidens  in  diui- 
nis,  quia  Gcnus  per  accidens  prxdicatur  dp  Dif- 
fcrcntia,  dicendo ;  rationale  cft  animal ,  infctius 
de  fupcriori :  ^nimal  eft  homo ,  non  tamcn  ge- 
nus  eft  accidens  differentix  ,  nec  infcrius  fupe- 
rioris:liccc  ergo  in  diuinisnon  fit  accidcns.quia 
omnia  funt  pcr  fe,loquendo  MetaphyficcjCft  ta- 
men  ibi  prxdicacio  p? r  accidcns,J-ogicc  loquen- 
do,quia  prxdicatiocommunis  eft  illis,  qux  funt 
idem  p?r  fe,  &  pfcr  accidens  idem. 

Ad  feptimum  vidctur  diffipilc  refpondcrc  fc- 
cundum  artem  Philofophi  ,  primo  Priorum' 
arguendo  ex  obliquis  in  iecunda  figura,  quin  fc- 
quatur  conclufio;  ficut  arguo  fic  :  aibedinc  non 
eft  corpus  nigrum,crgo  albedo  non  eft  nigrtdo: 
fic  in  propofito:Deitatc  noneftPater ;  patcrnita- 
tc  eft  Pacer  -,  ergo  patcrniias  non  cft  l3citas.Po- 
teft  tamcn  dici  quod  ad  hoc  qu6d  /equicurcon^ 
clufio,  opofcct  maiorcm  fupponere  tantiim  per- 
fonalitcr,&  habere  fuppofitionem  perfonalcm,vt 
neg  ctur  vniucrialiter ,  fcilicec  pcr  dtci  de  mllo, 
fub  hoc  fcnfu :  non  deitate  eft  Pater,  id  cft,nihil 
quod  eft  Patcr  cft  dcitas  :  vcl  ibi  conclufio  eft : 
Deitas  eft  Pater.Si  autcm  fupponat  non  perfbna- 
litetjfcd  habeat  (implicem  fuppofittonem ;  tunc 
niaior  eft  vera:fed  non  fequitur  conclufio.  Non 
colore  cft  corpus  album,  albedine  eft  corpusal- 
bum ;  crgo  albedo  non  cft  color  maior  eft  vera, 
vt  totum  illud ,  fcilicet  non  colore  habet  fuppofi- 
tioiicm  fimplicem  ,  vtpoce  fotmx  corporis  in 
communi,  non  vt  habcc  fuppoficionem  pcrfona- 
lem  :  quia  hxc  cft  falfa:  ««//o  coloree/i  corpwai 
^«w.fccuiidum  aucem  fuppofitioncm  finiplicem 
vera  eft,  quia  per  formam  corporis,  inquftntum 
color  in  communijnoneft  corpus  a'bum,  (cd  pcr 
hunc  colorem ,  fcilicct  albedinera. 
I  g,  Ahccr  poceft  maiordiflingui,prout  poteft  efle 

4liafolutii.  ncgatio  caufalitatis  ,  vcl  caufalicas  ncgationis, 
nam  per  ablaciuum  imporcacui-  caufalicas.  Si 
vero  fit  nega^o  caufalicatis,  fic  maiorcfl  vera 
fub  hoc  fenfu  :non  coquafi  caufalitereft  l'ater, 
quoDeus  :&  ficincelligic  Auguftinus,qu6dn0n 
fo  Pater  ,  cjno  Dem:^  ficnon  fcqaitur  conclu- 
fio.  Patct  in  exemplo  :  non  enim  fcquitur  non 
animali  caufaliter,homo  cft  homo,Socraccs  hu- 
manicace  cft  homo:ergo  Socratesnon  eft  animal. 
Si  auteo)  accipitur  maipr  vt  dicat  caufalicatem 


f»  dluinis  tjl 
frtdicatio 
arcideni»lis 
Lofici  tun- 
titm. 


?7« 

A4  fepti- 
fnum.     ^ 

Aciftot. 
^lunrt  ex  et 
q:iodf*ter- 
pitMt  ^  non 
dittinitati 
tflfattr,  non 
ffqua^tur  htc 
fiijlingui  rest. 
fittr. 


negationis ,  fic  niaior  eft  falfa ,  qu6d  deitate 
vt  caufa  pon  cft  Paccr.Non  enim  Deitas  eft  caufa 
quarc  aliqua  perfbna  fjt  Pater ,  ncc  caufa  qu6d 
aliqua  petfona  non  fit  Pacer,&  hxc  diftinftiocft 
fimilis  illi,  qua  dicitur  qu6dpoteft  eflc  affirma- 
tio  ncgationis,vel  ncgatio  ainrmationis;&  etiam 
cum  illa ,  qux  dicit  qu6d  negatio  poteft  inclu- 
dcrc  affirmationem  ,  vel  amrmatio  negatio- 
nem. 

Ad  odanum  dico/^cundum  opiniones  prx-  lo. 
di^as,  qii6d  proprietas  difthiguitut  realiterab  Ad  ttrtiam. 
cfrcntia  rcalitate  rclaciua ,  fccundum  primam 
opinionem  ;  vd  fccundum  modum  fe  habcndi 
ad  oppoficum  fccundum  fecundam ,  &  non can- 
cum  pcr  adus  intclledus:&  vcerque  modus  fuf- 
ficienter  dicif  quomodo  proprietas  rcalis  rcali- 
tcr  poteft  conftituere  perfonam,&  non  cflentia  : 
hoc  enim  fufficit  ad  diftindionem,  licct  non  ad 
compoficioncm  caufandam. 


QViESTIO     11. 

Vtritm  fimplicitati  ferfiinx  diuina  repugntt 

qualifcttmque  diftin6iio  redis 

conHituentium 

ipfam  ? 

Vide  DoAores  eicatosquxO:.  antecedenti. 

fe  I D  E  T  V  R  qu6d  non,  quia  non  ref  u-         i. 
'  gnat  flmplicitati  perfonx  qu6d  habeat    ArgHmetuH 
cflentiam  &  relationem ,  qux  habent  vnicum  n*- 
diftin£tionem  realem,  quia  ncceftcn-  r*'"""»- 
tia  cft  rcIatio,nec  c  conucrfo.  Dicit  cnim  Angu-  ^"8»»ft« 
ftinus,5.dc  Trin.c.;.qu6d  Qjitdam  dicunturfe- 
cundkm  fubftanttam  ,  ^  illa  non  dicmitHr  fecun- 
dttm  relattonem.  &  ^.de  Trin.c.4.  ^od  relatia- 
ue  dicitur ,  nqn  fecundum  fubftanttam  dtcitur, 
(fuare ,  &c. 

Concra  :  6.de  Trln.c.4.  Deui  ideoftmplex  eft^  Ratie  »pf»ji' 
^uia  eft  quid^uid  habet ,  exceptoad tjuod  relatiue  "*• 
dicitur.Ced  clfentia  habet  rclacionem,  qux  eft  in 
ca,  &non  rcfcrcur  fecundum  eam ;  ergo  cllencia 
eft  proprietas  rclatiaa:&  per  confcqucns  erit  di- 
ftinftio  realis,  ciim  inperfbnanon  fit  nifi  efTcn- 
tia,&  telatio,in  ipfa  non. 

SCHOLIVM     I. 

Sententia  D.  Tioome ,  ideo  non  effe  cempofttio- 
nem  in  perfona ,  <fHia  ejfentia ,  &  proprietas  fo- 
la  ratione  di^ingunntur ,  reijcitur ,  tjuia^ux  fols 
ratione  differuni  ,  vtrumque,  aut  alterum ,  eft  ent 
irationis.  Sententia  Henrici,  ideo  non  effe  compoji^ 
tienem,t]uia  relatio  difert  fecundum  quid  tantttm 
in  comparatione  adoppofitum:&  alia  D.Bonauen- 
tura  afferentis  relationes  diftingui  ab  ejfentiapc 
nes  diuerfos  modos  fe  habendi  :  reijciuntur  fix 
rationibfu. 


Auguft. 


1. 


Hlc  diucrfimode  dicitur  i  diucrfis  opinarv 
tibus.  Qijidam  dicunt  qu6d  efrcntia,&  re-  p.  nem.  ^ 
latio  diftinguuncur  tanttim  fccundiam  intelligcn-  frtftJitiMuu 
tix  rationem,&  nuUo  modo  realiter:contra  quos 
argutumeftinprxccd.quxft.&eciaraarguocon-  -  .•  -^^ 
ira  cos  hic  :  Quxcumque  diftinguuntut  rationc»    """"^ 


Att» 


.11 


/, 


Qu^ftio  II. 


185 


Diflinciiemi 
Yntienis  vnii 
fal'>m  ex- 
eremum  efl 
fbi  rntttnis. 


Sabtditu  Ji 
f  (t  II  pcrf}- 
niis  noH  lii- 
llingui  re*li- 
ttr. 


3- 

HCiitic. 


D  ^ooaueo. 


4- 
Rtiici:intur 
Heitr.  {3r  Bd- 
V  u 
Jrriiti. 


5-  . 

ftcifi.di. 


aut  vtiumque,  aut  atreriim  eft  tantum  ens  ratio- 
nis  i  fed  ncc  eflcnria  ,  ncc  rclatio  originis  eft 
tantum  cns  rationis  fabricaium  per  adlum  iii- 
tclledlus  j  ergo ,  &c.  Minor  patct  quantum  ad 
vtrumque  membrum  :  quia  G  elTentia  in  diuinis 
^  qua  otiuntur  omnes  relationes  originis  eC- 
fet  tantum  ens  cationis ,  &  quicquid  eflad  in- 
tra,  nihil  in  diuinis  eiTct  ens  reale,  fed  tan- 
tum  ensdiminutum :  relatio  autem  originis  non 
cft  cns  rationis  in  diuini$,quia  fi  (iccum  pcrfo- 
nEconftituanturin*j/f  perfonali  per  relationes 
originis ,  (cqucrctur  qu6d  perfbnac  non  diftin- 
guerentur  tealiter,  quia  ll  conftitucntia  funt  cn- 
tia  rationis,  &  conftitura ,  quod  cft  error  Sabcl- 
lij.  Maior  probatur ,  quia  H  aliqua  diftinguau- 
tur  tantum  ratione ,  crgo  vnitas  propria  cuiufli- 
ber,  iccundum  quam  dcftinguiruraliquid  ab  eo, 
eft  tantiim  vnitas  rationis  ,  quia  vnumquodque 
per  hoc  quod  eft  vnum  ,  cft  indiuifum  a  fc ,  & 
diuifum  ab  omni  ab  alio  :  ergo  &  entitas,  quam 
conicquicur  vnitas  ,  crit  rantum  entitas  ra- 
tionis  ;  ergo  vtrumque  ,  vel  alterura  eft  ens 
rationis. 

Alia  eft-  opinio ,  qoa:  pbnit  qu6d  eftentia  & 
rclatiodiftinguunturrealiter  ,  non  fimpliciter, 
fcd  re  ab(bluta,  &  re  relatiua,  &  fecundum  hanc 
opinioncth  eftet  dicendum  qu6d  fimphciiati  di- 
uinx  per  fc  non  repugnat  talis  diftindlio  realis. 

Opinio  etiam  ponens  relationem  diftingui  ab 
eftentia  fecUndum  alium  modum  (c  habendi 
realera ,  poneret  fimplicitatem  diuinae  pcrfbnas 
benc  pofle  compati  talem  diftindbionem  moda- 
lcm  rcalem  ab  eirentia ,  qux  pro  tanto  poteft  di- 
ci  realis  ,  quia  tion  eft  per  operationcm  intel- 
lc(5lus. 

Contra  vtramque  opinionem  arguo:quia  non 
eft  talis  diftindlio  realis  intcr  proprietiatem  & 
edcnciam ,  quiaexquibufcumquequalitercurr- 
que  diftindlis  ex natura  rei  eft  aliquod  vnum ,  rl- 
tcrum  illotumcft  a£^us,  alterum  potentia:  fi  er- 
go  eiTentia  &  telatio  diftinguunrurqualicercum- 
que  ex  natura  rei,  &  ex  eis  cft  perfbna  ,  ergo  al- 
terum  erit  iGtas  ,  alterum  erit  potentia  ,  8c  per 
confequcns  perfbnaex  natura  re<  erit  compofita 
compofitione  qux  deftruit  fimpliciter  eius  fim- 
plicitatem  i  etgo,  &c.  Maior  probatur ,  quia  fi 
cx  quibufcumque  diftinAis  .eft  aliquidvnum, 
aut  aliquis  vnus,aat  in  illo  vno  tertio,quod  con- 
ftituunt, eftprzcisc  hoc & hoc, &  nulla habiru- 
do  eorum  ad  inuicem,  ergo  runc  non  eftaliquid 
vnum  ex  eis :  &  ita  perfona  non  crit  vtiitatem 
habens,  aut  in  illo  teriio,  ncc  tantum  eft  hoc,  & 
hoc  ,  ied  habitudo  eorum  ad  inuigcm  ,  &  tunc 
cum  non  poilit  eftc  vcra  habiiudo  eorum  ad  in- 
uiccm,qua  ex  eis  fiac  vcrius  vDum,quam  habitu- 
do  a€l;us,quia  quqcumque  alia  habitudo  ponatur, 
&  non  hxc.non  etit  vnum  ex  eis :  ergp  cum  per- 
fona  dioina  fit  veriflime  vna,  fcquitur  qudd 
vnum  cotiftituencium  ipfius  fit  iStas ,  alterum 
potentia. 

Item,  omnis  rcs,  (accipiendo  rem  generalifll- 
me)  habens  diftindionem  ab  alia  re  qualitcr- 
cumqne,aut  cft  ens  informans,  aut  informatum, 
aut  per  (e  exiftens,  nec  informans,  aut  informa- 
ttun  ;  etgo  fi  rclatio  fit  res  diftinda  ab  efletftia, 
aut  ergo  fic,vel  lic.  Non  primo  modo ,  nec  fc- 
cundo  modo.quia  fic  eflct  aAus.vel  potcniia  rc- 
fpCdueffentia: ,  &  per  conicquens  faceret  com- 
pofitionem  in  perfona.  Si  fic  res  tcrcio  modo, 
CcHkct  per  fc  fubfiftcn«,  fcquitur  quod  proprie- 
Scoti  Ofcr,  Tim.  XI, 


Impugn»tu» 
frimo, 
Miutrfim- 
flicitiu  *R 
fonenU»  in 
ftrfon»  diui' 
n»  quam  in 
quocumque 
crt»i». 


Set$utd». 


tas  pcc  fe  fubfiftat  ficut  petibna,  &  fic  per- 
fona  non  includeret  eirentiam  vt  aliquid 
fui ,  fed  tantuim  relationem ,  quod  eft  im- 
poOibile. 

Diccs  ad  has  rationes  (ecundum  opinionem  6. 
fccundam  ,  quod  quia  rclatio  fuo  modo  cft  res,  Reff»»dtnt. 
ideo  fuo  modoa£l:uat,&  informat  eflentiam,non 
tamcn  facit  ad  compofitionem  eflentiz  in  per- 
fona,  quia  adus  qui  tantum  ineft  alicui  rcfpcdlu 
alterius ,  &  non  in  Ce  abfoluti ,  non  fecit  com- 
pofitioncm. 

Contra  :  maiorcm  oportet  ponerc  fimplicita- 
tcm  in  peribnadiuina ,  &  minorem  compofitjo- 
ncm ,  &  diftindionem  relationis  ab  eflentia, 
quam  fit  inter  fundamcntum  ,  &  quamct)mque 
relationem  in  creatura ,  ponendo  quod  in  crea- 
turis  diftinguatur  realiter  relatio  a  fundaroenio: 
fed  in  crcaturis  relatio  non  ponitur  a^us  ablb- 
lutus  fundamenti ,  fcd  tantum  aiflus  telpcdkiuus, 
vt  adlus  fundamcnti  refpcdlu  altcrius ;  crgo  non 
ftat  cum  fimplicitate  perfonaE  diuinx  qubd  re- 
latio  fit  a6lus,  ctiam  tcfpeftiuus  ,  informans  eC- 
fentiam  in  rcfpeftu  adalterum, 

Itcm ,  oportct  fic  faluare  fimpliciratem  diui- 
nam,  vt  ratio,  qux  eft  caufa  fimpliciratis  in  pcr- 
fona,  ponat  habens  cflc  id  quod  habccur  ,  6.  de 
Trin.  cap.6. 4.  &  Extra  dc  fiim.  Trin.  &  fid.  cap.  Auguft. 
F.rmittr  credimtu  ,  bc  a^.  damnamtu.  Taliseji 
firnplicitas  perfona, ,  vt  habensfit  ittud  ijuod  habe- 
tur :  fcd  ponere  relationcm  efle  adlum-reipedhi 
fundamcnci  quomodocumque  informantem  il- 
lud ,  non  eft  ponerc  fundamentum  efle  pro- 
pribtatem ,  vel  relationcm  ,  quae  habettir  j  ergo 
oportet  poneremaiorctn  identitatem  relationis 
ad  eflenciam  ,  qukm  qu6d  fit  iStas  cflentix  ip- 
{am  informans  relatiu^,  vcl  rcfpediiu^. 

Itcm  ,  tcrtib  fic  :  telatio  tranfit  ineflentiam  y^ 
lecundum  communes  opinioncs  Magiftrorum,  Terti». 
quod  &  verum  eft  ,  tunc  arguo  fic :  Illud  quod 
mauet ,  raanet,  ac  fi  nullo  mbdo  tranfiret :  CeA 
fi  rclatio  fit  realicer  cealitate  fua  diftinda  ab  eC- 
(entia  ,  manec  ac  C\  nullo  modo  tranfiret :  ergo 
nullo  modotranfit  in  cfrentiam.Minor  probatur: 
quia  fij^elatio  tranfiret  in  efTcntiam ,  non  <3iAin- 
gucretur  ab  earealiter,  nifi  reatitatc  relatiua ; 
ergo  fi  modoex  natura  rei  fic  diftinguitur  ab  ea, 
fequitur  quod  mod6  fic  manecac  C\  non  tranfiret 
in  eam. 

Quart^  ,  poteft  argui  per  ratlonem  fadam  in  q^^,), 
ptiori,  quia  non  vidco  quomodo  poflct  fblui  fe- 
cund^m  iftasopinioncs,  quia  Ci  relario  fit  diftin- 
&a.  realitas  a  realitacc  cfTencix ,  aut  vt  fic  cft  ef- 
fentia  crcata  ,  adt  incrcata  ?  fi  increata ;  crgo  ve 
eft  realitas  diftindia  ab  cflentia  diuina,eft  tant  ura 
eflentia  diuina ,  qux  fbla  eft  increata ;  fi  creata, 
igitureftcrcatuta: 

SCHOLIVM    II. 

RefolMtt  DoElor  inter  proprietates,  cJ*  ejfcntiam 
dari  difHnllionem  ex  natura  rei  ,  ante  omneoptts 
intelleBtu  ,  cjha  tamon  eft  tantitm  diftinilio  fe- 
cunditm  quid  ,  pro  quo  notat  quatuor  effe  diftin- 
Itionis  perfeSia  conditiones  ,  &  (juartam  ,  eas 
comptere ,  &  tres  illas  oftendit  effe  inter  natu- 
ram  &  proprietates,  fed  dtfeEiu  tjuarta  non  ef}  di~ 
ftinSiofimpliciter ;  quarta  autern  eft  quodnon fint 
idem  realtter.Explicat  quomodofunt  non  idemfor- 
maliter,  vel  identitate  atUqttata  ,  quiaejfentia 
adplura  fe  extendit ,  quam  proprietas,  eflque 
Q^  5  i^fi 


i86      Libril.   Diftinaio  XXXIII. 


«. 

Ji^olutit   » 
iJoitoris. 

St»t     cum 
fir/iplici:»te 
f^iuintt      di- 
Jiinlii»   ftr- 
pixlii. 


Scluitnr. 


Biflitlf!» 
realu  fecun- 
ditm      quid 
dupUcitMr 
diettur.. 


9- 

fn  quo  differf 
DoHoru  firt- 
tentiaidu». 
bu4  Henr,  ^ 
I>.  Bonuen. 
fefutiffiu 


flu»tuiir  eir 
ditiones  re- 
auiruninred 
diiUnlUonetif 
re*lem  ve' 
Tnm. 


10. 


J^es  tanthm 
p^iins,  conh 
iionii  difitn- 
ilionis  in  di- 
Mi"is* 


infimta ,  &  proprietM  non.  Viiie  "Doclorerft  in 
Qxon.i.d.t.ei.^.a  n.^.d.S.tj  j^.i  n.y,  ^luotnodo  au- 
tem  noH  ohB.antehac  diHin^tone  Jlet  fumma  Dei 
fimplicitoi ,  declarat  Dotl.  tbid.  d.^.  a  nftm.^.  & 
d.i.tj.i, 

REfpondeo  ergo  ad  quxftionem  ,  &  di- 
co  quodcumnmplickate  diuinac  per(onac 
ftat  quod  relacio  non  tantum  pcr  adum  intel- 
Icdus  diflynguitur  ab''  eilentia  ,  quaH  qu6d  rc- 
latio  fit  nihil  ,  nec  ctiam  diftinguitur  ex  naiti^ 
ra  rei ,  qu,6d  lelatio  fit  alia  rcalitas  k  realitatc 
cftientia:. 

Scd  cunc  videcur  quod  relatio  Cn  nihil ,  quia 
ex  quo  nec  foia  racione  diftinguicur  ab  eifentia, 
nec  cft  alia  realjtas  ab  illa ,  videtur  quod  nullo 
modo  diftinguatur  ab  ea ,  quia  intcr  cns  rei ,  & 
rationis  nihi|  mediat. 

Dico  quod  elTentia  &  relatip  fic  diftinguun- 
tur  ,  qupdantcomncm  aiflum  inccllciflus  hxc 
proprictas  diftinguicur  ab  cftcntia  fecundum 
qtiid  ,  fed  diftinftiorcalis  aliquorum  fecuiidum 
ejkid  poteft  intclligi  duplicitcr.  Vnomodo,vc 
haic  dcterminatio  fecundum  ejuid  rcfcratur  ad 
realitacem,&  fic  opinioncs  priorcs  voiuerunc  cA 
fentiam,&  rclationem  diftingui  fecundum  cjuid, 
quia  rcalit^s  r^latiuanondicit  realitatem  fimpli- 
citer,fcdcum  decerminationc  rcalicatisrelatiusr, 
yc  dicit  opii>io  prima. 

Secundaetiam  opinio  dicitqu6drclacio  dicit 
aJium  modum  fuper  eflentiam  ,  modus  camcn 
jion  eft  fimplicicer,  (ed  modus  calis  rei. 

Scd  non  fic  pono  cgo  cllcnciam  ,  &  reIa(io- 
nem  diftingui  realicer  (ecundiim  f  Mf^,quia  cunc 
eflcc  fenfus  ,  qu6d  diftindioicftcntiae  &  rclacio- 
nis  ciret  diftindio  realitacum  iccundum  ^«»«i, 
quod  eft  inconueniens,  quia  cllcntia  eft  res  fim- 
pliciter,  cum  fit  formalitcr  inBnita.  Alio  modo 
poteft  hxc  dcterminatioypc«W(i«w»  ejuid  rcferri 
ad  diftindioncm.vt  fit  fcnfus,qu6d  cflentia  &  rcr 
latio  cx  nacura  rci  diftinguuncur  fecundum  tjnid, 
&  fic  cft  verum  qu6d  diftindio  eflcntia  &  rela- 
lioniseft  tei  fimpliciccr,&  diftindlio  (ccundum 
ejnid.  Qijomodo  autcm  boc  pofllt  inielligii  dc^ 
claro  fic. 

Ad  hoc  qnod  aliqua  fimplicircr  diftinguan^r 
tur,requiruntur  quatuor  cortditioncs,  Prima  eft, 
qa6d  fit  aliquorum  in  adu ,  &  non  in  pocencia 
cancuni :  quia  non  diftinguuntur  ea ,  quae  func  in 
poccricia  inmateria,&  non  fimplicitcr,  quianon 
runt  in  adlu.  Secunda  cft  ,  quod  fic  corum ,  qujc 
habent  effe  formal(:,non  tanrum  vircuale:vt  cfFc- 
dus  funt  incauia  virtualiter ,  &  ndn  formalitcr. 
Tcrtia  eft,  qu6d  fit  eorum  ,  quxnon  habentf/Ti 
confufum,  vt  extrciiia  in  rocdio  &  mifcibiliain 
mixto ,  fcd  corum  quse  habent  efft  diftin£):um 
propriisadualitatibus.Quarta,qua:folaeftcom- 
pletiua  diftinftionis  pcrfcftae,  eft  non  identitas, 
vt  patet  pcr  philofophum  j..^i?f.<j/y.9.vbidicit 
diiierfum  &  diftindumfflc  rdcm. 

Jlla  ergo  diftinguuntur  pcrfcil^ ,  quac  (ccun- 
dum  effe  coruni  aMuale,propriuh3,&  detprmina- 
turn,  non  (unt  eadem  fimplicitcr ;  &  illa  diftin- 
guuntur  fccundum  ijuid ,  quac  non  habent  non 
idcntitatem  fimplicitcr,(cd  tantum  non  identicar 
cem  fccundum  qutd  :  diuerfitas  afttcm  in  omni- 
bus  tribns  primi?  conditionibus  faluata  idcnti- 
catceft  diftin^lio  fccundiim  ^««.s/.Eflencia  aiuem 
&  rclario  habenc  trcs  primas  conditioncs  ,  nam 
non  habcnc  porcntialc  yircualc ,  ncc  confufum. 


fcd  ai5lualc  formale,  &  proprium,  &  dcccrmina- 

cum:quiacft  itapcrfcdlc  cflcncia  fccundum  om- 

nes  ctcs  pracdidlas  conditiones  inprima,ac  fi  ni- 

hil  aliud  eircc  ibi.Similiter  paternitas  cft  ita  pcr- 

fcdc  ibi.ac  fi  nihil  aliud  cfrct  ibi  practcr  cam.Eis 

tamcn  non  conucnit  quarta  conditio ,  quac  eft 

complctiua  diftindionis  ,  fcilicct  non  identitoi, 

quia  noii  habent  non  identitaiem  fimplicitcr,fed 

tantum  noiifidentitatcm  fccundum  f«i</ ,  qua: 

cft  (ccundum  tres  conditiones,quia  quantijm  ad 

illas  trescondicioncs  diftinguuntur ;  funt  cnitn 

idem  fimpliciccr  ,  quia  alterum  illorum  eft  infi- 

nftum  formalitpr,  fcilicct  c(rcntia:infinitum  au- 

tcm  cftidem  cuilibec  cnti  fibi  coinpoflibili ,  cui 

eiui  rcpugnat ,  etiam  aliquo  modo  pcrfici ,  vel 

aduari ,  quia  fi  poflct  fibi  alia  pcrfciflio  fuper-  .  '"/"''«»» 

addi ,  vltcrius  cflec  compoflTibile  cum  «o  ,  &  per  'tr^mdlih' 

confcqucns  nonciret  (impliciter  infinicum:rcla-  e'mpof,iliu[ 

cio  autcm  originis  cft  fibi  compofllbilis, cum 

oriacurcx  foecunditatc  cius  ,  vt  patuitfupra  :  & 

ideo  relacio  eft  fibi  cadcm  pcrfedifllma  idcnci- 

tatc  ,  ac  fi  nullo  modo  diftingucrctur  ab  ea  ,  & 

idco  non  identitas  corum  eft  tantijm  (ecundura 

^uid,  &  pcrconfequcns  diftindio  corum  non 

identitasiecundijm  cjuid. 

Potcft  autcm  circntis  &  relationis  diftindio        1 1. 
vocari  diftindio  cx  natura  rci ,  quia  ita  eft  non 
identitas  eorum  fiicundum  ^uid,  ac  fi  vcrumquc 
fx  natura  rci  adualitcrproprie  ,  &  determinat^ 
cxiftcrctfinc  alio. 

Scd  quomodo  eft  cirenciac  &  relacionis  non 
idcntitas  fecundum  ^«»W.'Refpondeo,ibi  cft  du- 
plcx  non  identitas,non-idencicasformalis,&  ^"'"■^lp»- 
non-idcntitas  adaequaca  ,  &  vcraquc  cft  non  "uSdlmr 
idcncicas  fccundum  tjHtd  ,  quia  fimul  ftant  cum  nenidemitae 
idencicace  fimpliciter ;  habcnc  cnim  eflcncia ,  &  f^-mnlit. 
rclacio  priiiiam  non  idcntitatcm,id  cft  formalcm 
non  idcntitatcm,  quia  rcJatio  formalitcr  non  cft 
c(rentia,nec  e  conucrfb. 

Dicuntur  autcm;iliqua  non  haberc  identita- 
tem  formalem,quando  vnum  non  cft  de  per  fe,  No»  identi- 
&  primo  iiKcllcdu  altcrius,yt  dcfinitio.vel  par-  ""  /«'»"»'«« 
res  definitionis  de  intclleau  definitiifcd  quando  '"'■ 
neutra  inchidicur  informali  rationc  altcrius,  li- 
cpt  tamcn  fiiu.cadem  realiter,  fiouc  cns  &  vnum 
dicuncur  eadcm  4.  M(taphyfi'c<ty  cap.i.  formalis  Ariftot 
cnim  ratio  encis  non  cft  de  per  fe  intellcdu 
vmw,cmxi  vnum  fit  pafljo  ,  &  paflio  non  fic  d^ 
formali  intc]lcdufubie6li,&  tamcn  funceadem 
rcaliicr.vt  probat  ibidcm  Philofophus,  &  Com- 
mcncator. 

Nunc  antcm  fi  cflcntia  &  relatio  in  dininis  ReUtionem 
definiicntur ,  neutrum  caderct  in  dcfinitionc  al-  »»»  c»dert 
tciius,  nifi  vt  additum  :  ergo  cflcncia  non  eft  dc  '"  ''#»»"*- 
formali  intcllcdu  paccrnicacis .  nec  h  conuerfo.  ^'^  '/'«'* 
Sed  diftcrunc  formaiiccr ,  &  habenc  non  idcnci-  ""  '"""* 
tarcm  formalem,&  quiditatiuam;&  formalisra- 
no  eflentiac  cft  elTc  ad  aliud,quac  difFcrunt  quidi- 
tatioc,  &  camcn  proptcr  non  idencitacem  forma- 
lem  nonfequitur  quin  ynum  fimpliciter fic idcm 
alteci.Patct  dc  entc&  paflHonibus,  &  hoc  cciam 
in  propofito  propter  infinitacem  alterius  «t- 
ticmi. 

Itcm ,  cflcinia  &  proprictas  non  funt  cadem 
idcntitatc  adjcquata.cuius  funt  illa.quorum  neu-  £/,*,**  (V 
rrum  cxccdit  altcrum ,  fed  eft  praccisc  illud  ,  &  reUtie  non 
nec  maius,ncc  minus,  vt  definitio,  &  dcfiniium.  /«»»  f»dem 
Non-adacquata  idcntitate  dicuntur  illa,  quorum  *''"""'»'* 
vnum  cxcedit  altcrum  ,  vel  vnitas  vnius  exccdit  '/j^rT'*^ 
vnitaccm  alcerius ,  vt  fc  habct  animal  ad  homi-        '* 

nem} 


frobst. 


It. 


Quxftio  II. 


187 


r»»«f>  exci 
dtiur  xb  mli» 

J'tplitiltrM- 


Daraafc. 

Vrofriiftli 
exiedit  ef- 
finti»m  fe- 
rumumprt. 
liieMlionim. 


Vrofrittiu 
exeeditur  ab 
ejfentin  fev 

JliiiOBt. 


Mqu»  funt 
ftmplictter 
e»dtm  ,  non 
tamin    sd' 
*jttati. 


Jlb  i»iim 
entitMtt  *c- 
eipiturgenui 
&  difirtn- 
tt». 


14. 

Ctrrthitri». 


ncm ;  cflenrla  aiuem,  ^  proprJetas  non  funt  ei- 
dem  adasquat^  ,  quia  vniim  excedit  aliud  &  h 
conuerfo  :  Exccirus  aiuem  vnius  refpeftn  alte- 
rius,  &  non  adsqiiatc.potcft  intclligi  dupliciter: 
vel  fecundikm  pradicationem,  &  non  conuerti- 
bilitatem,&  fic  fc  babent  animai  &  homo  inad- 
aequate  ,  qoia  aniinal  prxdicatur  de  pluribus 
quam  bomo. 

Alio  modo  (ecundu),n  virtutem,  &  perfcftio- 
nem,  &  fic  homo  excedit  animal,  &  forma  ma- 
leriam.  Primo  roodo  proprietas  tranfccndit  ci- 
fcntiatn ,  quia  de  pluribus  pracdicatur  qiiani  ef- 
fentiafornialiter  :  eiTcntia  enim  (ecundini  Da- 
ma(ccnum  Ub.i.Orthod.fid.Ci^.  tantum  cft  com- 
m»|iis  tribu^  pct(bni$  communitate  reali  j  pro- 
piietas  aurcm.vtprius  oftenfum  eft.proutabftra- 
hiturab  hac.vel  illa,&  tcrcia,  patcrnitate  ,  filia- 
tione,&:  proceffionc,  cft  comrnunis  cis  commu- 
nitate  rationis ,  &  przdicatu!:  de  cis  formalitcr, 
&  in  efnid^Sc  fic  pioprietas  non  eft  eadcm  cftcn- 
tis  adxquatc  fecundura  prtraidicationem ;  c  con- 
ucrfb  autcm  cflcntia  exccdit  proprjctatcm  lecun- 
dum  virtutcm,&  pcrfe£bioncm. 

Patct  crgo  quSd  eflcntia  exccdit  propricta- 
tem,  quia  ip(a  cft  formalitcr  infinita  x  proprictas 
non ,  quia  non  cft  fibi  cadcm  idcntitatc  adxqua- 
ta.Nectamcn  hoc  impedit  quin  poflint  circfim- 
pliciter,&  abfolutc  eaden?.  Sic  in  crcaturis  funt 
aliqu^  fimpliciter  eadem,&  tatnen  non  identita- 
te  ada*quata ;  quamuis  enim  potentia  anims  fit 
nmplicitcr  cadem  cum  ipfa  anima,in  qua  cft.non 
tamen  adzquat^  eadem  ilU ,  quia  non  eft  tot.i 
anima  fecundum  fuas  potenci^,  quia  tunc  fun- 
dacetut  vna  potentia  in  alia  pgitentia.vt  intcUc- 
Oias  in  voluntatc,  ficut  fundatur  in  eflentia  ani- 
nuB.  Nifi  etiara  niulta  eflcnt  cadem  fimplicitcr, 
qu«  non  furit  eadem  ada:quate,(equeretur  quod 
forma  accidcNtalis ,  vt  albedo ,  eflet  comppfita 
rcaliter.Nam  fi  ratio  colotis,  aquaaccipitur  ra- 
tiogencris.eirct  alia  realitas  ab  illa.a  qna  accipi- 
tur  ratio  differcnti*  fpccifica:  albcdinis.tunc  al- 
bedo  eflct  compofita  ex  duabus  realitatibus, 
quod  negatur  comrauniter  ;funt  ergo  vn.-»  reali- 
tas  h«c  duo  in  albedine,  &  tamen  ncntrura  ad- 
aquatc  cft  tealitas  albcdinis  per  fcquia  tunc 
vnum,  velalterum  fupcrflucret.  Vndchiccolor 
in  albedine  &  nigredine  eft  eiufdem  rationis, 
nec  cft  adaequatc  albcd6,nec  nigrcdo,  &  prscc- 
dit  differentiam  vtramquc  (ccundum  eandem 
rationem,  quia  indiuidua  gcneris  non  funt  altc- 
rius  rationis.difFercntiz  tamen  (pecierum,vt  al- 
bcdinis  &  nigrcdinis,  funt  alterius  rationis. 

Ex  di(ftis  fequuntur  corollaria.quia  enim  pro- 
prietas  manet  in  perfona  fecundum  fuam  forma- 
lcra  rationcm  ,  &  cflentia  fccundtim  rationem 
formalcm  eflentix,&  c  conuerfo,  fequitur  qu6d 
vtrumquc  habet  quod  fequitur  fuam  rationem 
formalcm,vt  eflcntia.efle  ad  fci&  relatio.efTe  ad 
aliud.Itcm,quia  non  eftidentitas  formalis  eflen- 
ti«  ad  relationem,nec  c  conuerfo,ide6  non  opor- 
tet  qu6d  quicquid  conucnit  formaliter  vni,con- 
ueniat  altcti ,  vt  fimplicitcr  Ci  Pater  rcfcratur  ad 
Filium ,  iion  opottct  quM  (ccundum  cfTeniiam 
rcfcratur.  Itcm ,  quia  circntia  &  proprietas  non 
funt  cadem  adiquatc,non  oportet  quod  vna 
proprictas  fit  cadcm  alteti,licct  fint  idem  etfcn- 
tix.quiaquando  aliqua  duo  comparantur  ad  ali- 
quid  fecundum  ejfe  illimitatum  ad  ipfa ,  quia  ta- 
rt«n  illa  comparata  non  funt  adasquatc  ipfum, 
idco  non  oportcc  illa  elTc  cadcra  inter  fc ,  licet 


fint  cadcm  tcrtio.  ExcmpKim ,  Dcus  eft  hic  citm 
aliquo ,  &  Deus  eft  Roma;  cum  illo,  qui  eft  ibi; 
non  tamen  ille  homo  qui  eft  hlc  ,  &  illc  qiii  cft 
Romae  funt  fimul.  Similiter  Dcus  eft  ntinccum 
Socrate ,  qui  eft  nunc ,  &  crit  fimul  cum  Anti- 
Chrifto  futuro;crgo  fequitur  qu6d  futurum  ,  & 
pra>teritum  erunt  idem  intcr  (e ,  nec  praetericum 
&  futurum  funt  fimul  inter  fe.  Ita  cfl  in  propo- 
fito:cfl^entia  diuina  cft  infinita  formaliter,&  idc6 
non  oportct  quod  (i  aljqua  proprietas  fit  eadem 
effcmiXfSc  alia  fimiliter,  qu6d  propter  hoc  funt 
eadera  inter  fc  ,  quia  abfblutc  a  tertio  aufertur 
caufa  identitaris  eorum.  Huic  difto  concordat 
Auguftinus7.de  Trin.c.J.in  fine.  Omtiti  n*turn 
ejus,  reUtiue  dicitury  efl  alitjttid  excepto  reUtiuo. 
&  proptcr  hoc  concludit  in  principio  5.  c.  Pro' 
pter  cjuodfi  Tater  non  efi  aliquid  adfi  ,  non  tft 
ommno  quod  reUtiue  dicatur  ad  alterum.  &  hoc 
cft  non  tantum  fecundum  aftum  intelligendH 
crgo  praster  omnera  opcrationera  intclledus  ali- 
quid  ad  fe,  eft  prster  relationera ,  quara  habet. 
Idcm  ibidera.iVo«  eo  Verhum,  qub  fapiensyfed  eo 
rerhum,  cjho  Dem  identitate  :  etgo  non  cft  Vcr- 
bum  quo  Deus,vcl  fapientia  formalicer,quia  di- 
ftinguuntur  fecundumfuas  rationesformalcs  fc- 
cundumiftam  viam. 

Iftc  cnim  eft  ordo  vnitatum  in  diuinis:prim6 
eft  vnitas  eflcntix.  Hanc  vnitatem  (equitur  di- 
ftindio  forraalis  eflentiae  &  proptietatis.quar  cft 
vnitas  idcntit.itis  :  &  ifta  diftindlio  eft  talis  quod 
eam  poteft  praecederc  aliqua  diftinftio  rationis, 
fcd  non  ncceflarid  praecxigitur  ad  illorum  di- 
ftindlionem,quia  nunquam  diftin(5kio,qoae  eft cx 
natura  rci,vel  realis,  neccflari6  prxexigit  diftin- 
ftionera  rationis,ficut  nec  vnitas  rcalis  vnitatem 
rationis.  Poft  diftin<frionera  cffentix ,  &  rclatio- 
his ,  fccundum  quid,  fcu  formalem,  fequitur  di- 
ftin<5tio  pcrfonarum  ,  qux  neceflario  prxcxigic 
diftincftionem  eflcntix ,  &  proprictacis  cx  natura 
rci ,  quia  c^m  cflentia  &  proprictas  conftituant 
perfbnam  rcalcm  ,  nifi  illa  diftinguantur  aliqno 
modo  rcalitcr ,  vt  didum  eft ,  pcrfijna  non  eflet 
nifi  cns  rationiS:hxc  autcm  diflindio  proprieta- 
tis  ab  eflentia  eft  fecundum~^«>^  ex  natura  rci, 
vt  didura  eft.Non  qu6d  \y  ficundum  quid  dicat 
aliqaara  imperfe(3;ioncm ,  fed  ncgationem  ira- 
pcrfcdlionis ,  quia  dicitillam  habcre  diftinftio» 
nem ,  vel  non  identit.-item  fecundum  qutd,  pro- 
pter  infinitatem  altcrius  cxtrcmi ;  fi  enim  vnutn 
fimpliciter  diftingueretui  abalio,  neutruraeflet 
fimpliciter  infinitum  ,  quia  infinitas  vnius  tollit 
non  ide«uitatcm,&  diftinftioncm  eorum  fimpli- 
ciccr,&  hoc  idco  eft,quia  non  cft  adxquat.!,  nec 
(ccundum  prxdicationem,vt  prfus  pafuit. 

Ad  priraum  principale  patct  rcfponfio  per  iam 
difta.  Cura  dicitur,  quod  dicitur  fecundura  fiib- 
ftantiam,non  dicitor  fccundtim  relationem,dico 
qu6d  \j  ficunditm  notat  perfcitarcm  primo  mo- 
do,  quia  quod  fccundum  (c  cft  merc  abfblutum, 
nullam  rclationcm  dicit  cx  fua  ratione  forraali, 
&  fic  capitur  ab  Auguftino.quod  fecundura  fub- 
ftantiamnon  dicit  rcl.irioncm,verum  eft,vt  dicic 
non  cfle  dc  formaU  intcllet^u  alterius  prirao 
modo,&  ideo  diftinguuntur  forraaliter,&  fccun- 
diim  quid ;  fcd  non  firapliciter  propter  infinita- 
tem  alterius  cxtremi ,  quod  cft  idetn  cum  quoli- 
bet  fibi  compoffibili. 

Ad  authoritatem  Auguftini  in  oppofitum,  pa- 

tet  refponfio  ,  quod  fcilicct  Deus  propter  fui 

fimplicitatcm  fit  quidquid  habct ,  exccpto  eo  ad 

Q^  4  quod 


Noit  emnid 
qui,  funt  ea- 
dim  iini  ter- 
tit ,  funt ««« 
dtm  intirfe. 


Auguft. 


Aaguft. 


n- 


16. 

Ad  pr^mum 
frineifnlt. 


Adr»iionem 
oppofit»m. 


88     Libril.    Diftinaio  X  X  X 11 1. 


StcunduMt 

Ariftor. 
Ttrti^m. 


gHu^rtHm. 


%. 

pppojitunf. 

Boecius. 


Atiftor, 


Auguft. 


quod  rclariuc  dicitur  vcriflima  identitate ,  non 
tamen  adxquatc ,  &  formalitcr  vt  priiis  patuit. 
Lic^c  cnim  homo  &  animal  fint  cadcm  vcrifli- 
ina  identitate ,  non  tamcn  adxquat^  &  formali- 
tcr,quia  ratio  hominis  accipitura  diffcrcntia 
fpecifica ,  fcilicet  a  rationalitatc  ;  ratio  aniraalis 
ab  anima  fenfitiua.Patct  etiam  hoc  idcm  de  en- 
te,&  vno.albcdinc  &  colore.vbicum  diftindlio- 
nc  formali  ftat  vera  identitas.licct  non  adzqua- 
ia,id  eft,fecundum  conuettibilitatem,nec  fecuti- 
dum  virtutcm,fc  perfc£tionera. 


QV^STIO     III. 

Vtrumfropriettujit  ifpiferfom  > 

yiiic  DoAotes  citatoi  quxft.  i. 

^i^^^  I  D  E  T  V  R  quod  non  ,  quia  pcoprictas 
^>\/^  eit  dcicrminans  perfonam:fcd  nihii  dc- 
*  ^V&^a^  tcrrainat  {eiergo,&c. 

Itcm  ,  proprictas  cft  in  pcrfonis ,  iuxta  illud 
prsfationis.i«  perfonii  proprie(tu,k<i  nihil  cft  in 
fc,vt  quarto  Phyficz.c.4. 

Itcra.proprictas  fi  cflct  pcrfona.vna  proprietas 
efTetalia^con/equenscft  falfum }  crgo  &  antece- 
dens.  Pcobatio  confequentise,  vna  proprietas  cP- 
(cntialisjvt  fapientia,ide6  eft  bonitas,  quia  vira- 
quc  eft  cftcntiaicrgo  ^  fimiii  vqa  proprietas  pci- 
fonaliserit  alia,fi  aiia  fit  perfona.quia  quam  ha- 
bitudinem  &  comparationem  habent  proprieta- 
tcs  cftcntiales  ad  cllcntiam,candcm  habcnt  pro- 
portionalixer  proprietaics  perfonales  ad  per- 
fonam. 

Itcm,fi  proprietas  eflct  pcrfona ,  tunc  quid- 
quid  diceretur  dc  vno,&  dc  alioicrgo  ficut  dici- 
mus  qu6d  perfona  intcUigit ,  vult ,  gcncrat ,  & 
(pirat  i  ita  poffemus  dicere  qu6d  proprietas  cau- 
{arct,iniclligcrct,&  vcllcti&  gcncrarct,&c.quQd 
eft  inconuenicns. 

Contr^  ,  Boecius  Iib.  dc  Hcbdomadibus  ,  in 
fiiHinis  idem  efi  qHo,&  quod  efi ;  fcd  quo  cft  pcr- 
fona.cft  proprictas;  quod  eft ,  cft  pcrfonaj  crgo 
quod  cft  pccfona.eft  proptietas. 

Item ,  quando  forma  diftinguitur  a  compofi- 
to,nec  eft  ipfum,eft  prior  compofito  7.  Metaph. 
proprietas  autcm  non  eft  prior  pcrfonaicrgo  cft 
ipfa. 

Item,Auguftinus  \^.de  Trin.ioSi  aliqua  ma- 
gnitudo  eflct  in  Deo,  qux  non  eflet  Dcus  ,  iam 
cflct  piior  co,  quod  eft  falfum. 

S  C  H  O  L  I  V  M. 

Reie^bi  fententia,e]H£  Porretano  attribuitHr.ni' 
tnirHm  proprietates  ejfe  perfonu  afiixas,  &  'Pr£- 
pofitim  dicemii  perfonM  confiitui  feipfis ,  de  qut 
ailum  d.  i6.  num...  refoluit  quod  perfdna  eft  m- 
dem  proprietati  ,  &  e  contra ,  fed  non  adttquate: 
&  rcm  bene  declarat  optimis  extmpli^  ,  &  dicit 
quod  perfona  efi  formaltter  proprietM ,  quia  in- 
cludit  illam,non  econtra  ,neque  hinc  fequitur 
haf/c  ejfe  pradicationem  formalem ,  pater  cft  pa- 
icrnitas ,  hgice  loquendo.yide  Dotlorem  in  Oxon. 
i.d.i.^.-j.t  n.<^.&  d.i.q.^.an.ij. 

HIc  tion  rciicio  opiniones  aliquas,  quiaora- 
ncs  raoderni  dicunt  quod  funt  idem ,  licct 


iraponatur  aliquibus  antiquis  Dodloribus ,  qui 
hoc  voluerunt  dicete,ficutPorretanQs ,  qui  dixit 
proprictatem  realitet  difFcrre  a  pcrfona  ,  quia 
proprictas  eft  ficut  aliquid  afHxum  petfonz  ,  & 
non  cft  ipfa ,  vt  fibi  imponitur  i  fcd  inquantijm 
hoc  intellcxit,vt  imponitur  fibi ,  &  vt  vetba  (b- 
nant.falfum  dixit.  Si  autem  intcllcxit  proprieta- 
tes  affigi  petfbnz ,  vt  Boctius  dicit  eas  affigi  vt 
pcrfona  non  fit  fecundum  cara  aliquid  formali- 
tci-  ad  fc  ,  fcd  ad  oppofitum ,  quafi  cxtrinfccum; 
fic  bcnc  pofllmt  dici  affigi  quafi  ad  aliud  ha- 
bcns,&  denominari,  vcl  denominans  relatiuum, 
&c  fic  benc  dixit.  Imponitur  etiam  Prarpofitiuo 
quod  voluit  proprictatcm  cflc  petfonara,&  nul- 
lo  modo difTerre  ab  ca  ,  ficut  patet  pciopinio- 
ncm  fuam  ,  diftindlioDe  16.  &  ibi  improbatur. 

Contra  quam  opinionem  pono  hic  raiioncm 
fpecialem  talem  i  vna  perfbna  potcft  habete  ,  & 
habet  plures  proprietates.  Patct  dc  paternitatc, 
&  innafcibilicatc  in  Patre:plures  perfonas  habcrc 
poflunt  vnam,  &  candcm  proprictatem  ,  vt  Pa- 
tcr  &  Filius  fpirationem  aftiuam :  fed  hoc  cft 
impofHbilc  ,  fi  nulla  eflet  diftin^io  inter  pro- 
prictatem  &  perfbnam ,  cum  nulla  proprietas  fit 
tantijm perfbna  prima,nec  tantCim  vnainfitpri- 
ma;  periona;,&c.Hic  etiam  funt  opiniones  fupe- 
rius  pofitx  de  diftindlione  proprietatis ,  &  ef^ 
(cntifE,  &  ibidcm  improbatx,  &  fic  codcm  mo- 
do  poflunt  improbari  fecundum  didla  in  quz- 
Aione  prxcedenti. 

Refpondeo  ad  quxftioncm  ,  quod  proprictas 
&  perfona  func  idem  fimplicitcr  ,  &  tamen  di- 
ftinguuntur  ex  natura  rei  fecundum  quid ,  quia 
non  funt  formalitcr  eadem.Pcimum  patet,omne 
totura  habet  aliquam  idcntitatcm  ad  fuam  par- 
tcm ,  quam  continetrigicur  vbi  non  eft  totum,& 
pars,  nccaliquaimpcrfcdlio  formaliter ,  fed  ali- 
quid  correfpondens  iftis,  quorum  vnum  cft  ali- 
quid  alterius ,  licet  non  pars  interifta  eft  aliqua 
idcntitas :  fcd  pcrfbna  eft  quafi  quoddam  to- 
tum  ,quod  habet  cflentiam  ,  &  proprieratcm: 
ergo  intcr  illa  eft  idcnticas  veca ,  non  identitas 
fccundikm  quid  ,  vel  partialis  ,  quia  vnum  eo- 
rum  eft  infinitun) ,  &  infinitum.ncc  cftpars,ncc 
habens  partcm,quiatunc  cffct  componibilc  cum 
aliqub,vel  aliquid  fibi ;  ergo  eorum  cft  idcntitas 
vcra  &  perfcda. 

Secundum  patet ,  fcilicct  quod  proptictas  & 
&  perfona  diftinguuntur  fecundum  quid  cx  na- 
tura  rei  ,  non  quod  alterum  diftin(^orum  fit 
res,  vel  ensfccundiim  quid ,  fcd  qubd  diftindio 
eorum  eft  fecunduro  quid.  Patet,  quia  eorum  eft 
non  ideniitas  fecundum  quid  ,  quac  attcnditut 
pcr  non  identitacem  formalem ,  &  non  identita- 
tera  adxquatam.  Primura  patet  fic.  Sccundiim 
enim  quod  identitas  fundatur  in  perfona,&  ter- 
roinatur  ad  proprictatcm ,  fccundijm  hoc  perfo- 
na,&  proprictas  funt  formaliter  idem;quia  per- 
fona  vc  quoddam  totum  includit  in  fua  formali 
racione  ipfam  propriecatem  ,  vt  aliquid  fui ,  vt 
homo  includit  animal ,  vel  rationale  formalitcr, 
non  tamcn  c  conHerfo:fcd  c  conuer{b,vt  identi- 
tas  fandatur  in  proprietate  ,  &  terminatur  ad 
pcrfonam ,  Cic  non  cft  proprietas  cura  perfbna 
idem  formalitcr.  Excmplum  de  homine  ,qui  cft 
idcm  forroaliter  rationali  ,  quod  includit  for- 
maIiter,non  taroen  c  conucrfbjficut  nec  pars  eft 
formaliter  cum  toto,  nifi  quatcnus  totuminclu- 
dit  pariem.cui  fccundiira  partem  eft  idera:perfb- 
na  cnim  vt  quoddam  tiptum  iQcludit  ef!entiani, 

quar 


Sinitntia 
fcrntani. 


Scniet.ti» 
irtffftttiti, 


4- 

Reiicitur 
Prtfpfitiuuf. 


5' 

S.efolHti» 
qutjiionis. 
Terfona    ^ 
frcfrietiu 
funt  idem 
realitrr. 
trobMUT. 


6. 

Dininguun' 
tur  ex  natu- 
fo  rii. 


Terfen»  ejl 
eadim  for- 
malitet  fri- 
prietati ,  non 
i  contra. 


Quxftio  III. 


189 


7- 

itJI»ntU. 
Sthttit. 


8. 


Ttrfina    (^ 
frtfrittai 
non  funt  €»- 
dim  iuUtfu*. 
ti  firm»li- 


9- 

Ad  primttm 
frincif»U. 


Ad  fecim- 
dtim. 


Ad  tirtitm. 


10. 

S«{Mti»  inxts 
D.Ih»m. 


1Uftit»tiir. 


q«l£  non  eft  de  formali  ratione  proprietaiis  >  & 
ide6  licet  Paict  fic  formalitet  idcm  Cux  pro- 
prictaci,vt  alicui  fuijnon  tamen  e  conuerib. 

Dices,  fi  Patcr  eft  formalitcr  idcm  paternita- 
ti,h«c  erit  praidicatiapcr  fc,  &  fprmalis ,  Fater 
efi  paternitM,  quia  Patcr  includit  fotmaliccr  pa- 
tcrnitatem,vt  homd  tationalitatcm. 

Refpondeo ,  &  dico  qu6d  non  fcquitur  qa6d 
Patcr  eft  patctnitas,  ni(i  patctnitasfignificarctur 
fub  modo  conucnicnti  aliquo ,  fed  a  accipiaiur 
modo  conucnicnti  ad  fubicdum  ,  tunc  vcrc  & 
formalitcr  poteft  pracdicari  de  fubicdo.  Excra- 
plum  ,  homo  formaliter  includit  animam  ,  hacc 
tamen  non  eft  vcra.fcowo  efi  anima :  fed  hacc,^«- 
mo  eli  animatiu.  Ita.  in  propofito  liccthscnon 
/ttveta,  Paterefi paternitai,-hxc  tamencftve- 
ra,&:  (oima\'\s:Paterefi  Pater,  vel,Pater  efi  idem 
quod paternitat.  ptout  ly  Pater  in  fubicdo  ftai 
fubftantiuc,&  inpraedicaco  adicdiu^. 

Sicergo  patet  quoraodo  proprictas  &  pcrfo- 
na  non  fint  cadcm  formalitct,  necctiam  fint  ca- 
dem  adaequatc,nec  (ecundum  pctfcdlionem,  ncc 
fccundiim  prxdicationcm,ficut  diftum  cft  ptius 
de  effcntia  &  proptietatc ;  perfona  cnim  includit 
formaliter  cflTcntiam  vt  aliquid  fui,  &  propricta- 
tem ;  crgo  pcrfona  cxccdit  ptoptictatcra  fccun- 
diim  perfc(aionem,quia  magis  acccdit  ad  infini- 
tatcm;proprietas  autem  cxccdit  pcrfonam  fccun- 
diim  prxdicationcm ,  quia  prxdicatur  per  fc,  & 
formalitet  de  omnibus  notionalibus ,  qux  funt 
quinquc ,  pcrfona  ver6  de  tribus  tantum  ,  vt  dc 
Patrc  &  Filio,&  Spiritu  fanfto. 

Ad  primam  rationem  in  oppofitum ,  Dico 
quod  illad,quod  cft  idcm  fornulitcr,  &  adiqua- 
tc  alicui,non  determinat  ipfum ,  quia  tunc  idcm 
dcterminarct  fc ,  quod  vcro'  non  eft  idcm  altcri 
formaliter,nec  ad«quate,dummodo  fit  fibi  idem 
realiter ,  poteft  dici  ipfum  detcrminare  formali- 
ter,vt  patet  dc  anima  refpedu  hominis ;  dicitur 
enim  homo  animatus. 

Ad  fecundura  patct  pcr  idcm ,  quia  quod  cft 
idcm  alicui,omni  modo  formalitcr,  &  adasquac^ 
non  eft  in  eo  ;  fcd  quando  non  cft  fic  fibi  idem, 
non  eft  inconuenicns  quod  dicatur  in  co  cfic  for- 
malitcf .  Patct  in  exemplo  priori  iam  didlo. 

Ad  aliud  dicerct  vnus  Dodoi ,  qui  non  ponit 
aliqua diftingui  realiicr,  nifi  peroppoficas  tcla- 
tiones ,  &  non  difparatas ,  quod  proptietatcs  in 
petfona  cadcm  non  difting;iicrcntur,  nifi  fola  ta- 
tibne.  Alius  Dodlor  poncns  Spiricum  fanaum 
diftingui  rcalitcr  k  Filio,&  fi  non  habcretoppo- 
fitam  rclationcra  ad  ipfura  ,  ctfi  non  ptoccderec 
ab  ipfo,  dicic  quod  in  eadcm  pcrfona  diftinguc- 
tcncur  talcsproprictates  realiccrrclatiue. 

Sed  quomodoprior  opinans  re(pondcat  ad  ar- 
gumentum  non  vidco ,  quin  necclfarid  (equatur 
vnamproprictatem  de  aliaptzdicafi:dicit  tamcn 
in  vno  loco  qu6d  vna  non  ptaedicatur  de  alia 
proptcr  diftin^ioncm  corura  fccundum  ratio- 
ncm,ficut  licet  attiibuta  non  diftinguantur  reali- 
tctjfed  tantum  ratione,  vt  fapicntia ,  &  bonitas, 
vnum  tamen  non  prxdicatur  dc  altcro ,  quia  at- 
tribucura  (apientia&non  eftattributum  bonitatis. 

Scd  iftudeft  nihil.licet  enira  fecundum  ratio- 
nem  nomen  attributi  fapientia  non  fit  bonitas 
quoad  nomen  (ecunds  intcntionis,  quia  hoc  at- 
tributum  non  cft  illud ,  tamen  res  primx  inten- 
tionis  prxdicatur  dc  reprimx  intcntionis ,  & 
noa  prxdicatur  dc  re  fecundx  intencionis  ,  vt 
Tcr^  dicatur  quod  fapicntia  eft  boniias ,  &  hoe 


ipficoncedunt ;  in  creaturis  cnim  hxc  eft  perfe. 
homo  efi  attimal ,  in  nominibus  primx  intcntio- 
nis,cum  (ecundum  nomina  (ecundx  intentionis 
ncutrum  prxdicatur  de  alio.  Non  enim  dicimus 
quod  fpccies  eft  genus  ,  vc!  quod  homoeft  (pe- 
cies,  vel  genus;(cd  animal.  Ita  in  propofiro,dice- 
tur  qu6d  notio  pateinitatis,  quod  cft  nomen  in- 
tentionis  (ecundx,non  eft  notio  fpirationis  adli- 
ux,Iicet  vna  fit  alia,cum  fint  idem  re  diffcrentcs 
fccundum  ^uid,  vcl  ibla  ratione  fecundum  illani 
opinionera. 

Ide6  dico  alitcr,qu6d  in  proprietatibus  cfien- 
tialibus  vna  prxdicatur  de  alia,quia,quxlibct  eft 
formaliter  infinita,  &  ita  fafta  abftradione  qua- 
libet,ctiam  a  fubiedko,vel  ^  fundamcnto,  fcmper 
manct  fuflSciens  ratio  idcnticatis  corum,  &  qi^a- 
re  vnum  pixdicatur  dc  alio  rclatiuc ;  propiid- 
tatcs  vcro  rclatiifie  non  funt  formaliter  infi- 
nitx  ,  fed  tanttim  idencicace  rationc  fubicdi; 
vcl  fundamenci ,  &  idco  licec  finc  idcm  cum 
cftencia ,  vel  pcrlbna  ,  tamen  quando  abftia- 
huntur  ab  iftis  ,  aufcctur  ratio  idantitatis  co- 
rum ,  &  pcr  confcqucns  neutrum  poteft  prx- 
dicari  de  alio.  Similitcr  attributa  ,  vt  fapicn- 
tia ,  &  bonitas  ,  non  dicunt  relationes  oppofi- 
tas  ,  nec  diiparatas  rcalcs  ,  &  tdc6  vnum  po- 
Tcft  prxdicati  dc  alio :  fed  relationcs  ciufdem 
pcrfonx  licct  non  funt  realitcr  oppofitx,  tamen 
funt  realiter  difpaiacx ,  &  ide6  neutra  dicitur  de 
alia. 

Ad  vltimura  ciim  dicitnr,fi  patetnitas,  &  Par 
ter  fint  idcm ,  crgo  pateinitas  dicerctur  gencra- 
rc ,  ficut  Pater ;  dico  qu6d  non  (equitur  ,  quia 
quando  prxdicationcs  yariantur ,  etfi  mcdium 
non  vatictur  ,  non  fcquitur  conclufio,  pro- 
pter  fallaciam  accidcntis  ,  &  propter  quatuor 
tcrminos  pofitos  in  tali  illaiionc  ,  vt  didum 
cft  fupra  ,  maioie  enim  exi(}cntc  dc  neeef^ 
fario  ,  &  minoic  de  contingenti  ,  non  (e- 
quitui  conclufio  propter  fallaciam  accidentis, 
&  propter  quatuor  terminos  poficos  in  tali  illa- 
tione,  vt  didbum  cAfupra.  Nunc  autem  hxc  eft 
vcra,  Paier  generat,  quia ,  ficut  didum  cft  aliis, 
omnc  verbum ,  &  partitipium  ,  &  gerundium 
funt  adic(!liua,&  nenificant  id(m,&  funt  in 
conditionc  ad  fuppohtum.  Et  ideo  de  quocura- 
que  prxdicantui  foimaliter  pizdicantur  ,  tan- 
quam  forma  fibi  adiacens ,  &  inhxrcns :  fcd  in 
minoii  ciim  dicitur  ,  Pater  eii  paternitat ,  hxc 
cft  vera  pcr  identitatem  ,  &  non  formalitcr, 
ficut  raaiot :  &  ideo  non  (cquitur  conclufio 
illata ,  ergo  paternitas  generat ,  quia  tunc  dc- 
notarctur  incfle  formalitcr  gcncratio  patcrni- 
tati ,  vc  fuppofico  ,^quod  falfum  cft.  Vndc  ex  al- 
tcra  vcra  formaliter ,  &  e^  altcra  per  idcntica- 
tem,nunquam  fequerctur conclufio  vcra  for- 
maliter ,  ficut  ncc  cx  altcra  affirmatiua,  &  altera 
negatiua  (equicur  conclufio  affirmariua,fcd  can-> 
tura  negaciua,  quia  conclufio  (cquitut  conditio-r 
ncm  dcbiliotis  prxrailfx. 


Stltaie  frt- 
fris. 


^nre  tma 
pmpritttu  n». 
tian»lit  ata 
dicitnr  dt 
nli^pcuttf- 
ftntialii  d$ 
tffintiali. 


II, 

Ad  vltimil. 


Variata  frtt  - 
dic»timt  10- 
dim  eii»m 
mantnti  me- 

dio  fequitut 
falUc'»  «-. 
cidtutis. 


DISTIN 


I90     Libril.  Diftinaio  X  X  X I V. 


I. 

Arg.primum 
nfgatiuum. 


Secundum. 


OppKfntm, 
ADguU. 


2.. 

TirfoiuH». 
Tfrjona     fji 
idfmcumef- 
fintla. 


"EffentU  non 
til   eadem 
formaliter 
tiiUquati 
sunt  perfvna, 

3- 

jid  argume- 
tumfrimum. 


DISTINCTIO    XXXIV. 

Q  V  ^  S  T  I  o       I. 

Vtrumfterfonafit  idem  cim  ejfentia  > 

Alenf.  i.prfrf  «j.SS.w.^.rfrM.cytfS.J.  D.  Thom.  i  .p. 
ef.il.art.i  (y  59  «rt.\.*y(i.T.deverit.art.%.  Hcntic.  m 
fumma  art.se.cr  ijuodl.^.q  6.  D  Bon.iuenl.  l. <<.}}. ^.l. 
f^  i.R.ichatd.iiJ<JrM..5.  i.Caj)ttol.<<.i.7.  j.Dutand.j  1. 
Doftot  «'»  Oxon.q.vttiea,(y>  d.i.q.T  &  d%.q  4. 

I R  c  A  cliIliii£kioncm  tiigcfimatn 
quarcam  qusritur,  rtrum  perfona 
'  perfb/tit  Jit  tdem  cum  effentia  ? 
Quod  non  vidctnr,  Hilarius  de 
Trinitatc  7.  Non  eji  idem  natnra, 
(jr  res  naturti ,  ficut  nec  homo  ,  &  cjuod  homtnis; 
frgo  rton  eft  idem  T>em,  &~  c^uod  Dei.pet  rem na- 
tura  imclligit  pcrfonam,  &  ■^anaturam  Deumj 

prgo,&c. 

"ifem.qusaimquevnieidcm  funt  eadem  ,  in- 
ter  fe  fuiic  cadcm  :  fi  ergo  duae  pcrfons  fint  ca- 
dem  ertl-ntia: ,  erunt  ca:dcm  inter  fe ,  quod  cft 
impoffibilc. 

Contra.  Auguftinus  dc  1dn,7.c.^.Pater  &  Fi- 
lifufunt  vnaf.ipttntia,vnaque  ejfemia;  crgo,&c. 

S  C  H  O  L  I  V  M. 

Docet  ejfcntiam,  &  perfonam  efe  idem  non  ad- 
dCjuatc\qHiaeffcntia  adplurafe  extendit ,  &  ftr- 
fona  relfeciu  eim  ejl  cjuafi  totum ,  ateffentia  noif 
ejt  formaliter  eadem  perfona,fed  bene  e  contra  vt 
diilum  eii  dtflinElione  prscedenti  cf.  3 ,  dcproprie- 
tate  comp.irata  adperfonam.  Vide  Dett.in  Oxo- 
nienf.  I  .d.i.q.j.num./^^. 

REfpondeo  quod  fic  :  quia  ficut  iq  crcaiuris 
totum  eft  idcm  aiiquo  modo  fuae  parti ,  fic 
perfona  in  diuinis  licct  non  fit  quoddam  com- 
pofitum  ex  partibus,vt  ex  proprietatc  &  clicntia: 
cft  tamen  quoddam  cotum  virtiialc  fimplex ,  cu- 
ius  aliquid  eft  ipfa  cfrcntia  ;  eft  crgo  idem  quod 
habcns  aliquam  idcntitatem  ei  quod  habctur,& 
cum  perfona  pcrfeftiflime  habeateflentiam  ,cr- 
go  eft  ah'quo  modo  idem  perfona  cum  cftcntia, 
non  identitatc  participjbili ,  quia  tunc  non  eilct 
ipfa  pcrfcdtiffima  perionajergo  eft  perfcdiflima 
pcrfona  idcntitatc  cadcm  fibi  &  fimpliciter ,  & 
ramen  ahquo  modo  diftinguitur  ,  quia  alterum, 
81:  alterum  quid  cx  natura  tci  ,&  quia  non  for- 
rnahter  eadcm  ,  &  aJsquate ;  ficut  diftum  eft 
prius  :  non  funt  autcm  formaliter  idem  ,  prout 
identitas  fundatur  in  eftcntia  ,  &  tcrminaiur  ad 
pcrfonam.&ideo  cft  vnuminoncftautcmeflcn- 
lia  formaliter  ipfa  pcrfona.quiaabiblutum  in  ra- 
tionc  fuafuimali  non  includit  refpc(^iuum  ;  fcd 
prout  identitas  intcUigitur  fundari  in  per(bna,& 
terminari  ad  eftentiam ,  fic  funt  cadcm  formaU- 
tcr  ,  quia  pcrfona  in  fua  ratione  includit  eftcn- 
ti.im,  vt  aliquid  fui,vt  homo  lationale  :  nec  funt 
etiam  eadem  adarquatc  eflentia  &  peribna.vt  fc- 
cundum  pridicationcm  ,  &  conuertibilicaccm, 
necfccundum  pcrfedtioncm,  &  virtutem. 

Ad  rationem  rcfpondet  Magiftcr  in  h'tera, 
quod  hoc  non  dixit  Hilarius  {ccundum  fcncen- 


Ai  ftmn 
dum. 


Quifatlacia 
tonfequentis 
&qt*ifigU' 
ri.  diBionif 


tiam  propriam,  fed  fccundum  hoc  intuht  ineon- 
ueniens  contra  Hacrcticum  ,  concUidens ,  ergo 
fton  funt  idcm,  eiHod  Det,&  Detu. 

Alitcr  poccft  dici  coniequcnccr  ad  prasdidla  Al!»ftluti». 
q«6d  non  prascise  funt  eadcm  cftentia,&  pcrfo- 
na,nec  idcntitate  formaU  adxquata. 

Ad  fecundum  patet  refponho  fupta  quacftio- 
ne  fccunda.in  fine  huius  diftinftionisjficut  cnim 
pcrfonx  funt  exdcm  in  elfentia  idcntitate  abib- 
luta ,  &  ad  fe  ,  fic  &  tali  identitatc  intcr  Cc  funt 
eidcm  ,  quia  funt  vna  cflentia.  Si  autcm  con- 
chidas.crgo  erunt  vna  perfona  :  variasmedium, 
quia  fic  non  crunc  cxdcm  cifentia: ,  nec  crit  ca- 
dcm  cflentia  eis,  &  ideo  mutaiurtjccidcns  &  fi- 
gura  didlionis, 

Per  hoc  patct  rcfponfio,fi  probetur  pet  fyllo- 
gifmum  expoficorium  fic  ;  hxc  cfTcntia  eft  Pa- 
tet ,  ha:c  cirentia  eft  Fihus ,  ergo  FiUus  cft  Pa- 
terjcft  enim  in  oranibus  tahbus  fallacia  figu» 
rx  djdionis ,  &  eft  Confequentis.  Eft  fallacia 
Gonfcquencis,quia  mcdium  eft  cxcedens  fccun- 
dum  idcntitatem  fuam,&ex  identicacc  aHquo- 
rum  in  tcttio ,  quod  elt  illimitatum  ad  ipfa,  non 
fequitur  corum  identitas  inter  fe,quia  non  poteft 
conciudi  nuior  idencicas  extrcmorum  intcr  (c, 
quam  fucrit  eorum  ad  mcdium.  Eft  ctiam  faila- 
cia  figurae  di6tiQnis,quia  mcdium  habct  modum» 
vcl  rationem  cfualiicjuid  refpcilu  minoris  ex- 
tremitatisiin  pr^mifla  autem ,  &  in  conclufionc 
accipitur  ac  fi  eflet  hoc  alicjuid,  &  idco  fit  com- 
nuuatio  cjttale  quid,\n  hoc  alitjuid. 

QYJESriO       11. 

Vtrum  omnes  tres  fcrfon£  fint  vnius 
eJfentiA  ? 

Vide  Doftorei  citatps  tjuaeft.antecedenti. 

V6d  non.Auguftinus  de  Trinit.y.         ^ 
cap.  1 1.  Tantum  tres  perfonat  eiuf-  Argum,  fri^ 
dem  ejfentia,vel  tres  perfonas  vnam  tnum  »*/«- 
effentiam  dicimuctamen  tresperfo-  tiuum. 
n«4  tx  eadem  effentia  non  dicimw.  ^^%fi^' 
Scd  obliquus  gcnitiui  notat  tranfitionem  ,  ficut 
notat  ablatiuus  cum  fuo  cafualijfcd  hsc  eft  fal- 
fa  ;  Tresperfomfunt  de  eadem  effentia ,  ergo  & 
trcs  pcrfonx  funt  vnius  eflcntiac, 

Contra,Auguftinus  ibid.  dicit  qubd  trcs  pcr-  Offtfttum. 
fopz  funt  vnius  cfTcntiae.  Auguft. 

Dicit  quidam  qubd  ficut  in  rcbus  fenfibilibqs 
natura  fe  habct  vt  forma  ad  indiuidiw.adpcrfo-         ^ 
nam,& fuppofitii,  fic  in  diuinis  efrcncia  fignatut  senteiiiiaD 
vtforma  trium  pcrfonarum.  In  creaturis  autem  jh.in  \.fum. 
dicimus  furmam  quamcumquc  eire  eiivs ,  cuius  f.jj.*-*.!. 
eft  forma,ficut  fanitatcm,  &  pulchtitudinem  cf- 
fc  alicuius  hominis ;  habcntem  autcm  formam 
non  dicimus  cfTc  formae ,  nifi  cum  aliqua  addi- 
tion«  adicdtiuajqu.t  defignat  illam  formam  ,  vt 
ciim  dicimusrifta  mulier  egrcgia:  forma:  cft ,  vel 
ficutdicitur,iftc  homo  eft  pcrfcdlac  virtutis,  Si- 
militer  in  diuinis  cum  multiplicatis  perfonis  non 
proptcrea  multiplicctur  elTcntia:  dicimus  vnam 
cflcntiam  irium  pcrfonarum ,  &  tres  perfbnas 
vnius  cflentix,  ncc  denocancur  Ifta  nomina  in 
genitiuo  cafu  defignari ,  &  conftrui  in  refpedu 
&  in  fignificaco  formse. 

Contra  hoc ,  quando  nomcn  fignificans  for-  Rtiidtur, 
mam  conftruitur  cii  genitiuo,ex  vi  dcfignationis 

cum 


.y  A^'  Qux(iio  III. 


cum  habenicvel  ha1»entibusfcrrraan]i(icuTcoiv- 
ftruitutin  pluralijta  conllniitut  cuqi  coin  fin- 
^ulari ,  vc  (icut  dicirur ,  qit6d  Petrus  &  Paulus 
funt  viri  magnanim  virtucura  ,  ita  dicitut  de 
viroquc  pctfcquod  cfc  vir  magna:  vinutis.Sed 
nunquam  inueni  ab  aliquo  Dodore  qu6d  Pa- 
tct  cft  vnius  ciTcnti*  ,  fcd  qu6d  nres  pctfona: 
funt  vnius  edentiz  >  ergo  non  condruitut  ejfen- 
tia  in  gcnitiuo  cum  habente  camex  videfigna- 
tionis. 

S  C  H  O  L  I  V  M. 

Explieat  bene  ^uantum  iidmodum  locjuendi 
^Homodo  Pater  &  Filnufunt  vntM  ejfentitt,  eito 
non  ex  vna  ejfentia  ,  de  qi*o  vide  M^gtfirum  hic 
eoff.s. 

Kefdfni»  "TX  Ico  crgo  ad  qusllionem,  qu6d  quando  ali- 
ttaarif.  A^quid  cft  ptoximum  fundamcnium  rclatio- 
nis  communis  ,  potcft  dici  in  genitiuo  dc  fuppo- 
fitis,quorum  eft  illud  fundamcntum,  cum  adic- 
(fliuo  fignificate  relationem  commtmcm.  Exem- 
plum,cum  dicitur,Ifti  funt  linguae  vnius,  vel  fi- 
milis  condirionis,vcI  dignitatis,  vnitM  in  primo 
tcnctur  reiatiuc  pro  relatione  communi,&  acci- 
pitur  pro  idcntitate,ac  fi  diccrctur :  ifti  funt  eiuf- 
dem  linguz  ,  quia  tunc  cpnftruitur  genitiuus 
fignans  fundamcntum  rclationis  comnnmis  cum 
f  ippofitis,  vel  indiuiduis,  quomm  cft  illud  fun- 
«iiimentum  ex  vifundamenti  rrlarionis  commu- 
iiis.Sic  inpropofiro  ,  ciivn  dito,trts perfon^e  funt 
vniut  ejfentidt,\h\  vnitM  in  gcnitiuo  rclatiuc  dici- 
tur  pro  identitate ,  vt  fit  lenfus,  quod  trcs  per- 
fonx  funt  eiuftcm  e(Ientiz,&  conftruitur  ejfen- 
tia  in  genitiuo  cum  rctatfone  communi  identi- 
tatis  cum  fuppofitis  ,  quorum  eft  idem  funda- 
mentum  ex  vi  fundamenti  relacionis  communis 
ad  illa  fuppofita. 

Ad  rationem  irt  oppofitum,dico  quod  concc- 
^'  .  di  non  dcbct  quod  trcs  pcribns  fint  de  eadcm 
^w'^^""*  *^"^'*  >  quJab*  propofitioncs  ex,de,  denotant 
circumftantiam  caufa  extrinfcca ,  vt  cfficicntis, 
vel  materix ,  ficut  folemus  diccre  quod  fit  arca 
de  ligno,  &  cx  ligno,velarcade  sdificatorc,  vcl 
ab  xdificatore :  opus  vero  in  genitiuo  notat  cir- 
cumftantiam  formx  ad  habentem  formam.  Vn- 
de  licct  praipofitio ,  &  genitiuus  notcnt  tranfi- 
tionem  ,  non  tamen  zqualem,  ncc  vniformcm, 
quia  genitiuus  notat  tranfitionem  fotmx  ad  ha- 
bentem  formam  ;  pta:pofitio  vet6  notat  tran fi- 
tionem  caufx  cxtrinfccx  ad  efFedlum:talisautem 
caufa  non  conucnit  perfbnis  diuinis  ,  nec  trans- 
fertur  ad  cas. 

QViESTIO      III. 

wJ         Ftrum  ejfentidu  in  diuinis  affroprien-. 
turferfonis  ^ 

Alenfit  i.f.j.70.  mem.i.  D.  Bonauent.  hic  »rt.  i.  q.j. 
(^</.}i.«rr.t.f.).iEgid.<<.;  i.print.x.^.^  ).  Richard. 
art.i^.x.dr  d.i^  tirt.i.  j.i. Petrus dc Taraatafia  W.j |. 
9.7.  Brulifer  9.9. 

ArgnmentS   8BfS10  VoD  non  :  quia  quod  appropriatur 
ne^muum.    JHI33  pratfupponit  illud,cui  appropriatur;cr- 
H^ll^  go  fi  eirentialc  appropriatur  perfbnis, 
cUcncialc  pczfupponeret  notioncm. 


191 

Oppofitum.  Aaguftlnus  6.dtTrifts.$.  vbi  ait 
qa6d  Spiritui  fan^odebct  apptopriati  conne- 
xio ,  quia  Patf is  &  Filij  eft  vinculum.  &  lib.  t. 
de  doitrina  Chriftiand^t  Filioconuenite  cqut- 
licatern. 

S  C  H  O  L  I  V  M. 

Explicatoptime  tjuatuor  appropriationes  effen- 
tialium,<^uifiuntperfonis,  (fr  rationt*  earumdem, 
dt  quo  Magtjler  hic,a  cap.6. 

DIco  ad  quacftionem  qu6d  conuenientet  ap- 
propriantur  e(rentiali3pcrfonis;&  quatuor 
huiu(modi  inuenio  appropriationcs  magis  prin- 
cipales.  Prifna  appropriatio  cft  particularis  Hi- 
larij,vt  a:iernitas  Patri,quia  non  cft  ab  alio:Filio 
ipccies,quia  pu!chrirudo,&intcgritas,  &  often- 
fio  Patris ,  k  quo  accipit  naturam  diuinam  inte- 
gerrimciSpiritui  (anftoappropriaturamor.  Sc- 
cunda  appropriatio  eft  Auguftini  vi  Patri  vni- 
tas,quia  indiuifus:Filio  arqualicas ,  quia  perfbna 
lecunda*,  in  quaeft  primo  squalitas  -,  a;qualitas 
enim  requirit  vnitatem  cum  diftin^ione-,&  Spi- 
ritui  fando  appropriatur  connexio.  Tertia  ap- 
propriacio  eft  ,  potcntia  Patri ,  (apientia  Filio, 
bonitas  Spiritui  (an6lo.  &  hoc  duabus  de  can- 
fis.Vna  proptcr  imperfe^'onem,quam  videmus 
in  creaturis ,  quia  pater  folet  eflejmpotcns ,  fir 
lius  infipicns,&  fpiritus  fupetbus ,  cum  homo 
habet  fpiritum  in  naribus.  Sed  magis  propric 
appropriantur  ifta  perfonfs  propter  perfc^io- 
nes  pofitiuas  ,  quam  ad  remouendum  imperfe- 
diones  in  crcacuris.  Quarta  &vltima  appro- 
priatio  cft  illa  ex  vetbis  Pauli  defiimpta,  Ex  ipfo, 
&  per  ipfitm,o-  in  ipfo.  Ex  ipfo  Patri ,  quia  cx  co 
funt  omniaj/^w-j^/iw^notat  relationem  forma- 
lem,&  artem  faciendi  in  Filio.  In  fpyo,notat  Spi- 
ritum'(an(ftum. 

Ad  argumentum  drco,qu6d  appropriatum,  vt 
appropriarum  ptsfupponit  proprium  ;  (ed  id 
quod  eft  appropriatum  ,  nqn  ptirfupponit  pro- 
prium  ficut  attributum  vt  tale ,  &  vt  elfcntialc 
non  pra:fupponit  proprium;(ed  vt  appropriatum 
proprio  prsfupponit  proprium. 

DISTINCTIO    XXXV. 
QY  ^  S  T  I  O     I. 

Vtrum  in  Deo  fit  ex  ndtur/t  rei  intelleStuSf, 
(^  inteUigere  formaliter  f 

D.Thom.  i.fq.^.fiTtM»m.  Aoreo/uii.i.;  ^.f»rt.\. 
art.i.dljficmlt.i.\.  ^4.  Capreof.  ^.i.  art.  i.  Fcrrarienf. 
i.con.Gtntts,c.-^o.Do&ot  in  Oxon.  i./  x.quAfi.i.num.  to. 
Smifing.  de  Deo  vnotraci.  j.  diff.  1.  Saarez  diffutM.^o. 
Mtt»fh.fecl.\%. 

^  I R  c  A  diftinftioncnv  XXXV.  vbi 
,  Magifter  agit  de  fcicntia  Dei  in  com- 
'  paracionead  (cibiliaextrin{cca,qus- 

^  ro  primo ,  vtrijm  cx  natura  rei  fit  in 

Deo  intelleftus ,  &  intelligere  antc  omnem  ne- 
gotiationem  {ntcllcdlas,  kcundiim  proprias ,  & 
formaks  rationes  carum  ?  Quod  non,quia  idcm 
non  eft  in  eodcm,modo  nobiliori  &  ignobilioti, 

ficat 


jtffinmui' 

Mum. 

ADgaft. 


Htfolittio. 


fiuMuor  af- 

frofriationes 

effentialium 

ferfenis. 

Hilar. 


Auguft. 


Paulus. 


yfd     *rgH- 

tnentum. 


I. 

Ari  primum 
nt^ittiuum. 


192,      Libril.    Diftinaio  X  X  X  V. 


Atiftot. 


2" 

Ttrtium. 

Aiiftot. 


^artum. 


pptofitum. 
Augufl. 


Sl>i4nuor, 
tx*mirt»n  ■ 

d». 


ficut  calor>  qui  eft  in  Soleyirtualitcr  ,  5c  «qui- 
uocc  ,  non  cft  iaco  Porraalitcr,  &  vniuocc  ;  fed 
Deus  habcc  iiuellcftiiim  ,  &  tntelligtre  iiobi- 
lioij  mo4o ,  quam  fi  clTent  in  co  formalitcr  ,  & 
cx  natura  rei,  quia  habctilla  pcre(Icntiam,qua: 
continer  omi.ia  cmincntcr,  &  virtualitcr  j  crgo 
non  fgnt  iu  co  fornjaiiici'. 

Item.fccundum  Ariftot.j.  de  Anima,  cap.i. 
inteUigere  cft  quoddam  pati  formaUtcr  :  in  Dco 
aurcm  non  eft  paflio  cx  natura  rcijcrgo,&c. 

Item,  in  quoctimquceft  intfllcdus  ex  natura 
rei  ,  Sc  .^ormaliter  ,  potcnria  cft  in  eo  ad  adlun> 
nobiliorem  fe  ,  quia  aflus  vniucrfalitec  nobi- 
lior  cft  potentia  5).  Aictaph,  cap.  5.  &  11.  in 
Dcp  non  cft  intellcfflus  ad  aAum  nobiliorem 
fe  ,  quaie ,  &c.  Minor  patct ,  quia  quod  irame- 
diate  lc  habet  adprimum  peifc<ftiffimum  inor- 
dinc ,  quo  ahqua  funt  .ib  ep  ,  cll  fimpljcitcr  ali- 
quid  pcrfcdius  j  jntellcdtus  diuinus  rcfpicit  ef- 
fciitiam  fuam  prius ,  &  pcrfcdliiis  quam  intelli- 
gere  \  crgo  intcllc<Slus  in  Deonon  crit  ad  ai-^lun^ 
nobiiiorem  i^c, 

Item.quarto  fic;  jntcllcclus  rcfcrturad  intcl- 
ligibilejcrgo  vbic^t  intcHedus  cx  natura  rei,  ibi 
rcaliccr  ad  intelligibilc  rcferturifcd  in  Dco  nul- 
la  eft  relatio  realis  ad  iiitclhgibile  extra  vt  ad 
menfuram  ,  ncc  ctiara  ad  intelligibilc  ad  intra» 
quia  idcm  funt  ad  intrk  intcllcftus  ,  &  intel- 
ligibilci  crgo  non  cft  ibi  incellcdtus,  ncc  intcl- 
ligcrc- 

Contra.  .Auguftiniis  i/.  dc  Trinit.  cap.4.  dc 
m.ngnis  H  j.deparuis.  Conditor  nokv  ratiotiem 
naiuralem  dedit ,  cfua  viufntia  non  viuentibufi 
fenfu  predita,  non  fem^entibt^  ;  intelUgentia  non 
intelligentihut  prttferenda  vi^eamui  ;  ac  per  hoo 
quia  rehui  creatii  creatorfm  fine  dubio  pntferi- 
musiideo  oporteteum  &  fumrne  viutre ,  &  cunEia 
fentire,^  tntelltgere.  Ex  hoc  arguo  fic  :  fi  cx  hoc 
qu6d  creatorcm  rcbus  crcatis  pra:ponimus,opor- 
tct  cum  Sc  fumm^  viuere ,  &  fumme  dcbere,in- 
te!ligerc,crgQ  ciim  cx  ^acura  rci  eis  prapponatur, 
&  prKfcrri  debeat,  cx  natura  rei  dcbent  hsc  ei 
in^flc. 

Circa  folutionem  huius  quasftionis ,  quatuor 
funt  vidcnda.  Primo,  fi  incellf^us,vel  imelUgere 
fic  in  Deo?  Sccund6,fiinDeo  fint  exnatura  rei. 
Terti6,  an  Deus  formaliccr  intcilcAu  intelligat, 
ficut  nos  dicimur  intellcdluiTircHig^rc.Quarto, 
an  intcIle<Slus,fiue  intcllediiuum  e(Ic,fit  dc  per  fe 
quidicatiiia  racione  elTentia:  diuinje  ,  finc  omni 
adku  intcllcftos  confidcrantis,  ficut  cft  dc  pcr  (c 
intcllcdu  crcaturarum  inrcllei5tualium,Iicet  nou 
intcllefliiis  potcntiafit  depcf  ferationequidita- 
tiua,  fed  dc  efe  fecundo. 


5-. 

Rtfdiutta 
frtmi. 

liiteUtiim 
(iy  irttelligere 
funt  in  Deo. 
frokntHrau- 
tioritfJtiuns. 
Pfalm. 

Augall. 


ARTICVLVS      PRIMVS. 

yirum  iutelle£tus ,  cf  inteUigere 
fmt  in  DeiH 

QVantilm  ai  primum  articulum,  dico  qu6d 
intcllcdus  Sc  tnteliigere.  funt  in  Deo :  & 
qu6dica  fic.oftcndopcf  authoritatcm  GK;ra:Scri- 
pttirac,  &  Sandorum,  &  l^hiloibphorum.  Sacta 
Scripcura  eft  plena  de  hoc  Pfalmo  \^6.Sapien- 
ti^esM  non  eji  numerm,  8c  alibi  quafi  in  infinitis 
Jocis.  Hoceiiam  clare  pacet  per  auchotitatciii 
Sanftorum  Dodoru  cx  libris  fuis,  &  fpccialitcr 
Auguftinus  de  hoc  trai^lat  ijjib.de  Trtnit.  Idem 


Aiiftoc. 


Prohdtturpri-. 
m»  ratione. 


viilt  Ariftotcics  1 1.  Met.  c.  1  o,  ynottet  autem.  vb» 
vult  qu6d  intelligere  fit  vita  Dei ,  &  facit  dc  ob- 
ic<fto  intelle^lu  Dei,  &  adus  diuini, 

Hoc  etiam  probo  pcr  racionem  a  poftcriori: 
oftenfuin  cft  cnim  diftindione  i.&  ;.fupra,qu64 
(i  Deus  eft  primuiTi  ens  triplici  primitatc,fcilicct 
efficientix,eminentia»,&  finalitacis.cft  agens  per 
fe.  Ex  hoc  arguafic,  fi  eftprimum  cfficicns  ,  cft 
agcns  pcr  (fc ;  fed  omne  efficiens  per  (c  agit  pro- 
pter  finem  ;  igitur  primum  cfficicns  agit  proptec 
finem;non  propter  finem,quem  naturalitcr  jili- 
git,vel  vult  finceognitioncjcrgo  proptcr  fincm, 
quem  cognofcir,  &  (\  fit  prinnii  efficicns  proptcr 
finem,  ergo  ordinat  efFc^um  fiium  in  finem:aut 
ergo  a  fc  cognofcente  fine,vel  a  fuperiori  agente 
cognofcencc,&  dirigcnte  effcdu  fuum  in  finem. 
Secundum  non  poteft  dari ,  quia  eft  primum  in 
ehiincntia  non  potens  ab  aliquo  ordinari ,  crgo 
ordinar  effeilum  fuum  in  finem,  <ju6  cognoicir. 

Itcm,hoc  arguitur  cxprimicatc  nnis,quia  fi  cft  Secunib. 
primus  finis ,  crgo  praehgit ,  Sc  pracftituit  fincm 
omnibus  aliis  agcntibus  proptcr  finem  ,  fcd  fic 
przftitucrc,&  pracfigcrciincm  aliis  agcntibuseft 
cognofccre  finem,  quare,  &c, 

Itcm  ,  fapicntis  cft  ordinarc,  &  non  ordinai^i, 
prima  M^  taphyftc<t:(cA  primi  finis  cft  omnia  or- 
dinarein  fe-,  tanqu.-«-n  cxiftentia  proptcr  ipfumi 
ergo  ipfius  eft  rapientia,&  perconfcquens  intcl- 
lcftus.  Has  rationcs  qii«re  diifufius  alibi  *  q.i.  *  '"  Oxoo, 
v.bi  quaerituran  fit  aliquod  ens  infinitum. 

SCHOLIVM     I. 

Poflqtiam  exfacra  Scriptura.  S.  j4ugufiine,& 
Thilofopho  probauerat  in  Deo  effe  intilledum& 
allum  intelligendi,  &  rationem  a  fdferiori  adiun- 
xeratyinde  defumptam  quod  omne  agens  agit  pro- 
pter finem;refellit  nuncrationes  aliortm.quibu*  fe 
hoc  probafe  a  priori  opinatifunt ;  primt  fundan- 
tur  in  Dei  immaterialitate ,  PoUertores  in  eo  quod 
inteUedHi  &  inteUigcteJint  perfeciionesfimyltci- 
ter,  &  omniiperfeitiafimpitctterfit  in  Deo  necef— 
fari<>;&  demum  cqncludtt  non  pofjfe  hiic  probari  in 
D.fo  ejff,nifi  apojieriori,&  ab  effecltbiu  :  apriori 
autem  non  paffe  rationem  vllam  affignari  yquare 
Demeft  inteHetiiutu,  ficuti  neque  caufa  vllaprior 
quare  homo  eft  bomo. 


Tirlio. 


HAnc  aurem  conclufionem  declararam  ,  & 
oft^nfam  i  poftcriori,  nituntur  aliqiii  pro- 
barc  fic  focudiim  Ariftotelem  j.de  Anima,&  1 1. 
Metaph.nam  racio  intelle<flualitatis  eft  immate- 
rialicas,quia  fcctidiim  c\im,tbidemtin  non  habcn- 
tibus  macctia  idcm  cft  intelle<9:us  &  intelk<Slum. 
Similiccr/?c«>i</a  de  jinima  dicit  Philofophus, 
^a6d  idc^  plantz  non  cognofcunt,<]uia  funt  ni- 
mis  macerialcs ,  fcnfus  autcm  aliqua  cognoicit, 
quiacft  rcceptiuusfpecierum  fine  matcria,  quia 
minus  liabct  dc  matcria. 

Et  vlcerius  afceodeudo,quant6  aliquid  minus 
habct  de  materia ,  taat6  magis  habct  dc  incelle- 
Aualitate,  &  intdligibilitate. 

AJius  Do<flor  nititor  hoc  prdbare  fic:  res  non 
cognofcens  cft  tantum  ipfa ,  &  quafi  ar^Sata  ad 
fuam  formam  ;  rcs  vcr6  cognofi.ens  non  eft  tan- 
tum  ipfa  ar<Slata  ad  fcipiam,  fcd  cft  quodammo- 
do  rcs  cognira  :  a^datio  fit  per  materianv?  ergo 
vbi  nulla  eft  mareria ,  eft  appli<:atio  ad  omnent 
formam  in  inielligibiUcate. 

Itcm  aliter  fic:cadcm  cft  ratiointclliglbilisin 

aau« 


6. 

Trobationet 
aliorum. 
Ariftot. 


Ariftor. 


Mit  raiionit 
Cuandaui»: 
ftt. 


Qu^ftio   I. 


K.iiiimtur. 


MottrialUiu 
ahau*  "<"* 
m  r/it  I»- 
ttlleftiiuta- 
ttm. 

lO. 
Enafio. 

ltn(>»0n*tur. 
Si  fj.ecies 
tmx.  e(i  pfr. 
faHiKr  aliXt 
Cjundlibet 
ijitiits  tjuoli' 
l(tt  iliim. 


.Ot 


11. 

S»lutiani  oe- 
furritHT, 


12.. 

Riudtur 
fund.imeri' 
tum  alfrius 
Vocitiitpri- 
t»i. 


MAtirialitM 
pon  impedit 
inttUigiliili- 
tmim. 


^tcimd». 


intclligibilis  eft  immaterialitas ,  quia  fcnfibilia 
non  cegnofcuntur  k  nobis ,  nifi  inquantiiro  ab- 
ftrahuntur  a  matcria  ,  &  a  conditionibus  mate- 
ria  jergo  fimiiiter  tatio  intcUigibilitatis  in  aftu 
c(l  immatcriaiitas. 

Nunc  ex  omnibus  arguitur  fic:ratiointelligi- 
bilitatis  eft  immaterialitas;  Dcusautcm  cft  om- 
nino  immaterialis  ;  crgo  cft  omnino  intcUedli- 
uus;&  hzc  condufio  videtur  cis  fequi Ji  priori, 
quia  cx  immatcrialitate. 

Sed  non  vidctur  mihi  qu6d  ratio  fumpta  ex 
immatcrialitate  (ufficicnter  concludat  propofi- 
tum.ncc  \  priori,  ncc  ctiam  multijm  a  poftcrio- 
ri :  &  ita  non  probat  intcllcdtuaUtatcm  in  Deo, 
quia  non  video  quod  aliqua  forma  prohibcatur 
pcr  hoc  clle  perfc<5le  intelligibilis  ,  quia  dat  effe 
materia: ,  ficutaccipiunt  ifta:  rationes :  &  tamen 
anima  intclled^iua  mere  eft  intelligibilis ,  liccc 
dct  effc  matcriat . 

Dices  quod  ideo  animacft  infima:  intelle- 
dtualitatis  inter  omnia  intcllciSlualia,  &  naturas 
intellc<ftuales. 

Contra,quando  aliquid-iccundijm  totam  fpe- 
cicm  fuam  cft  infcrius  ,  &  impcrfcdius  alio, 
quodlibet  indiuiduum  illius  cft  imperfcdius 
quolibct  indiuiduo  altcrius:  alitcrnon  ciTet  or- 
do  eftentialis  in  fpeciebus ,  fed  rantiim  acciden- 
talisrfi  crgo  anima  inteliedliua  fccundum  totam 
fuamfpccicm  fit  in  fine  intelle£lualitatis,quzli- 
bet  anima  cffct  impcrfedlior  intelleaualitatc 
qiiolibet  alio  intclleduali :  &  tunc  cum  capa- 
citas  imelledus  attendatur  in  comparatione  ad 
fummum  intelligibile,&  ad  intcUcdioncm  opti- 
mam  &  nobiliftimam  iilius  intelligibilis ,  fcqui- 
tur  quod  nulla  anima  eirct  capax  ira  pcrfedbe 
intcllcAionis ,  ficut  minimus  Angelus  :  hoc  eft 
falfum,  patet  dc  anima  Chrifti ,  quac  perfcdlio- 
rem  intellcdlioncm  habet  de  eirentia  diuina, 
quam  quicumque  Angelus  ,  &  illa  habuit  in- 
quantum  anima  creara,  &  non  inquantum  Dcus. 

Si  dicas  qu6d  hoc  erat  propter  vnionem,quam 
habuit  ad  Vcrbum,  &  non  ex  fc. 

Contra,vnio  ad  Verbii  non  facitanimam  non 
eftc  animam:ergo  fi  anima  mancnsanimapoteft 
habere  perfeftiorem  cognitioncm,  quam  aliqua 
alia  natura  creata  intcllcdualis ,  dare  t^e  mate- 
rix ,  vcl  materialitas  non  impcdit  cognitioncm 
intelle<iualcm,vcl  effe  intcllc(5tiuura. 

Contra  hoc  quod  dicitur,  quod  ratio  intelle- 
6tiulis  in  a£lu  eft  immaterialitas  ,  arguo  fic  ;  fi 
cnsjinquantum  cns  ,  &  fecundiim  le  acccptum, 
crt  per  fe  intelligibile  ,  &  primum  obicAum  in- 
tcllcdusjimpoflibilc  eft  qu6d  fitaliquaconditio 
entts  per  fc ,  quin  hab<:ns  illam  fir  Iccundum  il- 
lara  pcr  fe  intelligibile ,  quantum  cft  ex  (e:  ma- 
terialitas  autcm  cft  vna  conditio  iftius  cntis, 
aliter  ens  materialenon  erit  pcr  fc  cognoicibile 
quantvim  eft  cx  fc  ,  &  per  fc  intcliigibile.  Vnde 
mataialia,  &  fingularia  fenfibilia  ab  intcUeau 
diuino  fortiuntur  propriam  intelligibilitatem 
fccundiim  gradum  fuarum  cntitatum  ,  iia  co- 
gnofcuntut  ptrfciftc  ,  ficut  in  natura  funt :  & 
hoc  quantum  cft  dc  perfedlione  aftus  ,  icd 
non  ab  intcliedu  noftro  habetur  hoc  ,nin  per 
abftraftioncm  aphantafmatibus  ;  (ed  hoc  non 
eft  ex  iiicognolcibilitate  eorum  ,  ied  ex  imper- 
fcdione  intcllcdys  noftri ,  qui  nec  fuprcma  co- 
gno(cit,ncc  infima  fecundum  modum  cognofci- 
bilitacis  eorum. 

Item ,  illa  immaterialitas ,  qua;  ponitur  cau- 
Scoti  Oper.  Tim.  X  l. 


Immnteri»- 
litM  non  tlt 
ciwf»  fer  ft 
prim»  fioi» 
imtUigibHi- 
fMtis. 


N«  fecuadi 
TniJa. 


'4- 

Alia      r»!i» 

Gimdiiuen- 

fis. 


^      m 

fa  intelledualitatis  ,  non  eft  foia  priuatio ,  vel 
fola  carentia  materis ,  quia  fic  non  ciTcc  cau- 
fa  alicuius  pofitiui ;  eft  crgo  illa  a£haalitas  po- 
fitiua  ,  quam  confequirur  priuatio ,  &  caren- 
tia  matcriae  :  fcd  ifta  adlualitas  pofitiua  non 
poteft  cfle  pcr  fe  caufa  ,  vcl  ratio  intclligi- 
bilitatis  per  (e  primo  modo  ,  vel  fecundo 
modo :  crgo  nullo  modo  immaterialitas  po- 
tcft  clTc  caufa  eius.  AlTumptum  probo  quan- 
tijm  ad  vtramquc  partem.  Prim6  probo  quod 
non  fit  cauia  pcr  fc  primo  modo  intelligibilita- 
tis ,  quia  nihil  eft  intelHgibilc  primo  modo  per 
fc ,  nifi  quod  in  fua  racione  formali  includit 
pcr  (c  intelligibilitatem  :  fed  aiiualitas  illa, 
quam  confcquitur  priuatio  ,  &  carentia  matc- 
tia:  fic  cft  in  Dco  prior  intclligibilitate  ,  quod 
non  includit  in  fua  ratione  formali ,  nifi  intclli- 
gentem}«rgo  non  cft  pcr  fe  primo  modo  intelli- 
gibilitas.  Nec  includit  perfc  fccundo  modoin- 
telligibilitatem,quia  intclIigibiHcasinnuIlo  ente 
creato.cui  competit,eft  paflio  fua:  naturjc.fcd  eft 
ipfa  natura  eius  propria ,  per  qnam  diftinguitur 
ab  omni  natura  propria  non  intelligibili. 

Alius  Dodlor  apponit  aliam  rationcm ,  fcili- 
cet  qu6d  in  Dco  fit  intelle^us ,  &  intelligere: 
quia  omnis  perfeftio  fimplicitcr  eft  in  Deo  ne- 
ceiTario :  intcllcftus,&  inteHigere  funt  huiufmo- 
dijergOj&c. 

Scd  hacc  non  concludit  apriori,quia  primum  ReiieitHr. 
ens  eft  pcrfe(flillimum,&  optimum ;  ergo  quic- 
quid  repugnat  fihi  non  cftperfedHo  fimplicitcr; 
crgo  oportct  ptius  probarc  qu6d  inteliedus ,  & 
imelligere  fint  fibi  compoflibilcs,  quam  accipcre 
quod  fintpcifcdio  fimplicirer:3ccipit  ergocon- 
clufionem  notiorcm  preemifla. 

Idco  dico  ficur  prius,qu6d  a  poftcriori  potcft 
probari  tantum  Deum  elTc  intelligcntem,  &  in- 
tclligcre ,  &  quod  ita  cft  ,  oftcndunt  nece(Tari6 
effedus  in  vniuerfo  ,  qui  funt  ab  co  mediate,vcl 
immcdiatc  :  &  non  poteft  a  priori  probari: 
quia  ficut  homo  ,  vcl  humanius  eft  priroa  ra- 
tio  conftitutiua  hominis  ,  vcl  cntitatis  fpcci- 
ficc  talis  ,  nec  potcft  oft^ndi  fibi  incirc  per  ali- 
quem  conceptum  fibi  immediatiorcm  ,  vel 
priorcm  ,  quia  tunc  non  clfct  prima  rario 
confticutiua  cius  ( nam  quarc  humanitafe  ho- 
mo  cft  homo  ,  non  eft  aliqua  cau(a  ,  fed 
eft  prima  fccundum  Philolophum  7.  Meta-  Atifloc^ 
fhyf.  )  ica  eciam  quod  inrelleftualicas  fit  pri- 
ma  ratio  cntis  inrclligibilis  ,  conftituens  ipfum 
in  effe  taH  ,  &  nihil  cxigat  re  prias  cflcn- 
tialiter  ca  ,  quo  hoc  pollet  dc  co  cftendi. 
Idco  vannm  cft  quzrcrfc  quare  Deus  lit  in- 
telligibilis  ,  tanquam  inquircndo  aliquam  ra- 
tionem  priorem  in  ente  incclligibili  ipfa  in- 
tcUigibilitate  ,  ideo  ad  nihil  laborant  tan- 
quara  indifciplinati  ,  qui  quxrunt  rationem 
ipdus  ,  cuius  non  cft  ratio  ;  vcl  quod  nituntuc 
probarc  aliquid  a  priori ,  quo  non  eft  ratio. 
prior. 


ARTICVLVS     SECVNDVS. 

t_x/«  intelte^m. ,  (jr  'mitlWgctc fintin  De» 
ex  natura  rei  diHiniia  > 


N«n  pitefi  » 
priiri  prohari 
^tiid     Dtut 
fu   inielli- 
gens. 


Q 


Vantumadfecundum  articulum,  anintcl-      .    ** , 
ledlus  &  inttlligere  fint  in  Deo  ex  natura   Cad»Hi»% 


R 


rci? 


194      Libril.   Diftindio  XXXV. 


iia  Oion. 
i6. 

Kf  idtur 


Steundl. 


»7- 

l\-rtio. 


Qunrt^i. 


^into. 


(iH2.ii    »rti- 
chI'. 

InttUt^iis 
jV  intilti£e' 
is  funt  in 
Veo  ex  »:»- 
inr.i  r^i. 


rcijDicit  quidam  Do(9:orqu6d  non.fcd  tantum 
per  adum  intcHedus  negotiantis  circa  clTen- 
tiam,  vt  primum  obicdum  eius.  Potcft  cnim  eC- 
fcntia  iiipliciter  confidcrari.  Vno  modo  vt  na- 
iura,&  cfrciitia  tantiim.  Alio  modo  vt  eft  obic- 
dum  intcUigentiaE  fimplicis.  Terrio  modo  vt 
eft  obie€lom  intclledus  componentis ,  &  di- 
uidentis.  Dc  hoc  quacrc  diftinftione  8.  de  attri- 
butis. 

Scd  contra  iftam  opinioncm  arguo  pcr  fuas 
rationes  ,  quas  facit  contra  aliam  opinioncm, 
qoi  ponit  ibi  intcUcdum  ,  &  alias  pcrfediones 
in  Dco  non  diftingui  cx  natura  rci,  fed  per  com- 
parationcm  ad  cxtra  in  intellcau  crcato  compa- 
rantc. 

>\rguir  enimficiPcrfonsdiuinae  non  funt  ibi 
in  comparatione  ad  cxtra^ergoncc  principia  eli- 
citiua  perfonarum  ,  qua:  funt  inccliedus  &  vo- 
lunras  ,  funtibi  per  refpcdum  ad  extra.  A  fimili 
argiio  cgo :  fi  ratio  fua  fit  bona,  pcrfons  funt  in 
diuinis  ex  naturarci  diftindas  fine  omni  ncgo- 
tiatione-.crgo  etiam  intclledlus  &:  voluntas  funt 
ibi  diftin^a  ex  natura  rei. 

Secundoarguit  fic:fi  Deusab  actcrno  intelle- 
xii  fe ,  &  voluit  fc  fine  omni  refpedlu  ad  cxtra. 
A  fimili  ar;^uo  in  propofito  :  Dcus  antc  omnem 
aiftum  intcllcftus  ncgotiatiui  intellcxit  fe  &cf- 
fcntiam  fnam.alitcr  non  poftet  alia  circa  cam 
neg(niaudo  fabricarc  ;  quia  adus  ncgotiationis 
intcUcdlus  circa  obiciSlum  fcquitur  apprehcn- 
fionem,&  intcllcdioncm  ipfiusobiefti  fimplJ- 
ccm  ,  &  omnem  intcllcK3:ionem  potcft  fequi 
velle  Sc  volitio ,  vt  fimplex  complacentia  pro- 
portionaliicr ;  ergo  antc  omncm  a(ftumncgotia- 
tiuum  potcft  intcUigcre ,  &  vellc :  &  ita  intelie- 
dus  &  voluntas ,  S<  a(3:us  eorum  pr^ccdit  in 
Dco  cx  natura  rpi  omncm  ncgotiationem  in- 
tellecilus. 

Tcrcia  ratio  cius  cft  iftaj  bc^titudo  Dciconfi- 
ftit  in  ndia  intelle(5kus,&  voluntari^jnon  cft  au- 
tcm  bcatus  pcr  refpe£lum  ad  aliquid  ad  extra.Ex 
hoc  arguo  lic  .•  Dcus  eft  beatus  ex  natura  rci ,  & 
non  formaliter  per  a^flum  intelle(3:us  negoriati- 
ui ,  quia  illi  funt  ranrirm  entia  fecundiam  rario- 
pcm;  ergo  in  a(3:ilMis  intellc(5tus  ,  &  voiimtatis 
diftiirtbis  cx  natura  rci. 

Item,  prima  ratio  eius  fupetiijs  pofita  ad  pro- 
bandum  intcUigibilitatcm  ,concludit  propoii- 
timi  noftrum  contracum:Dcus  cnim  cftimma- 
jcrialis  ex  natlua  rci.quod  non  ellccnifi  ellct  in- 
telligibilis  cx  natura  rei  finc  intclle(ftu  nego- 
tiatiuo. 

Item.fccunda  ratio  eius  conciudit  propofi- 
tum  nollrum  :  quia  intclle^us  cft  perfc(^io  fim- 
pliciteripcrfc(fliofimpliciter  cx  natura  rci  cft  in 
nco,quarc,&c. 

SCHOLIVM     II. 

Refcrt  &  rcfelUt  opinione^n  ^ andauenfts  affe- 
rent's  tntelleclum  &  intelligerc  in  Deo  dtiiingui 
ab  rlfeiitta  tanttim  per  operaiionem  intelleilu* 
creati  nevottantu  ,  eAmejUf  quaiuor  raiionibtu  dd 
hoimnern  confuttit.  Detide  diiabM,vel  tribm  e^- 
cactbm  arftimentts  a  pojiertort  probat  vtrtmque 
effe  in  Deo  e.x  riatiira  rei. 

DIco   ergo  (^uantum  ad   iftum  articulum, 
quiid  intcllc(ilus  &  tntelhgere  funt  ibi  ex 
nacura  rei,  vidciicec  perfedc  &  a(flualicer ,  ac  fi 


nihil  aliud  ibi  c(rct,&  non  per  a^aum  intclle<aus 
negotiatiui ,  vt  vnruerfalitas  cft  in  Socratc  pcr 
adlum  intcl!e(flus  comparantis  hominem  ad  So- 
cratem  ;  vcl  vniucrfalc  ad  fingularc.  Nec  vidco 
qut)d  intelle^aus  &  intelligere  effent  nobiliori 
modo  Jn  Deo,  &  pcrfc^aiijs ,  fi  tantum  cflcnc 
ibi  pcr  a^aum  intcllcftus  ,  &  non  cx  natura  rei, 
qiiam  fit  relatio  Dei  cx  tempore  ,  quia  intclle- 
dtus  ncgotiaiis  nihil  caulat  nifi  cntia  rationis ;  & 
fi  tanriim  viuim  ens  rationis  poftct  dicinobilius 
alio  in  tali  f/f^.nunquam  tamen  tale  clTct  pcrfc- 
dio  fimplicitcr,  ncccns  pcrfedum  ,  fcd  tantiim 
diminutum  6.M>.'taphyf 

Eft  igitur  iotelleiflus  &  intelUgere  in  Dco  ex 
natura  rci  pcrfc(5li(Iimc&  a(fVuaIiflime.  Quod 
oftcndo  dupliciter:&  prim6,i  poftcriori,  proba- 
batur  fic ;  Iniclbgere  C\  cft  in  Dcoex  natura  rci, 
habccur  propofitum ;  C\  autcm  noneftibi  ex  na- 
tura  rci ,  tunc  arguo  ;  intclle(fliis  prxcedit  i»- 
telligere  ,  ficut  naturaliter  potentia  prxcedic 
aliquo  modo  a6tum,&  pri(icipium  , vel  cau- 
fa  principiatum  ,  vel  efFc(ftutn :  ergo  intcllc- 
<Stus  non  cft  ibi  pcr  quodcumquc  intelligere: 
quia  potentia  non  cft  pcr  a(5tum  ,  qui  ne- 
ccftario  prxfiioponit  potentiam  ;  quia  tunc 
efrec  circulns  in  clfcntialitcr  ordinatis  ,  & 
idcm  pracfupponeret  fe  :  ergo  cum  intelltgere 
negotiatiuum  praefupponat  intcllc(flum  ,  non 
eft  ibi  intcUcdhis  pcr  illud  intelligere.  Confe- 
qucntia  cft  plana  ,  quia  nihil  pracfupponit  ft; 
quarc ,  &c. 

Item,  hoc  idem  probatur  de  intelligere  nego- 
tiatiuo  ,  intelligere  negotiatiuum  non  producic 
feipfum.quia  nil  producit  fcipfum:ergo,&c. 

Secund6  hoc  oftenditur  ratione  propier^md, 
fic;omnis  perfe^ftio  fimplicitcr  habct  ejfe  exna- 
tura  rci  in  Deo  ,  fed  intcllccflus  &  intelligere  fub 
formali  ratione  eorum  funt  pcrfcdioncs  fimpli- 
citcr :  crgo,  &c.  Maior  probatur ,  quia  fi  aliqua 
pcrfcftio  firaplicitcr  non  fit  in  Dco  ex  natura 
rci.fit  illaicrgononeftinquolibet  meliusipfum, 
quam  non  ipfum,quia  non  in  Deo  melius  eftef- 
fe  ex  natura  vci,  quam  non  eftc  in  co :  ergo  fi  eft 
in  Deo  &  non  cx  natura  rei,  imperfc<ft^  erit;er- 
go  non  eft  pcrfc^ftio  fimpliciter.Probatio  primat 
confequenria: ,  quiaomnis  perfe(ftio  fimpliciter 
in  omni  alio  a  Deo  cft  impcrfc6tc,quia  partici- 
patiuc  ;  crgo  fi  non  eft  in  Deoex  natura  rei ,  in 
nuUo  habct  c(Tc  perfe£tum. 

Scd  vltra  pro  fecunda  confcquenria ,  quia 
quod  in  nuUo  cft  pcrfciflc ,  fed  impcrfefte ,  non 
eft  perfc(ftio  fimplicitcr :  fed  fi  aliqua  pcrfc- 
(flio  decftct  Deo  cx  natura  rci  ,  in  nuUo  eflec 
pcrfe(fte.  Non  in  creatura ,  quia  ibi  eft  parti- 
cipatiuc  :  nec  in  Dco  pct  a(ftum  intelledus  ne- 
gotiantis ,  quia  tuncellet  ens  rationis  diminu- 
lum  ;  ergo  non  eflct  pcrfedio  fimpliciter.  Mi- 
nor  patet ,  quia  fi  intellc<ftus  &  intelligere  non 
fint  formaliter  in  fe  pcrfedliones ,  fed  tantura 
vnica  perfe<ftio  fimpliciter,  fcilicet  eflcntialis, 
hoc  eft  contra  Santftos ,  qui  ex  diuerfis  pcrfc- 
dtionibus  rcpertis  in  creaturis  oftendunt  illas 
eminenter  cllc  in  Deo.Vndc  dicit  Auguft.  i  j  .de 
Trinitate  cap.4.  quod  cum  viuentia  non  vmenti- 
busyimmortalia  mortalibitt;tntclltgentia  non  intel~ 
ligentibui  i  videntia  non  vtdenttbm ;  inuifibili* 
vtftkilihHS  prttferenda  iudicamm ,  oportet  T^eum 
ejfe  viuentem,  immortalem,&c.  Refpondcbis,  vc- 
rum  eft  ifta  eflc  in  Dco  viucntc  in  eflencia ,  kd 
non  diftindc. 

Com\, 


Atiftot. 

19. 

Trima  frt- 
batio  a  fejle- 
rieri. 


iO. 


SicHuia 

frieri. 


IntelleSus 
«^  intilligt' 
re  funt  fer- 
feSiietttsfim' 
flitittr. 


XI. 


Aaguft. 


Qu^ftio  I. 


I9T 


KtSfoKJToni 
Meurriiur. 
Damafc. 


T.eUtio  ra- 
ttanu  neejM* 
tHprim^  nec 
fetuni»  Per- 
fedt»  aUqut. 


i3- 


n 


Contr^,perfe£lioncs  fimpliciter  non  ^uiJSed 
efuaU  circa  ejfe  diuinum  oflendunt ,  fccundum 
Damafcenum  Uh.i.Orthod.fid..^.  cap.  perficiunt 
enim  ellentiam ,  non  vt  qnalitates  in  ejfe  primo, 
quiditatiuo^fcd  in  effe  rccundo,&  intcnro,6<:  ideo 
circumftant  eirentiam  fccundum  Darnaicenum  ; 
edcntia  autem  non  eft  perfcdio  in  effe  fccundo 
{ecundum  Damafcenum,  fed  primo,quia  quidi- 
tatiuo;  vtautem  intclligitur  lub  illisrationibus 
fabricatiscirca  ipfam  vt  quibufdam  rclationibus 
rationis,  non  perficitur  in  effe  fecundu,  nec  in 
effe  primo  ,  quia  huiufmodi  rclatio  rationis  nou 
eft  aliqua  pcifc(flio,nccprima,ncc  fecnnda,  quia 
cx  quo  relatio  realis  non  eft  pci  fcdio  (Implici- 
rcr,mult6  magis  nec  rclatio  rationis-,crgo  ii  non 
hnt  in  Deo  cx  nacura  rci,vt  pcifcdioncs  abfblu- 
ts.fcd  tanrum  vt  relationes  rationis ,  non  poteft 
diuina  pcrfeclio  eis  inclle  primo  ,  nec  fccundo, 
vt  pcrfedion:bus  fimpliciier,  fed  taniiim  rela- 
tiones  rationis :  in  vanum  ergo  laborarent  circa 
perfcdiones  Deo  attribuendas  quodam  ordine, 
quia  non  attribuunt  fibi  nifi  relationcs  rationis 
non  rcalcs. 

Tencocrgo  quod  intelligere  &  inre!!e(!>us  funt 
in  Deoformaliter,  &  adualiter  ,  &  diftindc  ex 
natura  rei ,  &  non  tantum  virtualitcr  ,  vcl  po- 
tentialitcr,  vel  modo  confufo,vt  quafi  eJucan- 
tur  dc  potcntia  ad  actum  diftindum  ope  intel- 
leclus  ncgotiantis  ,  quia  vtrumque  cft  formali- 
ter  infinitumiinfinitum  autcm  foi  maliter  in  nul- 
lo  contineiur ,  vt  in  potentia  ,  &  tamen  non  fc- 
quitur  cx  hoc  qu6d  non  diftinguantur  cx  natura 
rei.Patet  fuperiiis  de  cirentia,&  relatione.De  di- 
ftinftionc  autcm  eflentialium  pofteriiis  eft  di- 
cendum. 


14. 

Argumentii 
tugatiuum. 


C  nfirm*tur. 


xy. 

Rifoluti» 
teriij. 


ARTICVLVS      TERTIVS. 

c///»  Detisformaliter  inteUectii  ta- 
telligat  ? 

QVantiim  ad  tertium  articulum  non  videtur 
pofle  dici  qu6d  Deus  intelledVu  inteiligat; 
quia  nos  non  dicimur  inrelligere  nifi  prout  in- 
tellcdJus  rccipit  intelledionem  fuam;aquocum- 
que  enim  fit  inteUigere  ,  vcl  adlus  intellcdionis, 
non  co  intelligit  aliqiiis  ,  nifi  prout  in  eo  recipi- 
tufi  in  Dco  autcm  non  recipifur  tnelligere ,  quia 
fupcrius  diftindionc  j.  negabatur  abco  omnis 
potentialitas,&  paflio,  &receptio;ergo  non  po- 
teft  Deus  dici  afta  intelligere. 

Confirmatiir,  fi  enim  non  fir  in  intellcftu  di- 
uino  rcccptio,ergo  nonmagis  dicitur  inrelligere 
pcr  intelltgere ,  quam  pcr  vtUe ,  nec  pcr  intelle- 
dlum,  quam  pcr  voluntatem. 

S  CHO  LI  V  M    III. 

Kefoluit  inteUecium  Dei  tffe  principium  quo  in- 
telligendi,ftcut  in  cretitii,ejuta  ejuamcumejue  deno- 
minattonem  dat  aBut  realiter  difiinctui  ab  infor- 
mahtlt,eandem  dat,  &  multo perfecliirs  aBui  tnfi- 
nitns  non  informans ,ftd  tdem  realiter,cum  eo  quod 
denominat  pertdentttatem  ;  &  <}uia  tvi  efl  certor 
denominatio,  vht  maior  eft  vnttas. 

REfpondeo,&  dico  quod  intelleau  Df  us  for- 
maliter  intelligic ,  licet  intclledus  idem  fit 
fealiicr  curo  eirentia,  &  aliis  perfcftionibus  ;  & 
Scoti  Oper.  Tum.  X I. 


tamen  fine  omni  rccaptfone ,  vcl  pafllone  dici- 
tur  intcUedus  intelligcrc ,  quia  quamcumque 
denominationcm  poteft  aftus  informans  da- 
re  informanti  ,  vel  informato ,  quando  diftin- 
guitur  ab  co  realitcr  ,  vt  pars  a  parte  :  eandcm 
potcftdarc  adus  infinitus  non  informans ,  fed 
rcaliter  idem  cum  co  quod  denominat  pcr  iden- 
titatcm  ,  vt  ficut  corpus  rcaliter  denominaruc 
animarum  ab  anima  vt  informabilc,  vcl  infor- 
matum  a  fovma;  ita  fi anima  ciret  realitcr  idcm 
ciim  corpore  ,  &  omnino  rranfiret  in  vnam  rea- 
lem  idcntitatem  ,  pcrfedius  tunc  poflct  idem 
corpus  dcnominari ,  licct  non  per  informatio- 
ncm,quam  mod6  poteft,  quando  eft  pars  diftin- 
6la  realiter  a  corpore  quanto,perfedliiis  enim  & 
verius  ciret  tunc  idera  corpori,  qukm  modo  fir. 
Si  ergo  modo  dicimur  formalircr  intelle6tu  in- 
telligcre  per  intcllcdlionem  ,  vbi  diftinguuntur 
intcllechis  &  inteiugere  icalitcr  ,  multo  magi« 
poteft  Deus ,  vel  inrelledtus  diuinus  formali- 
ter  dcnominari  intcUigcns  pcr  intelltgere  ,  vbi 
vnum  tranfit  in  aliud  pcr  rcalcm  idcntitatem. 

Maior  patct,  quia  vnitas  eft  ratio  quare  vnum 
denominaret  aliud  ,■  vbi  ergo  vcrior  vnitas  ,  vc- 
rior  ctiam  dcnominatio  ,  quia  forma  perfcftior 
vnira  fuo  perfcdlibili  pcrfeclius  ipfum  dcnomi- 
nat  :  crgo  vbi  ptopter  fummam  perfedlioncm 
vnum  perfcdte  tranfit  in  idcndtatem  alterius, 
ibi  verc  vnum  poteft  dcnominare  aliud  ,  cum 
quo  eft  fummc  idem  :  ergo  ira  in  propofito ,  ita 
qn6d  ficut  fapientia  Ci  eHet  diftindta  rcaliccr  a 
fapiente,  poilet  ipfnm  talcm  facere,  vt  diccretur 
formaliter  fapiens  ,  ita  fi  cflet  eadem.  realitcr 
cum  fapiente.  Intellcftus  crgo  quia  maximam 
idc-ntitatemhabetcum  cllcntia  ,  &  dcitatc  ,  & 
quafi  propinquiorem  vnitatcm  ,  &  immediatio- 
rcra  ordinem  ad  eam,  &  cum  ca  ,  quam  intelli- 
gee,<^\\od  cft  immcdiatc  ab  intclledlu  ,  intclle- 
Oim  vero  cft  proxima  ratio  rranficns  in  ellen- 
tiam  ,  vcl  Deitatcm  pcr  idenritatem  ;  ideo  pcr- 
fcAius  ,  &  quafi  formaliiis  dcnominatur  Deus 
intelligens  pcr  intellcdum ,  qukm  pcr  intel' 
ligere. 

Scd  quomodo  tunc  dicctor  magis  inrcllciftu 
intclligcre  ,quam  voluntate  ,  ciim  volunts.s  i'-a 
tranfcat  inclientiam  pcr  idcntitatem,ficutintel- 
Icftus  ,  &  per  te  intcUedlus  non  magis  recipit 
quam  voluntas  .'' 

Refpondco,  quemcumqueordinem  habercnt 
aliqua,  fi  efllnt  diltinrta  rcaliter  ,  eundem  ordi- 
ncm  habent  vbi  non  funt  diftindla  realitcr  ,  vc- 
rc  :nunc  autem  vbi  intclledtus  &  voInnt.is  di- 
ftinguuntur  ,  reaiiter  proximar.itio  intclligcrc, 
&  adlus  intelledionis  eft  intcllcdhis  &:  non  vo- 
iuntas;ergo  quia  proximiiis  fe  habcr  intellc- 
6lus  ad  tntellt^ere  quam  voluntas ,  idco  Deus 
formalitcr  intelligitper  inrellcdVum  &:nonpcr 
voluntatem.iicct  non  magis  rccipiatur  intclhge- 
re  in  intclleclu,quam  in  voluntate. 


Veusffr/HA' 
littr  inttUi- 
git  ftne  rt- 
ceptiene  ,  ^ 
quomodt. 
frebntnr: 


z6. 


§luo  pirfe- 
Sius  -jntim: 
to  perfeciiiii 
form»  dene- 
min»t. 


InfiMnti». 


Selutio. 


InJijlincl* 
rralilrr  rfitt- 
nem  (eriiant 
Ofdirem  ejui 
fi  realitrr  di- 
Htngutreyt- 
tnr. 


ARTICVLVS    QVARTVS. 

Vtrum  intelleittis^ftue  efle  intelUBitiumyftt 
de  ratione  quidttatiua  Dei  ? 

QVantiim  ad  qunrtum  articulum,dicit  vnus 
in  vno  loco,qu6d  intcliedlualitas ,  vei  ejfe 
intellediuum,  cft  quxdam  fpccialis  conditio  cn- 
tis ,  dicens  proprium  modum  fubfiftendi  efl^en- 

R       1  U«: 


28. 


196      Libril.    Diftinaio  X  X  X  V. 


3-9' 

JLtfolutio,. 

iKtelleiiua- 
ittu  eft  de 
*ffenti/f  Dei. 
Frti»tMr  «/^ 
Soritate. 


Confirm*tur. 
Atidot. 


Auguft. 


5Q- 

Rntwne. 


§tvoi  intrin- 
feti  sonuemt 
ftlteui.terfe- 
Hius  illi  co- 
fetit  quim 
quod  extrin- 
f.ce. 

Atiftoc. 


'B.epuca. 


Stluitur. 


PeM  not  po 
tefi  itffia.ri, 
t/  quArt. 


tiae :  6cuc  enim  vi««f«  dicit  fubftanciam  CabCi^ 
^emem  in  natura  yitali,ita*/*intelle(9:iuum<ii- 
^it  fubfi(itere  in  natura  intclledtuali,&  fccundum 
hoc  intellcftualitas  includiturin  propria  rationc 
cflentia:  diuins,qux  non  cft  tantum  cnSjfcd  ens 
vitalc,  &  int(pllc<3;uale.  Alibi  dicit  idcra  Dodor 
c^abd  intellediuum  non  transferturaddiuina,vc 
dat  ejfe  primum,rcd  vt  dat  effe  fccundum,  &  ma- 
gis  credo  clTc  hoc  de  intencione  fua. 

SCHOLIVM    IV. 

uijferit  inteUeflHalitatem  ,feu  vitam  intelleiliy! 
tiam,ejfe  de  tjuiditate  Dei ,  quod  etiam  hahetur  in 
Oxon.i. difi.it. num.^^.  &  qflendit  nonfecjui  inde 
Deum  ejfc  definihilem.  Intelleftus  tamen  non  eft 
de  quidnate  Dei  dumfumittfr  vt  /fotentia,fed  vt 
inteUeiiiua  natura. 

DIco  crgo  fecundum  priroum  modum,qu6d 
iuteilcdualitas,vel  ejfe  intellcdiuum  eft  de 
formali  ratione,&  quiditaciua  entis  vjui ,  quia 
viuere  viuentihtu  eft  effe.t.Ac  Anima,&  hoc  rao- 
doconccdit  ille  Dodor :  ergo  (i  incellcif^ualitcc 
viuere  eft  formalitcr  de  formali  intcllcdlu  talis 
entis  viui  vita  imelligibili,  primum  cns  viuit  vi- 
ta  intcllc>5luali;ergo  intellcdtualitas  ^  \cleffein- 
tellcdiuum  cft  dc  pcr  fe ,  &  quiditatiua  ratione 
ipHus  cncis  viui. 

Confirmatur  hoc  pcr  Philofophum  n.  Mct. 
vbi  ioquitur  de  vita  Dei ,  dicens  ipfum  habere 
vitam  voluptiuam,fcu  voluptuofam,&  cft  in  il- 
lo  cif.Doterminatii  autem£.t  Auguftinus  de  Tri- 
nit.tf.cap.vltimojdicit  quod  in  Trinitate  increa- 
ta  eft  pri,m3,  &  fumma  vita,  ac  fummus  fpiricus, 
cui  non  cft  aliud  yiuerc,  &  efle,&c, 

Icem  ,  probo  perracioncm  ,  quia  quod  poteft 
eife  idcm  alicui,non  cft  petfcftiffimc  in  illo,nifi 
fii  de  ratione  quiditaciua  ,  &  fit  intrmfec^  fibi 
idem ,  quia  vnumquodque  pcrfcdius  conuenit 
cum  aliquo,fi  conucniat  fibi  intrinf<fcc,&  quidi- 
tatiuc,quamquod  non  conuenit  ficcum  co  for- 
maliter  &  quiditatiue,  fedquafi  aliqua  pcifedio 
fccunda :  fed  intelle£):ualitas  aliquibus  •cntibus 
crcatisconuenit  eflTcntialitcr,  vt  pct fedio pet fi- 
cicns  rcm  in  ejfc  primo  ,  &  non  in  ejfe  fecundo. 
Patctde  fubftantiis  fcpatatis  per  Philofophum 
li.Mcf.  ergo  cum  imcUe^ualitas  perfcdiffime 
Deo  couucniat,erit  fibi  quiditatiuc  idem,vt  pcr- 
fccftio  prima,&  non  vt  fccunda. 

Dices ,  quia  fi  intellc6lualitas  fit  de  pcr  fe  ra- 
tione  quiditatiua  illius  circntix  diuinae ,  crgo 
Dcus  poteft  dcfiniri;quia  vita  eft  de  ratione 
quiditatiua,&  elVentiali  eiiis,&  fimiliter  intelie- 
(!:Cualitas  ,  &  nianifeftum  tft  lubftantiam  cile  de 
ratione  perfcdionis  eius  pcr  fc  :  crgo  potcft  fic 
dcfiniri ,  quod  Deus  eft  Juhftantia  viua  ;  poni- 
tur  cnim  fubfiamia  loco  gcneris  ,  &  viua  lo- 
co  difFcrentiae  intcrmcdia:  ,  fcd  intelleilualitat 
loco  diffcrcntiae  vltimx ,  ficut  fi  dcfiniretur  ho- 
mo,  qu6d,  eft  fuhftantia  animata  ,fenfibilit ,  ra- 
tionalts. 

Rcfpondco  iccundum  prius  difta  15.  diftin- 
6lione,qu6d  ab  eadem  realitate  poiTunc  in  diuir 
nis  abftrahi  plures  conccptus  ordinati  iecundum 
fub  Scfupra  piimx  intcntionis ,  quorum  tamcn 
'  nullus  cft  conceptus  vniucrfalis  gencris,  vel  dif- 
fcrenci(c,qui  accipiuntur  ab  alia,&  alia  re  pofli- 
bili  &  a^toali ,  vcl  alia  ,  &  alia  rcalitate.  InDco 
aucem  non  accipituc  racio  vitz  &  imcUcduali- 


53- 


tatis  a  re  alia  &  aiia,  vel  realitate  diuerfa ;  (ed  ab 
cadcm  re  diuerfimodeconfiderata;licct  crgo  po- 
natur  vita  &  inteUettualitat  quiditatiue  efle  'de 
fubftantia  Dei.ncutra  tamcn  eft  differcntia  con- 
trahcns  fabftantiam  vt  genus,  quia  fubftantia  eft 
infinita ,  &  vita,  &  intellcdlualitas  fimiUter ,  & 
funt  csdera  res  &  quiditatiu^ ,  &  nihil  tale  eft 
diffcrctia,  vel  gcnus  refpcdu  altetiuSiwV*  cnim, 
quae  quafi  videtur  cflc  differentia  pcopinquior 
fiibftantix,  nuUo  modo  detcrminat ,  velcontra- 
hit  eam,vr  differcntia;crgo  ncc  mult6  magis  in- 
teUeilualitas  ,  qu«  intelligitur  quafi  differcntia 
poftcrior. 

Ad  primum  argumentum  principale,  cum  di-        31, 
citur  qu6d  idem  non  poteft  effe  in  aliquo,modo  -^ii  primum 
nobiliori  &  ignobiliori,vt  virtualiter,  &  forma-  ?"'»*'>*'«• 
liter ,  falfum  eft  ,  quia  in  eflentia  cft  virtualiter 
patemitas  ficut  in  fundamento :  fimiliter  eft  ibi 
fofmalitcr  vt  forma  fuppofiti  fubfiftentis  in  cf^ 
fentia. Vndc  ficut  ipfi  arguunr,in  temporc,  qu6d 
illud  quod  cft  talc  virtualiter,non  potcft  (c  face- 
re  fortnalitcr  tale :  fi  atgumcntum  corum  fit  bo- 
num,ita  arguo  cgo  in  acternitate  :  fi  eflcntia  nbn 
eft  patemitas  formaliter,fcd  virtualiter,non  pof- 
fet  ex  fc  formalitcr  originare ,  aut  cmanare  pa-  ijfJlJ^, 
ternitatcm  fubfiftentcm  in  ea  ,  qnod  falfum  eft.  ttr  t*U ,  ^ 
Nec  eft  difFcrcntia,  nifi  quia  in  ccmpore  eftmu-  formalittr 
catio  ^  non  tali  ad  tale,  in  xternitatc  non ,  fcd  dc  '*'*»  <^  ?*•* 
non  tali  fit  tale  fintfmutationc,  "       *' 

Dico  ergo  quod  idcm  non  potcft  rcfpediu 
vnius  &  ciufdcm  effc  virtualitertale,&formali- 
ter  talc:fed  tuncerit  minoi  falfa,  quia  rarione  cf^ 
fcntix  cft  habens  intellciftum  virtualiter,  ratione 
autcm  intelledlus  cfL  fotmahter  tale  habens  tnr 
tclledum  formalitet^qiiia  intcllcdtus  eft  ibi  ex 
natura  rei,tanquam  paflio,  vel  qualitas  cfTentie, 
vel  fundamenti  infiniti. 

Alio  modo  poteft  dici  qu6d  n6n  eft  ibi  intel-  jlli»  rtfptn. 
ledusmodo  fimplicitcrnobiliori,&  ignobilioii,  fi*' 
quia  non  fimpliciccr  producitur  ab  cflentia,vt  ef- 
fe<flus  i  caufa,in  qua  virtualiter ,  ac  fi  quafi  pro- 
duceretur ,  &  ide6  fupponitur  falfum  in  ac- 
gucndo. 

Ad  fecundum  ,  cum  dicit  qu6d  intelUgere  eft 

pati.  Rcfpondeo  pcr  di£ka  in  t«rdo  articuio  i  in 

nobis  cnfm  intelltgere  ,  &  recipere  intelleEtienem  dum. 

funt  idem,ficut  vniuerfaliter  in  rebuscceatis  ca-  §iif»r*inteU 

lere ,  &  calidum  effe  ,  vel  recipere  calorem  funt  ^^"'*        1 
•j  II         o      II    j  o    r     1      !••      numneneSl 

idcmialhere,8c  albedtnem  recipereydc  ucdealiis,  *^,i  ^^ 

&  in  calibus  rece^tio  formae  eft  quaedara  paHio;  creatum, 

in  Deo  autem  nulla  cft  recepcio  incelledlionis 

in  inceiledutanquatn  formae  in  porentia,&  ide6 

inteUigere  nulio  modo  eft  ibi  /'4r<;eft  tamen  ibi 

inteUigere  pct  identitatcm  vcriflimam  ,  ciim  fit 

rcs  eadcm  cum  intelie(fiu ,  &  ideo  verius  dcno- 

minatur  intclleiftum  cire  intclligentem ,  quam 

fi  eflet  forma  informans  eum,  vtpaffiuum  in^ 

formacum. 

Ec  cijm  dicic  Philofbphus,  qu6d  inteUigere  eft 
patiy  vcrunv  eft,  vbi  inteUi^ere  non  habet  vcrio- 
rem  idencitacem  cum  incellc<^uali>ate,  quam  per 
denominationcm  vniuspartisab  alia,  ficut  c(t 
iti  nobis. 

Ad  tertium,cum  dicitur  qu<^d  incelledtus,vbi  «  r. 
efticx  natura  rei,eftad  a<fhmi  nobiliorcm  fejdico  jij  tmium. 
quod  exccffus  in  nobiiitatc  fimpliciter  requirit 
diftindtionem  fimplicitcr  j  intcllcdus  autem  di-  An  inttUi- 
uinus  non  rcaliter  diftinguitur  ab  a61;u  fuOiquia  Susf»iatt\- 
noncft  ci  accidcns,vt  in  nobis,&  ide6  minoreft  ll^*"  "**'" 
ftmpliciter  falfa ;  quia  nibil  e£Scit  nobilius  fe, 

nec 


54- 

Adfttunm 


Qu^ftio  II 


197 


Saliiitur. 


37- 

tum. 


Ar[  primum 
nt^Mtiuum, 


Cimjlrm*' 


1. 
tttMniim, 


ncc  credo  quod  aliquis  a£kus  fubftantialis  fit 
igtiobilior  in  cncicacc  quocumque  accidcntc,  fcd 
fimplicicer  nobiliur.  Si  tamcn  propofitio  fit  vc- 
ra>habctur  intcUigi  vbt  vnum  rcalicer  ordinacur 
ad  aliud.vc  ad  fincm  fuum^  pcrfedlionem  rca- 
literdifrerentcm  ab  eo. 

Sed  dices  qu6d  oppofitum  concluditur  per  ra- 
tioncm  iam  cadlam  ,  quia  concluditur  quod  in- 
tellcdus  Ht  nobilior  inttUigtre,  quia  habet  im- 
tncdiaciorcm  o[dinem,&  propinquiorem  ad  pri- 
mum  ,  &  ad  perfc£ti(fimum ,  quod  eft  eifencia, 
a  qua  fluunt  omnes  pcrfcdiones ,  quim  intel-' 
Ltgere. 

Rc(pondco,j)oteft  Jiciquod  ficut  eft  propin- 
quiu$e(Iencizi(ecundum  ratione,quam  intellige- 
re,\{.3L  eft  codcm  modo  nobilius  qu^m  intelligtre. 

Ad  aliud,cum  arguiturqu6d  intcUciflus  ad  in- 
tcliigibilccftrclatiorcalis-.Dico  qu6d  vcrum  cft 
vbi  rcquirit  diftindioncm  rcalcm  extremorum, 
Sc  diftindtionem  fundamenci  in  cxcrcmis.  In 
Deo  autcm  cxtrcma  illius  relationis  imellcdlus 
ad  intelligibile  non  diftinguitur  realiccr,  (cilicec 
eftentia ,  &  incelledlus  ,  ud  funt  idem  verifllmc 
iecundum  idencicatem  realem.  Similiter  creacu- 
ra  in  ejfe  intelligibili  in  Deo  non  diftinguitur 
realitcr  ab  intelledu  diuino^Hcut  nec  (ecundum 
«jfe  diftinguicut  ab  cllcntia  diuina  realiter. 

QV./ESTIO      II. 

ytmmfrimum  ohie£fitm  intelle£tus  diuini 

jit  ejfentia  diuinafub  propria  ra- 

tione  ejfentiiiy  &c. 

Aleofis  i.p.^.x^.  mttnb.x,  D.Thom.  \.ftf.i^.»rt.^, 
&S  (ir q.i^.ftr totam.^ i.ctn.Gtn c.^l.ijr  49.  Hcnrie. 
qxoil.f.q.x.  Occham.  infrol.  q  j.Gabt.^.y.  Doftor  q.',. 
Suarcz  \.f»rt.  l.yt.^..  Sraifing.  it  Dt»  vn«  ir»n.i,iiff.x. 
qu*fi.x. 

I  c  vidctur  quod  non  ,  quia  potentia, 
&  obtedlum  dcbent  proponionari:cr- 
;o  potcncia  communimma  debet  ha- 
)crc  obiedhira  comrauniffimum }  fcd 
poccntia  intelIe(Stiua  dicitut  eflc  communiflima, 
&  vircuofiflima;ergo  oporcet  qu6d  eius  obicftii 
fit  communiflimum,&  virtuofiffimum  j  tale  eft 
ens ,  quod  fcilicet  pofllt  adaequarc  commui  i:.-.- 
tcm.&  virtucem  fui  inceIledus:crgo,&c. 

ConHrmatur ,  primum  obicdlum  adzquatuc 
poccncis,&  nihilaliud  quam  ipfum:cnsadacquat 
intcUcdlum  diuinum;ergo,&c.Probacio  mjnorls, 
quianihil  adaequai  inccllcftum  creacum  ,  quod 
kilicct  fit  vnum  nifi  ens ;  crgo  ncc  multo  magis 
intcllc^tum  diuinum,  &  increattmK 

Item  fccundo  fic;nullum  vhum  obicAum  cft 
adxquatum  potcntiae  toti  fccundum  totam  vir- 
tutem  cius;&  vni  adlui  potentix,  Patet  in  intcl- 
\c€t\x  noftro,quianuUumobic<5tum  quancum- 
cumquc  exccllcns  adxquat  totam  potentiani, 
quin  potcntia  poilct  clfc  altctius  obie(fli;fcd  cf- 
fentia  diuina  cft  obicftum  adarquatum  vnius 
atflus.fciUcct  intcUe6lus  fui.vcl  vifionis,qua  vi- 
dct  fcjcrgo  non  cft  obicdlura  intclledlus  lui  ad- 
asquacum  &  primum. 

Iccm  certio  fic:obicAum  intclleiflus  dcbet  ef- 

fedeclaratiuum,  &  manifeftatiuum  fui  apud  in- 

tcUcftum ,  quia  nihil  obiicituc  intcUedlui ,  nifi 

fub  ratione  manifcftatiui  v  vccum  autcm  habct 

Smi  Ofer.  Tom,  XI. 


propriam  rationem  manifcftatiui;i|itut  eflentia 
diuiiia  non  fub  ratione  eflcnti* ,  led  fub  ratio- 
ne  veii  dcbec  clfe  obiedum  intcUeftus  fui. 

Confirmatur ,  d  eflcntia  fub  rationc  elfentis 
eilct  obiedlum  intcUcdlus  diuini,  &  non  fub  ra- 
tionc  verijigitur  eadem  rationc,cflentia  non  fub 
ratione  boni.fcd  fubrationc  cflcnti*  cflct  obie- 
dlum  voluntacis  diuinae,&  fic  inccUcftus»  &  vo- 
luntas  in  Deo  non  cflcnt  poccncia:  diftindfce,ficUC 
ncc  obicda. 

Coittra,Ariftotclcs  1 1. A/«.probat  qu6d  non 
intcUigit  nifi  fc,&  non  aliud,  &  ita,  quod  fua  ef- 
fentia  cft  obicdlum  imcUedus  eius ,  &  non  ali- 
quid  aliudicrgo,  &c. 

Ircm,Auguftinus  i  i.de  Trinit.  cap,  vltimo ,  & 
Magiftcr  ponit  in  litera  :  Sapicncia  eft  de  «tec- 
ni$  i  igicuc  accccnuni  vc  atccrnum  ,  eft  obie^m 
fapienciz  diuinx ;  fed  iapientia  vel  adxquatuc 
fcicntix  diuinx ,  vcl  cft  fccundum  a^^um  pcrfe- 
ftiffimum  intcUcdus  fui:igitur,&c. 

Reipondco,diftingucndo  prirocl»  dc  primitatc, 
qiiod  duplex  eft  primitas  ad  propoficum ,  fcilicet 
primitas  naturx ,  vt  patct  cx  prxdi^is,&  ^.Met. 
&  cft  pri.oiitas  adxquationis  ex  pcimo  Poftcrio- 
rum ,  qua  primitatc  Vniucrlalc  dicitur  ibi  pri- 
mum ,  vc  primo  fubiedo  incft,  ficut  paflio  eius, 
vt  habere  ires  angulos,  Primitas  autcm  nacurx 
duplcx  cft  ,  ficut  &  nMtura  dicituc  duplicitcc, 
fcilicet  dc  matccia ,  &  dc  focma.  Primitas  na- 
tucx  ratione  matcrix  cft  primit^s  gCncratio- 
nis,  fcu  originis.  Primiras  auccm  cx  partc  fbrrox 
cft  primitas  perfcdionis.  Quamuis  autcm  in 
non  fimplicitcr  pcrfcftis,vc  in  crcacura,iftx  pri- 
mitates  habeanc  originem,  quiafi:cund^m  Phi- 
lofophum  9.  Mec.15.  tjHapfierttfunt  generatione 
pojferiorafuntperfenicne,  &  ^  conuerlo  ;  tamen 
in  fimplicitcr  pcrfcAo ,  vt  in  Deo  ,  ifta  duplcx 
primitas  concurrit  fub  eodem  ordine  ,  quia  in 
diuinis  quod  eft  primum  (ccund^m  origincm, 
cft  primum  fccundum  pcrfcdlioncm ,  vt  didbm 
fuic  diftin£l,  j.  nam  cflcncia  cft  primum  origine 
in  diuinis  ,  ^  quo  originantur  omnia ,  quae  fiint 
in  diuinis  ,  non  accipiendo  ort^(/7m  propric 
per  produtaioncm  ,  fi:d  con^munitcr ,  quia  om- 
nia  quafi^riginando  fluunt  ab  eflentia.  Etiam 
cft  primum  pcrfcftione,  qui»  fecundum  Da- 
mafccnum  lib.OrchodJid.c.ii.  cdjicut  pelagtu 
infinitum  tmnium  perfeilionum, 

S  C  H  O  L  I  V  M. 

t.gregte  decUrOt,  tjuomode  ejfentiajit  obieEtum 
primum,perfetHone,&  aditijuatione  inte/leSM  di- 
uini ,  dr  quomodo  repugnat  eum  moueri  a  craatu- 
ra  ,  vel  a  rationdibw.  OJiendtt  etiam  non  pojfe 
alitjtfod  attrtbutum  ejft  primum  obieSum,  Vtde 
etim  in  Oxon,q.  i .prol.  a  n.ix^^  </. J.f.}J»./.  & 
per  totam^ 

AD  propofitam  igitur  cft  diccndum ,  quAd 
loquendo  dc  primitarc  pcrfcAionis ,  fiue 
originis  ,  dico  qu6d  cflentia  diuina  eft  pciroum 
obicduro  intcllc(ftus.  Quod  pcobatuc  fic :  qux- 
cumque  habcrent  ordinem  eflentialem ,  fi  ef- 
fent  diftindla  realitcr  ,  eodcm  ordine  fc  ha- 
bent  quDcumquc  modo  fint  diftincSla.  Vndc  fi- 
ait  aliqua  fe  habcrent  ordinatc,fi  cflent  di- 
ftindb  rcalitcc  ,  codem  ordine  fi;  habcrcnt, 
fi  eflent  diftindta  quocumque  modo  ;  fed  fi 
cflcmia  cllet  realiccr  diftin^  ab  aliis  perfe- 
R     J  ^ioni 


Ciujirmatur, 


3- 

Arg.frimum 

afffmati- 

uum. 

Ariftot. 
Sttundum. 
Auguft. 


4- 

RtfoLuti». 

trimitat 
dufltx. 
Aiiftoc. 


trimilM  na- 
turt  ibifltx. 


Atiftot. 


I»  Deefriut 

gintriuitnt 

tltfrimftr- 

ftSttnt. 


Oamarc. 


J- 

Rtfelutit. 
'Bfftntia  di- 
uin»  ift  fri- 
mum     obie- 
8um  inteUt- 
Bm    diuini 
frimitatt 
ftrfiffitnii, 
trtbatur. 


198      Libril.    Diftindio  XXXV. 


Aiit^oc. 


Cmifirmatur. 
Ariftoti 


6. 

r^  etUm  ob- 
tecium  fri- 
mnm  primi- 
taieadjiqua- 
tionis. 
?Hhatur. 


i';cbi>i    rr}i- 
norsm»Hcio- 
riiife. 
Aciftoc. 


7. 
R  .tiofie. 
".\ihd  adex- 
trn       ntouct 
intellecium 
Jiuir>i,m. 


8... 

f.!ftnii»  nati 
eft  oliiecium. 
fub  .  rMkom. 
notiii9»H. 


ftiontbus,  cjux  runc  in  diuinis ,  ipfa  elTct  fimpli- 
citer  primmij  perfe^Vipne  ,  &  pi7g,inc,  a  qua  alia 
/implicwer  QrigJn.->ncut:  habercc  cnini  fe  (icpt 
fubieftum  ad  pampnes ,  f\ux  oriuntur  a  natu- 
t&  fobie(ai ,  iiihil  autenv  tunc  £;0cc ,  q,up4  polfct 
«ilibntjamotiginare  :ergo  modo  vtu  funt  diftin- 
dlafecimdiiro  rationcm.eflcnijaicft  ptivnum  per- 
fcdlione ,  &  ijcur  eft  primum  in  pctfcdionc  cn- 
titatis  iira  in  cognoidbilitatc  ,  cx  1 1 .  Mctapb. 
cap.i.  ynHmquodijHe  ficutfe  habet  ad  ejfe  ,  ita  ad 
cognofci.  Quod  cnim  cft  primum  ,in  entit^te  ,  cft 
primum  in  veritate  ,  &  coguofcibilitateiigitur 
circntia  diuina  clt  primum  cognoici^ilca  primo 
intclleitu. 

Confirmaturpcr  Philofophum  7,  Met.  quod 
fubftaiHia  fic ut  eft  primum  refpc(flu'.-\liorum  en- 
tiuin,,  nacur,!  ,  ,(Jc  pcrfcdlione  fecundam  ratjO' 
ncm  didind^i.u^imfuam  i  ^  dtfiniciqam.vt  <jfi.o4- 
^Ht.d'(/f,hcf.m  cognofcibilitateiergo/toiilitcc  ef* 
fentia  diuiiia ,  ficuf.pft  in  diuinis  pcrfcdior  aliis 
ncrfcclionibus  ineo,  quidquid-fi  ,  etia;p  lejun- 
dum  fuam  cognofcibiluatem. 

De  alio  membro,  dicoetiam  quodcftcntia  di" 
uj,ua ,  vc  cft  pfjmum  j  &  nou  aliquidcommunc, 
eft  primuni  obiC(ftum  ,  pfimit.itc  adxquationis 
inteil^dus  iui.  &  hoc  probatur  (ic:quandocum- 
quc  sliquid.cc)uwxkuneabftraduma  pluribus  cft 
obiccluniad3?qiiaiuiTi  alicuius  potBntic ,  &  prir 
mo  mpgcn*  eam ,,  quodlibet  per  fe  inferius  il- 
lius  communis  fub  propria  catione  pcr  (c  eftob- 
iedum  potcntiac ,  &  pcr  (c  motiuum  iliius ,  vt 
patet  de  colore ,  Sc  luis  infcrioribus  rcfpcdu  vi- 
fus:fed  non.quodtiSetcontentum  pcr^,fub  cn- 
tc ,  fi;B  prQpri.a  rationc  obiiciyir  jntclie6tui  dir 
uino  pcrfc  moucnsipfumiigiiurprimum  obie- 
£l:ura  adxd^uatum  intclledtui  diuino  non  eft 
comm^mc  aliquid;,vt  cnsjvcl  aliquid  huiufrapd^". 
Minor  probaiuf  prun6  pcc  audotitatcm  Philo- 
Ipphi  ii.Mct.rexcji.vbivultquodfi  intcUedlus 
diuinu;  mouerciur  abaliquo  aiio  intclligibih  i 
Coi  cilpntia,vilefccrci  intcllcdlus  eius;igitur nihil 
aliud  per  fc  mouct  intellc€lum  fuunji,  ^,{ipqful> 
prppria  rationc. 

Hoc  ctiam  probatur  pcr  ratippcm.  Nam  non 
eft  podibiiepeifcfftioDcra  infinitam  caufaii,  vei 
cllentialiterdcpendcrc  a  finito ;  nuncautcrn  co- 
gnitio  illa,  inquaaliquid  per  faobiiciiuc  intel'. 
lcdui  fub  piopria  rationc  i  caufijf ur  sk  illo ,  vel 
clfeiuialitcr  dependct  ab  eo  ,  quia  cognitio  de- 
pendec  ab  intellc6lu  Sc  inteljigibili ;  crgo  fi  ali- 
qua  rcs  extva  intellectum  diuinum  pcr  fe  obii- 
cccetur  inteilcttui  diuino  fiib  propria  fationc 
cius.coguitio  hia  caufaretur ,  vcl  depcndcrcc  ab, 
illo  intclligibili  :  igitur  cpgnitiafua  euct  finita, 
&  per  confcqueus  intclledtus  fuus  vilefccrct, 
oportct  igicur  qud  J  folutn  .lUquid  intrinfccum 
fibi  fit  obicdlum  intclledtus  fui  adxquatum,  $c 
hoc  eft  cirentia  fiia  ,  qux  cft  primum  obicduin 
adccquatum  intcllcfftus  fui. 

Sed  tunp  reftat  vlteriiis  vidercfub  qua  ratho- 
nc eft  obictfkum  intcllcdtus  fui  .''anfiib  tfitibnc 
allcuius  pctfonalis,vcl  notioriali^i  Vidctur  qu6d 
non.proptcr  idcmquodpiiius  ,  qwoniam  nullura 
formalirer  non  infinitun^  eft  obic^lmit  adsqua- 
tuin  intclle(+tionis  fotmalitcc  infinitac,  quia  tunc 
formaliter  infinitum  dcpcnderet,a  npn  formalir. 
ter  finito :  intelleiftio  autcm  diuina  quaflibct  cft, 
formaIitcciufiuita,ctiam  rcfpeitu  fin|ti,iicot  in- 
tcIle(£l:io  crcata  cft  forroalita  finitai,ctiara  icfpc- 
(ftiiinfiniu;  nullutri  aucem  pafonalcivcl  notio- 


ualceft  fprmalitertnfinitum;igitur  prrmura  ob- 
ieiftum  eiBs  non  potcft  cflc  c0cntia  fua  fub  ratio- 
nc  aUcuius  perfonalisi,  fiqe  notionalisjigitur  fub 
ratione  alicuius  c(rentialis«ft  pcfnium  obic^tKn 
intelledus  fui. 

Scd  eft  dubiumdceirctiji^li,  fub:Cuios  catror 
necft  obic^tura.  Dico  «Juod  nonnifi  fu.b  ratibnc 
eircntiae ,  quia  fub  illa  ratidine  aliquid  cft  obic- 
^um  pofentia:,fubq«a  rationc  continet  victua- 
liter,vcl  fpimjlitcc  alia.qu^  obiiciuntuc  illi  po- 
tc-ntiacneque  cnim  obiicituc  alicui  potcntia:  pcc 
le,nifi  contineatur  vitt.ualitct  ,,yel  forrmliter  in 
piimo  obiedo  adaequato  illius  potentix.  Exem- 
pluin.vde  cpntincfttia  fpcmali ,  vt  cplor  continec 
f prmaliter  fub  fc  fpccics  fuas.ExempIgni  dc  con- 
tinen^tia  virtuali,  ficuc  fubiedum  continct  paf- 
fionem  ,  vci  includic;  nulia  autcra  pcrfcftio  ef- 
fcntialis  contiuet  alias  forinaliter  ,  quae  funt 
aequc  communes:  eadein  cnira  rationcqua  foc* 
malitcc  contine^iturfnb  Vetitace ,  contin4rentur 
fub  bpnitate ,  quia  qaxlibei  eft  zqw  coraniu- 
1W5  fptmaliter  j  &  fic  cadeUi  pcrfedlio  clTec  con- 
tincns,&:  comenta  fpr^maliter.Non  vidctur  ergo 
potli;  poni  alia  contiiwntia  ibi ,  quatn  virtnalis} 
nihil  autcm  continct  aliji  virtualiter ,  nifi  cflTen- 
tia,  quia  quodcumque  poneretur  continere  vir- 
tualiter  ,  includcretur  in  ctrcntia  ,  qus  cft  pri- 
muinobicdtumpcrfedionc.fcd  contincntia  vir- 
ttralis  non  eft  in  crcatio-a :  igitur  cflcntia  yirtua- 
liter  continet  omnia  alia  ;  non  cft  ergo  ibi  con- 
tincntia  formalfs ;  fic  igitur  diuina  eflcntia  fub 
propria  ratione  eflcntia:  cft  obicdlum  intcllc- 
^us  diuin;. 

Ad  piimura  arguracntum.quando  arguitur 
quod  nulium  obicaum  ad^quat  porcntiam  in- 
tellcdiuam  Dei ,  nifi  ipfum  ens  ;  ncgandum  cft, 
&  ratio  prius  didta  eft ,  quia  vbi  potcntia  moue- 
tuc  aquolibet  perfc  infcrioci  alicuius  commu- 
nis,  ibi  nullum  illorum  poteft  efTc  obic^autn 
adxquatnm  illius  potenti.-e ,  fcd  tantijm  com- 
munc  ad  illa  5  fcd  vbi  potcntia  non  mouctur 
nifi  ab  vno ,  &  alia  non  obiiciuntur  potcntia 
fub  propriis  rationibus!,  illud  vnum  cft  pbic- 
Gun»art«quati\ai  illius  pptcntia:.  Sic  autcm  cft 
in  propofitp ;  guia  intclleaus  diuinus  cantijm 
mouctuc  3b  eflentia  :fua  ,  &  idco  ficut  intcU 
lcdus  fuus  eft  cpminuniflimus  fecundira  vir- 
tutcm,  ita  obicdlum  adxquatura  crit  commu- 
niflimum  virtute ,  &  hoc  foliim  eft  eflentia 
diuina. 

Adprpbatipncm  ,qnandp  arguitur  qu6d  in- 
tcllcdlus,  creatus  non  habct  pro  obiedto  ads- 
quato  aliquod  vnum  ,  nifi  ens ;  igituc  nullura 
vnum  nifiensad^quabitintclle^aum  increatum. 
Dicendum  quod  Gpnfequcntia  non  valet ,  quia 
intellcdus  creatus  cft  poflibilis  refpcdu  cuiufli- 
bet  intcUigibilis ,  &  etiain  poteft  pati  jk  quolibct 
intclligibili ,  propter  quod  nullum  illorum  cft 
obieaum-  adxquatc  inouens  intellcdum  crea- 
tun>,fcd  communc  ad  orania :  intellcaus  autem 
incrcatus  non  patitur  nifi  ab  cfrentiafua,  co  mo- 
do,  quo  dicitur  moucri  ab  efrcntia  fua ;  idc6  fo- 
liarn  cfTentia  fua  cft  obicdum  ciu$  adaequatum. 
ViKleproptcr  impcrfcdlionem  intcllc(9^uscrcati 
eft ,  qu6.d  nuUum  vnum  nifi  ens  adsquat  ipfum 
in  ratione  obictfti ,  tamcn  eft  pcrfedio  fupplcns 
imperfeftioncni ,  quiaiii  hoc  cxccdit  potcntias 
fenifitiuas. 

Ad  (ccundum,quado  arguituc  quod  obieftum 
adatquans  vnum  adum  potcntix  non  adasquat 

viiitt 


Sed  fub  rx' 
tione  ejftn- 
li*. 


Hxmflifi- 

catur. 


IP. 

Ad  frimttm 

argumert- 

tum. 


II. 

jld  confir- 
mtuionem, 
Qunrt  nort 
folum  ens  tfi 
obieSum  ttd- 
iqMttHm  irt- 
telleBus  in- 
ere»ti  ficut 
trtuti. 


IX. 

Ad  ftetnt- 


dum. 


X    Qu£Eftio  II. 


199 


13- 

Reflk», 


Stlnitm. 


jtd  tfHitm. 

eiunre  rtttie 
•veri  decUr/u 
tiui  r>o»  fit 
frimit  ratio 
ehieBiit»  in- 
telleSus  di- 
uini  in  ejfen- 
ti»  diuina. 


Ad  Confir' 
mmiontm. 


virtutem  ilHus  potembc ;  Dicendam  quod  hoc 
cftfalfuro,  quando  iUc  vnus  aftus  adsquatpo- 
uwiam  iUam  ,  Sc  Koc  cft  quaodo  illa  potentia 
jion  poteft  habere,  niii  vnumadumiSc  fic  cft  dc 
inietUcdludtaino  rcfpcftu  cflentaz  fux. 

E^tiir  fort^  quod  quamuis  intcUcilus  diuinus 
non  habcat  nillvnum  a<aum  veaUtcr ,  cft  taracn 
pkres  fecundum  rationem,&:;tunc  videtur  quod 
obiedum  adzquajis  adum  luum  rcaUtct ,  non 
adaquat  fccundumamncm  aftum  diffcrcntcm 

fecundMm  rationcm' 

Rcfpondeo  quod  quando  potentia  habat  plu- 
r«6  aftus  ex  xquo  diftitiftos  ,  tunc  ohiaSlum 
adjcquaps  potcntiam  fccundum  vnum  a^Slum, 
aioia adsquat fccundum  oumes  yfcd oportec  tunc 
clTealiqttid  commuDcadzqoans  totam  virtutem 
ilUu«  potctKias,  vt  patct  de  pUiribu-s  vifionibas 
potentiae  vifiua  j  fed  in  propoiltQ  accidjt  oppo- 
iitum,quia  non  funiibiplures  aftus  exaequo  fe 
habcntc$»fed  cft  vnus  a<au5,qui  cft  notitia  cffcn- 
tia  ,  qusc  eft  ratio  omnium  aUorunvadhium  fo- 
la  ratione  diffcrentiuai ;  &  ideaobie^umiiUus 
a<5tus  eft  ratio  motiua  intcUcilus  rcfpeauaUo- 
*um  obie£lorum,  quac  non  moucnjc  inteUcdhim 
diuinum,nifiper  cficntiam,  &  idco  «iTcntia  adac- 
q«an5inteUc(ftum  fecundum  iUom  vnum  adum, 
qui  ift  rcfpcdu  cfteiviac  V  adxquaj  intcUc^aum  fc- 
cuiadum  ornnem  cius  a6tum  • 

Ad  tcrtium,diccndum  qud4  ratio  veri ,  projjt 
«ft  tatio  manifcftatiui.nottpotcft  efTc  ptima  r»- 
tioobic<5kiuacfrcnti«c  refpeftu  inteUcftusyVeritas 
autcmici*  fcilioet  cflenti?,  bcncpotcft  cflcpri- 
mum  obie<S:um,non  tameij  voritas  dcclaratiustm 
rationem  importans  ;  non  enim  cft  primaraiio 
puUulan$  ab  cfteutia  j  opottet;  auiera  primiKn 
oWc<ftum  ,  ctiara  fub  ratione  fua  prima^ia  int^lr 
le(9:us  diuini^cfTc  in  Dco  ex  natura  rci.  In  rc.au- 
tcm  Yt  cxiftens  eft,tion  cft  ratio  dedatatiui^uia 
ratio  dcterminatiui,finc  manifcftatiui,dtcit  tei*- 
tioncm  lationis  ad  iUud  quod  dcclaratur  i  clTcn- 
tiz autem  vt dcclarataadintcUcdum  diuinum, 
noncft  nifi  rclatio  tatioais,ide6  non  cft  ibi  ratio 
vcrifubiftaratione  ex  natura  rei.  Vnderatio 
dcclaxatiui  cft  ratio  confequcns  idaxm  rationis 
negotiantcra,&reflc<^cntem  fupcraiSlum  primi 
obiedi  j  nuncautcm  necelTatic)  intciUgitur  ob- 
je<5lum  praefens  potenti;^  antc  negotiationcm 
potcntiae :  &idco  tatio  dccIaratiui,(iuc.ve»i,jGjb 
ifta  rationc  non  poteft  eire.prima  ratio,  fub  qua 
eft  obicihim  intcUcdus  fui,  Ecr  hoc  patet  ad 
ptobationem,  quac  magis  citadroppofitumj  quia 
cx  quo  Tcrum  dicit  raanifeftationcm,non  potcft 
cfle  prima  ratio  obic<ai,  ficut  patet  io  exempk); 
ptius  enim  cft  albedo  aUqua,quam  fit  conformir 
tas  iUius  ad  aUam  albedincm. 

Ad  confirraationem,quando  dicitur^uia  tunc 
non.pofluntdiftingui  inteUeilus  &  voluntas.Dir 
co  quod  imo  poflunt,quia  vt  cflentia,&  vc  bona 
diftiHdla  fuBtfecundum  ratioQem,&  fic  funt  ob- 
ied^  intcUc^aus  &  voluntatis.  Vndc  dico  qu6cl 
vent^  fub  ratronc  manifeft^iuinonpoteft  cflc 
iaiiO;diftingucns  intcUoSlum  \  voUintate. 


^jM^x .^„.-... 

DISTINCTIO    XXXVL 

Q  V  AB  S  T  I  O       I. 

Vtrum  Mlujttid.  jdiud  1  Dto  Jit  in  inteUe^u 

dittino ,  vt  obieifum  ftti 

inttileSha  ? 

DtStrei  ettMth  <j.  ttfittftdtnti,  Do  Aor  «<  3  j .  O*  3  J.« 
n  <)■&  iitodLi 4  tvt.n$\Hiciata\\igatduvn  eft^  Molida 
I .fttrt.q.i4.»rt.6.  Rada tcm.i.(outrok.\. %iirt. i . 

;  liB,  c-  «L    diftin^aioncm  XXXVI,         j . 
qoieto :  Ah  aliquid  aliud  k  Dco  fit  in 
I  i(ucUe<flu  diuino,  vt  obicdlum  intei- 
>le<^us  iccundum.  effe  intcUigibile. 

Qu6d  nottvidetut  :potentianon.cxcedit  in    .ArgumeniU 
operandofuum propriura obiedum ,  vtdidlura  pf^imumnt- 
crt  in  quxftionc  prxcedcntc ;  igitilr  eius  jnteile-  *"'"'*''* 
^s  rnrelUgendo  non  «xcedit  cilentiam  iuara ; 
exQCderct  autem  fi  aUud  cflec  ioco,  vt  obiedum 
intelUgibile  ;  ergo  ,  &c. 

PraEiercafccund6fic:fiaUqu>d  aUud  ab  cf-  i*cii»dum. 
fentia  diuina«flecabiedtuminteUigibile-,  igitur 
inteiloflus  citts  requircrec  ad  adiim  intcUigcndi 
illud  obie<3am  :  fcd  inteUledura  eius  requircfc 
aUud  intelligibile,eftiiuelle£brafatun  vilefcerc; 
igitur,&c, 

Item  teici6  fic:cogniTa,  vt  cognofcuntur  vni- 
ca  rationc,  cognoicuntar  indiftind^,  Sed  quid- 
quid  ab  intclle<5tu  diuino  cognofcitut  di^iii&e, 
&  fub  vnft  rationc  ,  quia  pcr  rittionem  cflentic 
■fnz ;  igitur  intelkdhis  diuinus  'non  cognofcic 
aliud ab  eflcntia ,  quiafic cognofreret plura  di~ 
ftindlc  por  vnam  r^ioncm  cognofccndi ,  quod 
non  videtut  poiHbile. 

Contr^  ad  Hebcaeos  4.  Omnia  ttud*,&  Mptrt* 
funt  oculii  eiui. 

Et  ad  hoc  vc  fb?uamr  qu*ftfo  ifta ,  oportec  vt  Vd  Mebr. 
fciatur  fub  qua  rationc  Dcus  cognofcit  alia  a  fe, 
&  formatur  fic  qusflio  : 


1. 

Tertium. 


Ratio  ad  op- 

fofitam. 


CtV^STlO     IL 

Vtrum  acL  hoc  quod  intelleSius  diuinui  co^ 
gnofcit  aLia  afs  intellecfionefimplici ,  re- 
^irarHur  in  eo  relati^nis4tUin.£id  ad  in- 
teliigihitia  difiincfa? 

Alenf.  uf.q.i }  4-.-«rr.i.  D.Thorn.  t.f.ijA  f .  ferfotam, 
<^^.i4./»«...D.Bonaueot.Wf(/f/i.}4,*w  x.^.i. R.ichard. 
art.i.q.v.l>{itind.q.^.  Occam.5.5,  Gabriel.^.i  ^.«r/.i. 
HenricusjJiai/.f.gr.j.  &  quodl.i.^.t.  Do&oiiifOxon. 
d. i^.&coUat.i.y il(yxtz  i.f.diff.-}o  yi,  Suarcz  i.f.ii. 
lib.f.  caf.^. 

j  V  6  D  non  videtur ,  quiaDci  ad  aUud  ,  ^ 

intelligibilc  ^  fe  non  cft  rclatio  rcalis,  jirgumentU 
t  fed  tantum  rationis :  fed  fi  iaDca  ne-  frlmum  lu- 
I  ccflari6  cfTct  relatto  ad  aliud  inrclli-  S'"'"'""- 
gibilc  k  fc,  ad  hoc  quod  illud  intcUigat,iUa.elIct 
realis ;  igiiur.,  &c- 

R     4  Minor 


200     Libri  1.  Diftinaio  X  X  X  V  l 


Minor  ptobatut ,  qyJa  ilU  telatio  non  cft  ta- 
tionis/ed  rcalis.quK  non  caufatut  pet  adkum  in- 
«dlcftus  compatantii  ,  fcd  pr«ccdit  omnem 
aftum  comparatiuum  i  fcd  fi  talis  rclatio  rcqui- 
tcictut  ad  hoc  qu6d  intellcftus  diuinus  aliud 
uucliigibilc  a  fe  cognofcerj:t ,  ille  prxccdcret 
omiicin  aftum  comparatiuuro,quia3ftus  inieilc- 
ftus  compatationisricqujrit  obiedluni  efle  cogni- 
tum  ,  aliter  intclle6kus  compararet  ad  incogni- 
tum :  oportet  enira  lapidem  primo  intelligi,  an- 
tcquam  iiuellcaus  diuinus  comparct  eiientiam 
fuam  ad  lapidcmjcrgo  fi  refpeAus  eflcntiz  diui- 
nar  ad  intelligibilc  k  fc  requirerctur  ad  hoc  quod 
ipfum  cognofccret ,  illc  refpcftus  pracccdcrct 
pmncra  iCtnm  intcllcaus  diuini  cotnparatiuum, 
&  per  confequcnscflct  relatiorealis. 

Zeeundum.  Item  fecundo  ficrDcus  non  poteft  duplici  co- 

gnitionc  cognofccrc  lapidcm,  vcl  aliud  inteliigi- 
bilc  a  fcquia  tunc  altcra  cius  cognitio  clTct  im- 
perfe<aa:rcd  potcft  cognofcerc  lapidem  abfoluri, 
vt  lapis  eft ;  igitut  non  praBcisi&  poteft  cognofcc- 
re  ipfum  vt  tciminum  reIationi$:fi  autem  rclatio 
requirerctur  ad  hoc  quod  cognofcerct  ipfum, 
non  poflct  cognofccrc.nifi  vt  tecminum  telatio- 
nis ;  igitur,  &c, 
4.  Itciu  tcrtii  fic:ill*  relationes  fi  ponantur.aut 

TtrtiHm,  fant  pt  iorcs  intcUcdiionibus  aliorum  a  Deo,  aut 
pofteriotes,  aut  fimul  cum  illis  ?  fi  poftcriores, 
igitur  non  ncceflario  rcquiruntur  ad  huiufmodi 
inicllcftioncs :  fi  priorcs  funt,&  rcquiruntur  ad 
huiufmodi  intcUcaiones,  igitur  diftingucrcntur 
fccundum  cas  cognitioncs  ill«,quiadilUndtioin 
ptioribus  caulat  diftiniaioncm  in  poftcrioribus, 
quando  priora  rcquiruntut  ad  pofteriora.  Si  fint 
uraul  cum  eis,etiam  idem  fcquitur,ciim  ponatur 
nccpflarii)  requiri  propter  illas. 

opf»firum.  Contta,  Auguftinuslib.8}.qu«ft,q,i6.   lo. 

^ugurt.  qucns  dc  talionibus  idealibus ,  dicit  qu6d  tanta 
vis  tn  fii  conJHtMitur ,  vt  nifi  hii  intcUettis  fapitns 
tftmfoffit  eJftMoc  autcm  dicit  quoad  intellcdlio- 
nem  cotum,  quar  Deus  cognofcit  pcr  idcas ;  hu- 
iufmodi  autcm  funt  rclationes  rationis,quia  alia 
cflenon  poflUnt  j  igitur,&c. 

SCHOLIVM     L 

Xelpondet  ai  primtim  quiftiontm ,  &  txpHcat 
duplici  habuttdtnemottonts,&  terminatioms  obit- 
Hi  ad  potentiam  ,  rrjolmr  nihil  altud  a  Deo  tjjt 
obte^um  motmum  intellethts  d'uim  ,  ^uJa  aliter 
infinita  imelleElio  Dei  deperderet  k  finuo.  Deindt 
pofita  &  txflicata  duplici  termtnMiionf  obttUi 
primaria  ,  &fecundaria ,  dpctt  omne  aUud  a  Deo 
ttrminartfcundariocitu  inttlte^liontm.  *Prit»o, 
^uia  ntque  rationt  excellentii ,  ntijttt  paruitatit 
.juicijuam  tffugert  po  eft  actem  infintti  inttUeilus, 
StcundtyComprthendit  ejfentiam,  trgo  &  omniA  ad 
qud  txtendit  ft  tjftntta.  Ttrtio.corittnens  ali^uiditi 
cflc  reali ,  cominet  etiam  tn  cflc  inteUigHnU :  dt 
^uo  htc  inf.  iid^fi. )  5. 

AD  qnacftionem  primam  ,  diccndum  quod 
obiedum  intcHcAos  adintcUcftum  dupli- 
ccm  habet  habitudincm  :  vnam  moti  ad  mobilc 
«x  }.  dc  Anima  &  11.  Mcuph.vbi  dicitur  quod 
tnttUtSlus  mouttur  ab  inttUigtbili.  Aliam  habct 
habitudincm  ad  ipfum  gencralem  ,  vt  terminat 
aftum  potcntise ;  vnde  obicdlum  ihtelligibile 
tcrmina'  aiftum  intcUigcndi,  &  hoceft  conimu- 
ne  huic  obicfkoj  &  obJoflo  primo  imcllctitus A 


Htfi  iiilit 
frimt  IJU4- 
fittnii. 

DupUxha' 
hitudt  obitili 
ad  pottn- 
ti»m, 

MiHot. 


etiam  aliarum  potentiarum.   Si  quatftio intelli*  pir.^,,-^  <,. 

gattir  primo  modo,  dico  qu6d  nil  aiiud  ab  eflen-  ,« tbitBum 

tiadiuina  cft  obiedbum  intelligibile  ^Deo.Ratio  mniuum  di- 

di£la  eft  in  prarcedenti  qu£ft.quia  omnis  intclle-  "'"'  »'»'»3»- 

dio  diuina  re,  &  ratione  eft  forroaliter  iniinita :  ""'' 

Scd  nuUum  crearum  poteft  mouerc  ad  a£lum 

formaliter  infinirum  ;  igirur  nullum  obie£tum 

aliud  ab  cflentia  diuina  potcft  mouerc  diuinum 

intclle£lum  ad  intcllc^ioncm.     Maior  patet, 

quia  ficut  intcllcflio  inteUedluscrcati  eft  forma- 

liter  finita,  etiain  refpedu  obicdi  Infiniti,  vt  in- 

telledio  Beati ;  ita  ctiam  intcUcftio  Dei  rcfpc- 

&\i  obieAi  finiti,vt  rcfpcftu  lapidiscft  formali- 

tCf  infinita ;  infinitc  cnim  intcUigit  lapidcm.quia 

modus  agcndi  fequitur  virturem  agentis.  Minor  Mtdutagtn 

ctiam  patet ,  quia  fiuc  obicdum  crcatum  fit  cx-  •*'/<?»"""■ 

trk,fiucin  inrcilc(au  diuino,quomodocumque fit  ^,„,j,^ 

ibi,vt  diftindkum  ab  eo,  nunquam  eft  fbrmalitcr 

iiifinif  um,&  pcrconfequens  non  mouet  ad  adlum 

formalitcr  infinitum :  ideo  (blum  eflcntia  diuina 

fub  rationc  cflentiz  diuinx  ,  mouet  ad  intellc- 

dlionem  intcUedlus  diuini. 

Si  ergo  quzftio  iutendat  iecundo  modo  ,  vt        ^« 

(cilicet  aliud  ab  eflcntia  fit  intcUigibilcab  intcl-  Pupicxh»bt- 

leAu  diuino.vt  terminans  aftum  cius,hoc  poteft  '  ' 

,,..,,..         _,  ,  V  ,       '   .        ttrmutantif, 

inteuigi  dupliciter.  Vno  modo ,  quod  tcrmmat 

aAu  primo,iecandiim  fuam  rationcm  propriam; 

vel  Kcundariib  ratipne  alicuius  alrerius  prim6 

terroinantis,in  quo  incIuduur.ExcmpIumpoteft  ExtmpUficM 

poni  aliquo  modo  fimile,quia  fi:nfibile  proprium  tur. 

prim6,&  per  fe  tcrminat  adlum  vifus :  commune 

autem  frnfibilcvt  quantitas.non  fic,  tamen  non 

cft  omninp  fimile  ,  quia  ienfibile  communc  c(i 

per  fc  ienfibile,  licct  non  prim6,vnde  non  eft  ita 

iecundari6  (ertfibilcquin  moueat  pcr  (e :  in  pro- 

pofito  autem  fccundarium  obic^um  non  per  fe 

mouet. 

Si  quxrat  quzftio  de  obiedo  primo  modo        y^ 
termiuantcfic  nHllomodoaliud  aDcptcrminat  creatur»  ttt 
adlum  inicllcd^usdiuini,  qui.n  obiedlum  ,  qupd  termiaatpri- 
primd  tctminat  a6l;um  intdligcndi,  neccl^ri6  ^ariiintiOt- 
coexigiinrrefpedluipfius;  vndciftpmodo  vifio  """"''  '* 
a  quocumqiir  c-iufiuctur  in  vifuetiamfi  inDco 
exigcier  aliquid  in  rationc  tcrminandi  primo 
adVum  vifioni$:nu!lum  autcm  finitum  neccflari6 
cxigitur  ad  adum  infinitum,ficut  nec  mouet  ad 
a&vtn  infiiiuiitn,  &  fic  ncc  mouetad  adliun  tcr- 
tninantem,fecundp  mpdp  infinitum.  Vndc  ficut 
eflentia  diuina  prim6  mouct  intelledumjita  pri- 
mo  moucr  ad  fc,vc  terminet  adlum  intellcAus. 

Si  autem  quzrat  quxftip  de  tcrminante ,  fe-  creatura  ft~ 
ctindo  m(  )dp,quia  tale  upn  ncceflati6  exigitut  ad  eundarii  ter- 
adum,fed  magis  (equitur  adum,  &  dcpendet  ab  ntinatinttl- 
aau;ficaIiquidaliudiDeo  pptcft  cfle  pbic-  J^f^""'^ 
^m ,  6c  intelligibilc  ab  ipfo ,  terminans  a6tum 
eius  fecundari6 ,  quia  tale  non  (e  habec  ficur 
mcnfiita  talis  inielledhis  ,  fed  magis  ficut  ab  co 
menfuratum. 

Qu6d  aucem  ita  fit  prpbp,prim6  ex  parte  pb^         f . 
tedi,  &  (ecundo  ex  pat te  intclledtus,  &  tcrti6  ex     Prtinui» 
parte  imitationis.  Primum  fic:aliquis  tntcUedlus  prima.         * 
eft  cuiuflibec  entis  intclledliuus:hic  autem  maxi- 
mc  cft  intclled^us  Dci.quia  qu6d  aliquis  intclle- 
dlus  non  fit  perfeCtc  cognitiuns  alicuius  intclli- 
gibiIis,hoc  eft  vel  pioptcr  dcfcdum  virtutis  co-    ^***'  ^* 
gnofi:itiuz,&excellcntiamcognp(cibiIis,propter  ^^tj^^  ^*^ 
qupd  inrelledtus  npftcr  npn  cugnoicit  pcifedie  imtUixa' 
ea  quz  funt  pcrmanifcftiflima  in  natura ;  aut  mm. 
prppietdefcdlum  ex  parte  cpgnp(cibilis,quta  eft 
ens  non  petfed^um  ,  ficuc  funt  formz  rerum 

materia 


■^r      ■<■    ->. 


Quxftio  II. 


Commebta- 
tot. 


Atif»or. 

cit  Oinnm 

fitmxin»  di- 
JiinUi. 


Sffundapro- 
hatio  el » 
mm. 


Angaft. 


.••IMUM 


lO. 

Alittr  alij 
'iffrob*tt$. 


materialium.  Et  iftam  Juplicem  difficultatera 
ponit  Comiiicntatof  i  o.  Meraph.  fcd  primum 
impcdimcntnm ,  fcilicct  exccllcntia  cognofcibi- 
lis,  iK>u  impcdit  quin  cognofcaturab  intelledlu 
diuino,  quia  fuus  intcUcdus  inHnitus  eft ,  &  fua 
cilcntia.quae  eft  primum  obicdlum  cognitum  ab 
jntelle6bu  eius,eft  infinita.in  infinitum  cxcedens 
pcrfedionem  cuiufcumquc  alterius  cognofcibi- 
lis.  Ncc  proptcr  defedum  in  cognofcibili,  quia 
vbi  eft  talc  impcdimcntum,  fi  porcntii  cflct  in- 
tcnfior  fecundum  proportioncm.poflct  illiid  co- 
gp.ofccre,  quia  fecundum  Philofophum  in  libro 
de  Senfu,&:  Senfato,^<r/<r^/«<  in  cognofcibUt  argmt 
intenjionem  vrrtutis  incognofcente,  Vndc  vnlt 
qiiod  fi  fenfibilc  vifus  diuiderctur.crcfccrct  vifus 
in  infinitum.Paruitas  crgo  cognofcibilis  rcquiric 
maiotera  virtutcm  potcntiaecogniriuaeifed  nulla 
potcntia  cognitiua  potefteirc  intenfior,&  perfc- 
dior,  quam  potentia  intclleftiua  Deiiigitut  dc- 
fcdtus,  fiuc  paruitas  cognofcibilitatis  non  impe- 
dit  quin  perfedc  cognofcatur  ab  intcllcdlu  di- 
uino  ,  quantum  eft  cognofcibile  ,  S<  non  foliim 
qaodlibct  aliud  cft  cognofcibilc  habcns  ejfe  in 
intelledlu  cius  obicftiucjfcd  rcs  quxlibct  diltin- 
&z  ,  &  fub  propria  rationc  cognofcitur  a  Dco, 
quia  confuia  cognitio  eft  imperfeifla  cognitio : 
nihil  autcm  impcrfcdlionis  eft  in  Deo. 

Itcm,  arguo  fic:Quaelibct  entitas  fpeci(ica  di- 
cit  pcrfcdioncm  refpedlucommunisinteUciJlio- 
nis  encis ,  &  vnumquodlibet  addit  aliquam  pcr- 
fcftionem  entitati  in  communi :  igitur  quiiibet 
dicit  rationcm  intelligibilitatis  in  particulari : 
igitur  intcllcdtus  diuinus  cognofcens  omnia  per 
fc  intclligibilia  fub  rationc  ,  qua  func  intelligi- 
bilia,cognofcctomncsquiditatcscntium. 

Secundo  ex  partc  intellcdlus  diuini  probant 
aliqui  fic:lntellcftus  qui  comprehcndit  primam 
€aufam,comprehcndit  omnia  ad  qua:  fua  caufali- 
tas  fc  extendit :  fed  cflcntia  diuina  eft  caufa  om- 
nium  ,  &  intelledus  diuinus  perfedc  coguofcit 
fuam  cftentiam  ,  tpfam  comprehcndcndo  ;  crgo 
omniacaufabilia  ab  co  :  talia  funt  omnia  intelli- 
gibilia  alia  a  Deo. 

Sed  ifta  ratio  poteft  malc  &  bcnc  intclligi, 
quandd  cnira  dicitur  in  maiori  qu6d  intelledus 
comprchendcns  primam  caufam  comprehcndic 
cfFcftum,  fcilicct  illa,  ad  qux  caufi  illa  fc  cxtcn- 
dit,  fi  intclligatur  quod  in  illo  aftu,  quo  intellc- 
dus  cognofcit  cauum,includatur  comprchenfio 
cfFcftus ,  fic  eft  falfum  :  tunc  cnim  in  illo  adu, 
quo  Dcus  cognofccret  fc  ,  includeretur  cognit«o 
alterius  ^  fc,&  tunc  eflct  bcatus  in  cognofccndo 
aliud  a  fc ,  quod  falfum  cft>  quiafecundum.Au- 
guftinum  lib.i-ConfcfEonum.c.ij.  licct  bcatus 
iila  videat,non  tamen  proptcr  illa  cft  beatus ,  & 
ide6  vifio  aliorumaDeo  non  includitur  forma- 
liter  in  vifione  Dei ;  vnde  comprchenfio  caufW, 
non  confiftit  in  comprehenfione  cfFcdus ,  ficuc 
nec  comprehenfio  ptincipij  includit  comprehcn- 
fioncmconclufionis,quia  perfedc  potcft  princi- 
pium  cognofci,  ctfinullaconclufioeduccnda  dc 
ipfb  cognofceretur,quia  non  dependct  cognitio 
principij  a  cognrtionc  conclufionis. 

Sed  tamen  benc  poteft  ratio  illa  fic  intelligi, 
qu6d  qul  comprehendit  canfam,quant»am  eft  co- 
gnofc!lis,poteftcognofcere  ea,adqu2  fua  caufa- 
litas  fc  extcnditj  non  qu6d  comprehcnfio  illo- 
rum  cadat  incomprchenfionc  caufq,fcd  qu6d  fe- 
quifur  in  inteIlc<3ucomprchendente  caufam. 

Alij  ptobant  idera  ficDeus  perfcd^  cbgnof- 


201 


cit  fuara  eflentfani,qus  eft  entitas  per  efrcntiam 
participabilis,  non  participatiua;  crgo  cognofcit 
omncm  modum  participabilcm,  quo  fua  cflcntia, 
cft  participabilis:igiturcognofcitorania  imitan- 
tiafuam  eirentiam,fecundum  cnim  taU-m,&  ta- 
lcm  imitationem  ipfiusparticipant  ipfam  ;  crgo 
cognofcit  omnecns  per  participationera. 

Hxc  ettara  ratio  poteft  benc  &  male  intelligi: 
Si  enim  intelligatur  quod  cognofccns  aliquid 
fub  raiione  imitationis ,  qua  imitatur  aliquod 
piimum ,  cognofcat  quiditatiuc ,  non  eft  vcrura, 
quia  imitatio  non  cft  difFcrcntia  fpccifica  hu- 
lus  &  iUius  imitabilis.  Non  enim  opottct  quod  fi 
quis  cognofcat  omncs  colores  inquantum  imi- 
tancur  albedincm  ,  quod  cognofcat  omncs  colo- 
rcsquiditatiue  ,  quia  poteft  cognofcerc  aliquos 
magis,  &  mintis  participare  aibcdinem;&  qu6d 
albedofit  paititipabilis,  fcilicct  m.agis  &minus 
ab  aliis  coIoribus,licct  non  cognofcatquiditatiuc 
illos  colorcs  fecundum<rj^  Ipecificum  eorum. 

Dcbct  igitur  ratio  fic  intcUigi  ,  quod  fi  Deus 
peifcdle  cognofcit  fuam  cflciuiam  imitabilcm, 
igitur  perfedc  cognofcit  omnera  modum  imi- 
tandi  eam,&  ita  omncs  imitationcs  ipfius  &  fun- 
daraenta  &  entitates ,  in  quibus  fundanturhu- 
iufmodiimitationes,  quia  non  perfedlc  cognof- 
citur  imitatio,nifi  cognofcatur  fiindamcntura,& 
terminus  imitationis.  Vnde  fi  tollatur  ratio  encis 
infiniti,  toUitur  etiam  ratio  non  folijm  imitatio- 
nis,  qu*  eft  quidem  refpedus,  fcd  rationes  fun* 
damencoium  ,  &  imitantium,  &  omnium  in  cis 
contentorum,qnia  omnia  ifta  continenturinen- 
te  pci  cfTcnriam ;  fic  vcium cft quod  fic  cognof^ 
cens  omnem  modum  imitandi  ellcntiam  diui- 
nam  ,  cognofcit  pcrfcftcomnia  imicantia  cam  : 
tamcn  adnuc  Cc  aigucndo,noneft  n!.-igna  virtus 
in  argumcnto. 

Tcrtio  hoc  probatur  ex  parte  fundamenti ,  in 
quo  fundatur  imitatio  ,  fic  :  quicquid  continct 
aliud  in  ejfe  reali  virtualiter,continLt  idcm  ineffe 
cognofcibili,  quia  cadcm  funt  principiavtroque 
modo  cognofccndi :  fed  Devis  in  e^e  reali  fuo 
continc t  omnia  alia  viitualiter  ;  igitur  continet 
omnia  alia  a  fe  in  ejfc  cognofcibili,  &  per  confc- 
quens  omnia  alia  habent  tjfe  cognofcibilein  ipfo. 

Minor  probatur,quia  nifi  in  prima  caufa  con- 
tinerentur  omnia,  in  nullo  alio  contincrentur 
virtualitcr,  nec  formaliter,  quia  nihil  potcft  elFc 
ineffciflu  ,  nec  in  caufa  fecunda  virtualitcr,  nifi 
cuiinentiusfitin  primacaufi  :oportetcnimcau- 
faliratcs  caufarum  rcfolui  ad  caufam  primain  :  fi 
enim  canfa  proxima  contineat  virtualitcr  cnti- 
tatem  elFcftus  ,  &  non  continet  cam  a  fc ,  quia 
tunccllet  caula  prima,  igiturhabct  ab  alio  quod 
fic  contineat :  igitur  illud  perfedius  continct,& 
fic  rcfblucndo  omnes  caufas  in  primam,  illa  en- 
titas  pcrfcdtiori  modo  contincbitur  in  prima  cau, 
fa  :  crgo  fccundumir^f  inrelligibile  continebitur 
ibi ,  HcCicdc  aliis :  igitur  oninia  contincntur  iii 
prima  caufa  fccundum  ejfe  intclligibile:igitur  in 
intelledu  proportionato  cfFcnti^diuinj  tanquam 
caufsEprim2,alia  poteft  elle  prima  ratiocognof^ 
ccndi  omniarfecundrim  hoc  crgo  patet  refponfio 
adprimamquiftionc.quodomniaaliaaDcofint 
in  Deo  obieftiuc  &  fccundiam  ^^  intclligibilo» 

S  C  H  O  L  I  V  M     II. 

Pro  refolutione  fecund<e  tjH*jiionU  ponitur 
vnum  certum ,  fcilicet  ab  tterno  ejfe  in  Deorela- 

tionts 


II. 


Stuomedo  ex 
to  ^utd  DtHS 
cognofcat 
ferfeeiifstam 
ejjentiam.fe- 
quntur  tum 
cogntfetr* 
(Mtr*  aft. 


II. 

Ttrtia. 


Ccntintnt 
»liquod    in 
tfft  rtali  con. 
tinet  illud  t» 
tffe  ittttWti- 
Ut. 


201     Libril  Diftinaio  X  X  X  V I. 


i3- 

tufti^"»  f'- 

ennili  qiu- 

Uint  in  Da 
difttnfti  re 
latiohes  ad 
(u^nofctbilia. 


frobiHHr. 


14. 
An  lilfdncit 
nlationei  nd 
diliin^a  co 
inofcibilia 
neccffarie  re. 
quirantMr  in 
Deo. 
i;%ttiiD.Th. 


l/fiiif  modi 
pcntndi  iileai 
CT  ciiinjlihet 
ftio. 


D.Thom. 
iuntm.t. 


tiones  iidcreattiraiyCjuia  intelleElui diHiatu  compa- 
rare  potHtt  effentiam  ^d  omnia  tnttUigibilia  ,  & 
inde  refultant  hniHfrnodi  refpeiitti.  An  auem  hu- 
iitfrnodt  relatiuncs  fint  necejfarid  Deo  ad  intelli- 
aenditi  creciturasyfub  dHhio  efl.  Et  ponit  tresfen- 
icnfos  ab  affirmatfua  ^arte  conuententes  ,  fed  iit 
tnodo  difconuenientes ,  tjuai  refutat.  Vtdeeumfu- 
fius&  cUrtus.de hoc  in  Oxon.d.^^.a  ».4. 

AD  quzftionernfccundam.euni  qiixrituran 
rcqiiirancurdiftindta:  relationes  in  Dcoad 
jntelligibiliadirtiniSlccognod-enda? 

Diccndtim  qtiod  hic  cll  vnum  ccrtum,&  aliud 
dubiumxcrtum  cft  cnim  qnod  in  Dco-nmt  diftin- 
dx  relationesad  diftindaintelligibilia  cognof- 
ccnHa  ,  &  hoc  loqucndo  de  potr.ia  rmiphci  in 
beo,  quacognofcit  quiditates  ,  vt  lineam  ,  lapi- 
dem  :  non  eiiim  e(i  fermo  hic  de  noiitia  Dei  rc- 
fpeftu  f.ituroium.qua  cognofcit  aliquid  aliquan- 
dofuiunim.  Etquod  fint  huiuHnodi  rclationes 
iii  Deo,probatur  (ic:ad  quodciunqucintclligibilc 
poieft  intclledus  crcatus  comparare  cflcntiam 
diuinam  ,  potelt  &  intclledlus  increatus  eam 
compararc  ,  quia  nulla  ratio  intclligibilis  cadit 
fub  intelleftu  creato.nificadat  in  intcllcdu  om- 
nino  perfcc^o,  fcilicct  incrcato ;  crgo  intclleftus 
diuinus  potcft  comparare  cflcntiam  fuam  ad  in- 
telligibilia  ,  &  comparando  formarc  in  ca  re- 
lationem  rationis  ;  fed  non  poieft  dc  nouo  fic 
comparare  vt  fupra  oftenfum  eft  difiinSHone  3. 
igitur  ab  aitcmo  comparauit  eftentiam  fuam  ad 
inteUigibiiia  diftinda,&  per  confequcns  ab  xtcr- 
no  funt  relationes  rationis  in  Dco  ad  diftinda 
inielligibilia. 

Attamcn  quxftio  non  quzrit  hoc,(ed  quxrit 
an  huiufmodi  rclationes  neccfTariA  rcquirantur 
ad  hoc,  vt  cofrnofcantur  a  Deodillinftacognof- 
cibilia?  &  dicunt  omncs  Doftorcs  moderni 
quod  fic.  Vnus  autem  Doftor  adignat  ratio- 
ncm  huius  talem  ,  quando  (cilicet  aliqua  fic  (c 
habent.quod  vnum  eft,  a  quo  cft  aliud,  inter  illa 
cft  ordo,  quia  vnum  eft  prius  alio  natura  ,  ficut 
etiam  in  diuinis,  vbi  vnus  cft  ab  alio,  illca  quo 
eft  alitis,  eft  prior  origine  :  vbicumquc  autem  cft 
talis  orJo,  qu6d  ab  vnocft  ahud,&:  non  dcpen- 
det  ab  illo,  primurn  ^  quo  cft  aliud  ,  refectur  ad 
fecundum,  rc,  vcl  ratione,  licct  non  c  contra,  & 
ficillud  non  rcfcrtur  ad  primum ,  nifi  quia  pri- 
nuim  rcferc  ad  illud.  Cum  igitur  creatura  fc- 
cundum  fetotam  fit  aDeo,rclatioDei  adcreatu- 
ram  prior  erit  rclatione  crcaturx  ad  ipfum,quam 
relatiotxm  aliqui  vocant  idealem.aliqui  relatio- 
ncm  i\\  cjfe  cognico ;  &  fic  concorditer  tcnent 
quod  ncccirario  rcquiritur  in  Dco  relatio  rationis 
ad  ctcaturas  ad  hoc  qund  cognofcantur  a  Deo. 

Sed  quamnis  huiufmodi  telationcm  ponant, 
tamen  difcoidant  in  modo  ponendi ;  cum  enim 
huiurinodi  rclatio  ponatur.vtDeusdiftindc  co- 
gnofcat  ,  non  poteft  poni  nifi  tripUcitcr  ;  vel  in 
elfcntiajVt  cft  ratio  intelligcndi;  vel  in  efTcntia, 
vt  eftobieftum  inteHeftiuum  ;  vel  inadluintel- 
ligendi.  Opinans  priino  modo  mouetur  cx  hoc, 
quod  diftinfta  cognitio  cft  pcr  diftinftam  ratio- 
nam  cognofccndi.Aliis  dc  fecunda  opinioncnon 
vidctur  hocraiionabile,  quia  intcllcftos,quant6 
eft  perfedior  ,  tanto  pliira  pcr  vuam  lationcm 
cognofcit ;  igitur  intclicftus  diuinus,quieft  pcr- 
fcftifliimus  ,  per  vnam  fimpliccm  rationcm  om- 
nia  cogi^ofcct,  ideo  dicuntquod  fc  tcnet  a  partc 
pbic(5ti  cogniti,  &  tunc  ponunt  quod  Deus  pri- 


me»  intclligit  efTentiam  fuam  in  fe,  &  {ecundum 
fc  i  fecund^  vt  cft  imitabilis,&  ipfa  intelicdla  vt 
imitabilis,eftratio  intelligendi  alia,  &tunc,  (c- 
cundum  eos  ,  eficntia  intcUeda  vt  imitabilis  eft 
in  Dco.  Illi  autcm  dc  tertiaopinionc  poncntes 
qu6d  huiufmodi  relatio  fit  in  adlu  intcUedus, 
habent  hanc  rationcm ,  quia  inteUigere  noftrum 
habct  rcfpcctum  ad  intelligibile,vt  menfutatum 
ad  menfuram,vt  patct^Ar  j.  Metaph.  fi  igitur »'«- 
telUgere  noftrum  efict  in(initum,ita  qu6dpraeua- 
lcret  infinicis  itttcUedionibus  noftris  ,  (icut  eft 
intelhgere  diuinum  ,  illud  haberet  refpedum  ad 
infinica  intclligibiliaj  igitur  cum  i»rW/»^fre  di- 
uinum  fitinfinitum,  in  illoinfinito  eruncinfini- 
tcBrelationcs  ad  infinira  obicdla, 

De  iftis  tribus  opinionibus.quarrc  alibi  diftin- 
6lionc  3  j.*  Comparando  auiem  ifVas  opiniones 
interfcjvidetur  mihi  fecunda  probabilior,&  pri- 
ma  videtur  mihi  omnino  Jrrationalis,nifi  (it  ea- 
dcm  cum  fecunda  ,  quoniam  ratio  intelligendi 
in  nobis  di/fcrt  realitcr  ab  obicdo  ,  quia  obie- 
dlum  nonpoceft  fecundiim  fcefTc  prajfcns  intcl- 
leftui  noftro  ,  &  idco  tequiritur  fpecies  ,  quac 
eft  pra:fens,  quas  fupplct  vicem  obiedli :  &quia 
ratio  dcterniinata  vnius  inteUigibilis  non  eft 
tatio  decerminaca  alterius  incelligibilis,quia  fini- 
tacft;  idco  ad  diftinda  plura  intelligcnda  re- 
quiruntur  diftindas  relationcs  imelligcndi.  To- 
tum  autem  hoceconucrfoeftinDeo,quiadiui- 
nus  intellcdus  cft  de  fe  intellcftiuus,ncc  alia  ra- 
tio  requiritur  a  partc  fui  obicfti  ad  fupplendum 
viccm  eius,quia  pcr  (c  eft  prxfencidimum  e^fcn- 
tia  intcllctflui  in  ratione  obictfti.  Vndc  non  eft 
ibialiqua  ratio  informans,  ncc  vt  informans,  & 
ide6  quoad  adum  intcUigendi  nuUa  ratiore- 
quiritur,  vc  ctiammcdianceip(aaliacogno(ran- 
tur:nonrequiritur  etiam  ratio  aliqua,  nifi  ip- 
famer,qux  eft  vna,cuins  ratio  eft,quia  ip(3  eftra- 
tio  cognofcendi  aiia  inquantum  ip(a  cft  cognita ; 
fcd  eftcognita  vt  vna  ;  ergo  vt  ratiocognolcendi 
alia  eft  vna. 

Secundiim  hoc  igitur  non  oportct  inquirere 
ibi  nificflentiampraefentem.qua:  non  potefteflc 
ratio  inteUigendi ,  vt  «^ko,  quafi  informans ,  fcd 
£olum  vt  quo,  quod  eft  cognitum  ;  quia  ficut  in- 
telle6t6i  noftro  ad  diftinaccognoiccndum  con- 
clufioncm,  non  oportcr  intcr  principium  proxi- 
mum  cognitum,  &  ipfam  conclufioncmponerc 
aliud  ,  quo  cognofcatur  conclufio ,  quia  fruftr^ 
poncretur  ,  &  nihil  aliud^primum  cognitum  eft 
ratio  cognofccndi  conclufioncm  ,  nifi  vt  princi- 
pium  eft  cognicumicodem  modonon  eft  aliara- 
tio  quare  edencia  diuina  eft  reprarientatiua  alio- 
rHm,quan;i  vt  cognita  ab  intcUcdtu  diuino:igicur 
fi  ifta  opinio  debcat  ftare,  eft  cadem  cum  (c- 
cunda. 

Itcm,  prima  &  tertia  opinio  patiutitur  vnam 
diificultatcm  ,  quiavideiurqu^dillsrclationcs 
ad  intcUcda  extra,  fintrealcs,  de  quo  quxrera- 
tionem  alibi  vt  fuprk  * ,  quoniam  ratio  intelli- 
gendi  prarccdit  intelleAionem,  &  hpcquantum 
ad  terciam  opinionem  probatur  (ic :  Nam  in  no' 
bis  omnis.Jntelledio,quac  refpicit  rcm,vt  res  eft 
iii  fe,  habet  refpcdum  realcm  ad  ipfum ,  (\\xai 
non  conucnit  fi  rcfpiciat  rcm  vt  comparatam  pct 
alium  aAum  conferentem  :  tunc  enim  eiTct  re- 
latio  rationis :  nam  intelledus  intelligens  fc  in- 
tclligere,&  comparans  ipfum  intelligeri  «d  obie- 
dum,  caufat  telationem  racionis :  intelledlio  ta- 
men  qux  eft  rei ,  vt  in  (c  cft  ,  cft  realis,  fcd  non 

opotcet 


Aiiftof. 


16. 

^  In  Ozon. 
q.rn.n.). 

Secundum 
modum  iudi- 
(ot  frobtibi  ■ 
litrtm ,  fri' 
mum  irra- 
titnaUm  , 
qu»i*Husn«tt 
Jicunda. 

§luari  in 
Dto  ud  flu- 
ra  diftiniie 
ctpttfefd»nS 
rtquiruntur 
dijiiniit  rt- 
Utiones  ficut 
in  ntbis. 


17- 


18^. 


^oumerDl. 


IntiUtai» 
rti  vt  in  ft 
tft  rtalif. 


A  /.Quxdio  1 1. 


203 


»9. 

Vntiiim. 


S*l!''turiu}i- 
tMffeundam 
tfuun. 

D.  Thom. 

Tirminui 
eemparatione 
etnfHtutu* 
ttcn  efi  m» 
fn*r. 


to. 

Imfugnatur 
frtiHeit  trtt 
jtntentit. 
Srim», 


oportet  Dcum  reflei?tcterupcra£lum  fuii  ad  hoc 
qu6d  cognorcatobiciftum  extra  ;  crgo  fi  in  fuo 
intelligere  ,  quo  intciligitobicdhimcxtra,  c(Iet 
relatio,  illa  circt  rcalis ,  cum  non  cau{arctur  per 
aftumcollatiuum.  Sic  ergo  intct  iftas  opinioncs 
vidctur  mihi  fecunda  clfc  probabilior,  vt  fcilicet 
illi  rcfpcftus  fe  tcncant  cx  parte  obie£kiprim6 
cogniti ,  &  adlu  collatino  ad  alia  comparati ,  & 
{ccundiim  hoc  non  accidit  prxdida  difticuhas 
huicopinioni ,  faluac  cnim  quod  fint  rclationes 
rationis  ciim  fint  in  obiedo  vt  cognito. 

SCHOLIVM     III. 

tyfdduEl*  quadam  ratione,  tjua  colordripofet 
fecunda  viaponentiurn  ideas ,  refutat  eas.  Primo, 
quit  res  limitata  ad  reprsfentandum  vnum,  potejl 
iHud  reprafentarefine  omni  refpettu  fuperaddito  ; 
ergo  idemfacict,ltcetfit  ilUmitataad  reprifintan- 
dum  infinita.  HancconfeqHentt*mprobat  ejuadru- 
pUciter  clare  &  foUde.  Secunde,iUa  relanoncs  co- 
gnofcuntur  per  ejfentiam  omnino  indiftinElam,  vel 
dabitur  proceJfM  in  infinitum.  Tertio ,  obtedurn 
vntHi  aEliUfer  fe  dehet  ejfe  vnum  perfe  ;  crgo 
non  confiatum  ex  effentia,  &  idea,  nequepoteft  efe 
fola  idea,ergo  ipfa  ejfentia. 

SEd  adhuc  dubium  eft  hic ,  quomodo  huiuf- 
modi  relationcs  rationis  pofTunt  circ  ratio- 
ncs  dctcrminata:cognofccndi,qiiia  ha:  rclationes 
fequuntur  a6kum  collatiuum  ,  fiue  compaiati* 
Uum,  quae  cflcntia  comparatur  ad  alia ;  nunc  au- 
lem  non  videtut  poflibile  intelleftHm  diuinum 
comparare  ad  incognita  ,  quia  comparatio  non 
cft  nifi  ad  prjecognitum  ,  ficut  ncc  natuta  com- 
parat,  nifi  ad  rem  prascxiftentem ;  igitur  non  vi- 
detur  quod  ifti  refpedlus  ncceftari6  rtquirantuc 
ad  hoc ,  quoddiftindlc  ah'a  cntia  a  Deo  cogjiof- 
cantur. 

Refpondco,  quod  fuftinendo  iilam  viam  po- 
teftdici  quod  intellcftus  talis  potcntia;,vt  coi'a- 
tiua: ,  vel  quafi  collatiua:,  Sc  ipfacrcatura  vt  co- 
gnita  funt  fimul ,  vt  funt  rclatiua  ;  tamen  ficut 
illeprimus  Dodor  dicir,refpedusDei,  k  quo  cft 
priot  natura,quam  refpeftusiilius,  quodeftab 
illo  ,  lic^t  fint  fimul ,  vc  funt  relatiua  ;  fccun- 
dum  hoc  refpcftus  intcllediuus  talis  potentiac 
collatiuae  eft  prior  natutaliter  illo  ,  ad  quod  fic 
collatio,  quia  per  huiufmodi  refpcdum.fiuc  ope- 
rationcm  ,  conftituitur  illud  aliud,ad  quodfit 
comparatio  in  tali  ejfe.  Ncc  oportct  illud  elfc 
prrcintclleibum  fua;  comparationi,  quia  compa- 
raciohe  conftituitur.  Vnde  ficut  alias  diftum 
fuit  de  conftitutione  perfonarum  ,  quia  in  illis 
quse  relatiue  conftituuntur,  non  oportct  confti- 
lutum  clTc  prius ,  quam  rcferatur ,  imo  potitis  c 
coniicrfo.  Siccft  dicendnmin  propofito,  qu6d 
tale  intclligibile  per  aiftum  coraparatiuum  ,  & 
collatiuum  conftituitur  in  effe  intellcdto,  &  ideo 
non  oportet  ptaccognofcere  illud.cui  fit  compa- 
ratio  antc  comparationcm,quia  cognitio  cius  cft- 
pcr  iftam  comparationem  ,  quia  ipla  compara- 
tionc  cognoJcitur »  Sc  ia  ejfe  cognito  confti- 
tuitur. 

Contra  conclufionem.quam  tenent  pra:di6l:a: 
tres  opiniones  ,  arguitur  fic  :  fi  illuJ  pcr  quod 
obicdlum  cognofcicur  quomodocumque  fecun- 
dum  aliquam  iHarum  crium  opinionum,  fiue  vt 
per  rationem  cognolccndi,  fiue  vtpct  obiciflum 
cognitum  ,  fiuc  vt  pei  adlum  cognofccndi  clfct 


limitatum  ad  illud  obic£lumcognofcibiIc,po(Ict 
cognofci  diftindlc  per  ilJud  finc  omni  rcfpedu 
rationis ;  ergo  fi  illud  ,  per  quod  obiedum  co- 
cogno(citur,fit  illimitatum  &  infinitum,  pofTnnt 
perilludcognofcidiftindc  multa  fine  omnirc- 
fpeftu  rationis  ad  illa  obicdla.  Anrcccdcns  patet 
in  intcllcdlu  crcato  ,  quando  cnim  cognofco  al- 
bum  per  fpeciem  albcdinis  ,  non  oportet  prius 
/peciem  habere  rcfpedum  rationis  ad  album, 
quia  tunc  antequam  cognofccrem  album  per  ta- 
lem  fpeciem,  oportcrec  mc  prius  compararc  fpe- 
ciem  albedinis  ad  albcdincm,  &caufarc  rclacio- 
nem  rationis ,  quod  non  eft  vei  um,  cum  (pecics 
albi  diftindlc  ducac  in  notiriam  albi ,  fine  omni 
lefpedu  comparaciuo  :  vnde  non  prius  debct 
fpecics  albi  incelligi,  &  poftcaaJ  albumcompa- 
rari  ,  antequam  album  pet  illam  fpecicm  incel- 
ligacur.  Sic  etiam  quando  aliquid  intelligicur 
pcr  alitid  ranquam  pcr  obiedum  cognitum, 
fiue  per  aftum  intcHigendi  ,  non  opottct  il- 
lud  primo  inccUigi ,  &  poftea  ad  aliud  com- 
parari ,  anteqiiam  illud  aliud  intcUigatur. 

Hoc  etiam  .mtecedcns  patet  de  circntia  diui-        1 1 . 
na  ,  quae  cft  racio  cognofcendi  fc  ,  (luc  vt  obie- 
<5tnm  cognofcendi ,  fiue  vt  ratio  cognofccndi ; 
nec  tamen  habet  refpcftum  rationis  ad  fc  ,  ad 
hoc  quod  fic  fit  principium  cognoiccndi  fe  ;  ncc 
ctiam  in  adlu  intcUigcndi  cft  rcfpcdus  rationis, 
quia  adhim  intclligendi  cflentiam  ,  non  ptsce- 
dit  aliq^is  actus  coUationis,  quo  caufatur  racio- 
nis  rclacio.  Confequencia  pvobacur  fic  :  limita-    ^,oiutUprt' 
tum  ,  ii  ilHmitatum  ,  per  quod  aliquod  cognof-   m*  conje- 
citur ,  ncn  diftcrunt  ,  nifi  fccundum  pracifio-   quemts.. 
nem  ,  &  non  pr.tcifionem  :  liinitatum  cnim  ad 
vnura  prxcisc  decerminacur  ad  illud  rcprxlcn-     RepnfentM- 
tandum  :  illimitatum  autem  ad  plura  ,  non  pri-   tiuumtEimi- 
cise  reprxfcntat  vnum:  fed  ablatio  pr.-ccifionis   '^'«"'a"'«- 
abeo  qiiod  illimitate  repr.-efcntat ,  non  tollic 
qnin  fic  arqnc  pcrfe-itc  ratio  cognofcendi  illud, 
qniaquod  iir  ratiocognolcendi  alterum,non  tol- 
litabeo  quin  fic  ratio  cognofcendi  iltud  ,  quia 
illimicatio  pcrfeifbionis  eft  ,  &  per  conlcqucns 
non  auferc  aliquam  pcrfccbionem  ;  ficut  igicur 
limitacum  prjccisc   repr.T(cncat  vnum    abicjuc 
omui  refpcvihi  rationis  determinatc  :  ita  illimica- 
tum,  quodita  quantum  cft  cx  {e.perfedc  reprie- 
fentat  finc  omni  refpc.Su  ,  dcterminatc  &  pcrfc- 
(ftc  plura  repr.Tfcntabit. 

Sccundo  probatur  confequentia  fic  :  caufa      Ser.inJ:'. 
vniuoca  non  ("oluin  eft  ratio  cognofccndi  cffc- 
(flurn ,  (ed  ctiam  asquiuoca ,  Si  veriiis  i^quiuoc.i, 
quam  vniuoca,  eoqu6d  cft  perfcclior  canfi  efii- 
cicns  ,  &  cauG  vcrior ,  qnia  eft  caufa  totius  ipe- 
cici ;  caufa  vero  vniuocafohus  indiuidui :  vndc 
non  propric  caufa  vniuocadicicur  caula,  quia  in  cauCa  teiui. 
caufa  vniuoca  fecundum  quod  caufajrefpcftu  ef-   «,'m  fotef} 
fcftus  non  cft  ordo  ellcntialis ;  igitur  fi  caufa  e^irir.oc}^ 
vniuoca  potcft  elfc  ratio  coenofccndi  cfFcdum  g'--!'"^'^'  •''- 

r  i-j  ••  i^  o  /ItnHe  fi»e 

nne  aliqua  detcrminacionc,  mulco  magis  &  cau-  tl,,ermtna- 
fi  a;quiuoca  ,  qua:  eft  caufa  pcifedior  ,  potcft  ttont. 
efle  principium  cognofccndi  cfFc<5luni  finc  de- 
terminationc. 

Tcrtio  probatnr  confequentia  fic:caufafinifa  22^ 
arquiuoca  poteft  diftinftc  produccre  p'ura  abf- 
quc  dcccrminatione  aliqua  ex  parte  fui  ad  illa  ; 
ergo  mulco  magis  caufa  zqniuoca  infinita  po- 
teft  diftinde  pioduccrc  plura  abfque  aliquo  re- 
fpedu  prarcedcnre  detciminante  ipfam  ad  ilia 
produccnda ;  igitur  finiiliter  in  effe  cognofcibi- 
li,potcft  plura  cognofcerc,  &  in  effe  cognofcibili 

prcducerc 


mitattim  tn 
quo  diftrwtf. 


104     Libril.  Diftinaio XXXVI. 


Arl/lor. 
I/td>lJrreniia 
Cau  niilntis 
diutnA  noH 
tjl  forenti»- 
litatis  ,  ant 
tonfuftonU. 


JrHpH^natur 
frcnttdh 


Tertia. 
Ac\u%  j>erfe 
•vnius  vni- 
cum  eft  per 
fe  frincifiu. 


prodti.cere  finc  refpcQ;u  pracdeterminantc  An- 
tcccdens  patct  de  Solc  produccntc  plantaip  ,  & 
vermcm.itacnim  detcrminatc  producit  plantam 
ficut  fi  laniiim  habcrct  virtutcm  dctcrminatam 
ad  illam  ,  ncc  Jnfc  habcrct  diucrfa  ipfumdcccr- 
minantia  ad  hoc  vt  illa  producat. 

Quirco  probatur  cadem  corifcqucntia  fic  : 
quod  aliquid  rcprxfentatiuum  jion  poflfit  diftin- 
dc  aliqiia  repraefentarc  ,  nifi  dcccrminctur ,  aut 
hoc  cft  propter  potcntialitatemeius  ex  q.  Mt- 
taphyjic.  cap.  vltimo.  Aut  proptcr  confufionem 
cius  ,  quia  confuse  continct  -,  fcd  neutrum  con- 
lingit  in  Deo,  quia  aftu  altiflimc  &  diftjnftifli- 
\\\c  continet  omnia>  ergo  finc  aliquo  addito,rc, 
vcl  ratione  dcterminante  ,  ipfa  eflcntia  fua  cft 
principium  repra:fcntandi  omnia  intcUigibilia 
intellc(ilui  diuino  ,  ficut  obicdum  cognitum, 
quo  diftindtiQimc  omnia  cognpfcit  ,  &r  om- 
nia  ifta  habent  euidcntiam  cx  hoc  qnod  di- 
(kam  cft,  diftindkione  7.  Nam  caufa  omnium 
fftotum  eft  qnod  talis  indetcrf-ninatio  potcn- 
tix  adiux  non  cft  ad  contradidoria  ,  fcd  ^d 
difparata  ,  &  confcqucntcr  non  rcquirit  ali- 
quid  dcicrminans ,  quia  inditVerentia  caufalj- 
tatis  fuae  ,  quam  habct  ad  vnum  difparato- 
rum  ,  non  tollit  caufalitatcm  fuam  rcfpc£lu 
aiterius  difparati  ;  tamcn  acque  dctcrminata 
cft  quaniiim  cft  cx  fc,  ad  producendura  vnum, 
ficut  fi  tancum  habcrct  vittutem  ad  producen- 
(ium  illud. 

Sccundo  contra  praedidl^as  ppinioncs  argui- 
tur  fic  :  fi  ad  hoc  quod  .Deus  cognofcat  di- 
ucrfa  intcll  gibilia  ,  rcquiranturilla:diuer(^  ra- 
tioncs ,  quacro  pcrquid  illas  rationes  cognofcan- 
tur  a  Dco,funt  cnim  intcUigibilcs  i  Peo  fi  fint, 
quia  omnc  cns,  vt  probatum  cft  ft*frk  ,  poccft 
cognofci  a  Deo :  aut  ergo  cognofcuntur  pcr  fc 
ipfas ,  aut  pet  alias  tationcs  ,  aut  pcr  cficn- 
tiam  diuinam  oninino  indeteiminatam.  Non 
primp  modo ,  quia  tunc  vilcfccrct  intcllciflus 
diuinus ,  quia  illa:  rationcs  funt  minimam  cn- 
titatcm  habcntcs  ;  fi  igituc  intcllcdus  diui- 
nus  moueretur  ab  iliis  ,  intpllcdus  diuinus 
vilefcerct,  Si  fccundo  modo  eas  cognoicat, 
fL-quitur  prbccirus  in  infinitum.  Si  tcrtio  mo- 
4o ,  igitur  eadcm  racione  clTcntia  poccft  efte 
dcccrminaca  tatio  fecundum  fe  cognofccndi 
alia. 

Itcm  terti6,aftus  pcrfc  vniusoporrct  poncrc 
principium  pcr  fc  rnum  ;  fcd  adlus  intclligcndi 
diuinus ,  quo  iiuctligic  aliud  a  fe  eft  per  fe  vnus ; 
igicureius  cftprincii'ium  pcric  vnum  ;  (\  igitur 
ad  adum  inrelligendi  Dei ,  quo  intclligitaliud, 
requiratur  aliqua  ratio ,  aut  igitur  totum ,  quafi 
compofitum  cx  cftentia ,  &  tali  rationc ,  cft 
piincipium  illius  adii^ ,  aut  eftencia  tantum, fi:d 
ratio  rcquirituf  vtdctcrminans,  itaquod  eflcn- 
tia,vt  fub  ifta  tatione  fit  principium ;  primo  mo- 
do  non  ,  qnia  fic  non  facit  pcr  fc  vnum  ,  nam 
ciim  rdacio  fcalis  non  faciat  pcr  ic  vnum  cum 
fundamenco  ,  miniis  rclatio  rationis  facict  pcr 
fe  vnum  cum  re.  Similicer  quod  non  poteft 
facerc  per  fc  vnum  ;  fccundo  modo perfe ,  non 
poteft  faccrc  per  fc  vnum  efferttialtter ,  cflentia- 
litcr  pcrcincns  ad  niodum  primi  modi  perfe  ; 
rclatio  aut^m  rationi;  cum  rc  non  potcft 
faccie  vnum  pcr  fe  ad  moduiri  fccundi  mo- 
di  per  fe  ,  qiiia  tpnc  cficc  rclatio  rcalis  cx  na- 
tuia  rci  ;  crgo  ncc  facit  pcr  fp  vnum  ad  mo- 
dum  primi  modi  ptr  fe  ;  principium  autcm 


operationis  vnius  ,  &  maxime  diufnx  aim 
illa  ratione  non  cft  pcr  fe  vnum.  Relinqut<- 
turigitur,  vt  fola  efientia  fic  principium  iftiuc 
aftus,  icd  tamcn  vt  veftita  pcr  illam  rationcm, 
&  fic  ratio  folijm  ctit  ibi  vt  principium  Ae-r- 
tcrminandi  ciTentiam  ad  dcterminate  repraefen- 
tandum. 

Sed  hoc  non  eft  vcrum  ,  quia  tliud  non  eft:    rofit»  qtui^ 
principium  dccerrainandi  cllcntiam ,  quo  po-r  cumque  rtt- 
firo  mancc  effentia  aequc  indcterminata;  (ed  an-  *>^'>* {""per 
tcillamrationemcftindeterminata,  quia  infi-  'E'"J'?:tj 

r   1     rr       •     r  \  •  manettnae- 

nita  ;  led  cilentia  lub  quacumque  racionc  pona-  terminMtnfi. 
tur ,  manct  infinira  formaliter,  alicer  nonin-  eut»nte. 
tclligcrctur  vt  principium  rcprzfentandi  infi- 
nita  ;  igitur  vanum  eft  poncre  huiuitnodi  ra- 
tiones  determinantcs  cilentiam  &  aiStum  iur 
tclligendi  ,  vt  Deus  dctcrminace  cognofcat 
alia  i  (e. 

SCHOLIVM     IV. 

Probat  vlteriiis  ,  &  vUeriMS ,  non  requiri 
hutufmodi  reldtiones  in  'Deo  ,  ^«»4  fmt  tertij 
medi  ex  difittiS. }  o.  t^utfl,  j .  c^  terminantur  tui 
abfolutum  ,  (^  fic  inteUeclio  diuina  cum  ipfn 
det  cfie  creaturis  {de  ejuo  1,  diji-  i.  qut.fi.  i. 
&  quodlib.i^.)  ertt  menfura  earum  ,  &  nonre- 
feretur  ad  eoi  ,  fede  contra.  Secunde,  intelle^i» 
beatifica  ,  tjua  Deut  beatm  eft,  eft  fine  vllo  reife- 
tiu,  vel fiwultaneo.  %Jtde  Do^.fn  Oxon.dift.}j. 
4  num.c). 


REfpondco  igicur  ^d  quzftioncm ,  qu6d  noa 
requiricur  aliqua  rclacio  rci ,  nec  rationis  in 
Dco  ,  ad  hoc  quod  cognofcat  alia  i.  Ce.  £t  hoc 
quidcm  poteft  dici  duobus  modis.  Vno  modo 
fic  ,  qnod  relatio  tcrtij  mo(ii  differt  k  rclfttio'- 
nibus  aliorom  modorutti ,  quia  rdatio  tercij 
modi  non  eft  mutua ,  fcd  tefcrtur  illo  modo 
Vnum  ad  aliud,  &  aliud  non  refctturad  ip- 
fum ,  &  fic  in  nobis  rcfertur  intelligere  ad  obic- 
(flum  realiter ,  &  non  pcontra  ,  nifi  quiam#/- 
Itgere  cft  ad  ipfum,  &  c*  hoc  denominatur  ^  re- 
laiion^,  proutiliam  terminar. 

£x  quo  (cquicur  qu6d  obi^dlum  vt  mcre  ab- 
fblucum  ,  tcrminar  rclationpm  tertij  modi ,  vt 
4i<^ura  cft  diftin^ionejo.  *  quiaobie^um  eft 
tnenfura  inieJlcAionis  noftrae ,  &  non  dependet 
ab  ea  ,  feJ  c  conucrib ;  nunc  ficut  obiedum  eft 
menfiira  intellcdlionis  noftr^,  ita jntcUcAio  di- 
uina  eft  mcnfura  omnium  producibilium  ab  ip- 
(b ;  eft  enim  artifex  mcnfura  artificiati,  quia  eft 
artifcx,  cuius  ars  non  eft  accepta  i  rebus,  ic  ideo 
quodlibet  aliud  rcfcrtur  ad  intellc£tum,  fiuc  in- 
telligere  diuinum,  vt  tncnfuratum  ad  mcnfu- 
ram,  &  intell'gere  diuinum  ,  vc  m«te  abiblu- 
tum  tcrminst  rclationem  eius ,  &  non  e  conuct- 
(b ,  nulla  cnim  rclatio  rcquirirur  in  intelledhi  di- 
uino  vtierminet  relationcm  obicd^i  cognolcibi- 
lis  ,  quia  vt  fic ,  nihil  corre/pondct  in  Dco 
illi  rclationi,  nifi  abfblutum.  Qgaere  dehoc 
diftinft.jj.  "^ 

Alio  modo  potcft  dici  qn6d  nullarelatio  re- 
quiritur  in  Deo  ad  obiedum  intclligibile,  nec  e 
conucrfb  ,  ad  hoc  quod  Dcus  inrclligar  aliud  <k 
fe  i  non  enim  requiritur  rclacio  rcalis,  quia  Dei 
ad  obicdtum  creacum  non  eft  lelacio  realis  ;  nec 
etiam  rationis  ,  quia  impofHbile  cft  rclationetn 
rationis  fimul  efle  cum  intellcdlione  obie^t 
creati  in  Deo ,  aut  praeccdcrc  ,  quia  tunc  eflec 

tealis 


Refolutio 
prepria. 

Ntn  requi- 
litur  zilU 
relatio  vt 
Deus  cegntf- 
CAt  titi»  mft, 
t^hec  du, 
flicite*. 


.mo«fT  .a 

*  <].  vDica  i 
n.4. 


IntelligcK 
diuinum  in 
mere  »bfolu- 
lutum  termi- 
n»t  reUtit- 
nem  tbitSi 
cogr.tfcibflit. 


*  In  OxoRv 
n.9. 

Stcunit  me- 
d*. 


Qu^ftio  II. 


20y 


18. 

tnfluitut. 


SolHitnr, 


rhi  Intelligt- 
le  f^  obit- 
ftum  funt 
ftrftffi  idi, 
Kcn  requirt' 
tur  »lii>M 
rtlatio  in 
aliquoextre- 
/Mrntrtt 


19. 


IitttlUHio 
n»n  rtquirit 
rtlutionem 
i»  alio  extrt- 
mo  nifi  ob 
mutuarrt 
*xiftenti4m 
iiel  depert- 
tttuietm. 


^«1!»  teUtio,  vt  probatnm  eft  prius,  quia  nuUa 
intellcaio  in  Dco  negotiatiua  per  compara- 
tionem  ad  extra  praeccdit  ,  nec  illa  intelle- 
«aio ,  qua  intelligit  aliud  a  fc  ,  eft  colUtiua, 
imo  fi  praccedeict  rcUtip  ad  obie(5tum  intel- 
ligibile ,  aut  fimul  edct  cura  illo  .  ilU  eilet 
teUtio  ex  natura  tci ,  &  non  caufata  per 
adlura  collatiuum.  Si  autem  ponatur  rela- 
tio  rationis  fequens  iilaiTi  intelleftionem, 
qua  inrelligit  creaturam ,  tunc  non  eft  ncecf- 
Uti6ad  ilUm  intellediionem  requifita. 

Sed  dices,  quomodo  cft  poffibile  qucd  intel- 
lctfiio  in  Dco  fit  huius  obiedi ,  &  tamen  quod 
reUtio  in  neutro  cxtrcmo  fit ,  ncc  intelledio- 
nij  ad  obicdum  ,  nec  obiefti  intcUedbi  ad 
inteSigere. 

Refpondeo  ,  quandocumque  funt  entia  ha- 
bentia  efe  fotmaliter ,  vbi  lunt  diftindla  rea- 
liter  ,  rcferuntur  reahtcr ;  vbi  vcrd  funtnon  di- 
ftinAa  reah'tcr  ,  non  rcferuntur  realiter  ,  fub- 
ieflum  enim  includit  prsdicatum ,  quia  vbi 
non  funt  diftindta  realiter,  non  poftunt  eftc 
cxtrema  diftindta  realiter ,  nec  pcr  confequens 
cxtrcma  rcUtionis  rcalis ;  &  ita  tollitur  quod 
requiritur  ad  reUtionem  :  in  nobis  autem  in- 
telligere  &  obieftum  intellc<aum  diftinguuntur 
realiter  ,  &  ideo  in  njobis  cft  reUtio  realis 
ipfius  intelligere  ad  obicftum  ,  quod  cft  mcn- 
uira  eius.  In  Deo  autem  quia  intelligere ,  & 
obiedlura  non  funt  diftinda  rcahter ;  ideo 
quamuis  fint  ibi  eminenter  ,  non  taracn  rc- 
fisruntur  reah'ter.  Ncc  ctiam  intelligere  ibi 
cft  relatio  rationis  ,  qux  cft  ibi  cx  natura 
teii  vt  prxdidum  cft  ,  &  etiam  cum  omne 
quod  reUtiuc  dicitur  ,  fit  ahquid  excepta 
relatione  ,  non  poteft  ipfum  intelUgere  in 
Dco  cfle  fbla  rclatio  rationis  ;  &  etiam  ctJm 
quidquid  perfetStionis  (cquitur  ad  illa ,  fcili- 
cet  ad  intelligere  ,  &c  ad  infelligibile  ,  vbi 
funt  diftinfta  realiter  ,  idem  etiam  vcrius  ha- 
bent ,  vbi  funt  diftindla  ex  natuta  rei ,  iiec 
rcUta,  nec  diftiofta  rcaUter,  &  hocpropter 
idcntitatcm  ipforum,  Vnde  ficut  inteUigere 
eft  notitia  obiefti ,  &  manifcftatio  cius ,  vbi 
funt  diftinfta  reahtcr  ,  verius  fic  cft  ,  vbi 
funt  non  diftinila  rcaliter ,  &  idc6  proptcr 
intellcAionem  ahcuius  obicdi  non  oporrct 
quaerere  reUtioncm  in  vno  exttcmo ,  ncc  in 
vtroque. 

Ad  propofitum  ergo  dico  ,  quod  propter 
intelle^ionem  alicuius  obiedli  pra:cise  non 
oportct  quaererc  reUtioncm  in  vtroque  extre- 
rao  ,  nec  in  altero ,  quod  etiam  patct  in  intel- 
lcdlionc  beatifica  Dci ,  quac  cft  tcfpeftu  eflcn- 
tiae  Dci ;  igitur  oportct  aliquod  addere  ,  pro- 
pter  quod  fit  ibi  reUtio  in  altcro,  vel  in 
vtroque  fi  ibr  fuerit  ,  non  autcm  poteft  po- 
ni  ahquid  feu  aliud ,  proptcr  quod  ibi  cftet 
reUtio  ,  nifi  coexigentia  ,  fiue  nvutua  de- 
pendentia  ,  qiua  tunc  intcllcdlio  non  eifet 
menfura  Upidts  ,  aut  aiterius  obiedH  creati, 
cftet  autem  men/iira  das  fi  Upis  referretur 
ad  inteiIe£Honem  Dei ,  ide6  fi  fit  relatio  ra- 
tionis  in  alteco  extremo  ,  cikm  fit  Iccundum 
tettium  modum  xeUtionis ,  non  erit  in 
vtr-pque. 

Necetiara  videtur  mihi  qii6d  ibi  fit  rdatio 
aliqua  proptcr  aliquam  depcndcntiam  intelte> 
St9ti  Oper.  Tom.  XI. 


50. 


ftionis  diuina  ad  lapidem  intellefturo,vf  patet, 
quia  tunc  non  eflet  menfura  eiu* ;  jiec  ctiara 

f)ropter  aliquam  dependentiam  c  conuerfo  in 
apide  rcfpedu  intcllecftionis ,  quia  lapis  ab 
aeterno  intciiedlus  non  cft  aliquid ,  fcd  nihii } 
igitut  eius  rjuila  eft  depcndentia ,  vt  habet  rj/c 
obiediuc  ,  &  cognitum  in  Dco. 

Item  ,  fi  fit  ahquid ,  non  erit  (bi&m  re- 
fpcAus ,  fcd  aliquid  abfbiutura  ;  igitur  vt  fic 
abfolutum ,  priiis  poteft  a  Dco  intclligi  qukm 
rcfcratut  ad  Deura  ,  fiue  ad  intelieaio  - 
nem  ;  ergo  in  ilio  priori  ,  depeudentia  non 
eft  ratio  intcliigendi  ipfum  ,  &  ita  ncc  ra- 
tio  rcfercndi  ,  quia  fi  inrelligeretur  vt  al>- 
folutura  ,  intelligetur  tunc  non  vt  rela- 
tum. 

SccundiJm  hanc  igitur  viam  videtur  con- 
cedendum  quod  ad  intelieftionem ,  quaDcus 
intelligit  quodcumque  obiedum  aliud  k  (e, 
non  rcquiritur  aiiqua  relatio  neceflario  ,  ncc 
in  vtroquc  extremo ,  nec  in  aitcro. 

Ambo  ifti  modi  conucniunt  in  hoc,  qu6d     /»  aMOHH' 
neuter   ponit  reiationcm  ncccfrariam  ad  hoc  ueniuntiai 
quod  Dcus  cognofcat  alia  \  fe  :  primus  ta-  duo  modi  lii- 
mcn   modus   concedit    in   obiedio  iutelicao  ""*' 
cfre  rciationem  ad  ipfum  intelligcre ,  vt  men- 
furati  ad    menfuram  ,   fcd   non    c  conucrfo. 
Secundus    autcm    niodus   negat    omncm  rc- 
fpcftum    rcquiri  ,    quia  difhcile    eft   videre 
quid  fit  iliud   neccfTarium  intclledui,  vt  fic 
poftct  habere  rclarioncm  ad  intelieaionem ,  & 
fimiliter  fi  cffctaliquid ,  poiret  iutclligi  fub  ra- 
tionc  abfbluti. 


SCHOLIVM     V. 

Ttnit  defcriptionem  idett  ex  AuguJiiKO  ,  & 
refhluit  tpfam  non  effe  aliquarn  reUtionem  in 
effentia  dtuina  ,  fed  ipfam  creaturam  ,  vt  co~ 
grntam ,  'tdque  ofiendit  effe  de  mente  Augufli- 
ni ,  €]ui  non  apruit  ideam  ejfe  rationem  co- 
gnofcendi  in  Deo  ,  g^  ejuod  riort  effet  fapiens 
fi  eam  non  cognofceret ,  td  efi ,  fi  creanrai 
ignoraret ,  &  fic  DoElor  gloffat  ttyfugufiinum. 
Vide  eum  in  Oxonieitf,  dtfitnli.  i^.  a  nume- 
f-o  11.  in  folutione  primi  &  vliimi  huiM  fe^ 
cundt  qusfttonis.  Dat  modum  fuftinendi  fen- 
tentiam  eommunem  ponentem  idcM  ,  vt  ratie- 
nes  cognofcendi  in  Deo  ,  ejttam  tetigit  fuprk 
num.i^.  Ftde  ipfftm  in  colUt.^i.  °rtde  Do- 
Siorem  tra^at.  de  rcrum  princip.  quifitone  4. 
num.  ji4. 


SEd  contra  hoc  obiicitur  prim6 ,  quia  vi- 
detur  quod  hic  dida  deftruant  fentcntiara    olieaiopri- 
Auguftitii  de  idcis.     Sccundo  ,  quia  diaum   m* 
cft  fupra  ,  quod  in  Dco  funt  reiationcs  iter-  Secund». 
nae  ad  creaturam  ,    quia  ,    ficut  ibi  arguitur, 
intelleftus  nofter  {  poreft  comparare    eflen- 
tiam  diuinam  ad  eflcntiam  creatam ;  igitur  & 
inteile<a:u$  diuinus.    Nunc  autciti  vidctur  efle 
didura  quod   non  fit    neceflc  ponerc  aliam 
rclarionem  rei ,  nec  tationis  in  Dco  ad  crea- 
lurara. 

Rcfponfionem   ad    primum   argumentum   soluitur  tri- 
qu«re   ahbi  diftinft.  55.  *  -vbi  ponitur  idcas   m»obuaio. 
non  eflc  «liquara  rclationcm  :  (cd  ipfum  ob-   *  In  Oxon, 
S  ieftum  "•"• 


2o6     Libril.  Diftinaio  XXXVI. 


5'- 

SHhiu  laea. 
^fol>»t  prim» 
ex  Anfitt. 


Jtt  mtnte  di 
Hin»  non  da- 
turfpe^iesoi- 
ucii  ficut  in 
wbh. 


33- 

Sicundo  eji 
Htttoni, 


lor. 


34- 

Solunnr  ft- 
tundi  ohii- 
iiio. 


Ordt  (tgnt- 
tientt  in  Dt« 


iefturo  vt  cognitiim  ;  vnde  idcae  lion  funt  ibi 
.obieiSla  alia  k  Dco,  vi  cognita  funt  a  mcnte 
diuina,  in  qua  funt  obicdiuc  :  Sc  fccundum 
hoc  cxponiiur  Auguftinus  dc  idcis  ,  8c  dc- 
fcribicur  hoc  modo  :  Idett  eft  ratio  dterna  irt 
mente  diuirta ,  fecunStm  quAtn  alitjuid  eft  for- 
mabile  extrk  ,  vt  fecunditm  proprtam  rationem 
etHS  ,  quacr*  vbi  prius. 

Quod  autcm  hoc  fit  idea  ,  ptobatur  du- 
jjliciter.  Primo  pcr  Philofophum  ieptimo 
Mctaph.  vbi  vult  qudd  omnia  «fHt  funt  ^  fium 
auod/tmmodo  ab  id^*  vniuoce  ,  &  non  folum 
probat  hoc  in  naturalibus  ,  fed  etiamjn  artifi- 
cialibus  ,  vt  a  dumo  in  anima  fit  domut  in  ma- 
teria  extra ,  Doflsus  autcm  in  anima  cll  ob- 
iediuc ,  vt  in  fpecie  domus.  Qu6d  autcm 
fpecics  domus  fit  in  anima  ,  hoc  idco  eft, 
quia  obicdum  non  poteft  fccundijm  fe  cfic 
prxfens ,  idc6  oportct  eflc  pratfcns  in  fpccic  : 
vndc  a  domo ,  vt  habet  ejfe  in  fpccic  cxi- 
ftente  in  mente  ,  fit  domus  in  matcria  ex- 
rra  :  igitur  fi  domus  in  mcnte  ,  fccundum 
quam  fit  domus  extra ,  fit  idea  domus,  (e- 
quitur  qu6d  idca  domus  non  fit  nifi  domus, 
vt  inrelledla  ;  ciim  igitur  obiedum  creatum 
pon  poflit  eftc  pratfcns  fccundiim  aliquam 
ipeciem  in  mentc  diuina  ,  oportct  qu©d  fit 
ibi  obicdiu^  pcr  cfTcntiam  diuinam ,  que  vt 
omnino  eadepi  re ,  &  rationc  repr«fentat  om- 
nia  ,  &  vt  fic  eft  ibi  obieiliuc  ,  crit  idcaob- 
icdti  cxfia ,  yt  fic  idca  lapidis  non  fit  nifi  lapis 
jntcilcAus. 

Hoc  etiam  probatut  pcr  PUtonem ,  qui 
primo  induxit  nomcn  idet  ;  pofwit  enim 
mundum  fcnfibiicm  cxtrk  ,  &  mundum  in- 
tclligibilem  in  mente  diuina  :  &  muudum 
intcUigibilem  in  mcnte  diuina  vocauit  ideam 
Enundi  fcnfibilis  in  rc  cxtri  :  mundus  au- 
tcm  intclligibilis  non  cft  nifi  mundus  cx- 
tri  ;  vt  cft  obiedtiue  in  effe  cognito  in  mcn- 
te  diuina  ;  Jdca  igitur  mundi  iq  rc  extra  non 
eft  nifi  mupdus  intcliigibilis  ,  fiue  mundus 
in  ejfe  cognito  ,  ncc  eft  curandum  ad  propo- 
fiiura  fi  mundo  in  re  extra  correfpondeat  vna 
idea,  vcl  duac. 

Itcui ,  hoc  patet  ex  alio ,  quia  ficnt  Pla- 
tp  induxit  nomcn  &  rationcra  idete ,  fic  Aa-^ 
guftinus  iroitatut  ipfura.  Nunc  autcm  Pla- 
to  vcrp  pofuit  idcam  in  mente  diuina  ,  eo 
modo  ,  quo  Ariftotcles  falso  fibi  imponit 
cas  pofuifle  in  r^  cxtri,  vt  pcr  Commenta- 
torpm  patct  fupcr  primo  Ethicotum.  Arifto- 
«elcs  autem  imponit  ci  cas  pofiji(fe  idcas 
quidit.ites  pcr  fe  exiftcntes  rcrum  (enfibi- 
hum  i  igitur  fic  pofuit  idcas  in  roente  diui- 
na  ,  licct  quiditates  ,  vt  cognitaE  funt  k 
incnte  diuina  :  fecundum  hoc  igitur  obie- 
Aum  cognitum  eft  idca  ,  Se  non  aliquis 
refpcftus. 

Ad  fccundum  dubium ,  dicendum  quod  fi 
nunquam  fuiftet  aliquis  rcfpeftus  Dei  ad  crea- 
ruram  ,  tamen  Deus  diftinile  cognouiflct  crea- 
turas  j  &  jdei  relationes  in  Deo  ad  crcatu- 
ras ,  non  funt  nccclle  ad  hoc  qu6d  Deus  co- 
gnofcat  creaturas  diftin£lc  :  funt  tamen  ibi 
necefiarii. 

Et  fccundum  primam  viam  talis  eft  ordo, 
quud  Deus  prim6  cognofcit  cficntiam  fuatii. 


8c  in  fecundo  inftanti  intclligit  creaturas  me- 
diante  ctTcntia  fua ,  ik.  tiuic  fccundum  illam 
uiam  depcndet  obicdum  cognofcibilc  ad  in- 
teliigere  diuinum  in  ejfe  cognito  ,  quia  pcr 
illud  intelUgere  conftituitur  in  effe  cognito, 
&  tcrminat  Deus  illam  rclationem  fub  ab- 
foluta  rationc  fua ,  &  vt  fic ,  terminat  tela- 
tionem  crcaturz  habencis  ejfe  extra  ,  &  dc- 
nominatur  ab  illa,  &  dicitur  Dominus.  In 
tcrtio  autcm  inftanti  potcft  comparare  eften- 
tiam  fuam-ad  obiedlum  intclligibile ,  &  ha- 
bct  rclationem  ratipnis  ,  licct  non  nccefla- 
rio  ad  intellc(ftioncm  crcaturz  ,  quia  ifta 
fcquuntur  intellcdioncm  creaturae.  Scd  vi- 
detur  (ecundum  iftam  viam ,  qudd  in  tcr- 
tio  inftanti  nulla  fit  rclatip  Dci  ad  creatu- 
ram  ,  quia  fi  eft  nihil ,  tunc  ,  ficut  non  po- 
teft  initiarc  rclationcm  ratipnis ,  fic  nec  ter- 
minare. 

Eodcm  modo  eft  di(^ndum  (ccundum 
alium  modum  ponendi ,  nifi  quod  tunc  eft 
dicendum  qu6cl  in  fccundo  inftanti  ,  quo 
Dcus  intclligit  creaturam ,  &  creatura  confti- 
tuitur  in  ejfe  cognito ,  non  rcfertur  ad  Deum, 
ncc  dependet ,  qiiia  fic  adhuc  nihil  eft  ;  vn- 
dc  in  lccundo  inlUnti ,  fecundum  illam  viam, 
intelligit  Dcus  lapidcm  fine  umni  dcpcnden- 
tia  lapidis  ad  ipfum ,  &  tunc  ficut  pri^s  in 
tcrtio  inftanti  Dcus  comparat  fc  ad  lapidem, 
vt  intclligituf  ,  &  fic  habct  relationem  ra- 
tionis. 

Ad  argumenta  qusftionis  prims.  Ad  pri- 
mum ,  cum  arguitur  quod  porentia  non  C3C- 
cedit  in  operando  fuum  obiedum.  Dicexi- 
dum  quod  vcrum  eft  proprii  loquendo  de 
exccfii] ,  fcd  cx  hoc  non  fequitur  qu6d  non 
intelligit  aliud  i  primo  obieiflo  ;  potcft  c- 
nim  intelligcre  aliud  jt  primo  obic^ao ,  fi  il- 
lud  virtuaiitcr  includicur  in  primo  obicdo. 
Vndc  ad  hoc  qu6d  potcntia  ,  &  obicflHm 
fuum  proprium  fint  adsquara ,  &  proportio- 
nata  ,  fufficit  quod  primum  obicdum  non 
excedat  potentiam  in  rationc  motiui  ,  & 
terminantis  primi  :  cum  pnmicate  tamen  pri- 
mi  obic(fti  ftat  qu6d  potcntia  exccdat  illud 
obiedlum  ,  habendo  opcrationcm  circa  aliud 
obic-dlum  in  rationc  terminandi  fccundario; 
fic  autcm  exccdcrc  non  cft  propiic  exccdc- 
rc  ,  quia  non  cxccdit  in  ratione  motiui ,  vel 
terminantis  primi. 

Ad  fecundum  ,  quando  dicitur  quod  fi 
Deus  incelligcret  aliud  obicd^um  ^  fe,  iilud 
cocxigerctur  ad  aflum  illius  ,  quo  intellige- 
ret  illud  obiciikpm ,  &  ita  requireret  adlum 
fuum  finitura  ,  &  per  confcqucns  intelleaio 
eifet  finita  ,  &  principiata ,  &  fic  vilcfccrct 
intellcdus  cius,  Dicendum  quod  fi  aliud 
obicdlum  intcllcdlum  ^  Deo  coiixigerctur  ,  vt 
praccedcns  adium  ,  vilcfceret  intcllcdlHS  eius, 
&  tali$  coex^dtio  non  cft  finiti  ad  infinitum  : 
fcd  tamen  quod  aliquid  coexigatur  tanquam 
conftitmum  pcr  aaut»  ,  benc  eft  poflibile 
ifto  modo  ,  quod  finitum  coiexigatur  ad  a^uro 
infinitum ,  imo  necefTarium  eft  hoc  de  omni 
a(flu  ad  extril  in  Deo  :  non  igitut  requiri- 
tur  illud  obie(5lum ,  vt  motiuum  &  termiiu- 
tiuum  prim6  adlus ,  fed  vt  confcqucns  adluro, 
&  dependcns  ab  ad^u. 

Ad 


fecuniim  v- 
trum^Mimt- 
dum. 


?r 


3^. 

Ad  frtmum 
frmtifM 
frimA  que,- 
fitmu. 
ettimi»  »i- 
iquatur  fu» 
obiiii»,expo- 
nitur. 


Adftcun. 
dum. 

ObiiHumfi^ 
evntlarium 
non  frttxi- 
gitur  aHui., 


Qusftio  III.  &  I V.  207 


Ai  tirtium. 
g.efrtfr-<la 
tiuum  iliimi- 
tAtum   -^ue 
diliiniii   re- 
prdfemi.it 
flurn^v 
num. 


Ad  piimum 
frirtcipiile 
fecundc.  jut- 
fiiona. 


ViiewrfnX" 
aere  vinm 

mwnm  ie 
idiii. 

Ad  [((nrt- 
dHin. 


JIa  tenium. 


hi  tcrtium,  qiiando  arguiturquod  pcr  viiam 
ratioiiem  non  poirunt  pbira  dillinft^  cognofci, 
diccndum  cft  hoc  c(Ie  falfum,  quando  ratio  illa 
cft  illimitata  ,  &  ex  fc  rcpraftntatiua  plurium, 
quiailla  itaperfcfftc  rcpia;lcntat  plura  ,  ficut  fi 
folum  cilct  repraercnt.uii>a  vriius,  &  non  altc- 
rius :  quia  liccc  reprarfciuct  hoc  obie(5lum,nihiI 
tolhtur  de  pcrfccftione  eiiis,quod  fitahcrius  re- 
prarfentatiua ,  vt  patet  de  caufi  aequiuoca  ,  & 
vt  dcriforic  dicatur ,  quid  maU  accidit  huic, 
fi  bonum  faciat  proximo  fuo  ?  Vndc  vniucr- 
faliter  qua»cumque  virtus  adliua  arquiuoca 
proptcr  hoc  ,  quod  detcrminctur  ad  vnum, 
non  tollitur  de  pcrfedionc  eitis  quod  fit  indif- 
fcrens  ad  aUud. 

Si  placet  tcncrc  opinionem  fecundam  trinm 
opinionnm  di<5larum,  potcft  dici  ad  primum  ar- 
gumentum  fecundz  quxftionis,qu6dillircfpe- 
dius  non  funt  reales  non  obftantc  quod  priiis 
inteiligatur  rcipcftus  crcatus ,  quia  limul  funt 
&  corrclatiua,  tamcn  illc  rcipeilus  Dei  ad  crca- 
turam  fccundum  ejfe  dicitur  efte  prior  fccun- 
dum  naturam.VndeillerefpeduSjfiue  compara- 
tio  ilIa,non  eft  ad  aliquid  prxcognitum  ,  fcd  ali- 
quid  fimul  cognitum  ;  vnde  cft  ad  fimul  cogni- 
tum ,  vt  correlaciuum  ,  prius  tamcn  naturalicer, 
quia  eft  caufa  illius. 

Ad  fecundum  dc  duplici  cognitionc  :  Diccn- 
dum  qu6d  (blum  vno  modo  cognofcit  rcm  ,  & 
hoc  fub  omnibus  conditionibus  ipfius ,  &  pcr 
confcqucns  cognofccndo  fecuntliim  naturam 
fuam  ablblutam  ,  cognofcit  eam  etiam  fub  illo 
rcfpc(5lu  :  hoccnim  cft  pcrfcdionis  in  intcllcdu 
diuino ,  vt  fimul  cognofcat  rcm  abfolutc  ,  &  vt 
terminatrefpeftum  ad  ipfum.  Intclleftus  autem 
nofter  poteft  prarcise  rcm  cognofcere,  &  hoc  cft 
cx  fua  impcrfc<5lione  j  quia  non  poteft  omncs 
conditiones  rci  fimulcognofcere,  kd  vnam  finc 
alia,  &  vnam  poft  aliam, 

Ad  tertium,quando  arguitur:aut  funt  priorcs, 
aiupofteriorcs  ?  Dico  quod  illi  de  prima  opinio- 
«e,  &  vltima  non  polfunt  eu.idere  quin  (int 
priores  ,  &  per  confcqucns  rcalcs.  Sccundum 
aliam  tamen  opinioncm  potcft  dici  qucd  funt  po- 
ftcriores,quia  aftus  intclligcndi  conftituuntur  in 
ejfe  cognito. 

Ad  auftoritatcm  autem  in  oppofitum  ,  patct 
cxrefponfionepradida,  fupponcndo  quomodo 
intelligcndafunt  didla  Aiiguftini  dc  idcis. 


Ai^g-frimum 
ne^atiuum. 


Q^  iE  S  T I  O      III. 

Vtrim  Deiii  quorumcumque  aliorum  a  fe 

diliinSlorum  habeat   diJHncfas 

ideas  ? 

Vide  Doftotes  citatos  quxft.antecedenti. 

R  G  V I T  V  R  quod  non  ,  quia  malum 
culpx  cft  diftindVc  cognitum  ab  co, 
ahtcr  non  punirct  pro  illo:  fcd  maium 
culps  non  habct  ideas  in  Deo  ;  tunc 
enim  ellet  malum  cuipx  in  eo,  ficut  aiia:  crcatu- 
ra; ;  quia  pcr  hoc  funt  aliae  crcatura:  in  Dco,quia 
earum  idca:  funt  in  Dco. 

Scoti  Oper.  Tim.  XI. 


Argnm.ajjlr. 
mntiHur/i  ■ 


Itcm  fccund6  Cic  :  materia  non  habet  idcam»  Seeundut». 
&  tamen  cft  diftindlc  cognofcibiiis  a  Dcojalitcr 
non  cftct  cnsjigitur,  &c.  Maior  probatur,  quia 
materia  non  cft  cognofcibilis  nifi  pcr  anaio- 
giam  ad  formam  ,  cx  primo  Phyficor.  ficut  au-  Atiftot. 
tcm  aliquid  cft  cognofcibile  ,  fic  habct  idcara 
in  Deo  ,  pcr  quam  cognofcitur  ;  igitur  ma- 
teria  non  habct  ideam  diftindtam  ab  idca 
formae. 

Item  terti6  fic  :  nulla  pars  ,  ncc  cflentialis,  Tertitm. 
nec  quiditatiua ,  habet  ideam  in  Dco  ,  &  tamcn 
diftindlc  cognofcuntur  a  Deo,  &c.  Maior  pro- 
batur ,  quia  totum  habet  pcr  fc  ideam  :  fi  igitur 
pars  totius  liabcrct  diftinftam  idcam  ;  ipfius 
partis  eftct  duplcx  idca  ,  fcilicct  idca  pro- 
pria  ,  (S<:  idea  totius  ,  quod  eft  inconucniens, 
tunc  eiiim  cognofcerctur  dupiici  idca  ,  Sc 
fic  cognofci  pocerit  finc  propria  idca  :  non 
igitur  pars  habct  diftindam  idcam  ab  idca 
totius. 

Contra  ,  quidquid  a  Deo  cognofcitut  aliud  a 
(e  ,  cognof  ittir  ai^  eo  (ccundum  quod  imi- 
ratur  cflentiam  fuam  ;  crgo  quidquid  diftindle 
cognoftit  ,  diftindle  cognoicitur  ab  eo  vt  imi- 
tatur  eflcntiam  fuam  :  ied  fi  Deus  cognof- 
cat  omiic  aliud  a  fe  ,  vt  imitatur  cftentiam 
fuam  diftindte  ,  potcft  eflditiam  cognofcere, 
vt  imitabilis  eft  ab  omni  aiio  a  fc  ,  &  hoc 
cflc  iJeam  ;  igitur  omnium  aiiorum  a  Te  di- 
ftintfic  cognitorum  diftin£las  habet  idcas  : 
quare,&c. 

Qjy  ^  S  T  I O      IV. 

Vtrum  Dem  aliorum  a  fe  habeat 
infnitus  ideoi? 

Vidc  Dodloics  citatos  q.  i 

^^  VxTA  hoc  quxritur:/^;  a»2  Dcm  alio-         *  ^ 

rurn  afe  infmitM  habeat  ideoi?  Quod  Argum.  pri' 
nonvidctur.quiainlinitum.fecundiim  mum  'ni^*- 
ciu6dinfinitum,cft  ignotum.exprimo  '••"'"•*'■ 
I'hyfic.  &  fecundo  Mccaph.  text.  33.  vbi  dicitur,  v^riftm. 
c\\.\oA  qui ponunt  infinitatem  in  ceiufis  dcihnunt 
fiientiam ;  (ed  Deus  non  habet  ideas  ,  nifi  ilio- 
rum  quxcognofcuntur  abeo;  igiturijifiniiorum 
non  habec  infinitas  idcas. 

Itcm  fecundo  fic:Auguftinus  2.  de  Ciuit.Dei,  Sectmdnm, 
ca^.i^.<]Hidc}uidfcientia cowprehenditurjjocfcicn-  Auguft. 
tis  comprehenftone  finitur.  Scd  infinita  non  pof- 
ftint  finiri ,  quia  iam  non  circnt  infinita  ;  igitur 
nulUus  fcientia  polfunt  comprchcndi  ;  igitur 
Dcus  non  potcft  infinica  cognofccrc ;  igitur  non 
habct  infinitas  ideas. 

Si  dicas  quod  iUud  quod  comprchenditur  a  4. 

fcientia  diuina,  finitur  refpedu  cius  comprchcn- 
fionis,  (ed  non  in  le. 

Contra ,  taie  cft  vnumquodque  in  fc  ,  quale  RtpHcit. 
apparct  vcrc  cognofi;enti ;  aiitcr  enim  decipcre- 
tur  ;  igitur  fi  rcfpetStu  comprchcnfionis  fcien- 
tia:  diuinae  ,  alia  fiint  finita,  qu»  fcicntia  cft  ve- 
rifHma  ;  igiturilla  funt  vcre  finita  ;  igitur  fi  iii- 
finita  comprchcndamur  l  Deo,  &  finiantur ;  & 
finita  in  fc  crant. 

S     X  Item 


2o8    Libril.   DiftinaioXXXVL 


Jkrtiim. 


Auguft. 


It^  tctt\i>  6c :  lnfinitum  tton  efi  maitu  infi- 
tiito,ex  tcrtioPhyCSf  teitiodcC2lo,&  Mundo. 
Si  Jgitur  idcai  funt  infinita  ,  &  cjFentia  fua  eft 
infinita  j  igitur  effcntia  fua  non  intclligctur  vt 
excedcns  ideas :  igitur  ficut  e(l  beatus  in  vi- 
dcndo  cfTcntiam  luam  ,  ita  crit  beaius  in  illis 
ideis ,  quod  eft  contra  Auguftinum  lib.  5.  Con- 
fcflion.  BeatH6  efi  qm  te,  &  tUa  nouit,  nec  tamen 
propter  illa  beatior. 
T"  Contra.Auguftinus  iz,de  Ciuit.Dci.6^<«»i»« 

^rg.  frtmum  jfjjiriitorum  numerorum  non  fit  nmneriu  ,  nec  efi 
^fftrm»  tuu.  j^^g^  incompreherifibilis  ab  illo  ,  cuim  inielUqe>.  - 
ti£  noi  efl  nurnertu  ;  igitur  (ecundum  ipUmi, 
nuraeri  funt  infiniti ,  &  fimul  Cvgniii  a  Dco  : 
numerus  auiem  diftinguitur  fpecie,  &  cuiuilibct 
(petiei  eft  propria  idea :  igitur ,  &c. 
iKKn^um.  Itcm  ,  hoc  idem  potcftarguidcfiguris  ,  qua: 
diftingiumtur  fpccie,  &:  cre  cunt  in  infinitum, 
&  polfunt  variari  in  infinitum,  addeiido,  vel  di- 
nidendoj  &  omncs  funt  fimiliier  cogniis  a 
Dco  ,  &c. 

SCHOLIVM      L 

Sententia  D.Tnornt  ajferentis  non  dari  in  Deo 
ideoi  pojfibiltUTn,  niatert<t,generii,  accidenttf  mfe- 
parablis ,  aut  tndtutdm  ,  refutatur.  Primo, 
(juia  no/i  efi  tn  Deo  hxc  dtjferentta  ,  qnam  f>onit 
praSlict ,  CfT  fiecttlatiui ,  cjuta  repnftfiiat  natu- 
raliter  &,  eodern  modo  pojfihdt  &  extftens ,  ^uia 
antevoluniatiiadum  idc<e  Juat  in  Deo  ,  de  tfno 
Dotlorin  Oxon,  \.  difi  3.  qunfi.^  (jr  difi.^j.  & 
d'fi.  >9.  mtrn.-j.  Secmdo  refututur ,  materiam 
non  ejje  ens  fecundum  fe  ,  ^uia  fic  non  efiet  e"S 
in  alto ,  Cr  compofitum  ejjet  ex  alicfuo  ,  e^  nihilo, 
de  hoc  laie  DoRor  contra  D.  Tnomam  Cf"  alios  in 
Oxon. :•..  dtfi.ii,  cjutfi.  i .  vbi  probat  rnateriam  ejfe 
t^erarn  tntiiatcm  pefitiuam  :  ^  ^uAi}.  i.  docet 
^Hod  exiftere  pojjit  fine  forrnn.  'J^efntatur  etiam 
rjuud  uit ,  materiam  non  cgnofci  a  Dea  ,  nifiptr 
iompofiturn ,  &  teltcj-.ia  ornnia  ,  ^me  ajfertt  D. 
Tijornas.diih  arttculo  de  genere  accidenie ,  df 
<jHod  tt0n  habuit  ideas  ,  efiicactter  ,  cr  clare  re- 
fnta/itnr. 


ienttu  i»D. 
Thjm 


T  N  quaeftione  prima  funt  duo  modi  diccndi; 

I  Vnus  eft  Thoinx  tn  prima  parte  Sumrnji  q  a- 

fiiB'i.\<^.art.i).  vbi  ponit  fic,  qu6dcum  idcn  fc- 

cundum  pofitioncm  Pla  onis,  ponatur  princi- 

pium  gfnerationis  &  cognitionis  rci ,  vt  patet 

Atiftot.       per  Philofophum  7.  Ji^M /?.  rex  j}.  ad  vtrum- 

C3UC  fe  habei  idea  ,  prout  poniiur  m  mente  diu> 

iia  :  &  fccundura  quod  eft  principium  faftionis 

rei ,  cxeinplar  ciici  poteft ,  &  pertinet  ad  cogni- 

tioiKtn  pradticim  ;  fccundiim  autcm  qu6d  cft 

principium  cognitionis  propriat  ,  dicitur  ratio, 

&  fic  pcrtinet  adfciemiam  Iperulatiuam  ,  &  iic 

fc  habet  ad  omnia  .  quz  cognofcuntur  \  Dco, 

Ctiamfi  niiilo  tetpporc-  fiant ,  &  ad  omnia  ,  qus 

^  Deo  cognofcantur  fccUndiim  ptopriam  ratio- 

nem ,  fecundun:>  quod  cognofctujtur  ab  ipfo  pcr 

modura  fpcculationis ;  fccundiim  vero  qu6d  eft 

excmplat ,  non  fc  habct  ad  omnia  qus  cognof- 

ciinrm  a  Dco,  fcilicct  ad  omnia  illa,  qu«  Jt  Deo 

fi-""?*"  "'  fiunc ,  fecundtina  aliquod  tempu^ :  vnde  fic  non 

gM\c!  t  »        j^  omnium  ,  vt  p.ifet  in  folutioncftreutnento» 

T  him    iton    rum  unus  quaeltionis  ,  nno  excludunturmulrai 

h  iih-^nt  idens  refpedu    qUorum  non  cft  idca.    Prim6  enim 

tn    Deo.         cxcluditur  fcfpcdtu  corum  ,  qux  ncc  funt ,  nc^ 


fucrunt ,  nec  ctunt ,  quia  idca  ifto  modo  eft 
principium  pradlicat  cognitionis  i  rcfpcdu  au- 
tcm  corum  qus  non  cadunt  fub  aliqua  diffcren- 
rcntia  cntis,  vel  teniporis ,  Deus  non  habet  pra- 
fticam  cognitionem.  Secundo,  non  cft  refpcdlu 
materijE,  qiwa  non  habet  ejfe  pet  fc  ,  nec  fecun- 
dum  fc  eft  cognofcibilis  ,  idc6  non  habet  nifi 
ideam  compoliti.  Tcrti6,non  eft  rcfpcdu  gene- 
rum.cjuiagencra  non  habcntidcas  propiias  alias 
ab  ideis  fuatum  fpecicrum  ,  ptout  tdea  fignifi- 
ca  cxcmplar,quja  ^enus  nunquam  fit  nifi  in  ali- 
qua  fpecie.  Quario,  idea,  ifto  modo  dida ,  non 
cft  rcfpedu  accidcntium,  quac  infeparabiliict 
concomitantui  fubiediim,  quia  hiEc  fimul  fiunt 
cum  fubiedo  j  accidcntia  autem  quae  fuperue- 
niunt  fubiccflo,  fpecialcm  ideam  habentiartifex 
cnim  pci  formam  domus  non  facit  omnia  acci- 
dentia ,  qua;  fuperueniunt  domuiiam  fada: ,  vt 
pidtura ,  vci  aliquid  huiufmodi ,  hoc  enim  facit 
per  aliquam  aliam  forraam.  Quint6,  idca  vt  cfl 
cxemplar,non  eft  refpcdu  indiuidui  per  fe;  non 
enim  habct  aliam  idcam  ab  idca  fpeciej ;  nim, 
cjuia  finguiaria  indiuiduantur  per  materiam,  cu- 
ius  non  eft  per  fe  idca ;  tum ,  quia  imcntio  na- 
tufx  confiftit  in  fpccicbus ,  nec  particularia  pro- 
ducit,mfi  vt  ineisraluenturfpccics,i.<i«  Antma\ 
Scd  prouideinia  diuina  non  folum  fe  cxtcndit 
ad  fpccies,  fcd  ad  fingularia. 

Coima,  quidquid  fii  de  idea,  vr  cft  fpecnlati- 
ua  ,  (de  qua  ductur  in  qacftionc  fequcnti  )  dc 
idea  vt  clt  ptadtica ,  non  funt  vera,  quac  fic  opi- 
nans  dicitjvt.umautem  fcieniiaDcifit  piadtica, 
vd  fpeculatiua ,  non  curo  modo. 

Sed  contra  hocarguo,  qu^ddiftinguitideam 
pradicam  a  Ipcculatiua  pct pojjibile  fiendum  ,  & 
nonfie-idum :  non  videtui  euiui  quod  harc  diftin- 
dio  Cu  Dona,quia  illa  qua:  vniformitcr,&  eodetn 
mojo  refpiciuntur  ab  idcis ,  non  diftinguunt 
idcam  practicam  &  fpeculaciuam}  fcd/>fl//iW* 
ficndum,  &  rionjiendum  viiifortnitcr  rc.piciun- 
tur  ab  ideis  amc  adlura  volumatis  :  ciim  igitur 
ide£  fint  in  inccUeduante  quemcumqne  a^um 
voluntatis  ,  fequiuit  cjuod  fixdiStz  non  diftin- 
guant  ideas.  Probatio  minoiis,!!  cnim  idca  ante 
aCtum  voluntaiis  rcfpiccret  diffcrcntcr  poflibi- 
lia,  vnum  vt  fiendum ,  ik  aliud  vt  non  fiendum, 
igitur  ii  intclledlus  eius  fic  oftcnderet  volantati, 
aut  voluntas  non  poflet  noUc  ihud  ficri ,  &  fic 
non  cftct  iibera ,  vel  fi  poftct  nolle  illud  ficri, 
polTct  ciie  non  reda,  quia  facerct  contra  re^ara 
rationem  diClanrem  hoc  cire  ficndum  ;  igitur 
pencs  poJftbttefuiurum,&c  non  fHturum  non  acci- 
pitur  diftindtio  pradica  ,  &  non  praAica. 

Item  fccuiid6  iic :  praaicum  &  fpeculati- 
uum  non  difFerunt  accidcntalitef ,  qiiia  fi  fuma- 
tur  eorum  diftindio  penes  obicdla ,  eflentialis 
cft ;  fi  ctiam  cx  partc  hnium,eflcntialis  eft,  quia 
non  diftinguuntur  penes  quofcumque  fines,  pe- 
nes  fines  ex  natura  rci ,  &  non  penes  fines 
pra:ftituto$  ab  operante»  quia  tuncfi  artifex 
prasftitaerct  fuo  habitui  fineih  non  opetandi. 
non  haberct  artem  i  fed  fieadum  ,  &  non 
fitndum  non  funt  aliquz  detertninatlones  ef* 
fcntiaies  in  obie^s ,  aut  in  finibus  praAici». 
&  fpeculatiui  ,  quia  foliim  per  voluntatem 
acceptantem  ,  vcl  non  acceptantem  habent 
ejfe  in  obie^is }  vntienon  funt  difFerentiz  eflen- 
tiales  ipfius  poflibilis ;  ig^tut poffibilt  fitndum  8e 
mn  fitndum  noo  ^ ofTunt  efTc  ratio  diftinftionic 

idc« 


7- 

Reiicirur 
quc»d  om- 
nia. 
Trimo, 

Sluoadfri- 
mum. 


Idtt  ntn  hit' 
b$nt   diffi' 
rentiam  prd- 
fHei  &ft»' 
fulatiui. 


8. 

Seeundi. 
FracHeum& 
fpiculaiiuum 
differunt  non 
ixfineefe- 
ruuit. 


Qu^ftio  IV. 


209 


9- 

Steuinii 
qito»d  ft- 
tm»ditM. 


M*ierU  ktt' 
ki!  ideam. 


Stcunii. 
iinteria  efi 
firfe  ccgntf- 
■ihiiii. 


10. 

Mittri»  fer 
/»  ccfnofcttur 
a  Deo,  a  no- 
bu  non,  qnod 
'■jhU  Phih- 
ftfhut. 


idea»  prafiicat  in  Deo  ,  &  fpeculatiux  ,  idco 
fi  poncrem  pra<£licam  idcam  in  Dco  ,  cam 
ponercm  rcfpeftu  cuiuflibct  poffibilis,  &  «rcdo 
quod  rcfpciftu  corumdcm  fint  in  Deo  praftica:, 
&  fpcculatius  ,  &  pcr  hoc  patet  quod  pri- 
mum  quod  excludit  ab  idca  praftica ,  fcili- 
cct  poffibile  mn  fiendum  ,  non  verc  cxclu- 
ditur. 

Contra  alia  mcmbra ,  contra  hoc  quod  di- 
cit  de  materia  ,  quod  non  habet  ideam ,  quia 
non  habet  effe  per  fe  ,  ncc  cft  per  ie  coguofcibi- 
lis.  Contra  primum :  matcria  fecundum  fc  cft 
ciis  :  igitur  per  fe  fadibilis ;  igitur  per  fe  habct 
ideam.  Probatio  antccedcntis  primi,  qaia  qiiod 
non  eft  ens  fccundum  fe,  non  eft  cns  in  alio, 
quia  cns  ,  quod  eft  in  alio  ,  prius  cft  cns  in  fc 
qiiam  intelligatur  elle  in  aiio  ,  quod  enim  ni- 
hil  eft  in  fc,  nihil  cftinalio  :  fcdmatcriacft 
cns  pcr  fe  aho  ,  vt  in  compofuo,  aliter  aon 
edct  pars  compoflti ,  &  fic  compofitum  com- 
poncrcturex  nihilo  &  aiiquo  ,  fi  materia  nihil 
fit  in  compofito ,  quia  componitur  ex  ma- 
tcria. 

Hoc  nunc  videtur  contra  ipfum  bt€uiter  di- 
cendnm  ,  in  iecundo  autcm  libro  diffufius 
dicerur. 

Secunde,  contra  hoc  quod  dicit  decognofci- 
bilirate  matcrix  ,  arguitur:  Intelieftus  qui  non 
potcft.cx  nobiliori  mteUigere  ignobilius  ,  nec 
vniuerfaHtcr  cx  vno  aHud  pcr  collauonem  ,  fi 
pcrfefte  cognofcit  omnia  ,  cognofcit  ea  (ccun- 
diim  corum  proprias  naturas,  vt  in  fe  funt,  ahas 
cnim  inteliedlus  talis  elTct  collatiuus  in  cognof- 
cendo;  fed  Dcus  fic  intclUgic  omnia;  igiturco- 
gnofcit  matcriam  vt  in  fe ,  non  pcr  anaiogiam, 
dc  pcrcomparationcmad  formam  -,  igitur  matc- 
ria  (ccimdum  naturam,  qua  in  fc  eft,  cft  cognof- 
cibilis,  &  non  tantum  pet  natutam  fbrmae  ;  igi- 
tur  fic  habcbit  ideam. 

Vnde  didum  Philoibphi  habeC  vcritatem  de 
intelledu  'noftro  ,  &  dematcria-pct  compara- 
tioHcm  ad  intellcdlum  noftrum  :  nos  enim  ficuc 
non  concipimns  entia  perfe6liflima,  nifi  pet  cf- 
fc<5lus ,  &  pcr  habitudincra  ad  cfEciens,  ita  ncc 
ctiam  diminuta,  nifi  pcr  entia  pcrfediora ,  & 
pet  fcnfibilia  ;  &  ideo  materiam  non  cognofci- 
mus  ,  oifi  pcr  habitudincm  ad  formam  ,  quia 
tranfinutatur  ab  vna  forma  ad  a!iam,&  hoc  pro- 
ptcr  impcrfciftioncm  intclleiJlus  noftri  in  via, 
qui  non  intcUigit  nifi  per  fenfibiiia  .  &  cx  hoc 
ncTn  fcquirur  quod  materia  fccundum  fc  non  cft 
cognofcibiUs.  Et  mirum  eft  quod  aliqui  intel- 
ligcntes  cx  hoc  concludant  qu6d  materia  fc- 
cundiim  fe  non  c!t  cogiiofcibilis ,  quia  non 
eft  cognofcibihs  k  nobis  ,  wifi  per  anolo- 
giam  ad  formam  ;  quia  nec  fubftaniia  eft  co- 
gnofcibihs  k  nobis  ,  nifi  per  habitgdinem 
ad  accidentia  :  non  enim  cognofcimus  iub- 
ftantias  nih  per  accidcntia  ,  vt  quilibct  po- 
tcft  expcrirj  in  fc  ;  igitur  eadcm  ratione  pof- 
fet  concludi  qu6d  fubftantia  non  fit  fccundum 
fe  cognofcibiiis.nifi  in  habitudinc  ad  accidcntia. 
Vnde  &  perfedionis  eircr  in  intcllcifiu  noftro, 
fi  polfcL  cognofccrc  materiam.ficut  pcrfcdionis 
eft  in  fenfu  quod  poteft  cognofccrc  minimum 
fcnfibile ,  quia  fecundum  Philofbphum  ,  tn  li- 
bro  de  Senfu ,  &  Senfato  ,  ().  fcnfibile  diuidcrc- 
tur  in  infinitum  ,  poflct  fenfus  crcfcere  in  infi- 
Ditum. 

Scoti  Oper.  Tom.  XL 


Contra  tercium  quod  dicir*dc  gcnere,arguo  Ck:        i  j  , 
quod  cnim  dicit  quod  gcnus  non  potcft  ncri  pcr  rw«e. 
fc ,  conc;do ,  fed  qu6d  proptcr  hoc  non  habcac  Deus  copuf- 
ideam ,  non  v«deo ,  quia  arrifcx  producens  to-  "'1«»"'«/*- 
tum  ,  &  quamlibet  pattcm  cius  per  fc  in  toto,   ""'"'""/*• 
non  fbliim  cognofcit  totum  pcrfc,  fcd  diftin- 
<Stc  cognofcit  quidquid  eft  in  toto ,  vc  per  fc  pars 
cius ;  aliter  produceret  aliquid  per  fc  ,  quod  non 
cognofceret    diftinftc  :  fed    Deus    non    fb- 
liim  producit  tot um  ,  fcd  eft  artifex  produccns 
quamlibet   partcin    in   toto   diftinftc  ;  igitur 
quamlibet  illarum   diftindlc  cognofcic  fecun- 
diim  propriam  idcam  cuiuflibcr ,  &  non  fbliara 
per  rationem  totius  :  quamuis  igitur  naturage- 
ncris  nunquam  fiat ,  nifi  in  aliqua  fpecic ,  ipfius 
tamcn  erit  idea  per  fe. 

Er  polfet  hsc  ratio  confirmari  per  dida  cius  cenui  htAet 
m  cadem  qua:ft.  articulo  prscedcnti,  vbi  volens  Ww. 
probare  pluralitarcm  ideatum  in  Deo  ,  dicit 
qu6d  ratio  totius  habcri  non  potcft.nifi  habean- 
tur  proprix  rationcs  eorum ,  ex  quibus  rotum 
conftituitur  ,  ficut  jedificator  fpcciem  domus 
concipere  non  poCTcr ,  nifi  apud  ipfum  eflec  ra- 
tio  cuiuflibet  partiscius  ;  igitur  cum  primus  ar- 
tifex  verius  cogno(cat  aliquid  totum  produccn- 
dum  ab  eo  vr  naturam  fpccificam,quara  a^difica- 
tor  aliquis  cognofcat  domum,  oportet  quod  ip- 
fe  habeat  proprias  rationes  partium  fpecici, 
fcilicet  gcneris ,  &  diffcrentia». 

Item,  contraquartum,  quod  dicir  deacciden-         12,« 

tibus  infcparabilibus",  quodnon  habcnt  diftin-  S?'"''»- 

Gtns  ideas  a  toto ,  quod  confeqnuntur,  areuo  fic:   ■  '^fV    ,",* 

n  nihil  clt  m  eftectu  ,  nin  quod  caufatur  ab  ali-  h»bent idtns. 

quacaufa  agcnte  per  cognitionem,  nihil  cft|in 

eftcdu  quocumquc  ,  nifi  quod  caufatur  ab  aU- 

qiio  cognofcente  :  fcd  quidquid  caufatur  ab  eo, 

caufacurinefte(Slu:igitur  nihil  cft  in  cfFe(5iu,fiuc 

pars ,  fiue  accidens  mfeparabilc ,  quin  diftindc  Artifexere»- 

cognofcatur  a  Deo,&  per  confcquens  pcr  diftin-  tus  non  pr»- 

ftam  idcam:vndenon  eft  fimilcdc  artifice  crea-  '^*"'  omai» 

to  ,  &  incrcato,  quiaartifex  creatus  non  pro-  ^^\'""'  "* 
j      .  .  f^       •     r        a-  n  L   L        ^eau,necett 

ducitomnia,  qua:  lunt  m  luo  cftcctu,  nec  habet  cofHordr 

cognitioncm  omnium  ,  qux  fnnc  in  cff^eftu,  ncc 

qux  confcquuntuf  ad  cfFcdura.Sicut  artifcx  pro- 

ducens  arca,inqnanttim  huiufmodi,non  cognof- 

citproptcr  hocquod  fupcrnatar,  quia  natura  li- 

gnorum.quam  fequitur  fupernatare,  non  produ- 

citurabeo,ncc  inquantiim  huiufmodi  cognofcit 

eam ,  &  ideo  non  cognofcit  accidens  fuum  infe- 

parabile,  fcilicet  fupernatarc  ,  fed  fi  nihilcirct 

in  arca ,  nifi  quod  producitur  ab  artificc ,  &  hoc 

per  cognicionem ,  Ci  artifcx  non  prxcognofccrcc 

arcam  fupcrnarare ,  non  fupcrnatarcr :  nunc  au- 

tem  in  rebus  a  Deo  fjdtis.omnia  in  eis  fimt  a  Deo 

produdia.&r  hoc  pcrcognicionem,&  nihilab  alia 

caufa.iiili  habcatcaufalitatemabipfo:vndcopor- 

tctomnium.quacfuntin  effe«flu,fiiic  fintaccidcn- 

tiafcparabili.i,  fiuc  infepar.-ibilia,qu6d  diftin<5tas 

habcant  ideas. 

Cotitra  quintum  ,  quod  dicit  de  indiuidiio,         i», 

quod  non  habet  ideam  propriam ;  tum  ,  quia  eiuiKto. 

indiuiduatur  per  mareriam  ;  tnm  ,  quia  inten-  induiduum 

tio    naturz    non    rcrminat    ad    indiniduum.  ""^'"de^i»- 

Contra  primum  ,    marcria  eft   pars  quidita- 

tis  fpcciei  ,   &  non  fohim  forma  ,   vt   patcc 

per  Philofophum  ,    7.  Metttphyftcor.    Sc  ipfe  Ariftot. 

cxponens  Pliilofophum  ibtdem  hoc  dicic :  igi- 

tur   ficut  indiuiduum  addir  materiam  ;  ita  ad- 

dit  formaro ,  quia  ficut  addit  aliquam  conditio- 

S     5  ncm 


2(o     Libri  I.  Diftinaio  X  X  X  V  L 


14- 


riem  matedx  >  tta  adctit  aliquam  conditionem 
fortQS  ,  &  pec  confequens  ncui  indiiiidiiaiur 
per  raawriaiT»  >  ita  iiidiuiduatur  pet  formam. 
Vndc  matcria  (ccundum  ihilofophum,  y.  Me- 
t*ph,  cft  itainJifFcrcns  ficut  forma,  vtcorpusfi- 
cut  anima ;  Ci  igjtur  repugnat  iudiuiduo  ratione 
matcriae  habercidcam  ,  repugnabit  fibi  ratione 
formx  haberc  ideam.  Vndc  quod  dicitmate- 
riam  non  habcre  idcam  ,  credo  fuuJamcn- 
tum  fimplicitcr  eflc  falfum ,  ficut  fupt»  oftcn- 
fam  eft. 

Contra  fectindum ,  quando  cnim  dicit,  quod 

indiuiduum  non  pOi  de  intentione  naturx  ,  Sc 

tamcn  prouidentia  diuina  eft  primd  circa  in- 

diuidua,  videtureiTc  contradi^io,  quia  natu- 

ra  non  cft  agcns  propter  fincm  ,  nifi  quatenus 

dirigitur  ^  coii^nofcente  fincm  ;  igitur  natura 

agens  propter  finem  non  inrendit  fiuetn ,  nifi  vf 

direda  in  finem  a  cognofccntc,  &  prouidentc  ; 

indiHyuum  «g^tur  fi  natura  producit  indiuiduum  iuquanf 

#yf  de  imen-  tum  dirigitur  a  Dco ,  Sf  Dci  prouidcntia,  (Sc  non 

tii)r,sniuurt,  (blum  uilit  in  fpeciebus ,  fed  principaliter  cft 

circa  indiuidua ,  oportet  vt  intentip  naturx  non 

foltjm  fiftat  in  natura  (pecici,  fcd  etiampcrf^ 

in  indiuiduo. 

Itcm,  indiuidua  fiint  maximfe  fubftantiaf,  quia 
funt  prima:  fubftantiar.  Vndc  dc  flHs  non  cft 
dubitatio  quin  quodlibet  eorum  dicat  vni- 
ratcm  realcm ,  &  cntitatem :  fubftantia  auteni 
fecunda  non  dicitur  maxim^  fubftantia ,  &  ideo 
dubium  eftfieftvnitas  realis ,  &per'percon- 
fequcns  (\  entitas  fpecific?  fit  rcalis ;  cum  igitur 
nauira  maximc  intendatillud.quod  eft  maximap 
entitatis  ,  &perfcdionis  ,  mirum  videtur  quod 
natura  folum  intcndat  dc  (pede  ,  &  non  de  in- 
diuiduo. 

SCHOLIVM     II. 

Clare  &  diffiise  >  efert  fententiam  Henrid  ^f- 
ftrentU  folat  yecies [pecialiffirnM  habere  tdtofpror 
prioiieandem  refelUt,  foUdiffimis  probans  r^ttoni- 
buf  dari  indtHtdHorum  ideoi ,  &  formarum  tn 
eotfipoftU, 


0pini«  Htn- 
*i(i. 


Commcata- 
tct. 


S-etttm  f'*- 
s.;c*mant* 
01)»  l^abe  t 
id  toi  fecun- 
dii  m  tituri- 
m  m. 


ALia  eft  opinio  Qandauen.  quodlilnt.  7. 
^uefi.t,  vbi  ponit  fic.quod  rcruni  quxdara 
fl.int  matcriales  ;  quxdam  arrificialcs ;  &  qux- 
dam  funt  fabricatx  pct  inielledum  circa  r^s  na- 
tur  lcs ,  &  aitificiales ,  vt  intentiones  fccundx  j 
huiufmodiautem  intentioncs  fecundx  non  ha- 
bent  idcam  propriam  in  Deo  ;  nec  etiam  artifi- 
cialia ,  qui  1  nou  addunt  fuper  naturalia,  nifi  rc- 
fpctlus.fecundiljm  Commeiitatorcm, -'..^«<»/>A. 
funt  cuim  naturalia  tota  fubftantia  artificia- 
lium.  Rcrum  auccm  naturalium  ,  qux  habcnt 
ejfe  ex  natura  rei ,  quxdam  funt  ad  ahcrOm  ,  8C 
&  quxdam  funt  ad  (fe  :  de  numcro  autem  cn- 
^ium  qux  funt  ad  altcrum.quxdam  dicunrur  rc- 
fpedus,  cx  habiiudine  ad  intri,  vt  illaqux  funt 
dcgenere  Rclationis;  quxdam  ver6^  dicunt  re- 
fpcdum  in  habitudine  ad  cxtra  ,  vt  res  aliorum 
{cx  Pr<cdicamcnrQrum  rclatiuorum.&nihil  ho- 
rum,  ficut  iiec  pracedcntium^  habet  diftindam 
idenm  in  Dco,  Et  ratio  communis  omnium 
iftoium  eft  i  quia  diftin^lx  idex  cortefpondet 
diftindla  realitas  ,  &  diftintSxrealitati  diftinfta 
idea :  relatio  autem.  citm  non  habet  aliam  rcali- 
taten)  k  i:ealit«ite  fut  fundatnenti^  fcquituc  qudd 


nullus  refpettus  de  numcro  prxdidJorum  ha- 
hcat  propriam  idcam  diftindam  ab  idca  fui  fun- 
damenti.  De  numcro  autcm  rcruni  naturalium 
trium  gcncrum  abfolutotum  ,  qux  funt  ad  Ce, 
quxdam  funt  ad  fc  eirentialiter  ,  ficut  fpecies 
fpecialiflimx  ;  quxdam  autem  accidentaliter» 
quia  ratione  (pecierum,  vt  genera  &  indiuidua ; 
alitertamen  &aliter,  quia  gcncra  dicunturad 
/c  ratione  fpecierum  ,  quarenus  funt  confiderata 
inquiditatc,  aquaabftrahuntur.  Indiuiduavero 
dicuntur  ad  fe  ,  quia  funt  produfta  in  quiditate 
fpeciei,  &  nullius  iftorum.qux  fic  dicuntur  ad  fe 
accidentaliter,  cftidcapropria;fed  foliam  {pccie- 
rum  fpeci:ilifilmarum,propterquas  aliadicuntur 
ad  fc,&itleo  folx  quiditatcs,qux  funtad  fc,  ha- 
bent  ideam  in  Dco:nec  tamen  omnes,quia  quxda 
fiint,  qux  non  addunt  fupcr  alias  ,  nifi  negatio- 
ncm,  &  refpedlum,  ficut  numerus  fuper  quanti- 
tatemcontinuam  ,  &  ideo  numeri  non  eft  alia 
idca  ab  idea  continui.  Item.i^iccierum  quxdatn 
funt  partcscdcntialcs,  &  talium  funt  idcx,  quia 
lic^t  non  funt  feorfum  fadlibilcs ,  tamen  per  Ce 
funt  in  compofito  ,  &  ijc6  habent  diftin(9-a$ 
ideas  ,  &  tamen  non  fequitur  qu6d  vnius  com- 
pofiti  fint  plures  idex,quia  ideafbrmxprincipa- 
litereft  compofiti ,  quia  ficut  ejfi  formx  princi- 
palitcr  cft  compofiti ,  &  (ecundari^  cft  formx, 
licct  fit  aforma,&  nullo  modb  eft  materix,  nifi 
quarenus  comniiinicatur  ei  ejfe  a  forma  ,  vel  pcr 
fonnam,  fic  idca  formx  principaliiereft  com- 
pofiti,  &  (ccundano  fotmx,  &  nullo  modo  ina- 
tcrix  ,  nifi  quaccnus  cnmmunicatur  fibi  ejl/e  i 
forma. 

Icem  de  partibus  homogeneis  dicit  qu6d  fi 
confideicnrur  ,  vt  quxlibec  potcft  efie  fuppofi- 
ium,q(iia  eiufdcm  naturx  cum  toto,fic  funt  qua- 
fi  indiuidua  fpccici ,  &  pcr  confequcns  non  ha- 
bent  idcam  dilhnftam  :  Ci  aqicm  confidcrentur, 
vt  intcgrantcs  cotum,fic  adhuc  non  habcntaliara 
ideam,  quia  non  eft  alia  ratio  continentis  in  ro- 
to,&  in  partibus. 

Contra  hocquod  dicit  dercfpeftu,  qu&dnon 
impoFtat  aliam  rcalitatem  ^  rcalitate  fui  funda- 
mcnti ,  parec  in  fccundo  libro.  Sed  contra  hoc 
quud  dicit  dc  indiuiduis  ,  arguo  quod  habeant 
dillin«Aas  ideas ;  Nam  illud  requirit  propriam 
rationem  cognofccndi ,  quod  pcr  nullam  ratio- 
ncm  alterius  diftindlc  potcft  cognofci :  fcd  tale 
cft  iiidiuiduum.  Probario,quia  fi  per  rationem 
alicuius  aherius  poiTet  cognofci ,  hoc  elTet  pcc 
rationem  quidit^tis  fpcciei  s  fed  per  iilam  non 
potcft  diftinifle  cognofci,  quia  per  illud  quod 
eft  iblim  communeper  prxdicationem  ,  &  non 
virtualiter  ,  non  polliint  contenta  diftindle  co- 
gnofci ,  quia  folum  continet  illa  in  potentia ,  8c 
confusc  i  talis  eft  autem  coramunitas  Ipeciei ,  fi- 
ue  quiditas ;  igrrur  per  idcam  diftindle  reprx- 
fcntantem  quiditarem  fpccici,  non  poteft  diftin- 
de  cognofci  indiuiduum  >  fi  igitur  debet  diftiii- 
6kecognofci ,  oportetvicognofcaturpetideain 
propriam. 

Item  ,  G  pcrfeA^  pcr  ideam  (peciei  cognofce- 
retur  indiuiduup  ;  igitur  quidquid  pofitiuum 
dicit  indiuiduum ,  contineretur  in  fpecifica  na- 
tura,  fiueinquiditate,  &  fic  indiuiduura  nihil 
adderet  fuper  ipeciem,  nifi  negationera,  vd  pri- 
uationem  ,  &  fic  {ectindiim  proptiam  rationetn 
indiuidai  edet  non  etis.  Vnde  li  per  ideam  fpe- 
cici  diftinA^  cognofcerctur  indiuiduum  ,  ve} 

fecundiim 


Qenera  (^ 
indinidua 
n.-^n  hahent 
idetu  fecUH- 
duta  Henri. 
tiem. 

Hee  omiut 
^uiditmtet 
Jfecifie*. 


16. 

Rtiicitttr 
quoadfingU' 
lapriml. 

Indiuidua 
habent  di- 
Rinciiu 
ideat. 


Stetmdi. 


Qu^ftio  IV. 


211 


x8. 


Vitflic». 


Situitur. 


fectincli^m  nikil  AiSeietst  fpecies  &  indiuiduum, 
vel  (\  recundtim  aliqoid  differant ,  &  natura  in- 
diuidualis  alujuid  addat  fnpra  illam ,  non  per- 
fede  cognoicerctut  pcr  idcam  fpeciei  ;  vnde 
ii  addit  aliquid  poiitiuum  ,  tunc  refpedlu  il- 
lius  additi  oportet  etTe  ideam  fpecialem  &  di- 
ibin(5Uin.  Vcrumtamen  ipie  ponic  indiuidua- 
tionem  pct  dupliccra  negationem  :  fcd  hoc 
non  eH:  verum  ,  niii  indiuiduum  (it  formali- 
tec  duplex  negatio  >  fed  de  hoc  etit  alias 
(crmo. 

Itcm ,  quod  addit  quod  genus  &  indieiiduum 
accidentaliiet  dicuntur  ad  fe  ,  accidit  enim 
natutx  fpecificx  qu6d  in  ea  fubfiftat  hoc  indi- 
uiduum  ,  vel  quod  ab  ea  abftrahatur  genus: 
hoc  nihil  eft  i  quia  nihil  cft  cftencialius  ali- 
cui ,  quam  quod  conucnic  illi  per  (e  primo  mo- 
doinattKa  aucem  fpecici  conucnit  indiuiduo  per 
(e  primo  modo  :  nam  pcc  (e  primo  modo  So- 
crates  eft  homo :  igitur  G  per  naturam  fpeciei 
(tt  ad  fe ,  non  accidcntaliter  erit  ad  fe,fed  elTen- 
ciaiiter. 

Diccs  quod  accidit  fpccific»  naturx ,  vt  hu- 
manitati ,  qu6d  fic  in  hoc  indiuiduo  ,  vc  in 
Pctro. 

Dico  qu&d  verumeftquod  indiuiduumnon 
eft  de  intellcAu  ipeciei ,  nec  tamen  accidenta- 
licct  eft  indiuiduum  illud  quod  eft ,  ficuc  non 
fequituc  accidencaliter  hominem  eile  illud  quod 
eft,quamuis  tacionale  accidic  animali;  (ic  de  ge- 
nere ,  quamuisaccidicfpcciei ,  qudd  ab  ipfo  ab- 
ftrahacur,tamen  genus  eft  ellentialiter  illud  quod 
eft ,  ficuc  indiuiduum  ,  aliter  non  prxdicatetur 
pf  r  fe  deipccie. 

Concta  boc  quod  dicit  de  idea  formae  ,  8c 
compofiti ,  arguicnr  :  Quandocumque  aliquid 
pcincipalicec  conucnit  alicui ,  deftru^o  eo  ,  cui 
principalitcr  conuenit ,  non  raanet  ratio  eius, 
()uia  tunc  non  conuenitet  ei  principalirer  :  (i 
igituc  idea  fotms  cft  principaliter  compofiti,  & 
non  ipfiui  formx ,  nifi  (ecundari6  ;  fequituc 
qu^d  fi  foriM  eftet  feparata ,  &  compoHtum 
hMiJttni  tc-  corrumperetuc  ,  nuUam  haberet  ideam.  Nec 
^HrrisHr.  potcft  dici  qu6d  lunc  habcrct  aliam  ideam, 
quia  ficut  cognicio  Dci  vniformiter  fe  ha- 
bct ,  ita  &  ptincipium  cognofcendi  vniformi- 
tec  fe  habebic ;  idca  igitut ,  quam  dicit  eire 
cognitara  ^  Deo  ,  fiue  prindpium  cognofcen- 
di ,  vniformiter  (c  habebic ,  ic  idc6  feparata, 
aliam  ideam  ab  idea  compofiti  haberet ,  &  tunc 
habebic  aliam  ideam  ab  idea  compofiti  in  com- 
pofico,  quod  eft  propofitum. 

Item ,  compofirum  eft  quoddam  ens  cercium 
i  parcibus ,  ita  qu^d  nec  eft  pars  ,  neque  par- 
tcs ,  vc  coniundi  ,  fed  eft  quoddam  ens  ter- 
tium,  vt  patebtt  alias  ;  igituc  ipfius  ell  idea  pro- 
pria  alia  ab  idca  vtriufque  partis. 

SCHOLIVM    III. 

Xefolnit  qiuflionem  tertUm  ,»Jferens  cum  S. 
Bondttentur»,  qHocumque  modofMmAtur  idea,da- 
riomnittm  rerumextra  DeHmpropriam  ideam, 
quia  omne  aliueL  a  Deo  diftinSti ,  &  clare  ce~ 
gntfcitur.  Vide  Doflor.  trailat.  de  rerum  pri/r- 
cip.q.\6. num.ii.  & feei<f.  Deindeprohat  htc  va~ 
riarum  rernm  ideatin  Deo  ejfe  diiiinilat  &  pra- 
ilicas. 


i9- 

■^artff, 


REfpondeo  ergo  ti  qoxftionem ,  primd  fe- 
quendo  alium  Dodorem  antiquum ,  Ici- 
licet  Bonauenturam  ,  &  dico  quod  tdea  ,  fiue 
accipiatur  vi  ratio  ,  &  principium  cognofccn- 
di  ,  fiue  vt  exemplar  ,  &  principiura  operan- 
di ,  quia  quzlibet  idea  ,  vt  credo ,  vtroque  mo- 
do  potcft  accipi  ;  ipla  eft  cuiuilibet  alterius 
pofitiui  k  Deo  ,  fiuc  fit  fadibile  in  fc ,  fiuc  in 
altero  ,  fiue  fit  abiblutum  ,  fiue  refpedi- 
uum  ,  ita  quod  cuiuflibct  iftorum  eft  propria 
-idea  in  Deo. 

Hoc  autem  poteft  perfuaderi  ,  fiuc  idca 
ponatnr  obieaum  cognitum  ,  ficut  credo  fe- 
cundum  memcm  Augaftini ,  vt  didlum  eft  i« 
quaeftione  praeccdenti ;  fiue  idca  ponatur  ref- 
pe(5lus  in  mente  diciina  ad  obicda  fecunda- 
ria  ,  (ecundum  opinioncm  fecundam  in  prx- 
cedenti  quxftione  ,  fiue  ctiam  fccundum 
primam  viam  ,  patet  qu6d  omnium  pracdido- 
rum  eft  diftindia  idea ;  quia  omne  obicdum 
diftindle  cognofcibilc  a  Deo  ,  habet  diftin- 
£lam  ideam  in  Deo.  Nam  fccundum  hanc 
viam  idca  non  eft  nifi  obieftum  cognitum: 
Icd  quodlibet  prxdiftorum  ,  cum  fit  per  fc 
fa^ibile  ,  fiue  in  alio  fiue  ablblutum  ,  fiue 
rcfpedliuum  ,  aliud  tamen  k  Deo  ,  eft  ob- 
iedium  cognofcibile  diftinfti  ab  intellcdu 
diuino,  quia  intelledtus  alins  poteft  hoc  di- 
ftindle  cognofccre  ,  &  poteft  efle  obicdlum 
diftindle  cognofcibilc  ab  intellediu  cteaco ;  igi- 
turomnecaJepofitiuumhabecdiftindlamidcam, 
vnde  ex  qno  quodlibet  aliud  Jl  Deo  poni- 
cur  obieftum  diftinde  cognolcibile  a  Dco: 
nec  omne  cale  cft  obic6lum  cognicum  'ob- 
ie<fliue  exiftens  in  mcnte  diuina  ,  quod 
cft  eflc  ideam  ,  fcquitur  qu6d  omne  pofiti- 
uum  diftindtum  cogofcibilc  habct  diftindam 
ideam. 

Si  ,  etiam  (ccundum  aliam  opinionem  ,  idea 
ponicur  refpe^us  rationis  in  eflentia  diuina 
ad  obicda  ,  fiue  requiratnr  talis  rcfpeftqs  ad 
hoc  quod  alia  cognofcantur  a  Dco  diftinAc, 
fiue  non  rcquiratur  ad  hoc,adhuc  dico  qu6d 
omnium  aliorum  a  Deo  diftindc  cognitorum, 
funt  diftin£lx  idex ,  quia  ad  quodcumque  po- 
tcft  intelleftus  creacus  comparare  cftcntiam  di- 
uinam,poccft  etiam  inielledus  diuinns  com- 
parare  :  fed  intelledus  creatus  poteft  compa- 
rare  ellcntiam  diuinam ,  vt  imirabilem  ad  qood- 
cumquc  poficiuum  aliud  ab  ipfo ,  fiue  fit  to- 
tum  ,  fiue  fit  pars ,  fiue  abfoiutum ,  fiue  rcf- 
pe(ftiuum  ;  igiiur  intelle<5lus  diuinus  poteft  fic 
comparare  cftentiam  diuinam  ad  quodcumqtic 
ens ;  &  non  poceft  comparare  de  nouo ,  qnia 
nihil  nouum  cft  in  co^  igitur  ad  quodcum- 
que  diftin(5k^  cognofcibile  ab  xterno  fe  com- 
parauic ,  vc  imicabilem ;  fi  igiruc  ellentia  diui- 
na  fub  tali  refpedlu  fit  idea  «Tequicur  quod  idea 
fic  in  Deo  rcipe£tu  cuiuflibec  inrelligibilis  po* 
ficiui. 

Quod  aucem  ifti  tefpeifbus  idealcs  finc  di- 
ftin£li,  patet  per  hoc ,  quod  vnus  refpc£kus  for- 
maliter  non  poceft  cffc  ad  duos  tcrminos ,  licct 
duo  rcfpedlns  poflintefle  adeundem  terminum, 
vt  patebit  in  3.  Iibro;ergo  quot  funt  diftin- 
£t^  cognolcibilia ,  tot  func  relationcs  diftincStx 
in  Deo  ad  illa ,  &  per  confequens  toc  crunc 
idex. 

Addo  ctiam  qu6d  quxlibet  eft  ^n&ka  fuo 
S     4  modo. 


10. 

B.efelMtit 
qudftiertit 
tertU. 
BonauAr. 

Dantur  in 
Deo  emaium 
rtrum  Idet, 


Trtbatur, 


lU 


Omtiium    n 
Deo  dijtiniio 
cogrtitorAm 
dantur    iti- 
ftinBi  idti. 


1%. 


212      Libril.  DiftinaioXXXVL 


lila.i  cji  fra- 
ciica  0-  qnt- 

trobiitur. 


Ci"<firmatur, 


^3- 

frincipnle 
quifttonu 
teriii. 
Auguft. 


Adfecun- 
flum. 


S'«s  nfc  mn- 
teriAm  ,  ntc 
fo'mx.m  co- 
gnsfcitnU* 
niji  ptr  anii- 
legi»m  tn)i' 
tun). 


mocJo  ,  non  rimplicitct ,  vt  qoodlibet  obiedum 
fetundum  fuam  ideatn  producatut  aliquando, 
fed  quia  fccundufn  ipfarn  natum  eft  produci. 

Hoc  autcm  probatur  fic :  Quia  artifex  pro- 
ducens  aliquod  opcrabile  pet  cognitioncm ,  a 
quo  cft  totum ,  quod  eft  in  ipfo  operabili.opot- 
tcr  qu6d  habeat  diftindam  coguitioncm  om- 
nium,  qu£  funt  in  ipfo  opcrabili ,  £i  non  folum 
pi  iuii  operabilis  habct  rationem  ,  fed  rationem 
cuiuflibct  iu  ipfo  opcrabiliihuiufmodi  auicm  ar- 
tifcx  ell  Dcus.  &  ideo  habct  diftimSlam  cogni- 
lionem  praclicam  omnium  ,  qux  producuntur 
ab  ipfo  inopcrabiU  ,  &  per  cunfcquens  diftin- 
dum  principium  cognitionis  ptactica:  ,  quod 
eft  idcn. 

Hoc  ctiamconfirmatur  per  Auiccnnam  fu- 
pcr  primum  Phyf  qui  dicit  c[\xoA  pnnapia pnks 
jfunt  ncta  natura,  non  quia  natura  priiis  cognoi- 
cat,  fed  quiafccundumnaturam  fuam  priiisfuiu 
cogiiofcibilia,&  no(a,ita  quod  finatura  cognof- 
ceret.prius  ca  co£;nofccrcf.igitur  cum  Dcu»  re- 
<So  ordinc  narurac  cognofeat  prius  cognofcen- 
da,  priijs  fiiomodo  ex  paitc  rci  mtelligit  par- 
tcs,  liue  principia,  ex  quibus  dcbet  componi  to- 
tum,quam  cognofcat  ipiiim  totum  ;  &  pcr  con- 
fequcns  non  cognofcit  partcs  pci  idcam  totius, 
fcd  per  proprias  idcas. 

Ad  primum  argumcntum  potcft  dici »  ucut 
Magifter  rcfpondet,quod  Dcus  nouit  mala  fim- 
phci  notitia,  &  non  notitiaacccptationis, 

Ahtcr  potcft  dici  fccundum  Auguftinum  1 5. 
de  Trtnit.c^.p.  i  o.  infinc ,  quod  priuatio  non  co- 
gnofcitur  pcr  fpecicni  propriam  ,  fcd  pcr  fpc- 
ciem  fui  pofitiui }  priuatio  enim  dc  fc  nil  po- 
nit  ,  ficut  nec  ncgatio  :  n6n  plus  cnim  cft 
caEcitas  in  oculo  ,  quam  in  pcde-,malum  crgo, 
quia  priuatiuum  cft.non  cognofcitur  per  fpe- 
cieni  piopriam ,  (ed  per  fpecicm  fui  pofitiui, 
quod  cft  qmdcjutti, c\xm  dicitur  quod  Dcus  quic- 
quid  diftin(Stecognofcit ,  per  idcam  cius  cognof- 
cit  ,  priuatiua  cnim  non  funt  cognofcibilia 
pcr  rationes  proprias ,  fed  pcr  rationes  pofiti- 
uorum. 

Ad  fecuudum,quandoargiiitur  quod  raatcria 
non  habct  ideam  inDco,patet  ex  fupradidis 
hbc  etlc  falfum. 

Adprobationcm,qu«ndodicitur  qu6d  matc- 
ria  non  eft  cognofcibilis  nifi  per  anologiam 
ad  formam.  Diccnduni  quod  eft  falfum  ,  (s- 
cundum  fc  conuderando  materiam  ;  ab  inrcllc- 
(5lu  tamcn  noftro  non  poteft  aliter  cognofci, 
ficut  ncc  forma  fubftancialis  cognofcitur  a  no- 
bis ,  nifi  in  comparatione  ad  opcrationcm  :  cx 
hoc  cnim  cognofcimus  aljqua  difFcrre  (ecun- 
dum  formas  ,  quia  difFcrunt  fccundum  proprias 
operationes  ,  quae  fequuntur  talcs  formas.  Sic» 
iuteile(Slus  non  cognofccns  aliquid  ,  nifi  cx  (cn- 
fibilibus ,  non  coguofcit  materiam  cflc ,  nifi  vi- 
dendo  aliquid  tranfmurari  k  contrario  in  con- 
trarium  ,  &  nou  potcft  rotum  tranfinutari  in 
totum  ,  idco  concludit  aliquid  cfle  fubiciium 
vtrique  contrariorum ,  quod  vocat  matcriam, 
&  fic  per  habitudincm  ad  formas  contrarias, 
qucT  fucccdunt  in  matcria  ,  cognofcit  intelle- 
^us  noftcr  materiam  ;  tamcn  il!e  intclle(Slus, 
qui  pcrfc(5lc  cognofcit  res  fecundiim  fuas  cn- 
titatcs  ,  quas  habent  in  fe  ,  &  nou  cx  vno 
ad  ahud  ,  cognofci:  matcriam  non  plus  pec 
i^abitudinpm  ad  fotmam  ,  quilm  c  coniierfo,  fcd 


cognofcit  ipfani  in  fc  fecundum  fuam  entita- 
rem  propriam  ,  &  talis  eft  intcllcdlus  diuinus, 
&  idco  cognofcit  matcriam  pcrpropriam  idcam 
materix. 

Ad  tertium  argumentum  ,  quando  arguitur  Ai  miium. 
quod  partcs  in  toto  non  habcnt  idcam.  Dico 
quod  hoc  cft  falfum  ,  quia  vt  fupra  dic^um  eft, 
omnis  pars  iu  toto  habet  diftin^aam  ideam.  Et 
quando  infcrrur  quod  tunc  quslibet  pars  habc- 
rct  duas  idcaS;dico  qu6d  ficut  non  cft  inconue-        XA. 
nicns  m  nobis  quod  eiufdcm  rei  fint  duo  con-  T»rtts    du- 
ccptus  ,quorum  vnus  fiteiadacquatus,  &  alius  ?''"   'dt» 
non.vt  patet  de  vcrbo:  Nam  eiufdcm  reieftdu-  /""/  «x»''/- 
plcx  verbum  ,  vnum  adxquatum  ,  quod  eft  de-  "*''"• 
fiiiitio  cius  ;  &  aliud  non  adacquatum ,  fed  com- 
munc  fibi,  &  aliis,  vt  vcrbum  fui  ecncris ,  quod 
tamcn  non  cft  ci  adsquatum  ;  fic  non  eft  in- 
conuenicns  in  diuinointcllc^au  duas  cfle  ideas 
eiufdem  partis ,  quarum  vna  diftin^a^  &  adx- 
qaatc  rcprasfcntct  partem  ■}  &  alia  non  adar- 
quaC(:,  vt  illa ,  qus  cft  totius.  Concedo  igi- 
lur  qu6d  fint  dua:  idca:  eiufdcm  partisj  fed  non 
primo. 

Ad  illud  quod  adducitur  pro  opinioncprima,  AdJUiienet 
quod  idca  non  eft  pra^Slica ,  nifi  refpeftu  ncndo-  D.  Thom», 
rum.  Dico  qu6d  acque  pradlicacft  refpc(5lu  poA  "*"»•<• 
fibilium  non  ficndorum  ,  ficut  refpcdu  fiendo- 
tum  ;  non  enim  diciturpra^fticaquia  iccotatem 
cam  ahquando  producitur,  fcd  quia  fccundum 
Cam  natnm  cft  produci  :  ficut  non  ilicitQr  calot 
quia  aftu  calcfacit ,  fcd  quia  natus  cft  calcfa- 
cerc. 

Ad  illa  autem ,  qux  adducuntur  de  matcria  ,, 
&dc  accidcntibus  infcparabilibus.  patet  ex  fu-  Adclttm. 
pradidlis ,  quid  fit  diccndum.  Quod  autem  di- 
cunt  de  gencre  ,  quod  non  habet  idcam.  Dico 
qu6d  hoc  falfum  cft  ,  quia  eft  pcr  fe  pars  fpe- 
cici ,  &  obicdum  diftin^fle  cognofcibile.  Ncc 
dicit  Philofophus  aLfolutc  quod  genus  nihil  cft 
prstcrcaquz  func  geueris  fpccics.fed  addit,-<w 
fi «/?.  efl  cjmdem  vt ma.eria.  Vnde  malc  aiieganc 
Philofophum  ,  quia  accipiunr  vnam  partcmdi- 
ftin(ftionis,&:  aliam  dimittunr. 

Ad  illud  quod  diciiut  de  intentionc  natu- 
ra  ,  dico  quod  intentio  naturs  in  foecie  fi- 
ftit,tanquam  in  pcrfc^aio.c  ,  quam  fit  genus, 
&  fiftit  in  indiuiduo  ,  tanquam  in  cntica- 
te  pcrfc^aiori  &  rcaliori  ,  quam  fit  cntitas 
fjjcciei. 

Ad  illaverw,qu2  addn(fla  funr  pro  fccun-  AdRarkru 
da  opinionc  ,  patct  quid  dicendum  fit ;  fpcciali-  G4»W(i*«»/>V 
tcr  ad  illud  ,  quod  dicitur  de  gcnere  ,  &  difFc- 
rcntia  ,  quod  non  dicuntur  ad  fe  eflcntialitcr, 
&  dico  quod  hoc  eft  faifum,iiccr  non  fint 
ad  fc  e/rentialitcr  fpccics  ,  nec  adacquate ,  funt 
lamen  illud ,  quod  funt  adacquaic ,  &  efrcntiali- 
tet  ad  fe. 

S  C  H  O  L  I  V  M    IV. 

tyid  fecundam  tjUdtjiimtm ,  ^u*  eft  qnart» 
huitu  difiinaionii,  foluit ,  Deum  hab.re  tnfini- 
tai  idtat ,  t^nia  infinita  funt  cognofcibiiia,&  com- 
ffthtndens  tftntiam  tnfinitam,omnta  illa  cognof" 
cit ,  &  fic  infinitas  habet  ideas  ,fine  ponas  idtam 
cum  Doctereefftobitftum iognitum,fiue cum aliit 
relationem,qu<t  fi:  ratio  non  cognofccr.di.  jid  fri- 
mum  principaU  rtfutat  optme  rtifonfiontm  D. 
Thomt  i./J.f .  14.  art,  1 1.  adprimum ,  &  explicat 

beni 


».15. 


Qu^ftio  IV. 


113 


x6. 

tLtftlHti» 
miunimit 
%H*rtt. 
1»  D*«  funt 
inftUttldtt. 


*7- 

Trtbmi*. 


Zjftntis  di- 
tiin»  infinit» 
frime. 


»8. 

Ai  primun* 
frineifmU 
tpufiitnu 
quttrtt. 

iXel^enfio 
tmiuftUm 
Ht^it. 


bene  iBud:  ^utiquidrepuffuU  entttati^epHgrut 
cognitioni. 

AP  iccundam  quzftionem  dicendum  eft, 
cura  antiquo  Etodlorc  Bonauentura,  quod 
in  Deo  funt  infinicac  ide«,  propter  tamen  infini- 
tatem  vitandam  forte  ncgauerunt  alias  ideas  cf- 
fe  indiuiduorum  ,  &  partium  in  toto  :  fcd  fru- 
ftra  hoc  intcndicut  vitare ,  quia  conccdunt  in 
Dco  cflc  infinita  cognita  ,  quia  infinita  intel- 
ligit,fcd  non  cft ratio quare Dco  magis  repu- 
gnat  infinitas  idcanim ,  quam  cognitorum,  quia 
non  arguit  compofitioncm  vna  infinitas,  fi- 
cut  riec  alia.  Ncc  fcquitur  aliqua  imperfc- 
€do  magis  ex  infiniratc  idcarum  ,  quam  cx  in- 
finitate  cognitorum.  Quod  auccm  fint  infi- 
nita:  idcas  in  Dco ,  patct  cx  di6Ks  in  pratcc- 
dcnti  quxftione  *  ,  lura  ,  quia  indiuidua  pof- 
funt  cflc  infinita ,  quorura  quodlibct  habct  pro- 
priam  idcara  jn  Dco ,  quia  fi  cius  poteft  cffc 
proptia  idea.vt  probatum  cft  fupra,  &  Dcus  non 
nt  dc  non  cognofccnte  cognofcens  ,  oportct 
qu5d  nunc  adiu  habeac  infinitas  idcas  infi- 
nicorum  indiuiduorura  ,  quac  funt  in  potcntia. 
Hoc  etiara  poceft  probari  dc  numccis  ,  quia 
fccundum  Auguftinum  ,  noti  funt  apud  Dcum, 
&  etiam  dc  futuris,  &  partibus  continuis  ,  &  de 
raultis  aliis. 

Ad  hoc  etiam  adduco  vnam  rationcm  talem; 
tncellcdlus  ,  qui  eft  comprehcnfiuus  cncitatis 
pcrfedlioris ,  eft  coraprchenfiuus  cntitatis  im- 
perfc6lioris  ,  vel  faltcm  entitatis  ,  qiia:  non  eft 
pcrfcdtipr  ;  fed  infinitas  cflentis  diuin.x  cft 
petfedior  ,  qu^m  infinitas  alia  ,  vt  cognito- 
rum  ,  vcl  rationum  cognofccndi :  infinitatem 
sutem  cftenciae  fuae  comprehcndit  cx  natura 
reijigituc  potcft  quaracumque  aliam  infinita- 
tcm  comprchenderc  >  &  pcr  confcquens  fi  idea 
/ic  obici5tum  cognicum  ,  cum  obiefta  infini- 
ta  comprehendac ,  infinicx  idcz  erunc  in  mrfi- 
te  diuina  ;  fi  etiam  idea  fit  refpe^lus  cllen- 
tia;  diuinae  ^d  obieda  cognita ,  cum  illa  finc 
infinica  ,  &  refpedus  illi  crunt  infiniti  ;*  & 
fic  idjcm  quod  prius  fequitur,quia  idcz  funt 
infiaits.  Ainimptum  aucem ,  fcilicet  qu6d  in- 
finitas  c^rcntix  fit  perfcdlior ,  qu^m  quxcum- 
que  a}ia  infinitas  ,  vc  obiedorum  cognito- 
rum ,  vel  quorun)cumque  aliorum  ,  patec ,  quia 
iila  infinitas ,  quae  eft  eftentiae  ,  cft  omnino 
prima  ,  &  non  participata.  AUa  aucctin  infi- 
nitas  eft  per  participationcm  ,  quia  infinitas 
eflentiae  eft  quafi  caula  infinitatis  obic<fto- 
rum  in  ejfe  cognito  ;  vnde  eft  infinitas  alio- 
rum  pct  redu^ionem  ad  infinitatem  effen- 
tix  :  quomodocuraque  enim  ides  ponan- 
tuc  in  Deo  ,  fiue  vt  obicdla  cognita  ,  {{- 
ue  vt  rationcs  cognofcendi  ,  non  func  ta- 
mcn  omnino  ptima  ficut  cilentia ,  quia  opor- 
tet  ptimum  efle'  fimplicitcr  vnum  omnibus 
modis  in  fe  ,  &  ibi  eft  ftandum  in  prio- 
ritate. 

Ad  primam  racionem  iftius  quzftionis ,  di- 
ci(  .qpi^arp  P06I0C  ,  cura  dicicur  qu6d  infi- 
niicdm  cft  ignocum  ;  qudd  infinitum  potcft 
accipi  dupliciter.  Vno  modo  (ecundum  mo- 
dum  fuz  encicacis  ,  vt  (cihcet  pars  accipi- 
tur  poft  partem  ,  quomodo  habet  ejfe  in  rc- 
bus ,  &  uc  a  nuilo  incelle(^u  ,  ncc  crcato ,  ncc 
increaco  poteft  cognofci  a  quia  dum  intcUe- 


X$. 


dus  quamcumque  intelligit  partetn  poft  par- 
tem  ,  nunquam  omnia  intelligerct ,  vt  infini- 
tum  ,  (ed  nnicum.  Alio  modo  potcft  accipi  in- 
finitum  ,-vt  omnes  parces ,  quae  fimc  in  potencia 
in  infinito ,  fimul  accipiantur  vc  quoddam  co- 
cum  fimul  in  adiu ;  &  iic  potcft  cognofci  ab  in- 
tellcAu  infinito  comprehcndcntc  ,  cuiufmodi 
eft  intellcdus  diuinus ;  &  faluatur  didlum  Phi- 
lofbphi  quoad  intellc6lum  noftrum ,  qui  intcl- 
ligit  difcurrendo  ab  vno  in  ahud ,  &  intelli- 
git  vnum  poft  aliud,  &  fic  verum  eft  quod  fi 
caufae  infinicae  cffcnt  ,  nihil  Jl  nobis  fcirecur, 
quia  oportcrct  orancs  caufas  cognofci ,  fi  cffe- 
dkus  dcberet  pctfcdlc  cognofci ;  hoc  autem  non 
poiTct  intellcdus  nofter  fingillatim  difcurrcn- 
do  ab  vnoin  aliud  ,  &  poft  vnum  intclligendo 
aliud. 

Contra  iftam  rciponfionera  arguit  alius  fic: 
quodrepugnacalicuiuscntitati,rcpugnatciusco-  jmt'^' t 
gnofcibilitati,quia  vnuraquodque  ficut  fe  habet  prmo  k  D. 
ad  ejfe,fic  ad  cognofci;Ced  infinitum  rcpugnat  en-  Ihtmt. 
titati  fccundum  fimuliatem  eius  ,  vcl  magis  fe- 
cundum  fimultatcni,quim  fccundum  fucceffio- 
ncm  partis  poft  partcni;crgo  fimiliter  infinitum 
acccptum  fccundiim  firaultatem,magis  rcpugna- 
bit  cognofcibilicaci,quam  vc  accipitur  pars  poft 
partcra. 

Sccundo  arguit  concra  praedidlam  rcfponfio-  Seeumli. 
ncra  fic :  fccundira  qu6d  accipicur  pars  poft 
partcra  fic  cft  finitum  ,  &  non  infinicum:  igi- 
cur  fi  infinitum  accipitur  fecundum  proprium 
modum  infinitatis  ,  non  accipitur  vt  pars 
poft  parccm  ;  igitur  fic  cognoiccre  infinitum 
non  eft  cognitio  eius  (ecundum  modum  entica- 
tis  fua;. 

Scd  iftud  vlcimum  iblum  cft  contra  verba,  1  ©• 
&  non  eftcontra  rera  ,  idco  iftc  iecundus  Do-  ReffcnJitD. 
dbor  alitcr  teipondet  fic,qu6d  aliquid  rcpu-  Thomd. 
gnarc  alicui  contingitdupliciter  j  vcl  fccundum 
ejfe  quiditatiuum  ,  vel  fecundum  ejfe  exiftcn- 
tia; :  quod  ergo  repugnat  alicui  fecundura  ejji 
quiditatiuum ,  fiuecflcncii,  rcpugnar  cognofci- 
bilicaci  eius ,  quia  cognofcibilitas  cius  cft  fc- 
cundura  e£e  quiditatiuum  ;  vndc  cui  rcpugnat 
talis  enticas  quidicaciua  ,  fibi  repugnac  co- 
gnofcibilicas:  fic  auccm  non  cft  de  infinico, 
quia  non  rcpugnac  cncicaii  fccundum  ejfe  cf- 
fencia;  ,  fed  cantiim  repugnat  fibi  fecundum 
e^e  cxiftcntia:  in  fc.  Quod  autem  ifto  modo 
repugnac  cncicati  alicuius,non  oportet  quod 
rcpugnct  cognofcibilitaci  cius  ,  quia  potcft 
pcraliud  cognofci ,  in  quo  contineturcmincn- 
ter  notitia  eius ,  &  ideo  potcft  cognofci  infini- 
tum  a  Dco ,  in  quo  continctur  cmincnter  noti- 
tia  cius. 

Contra,  encicas  quic^itatiua ,  cuius  eft  ejfe  ra-        j  |^ 
tum  ,  fecundum  fic  rcfpondcntcm  ,  non  difFcrc       ReiuUur 
ab  ejfe  fidticio,  nifi  quia  hoc  poccft  exiftcrc,  frimo. 
&  habcns  ejfe  fiifticium  prohibicum   eft  exi- 
ftcrc,  vndc  &  fccundium  rpfura ,  ifta  non  dif-  CmrepuinMt 
fcrunc ,  nifi  quia  cntitati  fiditi*  repugnat  cf-  *''*  '■«■#»- 

r  .  , .       .  '     °       .  tit  repufntt 

ic  ,  non  autcra   encicaci    quiduatiux :  cui  cr-  ,^  qmdit»- 
go   repugnat  ejfe  exifteniiz  ,    fibi  repugnac  tiuitm. 
habere    ejfe    quiditaciuum    :    igitur  non  po- 
left    fibi   repugnarc  fccundum    efe   cxiftcn- 
tiae  ,  &  tamen  fibi  conuenire  fccundum  ejfe 
cffenti*. 

Item  ,  fi   infinito  rcpugnac  ejfe  exiftentiae,    Sccundf. 
igicur  non  continetur  in  alio  virtualiter  ;  fi 

cnim 


214     Libril   Diftinaio  XXXVI. 


3'-- 

Verx  refpon- 
f... 

TLxpi>r.itur 

qiitd  entita- 
rt  repugnat 
ei''r!m  (y cc- 
rn:fc!hilita- 


33- 

I.f  fcrini:  ai 
frimU  ^ri»- 
cil.:'dt. 


lt.rfl:ea. 


AiiClot. 


Soluitur. 


Kcn  poiefi 
De/Jl  fu7.ul 
proc!uc?re 

ijutticjuid  Jt. 
mi^L  iivr/u;'- 


anim  conrinerctuc  virtualiter ,  pofret  produ- 
ci  in  eiFcillu  :  hoc  cnim  cft  haberc  alicjuid  vir- 
taaliicv.iiae  emiiienier  5  fi  enim  non  potcft  cllc 
iii  etfcdtu.in  nullo continctur  cmincntc.r,  fiuc 
viicua!itcr;igitur  non  potcft  pcraltcrum  rcprae- 
fcncaiij&  pcr  conicquens  ncc  cognolci ,  &  pro- 
pter  hoc  dicunt  cjuod  ficlitia  rion  funt  in  Deo 
virtiialiter  ,  ncc  rcpra^fcntantut  pcr  ipfum 
virrualir.cf  ,  quia  lepugnat  cis  produci  in  ef- 
fcviiu. 

Idco  rcipondeo  aliter  ad  rationem  :  polfct 
cnim  dici  quoJ  ibi  cft  figura  di-ilionis  ,  tpia 
quidquid  dicic  fubftantiam  infinitam  ,  dicit 
modum  ;  (ed  dc  ifto  non  curo.  Ah'tcr  dico 
quod  quidquid  repugnac  ciuicaci  fccundum 
aUqocm  modum  cilcndi  ,  non  rcpugnat  co- 
gnofcibihtati  ,  exemplum  :  albedini  ,  &  ni- 
giedini  rcpugnat  clfc  fitnul  in  fubicdto  co- 
dcm  ,  &  tamcn  non  repugnac  eis  fimul  co- 
gaolci ;  vnde  quidquid  repugnat  cntitati  co- 
rum  fccundum  iftum  modura  fimultatis  ,  rc- 
pugiiat  cognofcibihtati  corum  fecundum  iftum 
niodum  :  iic  in  propofito  ,  non  cnim  rcpu- 
gnac  aUcui  dc  numero  infinicorum  cllc  fim- 
pHcitcr  ,  tamen  fimul  ellc  repugnat  eis; 
polfunt  tamcn  fimul  iutclUgi  ab  intcllc- 
<fta  infinito  comprchendentc,  vt  dicit  primus 
Dodor. 

Pcr  hoc  ad  formam  tnaioris  rationis ,  con- 
ccdo  maiorem  ;  cfHiJqttid  repHgriAt  entit4ti  re- 
pn^nat  cognofctbilttati.  Ec  quando  dicit  in  mi- 
noi  i  ,  injinithm  rtj^ugnat  emit^ti ,  fi  acciptatur 
injlmtHm  fecundum  cnticates  ,  imporcatas  per 
p.irtcs  inhniti  ,  fic  falfa  eft  ;  nullum  cnim  eo- 
ruin  ,  ncc  aliqua  entitas  ipfius  infiniti  rcpugnat 
cnticiti.  Si  autem  accipiacur  infinitum  ftcun- 
dum  modum  infiniti  ,  qui  cft  fimultas  illarum 
cntitar.m  ,  quod  aUtet  non  cft  proprie  infini- 
tum  ,  fed  finitum  ,  tunc  non  fcquitur  conclu- 
lio  ,  ied  cft  figura  diftionis  ,  commutando  rem 
in  modum.  Et  d  accipiatur  cciara  iftc  modus  fi- 
muhads  in  conclufione  ,  tunc  non  fcquicur ,  vt 
patcc  pcr  dida. 

Ec  C\  arguicuc  concra  hoc ,  quod  fi  Dcus 
cognofcit  infinita  ,  igitut  poteft  cognofccre 
vnum  infinitum  ,  quia  cxillis  infinicis  nume- 
ro  in  intclleftu  potcft  intcUigi  ficri  vnunii 
ficut  arguit  Philofophus  7.  Phyficorum  de  in- 
finitis  ii  cdcnt  in  re  extca.  Si  igicurfimul  in- 
tclUgit  infiuica  :  igitur  fimoi  intclligit  infini- 
tum,&  fic  poifet  illud  pfoducerc,quiaquoci 
fimul  incclligit ,  efl  faiStibile  ab  eo;quia  fi  fimul 
iiuelligit  iniiiutum.iatio  cognofcendi  ipfius  ha- 
bcc  vnamideam  ,  &  pcr  confcqycns  pqilct  pro- 
duci  vt  vnum. 

Kcfpondeo  quod  cognofcit  infinita  fimul, 
&:  infinitum  fimul ,  fed  non  fequitur ,  co^o- 
fcic  infinicum  vno  aftu ,  &  fimul :  igitur  infi- 
nitutn  eft  fimiliter  fadibilc  ab  eo.  Vndc  hxc 
eft  faifa  ,  omne  cognofcibile  k  Dto  vnico  aElu 
f>  Jimul ,  eft  fimul  fa^ibile  ab  ee.  Patct  enim 
hoc  cilc  falfum  de  tcmpore ,  fimul  cnim  co- 
gnofcit  tempus  ,  &  omncs  parccs  tcmporis, 
ncc  camen  poteft  fimul  cocum  cempus  produ- 
cere ;  &  idco  nec  omne  cognicum  a  Deo  vnica 
idea  pdteft  fimul  produci  i  Dco ,  quia  ficuc 
iiunc  didumeft,  fucceiIiuuiTi,vt  tempus ,  habec 
vnam  ideam  in  Dco ,  &  motus  ,  &  tamcn  rc- 
pugn.ic  eis  ex  natura  corum ,  quod  finc  tocum 


fimul.Hoc  ctiam  pacct  in  nobis,  quod  cBira 
vno  adu  concipimus  ,  non  poiTumus  Cmul  in 
cfie£tujproduccrc. 

Ad  fccunduifl ,  quando  arguitur  cx  Augu- 
dino  y^uidejHid  fcieniia  comprehenditur  ,fcien- 
tU  comprehenfione  finitur,  Dicendum  quod  hoc 
ibhiitur  per  hoc  quod  Auguftinus  ibidem 
fubdit ,  quod  perfe6iio(fr  omnu  infinitoi ,  ^ue- 
d.iM  ineffahilt  rnodo  Deofinita  efl  ,  quitt  fciert- 
tt£  tpfim  irtcornprehenftbilis  non  eh  ,  quare 
infinitas  nuiucrorum  icientiac  Dei ,  qua  com- 
prehenditur  ejf e  ,non  poteft  ciTc  infinita:  & 
fccundiim  hoc  conccdcnda  cft  ptima  refpon- 
fio  ,  quia  ficut  comprchenduntur  fcientia 
Dci ,  in  rclpeiftu  cius  finfuncur,  non  tamcn  it) 
ie  i  Et  tunc  rcfpondcndum  eft  ad  rationetn 
in  contrarium  ,  quod  fi  cilct  fimplicitcr  fini- 
tum ,  &  rcahtcr  ,  tale  eifet  indiuiduum  in  fe  fi- 
nitum  ,  (cd  non  eft  ita  in  ptopofito ,  nam  nume- 
ri  infiniti  debcnt  tunc  concedi  cflc  finiti 
refpe(ilu  fcicntia:  Dci  ,  non  fimpliciiut  ,  ftd 
fccundura  quandam  proportionem  ,  quia  in- 
finita  ic  habcnt  ad  intcUcftum  fuum  ,  ficuc 
finita  ad  inceUcdtum  finitum  rcfpcdtu  (cicn- 
tia:  Dci ,  quia  non  exccdic  ipfam  ;  vnde  quia 
non  cxccdit  ,  nec  cxcedicur  ,  fccund6m  hoc 
potcft  dici  habcrc  modum  finiti ,  rc(pC(Slu  ii;- 
tellcdlus  diuini.  rcalitcr  tamen,  fiuc  conceptum 
a  Dco,  fiue  in  fe  confideratum  cft  infinitum  ,  vt 
patct  de  edcntia  fua ,  qus  comprehcnditur  ab 
inteUedu  fuo ,  &  pro  canto  habet  modum  ^^ 
niti  ,  quia  non  cxccdic ,  ncc  cxccditur ,  Sc  ta- 
men  in  (c  infinita  c(t ,  &  etiam  refpc^u  intelle- 
dus  diuini  infinita  cft  ,  alicec  enim  non  bead'* 
ficarct. 

Ad  tcrtium  ,  quando  arguttur  qu6cl  infini- 

tum  non  eft  maius  infinito  ,  concedo  fi  finc 

ciufdcm  rationis  ;  fl  tamcn  fint  alterius  ra- 

tienis  non  oportct ,  ficut  Ci  linca ,  8c  pundum, 

v21  fupcrficics,  2c  linea ,  quar  func  alterius  ra- 

tionis ,  fint  infinita ,  tamcn  quia  alia  cft  ratio 

vnius ,  quara  altcrius  ,  vnnm  excedic  aliud  in 

infinitum  ,  quia  quotcumque  pun£ka  adduntur 

vni  pundto  ,  nunquam  actingit  ad  racionem 

lines  ,  fic  in  propofito  infinitas  cflencix  npq 

eft  patticipata  ,&  ide^beatificati  infinitas 

autem  aliorum  quorumcumque  cfl  pac- 

ticipara ,  &  non  prima ,  &  iAch  cft 

infinitas  (ecundum  quid  ;  & 

ide6  prima  eft  raaior, 

(luc  pcrfedtioc 

fccunda. 

V 


Ai  ftcMh 
dum, 
Augufk 


Ai  RepUca. 


Ai  tirtium. 


Infittitorum 
iiuerft    r«- 
tionit  "vnum 
fottft    tjf* 
alio  mMHt. 


DISTIN 


Qu^ftio  I.  &  II 


^rj  f,,!»ium 
ti:  Miuum. 


Src::,!dnm. 


Qijttrtum, 


Conjirma- 
tur. 


Riuie  oppeji- 
t». 


DISTINCTIO  XXXVII. 

Q  V  AE  S  T  1  O       I. 
Ftrum  Detufit  vhique  ? 

Alenf.  1  p.ij.9.mem.^.^  q.io.mrm.i..  D.  Thom.  i ./. 
q.i.art.i-O'  i-  Heatic.  infumm»  art.io.q.y  D.  Bona. 
uenr.  fc/V/irM.^.l  (^  «r/.i.  qr.n.  Richatd.  l.  5.1.  Dn- 
ran  J.^  r.i.  Capreol.  «y.  ■vnic.  art.f.  Gabt.  ij.i-nrf.  «rf.  j. 
Do£lor  »'»  0««».  A(c  q.vnie.  (y  7.  PAy/.  f*xf.  10.  (y  5.3. 
Valcj.  1  f.  difp  17.1?  ij. 

Irca    XXXVlI.diftiiKaio- 

nem    qusritur  ,  f^trnm  Dem  fit 

vhi^ue  ?  Quod  non  vidctur.  Au- 

guftinus  8}.qq.qua:ft.io.Dfw«o» 

r/?  alicuht :  igitur  noii  cft  vbiquc. 

Itcm,  ibidem  dicit  Auguftinus.  PotiUs  dtcirur 

qttod  in  ip/o  furtt  omnitt.  Si  igitur  ipfc  eftct  in 

aliisidcm  elTct  in  fcipfo. 

Item  ,  totum  cft,  excta  quod  nihil ;  fcd  Deus 
totus  eft  in  vno  loco ;  igirur  cxtra  illiim  locum 
non  eft, 

Itcm.fi  Dcus  cfrctvbique,  igiturDcus  incipic 
eflc  vbi  prius  non  erat ,  vt  ctim  crcat  tcm  ali- 
quam ;  &  fimilitcr  tunc  dcfinit  ellc  vbi  prius 
eratjVt  cum  annihilar,  &  corrumpit  rem  ;  (cd  fi 
Dcus  incipit  clTc  vbi  prius  non  crat ,  aut  defi- 
nit  clTc  vbi  ptius  ctat ,  igitur  mutatur.  Proba- 
tio  iftius  maioris,  quia  Deum  e(Te  in  lapide 
non  dicit  fblam  relationem,  &  habitudincm  la- 
pidis  ad  Dcum ,  quia  eft  relatio  in  vtroque  cx- 
trcmo , quoniam  dam  eft  in  lapide,eft  fimul 
cum  lapide  ;  igiiur  funt  fimul ;  igitur  mucuo 
referuntur  ,  quia  fimul  cft  relatiuum  mntuum: 
eft  igitur  relacio  in  vtroque  cxtrcmo ;  fcd  la- 
pide  non  exiftencc  non  refercur  Deus  ad  la- 
pidem  ifta  relatione  :  igitur  cum  incipic  cum 
lapide,mutacus  eft  fecundum  relaciuncm  no-< 
uam. 

Confirmatur  ratio  :  Angelus  concedicur  mu- 
tari,quia  nunc  eft  in  loco,in  quo  non  fuic  prius, 
non  quia  pcr  eflc  in  aliquo  loco,in  quoprius 
non  fuir ,  habeat  nouam  formam  aliquam  ,  fed 
quia  per  prsefcntiam  nunc  cft  in  aliquo  loco  ,  in 
quo  prius  non  fuic ;  igitur  fi  Dcus  nunc  fit  prai- 
fcnsalicui  rci,cui  priusnon  faicprarfcnsjvcquan- 
do  creat  rcm.mucatur  ;  igicur  fi  circc  pra;icnciali- 
ter  vbique,  mutarecur. 

Contrarium  oftcndic  Magiftcr  in  litera. 

Q^^STIO     II. 

Vtrum  illi  modi ,  ejuibus  dicitur  Deus  inejfe 

rehus ,  fcilicet  pcr  pracfcntiam,  eflen- 

tiam ,  potcntiam ,  &  gratiam, 

ftnt  bene  ajitgnati  ? 

Vide  DoAoret  citatosquxft.  anteccdrnti. 

tt  V  X  T  A  hoc  quxritur,vtrum  illi  modi, 
quibus  Dcus  ponicur  elTe  in  rcbus  pofi- 
tis  in  liccra  ,  fciiicct  ftr  prafentitfm. 


2iy 

efentiam,&  potentiam,& pergrMtitm ,  fint  ben^ 


a 
frns 


iflignaci .'  Quod  non  vidctur  ,  quia  vbi  eftprz-  ■^''iPp''"'»» 
rns  pcr  prxfcnciam  ,  ctiam  oporret  quodibi  fit  ^*'-^*"'"^ 

per  cffcnciam ,  &  potenciam ;  igitur  non  diftin- 

guuncur  ifti  modo. 

Icem,  fi  dicicur  nouo  modo  eiTe  in  aliquo  pcr  *««»</*«».■ 

graciam  ,  cum  gratia  fic  quardam  fotraa,  poccft 

dici  fecundiim  quod  dac  plures  formas  clfc  in 

rcbus  pluribus  raodis. 

Concrarium  oftendit  Magiftcr  in  litcra  p«r  Rntiottdep- 

Grcgorium  fuper  Cantica.  fofitum. 

SCHOLIVM       I. 

Reiicit  rattonem,(jHa  D.Thomas  i.^.f.8.  4irt,i. 
prebat  'Detim  ejfe  vhique  ,  qMta  agit  vbique ,  vr- 
gens  ^uinqne  argumentis  ,agens  etiam  creatum 
pojfe  agere  in  dijians,  de  quo  latius  agit  in  Oxon. 
hic cjk4tji,vnic.&  iMn.^.tj.i.n.iG.ij. 


AD  qusrtionem  primam  rcfpondct  vnus 
Doftorj  quod  Dcus  cft  in  omnibus  rcbus, 
non  quidcm  ficut  pars  cflenti*  ,  vcl  ficuc  acci- 
densifcd  ficuc  agcns  adcft  ci,  in  quod  aj^ic ,  quod 
dcclarac  fic ;  nam  oninc  agens  oporrcc  clTe  con- 
iundum  ei,  in  quod  immcdiace  agic ,  vcfua  vir- 
tucc  illud  atcingar,quia  fecundiim  Philolbphum 
7.Phyf  tcxt.4.»i<>«f«/  &  motum  oportet  ejfefimul, 
fcd  Deus  agit  in  quamlibet  leni  immcdiatc.inti- 
me,&  femper;igitur  Dcus  immediaie,  intimt,  & 
fcmper.cft  in  qualibec  re.  Minorcm  dcclarac  fic; 
quia  cum  Dcus  fic  elTe  pcr  clTcnciam ,  proprius 
cfteftus  cius,c  ft  ejfe  caufatum,ficut  igniri  eft proi 
prius  cfFetftus  ignis.e^  autcm  cft  illud  ,quod  cft 
magis  incimum  cuilibcc,&  qu6d  profundiiis  cui- 
libec  incft,cum  fit  formalc  icfpcftu  omnium, 
qus  in  rc  funt ;  igitur  Dcus  agit  in  quamlibct 
rcm.fiue  caufat  illud,quod  cft  ci  magis  intimum. 
Hoc  etiam  fempcr  caufat,quia  hunc  effcftum  ha- 
bcc  Deus  in  rebus.non  fblum  quando  primo  in-? 
cipiunt  efl'c,fcd  qnamdiu  mejfe  confcruantur, 
ficutlumcn  caufatur  in  acrc  a  bolcquamdiu  acr 
illuminacus  manct,fecundiim  Augultinum^.  fu- 
per  Gcti. yi e r fit  lucidHf,&  non  eFtfaHtu  tucidtu. 
Vndc  non  primocanfatrcm,  &  pofteaeam  defc- 
rit ,  ficut  illa  agcntia  particularia  rcfpedu  fuo- 
rum  cfFcfluum  fe  habeiit ;  igitur  Dcus  caufat  in 
rcbus  illud.quod  cftcis  magis  intimiim,  &  hoc 
qiiamdiu  res  eft;igitur  intimcadeft  omnibus  rc- 
bus,  quamdiu  ejfe  habent. 

Sed  concra  hanc  vi.im  poncndi  arguo.  quod 
autem  dicic  quod  ejfe  rci  fic  in  concinua  caula- 
cione  a  Deo,  hoc  eft  impcrtinens;fed  quod  dicic 
quod  ejfe  eft  proprius  eftVdus  Dei,&  ideo  Dei» 
cft  intime  cum  qualibct  rc  ,  fi  fic  opinans  tcncat 
quod  effeCn  effeflus  folius  Dii  ,  &  proptct  hoc 
fit  cius  proprius.falfum  dicit;quia  ignisgcncrat 
igncm,&  non  folum  accidcns  in  igne;quodcnim 
Dcus  darct  ejfe,5c  alia  agcntia  darcnt  ahud,  non 
eft  vcrum  \  tunc  enim  agcns  crcatum  fruftra  ef^ 
fct.Vndc  non  inrelligoquod  agcns  creatumcau- 
faret  fubftanciam  ,  &  quod  Deus  fupcrueftiret 
cam  ifto  accidencc ,  quod  cft  ejfe  ffcundum  eos. 
Si  auccm  incelligac  qubd  efTedus  folius  Dei  fit 
con(eruarc,conccdo;  quia  agens  parcicularc  non 
confcruac.fed  poccft  non  eflc  effc6^u  fuo  manen- 
te:fcd  fi  fic  intclligatur,  qu6d  ejje  fit  effcftus  fo- 
liusDci,tunc  nihil  adpropofitum  ,  &  tunc  non 
fequitur  qu6d  adfit  cuilibec  rei,  ficuc  agcns  inct- 
nic,  quia  fic  Dcus  cft  confcruans. 

Icem, 


Sententia  D. 
Th.circ»pri- 
mitm  qtm- 
Jlio»e/f>. 


Auguft. 


4- 

Riiiciiur 
pTimi. 


EJfe  nen  efl 
prtfriu!  eff^- 
ilu*  Dei. 


2i6     Libril.  DiftinaioXXXVII. 


S*amdi. 


Ariftor. 


TertA. 
Ex  e/>*r»tit- 
ne  Dei  vhi- 
mut  non  eon- 
cluditnr  tius 
frtfeati»  ftr 
tjfeniiam 
vkit/ue. 


^ccidensntn 
foteIl'ffer»- 
tto   fermiilu 
froducendt 
/utifftniti/ttn. 


PeeUfii4  4- 
ft4ai  imme- 
dt»t>  in  in- 
fertir». 

7- 

Q^itri  t. 


§bvte. 


•Iceoi ,  cpoi  tlkitat  vlttrrivs  qoi>d  opofKCc 
agens  cpniui^  cum  ep.ip  quod  agicquia  lccun- 
ii\an  PbUoiopluuT)  rnauens,  &  motnm  dehent  tffe 
fimttl.iSij^  propofitio  Piiilofpplii  oon  concludit 
propoficom  opinantis,  quia  Philofophus  loqui- 
lut  dcBgcntc  &  paticntc  naturali  \  talc  autcm 
agcns  agif  pcr  ^ualitates  fuas,  cuius  coniunftio 
cumpatientc  non  cft  pct  cflcntiam,  vi  fit  inti- 
mum  paticnti  percfTentiam  fuaro  ,  fcd  tantum 
pcr  quaiitatcs ,  nam  cffcijtia  vnius  non  cft  ciini 
efrentia  altcrius  ;  igitur  CK  ifta  propoficionc 
Philofophi  non  potcft  concUidi  quod  Deus, 
qui  eft  agens ,  fit  imimus  ^ct  cfientiam  fuam 
cum  cfrcntia  fui  cftc<£tus  ;  fcd  folum  qnod 
/it  firaul  cura  illo  pcr  vittutem  fuam  adi- 
uam  ,  fiuc  fit  agens  cius  immeJiace  ,  fiuc  nic- 
diacc  ;  igitur  fimultas  non  concludit  propo- 
ficum> 

Itcm,agens  quant^  cft  viriuofius  &  cfficacius, 
tajico  magis  poteft  agcrc  in  diftans ,  &  hoc  per 
formam,(ccundura  quam  diftat jigitat  cum  Dcus 
fit  agcns  perfcdiflSmum  ,  non  poterir  concludi 
dc  copcr  rationcm  adlionis,  qu6d  fit  fimulcum 
ahquo  ciFcdlu  caufato  ab  ipfo  ,  fcd  potius  quod 
diftct.  Maiot  patct  induccndo  per  agencia  natu- 
falia;  Sol  cmm  ,  qui  eft  agcns  naturalc  maiotis 
virtutis  ,  poteftagcrc  in paflum  abipib  diftaris, 
gcneratido  animalia ,  &  plantas  ,  &  hoc  pcr 
1-ormam  ,  fccundum  quam  diftat ,  vt  pcr  for- 
mara  fubftaiitialcm  j  quoniam  impoflibile  e(t 
formam  a(;cidfncalem  ,  cfle  formaicm  ratio- 
ncm  ptoduccndi  fubftantiam,  tunc  enim  inir 
ptrfcdkiui  pofletcfle  formalis  ratio  producen- 
di  perfciSlius  :  idc6  Sol  non  poteft  pcr  radios, 
qui  funt  ;)ccJdcntia,  produccrc  aliqoam  fubftan- 
tiam  ,icd  tantum  difpoiiccc  paffum  ad  genera- 
tionem,  &  indudionem  tprmas  fubftantiali;  ;ncc 
cciam  per  aliquid  aUud  ^  radiis  producuntqr  il- 
la,qu£  geneiantur  pcr  putrefa6boncni,quia  im- 
poliibilc  ert  tantam  diucrfiiatcm  formatum  hic 
infcrius  haberp  caufas  produdiuas  corrc^pon- 
dcmes,  nifi  corpus  cocic.  p.Sol  igitur  per  radios 
difponic  matcriam  ad  rcccptionem  fprmx  fub- 
ftancialis ,  fed  Sol  pcr  fiiam  fotmam  fubftantia- 
lem ,  qua  continei  virtualitet  formas  gcncrabi- 
lium,8i  coiruptiliilium ;  inducit  immcdiate  for- 
mara  fubftancialem  viui  i  igicur,&c> 

Item,  omnipotens  fua  vuluntaie  caufat  quid- 
quid  vultifcd  voluntate  velle  aliquidcire.nwn  efl 
neceflc  voluncatem  volcntcm  illi  rci  przfcntia- 
liter  adelTc.vc  eciamfiatet  in  nobisiigicur  agens 
per  voluncatem  non  oporcct  eflfc  prsfcns  ad 
boc  qii^d  fic  agat :  igicur  licct  Dcus  non  eflet 
pracfcos  pcr  elicntiam  cffedtui  ,  fcd  cflct  in 
ioco  dcccrminato  ,  yt  vetulap  imaginautui,, 
qu^d  /cdccct  in  vha  cathedra  in  coelo  ,  ad- 
buc  poffct  ciFcdus  caufarc  pcr  voluncatcm 
^am  ficar  modo  caufat  t  non  igituc  ex  adtio- 
ne  diuina  pocpft  concludi  quod  fic  prxfens 
per  cffcmiani  rsi,quam  caufar,fiue  in  ^uara 

Ic^m ,  antc  crcacionem  vnu;erh  ,  non  raagit 
fiiic  Deus  bicjvbi  cftfnod^  vniuerfum,qusim  cx- 
tra  vnruevfum ,  vbifiitcft;  crgo  noncrcauic  vc 
cxiftens  ibi  prsicQsper  cflentiam  :  igitur  non  vc 
aflu  praefcns  alicui  pet,circntiam ,  poteflibi  age- 
tc,<?<  cfle.prjefcnspec  potcptiam  ,  ficut  &  modq. 
Namc^fra  vniucrfum,vbi  nihil  cft^  nec  vbi  ipfc 
f  ft  pcrcffentiim,pot(cftcrcare  Angclum ;  priills 
^icur  eft  prxfcns  fecund^m  potcmiam,^  TiQdo- 


nem  diuinam,  qukm  fccundum  effentiam  :  prius 
aucemnon  habccrcpugnantiam,  quantum  eft  ex 
fe,quin  fit  fmc  poftctioii ;  non  crgo  cx  prafcn- 
tialitace  fecundum  potenciam  adiiuam  diuinam, 
potcftcopcludi  prxfcntialitas  fuaper  effentiam; 
vndc  cum  prcus  inteUigatur  caufarc  rcs.qu^m 
rosfinr,8rpc^confequens  quam  ficeisconiun- 
dus  per  cfTentiam  ,  non  fcquicuc  rationc  fux 
aftionis  coniundio  per  effcntiam. 

Item  ,  non  eft  tranfitus  a  contrario  in  con-  g^ 
trarium,  nifi  proprer  mutationem  in  aliquo.aU-  stxto. 
ter  cnim  eodcm  modo  dicctentur  conttadido- 
rift  deaUqno  ficut  piius,fed  cum  Dcus  crcat 
aUquam  rcm  ,  dc  non  praefcncc  pcr  cffen- 
ciam  iUi  rei  fic  prasfcns ;  hoc  mutari  non  cft 
proptcr  mutarioncm  cx  partc  Dci  :  igitur 
proptcr  murationem  crcaturae  :  ergo  oportct 
prxinteUigerc  mutationcm  crcatmz ,  a  tton  ejfe^ 
ad  ejfe ,  antcquam  Dc"s  fit  fibi  prxfens  pcr  cf^ 
fcntiam  :  mutarur  autcm  &  creatura  k  non 
ejfe  ad  ejfe  pcr  diuinam  aftionem  ;  crgo  prius 
inccUigirur  Deus  pcr  porcnriam  agcre  aUquid, 
quam  fibi  pcr  effcnciam  fuam  prarfentcm  ef^ 
fc ;  igiti?r  non  cx  hoc  quod  Dcus  fit  agcns  ,  po- 
teft  concludi  quod  Cft  intimus  cffcdlui  fuo  pcr 
cflenciam. 

SCHOLIVM     II. 

Ojiendtt  manifejie  ,  iuxta  'Philofophos  ,  agens 
*gere  in  dtjtans ,  &  exphdt  lecttm  Artjiotelit  7. 
Phypc.  text.  1  c,  ^tthd  moucns  ,  &  motum  de- 
bcnt  clle  fimul  ,  procedere  de  fotentia  uatHrali, 
tjHa  eji  in  ejuanto  ;  refoLutiHf  autem  tenet  Deum 
effe  vhique  habert ,  vt  creditnm  tantitm.  Qm  ve- 
ro  ex  illo  c^  £1.  7.  non  longi  cft  ab  vnoquo- 
que  noftrum ,  in  ipfo  cnim  moucmur ,  volunt 
tanquam  de  fide  infetri  tx  operatiene  Deum  ejfe 
vbtcjue  fec^ndum  tjfentiam ,  &  propterea  cen- 
fur^nt  hanc  Scoti  fententiam  ,  immerito  id  fa- 
(lunt:  neque  enimibi  agitur  deindiflantia  Dei 
a  nebis  ,fed  de  facilitate.cognofcendi  ipfum  :  ar- 
guebat  emm  Panlus  titulum  lUum  ara  Athenttn- 
Jium :  Ignoto  Dco. 


HOc  ctiam  confirmatur  pcr  fcntcntiam  Phi- 
lofbphorum  poncntium  duas  Intciligcntias 
mocriccs  orbium  ;  vnam  coniundam  ,  &  aUam 
(cparatam ;  non  crcdo  qodd  pofuenim  caufahca- 
tcm  vnius  cxccdcre  motickncm  ahcrius  quoad 
numerum  mobilium,fiuepartiummobiUs;&  ta- 
mcn  coniundam  pofucrunt  in  dcicrminara  par» 
tc  orbis,fciHccc  io  OricntCjnon  igicur  eft  neccf^ 
farium  ad  hoc  quod  aUqiiid  moueac  ,  vel  agar, 
qu6d  fit  vbique ,  nifi  vbi  fua  adio  non  fc  cxcen- 
dit :  vnde  fi  Deus  tantum  ciret  in  coelo ,  poflct 
caufarc  ifta  infcriora ,  bcne  quidcm  verum  efl 
qu6d  moddcft  vbique,  fcd  quaerimus  quid  de 
natura  {eirequcrecur  ,  pofito.qu6d  non  vbique 
cflcr. 

Ad  aliud  quod  adducitur  pro  alia  opituo- 
nc  dc  l*hilofbpho  ,  qu6d  mouens ,  &  motum 
funtjimui.  Dicendum  qu'6d  iUud  didum  Phi- 
lofophi  habet  inteUigi  de  agcntibus  naturali- 
bus  ,  qus  agunc  per  quaUtates ,  quz  funt  in 
quantitacibus,  Sc  idcd  oporcec  iUas  quaUcaces 
adiuas  ,  &  paflluas  in  quantitace  exiftences 
coniungi  ;  vnde  non  funt  principia  Bgcndi 
in  rcmotuai ,  cum  fint  principia  agendi  oiiiis 
iupropinquum.  Si  autcm  Pliilofophus  pomif&t 

aUquam 


^^tns    agit 
in    diftans 
iuxta  Philo.- 
fofhot. 


10. 

§iuom«J» 
meutns     (^ 
meiMirt    dt^ 
htnt  ejf»  ft- 
mul. 


QujEftio  I. 


217 


K»n  pptefl  a 
nobis  demcn- 
/Iratiue  pro- 
bari  ijuo  i 
Deusfit  vbi- 
que. 

TrebMur  /«- 
mtn. 


II. 

^ii  primiim 
}  rir.fif»lt 
eimjlicijit 
pr:mi. 

.1d  fecun' 
Mum. 


Ad  terttum. 


li. 

Ad  qutr 


Jd    Cenpr- 
ruKiiHtm. 


aliquam  Intclligentiam  pcrfedc  ,  &  imrac- 
diate  aftiuam  ,  fiuc  produftiuam  ,  no»  po- 
fuiflct  eam  oportcrc  coniungi  cfFctaui  eflch- 
tialitcr. 

Idc6  rcfpondco  qu6d  non  vidctur  mihi  qu6d 
pofsit  dcmonftratiuc  probari  Dcum  clfc  vbique 
pcr  clTcntiam  ;  fcd  ipfiim  tantiim  cft  mihi  crc- 
ditum  ,  &  non  probatum.  Potcft  tamcn  ad  hoc 
fiimi  ratio  Magiftri  in  litcra  ,  quac  vidctur  mi- 
hi  probabiliils  concludcrc  :  quia  Dcus  aut  cft 
vbiquc  ,  aut  nufquam ;  aut  alicubi  fic ,  &  alicu- 
bi  non.  Non  tcrtio  modo ,  quia  tunc  cflet  limi- 
ratus  ;  ncc  potcft  dici  quod  nufquam  fit ,  quia 
illud  vidctur  cflc  nihil  in  rcrum  natura.  Vn- 
dc  fi  Dcus  nuUi  loco  fit  pracfcns ,  vidctut  mi- 
hi  clTc  cxtra  animum  ,  vt  etiam  patct  de 
Angclo  ,  &  idco  ficut  Ma^ift«r  habcc  pro 
inconuenicnri  ,  quod  Dcus  ht  nufquam  ,  fic 
cHct  inconucnicns  quod  Angclus  circumfcri- 
pta  opcratione  ,  in  loco  ,  nufquam  efletj  non 
dico  circurafcriptiuc,  fcd  diffinitiuc,vt  fit  ita  hic 
determinat^,  quod  non  aUbi :  igiiur  reUnquitur 
lanquam  ptobabilius ,  qu6d  Dcus  fit  vbiquc  pcr 
cHcntiam  fuam,  &  ad  hoc  pbfTunt  adduci  multa: 
audotitatcs ,  quas  Magiftcr  adducit  in  litcra  S( 
allcgat. 

Ad  primum  in  contrarium  de  Auguftino,  di- 
ccndum  qudd  intcUigit  quod  Dcus  non  fit  ali-r 
cubi  totaUter,  &  dimcnfiuc, 

Et  ad  confirmationemjquando  arguitur  qu6d 
fi  DciTS  clTet  in  tebus ,  &  rcs  in  ipfo  ,  igitur  cf- 
fct  in  fcipfo,  Diccndum  qudd  non  valet  con- 
fequentia  ,  nifi  vbi  accipitur  vniformis  mo- 
dus  cirendi ',  Deus  autem  cfTet  in  rcbiis  per  prac- 
fcntiam  ,  &  cfTcntiam  ,  res  autcm  funi  in  Dco 
fccundum  efe  cognitum  ,  &  obicftiuc  ,  &  vir- 
tuaUtcr ,  ideo  non  fequitut  Deum  cffe  in  fc- 
ipfo. 

Ad  aU'ud ,  quando  dicitur  :  totHm  eff ,  extra 
ejuod  nihil  tfi ;  dico  quod  fi  ]y  extra  retcratur 
ad  rorum ,  vera  tft ,  fic  exponendo ;  totum  cft, 
«xtra  quod  nihil  eft  tetius,  vnde  fic  totum  cft, 
cuius  nihil  efV  extra.  Si  autcm  ly  extra  rcferatur 
ad  locum,in  quo  cft ,  fic  eft  falfa,quia  ipfummcc 
tptum  poteft  ciFc  cxtra  locum  illum  ,  ucut  po- 
teft  dici  de  anima,quac  tota  eft  in  roto;extra  enim 
ipfam  in  digito  nihil  eft  eius,tamcn  ipfa  tota  be- 
nc  eft  extra  digitum. 

Ad  aliud,  diccndum  quod  non  fequitur,Dcus 
incipit  efle  vbi  prius  non  fuit:igitar  mutatur, 
folum  enim  hoc  eft  propter  mutationcm  cius 
in  quo  cft.  Etad  probationcm  dicendum  qiiod 
ifta  fimultas  non  dicit  relationcm  in  vtroquc 
extremo,fi:d  tantum  in  altcro,  fciiicct  in  crcatu- 
ra:rcfertur  cnim  crcitura  ad  Dcum  fecundum 
illam  reiationcm  .  &  Dcus  fub  rationc  abfoluta 
tcrminat  iUam  relationem  ,  a  qua  relaiior.c  dc- 
nominatur  Dcus,i5<:  ideo  folum  illa  rclario  ^ft  in 
Deoappellatiuc.Vndeifta  fimuhas  noneft  vnius 
rationis,cx  patte  enim  Dei  folum  eft  incrcata,  & 
ideo  fimultas  non  eft  vnius  rationis,Ucct  figni- 
ficetur  vno  noraine  communi. 

Ad  confirmationcm,dicendum  qu6d  in  Ange- 
lo  ,  &  in  loco  cft  fimultas  mutua,  &  eft  ciufdem 
rationis  in  vtroquc ,  vnde  Angelus  habet  lati- 
tudlncm  diffinitiuam  ad  locum  ,  quia  ira  eft  hic, 
quod  non  alibi ,  &  ide6  in  fe  alitcr  fc  habct 
cum  mutat  locura. 


SCHOLIVM     III. 

ExflicAt  cUre ,  &  brcniter,  &  ejunnede  Detu 
fit vbtqueper  ejfenti*m,fr*fenti4m,  id  ejf  ,fcien- 
ttam,^  potenti4m,(^  in  SanQif  per  ff^Mtiamt 

AD  quaftionem  fccundam  efl  diccndam, 
qu6d  competenier  funt  afsignati  modi  cC- 
fcndi  ipfius  Dci  in  creatut is ,  quia  fi  confideratur 
vt  cauf3ns,cfficiens,&  conferuans,fic  eft  in  rebus 
per  potentiam,  quia  ifta  refpiciunt  potcntiam ;  fi 
confidcrctur  vt  omnia  cognofccns  nudc  &  apcr- 
tc  per  fuam  fcientiam ,  fic  fibi  omnia  funt  pr^- 
fent*a;ratione  determinationis  fuac  fubftantia:  di- 
citur  cflc  in  rebus  per  prxfcntiara. 

Quia  autem  omnirci  illabitur  rationc  fua:  il- 
Umitationis ,  fic  cft  in  omnibus  per  clTcntiam; 
vt  autem  dat  qiundam  fotmam  ad  operatio- 
nem,cuius  adionis  ipfc cft  terrninus ,  fic  fpe- 
cialitcr  cft  in  Sandis  per  gratiam  Sc  chari- 
tatera. 

Per  hoc  ad  argumenta ,  Uc?t  cnim  fit  per  ef- 
fentiam,vbi  eft  per  pracfentiam,5f  e  conuetfo;alia 
lamcn  cft  ratioefleodi  vnius,&alterius,vr  patet 
per  pra:di>^a. 

Ad  aliud,dicendumqu6d  licet  det  multasfor- 
masad  operandum,non  tamcn  eft  terminus  im- 
mediatus  iftatura  aftionum  ,  fiuc  opcrationum. 
fed  tantum  mediate, cft  tamen  tctminus  opera- 
lionisimmediatus  ,  inquantum  inclinat  animam 
charitas  Sc  gratia;idc6  non  cft  firailc. 


•H»  -HH"?*?- <E*'  -J*^;;?^'  *  •?<?*  ■t'&-  f^K-  V»i-  -HK  E*?- 


If. 

'Rtfolntio 
fecunde,  qat^ 
ftienit. 
Beni  afii- 
gnantur  di- 
ueifimod!  ef- 
fendi  Dii  i* 
crenturu. 


Ai  HrgH- 
tnentum  fri' 
mum  priniim 
pale. 

Ad    ftfUny 

dnmr 


DISTINCTIO  XXXVIII. 
Q_y  ^  s  T  I  o     I. 

Ftrum  T>eu6  haheat  determinatam  prafcien- 

tiam  de  ettentttfuturoritm  con- 

tingentittm  ? 

MenC.ip.tj.x}.mem.tart.^  & pjemb.^.D.Thom.t . 
pitr,:q.i^.art.9.(y  l  j.  D.  Bonaucnt.r*i/{  jf.art.i.  ij  1. 
Richard./»jf  f.t.Cabr.^  l.»rt.\.  C'fc.difi.\6.qHtJl.i. 
tirt  t.  Doaor  in  Oxon.  d.\f.  Suat  opufc.  defcietnia  Dei, 
Cr  i././r.^.i.j.».}.4.s.Vafq.t.</;j^.64.<j. 

^^i^J^llRCA  diftinaioncm  XXXVIII, 
%V^^  qua:ritur,  rtriim  'Demhabeat  determi- 
'^^^it  rtatarn  fr.tfcienttaM  de  eHcmu  futttro- 
rum  contingentiutn}  Qnod  non  vidctur.quia  fi 
fic,  illa  notitia  aut  dfct  alicuius  fimplicis  ,  aut 
complexi;  Ci  primo  primo  modo^  per  iliam  non 
cognofcet  cucntura  alicuins  hituri ,  quia  notitia 
fimplex  non  cftnifi  apprehenhoalicnius ,  vt  eft 
indiffcrcns  ad  orancin  diffcrcn;iam  tcmporis: 
vnde  non  eft  apprchcnfio  dceuentu  a!icuius,fed 
rci  in  fe,  Non  eft  etiam  fccundo  modo  notitia 
alicuiuscomplexi  ,  quia  intellc(5tus  diuinusnon 
intelligit  componendo^&diuidendo  ,  cum  noh 
fit  compofitinus,&  diuifiuus. 

ConrraAuguftiiius  if.de  Trin.c.14.  &eft  in 
litera,  Non  tjia  e.x-  aliquo  tempore  cogftouit  Detn, 
fed  ommAfutura  temporalia. 


I. 

Ar^  pri/nr.a^ 
ne^axiKum. 


Rattt  tppof^ 
t». 

Auguft. 


ScotiOper.  7om.  XI. 


QVA 


2i8    Libril.    DiftinaioXXXVni. 


Secitnium, 


^rgtimfn  ■ 


m. 


QViESTIO      II. 

Vtrimfcientia  Dei  defuturis  contingen- 
tibusfit  infaUihilis  ? 

ViJe  DoAores  citatos  q.  aa::ccdenti. 

V  X  T  A  hoc  quxritur,  rtrMmJi  Detu 

habeat  certam  notitiam  di  illis,iilafcien- 

tiafn  infallibilis.  Quod  non  vidctui: 

fcquitur ,  fi  Dcus  fcit  rem  cfsc  alitcr 

quam  eft.igitur  fallitur:igitur  a  fimili :  Dcus  po- 

teft  fcirc  rem  alitcr  forcquam  cft  :  igiiur  potcft 

falli. 

Pixterca,  cadem  eft  notitia  oppoficonim  :  fi 
igitui  nouit  vnum  oppofitorum ,  nonit  &  aliud; 
igirut  nonit  falfum ;  igitiir  dccipitur. 
ContrLAuguftinus  fupcr  lo.hom.2.&r  ponitur 
{ftm  agirm»-    {n  Htcra  :  prdfcientia  DeifttlUnonpotefi  ,  hoc  ab 
ttuum.  omnibus  Dodoribus  tcnctur,qu6d  Deus  habeat 

dctcrminatam  ,  &  ccrtam  notitiam  de  cncntibus 
futurorum  coiitingomium  ,  fcd  per  qucm  mo- 
dum  fic  cognofcit.ert  difficultas  ,  &  in  hoc  funt 
diuerfi  modi  opinandi,  Quidam  hoc  ponunt 
propter  infinitatem  «tcrnitatis  ambicntis  totum 
icmpus  futurum,quod  cft  fibi  pracfcns. 

Qiiidam  hoc  ponunt  proptcr  ccrtam  rcprc- 
(eniationcm  idearum  ,  quas  opiniones  cum  fuis 
*  In  Oxon.  rcfutationibus  qusrc  alibi.  * 

59-  q- 

'■  S  C  H  O  L  I  V  M. 

Refoluit  Deum  cognofcere  determinate  futura, 
Explicat  qutmodo  ftmplex  intelligentia  tantiim 
ofieridit  complexiones  neceJfnriM,  &  tjuod  propofi- 
tiones  omnes  contingentes  funt  neutrct  antett^um 
voluntatis  ,  per  quern  efficiuntur  verjt,&  tunc  vel 
hoc  ipfofcit  Deut  fttturumiVel  ejfentia  tlludreprt- 
fentat ,  fiatim  ac  fi£lum  efi  verum  per  vohfnta- 
tem.nde  T)oEt.in  Oxon.d.i^.n.i^.drc. 

REfpondco  igitur  ad  qua:ftionem,qupd  Dcu$ 
nouit  dctcnTiinate,&  infallibilitcr  cuentum 
omnium  rerutT» ,  non  fijlum  in  gcnerali ,  qu6d 
eueniet,fed  in  fpeciali  dc  quolibet  futuro.  Qupd 
autcm  ira  fit,patct,  quoniam  Dcus potcft  fcirc 
alteiam  paitemcontradi£tionis,quoniam&  hoc 
pofiTumus  nos,  cura  altcrapars  contr.^didionis 
fuerit:fcd  Dcus  non  potcft  fcire  aliquod  de  no- 
uo ,  quia  tunc  mutareturiigitur  ab  sterno  nouit 
ahcram  partcm  coniradxflionis  cuiuflibet ,  aut 
vttramqocifi  vtramquc,  igitur.nihil  nouit,  quia 
hoc  cft  nihil  nolle  i  igitur  nouitdetcrminate  al- 
terain  partem  cuiufcumque  contradidtionis, 
quod  eft  propofitunijigitur  Deus  habet  determi- 
natam  notitiam  ,  &  certam  dc  euentu  cuiuflibct 
futuci  contingentis. 

Scd  de  modo,quoDcus  neuit  euentum  futu- 

torum  contingentium,eft  difficultas.Dicoautcra 

fic,  quod  omuis  a<ftus  intelledus  ,  qui  prxcedit 

adum  voluntatis  in  Deo  cft  naiutaliter  ,  &  non 

libcr,  Sc  idcoquicquid  intclligiturab  intcUe^u 

diuino  antc  adum  vohmtatis ,  merc  naturalitcr 

intclligitur:intellc6tus  igitur  diuinus  mcrc  nata- 

raiitcr  apprchcndcns  tcrminos  alicuius  complc- 

^td  prtce-   xionis  fututae ,  offcrt  eos  voluntati  ,  &  in  illo 

du     tiaum  priori,  qiio  diuinus  intelledus  apprchendit  illos 

•uolunmtis Itt   '         .    ^  ...  •II-  _   1 

Dio  t(l  /M    termnios,  nonconcipitvcfitatem  illiuscomple- 

titmle.         xionis ,  quia  intelledtus  diuinus  ante  adura  vo- 


3- 

Rcfoluiio 
qutjiimis 
pnmi. 
VtHs  cogni)- 
fcit      omniit 
fntura  infM- 
libdittr. 


Qjiomo^a 
Veui     Houit, 
futur». 


luntatis  ,  folum  cognofcit  veritatcm  iftiiiscom- 
plcxionis  ,  cuius  notitia  includitur  in  tcrminis: 
tcrmini  autcm  futurorum  contingcntium  non 
includunt  notitiam  complcxionis  contingcntis; 
non  cnim  veriras  propontionis  futurx  contin- 
gentis  cft  nota  cx  tcrminis,quia  tunc  clTet  imme- 
aiatc  ncccflaria,&  idc6  intcllc(5lus  diuinus  con- 
cipiens  icrminos  talcs  fuiurorum  contingen- 
tium  ,  antc  a(Sum  voluntatis ,  folum  habet  co- 
gnitionem  neatram  de  complexione  ,  qua- 
lem  habco  dc  ifta  complexionc,<i«  afirafintpit- 
r«i;intcllcclu  astem  oftendcnte  notitiara  huiuf- 
modi  terminorum  voluntati  diuinx,  poteft  vo- 
lumas  libcre  vclle,  fiuc  eligere  vnioncm  ifto- 
rum,vel  illorum,&  coniundlioncm  iftorum  ter- 
minorum,&  diuifioncm  illorum,  vt  poteft  vellc 
Socratem,&  beatitudinem  coniungi,  nonautem 
Pcttum  ,  &  beatitudincm  ;  &  voluntate  diuina 
volentc  ca  ell»:  coniunda  aliqua  coniunAione; 
cft  tunc  prim6  hxc  vcra  ,  Socrates  beatificabitHr\ 
vel  aliqua  confimilis.qux  veritascft  contingcns 
&  futura,  vcritateautem  caufatain  talicomple- 
xione  pera(flum  voluntaris,  intcllc(ftus  diuinus 
deierminatc  nouit  eam, 

Et  tunc  vltcriiis  cft  duplcx  raodus,quo  poteft        a 
poni  intclleilum  cognofcere  illam  vctitatem.  PrimL',  mt- 
vnus  moduscft  ifte,  quia  intcUe^aus  diuinus  vi-  dus  ^uo  in- 
dcns  dctcrminationcm    voluntatis  diuinx    ad  Hiiecfue  co- 
vnam  partcm  contradi^Slionis,  &  nouit  omnipo-  ^"A"  '^'"- 
tcntiam  fuae  voluutatis,&  cam  non  eflc  impedi-  1^1^,;.!«  ' 
oucm,  nouit  dctcrininatc  eamventatcm  illius 
futura  complexionis,  ficut  ficgo  viderem  deter- 
minationcm    voluntatis  tuae   rcipe(5lii  aliciuus 
operabilis,  &  voluntatem  tuam  non  poflc  impe- 
diri,fcire  illud  operabile  fore  a  te  producendum. 

Vel  ^\  iftc  modus  non  placct;roiTi,  quia  vide-  Mlusmtdm 
turponeredircurfumin  intelleftu  diuino ;  turo,  exfUcimdi 
quia  fecundupi  hnc  vidctur  qutd  intellc(5bus  ac-  ^"^'     '''^' 
ciperct  hoc  obiedum  ,  &  notitiam  i  voluntate, 
&  fic  voluntas  moueret  intcUeiftum ,  &  non  fo- 
lum  fola  cllentia ,  quod  tamcn  prius  dicebatur; 
fcilicctqu6d  intcllc(5bus  immediate  moucbatut 
ab  cflcntiajtunc  potcft  dici  (ccundum  aUum  mo- 
dum.quod  voluiuate  acceprantc  alicram  partem 
contradi<a;ionis,fa(3:a  cft  vnio  in  illa  complcxio- 
nc  futura  in  ejfe  volito ,  &  tiinc  cflcntia  cfl  ratio 
intcUigcndi  ipfi  intellciaui  illam  complexionem 
duplicem. 

Hanc  dupliccm  viam  quxrc  alibi  *  .  Ex  quo  *  I"  Oxon. 
patct  quomodo  Deus  infallibiliter  cognofcit  ''•3»  «  »»• 
cucntum  futuri  coiuigcntis  ,-fiue  enim  dicatUr 
pnmo  modo.fiuc  fecundo,  quod  intclle(Jlus  vifa 
acceptationc  vokintatis,(fiuc  accipiat  inde  obie- 
(5tu,fiueraoucacur  abellcniia)videns  voluntatcm 
omnipotentem,«Sc  dcrerminationem  certam,fta- 
tim  iftis  duobus  ftantibiK  fcit  dctcrminate  jllud 
clFc  cuenturum,  &  infallibiliter. 

Ad  argumcntum  quxftionis  primx.diccndum 
eft  quod  notitia  illa  eft  alicuius  complexionis.  ^^  sr\mt- 
Et  quando  infettur  quod  tunc  intellcdlus  diui-  tum^qLfiip- 
nus  componit,&  cft  compofitiuus.Dico  qu6d  in  »«*  frims. 
nobis  compofitio  cft  a^flus  intcllcdlus  ,&  eft  fi- 
gnura  coniuniStionis  ^liquorum  in  re.  Similitec 
di.uifio  eft  quidam  a^^us  intelledtus  diuifiuus, 
&  cft  fignum  fcparationis  aliquorum  in  re.Idcn- 
titas  igitur  &  diuerfitas  funt  in  re ;  compofitio 
&  diuifio  fimt  figna  eorum  in  intcUeiflu :  igitur 
Deus  nouit  omnes  coniunftioncs  extremorura, 
&  identitatcs ,  &  diuerfitatcs  ,  qu«  fignifican- 
tur  pcr  compofitiones ,  &diuifioncs  in  intellc- 

eta 


Qu^ftio  I.  &  II. 


219 


6. 

Ai  frtmnm 
fttundt,  qut- 
ftionu. 


Ai    ftcHn^ 
dnm. 


0.a  noftro.  Componcrc  autem  ,  &  diuidcre 
in  intelleclu  ciiis  non  cft,  nifi  comparando 
extrema.  Poteft  igicur  dici  quod  intelligit  com- 
ponendo,inquantum  fcilicet  iimplici  adu  com- 
parat  cxtrema  fecundum  vnionem ,  &  diuiden- 
do  comparat  alia  extiema  fccundum  diftin- 
ftionem. 

Ad  primam  rationem  altcrius  quacftionis ,  di- 
ccndum  quod  ibi  cft  fallacia  coniponentis ,  quia 
poiTe  falli ,  non  folum  requirit  qu6d  poffit  ali- 
ter  cognofcere  quam  erit ,  fcd  aliter  quam  poflit 
eife.  Benc  cnim  fequitur ,  Deus  potcft  fcire  ali- 
tcr  quim  res  poffic  elTc ;  igitur  potcft  falli ;  non 
tamcn  (cquitur ,  potcft  alirer  (circ  ,  quam  res 
eiic :  ergo  potcft  falli.  Sccundum  erit  fallacia 
componentis,  vt  dicendum  eft. 

Ad  fecundum,  patec  cx  diftis  qu6dDeus  no- 
uit  vtramque  partcm  oppofitorum  ,  fcit  tamen 
dHFcrenter,qiiia  vnam  fcic  efte  veram,&  altcram 
falfam;vnam  ponendam  ciTc  in  adu,alteram  vc- 
ro  non  ponendam. 


I. 


Ari  primutn 
nt^atiuum. 


Stcicniiu;». 


Tff.um^ 


O^fvfitum. 
AugulU 


DISTINCTIO    XXXIX. 

Q  V  iE  S  T  I  O        I. 

Vtmm  Deus  unmftuhiliter pr^fciat  euentus 
futurorum  contirtgentium  ? 

D.Thom.  i.fi»r».^.  I4.«>*.9.  0>  ij.  Doftores  citati  in 
(^uxftioncprxcetlemi.ac  Scotus  in  Oxon.hicqm.fiiun- 
tul/t  3. 

J^?^^?  I  R  c  A  diftindioncm  jp.  quicro  duo, 
.''|jp^4i  &  primum.  Vtrhm  Dens  immutabiliter 
'^5^  A  P^^^f""^  reifuttir£  ? 

Quod  non.  A  contradidorio  in  contradido- 
rium  nimquam  eft  tranfitus  fine  mutationc  fa- 
cla  in  aliquojfed  Deus  potcft  non  przfcircquod 
pra:.G;ic  >  igitur  per  mutationem  in  aliquo  ;  non 
per  mutationem  in  re  ,  quia  antequam  fit  cxi- 
ftens ,  non  eft  nifi  in  intellciflu  Dei;  igitur  fi, 
vt  fic  ,  mutctur  ,  ncccflc  cft  intclleaum  Dei 
mutari. 

Item , quidquid  non  cft  ^.  5<r  poieft  efle  ^, 
poteft  incioere  efle  yt/.fed  Deus  non  eft  prxfcius 
huius,&  poteft  efle  prasfcius  huius:  igitur  poteft 
incipcre  cfle  prxfcius  huius. 

Item,ri  Deus  non  fcic  aliqua  ,  &potcft  fcirc, 
aut  illa  cft  potentia  paffiua  ,  &  fic  cil  mutabilis; 
veleft  aftiiia,  &  fic  erit  naturalis ,  &  per  confe- 
quens  eft  mutabilis. 

Oppofitum.  Magiftcr  in  litcra,  &  Auguftinus 
15.de  Tcinit.cap.ij. 

QY  ^  S  T  I  O      II. 

Vtrfim  Deus  rtecejfario  pr^efciat  euea- 
tum  reifutur<t  > 

Vi<Je  Doftotes  citatos  quxft.anteeedemi. 

V  6  D  ficiDeus  immutabilitcr  fcit  j  igi- 
tur  ncccfl^ario ,  quia  in  eo  non  cft  atia 
ncceffitas  quam  immutabiUtatis. 
Scoti  Oper,  Tem.  X  /. 


Itcm ,  omne  ens  immutabile  eft  necefiarium  StcuniHm, 
in  eflcndoiigiturcftncccflarium  in  intcUigcndo 
&  immutabilc. 

Item ,  quidquid  poteft  inefle  Deo  fonnaliter,  Ttrtium. 
eft  Deus ;  fed  formaliterfcirc  o^.  poteft  inelfe 
Deo;igitur  eft  Deus:igitur  cft  neccHarium. 

Oppofitum  :  fi  ficigitur  neceirario  erit ,  quia  Offtfittm, 
neceftc  cft  quod  (citum  fit  veium  ;  igitut  fi  cft 
neceflari6,fcitum  abfolute  cft  neccirarium. 

S  C  H  O  L  I  V  M. 

Sententia  D.7T}om^,&  4tliorum,radicem  liber- 
tath,&  contirigentit  ejfe  a  caufafecunda  ,  ita  vt 
prirna  necejfario  agente  ,  adhuc  voluntoi  creata 
liberet  marKret ,  refutatur  prirno,  quta  omniaeue- 
mrent  neceffarto.  Secundo ,  caufa  fecunda  nihil 
caufaret ,  quia  effet  prtuenta  a  prima.  Hancfen- 
tenttam  latius  reiictt  'De^or  in  Oxon.  i.  d.i.  q.i, 
num.io.  &  d.i.c].j.num.zo.  &difl.\^.  num.ii. 
ZJide  eundetn  traiJ.  dererum  princ.q,^.num.ti.& 
Scholtum,  &  «.18.  ^  fe<jcj.  Refolutioharum  dtta- 
rum  quxflionum  habetur  difi .fequenti. 


Dlcitur  quod  res  poflunt  comparari  vel  ad 
intclledum  Dci ,  vcl  ad  caulas  proximas; 
refpcdu  caufsc  rcmotac.fcilicct  fcientiz  Dci,  funt 
res  neceiraria: ;  refpcdu  tamen  canfic  ptoxims, 
quxdamfunt  contingeiues;ficut  motus  Solis  eft 
caufanecellaria  remora  rcfpe(5lo  gcrminis  herbae, 
ha;c  tamen  herbagcrminans  habet  caulampro- 
ximam  contingentem. 

Probatur  cx  Boetio  de  Confolatione,  profa  vl- 
tima ,  vbi  traftans  de  ifta  materia  dicit ,  Refpon- 
dendum  cum  ad  Dei  notitiam  cemparas  ,  hoc  effe 
neceffarium,  &  infe  contingem. 

Item,cft  ratio  ad  hocquiapatercontingentia 
plurima  cfl^c  ^  caula  proxima  ,  &  non  a  remota, 
quia  peccatum  habet  caufam  contingentem ,  vt 
voluntatem:non  enim  hoc  imputandumcft  Deo 
caulanti  caufam  proximam. 

Contra  illud,cx  hac  pofitione  fequeretur  quod 
omnia  ellent  ncccflaria  ,  quia  fi  caufa  remota  vt 
Deus,  eft  neceflaria  ,  &  fuacaufalitate  potcft  in 
obie6l-urn  ,  certum  eft  quod  omnia  caufabit  ne- 
cellari6,&  quod  fccunda  caufa  nihil  caufabic.Se- 
cund6,fequeretur,Deus  eft  caufa  perfe£la&  fiif- 
ficiens,&eft  prior aliis  caufis;  igitnr  fi  in  illo 
priori  neccllario  caufat ,  fufficientcromnia  cau- 
rat,&  nihil  caufatur  ab  alia  caufi. 

Item ,  mouens  motum  {\  ncceflario  moirerur, 
necelfario  mouet;igitur  fi  immediatum  Deo  nc- 
cefl.iri6mouetur,neccflari6niouet,&  (\c  inotum 
ab  ipfo  vfque  ad  infimum;ioitur  impoflibilc  elt 
efsc  aliquod  contingens  in  rebus ,  quia  impoffi- 
bilc  eft  aliquid  contingenter  mouere  ,  niil  pri- 
nium  moucat  contingentcr  rclpcdlu  immcdiati 
moti. 

Item,caufa  prior  &  fuf!iciens,natnraliter  prius 
caulat :  igitur  in  illo  priori  caufat  complctc  effe- 
^um,inqucm  potcft  fufficientcr;igitur  caufafc- 
cunda  non  dat  in  fecundo  inftanti  contingcntem 
cffeclum ;  fic  cnim  idcm  cfset  neccfsarium  ,  & 
contingens ,  &  ctiam  caufa  fccunda  deftruerct 
caufatum  a  caufa  prima. 

Item  ,  Dcus.  caulauit  aliqua  contingcntcr 
immediate  ,  &  quotidie  caulat  animas  im- 
mediate  ,  &  iuftificat  peccatorem  ;  non  igi- 
tur  necefsari6  agit  in  id  ,  in  quod  agit  im,- 
mcdiatc. 

T     X  Vndc 


3-  . 

Senttnti» 
T).  Thome 
D.BoiM.Ri- 
char.(^  alii- 
rum. 


Trobatur 
primo. 
Boecius. 


Sicundo. 


4- 

Reiicitur 
frimo. 
SiDeu^tigt- 
rtt  neceflttrie 
omnia  tjfent 
nect^artn. 


Setnni- 


r««io. 


6^4r»J- 


210 

Vnde  totum  cft  c  co«ueiTo,5i  alitct  qu^tn  iftl 
po6l:otesdicuntinifieiiim  in  prima  elfct  contin- 
gencia  ex  patte  caufalitatis,&  voluntatis  diuinac, 
ncquc  .cftt  ex  pj^tc  cauf^rutn.  fccundarum  ,  & 
poftcriQrum- 

Ad  in^iorcm  cuiilentiam  folutionis^quaeftip- 
num  prscccdentium  ,  gnaero  confequcntet  quae 
ponuntur  in  fcqucnti  cfiftinftionc 


Libril.  DiftinaioXL. 


Jlrg.primuth 
iff^atiuttm. 


%tcundum. 


UUm  frimii. 

ifcundum. 
Ausuft; 


Tcrtium. 
ohigrtum. 


Sluinlum. 

§luatuor  iif- 
fHiienda. 


DlSTINCTIO    XL. 

Q  V  AE  S  T  I O       V  N  I  C  A. 

Ftrum  pofsibile  fit  pradejtihntttm 
^arnnari  ? 

Alenf.j./>.^.t8.»»«»».4  «rr.j.  D.Thom.  j  parf.q.if, 
*rt.6.  D.  Bonauent.  hicart.i.  q  i-  &  ^-  Richard.  q.i. 
Gabr.  Jc  Gregor.  ibi  'im.  Heatic.  quodl.^.  q.  i  9-  Dodor 
in  Oxon.  q.vnie.  Suartz  i.f.tra.t.l.yc.9-&  JP  Va(q.t./. 
diff  loi.c). 

I R  c  A  hanc  diftinftioncm  X  L. 
quzro,  ftrkm  pQjfihtU  fit  pr&de- 
^Jiinatum  damnari.  QjJod  non, 
fcquitur,  Dcus  praedeltinatiit  Pe- 
trum  ialuati.igicur  nccelTari6  fal- 
ua'biTirr7'Anieccdenseft  ncccflarium  ;  tum,  quia 
a:tennKn,&  omne  aeictnum  eft  neccirariumitun), 
quia  cft  de  prztcrito,  &  omnc  vcrum  de  pr«te- 
rito  cft  ncccirafium;hpc  folo  enim  Deus  priuattjt 
iogenita  facerc,  quac  faifta  funj  G.Ethtccup.i. 

I[cm,omne  fcitum  aDco  fote.nccciratioetit; 
fcd  prxdcftinatum  i  Deo  ^uari  eftpraefcitum  a 
Deo  fore:igitur  pr?deftinatum  neccflc  eft  faluari, 
JDilcurfus  pafet  cx  maiori  <i(ineceffano,6c  minori 
de  inefe  fimplicitetrefpcftu  conclulionis  de  ne~ 
Cijfatio. 

Conttli,  Apocalypf.  VS-"^'"'  'jtodhabcs  ,  nf 
aliui  nccipfM  carondm  tuamy  fed  hoc  non  praci- 
pciet,ni(i  coronam  poflcc  amitcerc  ,  qua;.t.-imen 
iua  crat. 

Ircm,fecundijm  AuguftinumdcCurapromotr, 
oeicndajorandum  cft  pro  viuis  ,  vt  noraina  fcri- 
pca  tn  librorecineatjred  Ecclefia  frutka  hic  ora- 
vci,nifi  corona  prardcftinati  poflet  amitti. 

Itcin,fruftra  cdcnc  monita,&  ptaEccpta. 

Itpm,non  pollet  pcccatuin  vitarc.lj  homo  ne- 
cefnuio  pcccarct  ,  &pjcr  confctjuens  non  eirct  a 
Dco  puniendus. 

Item,  deftrueretur  omnis  poIitia,&  tnulta  ta- 
lia  fequcientuJ. 

Ad  fokitionem  iftarum  quxftionuin,  quatuor 
fuiit  pr^Eiuittcnda.  Primo,  fi  cft  contingcntia  in 
rebus?  Sccund6,datp  quod  fic.vidcndum  cft  vbi 
cft  prirna  radix  coniingcnti.T  ?  Tcrtio,  quomodo. 
poiret  ibi  inueniri  primse  radix  contingentiac? 
Quaito  diftingucndae  fant  quxdam  propofitio- 
nes,  quic  fiunt  in  hac  materia. 

S  C  H  O  L  I  V  M       I. 

Tramittit  dtiplicem  effe  neceffitatem,&  dtipli- 
cem  comifigentiam,&  viramqi^e  tn  rebn4  inuemri^ 
non  pofff  tarnen  banc  probait  apriori ,  fed  a  pofle- 
ritri.  Deinde  oflendit  prmam  contingtntit  radi- 


cem  ejfe  in  volnntate  diuina  \  tiliter  Jl  Deiu  ejfe* 
ttgens  neceffarium,  fequeretMr  tria  inconuenientia. 
Primum,qHod  nulla  tffet  contingentia  in  rebtu.Se- 
CHndumy^uod  tiulla  effet  caufa  fecunda.  Tertiumy 
(jMod  nullumejfet  malum  in  rebtu,  &  Jingula  pro- 
bat  diflinile. 

Clrca  prinium  eft  fciendum,  quod  duplex  eft 
contingcntia  in  rcbus,ficut  patet  peroppo- 
fitum  contmgentis ,  quod  cft  neceffartUm.  Nam 
duplcx  eft  ncccfllias.fpihcct  immutabilitatis  ,  & 
cft  illa,qua;  non  potcft  aliter  fc  habere,quomodo 
Dcus  cftensncceirarium.  Ncceffitas  autcm  alia 
eft  in  ilki  qua  euentus  alicuius  non  poceft  euita- 
ri,licct  in  lenon  fit  necefirarium  immutabile,fi- 
cut  ortus  Solis  erit  cras,quamuis  ille  mocus  pof- 
fic  alitet  ie  habete.Sic  per  oppoficum  eftconcin- 
gentiaduplcx  m  rcbus.Vna  t-rt  mutabi)itati$,qua 
aliquid  in  fe  poteft  le  alitet  habere,  vt  fc  habent 
illa ,  qux  funt  corruptibilia.  Alia  contingentia 
cuitabilicatis  ,  cuius  cuentus,  &  produ(5lio  poceft 
impcdiri ,  vt  adus  caufatus  ii.  voluntate  liberd. 
Nec  fuitt  iilx  contingcntix  eacdcm  ,  quia  non 
pmnc  contingens  primo  modo  cft  contingcns 
fecundo  modo ,  quia  non  omne  quod  in  (e  eft 
contingens,vt  generabile ,  &  corruptibilc ,  con- 
tingcntcr  cucnit ,  aliqua  enim  neceilario  euc- 
niunc,  &  camen  non  funi  ncceiraiia  in  fe  ,qufa 
fiint  gcnerabilia  ,  &  cotruptibilia  ,  tamen  func 
contingentia  primo  nu)do,  quia  fi  contingentec 
eueniunt ,  Iuut  genetabilia  ,  &c  per  confequens 
nun  neccilai  ia  in  fc. 

Vtroquc  autem  modo  contingentiam  eflc  in 
rcbus  ,  «pparct  ex  motu ,  quo  aliqua  &  contin- 
gcnicr  producuntur  ,  &  produtfta  contingenter 
funt.Sed  ptobarc  contingetiam  in  rebus  a  prioti 
cftdifficile,nec  vidfoquod  hoc  fit  ppflibilcpro- 
bare  \  priori.  Qgod  probatur  per  tationcm  ,  & 
au£totitat€m,qiiia  nec  perdcfinitioneni  fubictfli, 
jicc  paflionis  ,  nec  ppr  pallionem  priorem  me- 
diam,  nec  fuppofita  alccraparccpaflionis  diftin- 
&.k  poteft  probari  alia,nifi  fupponatur  iUa  ,  qux 
eft  impcrfetSior,  vbi  dicuntur  rclatiuc. 

Hoc  cti.im  paiet  autoritatc  Philofbpbi  >  qu) 
volcns  contingcntiam  clTc  inrebus  oftenderc, 
non  probauit  a  priori  ,  fed  a  poltcriori  tancum, 
dum  d\ck:?ritti  efl  notnm  ,  ijuod  fit  aliqmd 
contingens  ,  qiiam  quod  oporteat  conjiliari ,  vel 
negotiari, 

Idco  dico ,  quod  non  vidco  quod  contingen- 
ciam  cire,  poflit  demonftrari  a  priori ;  potcft  ta- 
mcn  probari  a  pofteriori ,  quia  nifi  effct  .iliquid 
contingcns,  noncllcnt  virtuies ,  ncc  vitia  ,  ncc 
praemij.nec  pa-nx,  &  breuiter  deftrwetetur  om- 
nispolitia^  8c  contra  talescflct  procedcndum 
tormcntisjficutfccundum  Apiccnnam  i.  Met.c. 
t//r.contranegantcs  primum  principium,  Quacre 
hanc  rationcu)  &  audtoritatcm  alibi»  * 

Suppofito  igitur  qu6d  fit  contingentia  in  tc- 
bus ,  videndum  eft  ftcundp ,  vbi  cft  prima  ratio 
contingcntia:?  Et  dico  q\i6d  prima  ratiocontin- 
gentiscft  in  yoluntate  diuinacompatataad  alia 
a  leProbatUr  hoc.quia  fi  neccllario  fc  haberet  in 
caufando  aliaa  fc,nihil  efl^ct  contingcns  inrcbus 
nulla  ctiam  cflet  caufa  fecunda  &  nullum  eflec 
malum  in  rebus. 

Primum  probatur,  guia  quod  mouec  inquan- 
cum  mouecur ,  fi  necenatio  mouetur ,  neceflarid 
mouet.  Secund6  ,  fequitur  qu6d  caufa  pri- 
ma  ptii^s  nacutalicer  caufac  ,  qnam  fccunda; 

fi 


4- 

Duplex  cen- 
tingeniin  in 
ribitf.f^  du- 
plex  ntcefsi- 

tM. 


Contingentia 
i»  rebut  non 
petcf  probari 
k  priori. 


6. 

Beni  tamen 
a  pofteriori. 


Auicen. 

*  In  Ozon. 

<lilt.}9,n.i4. 

.  7- 

Trim»  radix 
coniinginiit 
eft  in  volutt- 
tAtt  diiutta. 


Tria  abfurda 
fi  Diui  ejfet 
neceffarii 
•Itnt. 


Qu^ftio  Vnica. 


K*n    *fftt 
midum  fi 
ZttiM  necef- 
ftrii  «rertt. 


tuntur  lon- 
tittgtnti»  re- 
fetiu  tam 
frimt  qitam 
(tcnnds.  cau- 
ftt,  alia  tan- 

im  njpeSu 

rint. 


*  o«;n.  II. 

*  13 


9- 
Ghtorntdt 
v*lii»"n  di- 
uirtit  cum  m- 
tmriahibtute 
fut  a:'ui  l/of- 
fit  effr  caufa 
Ctnttr.gentit. 


*   B'jm.  IJ. 


fi  igitur  neccfTari^  caufat  in  illopriott,  cau- 
f-ifccundanihil  potcft  canfarc.  Tcrtio  ,  fcqui- 
tur  qu6d  nullum  maluin  fit  in  rcbus  ,  quia  ma- 
lum  non  cft  nifi  ex  cicfcdu  alicuius  pcrfcftioiiis 
dcbitcX  ,  vel  poiTibilii  h.'ibeii ;  cum  igitur  Dens 
fit  caufa  pcrfeclifiima  ,  /i  agerct  nccclTario  ,  cf- 
fedlus  omnis  clTct  pcrfcdlus  ,  &  nihil  fibi  dc- 
c(Ict,quod  cdct  fibi  poffibilc  habcti  ,  &  ica  ha- 
berct  omnem  perfcftioncin  fibi  poflibilcm  in- 
effcidco  voluntas  diuina  contingenter  fe  h.v 
bct  immcdiatc  ad  alia  i  fe.  Voluntas  igitur 
diuina  cft  caufa  concingentiaj ,  &  ipfa  cft  pri- 
nia  ratio  contingcntic-e  :  C\  cnim  alia  caufa 
contingentix  elfct  prior  illa  ,  illa  non  cA 
fct  ,  nifi  intellectus  diuinus  ;  fed  actus  in- 
tcUc^us  ,  vt  prxccdit  voluntatcm  ,  me- 
rc  natutalis  eft  ,  &  tale  non  poteft  cfle 
propria  ratio  ,  &  caufa  contingcntia:  in 
rcbus. 

Prima  igitnr  ratio ,  &  caufa  contingcntia:  in 
rebus  eft  ipfa  voluntas  dluina ,  &  tunc  dici  po- 
teft  vltcrius  ,  quod  aliqua  funt  contingentia 
duplici  comingentiaexpartecauiantium  ,  ficut 
velle  noftrum,cuius  caufa  prima  cft  Deus,& 
{ecundariacft voluntas  noftra,8c  vtraquecon- 
tingentcr  caufat  :  aliquando  autcm  eft  con- 
tingcncia  fblum  rcfpcdlu  caufalitatis  prims, 
non  refpcftu  caufalitatis  caufi  fccundx  ,  fiuc 
proxima: ,  vt  funt  cucntus  rcrum  naturalium, 
Tertiuttj  autcm  membrum  cft  impoflibilc,  vt 
fit  contingcntia  euentus  rcfpcftu  caufa:  fccun- 
dx  ,  &  ncctflitas  rcfpcdlu  caufae  primac,  vt  pri- 
oftcnfum  eft. 

Quartum  ctiam  membrura  cft  impoflibilc, 
fciliccr  quod  fit  conriogcntia  in  cuentu  alicu- 
ius  caufs,&  t.imen  nectcfpcftucaufalitatis  cau- 
fa:  (ccund.-E  ,  nec  primac.  Dc  ifto  articulo  quire 
vbifuprik.* 

SCHOLIVM     II. 

Tertium  articulum ,  quomodofcilicet  in  volttn- 
tate  per  fe  inuariabili  pojfit  effe  contingentia  ;  Et 
^uartum  de  difHn^lione  propoftttomm  remirtit 
ad  ea  ,  e]U£  latius  de  hac  materiafcripfit  tn  opere 
Oxonienfi.  Demde  refptndet  adprimam  cjKtftio- 
nem  diilinclionU  antecedentis  a^erens  Deum  im- 
mtttabiliter  fcire  ftturo^um  contingentium  euen- 
tum,i}uia  intelle&n^  &  voluntM  dtuina,ex  cjinbui 
dependetjfunt  immutabilta.  Vide  tra^.  de  rerim 
frincji.xZ.fjT  fcqq- 

Vlfo  quod  voluntas  diuina  fit  prima  caufa 
contingcntiz  in  rcbus,  tcrtio  vidcndum  eft 
quomodo  potcft  c(?c  cauia  c6iingcntix,non  ob- 
ftanteinuariabilicitc  fuiaflus,  hoc  autcmdccla- 
to  in  voluntatc  noftta  in  comparationc  ad  fuos 
adus.  Videndum  eft  igttur  quid  ibi  eft  imperfe- 
(9:ionis,&  iilud  dimittatur,  &  quid  fit  perfcftio- 
nis,  ic  hoc  ad  diuina  transfcratur.  Sciendum  eft 
igitur  ,  quod  voluntas  noftra  eft  indifferens  ad 
actus  diucrfos ,  &  ctiain  per  aftus  ad  obicda 
diuerfa ,  &  ad  efFcdlus  diucrfos,&  prima,  &  tct- 
tia  indifferentia  eft  imperfcdionis,(ccunda  vcro 
eft  pcrfedionisj&ponendaeft  in  Deo.Iftum  au- 
tem  articulum  quantum  ad  voluntatem  noftram, 
quirc  vbi  fupra.  * 

Quantum  ad  articulum  quartum ,  quomodo 
ptopofitiones  in  hac  materia  ,  vt  haec  voluntas 
Scoti  Oper,  Tom.  X  L 


221 


volcns  y^.potcft  non  vcllc  ASmx.  diftinguendaci 
quxre  vbi  fupra.  * 

Ex  his  pracmiflls  dicendum  eft  ad  quaftioncs. 
Ad  primam,qu6d  Deus  immutabilitcr  fcit  quod- 
cumquc  contingcns  futurutn  fotc,quia  t..telh«e- 
rr  diuinum,  &  vclk  luum,  vt  funr  in  Dco  ,  funt 
immutabilia  ,  vt  probatum  eft  dift.  8.  *.  igitur 
omne  fututum  contingens  intcUigitur  immuta- 
bilitcr  ab  eo.  Probatio  confcquenti.-c,  obic(9:um 
quod  non  obiicitur  intielledlui ,  nifi  fccundum 
tj/^quod  habet  in  aftu  intclligendi ,  non  poteft 
alitcrfc  h.ibcre  in  obitci,  nifi  alitet  fc  habcat,  vt 
eft  in  adu  intclligcndi :  fcd  futura  contingcntia 
non  obiiciuncur  incellcdlui  diuino  ,  nifi  fccun- 
dum  fj^,quod  habent  in  «w«//<g»,quia  pcr  adlum 
intelleAiis  conftituuntur  in  effe  intclledo  ;  cigo 
fi  mutabiliter  obiicercntur  intcllcilui  diuiiio, 
mutabilitcr  fe  lubcrcnt ,  vt  funt  in  adtu  iiuelli- 
gendi,&:  pcrconfequcns.i(5l:us  intcUigcndi  nniia- 
bilitcr  fc  habcrctjigitur  cx  oppofito  fequitur  op- 
pofitiuTi. 

Pcr  hoc  ad  priir.um  principalc  huius  primx 
qu;cftionis ,  dico  qu6d  inccIlctSlus  diuinus  non 
potcft  fine  mutationc  tranfire  a  non  fcire  A,  vf 
quc  iA/ctre  A  ,  idco  non  potcft  fi.icccfliiuetran- 
firc  ab  vno  oppofitorum  ad  aliud;  ncc  cti.w.  ("cic 
vnum  poft  aliudjfcd  ficut  impoflibile  cft  Dcum 
fcire  A  &  non  fcirc  A  fimul :  fic  impofllbilc  cft 
ipfum  fcirc  A,  poftnon  fcire. 

Ad  aliud  non  fcquitur :  hoc  non  cft  A,^  po- 
tcft  elle  A  ,  igitur  potcft  incipcre  eire  yi.  ni- 
fi  gratia  matcria: ,  &  hoc  in  fufcepcii;is  illis, 
in  quibus  dc  nouo  potcft  cffc  forma  ,  quia 
in  £Etcrnitatc  fi  obieiSum  habcretur,&  ^  cau- 
fa  non  ncceffaria  ,  non  oportcrct  e(Tc  ince» 
ptioncm ;  ideo  non  fcquitut  ,  Deus  non  eft 
pra:fcius  A  ,  &c  potcft  e(Tc  ptxfcius  yi?.  igitur 
poccft  incipcre  c(Ic  prasfcius  A.  qnia  iplum 
iacipere  fcire  aliquid  ,  claudit  contradicftio- 
ncm. 

Ad  aliud  ,  fi  non  eft  prxfcius  A ,  8i  poied 
f  (Te  ;  dc  qua  potcntia  ?  Dico  quod  non  cft  ibi 
p.-ifliua  ,  nccquafi  pafTiua.  Ec  cUm  dicicnr,  quia 
ert  acfliua  naturalis  ,  &  talis  non  poteft  non  agc- 
rc,nifi  mutctur;  dico  quod  quantumcumquc 
aliqua  fit  potcntia  natuialis  ,  non  agit ,  nifi  in 
obic(flum  ;  igitur  fi  obie(f.tum  e(t  contingcn- 
ter  prasfeys ,  contingenter  opcrabitur  illa  po- 
tentia  quantumcumquc  neccllario  operctur, 
quantum  cft  dc  fc  ;  fcd  Pctrum  cile  bcatnm, 
omnino  contingcmcr  eft  volitum  ,  quia  vt  di- 
(Sum  cftprius,antc  acceptationcm  volnntatis 
cft  ncinrum  ,  &  cum  acccptatur ,  cft  vcTum,& 
tuncc^Tcntin  eft  ratio  cognofcendi  ipfiini ,  ideo 
quantuincumquc  potcncia  naturalis  opcrctur 
vnuin  obic(flo  pr.Tfente  merc  naruraliter ,  fi  ob- 
iedlum  fit  mcrc  contingcnter  prxfcns ,  potentia 
tncrc  contingenter  operabitur. 

SCHOLIVM     III. 

Refpondet  ad  quAfHonem  fecundam  diftinciia- 
uispr£cedcnti-j  ,fcilicet  Deum  abfolute  fcire  con- 
tingenter  futura  contingentia.  Primo  ,  ^uta  Detu 
contingenter  vult  Antichriflumforc ;  ergojicfcit. 
Secundo,neceffariim  nonprxexigtt  contin^ens ,  fed 
fcire  contingens pTMXigit  eiui  velle.Terti'o,verhum 
tranjiiiuum  fignificat  alium  ,  vt  terminatur  ad 
terminum;ergo  citm  hocfit  cotingens,(fr  iilitd.Vidt 
T     j  Dotto 


♦  num.t», 
lO. 

Re/olntio  pri 
ms,  qutjliO' 
nti  cii(i  frs.' 
cedinlis, 

Prohaiu/ 
Deum     im- 
mutabilittr 
fcire  futura 
eomihgenlia. 
+  q.i.&  I. 


11. 

Ad  frimtim 
}<r!>i.'i1/a!t 
qui.jiioni4 
primt     di!'., 
frtcedentis. 
Non  tranfic 
Deitt  a  fcire 
ad  nott  fcire. 

Ad  fccun- 
dum. 


Ad  tenium. 


211         Libril.    Diftindio  XL. 


Ad  f*eun- 

rsem. 

*  D.  Thom. 


?2" 

Setuti»    Do- 
Boru. 

Veum    con' 
tingenttr  fei- 
rl    fiutHra 
(Otitingentia 
probat  primo. 


^tcuhdo. 


Aiuerti. 


Ai  fn^num 
frincifttlir 
.juiflionisfe. 
sundt. 


Imfofiihill' 
tat  cr  im- 
mutnhilitM 
dijfirunt. 


PoSorem  in  Oxon.difl.^<).  rtum.xj.  &  H-  Soluit 
tirgtmerita  huint  cjUifitonis  per  exquiflts  logica- 
Uti,de  einibtu  videaturi.Prior.q.ii,  31.  i^.  &  1. 
Prior.<i.6.&  d.^^.an,  18. 

AD  (ecundani  qnxftioncm  refpondet  qui- 
ciam  Dodtor  *  quod  hasc  eft  vcra,  Dem  ne- 
ceffario  prdfcit  hocfuturum  contingens fore  ,  qnia 
fuiurum  contingcns  non  ponitui  ibi  nifi  vt  ma- 
'  tcria  veibi,&  non  ficut  principalis  pars  propon- 
tionis.idco  contingentia  cius,  vcl  ncceffitas,  ni- 
hil  rcfert  ad  hoc,  qu6d  propofitio  fit  neceiTaria, 
vel  contingens;vcra,vel  faliaiita  cnim  potcft  eC- 
fe  vcnim  me  dixiflc  hominem  cfte  afiniim,  ficut 
medixiire  Socratcm  currcicvcl  Dcum  e(re  ;  & 
eadcm  ratio  cft  dc  neceffario,  vel  conttngenti ,  ex 
ifta  propofitione  poteftformari  talis  ratio:ai5lus 
rationahs  non  diftrahitur  per  matcriam  ,  fupcr 
quam  tranfiit ,  jgituryf/Vf  Dei,&  velle,  non  di- 
ftrahuntur  per  hoc  ,  qu6d  tranfcunt  fuper  con- 
tingcns. 

Dico  tamcn  aliter,  qu6d  Deijs  non  folum  fcit 
contingcntia  futura  ,  fed  fcit  contingenter  futu- 
ra  contingcntia.  Vnde  contingenter  fcit  ani- 
mam  Antichrifti  forc  :  quod  ptobo  fic  ,  quia 
quandocumquc  aliqua  duo  conucrtuntur  fe- 
cundum  veritatcs  fuas ,  non  potcft  vna  cfte  ne- 
cefiaria ,  &  alia  contingcns ;  fcd  vcllc  animam 
Antichrifti  forc ,  &  fcire  eam  forc  ,  conucrtun- 
tur ,  quia  ,  vt  probatum  eft  priijs ,  animam  An- 
tichrifti  forc  non  eft  fcit»ile ,  nifi  quarcnus  cft 
volitum  a  diuina  voluntatc  :  fed  vellceamfo- 
rc  non  cft  ncccftarium  ,  quia  concingenter 
vult  cam  forc  ,  vt  patet  ex  prscedentibus: 
fgitur ,  &c. 

Icera,argu6  fic  ;  illud  quod  praefupponit  con- 
tingens  non  cft  neccftarium  ;  fed  Dcum  fcire 
aliquid  contingens  fore  ,  przfupponit  illud  cC- 
fc  vohtum  a  Deo  ,  quia  ante  primum  aftum 
voUintatis  non  fcitur  ab  intcUedu  dinino, 
nifi  vt  neutrum ;  fcd  adtus  voluntaiis  diuinx 
circa  contingens  cft  contingens}  igitur ,  &c. 

Et  notaqu<bd  diftinftio  aliquorum  ,  qua  di- 
ftinguitur  hoc  :  Detts  neceffario  fcit  Afore,  co 
quo J  neceflitas  potcft  dctcrminarc  aftum  fcrcn- 
tiae  in  fe  ,  vcl  vt  tcrminatut  ad  tcrminum  ,  non 
valct.quia  adqs  tranfitiuns  npn  potcft  abfblui  ^ 
tetmino,  quia  non  inteUigitur ,  nifi  v^jn  tcrmi- 
num  tranfiens,  ide6  intct  illa,vt  fic,nulla  eft  di- 
ftindlio. 

Ad  primum  principalc  huius  quaeftionis  (c- 
cunda5,negoiftaraconiequcntiam.  Deusfcit  im- 
mutabiliter  tyi  fore :  igitur  neccftario  5  quia  in 
plus  cft  poffibilitas  quam  mutabilitas,  ide6  cnm 
immutabilitcr  priuet  mutabilit.item  ,  &  necefla- 
rio  po(nbilitatem,arguitur  ab  inferiori  ad  fupc- 
rius,negando;quia  neceffitas  cxcluditvtrumque 
pofllbile ,  tam  illud  quod  eft  ad  oppofitum  pcr 
miuationem ,  quam  illud  quod  cft  ad  oppofi- 
tum,non  per  fucceffioncm ,  fed  non  fic  immu- 
tabile. 

Ad  probationcm,non  ponuntut  alij  modi  ne- 
■  ccffitatis  in  Deo  enumerati  quinto  Metaphyfi- 
CJB  ;  Dico  qu6d  vcrum  eft  proptet  impcf fcdtio- 
ncm  aliorum  modorum  ,  ideo  proprie  neccfla- 
liumdicit  non  pofle  alitet  (e  habcrc  per  muta- 
tioncmiideo  immutabilitas  non  cxprimit  totum 
quod  ncceffitas ,  fcd  impoffibilitas  alitet  (e  ha- 
bendi  totum  cxprimit. 


Ad  aliud,  ncgo  confequcntiam  iftam  :  omn«  "^*A""»^^ 
ens  fimpliciter,quod  eft  immutabilein  effe ,  fim- 
plicitcr  cft  ncccirarium  :quia  non  poteft  alitcr 
ic  habcrc  :  fcd  obiedum  fccundarium  potcftcf- 
fc  immutabiliter  obicdlura  ,  etfi  non  nrccflari^ 
obiiciatur ,  (cd  merc  contingcntcr  ,  quia  non 
poflet  obicdlum  mutari,nifi  aftus  mutaretur; 
fcd  poteft  contingcntcr  obiici ,  licet  a6tus  non 
rauretur. 

Ad  aliud.quidquid  eft  inDeo,eft  Dcus :  Dico  -^  teriiunr. 
qu6d  efle  in  Dco  eft  dupliciter ,  vel  formaliter, 
vcl  obicdliuc.  Primo  modo.quidquid  cft  in  Dcq 
eft  Deus:non  fecundo  modo,  nequc  adits  intei- 
ligendi ,  vcl  fciendi  cocxigit  obieclumi  fccunda 
rium,  fcd  primum  tantum. 

SCHOLIVM     IV. 

ty^^d  quaftionem  huita  difttnEHonis  reffondet  in 
fenfu  diuifo,  frddeftinaturn  poffe  damnari ,  neifue 
id  repugnare  certuudi;ii  prtdeftinationu ,  etuia 
condttitt  contingenttA  in  talt  obieElo  coatentd,priitt 
<f  Deofcit4,&  prauifa  eft. 


Aliquid  iSl 
in  Veo  du- 
fliciter. 


AD  tcttiam  quaeftionem.patet  rcfponfio  ali- 
bi  *  ,  quod  fccundiim  compofitionem,  & 
diuifioncm  ,  &  in  fcnfu  diuifo  verum  cft,  qu6d 
prsdeftinatus  poteft  damnari ,  nec  hoc  repugnat 
ccrtitudini  ptasdcftinationis  diu]na:,quiacondi- 
tio  in  obie(5io,quaE  fcita  eft,  non  rcpugnat  ccrti- 
tudini  praedeftinationis, 

Ad  primam  rationem ,  dicendum  quodantc- 
ccdens  non  eft  ne«eflarium.  Ad  probationcm 
primam.dicendum  quod  eft  ens  asternum  vt  ob- 
icdumfccundarium,  quod  abyrernc  obiicitur 
fcicntia;,  fed  tamcn  potcft  non  cbiici. 

Ad  fecundam  piobationem  ,  dicendunn  qn6d 
adus  ille  fccundum  rcalitarcm  fuam  non  tran- 
fit  in  praEtcritum ,  fcd  folum  fccundCim  modum 
fignincandi ;  vnde  propofirio  vera  dc  przreriro, 
cuius  aftus  fccundum  realuatem  fuam  tranfiuit 
in  prxtcritum,eft  ncccflaria  :  actus  aurem  huias 
verbl*  prddeflinatfit ,  cft  modo  itw  pra:(cns ,  ficut 
fuit  ab  aeterno ,  &  folutn  ti  anfit  in  praetcritum 
fecundijm  modum  fignificandi. 

Ad  aliud  ,  dicendum  qii6d  minor  non  cft  de 
ineffe  fim|  I .  icer.quia  licct  fit  fempcrvcra  ,  non 
tamcn  ncccflaria,  vt  patcr  de  gleba  quicfccnte  in 
ccntro  terrac ,  de  qua  eft  ve.um  diccrc  ,  qu6d 
fethper  quiefcit,  potcft  ramcn  non  quicfccre.  Si 
igitur  illa  confequcntia  v.ileret ,  cx  veris  feque- 
retur  falfum  fic  ;  omnis  quiefcens  de  neccfllita- 
te  eft  quiefcens ,  gleba  cfi  quicfccns  ;  igitur  dp 
neccflitate  eft  quicfcens  ;  igitur  (cmper  vc- 
rum  non  fufficit  ad'vcritatem  cius  de  tnejfe  Cim- 
pliciter. 


Refoluti$ 
qutflionit 
tertii. 
*In  Ozon, 
d.j4.p.jo. 


Ad  frimum. 


16. 

Ai  fitun- 
dum. 


Ai  tntium. 


DISTIN 


Quseftio  Vnica. 


^^5 


af^rmiuiu&. 


A  ugoft. 


'iieuHium. 


t. 
Itrtium. 
Aogaft. 


siuiirtum. 


Opfefttum. 
Ad  Romaa. 


Apoftol. 


DISTINCTIO    XLI. 
QViESTio     Vnica. 

ytrum  ex  farte  noltrafit  aliqua  caufa 

fr^deHmation^ ,   vel  rt^ro- 

bationis  ? 

k\mi.uf.q.x%.m.x\.  p.Thoraas  i.^f.ij.  •rt.^.i, 
^  i.p.qu*.fi.t^.art.i.  D.Bortauentura  Aif«rr.i.f.i.  Ri- 
eliard.«rr.i.5.r.  Occam..f«z/l.i.  Gabt\cl.qu*fi.i.»rt.i. 
IXsur.f ««<</.8.f .5.  Doftor «»  Oxon.  hic  q.vniea. 

^fc^j^ClRcA  diftinaionem  quadragcfimam 
uf^gi^^  ptimam  qiia:ritur  :  VtrMm  aliqmd  mt- 
^^^^  fitHm  ,  vel  demcritum  fit  ratio  pndefli- 
nationii ,  vel  refrohationis  in  pnfcientia  diuina  ? 
Quod  ficvidctur.Auguftinus  83.qq.q.6o.f'«/««- 
tas  Dti  iniufla  tjft  noan  potefl  ,  venit^  enim  de  OC" 
cultiftmis  meritis  ,  &  fcquitur  : />n«-f<i/>we  ergo 
aliquid  in  peccatoribm,  &c. 

Itcm,  per  racioncm  ,  illc  non  cft  fumme  bo- 
nus  ,  ncc  fumme  libcralis  ,  qui  non  eft  fummc 
communicatiuus }  fcd  nifi  fit  alia  ratio  prasde- 
llinationis  in  vno,&  rcprobationis  in  alio,  Dcus 
non  efTct  fummc  communicatiuus  ,  quia  polfet 
arquQ  bonum  fummum  communicarc  alieri, 
qucm  non  prasdcftinat,  ex  quo  finc  omni  ratio- 
ae  alium  przdeftinauic :  igitur,  &c. 

Itcm,Auguftinus  Sj.qq.q.y^.  &contra  Maxi- 
muxnlib.  3.  5»  Detu  non  genuit  filium  tqu^lem, 
aut.  hoc  tfl  quia  nonpotuit  ,  &  Jic  impotens  fuit ; 
aut  quia  non  voluit ,  &  tunc  inuidus  fuit :  ita 
arguo  in  propofico ,  fi  Dcus  non  prsdcftinauic 
iftura  ,  in  quo  nulla  eft  racio  ,  vcl  demeritum 
reprobationis  }  aut  igitur  quia  non  potuic  eum 
przdcftinarc ,  &  cunc  impoccns  fuic  j  auc  quia 
noiuic ,  &  cunc  inuidus  fuit. 

Icem ,  quando  aliqua  duo  cx  fe  func  zquc  or- 
dinabilja  ad  vnum  fincm  ,  voluntas  acccpcans 
vnum  adillum  fincm  ,  &  non  aliud  videtur  e(?'e 
acccptatrix  pcrfbnarum  :  fcd  duo  homincs ,  cer- 
cumfcripto  merico  ,  vcl  demcrito  ,  func  xquc 
ordinabiles  ad  bcacitudincmjigitur  fi  Dcus  pra:- 
dcftioat  vnum  ,  &  non  alium  finc  rationc  ali- 
qua ,  fcd  cx  fola  volumatc  fua ,  vidctur  efle 
acccpcacot  perfonarum. 

Concra ,  Apoftolus  ad  Roman,  4.  dc  la- 
cob  &  Efaii :  CUm  nihil  bo.nt ,  aut  mali  egtf- 
fenty  &c. 

Itcm  ibidem  cap.  11.  O  altitudo  diuitiarum, 
&c.  quam  incomprehenfibilia  funt  iudicta  eim, 
&c,  Scd  fi  proptcr  aliqua  roerica  prsdcftinarcr, 
non  eirec  fua  praedcftinatio  ,  &  reprobacio  in- 
comprehcnfibilis  i  igitur,  &c. 

SCHOLIVM      I. 

Pramijfa  doUrina  de  duplici ,  &  diuerfo  modo 
procedendi  in  ordine  executionis  ,  &  intentionis, 
docet  quod  aliter  vult  quis  ea  qutt  funt  ad  finem 
propttr  finem  ,  &  aliter  finem  propter  ett  qtt€ 
funt  ad  finem.  T>einde  explicat  quomodo  intel- 
ligtndtftntilLtpropofitiones.  Deus  vulc  faluacc 
iftum  proptct  mcrica ,  &  vulc  damnarc  illuni 


proprer  demerica.  t^ox  fubiuttgit  nulUm 
dari  caufam  pradefHnattonit  ex  parte  prttde- 
fltnatt  :Jed  totam  refundendam  ejje  tn  Dei  vO' 
luntatem  ,  ex  parte  tamen  reprobati  dan  cau- 
fafn ,  nempe  demerttum  finale.  Vtdendtts  Au- 
guflin.de  bono  perfeuer.  cap.6.7.  &  <).&  corrept, 
& gratia  cap.  7.  & eptfl.  46.  &  iob.&  /»^.83. 
qq.q...  &  conftut  hanc  futjfe  conftantem  tins  Jen- 
tentiam  ex  EpiftoU  Proffert  antt  de  pradefttnO' 
ttant  Santtornm. 

REfpondeo  quod  nullus  vnquam  pofuit  efle 
aliquam  rationem  prsdcftinationis  cx  parce 
adus  prjedcftinacionis ,  quz  eft  aAus  volunta- 
tis  diuina:  ,  ied  hoc  in  quzftionc  quaeritur, 
vcrum  cx  partc  effcdus ,  fiuc  obicdi ,  fit  ali- 
qua  ratio  ,  proptcr  quara  cffcdus  praedcftina- 
tionis  fcquitur  in  ifto ,  &  non  in  illo.  Et  circa 
hoc  func  duae  opiniones  modcrnas ,  quas  quasre 
alibi.  * 

Dico  ergo  fic  ad  quzftioncm  ,  quod  fecun- 
dum  Philofophum  7.  Metaph.ap.G.  duplex  cft 
procclTus  in  agcncibus  a  propofico  j  vnus  in  co- 
gnofccndo ,  &  volcndo ;  alius  in  opcrandornam 
in  proccffu  volitionis ,  &  cogniconis  primum 
eft  finis,  finiscnim  primo  moucc  agcntcm  ,  can- 
quam  prima  racio  volendi  omnia  alia  ,  &  cft 
principium  cognitionis ,  &  quo  volcns  eft  vo- 
lens  ,  &qu2propinquiota  funcfini ,  prius  func 
volica ,  &  cognira,  &  ifte  modus  eft  in  inccncio- 
nc.  Alius  proccffus,  fiuc  motus  eft  c  conuerfb  in 
agcndo  &  cxcqucndo ,  quia  quod  eft  vlcimo 
cognitum,  &  volitum,  eft  primum  a  quo  agens 
inLipic  operacionem  ,  ficuc  Philofophus  ponit 
cxcmplum  dc  fanitatc,&  de  hisqua:  ordinancut 
ad  fanitacem  ,  propter  quod  dicit  ibi  Commcn- 
tator,  quod  hoc  eft  quod  dicicur,  qu6d  princi- 
pium  opeiacionis  cft  fiiiis  coguitionis ,  &  c  con- 
uerfo.finis  cognitionis,  eft  principium  opcratio- 
nis,  &  hoc  cft  quod  dicimus  coramunitcr,  quod 
primuni  in  intentione  cft  vlcimum  in  cxccucio- 
ne,  &  c  coniicrfb. 

Ex  his  fequitur  quod  inhis  qux  fic  ordinan- 
cur,qu6d  vnum  ordinatur  ad  aliud,dicendo,volo 
mihi  hocproptcr  illud,&  vc  volo  A  propccr  B, 
duplex  porcft  clle  fenfus  :  vcl  qiiod  volo  yjpro- 
ptcr  5  ,  vr  propter  rationerh  volendi ,  quod  eft 
principium  in  intentione,  velproptcr  B.  vc  pro- 
ptelrationem  volendi  mfitrt,  quod  cft  volitum 
ptius  in  cxecutione.  Exemplum  ponicur  dc  fa- 
nitace  &  pocionc.nam  diccndo,  volo  proptcr  fi- 
nitatem  ipfim  pocionem  ,  veritatem  habct  vt 
propter  racioncm  volendi.  Sed  dicendo  ,  volo 
proptcr  potioncm  iplara  fanitatcm  ,  vcritatcm 
habcc  vc  ptopter  volirum,  qiiod  eft  difpofitio  ad 
fanitatcm  :  nam  fimicas  habetur  pcr  potionem, 
tanqtwm  per  prius  volitum  in  executionc.  Di- 
cendo  autem ,  volo  ptoptcr  lanicatem  potio- 
nem  ,  eft  e  conuerfo  ,  quod  fanitas  eft  ra- 
tio  volendi  potionem  ,  &  eft  prior  in  ituen- 
tione. 

Ad  propofitum  ,  dico  quod  duo  funt  hic 
certa.  Primum ,  qu6d  Dcus  fit ,  &  vulc  rcs  forc 
ficur  eranc.  Aliud  eft  ccr:um  ,  q«6d  damnacus 
damnabicur  propter  ftia  dcmcrica ,  qua:  przcc- 
dunt  in  Jieri ,  vc  difpofitioad  damnacionem ,  & 
fimilicer  quod  faluandus  ,  fiuc  praedeftinatus 
faluabicur  propcer  fua  mcrita  bona ,  qua;  prae- 
cedunc  in  fieri  ,  vc  di/poficio  ad  bcaticu.. 
dinem. 

T     4  Dicea 


*  In  Oxon. 
hic  n.4. 

Refflutio 
qutjlitnis. 
Atiftot. 

frlmum  in 
intentiont 
vltimum  in 
txeeiilitne. 


CommeDta- 
tor. 


4- 

ynttm  ordin. 
natur  »d  a- 
liud  duplici- 
iir. 


224         Libril.   DiftindioXLL 


Expcnitur 
aijgmoflo 
beui  vicic 
damnarc 
propter  dr 
menta  ,    ^ 
feluart  profi- 
ter  mtrita. 

Staiin  (on- 
iroiierfit. 


6. 

Nihilextra 
Vetim  efl  iffi 
mtio  voten- 
di. 


Wull*  caufit 
pTiKicflina- 
li»mt  in  in- 
tentione,  be- 
ni  t*me>i  re- 
prtbAtionis. 
*  vbi  fupii 

OiII. 

7- 

ObUciii), 


Soluitur, 


Dicen<fum  igitui'  quod  Deus  vult  damnan- 
diim  jamn.ui  piopter  fua  demerita,  &  fimiliter 
c]u6d  Dcus  vult  pra:dcftinatum  faluari  propter 
fuanieiita:fcd  hoc  taraen  dupliccm  habct  intcl- 
ledliuT) ,  vel  quod  intelligat  propter  mcrita  ,  vc 
propterdifpofitionem  pr^cedcritcm  in  jien  ,  & 
fic  nulliis  ncg.it  quin  prasdcftinatus  proptcr  fua 
meiita beatiticabitur .  &  reptobatus  propter  fua 
dcfuerita  daranabirur;  fed  fub  alio  fcnfu  eft 
quctftio  ditricilis  ,  fcilicct  vt  ly  propter  dicit 
lanoncni  volendi  ,  vt  tanium  merita,  vcldc- 
mcrita  rtnt  ratio  volendi  huicbcatitudinem  ,  Sc 
illi  dan.nationem. 

Relpondco  ,  ficut  diiftuJh  cft  diftinftionc  i  7. 
dc  charitate  ,  quod  nuUum  aliud  bonum  k  Dco 
eft  ratio  volcndi,nec  vt  potcntia  eUcitiua,ncc  vt 
obiedum  pritnum  ,  nec  vt  obiccftum  neccfla- 
>ium  fimpliciter  ad  adum  fuum  ,  nec  fecundum 
efe  adtualis  cxiftcntix  ;  fed  vt  obicdum  fccun- 
darium ,  non  neceilatinm  fimpliciter ,  fed  fccun- 
dum  ^hid  ,  vt  eft  in  intelleftu  ,  &  hoc  non  fe- 
cundum  leges  vniuerfalcs  ,  fed  fccundum  iudi- 
cia ,  quaf  conclufiones  lcgis  vniucrfalis  fcquuu- 
tur  ;  nihil  cnim  rcquiriiur  ad  adum  diumum> 
nifi  fua  e(Tcntia,&  potentia.  Et  ifto  modo  cer- 
tum  cftquod  Dcus  proptcr  mcrita  non  pricdc- 
ftinnt ,  nec  reprobai  ,  &  fic  non  cft  Dco  aliqua 
ratio  pra^dcftinandi ,  fiue  reptobandi :  non  ergo 
ex  p,->rte  Dei  cft  aliquid  ,  quod  cft  fibi  ratio  prs- 
deflinandi ,  fiue  reprobandi ,  nifi  fua  cflcntia,  & 
porentj.i:  fcd  vtrum  cx  partc  cfFcdtus  praedefti- 
natio  habcat  aliquam  rationcm  ,  fiuc  caufam,  vt 
vtrum  Deus  praeordinauit  fe  daturum  cflFc- 
(5lum  pr.-cdcftinaiioni$  alicui  propter  mcrita, 
dubium  eft.  Et  quanrum  ad  hoc  dico  ,  quid 
cft  aliqua  ratio  rcprobationis  ,  fed  nulli  prsde- 
ftinationis  ,  fcd  quzrc  probationcs  horum 
alibi.  * 

Scd  dices  quod  fortc  Dcus  vult ,  &  fcit  rem 
forc  (icut  crit ;  fcd  Pctrus  faluabitur  proptcr  mc- 
rita  ;  igitur  Dcus  vylc  Fetrum  faluari  propter 
merita, 

Refpondeo  fccundum  prcdida  ,  qu^d  Dcus 
vulc  Pecrum  faluari  proptcr  mcrita ,  tanquam 
proptcr  volicum  pra:ccdeus  infieri  &  in  difpofi- 
tione  jtd  falutcm  ,  fed  non  vult  ipfum  faluari 
propter  merita,  vt  proptcc  rationcm  volcndi,  fcd 
potitis  e  conuerfo  ,  quia  prius  vultfincm  alicui, 
quatn  aliquid  ordinatum  ad  fineni.  Vnde  in 
primo  inftanti  poft  volicionera  fuas.  bonitatis, 
vult  Deus  be.ititudinem  ,  fiuc  prardeftinationcm 
Pctri  finc  alia  ratione  volcndi. 

SCHOLIVM     II. 

Q^atuor  bic  fitbiun^it  corollaria :  Tertium  au- 
tem  ,  mmirhn  quod  Chrtfttufit  prirnus  pradefti- 
naioruni  ,  &  nou  peccante  Adamo  veniffet ,  docet 
ex profejfo  in  j.  dtft.  7.  qutft.^.  Et  ^uartum, 
qithdomnes  qui  nunc  electt  fnnt  ,  c.iamfl  Adatn 
innoxiHi ,  ele^i  effent  traEiat  in  1.  iiflinil.  zQ. 
•^itnftione  1. 


T^  X  hoc  quod  habctur  alibi  fiiprSt  dc  prsB- 


8. 

CorolUrium  X^idcftiuatione  ,  &  rcprobatione  ,  fcquuniur 

p,m»,n.  ^^.         j,(^roiiaria.     Prim6  ,   qu6d.  prius   eft 

ilcdonim  completus  numetus    clcaorum  ,    quam    ali- 

priuscomple-  quis  rcpiobctur ,    cum  in  primo  inftanti  fiat 

tu^quiimii-  pi.-cdcftinatio,  &  in  fccnndo  inftanti  fiat  re- 

["?""■  "f'"-  probatio. 

batfir.  * 


Auicenaa<> 


Ex  hoc  fequitur  fecundo  qu6d  nullus  beatus  iteimdum 
inuidet  alicui  altcri  bcato  ,  ncc  damnarus  alicui  .  ^*""'  '^*^** 
bcato  ex  hoc  ,  qu6d  cft  fubftitutus  in  loco  cius,  *'""^"'*  *'.'" 
quia  cx  quo  in  prirao  inftanti  funt  prxdeftinati,  nntientm. 
in  nuUius  damnati  locurn  fucrunt  (ubftituti ,  & 
ideo  iliud  bonum,  quod  habccnunquam  fuiflec 
iftorum  damtiatorum  ,  fi  ftctiftent. 

£x  hocetiam  fequitur  qu6d  nullus  occafio>  Tertiitm. 
nalitcr  fitfaluatus,  Sc  quod  Chriftus  occano-  Sulliti  teca^ 
nc  peccati  non  fuit  incarnatus,  im6  fi  nunquam  fio»»l't*r 
aliquispeccaftec ,  ftiilfcc  fupremus  interviatores,  f*^"*"*'- 
qui  vnquam  fucfunt. 

Scquitureciam  quod  foluut  illi,  &omncs  ilii  Soli  modi 
perfonalitcr ,  qui  raodo  funt  faluandi ,  fuiiTcnt  pr*dt/Hn»ti 
faluati ,  fi  Adam  non  pcccaflet ,  quia  antea,  /"'£*»'/*/' 
quantum  cft  ex  parte  obietlli ,  fucrunt  pracd^?  Aiamo  n»n 
ftinati ,  quani  rcpudiati ,  vt  pcccato  obnoxtj,  ftccamt, 
Sc  antcquam  fuit  przuifum  Adam  pecca- 
turum, 

Ad  primam  rationcmdiccndum,  exponendo        9. 
Auguftinum  ,  vcl  ficut  Magifter  exponit  ipfum,  Ad  primum 
quod  fcilicet  hoc  retra6Vauit ,  vcl  qu6d  dixjt,  frinfifaU. 
quantiim  ad  cffcduspra:dcftinationis :  mcriium 
cnim  eft  magis  cffcitus ,   quim  ratio  pracde- 
ftinationis. 

Ad  rationem  de  libcrali,dico  quod cflc  libcre  Ad  feetm» 
libcralcmcftmelius,quam  cfle  ncceflari6  libera-  ^um. 
Iem,fiue  communicatum,  ficut  Sol  dicitur  libe- 
ralis  in  communicando,quomodo  loquitur  Aui- 
ccnnadelibcralitatc  %.Metaphyfict  c.vlt.  Illud 
cnim  fccundiim  ipfum  dicitur  Hbcrum  ,  quod 
communicat  non  cxpcftando  perfici ,  quau  pct 
rctributioncm.  Ex  hoc  autcm  oftcndituc  Deus 
libere  liberalis.quod  vnidat,&  noq  alteri,Iic^c 
(int  zqualcs. 

Ad  aliud  de  inuidia,  diccndumquod  non  (e-  jid  ttrtinm. 
quitur,inuidia  cnim  non  cft,nifi  vt  abftrahitur  ab 
aliquo.quod  eft  fibi  debitum,  &  idc^  fi  Patct  in 
diuinis  non  produxiflct  Filium  fibi  a^qualcm,  in- 
uidus  eflet,quia  hoc  debetur  Filio  cx  praccfllo- 
ne  fua  :  rcfpcftu  autcm  ctcaiurac  non  cft  debi- 
tor ;  vnde  dicitut  inMatthao;  ./in  nonlicetmthi 
facere  cjHod  volo,  &c. 

Ad  aliud ,  diccndum  quod  aliquis  debct  dili- 
gere  xquc  bonum,  vcrum  eft ,  vbi  bonitas  pra:- 
cxiftcns  cft  caufa  diledlionis :  C\c  cft  in  nobis.  In 
Dco  autem  diligere  cft  caufa  bonitatis ,  &  idco 
nullumibicft  debitum  diligcndi. 

Ad  rationcm  in  oppofitum  potcft  dici  iecun" 
diim  alias  opinioncs ,  fcilicct  quando  dicitur  dc 
incomprehenfibilibus  iudiciis  Dci,  dicendum  """ 
quod  aliud  eft  qu6d  imperlcrutabilcs  fint  leges 
pra6kicaE,  aliud  iudicia  pradlica;  nam  lcgcs  func 
de  vniucrfalibus,  fecundim  quas  iudiciafuntin 
p&rticulari :  pro  tanto  igitur  ifta  iudiciafunt  jn- 
comprehenfibilia.quia  nullus  homopoteft  fcirc 
in  particulariquodfecundom  talcs  lcges  rit  iudi- 
catus,  &  hoc  intclligit  Auguftjnuscunidiicitj 
Nalt  dtiH(Uc4re,fi  nort  vis  trrare. 


PISTIN 


tum. 


10. 

Ad  fff/t* 


Qu^ftio  I.  &II 


225' 


DISTINCTIO     XLII. 


QJJE 


S  T  I  O       I. 


IfJrum  Dei  ommfotentia  pofsit  frobtri 
naturalt  rationt^? 

AlmCi-f^q.ttm.t  »»  i.B.Tkomzsi.f.art.i^.Mrt.i. 
&  j .  D.Bonaatntura  hU  ^.4.  fy  diii.^  j .  «i-j.  i .  qutfi.  i . 
K}cbLitd.dif{.^.q.t.  Gabncl  j.i.  <^  Wc.^.i.  Doftot »» 
O.xon.q.vn.ty  quodl.j.  Vafqaez  i. />.<»«.  104.  Suarcz  l  p. 
trtiS.t.lib.i.caf.t. 

'Irca  ditliu<fWonem  X L 1 1.  quxri- 
I  turrVtrum  omnipot«ntiam  cfle  in  en- 
tc  aliquo,  proutCatholiciintelligunt 
^ommpotenttam  ,  probari  poflir  pcr  ra- 
tiouem  naturalem  ?  Qu6d  hc  vidctnr  ,  quia  pcr 
rationera  naturalcm  probatur  aliquam  potcntiam 
cflc  infinitam  :  igitur  &  omnipotcntiam.  Con- 
(cqucntia  probatur ,  quia  fi  infinita  potcntia 
non  cflct  omnipotcntia ,  crgo  aliqua  potentia 
polFct  maior  ertc  infiiiita  potentia. 
Prartcrca,quod  non  includit  contradiiflioncm, 
Stemitdum.  potctl  ptobari  clle  :  fed  otunipotcntiam  elle 
non  includit  contradiftionctn  ,  quia  eft  in  entc, 
quia  in  Dco  ;  igitur  poreft  probari  enc. 

Itcm  ,  in  ratione  omnipotentix  non  apparet 
Tirtium.  contradi6lio,ergo  rcs  potcft  fibi  fubeffc  ;  quia  in 
hoc  diftinguitur  cns  ratum  ab  enrc  fiditio,  quia 
poffibilc  eft  en$  ratum  qu6d  habeat  conccptum, 
&  fignificatur  pcr  nomen  efe,hoc  autem  cns  fci- 
tur  ;  igitur  poffibile  eft  omnipotentiani  cffejigi- 
lur  cft,quia  non  potcft  cfTc  «ib  alia  potentia. 

Contra,  Philofophi  vtentes  ratione  naturah', 
con  conceffcrunt  Deum  cftc  omnipotcntcm, 
quia  non  conccftcrunt  ipfum  e{lecau(am  alicu- 
ius  contingcntis  •,  igitur ,  &c. 

Item,non  pofuerunt  qu^d  aUquid  poffet  fieri 
•de  nihilo  ,  quod  requiritur  ad  omnipotentiam 
fecundum  nos. 


Q^  it  S  T I O      II. 

ytrum  Veus  immediate  pfsit  producere 
quodcumque  fofsibilcj  ? 

Vide  Doftorct  citatos  quaft.  praecedenti. 

V  X  T  A  hoc  quacritur  :  Ftritm  Detu 
pojfit  immediate  producere  quodcum- 
tjjHepojfthile  !  Quod  non  videtur,quia 
cunccffct  accidcns  fine  fubicflo.quod 
eft  contra  Philofophum  x.Phyf. 

Itenj.tunc  polfct  clfe  fubiedum  finc  fua  pro- 
priapaffione,  &  fic  nulla  effct  fcientia  fimplici- 
ccr  in  entibus  ,  quia  dependeret  oranis  fciefttia 
a  contingcnti. 

Item,  tunc  poffct  habcri  quantitas  finc  fubie- 
Q1.0  ,  &  tune  ficret  homo  fine  quantitate ,  5:  pc.r 
confequcns  fine  organizationc. 

Itcm.tunc  poftct  ficri  motus  fine  mobili. 
Contta,  Auguftinus,  in  libro  noui,  &  vcreris 


QiftfitHm. 


StcMndum, 


Tertium. 


§^/irti4m. 


Tcftamcnti ,  8c  ponitur  in  litera ,  Deiu  poteft  fa« 
cere  fimul  omnia  ;  igitur  magis  quodcumquc 
pcr  fe. 

SCHOLIVM      I. 

Omn^otentia  fumpta  pro  fottntia  in  tjucdli- 
betpojfibilemediate,  &  immedtate  demonfirari 
potejt  naturaliter  ,  de  ijho  Do^or  in  Oxon.  i  .d.x. 
cj.x.  Sumptatamen,vt  tendit  ini/gne pojfiiiile  im- 
mediate  non  demonfiratur  ,fedcreditur.  Hoc  ft' 
citndnmprobatMr ,  pnrno  ,  ijuiafieunditm  opinio- 
nem  Philoftphorum  binc  fetjueretur  tollt  omnern 
eontingentUm  ,  ^»«4  ponebant  Deum  necejfario 
agere  ,  &  fi  immediate  ageret ,  nulla  alta  caufa 
haberet  ^uid<juam  in  fua  poteflate.  Secundo,<j:iia 
fecunditm  eos  non  poffet  ejfe  cceli  motm  ,  fific  age- 
net  Deut. 

AD  primamquacftionem  rcfpondeo,  qu6d 
habere  potentiam  ad  omnia  quac  fignifi- 
cantur  ^ev  omnipotentiam,  poten.  intclligi  dupli- 
ci[C<4  vc!  adquajdam  immcdiatc,  &  ad  quaidam 
mediatcivel  ad  omnia  pofHbilia  immediati.Pri- 
mo  modo  verum  eft  quod  poteft  probari  mtio- 
ne  narurali omnipptentiam  effc ,  vt  patct  diji.i. 
Sed  non  fequitur  ex  hoc,qu6d  potcft  immcdiati 
moHcre  lapidem  ,  quamuis  fit  potentiar  infinitar, 
quia  non  eft  poflibile  fccundum  Philofophos, 
nifi  qno3  cft  pofllbile  fecundumordincm  caufa- 
rum  ;  &  ordocaufarum  non  permittit,fccundiim 
eos ,  quod  omnipotens  illo  modo  immcdiatc 
moucret.Sccundo  modo  omnipotcntia  concedi- 
tur  a  Catholicis,  &  fic  eft  tantiim  credita  ;  vnde 
dicitur  in  Symbolo  :  Credo  in  Deum  Patrem 
omnipotentem. 

Quod  autcm  fic  fit  t.intim  cicdita  ,  &  quod 
non  poflitprobari  perrationcm  naturalcm,  pro- 
batur ,  quia  Philoiophi  foltim  innicentes  ratio- 
ni  nacurali  non  potuerunr  fccundum  principia 
fua  hoc  ponerc,  quia  pofuerunt  caufam  primam 
neccflario  agerc,&  tunc  fi  poncrcnt  caufiun  pri- 
mam  eftc  omnipotcntemifto  modo  ,  fequeren- 
tur  exindcmultainconuenientia:  Prin  o.feque- 
retur  qttod  nulia  cflet  caufa  fccnnd.i,  quia  prima 
omnia  producerer,  &  fic  fccunda  priuaretur  pro- 
priisoperationibus,  quod  cft  magnum  inconuc- 
niens.vt  patet  cx  nonoMct.nph  Scquercturetiam 
nullum  effe  malum  i  i  rcbus",  quiapcrfedliffima 
caufa  neccflario  agens  nullum  dcfcdum  finit 
incfFedu  fuo.  Itcm,tunc  nihiltfletcontinpens, 
neccontingcntcrproducerctur.  Itcm,  tnnc  cx- 
liim  moucrctur  a  caufa  prima,quod  eft  majjnum 
inconuenicns ,  qnia  potenria  infinita  ncceliario 
moucns,non  moHCt  nifi  in  inftanti:motus  aiucm 
non  potcft  eflc  in  inftanti ,  &  pcr  confcquen* 
caelnm  non  moueretur. 

Quomodo  igiruf  pofucrunt  Philofophi  ir\ 
prima  caufa  potcntiam  infinitam,  fiue  poTcntiam 
adomnia?Dico  quod  in.clicxcrunt  porcntiain 
primi  ctficicntis  cllc  cminentiorem  quacumquc 
alia  potentia  ,  &  quod  potcntias  aliarum  caufa- 
rum  cminentioni  modo  conrinct ,  non  tamen 
poreft  immcdiate  producerc  tffcdum.fcd  requi- 
rur  caufa  fecunda,  non  propter  caufaliratcm  ad- 
dendam  caufk  primar,  fcd  propter  irtipcrfcdio- 
ncm  efl^cdtus ,  &idec)oportct  vt  concurrat  caufa 
immediata  impcrfcda,cx  quaproueuit  imperfe- 
dio  in  effcdlu. 

Ad 


5 

RefelHtU 
frimt  qut,- 
ftionu. 

Vojftbile»- 
liud  m.edi*- 
tum  ,   »liuil 
ir  media- 
tum. 

Omrvfeten- 
ti»  atiter  k 
thilcfofhu 
(^  'aliter  a 
Cutholrcis 
jMmttur. 


4. 

Omnipoten^ 
tia  -vt  credi- 
tur  a  O»th0' 
lieunonpe- 
teji  frobari 
ration*. 


Ahfuria  tjut, 
feqiiuruur  in 
ofmion' 
fhiicfhphe. 
riim  f  Deus 
averet  im. 
meiihre. 
Atillou 


§>uomohf»f 
fuerunt  Fhir 
lofofht  fo- 
leniiam  inJL 
nitam    in 
Deo. 


ii6        Libril.  Diftinaio  XLII. 


Jd  fiClf*' 


ufJ  terttumt 


6.  Ad  prim.im  rationem  ,  diccndum  quod  non 

4J  fnmitm  eft  per  fc  iiotinn  potentiam  inftnitam  clTe  omni- 

principnlt  I.    potcntiam  ,  ifto  modoaccipicndo  eam  ,  ncc  ta- 

qA.Q-.tnts,      jiici,  fcciuitur  potcntiam  aliquam  cfTc  maiorcm 

infinira  potcntia ,  quia  ficut  nihil  additum  infi- 

nivo  podtiuo  facii  ipfum  maius  ,  fcd  contradi- 

^ioncm  claiidit ,  ita  in  piopofito  dicercnt  Phi- 

lofopUi,  qu6d  illa  omnipotemia,  quam  tu  cogi- 

tas  ,  ad  omne  poflibilc  immediatc  producen- 

dam,  non  facitmaius  fecundijmcos,{cdcontia- 

didionem  incluJit. 

Ad  fecundum  ,  dicendum  quod  licct  fecim- 
dum  rci  vcritatcm  non  mcUidariu  contradidlio, 
lamen  non  eft  euidcns  nobis  qu6d  includatur,/!- 
cut  de  aliis  ariiculis  lidei. 

Eodem  modo  cft  dicendumad  vltimiim,qu6d 
noneftnotum  naturalitcr  fmc  contradiftionc : 
im6  Philofophi  dicerent  qu6d  omnipotentia 
fecundo  modo  dida  ,  non  polFct  concipi  fine 
concradidtione. 

SCHOLIVM     II. 

Ommpottntiam  itnmcdiatt^m  ejfe  potentiam 
4^ittam  ,  per  cjuam  Dem  poteft  in  omne  poffi- 
btle  ,  fed  iton  potefl  in  omnem  efeclum  fine 
caufa  ftCHnda ,  ija/.«  non  in  refpedu  fine  fun- 
dumentii ,  netjue  potefl  caufare  priuattones  fine 
cmm  caufa  fecunda  ,  poiefl  tatnen  omnia  entia 
abfoluia  perfe  producere. 

7,  A  ^  fecnndam  qna:ftionem  dico  quod  licct 

VefoUtio      x\.  fuppofitis  principiis  Philofophorum ,  uon 

faiindtqut-  pofTic   piobari  Deum  polfc  pioduccrc  imme- 

fi  '""'  diate  quidquid  cft  poflibile  produci :  tameu  ali' 

oJnii tofi*'  ^^^  dicendum  eft  fccundiim  fidem.    Vndc  dico 

tin*poJiit>i-     qjod  potcntiaDci  ,  quam  dicimus  omnipotcn- 

tiam  ,  nonpft  potentia  pafliua  ,  fed  cft  adiua 

perfeda,  &  ide6eft  refpeduomnispoflibilisjft- 

cundum  ic  producibilis;  enria  autem  priuatiua, 

\efi  pyodu-i.  &  ncgatiua,  vt  nou  entia  ,  non  funt  producibi- 

rcrifpiHns.     lia  fccundi^m  fe ,  non  cnim  ncgatio  poteft  clJc 

per  fc  tcrminusprodudionis  ,  fcd  CQncomit.nrur 

per  fc  tefmjnum ,  idco  ad  talia  non  habct  per 

le  potenciam  gdiuam :  de  numero  autem  cn- 

tium  pofitiuorum  qusdam  funt  cntia  abfoKita ; 

quafdam  refpediua  •,  non  eft  autcm  potentia 

aliqua  in   Deo  ad  producendum  ens  praccisc 

lefpediuiim  fine  alio,  qnia  cum  refpe6tus  fit 

neLCirario  alicuius  ,  &  ad  aliquid,  non  cft  pofli- 

b;lc  ficri  fine  quocumquc  alio,  putafundamen- 

tp,^Vc  lermino. 

Ideo  poti-ntia  diuina  non  refpicit  quodcum- 
quc  cns  fecundum  fc  ,  vt  producibile  ab  ipfo  : 
ex  quo  patcc  quod  iila  propofitio  fit  pct  fe  falfa, 
quoj  Detu  potffl  facere  fecundum  fe  ijuodliht, 
prster  illud  cjuod  csl  de  effentia  fua  j  quia  fun- 
damentum  ,  yr  fuppono ,  non  cft  dc  clTintia 
rcfpetfluv ,  &  ramen  non  eft  po{Iib;le  rcfpe- 
(flum  ficri  fine  fundamento.  E,t  cciam  illa  pro- 
pofiiio  eft  falfa  ,  qiiod  quid^^iiid  Bem  po- 
te^  cum  caufa  fecunda  extrinfeca  ,  potelf  fine 
illa  ;  quia  fiindamentum  eft  caufa  cxtrinfcca 
rcfpcftus  ,  &  ha-c  propofitio  ;  quod  (^uid* 
^uid  D(:u  potefi  per  catifam  efficientem  mediam, 
po  efi  per  fe  irnmediate  ,  ranttim  crcdi- 
ta  c-fi. 

Loqueudo  aurem  de  entibus  poflibilibus  ab- 
foluiis  ,Dicoqii6dDcus  potcftpro^uccrcquod- 


liii  prcduct. 
Tf.nontamen 
flne  cxitfa 
fecifndii  jo 


8. 


cumque  abfolutum  pcr  fcquod  non  eft  cx  fc  n  e- 
ceffarium  ,  nec  includens  aliud  neccflari6  :  hoc 
enimnon  includit  contradiftioncm  ,  quia  non 
includit  contradidioncm  ,  qu6d  aliquid  fit  fine 
rcfpcdu  ad  illud ,  ad  quod  non  habet  dependen- 
tiam  ncceffariam  ;  nunc  autem  quodlibct  abfo 
lurum  realitcr  diftinftum  ab  alio  ,  habet  entita- 
tcm  diftinilam  ,  quac  non  enentialitcc  dcpendct 
ab  nlia  ,  alias  cnim  non  cflet  entitas  abloluta  i 
igitur  poteft  pcr  fe  cfte  fijie  reipetSlu  ad 
aliud. 

Confirmatur  per  talem  raiionem  ;  illa  po- 
tentia  eft  maior  ,  qux  poteft  coniungere  fc- 
parata  ,  &:  fcpararequx  funt  coniundb  ,  quam 
quac  potcfttantiim  coniungere  ;  cum  igitur  po- 
tentia  diuina  fit  maxima  potcntia  ,  qua  ma- 
ior  cogitari  iion  poteft  ,  fequicur  qu6d  po- 
rencia  diuina  non  (blum  potcft  coniungcrc  en- 
tia  abfoluta ,  fcd  etiam  fcparare  ;  &  hoc  cft  fic 
arguere  ;  tantx  potentia  eft  Dcus  in  difiungen- 
do  ficut  in  coniungendo :  fcd  potcft  coniungere 
quodlibct  cns  abfolucum  cum  alio  ,  cuj  efl 
compoflibile  ,  dc  coniungit  in  producendo  ; 
igitur  poteft  difiungere  &  difiun£tim  produ- 
ccre. 

Ad  primam  rationcm  ,  dicendum  qu6d  acci* 
dens  quodcumque  abfolutum  potcft  Deus  fc- 
parare  a  fuo  fubieiSbo,  fiue  fundamcnto ,  verum- 
tamen  hoc  non  eft  poflibile  fecundum  Philofo- 
phos,  quia,  vt  di<5um  cft  ,  proptcr  impcrfcdio- 
ncm  eius  cfFciflus  dicunt  neceffariam  cfle  cau- 
fam  aliam  immediatam.  Vndc  quod  aliqui  di- 
cunt  Philofophum  pofruifle  accidentia  nonpof^ 
fe  feparari ,  quia  noii  funr  entia  ,  fed  entis ;  aut 
quia  inha:rencia  eorum  cft  effencia  eorinn  ,  aut 
propter  aliquid  huiufinodi ,  deccpti  funt ;  hoc 
cnim  folum  pofuit  propter  ordinem  caufa- 
rum  eflinrialium  ,  quem  dixir  elle  necefla- 
rium  in  cncibus ,  &  ideo  nihil  poflct  caufari 
immediat^  k  caufa  prima  ,  nifi  eius  primus 
effcctus. 

Ad  fecundum,  dicendum  quod  quicumque 
fcic  pafnonem  abfolutam  ineffc  fubicc^o  fuo, 
nihil  fcitcerticudinaliter,  fcdrantum  vtin  plu^ 
ribus ,  quia  vt  in  pluribus  talis  paffio  a  fuo 
fubiefto  oritur :  quia  tamcn  k  caufa  prima  im- 
mediate  depcndec ,  poteft  faccrc  quod  ad  fub- 
iedum  talis  pafllo  ,  non  fequitur :  quia  taincn 
vr  in  pUuibus  Dcus  pcrmittit  rcs  habcrc  pro- 
pri.as  pafliiones  abfolutas ;  idc6  vtfic,  potcft 
efle  fcicncia  ,  liccc  non  abfoluta  neccflicatc  j 
paflio  autcm  refpcdiua ,  qus  importat  habitu- 
dincm  in  fubiedo ,  poteft  nccellari6  fciri  de 
fubicfto. 

Vndc  qui  fcit  hinnibilitatem  ellc  in  fubiedlo, 
fcit  ctiam  vnde  talis  paflio  nccefTarii  poteft  fc- 
qui,  &  talis  habet  certam  fcientiam:&  quia  hin- 
nibilitas  dicit  rcfpedum  ,  non  poteft  fieri  fine 
co ,  cuius  eft  hinnibilitas ,  &:  fic  poteftdemon- 
ftratiu^  fciri  inefTc  fubiedo.  Vnde  in  tota  Geo- 
mctria  non  concluditur  aliqua  paflio  aftualis,  & 
abfbluta,  fcd  per  aptitudines,vt  ncccfrario  inclu- 
dit  refpedum  ,  ficut  triangulum  haberetresan- 
gulos  aequalesduobusrcdtis.  Si  enimnoneflent 
duo  rc£ti  anguli  in  aftu  ,  adhuc  iriangulo  con- 
ucnirct  illa  paffio^hoc  autcm  non  eflet  vcrum,  fj 
intelligerctur  de  aEqualitate  aduali  ad  duos  re- 
(%os,fic  etiara  eft  de  aliis  conclufionibus  Mathe- 
maticis. 

Ad 


9- 

Adfrimum 
ficuttdtt  qut- 
Jl'*nis. 

Citrfteun- 
dum  Philo- 
fophos  acci- 
dins  nonfof- 
ftt  froduci 
abfque  fub- 
ieat. 


.^d  fecun^ 
dnm. 

^omcd» 
pcteftfcire 
fnjjtonem 
inejfefubit' 
Ho. 


Qu^ftio  Vnica. 


I*. 

jli  tntinm. 


Ctrptti  eri*- 
nitum    fiat 
muMtitMt» 
nen     rtfU' 
gnm. 


Ai  «inxr- 
tHtn. 

TJtut  fetefi 
fneert  ftr- 
m»m  fint 
fHbitRe. 


I. 


Argumen- 
tnmfroftr- 
t*  Dei. 
Jbt^er    fix 
frituifit' 
rttm. 


StetniiHtit. 


Ofpofitum. 
Aofeim. 


Z. 

Sententis 
Ktnr.  in  6. 
^ucJlib. 

Triflieiter 
ttUqu*      ii- 
tmntnr   dt 
Hte. 


Ad  tertium,dicMidum  quod  Dcus  poteft  fa- 
eerc  {uftantiam,quae  e(l  horho,  fine  qualicate,  & 
quancicate.  Ec  quando  dicitur  quod  efle  organi- 
cum  corpus  ponicur  in  dcfinitionc  fubftantfe 
animatae,  Dico  quod  tfrg4»»V«»» ,  quod  ponituc 
in  definicione  anim£e,non  dicit  quantitacem,  (ed 
dicic  totum  habens  partcs  plures ,  non  tamen 
vt  extenias  pcr  quantitatcm ,  &  brcuitcr  in  nul- 
la  dcfinitionc  fubl^antiae  ncccfTario  rcquiiitur 
accidens. 

Ad  aliud  de  raotu  ,  concedo  quod  Deu?  po- 
tcft  faccre  motum  fine  mobili ,  quia  fi  poccft 
facere  formam  perfedtam  in  fado  efTc  finc 
(iibieifto  ,  poteft  facerc  formam  fccundum  par- 
tes  fluentes  finc  fubiedto v  vbicumque  autem  eft 
forma  flucns  fccundiim  partes  fuas,  cft  mo- 
tus  ;  /iue  mocus  fic  forma  flucns ,  fiuc  fluxus 
forms. 

si^iSmie^"^ 

•«*3-£<>W-KW"8*3-£*i -Hpa-  -P-  -E^J-E^J -K&S-ftW  •£*3-i^' 

DISTINCTIO    XLIII. 
QviESTio      Vnica. 

ytruntprima  ratio  tmpophilitatisjit 

exfarte  Dei,  velexparte 

reijiendx  ? 

DuAores  citaci  in  qazflione  prarcedenti ,  D.  Thom.  i. 
f»rt.ij.x^art.).  D.Boniuentura  difiinii.^uj.^.Richsttd. 
f.4  7.S.  Henc.i^Htfi/.g.f.f.  Doftoi  inOxtn,  hic  q.vnica. 
Sa»tczi.fitrt.tr»a.x  /  j.f.j.Vafq.  i.p.g««/Z.  104. 

I R  c  A.  diftinftionem  quaJrage- 
fimam  tcrciam  qu.-crinir :  Virnm 
prima  ratio  impo/fiHlitatii  rti 
fiende  ,  fit  ex  parte  'Dei  ,  vel 
ex  parte  rei  fiendt  ?  Qnod  ex 
patce  Dei  vidctur  ,  fccundum  AudVorem  fcx 
principiorum,43»ff  eTt feeunaum  quamin  id  (]uod 
fubticitMr,agere  dicimur.Sc  ibidem,  pafpo  efl  effe^ 
citu  ,  iUattocjue  a[iionii ;  cft  igitur  pafiio  &  cffc- 
^us  ,  quia  cft  ab  agcnte  :  igirur  quod  effedus 
non  poteft  cffici ,  ncc  cflc  pafllo  ,  hoc  cric  quia 
non  porcft  cire  adio  ,  &  per  confequens  qnia 
agcns  non  poccrt  agcre  ,  idei»  non  poteft  effe- 
4iiis  effici. 

Item,fi  Dcus  darct  crcAturx  capaciratcm,crea- 
tura  pv.i(rec  recipere  ;  igitur  quod  creatura  non 
potcft  recipcre  ncc  ficri.hoc  cft  quia  non  poteft 
capacitas  fibi  dari. 

Contra,  Anielmus  de  cafu  diaboli  cap.;.^}»/^ 
Deni  dedit  perfeuerantiam  bono  uingelo ,  ideo  bo- 
niu  Angelu^  habmt  elTe. 

Ad  hanc  quzftioncm  dicitur  vno  modo  Ic- 
cundum  Gandancnfcm,qu6d  ca  ,  qux  dicuntur 
de  Deo.cadunt  fub  tripiici  diffcrcntia  :  qua:dam 
enim  cbrum  dicunt  perfedlioncm  fimplicitcr.vt 
attributa ,  qu«e  conucniunt  Deo  non  refpcdu  ad 
exttk,&  hoc  (ecundum  rationem,  cui  imponitar 
nomen,licet  non  fccundum  rationcm,aquaim- 
ponitur  nomen.  Aiia  autem  dicuntur  dc  Dco, 
qu3B  important  dignitatem ,  ron  antem  pcrfc- 
dionem  fimpliciter ,  qua:  in  quolibet  mclins  eft 
ipfiim,  quam  non  ipfumi&  funt  illa  quaeconuc- 
nium  Dco  tcfpc(itu  creaturae ,  vt  Domintu ,  Sc 


creator ,  &  gubemator  &  huiufinodi.  Alia  (unt^ 
qua:  dicuntur  de  Deo  priuariue ,  /iac  negati- 
ue ,  vt  immortalis  ,  inctnrMputllif ,  improdH- 
cibilif. 

Potcntia  auiem  adiua  non  dicitur  dc  Deo 
priuatiuc  folijm ,  fcu  negatiuc  ,  icd  /ic  dicitor 
de  co  rcfpciflu  impoflibilis,  quia  prinat  potci>- 
tiam  j  igitur  oportei  vt  potentia  z£ik\z  dicatui 
dc  Dco,  altero  duorum  njodcroro.  Potcft  cnim 
pocentia  adiua  confiderari  dupliciicr.  Vnomo- 
do  comparando  eam  rcfpciftu  eius ,  in  qoo  eft. 
Alio  modo  comparando  cam  ad  creatoraTn ,  vt 
ad  oblcftum,  PrinK»  modo  eft  pcrfe<3k)  fimpU- 
citer,quia  in  quolibet  eft  mehus  ipfa ,  qcam  nm 
ipfa.  Secundo  modo  non  eftperfcfbo  firoplid- 
tcr ,  quia  nuila  pcrfcdio  fimplicitet  conuenic 
Deoin  re(pe(5lu  ad  creaturamHoc  eriam  probac 
per  AnIclm.Monologion.c.xv.qu6dnalla  rclatio 
Dei  ad  crcaturatn  dicit  perfc<aion«B,  quia  fonc 
Deus  non  c(fet  talis ,  fi  creainra  non  eflet  tabs, 
quianon  exillentc  extremo,  nonmanet  relatio; 
eft  autem  Dcus  perfeiiHS  ex  (c,  non  ex  rcJpcdu 
ad  creacuram  :  quia  igitur  potcntia  adliua  cft  fb 
Deo  a  fe,vt  dicit  perfcdioncm  fimpliciter ,  idci 
eft  potentia  pafliua  abfoluta  in  creatura;  &  qnia 
ifta  potcntia  pafiiua  abfbluta  eft  3  potentia  a€K- 
ua  in  Deo,idc6  confequitur  relatio  potentia:  paf- 
fiua:  in  crcatura  ad  potentiam  aftiuam  in  Dco, 
&  quia  crcatnra  fic  rcfcrturad  Dcum,  e  conucr- 
fo  Deus  fecundum  relacioncm  rationis  potentiae 
refcnurad  creaturam,ira  qu6dfecundiim  pocen- 
tiam  aftiuam  Deus  refcrtur  zd  crcituram  ,  qui» 
creatura  rcfertur  ad  ipfum  ,  ita  quod  primo  eft 
potcRtia  aftiua  ad  fe  in  Deo ;  fect>nd6,  potcntia 
pafliua  ad  fe  in  crcatura ;  terti6,cft  relario  confe-. 
qucns  potentiam  pafliuam  creatura»  ad  Deiim;& 
quarto  eft  relatio  rationis  potentix  ai^iuae  Dci 
ad  creaturam. 

Patcrtuncquod  fecundumrelationeni  pofiti- 
nam  potentix,  Deus  diciturad  crcaturam  ,  quia 
crcatura  dicitur  ad  ipfiira :  tamcn  quia  cft  potcn- 
tia  adliiia  m  Deo  ad  fc ,  ide6  eft  potentia  pafiiua 
in  crcatura ,  quam  confcquitur  rclatio  ad  ipfum 
Deum. 

Sed  quid  de  impofllbili .''  Dicitnt  quod  qo« 
dicuntur  de  Deo  negatiuc  in  refpcftu  ad  crea- 
turam ,  non  habent  primam  rationem  fuam  ex 
partc  Dei  ,  fed  prima  ratio  quarrenda  eft  ex 
partc  creaiurx  ,  &  fecundum  hoc  pritno  cft 
ncgatio  in  crcariira  ;  fecundo  ,  conrcquiriir 
relatio  ncgatiua  creaturx  ad  Deum  ;  tcrti6^ 
relario  ncgatiiia  Dei  ad  creaturani.  Primo 
igitureft  impoflibiliias  p.ifliua  in  creaturis  ;  fe- 
cundo,  creatura:  adDcum  ;  terti^jimpofTibilitas 
adliua  Dci  ad  cie.nturam,  &  cztera. 

Alia  eft  opinio  eiufdem  contraria,  vbi  di- 
cit  quod  non  eft  vtrum  de  impoflibili  fitn- 
pliciter  ,  quod  Deus  non  poteft  facere  iliud, 
quia  non  poteft  fieri  ;  fed  potiijs  non  potcft 
heri  ,  quia  Deus  non  potcft  facerc  ;  ficut 
etiam  in  affirmatiua  ;  non  enim  dicitut 
Deumpoflc  aliquid  f3cere,quia  illud  poffibile 
eft  ficri ,  fed  c  conuerfb ,  quia  Deus  poteft  il- 
lud  faccre ,  ideo  poflibile  eft  illud  fieri  fubicfli^ 
ue,  aut  obietfliuc. 

SCHOLIVM     II. 

Recitatii  duabns  contrariis  fenttmiis  Henri- 


3- 

Feiestia  a- 
iiitia  OMpH- 
ftter  fuai- 
tur. 


Anrelm. 


SMHa  reUti» 
ad     treaiM- 

ram  in  Veo 
iicit  perfe- 
SiBnem. 


AUa  fentti^ 
ttn  eitifdeTn, 
^uodl.    i, 
q.J. 


228      Libril.  Diftinaio  XLllI. 


ci ,  JfrthAt  comra  eur»  <]uod  potentta  aBin*  in 
De»  miffit  ratio  «luare  potentia  paffiMa  fit  in 
cieatura  ,  fed  (jtiod  potentia  formaliter  efi  in 
crea'ura  y.  &  pnncipiatiui  ab  tntellellH  Dei. 
JProbationef  funt  clara.  Probat  etiam  ean- 
dem  impojfibilitatem  in  creatura  non  ejfe 
reffeHum  ad  Deum  ,  fed  ad  repHgnans  fi- 
hi  formalner  ,  &  refutat  alia  varia  dtcU 
Henrtci. 


6. 

Hefutattfr 
primx  fen- 
lenria. 

Fiima. 
Res  non  h»- 
het  ejfefrimo 
pofsibile     ab 
emnipet»n- 

tiii. 


7- 

Securiiio    re- 
fttatur. 

Auicen. 


Tf/lio. 

*  Ir.Oxon. 
hicq.  »n. 
n  j. 
CtnfirmatMT. 


C.Qntra  primam  opinioncm  arguo  ,  & 
primo  concta  illud  quod  dicit  de  po- 
lentia  ;  probo  enim  quod  potcntia  adiua 
Dci  ad  ic  non  fit  prima  rswio  potcntiae  paf- 
fiua:  in  creatura  quia  potcntia  aftiua  Dci 
eft  fua  omnipotcntia  j  fcd  pcr  oranipotcn- 
tiam  res  creata  prinjd  non  habet  efe  pofli- 
bilc  .  igitur  anta  potentiam  aftiuam  Dei 
crcatura  habet  ejfe  pofsibilc.  Probo  minorem, 
intellecflus  non  cft  formalitct  omnipotentia 
diuina  ,  fiue  ponatur  omnipotcntia  Dci  cflc 
voluntas  ,  fiue  alia  potenti»  exccutiua  j  vn- 
de  intellcftus  prxccdit  omnipotentiam  in  Deo: 
fed  creatura  exiftcnte  intelligibihtec  in  intei- 
ledu  diuino  ,  formalitcr  habec  effe  poflibilc, 
quia  boc  dicit  fic  opinans :  ponit  cnim  quod 
lapis  cx  hoc  qu6d  cft  excmplatus  i  diuino 
jntclledu  ,  formalitcr  habcc  entitatcm  quidi- 
tatiuam  ,  &  per  confequens  cft  pombilis 
per  hoc  elTe  cxtra  ;  per  hoc  cnini  diftin- 
guitur  «ntitas  rata  ab  entitate  fidlitia  fecun- 
dum  ipfum  ;  vndc  pcr  hoc  qu6d  res  con- 
ftituitur  ia  ejfe  intelledual»  ,  vel  mente  di- 
uina  ,  eft  poflibilis  i  igitur  ante  omnipo- 
tentiam  res  cft  poflibilis  ;  &  hoc  eft  fic  at- 
guere :  ab  illo  habet  lapis  ejfe  pofllbilc  prin- 
cipiatiuc  a  quo  habet  ejfe  in  a<Slu  intclli- 
gcndi  diuino  ;  nam  pcr  adum  incclligen- 
di  diuinum  lapis  form^liter  habet  ejfe  pofiibi- 
lc  'i  fed  ab  intelledu  diuino  lapis  habet  ejfe 
in  intellcflu  diuino  ,  nam  pcr  adum  intd- 
lcfaas  conftituitur  in  ejfe  intelligibili  ;  igitur 
ab  intelledu  diuino  lapis  principiatiup  habcc 
efe  poffibile  :  fcd  intelleftus  diuinus  praece- 
dit  omnipotcntiam  diuinam  :  igicur  lapis  per 
omnipotentiam  non  habct  primum  efe  pof- 
fibilc. 

Item,omnipotentia  diuina  non  eft  princi- 
pium  alicoius.nifi  fccuntlum  ejfe  exiftentis  -,  fcd 
res  anre  fuum  ejfe  cxiftentiae  habct  fuum  ejfe 
poflliljilc  ,  quia  fecundum  Auicennam  tertio 
Metaphyfics  fui,  &  8.  Nihil  potefi  produci  in 
cfie  a  quocutKjue  agente  ,  rtifi  priusfuerit  in  eftc 
p''Jftbile  :  igitur  rcs  ante  aftum  omnipotcn- 
li.e  habent  ejfe  pofllibile  ;  non  igicur  pcr  po- 
tentiam  adiuara  ,  voliiiuam  fcilicct,feu  cxc- 
cutiuam  in  Dco ,  crcatura  hab«t  primo  eJfe^oC- 
fihilc. 

Contra  aliam  partera  illius  opinionis  de  im- 
poflibili  ,  arguitur  aUtcr ,  quia  in  caufis  pryci- 
fis  fi  affirmatio  cft  caufa  affitmationis  praecisc, 
Si  negatio  ncgationis,patet  alibi.  * 

Confirmatur  ratio  ,  ex  cuius  ratione  accipi- 
tur  prxcisi  racio  poflibilitatis  in  pofl[ibili,ex 
eius  rationeaccipietur  ratio  impombilicatis  in 
impoflSbiU  ;  fi  igitur  ratio  poflibilitatis  in 
crearnr&  poflibili ,  praccis^  accipitur  cxpoten- 
tia  aftiua  in  Deo ,  igitur  ratio  impoflibilita- 
lis  in  ctcatura'  impombili  accipietut  cx  impof- 


fibilitate  potentis  aAiuae  in  eo.  Maior  pro- 
batur ,  quia  fi  non  ,  detur  oppoficum ,  quod 
ab  aljo  accipiatur  tatio  pofiibilitatis  in  pofli- 
bili  ,  &  ab  alio  accipiatur  ratio  impoflibilii 
tatis  in  impoflibili  ,  igicur  ciim  illud  per 
pofitum  ,  fit  proEcifa  ratio  pofllbilitacis  ,  re- 
mancbic  toca  ratio  pofllbilitacis ;  ergo  fi  re- 
maneat  pofllbiiicas  ,  remanebit  impofllbi- 
litas. 

Contr^  recnnd.im  opinionem  arguo  fic  ;  il- 
lud  cft  fimpjicitcr  impoflibilc  ficri  ,  cui  fimpli- 
citer  repngnat  efle  :  fcd  cuircpugnat  fiinplicitcr 
clfe  ,  non  rcpugnat  propccr  aliquid  excrinfe- 
cura  ,  nec  propccr  rcfpedJura  ad  aliquid  cxcrin- 
fccum  ,  fed  proptet  eius  formale  ejfe  :  ergo, 
&iC.  Probatio  ,  repugniintia  fuis  formalibus 
rationibus  repugnant  :  non  igituc  ex  reipc- 
6lu  ad  aliud  extrinfecum  ;  igitur  quod  im- 
poffibilc  fit  hoc  fieri ,  &  quod  fibi  formaliter 
repugncc  etfe  ,  hoc  non  eft  qu6d  Deus  non  po- 
teft  facere  :  idco  quantum  ad  hoc  videtur  prior 
Opinio  probabiiior. 

Itera  ,  impoflibile  fimpliciter  Includit  con- 
tradidionera ,  quia  qood  non  includit  contradir 
dionem  cft  pofsibile  Dto :  ide6  igitur  cft  ali- 
quid  ipfi  impofsibiIe,quia  contradiftionem  in- 
cludit  :  fcd  contradidoria  funt  contradidoria 
non  per  refpedura  ad  negationem  cxtrinfccam, 
im6 ,  &  fi  Deus  non  eflet ,  contradiftoria  con- 
tradicerent  ,non  igitur  propter  negationem  ali- 
quaiT>iB  Dco.fuiu  aliqua  contradiftoiia  in  crea- 
tura,&  per  coniequens  ncc  impoisibilitas  fim- 
plicitereft  in  creatura  propcer  impofsibilitatem 
cxpattcDci. 

Ex  priedi(5tis  infcro  aliqua  corollaria,  non 
quia  falfii  ,  fed  quia  funt  contra  fic  opinan- 
tem.  Primum  eft  ,  qu6d  relatio  terminctur 
ad  abfijlutum  fub  ratione  abfi)luti  ,  quia  po- 
nic  quod  in  tertio  inftanti  potentia  pafsiua  in 
creatura  rcfccatur  ad  Deum  ,  &  tamen  ciim 
non  fit  inteiiigere  rclacionera  fine  termi- 
no  ,  quacro  quid  terminat  rclationem  in 
ifto  inftanci  ?  Non  aliauis  refpedus  Dei  ad 
crcaturam  ,  quia  ifte  fequlcur  in  quarco  in- 
ftantj  ;  igitur  fcquitur  propofitum  ,  quod 
fuperius  didum  eft ,  quod  Deus  tetrainat  re- 
lationera  cteaturz  ad  ipfum  fine  omni  ref- 
pedu  rei  >  aut  tationis  Dei  ad  creatu- 
ram  ,  vtpote  fub  fua  ratione  abfoluta  ,  cum 
tamen  fic  opinans  in  alio  loco  repetens  opi- 
nionera  Prcpofitiui  de  rclationc  Dci  ,  cor- 
rigat  eam  per  hoc  ,  quod  Deus  terminat  rc- 
lationera  crcacura:  ,  (ecundum  quod  imporcat 
tclationera  fecundum  rationcm ,  &  non  fccun- 
dijm  rcm. 

Secundo  fijquitut  alia  conclufio  contra  eum, 
dicit  enim  alibi,  vtfupra  recitatum  eft ,  quod  in 
omni  ente ,  a  quo  eft  aliud  ,  pt ior  cft  refpcftuj 
eius  ad  iliud  aliud ,  qu^m  c  conuerfb ,  &  ita  fe-^ 
cund6m  ipfura ,  ibi  prior  eft  rcfpcdlus  Dei  ad 
crcaturam ,  vt  patct  de  idea ,  quam  e  conuerfb; 
hic  tamen  dicit  oppofitum,  quia  prius  cftpoten- 
tia  abfi3lutainDco,&  fccundo  cx  hoc  eft  poten- 
tia  pafsiua  abfoluta  in  crcatura ,  &  tertio  refpe- 
dus  creaturi  ad  Deum,  &  quaft6  c  conuerfij, 
Dci  ad  creaturam;igitur  refpedus  eius,  ^  quo  eft 
aliud,eft  pofterior  rcfpcdlusinonieiturrcfpcdus 
caufa;.  a  qua  eft  aliud,  eftprior  refpc£tu  efFcdlus 
ad  cnufam. 

Teniam 


9' 

JmfugnMtur 
fecimdajetft, 
frimi. 


ImpofsibiU- 
tiu  eft  ex  re- 

ftignantin 
ratitnum 
formalium. 


Setundi. 


Impoftibilt 
inclHdit  t*n- 
tradiiiio. 
rtem. 


10. 

DoSiorinfert 
aliqua  licit 
vira  contra 
Henr.expro- 
priis  diflft. 
Ciroli.rutn 
primnm. 


IZ. 

Secimiiim. 


Qu^^flio  1 1. 


iig 


Ttrtinm, 


11, 

'Rtfv-Hlio 
qutjiioiin. 


OmnlfrtetU 
efipricr  crc»' 
turd. 


Duilum. 


Stluitttr. 


Jtes  ed  pfjfi- 
bilu  frinci' 
fiHtiHi  »b 
intcUeifii  di- 
tt'.»Ot»  fe  »u- 
temformali' 
ter. 


Vnde  rei  J!t 
impK^tbilit. 


R«  funt  iif 
eorupojfibilei 
exfefm^U- 
eiter. 


Tertium  corollai  ium  ,  quod  fequitur  ex  opi- 
nione  fuajcfl:  .quodomnipotentia,  fiue  poten- 
tia  a<5biua,  vt  cft  attributum ,  &  abfoluta ,  non  di- 
cit  rcfpcdtum,  &  pcr  confcquens  potentia  anima: 
iiondicicrefpcdura  }  igitur  non  conftituitur  in 
rationc  pottntis  pcr  rcfpeftum  ad  obicftum, 
quod  lamen  alibi  ncgat. 

SCHOLIVM    II. 

T^foluit  rts  tffe  ex  fe  formaliter  poffibiles  ,  &  ah 
inteRenH  diuino principiatiue  tales ,  ah  ommpetentia 
ueroneHtro  modo  .fimilittr incompoffihilitatem  effe e.v 
parte  rerum  ,  mn  Dei ,  t^uia  ali^ua  tntia  a  T)eopro- 
duEla  ex fi fonnalttev  interfe  repu^nant ;  &  explicat 
optlme  ^uomodo.  nde  ipfiim  in  Oxon.  hic  num.  i. 
$.&().&  i.  dift.  i.  quaji.  i.  &  },  &  difi.  3. 
^«*/.  5. 

REfpondeo  igitur  ad  qua^ftionem ,  &  primo 
quantiim  ad  pv)(Iibile  ,  &  fccundo  quantum 
adillud  deimpoffibilifecundiim  proccirum  opi- 
nionis  prxccdcntis. 

Quantum  ad  primum  dico  quod  omnipotcn- 
tia,  fiuc  potentia  adiua  in  Deo,  fecundiim  quod 
eft  pcrfedioabfoluta  ,eft  pnor  crcatura,  fccun- 
dum  quodcumquc  effe  crcaturx ,  quia  quod  eft  ex 
fc  necelfarium ,  eft  prius  ilio  ,  quod  non  cft  ex  fc 
nccellarinmjcreacura  fccundiira  nullum  ^jj^ fuum, 
(lue  in  exiftentia,  (iue  in  inieiligi ,  eft  ex  fc  neccf- 
/eellc  :potentia  autem  aftiua  Dei ,  vt  eft  perfe- 
£lio  abfoluta  cius,eft  ex  fe  ncccfle  elfc  ficut  Dcus, 
idco  eft  prior  crcatura  fecundum  fuum  ejji  pof- 
(ibile. 

Sed  qualitcrcft  potcntiaadiua  in  Dco  prior 
potentia  pafliua  in  creatura?Nunquid  quia  hoc 
cft  principiatiue  ab  illa  ,  ideo  eft  prior  adiua 
in  Deo? 

Dico  quod  potcntia  adiua  in  Dco  eft  prior  po- 
tentla  pafliua  in  crcatura ,  non  quia  potentia  adi- 
uaDci  qua  dicitur  omnipotcns  ,  fit  prima  ratio, 
pcr  quam  poffibilc  eft  poffibilc  in  crcaturajfed  cft 
alia  ratio  prior,  vt  intellcdus,quia  per  quodcum- 
quc  in  Dco  crcatura  conftituitur  in  e^e  intelli- 
gibili ,  illud  cft  fibi  priraaratio  elfendi  poffibilc; 
per  omnipotentiam  autem  ,  rt  diftinguitur  abin- 
lelledu ,  non  conftituicur  res  creata  in  tjje  intei- 
ligibili  ,fed  pcr  intcUedtum  ;  idco  principiatiuc 
non  habet  creatura  ef/e  poffibile  a  potentia  adli- 
ua  aDeo,  quae  dicitur  omnipotentia,  fedab  intel- 
ledu  diuino. 

Secundo  quantum  ad  illud  de  impoffibili,dico 
quod  non  eft  imaginandum  aliquod  vnum, quod 
eft  primum  impoffibile ,  nec  aliquod  aliud  nega- 
tiuum ,  fiue  priuatiuum,  cui  primo  repugnat  eile: 
vnde  ncgatio  nulla,ncc  aflirmatio  vlla,eft  impof- 
/ibilis  in  cntibus  ,  imo  nec  ncgatio  primi  cntis  cft 
impoffibilis  ,  \tnon  Detu ,  &  per  confcquens  nec 
aliquaalia  negatio  vna  cft  impoffibilis.Nec  ctiam 
aliquid  affirmatiuum  vnum  eft  impoffibilc  in  re- 
bus,quodcumque  enim  affirmatiuum  vnum,quod 
poteft  concipi,poteft  efle,  &  ideo  nihil  eft  fimpli- 
citcr  impoffibiie ,  nifi  qtiod  contradidionem  in- 
cludit,  &implicat,quodeftratio  omnino  in  fe 
falfa,fiue  impoffibilis,  vt  homo  eji  irrationalii  j  im- 
poffibile  igitur  cft  impoffibile  propter  contradi- 
6tionem,&  contradidtoria  feipfis  includunt  re- 
pugnantiam  :  ideo  impoffibile  fimplicitcr  ex  fe 
eft  impoffibile ,  nec  omnino  ratio  impoffibilitatis 
eft  quzrenda  in  Deo  ,  quia  contradi(ftoria  non 
Seoti  oper,  Tom,  XI. 


funt  impoffibilia  propter  aliquam  ncgatio- 
nem  in  Dco  ,  nec  proptcr  aliqucm  refpedum 
ncgatiuum  ad  Dcum  ;  fcd  ratio  iiupoffibilitatis 
eft  incompoffibilitas  partium  ,  &  fic  impofll- 
bilitas  totius  redncitur  ad  incompoffibilita- 
tempartium,&nonad  aliquam  negationem  in 
Dco.  ha:cigiturratioimpoffibilitatis  in  creatu- 
ranoneft  impoffibiUtas  in  Dco  ,fcd  incompoffi- 
bilitas,  fiue  repugnantia  partium  in  ipfo  impoffi- 
bili  in  crcatura. 

Scd  qux  cft  prima  ratio  huius  impoffibilitatfs? 
oportct  erJm  poncre  aliquam  primam  rationcm 
impoffibilis,  ficut  &  neceflaria,  vt  patet  ex  4. 
Mct.  n:mi  impoffibilia  reducuntur  ad  aliquod 
primuiTijficut  &  ncccflaria. 

Dico  quod  impoffibilitas  in  impoffibili  redu- 
citur  adintellcdum  diuinum  ,  non  quia  impoffi- 
bilitas  in  Dco  fit  caufa  impoffibilitatis  in  crcatu- 
ra,  fcd  quiainDeo  rcfpedu  partium  rcpugnan- 
tium eftprimaratio  principiationis,qusc  eft  uitel- 
ledus,  quoniam  incompoffibilia  ab  intellectu  di- 
uino  primo  habent  fua  ejfe  formaliter  poffibilia: 
Vt  album,  &  nigrum,  fccundtim  fuas  rationcs  for- 
malcs  funt  incompoffibilia  ,  idco  principiatiuc 
ab  intellcdudiuino  habent  incompollibilitatcm, 
ficut  &  fuas  rationcs  formales  ,  ideo  incompoffi- 
bilitas  huiuSjjf/^KWjjC^m^mw,  rcducitur  ad  Dcum 
non  vtadcaufam  priuatiuam,fcdad  caufampofi- 
tiuam  ,  qux  cftintellcdus  diuinus ,  qus  eft  tota 
ratio  efje  formalis  partium,  &  pcr  confcquens 
impolfibilitas  totius. 

£xhoc  patet  quod  decepti  funtqui  concipiunt 
percns  tidum  diftinctum  contraens  ratum  ,  ali- 
quod  vnum  ,  nam  fidbitium  non  cftconceptibile, 
nifi  ab  intcllcdtu  crrante ,  vt  chimarra ,  ficut  nec 
contradiftoria;  &  idco  non  habct  ideam,nifi 
quia  partes  eius  habeant ,  &  ideo  fblum  partcs 
eius  coiicipi  poffiint ,  fcd  ipfum  non. 

Ex  dictis  patct  etiam  quod  rationes  contra 
opinioncm  primam  non  funt  contra  difta,  vt  illa 
dc  caufis  prxcifis  fccundiam  affirmationem,&  ne- 
gationcm ;  quia  ficut  pono  in  Dco  caufim  poffi- 
bilitatis  incrcatura  ,  ita  &  caufam  ,feu  rationem 
impoffibilitatis ,  quatenus  intelledus  diuinus  cfl 
caufapartiiun  incompoffibilium  ,  fccundum  ea- 
rum  effe  poffibilc,  quod  in  fe  habcnt. 

Ad  rationcm  primam  ,  diccndum  quod  adio 
non  eft  caufa  paffionis ,  fcd  eft  fimul  natura  cum 
ea  ,  fed  agcns  cft  caufii  ,  quantum  ex  natura 
fubftrati. 

Ad  aliud,  quod  fi  Dcus  daret  capacitatem  crea- 
turs  ,  non  poflet  reciperc  illam  ad  incompoffibi- 
lia,  ideo  fcquitur,  idco  non  rccipit  creatura  capa- 
citatem  ad  oppofita,quiaDeusnondatcam. 


CLV  .E  S  T  I  O      II. 

Vtrum  Deus  pofit  alittd  facere 
qttkrrsfeciif 

Alenf.  \.fart.tiuift.x\.m.y»rt.x.  D.Thomas  i.  fart.q  if. 
»rt.6.  D.Bonauenturarfi/f.^tf.*»-/.!.  f"«y?.i.r.  tr  J-  R«' 
chardus  dijl.^^.art.i.  qutft.i.^  5.  Durand,  qutfi.i.lDo- 
ftor  in  Oxort.difi.i^  jutft.  vnic»,  Suarcz  \.furi.tra£l.i. 
//i.j.f.j.Vafq.i.f.  rf/^.io«. 


V  6  D  non.  Quia  non  poteft  faccre  ni- 
fi  quod  bonura  ciret  fi  ficrec  ,  fcd  ta- 
lc  nunc  facit. 

V  Oppofi 


S)t<cmoiio  re- 
jultnt  imfof- 
J.bilitas. 


14. 


Aufloc. 

^cmtdo 
Deui  (ii  catt- 
fa   imfojftbi- 
litatit. 


Ai  primum 
frincifnle. 


AdfecundS, 


Argvrr.ttutn 
DtgMiuum.^ 


230       Libril.   Dillindio  XLIV. 


tnftUtth. 
yottft  faetre 
qu*  ntnfttit, 
diipofmt  non 
fnttrt    ijHlk 
fitit. 


^frm^tiuS.        Oppofitum  Matth.  z6,  Potuit  rogarc  Patrcm 
Matth.ttf.      de  duodccim  legionibus  Angclorum  ,&  tamcn 
nonfecit. 

S  C  H  O  L  I  V  M. 

Explicat  optime  ijuomodo  Dempotefi  non  facere 
^utfecit ,  etitmpro  eodem  inflAitti  ^  vel  fen/pore,  <jtio 
facit  ,  <]uia  pritu  natnra  eft  canfa  fiio  effeQu  ,  in 
illo  priori  ,  fi  tfi  liber  ,  potefi  fe  determinare  ad 
ipfnm ,  vel  eitu  oppofitum.  Vidt  eum  in  (Xxon.dift,^^. 
^itttfi.vnic.  vbiexplicat  dif^entiam  potentidahfolutt, 
&  orSnaritittDeo. 

ADquiEftioncm  dico  ,  quod  ficut  Dcus  po- 
teft  vcUc  &  non  vcUe  libere  aliud  a  fc  ,  fic 
poteft  vcUe  quod  non  vult,&  non  vclle  quod 
vult,  &  qoaclibct  talis  eft  diftinguendafecundum 
compoficJoncm,&diuifionem.  In  fenfu  com- 
pofito  ,  quiclibct  talis  cft  falfa  ,  Dcus  volens 
lioc ,  potcft  non  velle  hoc ,  fiuc  accipiantur  cx- 
trcma  ,  vt  dcnominantur  vniucrfaliier  pro  eo- 
dcm  temporc,  fiue  pro  alioi  Et  dcbct  cxponi 
per-duas  categoricas.  pcr  primam  dc  intjfe ^(ccxxn- 
dam  dc poffihiii.  Si  accipiantur  extrema  pro  diuer- 
fo  tcmporc ,  patct  qu6d  vtraquc  ,cft  vera }  fi  pro 
eodcm  ,  adhuc  eft  vtraquc  vcra ,  quia  fimul  eft 
potcntiaad  omnia,  &  diuifim  pro  codcm  tcm- 
pore }  &  ficut  cft  in  voluntatc  noftra  rcfpcdu  cf- 
fedus  cligendi ,  quod  cft  fimul  in  potcntia  ad- 
obiedta  diuifimjpro  eodem  inftanti  ,  Sc  cft  ibi 
prioritas  naturae ,  quae  eft  caufa:  ad  effedum.  Sic 
cft  in  voluntatc  diuina  in  a:ternitatc  rcfpedu 
omnium  aliorum  a  fc  ,  &  cft  ibi  volunfatis  ad 
cff^dum  prioritas  naturz  ,  qux  cft  caufae,  quia 
vokintas  cft  prior ,  quam  cffedus  fuis ,  prioritate 
caufae. 
MarfHtn,  Ad  rationcm  ,  ci^  dicitur ,  non  potcft  facere 

nifi  quod  bonum  eft ,  dico  quod  verum  cft ,  ijon 
ni(i  quod  bonum  cfTct.fi  ab  co  ficrct.Si  tamen  in- 
teliigi,tur  ,qu6dnonpotcftfaccrenifi  quod  bo- 
num  ett,nunc  ncgo,quia  potcft  facere  quod  nunc 
non  eft. 


I. 

Arptmtium 
tteg^tiuii  fri. 
mum. 

SteundHm. 


Ttrtium, 


DISTINCTIO    XLIV. 

Q^  iE  S  T  I  O       I. 

Ff^fm  Veus  pojfet  prodncereres  sUter 

e^ttkm  feeunditm  ordmem  ab 

ipfo  difpojitum? 

ViJe  Dodotes  citacos  ^utft.  x .   prxcedentis  diftio- 
dionia. 

I R  c  A  diftinftioncm  44.  qusri- 
tu^,  vtriim  Deitt  peteft  producere  alia 
aliter ,  tptam /ecundum  ordinem  ab  eo 
innitutumf  Qu6d  non  videtur,quia 
tuncin  otdinatcproducerct. 
Item,potentja  fua  non  cxcedit  fuam  fcientiam, 

fcd  ipfc  non  potcft  fcire  oppofita ,  nec  rcliqua 

aliter,  quam  fcit :  igitur  ncc  poteft  producere  op- 

pofita. 

Itern.in  xternitate  difpofuit  rem  fcauidum 

otdincmabco  inflitutumjfi  autem  potcft  rc» 


aliter  producere ,  cum  non  pofHt  habcre  cx  par- 
te  fui  a£tum  nouum  ,  oportct  quod  in  actcrnita- 
le  hoc  potuerit ;  ergo  in  aetcrnitatc  potuit  habe- 
rc  adus  oppofitos. 

Itcm ,  fi  Dcus  alitcr  potcft  res  produccre,  ^uartuttt. 
quam  produx.it ,  ergo  poteft  corpora  caclcftia  ali- 
tcr  mouere  ,  quam  mouet ,  crgo  poffunt  alitcr 
cbniungi ,  quam  mod6  coniunguntur ;  igitur  illa 
fcicntia,quac  cft  de  coniunftionc  corum,nulla  cft, 
vt  Aftrologia ,  quia  cft  de  contingdntibus ,  qu« 
aliter  fc  habcre  pofliint. 

Similttcr  tunc  fcicntia  naturalis ,  qua:  eft  de  %, 
rebus  corporalibus ,  fecundum  motus  corporum  §uintum, 
caeleftium ,  cum  nulla  cllct ,  quia  tunc  non  poflct 
fcircifta  fic  gencriri  in  tali  partc,  &  alia  alibi ,  vt 
plus  de  igne  gcnerctur  in  vna  partc,quam  in  alia, 
quia  hoc  non  poteft ,  nifi  pcr  motus  corporum 
caeleftium  ,  &  coniundlioncm  ipforum  ,  qu2  in- 
certa  funt ,  fi  Deus  aliter  produceret  qukm  pro- 
duxit.  Contr^ ,  alia  aliter  ficri  quam  fiunt ,  non 
includit  contradi<5lionem. 

S  C  H  O  L  I  V  M. 

Remittit  refperjJioHem  ad  fcriptum  Oxonienfe  fiA 
hac  ipfa  diflinSione  qutfl.vnica ,  vbi  ait  poffe  Deum 
res  aliur  producere,  ^uam^difpofuerat ,  infinfu  tameit 
diuifo  ,  &  ele  potentia  abfolkta ,  non  vero  in  ftnfit 
compofito  ,  vel  de  potentia  ordinata ,  ibicjue  explicat 
clare  modum  aukliter  faciens  contra  regulam  cui  fiih 
hac  inordinatefacit,non  tamtnfiregultnon  fithfit,fed 
potiits  regula  ipfificuti  ordo ,  ^uem  mode  Deus  ferutttt 
fubeft  ipfi. 


Rtfeluth. 
*  iH   Oxtn, 
hit. 
Adfrimum» 


REfponfioncm  ad,  quaeftioncm  quaere  alibi.  * 
Adprimam  rationcm,dicendumqu6d  non 
fequitur,quia  ifteordo,fecundum  qucm  mod6 
produxit ,  non  cft  omnis  ordo  poflibilis :  argucn- 
do  igitur  fic ,  potcft  producere  aljter,  quamfe- 
cundum  iftumordinpm  jcrgo  potcft  producerc 
inordinatc,  fiue  alitcr,  quam  fccundum  ordincm, 
cft  fallacia  Confcqucntis ,  argucndo  ab  inferiori 
ad  fuperius  cum  noca  alienitatis. 

Ad  aliud ,  djcejidum  quod  potentia,&  fcientia  AiftettniUt. 
in  Dco  adaequantur,  quantum  ad  obic£ta,fcd 
non  oportct  qu6d  cuiuflibct  ,  cuius  cft  fcien- 
tia  in  a(ftu ,  fit  pocencia  in  adul',  quia  pocentia 
cft  cius  cuius  eft,  vt  obicdi  poflibilis  :  fed  fcicn- 
tia  cuiufcumquc  cft,  cft  a^fkialitcr  eius ;  idco  non 
cftfimile. 

Adaliud  diccndumquod  in  <etcrnitate  poteft  Adttrtlum, 
oppofita  diuifim  ,  non  coniunftim ,  non  tamcn 
diuifim  pro  diuerfis  inftantibus  ,  "ficut  fuperius 
didtum    eft    de   fcientia     Dci    circa   contin- 
gcntia, 

Ad  aliud,  diccndum  quod  non  cft  fcicntia,  ni- 
fi  vt  in  pluribus  5  vndc  quia  Deus  vt  in  pluribus 
pcrmittit  caufas  fecundas  operari  fccundiim  or- 
dincm  difpofitum  ,ide6  &inpluribus  cft  fcien- 
tia ,  in  mortc  tamcn  Chrifti  fuit  eclipCs  contra 
principia  Aftrologis. 

Quanti^m  adaliud  de  fcicntia  naturalt^dico  Adfuintum. 
qu6d  non  dicit  abfblutc  plus   de  igne  in   tali 
parte  caeli  gcncrari  ,  fed  quod  appropinquante 
Solc  plus  gencratuiin  illa  parte,cui  magis  appro- 
pinquat. 


QViCSTIO 


4- 

Ad  quarttuitt 


Qu^ftio  11. 


iji 


SecunJum. 
Auguft. 

Offofitum. 


1. 

^tfolutio. 


CXy  >t  S  T  I  O     II. 

ytrhm  Deus  fofit  meliora  fttcere 
quamfecit. 

Vi>}e   Do<!toics  cijatos    j»</?.  i.    ptzccdcntis  diftin- 

V6d  non  viietut ,  Auguftinus  8j. 

qq.  qu«ft.j4.  probat  quod  Detu  Pater 

Jibi  t^MtiUmfiliHmgemit ,  tjutafi  non,Mtt 

^uia  nert  fotHtt  ,  &  tnne  infirmut  efi; 

aut  ijuia  nolmt,  &  tunc  inuidm  eft:  Hc  atguitur  in 

propoiito ,  fi  Deus  non  facit  meliora  quam  fecit, 

aut  igitur,  quia  non  potuit,  &  tunc  habetur  pro- 

poiiium ;  aut  quia  noluit ,  &  potcft,  &  tunc  in- 

uiduseft. 

Itcm ,  Auguftinus  5.  de  lib.arb.  Giutctjuid  reEla 
ratione  tthi  nulim  oecHtrat ,  hec  Deum  fecipfcias: 
igituvy  &c. 

Contra  Auguftinus  ii.fuper  Genef.  Detufo- 
tuit  fecijfe  heminem ,  qni  mnpeecaret ,  &  hoc  efteC 
melius :  igiiur,  &:c. 

S  C  H  O  L  I  V  M. 

T^filuit  Deum  fefe  facere  res  multo  meiiores, 
^uamfecit  tam  inferfeSienc  aceidentali  intenfiue ,  ($" 
extenfiue,  ^uam  in  ferfe^lione  fulfftamiali. 

REfpondeo,  quod  Deus  poteft  facere  melio- 
ra  quam  fecit,  &  hoc  fecundum  omnem  bo- 
^Hcert^rll  "'^^^^"1  r^'  compoflibilcm :  quod  probatur  prius 
meliores.  ^^ bonicatc ,  &  perfcdione  accidentali.  Et  pro- 
Tttb»tur\.  bo  quod  potuit  fic  facerc  mcliora  intenfiuc,  & 
in  ^irituali-  fecund6  extenfiuc.  Primo  fic,quoniam,  cum  om- 
hu^quantum         animcE  fint  eiufdem  fpccici ,  aut  omnes  funt 

ti4  ferfeBio-  r  C,  •  r  r 

nemaitiden-  atqualcs,  lecundum  pcrrcctioncm,  aut  non.u  nc, 

talem.  igitur  funt  squalis  capacitatis  ,  non  tarr.enfunt 

squalis  beatitudmis,fiue  asqualem  beatitudinera 

habentes  ,  quiabeatitudo  datur  fecundummeri- 

ra  ,  &  non  omncs  habent  xqualia  merita  ;  igitur 

non  tota  capacitas  in  quacumque  anima  perfi- 

citut  tanta  gloria  &  beatitudinc  ,  quanta  po- 

tcft  perfici.   Simih'ter  anima  Chrifti  habct  ma- 

iorem  beaticudinem  ,  quam  alia  anima  >  igi- 

tur    fi   omnes  squales   funt  ,  nulla  alia  ani- 

ma  habct  tantam    beaticudinem  ,   quantz  eft 

capax. 

3.  Si  dicatur  quod  non  funt  aequales  ,  fed  quod 

anima  Chrifti  fit  pcrfedior.quod  &  volo  ,  adhuc 

fequicurpropofitum,  prim6,quia  non  videtur, 

quod  tantum  diftant  ipfx  anima;  in  perfeftione 

ad  inuicem ,  quantikm  gloria  vnius  a  gloriaahe- 

rius.  Dato  etiam  fecundo,  quod  fit,  adhuc  fcqui- 

tur  propofitum ,  quia  anima  differt  fecundum 

^ilibetAH.  fpeciem  ab  Angelo,itaqu6d  Angeluseft  nobi- 

gelu4  fubfti.  jjgj  fpecics ,  quam  anima ;  (s^  quando  vna  fpc- 

ttrfeSior  »•   cics  cft  nobiliot ,  quam  alia  ,  quodlibet  indiai- 

nim»Chri(H.   duumvnius  fpeciei  cft  pcffcdtiits  quolibet  indi- 

uiduo  alterius;  alitcr  fpecics  habcrent  ordinem 

accidcntalem  ;  igitur  quilibet  Angelus  eft  nobi- 

lior  fecundum  naturam  ,  quam  anima  Chrifti: 

igitur  nuUus  Angelus  habet  zqualem  beatitudi- 

nem  cum  animaChtifti  ,igitur  nuUus  Angclus 

extenfiue  habet  tantam  beatitudinem  ,  quanta: 

eft  capax. 

„T  Ex  hoc  etiam  concluditur  propofitum  dc  cor- 

t.    Probttnr  ...  ^   ...        r      '.  ,.     , 

di  corforali-   poralipus ,  quoniam  fi  illa ,  quae  utimediatc  or- 
t-w.  Sceti  ofer.  Tom,  XI. 


dinantur  ad  Deum ,  vt  ad  finem  ,  &  beatitudi* 
nem  ,  poteft  Deus  facere  meliora  quam  fecit, 
dandoeismaiorem  perfcdionem  acctdcntalem, 
quam  habcnt ,  rault6  magis  videcur  de  corpora' 
libus  ,  dc  quibus  non  tantum  cnrat,  qu6d  non 
tancam  perfe6^ioncm  accidentalem  dedit  eis, 
quancam  poteft  dare ;  &  ideo  poteft  Deus  facerc 
meliora ,  qukm  fecit ,  cohfcrendo  plurcs  perfc- 
(Stioncs  accidentales,  &  itapoteftfaceremeliora 
excenfiue,  qukm  fecerit. 

Hoc  patec  prim6  infpiritualibus>  namBeati  r/r/»). 
plura  poiTunt  cognofcere,  quam  cognofcunt, 
non  enim  cognofcunt  infinita  in  Vcrbo ;  igitut 
non  cognofcunt  omnia  quae  cognofcit  Ver- 
bum;poteft  autem  Beatus  quaecumquc  cognofce- 
re ,  licet  non  fimiliter ;  ergo  porcft  eis  reue- 
lare  ,  Sc  fic  poftunt  aliqua  cognofcere  ,  qus 
non  cognofcunt ,  &  fi  Beati ,  multo  magis  non 
Beati. 

Hoc  ctikm  patet  dc  corporibus  caelcftibus ,  H-      QHMrti  if* 
cet  enim  non  recipiant  peregrinas  imprefliones   "^r.'/** 
corrnptiuas,tamenfuntreccptiuaimprefllonura  '    /'«'"• 
accidentalium  ,vt  luminis;  vndelunarecipitlu- 
nien ,  &  fi  medium  efiet  ita  magnum ,  qu6d  pof- 
fct  proiicere  vmbrara  fuam  ad  ftellas,  toca  fphac- 
ta  ftcUarum  poftet  ecHpfari,&obfcurari :  lumen 
igitur  eft  perfedio  accidentalis  eis ;  fed  omne 
diaphanura  luminofumeftmelius  non  lumino- 
fo :  ergo  poteft  Deus  plures  perfedliones  acci- 
dentales  eis  conferre,  quam  contuletit.  Et  quan- 
tum  ad  hoc  de  lumine ,  non  potuit  Auetroes  vi-   Auettees. 
tare,  qui  dicit  quod  folusmotus  poteft  perpetua- 
ti,&non  eiTct  ncceirarium  ex  fe,quiaeius^ 
eftabalio;  hoc  enira  non  folum  verum  cft  de 
mocu  ,qu6d  ficeft  ab  alio,  fed  etiara  delumine, 
quod  eft  forraa  tota  fimul. 

Quancum  vero  ad  bonitatem  &  perfedlioncm 
fubftantialem  terutn,  dico  qu6d  Deus  poftet  fa- 
cere  ea  roeliora  intenfiuc  fecundum  fuas  fub- 
ftantias  ,  fi  quzlibet  iftarum  in  fua  fubftantia 
fufcipiat  magis  ,  &  minus  ,  de  quo  non  eft 
hic  perfcrutandum  ,  quia  eft  difficilius  propo- 
fito. 

Ad  primam  racionem ,  dicendum  qu6d  non  f. 

fcquitur  inuidiam  cfle  iuDeo  ,  fi  non  fecit  me-  Aiprimttrt 
liora ,  quam  fecerit ,  &  poteft  ea  faceie ,  quia  in-  tfitcip^U. 
uidia  cft  abftrahendo  bonum  ab  aliqno ,  inquo 
tcnetur  fibi  ;  Deus  autctfitantum  ex  mcra  libe- 
ralitate  fua  confcit  peifeftionem  tcbus ;  tamen 
fi  Dcus  non  produxifiet  filium  fibi  xqualem ,  fe- 
quiiur  qu6d  efTct  inuidus ,  quia  ex  quo  confetc 
natutam  fuam  Filio ,  quod  eft  fibi  debitum  ex 
conditione  natuiat ,  qus  eft  ex  fe  talis ,  vt  ad 
eam  fequitui  confedla  aequalitas ;  ideo  fi  con- 
fettet  natuiam,  &  non  a;quaIitatcm,non  confer- 
tet  Filio  ,  quod  eft  fibi  debitum  ex  conditione 
natutae,  &  ita  eflet  inuidus. 

Adaliud,  dicendum  qu6d  teftatationc  tibi  AdftdiUtn, 
quxcumque  occutiunt ,  non  funt  modo  raelio- 
fi,nifi  inquantum  funt  volitak  Deo ,  &  ide6 
alia,quz  fi  fietent  ,  effent  raelioia,  raelius  tibi 
occutrcnt,  hoc  fcias  Deum  feciire,quia  nihil 
eft  melius  reda  fimplicitet  tationeentibus,& 
ide6  auifloritas  Auguftini  non  eft  aliud  quam 
dicere  ,  qu6d  quidquid  Deus  fecit,hoc  fcias 
Deum  fecifte  rede ,  omnia  enim  eiMicumque  vtluit, 
fecit. 


V     1 


DISTIN 


ZJZ 


Libril.  DiftinaioXLV. 


I. 

Jtrgutnftum 
primum  ne- 
f»tiuum. 


UrundHm. 


DISTINCTIO     XLV. 
Qjr  ^  s  T  I  o     I. 

Vtrum  in  Deo  fit  voluntas  formaliter 
ex  natura  rei  ? 

Alenf.  i.p»rt.i}ut.(l.^i.  membr.i.H  Thomas  J.part.^ud/t. 
\<.(3r  it.qutfi.tf  art.9.10  D.ionmeut.hie queft.i.Ki- 
ch:iid\isart.i.jutft.i  f^art.t.jutfl.t.Datind.^utft.i. 
Gabr.  ^ueji.i.  Gregorius  ^utft.i  DortorAtc.Coiduba»» 
qHifticnari»  lib.i.  qutft.  1 1.  Sminfing.  dt  Deo  vno  trn^. 
3.  l-tft.  }. 

Irca  di(lin6tionem  4/.  quzri- 

tur  ,    Vtritm  in  Deo  fit  formaliter 

voltmtiu  ex  naturei  rei  ?  QnhA  non 

videtur   :    In  quo  eft    voluntas 

ex   natura  rei  ,    poteft  volunta- 

te  vcllei  fed  Dcus  non  poteft  voluntate  velle: 

fgitar ,  &c.  Minor  probatur ,  quia  nulla  alia  vo- 

luntas  volt,  nifi  quia  voluntas  recipit  W/r,  in 

Dco  auteta  non  cft  receptio :  quare,&c. 

Item  fecund^  fic  :  fi  eft  voluntas  in  Deo  ex 
natura  rci :  crgo  in  ipfo  eft  obiedum  voluntatis 
cx  natura  rei ;  confequens  falfum  eft :  igitut  & 
antecedens.  Confequeniia  patet,  quia  obicftum 
alicuius  potentiz  in  Deo  non  poteft  efTc  extra 
ipfum.  Confcquentis  falfiras  probatur,  quia  vbi 
cft  obiedum  ex  naturarei,&  poteniia,  fimili- 
tct  illius  obiedi  inter  potentiam  ,  &  illud  obic- 
<5lum,  cft  rehtio  realis :  fed  voluiitas  diuina  non 
refertur  rcalitcr  ad  obie£kum  fuum  ;  qiiia  tunc 
in  cadem  petfona  cflcc  rclatio  rcalis  ad  efTen- 
tiam  :  igjtur  non  eft.  ibi  obicdlum  voluntatis 
cx  natura  tci  ,  &  pcr  confcquens  ,  ncc  vo- 
luntas. 

Iteraf  tertio  fic  ;  obie^lum  vojuntatis  eft  finis, 

voluntatis  autem  diuinx  non  cft  aiiquis  finis  rea- 

liter  ex  natura  rci :  igitur  voluntatis  Dci  non  eft 

obiciftum  cx  natura  rci.  Maior  probatur  per  Phi- 

lofophum  i.Ethic.  VolumaiefiipfiMfinii.Sc  pri- 

mo  Ethicor. Bonumefi  ^ued omnia appetunt .Minot 

probatur;  quia  finis  nobilioreft  eis  qua:  fiint  ad 

finem  ;  voluntate  autem  diuina  nihil  eft  no- 

biliiis. 

^^  Contri ,  in  Dco  ex  natura  rei  cft  omnis  per- 

Argumetum    fedio  fimpliciter,&  non  per  refpe6kum  aliqucm; 

0girniMiMii.    fed  voluntas  eft  perfedlio  fiinplidter,  quia  in 

quolibet  eft  melius  ipfa  ,quim  non  ipfa:igitur  in 

Deo  eft  voluntas  ex  natura  rci. 

Item ,  Deus  cft  bcatus  cx  natura  rei,  &  non 
per  adlum  negociatiuum  ,  qui  non  caufat  nifi  re- 
lationem  rationis  ;  eft  autem  beatus  in  fruendo 
fe ,  &  frui  eft  adus  voluntatis ,  quia  frui  eft  ali- 
cui  amore  inharrere  propter  fe ;  igitur  in  Deo  ex 
natura  rei  cft  adlus  voIunt3tis,&  per  confequens 
ipfa  voluntas. 

Item ,  in  diuinis  ex  natura  rei  eft  Spiritus  fan- 
ftus :  igitur  ibi  ex  natnra  rei  eft  principium  pro- 
ducendi  Spiritum  fandlum  :  fcd  voluntas  eft  hu- 
iufmodi :  igitur,  &c. 

Itcm ,  Matth.  6.  Fiat  voluntat  tua ,  &c.  Et  in 
Pfal.  Omnia  ^ueuunque  veluitfecit,&c. 


Tertium. 


Atiftot. 


Stemilum. 


yertium. 


fluarttim. 


CXy  ^  S  T  I  O     II. 

Vtrum  voluntoi  in  Deofit  ejfentia  diuinai 
Vide  authores  citatos  puft.  przeedenti. 

V  x  T  A  hoc  qaarrituf ,  Vtritm  voluntat  j . 

diuinafit  ejfintia  diuina?  Qn6d  non  vi-  Ariumgtum 
detur,quandocumquealiqua  funt  ea-  »*s»tii*um. 
dem  ellentialiter ,  quod  conuenit  vni,conuenit 
alteri,  Ci  debito  modo  fignificetur  :  fi  igitur  vo- 
luntas  fit  eftcntialitet  elTentia :  crgo  cum  volun- 
tas  fit  principium  fpirandi ,  eftentia  eric  princi- 
pium  fpirandi;  fed  hoc  eft  falfum  ,  quiatunc 
Spiritus  fandus  produceretut  per  modum  na- 
tura*. 

Item ,  quascumquc  vni ,  &  eidem  funt  eadcm,  Seeufiilum. 
intcr  fe  funt  eadem  ;  fed  fi  voluntas  fi|  €0encia, 
eadem  tatione  intcllcdlus  erit  cffentia :  igicHt  in- 
telledtus  eft  voluntas ;  fcd  hoc  eft  falfum^quia 
tunc  non  Deus  magis  diceret  per  intelledlum, 
quam  per  voluntatcm;  nec  magis  fpiraret  pcr 
voluntatem ,  quim  per  inielledum,  cum  eftentia 
fit  obiedum  voluntatis ,  &  obicdtum ,  Sc  eftentia 
eflent  idem. 

Item,  fi  voluntas  diuina  fit  fua  eftentia,  igitur  Ttrtium. 
primus  ad^us  voluntatis  diuinae ,  erii  a6lus  rcfle- 
xus.  Confequens  eft  falfum.  Probatio  confe- 
quentia: :  vbicumque  potentia,  &  obiedum  func 
idcm  ,  ibieft  a£tus  reflexus;  fed  fi  voluntas,& 
eflcntia  fiint  idem  in  Deo ,  igituc  primus  aiStus 
volendj  Dei  clTetaftus  reflexus. 

Contra;  Aoguftinus  i  i.dc  Ciuit.cap.io.Dm  ^, 

fimplex  efi,  e/uia  efi  tjuod  habet,  excepte  eo  quod  relati-   Augufl. 
ue dicitur,  ^ nvn efi  ipfitm :  igitur,  &c.  Argumitum 

Item  ,  fi  volunras  non  circt  eircntia  in  Deo,  'ffi"»'''"". 
cumnon  fit  perfeftior  ipfa  cffentia,  quianihil  ^'"^  ""'' 
eft  perfcdlius  ipfa  eflcntia ;  fcquitur  quod  volun- 
tas  fit  imperfcdlior  cflcntia  ,  &  per  confequens 
non  cflcc  principium  communicandi  ellentiam, 
quia  nunquam  imperfe£kius  eft  principium  com- 
rounicandi  perfedtios. 

SCHOLIVM     I. 

Reietiis  duahtu  opinionihtu ,  epta  per  aSium  inteUe- 
But  negotiantii ,  fiue  comparantis  adextra  ,  velad 
intra ,  penebant  voluntatem  in  Deo ,  refiluit  eam 
dari  ex  natura  rei ,  &  formaliter,  &  ^uid  per 
vtmmtjue  hunc  terminum  intelli^at,exponit.  Dein- 
de  occafione  defiumpta  probat  nuUum  ens  rationit 
tfie  farmaliter  infinitum. 

QVantum  ad  quatftionem  primam  ,  cft  vna  j-. 

opinio,  quae  ponit  voluntatem  non  efle   Primaopitilt 
in  Dco  ex  natura  rei ,  fed  tantum  per  aiftum  in-   "«<»  ?«<- 
te.Iedus  neeotiantis  ,  &  comparantis  ad  ex-  /'♦'»»'»  f»- 
tra  ipfam  eflentiam  ,  qux  opmio  improbatur 
in  principio  huius  quzftionis  ptima;. 

Alia  autem  opinio  fimiliter  eft,ponensvo-  Steund»»p$- 
luncatcm  ,  &  alias  perfcdiones  effc  in  Dco,   ""• 
non  ex  naturarei  ,  (ed  per   aftum  intellcdlus 
negotiantis  ,   non  tamen   comparantis  ad  ex- 
tr^  ,  fed   ad   intrk  ,  quae  opinio   improbatur 
diftind.  j;. 

Omiflis  igitur  illis  opinionibus  ,  refpondeo,       Se/oluti» 
cxponendo  duo  vocabula  quod  eft  efie  in  Deo  ex   V^fi'"»** 
naturarei,  8c  ejfe  ibi  formaliter.  Dicoautem  ali-    *'""  ' 
quid  eflc  in  alio  cx  natuia  rei ,  quod  nop  eft  in 

eo 


QujBftio  II. 


m 


gfcjV  tfl  ep 
t»    natur» 


§la!d  ift  tjft 
in  mliquofoT- 
m»littr. 


Volunttu  ftT' 
m*litir  ,  ^ 
tx  nntur»  rti 
ift  i»  D*l. 


Jrohatur, 

£i>i  rafimU 
non  fetefl  ejft 
formalittr 
infitutum. 


7- 

Rifo!uiio  f— 
eunil*,  qut' 
ftiovit, 

Voluntiu  eft 
realiter    ef 
fentia.froha- 
tur  rjtiene. 
Trimt, 


eo  per  ai^um  !utcllc(Slus  negociantis  ,  nec  pcr 
adtiim  voluntatis  comparantis ,  &  vniuerfalitcr, 
quod  ed  in  alionon  per  a<5lum  aiicuius  potcn- 
iix  comparantis.  Expono  etiam  hoc  vocabulum 
formaliter.  Dico  autcm  cire  fofmaliter  tale  ;  fiue 
clle  in  aiio  formaliter  quod  non  cft  in  co  po- 
tcntialitcr.vt  album  in  r.igio  ;  ncc virtualiter, 
vt  cffeftus  in  luacaufaelt.  Ncc  hocdico  for- 
maliier  clTc  in  aiiquo  quod  cft  in  eo  confusc, 
&  cum  quadara  commixtione  ;  quomodo  ignis 
cft  in  carnc  non  formalitet ,  fcd  dico  clfc  for- 
maliter  in  aliquo  ,  in  quo  manet  fecundum 
fuam  rationem  formalem  ,  &  quiditatiuam  ,  & 
efle  tale  formaliter  eft  includere  ipfum  lccun- 
dum  fuam  rationera  formalcm  prxctliUime  ac- 
ceptam. 

Ifto  igitur  modo  dico  quod  voluntas  ex  na- 
tura  rei ,  &  formaliter  cft  in  Deo  ,quia  non  pec 
,adum  aiicuius  potentia:  comparantis  ,  aut  con- 
ferentis ,  fed  fccundum  fuam  raiionem  fqinia- 
lem  ,  &  quiditatiuam.  Rationes  vero  adduttae 
4ifti:id.  jy.  ad  ptobandum  hoc  de  intelicctu, 
poftunt  hic  adduci  ad  probandum  idem  de  vo- 
luntate. 

Addo  tamen  vnam  raiioncm ,  quod  nullum 
ens  rationis  poteft  cfte  formaliter  mfinnum; 
fed  voluntas  cft  formaliter  iniinita ,  igitur  vo- 
luntas  (ecundijm  fuam  raiionem  forraalcm  non 
dependet  a  ratione  ,  &  per  conlcqucns  non  cx 
folaconfidcratione  rationis  ,  fed  ex  naturaici 
voluntas  eft  in  Dco.  Maior  probatur,  quia  ni- 
hil  poteft  eire  fic  ens  rationis  ,  fcilicei  peradum 
intel!e€tus  ,  nili  quod  elt  relatio  ratioms,  quia 
intelledus  nihil  poicft  caufarc  in  obiccto ,  vt 
cognitum  eft ,  nili  relationem  rationis  pcr  com- 
parationem  eius  ad  alcctam  ,  &c  non  aliquara 
rcalem  :  tale  autcra  ens  non  cft  formaliterin- 
finitum  ;  nulla  enira  rclatio  rationiscft  forma- 
liter  infinita  ,  imo  nec  rcalis  ,  vt  lupcrius  eft 
probatum.  Minor  probataeft  diftintt.  lo.  mul- 
tipliciter  ,  breuiter  tamcn  ibi  polica  eft  vna 
ratio  ,  quia  in  omni  ciue  metc  intelligibili, 
acqualis  eft  natura  fua:  incclligibilitatls,  &  in- 
lellcdualitatis  ,  lic  cx  partc  voluntatis  ,  quod 
aqualis  petfcdionis  cft  in  ipfo  circvolitura,  & 
cllevolibile  :  cft  autcmtale  formalitcr  intclli- 
gibile,  &  volibilc  infinitum,  aliter  non  bcati- 
£carct:  igiturfua  voluntas,  quaeft  volitum,cft 
formaliter  inHnita. 

SC  H  O  LI  VM     II. 

*Dacet  ,  zolunt4tem  in  dininu  identificari  ejfemia, 
dijjerre  tamen  redittr  fecundittn  quid  ,  fcu  for- 
maliter ,  vei  ex  natura  rei  ante  omntm  negotia- 
tionem  intelUBtu.  ZJide  eurn  fupra  in  hoc  opere 
difi.  }  j.  quitB.  i.  &  in  Oxen.  difi.  7.  t}U(tfl.i.  & 
diii,  i.ijUitft.,^.  Probat  htc  varijs  rationilnti  ,  & 
Mtthoritatihtu fanUtrum  Patrum. 

AD  fccundam  quzftionem  ,  dico  qu6d  vo- 
luntas  in  Deo  cft  fuaelTcntia  realitcr,  per- 
fede ,  &  identicc ,  quod  ptobatur  per  rationem: 
quicquid  eft  compoflibilc  intjinfecc  ipfi  infi- 
nito ,  ipfum  eft  infinitura  rcaliter ,  &  pctfciac, 
quia  fi  non  dctur  oppofitum  ,  ergo  eft  aliud 
realitcr  ab  ipfo  infinito  ;  ergo  facit  compofi- 
tionem  cum  infinito  :  igitur  non  eft  infinitum: 
fcd  cQcntia  diuina  eft  formaliter  infinita  ,  & 
volontas  eft  in  elfentia  diuina  compoflibilis  fi- 
Scoti  oper.  Tom.  XI. 


bi  intrinfecc :  igitur  voluncas  in  Deo  eft  fua 
eftcntia  ,  &  etiam  ciim  voluntas  fit  formali- 
ter  infinita ,  vt  probatum  cft  ,  fequitur  ex  pac- 
te  vtriufque  quod  fint   idem  tcaliter   perfe- 

Aliter  etiam  probatur  auftoritatc  Augufti- 
ni  i^.deTrinit.  cap.  5.  Non  ftcut  in  in  creatura 
fapientia  ,  (^  fcitntia  funt  dua  <]uaUtates  ,  ita  in 
Deo  \fedquA  iufiitia  tpfk  esi ,  &  bonitoi.  Sed  nun- 
quam  pra:dicatio  in  abfttado  cft  veta,  nifi  fic 
piimo  modopcrfe,  vt  in  cteaturis;  vel  nififit 
vcraprxdicatione  per  identiiaiera,  vc  in  Diui- 
nis  ;  fed  ibi  in  propofito  non  cftpraedicatioper 
fe  priino  modo;  &  hoc  probatur,  quia  quan- 
doclfcntia  alicuius  accipitur  in  abftr;;do,  acci- 
pitur  prxcisc  fecundum  rationcm  quiditatiuam: 
fic  autem  non  pra:dicaturdealiquo,  nih  dcillo, 
cui  eft  cllentialiter  idem  :  patct  igitur  quod  iu- 
ftiria  &  boniras  &  huiufmodi  attiibuta ,  in  Deo 
funt  reahtcr  idcm  &  perfcftc ,  &  etiam  quodli- 
bct  lilorum  cum  eircntia. 

Scd  hic  eft  dubium  de  diftindtione  iftarum 
perfedtionum  cflentiahum  in  Deo,  quomodo  di- 
itinguantur  ? 

£t  circa  hoc  funt  opinionespra:di£tx  ,contra 
quas  arguitur  ,  vc  prius  aigutum  eft.  Addo  au- 
tem  nunc  eti.im  vnain  raiionem  ,  quod  diftin- 
guantur  non  folum  tatione  ,  quia  voluntas ,  fi- 
uequscumque  aliapeifcdio  ellcntialis  in  Deo, 
vt  dicit  petfedionem  fiinplicilcr  ,  prsfcindic 
omnem  relationem  lationis  ;  ergo  vi  dicit  per- 
feftionem  fimpliciter ,  non  diftuiguitur  fola  ra- 
tione. 

Si  igitur  vt  fic  non  diftinguituraliquadiftin- 
dtione  cx  natuta  rei  ,  fequiiur  quod  volunias, 
vt  dicit  perfedioncm  fimpliciter  ,  non  diftin- 
guitur  ab  elTentia  ,  liuc  ab  alia  perfciSlione  re, 
ncc  ratione,  &  per  confequensquantumad  il- 
lud,quod  per  fe  important,  erunt  fynonyroa, 
quodimcndunt  iili  dealia  opinionc  fugeic,& 
cft  ideo  contia  Sandos  ,  quia  Sandi  concludunc 
vnum  ex  alio  ordinate  ,  vi  Augoftinus  aiguit  8. 
de  Trinit.  cap.  1 .  &  k.  quod  vna  ftrfona  non  tfl 
maior  alia  ,  tjuia  nulla  alia  efi  verior :  vbi  non  cllct 
conIc<juentia,fi  iiec  te  ,  nec  ratione  fic  dirfer- 
rent  magnitudo,  &  veiitas  inDco.  Ftuft«actiam 
Magiftri  moderni  laborant  ciica  ordinem  per- 
fcdioniim  ellentialium  in  Deo  ,  concludendo 
vnam  ex  alia-,  fi  inter  illas  nulla  cllct  diftin- 
dio  rej  ,  nec  rationis.  Maior  probatur ,  quo- 
niam  nulla  relatio  rationis  eft  fotmalitcr  in- 
finica  ;  igitur  nuUa  calis  poceft  includi  for- 
maliter  in  infinito  ,  nec  in  aliqua  pcrfcdtio- 
ne  fimpliciter  ,  alirer  totum  non  eflct  infini- 
tum  ,  nec  per  confequens  peifcdio  fimplici- 
cer  :  igitut  voluntas  ,  vc  eft  perfcftio  fim- 
plicicer  ,  pracfcindic  omncra  rcUciopera  ra- 
cionis. 

Refpondeo  igicur,quantumad  iftumarcicu- 
lum  ,  quod  cum  vera  idencitate,  qua  vna  per- 
fedio  eflcntialis  eft  eadem  eflentiar ,  &  quacli- 
bct  alteri ,  ftac  camen  aliqua  diftindio  ex  par- 
ce  rei  fccundum  ijuid:  fola  enira  diftin6tio  ra- 
cionis  non  fufiicic  ad  faluandum  oppofica  con- 
nenire  eis  praetcr  omnera  cpcrationcm  intcl- 
Ie<5tus  ,conccditur  enim  quod  Pater  dicit  in- 
telledu ,  fiue  mcmoria,  &  non  voluntace  ,  & 
quod  fpirac  voluntate  ,  &  non  iiitellcdtu  ,  & 
multatalia;  ide6diftinguuntury?CK»<i!«m^«(</tan- 
tum  i  parce  rci»  Scd  quid  intelligis  per  ftcun- 
V     3  iiim 


SeeunJl  au- 
Horitate  AM' 
guftini. 


8. 

Dubium, 


Auguftin. 


9' 

Kefoluti» 
dubij. 

Cum  identi' 
tnet    rt»li 
ftat  diftinSh 
firmaiit. 


^34 


Libri  I.  Diftinaio  X  LV. 


Expfttt  jttld 
di/tinliio  fe- 
cuniitm  quid 
tx    n»tMr» 
rti. 


tijn  idcntitm 
fftmnlii. 


Probatur  pri^ 
pii  fierfeciio- 
nei  ejftntialei 
in  Det  di- 
fiin^Hi  for- 
m*liter  ex 
naturit  rei. 


Sifundo. 
jHm  efi  di 
ftinaio  cbie- 
dorum ,  aH» 
moUi   conci' 
fiendi. 


dum  qiild,  ?  Refpondeo  cjuod  quantum  ad  illas 
tres  condicionesdi(lin(%ionJspoficas  diji.^l.  fci- 
licec  nonefietalc  pocentialiter,nec virtualitcr, 
nccconfusc,  eft  ibi  veradiftindtio  inter  huiuf- 
modi  perfc£l:iones  eirenciales.ficut  alicubi  inue- 
nitur  diftinftio;quia  ita  vcrc  in  Dto  eft  intclle- 
6bus,ncut  ncantum  effet  ibi  intclledus,&fimiii- 
rer  voluntas,  &  aiix  perfc<ftiones  fimpliciter,  & 
pcr  confequens  non  func  ibi  potentialicer ,  nec 
virtualiter,nec  confusc:fcd  illae  ctcs  conditiones 
non  fufficiunc  ad  diftindlioncm;  quia  non  po- 
nunt  non  identitatem,  &C  non  identitas  complcc 
rationem  diftindionis.  Perfcdioncsautem  fim- 
plicicer  in  Deo  tiabent  non  idcntitatem  fecun- 
diim  ijnid ,  quae  eft  non  identitas  formalis:diftin- 
dio  ergo  fecundum  ijuld  ex  natura  rei ,  cft  non 
idcntitas  formalis  aliquorum.  £c  incelligo  pcr 
non  idcniitatem  formalem  aliquorum,quando 
vnum  non  eft  de  formali  ratione  alterius  ,  ita 
qu6d  fi  definirecur  ,  non  pcrtinerct  ad  definitio- 
nemcius;  igiturper  nonidentitatcm  formalem 
inteiligononidentitaccmquiditatiuamnonper- 
tinentem  ad  dcfinicionem  alcerius  ,  /i  denni- 
retur. 

Hoc  confirmatur  per  hoc ,  qaid  Dodlores  an- 
tiqui  non  conceiTcrunc  in  diuinis  prxdicatio- 
ncm  formalem  vnius  perfcdionis  dc  alia  in 
abftrado  ,fed  prxdicationem.  pcr  identitatem: 
igitur  voluerunc  quod  aliqua  in  diuinis  func  ea- 
dcm,non  camcn  formalitcr. 

Quod  autem  huiufmodi  perfediones  non  fint 
idem  formaliter  inDco  fola  ratione  diftindlac, 
probatur  per  tres  rationes,  &  pcr  plurcs  audori- 
tates.  Prima  ratio  cft  h£cc:infinicas  dicic  moduni 
intrinfecum  cius.cuius  eft,cntitatis,ficut  per  op- 
pofitum  finicum  dicic  modum  deccrminaium 
quiditatis.cui  conuenic :  modus  aucem  entitatis, 
&  quiditatis  infiiiitae  non  dcftruic  rationem  qiii- 
ditaiis.fcd  faluat  &  petficit:igitur  infinitum  non 
deftruicquiditatiuam  rationemalicuius,  fed  fal- 
uat^igitnririfinitas  adueniens  voluntati  nonde- 
ftrnit  propriam  rationem  voluntatis  ;  igitur  dc 
ratfonc  voluntatis  infinita  formaliter  non  cft 
intelleftus ,  ncc  cfiencia  ;  non  igitur  func  eadem 
formaliter. 

Secundo,  arguo  fic,  primo  promitrendo  duas 
diftinftiones.  Prima,qu6d  dua;  funt  difFerentiae 
in  incclleftu:vna  intelligendo  obiecftum  formale 
quod  eft  intti,  fiuc  cxtra  fibi  correfpondeac  vna 
rcs,vel  dua:,tanquam  terminans  extr^,ficut  patct : 
albedo  in  re  extra  accipitur  ab  vna  re ,  &  camcn 
aliud  cft  obicdum  formale  in  intclle6lu  de  con- 
cepcu  coloris  difFcrentiae  fuac,non  obftantc  qu6d 
vna  res  fimplex  extra  corrcfpondct  vcriquc;&  fi- 
militcr  vnius  rci  poflunt  circ  duomodi  Logicalcs 
diuerfi.vcl  duo  modi  Gramaticales;Logicalcs,vt 
homo ,  hHmanitas  ,  Gramaticales  ,  vt  homo ,  hemi- 
nit ,  ica  quod  vnaeftdiftindioobieftorumfor- 
tnalicer  concep[orum,&alia  eft  diftinftio  cx  dif- 
fercntia  modorum  concipiendi; 

Ex  his  arguo:Bcatus  vidcbit  eum  intuitiuc,  & 
etiam  voluntatcm  Dei  intuitine,  aut  igitur  videt 
hic  duo,  ita  quod  habet  non  idem  obiedum  for- 
male,&  tunc  habetur  propofitum,quia  qui  intel- 
ligir.intuitiue  videt  rcm  ficut  eft,&  non  fabricat 
ibi  aliquid  perintellc(flum  negotiantcm  ;igitur 
funtobiedlaformalia  diftin<5l;a,  auttantum  ha- 
bet  idem  obicAum  fiib  diuerfis  modis  conci- 
piendi ,  &  tum  non  eft  ibl  maior  diftindlio  intcr 
cfTentiam  &  voluntatcm ,  quam  fi  iacelligat  hoc 


quod  eft  volurttM ,  &  voluntMis ,  vcl  non  maior 
<\Qim /apientia,8c/4pientis,  &  tunc  pofTet  beatifi- 
cati  aiqualitcr  ficut  in  eflentia,&  nonefTet  maior 
diftindioifj^  naturae ,  &  attributi ,  qua  attributi 
in  rcdo ,  &  in  genitiuo,vel  attributi  in  concreto 
&  in  abftra(^o,nec  poteft  beatificari  in'aIiquo  in- 
cludcnce  refpedum  racionis,  cum  nullum  cale  fic 
petfcdiiionis. 

Tertia  racio:in  eadem  petfona  funt  plutes 
proprietaces  relaciuae  diftindaB.non  fola  racione: 
&  quamuis  vnus  Dodor  ponat  quod  fola  ratio- 
nc  diftinguantur,non  tamcn  verum  cft ,  vt  priiis 
oftcnfumeft:  vnde  alios  Dodor  conccdit  qu6d 
nonfola  rationc  diftinguuntur,  fcd  diftinguun- 
tur  relatiuo  ,  fcd  tunc  definitio  duarum  proprie- 
tatum  fccundijm  rem  relatiuam  ftat  cum  fimpli- 
citate  diuina ,  &  vna  non  tranfit  in  aliam  per 
identitacem  ,  feu  vcraque  in  tettium,  vt  in  efTcn- 
tiam,per  quam  funt  eadem  realiter;igitur  muhd 
magis  diftindio  duarum  proprietatum  cfTentJa- 
iium ,  quarum  vna  tranfit  in  aliam  proptct  ea- 
rum  infinitatem ,  &  vtrumque  in  teriium  ,  vt  in 
cflentiam ,  ftabit  cum  fimplicitate  diuina :  ergo 
ftabit  non  identitas  formalis  voluntatis  ad  efTen- 
tiam,in  quam  peridentitatem  tranfit. 

Hoc  eiiam  confirmatut  aufboritatibus  San- 
dlorum,nam  Auguftinus  i j.  dcTrinit.  cap.j.  di- 
cit  qu6d  ifta  omnia ,  quae  dicunt  perfeftioncro, 
non  nifi  in  Deo  aequalia  dicenda  funt :  fed  nihil 
idem  fibi  formalitcr  eft  aequale,  squalitas  cnim 
fccundum  Hilarium ,  requirit  non  identitatem 
aliquam,fed  tamen  fi  non  fint  eadem  formalitcr, 
pofTunt  dici  aqualia.licct  non  fini  diftinda  rea- 
litcr :  vndc  non  rcquirit  aequalitas  diftindionem 
realcm  ,  quia  fccundum  Auguftinum  ,  potentiae 
anima; ,  quae  mutuo  capiunt  fe  in  adibus  fuis, 
funt  aequalcs.non  tamen  diftindlae  rcaliter. 

ItcnijAuguftinus  contra  Max.  lih.  2.  cap.^.  ar- 
guicquod  quiacum  fimpIicitaccDei  ftat  plurali- 
tas  accribucorum  ,  ide6  ftat  pluralitas  petfona- 
rura  ,  quae  ratio  non  valet,fi  attributa  folaratio- 
ne  diftinguerentuc ,  quia  non  fcquitur ;  ftac  cum 
fimplicicace  diftindio  rationis :  ergo  diftin6tio 
realis  ftabic,  fed  econuerfo  diftindio  realis ;  et- 
go  diftindlio  racionis. 

Sed  dices  quodifta  audoricas  non  concludit 
pro  didta  opinione,quia  ficuc  non  fequitur,  fi  di- 
ftindlio  fecundum  rationem  ftat  cum  fimplicita- 
tc;igitur  diftin<flio  realis  ftabit ,  ita  non  fequitur 
diftindio  fecundiam  tjuiddit  cum  fimplicitate: 
igitur  (iiftindlio  realis:nunc  autcm  di£ba  opinio 
ponit  diftindtionem  attributorum  efle  fccundum 
^uid  tantum. 

Refpondeo ,  quod  ratio  Auguftini  benc  tcnet 
in  propofito  ,  quia  quorum  principia  formalia 
polTimt  cfTe  non  cadem  realitcr :  vnde  ad  diftin- 
ftioncm  realem  principiatorum  fufficitnon  fola 
diftinfbio  rationisprincipiorum,  fcd  fufEcit  fola 
diftindio  ex  natura  rei,qux  non  eft  per  operatio- 
nem  intellecbus:fed  diftinftio  realis  principiaco- 
rum  non  fequicur  ex  foladiftini^ione  rationis 
principiorum  ,  fequitur  tamen  ex  diftindbione 
formali  principiorum  ,  qux  diftin<5bio  non  eft 
per  operationem  intclicfStus. 

Icem,Damafccnus,cap.4.  &  S.Hilatius  iz.de 
Trinicin  fine. 

Item,  Anfelmus  Monologion.  cap.i  j.  NeceJJi 
efi  vt  ejuidtjuid  efi  melius  ipfitm ,  ^ukm  not:  ip(iim,  po- 
nitur  in  Deo  :  nulla  autem  relatio  rationis  ,  nec 
ctiam  aliquid  indudens  rclaiionem  racionis  eft 

melius 


II. 

Tetlii, 


CenfirmtlH»' 
frimi  San- 
Sorutn  aum 
8orit»tibus. 
Augufl, 
Htlar. 


Secundi, 
Auguft. 


14. 

RefiicM. 


Soluiii. 


Ttrtii. 


Q(j$ftio  II. 


235 


i6. 

Trim»   Ii*' 
fttnti»   rtn- 
tr»  di^a. 
Auguft. 

Stcttttd». 


Tirtia. 

Boe:. 

Augu(V. 


17- 

SiMtur  in- 
ftimti»  pri- 
m».  Multi- 
fltx  n»n  idi- 
tit»s  tx  n»- 
tur»  rti. 


mltHs  ipfHTn ,  (jiuktn  non  ifjum  ,  vt  probacurn  eft 
prius;igitur  talc  quodlibet  quod  cft  meliM  ipfum 
tjuam  noH  ipfum ,  eft  abrolutum  ,  vt  ad  fe  didtutn 
prsccdens  lelationctn  rationis ,  fic  autem  di- 
ftinguicur  aliquo  modo  i  Deicate.  Aiicer  AnfcU 
mus  probans  hoc clfe ponendum in  Deo,quia 
niclius  eft  ipfumjqu^im  non  ipfum,  non  arguerec 
quod  hoc  eft  poncndum  in  Deo ,  nifi  qu6d  Deus 
eft  Deus ,  &  quia  eft  meiius  efte  Deum  ,  quam 
non  Deuro,  &  ftuftr^  laboraret  in  (Oto  illo  ca- 
pitulo. 

S  CHO  LI  VM     III. 

Tenit  tret  ittjignes  inftantiof  contra  SJiinElionem 
formalem  voluntatu  alt  ejfentia.  Ad  ^rimam  beni  ex- 
plicat  di^umjaniii  Augujiitti  dicentu,non  co  Patcr, 
quo  Deus  ,  tamenconcedentis  identitdtem  attriimto- 
rum  cum  DeoJ^ide  eum  clariits  ad  hcc  in  Oxon.  diji.  8. 
^u»Ji.  4.  num.  1 3 .  Adjecundum  negat  ex  injinitate 
formali  inferri  identitatem  formalem  ,ficut  ex  infini- 
tate  reali  realem,quiafine  haceffet  compofitio,  tjUdt  non 
Jequitur  negata  identitate  formali.  Ad  tertium  ,  etfi 
hhUm  SanSiorum  pojiterit  dut  Pradicamenta  in  di- 
uinis ,  explicat  quomodo  il>i  omnia  dicunturficundMm 
Jithfiantiam,vel  relatitnem,  de  <jho  in  Oxon.  i .  Sfi.  8. 
quafi.i.nMm.i^. 

SEdcontraprzdidlaarguitur  tripliciter.  Pri- 
m6  fic:co  modo,  quo  Auguftinusnegatidcn- 
ticatem  paternitatis  ad  tf^tnuim  ,  non  eo  Detu, 
^Mo  Pater ,  concedit  eodcm  clTcDcum  &  fapicn- 
tem.&c. 

Item,Dcitas  non  eflet  rcalitcr  infinita,  nifi  ef- 
fct  realiter  eadem  fapientia;  &  voluntati  :ergo 
fi  Deicas  fit  formaliter  infinita,eft  eadem  forma- 
liter  voiuncati. 

Item,in  Deo  non  manent,nifi  duo  Przdicaroc- 
ta  fecundum  Boctium&  Auguftinum  ,  &  fi  ma- 
neant  in  Deo  fapientia,&  bonicas  fecundum  fuas 
racioncs  formaies ,  quibus  diftinguuntur  ,  qus 
non  func  fecundum  iftam  opinionem  racio  fub- 
ftancix,nec  racio  relacionis  ;manerenc  in  Deo 
plura  Prxdicamenca  ,  quam  duo,fcilicet  ratio 
Subftanci£,&  racio  Relacionis,ciim  camen  fecun» 
dum  Auguftinum  tjuid(juid  efi in  diuinis,  diciturji' 
cundum  fuhjiantiam ,  velficunditm  rclationem ;  vnde 
in  Deo  fccundum  iftam  opinionem  ,  videtur  eflc 
res  piurium  Pra:dicamencorum ,  qu^m  Subftan- 
tiz  &Re!ationis. 

Ad  primum  diccndum  qu6d  mulciplex  eftnon 
idencitas  ex  nacura  rei  fecundum  ^uid ,  quxdam 
eft  non  idencicas  adzquacionis ,  quz  eft  ctipicx, 
vei  fecundum  przdicacionera,vei  fecundum  vir- 
cutcm  ,  &  perfedionem ,  vel  fecundum  mucuam 
idencitacis  rationem  :  propriccas  autem  cft  non 
eadem  efTentiz  non  identitate  formali ,  vnum 
enim  non  eft  de  formali  ratione  aiterius.  Nec 
etiamfunteademidencicatcadzquationisfecun- 
dum  przdicacionem,quia  proprietas  non  cft  nifi 
in  vna  perfona  ,  eftentia  autem  eft  in  tribus.  Nec 
etiam  funtcadem  fecundum  perfedlionem ,  quia 
eftentia  cft  formaiitcr  infinita,  proprietas  vero 
non.  Nec  etiam  funt  eadem  identitate  adzqua- 
tionis  ,  quia  eft  fecundum  mutuam  racionem 
identitatis,quia  in proprietace  reiaciua  non  eft 
racio  idcncicacis  ad  clTcnciam  ,  ficuc  c  conuerfo: 
quiaenim  eftentiaeft  formaiicer  infinica,  ideo 
quidquid  eft  in  ea,eft  idem  fibi. 

Ifta  autera  ratio  non  eft  in  proprietate ,  quia 


non  eft  focmaliter  infinitaiigitur  quadrupliciter 
propriecas  non  eft  eadcm  eftenciz  ;  fed  vo- 
iuncas  eft  eadcm  eftenciz  ttipliciter ,  quia  (e- 
cundijm  virtutem  ,  &  perfedionem  ,  fecun- 
dum  eciam  adzquationem  przdicationis  ,  & 
fccundum  muiuam  rationem  identitatis  ;  quia 
vtrumquc  eft  formaiiter  infinitum  ,  fed  la- 
men  non  eft  eius  identitas  formaiis  ad  ciren- 
tiam,  quz  nonidenticas  communis  eft  volumati 
ad  eirentiam,&  proprietatirelatiuz  ad  cfrcntiam. 
Patec  igicur  quod  ptopriecas  eft  non  eadcm  cf- 
fentiz  quadtupiiciter,&  de  numero  iilorum  mo- 
dorum  ;  perfcdio  attributaiis  eft  cadem  en'cnciz 
triplicicer ,  &  fic  pacct  ad  Auguftinum,quomodo 
non  eo  Pater ,  tjuo  Detu  ,  &  taraen  triplicicer  eo 
Deus,quo  fapiens,  fcd  argucre  ex  hoc  ad  omnem 
identitatem,cft  fallacia  Confequentis. 

Ad  fecundum  dicendum  quod  licct  fequatur,fi 
voiuntas  non  cftet  eadem  edentiz  reaiitcr;igitur 
non  cfiet  realiter  infinita  ,non  tamen  fequicnr 
quod  voluutas  non  fit  formaiiter  infinica,  fi  non 
iit  formaiiter  eadcm  cflentiz ,  qaia  non  omne 
quod  eft  idem  infinito  ,  eft  formaiiter  idem  fibi: 
tamcn  quicquid  eft  compojQlibile  infinito,eft  rca- 
liter  idem  inBnito.  Vnde  cum  dichut. Japientia  efi 
formaUter  benitas,^oic^  diftingui,  provt  lyforma- 
/i/o-,  detetroinat  compofitioncm,veI  extremum. 
Si  autem  intelligacur  decerminatc  extremum, 
vera  eft  addeudo  quzcumquc  caiia:nam  bonicas 
cft  fapieniia  vcie  rcaliter,  pcrfcdc  ,  formaiiccr, 
quia  bonitas  cft  fapientia,quz  in  Dcocft  vc  for- 
tnaliter  fecundiim  rationcm  fuam  formalcm  ,  & 
ita  formaiiter  fapientia  eft  in  Deo  fapiencia:ficut 
fi  tantiim  ibi  cfTct  fapicntia  ,  non  tamcn  eft  vera 
provt  additur  ad  compofitionero.  non  enim  for- 
maii  przdicacione  przdicacur  vcluncas  dc  cf- 
fencia,  fedprzdicacioneidencica. 

Ad  tercium,dicendum  qu6d  iecundum  Augu- 
ftinum  &  Boctium,in  Deo  luncduo  modi  przdi- 
candi,lciiicct  modus  przdicandi  ad  fe,&ad  altc- 
ru;nonautem  dicuncut  res  aiiquorum  gencrum 
efre  in  Deo.ncc  rcs,nec  modus  aiicuius  Przdica- 
menii,fed  cantura  modi  przdicandi  fimiles  mo- 
dis  przdicandi  duorum  przdicamentorum  ma- 
nent  ii'.  Deo ,  &  modus  przdicandi  ad  fe  conti- 
ncc  fub  fe  quicquid  przdicacur  in  diuinis  non 
ad  alccrum  ,  &  fic  acttibuta  przdicantur  ad  fe, 
&  dicuiitur  fecundum  fubftanciam  ,  non  provt 
fub  lancia  dicicut  eflencia ;  fcd  provc  dici  Jecun- 
dMmjMbfiantiam,di(iingaiiai  concra  dici  fecundum 
relationem '.  c^nomodo  ioquicur  Auguftinusj.de 
Trinit.  cap.  5.  &  ideo  non  fcquitur  plures  mo- 
dos  przdicandi  manere  in  diuinis,qukmduos; 
tamen  cum  hoc  ftat  qu6d  formaliter  in  Deo 
fit  fapiencia  ,  &  bonitas  ,  &  magnitudo ,  fed 
omnia  ifta  continenmr  fub  modo  przdicandi 
adfe. 

Ad  ptimam  rationem  principalem  dicendum 
quod  quia  in  voluntate  crcata  adus  voiendi  non 
eft  idem  cum  voluntate ,  ideo  oportet  qu6d  reci- 
piatur  in  voluntate  ad  hoc  quod  dicatur  velle 
per  voIuntatem,quia  non  poceft  a6tus  voiuntatis 
habere  maiorem  identitatem  cum  voluntate 
creata,qukm  recipi  in  ea ,  vt  petfcdio  eius ;  fed  fi 
poflet  adkus  voluntatis  efle  idem  reaiiter  voiun- 
taticrcatZjverius  diceretur  creatura  rationalis 
veiie  voiuntate  quim  modo ,  &  ideo  Dcus  ,  in 
quo  idem  funt  reaiitcr  voluntas  ,  &  velle,ve- 
rius  dicitut  veiie  voluntate  ,  qnkm  fi  recipe- 
tetur  in  ea,vt  quid  diftinAum  reaiiter. 

V    4  Dices 


§iumtd»  ntn 
ea  P»ttr  quO 
Deuj ,  ^  t»m 
men  tt  J»- 
fiens    qn» 
Deus. 

18. 

StluitUT   fl' 
tund». 


Injinltutn  ni» 
identijte»t 
fbi  Jcrmali. 
ter    imne 
eimppjftbiU 
Tttliter. 


Solultnr  ter- 
ti». 


Augaft. 


10. 

Adprimum 
fri»fif»U, 


2 j6     Libri  I  Dift.  X  L V I.  &  X  L V 1 1. 


ir. 

Infinnti», 


SdMitur. 


Ai  fttitn- 
ditm. 


Adtertium. 

Ad  primum 
ftcundt,  qut- 
JHeah, 


Ad  fecun- 
dum. 


Adtertium, 


Diccs  fotte  ,  fi  proptci:  identitatcm  realcm 
adus  volendi  in  Deoadfuam  voluntatem  dice- 
rctor  Deus  vellc  voluntate  ,cum  attus  volcndi 
in  Deo  (lc  idem  rcaliter  cum  intcUcdu  ,  dicere- 
tur  tunc  Deus  pcr  intclle<ftum  velle. 

Rcfpondeo  .qualem  ordinem  habenc  aliqua, 
vbifunt  diftindarealiter,  talemordinemhabent 
vbi  func  diftindla  fecundum  racioncm  ,  &  ideo 
voluntas  refpedu  adus  volendi  in  Deo  ,  eft  im- 
niediatc  in  fuo  ordine,  ficut  fi  diftingueretur  ;  & 
ficuc  aliqua  exeunt  abeirentia  ,  ita  rcdeunt ,  & 
ideo  non  dicitur  vclle  per  intellc(5lum  ,  licct  finc 
eadcm  rcaliter. 

Ad  fccundum  diccndum  qiiod  in  Dco  cft 
tamen  eft  ibi  habitudo  obiedlJ  ex  natura  rei: 
quia  a6tus  in  Deo  licet  cocxigat  obie6lum,non 
obicftum  voluntatis  ex  natora  rei  ,  non  ta- 
mcn  dependct-,  vndc  eft  ibi  bonitas  cx  natura 
rci,fed  non  relatio  obiedi  jilludigitur  quod  eft 
obied:um,eft  ibi  ex  natura  rei,vc  efientia^fiue  bo- 
nitas,  non  tamcn  ratio  obieftieftibi  ex  natu- 
ra  rci. 

Ad  aliiid,  dicendum  quod  illud  qiiod  eft  finis, 
cft  obicdum  voluntatis  diuinx  ;  non  dico  finis 
eius,fed  quod  cft  finis  oninium  finibilium. 

Adprimamracionem  altcciusqudeftionis,  di- 
cendum  auod  non  fequitur,  qu6d  quicquid  con- 
uenit  vnijconueniat  alteri,fi  non  fint  eadcm  for- 
malifer,quamuis  fint  idem  rcalitcr.  Vnde  diftin- 
Stio  pracdidajqux  non  eft  tantum  fccundum  ope- 
rationcni  intclle(5kus,fofficic  ad  faluandum.quod 
non  omnia  pra:dicata,qux  fotroalitcr  attribuun- 
tur  vni,attribuantur  altcri, 

Ad  fecundum ,  conceditur  quod  in  Dco  intel- 
ledlus  fit  voluntas,ficut  fapicncia  eft  bonitas:non 
tamen  fcquiturjigitur  voluntate  intelligit ,  ficut 
intelledu  incelligit:  quia  quando  accipitur  in 
ablatiuo  ,  denominatur  efic  principium  formale 
adlus  :  &  ita  accipitur  ibifecundum  rationem 
fuam  formalem,  fecundum  quam  diftingurtur  ab 
intelledu,  propter  quod  non  fequitur  conclufio. 

Adtertium  .diccndum  quod  voluntas  diuina 
habet  cirentiampro  obiedto,  quascft  eadem  tca- 
liter  cum  voluntate  :  non  tamen  eft  eadem  for- 
maliter,quod  tamenrequireretur  ad  hocqu6d 
adus  j)rimus  voluncatis  diuin»  clTcc  adus  re- 
flcxus. 


H5H 


JXJ)^" 


I. 

Kefoltttit, 
VduntM  be- 
nepUciti  Dei 
femfer  »dim- 
plttur.  prib»' 
turfrimo. 


DISTINCTIO    XLVI. 

QViESTio    Vnica. 

Vtrum  volunt(ts  beneplaciti  Dei  /emper 
impleatur  ? 

Alenf.  i.pxrteq.  }<?.  mtm.x.  D.Thom.  i.p.q.ig.art.S.ai 
I  .D.Bonau.i»  t  .d.^6  n.  i  .^.  i .  Durand.f/.^y.  q.  i .  Occam 
d.^6  j.xm.Gabr.  j.  I.  Carthuf.  q.i.infine.  Matfil.^.  45. 
art.  I.  Doftor  ln  Oxon.q.  vnicn,  Sininng.  de  Dto  vno 
trita.i.di^^.q.z.ii, 

I  R  c  A  diftinaioncno  46,  qu«ri- 

cur  vtrum  volfintM  henepUciti  Dei 

y/imperimpleatur.  Refpondco  quod 

fic  ;  probacio  ,  quia  caufa  perfcda 

/'^-jg^r^-H^^  non  impedibilis  ,  ncc  mucabilis 

dctcrminata  ad  agcndum  vltima  dctcrminatio- 


ne,fcmper  producit  cffcftum  ,  quando  cft  dctcr- 
minata:  fcdDeus  pcr  voluntatcm  cfthoiufmodi 
caufa ,  Si.  volitio  bcneplaciti  eft  vltima  detcrmi- 
natio.quac  poteft  poni  ex  patte  ipfius;igitur>  &c. 

Item  ,  fi  Deus  vellet  cfficaciter ,  quod  eft  velle  Setundo. 
voluntate  beneplaciti ,  &  non  poncrctut  in  ejfe, 
triftaretur:  confequcns  eft  impoflibile.  confe- 
quencia  probatur ,  quia  ficut  volitio  alicuius  po- 
fiti  in  ejfe,c(i  finetriftitia,ita  etiam  volitio  alicu- 
ius  non  pofiti  in  ejfe  eft  cum  triftitia. 

Tamcn  propter  illud  Apoftoli ,  vult  omnes  ho- 
mines faltwsfieri ,  diftingue  de  voluntatc  antece- 
dente,&  confequentc.Voluntas  antcccdcns ,  qua 
vult  omnes  fakios  ficri,eft  illa.qua  vult  illa  bona 
eis,quibu$  pofTont  perucniread  falutem  ;  volun- 
tas  vcro  confequens  eft  ,  qua  vult  alicui  proptet 
merita  fua  beatitudinem.  Caetera  qua:  dixi  in  hac 
quaeftioncquaErcalibi.  * 


t. 


*  /»  Oxon, 


*i«VC 


DISTINCTIO    XLVII. 

Q^v  ^  s  T  I  o     L 
Vtrum  Deus  velit  maUfieri  f 

Alcnf.i  p  q  A,^.memhr.\.Y).~Z\\Cim.\.p .q.\9  «.5.  (^  i.fent, 
d.j^6  q.l  a.^(y  de  fot.q.l.  »rt.6.  Cr  quodt.  ^.q.^.ail.t, 
JEg\6.  i.d.46  p.t.  q.  X.  Ricliatd  q.i.  Argent.  q.i.  art.^, 
Taranta(  q  t.  Doftor  <»  t.i.j.j.z. «  ««w.i  j.  Suatez  i» 

Metafh  dijli.io.feS.l6. 

I  R  c  A  diftinftionem47.  quxritHt  Argitmentum 
primo ,  Vtrum  Detti  iiult  maU  fieri?  primam  affir- 
Qucd  fic;Dcus  vulc  quicquid  per-  '"Miuum. 
cinet  ad  decorcm  vniucrfi;fed  mala 
fieri  eft  huiufniodi  ,  vc  patct  pet 
Magiftruminlitcra. 

Item,Deus  cuiuflibet  Gontradidtionis  dc  futu-  Steundum. 
risconringcntibus  nouic  alceram  parcem  decer- 
minatc  fore;  igitur  vulc  eadem  decerminate  fo- 
te;igicur  cilim  nouic  decerminatc  aliqucm  faftu- 
rum  malam.vulc  illud  m^lum  ficri;igicur,&c. 

Concra ,  Dcus  prohibct  mala  ficri  ,non  igitur  Ofptfitum. 
vult  ca  ficri. 

cxy  ^  s  T  I  o    11. 

Vtrum  Deuspermittat  mala  fieri? 

Vid  -  authores  cltatos  j(M)f.  antecedent. 

0^  V  X  T  A  hoc  tyilxmMt,VtrumDetUpermiltAt  Argumentum 
^^I^  malafieri?Qapd  non,videtur,quia  fi  fic,  aot  frimum  ne- 
volendo,  aut  nolendo  :  fi  volcns  permittit  ma-  g»'iuum. 
la  fieri  :  igitur  eft  malus :  fi  nolcns  ,  ergo  cft 
impotcns. 

Item,fi  fic,aut  igitur  iIIea6lus,voluntatis,quo  Seeundum. 
pcrmittit,eft  aftus  rcftus,  vel  reflexus :  fi  reclus, 
igitur  vult  malum  fieri.vel  non  vult;fi  vult ,  igi- 
tur  eft  malus:fi  nolit,igitur  non  eritaliquod  ma- 
lum:ficft  aftus  rcflexus ;  talis  erit  fuper  adtum 
re(aum,&  de  illo  adu  leSto  quacro ,  quis  eft  ?  aui 
fcilicet  velle,ye\  nelle  ?  &  tunc  vt  priijs. 

Conrra,Auguftinusin  Enchi, Miromodo  nonfit  oppojitum. 
contra  eius  voluHtatm,8cc  "^    ' 

SCHO 


Quasflio  11, 


237 


1. 

^tfoluth 
prims  qut' 
/Htnit.  Mnl' 
tiflieittr 
velunttu 
Dti   ttctifi' 
tnr. 


fyid  vtlitn- 

ttzi  fimflitii 

eempltcen' 

tU. 

QaiJ  tff>e»x. 


1. 
Deus    h»het 
fimplieem 

voluntattm 
eimplaeenti* 
refprltH  pof- 
fibilium. 
Deus    n$n 
vult. 

Ai  frimum 
primt  qu*- 
fiitnii. 


Ai  fttun* 
ihm. 


SCHOLIVM    I. 

Prtmlff*  vnn  difiin^ione  volHntMts  in  nudtmpe- 
ttmiam ,  in  aEiHm ,  &  atltti  figmtm;&  nltera ,  ipfitu 
aSltu  in  vcllc  &  nolle  fimfiex,  efficax,  &  remijfMm; 
refohiit  Deum  nullo  a£iu  pefitiuo  velle  malum  cnlpa; 
f^  addit  Dei  voluntatem  efficacem  Jemper  impleri, 
Hon  tamen  ill.m  ^utt  dicitur  fimplieit  eomplacenti*. 

REfpondcd  ad  ptjmam  qu«ftioncm  j  diftin- 
guendo  dc  voiuntate  in  Deo:accipitur  enim 
voluntas  in  Dco  pro  potentia  nuda ;  aiiquando 
vero  accipiturproadlu  voluntatis:&  (ic  frequetcr 
accipitur  in  Scriptura  facra ;  aiiquando  vcro  ac- 
cipitur  pro  a6);us  voluntatis  Hgno.  Primo  modo 
voiuntas  remanet  indiuifa ,  fciiicet  vt  accipitur 
pro  potenti9.Secundo  modo  accepta>fcilicet  pro 
adu/ubdiftinguitur.Nam  aftus  voiuniatis  diui- 
nz  iiabet  petfedionem  omnium  aftuum  voiun- 
tatis  creata:aftu$  autem  voluntatis  creatae,vt  pa- 
tet  in  nobis ,  diftinguitur  per  velle ,  &  noUe ;  velle 
autem  vno  modo  accipitur  pro  aftu  fimpiici  vo- 
lantatis ,  quo  quis  vuit  aiiquid  Hmplici  compia- 
centia ,  non  tamen  mouet  ad  confcquenduro  ii- 
ludiHcut  aliquis  defperans  dc  fanitate ,  vuit  qui- 
dem  fanitatcm  ,  &  iiabet  fimpiicem  compiacen- 
liam  refpedlu  fanitatis ;  quia  tamen  defperat  de 
ea,  non  laborat  ad  confequendum  eam.  Aiiud  eft 
velU  cfBcax ,  quo  quis  non  folum  vuit  aliqaid, 
fed  mouet  ad  obtinendum  volitum  :  &  illud  velle 
eftduplex,quoddam  intenfum,  vtcuraaliquis 
perfc<ae  vult  aliquid  mouct  perfeftc  ad  iliud 
confequendum.  Aliudeft  w/fcremiflum,vt<:um 
aliqiiis  vult  aitquid.nontame  operatur,quantum 
potcft  ad  illud  confequendum;ficut  fi  veliem  ali- 
quid  portare,quod  benc  poficm,nontamen  volo 
portarc  ,  nifi  alio  mecum  concucrentc  ad  por- 
tandum,&  ficut  diftinftum  eft  de  velle.ki  poieft 
diftingui  dc  nolle,quod  quoddam  cft  intenfum,& 
qiloddam  reminum. 

Ad  propofitum  dico  ,  qu6d  in  Dco  cft  velU 
complaccntia:  fimplicis  refpeftu  poflibiIis,&  fc- 
quitur  intclleftionem  fimplicium  ;efficax  ver6 
non  cft  in  Deo  ,nifi  rcfpedu  corum,qnae  vult 
fieri :  non  autem  vult  ficri  nifi  ea  qua:  imitanrur 
ipfum  ;  mala  autem  non  imitantur  ipfum  ;  ergo 
non  vult  mala  ficri :  fi  igitur  non  vult  mala  fieri 
ifta  prima  volitione ,  igitur  nuUa  aliarum  ,  quia 
illa  prasfupponunt  iftam.  £t  per  hoc  etiam  patet 
magis  refponfio  ad  quaeftionem  prjcccdentem, 
quod  voluntas  Dci  cfficax  fempcr  irapleatur ,  li- 
cct  non  voiitio  eius  fimplicis  complacentiz, 
quia  pcr  illam  non  determinatur  ad  produccn- 
dum  aliquid.fed  fequitur foium  fimplicem  ap- 
prelienfionem. 

Ad  primam  rationem,quod  aiiquid  efte  ad-dc- 
corem  vniucrfi  poteftinteliigidupliciter,veidl- 
re6lc,vel  occafionaliter :  quicquid  autem  direftc 
facit  ad  decorem  vniuerfi ,  Dcus  vult  quod  eft  de 
fe  bonum^malum  vero  folum  facitoccafionalitec 
ad  decoiem  vniuerfi ;  &  hoc  probat  Auguftinus, 
quia  meliora  bona  eliciuntur  ex  malis ,  ideo  per- 
mittit  ea  fieri. 

Ad  fecundum ,  ncgo  confcquentiam ,  mults 
enim  funt  contradidiones,  ad  quas  voluntas  Dei 
eft  neutra,  ficut  in  omnibus  illis,  in  quibus  affir- 
matiua  eft  de  malo  ,  &  negatiua  de  bono.  Vndc 
nec  vult ,  nec  non  vuit ,  &  hoc  non  folum  eft 
tefpcdlu  raaiorum ,  fed  etiam  refpedu  bonorum 


qus  non  fieht ;  de  illis  enim  non  habet  adum 
voIuntatis:&  iicct  ncc  veiir,nec  nolit  ea  cftc,  ncc 
tamen  fequitur  qu6d  inteliedus  fit  neuter ,  imo 
determinat^  apprehendit  aiterara  partem  con- 
tradidionis. 

SCHOLIVM    U. 

Rejolutionem  quaftionu  remittit  adfiriptum  OxO' 
nienfe  hic.  Deinde  addit  triaftgna  volitionis,  tjr  mli- 
tionis  efficacis  ae  remiffa ,  dequibus  agit  'Botiorin  i. 
Oxon.  d.6.  q.i.  &  y.&in  ^ .d.io.& mex Jidsiungit^ 
Deum  permittere  mala  per  hec ,  quod  non  velit  iltOf 
nec  nolit.  Permifilo  itaque  Dei  efi  tnedium  inter  velle, 
&noUetnalum. 

REfponfionera  ad  fecundam  quzftionem 
quasre  alibi,  quod  fignum  cfficacis  volunta- 
tis,&  intenfz,fi  immediate  ab  ipfafiat,eftimple- 
tio  voliti;fi  vero  per  alium  fit,  eft  prsceptum,  & 
mandatu;fignum  vero  voiitionis  efficacis,  fcd  re- 
milTaEjeft  confiliom,vcl  admonitio:&  fic  funt  tria 
figna  pofitiua  voiuntatis  efficacis.  Similiter  ex 
parte  nolitionis  fifit  efficax,  &  per  fe  ipfam, 
iignum  eft  deftitutio,vel  obduratio;fi  vero  fir  per 
alterum,&  eft  intenfa,  eft  prohibitio ;  fi  ver6  eft 
cemifta ,  fignum  eius  eft  diftuafio  ,&  poceft  dici 
permifHo :  &  hxc  non  eft  idem  quod  liccntia. 
Permiflio  igitur  poteft  dici  fignum  volitionis  re- 
mifljc  in  Deo ,  fed  hoc  non  cft  inteiligendum 
quod  in  fc  fit  aAus  remiflus^fcd  ieCpe6ta  obicfti: 
aliter  nunquam  aliquid  fierct  i  caufa  focunda, 
nifi  Dcus  haberet  velte  remiflum  refpei^u  cfFc- 
6bus  ,  quia  fi  eius  velle  eflet  efficax  immediatc  re- 
fpedu  efFc<aus ,  prius  poneret  cfFcftum  in  ejfe, 
quJim  caufa  fecunda  ageret,fed  non  eft  probabile 
quod  permiino  fit  talis  volitio  in  Deo:quia  non 
pcrmittitur  aiiquid  fieri,nifi  quod  fcitur  ficri;fcd 
qui  fcit  aiiquid  fieri ,  quod  nolit  fieti ,  triftatur. 
Ide6  dico  aliter,qudd  ptrmiflio  eft  fignum  noli- 
tionis  diuinae ,  non  quidem  fignum  a<5lus  re6U, 
fcd  reflexi :  quo  vult  fe  non  velle  illud  ,  vel  non 
noile  illud,quod  fit,vt  patet  alibi. 

Per  hoc  patet  refponfio  ad  rationes.  Ad  pri- 
mam  ,  concedo  qu6d  peimitiit  volcns  ,  fcd  non 
volens  malum,fed  volcns  vt  eft  z£kas  rcflexus  fu- 
perillosduosadus,  nonfuperobic&um  ,  quia 
permittere  de  fe  nullus  aCtas  cft^fcd  medium  in- 
ter  velUScnolle:  illud  enim  Dcus  permittit  fieci, 
quod  non  vult,nec  nolit  fieri. 


3. 

In   Oxtn. 
hit. 

Quibi/sfiiiut 
dignifeitur 

velunfs  ef- 
ficax  remiff», 
vel  intenfa. 


«iuidptrmif. 
fio  dtuin». 


Ai  trgn- 
menta. 


DISTINCTIO    XLVIII. 
QviESTio     Vnica. 

Vtrum  voluHtas  creata  conformis  voluntati 
increat/tyjit  femper  reda  f 

Alenr.  1.^.^.41.  «wm(  i.D.Bonau.  \.  fent.hie  »rt.\  tpttfi.^. 
D.Tbom.ibid.pi.ij.i.  Richard.  f.t. «rt.  i.  Durand.  9.1. 
Argencf.  i.«r/.5.Tarantar.}.t.  Marlil.  logucn.  i.  fent. 
q.^-j.art.x.  Mayron.  i.^6.  jttfl.^.  DoAor  in  Oxm.  bie 
qut.fi.vnie». 

^i^^  I  R  c  A  diftindionem^S.qusritur  vtrum 
S^5  voluntas  creata  conformis  voluntati  di- 
uina;  fit  reda?quzre  argumenta  alibi.  * 

SCHO 


♦  In  Oxtn. 
hii. 


2s8  Libril.  Dift.XLVIllQuxft.Vnic. 


S  C  H  O  L  I  V  M. 

^jferit  fim  /Uffcere  cortformittttem  in  volito  cum 
3/olHntate  eHuiHa ,  vt  volimtas  noftrajit  reHa ,  fid  re- 
cjuiri  infnfer  vt  reguletur  k  dtHinoprMepto. 

Rtftlittie,  TJ  Efpondeo,  Voluntas  creatapoteft  intclligi 
J!\.conformis  voluntati  diuinx ,  vel  quoad  vo- 
Jitum,vcl  quoad  hoc,qu6d  cft  rcgula  volcndi ,  Sc 
hocper  modum  praccepti:fi  igitur  qusrit  vtrum 
eft  reda  ,  quia  cft  conformatio  in  volito  ?  Dico 
qnod  non  oportet  quod  tunc  fit  refta  :  quia  vo- 
luntas  diuina  eft  caufa  boni,&  ideo  eo  ipfo  qudd 


vult  aliquod  ,  ipfum  cft  bonum :  Ci  noftra  non  eft 
caufa  boni ,  im6  quia  eft  bonum  ,  Deus  iubec 
ipfum  velle:igitur  ad  hoc  quod  fit  redavoluntas 
noftra ,  requiriiur  obie£lum  cum  omnibus  cir- 
cumftantiis.  Sccundo  niodo,  fi  cft  conformis  per 
modum  imitationis,vt  regulatur  ^  diuino  prxcc- 
ptOjfic  conformis  cft  rc<5):a:quia  nccefle  cft  veni- 
re  ad  volitionem,feu  voluntatem  reftam  in  obli- 
quabilem :  fed  hoc  non  poteft  cflc  volunias  pri- 
ma,cui  noftra  conforroatur ,non  per  fimilitu- 
dinem  ,  fed  imitando  cam  vt  regulam  pcr 
modum  praecepti ,  fit  rc^a  :  de  ifta  quxftione 
qujcrealibi. 


♦  In  Oxeu. 
hic. 


Fmis  lihri  primi  le^ur&  Tarijlenfis. 


EIVS 


I. 

ArgnmA 


Seettmhim. 


Terttum, 


E  I  VS  D  E  M 

DOCTORIS  SVBTILIS 


SECVNDVS 


DISTINCTIO     I. 

Q^  ^  S  T  I  o       I. 

Vtrum  primtis  aSius  caufandi  pr£cise 
fit  a  trtbiis  perfonu^ 

Aufjuftin.  1  .di  Trinit.^. 5  .c»p. Virmiter.de  Summ.Trinitat*. 
D.Thom.l  p.qutji  4^  att.6  hicDiicas  juodlib. 6. ^ut/i.i, 
D.Bonaucnt.i.(/</7.6.</Mi.i.  Richaid.  iiic  art.^q.^.  vid* 
Scot.  4.M*t.q.^  o>  CcBm.h. 

^j^^^Si»  V  6  D  non.  Richardus  j. 

^"'"^^    deTrinit,  cap.i6.  Sitan- 

tum  efet  vna  petfina ,  habe- 

ret  .plenitHclinem  poteniitc, 

&  /kpientU  ;  igitur  non 

necelTario      eft     primus 

adus   caufandi   a  tribus 

perfonis. 

Item ,  fi  principium  vnius  adionis  eft  prius 

prit^cipio  alrerius  adionis ,  igitur  &  adio  prior 

adione ,  quia  nihil  rcquiritur  ad  aftioncm ,  nifl 

principium  agendi ,  &  id  in  quo  eft  illud  princi- 

pium  :  fedillud  princip.um  aduscaufandi  adex- 

tra  eft  prius  principio  produccndi  ad  intra ,  quia 

cflentiale  principium  producendi  ad  intra  ,  cft 

notionale;  nunc  autem  eflentiale  eftprius  notio- 

nali.  crgo,  &e. 

Item ,  primum  agens  agit  proptcr  primum 
finem  ;  fcd  Dcus  non  agit  propter  finem  :  igi- 
tur,  &c,  Maior  patet  1.  Ph^Jic.  Minor  patct ,  quia 
Deus  non  potcft  cflc  finis  fui ,  quia  ficut  no- 
bihtarctur  ex  hoc,  quod  elfct  finis,  fic  igno- 
bihtaretur  ex  hoc ,  quod  eiTct  ad  fincm,  Et  con- 
firmatur  ,  quiaproximum  cnsad  vltimum  finem, 
eft  proximum  Deo ,  &  Dcus  eft  proximus  finis 
eius ,  vt  nobiliflimc  iutclligentis  j  igitur  non  cft 
finis  fui. 

Oppofitum.  Itacompetit  aftus  caufanditri- 
bus ,  ficut  adus  fpirandi  duobus  ,  vt  patet  per 
Vi<?enuni.j.  Augn&inami.dcTrinlt.cap.iy.  vbi  ponit  quod 
C.K.  adus  caufandi  fic   conucnit   tribus ,  ficut  Pa- 

tri  &  Filio  actiis  fpirandi ;  fed  adus  fpirandi  pra:- 
cisc  eft  a  duobus  :  ergo  adus  creandi,qui  cft 
primus  adus  caufandi ,  prxcisc  conuenit  tribus 
perfonis. 

Item ,  polfe  primo  caufare ,  non  potcft  primo 
competere  ahcri  naturac  a  natura  diuina;  &  opera 
Trinitatis  funt  indiuifa,/?r/»»o  de  Trinit.cap.S.  igi- 
tur  primus  adus  caufandi  non  poteft  clle  nifi  a 
fola  Trinitate. 


X. 


LIBER    REPORTArORVM 

T^arifienfium, 


S  C  H  O  L  I  V  M      I. 

Refolkit  pritnum  aHum  caufandi  Jimpliciter  conue- 
nire  Deo :  ejuia  eji omnino  !ndependens,r,ihil  aliudpr<t- 
Jitpponeni.  y^dducuntur  rationes ,  ejuibtu  D.  TPjom.  i . 
part.  ^utji.^^.  art.  f .  probat  creaturam non pojfe  crea- 
re.  dr  reijcitur  retfonfie  ( vt  videtur )  Richardi  ad  ea- 
rum  impugnationes.  Prima  ratio  erat ,  ejuod  cfle ,  e(l 
eJfeHtu  commHnis ,  &Jic  reduci  dehet  ad  caujam  cem- 
munem  ,  (-r  vnitterfalem.  Hane  refutauit  DoElor  4. 
dijt.  I ,  ^«i/?.  I .  num.-j.  (p-  htc  rcfutat  refjorifionem  ad 
iUam  refutationem.  Vide  eundem  traEi.de  Rerumprin- 
cipio,ntm.  i.drjeejq. 

Clrcaquarftioncm  duofunt  inquircnd.i.  Pri-         J* 
mo ,  fi  foli  Deo  competit  primus  a£tus  cau- 
fandi,  Secundo,  (i  compctit  foli  Trinitati  ?  &  lo- 
quor  dc  f4«/rfrf  propric  prout  rcfpicit  aliud  inna- 
lura.  Primum  potcft  dupHcitet  intelligi:vel  quod 
foli  Deo  compctit  primus  adus  caufandi  fimpli- 
citer ;  vei  primus  actus  caufandi  fecundum  ejuid, 
Loqucndo  primo  modo ,  dicb  quod  fic  :  quia      S»//  frim* 
Dcus  non  pra:fupponit  aliquid  ,  ncque  habet  de-   '"!*'*  ctnue- 
pendentiam ,  qualis  eft  m  caulante  alio  ,  quia  ^^„^  ^^.^. 
neecire  eft  ftatum  cfle  in  caufis  efHcicntibus;  fendi. 
ij^itur  illa ,  quas  cft  fimpliciter  prima  ,  non  prcc-  Omn*  aliui 
uipporat  aliud ,  nec  aliquo  modo  eft  dcpcndens:  "  ^"''^ 
quia  quarlibct  alia  natura  a  Dco  aliquo  modo  ' 
dependcntiam  habet  in  ejfe  ,  fecundum  quam- 
cunquc  opinioncm  ;  vel  quia  eft  ab  alio  caufali- 
ter,vcl  dependenter,  vel  aliquo  alio  modo,vt 
recitatum  cft  in  primo  libro,  Et  adio  non  eft  mi- 
niis  dependens,  quam  ej/e  agentis ;  igitur  foli  Deo 
poreft  competcrc  fimpliciter  prinius  adus  cau- 
fandi.  Loquendo  fecundo  modo  de  primo  adii 
caulandi  fcGundum  9««^,hoc  cft,  vt  caufat  pri- 
mum  in  ifto  efFedu ,  vcl  totum  ,  fi  ^j^  eft  fimplcx 
non  habens  partem,  &  partem  ;  adhuc  dicoquod 
foli  Dcocompctit  primus  achis  caufandi,  vcl*pri- 
mum  in  ifto,  quia(vt  didum  efi.  pritMtjudff.^. 
lib.* }  nulla  creatura  potcft  creare. 

Et  illud  probatum  fuit  vbi  priias ,  *  per  ratio- 
nes  vnius  Dodloris ,  fcilicet  efFectum  vniucrfalio-    *  "^    "l5' 
rem  oportet  rcducerc  m  cautam  vnuicrlalioicm,  ^^      ^^^ 
fcd  ejfe,  eft  eff^edVus  vniuerfalifiimus :  igitur  opor-   tre»:ur»  non 
tet  reduccre  in  primam  caufam  ,  qus  cft  vniuer-  foffit  cr*arr. 
faliflima ;  igitur  fola  illa  poteft  efle  caufa  princi- 
palis  creationis.  Nec  poteft  aliqua  creatura  inftru- 
mcntaliter  cre»re ,  vt  dicit  idcm  DoAor,  quia  iii- 
ftrumentum  eft  primum  &  difponcns  ad  indu- 
ftionem  formas :  &  cum  creatio  non  pricfupponap 
aliquid  rermini  ad  ejtum  ,  illud  inftrumentnmad 
nihil  difponeret,&  agerctad  nihil.Et  ibidem  *  ar-    *  vbi  fupia 
guitur  contra  ,  quod  agcns  creatum  habeat  in  vir-  °  7- 
tute  fua  ejji  cc»npofiti,quia  quod  habct  in  fua  vir- 

tute 


*  In  Oxon, 
4- 


240 


Librill.  Diftinaio  I. 


tuce  formam ,  lubet  in  fua  virtutc  ejfc  compofui. 

RtucitHr.  Alitcr  enim  fine  conrradidtionc  polfet  produccre 
formam  in  materia.  &  adhuc  cxpedaretur  ejfe 
compofiti,quiafecunduraiftum  Dodorcm,  Deus 
agit  raerc  contingentcr ;  igitur  adione  per  rcfpc- 
«ftum  agentis  completa  ,  polfct  ipfc  non  daie  ejfe 
compolito  ,  cum  ejfe  compofiti  fit  fuperuenicns  a 
Dco  ,  poftquani  agcns  naturale  induxit  formam. 
Pnvtereahoc  ibidcm  dicebatur  quod  a:quiuoca- 
tio  cft  de  cfFedtu  communi  &:  cauta  ,quia  eftciftus 
communilfimus  pia:dicatiuc ,  &  vniucrfaliflimus 
habent  leduci  incaufam  vniuerfahffimam  pcrfe- 

♦  Ibid  n.7.     ftionclicut  patct  prima  qu.xft.quarti,* 

j .  Ad  primum  dicitur  quod  ejfc  huius  eft  ab  agentc 

crcato  ,  inquantum  hocejfe  ;[(.<{  non  iHquantum 

^esponf^  pro  ejfe.   Vndc  ficiit  Socratcs  piodiicit  l'iatonem  ,  in- 

l>.Tljor».  quaiirum  hic  homo,non  tamen  inquantuin  homo, 
quia  fi  ficproduccrec  omncm  hominem,per  Aui- 
cennam,  &  fic  produccret  le;  &  iic  incclhgicDo- 
<fl;or,quod  nuUum  agens  crcatum  dac  aheri  aDco 
f/7f,inquancu  ejfe  aUud  a  Dco,quia  (ic  darcc  quod- 
Ijbec  ejfe  ahud  a  Dco  ,  &  cunc  darec  (ibi  efe;ScGc 
dicicur  quod  rcfponfio  de  cftcdu  coramuni,com- 
municatc  pcrfedionis,  Sc  prsdicacionis  ,  friuola 
eft  ,  quod  poreft  intcUigi  de  vniucifaUtacecomu- 
nicacis,  vel  nobiUcac.s,quaUi  cft  primus  Angclus. 
^.  Conctaifta,  fuppono  quod  ifte  Dodor  non 

Hejiliea.  qua:ratquacftionem  ,  dequa  nuihis  vnquamdu- 
bicauit.  Sed  apud  omnes  certum  fuit  quod  nihil 
poteft  producere,  vcl  creare  fe ,  fecundum  Augu- 
ftinum  1.  deTrimt.  cap.i.  Igitur  non  qua:ritan 
crcacura  poffic  creare  ,  fcd  iple  inccndit  quod  non 
poccft  aUqua  crcacura  crcare ,  quia  non  poceft  da- 
re  hoc  efe  aUud  a  fe,  vcl  iliud  ,  velmulca  refpcau 
mulcorum ,  ica  qucbd  non  omnia  aUa  a  Dco.  Sed 
pcrift.im  expoficionem  ,  quod  habcc  in  fe  vircua- 
licer  e(Je  aUud  a  Deo ,  irabcc  omne  ejfe  aliud  aDco 
virtualicer  ;  igitur  ille  clfet  intellcftus  Doftoris, 
quod  nonpotcft  creatura  aUqua  dzicefe  hoc  in- 
quantum  efe  aUud  a  Deo,hoc  cft,non  poteftcrea- 
re  totum  aliud  efe  a  Dco ;  &  tunc  cum  cx  hoc  in- 
fcrac  quod  non  poceft  aliquid  creare ,  fallacia 
Confcqucncis  cft,  non  potcft  creare  omnc  aliud 
a  Deo ,  quia  non  fc ;  igicur  non  poceft  aliquid 
creare. 

Ec  ad  iftum  intelledum  creationis,  quod  crca- 
tura  non  pofllc  crearc  aiiud  a  fe ,  allcgatur  Augu- 
ftinus  fuper  Gcnef.lib.p.cap.i  i.quod  .§<»»»  v^w^r/» 
nnllitu  poJjHnt  cfe  creatores  :  cercum  eft  quod  ip(e 
jncelUgit  rcfpetStu  aliorum  a  fe.  Probo  hic  primo 
quod  propofitio  illa  dc  cftisclu  vniuerfali,&  caufa, 
fit  bona,  pacec  per  Whilofophum  1.  Mecaph.  Efi- 
(iui  vniHerfalii  reducithr  in  eaufam  vniutrjalem. 

S  CH  O  LI  V  M     IL 

1)oBor  refutauit  in  Oxcn.lib.^.diJK  i  .c].\.mm.  1 8. 
uiuicennam  afferemem  primam  Intelligentiam  creare 
J}cHniam,&fecunda7n  tertiam,  drc.  hac  ratione ;  ^uia 
intelleifio  &  volitio  yingeli,fnnt  accidentia  ,  ^lioquin 
furn  Angelui  intelLigat  omnia  creata  di^in^e ,  eim 
intelle£lio,Jt  efet  eademjihi.  ejjet  infiiita;per  aeciden- 
tia  autem  nthil  creari  potejt.  Rejponfum  ejl  k  efuodam 
infauoyem  D.  Thoma  ( cuitu  rationes  contra  Auicen- 
nam  DcElor  reiecit  n.iy.)  pefe  intelleflionem  efe  vni- 
carn,efi oiieUa  fint  injinita. Contra,^Hia D.Them.x. 
p.^.n.art.8.&  i.p<f  10. art.i.tenetf  anima  Chri- 
fii  videret  otnnia  in  Ver\:o ,  ejuod  Verhum  comprehen- 
deret  :fed  hoc  optirne  refutat  DoEler  } .dijf.i^.tjuafl. 2 . 
^lMd  h(c  dicitur ,  mnlta  diuer/a  per  vnam  [pecitin  u- 


prajentari  pefe ,  refutat  DoBor  i.flf. } .  qudjl, 10. Reijcit 
etiam,  cjuod  dicitur  accidens  virtute  Jitlfilantii  pro- 
ducere  Jithflantiam  ,  de  cjuolate  ^.diji.ii.^.}.  Reijcit 
rationem  'DyThem.  ^uare  creatura  nen  pefit  ejje  in~ 
Jirumenturn  creationtt;  c^uia  fcilicet  non  petefi  dijpene- 
re  vbi  nihil  eji  pr<tJiippofitum;  ojiendens  nen  i(Je  de  ra- 
tione  infirumenti  dijponere ,  vt  patet  in  martelle  & 
figillo.  vide  eum  de  inftrumento  4.  dift,\.q.i.num.^.  & 
dtji:().q.$.&  dift.iZ.qudft.i. 

SEcundo  arguicur  contra  rationcm  addudam 
prima  qua:ft.  quarti  concr.t  Auiccn.9.  Metaph. 
c^.  Quod  nuUa  huclligencia  pcr  inccUcdlioncm 
fuam  potcft  creare  iubllanciam ,  quia  inccUedlio 
cuiuflibcc  alterius  a  fc  eft  accidens  fibi ,  quia  po- 
tcft  intciligcre  diftindc  quodlibet  cns,  &  impof- 
fibileeftquod  vnicaintclledione  intelligatom- 
nia  alia  diftindc,  quia  fic  intelledlio  fuacllct  in- 
finita  :  igitur  oportec  quod  diuerfis  inccUectioni- 
bus  incelligac  aUud  a  lc ,  &  eflencia  fua  eft  vna; 
igitur  impofllbilc  eftintelledlioncs  eiufdem  cde 
fuam  fubftanciam.  Sicut  accidcnS  non  potcfteire 
principium  formalc  produccndi  quamcunquc 
lubftantiam,  cumqu.-cUbet  fubftantiafit  nobilior 
quolibet  accidence. 

Probacurquodifta  racio  non  concludit,nam 
non  probatur  fufticicnccrqnod  intelledio  An- 
geli  eft  accidens,per  hocquod  intcilcdlioncs  pof- 
funtcrtc  infinitorum  obicdtoium.-quianonfcqui- 
turpropter  pluraUtatcm  inteiledtoriun  ,  plurali- 
tas  Ipecierum  :  quia  Angclus  fupcrior  per  vnam 
fpecicm  fuperiorem  &  vniucrfaliorem  potcft  plu- 
ra  intelligcre,  quam  Angelus  inferior.  Vnde  vna 
intcliedtio  pollet  cfle  infinicorum,  nec  propter 
hoc  eirct  infinita,  ficut  nec  intelledio  albi  eft 
alba. 

Praeterea  hic  non  probarur  quin  ifta  intcllc- 
dtio  polHc  eflc  quod  Angclus  creac,  quiaaccidens 
vircuce  fubftancix  poceft  in  effe6tum,in  quem 
non  poceft  vircuce  propria. 

Concra  primum ,  fecundum  Do(5torem  quem 
impugnansfuftinet,nonpoceft  inccUcdus  crca- 
tus  omnia  vidcre  in  Deo ,  quia  quanco  inceUedtus 
plura  videc  in  Dco ,  tanc^  eft  pci  fcdior  ;  iguur  fi 
inccUectuscrcatuspoircc  videre,vel  habcrcintel- 
lc6tioncm  omniu,  qusc  funtinDco  diftindc,pof- 
fct  omnia  comprehenderc  in  Deo ;  &  certum  eft 
quod  nuUus  intclledlus  poceft  comprehcndcre 
eircnciam  diuinam,nccomnia,  qua'  funcinilla 
eflencia,  nifi  incelledtus  infinicus :  igicur  fecun- 
dum  incencioncm  iftius  dodtoris ,  quem  fuftinet, 
intelledtio  vna  infinicorum  diftindtc,  eft  infinica. 

Item  ,  intellcdtio ,  qua:  eft  huius ,  ica  diftindtc 
cfthuius.ac  fi  eflec  folius  huius ;  &  fi  cft  ctiarn  il- 
lius,  ira  diftindlc,  pcrfcdtior  eftalia ,  qux  eft  tan- 
tum  huiusdiftin(ftc;igitur  vcl  concincc  ift.am  & 
illam  formaliccr,  auc  eminentcr.  Non  formaliccr 
hanc  &c  iftam,  cum  haec  fit  vna  incellectio :  igictir 
Goncinct  cmincnccrillas.  Si  igicur  pluraiicasin- 
tcUcdtorum  diftindc  ,  arguit  plur.alicacem  pcrfc- 
dtionum  formaliccr,  vel  eminentcr,  igicur  &;  infi- 
nicas  infinitatem.  Et  ciam  dicitur ,  non  fcquitur; 
inteReElio  efl  albi :  igitur  efl  alha ,  vcrum  eft  ;  nec  fic 
arguebam ,  quia  tunc  fcciflcm  hanc  confequen- 
tiam  ;  intcUedio  eft  infinicorum  obicdorum: 
igitur  infinita:  funt  intcUediones  fecundum 
numerum. 

Pra:cerea,hacc  caufa  eft  quarc  non  fequitur,  quia 
aliqux  funt  quaUtaces  communes,  aliae  vcr6  pro- 
pri».  Nuncamcm  tanta  cft  fiiT^ilitudo  intcr  inceU 

lewtionem. 


IntetteHio 
omnit  creata, 
eft  Accidtns. 
Ratio  Scotl 
contra  Aui- 
cennatn. 


"Refutaturiik 
ali/s, 

Rich.  d.i  q. 
X.  &cl.  }    q, 
9.  &10. 
An  inteUeHtt 
infinitiritm 
[it  infinitaf 


8. 

Dc  hoc  l.j. 

d.i4q.i. 
Reifcit    1>C0- 
tiu  impugtia, 
tionem. 


Qu^ftio  I. 


9. 

mlteram  im- 
pMgn»tionim 
di  inflrM- 
mtnte. 


10. 

InttlUlH» 
jingeli  nou 
fottfi  tffi  in- 
ftrumintum 
ert»tionit.  4. 
d.i.q,i.n.t7. 


Injlrumen' 
tnm  non  tfi 
ftmptr  c»uf» 
di^ofitiu»  4. 
d.S.<i.s.& 
d.lt.q.l. 
Vidt  ^.i.l. 

q.i,n.x6.(f 

fin- 


I  I. 

ContradiSio 
J3.Thm.de 
hoe^.  d  I. 
y.5.<^(/.I<r. 


lcdionc,  Sc  obicifkiim ,  qii&d  petfcdioris  obic6li 
perfeckioreft  intcUe^iiio,  cxtcris  paribus,&  ide6 
fi  eft  vna  imelledio ,  qux  eft  diftinfte  muhoruin 
obiedorum  ,  perfcdkior  cft  ,  quam  fi  cft  diftinde 
vnius  iftorum  :an(um  ,  &  pcr  confequens  fi  efrec 
infinitorum,cft  infinita. 

Dc  illo  verbo,quod  dicitur  deinftrumento, 
quod  non  probatur  quin  intcUedtio  potcft  ciTe, 
quo  Angelus  caufat  ,  quia  iniperfedlms  poteft 
virtute  alccrius  in  cffedlum  perfcdiorem ,  quira 
potcrt  dc  fc.  Ifta  eft  fuga  non  intelligcntium, 
quia  pari  racione  polfet  fui^ineri  quod  mulca 
pofTet  ciTe  inftrumcntum  Dei  ad  produccndum 
vniuerfum,quia  nuUa  pcrfe(5lio  requiritur  in  in- 
flrumenco,  fcd  iufiicic  quod  agens  principalc  vc- 
lit  eo  vci. 

Item  quzrcquidintcUigiturperhoc  ,  quod 
didtat accidens  in  virtute /iihfianti*  f  Aut  poiiit  hic 
aliquid  pcrfc^ionis  in  accidentc,  vcl  nihil?  Si 
nihil ,  igitur  nuUo  modo  perfcdius  fe  habct  ac- 
cidens  in  virtute  fubftantiz  quam  priLi$i&  (1  nul- 
lo  modo  aUter  fe  habec  in  fe,  nuUo  modo  perfc- 
6t'\VLi  fe  habec  inquantiim  a^kiis  primus :  igitur 
nuUo  modo  alicer  fe  habet  in  operatione  ad 
a(5kum  fccundum  quam  prius  :  quia  H  Hc  a(5kus  fe- 
cundus.non  ciret  ab  tStn  primo.  Si  hoc.quod  di- 
citur »'«  virtHte  ftSftMuia  aliquid  perfciftionis  po- 
nat  in  accidentc,  ccrtum  eft  quod  non  cft  aUquid 
pcrfe(5tius  ipfo  accidcntc  i  igitur  ipfum  accidcns 
in  virtute  fubftantiae  adhuc  crit  imperfc(5lius 
omni  fubftantia  ,  quia  non  tranfcendit  nacuram 
accidencis.  Ecfi  hocetiam  concedicur  ,  cunc  fe- 
quitur  quod  prius,qu6d  qiiodlibet  po'cft  e(Tc  in- 
ftrumcncum  rcfpei^ucuiufcunque  cfFcdius  pcrfc- 
Si\  ex  hoc  folo,qu6d  placec  ptincipaU  eo  vci. 

Iccm  hoc  vocabulum  inflrumentHm  tradum 
fuic  ab  arcificibus  ,  &  ibi  manifeftum  eft  qa6d 
prius  rccipicur  mocus  localis  in  inftrumento  a 
mouentc,  quam  in  cfFe6ku  crcato.  Vt  fcrra  prius 
mouctur  quam  fcindaturlignum  ;  &  adhuc  priiis 
fupponit  acuties  fccuris  ,  quia  habiUcas ,  qua 
apcumeft  ad  talcm  effe(5lum,  non  cribuirur  in- 
ftrumento  cunc  ab  agente  principaU  :  igirur ,  fic 
loqucndo  de  infirHmento ,  non  poteft  intcUciftio 
AngeU  cfre  inftrumentum  in  crcationc. 

Itcm,fecundijm  quod  tenet  iUeDoilor,  quem 
iUe  fuftinet.omnc  inftrumcntum  eftcnufa  difpo- 
fitiua.Veruntamen  prius  declaratum  eft.f.i./»^.^. 
qu6d  na;c  cft  falfa,quia  in  vlcima  indu(Stione  for- 
ma:  poccft  vti  inftrumcnto ,  quo  prius  vfus  non 
fuerat.  Idco  addo  maiori  qu6d  omne  inftrumen- 
tum  eft  caufa  difpofitiua  refpeiftu  cfFcdrus  ,  vel 
medium,quo  inducitur  cfFc(ftus  in  vltimo  inftan- 
ti.  Scd  incclle(ftio  non  poteft  ciTe  inftrumcncum 
crcandi  alium  Angelum  ,  vel  fubftanciam  aliam 
difpoficiue  ,quia  ibinihil  creati  pracfupponitur, 
igicur  difponcretcxtranihil.  Necpoteft  clFein- 
ftrumentum  lccundo  modo  ,  quia  non  cft  inftru- 
mcntum  fccundo  modo,  nifi  quo  attingitur  paf- 
fura  in  vltima  indu(ftione  formz  ,  vt  patct  dc 
martello ,  &  imprcdionc  imagmis  in  vltimo  in- 
ftanti.  Sed  in  crcationc  nihil  eft  pairum,cum  to- 
tum  fit  produ(ftum:igitur  intcUedtio  Angeli  non 
potcft  ibi  .nttingcre  pafFura. 

Item  ,  Do(5tor  fuus  dicit  quod  nulla  creatura 
potcft  efTc  inftrumcntiim  in  crcando,  &  illc  con- 
ccdit  quod  accidcns  potcft ,  puta  intcllciflio  An- 
gcli  i  igirur  concradicic  fibi.  Tamcnquanquam 
Dodlor  hoc  dicat ,  vno  loco  videtur  dicere  con- 
trarium  alibi ,  vbi  dicit  quod  racraraencum ,  vcl 
Scett  oper,  Tom.  X I. 


chara(acr,cft  inftrumentum  rcfpe£tu'gratix,&:  ta- 
me  ccrtum  eft  qu6d  gratia  habccur  per  crcatiou5. 

Prxcerca:hic  vbi  ioquicurdc  chara(3:cre,  dicic 
qu6d  no  eft  fupernacuralis,quia  ftat  cum  peccato 
mortaliipari  racionc  dicerct  qu6d  fidcs  no  eft  do- 
nii  fupernaturalc,  quia  ftai  cum  peccato  murtali. 

Si  aucem  quzricur,  quarc  non  poccft  Angelus 
pcrfubftantiam  fuam  creare,  licct  non  pcr  iiucl- 
le£tioncro  ,  ficut  fubftaniia  ignis  caulat  iguem. 
Dico,  qu6d  caufa  eft  hzc  :NuUanaturaintelle- 
6tualis  poceft  habcrc  produ(Stionem ,  nifi  per  in- 
tellcdum,  &  voluntaicm  :  quia  fi  natura  intellc 
(ftualis  pollcc  haberc  produdtionem  a  nacura,in- 
quantiam  natura,  non  autem  per  intelledum  fo- 
lum  &  voluntaiem  j  igitut  hoc  maximc  pofFet 
conoenirc  Dco  ,  qu«  eft  fumma  naiuraintellc- 
<^ualis,&  per  conlequens  Deus  inquantum  natu- 
raipoftct  hab(.rc  produ(fitionem  a  natura  ,  &  non 
folum  inquantum  intelligens  ,  &  volens  ;  &  pcr 
confcqucns  eircc  tcrtia  produ(ftio  naturz ,  in- 
quaiuum  naturaalia  a  produ(ftione  intclligentis, 
&  volcntis,&  ficc(Tent  quaiuor  fuppofita. 

Terti6argumentabatur^rt»84,iy.^«<irM,*qu6d 
forma  materialis  non  potcft  crcarc,  quia  eft  po- 
fterior  materia,quia  fecundum  totum  fui  przfup- 
ponit  fufceptiuum.  Diciturquod  ratio  non  con- 
cludit,quia  licct  forma  fit  poftcrior  materia,  lo- 
quendo  de  forma  informante,  non  lamcn  lo- 
quendo  dc  forma  produccnte. 

Contraillud;  fi  iftarcfponfio  valeret ,  pofFet 
dici  qu6d  quanquam  color  fit  pofterior  fupetfi- 
cic ,  quia  przfupponit  fupcrficiem  in  rationc  fuf- 
ceptiuiivcrum  cftlcquendodecoloreinforman- 
re,  non  tamen  decolore  producente  fupcrficicm. 
AlFcro  igitur  qu6d  primus  a(Sla$  caufandi  fira- 
pliciter  ,  &  fecundum  ^M>W,modo  priiis  expofito» 
competitfoli  Deo. 

S  C  H  O  L  I  V  M    III. 

AHm  primiu  caufkndi,&  omnii  ctmfatio  neceffa- 
rio  eft  in  tribus  perfanis.  Prohatur primo  ex  Auguftl- 
no.  SecundoyHtiio  natttralis prioreft  contingenti.Ter- 
tio  ,  peteniia priies  rCjficit  obieHum  primarium  quam 
ficundarium  ,  &  intrinfeca  ejuam  extrinfeca  :  vide 
De£i  hic  num.  1  8.  Non  eft  ex  imperfeElione  vfiius  per- 
fona.cjuod  caufk  neceffarie  prouenit  a  trihui  ,fed  ex  ne- 
ctffaria  ordinatione  predu^ionum,  de  quo  Doilor  late 
in  Oxon.hic  art,  j . 

DE  fecundo  principaIi,dico  qu6dfoli  Trini- 
tati  competic  primus  a(Stus  crcandi ;  quod 
patet  audioritatc  Auguftini  i  i.dcTrinit.14.  Dei 
verhum  potuit  ejfi  prius  omni  creatura :  vel  verhum 
noftrum  tffe  pojfet,  fiopns  non  fecjutretur  :fed  optu  effe 
non  poffetjiverhum  nanprduederet.lgnur  produ(ftio 
intrinfeca  eft  prior  produdtionc  cxtrinfcca  ,  quae 
proprie  dicitur  caufatio ,  &  cft  przcise  k  princi- 
pio  caufandi  vt  eft  in  tribus.  Hoc  ptobo  per  ra- 
tionemiquia  quandocunque  .nb  aliquo  principio 
procedunt  duo.vnum  necefFari6,&  aliudcontin- 
gcnter,priorcftprodu6lio,qua  ex  ncccflitate  na- 
tura:  procedit  aliquid,quam  qua  merc  contin- 
genter ;  produdio  intrinfeca  eft  nccefTaria ,  pro- 
dudtio  exrrinfeca  mere  contingenter,  vt  dcclara- 
tum  cft  dift.Z.prirni. 

Sccundo  proboidcm  ,  potentia  priiis  rcfpicit 
priraum  obie(ftum  ,  quam  fecundaritim  :  igitur 
quando  fecundum  obie(flum  non  obiicitiir  pofe- 
tiz,nifi  per  ratione  primi  obie(fti,porcft  primum 
obicduefFcpraefenspotetiZilicccnonfccundum: 

X  fed 


Creatura  in- 
teHtaualu  & 
DiMs    nt» 
fojjitnt  pro- 
ductTt  nifi 
ftr  iniiilt- 
Hum  (^  VI' 
tuniatim. 


II. 

+  Num.it. 
Altir»  Stoti 
imfupiatio. 


Reiidtiir, 


'}• 


Omni*  cau- 
fatio  ad  tx~ 
traattibHi. 


Po'et'ia  ffiut 
relpicit  «*»'- 
Hitm  frima^ 
rium  ,  q^i"* 
frcHndariUm» 


242. 


Lib.II.  Diftinaiol. 


14. 


tfoii  eie  im- 
ferfinione 
•Vi<»s    can- 
fatio  tfl  ne- 
ctlj/ttio  »;» 
tnhns. 


»J- 


Qt,;i  efl  po. 
ti'itiin  l>ro- 
firii^HH. 


\6. 

jfij  eriAtlo 
poft  cjfe 
tterna. 


fcd  piimuai  cfl  intrinrecum,recundarium  cxtrin- 
fccutn  ,  igitur ,  &c.  Itcm  in  ifto  priori  habetuc 
ratio  memoria;  patctnx  pcrfedlac :  igitur  in  ifto 
prioii  habctur  vcrbam  pctfedumiigitur  pari  ra- 
tionc  Spiiitus  fandus. 

Ex  his  fequitur  quod  quodlibet  en'entiale  in 
diuinis  cft  prius  natura  communicatum  tribus, 
quam  fit  caulatio  cxtrinfeci :  igitur  principium, 
quod  caufai  cxtrinfecum ,  caulabit  vt  in  tribus, 
quia  illa  form3,quaEcft  principium  caufandi,  vcl 
uatura,cft  prius  naturain  tribus,quam  fitcaufa- 
tio  cxtrinfcci:igitur  trcs  agunt  illo  principio. 

Adhuc  (equitur  aliud,qiiod  non  eft  ifta  caufa- 
tio  a  tali  ptincipio  caufandi,vt  in  tribus,  proptec 
imperfeftionem  ,  vcl  fufficientiam  vnius  perfo- 
nx  ,  qain  tanta  fit  pcrfe<Sio  in  Patre,ficut  in  tri- 
biis  perfonisjficut  vult  Auguftinus  15.de Trin.14. 
Omnia  videt pater  infiUo,&  e  oentra.non  quod  alia 
fitperfcdl:io,quin  fubftantiaciufdcm  rationiscf- 
fet  in  Patrc,fi  elfct  folus  ficut  nunc  :  idco  non  cft 
proptcr  imperfc6tioncm  ,  quin  vna  fola  perfona 
poflit  Gaufarejfcd  quia  fornia.vel  fuppofitum  ha- 
bcns  in  virtute  a£liones  ordinatas,  non  eft  in  po- 
icntia  propinqua  ad  fccundam,nifi  pofita  prima. 

Prartcrcajficut  patet  de  natura  intcUeduali  ha- 
bente  velle  &  intelligere  ,  tanquam  opcrationes 
ordinat.is,&  idco  non  cft  in  potentia  propinqua 
ad  velle,  nifi  pofita  prima  operatione ,  puta  intel- 
ligere  y  qiiia  ficut  vult  Philofophus  9.  Metaph. 
Giuande  ali^uid  ejl  iu  potentiaprcpin^ua  ad  ali/^iiid, 
nullo  eget  adhoc ,  ejuodexeat  inafhim.  Pater  non  eft 
in  potentia  propinqua  ad  fpirandum,nifi  filio  po- 
lito  in  e/fe.  Sic  ex  parte  ifta,  primum  caufans  non 
eit  in  potciitia  propinqua  ad  caufaudum  ,  nifi 
principio  illocommunicato  tribus  pofitoin^^^: 
non  igitur  eft  proptcr  impotcntiam  vnius  petfo- 
na;,fed  proptcr  iftas  a(5liones  ordinatas. 

SCHOLIVM     IV. 

Adducit  varia  argurnenta  fuademia  cjfiElutn pcjfe 
ejfe  coMum  l)eo,&  filtiit  ilta,  nihil  ajferens  deconclu- 
Jione,de  qua htc  q. i.&in  Report.e].^. 

SEJ  prscoditne  d;irarione  illud  principium 
.idtum  caufandij&  caufatum-Dicitur  quod  cx 
partc  caufa;  non  oportct,  quia  agcns ,  quod  non 
•ngit  pcr  motum  ,  poteft  fimul  habere  a6lionem 
fuam  ,  &  tcrminum  fuum  cum  co  ;  fed  primum 
agcns  non  agit  per  motum:igitur,&c.  Maior  pa- 
ret  pcr  Auguftinum  i.deCiuit.Dei,c.i6.&  lib.6.de 
Trin.c.  I  .quod  non  agit  per  motum,potcft  habere 
terminum  coajuum,vt  patet  de  ignc  &  fplendore. 

Item,probatur  maior  per  rationcrajquia  omne 
agens,quod  fimul  habct  principium  aftionis  ,  & 
terminum.potcft  fimul  habercaftionem  fuam,& 
terminum  coiuum ;  fed  primum  caufans  eft  hu- 
iufmodi. 

Sidicaturqiiod  maior  cft  vera  de  produdlio- 
ne  ,  quando  prodn(Slum  non  eft  aliud  in  natura  a 
producente  ,  non  autcm  dc  produftioncalterius 
rci  ,ciimprincipium  ,  &  tcrminus  non  funt  in 
eadem  natura. 

ContrJi,  Auguftinus  ponitcxcmplum  de  effe- 
6laalterius  rei,  vtde  Solc  &  radio  ;  &deignc& 
fplendorc  ,&de  virgulto,  fi  abstcrnocaufafTet 
arbor  vmbram  in  aquam  ,  vmbra  cftet  alterius 
rci  caufa. 

Sidicatur  quod  maior  eft  vera  de  agcnteex 
neccnitate  natnrrejnon  autcm  deagente  libcrc. 

Contra,  volantas  nihil  pcrfedionis  tollit  a 


caufa  agente  :  igitur  fi  caufa  agcns  ex  neccflltate 
naturs  habcret  produdum  coaeuura.fimilitcr  ha- 
bcbit,  licet  agat  libcre  ,  quia  voluntas  aduenicns 
caufas  naturaliter  agcnti,  nallam  potentiam,  ncc 
poflibilitatem  collit. 

Item,cx  parte  cfFeftus  nihil  prohibet  quin  pri. 
mum  caofans  poflet  habcrc  efFcdlum  coaeuum, 
quia  licet  fitcx  nihilo,hoc  potcftcfleita  bcne  ab 
a;terno,ficut  nunc:quianoh  fcmpcr  ex  nihilo  dicit 
pofi  nihil  ,  quia  Anfelmus  diftinguit  ttipliccm 
modum,vi  didlum  eft  in  Hh.^.  * 

Dico  tamen,quidquid  fit  deconclufionc,qu6d 
ratio  adduda  non  valct ,  quia  cura  dicitur,caufa, 
quz  non  agit  per  motum,poteft  habere  cfFedum 
coa:uum :  dico  quod  fi  folus  motus  cfTet  caufa 
prxcifa  non  fimultatis  caufa ,  &  efFcftus ;  tunc 
amotio  caufcfcilicet  motuSjefTct  caufa  fimulta- 
tis.ficut  patet  per  Philofophum  1 .  dc  Animal.  fi 
hahere  pulmenem  efi  eaufit  reJpiratienis,Scc.Qwi  fo- 
lum  ille  modus  arguendi  tenct  in  caufis  pra:ci- 
fjs ;  fcd  agere  per  motum  non  eft  prascifa  caufa 
non  fimultatis  efFc<5lus  cum  caufa,quia  proximus 
efFcdus  agcntis  per  motum,cft  motus.Ideo  Ari- 
flotclcs  poneret  motum  coacuum  Intclligentia 
mouenti ;  igituc  motus  non  cft  caufa  nqn  fimui- 
latis  efFedius  cum  hoc. 

Pra:terea,hoc  pofFe  agere  prscise  pcc  mutatio- 
ncm,eft  caufa  non  fimultatis  cfFcftus  cum  caufa; 
quia  impofTibilc  cft  quod  agens  per  mutatio- 
nem  habeat  terminum  coaeuum,  quia  mutatio 
proprie  cft  ^  priuatione  adhabitum,  ^.Ph)fic. 
text.  ..  Impoffibile  autem  cft  priuationcm&ha- 
bitum  efTefimul  duratione,vel  natuia;igiturcau- 
fa  quarc  non  poffet  primum  caufans  habcre  cfFe- 
«Stum  coxuum,  non  cft  folum,  quia  fic  ageret  pet 
motum,  fed  quia  ageret  per  mutationcm  ;  &  ad- 
huc  non  fequitur,  etiamfino  producerct  remex- 
tra  per  mutationem,nec  per  motum,  quod  pof- 
fet  habere  efFedlum  coaruum  extta  :  quia  pofTet 
habcre  aliam  caufam,  vt  (i  non  cftet  adio  perpe- 
tua  Dei  ad  extra,tunc  non  pofFet  habere  efredlum 
extra  coa:uum,&  illa  caufa  non  eft  improbata. 

Pra:terea,ha:c  probatio  maioris  non  valct,ciam 
dicitur:  Omnequod  habet  principium  adionis 
fimul,&  terminum,poteft  fimulhabereadioncm 
fuam;qusro,aut  loquiturdc  adione  inftantanea, 
&  tunc  improprie  loquitur  dc  duratione.  Si  vct6 
loquitucproprie,&intclIigat  principium  produ- 
<5tiuum,  &  produdum  pro  principio ,  quo  agens 
agir,  tunc  petitur  quod  debcret  probari ,  fciliccc 
quod  res  produ<fta  fimul  pofFct  efFe  coxua  Deo, 
hoc  dcberct  probari,loqucndo  de  creatura. 

Et  quando  allegatur  Auguftinus.  Dico  quod 
aliqua  confequentia  poteft  effc  naturalis.vbi  tam 
antccedens,  quim  confequens  claudit  contradi- 
dtioiiemjficur  \\xc;Si afinus  efi ratienalis,afimis po- 
tefi  imelligere.  &  tunc  illa  confequentia  applicata 
ad  talcra  maieriam  ,vbi  antecedens  cft  vcrum, 
erit  bona  infeiendo  ex  vero  vcrum.  Et  quia  cau- 
fanaturalis  producit  neccflitate  natntali,  ideofi 
ignis  efTet  perpetuus  neceflitate  natucali ,  fplen- 
dorcfFet  pcrpetuns,  &  non  teduxit  Auguftinus 
folum  ad  pofIibiIitatem,ita  fi  talis  caufa  cft  per- 
petua,igitur&cfFeftus,fedreduxitadncccfIitate. 
Igitur  applicando  iftam  conditionem  ad  diui- 
na  ,  feparando  rationem  incompoflibilitatis  ab 
antcccdentc,  cx  vero  fequitur  verum;fic,  fi  caufa 
prima  cx  ncceflitatc  natur*  producit ,  fcd  non  in 
alia  natuia,iilud  produdum crit  fibi  coxuii.Nunc 
autem  fecundum  fuftinentes  opinionem  ,  contra 

quam 


Vetunta4  *i»n 
ttllit  t^fir 
Bionetn  »b 
itgtitti. 


♦  I>»y7.i}. 
qutfl.  I . 

18. 


.Agere  per 
moturrt  non 
eft  prteifa 
cnufa  nort 
fimultatit 
cauf*.  ^  e^u 
Biis. 


Agent  per 
tnutationem 
non   txigtt 
effeSum  eoi' 
uumjibi. 


^xptieantur 
exetnpla 
Auguft.  poji- 
tanum.ii. 


QucBftio  11. 


24? 


II. 


12,. 

Ad  ficua- 

dHtn, 

Pritieifium 

notien»U 

magis  neeef- 

f»rium,i^uam 

tffentittle. 


quam  arguit  iftctotacaufa  impoflibilitatis  cft  ex 
hoc,  quoJ  potenda  ex  neceflitate  naturx  produ- 
citaliudin  natura.  Idco  dicuni  quod  impoflibi- 
litas  eft.ponendoprimum  produccrecieaiurasex 
ncceflitate  natur«. 

Et  fi  dicatur.Philofophus  non  vidit  iftam  im- 
pofliibilitatem :  vcrum  cft ,  nec  vidic  trinitatem 
perfonarum^nec  muha  alia,quac  nos  ponimus. 

Nec  valent  inftantia: de  virgulto ,  &  radio  So- 
lis ,  quia  fpecies  virgulti  quantum  ad  cocxiften- 
ciam,&  menfur.nm ,  Sc  tadius  Solis  func  eiufdem 
tationis  cum  caufa. 

Ec  cum  dicitur  contra  fecundam  refpoufio- 
nem  ,  voluntas  non  coUit  naturam,  nec  diminuic 
aliquam  perfedlionem.  Dico  quod  fi  homo  non 
haberet  intclleftum,&  voluntatem,ex  ncceflitate 
naturz  moueretur  fecundum  appetitum  ,ificuc 
brutum.Sed  aduenience  voluntate  non  de  necef- 
fitate  natursjfed  libere  moucrecur  fecundum  ap- 
petitum ,  non  tamen  voluntas  tollit  naturam,fed 
tollitimpoflibilitatem  aliterraouendi,  quamfe- 
cundum  appctitum  naturalem  ,  vcl  fenfitiuum. 
Sed  ex  alia  parte  ex  hoc  ,  quod  primum  caufans 
voluntaricjcaufat  aliud  in  natura,toIlitur  incom- 
poflibilicas  in  antccedente,  &  hoc  nec  eft  tollere 
potenti5,ncc  naturam,necaliquam  pcrfedione. 

Et  cum  dicitur,  cx  parte  eficdlus  non  cft  pro- 
batum  ,  &c.  Quia  multipliciter  diciturrA:»/^/7o. 
Anfelmuscnim  non  ponic  exemplum  ,  nifi  ficut 
cx  paupcre  fit  diues,  hic  cft  primus.  Dico  tamen 
quod  hic  poteft  intelligi  ordo  naturac ,  &  vnum 
prius  alio  ,  quod  taracn  non  eft  nifi  coniundlum 
fibi ;  vndemulca,  quae  funt  priijs  naturaaliis  ,  & 
qui  poflunt  intelligialiis  non  intelleikis  ,non 
funt  tamcn  nifi  in  aliis. 

Ad  priraum  principalecum  dicit  Richardus: 
Si  e[fet  VHHfoU  perfonn  ,  fojfet  hahere  pleniiudinem 
potenti£,8cc.  Dico.quod  aliquando  poteft  cflc  or- 
do  neceflarius  inter  aliqua ,  &  tamen  ille  ordo 
poteft  toUi  per  vnam  hypothefim  incompoflibi- 
lem.  Vnde  hypothcfis  Richardi,  quod  elfet  can- 
tum  vna  pcrfona,eft  impoflibiIis,&  illa  tollit  or- 
dinem  nccenarium  inter  produdionem  intrinfe- 
cam,&  extrinfecam.Nunc  tamen  ncceffe  cft  prin- 
cipium  agcndi  extrajeflcin  tribus,quiacomma- 
nicatio  intrinfeca  prior  cft  extrinfeca. 

DiceSjcfto  quod  eflec  vna  perfona  tantum,ha- 
beret  tantam  potcntiam,&non  maiorem  ,  quam 
habec  tunc  prima perfona;igitur  ciam  poflet  tuiic 
in  fecundam  produdioncm  ,  non  praefuppofita 
prima;  igitur  poflet  nunc  prima  pcrfona.  Dico 
quod  prima  perfona  nunc  habct  pcrfeGionem, 
qus  cftad  duos  adus  ordinatos,  ita  quod  fecun- 
dus  nunc  neccflario  prsfupponit  primum,fed  il- 
lo  pofito,non  haberet  ordinem.quem  niic  habet. 

Dico  ad  aliud,qu6d  fi  principium  vnius  a6lio- 
nis  in  fuppofito  pra:ccdit  principium  alterius 
aftionis  in  alio  fuppofito,vcl  in  eodem :  fi  refpe- 
Au  vtriufque  adtionis  fit  aiqualis  neceflitas  ad 
fuum  aftum,  adtio  crit  prior  adionc.  Sed  forma, 
qu3c  eft  principium  adbus  caufandi,  licct  fit  prioc 
principio  notionali,  quod  eft  principium  produ- 
cendi  alind  ,  tamen  non  cft  acqualis  ncccffitas  il- 
lius  principij  ad  caufationem  rcrum  cxtra  ,  ficut 
principij  notionalis  ad  produftioncm  intrinfc- 
cam,quia  refpcdtu  vnius  agit  cx  neccflitate  natu- 
r«,refpe6bu  alterius  contingenter. 

Vel  poteft  dicialiter ,  quod  principium  cflen- 
tialc  habet  aliam  adiioncm  ,  vel  opcrationcm 
priorcm,quam  principium nocionalc ,  quia  prius 
Sceti  oper,  Tom,  X I. 


cft  intelligere ,  &  velle  eflcntialc  ,  qulm  dicere^  vcl 
Jpirariy  &  iftafunc  priora  qaam  iniclligere,  vcl 
vclle  creacuram. 

Ad  almJ  ,  ciim  dicitu»  primum  effciens agit pre- 
pter primum  finem  ;  aliqui  dicunt  qu6d  l^hilofo- 
phus  intcllcxit  quod  Dcus  non  eft  primum  cfii- 
ciens  motum,fed  tantum  mouens,  ficut  finis ,  vc 
amatum,&  dcfideratum,&  tunc  fupremalntcUi- 
gentia  mouec  effeftiuc  ccelum,  &  mouec  propter 
finem  :  tamen  commcnt.  ii.ponitquod  raoucc 
vtroque  raodo  eftedliue  ,  &  finaliter,ficuc  dccla- 
racum  eft  inprime  lihro.  * 

Practcrea ,  hic  Theologi  non  poflimt  hoc  po- 
ncrc.quin  primum  mouens  fimpliciter  fit  vlrinuis 
finis  (impliciter,vt  cft  dcclaratum  ibidcm.  Dico 
igitur.quod  fi  finis  accipitiir  pro  caufafinali, 
tunc  Deus  non  agir  propter  finem  fuum ,  quia 
ficuc  eft  efficicns  f ui  effedus  ,  fic  cft  finis  fui  effc- 
dus,&  ficmouct  proptcr  finem  fii  effedus ,  fed 
non  proptcr  finem  fuum.Si  tamen  accipitur  finis 
pro  perfedlionc  obieftiua,  fic  ipfc  efl  finis  fui 
ipfius,fcdnon  eft  hocpropriceire  finem  fui,acci- 
picndo,pro  caufa  finali,fcd  cft  mctaphoricc  finis. 


Ai  tertium. 


*Difl.i.q,i, 
Deus  non 
mouet  propttr 
finem  fuiim, 
fei  fiii  fp- 
Hns, 


a_v 


II. 


^rgument. 
primum. 


V  iE  S  T  1   O 

Vtmm  caufabile  ,  antequam  caufetur  in 

a5iu ,  haheat  yerum  efle  reaU  a 

caufa  fua  ^ 

Alenf.i.^  J.17.WJ.4  t.  D.Bonau.^K  «.i.^.i.Rich.  quifl.^. 
tleni.in fum  ».x.^  i}.j«c<f/.8.j.j.O'  ^ucell.9  q.i.  Va(q. 
i -f -d.yo.^  yi.Suit.i. p.tr.l  }  cap  ^.TliomillsE  i./>.j  ij. 
«r/.i.i.  Scot.J»  Oxon.i.d  36  q.vnic, 

V  6  D  fic.  Rcs ,  qua:  poftca  cft  in  adtu, 
primo  cft  poflibiiis ,  quia  quod  impofla- 
bile  eft  caufari  ,  non  caufaiur.  Et  cns  in 
artu,&inpotcntia,diuiduntcns,&  diuifum  prs- 
dicaturdc  diuidcntibus  ;  igirnr  ens  in  potciitia, 
vcl  poflibile  ,  cft  vcrum  ens  antequam  caufetur; 
igitur  habct  vetum  e//e. 

Ifcm.  Homo  cft  cns  ratum,&  firmum  ;  vel  igi-  Seeundum. 
tnr  eft  cns  per  participationem,vcl  pcr  cfTentiam: 
non  fccundo  modo  ,  quia  tunc  effet  Deus :  igitur 
pcr  participationcm  habet  cntiratcm  :  fed  i'lam 
entitatcm  non  habct  foliam  in  comparationcad 
cfficicns.ciim  aftu  exiftir,quia  tunc  non  ciret  ve- 
rura  cns ,  nifi  ci\m  exiftcret ,  &  perconfcquens 
non  haberet  effe  quiditatiuum ,  nifi  quando  cxi- 
ftit ,  &  pcr  confcquens  nec  dcfinitionem.  Sed  Ci 
definitiononcfTet  cius ,  nifivtin  cffe(5tu,igitur 
quajftio ,  Anefl,  terminarctur  pcr  dcfinitioncm, 
quodcft  inconuenicns. 

Item,caufabilc  non  cft  in  r fFc6ku,  nifi  fit  intel- 
Icflumab  efficientc:fcd  ineffc£lucft  aliud  ab  ef- 
ficientc:igitur  cft  pcr  intellcdlum  vt  aliud  ab  ef- 
ficientc :  quia  qui  intclligit  rem  alitcr,  qu^m  eft, 
non  intclligic  eam  vcre  ,  fccundum  Augufti- 
num  %i.qHtft.ii,  IgiturprxintcUigitur,  vt  aliud 
abintclligente. 

Et  confirmatur,  intelledio  vera  non  poteft 
efTe  fimplicircr  non  cntis  :  igiiur  in  illo  priori  eft 
vcrum  cns.antequam  caufetur. 

Oppofitum.  Si  fic ,  fcqucretur  qu6d  nullum 
cns  paffct  Dcus  fimpUcitcr  caufare  ex  nihilo, 
ncc  poft  nihil ,  quia  priijs  habnit  ejfe  verum  antc- 
quam  habuit  ejfe  in  cffeftu. 

Item,fi  pcius  haberet  effe  fimplicitcr  ante  crc a- 
X     1  lioncm: 


Tertlum. 


In  opfof 


244 


Libri  1 1.  Diftinaio  I. 


Terminui 
ad  quciii  «»• 
niiiiUtionU, 
ejl  a  quo 
tretnliinis. 


AliorHm 
Bm  dHflex. 


Efle  »»»  ^itit 
quid  aidi- 
tnm  efftntit. 


4- 

R»»    mtt- 
qu»m     r»U- 
fetur    hgbet 
crte  quiditK' 
tiunm. 


Kttio  priinit. 


itcund». 


Tttti», 


§}u4rt». 


£«•/»<«. 


tioncm  :  igitar  idcm  ejfc  habcret  poft  deftrnftio- 
nem,  &  tuncpoftanniliilationem  habcrct  vnam 
ejfe :  qiiia  idcm  ejfe  rcmanct  poft  annihilationem, 
quod  fuit  ante  creationcm. 

SCHOLIVM    I. 

Sententia  Henrici,creaturM  fuijfe  ab  Aterm.fectm- 
Stm  cfTc  ejfenti* ,  &  per  cfle  exifteniit.  tantumpeni 
refpeElum  ad  effciens ,  prohatur  hic ,  &  in  O.von.  i . 
dift,  j  6  .^HAft,  vnic. 

Dlciiur  ad  qua:ftionem  ,  quod  res  dicitur  du- 
pliciter,veljkw<;r,  reru ,  ve\a.rat!tudine.  Pri- 
mo  modo  quidlibet  poteft  dici  cns ,  fiuc  fit  opi- 
nabile.fiue  exiftens,&  fi(Skitia,&  fimilii.Secundo 
modo  dicituren$ratum,firmum,quodhabct  vc- 
ram  entitatem,&:  illud  non  dicitur  dc  impoflibi- 
libus,nec  dc  puris  fi(5litiis,ficutens  ptimo  modo. 
Eft  ergo  ens  primo  modo  indifferens  ad  cns  ve- 
rum,&fi(fbum  ,&  illud  non  pcr  aliam  inten- 
tionem  realem  dicitur  ens  ratum  ,  quam  eni 
primo  modo,  quia  indifTcrcns  non  dctcrniinatur 
ad  vnum  illorum,  nifi  per  aliquid  fiiperadditum. 
Vltetius  notandum  qu6d  illud  cns  ratum  cft 
exemplatum  inmentc  diuina,  &  adhuceft  indif- 
fcrens  ad  ejfe  exiftentia:,&  non  exiftcnti«.Et  idc6 
vltra  exemplatum  non  dicit  efe  exiftenti» ,  nifi 
refpcdlum  ad  caufam  efficientem  ,  a  qua  habet 
(f/|7f  exiftentiaf.  Scd^j^cxcmplatumtantum  dicic 
refpedtum  ad  cxemplar :  non  ad  caufam  efficien- 
tem.  Primus  refpe<51:us  zternuseft,  fed  refpedus 
cxiftcntis  in  efFc6lu  ad  caufam  cfficicntem  tem- 
poralis  eft ,  &  re[^eSt\is  prius  eft  in  potentia  di- 
ftantc  ab  a6lu  ,  qu^m  fit  a(5tu  fub  hoc  refpe(flu  ad 
caufam  efficientcm,nec  ex  his  fit  compofitio,fci- 
licet  ex  aila^  potentia. 

Vltimodicitur  quod  nullum  <•/<' dicit  aliqnid 
additum  eflintiac :  quiafi  ficquaerendum  eiret  de 
ifto  additOjCum  ipfum  fit  ens  *  an  fuum  ejje  dicit 
additum  fupra  eflTcntiam  ,  &  fic  cftet  proccllus  in 
infinitum. 

Per  hoc  patct  .id  quarftionem  ,  quod  res  ante- 
quam  caufctur  ,  habet  vcrum  ejfe  ratum  quidita- 
tiuum,non  tamcn  piius  habet  ejfe  exiftentix.  Pro 
illa  opinione  arguicur  ,  quia  eadem  res  cft  prius 
intcllcdla,&  pofteapofita  in  fj^cxiftentias.  Quia 
fecundiifn  Auguft.j.fuperGen.adlitteram  ,  &  5. 
dc  Trinit.cap.7.  Non artternomt  Denifienda,  <juam 
faSla  j  igitur  cadcm  res  hah\iKeJfeye^\.\m  quidita- 
tiuum,antequam  habuit<rjf/;exiftentia:,quia  ha- 
buit  vcrum  ejfs  cognitum  Ji'Deo. 

Item,proportio  eft  relatioiigitur  prxfupponic 
id,quo  fundaturjcumigiturproportio  fitintellc- 
0.1  ad  intellcdlum,pra:fiipponit  ens  verum  intcl- 
\e(k\xm. 

Itcm,ficut  ens  ad  non  ens ,  fic pofldbile ad  im- 
poflibile  ;  igitur  perniutatim  ficut  ens  ad  pof- 
fibile,fic  non  ens  ad  impoflibile:fed  omne  cns  eft 
pofltbile;igicur  quod  efl  omnino  non  cns,eft  im- 
pofTibile. 

Item  ,  fi  res  prirai  non  habuit  vcrum  ejfe  ,  fed 
fimplicitcr?2o««^,&  Chima:ra  habuit  fimpliciter 
uon  efJe.Si  t.imcn  Chimicr.T  repugnat  eflTe  ,  &  rci 
creara:  non  repugnati&  vtrumque  eft  nihil  prius, 
per  tciigitur  vnum  non  cft  magis  nihil  alio,quia 
illud  cft  magis  nihil ,  cui  repugnac  efle  magis, 
quJim  cui  non  repugnat. 

Iccm  arguitur,  D.  Anguftinus  de  Natiira  boni, 
cap.8.  Si  forrnaefl  ttliijHod  bonum ,  capacita^  formit 
nott nuUum bonum  :  igitor  fi  cflTccft  bonum  ,  capax 
eflTcexiftcicctii  non  nullum  boiuin). 


ItGm,Auicenna  8.  Metaph.cap.vltimo.  Fluxiu 
rerumaDeo  dttpLex  <r/,quia  aliter  eft  fluxus  fccun- 
dumifj^quiditatiuum,  quam  fecundum  efeexi- 
ftenti«,&  vnusfluxus  cfl  prior  alio. 

Si  arguitur  contra  ifta,qu6d  nihil  cflet  nouum 
increatione,  nifi  refpe(aus,&  per  confequens 
non  ellet  aliud  abfolutum  nouumi&  ciim  in  om- 
ni  alteratione  fit  noua  qualitas  abfolute  indu(Sta, 
&in  creatione  fubftancia:  nihil  abfolucum  no- 
uum  ,  fcd  tantijm  refpe(Stus  ad  caufam  efficaccm: 
fequitur  quod  alteratio  magispoiret  dici  crcatio, 
quim  noua  produ(5tio  fubftancia:. 

Dicunt  ad  illud,qu6d  nonfolum  eft  refpe(ftus 
nouus ;  fcd  quod  tota  res  fub  vno  rcfpe(Sbu  prs- 
ceflif,&  tota  res  fub  alio  tcCpeSta  eft  noua. 

Contra,quamquam  totum  fub  rcfpetSku  fit  no- 
uum,tamen  ibi  nihil  partiale  eft  nouum  ,  nifi  re- 
fpe(aus,quia  tale  illud  totum  cft  antiquum.  Vnde 
quamquam  Socratesalbus  fitdc  nouogeneratus, 
hoc  eft  quia  non  nifi  albedo  noua  generatur,fic 
non  crit  cotum  nouum,nifi  quia  refpe£);us  nouus. 

SCHOLIVM    II. 

Refutatur  lati  diEiafentemia,  &  re^ciuntur  varia 
effugia  pro  ea  excvgitata  :  de  ejua  em  DcSlor  in  Oxon. 
d,  i6.  ideo  videtur  ea refumpfifehte  ,  vt  refutaret  re- 
fponjienes  datoi  adimpugnationes,quas  ibifeeit, 

ARguoigiturcontraiftam  opinioncm.  Pri- 
mocxhis,  qua:  ponit  ifte  Do^flor  ;  quia 
ipfe  ponic  quod  refpedus  non  eft  res  alia  i  fun- 
damento :  igitur  non  ftant  fimul,  qu6d  refpeftus 
cft  nouus  ,  &  fundamentum  aeternum  ,quia  non 
potcft  cadem  res  efle  res  noua,&  non  noua. 

Icem  ,  ille  DoOiot  dicic  quod  in  Deo  non  po- 
tefteflc  noua  relatio  ad  crcaturam ,  quia  eadem 
eft  relatio ,  vcl  refpc(ftus  nunc  a^aualis ,  &  prius 
aptitudinalis:igitur  pari  rationc  in  propofito,id5 
erit  rcfpc(flus  adualis  ,  &  aptitudinalis  creacura: 
ad  Dcum  :  cijm  igitur  idem  fit  fundamentum 
nunc  icfpc^aus  a(flualis»&  prius  rcfpc(ftus  aptitu- 
dinalis,&  fundamcntum  cft  stcrnum  ,igitur& 
quilibet  refpe^ftus  ad  Deum  cft  aternus. 

Icem  ,  ex  excremis  exiftentibus  eifdcm ,  &  co- 
dcm  modo  fe  habentibus  intrinfece  ,  erit  refpe- 
itus  idcm  ,  fi  confcquitur  naturam  extremorum; 
in  propofiio  extremafunt  eadem,&  eodem  fe  ha- 
bent ,  ita  quod  non  mutantur  nifi  ad  refpe6bum, 
cx  quo  creatura  habet  verum  f^a:ternum,&  im- 
poflibile  eft  quod  mutacio  praecise  terminetur  ad 
refpe^aum  intrinfecum  confequentera  naturain 
cxcrcmotum. 

Icem  ,  illa  produdio,  qux  eft  de  nihilo  ad  cns 
vnum,cft  vera  creacio.Sed  produ^aio  eflentia:  la- 
pidis  quancijm  ad  efe  quidicatiuum  ,  vel  ratum, 
eft  produ(51:io  de  nihilo  ad  ens  veruro,  &  eft  «ter- 
na  per  t e :  igitur  creacio  cft  a:cerna  j  quod  ncgac 
ifte  Do(flor. 

Dicitur,qu6d  efe  quiditatkium  non  fit  in  ifto, 
vt  in  lapide  per  efficicntem ,  fed  per  exemplatio- 
ncm  :  vndeillercfpe(5tus<[;^eflrcntia:  ,vt  lapis  ad 
Dcum  ,  non  eft  ad  caufam  eflicicntcm ,  fcd  ad 
cxcmphincem. 

Contra,nihilabefrcnciadiuinapoteftponinc- 
ccflTeex  fc,  in  quocunque  fj^,&  ilhid  cocedic  illc 
Do(3:or&  omncs  alij.Quia  C\  fic,nulla  caufaefTer, 
qna  efTcc  necefTariii.cumomne  ncceflrarium  aliud 
a  Dco ,  fic  ab  aliqua  caufa,  impoffibileeft  ponere 
aliud  a  Dco  nccefTarium  a  fe.  Er  fic  impofCbiie 
eft  aliquid  habete  causa  entitacis  fux,  nifi  habeat 

caufam 


Sextt, 


OiieHio, 


Re^onfif, 

HtplttM, 


6. 

Impugntttur 
fuperiOT  tpi- 
nio. 


Nihil  a  Dt* 
ntccffarinm. 


Qu^ftio  11. 


CsreHS  t»uf» 
»]juiinti,nHl- 
Um  timfam 
bttbtt. 


8. 


Effe  txem- 

platum ,  h»- 
bit  effieiem. 


K:h!l  tx  fe 
merrlfe  ejfe 
ttigit  fimtil 
tninus  neeef- 
fmim. 


Vari»  diH» 
Htnriti  rt- 
fiUiMtitr. 


10. 


canfam  cfficicntem ,  quia  non  potcft  habere  cau- 
fam  formalem,nec  maccrialcm,  nec  Bnaicm,  nifi 
habeat  caufam  cfficientcra,  quia  finis  mouet  cffi- 
cientem  ficut  amatum,  &c.  &  cfficiens  inducic 
formam  in  materiamrigitur  lapis  in  ejfe  quidita» 
tiuo  habet  caufam  efficientem. 

Ncc  valct  dicere  qu6d  capfa  eius  cft  caufa 
cxcraplaris,&  illa  cft  adus  natutajquia  Ariftotc- 
les  coraprchendit  fub  caufa  cfficicntc  tam  agens 
a  propofito.quim  neceflarium.Vnde  tcI  oportet 
fingcrc  caufam ,  vel  oportet  dicctc  quod  omnc 
habcns  aliAm  caufam,  habet  caufam  efficicntcm, 
&  lunc  ilUid  ejfe  quiditatiuum  habct  caufara  cf- 
ficientem. 

Itcm,lapis  in  illo  <r//>quiditatiuo  eft  ens  ratum 
&  firmum;qu«ro  quo  formalitcr  habct  ejfe  f  Aut 
refpcftu  exemplaris  paffiuc ,  aut  aliquo  prxfup- 
poficorefpcAu  ?  Si  primo  modo ,  hoc  cft  concra 
Auguftinura  7.  dc  Trin.  1.  ynumftedqHe  priusefl 
*dfe ,  &c.  Quia  fi  nihil  clTet  ad  le ,  exccpta  tela- 
tione  ,  nihil  cfTct  ad  aliud.  Similitct  eft  contra 
Afiftotelem  ^.Mctaph.vbi  infcrt  quod  SiomnU 
appitrenti*ejfent  -vera,  emnia  effent  ad  ali^uid ,  quod 
tamcn  videtur  fatis  inconueniens,  quod  quodU> 
bct  intrinfcce  fit  adaliud.Igicur  non  folum  rcfpe- 
&a  excraplationis  tanquara  ^ho,  forraaliter  ha- 
bet  lapis  hoc  ejfe  quiditatiuum.Si  aliquo  prxfup- 
pofito  rcfpe<^u,hoc  non  cfTct  nifi  cftentia  diuina: 
igitur  prius  eft  illud ej/e  quiditatiuum  ab  eftentia 
diuina  lanquam  ab  efficicnte,quira  fit  excmplata 
ab  illa  tanquam  ab  exemplante. 

Item,iftaE  res  fecundum^^eftentix.vcl  quidi- 
tatiuum ,  aut  ponuntur  vt  terminent  intcUeftio- 
nem  diuinam  ,  aut  nonj  fi  non  ,tunc  fruftrk  po- 
nuntur,quia  non  videturalianecefficas,quia  non 
vidctur  quod  fint  ponendx  ncceiratio ,  nifi  ficut 
obiedlum  fecundarium ,  fed  ponitur  eftentia  vt 
primarium  terminans.  Si  primo  modo  ,  cikm 
quidlibet  intiinfecum  Dco  fit  ex  fe  necefte ,  Sc 
nihil  extra  Deum  eft  ex  fe  neceflc  eflc ,  fcquitur 
quodpropter  nihil  intrinfecum  Deo  dcbct  poni 
neccflario  aliquidextrinfecum,  quia  nihil,  quod 
eft  ex  fe  necefle  efle,  coexigit  fimul  minus  neccf- 
farium.Quia  pofico,pcr  impoffibiIe,qu6d  quod- 
libet  minus  neceflarium  deftrucretur ,  non  pro- 
pter  h'jc  neceflc  cfle  cx  fc  deftiuitur.  Si  tamcn 
aliquid  intrinfccum  Dco  coexigeret  lapidemin 
hocejfe,  dcdtuiko  hoc*^,deftruetur  aliquid  in- 
trinfccum  Deo  j  igitur  non  cft  nccefle  ponerc  ta- 
les  res,vttcrminum  intcllcdlionis  Dei. 

Icem,ciim  dicitur  qu6d  efe  in  cfFcdlu ,  nullam 
rcthaddit  ,  &  camcn  quodcxhisfitcompofitio 
tanqnamcx  pocctitiadiftanceab  a£bu  &exad^u, 
videntnr  planc  repugnarc :  quia  omnis  rcalis 
compoficio  requiric  rem  additam  rei. 

Item  ,  quod  dicitur  quod  potentia  obieiSliua 
primo  cft  in  imelligi,S>c  poftea  ponitut  in  r^.quia 
aflus  &  pocenria  diuidunt  omne  cns ,  illud  nul- 
lam  compofitionem  habetiquia  eadem  albedo, 
quaepcius  intclligitur  in  pocentia  ,poftea  eft  in 
adu,8.  Metaph.  8c  tamcn  non  cft  magis  compo- 
fita  albcdo  poftea  pofita  in  adu,  qukm  illa ,  qux 
ntelligebacur  in  pocentia  ante  a^um. 

Iccm  ,  ifti  tencnt  quod  relatio  non  facit  com- 
pofitionem  cum  fuo  fundamento,quianon  dicit 
rem  aliam,&  tamen  in  propofico  dicit  quod  nul- 
\amelfe  dicit  additam  refpedlueflentiz,  &taraen 
quod  facit  compofitionem. 

Item,quod  dicicur  ,qu6d  prius  eft  ejfe  in  po- 
tentia,&  poftea  ep  in  efreftu,quaeEO>  aat  iBtelli- 
Sctli  tper.  Tem,  X I. 


245 

gitur  ifta  potentia  efle  prafuppofita,vcl  receptiua 
ipfius  adbus.  Si  primo  modo,igitur  aducnientc 
adlu  non  manet  ifta  potcntiajquia  fi  fic,  oppofita 
funtfimul.Sifecundomodo  ,  igitur  illa  reeipii 
a(3:um,&  per  confequcns  haecclt  vera  mutatio  a 
priuatione  ad  formam ,  ciim  aliquid  addacur  ex 
hoc,qo6d  prxfuit  in  potentia rcceptiua  effein 
efFe^u,&  pet  crcationcm  illa  potentia  recipit^ 
a«%um:igitur  verc  mutatur. 

S  C  H  O  Ll  VM     III. 

Sententia  vera:nsdlum  efTc  quiditMiuMm,vel  effen- 
tit^ffc  ab  ateme,mjitantnm  in  eiXe  cognito,&  Jic  etia 
eflc  exiflentia  ah  aterne  eft.  Prebatur  multii  htc,  &  i . 
d.}  G.q.vnic,  a  n.G.habtt  eptimam  doSlrinam  Logicale 
vtrohitpte  de  diflra£lione  (fr  elinunutione.Vide  eum  ibi 
n.io.  de  efTe  diminuto,  ^uod tantum ab  atemo  eft ,  de 
quo etiam  i.d,^.q.n.io.&  d.^^.&  hicij.  1  .& d,^.ij, i. 

DIco  igitur  ad  qua:ftionem,ficuc  alibi,^  qu6d         1 1. 
nunquam  plut^litas  ponenda  eft  finc  nccef-  *  In  oxen. 
fitate:fed  nulla  necefficas  cft  poncrc  calc  ejfe  qui-   difi-i6. 
dicatiuum  przccdens  ^^  in  effedu  :  quia  itp  dc-  5'^'"'*  """* 
tcrminate,&  diftindtc  nouit  Deus  exiflencias  re- 
rum,ficut  eirentias  rerum  ,&icaaba;cerno  exi- 
ftentiam  huius  pro  tali  terminationc,  ficut  cflen- 
tiam  fub  ejfe  quiditatiuo.  Si  igitur  non  fit  necefle  Ejfentia  re. 
ponere  exiftcntias  ab  a:tcrno,igitur  nec  propccr  '■«'"  ""•  "**' 
hoc  erit  ncccfle  poncrc  cflcntias  ab  actcrno.Quia  g"^*""»' 
quacunque  rationc  eflcntia,vt  eflcntia,eft  cogni-   ^^,,7^'*** 
ta  a^  Deo  ab  acterno ,  ita  diftindc  fub  propria  ra 
tionc  eft  cognita  cxiftentia  fub  ratione  exiftencix 
abaecccno  :igitur  oportet  ponere  cxiftentiasab 
aetcrno,qus  fundcnt  rclationes  exiftentiarum  ab 
artccno. 

Przccrca ,  hoc  manifeftum  cft  de  intcUcdu 
creato,  quod  non  oportet  ponerc  cxiftentiara 
eius,quodinteIligitur  -,  quia  aliasnon  poflec  co- 
gnofccre  rera  nifi  cxiftencem.  Noncnimnouic 
rofam  foliira  vt  in  intclledlu  diuiao ,  fcJ  rofam, 
quam  nouit  in  exiftcncia  in  effedu  \  ica  quod  (\, 
per  impoffibiicintelledus  diuinus  non  cffccnec 
pet  confequens  rofa  in  mente  diuina^adhuc  fi  in- 
tcllcdlus  creacus  mancrec  ,  cognofccret  rofam 
non  exiftentcm. 

Dices,non  eft  fimile  de  intcllcdbu  creato,quia  II. 
vnus  non  produciiobie£lum,fedaIius  facit.Con- 
tra ,  fi  albedo  eft  qualitas  ,  &  cancum  habec  efle 
quaIicacis,producere  albcdinem  non  cft  nifi  pro- 
ducere  cam  in  ejfe  qualitatis ,  ficut  fi  effe  quidita- 
tiuum  incelligibilc  non  cft  ejfe  in  re  ,  fed  cantiim 
eft  incelligibilc ,  igitur  intelligere  rem  eft  ipfam 
produccrc  in  «j/r  inteliigibili. 

Dices,  quomodo  potcft  lapis  ab  asterno  intel- 
ligi,  nifi  habeat  ([//^aicernumSVidetut  qu6d  nullo 
modo,qoia  fecundiim  illud  <rjj<>,  fecundiim  qu6d 
cft  fundamentum  relationis,fi  relatio  eft  ztcrna, 
&  fandamcntum  eius :  fed  intelligitur  lapis  ab 
zterno  ^  Deo;igitut  lapis  fundat  rclationem  in- 
tellcAu  a  Deo  ad  intelligcntem  acternaliter}igicur 
illudf^ ,  fecundum  quod  fundat  relationem  in- 
tclledi  ^  Deo  cft  asternum. , 

Dico  ,  qu6d  diftradlum  refpedu  diftrahentis  DifiraBum 
non  cft  diftradum :  nec  diminutum  refpeclu  di-  *1^'^ .  *" 
minuentiscft  diminutumjnecconcraftumrefpe-  ^*  "la'  ii- 
(Xa  concrahencis  eft  concradum,  fed  indifFcrcns.  flr»aiim,fe4 
Tamen  diminucum  ,  vel  diftradum ,  vcl  contra-  adttrtium. 
6lura cft  talc rcfpcftu  tertij,qnia,vt  vult  Philofo- 
phus  1.  Perihermenias  ,  cap.  i.prxdicando  de  ali- 
quo  hoc  ,  quod  cft  homo  mertuus,t&  oppofitum  in 
adic£to,ad  quod  fequitur  tontradiSiio  ,  fi  tamen 
X     3  non 


246 


Librill.  Diftinaiol. 


^ffe  in  intel- 
leliiint  ,  efl 
ejfefecuttdifm 
quid. 


»4- 

^d  ttrgum. 
(1  initio 
qiujl. 
^ltto  moJo 
pejfibile  fjr 
txifteni  diui- 
dHntetu. 


Ai  fecutt' 

dum. 

Efle  diminu. 

tum   efl  itt 

ttttim». 


non  acciperctut  fimplicitct  rcfpeau  mortui ,  fcd 
diftraherctur  A\ccnAo, homofecHndum  quid  eft  mor- 
tuus,non  cffct  rcpugnantia  inter  illa  ,  qaia  inter 
hom  jnem  fccundurn  quid  &  mertuum  nuila  eft  re- 
pugiiantia.fed  diftrahitur  refpedu  tcrtij ,  vt  cum 
dicitur.Socratescfthomomortuus.Siciidicatur, 
hsmo  albM/ecundum  dentes,aon  acci pitur  alhum  di- 
rainutc  refpeftu  huius  partis,<^w«:ncc  intelligi- 
tur  aibam  fecundum  partem ,  quia  tunceftet  nu- 
gatio.albom  fecundiim  partem,  Sedcumdicitur 
lefpeitu  tertij,  vt  t/£(hiopseft  alhmfecundiimden- 
tes,  ibi  accipitur<j/^«mdiminutc.  Similiter  fidi- 
catur.iWe  efthomo  alhus,  vel  accipitur  hemo  pro  al- 
bo,&  tunc  eiTet  nugatiojvel  accipitur  pro  nigro, 
&  fic  repugnantia ;  crgo  pro  alboirefpcdu  tcrtij, 
vt  tamcn  difFcrens  refpedu  albi  contrahenti$;fic 
fj^inintellcaioncf^  in  cognitionc,fj^  in  opi- 
nione. 

Omnia  ifta  dicant  cffc  diminutc  rcfpedlu  tcr- 
t\),ejfe  tamcn  refpcftu  opinionis  non  accipitur  vt 
diminutum,  ncc  rcfpcftu  intellcdionis ,  nccco- 
gnitionis,fcd  fimplicitcr.  Sic  ejfe  lapidis  vt  com- 
paratur  ad  intelle6tum,accipitur  pro  vcro  efe,ti- 
menlapis  intellcftus  comparatusad^,  verum 
habet  ejfe  diminutum  ,  ita  quod  ejfe  lapidis  in  co- 
gnitione  cft  efte  diminutum  lapidis ,  &  fecun- 
dum  «juid. 

Prxtcrea.hoc  dico  ad  rem,qu6d  res  intellcfta 
non  accipitur  fecundum  ejfe  diminutum  refpeftu 
intclledionis.fed  fecundum  ejfe  fimplicitcr.Nunc 
autcm  fi  relatio  illa ,  qua  eft  intelledi  ad  intclli- 
gentcm ,  non  cflfet  diminucns  refpe£lu  ejfe ,  ficut 
nccaccjpitur  album  diminutc  rcfpe6lu  fimiliiu- 
dinis ,  ncc ctiam  fub  fimilitudinc  rcfpedu  tertij; 
tuncfilapisintcllcduseiretacternus.igitur  &  la- 
pis  fub  ejfe  fimplicitcr,  Nunc  autcm  in  propofito 
iicetnonfit  efje  diminutum  rcfpedlu  illiusrcla- 
tionis  ,  tamcn  ejfe  fub  hac  rclatione  in  compara- 
tione  ad  tettiura  eft  diminutum.  Ideo  concedo 
qu6d  lapis  fccundum  vcriffimum  ejfe  cft  intcile- 
£ius  ztcrnalitcr,  ita  qu6d  rcfpcftu  intclledionis 
accipitur  fccundum  e(fe  fimplicitci,  fcd  totum  vt 
lapis  intcllcdus  eft  ejfe  diminutum. 

Adprimum  principale  cum  dicitur  ,  c/»«/SirKOT 
antequam  caufetur  eft  pojfihile  ,  &  enspejfihile  vel  in 
potentiayVelineffe&u  diuidunt  ens ;  verum  cft ,  ficut 
t/»»««i  &  »no««K»»  diuidunt  hominem,ita  quod 
in  vno  faluatur  fccundijm  qtiid,  ic  in  altcro  fim- 
pliciter,  quia  futurum  ita  diftrahit  rcfpcftu  prac- 
fcntis  ucut  prsteritum,  in  hoc  quod  futurum  eft 
praefcntatuni  folijm  fccundiamf»«^,fcd  poffibili- 
tasmagis  diminuit  refpcftu  pracfentis,  quam  fu- 
turuni,  quia  multa  fuat  poffibilia,  quac  nunquam 
euenicnt.  Ide6  dico  quodens  faluatur  fecundiim 
^id  in  ente  poffibili ,  quod  eft  in  potcntia  ante 
adlumad  exiftere.Nuncaucem  diuifum  pratdica- 
tur  dc  diuifibilibus ,  quando  fimplicitcr  faluatur 
in  vtroque. 

Ad aliudjfi  intelligas  qu6d  ens  tant6m  habeat 
ejfe  verum  &  firmum  extra  animam  ,  tunc  efe  in 
anima  eft  ep  diininutum.  Et  tunc  dico,  quod  la- 
pis  antc  creationem  non  habuit  ejfe  ratum.in  hoc 
lenfu,quia  non  habetefe  ratum  ,  nifi  quando  ha- 
bct  exiftcntiam  ;  &  tunc  dico  qu6d  habet  efe  a 
Dco  effc<aiuc.Et  ciim  dicitur  quod  tunc  n6  habet 
efe  quiditatiuum  nifi  quado  eft  in  cffcdu;conce- 
do,quia  fiue  ep  quiditatiuum.fit  idc  quod  ejfe  in 
cffedu^fiuc  aliud ;  tamen  fimul  funt  in  hoc  fcnfu. 
Et  cum  dicitur :  Igitur  non  habet  definitionem, 
iijfi  (juandoeft  in  eSedu.  Dico  qu6d  non  fcqui- 


tur.quia  definitio  eft  rei,quando  cft  diftinda  co- 
gnitio  tei.  Vnde  non  fequitur ,  habct  definitio- 
ncm,igitur  cft.  Proinde  ficut  non  cft  cns  ratum, 
nifi  quando  cft;fic  non  habct  eJJe,c^uod  exprimi- 
tur  pcr  definitionem ,  nifi  quando  eft ;  &  non  fe- 
quitur  quod  dcfinitio  potcft  terminare  quasftio- 
ncm>4«<ry?,quia  poieft  habcrcijTtfdcfinitiuum, 
loquendo  de  ejfe  dcfinitiuo,  hoc  eft ,  dirtindc co- 
gnito ,  quando  non  eft  ;  non  tamen  tunc  habet 
ejfe  definitiuum  ,  quod  cxprimitut  per  defini^ 
tionem. 

Si  accipitur  efte  ratum,  dicendo  iftam  rem  cfte 
ratam  ,  cui  non  rcpugnat  efle :  dico  quod  fic  non 
rcquirit  aliquod  ejfe  cxtra  Dcum  ,  quia  homo  ex 
fe  eft  cns  ratum,&  ex  fc  formalitcr  non  repugnat 
fibi  e£e,Sc  ita  hbc  ejfe  ex  fe  cft  efe,  Sc  homo  eft  ho- 
tno  ex  natura  tetminorum,  ncc  cft  alia  caufa  for- 
malis,quare  homo  eft  talis  natura:,cui  non  rcpu- 
gnatefle,&  Chima:ra,cui  rcpugnat  c(Ie,nifi  quia 
Chimaera  eft  Chimaera,&  homo  cft  homo. 

Scd  vndc  habet  homo  qu6d  fit  talisnatura, 
cui  non  rcpugnat  *j^?  Dico,  quod  ab  incelledu 
diuino,quia  cft  tale  intelligibile,&  Chima:ra  im- 
poffibile  cft,  Quja  pcr  hoc  intelliguntur  duo  im- 
poffibilia:nuIIa  cnim  fimplex  ncgatio  eft  fimplcx 
impoffibilis  in  natura ,  quia  fi  fit ,  maximc  effet 
non  Deui :  fcd  illud  faluatur  in  omni  creatura, 
idc6  foliim  intelligitur  fimpliciter  impoffibilc  in 
natura ,  quia  habct  duas  partcs  formalitcr  rcpu- 
gnantes;ficut  homo  irrationalis.Et  rcducitur  ifta 
impoffibilitasjfeu  rcpugnantia  ad  Dcum,quia  eft 
caufaoppofiti  huius  rcpugnantiai;.  Dico  igitur, 
quod  formalitcr  ratum  fcipfo  cft  ratum  formali- 
tcr,fi  per  rmum  intelligatur,cui  non  rcpugnat  ejfe; 
Sc  caufalitcr  cft  ^  Dco.Sic,cui  repugnat  ep ,  for- 
malicer  a  {e  eft  tale ,  &  caufalitct  cft  tale  a  Dco; 
fcdDcus  potcft  ciTe  caufarationisoppofiti,vtdi- 
dlumcft  in  i.Iib.d.j.q.dcveftigio.Ncquc  potcft 
e(T'e  aliquid,q«in  fit  res  rata  ifto  modo,nifi  fit  res 
talis,qiix  eft  imcompoffibilis  cffe  ratione  forma- 
lis  repugnantiac  pattium. 

Ad  tertium  dico,  qu6d  exemplari ,  intetUgi ,  co- 
gnofci  omnes  funt  rclationcs  diftrahentcs  refpc- 
du  tertij ,  hoc  eft ,  nunquam  ponunt  verum  ejfe. 
Vndc  rera  aeternalicer  effe  &  intelligi ,  noneft 
ipfara  effc  nifi  fccundum  quid. 

Ad  rationes  primae  pofitionis,  quomodoca- 
dcm  res  eft  intelledla  pri tis,&  poftea  in  ejfe  pofita, 
patet  in  pofitione;&  ad  illam,quac  dicit  qu6d  re- 
latio  pracfupponit  illud,in  quo  fundatur. 

Ad  aliud  de  permutata  proportione,dico  qu6d 
vniuerfalitcr,quando  eft  pioportio  intcr  contra- 
diftoria  ,  &  Ibperioris  ad  infcrius  dc  forma ,  cft 
fjllacia  Confequentis,  quia  in  contradidoriis 
non  tcnet  confequcntia  in  fcipfis;fed  econtrario 
cx  oppofito  confequentis,  &  argucndo  c  contra- 
rio  a  deftrudkione  antcccdcntis  ad  dcftruftioncm 
confcquentis  eft  fallacia  Confcquentis.Nunc  au- 
t cm  pojfihile  c{\i  fuperiusadcns,ide6cum  dicitur: 
Sicut cns ad  non cns.fic poffibilc adnon  poffibi- 
lcjigitur  ficut  ens  ad  poffibilc,fic  non  cns  ad  non 
pofIibiIc,non  v.-ilct.  Scd  contr^,quia  cns  fe  habet 
ad  poffibiIc,ficut  inferiusad  fupcrius;  igitur  fic 
non  poffibilc,veI  impoffibilead  non  cns  Et  con- 
cedo  quod  illud ,  quod  nullo  modo  eft  poffibile, 
nullo  modo  cft  cns.non  tamcn  e  conuerfo. 

Ad  aliud  ,  cum  dicitur  qii6d  vnum  nihil  eftma- 
^isalionihil  ,  dico  qu6daIiquandonegatio  ineft 
alicui  propter  priuationemrjT'  >  ^^^  non  proprer 
rcpugnantiam  illiusfccundum  fcjficut  fiipcrficies 

dicitar 


Definili»  tltn 
petit  exifieti- 
ti»m  rei. 


16. 

Vnde  httet» 
pcfftbHit ,  ^ 
Chimtra  itiim 
fofftbilii. 


Adteriium. 
Ezemplari  Sa 
cogQofci  Ai- 
YlrahuQC. 


17- 

Ad  frimttm 
^  fecundttm 
rationem 
Hettrici. 
Adtertinm, 


Poflibile  «/ 
fuferitu  tli 
ent. 


iS. 

Ad  quttrttuit, 
iitgatit  dtt' 
pltx. 


Qu^ftio  III. 


i47 


tubiu  ,  vide 
Stttitm  t.  d. 
l. 


Alittr  hmo 
»nte  crt»tio- 
ni  eft  notns, 
tilittr  ehim*' 


»9- 

jti  juintam. 

Aiifexum, 


Ttrtinm. 


Sliftrtum. 


dicitut  noti  alba,non  quia  informatur  nigrcdine, 
nec  quia  repugnanciam  habet  ad  nigredincm,red 
folum  fibi  ineil  negatio  albedinis  propter  priua- 
tionem  cauf;  ponentis  ibi,albedinem.  Aliquando 
ver6  negatio  ineft  alicui ,  non  quia  folum  careat 
caufaponentc  efTeftum :  fed  ex  rcpugnantia  ,  & 
multipliciter  ;  aliquando  propter  vnam  repu- 
gnantiam ,  aliquando  propter  multas ;  Hcut  ne- 
gatio  hominis  ineftafinopropter  repugnantiam 
cx  parte  difFerentis  >  non  propter  repugnantiam 
in  gcnere  propinquo.  Sed  albedini  ineft  negatio 
homitiis,  non  folum  propter  repugnantiam  in 
differentia  fpeciBca,  fed  propter  omnia  interme- 
dia  inter  genus  fupremum ,  Sc  fpcciem  atomam; 
non  tamen  propter  hoc  diciturifta/uperficies 
nigra  non  alba,  qux  eft  iCta  nigra  ,  quaii  careret 
omni  colore.  Neque  illa  dicitur  magis  non  ho« 
mo  quim  aHnus^quia  quaelibet  ncgatio  eft  zqua- 
lis  qaantum  ad  hoc  ,  qu6d  nmpliciter  rcmouet 
habitum.  Aiiquando  tamen  ex  pluribus  caufi^ 
remouetur  ,  aliquando  ex  paucioribus.  Sic  dicoj 
quod  homoante  creationem  folum  eft  nonens, 
quia  caufa  non  dat  (ibi  ejfe.  Sed  chimaera  eft  non 
ens.quia  fibi  repugnat  efte.  Vel  poflct  dici,qu6d 
iliud  dicacur  magis  nihii ,  k  quo  per  piura  nega- 
tur  forma  >  hoc  eft ,  pluribus  modis  cft  non  ens; 
tunc  poftet  dici ,  quod  iilud  nihil,quod  piuribus 
modiseft  non  ens,eft  magisnon  ens,hoceft, 
piuribus  modis  non  ens  >  quoniam  quslibet  ne- 
gatio  nmpiiciter,amouet  totum  habitum. 

Ad  Auguftinum  cum  dicit,  atpMcit4s ftrmt  non 
tiHllumhonHm  <?/?,  ipfc  ioquitur  dc  materia ,  &  ipfa 
eft  verumens. 

Ad  Auicennam,  concedo  qiiod  fluxus  rerum  k 
Deo  in  quodam  ejfe  inceiligibili ,  quod  eft  ejfe  fe- 
cundum  quld  ,  fed  in  ejfe  in  cfFtftu  ,  quod  efl  e^ 
fimpliciter.  Hoc  tamen  non  arguit ,  qaodr^in 
inteiledu  fit  ep  fimpiiciter. 


Q^  ^  S  T  l  o       III. 

ytrum  Dew  fojjlt  altqmdcreare. 

Alenf.  i.^4rf  quili.6.  mtmbr.^.  «rf.i.  D.  Thom.i.^if/. 
jM<y}.4f.arM.(^  r.  D.Bonaucnt.  ^(^«rM  qutfti.  Ri- 
cbar(l.(irf,i  f««y?.i.Ocham  qutft  ^.Hcnticfumm.art.t. 
qutft  x^.  Vaffjuez  i.f*tt.  qutft.  171.  Scot.  inOx(n.  hic 
qutft.i,,  Vidceain  j  Mttafh.qu*ft.i..(^tib  j.jutft.i. 

V  6  D  non  i.  de  Gen.  text.  j6.  Idem  ma- 
nens  idem fimpernatum efl fasere  idcm:igi- 
tur  vci  fempercreatjvei  nunquam  creat. 

Item  ,  fj  aiiquid  crcatur ,  igitar  aliquid  aiiter 
fe  habet  nunc  quJlm  prias ;  fed  paflluum  nun- 
quam  alitcr  fe  habct  qu<lm  priiis ,  nifi  quiaagens 
aiiter  fe  habet,  quam  priiis :  igitur  fi  aiiquid  crea- 
tur.Dcus  matacur  ,  quiaibi  nihilcft  paffiuura, 
quod  fe  habcat  aliter  quam  priills. 

Item,  caufa  arqvic  decerminata  ad  cfFcdtum 
femperacqne  agit,  quia  fi  nunc  agit ,  &  aliquan- 
do  non,  igicur  non  eft  asquedeterroinata  tunc  ad 
agendum,ficut  nonc.  Si  igitut  Deus  caufafTet, 
tunc  cfTet  determinatus  ad  agendum,  &  priijs  in- 
determinatus. 

Item,  inconueniens  eft  ponerc  primum  agens 
fimpiiciter  agere  a  fortuna,  &  k  cafu  :  igitur  agit 
per  fe  propter  finem  :  igitur  fi  naturalitet  agit, 
nonmagis  nuncqukmtunc.  Si  vct6  voiuntari^ 
agit ,  non  vidctur  quate  expec^at  magis  vnum 
tcmpus ,  qliiim  aliud  >  nifi  qu6d  fic  tnagis  con- 


gruit  cffeAui ,  cum  ipfum  fit  xqualiter  potent 
pro  quolibet«K«c. 

Oppofitum  Cen.i.  Jttprincipi^  cretiuit  Dem  c<z- 
lum  &  terrtim. 

SCHOLIVM    I. 

Explicai  de  nihilo  fieri  fumi  tripliciter,  (fr  in 
(juAflione fenftu  efli  anpoflnihil  ordinenaturtt,veldu- 
rationii  prttcedensypoffit  Deut  aliquidfacere  ?  E.xpU- 
cat  optime  dupUcem  prioritatem  naturtt ,  ^ofitiuam  ac 
priuatinam.  PonitHr  fintentia  Pbilofophi  negantii 
crtationem in  tempore,  <]uam  refutat  in  Oxon.  i  Jifl.S. 
ijuafl.vlt.vhi  num.  \i.&  difl.icf.&  ^^.Probat  Deum 
ad  extra  omniacontingenter  producere  5  &fic  nihd  ah 
tuerno  necejfario  produ.xiffe:  Philofiphut  autemponit 
tuerna  omnia  neceffaria.  Oflenditprimo,  contra  Hen- 
ricum  (  de  epto  late  i .  difl.  8.  ^udfl,  5 .  num.6.  )ficun- 
ditm  PhilofepbHm  InteHigentia^  effiUiue  ejfe  a  Deo. 

AD  qua:ftionem  dico  primo  diftinguendo  de  t. 

creare ,  (^uiz  creare  ejt de  nihilo prodHcere ,  Ce-  Cnare  tri- 
cundum  Anfelmum  Monoiog.  cap*.8.&  iliud,  de,  /{'"><*»■««<- 
poteftintelligi  tripliciter.  Prim6  ,  ficut  dicimus  '' *'* 
de  tacente,  quando  de  nihilo  ioquitur,  quia  om- 
nino  loquitur.  Sic  de  nihilo  ,  quod  omnino  non 
fit.  Secund6  ,  de  nihiio  tanquam  de  materia ,  & 
tunc  non  negaiur  ficri  omnino ,  fed  eft  dc  nihilo 
tanquam  dc  matcria.  Tcrti6,  dicitur  de  nihilo 
ficri  ordinabiliter,  hoc  cft,poft  nihii»&  de  fic  ni- 
hiio  intelligitur  quzftio.  £t  illud  adhuc  poteft 
duplicitcr  intelligi ,  quia  vel  eft  hic  ordo  dura- 
tionis ,  cum  aliquid  fit  poft  nihil ,  fic  quod  poft 
nihil  duratione  fiat  aliquid.  Vel  quod  non  fit 
nihii  priiis  duratione,fed  tantum  natura.Et  vtro- 
que  iftorum  modotum  cft  videndum  fi  aiiquid 
poteft  fieiidenihilo? 

Prim6,  fecundiim  quod  intclligitut  otdo  na-   _.    '' 
o    L  rL  1      1-   •        •       II-    •     ,r  I  Prius  natura 

tuta: ,  &  hoc  poteft  duphciter  mtclligi.  Vel  or-   duplicittrfo- 

dorutura;a£tuaiiter,&:  pofitiuc;  vel  tantum  in  fitlui.^fri- 

potcntia,&  circumfcriptiue.vel  priuatiuc.Exem-   *««'«*. 

plum  prinii,  ficut  materiaeft  ptius  forma,&  caii- 

faeffedlu  ordine  natura:  a6lualiter,&  pofitiu^. 

Exemplura  fecundi ,  quando  aliquid  non  habet 

aliquid  nifi  ab  alio ,  vt  raateria  non  habet  fot- 

mam,nifi  ab  aliquo  inttoducente, &  tunccit- 

cumfcripto  ifto  inttoducente,  vel  agente,  manet 

fub  negatione  formae,  &  lunc  illitis  nenej/ec(t 

prius  nacura  forma  negatiuc  ,  &  priuatiue ,  hoc 

cft,  remotione,  vel  ncgatione  form*. 

Loquendo  de  ordine  naturs  primo  modo,fci-  M'rab  tter- 
licct  aftu  ,  &  pofitiuc,  non  poteft  aliquid  ficri  "» f"'"'*'' 
poft  nihil,  fic,  qu6d  non  ejfe  adu,  &  pofitiue  pra;-  ^fli^wwtw- 
cedat  rj^,ficut  caufa  efFedum  naturaliter.  Secun-  y»^. 
do  modo  eft  ordo  naturz  inter  alitjuid ,  &  nibil, 
ita  qu6d  res,  qus  non  habet  ejfe  nifi  ab  aiio  per 
creationem ,  circumfcripto  ilio  aiio  ,  manet  fub 
ncgatione  ejfe ;  ficut  ac'r ,  efto  quod  eflet  a:terna- 
liter  iliuminatus  ,adhucprius  naturaeflet  tene- 
brofus  ,  quam  iuminofus,  hoc  eft,  circumfcripto 
iiloaiio,a  quo  habec  lumen,  de  fe  ellet  fub  nega> 
tione  iuminis ,  non  tamen  de  natura  fua  inciudit 
tenebram.  Sic  creatura  priusnon  habete//?,  hoc 
cft  ,  circumfcripto  dante  tjfe ,  quaniijm  cft  de  fe, 
fub  nonefle,8c  fic  natura  priiis  eft  nonejfe  eius  qullm 
ejfe,  non  tamcn  intra  fuam  elTentiam  includit  non 
ejje,  quia  naturx  fus  non  repugnat  habere  effe  ab 
alio,nec  repugnat  fibi  non  ejfe  circumfcripto  dan- 
te<?j^iilo  modo. 

Loqucndo  igitat  de  crcatione  vt  folum  ntnejji         4« 
X     4  ptacce 


248 


Lib.  1 1.  Diftinaio  1. 


Oj>tnio  Htnr. 
tirea  mentem 
Arijljt.    in 
frtittioHe. 


a. 

rrimam,  (^ 
fteunJacM- 
fm  eoncurri- 
ri  »'l  iffe^H 
triflicitir 
fiimifot*fi. 


prxceiitefe  natut4>  videndumeft  an  Deus  pofEc 
aliquid  cccare  ? 

Ec  ciicttur  quod  non ,  fccundum  intentionem 
Philofophi.quiaipfe  ponit  quod  primus  effe^us 
cftmotuscoelij&non  (ic,  qu6d  motus  fecun- 
diim  fe  fit  ptimuseffedtus,  fcd  orbis  motus,  quia 
vt  iiabetur  7.  Metaph.  folum  compofitum  genc- 
ratur,  neque  album  folum,  fcd  homo  albus ,  tam 
in  accidentibus  ,  quam  in  fubftantia  ;  vna  pars 
igitur  praefupponitur.  Loquendo  tamcn  deiftis 
produdis  inferioribus,in  omni  produdione  pr?- 
iupponitur  materia,  ideo  nihil  poneret  Philofo- 
phus  fimpliciter  nouum  fccundum  quodlibetfui. 
Vnde  dicitur  qu6d  Philofophus  non  pofuit  In- 
telligentias  efTe  effcdiiue  a  Dcorfed  eftordointec 
Intelligentias  cfTentiales.ficut  inter  humeros,qui 
iion  cft  ordo  efficientis,  fed  dependentiac. 

Motiuum  huius  opinioniseltdidum  Philofo- 
phi  primode  Coelo,  text.ioz.i05.&  158.  vbi  di- 
cit  contra  Platoncm  quod  omne  prodM^uTn potefl 
definere.  &  ^.Metaph.iext.iy.ponit  Inteiligentias 
efle  aiternas ,  igitur  non  pofliint  dcfinere,  &  per 
confequens  nonetant  ptodudar. 

Praeterca  fic  Commcntator  11.  Metaph.cemm, 
41.  Nihil  potcft  cflc  perpetuum  abalio  ,  &  in  fe 
poflibile,nifi  motus  coeli  tantum  jigitur  vidctur 
exprefsc  quod  nonponeretiftamcreationem. 

Contra  iftum  modum  poncndi  eftargumenta- 
t\xm  prirHolib.difi.%.  Primoperauaoritatem  Ari- 
ftotelis ,  qnod  intentio  fua  nonfit  negarc  iftam 
cteationcm  ;  &c  probator  per  audoritatcs  fuas  i. 
Metaph.  G^aprepter  fimpitermrHm  principia  ejfe 
talia  necejfe  efi,  tjttia  maxime  tale,Scc.  Hoc  eft, 
qaod  eft  caufa  veritas  aliorum ,  maximr  eft  vc- 
rum  ,  ficut  ignis  eft  maxime  calidus  formaliter, 
quia  eft  caufa  aliorumcalidorum  ,  &  ifta  caufali- 
tas  non  potcft  efle  nifi  efficientix  ,  cum  dicit, 
quod  maxime  funt  vera,  quia  caufa  alioium. 

Item  z.  dc  Coelo  text.  4.  dicit  Philofophus 
quod  hfs  claritu  ,  hii  obfiuriMi  determinatum  efi^Jfi  a 
primo:  clariusputa  fempiternis ,  obfcurius  puta 
cortuptibilibus. 

Item ,  dc  intentione  Commentatoris  de  Sub- 
ftantia  Orbis  planc  habetur  quod  primum  eft 
caufaomnium«j^.  EtiftcDodor  concedit  quod 
ibi  contradicat  fibiipfipropter  rationem  Arifto- 
telis,  qui  conceffit  quod  primum  non  poteft  mo- 
uere  immedratc  orbem,  vt  patct  exintemione  8. 
Thyficor.  Non  quia  virtus  infinita  non  poteftefle 
in  magnitudine  folum  ,  fed  quia  virtus  infinita 
mouens  per  modum  naturx ,  non  poteft  mouere 
in  temporeiquia  fi  fic,  cijm  virtusfinita  poflet 
idem  mouere  in  multo  maiori  tempore  augendo 
vittutem,minuetur  de  tempore ;  &  fi  fic  ,  tandem 
inxquali  moueret  virtus  finitacum  virtuteinfi- 
nita  agente  fecundijm  vltimum  potcntiae  ,quia 
ex  neceffitate  naturx  illudmanifeftceftimpor- 
fibile ;  igitur  quod  mouetur  in  tempore,  imme- 
diatc  mouetur  \  virtute  finita  ,  &  quia  mouetur 
per  tempus  infinitum  ,  aliquo  modo  mouetur  'i 
virtute  infinita  :  igitur  neceflarium  eft  ponere 
duos  motores. 

Sed  qu6d  caufa  prima,  &  fecunda  concurrant 
ad  cfFedum,poteft  intelligittipliciter.  Vcl  qu6d 
prima  producat  fecundam ,  &  tunc  concurrunt, 
quia  fecunda  eft  i  prima.  Vcl  qucid  prima  non 
pcoducit  fccundam  ,  fed  dat  fibi  influentiara ,  vel 
motum.ficut  manusbaculo ;  vcl  quc^d  ambx  im- 
mediat^  concurrant  rcfpedu  cffcdlus ;  vnumta- 
men  principalius,  ficuc  Soh&  generans  pacticu- 


lace  ad  produdbioncm  huius  generati ,  ita  qu6d 
vtrumque  agit  pcopria  virtute  ,  vnum  tamen 
principahus.  Sed  illo  tcrtio  modo  non  poflct 
Deus ,  &  motof  eoniundus  concurrere  refpcdu 
motus  cocli,  quia  ex  intentionc  Philofophi.nihil 
poteft  primum  mouece  in  tempore  immcdiatc 
per  fe,neque  cum  alio.  Neque  poteft  poni  quod 
concurrunt  fecundo  mcdo ,  quod  Intelligcntia 
raouens  recipiat  a  Deo  motum  ;  tum,  quia  Intel- 
ligentia  ifta  immobilis  cft  ficut  Deus  ,  quia  coc- 
lumeft  ptimum  mobile:tura,  quiafircciperet 
influentiam ,  fi  recipcret<fj|7?aDeo,quiafecun- 
dum  Philofophum  ,nullum  accidens  eft  in  ipfa, 
&nunc  habeturpropofitum,  quiafiDeus  cau- 
fat  influentiam  in  ea ,  caufat  e^e  in  ea ;  igitur 
oportet  quod  Philofophus  intelligat  quodDeus, 
&  motor  coniun6l;us  concurrant  primo  modo, 
&  tunc  poteft  faluari  intentio  Philofophi ,  quia 
primum  raouet  in  ratione  cflicientis ,  &  in  ratio- 
ne  finis,  ita  quod  mouet  in  ratione  efficientis 
ipfum  coclum  mediate ,  immediatus  tamen  efi^e- 
(^useius  eft  prima  fubftantiadepcndens,&illa 
moaeccoclumeffe^iue  immediatc,  propterama- 
tum  ,  &  defideratum ,  &  fic  Deus  immediat^ 
mouec  iftam  Incelligentiam  finaliter  ,  fed  coe- 
lum  mouet  efFedliue  mediatc  ,finaliter  ver6  im- 
mediate. 

£t  tunc  poteft  faluari ,  qu6d  propter  eius  infi- 
nitatem  motus  eft  infinitus  fecundum  duratio- 
ncm ,  fed  propter  mouens  proximum  cft  in  tem- 
pore,  &  eflct  finitus ,  quanti^m  eft  ex  parte  illius 
mouentis  fecundum  fe.  Si  enim  tam  Intelligen- 
tia  mouens  immediatc,  quim  Deus ,  eflet  a  fe  in- 
caufabiliter  ,  non  eflet  maior  ratio  quare  vnum 
prius  dependeret  ab  aIio,quam  c  conira,  nec  qua- 
re  vnum  magis  eflet  primum  ens,qukm  aliud. 

Item,  fecundiam  Philofophum ,  eft  ibi  ponere 
intelligens ,  &  intellf dum ,  inicr  Intelligcntias: 
&manifcftum  eftquod  obicilum  mouct  adin- 
telligere,  quia  fecunda  Intelligcntia  poteft  intel- 
ligere  primam  perfedc ,  cum  poffit  petfe£lc  in 
quodcumque  cns,&  non  poteft  efle  peifeda  in- 
tellefkio  primae  InicUigentiac  ,nifi  ipfa  moueat 
intellcftum  fccundas  Intelligcntiac,quia  infeiius 
nunquam  mouet  ad  perfeftam  inteIIe£lionem 
fuperioris ;  igitur  oportet  quod  ibi  fic  caufalitas 
intelledionis,  igitut  &  caufa  ejfe,  fecundum  Ari- 
ftotelem,  quia  non  ponit  intelleaionem  diflcrrc 
ab^,  necab  eflentiaintelHgentis. 

SC  H  O  LI  VM    IL 

Totefi  Deu4  creare ,  idefi ,  alitjuid producere  nulto 
prtfiippofiito  ordine  natura.  Probatur  primo ,  eptiafi 
Dem  nihil  immediate  caufiat,  nihilomnino  eaufiat.  Se- 
cundoypreducibilefi  efifimplex,  totum  prodncitur ;  fi 
cempofitum ,  etiam  pars  prima  producitur ,  vel  erit 
incaujibile ,  &fic  nen  erit  componibilu  cumparte  coh- 
fid/ili.  Explicat  Philofiphum  qtiomede  non  negauerit 
creationem  hec  finfit ;  aperiens  viam  fioluendi  loca 
eint  in  contrariHm. 

DIco  ergo  ad  iftum  arciculum,qu6d,cciam  cx 
mcnte  Philofophi ,  Deus  potcft  fic  creare, 
hoc  eft,  qu6d  poteft  creare  aliquid  poft  nihil  or« 
dine  naturx ,  fine  aliquo  praefuppofito ,  quod  fic 
pars  caufati ,  &  non  foltim  ficut  forma  caufatuc 
de  nono ,  quia  licet  nihil  eius  ptaeexiftebat ,  ta- 
men  aliquid  praefupponebatur,  quod  rccipit  for- 
mam.  Sicnoncft  in  cceacione ,  quia  nihil  prx- 

fuppo 


Prim*  Intit- 
ligenti»  ft. 
eunJam  Phi- 
lefopha  pro- 
dueit  fecun- 
d»m. 


8. 

Detifi»  ««- 
Sorii, 


QujEftio  III. 


249 


Dem  ptttfi 
nUqutm  tf' 
feHum  im- 
tntdiati  e»M- 
ftirr,tUaini- 
hil  c»ufat 
ntmint. 


Omtu'»  itpi- 
dentafrttiM 
etitf». 


Hanc  rMtif 
ntm  vtri»- 
tim  trttnfcri- 
ffit  Arimin. 
ini.d.i.j.l, 
art.  X. 


9' 

Intauftbil* 
t/i  inttmf»' 
pibilt. 


10. 


rppponitur,  ncc  tanqu*m  pars ,  nec  tanquam  re- 
cipicns.  Sed  poft  nen  ejft  totalc  ordine  tlaiurx, 
datur  ejfe. 

lUudprobo  dupliciter.  Primafic;  Dcus  po- 
teft  aliquem  cffcftum  immediatc  canfare  iramc- 
diatione  cfFeftus :  non  loquor  deimmediaiione 
caufas ;  fcd  fic»  quod  nuUus  effcdus  immediatius 
caufatur  ;  fcd  cffcdus  immediatus  Dco  totus 
caufatur :  igitur,  &c.  Maior  patct;  alitcr  enim 
Dcus  nihil  poffet  immelliatc  caufarc ,  quia  fi  in- 
tcreffcdum  caufatum  iftum,  &  Deurafitalius 
effsikas  immedi.-ttior,  &anre  iftura  alius  ,erit 
pioccilus  in  infinituminpcrfeordinatis,&per 
confequens  omnino  nihil  potcft  caufare.  Minot 
patet ,  quia  effedus  immediatus  Deo  non  pra:- 
lupponit  alium  effedum :  igitur  non  praefuppo- 
nit  nifi  caufam.  Probo  ,  quidqnid  eft  aliud  a 
prima  caufa,  dcpendet  effentialiter  ^  prima  cau- 
Ja  ;  quod  patet  ,  tum  per  authoritatcm  Ati- 
ftotelis  II.  Metaphyficx  text.  10.  &  41.  di- 
centis  qu6d  abip/o  dependet  calumt  &  tota  na- 
tura;  non  autena  pofuitccelum  magis  dcpen- 
dere  qaim  Intelligentiam  ,  quia  pofuit  coelum 
formaliter  neceftarium  ,  ficut  Intelligentiam: 
tum  ,  per  rationem  ,  quia  fi  aliquidaliudi  prima 
caufa  non  dependcrct  eftcntialiter  ab  ea,  illud  ni- 
hil  cftei  iftius  vniuerfi ,  quia  vnitas  vniuerfi  cft, 
quodomnia  alia4  primo  ,  ordincm  habeant  ad 
ipfum,  vt  patet  ex  1 1.  Mctaph.  Vnde  nihil  cft  in 
vnitatc  ordinis  vniuerfi,nifi  quod  habetordincm 
efientialem  ad  primam  caufam ;  quidquid  autem 
habet  ordinem  cfrentialcm  ad  primam  ,  ab  ipfa 
effcntialitcrdcpendet^crgo  patet  quod  quidquid 
eftaliudtt  prima  caufa  ,  effentialitet  depcndct  ab 
ea,  quiafi  non  caufaretur^  prima  caufa  ,  cx  fe,& 
ifc  cflct  neceffecfre:  ergo  fibi  rcpugnaret  non 
efle  quocumque  alio  circumfcripto ,  &  per  con- 
fequcns  non  dcpcnderet  <l  prima  caufa  eftentiali- 
ter ;  ergo  a  primo  ad  vltimum  ,  fi  cffcdlus  immc- 
diatc  ptodu6kus  k  Dco  pr«fupponeret  aliud,illnd 
aliud  cflTct  caufatum  a  Dco  fic  ,  &  non  effet  im- 
tncdiatus  fic  cffeftus  produ£tus  \  Deo :  ergo  ef- 
fcdus  imracdiatc produ£lus k  Deb producicur  ab 
co  ,  nullo  alio  pracfuppofito ;  ergo  creatur,  quia 
capit  /^  poft  nonejfet  fola  caufa  prima  przfup- 
pofita. 

Item ,  aliquid  per  fc  vnum  cft  producibilc  a 
prima  caufa,aliterBon  cffct  primum  cfficiens; 
illud  crgo  pei  fe  vnum,  vcl  eft  fimplex,  vcl  com- 
pofitum:fi  cftfimplcx;  ergo  totum  producitur 
nullo  eius  ptasfuppofito  :  crgo  caufatur  ifto  rao- 
do.  Si  cft  compofitum,adhuc  fequitur  quod  cau- 
fetur  hoc  modo ,  quia  in  compofito  pcr  fc  vno 
creabili ,  quzlibet  pars  eius  eft  crcabilis ,  quia 
compofitum  caufabilenon  componiturexquo- 
dam  caufabili ,  Sc  quodam  non  caufabili ,  quia 
quod  eft  non  caufabilc,  eft  nccefle  cffe  cx  fe; 
quod  autcm  eft  neccffc  eftc  ex  fe ,  non  eft  com- 
poffibilecum  aliquo  alio;  ergo  illudpotcnciale 
cftcaufabile ,  &  non  cx  aliquo  fui :  ergo  cft  cau- 
fabile  fimpliciter,poft  »0«  ejfe  ordine  naturz  :  er- 
go  patet  quod  fecundum  intcllcdtum  naturalem, 
Deus  poteft  caunire  ,  ita  quod  aliquid  fit  a  Deo 
nullo  fui  pra-fuppofitOjncc  aliquo  fufceptiuo,  in 
quo  recipiacur.  Patet  ergo  per  rationem  natu- 
talem  quod  ctfi  Philofophus  hoc  non  diccret, 
quod  poffit  probari  aliquid  cflc  a  Dco  caufabile 
hoc  modo. 

Ad  illud  in  contrarium  de  Philofophow^ri- 
t/WiU  Ccelo,&  MHndo  text,  comm.  1 3.  quando  di- 


0«« 

ftteft  inttBi- 
gi  trifliciltr. 
Filiits  Dti 
nS  quia  tltr- 
nui ,  tfl  ntn 
faBm. 


rhiltftphttt 
ditit  tmne  ni 
ntttffarimm 


citur  fecundum  ipfum,  nahdJlbid^uodpredHcitnrt 

aliqMOndo  defmit  ejfe »  dico  qu6d  aliquid  produ- 

dlum  a  Deo  potcft  inicUigi  tripliciter.  Vnomo-  ■dilijuidirt 

do,  quodproducaturin  alia  naturacoznum  fibi     "'"  ' 

ab  acterno :  vndenec  Filio  Dei  tepugnat  effici,& 

creari ,  quia  cft  ab  «tcrno ,  fed  qaia  producitur 

in  eadcm  natura ,  qu2  non  poteft  efle  tcrminus 

fadtionis.  Alio  modopotcftintelligi  ,qu6dali- 

quid  producatur  a  Deo  quadam  fimplici  emana- 

lione,  qua:  eft  cum  nouitate  ,  ficut  nos  ponimus 

creaturas  a  Dco  crcari.    Tertio  modo  aliquid 

producitur  a  Deo  per  mutationera,  pcr  hoc  qu6d 

priuatura  priijs  aliquo  a£lu  fit  poftea  fub  illo 

ai5lu. 

Ifto  tenlo  modo  illajqua;  producuntur  de  no-      ofieniHfnr 
uoper  mutationem  ,  definunt  efle  pcr  mutatio-   ^*''''/°if*'«"» 

'  ...         ,      .      .    .  ■    r  *""  nffire 

ncm ,  quia  habcni  ptinapium  intrintecum  cor-  trtMitnem. 
ruptionis  fuz.  £t  de  produdto  ifto  modo  tcnct 
argumcntum  Ariftotelcs  contraPlatonem  :  quia 
ifto  modo  produftum  habet  principium  intrin- 
fccura  fax  corruptionis.  Nunc  autem  fecundum 
intentionem  Philofophi ,  cuilibet  potcntiae  paf- 
fiuae  in  natura  correlpondet  aliqua  potentia  na- 
toralis  adtiua ,  &  ideo  ab  illa  corrumpetur.  Pro- 
ptcr  quod  dixit,  quod  orane  cortuptibilc  necef- 
fari6  aliquando  corrumpctur ,  quia  habet  princi-  "^lllumtZ 
pium  incrihfccum  (ux  corruptionis ,  cui  cor-  4^91. 
refpondct  potentia  acaiua  extrinfeca,  qua:  ali- 
quando  neceflari6  ncccffitate  ineuitabilitatis 
cotrumpctur,  quia  fecundum  ipfum,  nuUura  vio- 
lentum  eft  ncccflarium  ,  &  tunc  Ci  Placo  conue- 
nicbat  fccum  in  iftis  propofitionibus ,  eft  argu- 
mentum  bonum  eontra  eum  :  &  taracn  dixic 
Platocontra  omnem  Philofophiam,qula  lunc 
haberet  diccre  de  ccelo.  Sicut  nos  dicimus  de 
corporibus  noftiis  poft  refurrcdlionem  quod  func 
corruptibilia  cx  fc,  con/cruanrur  tamen  inejfe 
perpetuo  ab  alio ,  &  fic  non  fuiflct  locutus  phi- 
lofophicc. 

Si  autem  pofuit  Platocoelum  produciaDeo 
fccundo  modo  ficut  nos  ponimus,  ita  quod  acci- 
pit  ejje  dcnouo  finc  rautationein  fubicfto,  quod 
raouetur  ad  adum  ,  tunc  non  ita  euidenter  tenec 
argumcntum  Ariftotelis  contra  ipfuro ;  quia  tunc 
non  pofuit  principium  intrinfecum  corruptio- 
nis.  Militat  tamen  ratio  Ariftotelis  fecundijm 
intelledtum  &  principia  cius ,  &  fic  habct  eui- 
dentiam,quia  fi  ccelum  de  nouo  fuit  produdum 
a  Deo,  ergo  contingcn  s  eft  ipfum  eflc ,  quia  pto- 
ducitur  tunca  contingcntc  produccntc.  fcd  fc- 
cundum  ipfum,  nullum  coniingens  cft  perpc- 
tuum,fecundum  ipfum  eft  ncceflarium,&  nullam 
contingens  eft  neceflarium  ,  ergo  nullum  coq- 
tingens  eft  perpctuum,  &  ide6  cuilibct  con- 
tingcntiexiftenticorrefpondct  aliacaufa  ,  «tqua 
corrumpctur :  quia  fecundum  AriftoteIem,quod 
cft  contlngcns ,  &  cui  repugnat  ncceflc  effe ,  nc- 
ceflari6  fibi  correfpondct  alterum  aliquod ,  vel 
in  natura,  vcl  fupra  nataram ,  vt  Deus,  quod 
tandem  ipfum  deftruet ,  &  tunc  tenet  arguroea- 
tum  Ariftotclis  non  ex  principio  incrinfeco  cor- 
ruptioni ,  fed  cx  defedlu  contingentia;  in  ptoda- 
{ko :  fed  loquendo  de  produdlionc  primomodo, 
fecundum  qucm  aliquid  capitejje  po&nonejfe 
ordine  naturx  ,  fic  habuit  Ariftoteles  concede- 
re,  vt  probatum  eft,qu6d  fubftantiz  feparatae 
fint  creatz,&  produ(^x  ,  &  tamen  forRialicct  ne* 
ccflaris ,  &  fempiternz ,  &  per  hoc  patet  re- 
fponfio  ad  Commentatorcm  in  it.  Metaphy- 
ficz. 

SCHO 


250 


Lib.II.  Diftindiol 


II. 


ThiUftphi 
fApius  erra- 
TUnt,^  mnl- 
t»  ponunt  ni 
dtmoujlrat». 


frimS  agtnt 
tgtri  pir  in' 
teUtHum ,  (^ 
v»tiMt*tem, 


II. 

Hium  nihil 
mln*d  a  fe 
velle  nectf- 
farib. 


SCHOLIVM     III. 

Voffe  Detm  praduurc  Alicjuid  JicHndhn  toiHm  ciTc 
pofi  nihil ,  ordine  durutionts  ,  efi  contru  Pbilofophos. 
ProhatHr  ttimen  ,<jiuia  a^it  Dew pcr  intcileUHt/i ,  & 
voluntatem,  &  nihil  vult  neccjfario  prttterfc,  aliocjHtH 
nulla  effet  inrehui  contingemia ;  trgo  potefiin  tempore 
creare,  Gluod  vero  Libere agat  Dcm  ad extra  , proiat 
eptime hic  in  vtroque  fcripto ,  C7  inOxon.i.difl.i, 
(jHttft.i.nHTrt.io, &  difi.S.i^uaJi. \ .mm.  zo.©" dijh 5 p. 
num. II.  (tr  CoUat.  19,  vide  eum in  Oxon.  hicnHm.S. 
vbi  refutat  Henricum  afferentem  cre^tionem  non  effe 
de  nihilo  effentii  ,fed  exiflenti^  ,probans  efje  de  nihilo 
vtriufqHe  efTe,  mn  tamen  de  nihilo  e(Tc  intelligibilu, 
fiu  entU  diminuti ;  fed  hoc producisur  de  nihile  omnls 
cflc.  de  ^Ho  in  Oxon,  \ ,  diji.  3  6.tjut.Ji,  1 .  &  diH,}  o,  c^ 
},difl.6,  tjutift,  1. 

SEcundum  membrum  principale  cft  de  crea- 
cione,  fccundum  quod  cil  denihilo,  rtuc  pofl; 
iiihil ,  ordine  durationis.  Et  dico  quod  Ariftote- 
les  non  dixit  Deum  aliquid  crearc  ifto  modo; 
nec  proptcrhoc  fcquitur  quod  contrarium  non 
poflit  cfle  notum  per  rationem  naturaiem,  Nec 
fequitur^Philofophi  hoc  pofuerunt ;  igiturillud 
eft  notum  demonftratione  pcr  rationem  natura- 
lem.  Multa  enim  non  pofuerunt  Phiiofophi, 
qus  tamcn  poiTunc  cognofci  per  naturalcm  ra- 
tioncm  ;  &  niulta  ponunt  ,  qua:  non  poirunt  de- 
monftiari ,  quia  pcr  nihil,  quod  nobis  apparct, 
potcft  dcmonftrari  quod  fint  plures  motorcs  or- 
bium,  quando  fufficcret  Dcus  tantiim.  Ideo  pro- 
bo  quod  ifto  modo  potcft  Deus  aliquid  creare. 
Et  adduco  ratiouem  naturalcm  ,  quia  prima  cau- 
(^  putcft  produccre  aliud  a  fe,voluntatc;  &  quod 
producitur  voluntate  ,  prodocitur  nicre  contm- 
gentcr ;  igitur  poteft  produci  non  fempitcrnali- 
tct ;  igituc  potcft  creari  dando  ej^  poft  non  effe 
prius  diuatione.  Maior  patct ,  quia  tam  Philo- 
fophi ,  quam  Catholici  pofucrunt  primum  agerc 
pcr  intclledum,&  voluntatcm  ,iicct  alitcr,& 
aiitcr.  Nam.vt  habetur  i.Phyfic.  Omneageniper 
fe  agit  propter  finem  ,  vet  igiturper  fe  agit  pioptcr 
finem,  qucm  cognofcit ,  vel,  quia  dirigitur  a  co- 
gnofccnte  finem  ;  cum  igitur  primum  agcns  nun 
dirigatur  ab  alio,  quia  tunc  non  ciTet  primun), 
qata  fupcrioris  eft  dirigere;  idco  dicit  Philofo- 
phus  quod  fapientii  eji  ordinare.  Et  kcundiJm 
omnes,primum  agens  eft  agcns  pcr  fe;  igitur 
cognofcit  finem  ;  agit  igitur  pcr  intclledum  ,  & 
voluntatcm  ;  igituc  poicft  producere  almd  a  ic 
voluntarJc. 

Minor,  fcilicct  ^uod  dicitur  volHntartc  ,produci- 
tur  contingemer ,  probathr ,  licet  non  fit  euidens; 
quia  fi  primum  agic  voluntaric  ,  producendo 
aliud  a  fc,hoc  erit  nicrc  contingcnter ,  quia  om- 
ne  agcns ,  quod  agit  per  voluniatem  ,  &  non  ne- 
ccinrio  vult  aliud  a  (e  fore  ,  non  neceflariti  pi  o- 
ducit  aliuda  fe;  quia  illud  agens  ,  quod  vult  fi- 
ncmproprcrfe,non  vult  aliquid  ncceirario  aliud 
ifine  ,  nifi  illnd  aliud  fit  nccelfirium  propter  fi- 
nem  ,  vcl  acqnirendum  fincm  ,  velpraEhabeatur 
ad  pcrfcftiiis  habcndum,  vcl  ad  (irmius  tcncn- 
dum.  Scd  nihil  aliud  k  Deocft  neccifarium  fibi 
addcquircndum  finem,  nccad  pcrfcdius  haben- 
dum,  neque  ad  tenendum  ;  igitur  lion  neceflario 
vult  aliquid  aliud  a  fe  forc:  &  producit  per  in- 
telledum  ,  &  volunratem  ;  igitur  non  necclfari^ 
producit  aliud  a  fc;  igitur  non  fcmpitcrnalitcr 
producit  aliiid  a  fe. 


Item,  impoilibilc  cftaliquid  contingentct  fie- 
ri  in  vniuetfoin  caufis  rcaliiet  agcntibus  ,  nifi 
prinuim  agat  contingenter :  qiiod  C\  prima  caufa 
i^teccflaiio  niouctad  aliquid,  &  fecunda  tantum 
n.ouct  mot.1  ;  igitur  neceflario  moucc  tertiam,&: 
fic  quoufquc  deuenias  ad  cfTcdum ,  &  fi  impcdi- 
mcntum  in  proxima  caufa  contingat ,  ciam  ifta 
caufa  non  moucat  nifi  mota  ,  ncc  fua  caufa.  Si 
igiiur  prima  moucc  ad  impedimentum  ex  nccef- 
fitatc,  neccflario  illa  rcs  non  eucniet ;  igitur  vcl 
ncccflario  non  cucnit ,  vel  nccciTario  cucnict ,  & 
fic  nihil  contingcnter:  ideo  Deus  contingenter 
potcft  creare  nouum.  Vnde  aliqui  vidcntur  di- 
cererationes  Philofophorum  ad  oppofitum,quia 
fi  aliquid  nouum  eft  in  effcdu  ,fcquitur,  fccun- 
diim  difta  eorum  ,  quod  nihil  eft  nouum  ,  quia 
Philofophi  ficarguunt;  nouitas  in  eflfc£lunon 
eft},  nifi  cx  aliqua  nouitate  in  caufa ;  igitur  fi  cf- 
fedus  cft  nouus  ,  aliquid  in  caufa  ent  nouum, 
illud  nouum  incaufa  eft  abaliocaufatum  ,quia 
fccundiim  omncs,  prima  caufa  firopliciter  eft  im- 
mutabilis ;  igitur  iliud  nouum  eft  ab  alio  ,  &  fic 
vcl  ftabitur  ad  cfFcdum  nouura,  &  non  cx  noui- 
tatc  in  caufa ,  cuius  contrarium  fupponunt  Phi- 
lofophi,  vel  cftprocefTus  ininfinitum,  &  tunc 
nihil  nouum  potcft  caufari. 

Item ,  <t  prima  caufa  eft  totus  motus  coeli ,  & 
ifta  pars  mocus  eft  noua,  quia  nunquam  przfuit 
fccundijm  aliquid  eius ,  &  tamen  nulla  nouitas 
in  caufa  ;  igitur  etfi  nunc  primoellct  ifta  pars.ita 
quod  nihil  motus  pra:cefliflet  hanc  partcm ,  non 
oportetaliquam  nouitatem  tflcincaufa. 

Dlco  tamen  fecundum  Philofophos,qu6dfla- 
bitur  in  motu  cali  ,  quia  cfTcdlus  nouus  hic  in- 
fcrius  reducitur  ad  motum  cocli  >  qui  liccc  non 
fic  fimpHciter  nouus  ,  tamen  fecundum  aliquam 
pirtemnouuseft,&  ifta  pars,quaE  eft  nunc  noua, 
reducitur  ad  Intelligenciam  mouenicm  ,  &  ta- 
men  iftanon  mutatur,  nec  aliquid  nouumeft  in 
ea  ,  propter  iftam  nouitatcm  partismotus.  Ncc 
hoc  intclligunt  Philofophi »  quod  nouitas  in  ef- 
fcdu  arguat  nouitatcra  in  caufa ,  tanquam  ex 
priori  po"fterius,  feu  tanquam  ex  poftcriori  prius; 
quia  nihil  poteft  vniformiter  mouerenunc,& 
priiis  quin  lemper  agat  idem,  quod  prius  ,  vcl  d- 
miie  fibi ;  ideo  fufiicit  quod  Intelligentia  prius 
habuitadiionemconfimilcm.  Scdfi  nequepriiis 
hibuiflct  adlionem  confimilcm,  neque  iftam,fed 
omnino  nullam,cijm  incipetct  mouctc,  alitetfe 
haberct  fecuiidiim  difpofitioncm  proximam  ,fc- 
cundiim  intcntioncm  Ariftotelis:  ideo  non  po- 
ncrct  proccfTum  in  infinitum.  Ncc  cft  fimilis 
ratio  ,  C\  nunc  cft  noua  pars  motus ;  fcd  fi  fuiflcc 
fiinplicitcr  noua,  ita  quod  nihil  cius  praeccfliflet, 
tamcn  fecundum  veritatcm  potcft  efle  nouitas  in 
cfF  du,&  nouaparsmotus.ctfinihil  fimileprx- 
Ci  iliirf t,  licct  nihil  fit  nooum  in  caufa. 

Ad  primum  principalc  dico  ,  quod  Philofo- 
phus  inrcliigit  iftam  propofitionem  dc  agente 
merc  naturaii ,  non  dc  agente  voluntaric,  &  fim- 
plicitcrliberc. 

Ad  aliud,  cum  dicitur  ,ficreat ,  igitur  alittrali- 
cjuid habet  nunc,  ejuampriits,  Dico  quod  agens  pcr 
naturam  mcrc,  fi  vniformitcr  fc  li.ibet  in  agen- 
do,  quanium  cftcx  parte  fui,fieffc6l'Jscftnonus, 
alitcr  fc  habet  nunc,  quam  priiis  ;  tamen  agens 
voluntarium  poteft  abfque  fui  nnitatione  ali- 
quid  dc  nouocrcare,  &  abfque  hocquodpaf- 
fum  aliicr  fc  habca: ,  quianihil  cft  prarfuppo- 
(jtum. 

Ad 


SiprimaceU' 
fa  ejjct  uecef' 
faria  ,  iiulla 
rjftr  liberttu 
infecunda. 


Phihfophi 
nlhil  nouum 
admiltunt  i» 
effeHu  fini 
nouitate  in 
fnufa. 


M- 


14. 

Adarium.X, 


Aix. 

Agens  V»' 
luntariSagt' 
ri  poteft  abf- 
qui  to  qnid 
paffum  aliter 
fe  h*bet ,  /#- 
riu  dl  II4/M* 
tali. 


Qu^ftio  1 V. 


151 


Ai  tertium, 
^gens  votS' 
tarium  tfui 
determiHaiS, 
ti»  t<fui  ttgit, 
ficui  de  aa- 
turaU, 


VcluntM  di- 
uin»  nen  h*' 
htt  aliamre- 
gulam,  cres- 
titfic  ,  cui  fe 
tinfermnrt 
tenttitr. 


I. 

Arium.  I. 


iitunium. 


TittiHm, 


Ad  aliud,  cum  dicitur ,  etiufa  d^ue  determitiat* 
4deffe£ium  ,  icjue  agit  ttunc,  &  priits,  Dico  qudd 
agcns  voluntarium  potcft  eflc  detcrminatum  vl- 
timata  determinatione  ,  &  tamen  non  cqualitcr 
agere  nunc ,  &  tunc ,  quia  licec  nunc  Ht  vltimatc 
dcterminacum,  non  tamen  pro  hoc  ,  fcd  pro  alio. 
Idc6  non  ftatim  caufatur  efteftus ,  quia  vlcimata 
determinatione  potcft  velle  in  hoe  qutindo  rem 
elfe,  pro  illo  quando ,  quando  vulc  eam  ponere  in 
ejfe  ,  etfi  prasfupponitur  paflum  fummc  difpo- 
Ataro. 

EcHdicatur  ^ibipaftum  alicer  fe  habecqukm 
ptius,  non  nifi  propter  agens.  Verum  cft,  alicer 
le  habet  propcer  agens ,  &  non  alicer  fe  habec 
propcer  agens  alicer  fe  habens  \  quia  ficuc  nunc 
vulc  cfFcdum  poni  in  ejfe  pro  hocita  prius  voluir. 
Vnde  non  femper  tam  aeque  decerminaca  ad 
agenduni  fempec  cque  ponit  effedlum  in  efft. 

Dicitur,  H  ponicur  a  proxiroo,  ita  qu6d  adfint 
conuenientia ,  qu«  requiruntur ,  &  amoueantur 
omnia  impedimenta ,  femper  acque  agct.  Dico 
quod  adhuc  propofiiio  eft  vera  tantum  de  agen- 
te  naturali,  non  de  agente  voluncaric  merc ,  quia 
tantum  volicionem  habec  quis  deeffedluponen- 
do  in  <;^  pro  cunc,  &  nunquam  prius,  ficuc  habet 
pro  tunc,  quando  adu  ponit,  &  camcn  non  sque 
ponit  efFedlum  in  ejji ,  quancumcunque  amo- 
ueantur  impedimenta  ,  &  conuenieniia  adhi- 
beantur. 

Et  cum  dicicur  poftea,  inconueniens  eft  pone- 
re  primum  agcre  a  forcuna;  quare  igicur expedat 
cempus  ?  Dico  qu6d  voluntas  qus  habcc  aliam 
regulam  fuperiorem  ,  ex  cuius  concinuicace  dici- 
tur  redta,  habct  bonicacem  ex  illa  regula,  &  calis 
volitio  cx  fine ,  &  circumftantiis  dcbicis  habcc 
reditudincm,  fcilicet  vbi  oportet ,  &quando 
oportet,  &  cui  oportet.  Sed  in  prima  voluntarc 
non  cft  dare  rcgulam  fuperiorcm ,  imo  fcipfaeft 
redba ,  idco  nulla  circumftancia  facit  ipfam  bo- 
nam,  Vndc  licct  voluntas  creata  refpiciat  tem- 
pus  tanquam  circumftamiam  ,  non  tamen  prima 
voluncas ,  quia  ideo  rcs  volitaeftbona,  exhoc 
quod  prima  vqluntas  vult  eam  :  nam  omnia,qua: 
vult  alia  fc  ,  propter  fuam  boniratem  vult  ,&: 
propcer  obicdum  primum ;  voluntas  tamcn,quaB 
tenctur  conformarc  fc  regulx  fuperiori,  tenecur 
eire  conformis  fini,  &  circumftanciis  ad  fincm. 


Q_V  ^  S  T  I  o      IV. 

Vtrum  Detu  froduxit  mundum  Jine  prin- 
cifto  durationij. 

A\eaC.i.f>Art   qutfl.   14.  memhro  l.  D,  Thom.  j««/f.  40. 

«fM.  Hcnric.  qutdlib.  t.qutfi.  7.  (^g.D.  Bonau  hic. 

art.  1.  qutfi.  4.  Richardurf.  j.  qutfi.  4.  Gabr.  qtitfi.  3. 

Cipteo\.jutfi   I,  Conimbr.  eap.  g.  Phyflcor.  qutft.  6.  ijr 

7.  Vafquez  \.  p^rt.difi.\-j7.  c»p.i.  Sot.%  Phyfic.^utfi.7. 
^,  Scotas  hicqutft.^^  y.Metnfh  qutft.^.  x.Vhyfie,  qutft. 
"  8.(^8.  t'hyfie.jutft.1. 

V  o  D  fic.  Vt  habctur  8.  Phyficoruro, 
text.  I  o.  II.  nenpotejf  motiu  ejfe  noum, 
nijiprtmum  monens  ,  vel  primum  mohile 
aliter  fe  habeat.  Et  ficuc  cftdc  mocu, 
fic  eft  de  coto  mundo, 

Item ,  quod  fempcr  cft  in  fui  principio  ,  &  in 
fui  finc,  fempcr  fuic ,  &  fcmpcr  cric ;  huiufmodi 
eft  mundus. 
Item,  quod  habct  virtutem  vi  fempcr  fit,  non 


potcft  incipere,  fcd  cft  fcmpiternura,  quia  virtus 
nonexcedit  fubftantiam ;  fed  quodlibcc  fempi- 
ccrnumhabcc  virtucem,  vc  fcmper  fic. 

Icera  ,  materia  eft  ingenita,  &  incorrupcibilis,  ^iuartum. 
primo  PhyJicorHm,  &  i.de  Caelo ,  text.Si. 

Item^eneratio  z/niH),efl  corruptio  alterim,  vc  ha-  Suintum. 
becur  i.de  Cener.text,iy,(^  io.&  i.Metaph.y .igi- 
tur ,  &c. 

Oppoficura.  In principio  creauit  Detu  (oslum,  &  ^ 

terram.    Et  exponitur  in  principio  tcmporis  fc-  centr», 
cundum  Glolfam  Aoguftini  fuper  Gencl.&  i.  dc 
Ciuitate,&  de  Trinitatc  in  fine. 

Item,  Auguftinus  ad  Felicianum  deTrinira- 
te :  Creatura  ejt,  ^m  ex  eo ,  tjuod  non  eji  ,prodMcitur 
inefe. 

Item,  in  annihilationc  manet  non  efe^o^ejfe 
duratione;  igitur  in  creatione  prasceflit  »0«  ejfe 
ad  efe,  Dicitur  quod  non  oporcec,  quia  crcatio 
potcftclTe  ab  ztcrno. 

Contr^,  quando  produdiones  ,  fiuc  aAiones 
func  oppofitar,tcrminus  ad  quem  vnius  eft  tcrmi- 
nus<f^»o  alcerius  ;  fcd  terminus  «^^««■wanni- 
hilacionis  non  eftfolilm  non  ejp  quantum  cft  de 
fe,  fed  eftreale  nonejfe  cxcludcnsf^;  igitur  fi  ta- 
le  ej[e  ftquitur  annihilaiioncra ,  talc  non  ejfe  pra:- 
ccdit  creationem ,  &  non  folum  nonejfe  creatura; 
quancum  eftdc  fc,  quia  illud  folura  ednonejje 
fecundiam  quid. 

SCHOLIVM     I. 

Senteniia  D.  Tbomt,  &  aliorum  ,  ajfcrens  creatio- 
nem  aternam  ejfe  pojfibilem  ,  cumfms  fmdamentis, 
O^pojita  fentemia ,  tenens  ratione  ojiendi  impojfibilem 
ejfe  creationem  aternam ,  cum  fuis  fnndamcntii ,  ^ttam 
teneut  D.BonattentHra,Henriciu,  Richardti4,&  alij. 


Clrca  qusftionem  Theologi  conueniunc  in 
conclufionc,  quodw»  ejfe  mundi  prarceffic 
«//«durationc.  Sedanilkid  fit  tantum  crcditum, 
vcl  per  rationem  naturalem  poflit  cfle  declara- 
cum  ,  difcrepanr. 

Didt  igitur  vnus  Doftor,  quod  mundum  in- 
ccpifTc  fola  fidc  tenemus.  Ad  hoc  adducir  au- 
ftoricates  Grcgorij  fupcr  Ezechiclem  ,  homilia 
prim3,qu6d  Moyfes  SpiritufanEio  aJfiatHt,prophe- 
tauit  mnndum  incepijfe :  illud  probat  per  rationes, 
quia  fi  poflct  dcmonftrari  inccpillc ,  aut  hoc  clTct 
ex  partcmudi.aut  cx  partcDci  caufantisrNon  cx 
parce  mundi,quianon  potcft  clTc  medium  ad  hoc 
probandum  :  quia  quod  eft  medium  demon- 
ftrandi ,  &  ipfum  abftrahit  zheffe ,  fuijfe,  &  fore: 
igiturper  ipfum  non  poteft  demonftrari  ^de 
nouo  inelTemundo.  Nequeex  parte  Dci ,  quia 
Deus  contingencer  vulr  ca  ,  qux  func  aliaa  fe; 
igicur  concingenter  caufat  mundum  :  fcd  non 
polTumus  habere  rationem  demonftratiuam  ad 
fcicndura  voluntatem  diuinam  ;  idco  ncutto 
modo  poteft  dcmonftratiuc  probari  mundum 
incepille. 

Etdicit  ille  Doftot  qucld  expcdicquod  hoc 
fola  fide  tcncacur ,  nc  credita  dcmonftrarcntur 
per  aliquas  rationes  fophifticas  ,  &  tunc  polTent 
infidclcs  habere  occafioncm  irridendi ,  credendo 
quod  proptcr  talcs  rationcs  eirct  adharfio  arti- 
culis  fidei,  quas  alij  fcircnt  foluere,  idco expedit 
quod  illud  reucletur  Sanftis. 

Et  additur,  qnod  fi  Deus  non  agit  per  motum, 
poteft  habere  cffedlumcoxuum.  Et  ponuncur  ad 
boc  cxerapla  San6toturo,vc  apud  Augnftinuro  6. 

de 


Prim»  epini» 
U.Tkomt. 


Cre/srimem 
tternatrt  nen 
refugnare  ex 
f.irte  Dei,nee 
cxf^trte  mi^ 
di. 


4- 
Sieund»  ra- 
ti». 


Tertia. 


iSi 


Lib.  I  r.  Diftinaio  I. 


g«.jr/4. 


gultini  pro 
*ternit»tt 
creationi* 
fejfibilii. 

SnintM. 


Stxta. 


Opin  eontr»' 
ri»  Henric. 
qnodlib.  I,  j. 
7- 6- 8. 

r- 

tittio  prima. 


Ripugnart 

ereationt  ejfe 
tternam  ,/i' 
tudumHin- 
ticHm, 


6. 

S.»tii  i. 


dc  Ttinitate  ,  cap.  i .  de  igne ,  &  fplcndore  ;  de 
Solc,  8c  radio  ;  de  virgulio  :  &  de  imagine ,  &c  de 
velligio,qux  ponit  idem  lib.io.  de  Ciuitate  Dci, 
cap.  3  I .  SipesfietiJJit  ah  Aterno  in  puluere ,  ah  etterno 
fnipt  cauptveftigij.  Similiter,  idem  Auguftinus 
lib.  s-  de  Ciuitate  ,  cap.  4.  IIU  modtu ,  quonon  ejfe 
pr^cejfit effe,  &c.  ( &  locjuitur  deacternitatemun- 
di , )  vixinteHigibilueft.  Sed  H  ille  modus  eft  in- 
telligibilis  ,non  includit  contradidioncm. 

Icem  ,Philofophi  non  vidcrunt  contradidio- 
nem  ponere  mundum  coaeternum  Deo;  igitur 
niulto  fortiiis  neque  fcquentcs ,  minus  intelli- 
gentes ,  videbunt. 

Item,fi  naturalisconfiderat  quatuor  caufas, 
fecundoPhyfic.  itaMetaphyficus.  Metaphyficus 
tamen  abftrahit  a  motu,  igitur  poteft  confidera- 
re  caufam  efficienrcm ,  vt  abftrahit  a  motu :  igi- 
turratio  creaiionis  abftrahit<irationc  mutatio- 
nis  ;  igitur  poffibile  eft  creationem  elfe  refpedtu 
mundi,  licct  nonmutationem  ,&ficpoteft  cau- 
fari,  licct  agens  non  mutetur. 

Contra  iftum  modam  arguit  vnus  Dodor 
primo  ,  fecundum  quod  dicnnturduo,  quod  npn 
poteft  probari  perrationem  fimplicitcr  neeefla- 
riam.  Secundo,  quod  nec  per  rationera  necefla- 
riam  ex  fenfibus.  Probatur  oppofitum  vtriufque. 
Primo,  oppofitum  primi ,  quiaomni  fadlo  opot- 
tet  affignare  faftionem,  nam  vbi  minus  vidctur, 
vbi  eft  produdio  vniuerfaliter,  oportet  affignare 
qaod  produdlo  conueniat  produ<ftio,quiaFilius 
Dci  produdione  producitur.  Si  igitur  mundus 
eft  fa(^us,  igitur  aliqua  fadione,aut  igiturilla 
fadio  manec  fempcr  cum  efti  mundi ,  aut  non 
femper,  fed  tantum  in  vno  inftanci ,  ficut  fadlig 
rei  temporalis  in  principio  inccptionis  ejfe.  Si 
illo  fccudomodo,  igiturillud  inftans,vel  ^uando, 
in  quo  eft  fadio  mundi ,  eritprimum,  in  quo 
munduscft,  &  prius  nonfuit.  Si  fcmper  fadio 
fit  fimul  cum  ejfe  mundi ,  fequuntur  duo  incon- 
ucnientia.  Primo  ,  quod  mundus  crit  fucceffi- 
uus,  &  nihil  permanens.  Secundo,  fequicur  qudd 
fieri  eft  idem  quod  confemari ,  &  fimiliter  eaufkri, 
&  illud  eft  falfum  proptcr  duo.  Primo  ,  quia^r» 
cft  refpcdlu  habendi ,  fed  cenfiruari  eft  rcfpcdu 
habici  continendi.  Secundo  cft  hoc  falfum,quia 
caufa  particularis  producit  rem  ,  &  poftea  eam 
non  conferuat ;  ignmproducere,  Sc  con/eruare,(unc 
diftiniSta  in  agente  particulari ;  igit  ur  difFerunc 
realitcr  in  agentc  fuperiori. 

Secunda  ratio  ad  idem,ex  i.Periherm.c.vlt.Ow»- 
ne  <juod  efl,tjuAndo  tji,necejfe  efi  effe.  Sicut  igitur  pro 
hoc  inftanti,  pro  quo  Deus  producit ,  non  poteft 
non'producere,fed  priu$;nec  pro  illo  inftanti,pro 
quo  conferuat ,  poteft  non  conferuare,  fed  priijs: 
fic  fi  mundus  eft  ab  xrcrno,  igitur  pro  nuUo  nmc 
potuit  Deus  non  produxifie  mundum ;  igitur  ne- 
ceftario  produxit  mundum  ,  quianon  potuit  ha- 
bere  potentiam  przcedcntem  «^mundi.ita  quod 
non  «^mundi  prscedcret  <f|^ ;  igitur  pro  quo- 
cunque  inftanti  comparetnr  mundus  ad  Deum, 
neccfle  eft  comparetur  vt  aAu  pofitus  '\nejfe,  vel 
vt  prius  produ(^us :  igitur  nunquam  potuitnon 
produxifie  mundum  ,quia  nunquam  potcft  efie 
potentia,  vt  res  non  fit  pro  illo  inftanti ,  pro  quo 
eft,  nifi  prii^s  nonejfe  prscedit  duratione ,  quia 
non  quandoeft,  nec  quando  prasteritum  eft,quia 
hoc  folo  priuacur  Deus ,  (i.Ethicorum,  &  Augu- 
ftinus  lib.iii.contra  Fauftum. 

IftcDodlor  inftat  contra  feipfum  depra;defti- 
naco ;  quia  ab  «terno  fuit  ptzdcftinacus :  igicur 


non  potuit  non  pra:deftinari  ;  igitur  necefiari& 
eft  prsdeftinatus.  Dicitqu6dnoneftfimile,quia 
prxdeftinatio  eft  inttk,  lefpicit  tamen  obiedum 
excra  ,  vt  futurum :  ide6  non  refpicit  iftum ,  vt 
pofitum  in  ejje  ,fed  vt  ponendum  :  ide6  vt  ipfum 
eft  excra,  eft  in  potentia  contradidionis.  Sed  ex 
alia  parte  fi  mundus  fit  xternus  ,  potentia  crea- 
tiua  non  refpicit  mundum ,  vt  poncndum  in  ejfe, 
fed  fempcr  vt  ens  adl;u  ,  ideo  nunquam  eft  in  po- 
tentia  contradidionis  ad^,&  non  ejfe. 

SC  H  O  LI  VM    IL 

Soluit  argumenta  Jecundafententi* ,  tenentU  repu- 
gnare  creationem  effe  dtemam ,  quafunt  fere  omnia 
Henrici.  Jneorumfblutione  haheturoptimadoQrina; 
vt  netatur  in  margine ,  de  ^uo  latiits  Do£lor  in  Oxon. 
hic  quaflioNe  tertia,a  ntm.  1 6. 

DIco  tamen  qu6d  iftae  raciones  non  conclu- 
dunt;  quia  citm  dicitur  prim6,omne  fadtum 
aliqua  fadiione  fit ,  conceditur ;  aut  igitur  fcm- 
per  eft  fadio  mundi ,  quando  eft  effe  mundi ,  auc 
non.  Dico,  loquendo  decoelo  ,vel  de  aliquo, 
quod  femper  manet  fadtio,  quia  ccelo  femper 
tnanete,xqualiter  fit  in  comparatione  adcaufam 
ptimam.  Nara  fieut  ponit  Auguftinus  8.  fuper 
Genef.  ad  literam ,  ./ier  non  eftfa£ltii  lucidui ,  fed 
femper  fit  lucidu4:iu  continue  conferuatut  res  il 
Deo,  &  gratia  in  anima,  ficut  confernatuc  luraen 
in  acre  a  corporc  luminofo :  fic  fecundum  Augu- 
ftinum ,  tota  crcacura  continuc  fit  k  Deo,hoc  eft, 
fcmper  depcndec  a  Deo.  Et  ciim  dicitur,  fi  fem- 
perfit  ,  igicur  cft  fucceffiuum*;  non  fcquicur, 
quia  in  fucceffiuo  pars  vna  fuccedit  altcri ,  &  in 
permanentc  idcm  conferuatur  priiiS,&  poftetitis, 
ficuc  fi  fimiliter  ftaret  idem  lumen ,  conferuare- 
tur  in  mcdio  non  nouum  ,  &  nouum :  fic  Deus 
eandem  gratiam  in  aniraa. 

Et  cum  dicicur  pofte^,  quod  tunc  cenjeruare,8c 
creare  cffent  idem  ,  vel  fieri,  8c  conjeruari,  pofict 
conccdi  vno  modo ;  alio  ^tamcn  modo  dinerunt, 
quia  conferuatio  eft  datio  ej^  poft  idemeffe,  in 
comparatione  ad  tempus,nontamenin  compa- 
ratione  adxternitatem,  cam  in  tali  menfuianon 
ficprius.  Scd  crcacio  eft  datioifj^poft  nonejfe, 
quod  non  ejfe  pracedit  ejfe  natura,  vel  duratione. 
Et  fic  patet  qualiter  fieri  non  folum  eft  refpedlu 
habendi,  fcd  refpedu  habiti  confcruandi,  &c. 

Et  cum  dicicut  poftea,qu6d  illa  diftinguuntur 
in  caufa  piiucuhviproducere,  &  conferuare ,  igitut 
&  in  caufa  fuperiore.  Dico  qa6d  non  fequitur, 
quia  caufa  parcicularis  non  eodem  raodo  produ- 
cit,  &conreruat  rcm ;  im6  foliim  requiritur  ad 
fieri,  &  non  ad  confiruari  rei.  Caufa  vero  vniuer-> 
falis  eodem  modo  producit,  &  conferuat  rem,  & 
ide6  ab  ifta  verc  potcft  res  continue  fieri ,  &  ta- 
men  vere  permanere  >  quia  Filius  Dei  eft  ingigni, 
&  tamen  veriffimc  pcimanet.  Vndc  infinitics 
gignitur  in  comparatione  ad  tcmpus  ,  quia  in 
quolibct  inftanti ,  &  tamen  veriffime  effe  conti- 
nuatur  in  comparatione  ad  tempus  ,  quod  eft  to- 
tum  fimul  in  compataiione  ad  aeternitatero. 

Ad  fecundam  lationem  dico,  qu6d  ifta  minus 
valet,  quia  hxc.propofitio  falfa  eft,  nihil  contin- 
gentci  fe  habet  ad  ^,nifi  piaecedat  .<4,duratione. 
Probo ,  nam  caufa  prior  duratione  efTcdlu  non 
caufat  effc6lum,nec  vt  pofterior  efFcdu  pofitoin 
ejfe  ,c[yii3.  iam  efFciftus  caufatus  cft,igitur  caufa 
foliim  caufat  effedlum,  vt  fimul  duracione,& 

prius 


7- 

AdratioHHH 
primg  Htn- 
rici. 


FaiiiteHm 
refgSafem' 
ptr  mantt. 


Creatio,(J» 
confcruatio 
quomtdo  dif' 
ftrunt. 
De  hoc  infri 
dift.i.q.i. 


Caufafrim» 
f»eit,^  etn- 
feru»t,fecun- 
d»  tMliim 
fatit. 


Ai  ratientm 
ftcundam. 

8. 

N«i7«  eaufa 
tauf»t  ,  nijt 
vtfimuldu- 
rationi  tum 
ifedu  ,  vid* 
i.d.i3.n.ii. 


i 


Qu^ftio  IV. 


m 


prl^s  natura;  igitur  fi  vt  fic  non  contingcntcr 
caufat  cffedum ,  &  vt  prius  duratione  non  cau- 
fat.nec  vt  pofterius  durationc ,  igitur  quslibet 
caufa ,  vr  caufajcffet  nccciraria.  Si  igitur  caufa 
quando  caufat,non  contingcnter  caularet,  nun- 
quam  contingentcr  caufarct ,  quia  quando  non 
caufat ,  igitur  nec  neceffario ,  ncc  contingenter: 
igiturfi  aliquacreatio  eft  contingens  invniuer- 
fo,  oportet  quod  caufa  prius  natura  effediu,  &  fi- 
mulduratioMceflrctcontingentcr.Necvalctcom- 
paratio  ad  potentiam,quia  etfi  quod  praeteritum 
cft,non  poflTct  non  ficri,ifta  tamen  caula  quat  cau- 
fauit  cfFcaum  pra:tetitum,fuit  ptior  natura.fic  fi- 
mul  duratione  ,&  folum  caufauit  contingsnter, 
vt  priusnatura,quiailla  contingens  fuit  caufa 
rcfpcftu  fcffionis  mea:  hcri,  ficut  hodie. 
5>.  Et  cum  dicitur ,  Onme  ^odefi,<piando  efi  ,  &c. 

Diftum  eft  priusquodhomonecefleeritex  partc 
primi ,  ita  quod  quando  eft  determinatum  c(Te, 
neccfle  cft  vt  fit ,  &  fic  intelligit  Philofophus. 
Non  enira  vult  quod  prajfcntia  omnia  fint  neccf- 
faria,  abfoluta  neceffitatc. 

Et  cum  ifte  Dodor-inftarcontta  fe,  dico  quod 
demonftratiue  inftat ,  &  non  foluit ,  quia  ex  de- 
tetminationeinefFedu,  ex  hoc  quod  poniturin 
ejfe ,  non  concluditur  maior  dcterminatio  in  cau- 
fa,  quim  fi  non  ponitur.  Vndc  neccirarium  nun- 
quamdepcndet  cx  contingcnti ,  ideo  fi  fit  dctcr- 
minatio  vltima  in  caufa  rcfpc<5tu  effedus  ponen- 
di  in  ep,  squalitcr  ponctur  in  ejfe  pro  illo  nHnc,Ci 
caufa  cft  potens,&  non  impedibilis;  ficut  fi  nunc 
poneretur  in  ejfe.  Ideo  arqualiter  fcquitur  ,  fi  ali- 
quis  eft  prardeftinatus  alj  arterno  ,  quod  non  po- 
teft  non  prxdcftinari ,  ficut  Ci  muiidus  eflet  ab 
atterno,  qu6d  non  potcft  non  produci.  Idco  dico 
quod  contingentia  ftat  fimplicitcr  rcfpeftucf- 
fedus  ponendi  in  ejfe  ex  hoc  folo ,  quod  caufa  fit 
prius  natura,  &  fimul  duratione. 
lO.  Ifte  Dodor  alibi  adducitalias  duas  rationes. 

Hcnr.quodl.  Primaeft  ,  quajlibct  fpecics  arque  eft  in  potentia 
1  qiwElt.i.  obiediua  rcfpcdu  Dci,tam  homo  ,  quam  cquns. 
Sicut  igitur  ab  srerno  recundtim  iftos.Dcus  pro- 
duxit  Solem  ,  &  vfque  huc  confcruaflct ,  fic  ab 
aEterno  poflct  produxifle  afinum  ,  &  iTIe  genuifie 
alium,&  ille  alium ,  &  fic  in  infinitum ,  &  tamen 
nuncdeuentum  cft  ad  iftum  afinum  vltimo  ge- 
neratum ;  &  primus  afinus  erat  iftccreatus  j  igi- 
tur  pofitisextrcmis.eruni  mediainfinita,hoc  au- 
tem  eft  impoffibile. 

Scctinda  ratio  ad  idem,quz  conueniunr  eidcm 
ordine  natura;,pritis  duiatione  conuenit  id,quod 
cft  prius  naturaifcd  crcaturae  ordinc  naturac  prius 
conuenit  tion  effe^c^viim  effe  ;  igitur  prius  duratio- 
ne.  Maior  pater ,  quia  non  poflent  fimul  dura- 
tione  illa  duo  competcre,nec  indiffcrenter  vnnm 
ante  aliud;igitur  prius duratione  cft,quodeft 
priusnatura. 

Ipfc  inftar  contta  fe  de  pt  incipio,&  conclufio- 
ne,  quia  prius  naturacft  veritas  in  principio,non 
tamcn  priills  durationc.  Et  refpondet  quod  maior 
non  eft  vera  coroparado  pritis  natura,&  pofterius 
natura  ad  diueifa,ficut  vcritatcm  ad  principia ,  & 
conclufionem.  Sed  quando  oppofitaconucniunt 
eidcm  ordine  naturx  ,  illud  quod  prius  conuenit 
ordine  naturae ,  prius  conucnit  eidem  ordine  du- 
rationis ,  quia  oppofita  non  pofiunt  conuenire 
cidem  fimul  duratione. 
I  j^  Primaiftarumrationumeft  probabilis,  fed  fc- 

cunda  valet  ,  quia,vtprius  didlumeft,  quando 
duo  oppofitacompetunt  eidem  ,  vnum  prius  na- 
Scotioper.  Tom.XI. 


tura ,  aliud  pofterius ;  fi  iftud  prius  natura  fit 
prius  ai^u ,  &  pofitione,  ita  qu6d  ibi  fit  ordo  na- 
turz  pofitione ,  neccifaria  eft  maior.  Sed  fi  ordo 
ille  naturae  non  fit  pofitione,fed  priuatione,ficut 
exemplificatum  cftquaeftione  pra:ccdenti ,  non 
oportct  prius  natura  competere  prius  duratione; 
quia  fi  (ubftantia  prius  ell  accidente  ordine  na- 
tura;,  &  caufa  cfTedu ;  igitur  poffibilc  eft  quod 
prius  duratione  fit  prius  natura ;  fed  non  effe  crea- 
tura:,  eft  prius  effe  fccundum  Philofophos  ,  tan- 
ttiui  priuatiuc,  hoccft.dc  fenonhabctf^  :  vnde 
fi  ratio  concluderet ,  impoffibile  cfiet  quodDcus 
fimul  duratione  caufaret  matcriam ,  &  formam, 
quia  efto  qu6d  fic  caufet, adhuc  matcria  cft  prius 
natura  fotma,  &  per  confequenspiius  natuta 
priuatione  cft  materia,  qu^m  forma.  Sitamen 
necefiario  ex  hoc  fequeretutquodeflet  priusdu- 
ratione,  impoffibilc  eirequod  Dcus  fimul  dura- 
tionc  crearet  materiam,  &  formam ;  non  propric 
raateria  ibi  non  mutatur ,  quia  nec  pratccdit  na- 
tura  pofitione  forma ,  idco  non  eft  ibi  proprie 
mutatio  a  priuatione  ad  formatn ,  quia  nunquam 
przfuit  ptiuatio  in  materia;  quia  liccc  priuatio 
ineflet  materis  fibi  dereli(flz  ,  &  etiam  non  ejji 
prius  competeret  creaturz ,  quam  ep ,  fibi  dcrc- 
li(Stz;tamen  caufa  extrinfeca  potcft  przuenirc, 
ne  priuatio  habeatur  in  matcria,  &nccieatura 
prius  duratione  habeat  nen  effe, quim  effe.  Ifta  igi- 
turratio  nonconcludit  incompoffibilitatem  po- 
nendi  creaturam  ab  zierno. 

SC  H  O  LI  VM    III. 

C»Vc4  argumenta  de  infimtate  animarum,  &  bomi- 
num  ,  fi  poneretur  mundm  dtermu  ;  adducit  varias 
aliorum  /ilutiones ,  vt  fufiineant  Philofiphum  ,  y«<M 
filide  retfcit ,  cemludens  iuxta  ea  ,  qtid  ex  fenfibtu 
patent ,  tonendam  effepotins  nouitatem  r/iundi ,  ^uam 
duernitatem,  quianuUa  creatura  potefi  effe  infinita. 


flnMde  prtut 
natur»  infirt 
priut  dMfif 
titnif 


Oppf/it»  pri- 
Mntiui.finiml 
dHrntion*. 

Scocus  ia 
Oxon.  nuiB. 


MutAfitfup- 
fenit  friuM- 
tiontm  ,  (^ 
htc  ifl  fricf 
duratieni 
forni». 


IX. 


ALij  arguunt  contraprimam  opinioncm.Pri- 
mo,  ex  infinitace  multitudinis ,  quia  cx  fen- 
fibuseft  notum  ,  licet  non*fit  fcnfibilc  quod  fi 
mundus  cfiet  zternus ,  infiniti  hominesprzcef- 
filfent ,  &  anima  intellciStiua  eft  incorrupcibilis, 
&  notum  fuit  Philofophis  quod  infiniia  non 
poifunt  cfle  fimul  in  adlu. 

Itcm  ,in  continuis  arguitur,quoIibctdie  pof- 
fet  Deus  creafle  vnum  lapidcm.ipfum  conferuaf- 
fe,&  ex  his  polfet  cftc  vnum  quantum  in  a(Su. 

Adprimum  horum  ,  dicitur  primo  quod  illa  mnmnk 
non  cft  demonftratio  ,  quia  non  cogit  omnem  dimonJir»tie 
intelledum ,  &  demonftracio  debet  omncm  in-  Jjf/J,^"^"" 
telledum  cogcre.  Scd  illudnon  valet,  quiatunc 
fcquitur  quod  nulla  cflet  demonftratio  in  Geo- 
metria :  nuUa  enim  eft,  quz  cogit  omncm  intel- 
le(5bum.  Vnde  poteft  cfic  demonftratio  fpecialis, 
&  pociffima,licct  non  ftatim  aflentiat  intcllc(5lus 
notis  terminis  confuse.  Nulla  enim  caufatalis 
dcmonftratio  cft ,  quz  cogit  intelle(3:um ,  nifi 
przmiiTx  fint  communcs  animi  conceptioncs, 
vel  propoficiones  fint  pcr  fc  notz  cx  conceptii 
terminorum  ,  vt  termini  funt.  Vnde  ftatim  qui- 
cunque  nouit  quod  totum  cft  maius  fua  patte 
notis  tcrminis  confufiffim^.  Vnde  licct  vetula 
ignoret  in  quo  genere  fit  linea,  C\  fciat  quod  hzc 
cft  pars,  &  alia  tocum,  ftacim  nouit  quod  cft  roa- 
ior  fua  parte. 

Przccrea,  cx  hoc  fequeretur  quod  Ariftotclcs         j  -^ 
non  fcciflet  demonftrationcs  in  libro  Phyfico- 
Y  rum: 


154 


Lib.  1 1.  Diftindio  L 


gM«    dleun- 
tur  emfi  ef- 
fentialiter 
9rdinatt, 


14. 
€^Hi  attidt- 
f*iitir. 


Itijinituit 
maimarS  »n 
rejmgnet. 


Si  tfiMdusef- 
fet    t,rernH4, 
aii  ideh  infi- 
niti  effent 
homines. 


Seeundur» 
Thilef,  htme 
non   potefi 
tr*»ri. 


«r- 


Qui*  fecun- 
ditm  Philof. 
etnne  gene- 
rabile  eft  ccr- 
tuptibilt. 


lum  :  nam  multae  funt,qu«  non  cogunt  ptauum 
imcllcdum  ,  imo  vidctut  multis  quod  valdc  be- 
nc  fciunt  rcfponderc,  SirailiterEuclidcs  ,  cum 
dcmonArauic  dc  angulo  comingcntia: ,  quod  cft 
omniumangulorum  acutiflimus,  quibufdam  vi- 
deturquod  conclufiocft  impoffibilis  ,  &iamcu 
cx  intentionc  dcmonftratconclufioncm. 

Aliter  dicitur ,  quod  illud,  quod infertur,non 
eft  impofllbile  ,  quia  non  cft  inconucnicns  in  ac- 
cidentalitcr  ordinatis  poncre  iiifinitatem  j  flc 
funt  ordinatae  inHnita:  animx. 

Contra,  illa:  caufa:  dicuntur  accidentaliter  or- 
dinatac ,  qux  pcr  accidens  rcquiruntur  ad  adio- 
ncm,  ficuc  caufa:  pcr  fe  ordinata:  funt ,  quando 
quzlibct  pcr  fe  habcr  caufalicatem  aliara  ,  Sc 
aliam,&  fimul  rcqnirunturada(flionem,itaquod 
deficicnte  vna,  non  poteft  cffcdus  eflc,quia  tunc 
non  eflct  eftcntialis  ordo ,  fi  illac  caufas  non  func 
altcrius  ordinis.  Caufx  vcro  accidcntaliter  ot- 
dinatas  funt  eiufdcm  ord»nis,&  non  rcquiruntur 
fimul,  fed  fufficit  vna  pcr  fe.  Nam  accidit  Socrati 
inquantiim  generat  Platonem ,  quod  fuit  a  Ci- 
cerone  ,  quia  fi  fuiftct  ptimus  homo,acqualitcr 
poflec  gencrafle.  Philofophus  igitut  ncgat  infi- 
nitatem  in  caufis  per  fe,  &  non  in  caufis  per  acci- 
dcns,quia  illx  funt  fuccciEua:,  &  nunquam  infi- 
nitx  fimpliciter.  Vnde  etfi  fuiflent  fimulajqua- 
litcr,fuiflet  Philofopho  inconuenicns  poncre  in- 
finicas  caufas  per  accidcns  ordinatas,ficut  per  fe, 
quia  ficut  habet  vt  impoflibile ,  infinitum  numc- 
rum  efle  in  adu  ,  acqualitcr  hoc  repugnabit  de 
numero  immaterialium,  ficutraaterialium,&  ac- 
cidcntaliter  ordinatorum  ficut  per  fe.  Vndc,  vt 
prius  diftum  eft,  pct  vniucrfaliora  principia, 
quac  tenuit  Ariftotelcs,dcbuit  poncrc intcliedi- 
uam  corruptibilem  potius  quam  incotruptibi- 
lem.  Nechuius  contrarium  vult  Auicenna,ncc 
A.gazcl. 

Tcrtio  dicitur  quodetfi  mundusfit  xternus, 
non  fequitur  infinitos  homincs  przccffiire ,  qura 
Dcus  poflet  aliccr  crcaflc  homines,  quam  per  gc- 
nerationem  ,  &  tunc  non  oportcret  quod  ante 
iftum  eflet  alius  in  infiniium. 

Sed  ifta  refponfio  magis  cft  contra  Philofo- 
phos  ,  &  contra  fenfibilia  ,  quia  fi  ratio  naturalis 
magis  neceflatio  conclndit  non  fcmpiternitatem 
mundi,quam  fcmpitcrnitatcm  ;  igitur  Philofo- 
phi  nitentcs  rationi  naturali,magis  dcberent  hoc 
ponere, fiex  fenfibilibus  magis  potcftconcludi 
lempiteinitas :  igitur  magis  debet  poni  fccun- 
dum  fenfibilia  ,  qu«  videntur;  igitur  magis  dc- 
bent  poni.  Scd  ponunt  Philofophi  quodhomo 
non  pofllit  eflb  nifi  per  generationem,quia  a:qua- 
le  inconucnicns  fuit  Philofopho  Dcum  creafle 
primum  hominem,  ficut  fecundum,  vcl  tertium. 
Idco  ponit  vniucrfalitcrquod  gcneratiovnius  eft 
corruptio  alterius,&  quod  homo  cantumproda- 
cebatur  pcrpropagationcm. 

QuattA  dicitur  quod  poflet  Deus  creafle  vnum 
homincm  aba:terno,&ille  poflct  nunc  de  nouo 
generafle  ,  quantum  placuit  ,  &  fic  non  fequitur 
infinitaefle  formaliter. 

Contra  illud  eft  intentio  Philofophi  exprcfsc, 
quam  tamcn  ifti  volunt  fuftinere  ;  quia  C\  virtus 
illi  homini  fit,vt  fupetfir ;  igitur  habct  virtutem, 
vt  fupermaneat  ;igitur  habetvirtutcm  vt  fitfem- 
piternus  ;  igiturcft  incorruptibilis.  Cum  igjtur 
poftea  gencrar,  producit  hominem  corruptibi- 
]em,ica  non  crit  gencratio  vniuoca,  quiaille 
homo  gcncratus  cft  natuca  corruptibilis,&  ptiot 


naturalitcc  incorruptibilis ;  igiturdiflTeruncfpe- 
cie ;  igitur  non  cft  gcneratio  vniuoca. 

Item ,  ifti  dicunt  quod  ccelum  potuit  ptoduci 
fine  motu ,  &  dicunt  etiam  qu6d  non  funt  infi- 
nitac  circulationes  ,  nifi  in  pot^ntia  tantum  ,  & 
non  in  zCta,  quia  tantum  eft  vnus  motus  totius. 

Sedcontrailla  cft  intcmio  Philofophi  expref- 
sc,  quiaPhilofophus  habct  pro  impoflibili  qu6d 
mouens  fit  fempiternum  ,  &  mobile  ficnilitcr ,  & 
tamenquod  motus  incepit. 

Itcm,efto  qu6d  non  cflent  infinitx  rcuolutio- 
nes,  nifi  in  potcntia  tantum  ,&  vnus  motus  to- 
tius  infinitus,  tanti^m  inconuenicns  efTet ,  ficut  fi 
infinitx  eflent  teuolutioncs,  quiaficatimpoili- 
bilc  cft  vltimum  infinitorum  fecundum  nume- 
rum  efle  acceptum,  &  pcrconfequcns  hanc  rcuo- 
lutioncm  vltimam,fi  eflcnt  infinitac,  ica  impodi- 
bile  eft  vltimum  vnius  infiniti  efle  acceptum. 

Item  ,  quod  non  tantum  fint  reuolutioncs  in 
potemia,&  fccundum  imaginationem.  Probatio: 
quia  illud,  quod  non  circulatur.nifi  in  compara- 
tione  ad  A,  fi  plurics  fic  circulatur ,  fimpliciter 
pluries  circulatur :  fcd  coelum  non  circulatur,ni- 
fi  in  comparatione  ad  certum  pundura  (  quia 
non  fccundum  totum  mutat  locum  fimpliciter, 
non  cnim  mutac  locum  in  contineri  aliccr ,  &  ali- 
cer,  fcd  raagisin««/»fr*,hoceft  ,  noncodem 
modo  fe  habec  in  eontirtere  adiuc : )  igitur  noh 
circulatur  fimpliciter ,  nifi  quia  pars  cius  aliter  fc 
habet  in  comparatione  ad  idcm  immobile ,  vc 
centrum  ,  non  quod  locctur  per  centrum  fecun- 
dilm  fidlionem  communcm  :  nihil  enim  locatur 
in  continere  adliuc,  igitut  tantum  circulatur,  quia 
ille  pundus  in  ccelo  non  rcdit  ad  cundem  ,  fcd 
tantum  in  comparatione  ad  tctminatum  pun- 
ftumin  centro.  Sed  ponunt  Thcologi  pundum 
in  ca.lo  Enipyteo,  quod  eft  immobile  fccundum 
totum,  &  partes  correfponderc  pundlo  eidero  in 
ccelo  mobili ,  cum  multoties  redit  ad  idem  pun- 
6tum  ;  &  tertio  ipfi  ponunt  circulationcm  eias 
redeundo  ad  idera  pun£lum  cocli  immobilitcr, 
quod  continet  ipfum.  Item  ,  ponunt  Philofophi 
cx  alia  parte  coElum  circulari  in  rcdeiido  ad  idcm 
pundtum  refpeftu  illius ,  quod  continet  aftiuc. 

Item,  quod  impoffibile  eft  fa(ftum  cfle,  impof- 
fibile  cft  ficri ,  6.  Phyfic.y.  &  i .  dc  Coelo ,  &  ra- 
tio  propofitionis  cft  fatis  generalis,  quod  potcn- 
lianon  eft  ad  impoffibilc;  igitur  nifieflent  mul- 
ta:  circulationcs  a<ftu ,  vn^  poft  aliam,  impoffibi- 
le  elTct,  coelum  moucri. 

Er  fi  dicas  quod  propofitio  intclligitur  de  mo- 
tu  fefto,ratio  propofitionis  xqualiter  fcextendic 
ad  omnem  motum.  Vndc  bene  potcftefleconti- 
nuitas  vniuscirculationisadaliam;hcetfintdux. 
Bcnc  enim  continuanturaliaduo,quac  non  funt 
vnum  continuum  fumma  continuitate ,  ficut  pa- 
tet  de  duabus  lineis  facientibus  angulum,&  ficut 
declarabitur  alibi ,  quomodo  motus  rcflcxus  a]i- 
qua  continuitate  poteft  eflc  vnus,Iicctnoufim- 
pliciter. 

Item,  fecundum  Philofophum^^.Phyficorum: 
Jnfinitum  efty  cuitu  ejnantitatem  accipientibtufefnper 
alitjuid  eft  extra ;  igitur  fi  motus  ex  parte  antc  eft 
infinicus ,  ex  quo  terminatur  ad  hoc  mutatum  ejfe, 
acquale  inconucniens  eft  ipfum  eJTe  accepcum, 
vel  per  tranfitum,  ficut  fi  circnt  infiniti ,  quiaex 
ca  partc,  qua  infinitum,  nunquam  poteft  efle 
pertranfitum.  Cumigitur  non  eft  nifi  duplex 
infinitum  ;  vcl  in  virtutc  ,  ve!  in  quantitate  ,& 
primo   modo  nihil  potcft  eflc  infinitum  nifi 

Dcus, 


Eoijue  inee- 
ueniens  infi' 
niteu  dari  re- 
uolutienesyfii' 
vaH  motum 
infinitnm. 


i6. 


§iutmodtp*m 
nunt   Philt' 
fophi  ,  ^ 
Theol»gi,t(t' 
leem  eircul»- 


17- 

NuU»  petenm 
tia  ad    im- 

pofiibile. 


Motiu  refit' 
XU4  petefi  ef' 
fe  vnus. 


Refoluiit 
Hociiri*. 


Qu^ftio  I V. 


1^5 


Dcus,  ncc  fccundo  modo  aliquacreatura;  igi- 
tur  quantum  ex  lcndbus  polliimus  habcre,  ma- 
gis  ncceflaria  cft  nouitas  mundi ,  quam  fcmpi- 
ternitas. 

SCHOLIVM    IV. 

Soluit  argumenta  probantii*  creationem  stemam 
tjfe  pojfibilem ,  &  Jtc  in  htic  ^udBione  prohlematictu 
tji :  latiits  de  his  agit  in  Oxon.  ^uxfHone  tertia  ,  a 
numero  9. 

18.  'PXIcoigitur  ad  ptimum  pro  prima  opinione, 
Adr^tiontm  X^quodnon  concludit ,  nec  cxparte  mundi, 
prtm*m  D.  nec  ex  parte  Dei.  Vndc  vnus  Dodor  dicit  quod 
^uod^uid,  noneH  mediuin  demonftrandi  mun- 
dumeire,  fed  cxiftentiaj  tamcn  quia  cxiftentia 
abftrahit ,  dico  aliter ,  quod  pci  ^uod ^iiid  ejt ,  po- 
teft  aliquando  concludi  quod  aliquid  tcpugnat 
alicui ,  Sc  quod  aliud  fibi  non  repugnat  ^quia  Ci 
anima  haberet  ^uod  quidy  pcr  hoc  poifet  cognofci 
quod  fibi  repugnat  albedo,  quia  nunquamlibi 
polfct  inerte  ,  non  tamen  conciudi  quod  lapicn- 
tia  (ibi  lepugnat ,  imo  quod  fibi  potcft  compc- 
tere.  Dico  ,  pcr  ^uod  qnidejl  mundi,  vel  crtentia: 
crcataj,  poteft  concliidi  quod  efle  fempiternalitcr 
repugnat  eflcntiac  creaiz,  fed  nunc  circnonrc- 
pugnat  crcaturs.  Similiter  cx  paric  vohmtatis 
diuina:,  quamquam  contingenter  velit  alia  a  fe, 
poflumus  cognofcere  neccflarioDeum  non  vcl- 
lc  fimpliciter  impoflibilc ,  ncc  impoflibile  er 
fuppofitione  ;  igitur  fi  mundum  fuifll*  ab  xccrno 
claudit  contradidionem,  ficut  poteft,(ecundum 
hunc  Dodtorcm  ,  pcr  tationcm  naturalcm  pof- 
fumus  hoc  cognofccrc  quod  voluntas  Dci  non 
eft  ad  hoc. 
Ai  fecuniX.  £t  j.iin  dicitur  poftea,  quod  vtilc  eft  quod  fo- 
,.  lafide  tencamus  mundum  inccpifle,  nc  fimpli- 

<relimu^r»  *^'0'^c*  habcrent  occafionem  eriandi.  Dico.quod 
tione  canfir-  '"'^'^  fruftra  laborarcnt  Sandti  ,  quiain  multis 
mtire.  laborant,  vt  intelligant  qua*  prius  crediderunr, 

&vtile  cft  quod  ad  hoc  habcant  aliqualemra- 
tionem  naturalera  ,  quando  poteft  habcri  ,  vt 
credentes  magis  firmcntur ,  non  folum  tencndo 
hoc  proptcr  illam  rationem  ;  fed  magis  adha:- 
rendo  ,  cum  vidcntpofllbilitatem,&  non  crcden- 
tcs  videant  Sophifticas  rationes  fuas  hoc  impio- 
bantes  poiTe  prohiberi ,  &  fint  minus  efficacitcr 
proterui ,  nec  propter  hoc  cuacuatur  fidcs.  Scd 
fi  cflTet  fimplicitcr  racio  ncceifaria,  tunc  non  fta- 
rct  fidcs,protanto,quianon  inclmaret  intelle- 
^um  ad  illud  verum  ,  quia  caufa  fortior  prsue- 
nirct  magis  inclinans,  vt  ratio  fimplicitcr  ne- 
ceflaria,  quia  non  folum  eontraria  caufa  for- 
tior  cxterminat  conttariam  ,  fcd  fortior  ciuf- 
dem  rationis  ,  ficut  patet  de  Iumincmaiori,& 
minori. 
*  9-  Ad  aliud  ,  didkum  eft  prii^s ,  qnod  ncquc  pto- 

A    terttam.  ptcr  hoc  quod  agens  agit  pcr  motum  ,  neque  pcr 
mutationera  ,  cft  caufa  quarenon  poteft  haberc 
terminum  coajuum :  igitur,  quia  {\  Dcus  pofllt 
habcte  ad  extia  aliquem  cfFedlum  xtetnum  ,  ita 
benc  poflct  habere  illum  petraotum  ,  ficut  non 
permotum. 
AJquartam.       Ec  cum  ponuntur  cxcmpla  Sanftornm.diaum 
•fup.q.i.n.  eftprius*,quia  non  inducunt  ifta  ad  declaran- 
dum  folum  poflibilitatem  fimul  exifteiuijE  effe- 
dascum  caufa,  fed  neceflJitatem  ;  quiafiignis 
nunc  primocflet ,  nunc  habcrct  fplcndorem  ne- 
ctflario ;  fi  priijs  eflct ,  prius  habetct :  nuUa  talis 
Scotioper,  Tom.  XI. 


poteft  efle  ncccfliitas  primarcaufa:  ad  aiiquiJ  cx- 

tra.   Et  cumdicitur  quod  AuguStinus  di<;ic  quod   Soluunturh- 

peseft  caula  veftigij  :  dico  quoJ  hoc  non  dicic  '« '^«^- 

cx  proprin  intentione  ,fed  tcciiat  ibi  opinioncs 

Philofophorum,&  dicit  iic:Dicunt  enim,  &c.Vn-   f^'fl'i'3 frJk 

dcquod  pes  fit  caula  vcftigijabarterno  .claudit  *'""'"^'"' 

contradidionem ,  quia  impofliibiic  cft  quod  pcs 

faccrct  vcftigium  in  pulucre ,  nifi  pcr  motum  lo- 

calem,&  quod  fic  caufct,&  tamen  ab  a?tctno,p!a- 

nc  elaudit  coniradidlionem  ;  &  illud  exemplum 

decipic  multos  philorophantcs. 

Ad  aliuddcmodo  intelligcndi,  cumdicit  Au-  10. 
guftinus  quod  ille  modnt  efl  vixintelligibilis,  poieft 
diciquod  eft  vix  intclligibilis  intcllc(flui  infe- 
rioii.  Vcl  d  ponamus  quod  mundum  fuilFe  ab 
^ternoclaudit  contradidioncm.Potcftdici  qnod 
ibi  cft  concradidio  latcns;&  tunc  poteft  dici 
quod  ille  modus  eft  vix  intcUigibilis,  quia  ab  il- 
lo  intcllcdu,  qui  non  vidct  contradidioncm  ,  eft 
intelligibilis ;  ab  illo  vcio,  qui  videt,  non  eft  in- 
telligibilis. 

Ad  aliud  dicitur  ,  Philofophi  non  viderunt   AJ qulr.tr.m. 
ift.im  contradidioncm,  verum  cll; :  imo  pluta  di- 
xcrjnt  finedemonftrarionc  ,qi!amcum  dcmon- 
ftrationc.  Vndc  fccundum  intentioncm  Philo- 
fophi  ,  non  eft  fuftinendum  illud  ,  qui.adixcrunc  . 

hoc.  Ratio  illa  eft,quia  z.  dcCaloIoqucnsde    "  '''"'''"* 

■11-  n  1  1  <?•     ii-      ■      .  V    ,  "»ttir„d    ra- 

iUis  qua;ltionibus  dimcillimis  cticit  quod  o^mrt  ,,(,„,,    /-„-«. 
minimii  rationibtu  ejfe  Contemum  in  d:Jjiciiiii/iis.  Vn-    ciunt. 
de  in  arduo  aliquando  ratio  adiiada  non  cllcc 
fufficieiner  petfuafiua  Rherori. 

Ad  aliud,  cura  dicitur,cfiiciens  abftiahit  a  mu-  z  r . 
tatione,  &  ratio  caulationis  ^  raiiunc  mutatio-  Adfextnm. 
nis,  vcrum  eft,  quia  poccft  concipi  hoc,non  con- 
ccpto  illo;  non  taroen  fic  abftr  ihuntiit iVlccaphy- 
ficalia.quin  fint  in  Phylicis.  Ideo  licct  pollit  con- 
cipi  dans  effe  finemutatione,&  nouitare  ,  non  ta- 
men  poteii  eflc  in  re  dans  ejfe,n\ii  dat  cjfe  nouum. 

Ad  primum  ptincipaledico,qu6d  ratio  conclu-    Aiar^nm.in 
dit  de  agcnte  naturali ,  non  autem  de  moueiue  fnnrifto 
voluntaric.  Talcenim  potcft  dc  nouo  moiicrc,  ?"'./'• 
licct  non  alittr  fe  habeat. 

Adaliud  dico,  qiiod  quilibet  punfttis  in  ma-  Aifecuilum. 
gnitudinecirculari  eft  principiun» ,  &finis,& 
ideotalc  nunqnam  poteft  eflc  finis  limpliciter. 
Non  fic  eft  de  tcmpore ,  quia  non  rcdit  idem  in- 
ftans.  Idcodicoquod  tcmpus  tft  inaliquoin- 
ft.inti,  vt  in  priiicipio ,  &  in  aHo  vt  in  fine ,  licct 
fic  non  polfet  efle  demagnitudinc  circulari. 

Adaiiud  dico  ,qu6d  idquod  habct  victutcm         *^* 
afbiuam ,  vcl  formalcm  ,  qua femptr  fit,  cft  fem-   '*»'"''"'«'»• 
piternum;  &  fic  pofuit  Philofophus  quod  ccelum 
haberet  virtutcm  formalem  ,  ficut  illud  ,   quod 
habet  virtutem  ,  qoa  femper  fit,  hoc  eft  ,  potcn- 
tiam  reccptiuam ,  quia  femper  potcft  rccipcre 

1?/^ ,  non  ncccfle  eft  quod  femperfit,  fcd  potcft 

femper  cfle  ,  &  poteft  non  femper  cfle,  &tunc 

non  fit  contingens  ncccflarium  ,  quia  fcmpcr  re- 

manet  contingens  ex  partc  fui  foimaliter. 

Ad  aliud  dico  ,  quod  ingenitum  non  incipit  AJquartum. 

efle  pcr  generationem  ,  fed  alio  modo  ;  iu'c6  non 

oporret  qu6d  fit  fimpliciter  fL-mpiccrnum. 

Ad  aliud,  conccdo  quodgcncratio  vnius  eft  Aiijturtam. 

corrupiio  alteiius.propric  Ioquendo,&  c  contra:       ^!  V'""^ 

r  A  I     ^  •  •  n  ftcduUiO   eft 

led  non  quajcunquc  productio  vnius  eftcorru-   ctrriitttcaL 
pcio  alccrius  ,  quia  totalis  prodiidionon  cft  ali-    terius. 
cuuispriexiftentis,nectotali.t  deftruftio  aliqnid  Vidc  ^d.n. 
poft  fe  reliaquit.  Ide6,pfopric  loqnendo,  non  eft  n"^'"}- 
darc  primam  gcnerationem ,  quin  pisfupponat 
partem  gcnerati. 

Y     1  QJ^ 


256 


Lib.  1 1.  Diftinaio  I. 


I. 

Argum.  I. 


Sttundum, 


Ttrtium. 


♦   Vide    in 
Oxen  4  dift. 
45  f'»  'i- 


t. 

§j'ntnm. 


in  ttpof' 


Qj^  iE  S  T  l   O        V. 

ytmm  creatiojit  idem  mturtt  creatAf' 

Aleiif.i  f*rt.  quii[i  e.mtnihro  i.j  D.Thom.i.^rtr/,j««y?.4i. 
«rf.^.Hentic.jwW/ii-.s.jwf/J.^.D.Bonau  hie a  3.  jwi/. 
i.Richatd.ar/.  t.qudfi.  4.  Dutand.  i.(i///?.}0.^«4j*.  1.  Ca- 
fieo\.thiJ.qutfi.lMAiezi.Mit»ph.quifl.47  fe6i.x.Wi{<{. 
ipart.iitjp. t7i  tnf.  }.  DoiSor»»  0*««.  loic qutfi.\.  ^9, 
Metaph.qutfi.  }.  (^  34. 

I V  6 D  non.  Auiccnna  ^.Metaph.c.i .&  t. 
E^uinitM  efttamumetjUimtAi ;  igitur  non 
eft  idem  quod  cteatio  \  cam  natura  crea- 
ta  fit  abroUua. 

Icem/i  fit  cceatio,  fempcr  maneret ,  quamdiu 
manerct  crcatum  ;  confequcns  eft  falfum  ,  quia 
creaiio  non  eftnifiin  primo  inftanti,in  quocrca- 
tura  capit  effe  immediatc  poft  non  ejfe. 

Item.fi  creatio  fit  idem  cilcntix  Angcli ,  igitur 
non  pofiTet  reparare  cundem  Angelum  ,  fi  ptius 
annihilaflet  ipfum,  quianonpoiTet  rcpararecan- 
dcm  creationem  numero  :  led  confequcns  cft 
falfum,  quia,  vt  declaratum  eft  in  mateiia  dc  re- 
furreaione  *,Dcus  poiFct  hominem  rcpararc,cifi 
annihilaflet  materiam,  &  formam. 

Item,  ignisgeneratus  ab  igne,habetmateriam 
ignis  ab  igne  generante,&  non  ab  eodem  habec 
cfcationemiigirur  creaiio  non  cft  idtm  quod  res 
crcata.  Si  enim  ignis  habcret  creationcm  ab  ignc, 
igitui  iguis  crcaret  ignem. 

Itcm.mutatio  differt  a  termino ;  fed  creatio  cft 
mutatio;  igitur  diffcrt  a  termino  ;  naturacreata 
cft  terminus;  igitur,  &c.  Maior  patct.quia  motus 
cft  dc  gcncre  Paflionis  ,fed  tcrminus  mutationis 
no  cft  de  genere  l^aflionis,  quia  vt  habetnr  quin- 
to  lMiy(icoium,cexc.com.  10.  &  iS.ad  Paflionem 
neceft  motus,necmutatio;igituromnis  mutatio 
diffcrt  l  termir.o.  Minor  patet,quia  inomni  ge- 
nereeft  vnum  primum  ,  jo.  Metaph.tcxt.i.  Pri- 
mum  in  gencrc  mutationum  non  poteft  cffcgc- 
nciatio,qiiianoncompctit  omnibus;  ncc  moius, 
quia  ibi  minimealiquid  reali.cr  (e  habet ,  &  ifta 
cft  venfliina  mutatio.in  qua  veriflimc  quod  inu- 
tatur,  alitei ,  &  aiifcr  fc  habet.  Prima  igitur  mii- 
tatio  eft  creacio ;  fed  fic  mutatio  cft  inter  oppofi- 
la  ;  igitur  prima  mutatio  inter  maximc  oppofita: 
huiui^inodi  func  termini  creationis  ,nonautem 
termini  gcncrationisjcum  fit  a  priuationc  ad  for- 
mam,&  non  a  non  cntefimpliciicr.hoc  eft,nullo 
modo. 

Oppoficum.Sicreatio  non  cfletidemjfedaliud 
a  natura  creata,igitur  vel  eft  creator.vel  medium 
intcr  creatorem,&  creacuram;  vel  accidens  natu- 
tx  creataf :non  creator,quia  creatio  eft  noua.crea- 
tor  non  :  non  medium  ,  quia  tunc  efTct  prius  na- 
tura,  quam  creatura.Non  accidens  crcaturx.quia 
Cc  c(ret  pofterius  natura  :  fed  impoflibilc  eft 
crcaturam  eifeprius  naturacreatione;igitur  cft 
idem  quod  creatura  ,  quod  fi  elTct  ptius  creatura, 
in  nihilo  efTer. 


Q^  >E  S   T  I  O       VI. 

Vtrum  relatio  crcatura  adDeum  in  ratio- 
ne  caupt  fit  eadem  creatura  f 

Vide  Doiflores  quxft  antecedcnti. 

S^^  V6  D  non.Auguftinus  5.dcTrinit.cap.i-/« 
i^J^  rebtu  creatii ,  tjHod  non  Jecuidiiinfthflantiam 
dicttur,JecHndltm  accidens  dicitur:  fed  rclatio  crca- 


rurs  ad  Deum ,  vt  ad  caufam,non  dicitur  fecun- 
dum  fubftantiam ,  quia  fic  diceretur  ad  (c  fecun- 
duiai  illam.  Et  hasc  videtur  raiio  Simplicij  vlcima 
parte  illius  capituli  fuper  Pf^dicamenta,igitur  cft 
accidens;  igitur  noneft  idcm  quod  creatura. 

Item,  quarto  Metaph.  tcxt.i6  .infert  Philofo-  Sicunium. 
phus  contra  ponentcsomnia  apparentia  cifc  ve- 
ra  ,  qu6d  omnia  elTent  ad  aliquid,&  manifeftum 
cft  quod  non  cft  inconuenicns  omnia  cir»:;  ad  ali- 
quid  denominatiue ,  fcd  non  circntialitcr ;  fed  fi 
relatio  creatura:  ad  Deum,vt  ad  caufam,  fitidem 
quod  eflentia  creatur^,fequitur  quod  omnia  funt 
cireniialiterad  aliquid. 

Icera,Pra;dicamcnta  funt  prim^  dinerfa.quia  fi  a 

non  elfcnt,  efient  difFerentia,  quia  qu«  differunt,  Ttrtium, 
&  in  aliquo  conueniunt ,  funt  difTcrentia  ,  &  fic 
Pracdicamcnta  eircnt  fpecics:  igiturnihil  idem, 
quod  eft  in  vno  Pi«dicamento,eft  in  alio;  relatio 
creaturs  ad  Deum  eft  in  Pracdicamcnto  Relatio- 
nis ,  cfTentia  creatura:  cft  in  gencre  Subftanti*, 
faltem  alicuius. 

Oppofitum.  EfTcntialius  dcpendet  cffe6Ius  <i  In  tfpef. 
caufa  prima ,  quam  caufa  fecunda ;  fed  habitudo 
caufati  ad  caulam  fecundam  non  eft  res  alia  a  na- 
tura  totius  caufati,quia  contradidlio  eft  quod  fic 
naturatotiuscaufaii,vt  hominis ,  vcl  Iapidis,& 
noncx  pattibus  intrinfecis  materi2,&  forroas,  & 
illx  funt  caufac  fccundz;  igitut  habitudo  ad  cau* 
fam  prirnam  non  eft  aliud  ab  ctfediu. 

SCHOLIVM    I. 

Sententia  Henrici  ,  (^  aliorum^Ad tjutftionemfex- 
ta7n ;  ipfam  creaturut»  pon  ejfe  aliud  a  reffeHu  ad 
Deum.  Ftitur  Henrlcm ohfiurU  tcrminis  aliquitatis, 
&  lafitudinis  ,  adrem  hanc  cxplicandam ,  detjuihta 
DeSorfuse  in  Oxon.  i  .dift  3  .(juitft.i .  &  Collat.vlt.vbi 
a^iturde  ratione  veftigij  ,  refutatur  ex  Auguftino,  O" 
pptem  rationibns.  Vide  DoSoreminOxon.toic ej.^.n. 
ij.Aliamfententtam  Henrici  refert ,  fcilicet  relatio- 
nem  crcaturd  ad  Deum  diftingui  realiierab  ipfa. 

AD  fecundam  quaeftioncm  dicitur  primo, 
quodhabitudocreatuiacad  Deum  in  ratio- 
ne  caufa: ,  cft  cadem  crcaturac ,  &  fic  cadcm  quod 
naturaeius  non  cft  nifiqujedam  depcndentiaad 
Dcum.Ad  hoc  allcgatur  Anfdmus  Monolog.c. 
1 1  .Licet  creatura  aliijuidftt  in  fe ,  tamtn  nihileftrt- 
fpeEiuDd.  Igitur  videturquod  nihil  eftnifi  qu2- 
dam  drpcndcntiaad  Deiim.Raiio  adhocadduci- 
tur,omne  ens  aut  cft  eJfe,n}X  cui  conuenit  ejfe;  fo- 
lus  Deus  cft  ejft ;  igitur  creatura  eft,  cui  conucnit 
ejfe:  omnc  talceft  ens  participatiuc;^j^igitur  fot- 
maliter  eft  id,  quod  eft  ipsa  participatione.  Par- 
ticipatio  vero  cft  relatio  ;  igitut  creatiocftid, 
quod  eft  formalitcr  rdatione.  Iftud  ficcxponi' 
tur  fecundum  Boetium  in  Hcbdomadibus  :  /» 
omni  citra prinium,aliudeft  ijuo  eft  ,(^quod(ft:  ab- 
ftradum  eius  ,  quo  cft  ,  edalicjuitM;  abftradum 
cius  ,  quod  eft,cft  raiitudo  ,  &  ipfa  formalitcr  cft 
reipci^us  ad  Dcum  ,  &  non  fundatur  in  re  rata, 
quia  ratitudincm  tantiim  prasccdit  aliquitas,qua: 
cft  res  i  reor,rerif ,  &ifta  non  diftinguiturconrra 
fida,ita  quod  primo  cft  ratio  rei ,  vtdicituri 
reer,reris  ,  &  iftaeftratio  rci  opinabilis.  Secundo 
cft  excmplatum,  qua:dicitur  tcs  rata.  Tertio  cft 
fj^exiftentix. 

Etfi  qua:ratabiftis,q«id  fundatiftam  rcl.ifio- 
nem.qua:  dicitur  ratituds  ?  non  aliquitas,quia  ni- 
hil  cft,&  rclatio  realis  fundatur  in  rc  vcra. 

Dicunt  qu6d  telaiio  eft  duplcx.  Qu%d;)m  rft 

aducnti 


frima  efitii» 
in  h»c  cfutft. 
f.  Henrii  i. 
Vide  Ocha, 
&  reliquos 
Noniiaalcs. 


AliquitiU 
quidfit,  (^ 
quidRtnitU- 


Quxftio  vr. 


6. 

St»tU4  impu- 
gn»t  fHperit- 
um  opinioitf. 

Omnlt  rtU- 
tto  fund»tur 
in  aliqtif. 


FormaUter 
Mbfttuia,  non 
t(l  foTm»lit*r 
rtliniHum, 


Vnitu  ereX' 
tiirisSt  plu' 
res  refatioaes 
»i  Deum. 


r 


TSomen  ali' 
<)uitati$. 
Dc  ratitudi' 
nc,&aiiqui- 
tate,  vidc  l, 
d.3.q,j. 


aduentitia,&  dicicur  relatio  accidencalis.  Qu£> 
damj  eft  relatio  Aibdaniialis  conilitucns  fiinda- 
mcntum,&:  non  ptxrupponens :  huiufmodi  eft 
hxc  rclatio  ratitudinis  accidentaliter,&  non  pr^- 
fupponit  fundamentum.  Iftadiftindio  pacet  per 
Simplicium  fupcr  Praedicamcnta. 

Contra  iliud  primo  eft  au(5tocitas  Auguftini 
S.deTrinit.i .  Omne ijHod refertur,eft aliquid,exce- 
ptoreUtiuo,  &  in  principio  tercij.  Si  nihileft  adfey 
rtihil eft  ad  alterum  i  ighat  eiTentia  creacurz  non 
eftfoia  dependentia. 

Icem ,  fi  relacio  non  fundatuc  in  aliqao  ,  iani 
noneft  ralacio',quiadiuinareUcio, vbi  minime 
videcur,  fundacuc  in  aliquo ;  illud  igicur,in  quo 
fundacur  celacio  ,  auc  eft  abfolutum  ,  aut  relati- 
uumifi  abfolutumjigitur  taleeft  de  fe ;  igittir  ra- 
lio  formalis  eius  eft ,  quod  fit  ad  fcinon  igitur  eft 
formaliter  ad  aliud.  Si  illud.in  quo  relatio  fun- 
datur,  cftrelatiuum,adhijc  quxram  de  ifta  rela- 
tione,  aut  fundatuc  in  abfoluto,  aut  in  compara- 
to.  Et  fic  vel  erit  proceftus  in  infinitumjvei  ftabi- 
tur  ad  aliquam  relationem,quae  fundabituc  in  ab- 
folutoj&tunc  illudnonerit  fucmalicet  adaliud. 
Iiem ,  impoISbile  eft  qitod  illud ,  quod  inclu- 
dit  focmaliteradaliud,fit  focmaliter  ad  lciigituc 
fi  creatura  fit  formaliter  ad  fe  ,  non  eft  tancum 
refpedus,  vel  dependentia. 

Item,definitio  perfe6la  explicat  eflentiam  de- 
iiniti :  fed  definitio  lapidis  perfcda  nullam  rela- 
tionem  dicic,  quia  perfeda  eius  definitio  conftat 
ex  genere,&  differcntia.quae  funt  in  genere  Sub- 
ftantix  per  reduftionem  :  igitur  illa  dcfinitio 
competit  lapidi,vt  cft  in  gcnere  Subftantix,&  vt 
fic  eft  primo  diuerfa  a  quolibet ,  quod  eft  in  ge- 
nere  rclationis. 

Item.quz  diftinguuntuc  focmaIicer,&  fpecifi- 
cc.non  funtaliquid  diftindum  formalitcr,&  fpe- 
cificcj  fcd  diuerlz  creatuc£,vt  homo,&  lap)s,ho- 
nio,&  albedo,diftinguuntui  formaliter,&  fpeci- 
fitc  ,  creatio  vero  non  eft  alterius  rationis  ipccic 
in  diaerfis  fundamentis ,  fiue  creetur  lapis  ,  fiuc 
homo,  fieot  albedo  in  homine,&  afino. 

Item,vna  nauiraformalitcr  non  eft  pluta  for- 
maliter;  fcd  vnates  habet  roultas  relationes  ad 
Deum,quiaert  exemplata  ,  caufata  :  nunc  alia  cft 
rel-itio  creaturz  ad  Deum  in  ratione  caufantis 
effediuc  ;  alia  in  rationc  excmplantis ;  alia  in  ra- 
tione  finis,quiadiueifxrclationcsfecundiim  la- 
tionem  correfpondent  iftis  io  Deo  in  compara- 
tioneadcreaturam. 

Item,  fequitur  magis  mirabile,quam  quod  po- 
nitut  inTiinitatc,  quia  mirabili(£mum  ibi  cft, 
quod  in  viia  eircntia  abfoluta  funt  trcs  perfonx 
realitcr  diftin(5laj;  fed  fecundiim  hanc  viam,crea- 
turx  realiter  diftingunntur ,  &  non  in  abfoluta 
elTcntia,  &  tunc  funt  mulu-e ,  non  tantum  nume- 
ro,  fed  fpecie,  &  genere. 

Item,de  modo  ponendi,  cum  dicitur  quod  ab- 
ftraftum  eius,quo  aliquid  eft  ,  edratitudo-.Sc  dici- 
tur  quod  ali^uitoi  tantiim  prajccdit  ratitudinem, 
&  illud  exemplatum  dicitur  ejfe  quiditatiuum. 
Quaero  igicuc  in  quo  fundatur  ifta  catitudo :  fi  in 
aliquitate,&  ifta  tealicasaliquitatisnon  eftnifi 
realitas  opinabilis ,  quz  non  diftinguitura  fidtis, 
igitur  illa  aliquitas  nihil  eft  fecundum  fe ;  igitur 
ratitudo  ,  qus  fundatur  in  ifto  nihiIo,nihiI  cft,& 
fic  creatura,qux  conftitiiitur  ex  ratitadine,& 
aliquitate ,  habet  in  fe  duo  nihila  componentia 
ipfam.  Si  aliquitas  fit  res  non  tantiamopinabilis, 
fcd  fecundo  modo  aratitudine ,  quzio,  quid  in- 
Scoti  oper.  Tom.  XI. 


^57 

telligis  per  ratitudinem?  zatiWn^  idem  puta  ejfe 
quidttatiuum,  quod  prxlupponitur  exiftentiz,& 
tunc  idem  fundatur  in  fe.  Si  intelligis  per  ratitu- 
dinem  ejfe  exiftentix  ,  igitur  non  prius  eft  res  rata 
antc^-j^T^exiftenti^jquod  tamennegatiieftprius.* 

Ad  primum  pro  ifta  opinione,  cuin  dicicnr 
creatura  nihil  eft  in  comparatione  adDeum;  dico 
quod  ifta  debet  fic  intelligi ,  quod  negetur  com- 
p3ratio,fi  afficmetur  nihil  de  creatuta  in  coropara- 
tionead  quodcunque,quiarefpe£lunullius,  pure 
nihil  eft.  Sed  fic  intelligendo,  quod  creatura  non 
eft  aliquid  in  comparationeadDeum  ,quianon 
eft  comparabilis  Deo,  &  hoc  cft  verum  ,  quia  fe- 
cundiam  quamcunque  proportionem  detcrmina- 
tara  accipitur ,  iemper  fecundum  ampliorem  ex- 
ccdit  Deus  crcaturam,tamen  creatura  aliquid  eft, 
cuicunquecomparetur,&  non  foladependentia. 
£t  c\xn\  dicitur  poftca  per  Auicennam,qu6d  omne 
^uod  eft,aut  efteffeyaut  cui  conuenit  ejfe.  Cocedo,nam 
lapiseft,cuiconuenic(fj^,  &perparticipationera. 
Scd  non  fequitur  ,fi  habet  ejfe  pcr  participatio- 
nem  :  igiturparticipationc  formaliier  h^bei  ejje. 
Sed  patticipatio  bene  requiritut,quia  omne  cau- 
fatum  caufationc  habet  ej/e  ,  non  tamen  ejje  for- 
nialiter  ipfa  caufatione,  licct  caufatio  requiratur. 

Aliter  dicitur  ad  quzftionem,omnino  contra- 
lio  modo,  quod  relatio  creatuta:  ad  Deum  ,  vt  ad 
caufam  ,  eft  fimpliciier  aliud  a  creatura ,  &  acci- 
dens  fibi.  Ad  hoc  adducitur  Auguftinus  j.  de 
Trinit.5.  vt  ptius,&  !<?.  vbi  dicic ,  quod  eftfecun- 
dumaccidens  ei(ts,ad  quod  dicitur,  &c. 

SC  H  O  LI  VM    II. 

Sententi*  vera.,  relationem  creatura  adDeum  non 
diftingni  realiter  ab  ipfa,nec  effe  formaliter  idemcum 
ea.  Prohat  vtramc^ue  partem filidJe  &  clare ,  de  quo  in 
Oxen.hic  ^uaft.^.a  num.  1 1 . 

DIco  came»  ad  quiftionem,qu6d  relacio  la- 
pidis  ad  Deum,tanquam  ad  caufam  non  eft 
aliud  a  lapide',  ncque  eft  idem  formalitcr,  &  ad- 
zquacc. 

Primum  patct ,  quia  fi  dependentia  ad  Deum 
eflct  aliud  a  natura  lapidis ,  igitut  eiret  naturali- 
tcr  quoddam  pofterius  lapide.  Confcquens  eft 
falfum, quia  tunc  pofTct  fine  contradidione  lapis 
c(lc  finc  dependentiaad  Dcum,&  pec  confequcns 
fine  contiadiiflione  pofTet  effe  fine  Deo  ,  quia 
quod  poteft  eire  finc  dependentia,poteft  efrc  fine 
termino  dependentiz.  Prima  confequentia  pa- 
tet ,  quia  d  dependentia  lapidis  ad  Deum  eft 
aliud  a  lapide ,  igitur  non  poteft  effe  prius  natu- 
ralicct  ifta  efTentia  abfoluta,  in  qua  fundatur,  ne- 
que^mul  natura propter  idem ,  quia  fundamen- 
tum  przfupponiturnatura  relationi ,  quando  cft 
res  alia,igitur  necefTario  foret  pofterius  naturali- 
ter.  Sed  fi  poftecius  naturaliter  j  igitur  potcft  efle 
efTentia  lapidis  fine  ifto  poftcriori ,  abfque  con- 
tradidione,  quia  7.  Metaphyf  text.4.  Suhfiantia 
pr*cedit  omne  accidens  tempore ,  &c.  Hoc  eft,  cx 
parceeiDsnon  eft  contradidio,  quin  przcedac 
omne  accidens,&  hxc  relatio  ponitur  accidcns. 

Contra  illud  arguitur ,  quod  ratio  non  con- 
cludit ,  quia  fi  in  cfTentia  diuina  eft  relatio  ratio- 
nis.igitur  eft  idcm,  quodefTentiadiuina:  confe- 
qucns  cft  falfum ;  quia  quidquid  eftidem  rei,  eft 
res,igitur  fi  relatiorationisinDeo  efl  idemeflcn- 
tiz  diuinz ;  igitur  cft  res,  igitur  eft  relatio  realis. 
Piima  confcquentia  patec ,  quia  fi  in  cirentia  di- 
Y     j  uina 


*Vide  q.i. 
nuni.3. 

'Rej^ondetur 
ad  mtientt 
Henriei, 


Crefitura  re- 
IfeHu    Dei 
n:hileft,  ct 
poaitui. 


Alia  opinio 
Henc.quodl. 
5.q.<y. 


|0. 


Opinio  Au- 
ftoris. 
Relatio  erea- 
turt  ad  D(8, 
eji  etde  ipj» 
realiitr.alio- 
quin  pfjfet 
eremtura  efft 
Jineea. 


IT. 

OHeOio. 


258 


Lib.  II.  Diftinaiol 


uina  cft  rclatio  rationis,  c6tracli6lio  cft  eflcntiam 
diuinam  clTc  finc  illa  relatione,quia  fi  non,  igitur 
inteiledusDci,  qui  coparat  etVcniiam  ad  aliiiuid, 
pctcft  dc  nouo  cam  compatarc  ad  lUud  ,  8c  tunc 
contingcntcr  ,  &c  nouiter  cam  comparat ,  &  tunc 
podctintellc^usdcnouointclligerc&tuncnon 
cllct  intelledus  diuinusj  igitur  fires^quaenon 
poteft  cire-fine  contradidlioneabfquc  aliqua  re, 
cx  hoc  cft  idcm  cum  ifta  ,  &  non  aliud  ;  feciuitur 
quod  relatio  rationis  in  eirentia  diuina  eftidem 
quod  cflentia  diuina. 
Rf^onJ!».  £)ico  ad  ilUid.quod  relatio  rationis  in  eflentia 

diuina  eft,  qua:  incft  cflentiie  per  intclledum  di- 
uinum,  non  vero  iila  quae  incft  pcrintelledtum 
creatum,  quia  taiis  rciario  racioniscirentiac  diui- 
na:  cft  in  intcileitu  creato  :  ideo  iicet  fit  aiia  rcla- 
tio  rationis  in  clumtia  diuina  pcr  inteiicdum  di- 
uinum  ,  non  conciuditur  cfle  cadcm  cflentia:  di- 
uini  pcr  rationcm  priiis  pofitam,quiaaiiquando 
contradidio  eft ,  rcm  efle  fine  alia  re  ab  cxtrinfc- 
co,  aiiquando  vcro  ab  inttinfeco.  Excmpium  pri- 
nii ,  fccundum  Plaiiofoplios,  coeium  clTe  ,  &  non 
moueri,  fuitcontradiftio,  ita  quod  contradidlio 
ciret  ponerc  coclum  mobile ,  &  motum  fibi  non 
ine/fe,  Ifta  contradidio  non  foret  ab  intrin- 
feco  cx  partc  coeii ,  quia  nihil  intrinfccum  cft  rc- 
pugnans  non  motui ;  fed  ab  extrinfeco  fuit  ifta 
concradi(£lio  ,  puta  mouens  non  moucre.  Excm- 
plum  fecundi ,  quod  compofitum  ex  materia  ,  & 
forma,fic  abfcpe  partibus.  Primo  modo  eft  rcpu- 
gnantia  in  propofito  ,  quia  ifta  reiatio  rationis, 
qux  ineft  eirentis  diuinaj  ,  non  fibi  incft  ratione 
cflentia:,quia  Cic  non  habcrct  intclic(fl:um,fed  cf- 
fet  ficut  Sol,  vcl  eflentia  remanfiflet  ,  &  ifta  rcla- 
tio  fibi  non  ineflct.  Ideo  contradidio  eft  cxtrin- 
fecc ,  rationc  intelledtus  diuini  ,  quia  non  pottft 
nouiteroperari.  Scd  ratioprimadelapidc  procc- 
dit  de  contradi(SHone  abintrinfeco.quia  contra- 
diClio  cft  ex  partc  lapidis.quod  mancat  fine  Deo. 

Secunda  ratio  ad  idem.  Illud  quod  eodcm  mo- 
doconuenit  nuiitis,  vei  omnibus, fic  eodcm  mo- 
do  conuenit,quc>d  vel  omnibus  accidit.vei  Bulii, 
noUi  ineft  accidens,ni fi  fit  omnibus  accidens;  fcd 
depcndentia  crcatura:  ad  Deum  codcmmodoin- 
eft  omnibus  ,  itaquod  G  vni  infit  accidentalitcr, 
&  cuilibet  cieatura:,&:  fic  efleiuiaiitcr  vni,  cflcn- 
ti.aliter  omnibus.  Non  dico  cfrentialiter  primo 
modo:fed  eodcm  modo  omnibus  quantum  ad 
accieiere,Si  rtonacc(dere,c[u\a  non  eflentialius  habet 
vnum  caufatum  ad  Dcum  dependcntiam  ,quim 
aiiud,q'uantum  ad  hoc,qu6d  impoflibiic  eft  vnum 
caufatum  elfc&non  dependeread  Deum.Erma* 
nifeftum  eft  quod  dcpendentia  non  ineft  fibi  ac- 
cidentaiitcr  :  igitur  nuili  creaturas  ineft  acciden- 
taliter;  igitur  cft  idcm  primomodo,  vel  fecBndo 
cuiiibet  caufato. 

Tcrtiaratio  ad  idem.  Si  dcpcndcntiacreaturaE 
ad  Deum  cflet  aliud  k  crcatura,  igitur  cflet  natu- 
ra  caufata ;  &  per  confequens  ifta  dependet  ad 
Deum.  Quasro  dc  ifta  dcpendentia  ,  aut  alia  de- 
pendcntia  dcpcndet,aut  cadem:fi  alia,igitur  pro- 
cefliis  in  infinitum  ;  fi  eadem,  igitur  pari  ratione 
ftandum  in  primo  modo,qaantijm  ad  hoc  ,  quod 
ficut  fecunda  dcpendentia  non  potcft  cflc  finc 
dependentia  ad  Dcum  ,  ita  nec  aiiacreatura  ;  igi- 
tur  faltcm  dependcntia  cft  cadem  crcaturs  fc- 
cundo  modo  per  fe,  licct  non  primo  modo. 
l  y,  Sccundum  principalc  patet,qu6d  relatio  crca- 

turxad  Dcum  inrationc  caufx  non  cft  cadcm 
creacur£  formalitcri  &c  adxquatc  ;  quia  iliaeft 


Rtm  vnam 

non  poffe  fine 
alia  e/i  ati- 
quaio  nb  ex- 
trinfero,  ali- 
quando  ab 
intrinfeco. 

HeUti»  r.t- 
tioni<  in  Deo 
rierejfirio  ab 
ixtrinfeco. 


fifit  trfuene- 
eefario  defe- 
4eni  i  Dio. 


idcncitas  quidiiatiua ,  ita  qu6d  fi  dcfiniretur, 
vnum  caderet  in  altcrius  dcfinitione,Yel  eflet  pe- 
nitus  idem,vt  didum  eft  in  primo  libro,inOxon. 
d.  3 .  q.  5 ,  fcd  rcipeftus  nunquam  cadit  in  dcfini- 
tioneabfoiuti:idc6abfolutum  nunquam  eftidem 
formaiiterrcfpc(aui.Nequcpotcftiftarelatioefle 
idem  creaturae  adxquate,  vel  praccise  ,  quia  cum 
muitacontincntur  in  eodem  vnitiue,hoc  non  cft 
ex  pei  fcdlione  contcnti.fcd  contincntis,quia  ni- 
hil  quod  continetur  inalio,inquantumcontine- 
tur  eft  pcrfc6lius,qiam  fi  eflet  accidens.  Sed  tota 
perfcdio  accipitui:^  contincnte  ,  ficut  patct  dc 
paflionibus  cntis ,  quia  ibi  eft  idcnticas  cum  di- 
ftindionc  formaii,&  quiditatiua,itaqn6d  vnum 
inquantum  continetur  in  alio,  inquantum  conti- 
netur  vnitiuc  in  cnte,non  cft  perfcdius  ,q»am  fi 
eflct  accidens  ;  igitur  idcntitas  praecifa  non  cft 
continentis  ad  contentum  inquantijm  continc- 
tur  :  igitur  fi  ifta  reiatio  crcatura:  ad  Dcum  cft 
idcm  creaturar.hoc  crit  cx  pcrfedlione  fundamc- 
ti  continentis,&  non  rclationis  contentx.  Igitur 
alia  cft  formalis  ratio  creaturx,  &  relationis ,  ita 
quod  funt  rationcs  eorum  formaliter  diftindlx. 
Sed  fi  iiia  depcndcntia  eflct  inhxrcns  lapidi  ficut 
accidens  fibi ,  itaqu6dnon  magis  funtrationes 
formales  crcaturx,&  illiusdcpcndcntixindiftin- 
ikx  a^aualitcr  propter  hoc,  qu6d  fundamentum 
continct  tales  relaciones  vniciuc,  qu^m  fi  ifta  te- 
latio  eflet  accidcns  creaturx  ,  ficut  ifta  aftualitcr 
diftinguit  rationes  formaies  proptcr  perfcdio- 
nem  fundamenti,  fimilitcr  ex  perfe«aione  funda- 
menti  eft;,  quod  non  poteft  cflc  finc  tali  depen- 
deinia.  Quodautempoflitefletalisidentitasin- 
ter  foi  malitcr  diftindla,  patet :  aliter  enim  opor- 
terct  diccrc  qu6d  bonum,  &  vnita.s  funt  acciden- 
tia  cnti,  Et  tunc  quantumcunquc  fepares  illa,ad- 
huc  in  illo,  quod  remanct,repcrie$  boniratem,& 
vnitatem ,  &  fic  idem  cflet  dicendum  de  illa  bo- 
niratc,&  vnitatc.Vel  fcquitur  qu6d  iftx  non  funt 
paflioncs  rcalescntis ,  fcd  crunr  tantum  fidx  ab 
inicilcdtu.  Patctigitur  qu6d  illud,quod  vniciue 
continctur  in  aiio  ,  non  eft  idcm  formaiiter ,  & 
adxquatc. 

Ad  primum  principalc  quxftionis  (cxtx  dico, 
qu6d  Auguftinus  vocacquodiibet  mucabileacci- 
dens  aiiquo  modo,quod  eft  ficmucabile,quod 
propric  cftamiflibile,quia  quxlibet  creaturaali- 
qilo  modo  mutabiiis  cft ,  fcd  non  fic  amiflibilis, 
ficut  accidens,  quod  poteft  deftrui  manente  fub- 
icdo.  Ide6  dicitur  accidens  fecundum  ipfum  ihi~ 
dem,  quod  neque  dicitur  in  ^wV,  &  cft  mutabile, 
hoc  cft,  dcftrudibile  manentc  natura ,  in  qua  eft. 
Nunc  autem  nec  rclatio ,  ncc  in  creatura ,  nec  in 
diuinis  dicitur  in  ^»/</ ,  tamen  relatio  in  diuinis 
non  eft  deftrui5):ibilis:relatio,qux  eft  creaturx  ad 
Deum  in  ratione  caufx  ,  aliquo  modo  deftrudli- 
bilis  eft ,  fed  non  poteft  dcftrui  propric ,  hoc  eft, 
amitti,  quianonpoteftcreatura  manerepoft.  Sic 
igitur  loquitur  Auguftinusde  aecidente ,  quod 
quodcunque  amiflibiie,  vel  propric  ,  vel  impro- 
pric,  quando  fimul  natura  dcftruitur ,  &  iliud  in 
quo  cft:  &  neutro  modo  poflunc  relationes  diui- 
nx  efl^eamifllbilcs :  ide6  triplex  eft  difFerentia,& 
in  primo  gradu  funt  relationes  diuinx .-  in  fecun- 
do  gradu  dependentia  creaturx  ad Dcum:in  tcr- 
tio  gradu  accidens  propric  amifl[ibile. 

Ad  aliud,conccdo  quod  non  eft  inconucniens, 
quodlibet  cfle  ad  aiiquid  denoroinatiue,  fed  for- 
maJiter  nuiium  abfoiuium  eft  rcfpeftus,  iliud  ta- 
raen  fcqucbatut  contra  illos ,  qui  ponebat  omnia 

appa 


CrtaturM,  ^ 
tiu4  reUti» 
ad  Deum  dim 
(Unguurttur 
ftrmaliter. 


Jdentittu  ne» 
ift  inter  con- 
tinini,^  ti' 
tmtHm. 


Qued  itnti- 
nitur  vniti- 
ui  in  aUo,nS 
tft  idim  for- 
malittr  iffi. 


Adargum.t,- 
in  inilio  fjH' 
iuijuift.S. 


i6. 

Adi. 

fluodlibit  ift 
ad  alijuid 
dintminttti- 
ui. 


Quxilio  VI. 


159 


jtd  tertium. 
RiUtit  ire»- 
tur*    *d 
Deum  nen 


»7- 

uem    quilt' 
t/m. 


RejpeHui    »i 
Bon  zStfrA- 
cedtns  ,  e^ 
r»ti«nis. 


CcntradiH!» 
nan  eft  reUtio 
rt»lit. 


18. 


ReUtio  prio- 
ris  »d  fofte' 
rims ,  quand» 
nslis. 


apparentia  cflc  vcra  ,  quia  ipfi  dixcrunt ,  quod 
vcritas  ,  &  ffi  rei  condltunt  in  appttrere ,  &  tunc 
oniniaeirent  formaliter  ad  aliquid. 

Ad  aliud.cum  dicitur,Prxdicamenta  funt  pri- 
mo  diuerfa:potcft  dici  quod  hoceft  verum,quan- 
tum  ad  rationes  forraales,&  quiditatiuas:&  tunc 
pofTet  fuftineri  quod  diuerfa  Prxdicamenta  pof- 
funt  idem  cHe  identitate,fed  non  formaliter.  Di- 
co  tamcn  alitcr,  quod  qua:cunque  conueniunt 
cnti,antequam  diuiditur  in  gcnera ,  competit  ei, 
non  vt  in  vno  gencre,fcd  vt  tranfcendensihuiuf- 
modiautcm  omnia  funt  tranfcendentia :  ifti  igi- 
tur  tefpcftus  creaturz  ad  Dcura ,  cx  quo  compe- 
tunt  omni  crcaturac,  compctunt  cnti ,  antequam 
diuidatur  in  dccem,  &  per  confequcns  funt  rCla- 
tiones  tranfcendcntes,&  nonin  generc  Rclatio- 
nis  non  plus,quam  rclationes  diuinae. 

SCHOLIVM     III. 

yid  qnajtionem  tjHintttm  patet  ex  diElts  refponfio. 
Creatio  fumptapro  reJpdlH  ad  Deitm  ejjicientem  ,  efi 
idem  fito  fHndamento  ffeu  rei  creatd;ftfitmattirpro  re- 
JpeElu  ad  non  edc prtu:edem  natttra,  v(l  dMratioHe,  efi 
relatio  rationii  :  &ficnonpotefi  eJfiidemfHndamento 
reali,de  ijho  Df£i.in  Oxonjbic  q.^M.^j. 

AD  primam  quzftionem,  dico  qu^d  inlapi- 
de,vel  quacunquc  alia  crcatura  cft  eflentia, 
&  refpedlus  ,  ad  primam  caufam  ,  &  ordo  ad  non 
ejfe  praecedens ,  &  hoc  natura,  vel  duratione.  Si- 
militer  ad«onr/7f  pricedens,  vel  irflmcdiatf,  vel 
immediate.  Si  igitur  huic  toti  aggregato  impo- 
nitur  hoc  nomcncreatio  ,  nomen  eft  vnum  ,  ficut 
hoc  nomcn,  Ilioi,  de  toto  bello  Troiano ;  res  ta- 
men  funt  multz.  Sic  fi  loquamur  dc  rcfpedu  la- 
pidis  ad  primam  caufam  cfficientcm,illa  eft  crea- 
tio  &  conferuatio,vt  didlum  eft.  Si  loquimur  de 
refpciftu  ad  none[fe,{iae  ptxcedens  duratione,fiuc 
natura,mediatc,  fiue  imnicdiatc  ;  dico  quod  non 
eft  ideiHrealiter  cumcreatura  ,  quiaillud  nonejji 
pra:cedens  nihil  eft,&  adnihilnoneft  rclatio 
realis,quia  hxc  eft  caufa  quare  contradidtio  non 
eft  relatio  rcalis.  Igitur  illa  relatio  non  poteft 
eire  cadem  rei,quia  non  rcs  non  cft  cadem  rci.  Et 
ifta  ratio  non  concludit  de  motu  ,  fed  de  gcncra- 
tione,qaia  motus  non  habct  terminuni  k  j««,fim- 
pliciter  non  effe,(ed  generatio. 

Secundo  probo  idcm  ,  fcilicet  quod  rcfpe<Sus 
ad  «on  fjl/f  pra:cedcns,non  cft  idcm  creatura:;quia 
tcrmino  non  exiftente,  noneftad  ipfumrclatio 
realis ;  fed  crcata  re ,  non  ejfe  pr«cedens  eft  non 
exiftens,  igiturad  ipfura  non  eft  rclatio  realis 
a£tualis.  Et  illa  ratio  concludit  de  motu,  fi  eft  ad 
terminum,qu6d  non  eft  relatio  realis  adtualis. 

Dices:fccundum  hoc  relatio  prioris  ad  pofte- 
'tius  non  eft  realis  at^uaiis ,  quia  quando  pofte- 
rius  tempore  cft  exiftens  ,  priijs  non  eft  exiftcns; 
igitur  inter  ipfa  nonerit  relatio  realis  actualis. 
Dico  igitur  quod  eiciftens  non  dependet  a  non 
cxiftente:non  dico  k  correlatiuo.quia  illud  coexi- 
git;fed  non  ponitur  relatio  rcalis  aftualis.nifi  in- 
tcr  extrcmaexiftentia;igitur  requirit  fundamen- 
tum  exiftens ,  &  non  poteft  efle  relatio  nifi  intcr 
oppofita  ,  &  per  confequens  iftius  relationis 
oportet  fundamentum  efle ,  &  terminum.  Ideo 
conccdo  quod  prioris  ad  pofterius  dnrationc, 
necccontra  ,non  eft  relatio  realis  adualis;  fed 
fi  cft  aftualis,  tantum  crit  in  intelledtu  accipien- 
tcprius  &pofterius,vtfimul.  Ncc  valet  dicere 


quodquando  pofterius  eft,adhuceft  prius  fub 
ratione  prioritatis,quia  hoc  non  cftnifi  priCis  clfc 
prius:&  ideo  cum  relatioadtualistcalis  cocxigat 
fundamentum,&  lerminum  realcra,&  adualiier, 
tanti^ra  erunt  illae  rclationes  tealcs  potentiales, 
vei  in  intciie^tu  adtuaies. 

Diccs,funtne  rclationes  rationis }  Dico,  quod 
intentioncs  ptima:  funt  in  intciieiftu  per  caufa- 
tionem  rci,  fcd  intentiones  fecundz  caufantut 
per  adum  inteliedus:idc6  refpe£tus,qui  cft  in  in- 
teiiedtu  per  caufationem  rei ,  &  non  per  caufa- 
tionem  intciie6tus,non  propriceft  lelaiio  ratio- 
nis  ;  fed  prius  ,  &  poftcrius  funt  in  inteliedlu  pei 
adtionem  rei  in  intellcdtu,&  non  per  intellc^imi 
comparantem  tantum.Ideo  dico,qu6d  ctcacio  vt 
dicit  ordinera  ad  oppofitum,  noncft  idera  quod 
creatura  ,  nequc  propric  eft  aliud  :  quia  idem ,  & 
aliudtani  differcntia:  entis.Et  cteatio  vt  dicit  ot- 
dincra  ad  oppofitura,  non  eft  cns:fed  dicit  habi- 
tudinem  ad  Deura  cfficicntcra.Siccft  idem  quod 
creatura ,  licct  non  formaliter,  &  fcmper  manct, 
quamdiu  creaturamaner. 

Ad  primumprincipalc  dico,  quod  auAoritas 
Auicennac  conciudit  pro  parte.quam  teneo,  quia 
Auicenna  ioquitur  de  prxcipua  ratione  quidita- 
tis.Vndeficut  vuit  peraliam  intentioncm,  dici- 
turquidiias  fubftantia:,&  relationis.Et  intciligit 
idem  ipfe  per  aliam  intentionem  ,  quod  cgo  di- 
co  pcr  aliara  formalitatem.  Ideo  concedo  quod 
creatio  non  eft  idcm  formaliter  quod  crcatura. 

Ad  aliud,concedimus  qnod  illc  refpeclus,  qui 
eft  idcm  creaturae ,  fempcr  manct  manentc  crca- 
tura.Et  fi  dicas,quaredicitur  tunc  creari,cum  rcs 
primo  eft,&nonnunc;Rcfpondeo,  quia  vt  com- 
muniter  accipitur  cieari,\t  fignificat  iftum  re- 
fpeftum  cum  ordinc  immediate  ad  hon  ejje ,  Sc 
fic  non  tjfe  eft  idem  cum  lapide  ,  fed  tantum  cft 
in  priuio  inftanti  ordo  ad  non  ejfe  immcdiatc 
pra:cedcns,&  nonnunc,&  proindcnunc  non 
diciturcreatio. 

Ad  aliud ,  concedo  quod  ficut  poteft  rcparare 
eundem  Angclum,  vel  homincm,  ficpoteft  ean- 
dcm  creationcm,  qua;  cft  idcm  cum  Angclo ;  fcd 
di(flum  cft  in  matcria  de  refurrcdionc,*  dc  ma- 
tcrnitate,  qux  non  rcmanfit  cadcm  numcro  bca- 
t£e  Virginis  ad  Chriftum  in  triduo ,  &  ramcn  ea- 
dcra  numcro  fuir  reparata  Chriftorelurgcnte. 
Ncc  concludit  ratio  de  motu  ,  vcl  mutatione, 
quin  poftet  eadem  mutatio  redire  ,  &  idcm  mo- 
tus,  quia  continuitas  non  cft  dcclTcntiamotus, 
quia  accidit  eidem  parti,  qu6d  continuatur  pras- 
cedenti,vel  non.Vnde  eadem  pars  elTctjfi  tcdirct 
non  continuata  primae,qu«  prius  fuit  continua- 
ta.Prjcterea,hoc  in  alio  deficit ,  quia  illa  creatio, 
quac  habiiudo  cft  creaturs  ad  cfficientem  ,  qus 
eft  eadcm  creatura;,non  eft  mutatio,ficut  iila  ha- 
bitudo ,  quz  eft  ad nonejfe  przccdens, fi  aliqua 
creatio  fit  mutatio. 

Ad  aliud ,  concedo  qu6d  in  ignc  gcnerato  ab 
ignc,  cft  natura  ignis ,  fic  ctiam  creatio ,  qua:  eft 
habitudo  ignisgenerati  ad  Deum.  Et  cum  dici- 
tur ,  igitur  illc  ignis  creatur  ab  igne ;  non  fequi- 
tur,quia  non  a  quocunque  agentc eft ereatio 
paffio  ,  creatur  genitum  ;  fed  ilud  agcns  crcat ,  \ 
quo  eft  creatio  paffio ,  vt  a  primo  agente :  nunc 
ignis  generatus  ab  igne  cft  a  Dco ,  vt  ab  agente 
primo,  &  ab  igne,vt  ab  agcnte  fecundo. 

Ad  aliud,cum  dicitur:Mutatio  diffcrr  \  termi- 

no  ,  dico  quod  ignis  gcnitus  habet  multipliccm 

habiiudinem ,  &  nouam.  Eftenimibi  vnahabi- 

Y     4  tudo 


»9 


20. 

Adtttg.  1. 

^ueft.quintt. 

t^uimtas 

eji  tantum 

tquinitiu 

exfliciilur. 


Adfecun- 
dum. 


Ad  tertium. 


qutft.i. 
Creatie  e»- 
dtm    numero 
frteji  refar»- 
ri  :  fuiu  tr,»- 
ternitnt ,  rt' 
jUTgente 
Chrifte,ref»- 
r»t»fHit.\. 
diil.%. 


II. 

Adfu»rittm. 


AJ  quintum. 
Varij  lejj/e- 
Itus  ad  mu- 
tflionem 
totttitrrentes. 


26o 


Lib.II  Diftindiol. 


S/>h  m»etrl» 
tnueitur , 
fum  giner»- 
tnr  ignii. 


An   m»tirt* 
mutstur  in 
crdini  ai 
form»m. 


JJnhitudo 
ncn  efi  eaJem 
cum  termi' 


Cresf!»   nen 

t/l  mut»tio. 
ViJe  Scetum 
in  Oxon,  hie 
q.i.n.19. 


13. 


t  ndo  creaturae  ad  efficicns :  alia  ad  non  efe  praece- 
dcns;aliamatcrias  ad  formamjaliaccontra  ;  alia 
partis  ad  totumialia  e  contra ;  aiia  totius  ad  par- 
tes;aiiae  contra  ,  &  totum  nouum  eft,  &  ab 
agentefunt  ifta  omnia  ;  fcd  mutatio  non  dicit 
aliquid  nonum,quod  fit  in  toio,quia  totum  non 
pr2fuit,&  mutacio  requirit  illud,in  quo  eft,  ali- 
ter  fc  haberc ,  quam  prius  fecandum  inftrmariy 
non  fecundum  informtire,  quia  ficfprmamuta- 
retur,  cum  perficit  materiam.  Totum  igitur  non 
niutatur ;  nec  formamutatur ,  fed  folamateria. 
Ideo  folius  cius  erit  mutatio,  ciim  gcneratur 
ignis.  Nunc  autcm  materia  habet  muUiplicem 
habitudincm,  puta  ad  compofitum,  ad  formam, 
ad  agens ,  habitudo  cius  ad  compofitum  non  po- 
teft  cfTe  mutatio.quia  mutari  duo  dicit,fciliGct,  fe 
haberc,&  aliter  fe  habcre  ,  ideo  habitudo  ad  fot- 
mam  dicitur  vno  modo  mutatio  ,  quia  fe  habcre 
eft  per  formam  ,  &  aliter  fc  habcre  quim  priiis. 
Et  non  fcmper  habitudo  matcri»  ad  formam  cft 
mutatio;tum,  quia  talis  poiTct  clTe  aterna  fortc; 
lum  quia  quamdiu  manet  fub  forma,  habet  habi- 
tudinem  ad  eam,&  non  mutatur  nifi  in  primo  in- 
ftanti  receptionis.ideo  mutari  dicitut  lecundilim 
habitudinera  ad formam,  vtdicit  ordincm  illius 
habitudinis  ad  non  efe  prscccdens  immcdiate.  Et 
ficum  hoc  adhac  dicit  habitudinem  adagens, 
tunc  debet  dici  qu6d  habitudo  matciiac  ad  for- 
mam  eft  mutatio  fub  habitudinead  non  efe  pra- 
cedcns  immcdiate  quando  rccipit  formam  ab 
agente. 

Scd  nulla  iftarura  habuudinum  eft  eadcm  cum 
tcrmino ,  quia  fi  aliqua  eiret,  maximc  cflct  habi- 
tudo  raatcrix  ad  formam,  fed  ifta  non  eftcadcra 
cum  termino  ,  quia  cx  quo  illa  habitudo  cft  in 
materia,  vt  in  fubiedo,non  eft  idcm  cum  tcrmi- 
no  :  quia  non  cft  idcm  cum  forma,  quara  rccipit 
materia ,  ncc  pcr  confequens  habitudo  matcrias 
ad  compofitum,  nec  multo  fot tiiis  habitudo  ma- 
tctis  ad  agcns;neque  inquantiam  dicit  habitudi- 
nem  ad  non  efe  ptaccdens  ,  quia  ille  terminus 
nihil  eft.  Concedo  igitur  maiorcm  vniuerfali- 
ter,  quod  nuUa  mutatio ,  ncc  habitudo  eft  cadcm 
cum  tcrmino. 

Et  cum  dicitur  in  minori ,  quod  creatio  eft 
mutatio,  nego.  Ad  probationem,  cum  dicitur,  in 
omni  genere  eft  vnum  primum^poiTet  dici  quod 
non  oportct  quodomnia  illa,qu£  reducuntur  ad 
illud  primum,finteiufdcmgencris  proximi,ficut 
in  coloribus  ,  &  in  aliis ,  de  quibus  cxeraplifica- 
tum  eft  in  inftantia.  Ideo  licet  mutatio  concut- 
rat  ,  vbi  cft  partialisprodudioi  nunquam  tamen 
vbi  cft  totalis.ctim  ibi  nihil  alitcr  fc  habeat.  Vel 
poteft  dici,qu6d  gencratio,  quae  eft  ad  cns  perfc- 
ftiflimum,quod  potcft  haberi  per  gencrationem, 
eft  prima  mutatio.Neque  oportct  quod  ipfa  con- 
acniat  omnibus ,  fed  fufficit  quod  in  ipfa  vcrifli- 
me  falucturratio  mutationis,  &  vctiiis  faluantur 
in  tali  generatione,quam  in  motu  cceli;quia  licet 
motus  coeli  fit  primus  in  gencre  motuum  ,  in  ra- 
tione  menfurandi,  non  tamcn  faluator  veriflime 
ratio  mutationis  ,  quia  quanto  verius  aliquid 
alitcrfehabct,&  tanto  verius,quant6  rcaliuscft, 
quod  de  nouo  habct. 

Ad  fecundam  probationem  minoris  ,  cum  di- 
citur.tcrminigcneiationisnon  funt  maximeop- 
pofiti:dico  quod  fic:qaanifi  poiTuntcirc  termini 
mutationis  ;  quia  fi  alius  terminus  fit  pure ,  vcl 
non  ,  poflit  efte  teiminus  mutationis.  Practerea 
hic  licct  termini  generationisnon  fint  illaam- 


pla  omnia,fcd  termini  crcationis,  funt  tamen  illa 
vereoppofita.  Itacnim  vetc  oppofita  funt  pri- 
uatio,&  habitudo,quantilm  ad  hoc,  quod  ptiua- 
tiotollittotum  habitum,  ficut  funtconiradidlo- 
ria  oppofita,cilimdepluribuspoflunt  dicicontta- 
di£lorie,quam  priuatiuc.  Ideo  licet  fintampliora 
oppofita,non  tamen  vcriora. 


Qj^  iESTIO      VII. 

Vtrum  relatto  creatura  ad  creaturam  fit 
eadern  fmdamento  ^ 

Doftores  cicati  ittifl,  quinta. 

V  6  o  fic  :  Relatio  cteatura:  ad  Dcum        r. 
cft  eadera  fundamento :  igitur  relatio  Argument. 
ad  crcaturam.  Antecedcnsprobatum  t"'""'*^' 
cft  quaeftione  praEccdente.    Confe- 
qucntia  probatur  duplicitcr.  Primo  fic:habi- 
tudo  cfFc<ftus   ad  caufam   cft  vna  ;  igitur  ea- 
dcm  cft  ad  caufam  ptimam ,  &  fccundam ,  quia 
vna;igitur  eadem  relatio  cft  creaturx  ad  caufam 
proximam,&  ad  caufam  primam.Sccundo  fic^ef- 
fcdus  non  habct  habiiudinem  ad  caufam  pri- 
maro,nifi  pcr  mcdiam,  quia  habitudo  cxtremi  ad 
cxtremum  non  erit  nifi  per  mcdium  ;  igitur  ifta 
habitudo,  qux  eft  crcaturac  ad  Deum,  cft  crcatu- 
ra:  ad  caufam  fecundani,&  vna  non  eft  alia  ab  ef- 
fentiacrcaturs;igituf  ncc  alia. 

Ircm,paflioncs  oftenfx  in  Geomctria  non  funt  Suimdiim. 
paflloncs  abfolutc ,  fcd  relatiue ,  cijm  neccirario 
iHfint  fubiedis:igitui  non  funt  res  alia  a  fuppo- 
fitis  ,  quia  prius  natura  poteft  eflc  fine  poftcriori 
qualibct  natura  abfolute  ;  igitur  nuUa  paflio  ne- 
ccflari6  inha:rens  fuppofiio ,  cft  res  abfoluta  alia 
a  fuppofito. 

Item,fi  cflct  rcs  alia  ,  igitur  inhxrcntia  fua  ef-  Ttrtiuiih 
fet  alia  ab  inhacrentia  fundamenti.  Confcquens 
eft  falfum,quia  feptimo  Metaphyf.  text.  i  i.cap.i. 
Accidens  non  eft  ens,nifi  quia  taliter  entis. 

Pra^tcfca,  hic  quxrcndum  cflct  de  inhsrcntia  fiuartum. 
iftius  relarionis ,  vcl  crit  procefTus  in  infinitura, 
vel  ftabituf  ,  qo^d  inhzrentia  relationis  non  cft 
aiia  abinlia:rcntiafundamcnti. 

Item,materia  recipit  formam,ibi  igitur  eft  po- 
tentia  rcceptiua  ad  formam,quam  recipit.  Quat- 
ro  igitur,aut  illc  tefpedus  eii  idemcum  cflcntia 
matcrijB ,  &  tunc  potcft  rcfpcdlus  cfle  idem  curo 
fundamcnto,  aut  eft  res  alia ,  &  per  confequens 
mediat  intcr  roateiiam  ,  &  formam,  &  tunc  non 
erit  forma  fubftantialis  prirous  adlus  materia;. 

Oppofitum.  Paflio  non  eft  idem  ciim  fubiedo  ^"  'fP^A 
primo  modo ,  fcd  fccundo :  fcd  paflioncs  abftra- 
6torum  funt  rclatiuae,quia,vt  habetur  in  Prxdica- 
mcnris,  Maxime  preprium  eft  Giuantitati  /ecunditm 
ipjam  <t^Hale,vel int^uale dici\&  Gjmlitatijtmile,vel 
difimile.  Ircm  Porphy  rius.  Accidens  eft ,  ^uod  ajeft 
&  aheft ,  &c.  Scd  rclatio  crcaturae  potcft  adeflc  & 
abcfle  fundamcnto  mancnte. 

SCHOLIVM    I. 

Sententia  Henrici  &  aUorum  ,/ktis  communii,  re- 
lationem  creatura  ad  creaturam  non  diftingui  realiter 
afitndamento,  Probatur/ex  rationihtes.  Hanc  latifime 
ratiombus  atejtte  auUoritatibiu  Patrum,  &  Philofe- 
phorum  refutat  Do^or.  Prtcipua  r4tioeft,<)Uodfunda- 
mentum  manet  deftru^a  relatione  ad  creaturam ;  ergo 
non/itnt  idem  realiter  ipji. 

Dicitur 


Qu^ftio  VII. 


261 


1. 

frlma  tptnit. 
R4th  I. 


Sttmis. 


Ttrtin. 


SlMurt». 


§^ii»t0. 


S4Xta, 


4- 
Imfugn»tur 
hte  ofinio. 


Di/HnBh 
re»lis  tft ,  fi 
vnum  m»- 
net ,  ^  »«» 
^lterum. 
VidtScot.  i» 
OxonJiie 
q^.n.yS. 
Alittr  nega- 
hiturfrimum 
frintifium. 


Dlcitur  ad  quzdionem  ,  quod  relario  realis 
creaturx  ad  creaturam  non  eft  res  alia  ^ 
fundamento  ,  fiue  lioc  fit  per  fubirafbionem  fun- 
damenti.iiue  per  charadetizationem.  Iftud  pro- 
baturprimo  fic  :Rclatio  propric  transfertur  ad 
diuina ,  &  non  poteft  ibi  eiTe  res  alia  k  funda- 
mento  propter  fimplicitatem  ;  igitur  non  rcpu- 
gnat  relationi  proprie,qu6d.fit  idem  cumfun- 
damento. 

Item,album  fimile  non  eft  compofitius,  qullm 
album  pcr  fe:fed  fi  fimilitudo  diceret  rem  aliam, 
fimileeilet  compofitumex  re&re. 

Itcro ,  fi  rcs  cflTet  res  alia,igitur  cuicunquc  ad- 
ueniret  illud  mutaretur ,  quia  priias  fuitfub  pri- 
uatione  cius  ,  &  iam  adlu  habct ,  fed  confequens 
eft  contra  Philofophum  j.  Phyfic.  texr.  10.  ad 
relationem  nott  eft  motHS,nec  mtitatio. 

Item,fi  fitres  alia,igiturhaberetpropriumiff- 
f^aliud  ab  /»^fundamenti,quia  ex  quo  non  eft 
ens  per  fe,&  in  fe,eft  ens  in  alio ;  fed  confequens 
cftfalfum  propterduo,quia  tuncgenus  relationis 
non  cffet  umplex ,  quia  includeret  proprium  i«- 
effe,  &  inejfe  generalc  ,  in  quo  conuenit  cum  aliis 
accidcntalibus,quiarclationisf^eft<rj7^  ad  aliud, 
fed  ine^e  abfoluti  cft  in  efte  ad  fe. 

Secundo  fic;quia  pari  ratione  reIatio,qu£  fun- 
datur  immcdiatc  in  Subftantia,habcret  propriam 
»Wj^,aIiud  a  fubftantia.  Illud  eftcontra  Simpli- 
cium  fuper  Pra:dicamcnta,  quia  dicit  ciuod  adali- 
cjHid^yt  dicit.f» ,  non  conftituit  Pracdicamentum 
diftindumjfed  relatio  fubftantialis  cft|ad  aliquid; 
jgiturtalis  rclatio  non  habetaliud  ('n^diftin- 
ftum  ab  effe  fundamenti. 

Icem,fi  fit  res  alia ,  igitur  haberet  propriam  di- 
ftindlionem  in  proprio  genere:illud  autemeft 
falfum,quia  e|(7^ rfii/,  non  diftinguit  vnam  fpeciem 
ab  aliain  genereRelationis ,  fcd  tantum  genus  k 
generc  ;  &  fpecies  vna  diftinguitur  ab  alia  in  ge- 
nere  Relationis,quia  eft  talis  fundamenti ,  &  ad 
talem  terminum.  Licct  igiturgenus  relationis 
diftingueretur  ab  aliogenere  ^ei  ejfe  ad  ,x.zTacn. 
fpecicsdiftinguitura  fpeciepcrfundamcntum. 

Contra  illa.illud  non  eft  realitcr  idem  ifti,fine 
quo  hocrcalitermanetjfed  fundamentum  manet 
in  effe  exiftentia: ,  relatione  non  manente  ;  igitur 
non  funt  idcm  realitcr.Maior  patct,quiacontra- 
didio  eft  primum  ptincipium  diftingucndi  ali- 
qua,  quia  impoffibilc  eft  idem  fimul  efte  ,  &  non 
cfte.Si  igiturconcluditur  hocnon  eflcillud  rca- 
litcr ,  quia  aliquid  ineflet  realiter  vni ,  cui  non 
aliud  i  igitur  poteft  concludi  hoc  inejfe  cfle  aliud 
ab  iWo  inefe;(\  hoc  manetine^exiftenti2,quan- 
do  illud  non  manct.  Illud  patet  per  probationcs 
Philofophi,quia  per  motum,&  mutationem  pro- 
bat  ipfediftin6):ionem,fic:Materiamaner,  forma 
non;igitur  hocnon  eft  illud :  fubiedkum  manet, 
albcdo  nonjlocus  manet,Iocatum  non.  Et  e  con- 
travniuerfalirer  ,  ficut  fi  hocmanetimmutatum 
fecundum  A.S<,  B.  Igitur  hic  neceft  y!f.  necff. 
Vndeqnod  eft  principium  in  Phyfica,cft  con- 
clufio  in  Mctaphyfica  ;  tiifi  igiturmanentia  hu- 
ius ,  &  deftruftio  illius  argueret  non  cife  ean- 
dem  rem,  oporteret  negare  primum  principium. 

Item,Auguftinus6.^f  Tr<«iV.  6.  probatcorpus 
cum  figura  &  colore  non  efte  fimplex ,  quia  po- 
teft  manere  eadem  mngnitudo ,  non  idem  color; 
idcmcorpus,noneadeinfig«ra,&  ccontra;igitur 
corpus  fic  non  eft  fimplcx.llla  probatio  nihil  va- 
leret  ,nifi  manentia  vnius  ,  &  dcftruAioalterius 
argueret  non  cfteeandem  tcm. 


Dices,  non  eft  fimile,  quia  quando  fimilitudo 
eft,eadem  eft  cum  albedine,non  quando  non  eft; 
fed  deftru(^a;  fimilitudine ,  remanet  eadem  fub 
alia  ratione. 

Contrk,quaEro  de  illa  ratione,  qus  przfuit,& 
non  manet,aut  eft  nihil,aut  aliquid?Si  nihil,nul- 
li  enti  eft  idem,nec  eft  ratio  aliquitatis.  Si  eft  ali- 
quid  ,  aut  igitur  eadcm  rcs ,  qux  cftalbedo  prx- 
cisc ,  &  tunc  non  cft  alia  ratio  realis ,  quam  prx- 
fuir.'  Si  aliquid  ,  &  non  idem  quod  albedo  ,  igi- 
tur  funtduoaliquid. 

Pr«tcrea,ifta  ratio  non  poiTet  diftingucre  fimi- 
litudinem  ab  albedine ,  quia  nihil  magis  definic 
quam  ^,&  non  ejfe. 

Pr£terea,hoc  fic  poftct  fuftineri ,  qu6d  mufca 
efietidcmpenituscum  Angelis  ,quamdiumufca 
eft  ;  quando  non  eft  ,  remanet  eadcm  res  fub 
alia  re. 

Item,qo6d  non  fuiteadempcnitus,  probatur. 
Quia  idem  realiter  non  continct  plura  in  fc  eiuf- 
dcmrationis  vnitiuc,&  af*  fe.quialicet  caufa 
contineat  plures  cfFedus  virtualiter  ,  non  ra- 
mencontinct  ipfos  vnitiue ,  vt  ad  fe  terminum 
vnum  vnius  tationis;fcdalbcdo  poteft  fimul  fun- 
dare  plurcs  fimilitudincs  ciufdem  rationis,  vt 
ptobabitur  tertio  htiius  *;igitur  nulla  carum  eft 
idem  realiter  cum  albedinc ,  quia  qua  rationc 
vna,&  quaelibet. 

Itcm  ,  contincns  vn'tiuc,  perfedliilis  continec 
ipfum,qukm  ipfum  fit.vbino  cominetut  vnitiuc; 
fic  fenfitiua  ,  qua;  continetur  in  intclled:iua  vni- 
tiue.petfedfcior  cftquacunquc  fenfitiua,quxnon 
fic  continetur ;  fed  fi  albedo  continet  fimiliiudi- 
nem  ,  quant6  albedo  cfTet  pcrfcdlior ,  tanto  & 
fimilicudo  ,  igitur  quanto  aliquid  albius ,  tnnto 
fimilius  :  confequens  eft  falfum  ,cijm  poflct  eflc 
intenfio  in  fundamcnto  ,  &  remiffio  in  fimilitu- 
dine,&c  contra. 

Item,fi  relationes  in  fpccie  non  diftingnuncur 
nifi  perfundamentum,igitur  fundamenta  plus 
diftinguuntur,  qukm  relationes ,  quas  in  his  fun- 
dantur.  Confcqucns  eft  falfum,  quia  fimilitudo, 
&  aequalitas  habent  fundamenta  gencre  diftin- 
dba ,  &  certum  eft  quod  idcm  fundamcntum  ,  vt 
calor ,  poteft  cfTe  fundamcntum  relationis ,  quae 
eft  potcncia;  aftiua:  ad  pafliuam,&  fundamcntum 
fimilicudinis  :  igitur  fimilitudoj&r  xqualitas  dif- 
ferunt  genete,  &  fimilitudo  ,  &  relatio  potentiae 
zdHax  ad  paffiuam  nonfunt  diftindta:  generc, 
fcd  fpecie. 

ltcm,rclatio  rationis  cft  aliud  k  fuo  funda- 
mento  i  igicur  pati  ratione  relatioil  fuo.Ante- 
cedens  patet ,  quia  relatio  rationis  non  cft  in  fe 
nihil,fcd  eft  fecundum  fe  intelligibilis,  liccc  non 
habeat  tantam  entitatem  ficut  fundamentum; 
igitur  relatio  realis  non  cft  nihil  in  re,fed  aliquid 
praEter  fundamentum  ,  quia  quod  non  eft  in  fe 
aliquid,  refpedlu  nullius  cft  aliquid ;  igitur  quod 
non  eft  in  fe  res,refpeftu  nuUius  eft  res. 

Itcm  ,  Auguftinus  quinto  dcTrinitate,  cap.j. 
Jn  rehut  caHfatis ,  tjuod  non  diciturftcundumjHhftan- 
tiam,fecundum  accidens  dicitur,vi  tu  glofTas  in  qua:- 
ftione  praEcedcnte  *.Dico,qu6d  fic  minor  Augu- 
ftini  eft  vcra,  non  gloffa,  fcd  demonftratiuc  con- 
cludicquia  quod  poteft  amitti,ncccfrari6  in  crea- 
tura  accidens  eft  illi.  Nunc  autem  fubieilum  po- 
tcft  manere  p6ft,duratione,vcI  natura,  loqucndo 
de  relatione  creaturac  ad  creaturam  poftquam  re- 
latio  dcftruitur :  fed  vt  di£lum  eft ,  non  fic  eft  de 
relatione  creaturx  ad  Deum  ,  vt  ad  caufam, 

quia 


6. 


♦  2«'Aj- 


.  7- 

Similitudii, 
iy  iqualititt 
habent  fun- 
damenta  gt' 
nert  diftin- 

a». 


Kelalit    r«> 
tienit   eft 
»liud  a  fun- 
damento. 


8. 


Fundamen- 
tum  manet 
delhuSa 
rtlaiione    ad 
ertatursm. 


262 


Lib.ll.  Diftinaiol. 


quia  contradiftio  eft  quod  creaturamaneat  poft, 

diuatione  ,vel  natura  ,  deftrufta  habitudinc  ad 

Dcum  in  ratione  caufx. 

S.eUiiti}fm  Itcm  ,  Ambrofms  1.  de  Trinit.  cap.'6.  Siprius 

tiijlitr:,i  a      gy^f  DeM,&  Doftea  Fater,generationis accejj^one  mu- 

fund.ime>uo     ^^^^^^  efl.auertat  aiitem  Dem  hanc  amentiam,li  tauicn 

fuadeiHr.        relatio  uon  ellct  rcs  alia  a  tundamcto,&  h  poltea 

e(rct,l'<iternon  eflct  niutatusjgenerationis  accef- 

/lone,  quia  non  accipcret  rem  aliam.  Item  HUa- 

rius6.  dcTrinit.  vcl  iz.  Si priks  no» natm  eft ,  & 

l.m  natm  ,naftinoneftnafei.  Item  Philofophus  in 

\*ixA\c^mcmh:Relatiua,  &c.  quicttntjut  hec  ipfum, 

^uod  funt,aliorum  funt ,  &  fic  corrigit  illam  defini- 

tionem  ,  Aliejuorum  dicuntur ,  &c.  Hoceft  in  na- 

tura  hoc  ipfum,quodcftalterius,fed  nuUum  ab- 

folutum  eft  ellentialiter  alterius  in  natura  fua. 

Item,idei-n  vuU  S'\m^\id\x%,aliud  e(fe  relationem, 
aliud  ejfe fundamentum.  Itcm  ii.Metaph.  Caufi,& 
principia  aliorum  aliafmt;&c  dicit ,  alia  relationum, 
draliorum  ,  hoc  non  circt ,  fi  non  cflent  rcs  alis  a 
fiindamentis.  Item  ,  Commentator  in  lib.  12. 
quod  relatio  habet  ejfe  dehilifimttm ,  tamcn  fccun- 
dum  iftum  modum  ciret  rcalius ,  vel  a:quc  realc 
cum  fundamento. 

Item  ,  Auicenna  j.  Metaph.  dicit  qu6d  relatio 
habet  propriam  hahitudinem,5c  accidentem. 

SCHOLIVM     H. 

Concludit,relationes  ereatura  ad  creatitram  ejfe  rea- 
les  ,  &  <«  fundamentis  res  diftintlM  ,  inferens  multa 
^fiirda  Phiolfophica,  &  Theologica ,  contra  ajferentes 
efth  tantum  entia  rationis.  Reiicit  etiam  eo,qui  negant 
ejferes  ,/edtantum  modos  ,t}uiA  muem  Generafunt 
modi  Subftantiit,& Jimul  res. 


10. 

&ori*. 


Helizli»  creif 
rurt  itd  crea- 
tt*r»Tn,ejl  ve- 
ra  res  r!»li$. 


Graui»  ah- 
furdn  contra 
djferentes  re- 
l»riones  em- 
nes  ejfe  en- 
114  r»tioni4. 


II. 


TEneo  igitur ,  quod  non  omnis  relatio  crea- 
tuiasadcreaturam  eft  idcmcum  fundamen- 
to,fed  eft  rcsalia,dcquaconcludunt  illa:  ra- 
tioncs,&maximcprimade(rj^,&«o«^y7?.  Sccun- 
do  ,  non  qoaslibet  relatio  crcaturx  ad  crcaturam 
cft  fic  aliquid.vel  rcsaliak  fundamcnto. 

Et  dico,qu6d  habitudo  ,  qus  cft  relatio  realis 
creaturs  ad  creaturam ,  eft  aliquid  finc  confidc- 
ratione  intellcftus :  ita  quod  neque  cft  res  ratio- 
nis,neque  tantum  in  intellcdu ,  ficut  rclatio  ra- 
tionis  caufatain  intelle£tuare.  Ncqucficut  in- 
tentio  fecur.da,ncquc  ficut  intentio  prima,quam 
caufat  in  intellcdtu.  Neque  ficut  vniuerfalc ,  fed 
eft  vera  res,pra:ter  operationem  intelledus ,  in 
re  cxtra. 

Iftud  probo  ,  quia  fi  non  ,  primo,  deftruuntur 
vnitates  vniuerfi,quia  fecundiUTi  Philofopumu. 
Metaph.Otdo  partium  inter  fe,&  ad  primurn  cft 
vnitas  vniucrfi  ,  ordo  relatio  cft,nec  eft  alia  vni- 
tas  vniucrfi;&  iftum  ordinem  deftruens,facit  vni- 
uerfi  fubftantiam  inconnexam. 

Secund6,nifi  relatio  ponitur  res  extra,oportct 
deftruere  omnem  comparationem,  quia  partibus 
diirolutis,totum  non  eft,&  partibus  vnitis  totum 
cft,&  non  potcft  totum  efte  prius,quia  non 
fuit  nifi  per  hoc,  quod  aliquid  aliter  fe  habet; 
igitur  cum  ordo  partium  ,  vt  vnio  ,  fit  relatio, 
ncgans  iftam  vnioncm  partium  deftruit  umne 
compofitum. 

Tf.rti6,  fequitur  quod  aliter  deftrucrctur  cau- 
falitas  caufx  fecunda: ,  quia  impolEbile  eft  cau- 
fam  fecundam  agere  ,  nifi  approximetur  ad  paf- 
fum  :  igiturpriiisnatura  eft  approximatio,  quam 
aftio,&  non  poteft  caufa  fecunda  denon  potcn- 


ti  agerecnc  potens  agere,  nifi  aliquid  alitcrfe 
habeatjquam  priiis  :  igitur  fi  approximatio  nihil 
reale  fit,igitur  perapproximationem  nihil  reali- 
tcr  aliter  fc  habet ;  igitur  non  eft  plus  tunc  po- 
teus  3gcre,quam  prius. 

Quart6{equiturqu6d  dcftruitur  fcientia:& 
Metaphyfica  eiret  realis  non  magis,  quam  Logi- 
ca  ,quae  cftdefecujidis  intentionibus  adiundfis 
primis,fecundum  Auicennara  3.  Mctaph.  cap.  de 
Relatione ,  quia  intellcdtus  non  caufat  in  obiedo 
cognito,nifi  relationcm  rationis:igitur  cum  paf- 
fiones  ibidem  tantum  fint  relationes ,  nifi  illae 
fint  res ,  talis  fcientia  non  crit  rcalis.  Vnde  cura 
dicitur  ,  quaslibct  linea  rc£ta  ,  poteft  elTe  latus 
trianguli,ccrtum  eft  quod  latus  trianguli  non  di- 
cit  rem  abfolutam.  Vnde  quod  aliqui  dicunt, 
qu6d  in  Metaphyfica  non  eft  bonum  ,  vt  dicit 
Philofophus  c<i/?.  5.  hocnondicit  cx  intcntione, 
quia  quidquid  dicir,difputatiuc  dicit.  Et  non  po- 
teft  arguere  ad  vtramque  per  rationes  non  pec- 
cantes  in  forma.  Verum  i.Metaph.  exintentione 
dicit  contrarium  \.cap.  fic:  Qui  dicunt  in  Mcta- 
phyfica  non  eft  bonum,  falfum  dicunt,  quia  fna- 
ximebonumcftordo  ,  inMetaphyficiseft  ordo: 
igitur,&c. 

Itcm ,  non  magis  eflet  filius  Dei  incarnatus 
nuncqukm  ante  alfumptioncm  carnis,  nifi  reali- 
ter  fe  habcrct  aliter  ad  naturam  humanam.quam 
priusivel  natura  humana  ad  ipfum  ;  igiturfi  ha- 
bitudonatura:  humana:  ad  ipfum  noua,  non  fit 
resaliqua,  fequitur  quod  non  aliter  realitcr  fe 
habct  nunc  ad  filium  Dci,qu4m  prius :  igitur  nifi 
rclatio  ponitur  rcs  extra,deftruiturfides. 

Item.nifi  quantitas,  quae  prius  informauitpa- 
nem  ,aliter  fe  habcatnunc,  quim  priusrealiter, 
fequitur  qu6d  asqualiter  nunc  inforraat  ficut 
prius  ,quia  quantiras  in  fe  non  alitcr  fc  habet 
nunc  quam  prius  ;igitur  oportet  qu6d  relatio 
realis  fit  aliquid  rcale  in  ipfa  re  extra  intelledum 
fine  operationc  intelledus. 

Dico  igitur  ,qu6d  quilibet  relatio  ,  qua*  eft 
creatura:  ad  creaturam,de  qua  illa:  rationes  con- 
cludunt.eft  res  alia  a  fundamcnto;quia  fi  non  de- 
beret  dici  rcs,quia  modus  rci,cum  cns,  &  rcs,  & 
omnia  Pracdicamenta  prastcr  Subftantiam  ,  fint 
modi  Subftantix  ,  tunc  diceremus  qu6d  nulla  cft 
rcs  nifi  Subftantia.  Si  igitur  cum  hoe  ,  quod 
Quantitas  ,  vel  Qualitas  cft  modus  Subftantia:, 
ftat  qu6d  fitics  aliqua,&  aliaaSubftantia;igitur 
modus  realis.ctfi  non  fit  ita  realis,  ficut  Quanti- 
tas,vel  qualicas,potcft  tamen  cfte  aliqua  rcs,quia 
inter  raodos  rei ,  aliquis  eft  rainiis  raodificabilis, 
&  aliquismagis. 

Dicunt,  quod  fit  modus  realis  alius.  Hoc  fo- 
lum  eft  proptcr  ch.ira£terizans  ,&non  propter 
realitatcm  propriam.Dico.quod  hoc  non  eft  vc- 
rum,quiaquidquid  praecedit  natura  ipfara  habi- 
tudinem,cft  abfolutum,  &  per  confequcns  perti- 
net  ad  genus  abfolutum;igitur  habet  abfolutum 
formalicer  diftinguens  ipfum  ab  abfoluto.  Ec 
ficut  inrer  abfolucaeft  ordo,vt  intcr  Subftantiam 
Qiaalitatcm,&  Quantiratcm  ,  formalirer  diftin- 
guens  eft  intrinfecum  ;  fic  inter  modos  eft  ordo, 
&  formadiftinguens  habitudincraab  habitudi- 
neeftimrinfecum. 

SCHOLIVM     III. 

Solmt  argumenta  num.i.  adduEla ,  probantia  re- 
lalionem  creatura  adcreaturam,non  diftingui  re  afun- 

damento. 


II. 

Si   reUtio 
non  r/i  ali' 
quidreale, 
intarn»lio 
etit    t»ntum 
aUquid  ra- 
tionis. 


Modi  rei, 
funt  res.qui» 
9  gener»  funt 
modi  Sub^ 
flttntit. 


IJ- 


Qu^ftio  V 1 1. 


263 


14. 

Jtd  rathnim 

frimnm  H»"* 

riti. 

In    Suinit 

nuU»  fitnt 

gener»  .  fii 

medi    prd.di- 

tundi  fimiles 

dHfbus  gt- 

ntribus 

l.rf.t.JT- 


Ad  ficun- 
4(tm. 


Aihumfimi' 
U   comfofi- 
tlm ,  5««»» 
alimn. 


M- 

jtd  terti»fi. 
An  mutntur 
tni  adueni- 
tur  rtl»tio. 


Adfuartam 


ditme»fo,&  omnia  exalitjfime,&  fitjms  tra£iat  qHkm 
in  Oxonienfifcripto. 

AD  primam  rationcm  pro  prima  opinione, 
(lico,qa6d  relatio,  qus  transfertur  ad  diui- 
na,non  e(l  in  genere  R.elacionis,nec  funt  ibiduo 
geneta  proprie  ,  quia  omne  genuseft  limitatumi 
fed  pto  tanco  dicuntur  duo  primi  modi  prsdi- 
candi  fimiles  modis  generum,vt  ad  fe,  &  ad  alte- 
rum  ;  &  ifti.  funt  duo  primi  modi.  Nec  propter 
hoc  dicuntur  ibi  ita  preprie  modi  aliorum  gene- 
rura,  vt  Qoalitatis ,  &  Quaniitatis ,  licct  modus 
cuiuflibet  Prxdicamenti  fimul  potfet  efte  ibi  prz- 
ter  modum  pafllonis,  quia  modus  ad  alterum,  & 
ad  (c  ,  comprehendit  omnia,  ita  quod  modus  ad 
fe  comprehendit  modum  Quantitacis,&  aliorum 
abfolutorum.ide^  dico,quzcunqae  funt  ibi,  Hue 
ad  fe ,  Hue  ad  alterum  ,  funt  tranfcendentia ,  & 
competunt  enti  antequam  diuiditur  in  decem 
Genera. 

Ad  aliad  ,  cikm  dicitur  compofititu  tilhmfimile, 
qHamalhum  :illc  ponitqu6d  peraliamintenrio- 
nem,&  aliam,diftinguitur  &  fundamentum;licct 
non  per  aliam  tem  ;  &  ipfe  dicit  qu6d  in  diuinis 
perfona  eft  quati  compoHtum  ex  eftcntia,&  tela- 
tione,&  elTentia  /implex.  Igitur  H  eiTct  ibi  vera 
relatio,qus  eft  in  Prxdicamento,  poflet  concedi 
veracompofitiojficut  nunc  concedit  quafi,  &  fic 
ipfcmet  haberct  conccdcrc  in  creaturis  vcrum 
compofitum  ex  fundamenro ,  &  telatione ,  pro- 
pter  aliam  &  aliam  intentionem.  Dico  igitur, 
quod  fivoccturcompofitum  folumillud  ,  quod 
eft  compofitum  ex  abfolutis,non  eft  album  fimi- 
le  (compofitius  ,  qu^m  album  :  tamen  vocando 
compofitum  ,  quod  habet  in  fc  rcra  aliam  ,  & 
aliam,  ita  quod  fi  per  fe  eft  compofitio ,  eft  per  fe 
vnum ,  &  fi  per  accidcns ,  pet  accidens,  concedo 
quod  album  fimileeft  compofitum  non  abfolu- 
tum,&  non  per  fc.fcd  pcr  accidcns,&  ex  abfolu- 
to,&  comparato  ;  &  fic  compofitius  eft  funda- 
mcnttlm  cum  telationc,  vbirelatio  nontranfir, 
fcd  eft  rcs  alia,quam  fit  fundamemum  pcr  fc. 

Ad  aliud,cum  dicitur.fi  eft  rcs,!gitur  cui  aduc- 
nit,mutatut.  Dico.quod  fi  aliter  fc  habcrc,  quod 
ponicur  in  defcripcionc  mutarionis ,  folum  dicic 
alfcer  fe  habcrc  ad  (ct  hoc  eft ,  fccundi^m  abfolu- 
tum,tunc  cui  aduenit  noua  rclatio  ,  non  opoitet 
quodmutctur,  quia  non  opottet  quodaliter  fc 
habeat  ad  fe.Si  tamen  mHiari  dicat  aliccr  fc  habe- 
rc  indifFerenter,ad  (e,5c ad  aIterum,c6cedo  qii6d 
cui  aduenit  noua  relatiorealis,  mutacur,quia  ali- 
tcr  fc  habet  ad  altetum ,  licct  non  ad  fe.  Neque 
iftam  vocauit  Philofophus  mutationcm  ,  ^into 
Phi/tc.t.  10.  quia  nunquam  illa  conucnit,  nifi  ali- 
quid  mutetur  in  hoc ,  qu6d  aliter  fe  habet  ad  fe, 
vcl  eius  ,  quod  recipit ,  vel  alterius ;  &  ide6  non 
probauit  Philofophus,nifi  qu6d  ad  ipfam  non 
cftmutatioprimo;  tamcnloqucndo  de  rcfpedu 
extrinfecus  adueniente,  non  concludit  probatio 
Ariftotelis ,  quin  per  fc,  &  primo  terminarc  pof- 
fec  mutationcm. 

Ad  aliud,  cum  dicitur  quod  habcrct  proprium 
inej/ijiliad  ab  «Wj^albcdinis  quantitati,  &  adhuc 
fi  incft  fimilicudo  quancitati  per  albcdinem  ,  ad- 
huc  aliud  eft  ine^  Quantitatis  ,  &  albedinis 
Quanticatis ,  &  fimilicudinis.  Et  cum  dicitur: 
igitur  gcnusRclacionis  non  cflcc  fimplex  ,  fed 
compoficum  exinej/e  gensraci ,  in  quo  conuenit 
cum  aliis  accidentibus,&  proprio  inefe,  quod  eft 
«daIiud;nonplus  cocludit  deRelationc,qu^m  de 


i€. 


Qualitate  ,  quia  per  iftam  tationem  genus  Qua- 
litatis  eflet  compofitum  ex  ine£e  generali ,  quo 
conuenit  cumaliis,&  ptoprio  <nf|^, quod  cft 
qualificare. 

Dico  igitur ,  qu6d  inejfe  non  cft  de  quiditatc 
Relationis ,  nec  Qualitatis ,  nec  dc  eis  didum  in 
^Hid,  fed  dcnominatiuc ,  vndc  quantitas  incft, 
qualitas  incft ,  &  nulli  eorum  competit  inefTe  ef- 
fentialiter. 

Ex  quo  dicitur  de  omnibus  dcnominatiuc ,  in  speeies  vnlut 
quo  gcnere  eft  ?  Dico  qu6dfi»»^accidcntium  gtntritdeno- 
efrcttcfpc£tus  intrinfecusaducniens,efret  fpc-  ^^*^"„J/' 
cies  relationis ,  &  tamcn  potcft  fpecics  vnius  gc-  tisgeneribus. 
neris  pracdicari  dcnominatiuc  de  mulcis  generi- 
bus,fed  non  in  ^Hid.Wel  (i  inejfe  cft  cxtrinfccus  ad- 
ueniens  ,  quod  verius  crcdo ,  tunc  dico  qu6d  in 
nuUo  gencre  eft,  fcd  cft  ambicns  noueni  Gcncra, 
ita  quod  primaria  diuifio  cntis  cft  in  ens  infiniti- 
uum  &  ens  finitnm  ;  ens  finitumdiuiditur  in  dc- 
cem,  &  tunc  ens  infinitum  diuidicur  in  cns  in  fe, 
&  ens  in  alio ,  vel  fubftantiam  ,  &  accidcns  ,  & 
tunc  <f^»«diuiditur  in  nouem,&  prius  conucnit 
fibi  efle  accidcns,  &fj^»«quamdiuidiciir. 

Ad  aliam  probationcm,  cum  dicicur  qu6d  rc-  ^'^l'*""'""- 
lacio  ,  qua:  ntimcdjatc  fundatur  fuper  lubltan-  f„„j„„c„te 
iiam,haberct  proprium  inejfe,  conccdojcfto  quod  „on  ha-.et 
talis  telacio  fic, fi  non  eft  idem  cum  fuudamenco,  proprium 
ficut  eft  de  relaiionibus  dminis  ,  &  creaturae  ad  «''^^'^* 
Dcum  in  ratione  caufac ;  &  ficut  concedo  ibi, 
qu6d  relatio  non  habct  proprium  inejfe  aWwA  ab 
^fundamcnci  ,fic  concedcrem  de  telationc  in 
quantitace,  fi  aliqua  eflet  ibi  per  identitafem  ,  & 
fic  in  qualitate ,  ita  qu6d  ibi  rclatio  non  eft  rcs 
alia  a  fundamcnco  ,  non  habec  propriuni  inejfe 
aliud,&  vbi  eft  res  alia,habct  proprium  incjfc.  £c 
ciimdicit  Simplicius  quodrclatio  fubftantiilis 
non  habet  proprium  ineffe,\etx\m  cft,vbj  eft  idem 
idcntitate  cum  fundamento,&  fi  in  aliis  hoc  ve- 
lit,ncgo  eum. 

Ad  aliud  ,  cum  dicicur  ,  rclacio  non  habct  di- 
ftin(5tioncm  realem  in  gcnere,nifi  per  funda- 
roencum  ,fairum  cft,quia,  vt  prius  probatum 
eft*,  pUis  poflunt  diffctrc  relationes  ,qua:  lia-  diftinguun 
bent  fundamenta  minus  diftinfta  ,  quam  alis,  tur  per  fun- 
qu«  habent  fundamenca  magis  diftindba :  ficut  'j*'"'"'f' 
patet  de  calorc ,  qui  poteft  fundarc  rclacionem    ,   "''  "'  * 
fimiIitudinis,&relacionem  ,  quz  eft  potentix 
ad  pafliuam. 

Dicit ,  licet  fundamenta  retnota  diffcrant ,  vel 
non  difFcirant ,  tamen  ratio  proxima  fundandi  cft 
magisdifFcrens,qHia  vnitas  in  calote,vel  albcdi- 
ne,eft  proxima  ratio  fnndandi  fimilitudincm  ,& 
diffimilicudinem,ficuta£tiuitas  fn  calore  cft  pro- 
xima  ratio  fundandi  relationcm  potenciac  adiux 
ad  pafnuara,&  paffibilitas  c  contra. 

Contta ,  ifta  ratio  proxima  futidandi ,  aur  eft 
idem  realitcr  fundamcnco ,  aut  non  ?  Si  fic,igitur 
illx  rationcs  fundandi  non  magis  diftinguunt 
iftas  relationes  qukm  fundamenta  remota:fi  non, 
ciim  ratio  fundandi  proxima  ,  fit  immcdiatior 
fundamento ,  qukm  relatio  fundamcnto  rcmoto, 
igicur  multo  fotcius  relatio  non  ctit  idcm  cura 
fundamento  temoto,cijm  plus  diftct. 

Prztcrea,hzc  vnitas  caloris  non  eft  nifi  calor, 
nec  adualitas  caloris  eft  aliud  acalore;  igitur 
non  magis  diftinguunt  relationcs  quam  calot  fe- 
cundijm  fe. 

Itcm,vnitasin  albcdincnoneft  ratiofundan- 
di,nequeproxima,  neque  remota,fcd  tantiim  al- 
bcdo  ,  vcl  difFcrentia  fpecifica  albcdinis :  quia  fi 

vnitas 


17. 

Ad  fextam. 
Relatlones 
non    t»ntum 


264 


Lib.ll.  Diftinaio  II. 


18. 

Jln   rtUllO' 
nes  fundtn- 
tur    fuper 
vnilAtr, 


*  Eiifi.il. ^ 


15. 


Ad  Mrgum.ln 
initio  qutjl. 
HahitHdo  tf- 
ftElus    ad 
cAufnm  ft- 
tundarit ,  non 
tfi  eitJtm  h»' 
kitudini  ad 
frim*m. 


lO. 
§lui,ndo  €X- 
trtmum  re- 
Jpieit  exlrt- 
rnumpir  me- 
diHm. 


.Ad  fecHn- 
dum. 


vnhas  albedinis ,  vel  adualitas  potentia:  aiSbiua: 
efTcc  proxima  raiio  Fundandi ;  ex  quo  potenci£ 
aciiua!  inquantum  func  adiuxjfunt  ciufdem  fpe- 
ciei,  &c  adbualitas  poccnticea<Stiu£e  in  albedineeil 
eiufdem  tationis  cum  adlualitate  pocentiz  adliuae 
cuioris:igitur  relaciones  fundatae  Aiper  iftas  po- 
tcntias  a^uas  erunt  eiufdem  fpeciei. 

Ideo  dico,  quod  relationcs  communcs  non  (ic 
habent  proximas  rationes  fundandi  ,  ficut  ille 
Dodor  ponit,videlicet,qu6dacqualita$  fundatur 
in  vnicace  in  quancitace ,  &  fimiliciido  in  vnicare 
qualicaciSjidencicas  fupcr  vnitacem  in  fubftantia, 
&  relatio  potenti^  adiiix  ad  pailiuam  in  A^iaz- 
licate  potentis  &€tiax ,  &  oppoiits  rclacioncs  in 
oppontis  racionibus  fundandi.  Imo  dico  qu6d  in 
codem  fundamento  proximo  pofTunt  fundari 
immediate  oppoCnx  relationes,&  diiljnguuntur 
/pecics  rclationis  per  incrinfeca  ,  vc  pcr  differcn- 
tias  fpccificas  ;  Sc  func  ifti  modi  communes  per 
modum  vnius,&numeracionem  adionis,&  paf- 
fionis,vt  diftiim  eft  in  primo  libro  *.  Vnde  licec 
per  cales  modos  cognofcamus  relacioncs,  &per- 
cipiamus  diftindiones ,  non  camen  percinenc  ad 
cllenciam.  Vndc  cognofcimus  fubftantias  per 
qualicaces  tanquam  excedentes  cognicionem 
fcnficiuam  ,  &  poffumus  per  qualicaces  cogno- 
fcererelaciones  canquam  deficiencesproptcrmi- 
nimam  encicatem. 

S  C  HO  LI  V  M    iir. 

Seluit  eirgwnenta  principalltt  per  finguUretn  do- 
Eirinamypleniits  &  exa&iits,  quam  infcripto  Oxon.^ 
in  his  ditabtu ' ejuttfliombtu  de  natura  relationis  ita  do- 
£le  egitjVt  nihil  defiderari  videatur. 

AD  primom  principalc,nego  ift.-im  confc- 
qucnciam,relacio  crcaturs  ad  Deum  in  ra- 
tionc  caufiE  non  eft  aliud  ab  eiTcntia  creatuta:; 
igitur  ncc  relatiocreacuraE  ad  creaturam. 

Ad  primam  probationem  dico ,  quod  cfFedus 
caufati  func  duae  habicudines  ad  caufam  primam, 
&  fecundam.ficut  caufac  func  alcerius  rationis,  & 
alia  habicudo  pafliuc  ignis  gcnici ,  quae  eft  ad 
ignem  gcneranccm ,  non  cft  cadem  habicadini, 
qus  eft  ad  caufam  primani ,  ^  qua  concinue  dc- 
pendec,quia  ignis  genitus  poirec  cflcfinc  concra- 
di6tione,etfi  non  ciret  ab  igne  gencrance  ,  &  per 
confcquens  licct  ad  ipfum  non  habeac  habitudi- 
nem ;  fed  non  poiTet  eftc  fine  concradiftionc, 
abfque  habitudine  ad  caufam  pcimam,&  per  con- 
fcquens  ha:c  habicudo  non  eft  illa ,  quia  fccun- 
dum  Ariftocclem7.Topicorum,c.8.&  9.  Giuam- 
cunque  differentiam  inuememes ,  irtferimns  non  idem, 
&  ideo  dicit  quod  iftud  problema  eft  facillimum 
ad  dcftrucndum.quia  qualifcanque  diuerficas  in- 
ueniatur,  fufficit  ad  noneffe ;  difficillimura  tamen 
eft  adconftruendum  ;  fi  tamen  cx  hoc ,  quod  eft 
hoc,  &  illud ,  non  pofTct  inferri  qu6d  etiam  non 
idem;difficillimum  eflct  ad  dcftrucndum. 

Ad  aliam  probationcm.cilm  dicitur.cxtrcmum 
non  refpicic  exrremum,  nifi  per  medium  ;  vcrum 
eft  quando  illud  medium  efi  ncccfTarium  ,  nunc 
autem  quando  vnum  extrcmum  poteft  efTc  alce- 
riimmcdiatum,ficnt  Deuscft  immcdiate  caufa 
creaturx,  &dat  <?j^immediatc,  aliquando  cum 
caufa  fecunda,aliquando  finecaufa  fccundamun- 
qaam  tamendat*;^  tantum  pcr  medium  ;  igitur 
aliam  habitudinem  habet  cfFcdus  ad  caufam  pri- 
n)am,&  fecundam. 

Ad  aliud,  cum  dicitur:  pafliorclaciua  nccefla- 
ri6  ineft  fuppofito ;  igitur  non  cft  rcs  alia.  Dico, 


qu6d  quxcunque  pafl[Io,qua:  eft  res  alia  a  fuppo' 
litOjfineconttadiiScionc  poflccdcftrui,  fuppofico 
manencc :  camcn  (\  palTio  fic  rcs  abfoluca  alia  ^ 
fuppofico,nunquam  fcicur  fimpliciter  ,&abfo- 
lutc  dc  fuppofico,fcd  foliim  vc  in  pluribus,vc  fup- 
pofico  quod  Deus  continet  cummunem  influen- 
tiam  ,  quia  fi  calidas  fit  res  abfoIuta,alia  ab  igne, 
non  cflct  eontradidtio  ignem  mancre  fine  cali- 
ditate  ,  &  tunc  non  poccft  fciri  neccflicate  abfo- 
luca ,  quod  omnis  ignis  eft  calidus  ,  nifi  dimicta- 
tur  natura  fibi,&  Deus  continet  comitiunem  in- 
fluentiam. Veruntamcn  conclufiones  Metaphy- 
fica:  func  abfolutcneceflariaE,nec  poflet  Dcus  eas 
falfificare,  quia  illse  pafliones  funt  relationes 
aptitudinales  ineffe  fubie(5bis,&  non  a6):uale$. 
Vnde  cum  dicit  Geomctra  quod  omnis  triangu- 
lushabct  crcs  angulos,£quaIes  duobus  rcdis, 
non  intendic,qu6d  fint  acquales  in  adu,fed  duo- 
bus  redtis,^  fitit. 

Ad  aliud,  concedo  quod  fnhtcrentiarelatienis  <?/? 
aliares  afnndamemo.  Nec  valec ,  accidencia  func 
encia ,  co  qu6<i  calicer  encis;igicur  non  cft  aliud 
«^accidencis ,  &  eius  cui  ineft ,  quia  ccrcum  eft 
quod  eeejHod  non  reduplicac  caufam  formalcm, 
quiaficcirec  falfa;neque  fequitur  procelTusin 
infinitum,im6ftatuscritin  fecundo.  Nccfimi- 
lis  ratio  eft,  quia  ftandum  erit  in  principio ,  quia 
non  vniformitet  fc  habct  inhactentia  ,funda- 
mentum  ,  &  inha:rencia  inha^rencia: ,  quia  acci- 
dcns  efre;.fineinha:rencianon  claudic  contradi- 
<51;ioncm;fed  inhasrentiam  manere  fine  inharrcn- 
tia  claudit  contradidionem 

Ad  aliud  ,  cum  dicitur  ,potentia  materitinorteft 
aliiidamtkteria  ;  dico  quod  loquendo  dc  potcntia 
ante  adiim  fecundum  ,  quodCommcntator  di- 
cic  t.Phjfic.  Quia  illacorrumpitur  in  aducntu 
formacjiila  nihil  eft:ide6  non  cft  relatio  aftualis. 
Alia  eft  potcnciamateria,qua:  dicitur  rccepcio 
pafliua  huius  forms ,  &  efl  ipfa  pocencia  rcce- 
ptiua.Prima  potencia,vel  refpeftus.non  eft  aliud 
a  matcria,ncquc  idcm.quia  nihil  eft.  Secunda  cft 
aliud  a  maceria  ,  quia  maceria  poteft  cfle  fine  rc- 
ccpcionc  pafliua  huius  formac.quia  eft  idem  quod 
maceria.  Et  ciim  dicicur,  igicur  illa  potencia  paf- 
fiua  mediat  inter  materiam  ,  &  formam  ;  nego, 
quia  prius  natura  pcrficitnr  matcria  pcr  formam, 
quam  fit  ille  refpcdus  ,  ille  tamen  confequitur 
immcdiate ;  &  fic  vno  modo  immediationis  fot- 
ma  immediatc  perficit  materiam  ,  &  alio  modo 
immediationis  illc  refpcftus  confcquitur  irame- 
diatc  raattriam. 


Quhdignitfit 
cAlldus  ,  non 
eft    ftibile 
frofrie. 


ir. 

Ad  lertium. 
Inhdrentia/i 
ipf»  inhuet. 


Adquartum. 
Potentia  ma- 
teti*  duflex. 


DISTINCTIO     IL 

C^V  it  S  T  I  O       I. 

Vtrum  exifientla  rei  pemanentis, 

menfuretur  alid  fnenfitray 

quam  auo  .<* 

Alenf.i  p.q.ti.m.^.art.r.D.Thom.x.f.q.io.M.j.  D.Bonau. 
yica-i.^.t-^ich.art.i.q  li.Hcat.  quodl.^.  queft.ti.  df 
quodl.li.quift  8.  Dur^.j.Gabr.  q.\.  Vafcj.  t.p.  rf.jj.  <J» 
d.ite.Stotws  inOxou.hic q.i.Cr  ^.Phyfit.q.tt. 

$  Irc  A  fccundam  diftindlionem  quacri- 
tur  ;  Ftrum  exiftentia  a^ualis  rei  perma- 
nentispoffit  hatere  aliam  menfiiram ,  tjuam 
««««w.^QiJodfic.Penuicimaptopofitioncdccaufis, 

Eft 


I. 


Qu^ftio  I. 


265 


Ejires  emut  /khjlatiM  eft  indterntt4te  ,&»peratio, 
fSr  ejl  res  cutM  /id;fiantia,($'  eperatio  eftin  tempore\& 
rcs  media ,  cuiiu  /it(>ftantia  eft  in  Memitaie,  &  opera- 
tio  in  tempore, 

%ttmium.  Icem  ,  Auguftinus  8.  fupcr  Gcnef.  cap.i.  Beui 

moHct  creaturam  fpiritHalem  per  locum ,  &  tempw: 
igituc  motio  per  tempus  potcft  cire  in  tcmpore, 
licci  fabftantia  non :  igitur  &  inteUcdlio  Angeli, 
licec  non  fubftantia. 

TtttiMm.  item  ^.Phyf.quod  eft  in  teroporc ,  exceditac  a 

temporc  :  quod  non  cft  pcrpctuum ,  exceditur  a 
tcmporejigitur  non  menfuratur  xno  :  fcdopcra- 
tio  fpiritualis  Angeli,  vt  intellc<^io  vna ,  non  cft 
perpetua,igitur  non  menfuraturxuo. 

Oppodtum.  Exiftcntia  a^ualisreifpiritualis 
ucqueeft  motus,nequemutatio;igitur  nonmen- 
furatur  cempore,  ncque  astcrnitatCi  certum  eft 
igituc  tantumzuo  menfurari. 

SCHOLIVM     I. 

Explicat  primo  triplicem  menfuram ,  &  (jnin^ut 
modos  exlftendi  rerum,  Secundoyfupponit  exiftentiam 
Angeli  menjiirari  auo :  &formam  tjHt  a^Hfluit,  tem- 
pore.Tertie  ,  penit  fententiam  D.  Thoma  &  Henrici, 
operationem  Angeli  menjtwari  tempore  diJcreto,de  quo 
agitUte  hic  qutil.^^. 

j,        T^Icitur   prim6  de  ratione  racnrata! ,  quod 
Tiiuifio  »c      JL^menfura   durationis  diftinguitur  ab  aliis 
diferinti»      mcnfuris ,  vc  k  mcnfura  perfeftionis ,  ciim  ali- 
tn*nfuf»tum.  <juid  eft  emincnSjiicut  vult  Philofophus  10. Me- 
taphyftca,t.^.qahd  mcnfura  eft  primum  in  gencre. 
Mcnfura  durationis  quzdam  dicitur  fccundum 
quamitatcm  dimenfiuam,  vel  fecundiim  quan.i- 
tatcmdifcretam.quiamenfurarefic,eft  pcr  quan- 
titatem  notam,ignoiam  cognofcere.  Hatc  autcm 
triplcx  eft  ,  quzdam  excedcns  ;  quzdam  cxccfta 
menfurans  pcrrepIicationcm;quacdama;qualiter 
mcnfurans  per  applicationem  iqualisad  a:qua- 
lc.Et  illae  aliatmcnfurx  abftrahunt  abcxiftcntia 
aftuali :  quia  licct  fint  rerum  cxiftentium  ,  non 
tamcn  fecundum  earum  cxiftentiam.  Scd  mcn- 
furadurationis  eft  rei  exiftcmis  ,  vt  exiftcns  cft, 
provt  concernit  cxiftcntiam.   Vndc  eft  menfura 
rei  in  permanentia  aduali ,  &inqiiantum  durat. 
Et  eft  triplex  \  na  incrcata.qujc  eft  a:ternitas,  qua 
menfuracur  Dcus,&  duac  creatz,  vidclicet  a;uum, 
&  tempus.    Vnde  menfura  duratiua  accipituta 
verbo  duro,  iiiquantum  cft  non  cedens  corruptio- 
ni ,  &  durarc  conucnit  pcr  exccflioncm  forma- 
lem,&  virtualem. 

Exhis  fcquitur  corollarium,  quod  mcnfuratc 
Angclum  inferiorcm  per  ejfe  Angcli  fuperiotis, 
eft  xquiuocarc  vocabulum  ad  mcnfucam  pecfe- 
dlionis. 

Secundo ,  quod  exiftentia  afbualis  rci  creaca: 

poteft  incelligi  quinquc  modis.  Ptim6,aliacft 

exiftentia  adlualis  ,  qux  cft  ipfius  fliixus,  vel  foc- 

^utnqut  mt'   ms  inquantum  adu  cft  in  fluxu.    Secund6,eft 

exiftentia  alicuius  cei,qus  ncc  cft  fluxus,nec 

forma  a<^u  fub  fluxu ,  fed  tamcn  nataeft  efte  fub 

fluxu,ficut  calor  in  effe  quieto.  Tcrtio.cft  exiften- 

•^ '  tia  rei.qua»  nec  eft  adu  fub  fluxu,nec  naca  cft  cfle 

fubfluxurhabettamen  aliquidanncxum  ,  rationc 

cuius  poteft  cftc  fub  fluxu ,  quia  fecundum  illud 

annexum  potcft  efte  pcr  fefluxus ,  vt  forma  fub- 

ftantialis  ignis,n  eft  in  indiuifibili,ipfa  ncque 

adtu,  nequc  potcntia  eft  fluxus :  tamenraiione 

qualitatum  annexarum  poteft  acquiti  per  flu- 

5«/»  oper.  Tom.  X I. 


3- 

Exiftenti» 
Tii  aSudis 


xum,&  dcpcrdi.  Similitcr  cxemplum  dc  fubftan- 
tia  cocli ,  &  mota  annexo.  Qnarto,  eft  exiftentia 
rci,qux  nccadia  cft  fub  fluxu,ncquepotentia  fe- 
cundum  fe,  nec  ratione  annexi  ,tamen  illa  exi- 
ftentia  non  eft  fcmpiierna  ,  ficut  intelleclio  An- 
geli.  Qujnto  ,  eft  exiftcntia  rei ,  quas  nullo  ifto- 
rum  modorum  eft  fubfluxu,  &  cft  fcmpitetna,  vt 
exiftentia  Angeli ,  quia  tantum  menfuratur  acuo; 
ficut  cx  aduerfo  fluxus,  &  forma,  vt  adu  fub  flu- 
xu,tantum  menfuraturtempore.Dc  primaitaque 
noa  cft  dubium,quia  mcnluratur  tcmpore  :  &  de 
vltima  certum  cft  quod  menfuratur  xuo.  De  tri- 
bus  igitur  exiftcntiis  intermediis  videndum,qua 
mcnfura  menfutantur. 

Primo  videndum  dc  quarto  membto ,  videli-        4- 
cet  de  operatione  ^ff^f/i ,  an  menfuretur  aruo ,  vcl    ^ntpffiio 
tcmpore?  Diciturquodmcnfuratur  temporedif-    /•"'"  *"'"" 
crcto.  Et  dcclaratur,  quiamcnfura ,  &  menfura-  ^).  Thetniu', 
tum  funt  vnigenea,&  fibi  inuiccm  correfpon-   nenticm. 
dentia  :  ficut  intcllediones  Angeli  non  funt 
continuatae ,  fcd  habet  primo  hanc,  &  poftca 
iftam ,  &  nulla  iftarum  continuatur  cum  alia, 
quiaaliquando  non  funt  ciufdem  rationis;igitut 
mcnfura  crit  ptoportionabilis  ilbi ,  nullum  ta- 
men  eft  aeuum,ncc  ctiam  tempus  mcdium ;  igitur 
menfura  cius  erit  tempas  Angelicum. 

Vlterius  dicitur  ,  quod  illud  tempus  eft  quao- 
titas  difcreta,  difFetcns  rcaliter  k  numero,  &  ora- 
tione, A  numero,in  hoc ,  quod  partcs  huius  tcra- 
poris  non  poftunt  cire  fimul ,  fcd  difcrctc  profe- 
runtur,  tamen  alu  pars  orationis,vt  fyllaba  benc 
poteft  efle  continua ,  fed  iftius  temporis  difcteti 
non  potcft  cfleali:-.  pars  in  (econtinua. 

Et  fiquiras  ,qnare  Philofophus  non  pofuit 
hoc  tempus  ?  Dicitut  quod  ipfe  pofuit  Angelos 
efrc  quofdara  Dcos,  ideo  non  pofuit  operationes 
differrc  afubftantiis  ,ide6  non  dedit  aliam  men- 
furam  operationi,qukm  fubftantix. 

Et  fi  quacras ,  quomodo  illud  tempus  compa- 
tatur  ad  tcmpus  noftrum  ?  Dicitur  qu6d  fcmpcr 
coexiftit  parti  temporis  noftri,aliquando  tempo- 
ri  maiori  ,  aliquando  minori ,  fecundum  quod 
diucius  moratur  in  vna  intellcdlione  ,  quam  in 
alia,&  nunquam  poteftfolum  cocxiftcrc  vniin- 
ftanti  temporis  noftri ,  quia  fi  Angclus  habcret 
vnam  intelledionem  folum  cum  vno  inftanti 
ncftto,&  p6ft  immcdiatc  habct  aliam;igitur 
vnum  inftans  noftrum  elTct  immediatum  alteri 
vniinftaniinoftco. 

S  C  H  O  LI  VM      II. 

Oftendit  operationes  Angeliproprias,vt  inteBeilio- 
nem,&  voliiioHem^menJurari  tMo,<juia/itntfimMl,pcut 
ipje  Angelu»;  &  retfcit  tempHS  difcretum.  De  vtroejue 
agit  fusi  in  Oxon.  qutft.  4.  &  traSl,  de  Rerumprinc. 
^.ii.n,i^&feq<j. 

COntra  illud,quatcunque  habent  vniformem  j. 
modum  permanendi,  dum  mancnc,  habent 
mcnfurameiufdemrationis;  fed  intclleftio  An- 
geli  dum  manct  ,  &  exiftcncia  eius ,  habent  vni- 
fotmem  modum  permancndi ;  igitur,  &c.  Maior 
patet:tum,  quia  fubieftum  includit  pradicatum; 
tum,  quia  fi  vna  intcllc<ftio  Angeli  fempitemali- 
termancrctjficut  exiftcntia,  vniformiter  haberct 
raenfuram ,  ficut  fempiterna  cxiftcntia :  fcd  non 
accidit  menfun  huic  quod  diu  duret  ;quia  cfto 
qu6d  Angelus  cras  annihilaretur,non  minus  exi- 
ftentia  fuanuncmenfuraturzuo. 

Diccs ,  hoc  cft  vecum  ,  quia  exiftcntia  fua 
Z  non 


266 


Lib.II.  DiftinaioIII. 


6. 

jtltus  btnti 
fici  menfu- 
r»niHr  Mo. 


InteUe^!» 
rjfe  in  infiXii. 


non  fubeft  volitntati  fu*  ,fccl  tantum  poteft  an- 
nihilari  a  Deo,idc6  non  vaciatur  in  comparatio- 
nc  ad  mcnfuram  ,  fcd  intcUcftio  fua  quantum- 
cunque  diu  durct,fcmpcr  fubcft  voluntaii  fuat. 

Contra  ,  fi  mn  ejfe  fequens  non  variat  eius 
mcnfuram  quamdiu  eft  ;  igitur  mult6  fortius 
ncquc  caufa  non  ejfe  cius,  cum  fit  rcmotior,varia- 
bit  mcnfuram  clus. 

Item  ,  ille  Dodor  dicit  alitcr ,  qahi  tres  funt 
exiftcntis ,  &  tres  menfurae.  Exiftcntia ,  qua:  cft 
fimpliciter  independens,&  inuariabilis,  stcrni- 
tate  menfuraturjvariabilis,  &  dcpendens  tempo- 
rcjinuariabilis ,  &depcndcns  a:uo:  fcdquamdiu 
manct ,  ita  inuariabilis  eft  intellcdio  ,  ficut  exi- 
ftentia  ,  &  vtraque  depcndeiis  ,  &  annihilabilis 
a  Dco. 

Itcm ,  omnes  Dodpres  concedunt  quod  ickas 
beatificus  mcnfurctur  2uo,&  hoc  «uo  fuperiori, 
fi  fint  plura  asua.  Hoc  etiam  vult  Auguftinus  de 
fide  ad  Pctrum  :  Colkto  in  ft  tuidentl  munere  nxhil 
mMationis  Jentiunt ;  fed  manifcftum  eft  qu6d  nul- 
lus  beatificatur,nifi  potcntia  operetur,  vel  agen- 
dojvcl  recipiendoiquia  fi  beatificatur,  necerfarid 
pra:fupponit  gratiam  ,  &  operationcm  potcntiar; 
led  impofllbile  eft  aliquod  asternum  depcndere 
ab  aliquo  menfurato  infcriore  mcnfura  jeuo:igi- 
tur  operatio  potcntix  menfuratur  acuo. 

Item ,  fequitut  fecundum  iftos ,  qu6d  quilibet 
Angclus  habcbit  fuum  tempus  difcrctum,&  qui- 
libct  plura  tempora  ;  quia  pofllbilc  eft  quod  ille 
Angelus  intelligat ,  &  quod  diutius  alius  intclli- 
gat  lapidcm  ,  quim  illc;qu6d  vnus  continuet  in- 
tclledlionem  fuam,  &  alius  non:igitur  habcbunt 
diuerfas  menfuras. 

Sequitur  fimiliter  qu6d  quilibet  habcbit  plu- 
ra  tempora.quia  non  eft  alia  quantitas,qua5  pof- 
fit  cQmponi  cx  partibus  omnino  alterius  ratio- 
nis,  numcrus  cnim  non  componitur  ex  numeris, 
fcd  ex  vnitatibus :  quia  femel  fex  funt  fcmcl  fex. 
Efto  tamcn  qu6d  fic ,  certum  eft  qu6d  nulius  nu- 
merus  poteft  componi  ex  partibus  omnino  alte- 
rius  rationis  ,  fed  intolle(ftio  alterius  ,  &  alterius 
obiedi ,  eft  alterius  rationis  in  gencre  proprio, 
quia  inrelledio  impcdirurabobiedo  :  igitur  di- 
uetfa  erunt  tempora  menfurantia,  &  alterius 
rationis. 

Item,quoddicitur,qu6d  non  potcft  intelledto 
Angeli  cocxiftere  inftanti  noftro  ,illud  videtur 
falfum,  quia  dc  perfe£tione  intcUcdtus  eft,  qu6d 
polTet  plura  minori  tcmporc  intelligerc ,  fi  non 
poreft  plura  fimul  intclligcre  ,  quia  expcrimur 
hoc  dc  intclleclu  noftro  acuto.  Nunc  autem  in- 
telle(£lio  noftra  potcftclTcin  inftanti  temporis; 
igitur  &  in  illa  paiua mcnfura  inccUcftio  Angcli. 

Item  permanerc,  vel  non  permanere  nihil  fa- 
cit  ad  quantitatcm  difcrctam,  nequecontinuam; 
fed  copulari  ad  eundem  terminum  communcm, 
vcl  non  copulari :  ideo  proptcr  nihil  in  vniuerfo 
oportct  poncrc  tcmpus  componi  ex  talibus  dif- 
cretis.  Patet  igitur  de  quarto  membro  ,  qu6d 
non  oportet  intcUcftioncm  Angcli  menfurari 
alia  mcnfura,quam  exiftcntiam. 

S  C  H  O  L  I  VM.     III. 

Refutat  aJferentetfHbJiantiam  coili{idem  ejldefimi- 
libiu)vt JiSeJl  motu,vel  inutato  cfftimenfnrari  nunc 
temporit  :  dr  explicat  proprietates  nunc  temporis, 
cjuaiponit  Philof^.Phyfc.  Rejbluit  fubjtantiam  caeli, 
ignis^(Jr  omniumptr  fe  ptrmanentium,  mnfurari  auo^ 


licitgeneratioi^ii  ,  &  fmlliumjiil/jfantiarum,  men^ 
furetur  per  accidens,infianti. 

DE  tertio  membro ,  quod  habct  variabllc         g 
concomitans,  ficut  cxiftcntia  ccrli,  vel  (ub-   CtU  txifttn- 
ftantiaignis  ,dicitur  qu6d  cxiftcntiacceli  men-  tiHquMmen. 
furatur  nunc  tcmporis  fccundum  fubftantiam,  ita  ^'"''^  rnenfu. 
qu6d  licct  fubftantia  coeli  abfolute  non  mcnfu- 
retur  nunc  temporis,  tamen««wtemporis  fccun- 
dum  fubftantiam  mcnfurat  fubftantiamcxli,vc 
fufceptiuam  motus ,  &  nunc  fecundtim  mutatum 
ejfe  in  motu. 

Contra  illud.  Philofophus  4.  Phyfc .  text.  99. 
&  loo.ponit  proprietates  ipfius  »M«£',quatuor,& 
duas  funt  ad  propofitum.  Prima  cft ,  quod  nunc 
fequitur  id,  quod  fertur.  Dicit  enim,  cognofci- 
mus  prius  &  poftcrius  in  rnotu  co,quod  fertur  vt 
cft  fub  mutatione.  Alia  proprictas  eft,  qu6d  nunc 
non  poteft  efte  fine  tempore,  quia  mobilc ,  vt  cft 
fub  mutatione,  non  potcft  cfie  finc  motu,  muta- 
tioncnec  mutato  eJfe.-Gcat  igirur  raotus  eft  imme- 
diatior  mobili ,  qukm  fit  tcmpus ,  fic  motus ,  & 
mutatum  ejfe  eft  immcdiatius  ad  mobile  ,  quam 
ipfum :  igitur  nunc  fecundum  fubftantiam  non 
plus  mcnfuratmobilcfccundiim  fubftantiam ,  vt 
cft  fub  motu,qukm  faciat  motus,  vt  mutatumejfe, 
cumfit  remotius.  EtPhilofophusfacitduas  ra- 
tioncs  in  litcra ,  qux  funt  infolutx ,  quamquam 
appacentcr  foluaniur.  Prima  eft  talis ,  vbi  pro' 
bat  quod  non  manct  idem  nunc  in  toto  tempo- 
re.  llla  funt  fimul,qu«  funt  in  eodem  nunc; 
igitur  fi  manetidera  in  totu  tempore,iIla  funt 
fimul ,  qua:  funt  nunc,  &  erunt  vfquc  ad  millcfi- 
mum  annum. 

Sccunda  ratio  eft:cniufcunquc  diuifibilis  fini-        9« 
ti  funt  duo  tcrmini;igitur,&c. 

Ad  primum  horum  ,  dicitur  qu6d  illa,qua: 
funt  in  eodem  nunc  fccunJum  fubftantiam  in 
ejfe  ,  fiint  fimul ,  non  autem  fccundum  fubftan- 
tiam  folum. 

Ad  aliud  ,  dicitur  qu6d  diuifibilis  finiti  funt 
duo  termini  ;  verum  eftinquantum  funt  tcrmini 
duo,  &  hasc  funt  inftantia  fccundum  ej/e ;  inftans 
vero  fccundum  fubftantiam  non  eft  tcrminus 
temporis. 

Contrahoc  fecundum  prim6,  cfleindiuifibile 
ingencrequantitatis,aut  eft  per  fe  pars  dilcreti, 
igirur  per  fe  terminus  continui ,  &  non  fccun- 
dijm  accidens;igitur  fccundum  id  quod  cft  aliud, 
&  aliud  fccundum  fubftantiam. 

Item  ,  primaratio  non  foluitur,  quia  fecun- 
dum  Philofophum  6.  Phyficorum ,  tcxt.i^.  Non 
poteii  indiuiJiyHe  Jluere  ,  quia  prius  pcrtranficct 
fibi  arquale,  vcl  minus,quam  maius ,  &  tunc  rno- 
rus  componcretur  ex  indiuifibilibus,&  magnitii- 
do.Sic  in  propofito,fi  indiuifibilc  fecundum  fub- 
ftantiam  habet  nunc  vnum<rjf/f  ,&  iam  aliud<r^, 
continne  aliud,  &  aliud  ,  igitur  tempus  eftet  fuc- 
cefliuum  folum  cx  indiuifibilibus, 

Irem  ,  fi  indiuifibilc  fecundurn  fubftantiam 
nunc  h.ibet  vnum  ejfe ,  iam  aliud,igitur  mutatur 
fecundum  <rj^;igitur  habet  mcnfura,in  qua  muta- 
tur,&  fic  inftans  teporis  habcrct  menfuta  aliam.         1  o. 

Prajterei,  hoc  dicerc  ,  quod  indiuifibilcquan- 
titatiscft  fufccptiuum  indiuifibilisquantitatis,& 
quod  ficmutatur  eft  pura  fidtio.Nam  ficut  fccun- 
dum  fubftantiam  eft  principium,&  finis,  &aiiud 
fecundumfj^.irainftans^&ccrtumcftqu^d  idcm 
pundtus  fecundum  fubftantianon  eftin  vna  parte 
linca:,&  in  alia.Et  ipfePhilofophus^.P^^p.ioj. 

excmpli 


Qu^ftio  I. 


267 


Suf-eptiuum 
tnotns  meri' 
furAiHr  men- 
fur»  fibi 

ennneriieriti 
feiHndiim  fe. 


1  I. 

T.xillenti» 
tgnii  menfu- 
tnturtu}. 


Gtnerati» 
ignu  menfu- 
ratur  injldti. 


fe5ccmpltficar  <Je  Socratc  ifi  thearro,  &  in  foro,  & 
fic  idem.inflans  qijod  nunc  cft  recundum  for- 
mam  ,  &  vnMm  cjfe  ,  &  rinis  praeteiici ,  fccun- 
dum  aliud  fj/i  cftinitium  futuri,&  foliim  varia- 
turi  qaia  cit  hais  :&  iic  idcm  fecundiim  fub- 
ftantiam  variatur  fccundum  effe. 

£t  i'!  (jusras  ,  quomodo  Iblutt  Philofophus 
iftam  quxftioncm  ,  an  mancat  idem  nunc  in  toto 
temporc ,  pet  hoc  quod  cuiuHibet  finiti  funt  duo 
termini  }  Dico  qudd  deraonftratione  foluit  in 
anceccdente  (icut  facit  multas  alias.  Vnde  iicuc 
inobile  fecundum  fubftantiam  ,  vteftfubmuta- 
tione  ,  nonmanet ,  ficut  nec  inftans  fecundum 
fubftanciam,vt  inftantia  fecandiamirjj^conueniiit 
tantiim  iti  vno  termino  communi,&  differunc 
fecundiim«^ :  ideo  dico  quodilla  exiftentiamo- 
bilis  non  menfuratur  inftanti  temporis  abfolu- 
tc,(icut  exiftcnfa  mobilis,vt  fub  motu  mcnfura- 
tur  inftanti  fccnndutii  fubftantiam.  Sufceptiuum 
enim  inquantijm  fufccptiuum motus ,  menfura- 
tur  eadem  menfura  ,  qua  ipfum  fufceptiuum 
menfuramr  fccundum  fe  :  quia  fufccptiuum  vc 
tale ,  pra:fi/pponitur  illi,quod  fufcipit ;  tamcn 
fkfitpere  menfuratur  tcmpore,  Sed  de  fubftaniia 
ignis ,  qu£  fucccfliae  acquiritur  ratiune  annexi. 
videttir  qjod  cius  exiftcntia  mcnfuratur  tempo- 
re,liccte5£iftfntiacoeIi,vtcoelum  eft  fufccptiuum 
morus ,  trienfurcturaEuo.  Quiaciim  pritnum  ej/i 
niciifuratur  inflanti  temporis ,  ejji  habitum  eiuf- 
dcm  mcnfuratur  temporc  :  primum  ej]i  ignis 
menfuratur  inftanti  temporis  ,  quia  generatio 
eius:igitur  cxiftentia  fotmc  fubftantialis  ignis 
non  mcnfuraturaeuo. 

Dico  qu6d  ficut  cxiftentia  fubftantis  cft  prior 
qualicatCjfic  variabilicasin  pofteriorinon  arguic 
variabilicatemin  priori;  ideo  dico  vniuerfaliter 
quod  quxcunque  ,  dum  mancnt ,  habent  fimi- 
lcm  modutn  exiftcndi  ,habcnt  fimilcm  menfu- 
ram.  Ideo  conccdo  quod  tam  eflentia  ignis, 
quam  coeli  me:ifuratur  xuo.  Et  ciim  dicitur ,  gc- 
neratio  ignis  eft  in  inftanti  teroporis  ,  dico  quod 
accipic  hoc,  quod  cftabagencc  parciculari,  quod 
agit  pcr  tcanfmutationem  ,  &  tnotum  prxccdcn- 
tein.  Vndc  fi  eftcc  ignis  creatus,  priraum  effe  eius 
non  mcniuraretur  inftanticemporis  ;quia  igicur 
mucatio  eft  terminus  intrinfccus  mocus,&  ge- 
neracio  ignis  eft  quafi  terminus  incrinfecus  mo- 
tus,  inquaiKum  cft  ab  agente  fecundario ,  accidic 
inquantiimcftinreptio  fubftantijB,quod  tnenfu- 
tatucinftani!  ccmporis,  inquantiim  eftpct  talem 
mocum  prdeccdentem.  Eccijm  dicitur,  cuiuspri- 
mum  fi/tf  menfuracurinftanti  temporis,&  ejfe  ha- 
bitum  menfuraturtempore:vcrum  eft,cuius  pri- 
muin  ejfe  per  fe  mcnfuratur  inftanti  temporis, 
non  auccm  cilim  primum  ej/i  per  accidens  men- 
furacur  inftanti  temporis.  Noncnim  eft  eadera 
ratio ,  fi  fit  immcdiatc  k  Deo ,  quia  ficut  confer- 
uat  creaturam  fincmucacione  ,vel  mocu  prxcc- 
dence  ,ftc  producit.  Et  ficut  conferuatio  non 
mcn(nracur  inftanti  tetnporis  :  fic  nec  primum 
ejji  fic  producit. 

SCHOLIVM     IV. 

De  formis  perrnanentlhM  ,fid  quit  natdjttnt,  par- 
tihiliter  acquiri,verhigratia,calore,frigore,  &c.pro- 
yiematicHs  efl  Votioran  tempore,vel  <tHo  menfitrentttr? 
Sedfecundum  verius  putat.  Fide  eum  in  Oxon.  hic 
9.4.W. !  o.vii  expUcat  pojfe  calorem  menfitrari  xuo,^ 
eins  quiettm  tempore. 

Scoti  opcr.Tom.  X  I. 


DE  fecundo  membro  ptfncipaH ,  vt  de  exi- 
ftcniia  rei ,  qua:  ncc  cft  ftuxus  ,  nec  ad^u  cft 
fub  fluxu  .cft  tamen  nm  eflc ,  videndum  qua:  fii 
eius  nicnfura,vt  dc  calore , &  higore, &  tirni» 
libus. 

Dicitur  quod  exiftentia  in  eji  quicto  ,  in- 
quantijm  variabilis  cft ,  per  fc  temporc  mcniura- 
tur,quia  fi  eft  aptum  natum  variari  ,  &  adu  non 
variatur,igitur  adu  quiefcitjquics  pcr  fe  menfu- 
ratur  temporc ,  licet  non  primo  ,  non  fic  eft  de 
exiftentia  iftorum ,  quz  non  funt  natavariaii. 
Nifi  igitur  ejji  quictum  caloris  per  fc  mcnruraiuc 
tempore  joporterct  dicere  qu6d  ifta  exiftentia 
aliquando  menfuraiur  acuo  ,  ahquando  tetnporc; 
quia  fi  exiftentia  vniformis  eius  menfuratur  aeuo, 
&  carenciamotus  in  apto  naco  menfuratur  tcm- 
pore  ,  &  exiftcntia  cius  fub  fluxu  :  igitur  eadem 
cxiftentia  aliquando  mcnfuratur  suo ,  aliquan- 
dotempore.  Sed  hic  dicitur  quod  exiftcntia  rei 
creatae  adualis  pcrmancntis  ,  Ci  non  fit  nata  (e- 
cundijm  fe  efte  influxu,non  poteft  aliam  ha- 
bcrc  menfuram  ab  jcao  ,  tatncn  licet  non  &0:a 
fit  fub  fluxu,  dum  tamcii  fit  nata  efle,  adu  men- 
furatur. 

Vel  poteft  dici  ,  &  melius,  crcdo,ad  iftutn  ar- 
ticulum,  qtL^d  non  oportet  vniuetfalitcr  vnifor- 
mem  difpofitionem  caloris  in  ejji  quieto  cfTe 
quietcm,quia  motuslicctdicac  habituiu refpe- 
&a  quietis ,  tamcn  in  hoc ,  quod  dicit  alitcr  ,  & 
aliter  fe  habere, importat  priuationem ,  &  jlli 
priuationi  corrcfpondet  pofitiuum  oppoficum, 
licct  nos  ignoretnus ,  &  poteft  dici  vniformicas 
pofitiuarei  ,quxeft  apta  nata  alitcr  fc  hahere. 
Secundo  eft  in  ifta  re  careniia  motus  ,  &  illa 
diciturquics,&eft  iniperfedior  exiftcntia  vni- 
formi  illiusrci,&ratione(vniformi,nequc  cxi- 
ftentia  cft  caufa  priuacionis  inocus.  Eft  igicur 
cxiftcncia  vnifotmis  caloris  prior  nacurahtcr, 
qukm  carentia  mocus  ,&t3le  poteft  menfurari 
aliamcnfura.quam  illud  pofterius ;  igitur  non 
repugnat  extftcntiae caloiis in  ej/i quicco  mcnfu- 
rari  £uo  ,  licet  illa  priuatio  motus  menfuratuc 
tcmporc. 

Et  cum  dicitut  :  illud  mcnfuratur  temporc, 
quod  natuin  eft  tnoueri,  &  non  mouetur.  Dico, 
qu6d  ibi  funt  duo  ,  fcilicet  vnifotmis  pcrmancn- 
tia,&caicntiamotus.  Primum  mcnfuratur  aeuoj 
fecundum  temporc  ;  cum  in  hoc  diffcrt  ifta 
exiftcntia  ab  cxiftcntia  cceli  ,  vel  intelligcn- 
lia: ,  quod  huic  exiftcntiae  vniformi  non  rcpu- 
gnat  pofle  fealiter  habere,ficutexiftcntts  Angcli 
repngnat. 

Dico  igitur  qo6d  nulla  exiftentia  rci  perma- 
nentis  inuariabilis  menfuratur  nifi  aeuo  ,  &  de 
forma  ,  quae  nata  cft  variari ,  potcft  fuftmeri  pri- 
mus  modus  dicendi  ,  vcl  iccundu4.  Et  cura 
dicitur  quod  eadem  exiftcntia  non  menfurabi- 
tur  nunc  a:uo ,  nunc  tcrnpore.  Dico  quod  non: 
quia  non  cft  eadem  exiftentia  in  fluxu  in  a(ka, 
&  exiftcntia  vniformis  cum  adu  nun  eft  fub 
fluxu. 

Adprimum  principale  dico  quod  illudcftdi- 
&nm  cx  fidionciftiusaudoris  ,  vclpoteft  glof- 
fari ,  qiK)d  capic  teropus  pro  quacunquc  mcnfijra 
infcriori  aeternitatc ,  vel  qu6d  fuMlantia  Intelli- 
gentiac  menfuratur  a;ccrnitatc ,  hoc  cft ,  aeuo ,  Sc 
operatio  eius  circa  corpus  ,  rcmpore.  Ad  Augu- 
ftinum  patet  per  idcm.  Ad  aliud  paccc  cxiara 
didis  in  pofitione. 


II. 

Ht  menfum 
firum  mSu  ; 
fnhjluxunm 
extjterttium, 
que,  m.-Kt» 
*>«t»  funt 
fjfe. 


'Exijlenti* 
vniferrnis 
(nicris    fticr 
eji    ctirenti» 
mciut. 


Re^onfi» 
Autitris, 


Adarfum, 
in  printipie 
fHtJlimis, 


Z      1 


Q^ViE 


268 


Lib.II.  Diftindio  II. 


I. 


t. 

Gtfr.tfinio, 


Vidi    D.  Th. 

quodl.l.  A.f . 
D.rhom.f.i. 
J.8  «rf.  I. 
DeHi  pr  Its 
tjl  vbiqut 
tjuarn  per 
fferaacntm. 


fer  eperatio- 
nem  iji  in  to- 
eo,  pfjfet  nul- 


Qjf  iE  S  T  I  O       II. 

Vtrum  iAngeltiJ  Jtt  in  loco  .<* 

Aug.O'^  Orof.lib.^.eMp.x.  Alenf.i.^.^.to.  w.5.^  9.35. m.i. 
(^i.  D.Thora.i/.j.5r.«.75.«.7.D.Uonau.<»«4r».j.j.i. 
Gabr.  q.6 .  Jt.^\i.i,4.ii. »  num.Z.  GofFc.  qHodl.  8.  f.i}. 
Hcnric.}«o<//.it.5,8.Vaf<].  i./>.(/(jJ.iS4.Scot.inO*»».A»< 
qutft.i.&  6  &  <).  Metaph.qudji.^.  6.  &  7.&  6.  Phyfit, 
quijl,  1. 1.  6"}., 

j",  V  o  D  non.  Boctius  de  Hebdom.  Com- 
mmis  mimi  eonceptio  eft  incerporaliA  in  lo- 
ce  non  effe. 

Item  ,  Auguft.  lib.  8 j .  q.io.  Deiu  noneftin  leco, 
qwa  non  eft  corpHi. 

Itcm  ,  loctM  eft  vltimum  eorperit  continentis  im- 
mobile  yprimum  :  nihii  lale  concinet  Angelum, 
quia  continens  cft  adlualius  conccnco  ;  nuUum 
autem  corpusen;  a(f):ualius  Angclo. 

Oppofitum.Magiftcr  in  liecra  ponit  quod  funt 
incoeloEmpyreo. 

SCHOLIVM    I. 

Sententia  2).  Tljomit  uin£elum  tffe  in  loco  ptr 
operationem  ;  Geffrediu  ait  per  applicationem ,  <jMd 
idem  eft  :  reijcitur  optimis  &  clarii  rationihtu ,  & 
^hia  damnata  eft  per  vniuerfitatem  &  Epifcopnm 
Parifienf.  vide  Do£i.  de  hec  fufiits  in  Oxon.  hic 
qtiitft.6.anum.i, 

Dlcitur  ad  quzftionem ,  quod  Angelus  eft  in 
loco  pcr  appiicationcm  ,  non  autem  per 
opcrationem  fuium  ;  qui  articulus  damnatus 
cft.  Scd  illud  videtur  idcm  ponerc  cum  ifto  cr- 
rorc,nifi  qiiod  cft  vcnenura  latcns.  Probatur 
quia  cire  pec  applicationem  non  eft  aftus  pri- 
mus ;  igitur  fccundus  \  igitur  non  differt  ab  ope- 
ratione. 

Item,  ille  Dodor  in  ifta  quxftione,  qua  qua;- 
uiatyfiDeiueftvbiqHe  ,declarac,  quod  fic  ,  quia 
vbique  operatur,&  agens  eft  fiauil  cum  palfo; 
autigitur  vult  concludere  Deum  clfe  inomni- 
bus  pcr  operationem  ,  &  tunc  petit  quod  debe- 
rct  probarc  ,capiendoqu6dDeus  vbique  opera- 
cur :  igitur  cft  vbiqucper  opecationem,&  princi- 
palicerhocnon  edet  ad  propoficum  ,  quia  qua:- 
ro  de  immenfitate  :  igitur  oportet  quod  Dcus  fit 
priusalio  modo  vbique,  quam  pcr  opcrationcm. 
£t  hocmulco  magis  de  Dcofidcbeat  concludi 
immenficas  ,  quia  quanto  agens  eft  maioris  vir- 
tucis  ,  cant6  remotius  potcft  agere  in  pairum: 
igicur  cum  Dcus  fit  infinita:  victu(is,&  fi  tantum 
in  coelo  ciret  praefentialiter  pcr  eifcntiam,  eflen- 
tiaiiter  poflet  creare  in  terra  ficut  nunc. 

Item  ,  fequeretur  quod  Angcli  nufquam  funt 
fecundum  locum  pofito  po(Iibili,qu6d  circa  cce- 
lum  Empyreum  non  operancur  ,  quia  pofiunt 
tranfircacoelo  in  terram,&  tunc  non  func  in 
ccclo  dum  ipfi  mifli  funt ,  neque  in  terra  pofito 
cafuqu6d  tuncnon  habcant  operacionem  circa 
aliquem  locum. 

Item  ,  qua  racione  ponicur  vbi  operacur  ,  igi- 
tur  ra.iximc  vbi  primo  operatur;  fcd  hoceft  in 
toto  coclo ,  quia  totum  coelum  cft  proportiona- 
tum  Anpclo  moucnti ,  ncc  eftponeudura  quod 
magisfit  vnapars,  quam  alia  ,  vbi  ptimoopeia- 
cur  ficucincotopcimo.  Neceft  ibidcxtrum,  nec 
fimftrum  >  nifi  in  imaginacione  ■taiuura  ;  ncc 


magis  Oriens  ,  quam  Occidens ,  ficut  eft  vna 
pacs  hominis  dexcra  ,  &  pars  alia  immobilis. 
Quxcunque  enim  pars  realis  eft  millefies  in 
Oriente ,  millcfies  in  Occidente ,  nunc  dextra, 
nuncfiniftra. 

Icem ,  quod  eft  ratio  exiftendi  alicui  in  loco 
formalitcr ,  cft  in  co  formalitcr  ,  cui  compe- 
lit  formalitcr  eflc  in  loco :  fed  mutatio  Angeii 
non  eft  in  eo  formaliter  ,  igitur  ipfa  non  eft 
ratio  fibi  exiftendi  in  loco  ,  neque  intelle- 
&io  eft  ratio  exiftendi  in  loco ,  fed  magis  ab- 
ftrahit. 

Item ,  quod  ineft  per  accidens  alicui,  quia  al- 
teri  per  fe,  ficut  vniformiter  fe  habet  per  fe  ad 
ferfi^  Cic per accidens  id per aecidens ;  igitut  Ci  opC' 
ratioeiTet  illud,quo  Angeius  eiretin  loco  perac- 
cidcns  ,  opcratio  ellet  per  fe  in  loco.  Et  quod 
allegatur  pro  illa  opinione  de  Damafcenoij. 
cap. &  \6,  fcilicet  quod  dicitur  Angclus  effe  in 
loco,  quia  eft  in  loco  intelligibilitcr,  fcd  illa  tria 
loca,qu2  citant  ad  ejfe  &  operari,  Sc  potius  coUi- 
gitur  ex  illius  vcrbis  Angeluro  per  aliud  eirc  in 
loco,&  per  aliud  in  eodem  operaci.  Vndc  fecun- 
dura  cum,operari  in  loco,  &  eflc  intclligibiliter, 
non  remouct  locum  ab  Angelo  ,  nifi  circum- 
fctipiiue. 

S  C  H  O  LI  VM     II. 

Circa  locum  corporttm ,  explicat  primo  quomedo 
corpHS  petit  effe  in  loca  proprie  ,  ^uia  facit  latera 
cominemis  diftare ,  &  nonfinit  aliud  cerptu  ibi,  & 
circa  hoc  explicat  eptirne  immebtlitatem  leci  ,  &  in- 
corruptibilitatem  eins,  Secundo  ,  tjuomedo  eft  in  loco 
aquaU ,  qifia  fitperficies  extima  conienti ,  &  conuexa 
cominentis  fint  in  eodemfitu.  Tertio  ,  quomode  com^ 
menfuratiue  ,  ita  vtpartes  locati  cerrejpendeant  par- 
tibui  loci :  &  ht  tres  conditiones  conueniunt  corperi, 
^uatenus  ^uantum  eft,  G^arto  ,  quemode  ejfe  in  leco 
aSlu  pnmo  prttfens  locanti  ab  agente  datur,  ^inio, 
cfuod  ejje  tn  loce  naturali ,  vel  vielento  cempetit ,  ra- 
tione  (jualitatum  leci ,  cenuenientium  ,  vel  diftoriue- 
nientium  loeato,  Vide  DeSlorem  in  Oxen.hic  quaft.S. 
k  num,6.&  4.  ?hyf.qud.ft.  i .  1 .  j  .^  4. 

DIco  igitur  ad  qusftioncm  ;  primo  ,  quo- 
modo  corpus  eft  in  loco :  fccundo,  quomo- 
do  Angclus.  Et  primo  dico  quod  corpus  habet 
neceilari^  aptitudinem  ad  elf.  in  loco  proprio. 
Secundo  habei  aptitudinem  ad  clfe  in  loco 
squali.  Terti6  habec  aptitudinem  ad  clfe  fic  in 
loco ,  id  eft  ,  commenruraciuc.  Quart6  habec 
aptitudincm  cflcndi  in  loco  mobilitcr  ,  vel  na- 
turalitcr.  Primum  competit  corpori  quatenus 
cft  quantum,quia  inquantum  talchabet  necelfa- 
ri6aptitudinem  eflcndi  in  loco  prascifo  in  adu, 
immobili  pcr  fc,  &  pcr^iccidcns  motu  locali  ,  & 
ficdicitur  vltimum  corporis  continentis,&c.  VI- 
timum  dico,quod  eft  indiuifibilc  immcdiatc  con- 
cinens  ,quia  corpus  inquantum  quantum  habet 
aptitudincm  vt  faciatlatera  contincntis  diftace, 
&  facit  fuaim  fuperficicm  incodem  fitu  cum  fu^ 
pctficic  concinente,&c.  Sequitur  neccflario  ex 
quantitate  contcnti ,  quia  facit  aliquara  fuperfi- 
cicm  in  codeni  ficu  cum  fu.i.  &  quod  ifta  fupctfi- 
ciescontinens  fit  alterius,accidit  ex  hoc.quod 
indiuifibile  qitantiiatis  non  poteft  file  per  fe. 

Sed  vnde  accidit  immobilitas  lociJPonitur 
quod  pcr  rcfpeftum  ad  polos ,  &  totum  Vniuer- 
fum.  Sed  illudnihil  valet,quia  impoflibilc,& 

incom 


CorpHs  quO' 
modo  fit  10 
loco. 


§iuatuer  prt' 
priitatei  loct 
corforit. 


VnJt  tft  im* 

tnobilitat 

loei. 


Qu^ftio  I. 


269 


Hxplittttur 
hti  immibi- 
lit*f. 


7- 

Si  loeut  mo- 
ueretur  ,  ctr 
pus  effetfimul 
in  mnltis  lo- 
cii. 


Leei  incor- 
ruftibilit»t 
txfniitur. 


incompofllbile  per  naturam  efl ,  quod  accidens 
maneac  idem  fine  rubicdo,  vel  quod  migrct  k 
fubieifto  in  fubieduin ,  (lue  (ic  rcs ,  Hue  quod- 
cunque  j  igitur  (i  illud  muiimum,quodcontinet 
virgam  in  aqua,non  rcmanet,nihililhus  loci  nu- 
mero  rcmanec.  Dicitiir,  ille  refpedus  eft  tocius 
Vumerli ,  vcrum  eit,tamen  per  vnam  partem  fui: 
jgicur  n  fuccedic  alia  parsVniucrli ,  impoflibile 
cft  eundem  locum  numero  remancre. 

Ideo  dicoquod  locus  cft  fimplex  immobilis 
localiter  ,Sc  per  fe,&  pcr  accidens,  &accidenca- 
liter  per  accidens  ,  quia  Ci  polTec  accidentaliter 
per  accidens  moueti ,  vt  fingit  Commencator; 
igitur  fic  poflct  aliquo  modo  cfle  in  loco  acci- 
dencaliter  peraccidens,&  fic  iocusillius  ioci,& 
ficininfinicum.  Primaconfequentiapatec  ,quia 
G  quancum  ,  in  quo  eftalbedo,mouetur ;  albedo 
peraccidens  eft  in  ioco.fimiiitudo  fimiiitet  acci- 
dentaiiter  per  accidens,  &  fic  aliquo  modo  fimi- 
litudo  eft  iiic  nunc,  &  prius  non  fuit:igitur  fi  lo- 
cus  aiius  ab  ifto  eftet  hic  nunc  in  loco ,  &  prius 
non  fuic ,  pari  raciune  locus  iliius  Ioci,&  contra- 
tiafimuh 

Iiem  ,  fequeretur  quod  corpus  poflet  fimul 
quiefccre  localiter ,  &  moueri  iocalitec>  quiafi 
locus  moueatur  ad  motionem  fubiedi ,  &  non 
eftlocusin  a<5tu,quincontineac  corpusin  aAu: 
igitur  iiiud  cotpus  contentum  a£tu  mouetur, 
aiitet  non  adbu  continentia:  replet  locum  mo- 
tum  ,  &  fi  manec  adu  in  eodcm  loco  ,  i&a 
quiefcit. 

Secund6,dico  quod  iocus  eft  cotruptibilis, 
quia  fi  liic  aer  mouetur  iocaiiter ,  in  quo  eft  hic 
locus,&  impoflibile  eft  iftum  iocum  moueri,  nec 
poreft  ingredi  aliud  fubiedum  :  igitur  nccefle  cft 
ipfumcorrumpi. 

Tciti6  ,  dico  quod  pcr  zquiualentiam  eft  in- 
corruptibiiis,quia  iiccc  ab  ifto  ioco  in  acread 
iftum  iocum  in  aqua  non  poflic  eire  motus ,  ica 
quod  vnum  corpus  cxeac  ab  hoc  ioco  fecundum 
numerum,  &aliud  ingrediatur  cundcm  iocum 
numero  ,  tamen  refpedlu^notus  fimiiitcr  fe  ha- 
bec  alius  locus  fecundiam  numerum  ,  ficut  fi  eiTec 
idem  numero  ,  ficut  pacec  in  cxemplo.  Si  dicam 
fxpius  hanc  vocem  homo  ,  homa ,  audiensdice- 
rec  quod  ego  profero  eandem  vocem  ,  quia  eun- 
dem  conccptummentis  expiico  ,  tamen  certum 
eft  quod  eadem  vox  numero  femel  formata  non 
poccft  iterum  formari:dicitur  tamen  vna  nume- 
ro  in  comparatione  ad  rationem  propriam  ,  qua 
finaliter  formatur.  Ideo  in  taiibus  non  dicicuc 
vnum  aiiud  ab  alio  ,  nifi  fic  aliud  fpeciejideo  fuc- 
ccdcncia  videntur  recipi  in  eodem  ioco  nume^ 
ro,&  camen  non  eft  motus  iocalis  redus,  nifi  ab 
aiio  loco  fpccic  ad  alium  iocum  fpecie;&  videcur 
recipi  corpus  mocum  in  eodem  ioco  numcro,  in 
quo  prjefuit  expuifum  :recipitur  caraen  in  aiio 
numcro ,  in  comparacione  tamen  ad  mocum  di- 
cicur  idem  numero.  Primx  igicur  cres  condicio- 
nes  jfcilicct,  quod  corpushabec  apcicudinem  ad 
neceflario  elTendum  in  proprio  ioco  ,  &  qu6d 
in  ioco  xquali  indiuifibiii  fccundum  vnam  di- 
menfionem  ,  &  in  ioco  dimcnfiuc,  compccunc 
corpori  inquanitim  quantum.  Sed  quartam  con- 
ditionem  non  habet  a  fe ,  fed  ab  agentc  eft  adl-u 
in  ioco  ,  non  neceflario ,  ita  qu6d  agens  poteft 
ipfum  ponerc  prxfens  in  corporc ,  quod  natum 
cft  ipfum  locarc. 

Quinta  conditio,  qu6(i  fit  in  loco  naturaliter, 
vcl  violcnter ,  nec  competit  fibi  ab  agentc ,  ncc 
Smi  oper.  Tom.  X I. 


quatenus  quantum,quiainquant^m  raathcma- 
ticum,nuiluslocus  cft  fibi  naturalis ,  vd  violen- 
tus,fed  inquantiim  quaic.eft  vioitntcc  inloco,  J"^*   *'"• 
vei  naturaliter  ,'inquantum  citcumfcribitur  a  „'_^/J*^},j^' 
corpore  habcntc  conuenientcs  quaiitates,qua   ^,(.,, 
func  natx  faiuare  ipfum  ,vclacorpore  habentc 
qualitates  natas  corrumperc,  ideo  magis  proprie 
dicitur  corpus  efle  naturaiiter ,  vel  violenccr  in 
corporc  iocante,quam  in  loco. 

Secundum  principalc  dcclaro  ,  quaiitcr  cora-        9. 
petit  Angcio  cfle  in  ioco :  non  enim  competic  §luomodo 
fibi  iocus  ptimo  modo ,  quia  non  facit  iatcra  ^"£'1"'   'fi 
continentis  diftarc;fcd  poteft  ftaf c  in  quacun-  '"**"• 
quc  parte  continui ,  non  ioiuto  continuo.  Ne- 
quecompetit  fibiiocus  fecundomodo,  quianon 
habet  fuperficiera  aequaiem  fupcrficiei  ioci.  Nc- 
que  compctic  fibi  locus  ccrcio  modo  commen- 
furatiuc ,  quia  non  eft  circumfcriptiuc  in  lo- 
co.   Quarto  modo  eft  in  loco  in  adu  ,  quia 
coi^xiftic  corporaii  iocanti  ,&  hoc  eft  ab  agcn- 
te  ,  minus  camen  proprie  qu<im  corpus  ,  quia 
lancum  difliniciuc.    Quinco  modu  non  eft  in 
loco  ,  quia  nuiium  corpus  eft  nacum  ipfum  con- 
feruare ,  nequc  corrumperc.  Solum  igitur  quar- 
to  modo  cft  in  ioco  inadu  ^  creance  ponence 
ipfum  adtu  in  loco,&poftea  pot^ft  ponece  fe 
in  alio. 

Ad  primum  principalc,  dico  qu6d  Boccius 
inceliigic  quod  non  funt  in  loco  ,  ficut  cor- 
pus.  Idcm  intelhgit  Auguftinus  in  iilis  duo- 
bus  locis. 

Advltimum  ,  dicoquodnoneft  inloco,quod 
eftvitimum  corporis  continentis,&c.ficut  lapis, 
vel  corpus.  Et  fi  dicas ,  nullo  modo  poteft  con- 
tineri  ,  quia  contincns  eft  formale  refpctlu  con- 
tenti.  Verumeft  in  corpocibus,&  hoc  cft  per 
qualicacem  nacuralem  ,  &  non  per  hoc,  qnod  cft 
continerc,  quia  continere  folum  eft  pcr  quanti- 
tatem ,  &  hoc  non  arguit  nobilicaccm  in  conci- 
nence  ,  neqne  aduaiitatem  ,  neque  influcntiam 
rcfpedlucontenti,  fed  eft  itaambire  contcntum, 
vc  nihil  iiliusfit  extra  illum  locum. 


10. 

Ad  »rgum. 
frincifalia  • 


I. 


DISTINCTIO     111. 

Qjf  iE  S  T  I  O       I. 

l!)e  tAngelorum  determmatione  in 
J}ecie. 

AleaC.i.p.q.io.m.S.a.i-  D.Thom.i.^f  jo.ar/.^.  D.Bonaa. 
hic  art.t.q.i  (jf  d.^.q.  i.  art.^.  Richard.^xr  art.  5.  9.  3. 
Gapr.j.i.<if/.3.  Ga.hi.  q.i.(jri.  Vafq  i.f.i.181.  Scotas 
ii%  Oxon.hic  qutfliont  feftim». 

Irca  hanc  diftinftioncm  qua- 
riturprim6  :Ftrumin  Angelis  fof- 
)fitejfe  ,MfiinSiio  perfbnalis  in  eadem 
,  Jpecie.  Qu.6d  non.  Sepcimo  Mcta-  Argumtnt, 
phy ficx  x.lnhis qm  fiint fine mate-  f >'"»'">>' 
ria,idem  efi  quod  ^uid  efi,eum  eo  cuius  efi:igkat  vno 
muIcipiicato,&  ceiiquo. 

Icem ,  Auiccnna  9.  Metaphyf,  ponit  fecun- 
dam  Incciligenciam  cfle  \.  pcima  per  creacio- 
nem,&  ccrciam  k  fecundajfed  creacum,  &  creans 
non  func  eiufdem  fpeciei:ide6  difl^crentia  forma- 
litereft  fpecifica;fed  differentia  in  feparatis  \ 
materia  cft  differeniia  formarum;igitur,&c.Ma- 
iorpatct;cum,quia  forma  ,  &  fpccies  idem  funt: 
turo,quia  i.Metaphyftext.io.ii  .4 1 .  fotmx  cora- 
Z     3  patantur 


Stcundum. 


270 


Lib.ll.  DiftinaioIII. 


1. 


^artua. 


GluinlHm. 


ClHtt*. 


3' 

T>.  Thom»5 
z.fent.dift.i. 

Jtiid  quedl. 
I  .j««yf  7  (^ 
Gotfred.hic, 


Jmpnhatur 
i/tcepini». 


parantur  numcris  ,  Ik  quacunquc  vnitatc  fubtra- 
fta  ,  vel  addita ,  eft  alius  numerus  fpecic.  Tum, 
quia  lo.  Mctaphyf.  penult.cap.iext.io.  Mm,  & 
foemina  non  dijfeTunt  fpecie ,  ^ula  ilU  Junt  Aifferenti* 
materiales.  Igitut  fi  hxc  fit  pizcifa  caufa  non  di- 
ftindionis ,  quxlibct  diffctentia  formalis  cft  fpc- 
cifica. 

Item ,  omnis  fotma  feparata  k  matctia  ,  habec 
in  fe  totam  perfedbionem  fpccieijigitur  nort  pof- 
funt  elTe  plura  in  cadcm  fpecie.  Antcccdens  pa- 
tcr,quia  forma  fcparata  a  matetia  non  habet 
petfedbionem  fpcciei  per  participationem  ,  quia 
turic  ciTet  compofita,ex  co  quod  haberet  per  par- 
ticipationcm,&:aIia  ex  partc.  Confcqucntia  pa- 
tet ,  quia  fi  ha:c  Intelligentiahabcrct  totam  per- 
fedlioncm  fpeciei  ,&illatotam,  &  feparanturk 
materia ;  igitur  hxc  Intelligentia  cflct  ifta ,  quia 
totum.quod  vnum  includit.circt  inalia. 

Item  ,  in  entibus  perfedis  nihil  eft  quin  in- 
tendatur  k  nacurajfed  phitalitas  numeralis  in  ea- 
dem  fpecic  in  fcparatis  a  matcria,  non  intcnditur 
k  natura ,  quia  talis  pluralitas  potcft  efle  infinito- 
rum,quanti\m  cx  parte  fpecici,  pari  rationc,  qua 
potcft  clTe  duoxum:fcd  infinitas  non  intcnditur  k 
natura. 

Et  confirmatur,quia  in  fpeciebuscft  perfe 
ordo. 

Itcm  ,multitudo  indiuiduorum  non  eft  ne- 
ccfTario  in  eadem  fpecie ,  nifi  quia  fpccies  cft  co- 
ruptibilisin  fuoindiuiduo,  vtpatet  i.de  Arttma, 
ffAr?.  ?4.£^  j;.qu6dgeneratio  eft  vtfalueturcfPc 
diuiduum ,Sci.tie  Coelo  , text.  is.&  i.Je  Cailo, 
te.vt.^i.non  cft  nifi  vnum  ccelum,quia  tota  natu- 
ra  faluatur  in  vno  indiuiduo:igitur  cijm  in  fepa- 
ratis  a  materia  nuUum  indiuiduum  fit  corrupti- 
bilc,non  erunt  plura  in  cadem  fpecie. 

Oppofitum.  Damafccnusin  Elcmcntariofuo 
cap.  12./«  vnaqua(jHe  jpecie  plurtt  fmt ,  vt  conuc- 
nientes  in  natttra,vt  gaudednt,icc. 

SCHOLIVM    I. 

Sententia  D.Thoma ,  &  aliorum ,  negans  pojfe  ejje 
plures  Angelos  in  eadetnjperie.  Hanc  refutar  DeElor 
frptem  optimis  ,  &  clarts  argitmentis ,  de  <juo  latius 
in  Ovon.  hU ,  tjusflione  fptima.  Vide  eum  ^uajiione 
i^uarta ,  vbiprebat  Jlrenue  cjuantitattm  non  ejfe  ra- 
tionem  indiniduationls.  &  qiiaji.  j ,  vhi  id  ipjtim  docet 
de  rnateria.  ex  di£iu  ibi  fundamtma  oppofita  fenten- 
tin,  euertuntur. 

Dlcitur  ad  quatftionem  (fccundiam  ponen- 
tesquodindiuiduatio  eftper  quaniitatem, 
vcl  pcr  materiam  ,  vt  eft  fub  quantitatc  ,  non  pcr 
matcriam  abfolntc,quia  differunt  genere.fi  diffe- 
runt  per  materiam  abfolutc ,  fed  quia  vna  pars 
mat eriac  cft  fub  alia  partc  quantitatis )  quod  im- 
poflibilceft  inuenire  diftinftionem  numcralcm 
in  eadem  fpecic  ,  vbi  nec  cft  quantitas ,  nec  ma- 
reria  fubquantitatc.  Probant  rationibus  fupr^ 
pofitis. 

Sed  oportct  iftos  dicere  ,  quoid  non  folum  cft 
hoc  impoflibile  per  naturam ,  fed  impoflibilc 
Dco  ,  quia  fi  prscifumdiftinftiuumindiuiduo- 
rum  in  eadcm  fpecic  cft  quantitas,  vel  materia 
Aib  quantitatc,  contradidio  eft  quod  fint  di- 
ftiuda ,  &  non  ab  ilb  principio.Nec  valet  fidlio, 
qua:  ponit  diftin^kionem  in  comparatione  ad 
agens ,  quia  nulla  Intelligentia  eft  nifi  ab  agen- 
te  ,  ficut  nec  fubftantia  matcrialis  :  tum  ,quia 


rationes  non  poffunt  concluderc  hoc  cfle  im- 
poflTibile. 

Dico,qu6d  hoc  cft  poflibilc,&  hoc  tcneo  vni- 
ucrialitcr,  ficut  nunquam  poncnda  cft  pluralitas 
fine  neccflitate,  fic  ncc  impoflibilitas  fimpliciter. 
Nec  cft  contradi(aio,quando  ha:c  non  potcft  pari 
rationcconcludi. 

Pro  hac  parte  arguo  fic  :  Omnis  quiditas 
quantum  cft  dcfe,eft  communicabilis :  igitur 
quiditaslntelligentis  jigitur  non  rcpugnat  fibi 
effe  in  multis  fuppofitis.  Primum  antccedcns 
patct  5  fi  repugnarct  alicui  quiditati  communi- 
cari ,  aut  hoc  cffct  ratione  perfedionis  ,  aut  ra- 
lionc  impcrfcdionis  :  non  rationc  perfc6lionis, 
quia  quiditas  pcifc(aiflima,puta  diuina,  commu- 
nicabilis  cft,  licct  non  in  diuerfitate  naturx :  nec 
ratione  impcrfeitionis,  quia  tunc  quiditas  matc- 
rialis  non  eflet  communicabilis. 

Item,quxlibetquiditas  creatapoteft  intelli- 
gi  fub  rarionc  vniuerfalis  ,  fine  contradidione, 
quia  quxlibcr  quiditas  creata  potcft  habete  dc- 
finitioncm.  Licet  enim  quiditas  Intelligentia: 
fit  cadcm  rcaliter  cum  fingulari,tamcn  potcft  in- 
telligi  fine  illo.  Et  hoc  non  eft  rationc  vniuerfa- 
lis  foliim.Non  enim  vniucrfale  perfcdlum  in  hoc 
folo  eft ,  quod  poteft  intclligi  non  intclligcndo 
fingulare ,  in  quo  cft ,  fed  in  hoc,  qu6d  intcUigi- 
tur  fub  quadam  indiffercntia  ad  plura ;  fed  illa 
quiditas ,  qua:  dc  fc  eft  h*c ,  non  poteft  intelligi 
fub  ratione  vniuerfalis  ,  vt  fub  indiffercntia  ad 
plura  fine  contradidione.  Hinc  cft  quod  contra- 
didio  cft  quiditatem  diuinam  intelligi  fub  ratio- 
ne  vniucrfalis.quiadc  fe  c(ih*c. 

Item ,  Aiigelus  poteft  annihilari ,  Sc  non  pro- 
pter  hocncceirc  eft  totam  illam  naturam  pcrire, 
quin  poflibilc  fit  Dcum  iftam  naturam  rcftaur.i- 
rc,quialicet  Dcus  annihilet  naturam  alicuius, 
non  propter  hoc  efficitur  talis  natuia ,  cui  rcpu- 
giiat  effe ,  ficut  chimxrac ,  non  plus  quim  ante 
creationcm.  Sed  fecundiim  iftos  non  poteft  Deus 
eundcm  Angelum  reftaurarc  ,  quia  fccundijm 
ipfos  in  materia  de  tefurrcftionc ,  non  poffet  fa- 
cere  vnum  hominem  rcdire  fi  partes  effentiales 
annihilarcntur,vt  materia,  &  intellcdliua;  igitur 
oporrcr  quod  Dcus  rcftaurarct  alium  ineadem 
fpecic.Illa  ratio  folum  eft  ad  homincm. 

Item,animas  intcllcAiuac  fcparatat  diftinguun- 
tur ,  &  funt  quiditatcs  fcparats  ^  materia  ,  ficut 
Angeli. 

Dicitur  quod  non  cft  fimile ,  quia  illic  animac 
habent  aptitudinem  ad  perficiendum  corpora, 
non  fic  Angeli, 

Contra  iftud.  Ifta  aptitudo  non  eft  de  prima 
ratione  anima;,quia  non  cft  nifi  lefpedlus  ad  cor- 
pus,&  probatum  eft  prius  qu6d  rcfpc6lus  non 
eft  de  formaliinrelle<Stu  abfoluti  formalitei,licct 
illerefpcdus  noncffct  res  alia ;  igitur  poflibile 
cft  inintelleduconcipcrequiditatemanimzfine 
ifto  refpcdu.  In  illo  priori  ,qu2ro  quodiftin- 
guitur  ha:c  anima  ab  aliaPnon  illo  refpe^^u,  cer- 
tum  cft;  igitur,&c. 

Item  ,  non  quia  harcaptitudoeft,  hzc  forma 
eft ,  fcd  c  contra ,  quia  forma  cft  finis  matcriac  i. 
Phyjicor.  igitur  prius  natura  cft  hsec  forma,  quam 
hxc  aptitudo;  non  igitur  efti&^fpet  aptitudi- 
ncm. 

Item  ,  fccundam  iftos ,  idco  qiiiditas  Angeli 
non  cft  plurificabilis ,  quia  tota  eft  in  hoc ,  licct 
quantiim  eft  dc  fc  ,  fit  plurificabilis ;  fcd  omnis 
quiditas ,  qux  dc  fe  eft  plurificabilis  qoantijm  de 

fe 


4. 

Opinio 
Strii. 


Au- 


Prebatur 

frimh 

Saturtm 

Angelicain 

tfft    commu- 

nicabiUm 

multis. 


Steundc, 
Omnit  natU' 
ra  trtata  pO' 
teft  toncipi 
VI  vniutrfa- 
lis. 


Tertio. 
D.Thom.^d. 
44.  q.  I,  ait 
annihilaium 
nonpoffe  rt' 
parari. 


§luartf, 

Animtfepa' 
rat*  difft' 
runt  folo  nU' 
mtrt. 


6, 


fjuinti. 
Si   naturs 
Angtli,  deja 
tfftt  hxc,efflt 
infiniia. 


.III  QusEftiolI. 


271 


Sixti. 


Tot»  MtufM 
Angeli  ntn 
cecidit.ficHt 
hominU. 


Ad  trgum. 
initio  qutfl, 
Vide  Doa. 
in  Oxon. 
hic  q.  6.  n. 
lo.&q.y.  n. 
6. 

Idem  eft, 
qaod  quid 
eft  cum    eo 
cuiusefl:,(x- 
flicMtur. 


Zx  trrert  tt' 
nuit  Philtf, 
quiditatem 
qu4   c»ret 
m*teria ,  ijfe 
vtmm  numi- 


8. 

AdfeciSdum. 


AdfreiMtie- 
nii. 


fe  e(l  I  xqualiter  poced  efTe  in  infinitis  >  Hcut  in 
duobus  ;  igituc  impodibiie  eil  ipfum  recipi  to- 
taliter  in  vno,  niii  inBnite  recipituc  in  ifto  ;  quia 
n  recipitur  in  ifto ,  &  in  ilio,  &  in  tectio  zque 
perfede,  iicuc  duobus  ,  oportec  quod  in  ifto  ter- 
tio  iic  eminencer  refpe(3:u  iilorum  ,  quia  nun- 
quam  arqu^  perfedlc  cft  forma  in  vno  ficut  in 
alio,nififit  formaliter,  vel  eminenter.  Forma- 
liternon  potefl  eiTe  invna  forma,  qu«  eft  in 
duobus  xquc  perfe^la  formaliter :  igitur  emi- 
nenter  :  igitur  fi  totaliter  recipitur  in  vno,ficut 
eft  receptibilis  in  infinitis ,  in  ifto  recipitur  in- 
fini  te. 

Item ,  fecundum  illos ,  oportec  ponere  quod 
totafpecies  multorum  Angelorum  fitdamnata, 
&  fic  tota  fpecies  fruftratur  \  fine :  iilud  videtuc 
impoOlbile ,  &  contra  Auguftinum  in  Enchirid. 
cap.tS.  vbi  vulc  qu6d  §l»U  tota  naturn  humana ce- 
cidit ,  iieo  flacHtt  aliampartem/kltem  reparare ;  fed 
quia  tton  tetanatnra  Angelica ,  Jedpars  cecidit,  eam 
non  reparauit.  Ideo  tcneo  ,  quod  quiditas  Angcli 
non  eft  de  fe  h*c,cum  non  fit  aftus  purus. 

Ad  primum  principale  dico ,  quod  in  /eparatis 
a  materia  idem  eft,  (jnod  ^uid ,  &c.  Materia  accipi- 
cuc  vno  modo ,  vt  pars  rci  compofita:  ex  materia, 
&  forma ;  aliquando,  vt  eft  conditio  contrahens 
quiditatera.  Prirao  modo ,  cft  propofitio  vera, 
fccundum  Philofophum  7.  Metaph.text.io.qu6d 
infeparMu  a  materia,  idem  efi,  &c.  Secundo  modo 
cft  fimpliciter  vera;  quia  vbi  non  eft  conditio 
contrahens  quiditatctti ,  eft  idem  cum  quiditate, 
&  hrc  eft  in  folo  Deo,fecundum  veritatem.  Pro- 
batur  hoc ,  cjuodquid  eftc  idem  cum  eo  cuius  eft, 
potcft  intelligi  dupliciter ;  vel  idem  identitate 
reali  ,  vel  identitate  prascifa  adzquata.  Primo 
modo ,  idem  eft  ejHod  tptid  cum  eo  cuius  eft ,  in 
quoIibet,fiue  fit  materiale,fiue  immatcriale.  Sed 
de identitate  praBcifa  non  intelligit  Philofophus, 
&  fecundum  ipfum ,  vbi  non  eft  materia  primo 
modo  ,  non  eft  materia  fecundo  modo.  Sed  hoc 
habct  ex  ifto  principio,  quod  Theoiogi  habent 
negare ,  quia  folum  habct  hoc  ex  hoc  principio, 
quod  fcparatumi  materiaeft  formaliter  neccfta- 
rium  in  fe,  &  fi  ipfe  negarct  hoc  principium,ipfc 
negaret  iftam  condufionem  ,  cum  ha:c  fit  caufa 
praccifa.  Ide6  ipfe  ponit  quod  quidquid  poteft 
habere  quiditatcm  feparatam  a  matcria  habct 
eam ,  quia  in  feparatis  i  materia  non  differt  effe  a 
pofe ;  hoc  cft.non  cft  potentia  ante  adum  ad  effe, 
Sc  cx  quo  infinita  indiuidua  non  habcnt  eandem 
quiditatem  feparatam  ^  materia ,  ponitur  quod 
non  poftiint  eam  habcre,  &  per  confequens ,  nec 
plura,  quamvnum  ,  quia  qu«  poteft  habere  k 
pluribus ,  quantum  eft  de  fe,  poteft  haberi  ab  in- 
finitis ;  tantum  igitur  ponit  vnum  in  vna  fpccie; 
igitur  ille  qui  concedic  iftam  conclufionem  ,  & 
negat  illud  principium  ,  quod  eft  caufa  praecifa, 
nec  eft  PhiIofophus,necTheoIogus. 

Adaliud  dico  ,  quod  Auicenna  pofuit  quod 
ex  Intelligentiis  non  potcft  procedere  immedia- 
tc  nifi  vnum ,  &  fic  fccunda  Intelligcntia  intelli- 
gendo  primam  ,  a  qua  cft  ,  canfat  perfeftifll- 
mum,quod  potcft  caufare.  Etfi  fuum  principium 
fuic  rationabile,  tamcn  Thcologi  habcnt  hoc 
ncgare. 

Ad  aliud  dico  ,  quod  differentia  formalis  po- 
teft  accipi  dupliciter;  propric,&  fic  concedo 
quod  difTcrcntia  formalis  cft  fpecifica ,  quia  qua: 
difFerunt  pec  formam  ,  hoc  eft,quod  quiditas 
fitpcincipiura  diftingucndi ,  quia  difFcrrc  negat 


refpcdum ,  &  tcrminum  refpeftus.   Vel  poteft 
accipi  difFerentia  formalis  minus  propric  ,  pro     Dtferentia 
difFcrentia  formarum ,  &  dicoquodnonfemper  ^"^'"^^'.^ 
per  difFerentiam  formarum  eft  difFcrentia  for-  1['^^I 

*      1-  .^  c       n  jerunt. 

malis  proprie,  nec  Ipccinca. 

£t  cum  probacur  in  ifto  intelledu  forma,&  5, 

fpecies  ,  idem ,  vcrum  eft  primo  modo.  Et  cum 
dicitur,  formx  comparantur  numeris.Dico  quod 
Philofophus  ibi  loquitur  de  quiditate,  non  vt 
diftinguitur  contra  materiara,quia  quiditas  fub- 
ftantix  raaterialis  includit  matcriam  ficut  for- 
mam  ,  &  ipfc  ibi  intelligit  quod  difFcrentia  for- 
maliscft  quiditatiua,  &  hoc  loqucndo  vt  abftra- 
hitur.  Ideoifta  au<5loritas  nihil  ad  propofitum. 
Et  cum  dicitur  ,  Aias,  &faemina  funt  diffiretttia  /^^,  (y  fae- 
materiales ;  verum  eft  comparando  ipfas  ad  homi-  minaquome- 
nem,  quia  comparando  iftam  naturam  hominis  ''"  'j'S"'*nt 
funt  materiales  ,  licct  in  fe  differant  fpccic,  ficut  '^"*'' 
agcns  &  patiens.  Sic  homo  albus ,  &  homo  niger 
non  difFerunt  fpecie,  nec  etiam  homo  albus ,  & 
equus  refpedu  albedinis,  &  nigredinis  difFerunt 
fpecie.  Nuncautem  nonvalcnt,fi  fola  formalis 
difFercntia  eft  fpecifica,igitur  omnis ;  fcd  cft  fal- 
lacia  Confequentis.Sicdebetconcludi  vniuerfa- 
liter  de  terminis  tranfpofitis.  Przterea.hoc  con-      Diffsrenti» 
ccdoquodpropric  loquendo  ,  difFercntia  fot-  ^,^;^J* 
malis  eft  fpecifica,  non  autem  omnis  diffcrentia 
formarum. 

Ad  aliud,  cum  dicitur  :  Omnis formajeparata  k  ^<i  tertfum 
materia ;  &  cum  dicitur ,  nihil  efiin  perfe£lis,cjMin  ^  quartum, 
intendatur anatura ,  verum  eft,&  dico  qaod  non 
fequitur  ,  aliqiia  pluralitas  intenditur  a  natura 
in  qualibet  fpecie ,  qux  eft  capax  verx  bcatitu- 
dinis  ,  vt  congaudeant ;  igitur  infinitas  inten- 
dicur. 

Ad  aliud  dico,  quod  ifta  non  eft  przcifa  caufa  Adquintum. 
multitudinis  in  fpccic  ,  corruptio  indiuiduorum,  Corruptio  nt 
licet  hoc  fit  vna  caufa  fccundum  Philofophuin;  'fl  "*'*h  ">- 
imo  bonitas  diuinaeftcaula  multitudinis  inea-   tttdinit  m 
dem  fpecie.   Sic  in  ftatu  innocentia:  fuilTenc  ^ecie. 
multihomines,ctfi  Adam  nunquam  peccauiirec. 
Nunc  aufcm  in  inferioribus,  qux  non  funt  capa- 
cia  vcrs  beatitudinis,  non  oportet  ponere plu- 
ralitatem  in  qualibet  fpecie,quia  inferiora  ha- 
bent  finem,fub  fine. 


Q^  .^  S  T  I  o       II. 

VtTum  Angeltu  cognofcat  quiditates  crea- 
toifer  difiinSias  rationes  .<' 

hXeni.ipitrt,  qutfl.i^.  membro  13.  D.  Thom.i.^^r/.  qutfi. 
j  j.arf.t^.D.  Bonau.  hleart.  x.  qutft.  i.  Richard.  urt.t. 
qutfi.i.  Gzhi.  qut/l.  X.  Ocham  qutfi.fi.Gieg.x.dift.j, 
qutfi,  5,  Vafq  I.  ^<*rr.  di^.  loo.Scotus  inOxon.hic 
qutfi,  10. 

S3^S  E  c  V  N  D  6  qusritur  :  Vtriim  jingelui  co-  j. 

^^l^  gnofcat  quiditates  creatas  diflin&e,  per  diftin-  Argum,  fri- 
tSs^&  £}as,  &  proprias  ratienes  cognofcendi  ?  Qviod  mum. 
non.  8.  Metaphyf.  text.io.  Formt  funtvt  numeri; 
numerus  maior  continetminorem:  igitur  non 
oportet  ponere  diftinftam  rationem  cognofcen- 
di  formam  inferiorem  ^  ratione  cognofcendi 
fuperiorcm. 

Itcm, i.de  Anima,text.  5 1 .  Senfitiua eft  in  intel-    Situndum. 
le&iua  ,ftent  trigonum  intetrogono, 

Item,  fi  rcs  immaterialis  pcrfedlior  eft  rc  cor  Tirtium. 
porali:  igitur  &fpccic  corporis  repratfentante 
corpus ;  igitur  nuUa  fpecies  corporis  potcft  efTc 

Z     4  pcr 


27  i 


Lib.II.  DiftinaioIII. 


fluartum. 


^hiHm. 


1. 

y»  tffcf. 


Henr.quodl. 
5.  (]ua!ft.  14. 


pcrfcdio  Angeli  i  igitur  non  pet  fpccicmpro- 
piJiam  intcUigitiir  corpus. 

Itcm ,  fic  cogiiorcit  quiditates  aliorum  ficut 
quiditatem  luam  ;  fed  fuam  cognofcit  pct  eflbn- 
tiam,quia  fecundum  Auguftinum  14.  deTtini- 
tatc,  partes  imagims  capiunt  fi.  Vndc  anima  noftra 
fcmper  cognofcit  fe.quia  fcmper  fibi  ptaeiens,vti 
ait  ibidem  i^.eap.  4.  igitur  Angclus  ic  cognofcit 
per  cflentiam. 

Item,  caufa  prima  plus  influit.qoam  fecunda- 
tiitprima  PropofitionedeCauJis ;  igitur  plus  influit 
quaniumad  eje  :  igitur  potcft  plus  etfedus  co- 
gnofci  per  caufam  primariam  ,  quam  pcr  fecun- 
dariam. 

Oppofitum,  Intelledus  diuinus  cognofcit  alia 
k  fe  per  diftindas  rationes  cognofccndi ,  &  pro- 
prias,  quia  ad  hoc  ponuntur  idex,  fccundiim  Au- 
guftinum  i^.tjutfl.qMfi.AiG.  Quia  fi  cognofcit  ali- 
quid  extra  fe.oportct  qu6d  cognofcat  illud  obic- 
ftum  per  propriam  rationem  illius  obiedi ;  igi- 
tur  fi  cognofcat  aliud  obiedum  ,  quod  non  con- 
linctut  eminenter  in  ifto,  oportet  quod  pcr  aliam 
rationem  propriam  cognofcat.  Igitur  multo  ma- 
gis  quilibet  intellc6tus  inferior. 

Item,  fecundum  Auguftinum  -j.de  Trimt.t^woA. 
poteftclTe  adu  in  memoria  ,  potcft  cfTc  adluin 
intelligentia',  &  ccontra,  quia  partcs  imaginis 
capiunt  fe ;  igitur  quilibet  corumpoteft  habcrc 
rationem  propriam  cognofcendi. 

SCHOLIVM    L 

Senterttia  Henrici  ( de  <]H<*  in  O.xon.  hhqtuftlone 
8.  &  di(}in£fione  3  .(^udfi.6.)  Jngelum  cognoficre  crea- 
turas  per  habitHm  ipfi  inditutn,  includentem  ejfentiali- 
ter  relationes  ad  omnes  <juiditates,  exifientes ,  &pojfi- 
biles.  Probatur  tjuatuor  ,fied  improhatur  quinque  ra- 
tionibtif.  Fide  Da^orem  hic  num.^.  vbiponit  rationes 
Henrici,&  num.  i  ^.vbieii  refhondet  in  fpeciali.Sequt- 
turfintentia  D.Thomt,  AngelumfiuperiorernperpaH- 
casfpecies  intelligere  ernnes  (jHiditates,  &  fiupremo  fior- 
te  vnam  fiufiicere ,  quam  late  refiutat  Do^or  hic  a 
numero  10. 

Clrca  iftara  qacEftioncm  de  cognitione  natu- 
rali  Angcli  refpcdku  quiditatum  crcatarum, 
non  de  cognitione  cxiftcntiac  rci,  dicit  vnus  Do- 
(kot  quod  Angclus  cognofcit  quiditates  rerum 
diftinfteper  vnum  habitum  fcientialcm.  Licct 
enim  habitus  fit  informans  intclle£tum,&  ita 
non  pofllt  eftc  obicdum,tamen  illud  quod  fplcn- 
det  in  habitu ,  poteft  efle  obiedum  intelligibile. 
Et  perhocfoluitur  vna  obiedio  de  fpccic.  Se- 
cundo  dicit  quod  illehabitus  habet  cflentialem 
habitudincm  ad  fcibile  extra  quodcunque  ,  ita 
quod  intclleftus  non  poteft  capcrc  iftam  qualita- 
tem,nifi  capiat  fcibilc  ab  ipfo  dante  habitum  ,  & 
fi  infinitat  fpecies  elTcnt  caufandacomncs  poflcnt 
pcrfedc  cognofcere  per  iftum  habituin,  &  cflen- 
tialius  depcndet  illc  habitus  ab  obicdo ,  quam 
fpecies.  Et  pcr  hoc  foluitur  alia  obicdtio  ,quia 
licct  illc  habitus  non  caufetur  ab  obicfto.fed  fpe- 
cies,  tamen  nihil  minus  dependct  ab  obic(51:o,fcd 
magis ;  &  potcft  pcr  illam  fpcciem  in  plura  or- 
dinc  quodam,  quia  illc  habitus  virtualitcrconti- 
net  multa,  quia  tot  fpecies  poflunt  cfle  ,&  rcdu- 
cit  intelledtum  ad  adum  per  hunc  modum ,  quia 
intellc6kus  pcr  alium  modum  fcrtur  inobicfta 
fecundum  ordincm  eflentialemobicdlorum,  pri- 
mo  in  vnum ,  poftca  inaliud.  Tamenpoftcavo- 


luntas  applicat  intelledum  ad  illud  intetligen- 
dum  ,  Hc  habjtus  ftatim  inclinat  intellcdluin  ad 
illud  intcUigendum  ,  quia  voluntas  vult,quia  ille 
habitus  inclinans  fubeft  impcriovoluntatis. 

Pro  hac  via  arguitur  primo  fic ,  i.  Ethicorum, 
cap.^.  Quidquid  cft  in  anima,  eft  habitus,  padio, 
vcl  potciitia.  Cettum  eft  quod  per  paflioncm 
non  intelligit  Angelus,  nec  pereirentiamfuam 
alia,  aut  fc,  &  iniclledus  non  lufficit ,  cum  fit  vt 
labulanuda:  igitur  per  habitum, 

Item ,  fi  non  haberct  iftum  habitam  in  intel- 
ledu  fuo  naturalitcr ;  igitur  poflet  fibi  generare 
habitum  ex  adibus ,  &  tunc  intellcftus  cius  cflct 
in  potcntia  eflcntiali ,  ic  ante  adum  fecundnm 
ad  adum  primum,quod  cft  inconucniens. 

Item,  Dionyfius  de  Diui.nom.cap .-j .\oc^nit\xt  dc 
ordine,  dicens  quodinfimumfuperiorisconne- 
dlitur  fupremo  inferioris ,  &c.  Supremum  in 
nobiscft  huiufmodi  habitus  fcicntialis,  hiccric 
infimum  IntcUigentiis,  &  per  iftum  intelligct 
alia  a  fe. 

Item  ,  habitus  fufficit  fine  fpccie  ad  perfedc 
intelligcndum,&  fpccies  finc  habitu  non  fufficit, 
quia  experimur  in  nobis  ,  quod  non  eft  ita  perfc- 
fta  incelledlio  pcr  fpcciem  folam  ,  ficuc  per  fpc- 
ciemcum  habitu. 

Contraillud,  &prim6  contra  hoc,quoddici- 
tur,  quod  ille  habitus  fufficeret  ad  perfeftcin- 
telligendum,  fi  pofllnt  efle  infinitae  fpccies  Intel- 
ligentiarum  ,  vel  quiditatum ,  quia  vbi  pluralitas 
concludit  perfedioncm  intenfiuc,  infinitas  con- 
cludit  infinitatcm  intenfiuc  :  fed  fi  tantumifta 
res  cognofcitur  perfeftc ,  aliqua  virtus  intenfiue 
requiritur  ad  cognofcendum  :  igitur  fi  alia  vna 
virtus  cognofcit  xquc  peifede  hanc  rera  ,  & 
iftam  ,  ficut  alia  virtus  cognofcit  vnamtantum, 
maior  erit  intcnfiuc  illa  virtus ,  quia  cognofcun- 
tur  duo  diftindc.quam  vnum  tanttim,quia  opor- 
tet  quod  contincat  iftas  duas  quiditates,  vel  for- 
malitcr ,  vel  emincnter ;  non  potcft  formalitcr, 
^\  remaneat  vna ;  igitur  emincnter :  igitur  fi  con- 
tinet  infinitas  quidiiatescmincnter,  crit  infinitae 
virtutisintenfiue. 

Item,cijm  dicitur  quod  intcllcdus  nonpo- 
teft  caperc  iftum  habitum,  nifi  capiat  fcibiIe,pro- 
pter  conncxionem  na^uralem  ;  non  eft  verum, 
quia  abfolutum  in  rationc  quiditatiua  non  in- 
eludit  refpedum  ,  vt  probatum  eft  prius ,  nec  c 
contra  ;  igitur  intellcdus  poteft  capere  vnum, 
etfi  non  aliud. 

Itera  ,  nullus  refpedus  cft  idcm  cum  abfoluto 
identicc  ,  nifi  rcfpcdus  ad  aliquid,  ad  quod  illud 
dcpendct ;  fed  ifte  rcfpcdus  non  dcpcndet  ab 
obiedo  in  ratione  cfficientis  ,  quia  nihil  idem 
dependct  eflentialiter  ad  pluraciufdem  ordinis: 
cumigitur  lapis.vcl  quodcumque  aliud  fcibilc, 
non  fiicaufa  huius  rcfpcftas  ,  non  ncceflario  cft 
idem  cum  abfoluto  tali. 

Itcm  ,fccundum  iftum  modum  ,  multo  magis 
fequcrctur  quod  habitus  noftcr  dcpenderct  ad 
obicdum  ,  quia  caufatur  abeo,&  tunc  obiedum 
fplendet  in  habitunoftro.quodeftmanifcftc  fal- 
fum,  &  ipfemct  negar. 

Itcm,  quod  intclledio  naturalis  illius  habitus 
fubdatur  imperio  voluntatis  crcatae,  videtur  nu- 
nifcfte  impofllbile,  cum  inclinct  mere  permo- 
dum  naturs  ;  im6  inclinatio  naturalis  non  co 
modo  fubditur  voluntati  incrcats  manentc  ciiis 
natura,  quia  lapis  mancnce  natura  fua  pcr  nullam 
voluntatcm  inchnatur  naturalitccfutfum. 

SCHO 


4. 

Argum.  r, 
fro  Htnrtco. 


StcundHm. 


Tertium. 


§iuartum. 


ImpugnMur 
htc  efinii. 


Halitut  M* 
frtfmtMS 
infiniti*    di'' 
fttnai  ,    tfi 
lirftiHonk 
infinit*. 


6. 

D.i.q  6.n.6, 


7- 

H»bittu  ni» 
defetidit  Ith 
obiiHt, 


Qu^ftio  II. 


^7} 


8. 

AuStrU  0f$' 


Vitltu  inpO' 
Jlerieri  infert 
vnitMttm  in 
fritri. 


9- 

R«f«#  «/»9- 

fcendi  flur», 
htbet    »bi*- 
Bum  ,   quoi 
"virtuitliter 
ill»  tontinit. 


10. 

Omnit   TAtio 
vn»  pttefl 
habere  »Sum 
MtU^MMtum. 


Uon  contines 
ontittitem, 
nec  inteUigi'. 
bilit»tem. 


S  C  HO  L  I  VM    II. 

Vtr»  fctttentia ,  jlngelum  ad  cogn»fcendas  dijiin- 
Sm  ^uidnates  indigere  dijiin^u  jpeciebtu  ,probMHr 
rationibtts  cUris,  ^uibm  vtra^efententia  Henrici,  & 
D.  Thenu  refiirantitr.  Vide  Do£i.  de  hoe  fufiks  in 
Oxon.  hic  qtufi.  lo.num.  i  j. 

DIco  igitur  ad  qusftionem ,  qahd  Angelos 
habec  diftindlas  rationes  cognofcendi ,  &c 
proprias  alias,  8c  alias  quiditatumcreatarum.  £c 
intetligo  per  rationem  cognofcendi  non  id ,  quod 
vc  cognitum ,  e(l  ratio  cognofcendi ,  fed  illud, 
quo ,  ficut  fpecics.  lUud  probo  (ic:  Quidquid  eft 
ratio  perfedie  cognofcendi  aliqua  plura ,  eft  ali- 
cuius  primi  obiedi ,  in  quo  perfeftc  continentur 
illa  c&gnofcibilia :  fed  nuUa  talis  ratio  vna  poteft 
cfle  in  Angelo  rcfpedlu  omnium  quiditatum 
cteatarum  ;  igitur  non  per  vnam  rationem ,  fcd 
plures  cognofcit  diftinfte,  &  perfedic  quiditates 
diuerfas,  qaacum  neutra  in  alia  continecur.Maior 
patec  primo  exeraplo ;  quia  eflcmia  diuina  cft 
primum  obiedum  cognitum,&  racio  cflcntiae  eft 
vnarefpedu  sflcncis  cognica: ,  p^r  quam  cogno- 
fcuncuromnia  fecundaria  obicda ,  qus  pcr  pro- 
prias  racioncs  cognofcuntut  fccundario. 

Icem  ,  pcr  racioncs.  Non  poceft  efle  vnitas  in 
pofteriori  eftcncialiter,  nifi  fic  vnicas  in  priori  ef- 
fencialicer  ;  fed  racio  cognofcendi  in  incelledu 
creacoeft  pofterior  obieAocognico,quiaobie- 
ftum  pcr  fe,iftam  rationem  raenfurac ;  igicur  ne- 
celTc  cft  vnum  efle  obiedlum ,  quia  eft  eius  mcn- 
fura,  li  menfuracum  fic  vnum. 

Secundo  probacur  maior,quia  nihil  eft  racio 
cognofcendi  aliud  perfeftc,  nifi  fic  propria  ratio 
cius  formaliccr,  vcl  iftam  racionero  concincac 
vircualitcr:  fednonpotcft  eflTcvnapcopriaracio 
formalis ,  &  plurium  ;  igirur  erir  vna,concincns 
proprias  rationes  plurium  virtuaIiter:igiturob- 
ie<flum  eius  eadem  rationc  continec  viccualicer 
ifta  plura  obiedla.  Vnde  vniuerfalitcr  quando  ali- 
quid  eft  ratio  cognofcendi  plurium  obicdorum, 
obie^um  illius  rationis  prima:  continet  pcrfedle 
obie(fba  iftarum  plurium  rationum.  Minor  pater, 
quia  nulla  vna  entitas  poteft  cfle  in  fupcriore 
creato,  qux  continet  perfedlc,  &  crainenter  om- 
nia,  qu2  continentur  in  omnibus  infcrioribus; 
igiturnulla  vnaratioincelligendi  poteft  cftc  per- 
fedlaracio  eognofcedi  omnes  quiditates  crcatas. 
Item  ,  ratio  intelligcndi  vna  poteft  habcre 
adium  incelligendi  fibi  adxquatum,quia  vna  me- 
moria  potcft  habere  vnum  verbum  adxquatum; 
igicur  vna  ratio  intelligcndi  vnum  adbum;  fed  il- 
la  ratio,qu£  eft  plurium  obiedorum , perfedc 
non  poteft  habere  vnum  adlum  intdligendi 
adxquatum,quia  non  adxquatum  extenfiuc,  ciim 
fic  finc  plures ,  neque  incenfiuc,  vt  probatum  eft 
priiis,;  igitur,  &c. 

Dicunc  negando  maiorem.quia  vna  racio  pro- 
duccndi  potclt  haberc  plures  adus  producendi, 
&  non  vnum  adxquatum,  vc  patec  de  Sole. 

Dico  qa6d  non  cft  fimile,  quia  quod  eft  ptin- 
cipium  producendi ,  in  producendo  non  depcn- 
dec  \  produdo  :  fed  racio  cognofccndi  dcpendet 
\  cognico ,  cum  cognicum  fic  eius  menfura.  Ide6 
ibi  fequitur  quod  fi  eft  vna  racio  cognofcendi ,  & 
primum  cognitum  ex  alia  parte  ,  non  oportcc 
quod  fi  eft  vnaracio  producendi ;  igicurcanciim 
vnum  produdum.  Ideo  vniuerfaliter ,  vbi  vna 
quidicas  non  concincc  aliam  perfcdle  in  emitacej 


ntA- 


necin  cognofcibilitace ;  &  ad  pluresquidicaces 
requiruncur  plurcs  racioncs  cognofcendi.Tamcn 
vbi  vna  quidicas  perfe^e  concinec  aliam  ,  ficuc 
paffionem  ,&in  enticate,&  m  cognofcibilitace, 
non  oportetponcreplurium  quiditatum  pluces 
raciones  cognofcendi  diltindas. 

Secundo,  dico  quod  illx  racioncs  cognofccn-  1 1. 
di  in  incelleiau  pofTunc  dici  habiius  in  vniuerfa-  s^"-»""  i 
li,&  per  accidens ;  quia  func  de  difficili  roobiles,  '^^^'J^j-^l 
&  de  numero  permancntium.  In  fpeciali  tamcn,  ^jg^^^jj,,^; 
&  propric  dicuncur  fpccics  incelligibiles ,  quia 
habicus  ille,  quidiftinguitura  fpecie,cftproprie 
habicus  acquificus  ex  adibus.  Nunc  autem  fpe- 
cies  fuperior  non  poceft  pcrfedte  cominere  in- 
feriorem  ,  nifi  ponacur  quod  eirentia ,  cuius  eft 
fpecies,concincac  cftemiamjcuius  cftalia  fpecies. 
Ide6  comradidtio  eft  fpeciem  fupcriorcm  peife- 
&c  continere  infcriorem  ,  &  eflenciam  fuperio- 
remnon  concinere  eflentiam  inferioreni.  Nec 
debec  illuddiftura,  quodaIlegacurdeDeo,pro 
ifta  parce  habcri  inconueniens,Iiccc  alij  alicer  ex- 
ponanc.  Ncc  valcc  cxemplum ,  quia  ingeniofiot 
alio  poceftpluraincelligere,  non  quia  per  >^nam 
racionem  cognofcendi  poceft  plura  cognofcere, 
quam  alius  ,  fed  velociiis ,  &  perfedliias  benc  po- 
tcft  incelligere  quam  minus  ingeniofus. 

Ad  primum  principale  dico  primo ,  quod  vbi        1 1. 
PhiIofophu$coraparacfpeciesnumeris,comparac     Aiftimnm 


ibiadinuicem  fpecies  fubalccrnatas,&fubalter-  *rgumentMm 

-        '  friHcipale. 

r        •        r  \  »•  1-  "Ipccics   fui.. 

net  minorem ;  ira  Ipecies  iubordinata  totaliter  f,cutmimcri. 


nantcs  ,  &  ficuc  numecus  maior  cocalicer  conti-  tf'"'!?'  '• 


Ai  tertiiim. 


concincc  aliam.  explicMtur: 

Vel  fecundo  dico,qa6dPhilofophus  loquicnt 
ibi  de  fpccicbus  fpecialiflimis.  Foteft  dici  quod 
ficut  vna  non  continet  aliara,  fic  ncc  numerus 
maior  continet  inferiorem.  Vel  efto  quod  nu- 
raetus  non  fit  aliquid  extra  animam  ,  nifi  res  nu- 
meratx,hoc  vidctur  Philofophus  vcl!e,qu6d  non 
func  nifi  lapides ,  &c.  i  ?.  Aietafih.  &  didum  cft 
dehocinprimo  libro  dijl.i^.  ^uitjl.vn.  Tunc  di- 
co  quod  numerus  maioc  totalitcr  cominet  infc- 
riorem,  quia  cft  pars  cius  ,  &  quantiim  ad  hoc 
non  eft  fimile  dc  vna  fpccie  fpecialiflima  rcfpc- 
(flualterius.ficut  defpccie  fubalterna. 

Ad  aliudde  vegetatiua,&fenfitiua  parec  ,quia  Ai  fetun^. 
iftx  fuiic  fpecics  fubordinatx ,  &  vna  pcrfcdc 
contincc  aliam,camen  dico  qu6d  trigonum  non 
cft  in  cccragono,  nifi  pocencialiccrcauttim. 

Ad  aliud  ,  dico  qu6d  fpccies  inielligibilis  ac- 
cidentalitcreft  perfedior  accidentc,fpccics  cnim 
albedinis  in  Angelo  eft  perfedior  quam  albedo. 
Et  fic  dico  quod  poteft  fpecies  in  intclle6tu  An- 
geli'  rci  corporalis  effc  perfedior  re  corporali, 
inquantuin  tali,  Licct  res  corporalis  inquantiim  sptties  Mt- 
fubftantia ,  fit  perfedior  fpecic  inquantiira  acci-  ^'"**  .^*f'*' 
dcns.  Nec  propter  hoc  fequitur  quod  caufa  ""^  '"*' 
xquiuoca  cft  imperfcdior  cffc6lu,quia  nunquam 
eft  cfFe(Sus  xquiuocus  perfedior  ,  necxquc  per- 
fcdtus  caafa  fua  cocali ,  camcn  bcne  poteft  efle 
perfe6tiorcaufaxquiuoca  parciali.  Idc6  nccefla- 
rio  pofuic  Philofophus  intelle<5lum  agentcm  ad 
gignitionem  fpeciei.  Ec  liccc  ifta  fpecies  fic  im- 
perfetaior  Angelo,  ramen  poceftipfum  pccficere 
perfedlione  non  prima. 

Ad  aliud,  dico  quodnon  fequicur  ,  cogno- 
fcic  quiditatem  fuam  pcr  fuam  cfTentiam  ;  igi- 
tur  quiditaics  aliorum  ;  quia  effcntia  fua  poteft 
habere  racioncro  propriam  ,  &  ipfa  poceft  fuf- 
ficiencer  ducerc  in  cognicioncm  fui  diftindlc; 
non  autem  fic  quidicates  alioratp. 

Ad 


14. 

AifMMrtum, 


174 


Lib.  1 1.  Diftinaio  1 1 1. 


Adjuintum. 


Ad  rationes 
Jtenrici. 
Adfrimom. 


Adfeeidnm. 


An  Angelui 
poiefl  genera- 
re  hthitum 
ffienii  ht  /<? 


Aitifti»m. 


Ad-^utrtam, 


Ad  aliiid  ,  Cum  dicitur ,  canfa prima plw  inflitlt, 
&c.  Dico.cx  hoc  non  (equiiur  quod  caula  luicr 
media  plus  facu  ad  cogiiitionem  caula:  poftcno- 
ris,  qoam  ipfa,quia  illa  audoruascftde  caufa 
fiir>plicicerpriiria. 

Ad  primam  rationcm  pro  oppofitaopinione, 
dico  quodPiiilolopiius  z.  E t hicorum  czpit  habi- 
tum  generaliffime  pro  omni  eo ,  quod  cft  in  ani- 
mzy&c  fic  fpeciesdicitur  habitus. 

Adaliud.cumdiciturquod  poffctgencrarein 
fe  ,  fi  non  prxhabercr.  Dico  quod  in  illis ,  qua: 
funt  dctcrminata  ad  vnum  ,  nunquam  acquiritur 
habitus  ex  acbibus  ,  quotiefcunque  caufenturj 
quia  qiioticfcunque  lapis  proiiciatur  furfum, 
nunquam  poteft  acquirere  habitum  ,quoincli- 
netur  ad  facilius  ferri  furfum :  fic  in  Angelis ,  fi 
fumme  inclinancur  ad  vnum  ,  vt  zd  intelligere  k 
principio  creationis  ,  nunquam  per  aiftus  acqui- 
retur  habitus. 

Vel  poteft  dici  quod  fi  non  fumme  cx  fe  incli- 
nantur ,  tunc  poiTent  generare  habitum  in  fc,  ncc 
propter  hoc  fequiturquod  fint  inpotentiacfien- 
liaii  ad  hoc,  vc  ad  adum  primum,  ficut  ad  adum 
pofteriorcm  adu  fecundo  accidentali. 

Ad  aliud ,  dico  quod  illud  didum  Dionyfij 
oportct  gloirari  ,  quia  fccundum  iftum  modum 
profercndi ,  fequerctur  quod  vifio  elTct  infimum 
in  Deo,  quia  hoc  eft  fuprcmum  in  aliqua  crcatu- 
ra;  ideo  dicit  quod  cft  conne6J:ens  infimum  fu- 
periorcm  cum  fupremo  inferiori.  Ettalishabi- 
tus  non  poteft  cfle  infimum  in  Angelo,  quia  An- 
geliis  non  eft  capax  huius  habitus.Vel  potcft  dici 
quod  habitus  in  nobis  non  efl:  fupremum  per  fe 
loqucndo ,  &  fimplicitcr  ,  licci  ifta  faciiitas  con- 
currat  in  immediatione  pcrfcda. 

Ad  aliud  dico  ,  quod  C\  nihil  aliiid  cfletquam 
fpecies,  qua  AngeUis  intelligit,ipfa  fufficeret ,  & 
habitus  fi  efTct,  per  fe  non  fufiicerct,  nifi  arquiuo- 
ccturhabitus  ad  fpeciem  intcUigibilein. 


Ov 


V  i£  S    T  I  O 


III. 


SetunJitm. 


Tmium. 


fljfartum. 


f^inium. 


Vtmm  Angeiui  fojfit  cognofiere  fe 
fer  ejfentiam  f" 

Alen^.i  pirt.  ^uefl.  14.  membro  j.  <5*  4-  D  Thom.  l.  fart. 
fiefi^yart.i  j^  ^  D.Bomn.  hit  z.  frt.itrt  i.  qu/ft  i. 
Ridiard  fart.i.quijt  6.  Henr  (juoil.^  cjutfl.  14.  Vafq.  1. 
part.dljp    tij.  <■«/'.  i.5cotus  inOxon.  hic qutft.  8. 

J^"?  V6  D  non.  Quia  fi  fic  ,  hoc  non  eflet  nifi 
IJ^qaiacftfibi  praefens,  &aau  intelligibiiis; 
fed  illa  non  fufficiunc ,  qaia  anima  crt  aftu  intel- 
ligibilis,  &  femper  fibi  pracfens,  vt  vulr  Augufti- 
nus  S.deTrinit.  &  i^.cap.  4.Et  tamcnnon  intcl- 
ligif  fe  pcr  cffenriam  ,  fed  oportet  alia  adiungerc 
l.de  Anlma ,  text.  %.&  i^.  Itcm  ,  fingulare  non 
eftper  fc  intelligibile  ;  fcd  efientia  Angeli  eft 
fingularis. 

Item,  omnecogniiiuum.&receptiuum  dcnu- 
daturabco,quod  recipit,vt  habetur  i.de  Anima, 
texr.  7 1 .  &  1 1 1 .  Octihu  eji  non  coloratm.  Et  3 .  de 
Anima,text.4.  JntelleElm  eftimmixttHyM  materia- 
lia  cognofcar.fed  nihil  dcnudatur  a  fe;  igitur,&c. 

Itcm  ,  nihil  idem  patitur  a  fe  ,  quia  agens  ,  & 
patiens  funcdiftinda.vt  habetur  ^.  Phyficornm,& 
8.  Sed  intellediispaiitur  ab  intclligibili,  i.Me- 
taphyfica;  in  illo  capitulo,  Mouet  antem ,  &c. 

Item.fi  Angdus  pcr  cilcntiam  intdligat  fc. 


igitur  intelledio  fua  efTec  idem  cum  clTentia  fu.T. 
Confequens  eft  falfum.  Confequcntiapater,quia 
iniellcdlio  mcdiac  intcr  intclligcntiam  ,  &  rem 
intcllctlan),  &  plusdiftai  cxircmumab  cxtrcmo, 
quam  a  medio. 

Confiimatur ,  non  videtur  aliqnid  ,per  quod 
pollct  intclledlio  diftinguiab  cflentia,ctim  intcl- 
ligit,quia  ratio  formalis  diftindhonis  intclledio- 
nis  iwb  aliquojvel  cft  ab  intcllcdHuo  ,  vcl  ab  intcl- 
ligibili :  ncurto  modo  in  propofito  potcft  imcl- 
lcdio  diftingui  ab  obie<flo. 

Oppofitum.  Aliqua  forma  potcft  efle  per  ef- 
fentiam  immediate  principium  agendi  ;  quia  fi 
non  ;  igitur  peraliam  formam,  &  illa  pcr  aliam, 
&  ficin  infinitum:fed  fi  quafit,maximcerit  quae 
eft  aftualior :  igitur  magis  hoc  vidcbitur  de  for- 
ma  Angeli,  qu^m  de  alia  aiiqua  forma  creata. 

SCHOLIVM     I. 

Sentemia  Henrici,  An^elnm  ttecfi,  nec  aliudpoffe 
cognofcere  finehahitufihik  Deo  indito{de  tjuoausflio' 
ne  prdcedenti  diSinm  ef} )  reijcitur  ,  tjuia  feejueretur 
uingelum  cum  concurfit  naturalium  nihil  pof[e  intelli- 
gere,  Adducunttir  alia  ^uatuor  rationes.  Dequa  rs 
Ds£lorinOxon.  hic ^u£fi.S.num.B.& fe^tj. 

Dlcitur  ad  qnaEftionem  ,  quod  vnus  Iiabitus 
fcicntialis  eft  concreatus  in  Angclis ,  qui 
vno  modo  eft  qualitas ;  alio  modo  eontinet  in- 
tuitiue,&  virtualiter  intelligibilia.  Ettuncdi- 
citar  ,qundefl'entia  Angeli  non  intclligitur  pcr 
crTcntiam^nifi  vt  rclucct  in  habitu  ifto,quia  fi  ifta 
eircntia  cflet  per  fc  finc  tali  h,ibitu,  nunquam  in- 
telligeretur  .ib  Angelo,  tamen  potcft  nunc  An- 
gclus  iotcHigere  fc  pcr  cflentiam  fic  relucentcm 
in  habitu,  &  fic  vniformitcr  intclligit  fe  ficut 
alia,quia  intelligit  aliapere(rcntiam,vt  relucenc 
in  habiiu. 

Ad  hoc  adducitur  ratio.  Intcllcdus  Angeli- 
cus  nuUum  particulare  primo  intelligit  vt  in  fe, 
cum  fic  quxdam  eflentia  fingularis  ;  igitur  intel- 
ligit  primo  ,  vt  relucct  in  habitu  fub  rationc  vni- 
uerfalis. 

Contrailla:  &  primo  quod  pofl*et  alitcr  in- 
telligi,  quam  per  talem  habitum.  Probatio,quia 
fi  non,  igitur  intclledus  pcrfcdiffimus  crcatus 
cx  puris  natur.ilibus  ,  nec  tx  eaufis  naturalibus 
aftiuis  ,  &  paffiuisccmcurrcntibus  poflct  pcrtin- 
gere  ad  aliquam  jnteIlc£lioncm  ,  quia  illc  habi- 
tus  caufatur  a  folo  Dco,  itaquod  tota  creatura 
non  poilcc  eum  caufarc;  igitur  intclleftus  fuus 
perfedus  petfcdiione  naturali.cum  tota  natura 
creata  iuuantc,non  poflet  aliquid  intelligerc. 
Illud  cft  impoffibilc ,  quia  intclledtus  inferior, 
putaintclleitusnoftcr.poteft  ex  naturalibus  fuis 
concurrentibus  phantafmatc,&  fenfibilibusex- 
tcrioribus  cum  aliis  pure  naturalibus  fuis,ali- 
quid  incelligere  ;  igitur  ille  intcIlc<5lusnon  po- 
tcft  plusintclligerequam  lapis. 

Item  ,  fi  ifte  habitus  cflct  praccifa  ratio  intelli- 
gendi ,  ita  quod  fine  ifto  non  poiTct  inrelledus 
Angelicus  aliquid  intelligere.nec  pcr  confcquens 
efl^entiam  fuam  ;  aut  hoc  ciret  quiaeiTentia  An- 
geli  non  eft  intclligibilis  fiinplicitcr ,  nifi  per  ta- 
lem  habitum  ,  aut  non  poteft  cflc  przfcns  pcr  in- 
formaxionem  ,  nifi  per  talcm  habitum  ?  Non  pri- 
mo  modo,  quia  fic  Deus  non  poflct  intelligere 
cflentiam  Angcli  nifi  per  talem  habitum.  Non 
fccundo  modo,  quia  eft  eflemia  maximc  propor- 

tionatax 


Confirmatii, 


Contr». 


Gandauenjls 

opinie. 


4' 

Imtrobatur. 


Magnum  ix 
eo  lequitnr 
ittttnuemit. 


Qusftio  1 1 1. 


^75 


Ad  tHttlligf- 
dum  noH  «• 
quirieur  pr*- 
fenti»  obieHi 
ptr  inform»- 
tiontm. 


Species  non 
reprtfentat 
txijliittiam. 


Angelm  non 
fcit  futur» 
(ontingenti*. 


6. 


AngeUu  co- 
gvvfcit  fingu- 
Uri, 


tionata,  licct  e^et  (ine  tali  habitu,quia cx  quo  eH; 
efrenti.i  intclligibilis  in  fe,  aiiciii  intclle^ui  cft 
propurcionata  :  non  alteri  intelledioni  ab  inteU 
ledba  proprio,quiatania  efl:  intelleduatitas  ipHus 
intelledus  proprij  ,  qnanta  intelligibilitas  pro- 
prix  eirentix.  Non  tertio  modo,quia  non  requi- 
ritur  prazfentia  per  informationem  ad  hoc  quod 
obieAum  inteiligitur  per  fe^quia  aliter  Deus  non 
poiTet  intelligere  fe ;  igitur  non  eft  ille  habitus 
praicifa  ratio  intelligendi  enTcntiam  Angeli. 

Item,iile  Dodoc  tenct  hoc  principium  Philo- 
rophorum ,  quod  in  feparatis  a  materia  cadem 
eft  ratio  intellediuitatis  ,  &  intelligibilitatis, 
igiturin  feparatis  quodlibet  per  edentiam  eftin- 
telle(^iuum  ,  &  intelligibile ,  igitur  iine  tali  ha- 
bitu. 

Item ,  n  habitus  fit  prscifa  ratio  intelligendi 
res ,  iequitur  quod  Angclus  non  poteft  haberc 
determinatam  notitiam  ciTentis  rei ,  quia  quod 
prscise  cognofcitur  per  rationcm  indifFcrcntem 
ad  exiilere  ,  &  non  exiftercnon  eft  ratio  cogno- 
fcendi  determinate  alterum  illorum ,  quia  indif- 
ferens,  inquantum  tale,  nunquam  inducit  in  co- 
gnitionem  vniu$,ad  quod  cft  inditfierens :  fed  ha- 
bitus  ifte  indiffercns  eft  ad  exiftentiam ,  &  non 
cxiftentiara.  Probatio.  Nam  aut  reprjcfcntat  f jr»'- 
fttre  Socratis  per  A,  &  non  exiftere  fimul ,  &  tunc 
nihilrcprsfentat  j  aut  dcterminate  rcprxfentat 
vnum,vt  cxiftcre  pro  A,  &  tunc  dcterminate  fci- 
rct  Angclas  Socratcm  cxiftcre  pro  A^  quod  ta- 
men  a  nullo  intcliedu  creato  eft  cognofcibile 
dcterminate ,  cum  fit  futurum  contingens :  quia 
nuilus  Angelus  fciuillet  dicere  determinate,  Prx- 
cedetzosin  G^ililMm,  pei:  habitumfuum,  fcd  tan- 
tum  li  fuiflet  fibi  reuclatum.  Si  indeterminatc 
reprasfcntcc  hoc.vclcius  contradidtorium.habe- 
tur  propoficum,quia  tunc  habicus  indifferens  cft 
ad  exiftentiam  rei,&  non  exiftcntiam. 

Ec  confirmatur,quia  habitus  reprajfentatqui- 
ditatem  rei ,  quiditas  vcro  indifFcrcns  cft  ad  ejp, 
&  »0«  ejp. 

Item.ciun  dicitiirquod  nonpoteft  aliquidco- 
gnofci  ab  intellc(5lu  Angeii  ,nifi  lub  rationcvni- 
ucrtalis  ;  tnanifefteeft  falfuin  ,quia  fingularitas 
non  impedit  qiiin  aliquid  fit  per  ic  cognorcibile, 
quia  eflcatia  diuiiiaeft  ha:c,&  fingulaiis.  Nec 
etiam  limitatio  impcdit  quin  aliquid  fit  per  fc 
intelligibile,quiaquiditas  Angeli  abfoluteac- 
cepta.limitataeft  ,  &  tamen  per  fe  intcUigibilis; 
ideo  fola  finguiaritas  cum  m.iterialitate  impedi- 
ret,  eftoquodaliqua  fingularitas  cum  matctiali- 
tate  impcdirct,  quod  ncc  adhuc  cft  vcrum  ,  ficuc 
poftea  declarabitur.  Ctim  igitur  dicitur  quod 
tantiim  vniuerfalc  cft  primo  intcllig/bile  ;  fi  ha- 
bcat  hoc  veritatcm ,  cric  primitate  originis  ,  non 
quin  poflit  intclligi  fingulare  priir.6,hoc  cft,  fub 
propria  ratione ,  quando  dirciStc  cognofcitnr,  li- 
cct  jvniuerfale  priijs  origine  cognofcatur.  Non 
igitur  cognofcifut  efTenria  Angcli  pcr  h.ibitum 
fic  primo  ,  fcilicct  fub  propriarationcquiaper 
habitum  cognofcicurfub  oppofitomodo,  vt  pcr 
rationcs  vniucrfalis  tantiim. 

Prastcrea  ,  cijm  dicit  quod  h.ibitus  plusvalet 
ad  hoc,  quam  fpecics.  Dico  quod  ininus  valet,& 
ficut  ipfe  arguif ,  fi  fpccies  imprimatur  ab  obie- 
&o  ,ipfa  finguiaris  cft  ,  igitur  non  reprxfcntat 
vniuerfale;  igitur  aquocunqueagentefit ,  fiuei 
Deo,  fiue  ab  obiedo,  fingulare  erit.  Eodem  mo- 
do  potcft  argui  contra  ipfummet  de  habitu,quia 
fi  ille  habitus  imprimcretur  in  intellc6lu  abob- 


ie£lo  ipfo ,  concederct  quod  fingulare  cffet ,  nec 
poftet  ducerc  in  cognitionem  vniuerfalis  iigiiuc 
etfi  fitaDeo  ,  fingulate  erit  ,velcatio  fua  non 
valec. 

SCHOLIVM     II. 

Sententia  D.Thonu  videtur  fonere  totam  a£liui- 
tatem intelleEiioniiab  ol>ie£io ,  de cjuo in  Oxon.  i.d.f. 
quaft.jjium.  1 4.  an  etiam  potemiam  cognitiHam ,  qua 
talis  eft,  nihilrecipere  ab  obie£io,  refutatur  duabiu  ra- 
tionibus,  de  qno  hic  num./{. 

ALiter  diciturad  quxftionem,qu6d  Angelus 
intcUigit  fe  per  cnentiam.  Et  primo  pra:- 
mictitur  quud  aliter  eft  in  adione  tranfcuntc  ,& 
aliter  in  adione  immancnte.In  adione  tranfeun- 
teobiedium  finemateria  fcmpcreft  extraagcns: 
£t  idco  aliquando  poteft  clle  przfens  agcnci, 
aliquando  non.  In  adtione  immanciitc  obie6tum 
eft  vnitum  agenti ,  &  idco  nunquam  potcft  eflc 
abfens.  Secundo,  dicitur  qu6d  obicdum  vnitum 
cftratio  formalis  agendi.  Tertio  ,  dicituc  qu6d 
quando  aliqua  forma  coniunda  cft  ratio  agcndi, 
&  fi  ipfa  cffet  fcparata,adhuc  cfTec  ratio  agcndi, 
ficut  calor  coniundus  igni  cft  ratio  agcndi ;  igi- 
tur  fi  eiret  per  fe,  elTet  raiio  agendi.  Cum  igitiic 
cflcntia  Angcli  fitfibivnita,  itaquoduunquam 
abfeMs,  ipfa  per  efreniiara  intelligetur.  Vlteriiis 
dicitur  quod  duplex  eft  potentiacogniciua,  quae- 
dam  qux  aliquando  eft  in  adu,  aliquando  in  po- 
temia  ;  quxdam  qus  femper  eft  in  adu.  Nunc 
autcm  de  rationc  potentix  cognitiuz,vnde  co- 
gnitiua  ,  non  efl  quod  recipiat  fpccicm,vel  mo- 
ueaturab  obiedVo  ,fcd  vnde  aliquandocft  in  po- 
centia,  aliquando  in  adu. 

Contra  ifta:fi  illud,  quod  cft  latio  agendi,cura 
coniungitur,  fic  ratio  agendi ,  fi  feparetur ,  non 
lamcn  eft  tuncratio  agcndi  fufceptiuo  ,quiafi 
calor  eiret  feparatus  ,  noneiret  tatio  agendi  igni: 
igitur  illud  ,  quo  intellcdus  intelligit ,  eft  forma 
ipfius  infclledusjficut  forma  eft,  quo  agens  agit. 
Anima  enimeft ,  c^ue  viuimui,  (frc.  vt  habetur  1.  de 
Anima.  Igicur  impoflibile  cft  intellcdum  intcl- 
ligcre  ,  nifi  illa  ratio  agendi  fit  forma  ipfius  in- 
tcilcftus.  Sed  per  iftum  Doftorcm ,  intcllc6tus 
eftaccidcns;  igitur  erii  forma  informans  inteU 
ligentem  :  non  igitur  obie6tum  vnitum  erit  ratio 
formalis  .igendi,  fedillud,  quod  fc  tenct  ex  pat- 
teintclle^tiui. 

Item ,  ciam  dicitur  qu6d  non  cft  de  ratione 
potcnrix  cognitiux  talis  recipcrc ,  vcl  moueri  ab 
obiedo,  falfum  cft  ,  loquendo  de  poientia  crca- 
ta ;  quia  obie£tum  fempec  cequiriti,ir  non  foliim 
ad/m ,  fed  adfaiium  ejfe  ,  vt  obiedtum  cft ,  quia 
impoflibile  cft  poftquam  fpecies  imprimitur, 
quod  obiedum  intclligatur  ,  nifi  ipfum  fitptz* 
fcns  in  ratione  obie^i.  Si  enim  annihilaretuc ,  &c 
fi  fpecies  cemaneret ,  non  poflet  adlu  cognofci 
cognitioneintuitiua,  dcqua  loquorper  talem 
fpccicm  ;  ideo  ad  cognitionem  aCtualem  requi- 
ritur  obiedum ,  vt  obiedlum. 

Itcm,  ille  Do6lor  ponit  quod  Angelusfupe- 
rior  intelligit  pl^r  pauciores  fpecies ,  quam  infe- 
riores  per  fpecics  vniuerfaliores ;  fcd  certum  cft 
quod  funt  vniucrfaliores  virtute ,  quia  vniuerfalc 
prxdicatione  nunquam  ducit  in  completam  co- 
gnicionem  inferioris  ,quia  nonin  cognicioncin 
cuiufcunque  inclufi  perfcin  infcriori.  Sed  non 
cft  nccefre  ponere  fpccies  vniuerfaliores,  &  per- 
fcifliores  proptcr  fpecies  fubalternatas ,  quia ,  vc 

didtum 


7- 

Opinio  D. 
Thom,  p.  q. 
{S.act.  i.Bc 
q  54  arc.x. 


RefellilMr. 


De  hoc  ia 
Oxon,  1.  d. 


8. 

Petet.tia  «- 
gnititta  friM- 
t»  necejftrii 
mfuitur  ak 
thieSo, 


9' 

ferratiinttn 

fuftriorii,  hS 

(ognofcitur 

infiriu4. 


276 


Lib.II.  DiftinaioIII. 


10. 


fendi ,  quii 


Scimti»  ah' 

finiHiu»,  dr 

intuitiut  , 
aitplienntur. 


Inftnfu  tfi 
tAftraSiM», 
tjl'  intHitiuM. 


Angtlm  p»- 
tt/i  inttttigt 
rt  ft  ptr  ef- 
ftntitttn. 


AiStMm  eHpri^s  ,quando  aliquid  completc  con- 
tiiiecur  in  alio  jficuc  fubiedum  concinec  paflio- 
ncm,  &  infenus  per  fc  fuum  fupenus,nonopor- 
tec  inagis  ponerc  aliam  fpcciem  vnius ,  quamal- 
terius;  fed  foliim  pcopccr  fpecies  Ipccialiflimas 
cognofccndas.  Si  igitur  vna.fpccies  fpecialifli- 
tna  eft  vniuecfalior  aliqua  vniuerfaiicate  peife- 
<Sl:ionis ,  quia  concenciua  altcrius  ;  illa  maxim^ 
eric  fpecies  fuprcma  fpeciei  fpecialiflimae.  Iguur 
ciim  fuprema  Intelligentia  cognofcit  fc  pcr  cf- 
fcntiam,  &  non  pcr  fpeciem  ;  igitur  (ic  debct 
cognofccre  inferiora  ,  quorum  eft  concentiua 
per  fuam  ciTenciam  propriam  ,  per  quam  cogno- 
fcic  fe ,  &  non  pcr  fpecies  inferiorum  cognito- 
rum.  &  fic  credo  qu6d  deberct  dici  iccundum 
Philofophos,  qui  ponunc  intclledlionemcflecf- 
reuciam  fubftancia;  fcparatae. 

SC  H  O  LI  V  M    IIL 

Vera/ententi4,AHgelHm  cogmfiere  fe  fer  fua,m  ef- 
finttamyVt  per  caufim  pmrtialem,  intelleSiufimd  afii- 
ue  concurrente,  de  ^uo  in  Oxon.  i .  difi.^utfi.  7.  num. 
lo.  Ratioefi,  qiua  fua  ejfimia  eft  aSiu  intelligibilu, 
&  proportionata  fiio  intelleEiui.  De  liis  vide  plura 
ibidem  qutfi,  6.y.&  9.&  hia  num.8. 

IDe6  dico  ad  quarftionem  ,  quod  Angelus  co- 
gnofcit  fe  per  fuam  cflentiam.  Et  primo  decla- 
ro  quid  intelligo  per  rationem  imelligendi ,  imelle- 
SHui,&  intelligHfilis  y  &  dico  quod  illud  quod 
praccedit  iOimn  fccundum,  tanquam  a6tus  pri- 
tnus  ex  parce  intelle6l:us  ,  eft  ratio  intclligendi 
intellcdiui.  Racio  inteiligendi  cx  parte  obiedti 
intcUigibilis,  eft  vlcimadilpoiicio  ex  parte  incel- 
ligibilis  difponens  vc  incelledio  fequacuri  ncccf- 
fario  enim  ad  intcUedionem  concutruntintel- 
ligeufi ,  &  incelligibile. 

Secund6  ,  prTmitto  quod  duplex  eft  intelle- 
£bio  ,  vna  fcientiBca  ,  quae  cft  abftradiua ,  &  non 
cft  fcmper  difcurfiua  ,  aliter  enim  non  poifec  cftc 
fciencia  in  nobis,nili  cognicio  fcient ifica  cllcc  ab- 
ftra^liua ,  quia  li  omnis  cognitio  fcientilicain 
nobis  cfiret  lolum  rei  exiftcnlij,vt  cxiftens.eadem 
fciencia  ,  vcl  habitus ,  poftet  cire  nunc  fcieniia, 
iam  non,  ficut  cadcm  opinio,  noneft  vera.iam 
falfa.Socrate  fcdente.vel  furgente  j  igitur  cogni- 
tio  fcicntifica  eft  rei  ,  vt  abitrahic  in  cognitione. 
Alia  cft  cognitio  incuiciua,  fcu  viiiua  ,quz  cft  rci 
in  fe.  Nam  quod  cft  pcrfedionis  in  infetiori, 
amoca  imperfc<3;ione,  potelt  compecere  luperior 
ri  perfedtius ,  vel  modo  cmmenciori :  fed  in  (en- 
fu  percipimus  duplicem  cognicioucm  ,  vnam  in- 
tuiciuam  ,  vc  vifionem  exteriorem  ;  aliam  abftra^ 
«fliuam  ,  qua:  eft  in  imagine  fuo  modo :  fic  in  in- 
telle£tu  cognitioncm  abftradiuam  experimur 
in  nobis.  £t  alia  eft  intuitiua  ,  fccundum  quam 
videbimtit  facie  ad  faciem  ,  1.  Corinch.  1  3.  Sicut 
Hunc  videmui  in  dtnigmate.  Angelus  igicur  poceft 
incelligcrcfeper  cilcntiam  ,quiaiIiudpotefteflc 
ratio  intcffigcndi  cx  partc  obiedti  cogniti ,  in 
quo  eft  obiedtum  prxfens  fufficientcr  a6tu ,  fub 
rarione  zQta  intelligibilis  ,  quiamemoriaper- 
fcda  potcft  eflc  parens.  Scd  elrentia  Angeli  ha- 
bcc  talcm  rationem  intelligendi,quia  prxfencia 
ad  pocenciam  non  femper  rcquiric  obiedtumefte 
przfcns  pcr  informacionem  ;  cunc  enim  Dcus 
non  poflec  cognofcere  fe ,  fcd  fuflScit  pra>fencia 
vel  per  illaplum  ,  vel  per  informacionem  ,  vel 
(icut  idem  prxfens  fibi ,  lic  eft  illa  racio  iimiiis 


rationi  priori  alcerius  poficionis,  qua:  ptius  eft 
impcobaca.  Si  enim  poncrctur  quod  ratioincel- 
ligendiobicdli  eflet  racio  incelligcndi  intclle(iii- 
ui,cunc  circt  fimile:ide6  non  fundo  idc  fupcr  hoc, 
quia  non  pono  eflcnciam  cfle  priiicipium  intel- 
ligcndi  a  parte  intcUc^tiui ,  fed  apartc  intelligi- 
bilis  cancum,  fed  concurric  ibi  obicdum  pra:- 
fentialiccr  cum  intelleftiuo,  &  hoc  lufficic  quan- 
do  idcm  cft  per  (e  inccUcdliuum  ,  &  per  fc  incel- 
iigibile. 

iccm ,  Angelus  poteft  haberc  aliam  cognitio- 
nem  fui  cx  naturalibus  fuis,  ficut  anima  noftra 
certaeft  quod  viuit ,  vclquodeft,  quo  totum 
viuit.  Et  poiret  cognofccrc  fe  immediatc ,  nifi 
haberec  immcdiacc  ordinem  ad  phancafmaca: 
igicur  Angclus ,  cum  non  habeac  ordinem  im- 
mediate  ad  phancafmata,poteft  cognofccre  fe 
pra:fencialicer.  Scd  hoc  non  poccft  alia  racione> 
quim  racione  incuendi  hanc  cflcntiam  ;  vel  fal- 
tem  non  «qu^  pcrfedte ,  quianulla  ratiocreata 
acque  pctfc(ae  ducitin  cognitionemeflcntia:  fu- 
premi  Angcli ,  ficut  propria  tatio  inccUigendi 
iuz  eflentiz. 

lccm  ,  fi  aliquid  potcft  in  aliquam  opcratio- 
nem  diminutarn  pcraliquid  quod  habet  (r//i^  di- 
minutum  iigitur  poteft  in  operationem  perfe- 
de.per  idcin  ii  habcrctir^^perfcdum;  fed  habens 
ejfe  intelligibile  in  fpecie  .habct  ibi  efe  intelligi- 
bilc  dimiiiuium,&  fic  poteft  diminutc  cognoici, 
velintelligi :  igiiur  quodeftdc  fc  a(ftu  intelligi- 
bile  ,  potcft  completc  ,  &  perfedc  cognofci  pcr 
illud ,  in  quo  ,  vcl  fccundum  quod  habet  efie  in- 
telligibilc  a(flu,&  complcic.  Si  igitur  potcft  ali- 
quid  per  (peciem  diminute  jntelligi ,  per  ciren- 
tiam  poteft  perfciSte. 

Dicunt ,  cx  his  fcquitur  quod  non  eft  neccfle 
ponerc  fpcciem  in  intcilciSiu  :  quia  fpecics  eft  di- 
niinucc  in  intclle(au,&  obicdum  in  fpecie,  &  eft 
diininutc  intclligibile,  obiedtum  vcropei  fein- 
tclligibilc  ;  igicur  nuUa  eft  neceflltas  ponendi 
fpeciem. 

Dico  quod  vniucrfalc  incelligibile ,  &  inrel- 
ledlum  przfupponit  vniuerfalicatem  in  altquo 
abllrado :  fed  in  obie(So  fingulari  non  poteft  ef- 
fe  illa  vniuerfalicas  przfuppofica ;  igitur  oportet 
quod  fit  in  aliquo  abftra(5lo  ,  &  ideo  ncccfle  eft 
poncre  fpcciem  intclligibilcm  abftradam  ^  fin- 
gulari  dc  co  ,  quod  debet  intclligi  in  vniuctfali. 
Vnde  licct  cognitio  abftradliua  fit  diminuta  re- 
fpci^u  intuitiuz;  &obiectum  ,vi  ibi  intclligibi- 
le,  fcilicct  in  fpecie,fit  intclligibilediminutc;  ve- 
rumtamcn  cft  fimplicicer  incclligibilc  iniftogc- 
nerc ,  &  calis  cogn  icio  cft  fimpliciter  cognuio  in 
ifto  genere  cognicionis. 

SCHOLIVM    IV. 

j4ngeltu  non  tantumfi  cognofiit  per  effentiam  ,fed 
etiam  perjpeciem,  aliotjuin  non poffet fi fiire  abjira£li- 
ue,nec  fuM  paffiorusficut  aliarurn  quiditatum. 

TErti6,  dico  quod  licec  Angelus  fic  incclligi- 
bilis  pci  eflentiam  ,  non  camen  illa  ratio  in- 
celligendi  cft  ratioprzcifa,  quiaracioincelligen- 
diprzcifapotcftaccipi  duplicicer.  Vel  fic,  quod 
intelligit  (c  przcisc  pcr  cflentiam,  ita  qu6d  nihil 
aliudintclligit  per  eirentiam.nifi  fe;vel  ex  prarci- 
fione  modi  fic ,  quod  cognofcit  fe  per  cirentiam, 
&  quod  nullo  modo  alio  poflct  fc  intelligcre ;  & 
neutro  modo  eft  latiocflcntiz  przcifa  ratio  in- 

tclligcndi 


II. 

Animm  frt» 
pter  irdinem 
ad  pl}»nt»f. 
niattt,  ni  vi' 
dtl  ft. 


rerftSiue 
tnttUigitMr 
tfr  tbitaum 
in  ft  prtfint 
^uim  {if 
^eiim. 


II. 

R»tio  tffen' 
titL   n»n    efi 
prtcif»  eo- 
grKifcidi  Am- 

gilum. 


Qu^ftio  III. 


Angttm  p0- 
ttfk  ftr  »Uud 
€»[ntfcirt  if' 
ftntiX  funm. 


>5- 


♦  Infri.d.^. 
q.t. 

AngtUu  Mt- 
etpit  Ipttiet 
fitcitrii  jf»- 
etMtiffimarS 
in  fu»  ertM- 
titnt. 


14. 
Ai  (trgHm.  I . 
frintipnlt. 


An!ma  lem  • 
pcr  nouit  it, 
exptnitur. 


telligendi  Angelum.Non  fccundo  modo,  quia  fi 
potcll  intclligerc  fepercflentiam  ,  igiturpotefl; 
inteliigerc  fc  aiio  modo ,  quam  pec  ciTentiam. 
Quia  ii  potell  tiabcrc  coguitioncm  intuitiaam 
fui,  poteft  tiaberc  cognitionem  fcientificam,  fea 
abllradliuam  de  quidiiate  fua  :  aiiter  enim  non 
poflet  iiaberc  fcientiam  dc  quiditate  fua,  ficut  de 
quiditatc  aiiorum  :  fed  nianifeflum  eft  quod  iicuc 
poccQ  fcire  paflionem  aiterius  quiditatis  de  ipfa, 
ita  poflct  fcire  paOloncm  fuam  de  quiditace  fua. 

Item,cognitio  imperfe(fiior,  quz  conuenit  fu- 
pcriori ,  &  perfedlioti  Angeio  de  inferiori,  non 
rcpugnat  Angeio  inferiorij  fed  Angeius  fuperior 
habet  deinfimo  Angeio  cognitioncm  abftradli- 
uam,  quia  cognofcit  fc  pct  eircntiam ,  &  infcrio^ 
res  per  fpcciem ;  igitur  infimus  Angeius  poteft 
habere  taiem  cognitionem  de  fe.  Non  enim  mi- 
niis  poceft  homo  cognofcere  paffionem  hominis 
dehomine,  quam  afini  dc  afino. 

Ncque  primo  modo  ratio  cflentiz  cft  prscifa 
ratio  Angeio  cognofcendi  eflentiam  fuam  ,  ita 
quod  poteft  cognofccre  fe  per  cflentiam,&  nihil 
aiiad  crcatum  per  eiTentiam ;  quia  quodcunque 
creatum,  quod  Angeius  fuprcmus  poteft  cogno- 
fcerepcrfpeciem  ,  potcft  cognofcerc  per  clfcn- 
tiam,  quiacuiufcnnquecreati  poccft  liabcrcco- 
gnitionem  abftradiuam,poceft  haberc&  incuiti- 
uam,qux eft  per  exiftentiam, quia cumobie^um 
eft  in  fe  przfcns ,  poccft  cognofci  iniuiciue  ,  ficuc 
poceft  per  fpeciem  abftradtiuc,  curaeft  .iblens. 
Quomodo  hoc  fit  ,patebic  vbi  dicecurdciocu- 
tione  Angeii  *.Patec  igicurquod  Angeius  habet 
fpecies  concreacas  de  fpecicbus  fpeciaiiinmis, 
cum  non  alicer  haberec  decerminacam  cognicio- 
nem  rcrum.vc  in  fe  funt.Im6  nec  idca  indifFcrens 
in  Dco  eft  ratio  decerminate  cognofcendi  hoc: 
tunc  enim  fulum  requireretur  vnaidea. 

SCHOLIVM    V. 

yidprimum  explicat  ^uomodo  Mnimafimper  ^Han- 
tum  efi  defi,  cognofiit  fi,fidfupp»fito  peccato  nonpo- 
tefi per  fe  cognofiere  fe,ficut  Angeltu.  Anvero  hocfit 
txpeccAto  ,  xielex  ordine petentiarum  ,  vide  Do6i.  in 
Oxon,hic num,\^.dr  i.d.^.i]Utfi.j,num,  ^G.ad  i.De 
ratione  imaginis^vide  1.  d.^.^utft.  vlt.  &  i.difl.  1 6. 
ad  5.  ContraD,  Thom,  docet fingulare  ejfi ptr  ft  co- 
gnofiibilt. 

AD  primum  principalc ;  cum  dicitur  quod 
non  eflct  alia  cauia,  nifi  quod  eftaSuintel- 
ligihile  ,  &fibiprAfins,&c,  Dico  qu6d  verum  eft 
cum  hoc  addito,  fi  non  habet  ordinem  immedia- 
tnm  ad  aliiid  obiedbum,  quod  impedit  quin  pof- 
fit  ftatim  cxire  in  zOtMvn  fecundum  :  fed  intciie- 
(9:us  nofter  in  ftatu  ifto  habet  immediate  ordi- 
nem  ad  phantafma ,  &  hinc  cft  quod  non  per  ef- 
fentiam  cognofcic  animanoftrafe.  Etcnmdicic 
Auguftinus  Animam  femper  nejfe  fi,  Dicoqaod 
non  intciiigit  quod  ille  aftus  fit  adlus  fecundus 
eiicitus,  quia  inconuenicns  eflct  ponereadum 
fecundum  fempcr  in  nobis  ,  &  perfedlum ,  &  ta- 
men  quod  lateret  nos ;  ficut  quod  egoeflcm  An- 
geius ,  &  latcrc  mc.  Sed  dicitur  pro  tanto  quod 
femper  nouic,  quia  fcmpcr  eft  in  a£lu  primo  ad 
inteiiedione  immediate,&  vicimatc  difpofitum, 
quantijm  eft  ex  parte  fui  ad  intelicdlionem  ,&: 
non  fic  eft  femperadlu  ad  aliuda  fe,  iicct  habcrec 
fpeciem  iapidis  concreacam  :  quia  9.  dcTrinica- 
te,cap.vltimo,  dicit  quod  mens  eft  in  aftu  primo 
pcrfedlo  ,  &  immediato  ad  intcUediionem  fui, 
Scotioper.  Tom.  XI. 


Dt  rntitne 
imagittit. 

Videj.dj. 
q.vlc.  &  i.d. 


Intelleflus 
nihil  eft  in- 
celligibiliu 
antc  intelli- 
gete,  txfeni' 
tttr. 


277 

quomodo  non  eft  in  aftu  refpedu  alterius  intel- 
ligibiiis:  quianonita  cx  naturafua  immediacc 
fehaberct  ad  intciiedlioncm  iapidis  ficucadin- 
teiiigendum  fe :  quia  pctfedum  inteiligibiie  ,  & 
intcllcdliuum  adu  vnita  fempcr  caufant  inccile- 
dlionem  in  zStw ,  quoiibct  impedimenco  ablaco. 
Et  ita;anima  quantum  eft  de  fe,  fcmper  fe  cogno- 
fcerct,  nifi  eflcc  ifte  ordo  immediatus  ad  phancaf- 
ma  in  ifto  ftacu  mifcrix. 

Ad  aliud  di^um  Auguftini,quod  coromuniter 
hic  obiicicur,qu6d  in  anima  eft  crinitas ,  explico 
quomodo  in  anima  noftra  eft  crinicas,non  quod 
ibi  fint  tres  partes  in  adtu  fccundo ,  fcd  tantijm 
vna  pars  in  adu  fecando,Yt  memoria,&  duz  aiiz 
pattcs,fciiicct  inceiiigencia,  &  voluncasfunc  ibi 
in  vircute,&  in  potencia  propinqua  ad  adliim  fe- 
cundum  ,  &  fic  poceft  ctle  memoria  in  adu ,  Sc 
nonexire  inprolem  in  adlu.Et  quod  Ariftoccics 
vocauic  incellcdlionem  ,  Auguftinus  vocac  cogi- 
tacioficm.  Ecpofuit  Ariftoccicsquodanimain- 
teiiigic  fe  ficuc  aiia  ,  quac  pofuic  quod  non  inccl» 
ligit  fe,  nifi  moca  ^  phancafmatibus.  Et  cum  di- 
citur  quod  inteileftus  nihil  eft  corum ,  qua:  func 
ante  intelUgere.  Dico  quod  iiia  propofitio  di- 
ftinguenda  eft  dc  vircuce  vocis.  Si  incciligicur 
quod  inceiiedlus  ance  intelligert  nihil  e(k ,  fallum 
eft,  quando  ancc  intelligere  elt  in  adiu  primo.  Si 
fic  inteiiigacur  quodnihii  eft  poflibile  inceiligi 
ance  inteUigere,  hoccft  diftinguendum  fecundum 
Commencacorcm  ,  in  lenfu  compofico  vcra  eft, 
in  fenfu  diuifo  faifa.  Quia  licet  inte  intelUgere 
nihilfitde  numcro  intcilcdorura.eft  tamcnaii- 
quid  de  numero  inteiiigibilium.  Vel  poieft  dici 
qu6d  nihil  eft  eorum,  quz  funt  adtu  fecundo  an- 
ce  intelligere :  fed  aliquid  eft  adu  primo. 

Ad  aiiud  ,  cum  dicitur ,  finguiare  non  eft  in- 
teliigibile  nifi  in  vniucrfaii  :  dicoquodficut  in 
communiori  non  concinccur  pcrfe(^c  quidquid 
cft  encicacis  in  inferiori:  (icnecin cognefci  ,vel 
intettigi,  Ideo  dico  quod  in  nuila  fpecie,  inquan- 
cum  caiis  ,  petfcftc  poceft  cognofci  obic(flum 
fuum  per  fc  fingulare  ,  quia  aiiquid  inciudit, 
quod  non  fpecies  ,  &quancum  adhocnondu- 
cic  fpecies  in  eius  cognicionero.  Et  ideo  dico 
quod  fingulare  non  cft  pei  fe  intelligibile  fub 
piopriaracione  perfedte. 

SCHOLIVM    VI. 

Explicat  ejuando  potentia  denudatur  ab  illafermM 
realiter ,  cjuam  recipit  intentionaliter ;  &  lecum  non 
habet  in potentia fiirituali,  Dt  tjuo  in  Oxon.hic  num. 
16.  Adtertium  dectt,  idem  pojfimeutrtfi.Dtquo 
i,difi.  i.cjut^.  7.  Him.  17.  &  1.  diH.  l,  qu*il,  10. 
ad  primum. 


AD  aliud;  cum  6.\c\i\xr,rtcipiens  dtnHdatur,&c .        1  £. 
Dico  quod  oportet  recipiens  denudari  k   Adttrtium. 
difpoficione  repugnance  rcccpciuo;igitur  in  quo- 
cunque  habecur  aiiquid  rcalicer,  quod  eft  difpo- 
ficio  repugnans  ad  rr«pi  incentionalicer,ibi  opor» 
cec  rccipiens  denudari  i  realicace  cali ,  vc  aliud 
poflSc  recipere.  Nunc  aucem  in  poccnciis  non  or-   ^,,^,;^  «j^, 
ganicis  non  eft  necefle  inquancum  huiufmodi,  doitnudathr 
quod  denudencur  a  coco  gcnere  iilius ,  quod  de-   rt»Uttr  »k 
bec  rccipere,  quia  fi  fic,  cijm  Deus  fit  cognofciti-   '».?»'^»''«- 
uus  cuiuflibet  cntitatis ,  oporteret  eum  denudari  f[„J"i^' 
ab  omni  entitate,  &  tunc  eflct  niliil.  Sed  ocuius, 
qaia  debet  recipere   coiorem  intcntionaliter, 
requiriturquod  fit  noucoloracus  reaiicer,quia 
A  a  colo 


Ai  ftcudum. 
SinfuUrt  tjl 
pir  ft  inltBi' 
gihili,nec  in- 
itUigitur  ptr 
ratitnem^t' 
eiti. 


278 


Lib.Il.  Diftindio  III. 


AgenSt&p.l. 
ties  indiftin- 
ila  fubielit 
Quimiifjue, 


Ai  juintum. 


V.epu^mt, 
inteHecHon? 
Angeli      effe 
idem  ipfi ,  tfi 
tontrn  ehil. 


JttteUeHh  fui 
fotiks  extre- 
rnum  ,quhm 
t»edium. 

Aictnjirmit- 
timem. 


Argumctum 
ite^nttuum. 


coloratura  reaiiter  habet  conditionem  oppoft- 
tam  ,  &  dilpolitionctn  repugnantcm  recepiioni 
intentionaliter  coloris.  Vnde  in  taftu  non  opor- 
tet  quod  dcnudetur  organum  ab  omni  qualitate 
tangibili  realitcc  ,  quiaqualitas  tangibilis  ceali- 
rer  non  rcpcrit  difpofitionem  rcpugnantem  in 
rufcepiiao,  (icut  teccptiuum  coioris  inteniiona- 
liter.  Vcl  Ci  diceretur  quod  niliil  fentit  tafkus, 
niii  qualitates  primas ;  adhuc  (i  clfet  ad  organum 
mixtumcx  qualitaiibus  non  rcpugnantibus.pof- 
Ict  fentire  mixtum  confimile.  Ideofi  ilia  propo- 
lliio  Philofoplii  debct  habere  vcritatem,oportet 
quod  intelligatur  de  potentiis  organicis  corpo- 
ralibus,  Er  cuni  ipfe  dicit  in  tcrtio  dc  Anima 
quod  intcllcftus  eft  immixtus  ;  &  tamen  non  eft 
virtus  organica.  Dico  quod  verum  eft  intellc- 
(9:um  oportet  ciTe  immixtum  ,  quia  mixtio  cft 
difpofitio  repugnans  ad  cognofcendum  omnc 
immatcriale,licct  nonad  cognofcendum  aliquod 
materiale,non  ficcft  in  immaterialibus. 

Ad  aliudjCum  dickai,  nihilpatitur  a/e,  falfum 
cft,  necopottct  agens  &  patienscflfcdiftinda 
fubiedo  ,  quia  manifcftum  eft  quod  in  Angelo 
fuitmala  volitiode  nouo,  &  noniDcoimme- 
diatc,ncc  etiamtotalitcrab  extrinfcco efficien- 
te,  fic  cnim  non  fuiflent  propterhoc  damnandij 
igitur  ifta  fuit  ab  intrinfeco,  igituc  ibi  agcns  ,  & 
patiens  non  funt  diftindla  fubiet^o.  Nec  valet 
quod  Philofophus  hoc  non  vidit,quia  multa  non 
vidit,  qua:  oportctTheologos  conccdcre. 

Ad  aliud  ,dico  quod  Phiiofophus  conccderet 
qu6d  intcllcdio  Angeii  cfteircntia  fua,  fcd  nos 
dicimus  quod  non ,  qoia  Ci  aiiqua  intciledio  ciret 
fua  cfTentia,  iftamaxime  cffet  intclicdio  proprie 
circntix,  fcd  illa  noncft  fuacftcntia.  Probatio, 
quia  irapoflibile  eft  aliquam  intelledionem  in 
Angclo  eire  pcrfediorcm ,  qnam  fit  fua  fubftan- 
tia:  fed  perfcdlior  inteliedio  eft.qua  Angeius  in- 
fcriot  intelligit  fapcriorem,vel  Deum,  qullm  in- 
telicaio  ,  qua  ir.telligit  fe  :  fed  fi  fua  intcllecaio 
fus  fybftantiae  fit  fua  cfTentia ,  aliqua  intelledio 
ab  Angelo  cirer  perfeiftior,  quam  fua  fubftantia. 
Et  cum  dicitur,  imeileSIiomeMat,  crc,  Dico  quod 
medium  ex  natura  rci  ingenere  eft  propinquius 
extrcmo,  quam  aliud  extremum,ficut  fufcum  al- 
bo.quam  nigrum  :  tamen  quoddicitutmcdium 
folum,quiamagis  fequiturconditioneni  cxtremi, 
i.Phyf.t.6.  quam  medij  ex  natura  rei,illud  diftat. 
Nunc  autem  intellcdio  eft  cxtrcmum  ,  magis 
quaramedium,  cum  idcm  intelligit  fe,  quiapriias 
naturaadu  intelietliuum,&  intelligibile  funt  fi- 
mul,quam  fit  intcUedio,  quac  fcquitur. 

Ad  confirmationem,cum  qua:rftuc,quo  diftin- 
guitur  intelledio  in  propofitoab  eircntia?  Dico 
quod  formaliterfeipfa  ,  cffediuc  k  caufis  extrin- 
fecis,a  quibus  habet  quod  fii  tale  cns. 


Qj^  M  s  r  I  o     IV. 

ytmm  AngeliiJ  pojfet  habete  naturaliter 

diflinSiam  intelleBionem  ejfen- 

tiA  diuinx.  ? 

D.Thom.  I.  part.qHifl.^e.aft.Ti.Wtm.quoH.^.  qutfl.  i,  ^ 
5«.-).//.4.^«*//,7,Capreol.i.  iifi  j  (futft.t.art,}.  Ocham 
q.l.proU  art.i.  &quefl.i.prol.^  hU  q.}.(J!-  ^.  Scotus/» 
Oxon.  hic  qutft.g.Vafq,  i.pnrt.  </fjJi,i}4,f.}., 

f^X^  V  6  D  non.  Quia  ,  aut  par  cfrentiam  ,  aut 
V^^  per  fpeciem  ?  Non  pcr  efTentiam  ,  quia  illa 


cft  intuitiua ,  &  talem  non  potcft  de  Dco  habe- 
rcnaturaliter :  non  pcr  fpecicm ,  quiaintimior 
cft  elTcntia  Angelo  per  illapfum  ,  quam  fit  talis 
fpccies. 

Oppofitum.  Homo  poteft  habcre  naturaliter  Ctntr». 
aliquam  diftindam  intcllcdioncm  dcDco  ,igi- 
tui&  Angelus.  Antecedcns  paiet.  Rom.  i./«- 
uifibiliaDeia  creatura  per  ea ,  c}He  fafia  fmt  intel- 
leHa  confficimtHr. 

SCHOLIVMI. 

Sementia  D.Thomx,Angelumperfitam  effentiam, 
vt  per  imaginem,  cegnofcere  effentiam  diuinam,  &  co- 
gnitione  media  inter  nofiram  &  heatam.  Hancreijcit 
De£ler  tribtu  ratioitibui  hie  num. }.  Refblutt  primo, 
Angelumnon  poj/evaturaliter  videre  Deum  intuitiue, 
de  quo  in  Oxon.  4.  d.  49.  c}utft.  z.  J^  11 .  De  fciemitt 
muitiua  &  abftra£iiua  vide  Scholium  hic  num.  6. 
Secundo  ,  Angelum  nonpoffe  cognofcere  DeumM^in' 
ile  per  fuam  effentiam  :  eiuia  hac  non  repr*fentat 
Deum  formaliter  ,  nec  cominet  eminenter,  percjuod 
refutatur  D.  Thomas.  Tertio  ait,  verifimiliter  datam 
fuiffe  Angelo  fpeciem,  qua  diftinEle  viderepotuit  diui- 
nam  effentiam  ,  &probat  hicfuccinEle  ,  de  quofuse  in 
Oxon,  hie  num.G.  vide  ibi  SehoUum. 


Dlcitut  ad  qusftionem ,  qu6d  Angelus  videt 
eflentiam  diuinam  pereflentiam  fuam,quia 
efTcntia  Angeli  eft  imago  Dei ,  vcl  faltem  ima- 
go  cft  imprcfTa  in  efTentia  Angeli  ';  fed  ima- 
go  ducic  in  diftindam  cognitionem  illius  cu- 
ius  eft. 

Contra  illud  :  imago  dicitur  dupliciter.  Vno 
modo,  ficut  fpecics  in  oculo  dicitut  imago  vifibi- 
lis.  Alio  modo  ficut  imago  Hciculis  ;  &  illo  mo- 
do  imago  ducit  in  cognitionem  illius,  cuius  eft, 
quia  eft  primo  cognita,  &  non  ducit  in  cognitio- 
nem  altcrius,  nifi  vt  eft  in  eo  priijs  cognita.  Nun- 
quara  cnim  pcr  fignum  cognofcitur  fignatum,ni- 
fi  prius  cognofcitur  fignum  ,  &  cfTc  fignum  talis 
rci ;  igitur  oportet  prius  cognofcere  iftam  rero, 
cuius  eft  imago,quam  iniagincm,  quia  fi  non  co- 
gnofcitur  quod  cffct  fignum  illius,  ipfo  cognito 
non  plus  cognofccretur  fignatum  quam  prius. 
Imago  primo  modo  eft  imago  ,  qua:  cft  non  co- 
gnita ,  licct  ipfa  fit  ratio  cognofccndi  iftius ,  cu- 
ios  cft,  diftinftc  ,  &  prima  ratio.  Tamen  imago 
fccundo  modo  nunquam  cft  prima  ratio  cogno- 
fcendi  illud ,  cuius  cft :  ficut  cffcftus  ille  ,  qui  in 
fccft  primo  cognofcibilis  ,nunquam  eft  prima 
ratiocognofccndi  caufam ,  fcd  efialius  effedus, 
qui  eft  tantiim  catio  cognofcendi ,  &  nunquam 
primum  cognitum. 

Dico  igitur  ad  quaftionem,  qu6d  dcDeo  du- 
plex  potcft  haberi  intelledio  diftinfla;  intuiti- 
ua,&  abftradtiua.  Intuiriuam  non  potcft  Ange- 
lus  habere  cx  naturalibus  ,  vt  didium  cft  quarto 
libro  dc  rcfurrcdione  *.  Loqucndo  de  intelle- 
tflione  abftra(3;iua,  aut  igitur  intelligitur  quod 
pofTct  naturalitet  cognofccrc  a  natura  pura, 
ficut  dicitut  intelledus  nofter  tabulanuda,  ita 
qiiod  nuUam  fpeciem  concreatam  habcat  ,  nec 
concurrant  aliqua  alia.  Vel  intclligitur  cx  natu- 
ralibus  adiuis  &  pafHuis  ,  ficut  dicituc  quod 
oculus  naturaliter  poteft  cognofcere  colorem, 
non  quod  potcntia  vifiua  fufficiat  pcr  fe,  fcd  tan- 
tum  concurrunt  naturalia  ad  hoc  ,  quod  n.itura- 
lirer  videat  coiotem.  Vcl  inteiligitur  tertio  mo- 
dojcjuod  dicatur  aliquid  natutaliter  cognofci, 

non 


1. 

D.  ThotM 
»finit. 


Ratie  tagne- 
fciUi  duplex, 
cognit»  ,  <^ 
non  cognita, 

Ratio  cogno- 
fcendicogni- 
ta,nS  eft  pri- 
m»  rati»  et- 
gnofctndi. 


*  Dift.4j,  q. 
1.  &  II. 
iJuUiu  intil- 
leSm  pettfi 
intettigert 
Deum  intui- 
tiue  naturM' 
liter. 


y  i  Qu^ftiolV. 


Angtliu  ntn 
pottfi  diftin- 
{li  cognofct' 
rt  Dtumfer 
fu/tm  ejfeii' 
ti«m. 


Artgelm  eo- 
gnofcit  di- 
JiinSiDeum 

abftmiiiHi. 


.X 
rrebaturfri' 


Setunda. 


ObieHit, 

6. 

Rejfoaf». 
Ttrtti. 


§u«rt». 


7- 

ObieHicnes 
tontra  fpecie 
diuinn  ejfen- 
ti*. 
Trims, 


non  per  potentiam  nudam,nec  concurrentibus 
cauiis  adtiuis,  &  palliuis  naturaiibus :  fed  per  ali- 
quid  inditum  a  principio  (ui«^ ,  quoddicitur 
naturale,  pro  tanto  ,  quia  concreatum  ,  &  non 
eleuans  mere  ad  rupcrnaturalia,ncut  cleuant  gra< 
tja,&  gloria. 

Primo  modo  nullus  eil  Angelus  cognitiuus, 
quia  in  omni  cognitione  requitiiur  obie^um, 
non  igitur  fufficit  folura  cognofcitiuum. 

Secundo  modo  non  potelt  Angelus  habere  na- 
turaliter  diftindam  cognitionem  Dei ,  quia  om- 
ne  obiedum  habct  pro  efFeftu  adzquato  verbum 
fuum  ,  &  notitiamfui;  igiturnon  poteftinef- 
fedura  perfediorem  quam  fit  verbura  fuum  pro- 
prium.  Sed  notitia  Dei  cft  nobilioris  obiedti 
quim  rei  crcata: ;  igitut  non  poteft  in  diftindam 
intellcdtionem  Dei  pcr  propriam  eftcntiam  con- 
curreatibus  cauHs  adliuis  ,  &  pafliuis  natura- 
libus. 

Tertfo  modo,d  ico  qu&d  fic,quia  Deus  cx  prin- 
cipiocxiftentia:  Angeli  indidic  vnam  rationera 
intel!igcndi,qii2  poteft  dici  fpecies  intelligibilis 
eflentia:  diuin^  intclledui  Angelico.  Illud  vide- 
lur  poflibilc,  &  congroum.  Congruii  cnim  om- 
nem  pcvfedlionem  ,  qusc  poteft  competete  intcl- 
lc(5lui  creato ,  tribuerc  intclledtui  Angelico  ;  fed 
non  repugnat  Angelo  haberc  cognitionem  ab- 
ftradtiuam  diftindlam  cfTentia:  diuinae ;  tum,  quia 
contratium  probati  non  potcft ,  vt  paiebit ,  Ibl- 
uendo  rationes  in  contrarium;  tum,quia  pro  hac 
parte  pofTunt  adduci  rationcs  probabilcs.quarura 
ptimataliseft.  Inftatu  innoccutiae  aliquamco- 
gnitionem  potuifTet  homo  habuifTecx  naturali- 
bus  de cfTentia  diuina;  igitur  petfediorem  pofTct 
Angelus  habere.  Sccunda  talis,nulla  perfe<a:a  in- 
tellcdio  repugnat  intellcdui  creato.fic  cx  natu- 
ralibus,nifi  in  quaeffct  formalitcrbcatus  ;  fed  in 
cognitioneabftradiua  Dci  non  forct  beatus,quia 
non  quietatur  ibi ,  fcd  haberet  deliderium  natu- 
rale  ad  cognitioncm  intuitiuam. 

Dicunt,  non  potcft  habete  vnam  cognitionem 
finealia. 

Contri  ,  efto  quod  non  pofTet ,  adhuc  potcft 
quiscognofcereexiftentiam,&nonqu6d  ficcon- 
duio,fub  qua  cognofcitur  eflentia  cxiftens.  Prs- 
terea,  hoc  didum  eft  falfum  in  fe. 

Itcm ,  ccirante  adlu  vifionis  poteft  rcmanerc 
memoria  xque  diftini5b.i,  etfi  non  a:quc  perfciaa, 
ficut  patct  de  raptu  Pauli,qu6d  poifet  poft  vifio- 
nemremanfiftc  mcmoriasqucdiftindta^ficciiam 
ccflante  cognicione  abftradiua,  potcft  rcmancre 
raemoria  diftindla,&c. 

Icem,  Auguftinusya/^w  Genef.lib.  4.  cap.  vlt.  ait 
qu6d  boni  Angeli  non  habebunt  cognitioncm 
Dci  definitiuam  ,  quia  Deus  non  potuit  definiri; 
neque  intuitiuam  ante  gratiam ;  igitur  abftrafti- 
uam  ,  &  ifto  modo  faciliter  pofVunt  faluaridi- 
fta  Auguftini. 

SCHOLIVM     II. 

t^ultn  inftantu  adducHntur  contra  po/itionem, 
tenentem  dari  Jpeciem  diuinx  ejfentiec ;  &  filitHntur 
J>er  claram  &  filidam  doElrinam. 

COntra  illud  arguitur ,  qu6d  non  fit  ponen- 
da  talis  fpecies  intelligibilis  cfTentiae  diui- 
n;E  in  intelledln  Angeli,quia  nulla  fpecies  re- 
prafcntat  cffigiem  Dci  pctfcdle.  Tum ,  quia  di- 
llatin  infinitum,  quia  creaturxad  Deum  nulla 
Sceti  oper.  Tom.  XI. 


179 

cft  proportio.  Tura ,  quia  fruftrli  ponerctur  talis 
fpecies ,  quia  cfTcntia  Angcli  eft  magis  fimiiis 
Dco ,  cum  fit  fubftantia  ,  quam  quascunquc  fpe- 
cies  concreata  ,  qu£  eftaccidens ;  igiiur  plus  in- 
ducit  in  cognitionem,qui»m  fpecics.  Tum,  quia 
ifta  habebit  i'e  ad  Dcum,  ficut  cffedus  ad  cauiam: 
nunc  autcm  cognitio  caufas  in  effcclu  eft  dimi- 
nuta,&  non  diftin(fla,ncc  perfedla.  Tum,  quia  eft 
intimior,  quia  cfTcntia  diuina  illabicur  intcUe- 
€t.\i\  Angeli. 

Item,  fecundum  Auguftinum  S.dcTrinit.c^. 
Tolle  hoc  bonum,  tolU  illud ,  &  videhis  omnis  honi  ho- 
num\  igitur  rollere  hoc,&c.iuuat  ad  cognitioncm 
Dei :  igitur  detcrminans  ad  aliquod  cercum  ,  im- 
pedic;  illa  fpccics  fi  ponicur,  cfl  deccrmipans  in- 
tclledlura  Angeli ;  ergo  potius  impcdiet. 

Icem  ,  ifta  (pecics  cflcc  imago  Dci ,  igicur  non 
ducic  in  diftindlam  cognicionem,  nifipriusco- 
gnofcacut  illud,  cuius  eft  imago ,  ficut  prius  *  ar- 
gucum  eft  concra  priorem  opinioncm. 

Adpnmum  horum,dico  quod  ha:c  cft  meta- 
phorica  locutio,  quia  cfligies  proprie  non  eft  nifi 
in  figuratis  ;  tamcn  dico  quod  illa  fpecics  rcpra:- 
fcntat  pcrftdle  cflentiam  diuinam  in  gencre  co- 
gnitionis  abftradius.  Tamcn  perfede  rcprasfen- 
tare,&  diftindc  poteft  cfTe  multipliciter;  vcl  quia 
repraefentat  adaequatc  in  fe  efTentiam  diuinam; 
velada:quate  in  repraEfcntante.  Et  hoc  contin- 
git  duplicicer;  vcl  fimplicicer;  vel  quancum  eft 
in  reprzfcntante  in  comparationc  ad  iftumin- 
te!lc(5lum ,  &  fccundum  propotiioncm  huius  in- 
tcllciflus  ad  obiedtum  repra:fentatum  ,  ficquod 
reprsfentat  in  repra:fentante  adaequatc,quantum 
ille  intellc(5lus  cft  capax  illius,  Primo  modo, 
nihil  perfc^ac  rcprsientat  cfrcntiam  diuinam 
aliuda  fe.  Secundo  modo ,  fpecies  intelligibilis 
effentis  diuinac  reprxfentat  efTcntiam  diuinam 
intelledlui  Angelico ,  &  fic  fpccies  albi  in  oculo 
mco  reprxfentat  adarquatc  album ,  fcilicet  quan- 
tum  ipfura  eft  cognofcibilc  fccundiim  propor- 
tionem  ab  oculo  mco.  Vnde  a:qualiter  pofTct  ar- 
gui  de  habitu,  &  de  a(flu. 

Ad  primam  probacionem,curadicitur,fintti  ad 
infinitum  nulla  eftproporiio  :  verumeft  primo 
modo,  vel  lecundo,  cx  iam  relatis ;  tanien  tercio 
modo  nihil  prohibet,&  fic cft  propottio  crcatu- 
ra:  ad  Dfum. 

Et  cilimdicitur  quodfiibftantiaeft  magisfimi- 
lis  Deo>qu«lm  ifta  fpecies.Dicoquod  non  propter 
hocfequitur  quod  magis  ducit  incognitionem, 
qnam  fpecies.quia  fccundijm  Auguftinum  lih.ij, 
^nafi.ij.  j.  licet  vnum  ouum  fit  magis  fimile alte- 
ri,  tamcn  fpecies,qua:  eft  minus  fimilis,plus  dncit 
in  cognitioncm.  Et  ratio  aequaliter  concludcret 
deomni  fpecie,q  imagis  conuenit  fubftsntia 
cum  fubftantia  ,  quam  fubftantia  com  fpecic  in- 
telligibili.  Et  cum  dicitur  quod  efFc^ftus  non  du- 
citincognitionem  caufx,  nifi  incomplete  :  dico 
quod  verum  eft  de  cfFe(Slu ,  qui  facit  prim6  con- 
ceptum  de  fe,&  tandem  de  caufa.  Scd  cfTc^flus 
non  caufans  conce ptum  de  fc,fed  de  caufa  tan- 
tum  ,  cuius  eft  fpecics ,  ducit  diftindle  in  cogni- 
tionem  caufa:. 

Ad  aliud  concedo ,  qu^defTentia  eft  intimior 
per  illapfum,  quam  fpeeics  ,  ideo  non  quaeritur 
quantiim  ad  iftam  cognitionem  fpecies ,  nec  po- 
nitur,  fcdquantiimad  cognitioncm  naturalem 
Angeli. 

Ad  aliud ,  cijm  dicitut ,  determinatum  impedit, 

&c.  Dico  quod  detcrminatio  vniucrfalitatis  ,  & 

A  a     1  £ngu 


Seeund». 
Terti». 


Qu»rtM. 
f^int». 

Stxt», 


Siftim», 
♦  fuptan.i. 

8. 

Ref^.  ad  »b' 
ieSionet. 
Ad  frimnm. 


Refrtfent»re 
Aat  duplici- 
tec. 


AJ  fectiniS. 
Finili  »d  in- 
finitS  an  da- 
tur  froportio, 
(^  qmmdo} 
Ai  tertiatn. 


Adquttrtam. 

tjfeaiu. 
quado  diftin- 
3i  caufat  c»- 
gnition?  t»t»- 
fa. 


10. 

Ad^uintam. 


Adfextam. 

Explicatuf 
Augudin. 


28o 


Lib.  1 1.  Diftinaio  1 V. 


fingularitatis  diiplicitet  dicitur ,  vel  vniuerfali- 
tatc  perfedionis,  vcl  prxdicationis.  Nunccer- 
tumeft,  noninjclligi  qu6d  dcbes  tollerehanc 
nngularrtatem  ,  &  iftam  relinquere  vniucrralita- 
tem  pra;dicationis ,  &  fic  vidcrcomnis  boni  bo- 
num  :  fed  dcbes  rclinqucrc  vniucrfalitatem  per- 
fcdionis  indetcrminatam  ,  &  quod  delinquitur 
e(l  indeterminatum  vniuerfalitatc  perfedionis, 
&c  infinitum,  &  Cic  fpecies  erit  ratio  determinans 
intelledum  ad  detetmin«cum  tale,&illud  non 
impedit. 
1 1.  Ad  aliud,  dico  quodajquiuocatur  ima£o ,  quia 

M  ffftimg.  vno  modo  accipitur  vt  imago  in  fc  eft  cognofci- 
bilis ;  alio  modo ,  fecundum  qu6d  eft  cxemplum 
alterius,&  ducit  in  cognitioncm  3lterius,&  fic  eft 
fpecies  imago.  Primo  modo  imago  impcrfedlc 
ducitin  cognitionem  illius  cuius  eft.  Secundo 
modo,  ita  perfede  qukm  potentia  eft  capax. 

Ad  rationem  principalem,cum  A\c\tm ^Ji duc4- 
tur  in  diJHnilam  inteHe6Honem  Dei,  tuitper  ejfentitim, 
C^r.  Dico,  qu6d  pet  fpccicm  naturaliter  cogno- 
fcit  Angelus  eirentiam  Dci.  Et  cum  dicitnr ,  in- 
timioreft  pcr  efTentiam.  Dico  quod  non  ,quan- 
tum  ad  cognitionem  naturalem. 


Ad  4r£Um. 
iniiio  ^udji. 


Steundim. 


Tertim. 


DISTINCTIO    IV. 
Qv^iEsiTio     Vnica. 

Vtmm  Angeli  in  frimo  infianti  fuerunt 
beatiiijel  mijen  ^ 

A\enC.i.part.^u*/t.  14.  mtmhro  t.art.  7.  D.  Thom,  i.  fart. 
qutft.g^.art.yVleni.quBill.i.  tjutft.  10.  D.  Bonauent.  bie 
Mrt.i.  qutft.i.  Kichiid.art.i.qutfl.i.Gregot  hic  qutft.i. 
art.x.  Capreol.i.  dift.  4.  qutft.i.  Vafc].  i.fart.di^.x^e. 
Scotus  i»  Ox«n.  hiedift.  {.  qutft.i. 

Irca  hancDiftindioncm  quar- 
tam,quariturprimo  :  Ftrum  Ange^ 
li  in  inftanti  creationis  fuerunt  heati, 
vel  miferi  ?  Quoc  fic.  Quia  inin- 
ftanti  creationis  erant  beati  beati- 
tudinc  naturali ;  igitur  &  beatitudine  fupernatu- 
rali.  Antecedens  patet,quiain  inftanti  creationis 
fuit  obiedum  prasfcns,&  tunc  potuerunt  intclle- 
ftus  &  voluntas  operari  naturaliter.  Confcquen- 
tia  patct.quia  caufa  efficicns  bcatitudincm  fuper- 
iiaturalcm,  eft  cflScacior  caufa  efficientc  beatitu- 
dinem  naruralem;  igiturita  cit6  potcft  caufarc 
fuum  efFc(Stum,  vcl  citiiis. 

Item,in  primo  inftantierant  boni  Angclicrca- 
ti  in  gratia ;  igitur  in  primo  inftanti  erant  bcati. 
Anteccdens  patet  fecundura  Auguftinum  iz.de 
Ciuit.  9.  Simul  condens  Deui  naturam ,  0*  largiens 
gratiam.  Confcquentia  patet.quia  Angelus  ftatim 
finedifcurfu  habet  beatitudinem  naturalem,  ha- 
bita  difpofitione  rcquifita ;  igitur  ftatim  habebit 
beatitudinem  fupernaturalem  habita  gratia,  qua: 
eft  difpofitio  fufficiens ,  quia  finiul  cft  perfefta 
difpofitio,forma,&  indudio  illius  ,ad  quam  dif- 
ponit;  igitur  fimuladusmcricorius^&beaticu- 
do  in  primo  inftanti  habita  gratia ,  habuit  adum 
meritorium. 

Itcm,qu6d  in  primo  inftanti  mali  fuerunt  mali, 
probatur  fecundum  Auguftinum  fuper  Gcncf.z. 
lib.  1 1.  cap.i <J.  &  habcturdift.  j.  cap.  Putauerunt 
/^nidam.  Et  videturprobariibi  pcr  illam  authori- 
tatem  loan.S.^^  homicidn  erat  ah  initio,  &  in  veri- 
tate  nenfierit. 


Idem  ibidcm,c.i«).&  ponitur  eadem  dift.&  co- 
dem  cap.allegat  illa  verba  lob.  40.  Hieefi initium 
figmenti  Dei.Sc  alia  rranflatio  habcr.  Hic  efiprin- 
cipium  viarum  Dei.  Et  illa  interprecatur  de  diabo- 
lo,'addicis  illis  verbis  Pfal.  1 03 .  Draeo  ifie ,  ifuem 
formafiiadilludendumei:cTgo  ab  initio  fuit  malu^ 

Contrk  Auguftinus  lib.i.inGen.c.i.ic  habetur 
vbi  fupra  c.  Alijs  autem  videtur :  dicit  Angelicam 
naturam  informiter  fuifTc  creatam,  &ccclum  di- 
<5lam ;  poftek  formatam,&  lucem  appellatam,&c. 
ergo  boni  non  ftatim  fuerunrboni. 

Item  de  malis ,  qu6d  non  fuerunt  ftatim  mali, 
eftauchoritas  Otigenis  in  glofFaquadam  fuper 
Ezechielem,&  habecur'3  .C/^/^/.^fr/»^»;  »«»/»«>  <e^ 
initioJerpens,&c.8c  loquitUr  de  diabolo  fub  nomi- 
nc  ferpentis. 

SCHOLIVM     L 

Due  fi^nt,in  ^uibus  conuenitur.  Primum  .petuijji  An- 
gelos  creari  inbeatitudine,quia  nequeexparte  ipjorum, 
neijue  exparte  Dei  repugnat.  Seeundum,potuiJfe  effe  in 
primo  infianti  in  mifiriaposns ,  quantitm  ad  rationem 
incemmodi  illim  ,  quod  efi  poena.  Sed  de  mifiria  culpa 
D.Thom<u,&  HenricM  tenent ,  nen  potuiffe primo  in- 
fianti  inejfe  Angelo.  Adducuntur  ad  hoc  nouem  ratia- 
nes,(jUM  euidenter  ofiendit  DoSior  nihilefiicere,de  tjuo 
in  Oxon.htc  ej.i.n.^.habet pnlcherrimam  dtSlrinam  in 
refutati  one  harum  rationum,  Moneo  hanc  quafiienem 
hinc  tranfiatam  efie  adfcriptum  Oxonjhu.d.ye^.i. 

Clrca  quxftionem  prim6  videndum,quid  fuit 
pofribiIe,pcr  rationem.  Deinde,quid  fit  fa- 
<5l:um,per  audoritates.  Dc  primotenctur  com- 
municer,  quod  boni  poterant  efle  beati  in  primo 
inftanti  crcationis  ,  quia  quando  poflibilc  cft 
Deum  creare  creaturam  ,  pollibile  eft  creaturam 
beatificari ;  fed  acque  poflibilc  cft  Deo  in  primo 
inftanti,  ficut  in  fecundo :  &  Angclus  bonus  ptd 
quocunque  inftanci  fuit  capax  beacicudinis. 

Dc  miferia  tamen*diftinguitur,  eftenimdu- 
pIex,poenar,  &  cuipz.  Loquendo  dc  mifcria  p<E- 
n<x  ,  quantiim  ad  id,quod  eft  pocna,poterant  An- 
geli  fuifTe  miferi  in  primo  inftanti,  licct  non  vt 
fub  hoc  vocabuIo,^a?«<i,ilIud  tamen  idem  incom- 
modum,  quod  nunc  d^cwm poena ,  pocuirfcc  tunc 
fuilTe  nacura  ,  quia  noneft  concradicftio  qu6d  (\- 
rtuldiiracionc  caufccur  cum  Angclo ;  ncc  etiam 
quod  fit  immediace  \  Deo,  quia  fecundum  Au- 
guftinum  j.delib.arbicr.  Si  ab  initio  fuiffetmiferia 
poenit  in  Angelo,  nonpropter  hec  ejfet  Detu  vituperan- 
dm,  neciniufiui. 

Sed  dc  miferia  culpa:  dicit  vnus  Do<5lor,  quod 
ipfa  non  poteft  ineffe  in  primo  inftanti  creatio- 
nis,quia  C\  fic,auc  a  Deo,aut  ^  proprio  zGta  volun- 
tacis ;  non  \  Deo,  omnes  concedunt:nec  fecundo 
modo,quia  omnis  operatio,qu:c  incipii  eflc  cum 
effe  rei ,  eft  ab  cfficicnte  ipfam  rcm  immediate; 
ficut  pacct  dc  operacione  grauis ,  qua;  cft  a  gcne- 
rante.  Scd  Deus  nonpoteft  eflecaufa  defediua 
immediata  refpcdu  culpx ,  igicur  nec  fimul  cau- 
fa  ejfe  Angeli  peccancis.  Ec  ponitur  excmplum  dc 
cibia  clauda. 

Sed  illa  racio  non  valct,quia  fecundum  Atigu- 
ftinum  1.  de  Ciuit.  Dei,  1 3.  illi  non  fentiunc  cum 
Manichxis,  qui  ponunc  culpam  ab  inicio:&  licct 
jlli  ponebant  vnum  Deum  immediate  cire  cau- 
fam  boni ,  &  alium  immediate  cflc  caufam  mali. 
Igitur  fecundum  Auguftinum,  non  fcquicur,  hoc 
eft,abinitiocumrcc[eata;  igitur  cft  a  Deoim- 
mediatc. 

Icem, 


Qpinio  eoiU' 
munit. 


Miferia  du- 
plex. 


Opinio  D. 
Thomt  ,  ^ 
Henriti. 


Prma  rati» 
J>.  Thom. 


3' 

Tmpujnatur. 
Citatur  hic 
locus  ab 
Ariniin.d.f. 
q.  I.3CC.1. 
totuilfr  AH' 
£elum  pteem- 
re  in  prim* 
inftaiui. 


Qu^Bllio  Vnica. 


281 


¥ 


ttem,  cffcCtas  defeCtims  caufx  fccundac ,  non 
ex  hoc  cft ,  quod  ipfa  ed  a  caufa  prima,  quia  de- 
feHas  in  effe£lu  caufs  fecundz  non  e(l  a  caufa 
fecunda,  uiCi  inquantum  eft  prima  refpe&u  illius 
defedlus.  Licct  igicur  in  primo  inflami  incflet 
culpa,non  fequicur  quod  immediacc  a  Deo. 

Item ,  Deus  non  foliim  eft  caufa^irr»  volunca- 
tis.fed  fcmper  eft  caufavoluncatis  in  con/erMori, 
&  in  cau/ari,Cicat  patct  pet  Auguft.  i.fMperGenef 
qu6d  acr  non  eft  faftus  lucidus.fed  femper  fit,  & 
conferuatur  lucidus  a  Sole  :  igitur  fi  defedus  in 
efFedlu  caufx  fecundaeeft  kcaufatunc  caufante, 
quando  ille  efFe^us  eft  :  igitur  quandocanque 
eft  culpa  in  creatura,Deus  erit  caufa  illius  culpa;, 
quia  ita  continuc  caufat  rcfpeAu  voluniatis, 
quanuliu  manet,ficut  in  primo  inftantirratio  igi- 
tur  nonconcludit. 
.  Secundo ,  arguo  ad  conclufionera  :  primum 

Stcund»  r»th  *"^  Angeli  non  poteft  efrc  a  fe ,  fed  ab  alio  :  igi- 
D.Thom*.  tur  primum  velle  malum  ,  cum  non  poflit  efle  a 
fe ,  non  cfTet  damnabile ,  quia  non  voluntarium 
liberc.  Antecedens  pacet  per  Anfelmum  13.de 
cafu  Diaboli :  Siprimum\e\\ce]feta  voluntate  yant 
i^itur  caufkret  primum  velle  volens,aut  nolem?Sivo- 
lens ,  i^iturillud  nonejl  primum  vclle  •.Jinolens  idem 
fecjHituTySiCC. 
RtftUitHr.  Kec  ha:c  ratio  valct,  quia  fuppofito  quod  vo- 

luntas  fit  caufa  efFctfliua  volitionis  ,  fequeretur 
proceffus  in  infinicum,quia  fi  poteft  cum  obieclo 
efle  caufaalicuius  voIicionis,qua:ro  ,  aut  volens, 
auc  nolens,  ficuc  prius :  igicur  oporcet  dare  quod 
ita  benc  potcft  effe  caufa  primi  iGtas  volicionis, 
ficuc  fecundi ,  &  tunc  non  erit  procefTus  in  infi- 
nitum. 
Im»g!n*ti»  Scd  quid  inteUigic  AnfcImus?Dico  quod  ipfc 

Anfilmi  ie     fingit  vnum  Angelum,  ficut  pofTet  concipi  ab  in- 
Angel»  fine   tclltau.Iicct  nullus  talis  pofTu  cfTc.  Primo.fingit 
wlitntite       quod  eflec  vnus  ,  qui  habercc  ordinem  nacurae  ad 
fedita  refu-   hoc.quod  poflcc  velle,ita  quiid  in  primo  inftanti 
^nattffi.         cft  cantum  in  potcntia  remota  ad  z/W/r  ,  quia  in 
ifto  inftanci  cfl  quxdam  nacura  finc  intcllettu,  & 
voluntatc ;  certum  cft  quod  in  illo  primo  non 
pofTec  habere  primum  z/W/fafejquianuIlum.Se- 
cundo,  imaginatur  quod  habeat  voluntatetn  fine 
inclin.itione  commodi,&  iufti,  nec  adhuc  polfet 
habcre  primum  velle  a  fe,quia  adhuc  non  haberct 
nifi  inclinationem  .id  commadum,  ficut  brutum, 
Tcttio  ,  imaginatur  quod  fupcraddatur  fibi  affe- 
ftio  commodi,&  iufti  libera,&  quod  fit  dominus 
fuorum  aduum ,  tunc  primo  cx  illo  fuperaddito 
poteft  habere  primum  velle  liberum. 
r  Tettio  arguitur  pro  conclufione :  Si  in  primo 

tiatietirti».  inftanti  infuit  culpa-,igitur  in  primo  inftanti  An- 
gelus  pcccauit  -,  igitur  non  potuit  non  peccarCi 
quia  aut  potentia  fuit  antc  aflum  ,  aut  potentia 
(imul  cum  acflu.  Non  ante  a£bura ,  quia  nulla  ta- 
lis  fuit  ante  primum  inftans  j  nequc  in  ipfo  aAu, 
quia  tunc  non  potuit  non  peccare  cum  aftu  pcc- 
cauii,quia  non  habuit  in  tunC,&  pro  tunc  poten- 
tiam  cum  aclu  ad  oppofitum,quia  cunc  fimiil  duo 
contradiftoria:fed  fi  non  potuit  non  pcccarc,  fe- 
quitur  quod  non  peccauit :  quia  Peccatim  efiita 
voluntarium,  quodfinonfit  voluntarium  ,  nMlhabet 
depeccato. 
Keiieitur.  Ncc  illa  ratio  valet ,  quia ,  vt  di£lum  eft  dijiin- 

Cauf»  c»U'  Hioneprima  huius  libri ,  caufa  non  caufat  vt  prius 
f»t  ■vt  prius  duratione  efFcdlu ,  fed  vt  prius  natura ,  &  fimul 
r***/*  j  ^  durationej:  igitur  fi  in  ifto  inftanci,  in  quo  caufar, 
titne  fHm  neccfTario  caufatin  fc,dcftruitur  toca  concingcn- 
efjeSu.  tia  libeii  arbicrij.    Et  proprer  hoc  adkaercnccs 

Scoti  oper.  Tom.  X I. 


huic  rationi  diciint  qu6d  magis  neccfTarii  volun- 
tas  vult  finem  oftcnfum  ,  quam  ea,  qua;  funt  ad 
finem.Sed  fi  caufa,quando  caufatjnccefTario  cau- 
fat ,  non  magis  neccfTari^  volt  finem ,  quam  qux 
funt  ad  fincm  ,  quia  quando  aftu  vult  ea,  quz 
func  ad  fincm,necefrari6  vult  ca  ficut  fiuem.quia 
non  vulc  finem  antcquam  vclit  eum. 

Ideo  dico  quod  propofitio  contingens  vcra  de  CtHtingms 
futuro  habet  veram  contingcntera  de  prxfenti  ^* /"'»'•*«- 
correfpondentem ,  ita  qu6d  ica  contingens  cft  „„,™*^. 
hsc :  Tufedes  inhoc  inftanti ,  ficui  fuit  heri :  Tu  ttm  dt  fr»- 
fedebU  inhoc  inftanti,non  tamen  ita  indeccrmina-  fenti. 
ta;  nec  concedit  Ariftoteles  quamlibet  depr<e- 
fcnti  veram  cffe  necctrariam,ficut  conccdic  quud 
eft  dcterminata. 

Dico  igitur  quod  potuit  non  pcccafTe  potcn- 
tiaanteadlium  ordine  natura: ,  nonauccm  prius 
duratione  ,  &  nifi  illud  concedatur  ,  fequicur 
quod  Dcus  nihil  vult  contingenter ,  quia  non. 
eft  ibi  poncre  aliquid  prius  durationc  ,  fcd 
fufHcic  qu^d  prius  origine  ,  vel  otdinc  naturs 
poflitnon  producerc  cfFeiflum  ,  quem  producic 
cxtra  fc  ad  hoc ,  quod  contingenter  jpfum  pro- 
ducar. 

Quarto arguitut  ad  conclufionem, Angclus  ^. 
in  primo  inftanti  non  potuit  habcre  delibcratio-  8«"'»  qu*rf*> 
nem;igitur  nonpotuit  pcccarc.  Anteccdens  pa- 
tet  ,  quia  ad  deliberationem  requiritur  quod 
rnulta  diftindte  apprchcndat:  fcd  Angelus  non 
potcft  multa  fimul  diftinfte  intelligerc  ,  ncc 
ctiam  priiis  multa ,  quam  fit  prinium  inftans 
crcationis  :  igitur  in  primo  inftanti  non  potuit 
habcre  dclibcrationem  ,  &  pcr  confcquens  non 
potuit  pcccare  ,  cum  pcccatum  fic  ex  mala  ele- 
(Stionc,&  cx  circumftantiis  malis. 

Ncc  illa  racio  valec ,  quia  volicio  ,  quando  eft  C*»/W/«f<». 
in  3iSt\i ,  non  requiric  in  vno  inftanci ,  nifi  vnara 
inreUe<^ionem  diflinaam:igitur  dcliberatio  non 
alicer  rcquiriturad  vnam  volitioncm  in  adu  in 
vnoinftanti  ,qukm  ad  iftamdiftiiidkam  intcllc- 
£tioncm,quia  habita  diftinda  intellediionc,  po- 
teft  habcri  volitio  intenfa:fcd  pofTct  cffe  in  a6lu 
vna  diftinda  intcUcdio  ,etfi  dcliberatio  non 
prarccderet ,  ficut  fi  multac  prarccflifrcnc ;  igicur 
potcftefTe  mala  volitio  ,  &  dcmericoria  abfque 
deUberacione  praEcedence.  Probicur, conccdunt  T»nt*,vtl 
quod  Angeli  in  primo  inftanti  pofTunt  mereri,  m»icrdelibt' 

r   ,  r       1  n     rr  r  •       ■      retit  ad  me- 

ledn  volumtas  non  poteft  cffccaula  opcrationis   ^^.^^^    ^^^^ 
dcmcritoriaE ,  non  poteft  efle  caufa  opcracionis  ^^  d*mtri- 
mcricoria:,vndc  non  mcretur  voluntas  in  illo  in-   tum,  nettf- 
ftanti  ,  in  quo  poteft  non  peccare.  Et  fi  inftantia  /""*  *^' 
fiatde  voluncace  Chiifti  ,patcbit  poftetius  fuo 
loco*.   Practer  harc,  asqualitcr  requirjtur  deli-     „'«^„j/'' 
beratio  ad  benc  agere  ,  ficut  ad  male  agere ,  vcl 
raagis ,  quianon  eft  bona  operatio ,  nifi  concur- 
rentibtts  omnibus  citcumftantiis  rcquifitis :  fcd 
dcficiente  quacumque,  fufiici^  ad  hoc ,  qu6d  fic 
mala  operatio  :  igitur  qu6d  finc  delibcratione 
pofTet  raeritoiic  agere,&  non  demcritoric,  vide- 
tur  repugnancia. 

Quinto  arguitur  ad  concIufionem:Motus  na«        j, 
turalis  voluntatis  Angeli  in  primo  inftanii  erat  j^atioquiat». 
rcdiflimus^igitur  non  potuii;  cfTe  in  illo  inftanti 
aliquis  itialus  motus  in  velle  Iibcrc,quia  fi  fic,fal- 
tem  aliquid  rcmittcret  de  motunaturali,  &  tunc 
ipfe  non  forct  rcdliflimus. 

Ncc  ifta  ratio  valct ,  quia  fcraper  manet  incli-  Ctnfiitatie. 

natio  naturalis  permodum  natura> ,  ita  bene  in 

decimo  inftanti  ficut  in  primo:fed  fccundum 

Diony fium  de  di,  nom.  cap.4.  /«  damnatn  manetit 

A  a     3  naturalia 


28l 


Lib.  II.  DiftinaioIV. 


PercatM  tien 
diminuit »«- 
tHrum,  1.  J. 
37  J.i. 


8. 

Rn//»  fext». 


CtnfHtKtit. 


Amorfmpt' 
tuit    inejfe 
jingelo  feiU- 
d»  injlanti. 


9' 

^itii  fefti-' 
VM. 


Confntatie, 


mturalia  fpUnciidiffma:\gm\t  fcmper  vniformitcr 
manct  inclinAtio  nacuralis :  fi  igitur  ifta  raiio  va- 
lcret,  ficut  non  pofTet  in  primo  pcccarc,fic  ncc  in 
fccundo,  vel  in  tertio.  Praeterea  ,  hicnonvalet 
confequcntia  ,  quod  non  maneret  motus  redlif 
fimus  naturalis,  fi  velU  liberum  in  ifto  inftanii  ef- 
fct  malum,  quia  aliquid  diminucret  dc  illa  incli- 
nationc  naturali.  Peccatum  cnim  non  aufcrt  ali- 
quid  naturae.quia  fic  tandem  poflet  pcccarc.quod 
adiraeret  totam  naturam :  idco  ficut  nihil  natura?, 
fic  nihil  diminuit  naturalis  inclinationis,  ncc  re- 
dbitudinisnaturalis. 

Sexto  arguitur  pro  conclufionc  :  In  habitu 
concrcato  intelledui  Angelico  primo  rcKiccnt 
quiditates  rcrurn  ,  &  intcr  quiditatcs  primo  in- 
tclledus  intelligit  illud  obiedkum  ,  ad  quod  pri- 
mo  inclinat  iftc  habitus.  Primo  igitur  intclledlus 
Angelicus  confiderat  quiditates,  deinde  confide- 
ratfingulariain  illohabitu.  Primaconfidcratio 
cft  fpeculatiua  ,  fccunda  pradica.  Et  dehbcratio 
cftin  confiderationc  pradica,  non  fpeculatiua. 
Et  in  pradlica  conuenit  volitio  dcmeritoria :  igi- 
tur  in  primo  inftanti  non  potuit  demcrcri.  Prat- 
tcr  hanc  confidcrationcm,vel  cognitioncm.qux 
cft  mere  naturalis  ,  confcquitur  complaceniia 
naturalis,  ficut  in  confidcrationcSolis  ,velLu- 
nar ,  vcl  cuiufcunque ;  talis  complacentia  natura- 
lis  nunquam  eft  mala  ;  igitur  nullum  velU  malum 
poteft  cflc  in  primo  inftanti ,  quia  priraum  vcllc 
cft  naturale. 

Nec  haec  ratio  valet,quia  f **r  concupifcentia: 
praifupponit  ff//f  amicitiac.  Nullusenimconcu- 
pifcit,nifi  magis  amct  illud,cui  concupifcit.quam 
bonum,  quod  concupifcit,  &  pri^s  aliquo  modo 
amat  quis  fc  amore  amiciciae,  quam  aliquod  bo- 
num  fibi ,  &  in  illopriori  potefteflcinordinata 
volitio  amicitiae  plusamando  fc.quam  iuftc  pof- 
fet  amare  fecundum  rcftam  rationcm.  Sed  iJla 
volitio  potcft  cfle  in  primo  inftanti,&  potcft  fibi 
oftendi  diligibile  fibi ,  &  «quc  primo,  vel  prius 
natura  potcft  amare  fe  in  fc  :  igitur  potett  inor- 
dinatc  amarc  fe  in  primo  inftanti.  Practerhoc 
prius  natura  poteft  obiedum  bonum  cfle cogni- 
tum,  &  efleamabile  in  fe,  quim  vt  rclucct  in  ha- 
bitu  ,  imo  magis  cft  amabilc  in  fc,  qu^m  vt  relu- 
cc'  hftbitu,  quia  non  quietat  amantcm,nifi  vt  in 
fc.Iftud  confirmatur  per  Auguftinum  4.dc  Ciuit. 
vlt.  vbi  dicir ,  quod  ciuitatem  diabolifecit  amorjiti: 
jgirur  nimis  amare  fe  eft  caufa  culpae,  6c  hoc  po- 
teft  efle  in  primo  inftanti. 

Septimo  arguitur  pro  conclufione.Nullus  po- 
teftpeccarc.nifi  fit  debitoriuftitiae:non  eftdebi- 
tor  iuftitia: ,  nifi  prius  acceperit  iuftitiam ;  fed  in 
primo  inftanti  non  acccpit  iuftitiam;  igitur  in 
ifto  inftanti  non  eft  debitor  ;  igitur  nec  poteft 
peccare.  Maiorpatct  ,quia  iuftitia&  peccatum 
funt  ficuthabitus&  priuatio,  Minor  patet  pcr 
Anfclmum  i  j.  C^  14.  deCafHdiaboli. 

Nec  illud  valcr,  quia  iuftitia  dnplex  cft,infufa, 
&  moralis,  qua;  eft  acquifita.  De  vtraquc  mani- 
feftum  cft  quod  ratio  non  conclodic  ,  quia  poft- 
quam  iuftitia  infufa  cft  perdita,  fequercturquod 
nunquam  poflet  peccare,  quia  is  qui  tunc  non 
habet  iuftitiam,  non  tcnctur  clicerc  aftus  bonos: 
igitur  poftquam  femel  peecauir,  nunquam  pccca- 
rct  fccundomortaliter.  Similiter  poftquam  quis 
perdidit  iuftitiam,  &  acquifiuit  aftum  vitiofum, 
nunquam  tenerctur  iufte  operari  moraliter,  cum 
non  habeat  habitum  ,  per  quera  iuftc  poflic  opc- 
rari,  Pratterhoc,  quoddicitur,qu6d  non  cftde- 


Deiilor  efi 
iMftiti*,  qui 
tmnquam  ne- 
cefit  e»m. 


10. 

Ratioeilaua. 


Confutaiio. 
Accidens  fi- 
mul  durAtio- 
ne  cUfubieS» 
nS  facit  mu' 
t»tionem^ 


Vidc  Scot.in 
4.</4}J.5. 


II. 

'Rttio  nona. 


bitor  iuftitiz ,  quia  non  accepcrit  eam  ,manifcfte 
falfumeft  ,quia  tunc  fcmper  exiftcns  in  peccato 
originali  ,nunquameflet  dcbitor  iuftitia: ,  quia 
nunquam  cam  acccpit.  Ncque  etiam  illc,  qui 
nunquam  fuic  iuftus,  moralicer  ccncrecuradiufte 
operari.  Ideo  incencio  Anfclmi  non  eft  quodfit 
debitor  iuftitia: ,  quia  accepit  eam ,  fed  quia  eft 
dominns  adknum  fuorum ;  quia  fi  cflet  talis  An- 
gclus ,  qualcm  ipfc  fingit  per  afFcdionem  com- 
modi  tantum ,  non  eflet  magis  dominus  aduum 
fuorum  ,  quim  bos.  Ideo  ifta  reditudo  ,  quia  eft 
dominus  aduum.eft  caufa  quare  eft  dcbitor  iufti- 
tiac,&  non  quia  accepit  iuftitiam,fcd  quia  accc- 
pcurus  eflet  eam,fi  ftctiflet ,  &  non  oportet  quod 
priushabuiteam. 

Oftauo  arguitur.  Illa:  mutationcs  non  funt  fi- 
mul,  quarum  vna  fequiturterminum  ad^uemaX- 
tcrius ;  fcd  mala  volitio  ,  vcl  peccare ,  fcquitur 
terminum  adcjuem  crcacionis ,  quia  praefupponit 
ejfe-y  igicur  non  funt  fimul. 

Iftud  nunquam  valet  in  mutationibus  fubie- 
dis ,  quia  ecfi  cerminus  ad^uem  fit  prius  natura, 
qukm  mutatio  aliaindiuifibilis,tamen  bcnc  pof- 
funt  eflc  fimul  duratione  terminus  prior,  &  mu- 
tatio  fequens,  ficur  patet  dc  motu  Solis  ,  &  illu- 
minacione  medij,&  maximc  dc  mucationibus  in- 
diuifibilibus.  Sicamen  fiat  visinratione  dehoc 
\ocih\i\oinutatio ,  dico  quodpeccacum  fic  non 
eft  mutatio ,  eft  tamen  vera  paflTio  dc  generc  Paf- 
fionis.  Nunquam  enim  praeccfllt  priuatio  for- 
mam.idcS  non  cft  ibi  propric  mutacio. 

Nono  arguitur.  Adio  crcaturae  non  poteft  eflc 
nifi  in  temporc :  ergo  in  primo  inftanti  non  po- 
tuit  Angclus  habere  aliquemadum  ,pcr  quem 
peccaret.  Probatur  antccedens  cx  Philofopho^. 
Phyftc.text.comm.ip.&  jo.  vbiarguit  fic :  fi  aliqua 
virtus  potcft  mouerc  in  inftanti ;  ergo  maior  vir- 
tus  potcft  in  minori ,  quim  in  inftanci ,  &  cunc 
a6tio  Dci  cflet  in  minori  menfura,  quim  in  in- 
ftanti ;  igitur  in  primo  inftanti  non  poccft  Ange- 
lus  cliccrc adtum  peccaci. 

Nec  illud  valer,  quia  racio  Philofophi  non  te- 
ncc  fccundum  iftam  propofitioncm,  nifi  quando 
menfuracft  diuifibilis,  quiaquandocft  indiui- 
fibilis  ,  maior  virtus  habcbit  adlioncm  perfc- 
ftiorcm  in  cadem  menfura,  non  tamen  in  mino- 
ri.  Nunc  aucem  quando  Philofophus  arguit  dc 
motu.quodfi  pofllc  cfle  in  indiuifibilimenfu- 
ra  ;  igicur  a  maiori  virtutepoflitefle  in  minori 
menfura  ,  illud  non  fequitur  infpicicndo  ad 
menfuram  foliim  :  fed  ex  hoc  quod  adio  eft  ta- 
lis.quodrcquiritmcnfuram  diuifibilem,  &  idc6 
arguit  ranquam  ex  antecedente  includcnte  con- 
tradiAionem. 

SCHOLIVM     II. 

RefolMtio,potuiffe  Angelosprimo  injlanti  fuijp;  lea- 
tos  ,vel  in  culpa:defa&o  tamen  nec  in  heatitudine  trea- 
tifuerunt,  quiafic  non  cecidipnt,ne(^ue  in  miferia ,  ex 
iUo  IJa.  1 4.  Gluemodo  cecidijii Lucifer,  qui  mane orie- 
barti. 

DIco  igitur  ad  quzftioncm  ,  quod  pofllbile  I*-. 
cft  Angelosbonos  cflcbeatos  inprimo  in-  Sentgtiapr». 
ftanti :  &  pofllbile  eft  Angelos  malos  eire  mife-  J^'*  "^"^" 
ros  mifcria  pcena:,  &  miferia  culpa:  in  primo  in- 
ft-anti,ficut  in  fecundo,vel  tcrtio.Quia  ficut  Deus  K.efoluitur, 
eftcaufa  motionis  voluntacis  in  hoc,qn6dcft  f»tuijfe  An- 
eiuscaufacocalis  in  primoinftanci  ,  fic infecun-  Z'-"*»f"*' 
do  ,  &  afcqualiterpoteft  voluntas  malc  operari  in    J^y?^»/»;"*"' 

primo 


Confutatio. 


Qusftio  Vnica, 


iSi 


Vide   V»ritu 
MuiioritMts 
upud   Magi' 
ftrum  hic.  ^ 
sfmd  Gr»- 
ti»n.d.i, 

tr6. 


Yiii  D.Th. 
D.  Bontu. 
Kenr.vbifU' 
frk  ,  de  nu- 
tnrte,  ^  m»- 
gnitudme 
huiufmodi 
m)r»rum. 


Ctnftrmis 
in  via ,  HOH 
pcjfuttt  ijfl 
dijformis  in 
tirmino. 


ptimo  inftanti ,  ficut  in  fccundo  ,  quia  ex  quo 
potuit  operari  in  primo  inftanti ,  &  non  magis 
habuit  determinans  ipfam  ad  benc  operari  in  pri- 
nio  inftanti ,  quam  in  fecundo ;  igitur  xqualiter 
potuit  errare,  quiainiftoinftanti  potuit  amare 
lc  amore  amicitix  vltrarcdam  rationcm. 

De  fecundo  articulo ,  quid  fit  de  h€to.  Dico 
qu6d  in  primo  inftanti  creationis  non  fuerunt 
beati ,  quia  mali  tunc  non  fuerunt  beati.  Proba- 
tio  ,  quiatuncnon  fuerunt  certidcbcatitudine: 
fic  enim  non  poftea  cecidiilent ,  fed  fi  non  fue- 
ront  certi  debcatitudine,  non  fuerunt  beati.  Si- 
militcr,vt  dicit  Auguftinus  1 1. fuper  Genef  Non 
prius  Sfcemit  Tiem  kemsatrudisyipum  ejfent  difcreti 
interfe.  Nonigitur  in  primo  inftanti  crant  beati, 
<juia  etant  creati  vniformes  boni ,  &  mali.  Ncc 
crant  inprimo  inftantimifcri,quialfaix  4.  Slut' 
modo  cecidijii  Lucifer ,  ^hi  mtinc  oritbaris  ?  Vbi  in- 
nuit  quod  in  primo  inftanti  creationis  non  erant 
miferi.&poftea  cccidcrunt ;  igiturcrat  vnamo- 
ra  ,  antequim  fuetant  fimpliciterbeati,  vcl  fim- 
piicitcr  mifcri,&  alia  in  termino,  poftquam  boni 
erant  confirmati,&  mali  obftinati. 

S  CHO  LI  VM    III. 

Hu  primo  reijcit  D.Thomam  ,  &  alios ,  ponemes 
tatttHm  duM  moroi  uingelorumyvnam  in  via,alteram 
in  termino-ytjuia  conformes  in  via  nonfunt  dijformes  in 
termino.  Secundo  docet,  neceffario  plures  moras  in  via 
ponendas-.fi fuerunt  omnes  in  naturalibud  creati,fecun- 
da  merafuit  conformitas  omnium  ingratia;tertia,per- 
fiuerantia  bonorum ,  &  lapfiu  malorum ;  quarta,pra- 
miatio  illorum ,  &  damnatio  horum  ,  tenendo  fuijfe 
€reatosingratia[de  quonthil  certo  refoluit.  jponenda 
fitntdua  moravia.  Vide  DoSiorem  in  O.xon.  hic  diji.^. 
^.i,an,j,&  q.Lan.i^, 

DE  tcrtio  articulo,  quanta:  erant  iftx  morac, 
&  quot?Diciturqu6d  crant  duar;vna  in  via, 
&  alia  in  tctmino.Scd  an  priraa  mora  fuit  vnica, 
vel  dux?Dicit  vnus  Dodor  quod  vnica,quia  om- 
nes  Angcli  ,tamboni,quammaIi,crant  creati  in 
gtatia  in  primo  inftanti  ,  &  in  ifto  eiiciebant 
adum  merirorium.  In  fccundo  inftanti  maii  po- 
nebant  obiccm,boni  non.  Et  ideo  recipicbant 
beatitudinem,  qnia  gratia  djfponit  ad  beatitudi- 
nem  ,  &  pcr  iftam  in  primo  inftanti  clicicbant 
aftum  meritorium  ,  pcr  quem  meruerunt  in  fe- 
cundo  inftanti  recipere  beatitudinem,  idco  mali 
habuifTent  tunc  bcatitudinem,  ficot  boni,  fi  per- 
ftitiflent. 

Contra,  quicunque  pro  totamora  via:  pcrfc- 
uerant  a:qualiter  in  mcrito  ,  vniformiter  in  tcr- 
mino  recipient  przmium  ;  igitur  fi  pro  ftatn  vix, 
qui  tantum  fuit  pcf  vnum  inftans,eliciebant  ma- 
li  a£kum  meritorium,  ficut  boni ,  non  potuerunt 
pro  vltimo  inftanti  ponereobicem  ,  vel  non  rc- 
cipere  prsmium,  quia  fi  Deus  ex  quadam  iuftitia 
commutatiuatiibuerct  praemium  in  terminopro 
merito  condigno  in  via  vfque  ad  terminum,non 
polTet  bonos  prsmiarc, Sc  malos  non,nifi  feciftct 
cis  iniuftitiam  ,  quia  in  merendo  erant  «quales: 
^ienimperfeueratterit  vfijue  infinem,hicfaluM  erit, 
Matth.  14.  infincigitur  dabitur  impcccabilitas 
pro  prxmio.  Si  igitur  in  inftanti  fccundo  non  fit 
bonus  impeccabilis ,  &  malus  impoenitibiIis,in- 
ftans  fccundum  crit  inftans  via» ,  &  non  tcrmi- 
nus.  Ergo  dico  ad  hunc  articulum  qu6d  mali 
crant  diftin(!lia  bonis  in  via,&  non  folum  in  ler- 


mino;igitur  necefte  cft  qu6d  fit  vna  mora  in  via, 
in  qua  lunt  vniformes ;  &  alia  in  via,in  qua  funt 
difFormcs;&  tertia,in  qua  funt  in  termino. 

Et  adhuc  in  mora  media  ,in  qua  funt  difFor- 
mes  ,  crcdo  quod  erant  plurcs  mora: ;  quia  An- 
geli  mali  in  mora  vis  ,  in  qua  font  diffbrmes  a 
bonis,  peccaucrunt  pluribus  peccatis  fccundum 
fpeciem ,  vt  peccato  fuperbis ,  pcccato  inuidix, 
&  aliis  pluribus  ,  &  hoc  demcrendo  in  quolibet 
peccato ,  non  ficut  nunc  ,  quia  poftquam  iunt  in 
termino ,  non  demcrentur ;  &  boni  in  mora  ifta 
diffbrmi  mcruerunt  oppofitis  modis  fecundum 
fpeciem. 

Ad  hoc  videtur  audloritas  Apocal.  1 1.  Fiebat 
pralitfm  magnum  in  caelo,  cr  Michaelfecit  viHoriam. 
&  illud  fuit  quando  fucrunt  vJatores.  Et  certum 
cft  quod  peccatum  mali  Angeli  non  tcntauit  bo- 
num  Angclum  ,  antequam  fiebat ,  quia  non  fuit 
prxfcius  futurorum ;  igitur  fuit  peccatum  elici- 
tum,antcquim  bonus  roerucrit  in  rcfiftendo  ten- 
tationi,&  tunc  habuit  Michacl  vidoriam,&  An- 
geli  eius.Et  fic  alij  peccaQcrunt  pluribus  peccatis 
in  ftatu. 

Etdeprimamora,in  qua  crant  vniformes,po- 
teft  probabiliter  fuftincri  quod  primo  erant  vni- 
formes  in  ftatu  naturae  crcati  finc  gratia,&  poftea 
in  fecundo  inftanti  crant  in  gratia  vniformcs,  & 
in  tertio  inftanti  via:  mali  fimpliciter  demerue- 
runt,&  boni  multiplicitcr  meruerunt.Et  fic  crant 
diftindti  in  via  ,  &  in  inftanti  quarto  in  tcrmino. 
Er  illud  videtur  rationabile ,  quia  tunc  boni  cx- 
petti  crant  de  omni  ftatu,&  maiotem  occafio- 
nem  habebant  intenfius  elicicndi  aftum  mcrito- 
riom  poftea,cum  fimul  habcbant  gratiam  cx  hoc 
quod  experti  erant  quod  cx  naturalibus  in  ftatu 
primo  hoc  non  poteranr. 

Vel  poteft  dici  quod  primo  crant  vniformcs 
crcati  in  gratia  ,  &  in  fecundo  inftanti  boni  me- 
ruerunt ,  &  mali  demeruerunt  ante  tcrminum: 
quia  Dcus  nondifcernir  eos  ad  inuicem ,  antc- 
quim  ipfi  intcr  fc  erant  diftindli.  Nec  valet,  quia 
dicebatur  fuperius  quod  fi  ftetiircnt  in  fecundo 
inftanti,debcbanr  reccpiftc  beatitudincm,  &  ideo 
boni  tunc  erant  in  termino,quia  longior  fuit  via 
eorum.qukm  mora  vnius  inftantis.  Et  ideo  fortc 
per  duo  ,  vel  tria  fcquentia  non  debebant  habcre 
beatitudinem. 

Si  dicamus  quod  tantum  in  primo  inftanti 
erant  vniformes  in  naturalibus  ,  ita  quod  nun- 
quam  erant  vniformes  in  gratia,  tunc  debet  dici 
qa6d  in  fecundo  inftanii  dabatur  gratia  non  po- 
ncntibus  obicem ,  &  tunc  fuilfet  data  malis ,  R 
non  appofuificnt  obiccm ,  &  tunc  ipfi  demcruc- 
runt  adhuc  in  ftatu  vix ,  &  alij  merucrunt ,  &  in 
termino  ifti  erant  beati,  mali  vcro  obfcurati ,  ita 
qu6d  non  credo  qu5d  omnino  pares  in  via  fiant 
difpares  in  tetmino. 

SCHOLIVM     IV. 

Prima  mora  ytngelorum  potuit  coexiflere  temperi 
noftro,&  vltimo  inflanti  eius:vel  tantum  vniinftanti: 
dr  vtrotjue  modo  ficunda  mora  non  poterat  habere  pri- 
mum  inflans  temporis ,  cui  in  inceptione  ceexijieret  :fi 
tamen  prima  mora  non  habuit  vltimum  injlansfibi 
correjpondens  ,ficunda  incepitcuminjiantijibicorre- 
fpondenti;idem  eodem  modo  dicendum  de  tertia.  ^od 
vero  ficunda  cotxifiebat  temperi ,  colligit  Doiiorin 
Oxen.  htc  n.Z.ex  illa pugna  inter  Michaelem  (Jr  jin- 
gelos  eiHi,&  draconem,&  ylngelos  ipfius. 

A  a     4  Sed 


14. 

Angili  m»li 
fittauirunt, 
plurihut  fte- 
eatit  in  via. 


An  Angeli 
fuirunt  cret' 
ti  in  gr»ti». 


Prchltmati- 
titus  ifl,  »n 
Angeli  fui' 
runt  treati 
in  grati»  nec 
ni. 


284 


Lib.ll.  Diftinaio  V. 


16. 

^U  ftnt  fit- 

tntrt. 

JEuum,mtn- 
fut»  omnium 
ftrrnttun' 
tium. 


Trima  mor» 
fotuit  (oiixi- 
fiert  temliori 
•vel  infiiniti 
titntitm. 


Ad  ttrgum. 
frimum. 


Ai  fifcutt' 
dum. 


J>uh'tl*t  ,   40 

Angeli     fint 
in  grati» 
tre»ii. 


AitMium, 


18. 

An^elui  dif- 
eurrit.  vidt 
qipril.  & 
in^.  qut/l.i. 
/»ter.  ^  i. 
d.y  $  eontr» 
tonfinl. 


SEd  quants  funt  illae  mora:  ?  Dicit  Doiflor  fu- 
peritis  allcgacus,  quod  dicuncur  cflc  teraporis 
dilcrcci:red  didum  cit  prius,  quod  nuUa  neccfli- 
las  crt  poncndi  cempus  difcrecum  pro  aliquo, 
quod  nobis  vidctur,  quia  quodiibct  quod  manec, 
dum  manct.vci  eft  variabilc,vel  variatum,vel  in- 
uariabile  ,  vcl  non  variatum ,  &  quamdiu  mancc 
vniformiccr,rcmper  zuum  menfurat  ipfum.  Ideo 
dico  quod  indancia  menfnrantia  illas  moras, 
func  inilancia  arui,  &  quzlibet  coirefpondent  in 
tcmpore  noftro.  Dico  quod  prima  morapotuit 
cccxiftere  inftanti  noftro  ,  vcl  tempoti  noftro, 
ficut  placuit  Deo. 

Sedcui  cocxiftit  fccunda  mora  ?  Videtur  qui- 
bufdam  quod  oportct  dare  primum  inftans  tem- 
poris  noftri  cocxiftens  inccptioni  fecundac  mora;, 
rr»qu6d  prima  mora  poteft  durarepetaliquod 
tempus,  &  non  eft  dare  vltimura  eius  ,  ficut  ncc 
vlcimum  formic  prioris  ,  quando  fit  mutatio  a 
concrarioin  contrarium.  £t  ficut  eft  dare  pri- 
mum  poftcrioris  paflionis ,  ita  eft  dare  primum 
inftans  tcmporis  noftri  coijxiftcns  inccptioni  fc- 
cundcE  morz. 

Scd  videtur  mihi  non  plus  ncccflitatis  efle 
dare  primum  temporis  noftti  coexiftens  princi- 
pio  moras  fccunda: ,  quim  vltimum  inftans  tcm- 
poris  noftri  coexiftens  vltimo<?^prioris  morac. 
Ideo  dico  quod  ficut  poteft  piima  mora  definere, 
&  noncum  vltimo  cocxiftentc  tempoti  noftri, 
ficut  poteft  rcs  permanens  definerc  non  coifxi- 
ftcnteinftanti  noftro  vltimo*^eius,ita  poceft 
fecunda  mora  inciperc  cum  tempore  fequente, 
fjcutiftadcfinerc  cum  temporc  pr2cedentc,& 
non  cocixiftentc  poft  vltimum  temporis  noftri. 

Ad  primum  principalc ,  nego  confcqucntiam; 
Sumin  primg  inftanti  beati  beatitudine  naturali,  i^i- 
tur  htatitudine  fitptrnaturali.  Ad  probationem, 
dico  qu6d  quamquam  illa  caufaefKciens  fit  cfli- 
cacior,qukcTicaufabeatitudini$naturalis:quiaca- 
men  agit  voluntaric  ,  non  oportct  quod  ica  cito 
inducat  fuum  efFcdlum,  fed  (olum  fcquitur  qu6d 
poceft  fi  vult,&  hoc  eft  conccflum. 

Ad  aliud  ,  cum  dicitur  qu6d  in  primo  inftanti 
crant  boni  ,poteftdici  quod  Auguftinusintelli- 
git  de  gtatia  gratis  data ,  non  autcm  de  gratia 
gratum  faciente,  &cum  hoc  ftat  quodfint  creati 
in  puris  naturalibus.  Vel  cfto  quod  antecedens 
fit  vcrum.confcquentia  non  valet,  quia  licet  fine 
difcutfu  ftatim  habeant  Angeli  bcatitudincm  na- 
turalem  ,  non  fequitur  quod  ftatim  habita  gra- 
tia ,  qu2  cft  difpofiiio  ad  beatitudinem  fupcrna- 
luralem  ,  quod  ftatim  habcant  iftam.  Vnde  qui- 
dacTi  eft  difpofitio  in fieri,  &  non  rcmanet  infa&o 
r|^,&  huiufmodi  difpoficio  eft  adius  cTjctitorius 
refpedlu  beatitudinis  fimplicitct,  ideo  non  fimul 
infunt  Angelo. 

Ad  aliud,cijm  dicit  Auguftinus  quod  nun- 
quam  ftetit,verum  eft,& nuncjuamin  veritatefletit, 
fimpliciter  loqucndo  ,  tamcn  in  primo  inftanti 
crcationis  non  ftiic  malus. 

Ad  vnam  rationem  quac  poflet  fieri  contra 
prius  didla  ,  quod  non  fint  nifi  dtix  morzj  dico 
quod  Angelus  potcft  difcurrere,faltemnon  eft 
necefle  quod  fimul  natuta  cognofcat  principia, 
&  omnes  conclufiones  ,  qus  continentur  in  vir- 
tute. Vnde  licct  non  requiratur  annus,vel  dics,ad 
hoc  vt  cognofcac  conclufionem  ,  &  virtute  con- 
tenta  in  principio  :  ficut  requitit  intelleftus  no- 
fter  in  »fto  ftacu  ,  tamen  non  eft  nccefTe  qucid  fta- 
tim  habito  vnoadumetitoriojconfequaturbca- 


titudinem  fupernaturalem.  Vcl  cfto  quod  Ange- 
lus  non  difcurrac,  fed  vnus  adus  meritorius  fuffi- 
ciat  in  vno  inftanti  tantiim  ,  ad  hoc  quod  Angc- 
lus  confcquatur  beatitudinem  fupetnaturalcm: 
quareigitur  non  habuerunt  mali  Angeli  beati- 
tudincro.cx  quoeliciebant  vnum  adum  merito- 
riucn,fecundtim  iftum  Doftorem  ?  Non  enim  vi- 
deturcongruum  fccunducTi  iuftitiam  commuta- 
tiuacn ,  quod  viatotes  cliciant  squalcs  adus  pro 
toto  ftatu  vis,&  quod  vnus  pra:mietur  in  teccTii- 
no,&  alius  non.  Ideo  dico  quod  non  eft  dc  natu- 
ra  Angelorum  quod  fine  operatione  confequa- 
tur  beatitudinem:necetiam  vnum  opus  fuperna- 
turalein  vno  inftanti ,  &  vnus  adus  mericorius 
eft  foflicientcr  indudiuus  ex  congruo  beaticudi- 
nisfupernaturaliter.  Sienira  difpofitionaturalis 
eft  quod  operando  hoc  poteft  hoc  ,  acquiratur 
beatitudo  naturalis  ;  multo  magis  requirituriti 
gratia,qu«  cft  difpoficio  refpedu  beatitudinis 
fupctnaturalis  operatio  huius  poft  hoc  in  acqui- 
rendo  beatitudinem  fupetnaturalcm. 

D  1  S  T  I  N  C  T  1  O     V. 

Q^iEsTio     Vnica. 

Vtmm  iAngeli  ruemerlnt  heatitu- 
dinem  .<* 

kQg.dt  etuetft.  irgr»ti»e»p,\\.  Alcnf.i.^.jf  19.  mimhr.x, 
D.T\\om.  i.p  q6x  ».i.  &  ^  &  q6i  «.  5.  O  Bonau.AJe 
d^  ».\  q.t.  Kich.art.i.q.i.  Gabt.  i]U*fi.vnic.  Valq.l/. 
dijp.tt6  (^  XI 9.  Scotus  /'»  Oxon.htcq.i. 

I  R  c  A   quintam  Diftindlionem         I- 
quacritur  :^/r«OT  Angeli  meruerint 
beatitudinem  ,  antequam  eam  perci- 
perent, 

Quod  non.   Non  meruerunr,  Argument. 
quiamcritucn  quasrit  difficulcatem:  nuUa  difii-  primHm. 
cultas  fuit  ibi  confequendi  beatitudinem  ,  cucu 
non  fuerit  ibi  natura ,  nec  habitus  inclinans  in 
concrarium. 

ItenT,qu6d  non  merueruntantequam  recipe-  Secuadum, 
rcnt  eam  ,  probatur  ,  quia  cnctentur  ex  miniftc- 
riis  impenfis  hominibus  folum  :  fed  non  meren- 
tiir  nifi  prxmium  ,  quod  habenr,nam  fi  aliud 
praccnium  fperarenr,ift3  fpcs  circa  illud  meritum, 
affligeret  eos.  NamQ>es  qus  dijfertur  affligat  ani' 
»»<i»»,Prouerb.i  j. 

Item,AngeIi  fint  pracmiati  vlcra  mulros  bo-  Tertium, 
nos  homincs ;  ergo  oporcer  qu6d  habeanc  CTiulca 
mcrica;  fed  non  omnia  illa  poflent  fieri  in  illa 
parua  duratione,antequam  erant  beati,  quia  val- 
demulti  a6lus  meritorij  requiruntur  ad  cneren- 
dum  tantucTi  prarmium. 

Oppofirucn.  Quod  Angeli  merucrunt  patet  Ctntra, 
per  Auguftinum  de  cerreptione  &gratia,cap,  1 1 . 

S  C  H  O  L  I  V  M. 

Reijcitur  fintentia  MagiJIri ,  ^uod  Angeli  merut- 
rint  beatitudinem  per  obfequia  poflea  pr&fianda  homi- 
mbtu,t]uiafic  pojfet  prima  gratia  cadere  fuh  meritum. 
Tenetur  ergo  ,  Angelos  bonos  meruiffe  habitudinem 
prius  duratione,^uam  habuerint  eam.&  idem  de  malis 
refpcSlu  mi/eria.  Ita  yiugufiinus  citatus ,  (fr  fentcntia 
communis.  Rationern  D.Thoma  ad  hoc  ,flilicet ,  ^uod 
meritum  ejl  ex  gratia  imperfe^a ,  pramitm  e.v  per- 

fen». 


QusEftio  I. 


28y 


1. 

Opint»  Ata- 
gilM. 


An[ell  ntn 
tnerutrunt 
per   ebfeqMi» 
4xbih*nda 
heminibus. 


73.  Thom. 
cfinit. 


frtmium 
mn  efi  effe- 
Biui  ,  fid 
di^pfitiue  k 
m*ritt. 


Reifcitur  r«- 
tit  D.  Thom. 


Grati4  vi* 
mliquando 
ferfeSior  , 
quim  f»lrit, 
quo»d  h»bi- 
tum. 


Meritum 
frius  temfore 
glori». 


fe£l4,&Jic  mnpojfunt  ejfcjimul-^  reijcit  DoElor ,  ^idit 
cotuingere  poteji  oppoJuHm.  Nec  dubsHm  ejl  gioi nun 
yirginu  in  via  maioremfuiffe  grtui*  aliifuorH/n  in  pa- 
tria.  Ratio  ergo  elt,ijuia  de  lege  xi  meriium  re^niritur 
rnerentem  efiprobahilem:!^  iteatut  impeicahilia  efl,igi- 
tur  nonfiantpmMlmeritHm,&  beatitudo.  Dixi,dc  le- 
ge,f»M  Ipecialefuit  in  Chrifio  merMiffe,Qr  impeccabi- 
lemfHiffe  ,&  <]uia  nonfuit  complete  beatus,fidpartim 
viator:deqito  in  Oxon.f.d.  i  i,&  1 57. 

SOlet  dici  ad  qujtftioncm  ,  quod  Angcli  prat- 
mium,quod  habenc,  habent  per  a(^usexhibi- 
tos  ciedlis,quia  praEttiH  eranc  adus  bonos  exhibi- 
luri  hominibus ;  iicut  dacur  bonus  equus  roilici, 
quia  prasuidctur  bene  vfurus  eo  in  bello. 

Sed  ifta  via  non  tenctur,quia  Ci  quis  meruerit, 
quia  bene  vfurus  efl ,  igitur  bonus  metuit  pti- 
mam  gratiam ,  8c  per  confequcns  non  eirct  gra- 
tisdaca. 

Itcm  ,  fi  non  fuilTcnt  homines  crcati ,  non 
fuiifent  quibus  minifttaflent ,  &  tunc  non  fuif- 
fcut  cetti  dc  prxraio.  Et  cum  poflliu  cifc  plu- 
rcs  ,  ii  Deus  vclit ,  qu:bus  minifttarc  poliunt, 
&c  ignotum  cft  cis,quoc,  &  quibus  mmillra- 
bunt ,  ipil  non  cirenc  ccrci  de  vlcimo  gradu  prae- 
mtjeorura. 

Idc6  alicer  dicicur  ,  qu^d  prius  natura  eft  me- 
litum,  quim  przraium,  quia  vc  habccur  fecundo 
dc  CceIo  ,  &  t).  Mctaph.  per  operationcm  petfc- 
(Sliflimam  confcquituc  natuca  vlcimam  petfe- 
ftionem.  Quaeric  igicur ,  auc  illa  opecatio  ,  qua 
Angclus  conicquitur  beaticudinem ,  exccdic  na- 
turam  ,  vel  non.  Si  non  cxccdit  facultaccm  na- 
turae.igicur  cx  naturalibus  confequitur  bcatitudi- 
ncm.  Siexcedit,  igitur  adus  mecitorius  cantum 
difponit,quancum  poteft,  adbeacicudinem  :  igi- 
tur  acfius  mericorius  cft  difpoiicio  conueniens 
pecfcdbioni  fa2  recipienda:  ab  alio,vc  a  Deoj 
non  autem  cfFeftiue  eft  pra:mium  ab  adlu  mcri- 
torio  ,  (icut  necanacura.  Ifta  difpoiiiio  fuinmc 
difponens  Angclum  ad  recipicndum  beacitudi- 
nem  ab  alio,vocatur  meriium.  Prius  igitur  nacu- 
ra  meruerunc  Angcli  bcatitudinem,  quam  eam 
pcrcipcrcnt.  Iftud  etiam  gloriofius  eft  hdbeie 
prxmium  ex  meritis  ,  ii  poteft  fic  haberi ,  quam 
lincmcritis  ,quia  meliaseft  opeiaii,&  glorio- 
lius  ad  bonum  confcquendum,  quando  ficpoccil 
haberi,quam  non  cooperari. 

Sed  an  meritum  pr^cedac  prxmium  priorica- 
te  duracionis  ?  Dicicur  quod  ficjquia  meritum  cft 
cx  gracia  impetfedta,  Sc  pracmium  ex  gracia  pec- 
fcdta ,  Sc  pcrfcdum  &c  imperfc(^um  non  funt 
limulduracione. 

Sed  illa  racio  non  valct,  priraum  tamcn  mem- 
brum  conccdo  ;  quia  non  oportct  quod  mericum 
fic  cx  gracia  perfecliori,  quancum  ad  habitumjli- 
cct  forcc  quantiim  ad  vfum  perfedior  fit  gracia 
cum  pcaemio,  quam  cum  merito,  quia  in  dmecfis 
non  eft  dubium  quin  perfcdior  fuic  gratia  quan- 
cum  ad  habicum,  in  beata  Virginc  in  via,quim  in 
lacrone  in  patria,&  fortc  quanctjm  ad  vfum,  ideo 
adducoaliam  racionem  ,  probando  quod  non  in 
eodem  inftanti  habct  mericum,&  pra:mium,quia 
necefre  cft  voluntaccm  ,  quando  merctur ,  cllc 
peccabilem :  alitcrcuim  non  poftetdemcreri ;  & 
quando  prxmiatur,  nccefteeft  catp  c!Tc  impecca- 
bilem,&  non  in  eodem  inftanci  cft  pcceabilis ,  & 
impeccabilis ;  igicur  non  in  eodcm  meretut ,  & 
przmiatur. 
Icem,  voluntas,  vc  prtor  natura,  quandoelicit 


adum  meritorium  ,  eft  contingentcr  elicicns 
ai^um  amandi,  lcd  quando  piaemiacut  cft  neccf- 
lario  elicicns  adum  amandiiigicur  non  in  codein 
inftanii,&c. 

Tcnco  igitur  de  bonis ,  quod  priills  mcrentur, 
quam  percipiant  beaiitudinem.Scd  de  malis  An- 
gciis  dicicurquod  non  prms  duracionc  peccanc, 
quam  fint  obftinaci ,  quia  aliccr  peccacum  corum 
fuiftet  remediabile  j  igiturfuctunt  intcrminoin 
primo  inftanti,inquo  pcccaucrunt. 

Dicotamen  qaod  tuncerant  primo  obftinaci, 
quando  cranc  in  termino ;  camen  in  toca  mora 
via:cranc  pcrniciui,vel  pccnicibilcs.  Neque  cx 
hocfcquicur  quod  peccacum  eorum  fuic  rcme- 
diabilc,quiain  ccrmino  crancimpoenitibiles ;  ca- 
men  in  via  habebanc  pocentiam  reuettendi,fi 
voluifict^fed  noluerunt. 

Ad  primum  principale ,  dico  quod  difHcuItas 
contingit  in  adu  duplicitcr  ;  vcl  ex  iaclinacione 
ad  oppofitum  ;  vel  quia  illud ,  cicca  quod  opcra- 
tur,cxcedic  faculcacem  natura:  operancis ,  &  hoc 
fecundo  modo  habuic  illud  raeritumdifficulcace. 

Adaliud  ,  poceft  diciquod  non  merentur  per 
obfequia  nobis  impcnfa ,  nifi  prxmium  acciden- 
tale,in  hoc.quod  plus  gaudent  dc  faluie,  ad  quo- 
rum  cuftodiam  (pecialiter  deputancur  ,  quam  dc 
faluccaliorum  ,  &cum  illi,  quibusobfequia  im- 
pendebant.faluantur,  quamalij.  Ec  cunc  non  fc- 
quicur  quod  fpes  dilaca  illms  affligercc  cos  ,  quia 
iolum  clt  accidcncalc.quod  diftcnur.  Vel  poccft 
dici  quod  non  merencur  exopcribus  nobisim- 
penfis,  nec  miniftciiis;fed  opcrancurcirca  nos  cx 
plcnitudinc  pcrfcdlionis ,  ficut  frudlus  fequitur 
cx  plenitudine  perfedionis,  &  bonicatc  tUius ,  k 
quo  procedif. 

Adaliud  ,dico  quod  pauca  magna  magis  fa- 
ciunc  ad  ptsmium.quim  mulca  parua.  Nunc  au- 
tcmilli  adius  meriiorij  Angelorum  in  via  erant 
cfficaciorcs,quam  adus  mcritonj,  quoscommu- 
niter  nos  habemus  ;&  ideo  pauci  homines  pcr 
totam  vitam  fuam  mcremur  xquale  prxmium 
cum  Angelis  in  illa  parua  moca,  quam  habcbant, 
duin  cranc  viaiores. 


4- 

An^tli  ntAll 
fejftni  in  via 
reuerti. 


jfdargum. 
primum. 
Meritum  sn 
pilit  diffcul- 
t»ttm. 


Ad  fecun' 

dum. 

An  merentttf 

Ageli  fer 
obfe^uiu  ho' 
minibtu  frt- 
fiit». 


Ad  tertium. 


DISTINCTIO     VI. 

CXS  ^  s  T  I  o      I. 

Vtrum  Angeluj  potutt  appetere  aqualita' 

tem  Dei  ^ 

Alenf  1  p.ijioy  w.}.  D  Thoin.  i.^.  f  tfj.  art  j  D.Donau* 
dift.^  art  t.q.l.  Cihi.  hit  q.t.  Valq.l.^.  «^//^.134  Scoc* 
inOxon.  hic  qutft  l. 

I  R  c  A  hanc  diftindioncm  fex- 
cam  quzricur  primo  :  Vtrum  An~ 
geliu  petuit  appetere  aqnalitatem 
D«.'Qu6dnon.  Inrelledus  non 
erratcirca  prmcipalcprimumjigi- 
tut  ncc  voluncas  pcccat  in  hoc  appetendo  ;  fed  fi 
appeierct  atqualitatem  Dci,pcccaret  circa  pri- 
mumprincipalc,  &  fummumverum;igitur,&c. 

Oppofitum  vult  Magiftcr  in  litcra  &lfaiz  14. 
Afcendam  in  coelum,&  ero fimilis  Altiffimo. 

SCHOLIVM      I. 

SententiA  D  Thonu  non  potuijfe  Angetum  appetere 
d^ualitatem  Dei,probafHr  quatuorrationibMt,&  eppo- 
fita  fententia  aliis  quinque. 

Dicitur 


286 


Lib.II.  Diftinaio  VI. 


1. 

Opim.D.lho' 
snt, 

l>rime. 


Steunili. 


Ttrtii. 


e^arte. 
Vide  Anfelm, 
de  cafu  Di». 
leli  caf.^, 

Opinie  cort' 
trnriit. 

ProbatWf 
frtmii. 


Stcunih. 


Tertia. 


fluarti. 
Odiutn  ,  <^ 
ira    quomodt 
dijferunt. 


Quinte. 


Dlcitur  ii  quacftionem  ,  quod  Angelus  non 
poteil  appecere  aqualiiatem  Dei.  Et  hoc 
arguitjr  primo  ex  partc  intelledus  refpeduvo- 
luncacis.  rdU  (eqaitut  apprchendonem  ,igituc 
impoflibilc  cft  voluntatcm  xqualit.ttcmapptce- 
re ,  niii  oftenfam ab  intcUedlu.  Aut  igitur  intel- 
ledus  errat  in  primaoftenfione.aut  non  :  fi  non, 
igicur  non  poicft  oftcnderc  vohmtati  illud,  niii 
permodum  impoflibilis  ,&  tale  oftenfum  non 
appctit  voluntas.  Si  intellecSuserrac ,  noncfTet 
imputandum  voluntati,  quod  male  ehgit;&  pto- 
pter  hoc  erat  prius  error  tti  intcUeftu,  qukm  pec- 
catum  in  voluntate.H.EC  vidctur  intcntio  Anlcl- 
mi  de  cajit  Dtaholi  ^.cap. 

Secundo  arguitur  fic:Angelus  non  potuit  pec- 
carc  primo  ,  nili  vcl  ex  pafliouc,  vel  ex  ignoran- 
tia,  vel  ex  clcdionc.  Non  autem  ex  paflione  p6- 
tuit  moueci  ad  appctcndum  acqualitatcm  Dei, 
quia  ante  peccatum.vel  non  fuic  paflio  in  co,  vel 
non  fuit  caufa  vndedebuit  cirercbellio  pafllonis 
ad  redam  rationcm.  Nequc  peccauit  primo  cx 
ignorantia.quia  habuit  naturalia  fplcndidiflima, 
&  non  fuic  ita  cscus  ,  quin  feiuit  quid  appeten- 
dum,quid  fugiendum  eflet.Ncc  pocuii  ex  clcdio- 
ncpeccare  eliciendo  fibi  a:qualitatcm  Dei  ;qui 
fciuit  hoc  elTe  impoflibile  ,  &  cleftio  non  eft  re- 
fpeau  impoflibilium  i.EthicorHmeap.$. 

Terti^  fic  :  Angclum  cfle  acqualcm  Dco  clau- 
dit  contradidi onemjigitur  non  potuit  contincri 
infra  ambitum  entis :  igitur  non  poteft  habcre 
aliquam  rationem  boni;igitur  non  appctibilis. 

Quarto  fic:Angelum  eile  atqualem  L)eo,inclu- 
dit  mn  ejfe  Angeli  :  fed  nuUus  potcft  appeterc  non 
ejfe  ,  fccundura  \w^\i{i\nnm  in Enchirid.  &lil>,8}. 
t]Udifiionnm,&  Hy.^.de  lib.arb. 

Suftincnccs  contrariamviam  arguuntproop- 
pofita  partc.  Primo  hc:Voluntas  habet  duplicem 
adlum  amotis>amiciti£E,&  concupifccnti«;igitur 
iftam  xqualitatem  ,  quam  vuU  bdnus  Angelus 
Deo,  poteft  m.alus  Angelus  vclle  fibi  amore  con- 
cupifccntiai. 

Secundo  fic  :  Auguftinus  85.  q.  q.jo.  Creatura 
pcteJlJTHi  vtendii ,  &  vti  fruendis ,  igicur  Angelus 
potcft  aniate  fc,ftuendo  ie,ficut  Deus  eiret  aman- 
dusjfi  fruerctur  Deo ,  Sc  tunc  poteft  fibi  concu- 
pifcere  iftam  aEqualitatcm,  quam  deberet  concu- 
pifcerc  Dco.fi  fruercturDeo. 

Tertio  fic:fiifta  arqualitas  cflct  poflibilis  An- 
gelo,  poflet  cam  appeicre  fibi ;  igitur  fi  non  pof- 
fet.hoc  non  efTet.nifi  quiacft  fibi  impo(rjbile:fcd 
illud  non  impedit,  quia  appetitus  poteft  efle  im- 
poflibilium,tm/<?  Ethicorur>t,cap.i,%.[n  hoc  diftin- 
guicur  velle  ab  cledione.  Idcm  vulc  Damafccnus 
lib,  i .  Orthed.fid.cap,  1 1 . 

Quano  hc:Voluntas  poteft  odire  Detim,quia, 
vt  habccur  in  Pfalmo  73.  Superbia  eorum  ,  ijuite 
ederunt ,  arcenditfimper.  Sed  odiens  vuit  oditum 
non  cfll',  licct  iratus  non:quia  h^c  eft  diffcicntia 
intcr  iram,  &  odium,  1.  Rhetorica,  Et  irhpoflibile 
cft  Deum  non  e(lc:potcft  igitui  velle  impoflibile. 

Quinto  fic:Angelus  m.ilus  poteft  vcllc  Deum 
non  eire,quia  poteft  vellc  iuftitiam  fuam  fibi  non 
inefle.qua:  cft  fibi  intrinfcca,&  poteft  vellcenti- 
tatcm  Dei  clfc  in  alio  entc,&  bonitatem;fcd  non 
magis  potcft  vellc  bonitatem  Deialicui  alteria 
Deo,quam  fibiipfi;igitur  fibi  potcft  hoc  velle. 

SCHOLIVM     11. 

yera  /ententia ,  petuiffe  Artgelum  velitione  fim- 
pliciffen  inefiicaci  j  non  vero  efiicaci,  appetere  beatitu- 


dinem  Dei :  (^  explicat  beni  vtramcjue  volitionem: 
foltiit^ue per eptirnam  doUrinarnrationes pre  D.The- 
ma  addu^AS. 

DIco  tamen  ad  quacftioncm>  diftinguendum 
de  aftu  volcndi :  eft"enim  duplcx  ,  fimplex, 
&  cum  conditione.Simplcx.qui  cft  cfficax,quan- 
do  quis  Cf cdit  volitum  fibi  cfle  poflibile,&  cligit 
mcdia  ad  confequendum  illud  ,  &  importat  cxe- 
cutioncm.  Vellc  cum  conditione  eft  vellcita*  in- 
tcnfaaliquando  ad  fincm  habendum,  non  tamcn 
cft  vellccflicax,quianon  importat  mcdiaadcon- 
fcquendum  fincm  ,  qu.indo  fcit  iftum  finem  elle 
fimplicitcr  fibi  impoflibilem ,  vel  quando  de- 
fperat  confequi  fincm.  Et  illud  fufficit  ad  pccca- 
lum  mortalc  maximum  ,  &  ad  maximum  pra:- 
mium.  Non  cnim  cx  hoc  cft  volitio  bona  ,  qu6d 
poteft  cflTc  efficax  ,  &  quid  importac  cxecutio- 
Dcm  ,  ex  qua  procedunt  operationcs :  fed  ex  hoc, 
quodcft  cuin  debitis  circumftantiis,eft volitio 
bona  ,  vel  mala  ,  fiue  poflic  confcqui  cbiedum 
velleicatis ,  fiue  non.  Loqucndo  dc  aftu  volendi 
primomodo,dicoqu6d  Angclus  non  pocuicap- 
pctetcacqualitatcm  Dci.  Sccundo  modo  potuit, 
quia  potuit  amarc  fe  tantum  amore  amicitiae, 
quantum  dcbuit  fecundum  reftam  rationcm 
amafTc  Dcum  ,  &  tantum  bontim  potuit  fibi  con- 
cupifcere,  quantum  dcbuit  Deo  amore  concu- 
pifccntiac,  loquendo  de  z£t\i  voluntatis,  qui  dici- 
tur  velleitoi. 

Ad  primatn  rationem  prima:  opinionis  dico 
quod  voluntas  appetit  oftcnfum,nontamcn  prs- 
cisc,  quia  voiuntas  cft  vi$  collatiua,  ficut  intcllc- 
ftus.  Vt  igitur  intellcftus  apprchcndit  fummam 
bc.icicudinem,  non  errat ,  nec  cum  apprchend|it 
eflenciam  ;  fedcum  intclledus  format  complc- 
xum  ,  vniendo  fummam  bcatitudincm  natura: 
Angeli,vnitcumfibiimpofribili,&  tuncerrat.Sic 
voluntas  cilm  amat  fummam  beatitudinem  ,  non 
errat:nec  cum  amat  fc,  ctim  fitquoddam  bonum; 
fed  tunc  potcft  voluntas  confcrre  hoc  bonum  ii- 
li  bono,&  amare  fummam  bcatitudincm  ipfi  An- 
gelo,&  tunc  crrando  pcccac.  Et  cum  dicitur  ,  in- 
tclledus  non  errans  oftendit  bonum  voluntati, 
dico,q;i6d  verum  cft,  quia  intclle«5tus  iam  oftcn- 
dit  voluntati  illud  complexum  ,  vniendo  fuin- 
mam  be.ititudiiicm  cfTcntiac  Angcli ,  fed  partes 
huius  complfxi  oftendit,vt  hoc  bonum,  &  illud, 
&  ibi  non  crrat,&  tunc  voluntas  appctit  hoc  bo- 
num  illibonojcui  non  poteftcompetere. 

Ad  aliud  ,  qu6d  ifta  dinifio  non  eft  fufliciens, 
loquendo  de  eleftione  ftridie,  fed  qii6d  Philofo- 
phus  loqiiitut  de  ca,vt  eft  impoflibilium  corum, 
quac  fint  ad  fincm  ,  quia  fic  ncc  pcrcauit  primns 
Angclos  cx  paffione  ,  nec  ex  ignorantia  ,  nec  cx 
eledionc.  Sed  extendcndo  elellioKem  ad  omncm 
appctitnm  cx  plena  libertate  ,&  delibcrationc,& 
cx  plena  apprehcnfione  ,  dico  quod  pcccauitcx 
clcdI:ione,&  talis  elcdio  potcft  cflc  impoflibi- 
lium.ficut  velleicas. 

Adaliudjdico  qu6d  quaraquam  illud  com- 
plexum  ,  Angelum  effe  et^ualem  Dco ,  claudat  con- 
tradi<5tioncm  ,  camen  partcs  non  claudunt.neque 
quodappctit,  nequc  cui  appetit :  igitur  manct 
hoc  volibilc,  &illud  ,  &  aftu  fimplici  nullum 
jmpoflibile  vult ,  fed  adlu  coljatiuo  poteft  ha- 
bere  vcUciraccm  volibilis  claudentis  contradi- 
dionem. 

Ad  aliud,cum  dicitur,  Angelus  non  poteft  ap- 
petere  fc  non  circ.  Didlum  cll  quod  potcft  habere 

vcllcita 


Senientia 

Aniiiris. 
A£lus    VO' 
lendi  dupiex. 


Vditio  effi- 
cttx  0>  inef- 
ficAX  qucrr.o- 
do  differunt^ 


Angelus  quO' 
tnodo  affett' 
re    fotuit 
tqualitatem 
Dei. 


6. 

Ad  argutn. 
frimi.m  ofi' 
nienis    D, 
Thotnt. 


§^timodo  V»- 
luntas  errat, 
comfaraiide 
hot  iUi, 


Ad  fecun- 
dutn. 

Primus  Ars- 
gelus  anfef- 
raiiit  exfiff- 
/i>ne,  eleiiie- 
ne  ,  veligne- 
ratitia. 


7' 

Ad  tertiutn. 


Adquartum, 


QujBftio  11. 


287 


An  ntn   tjfs 
fii  tffttibile. 


Anttttims 
nn  vtlibitt, 
tun  voUto 
ttaftquintt. 


9. 

Ad  rinimtm 
t^fimimit  x. 


Ad  ficnrt' 


Ai  ttrtUm. 


9' 

Ad^it»rt»m. 


Odium   Dti 
tm  ft0bilt, 
dt  qu»  Itit 

J.t.».i3.c5' 
dift.^i. 


10. 
Ad  quintnm. 
Ad  Mrgum, 
in    initi» 
quifiienit. 


vcUeitatero  tali  modo  in  quatto  huius  * ,  quia 
damnati  mallcnc  nunclfch  pofTcnCjquam  (ic 
cflc.  Vcl  eilo  quod  nuUo  raodo  poiicc  vcilc  non 
eire,  adiiuc  policc  appccere  fc  ellc  zqualem  Dco. 
Quialicet  cx  hoc  requicur  per  locum  incrinle- 
cum  ,  non  tamen  includitur  dc  pcr  fc  in  intcllc- 
Cka  ancecedencis ,  &  in  talibus  poteft  quis  vclie 
ancecedens,&  nolie  conrequcns.Nam  intcliedius 
poccll  fcite  anceccdens,  &  non  Icire  confeqacns, 
ficut  omncm  mulam  efle  (tcrilem,  &  tamen  non 
hanc,quia  ignocat  confequentiam.  Sic  potefl: 
aliquis  anteccdens  velle,&  non  confequcns ,  ad- 
huc  iicet  fciret  hoc  eife  confequens ,  quia  non 
vult  confequentiam  ,  imo  vellet  talem  habicudi- 
nem  non  eilcii  poiTet.  Sic  quilibct  peccans  moc- 
taliter,  prxfect  volumatem  fuam  voluntaii  diui- 
ns.  Et  iicaliquo  modo  vult  Dcum  non  ciTe  pcr 
iocura  e.xtrinfecum  ,  non  quod  vult  fotmalitcr 
Deum  non  eiTc,  imo  vellet  quodnoneflct  talis 
connexio  antecedentis  ad  coniiequens. 

Ad  primam  rationem  pro  oppoiita  opinione, 
dico  quod  Angelus  potcft  habere  aliquem  adum 
voluntatis  poiitiuum ,  quo  vult  iibi  xqualitatem 
Deirquia  poteft  velle  fub  conditione  ;  non  tamen 
poteft  velle  peivelU  efficax,  quodtalis  aequalitas 
inGt,niii  iili,ciM  eft  pofEbile  inefle. 

Ad  aliud ,  concedo  quod  Angelus  poteft  frui 
fc,  &  araarc  fe  quantum  deberet  Dcum,  &  potcft 
concupifcere  iibi  tantum  bonum  quadam  vellei- 
tatcjfed  non  «/W/f  efficaci:fed  poteit  vellc  itaeflS- 
caciter  iimile  bonum  conucniens ,  iicut  Dco  bo- 
num  Deo  conueniens  ;  fed  illud  bonum  non  erit 
beatitudo  fumma,vt  competit  Deo. 

Ad  aliud ,  conceflum  cft  qu6d  velleitas  poteft 
effc  refpe(ftu  impoiIibilis,non  tamen  vellecfficzx 
rcfpedlu  fciti  impoiHbiiis  ,  quia  ibi  nunquam 
prscipitur  executio.nec  eliguntur  media. 

Adaliud,cum  dicitur  quod  voluntas  poteft 
odirc  Deum ;  dubium  eft,quia  Q.  non  poifit  odiri 
niii  illud.in  quo  eft  aliqua  ratio  mali ,  nuilo  mo- 
dopoteft  tuncDeus  odiri. 

Dicitur  ,fal(em  malus  poteft  odire  iuftitiam 
Dei,quia  inquantum  punit  eum,eft  iibi  mala. 

Dico  quod  iuftitia  Dei  in  fe  non  pliis  poteft 
odiri ,  quam  Deus,  quia  in  ipfa  in  fe,nulla  cft  ra- 
tio  mali :  igitur  fi  poteft  iuftitia  Dei  odiri ,  htfc 
non  crit  nifi  vt  in  eSeika,  inquantiim  effedtus  cft 
malus  puniio,  quamquam  non  fit  malus  in  fe ;  & 
tunc  vclle  iiiftitiam  Dei  fic  non  cfle  ,  non  cft  vel- 
leeam  fimplicitcr  noncfTe.  Et  fccundum  hanc 
viam  ciTet  dicendum  quod  odium  Dei  non  eft 
maximum  pcccatum,quianullus  poteft  fic  pecca- 
re  ;  &  tunc  optimo  a^ui,  quod  eft  amare  Deum, 
nihil  cftdire«ftc  contrarium;  quia  odire  Deum 
non  poteft  ciTe  :  fed  aliquod  aliud  peccatum  cric 
maximum.  Vel  efto  quod  malus  Angelus  poilit 
odire  Dcum  ;  tunc  potcft  dici  quod  vellet  non 
ciTe^fi  poflet,non  tamen  ad  hoc  habci  velle  cfEcax. 

Ad  aliud  patet  per  idem. 

Ad  primum  principale ,  dico  quodinteUedus 
non  errat  irt  apprehcnfionc  fimplici ,  nec  apprc- 
hcndcndo  beatitudinem  in  natura  Angeli ,  ncc 
voluntas  peccat  in  hoc  volendo  ,  fed  inteiledus 
vniendo  hoc  illi.etrat ,  &  voluntas  volcndo  hoc 
illi.pcccat. 

Ad  aliud  in  oppofitum,  dico  quod  volitio  non 
eftquod  fit  a;qualis  fimpliciccr  ,  fed  interpieta- 
tiue,  quiapr«ponit  voluntatem  fuam  voluntati 
Dei ,  &  fic  dicit,  Ero  fimilit  Altiffimo ,  interorcta- 
tiuc,quia  rcfpedtu  alicuius  cmincntia:,  quam  non 


habebat ,  &  non  fimpliciter  appetebat  voluntate 
cfficaci,eire  xqaalis  Deo. 


Prhiiu7?iB>i 
nr^aitiium, 

Seiunditvi, 


Q^  i£  S  T  I  O       II. 

Vtmm  primum  peccatum  Angeli  fuit 
Juperbia  .<■ 

AIenf.i./>.^.i09.m.x.  D  Thom.i.f,  q.6ta.i.  D.Bonau.</.;. 
«rr.i.j.i.Richard.i.j.i  Cabr^/r ^  1.  Vafq.i  />.  d.i^^. 
Scoius tn  Ox»n,hie  q.i.^  dtfrimo  frinc.c^. 

V  6  D  fic.  Ecclcf.  I  o.  Initittm  omnis peccati 
zfitperbia. 

Item  Anguftinus  lo.dc  Ciuitate  Dei  13. 
EUctonis  vittum  ma.vime  in  jingelts ,  damnarifkcrii 
Uterh docetMT.  Vbi  vult  quod  hoc  vitium  maximc 
cft  in  Angclis  damnatis. 

ltem,in  Canonicaloann.i.  C.2.  Omneqfwdrf}  Tertittm. 
in  muncto  ,  aut  efi  concupifcentin  camityout  oculorurn, 
autfitperbiavittt.  Nonpcccabat  primus  Augclus 
primo  appetcndo  tcrrcna  ,  nec  concupiiccntia 
carnis  ,  ncc  habebat  conuenientiamcum  taii  vi- 
tio;igitur  per  fupcrbiam  vitx. 

Itcm  ,  in  l^lal.  73 .  Superbia  eorum  ,  ^ui  te  ode-  eunrtum. 
rHftt,8cc.  Igitur peccarunt  pcccatolupcibia:,& 
nonfimul  pluribus  peccatis  fecunduai  fpcciemi 
ergo  prim6  per  fuperbiam,  quia  fi  primo  pcccaf- 
fent  alio  peccaco,  &  poftca  peccaco  fuperbix  ,  in 
ifta  fecunda  mora  fuiifec  peccatura  primum  rc- 
mcdiabilc:confequcns  eft  ialfum. 

Oppoficum.  Superbia  non  cft  maxinium  pec-  1 . 
catum:&  primum  Angclorum  pcccatum  fuic  ma- 
ximum  ;  igicur  non  pcccarunc  primo  per  fupcr- 
biam.  PnmumaiTumpcuin  pacecdupliciter.  Pri- 
mo  fic;quia  eius  oppofitum  non  eft  maximcbo- 
num,fcilicct  humilicas,quiahumilitas  poccft  cflc 
informis,&  charicas  non;igitur  humilitas  cft  mi- 
nus  bona.  Secundo  fic:Humilitas  eft  fpceics  tcm- 
perantia',&  temperantia  fecundum  totiim  genus 
cft  mferior  iuftitia  fecundi!im  genus:igitiu  qux- 
libct  fpccics.quaUbec  (pccie. 

Item  ,  fupeibia  eft  in  parte  irafcibili  ,  quia  ar- 
daum  fub  rationc  ardui  pertinct  ad  irarcibilcm: 
fed  in  irafcibili  non  potcltcfle  prirnus  adlus  pec- 
candi,  quia  aftus  in  irafcibili  oritur  ex  concu- 
pifcibili,&  irafcibilis  ert  piopiigitatrix  concu- 
pifcibilis.  Ex  hoc  enim,  quod  contupircimiis  ali- 
quid,  cfta(flus  in  iralcibiii  rcfpcctus  ,  quia  cildu^ 
de  Hifiorijs  animalttm,  pro  iribus  pugnanc  anima- 
lia,pro  cibo,coitu,&  puUis. 

ltem,Auguftinus4.</(r  Trinit.i^.  appetituscx- 
cellentix  e(l  ad  altcrum,quia  eft  refpc^lu  aliquo- 
rum  ,  quibus  aliis  excellat :  fcd  non  poteft  Angc- 
lus  ptimo  appetcrc  fibi  quod  eft  ad  altcrum.quia 
primo  appeiit  aliquid  in  ordine  ad  fe  quam  in 
habitudine  ad  alterum;igitur  excclicntia  fua  non 
cft  ptimum  appecibilc  ab  Angclo;igicur  primnm 
peccacum  non  fuic  fuperbia. 

ltem,infimus  Angelus,  qui  cecidir,  non  appe- 
tebat  de  fadlo  elfe  Deus:igitur  non  appetcb.it  cx- 
celleniiam  Dci  fibi  incire.  Nec  appetcbat  Luci- 
fero  iftam  excellentiam,  quia  non  magis  appete- 
ret  quod  Luciferhabetet  exccllcntiam  ad  domi- 
nandum  fibi  &  aliis,quam  quod  Dcus  habcret. 

S  C  H  O  L  I  V  M     I. 

Explicat  pttlcherrlmo  difcurfu  ordinem  actuum  ve- 
lHntatis:ofiendens  primo  (juod  nollc  mnpotefi  efiieim 

primns 


5- 


288 


Lib.II.  Diftinaio  VI. 


ttptnio  ecm- 
Mnnis, 


Kblle  Httjuit 
tjjt  primus 
affas, 
jtSus  vt- 
lunttttii  pefi' 
tiui  funt 

iH». 


Vclle  iuiiU\ 
smicitU  ,  (^ 
eoHcupifcin- 
tit. 


frimus  aHui 
»ff-Bionit 
tommodi ,  e!i 
vetle  amici- 
tit. 

Vtus  non  p»- 
tifl  nimii 
0m»ri. 


frtmus  Mmtr 

intrJiuatus 

Angilifuit. 


Amor   fui 
funiltt  eiiti- 
tatim  di»- 
btlL 


primui  4Slnt,/idvc\\e,&  non  concupifcentUtfed ami- 
CttU.Seciindiyinordinatioriemprir/jam  amtcititt  volun- 
taiii  Angtli  non  petHtjfe  ejfe  circa  Deum  ,  cjuia  nimis 
amari  netjuit,fedcirca/e  ;  t^uia  nihil  ftbi  magu  corn- 
modum  videbatur,qukm  ipfcmet. 

Dlcicnr  quod  primum  peccarum  fuic  fuper- 
bia  ,  quod  declaratur  per  diuinonem  :  quia 
primum  pcccatum  noii  pocuiflet  eircin  a<Stu  par- 
lis  irafcibilis  ;  igitur  fuit  a,£kus  concupifcentix: 
fcd.vc  videtur  dilcurrendo,non  competcbat  An- 
gelo  luxuria ,  nec  aliquod  peccatum  carnis ;  ergo 
cantum  fuperbia. 

Dico  tamen  ad  quaeftionem,  primo  declaran- 
do  quod  fuit  primum  Z'W/ff  deordinatwm  in  An- 
gelis.  Sccund6  ,  quod  fuit  proximum  velle ^ntno 
velle  deordinato.  Tcrtio  ,  quis  fit  ordo  inter  vo- 
liciones.  Quarco,  fubquogenerepeccati  ponicur 
primum  pcccatum  Angcli, 

De  primo  dico  ,  quod  duo  funt  adbus  poficiui 

voluntatis^ftf/fe  &  noUe :  nolle  non  poteft  eiTe  pri- 

mus  adlus  voluntacis :  tum,  quiano//«nonefl  nifi 

propter  velle;  cum  ,  velle  rcfpicic  finem  ,  &  nolle 

non  poteil  elTe  ipfius  finis ;  igitur  velle  eil  primus 

aftus  voluntatis.   Ad  hoc  cft  Anfclmns  deCaJk 

DiaboliyC.^.  de  auaro  ,  &  pecunia.quia  prius  vult 

panem,  qukm  habeat  velle  denarij  ,  qucra  dat  pro 

pane.  feilt vcro  duplex  t^-.velle amicitiar, & con- 

cupifcentix,  &  prius  eft  r^W/f  amicitiacjquiaillud 

cui  vult ,  eft  finis  refpe^flu  iftius ,  qujd  fibi  con- 

cupifcic.  Prim6  igitur  eft  fW/;amicicix;fecund6 

concupifcentiat ,  &  terti6  noUe  oppofitorum.  Si- 

tniliscftordo  in  aAibusdcordinatis  voKintatis. 

Nam  aAus  deordinatus  non  feqaicur  regnlam  iu- 

ftitije:igitur  affcdlionem  commodi:ergo  non  po- 

teft  primocfte  noUe  :  quia  fecundum  Anfelm.  Dc 

Cifu  diaboli,cap.4.  f^oluntM  fetjuens  tantitm  ajfi- 

Rionem  commodi  nonpoteft  habere  nollepro  prima 

<i3« ;  quia,  vt  priiis  argutum  eft  ,  non  eft  noUe  in- 

commodi.nifi  propter  vtUe  refpcftu  commodi,& 

non  poteft  ciTenoUe  rcfpciftucommodi  fequeiido 

affedHonem  coiuodi.ficut  nec  noUe  refpc6ku  finis. 

Igitur  primus  adus  inordinatiis  inafFcdionc 

com.nodi  eft  veUe,&c  non  amorc  concupifcentia, 

fcd  amore  amicitii ,  cum  iftud  ,  ciii  volo  com- 

modum  ,  fit  finis  illius  ,  quod  volo  ,  &  ptius  in 

or  Jine  affccftionis  commodi ,  cui  volo  commo- 

dum,  quam  illud  commodum.   Inordinatusta- 

men  amor  amicicix,non  poteft  cfTe  rcfpedbu  Dei, 

quia  Deus  eft  tale  obieftum ,  quod  cx  fo'a  ratio- 

nc  obiedi  eft  a£tus  bonus  ,  &  non  cx  aliqua  cir- 

cunftantia  :  ideo  non  poteft  aliquis  nimis  amare 

Deum  amoreamicitiae.  NuUuro  vero  aliudama- 

re  refpeftu  altcrius  obiefti.cftbonum  nifi  ex  cir- 

cumftantia,quia  fi  ametur  plufquam  Dcus,  inor- 

dinatus  eft  adkus  :  igitur  oportct  quod   primus 

amor  inordinatus  primi  Angeli  fit  refpedlu  al- 

tcrius  quam  Dci ,  &  non  refpeflu  alterius  i  fe. 

Tum,  quia  nihil  aliud  i  Dco  potuit  efTc  magis 

bonum  primo  Anqclo,qukm  ipfcmct  fibi.   1  um, 

quia  9.  Ethicor.  cap.  8.  AmicabiUa  ad  aUerum  arcl- 

piuntur  ex amicabilitaie adfe ;  igitur  ex  amicabili- 

carc  ad  fe  ,  eft  amicabilicas  ad  alterum.   Nullum 

aliud  a  fe  habet  tantam  araicabilitatem  ad  ipfum- 

mecquam  Angelus  in  fe:tum  quia  quantum  quis 

perfc£tius  intclligit  aliquid.cfHcacius  vilc  illud, 

cajtcris  paribus:fed  primus  Angclus  inttiitiue  co- 

gnofcit  fe,&  nihil  aliuda  Deo  fuit  amabile; 

igitur  primus  a^us  inordinatus  eius  fuit  airor 

amictcis  fui  ,  fecundum  quod  vulc   Augufli- 


nus  14.de  cian.C3p.fer.u\t.  Ciuitatem diaboli  fecit 
ainorfui  vfjue  <».i  contemptutn  Dei.  Igitur  patct  pti- 
mum  principale. 

S  C  H  O  L  I  V  M.     11. 

Oflendit  tjuatHor  argumentis ,  primum  aHum  inor-. 
dinatum  concupifentia  volumatfi  ^ngeU,fmJfe  appe- 
titionem  beatitudinis. 

SEcundum  declato ,  quis  fuit  adus  proximus 
inordinatus  poft  primum  deordinatum.Et  di- 
co  quod  fuit  immoderatc  concupifcere  fibi  bea- 
titudinem  fimpliciter  ,  quia  voluntas  fequens 
tantum  afTcdionero  commodi ,  concupifcit  fibi 
bonum  commodi  immoderate,quiaficutappe- 
titu  naturali  vltimata  inclinatione  appetit  natu- 
ra  fuum  finem ,  ita  voluntas  foliim  fequcns  afFc- 
dlioncm  commodi,vlcimacainclinatione  appetic 
beatitudinem  fimpliciter  tanquam  fibicommo- 
dum:igitur  fccundusadlus  deordinatus  fuit  amor 
concupifccntixfibiboni  coromodi. 

Secundo  arguo  ad  idem  ,  Z.Ethic.  conuenit 
amate  amoie  honefti ,  vel  vtilis,  vel  deledtabilis. 
Ule  fecundus  aftus  deordinatus  non  fuit  aman- 
do  beatitudinem  fibi  amorc  honcfti;fic  cnim  non 
pcccafTet^quia  poteft  Angclus  bene  amarc  beati- 
cudinem,&  fibi,&  bonum  Dei  bonum  fibi  amore 
honefti  abfque  pcccato.  Ncc  fuit  amor  vtilis, 
quia  quando  anio  aliquid  amore  mei ,  amo  priias 
mc,&  illud  poftea,tanquam  commodum  mihi;vc 
fi  amo  fanitatcm ,  &  medicinam  quatenus  difpo- 
nit  ad  fanitatem  ,  concupifco  fanitatem  piius 
quam  arao  medicinamamore  vtilis:igitur  aman- 
do  beatitudiricm  amoredeledabilis,pcccauit. 

Secund6,fumma  beatitudo  fummc  eft  deledta- 
bilis  fibi;ergo  appetendo  fibi  beatitudinem  fim- 
plicitci,habuit  fecundum  adum  deordmatum. 

Tertio  fic;apperitus  non  liber  furome  appetit 
fummum  fibi  conucniens,  &  fuae  cognitiuae :  igi- 
tur  appetitus  fequens  affcciionem  commodi ,  & 
non  rcgulam  reftam ,  fumme  appetit  fummum 
fibi  inconuen  ens,&  fux  cognitiux:igitur  volun- 
tas  fequens  afFedionem  commodi  taniiira  ,  fum- 
nieappetitfibi  beatitudinemfirapliciter. 

Quarto  fic:Illud  appetitur  a  volunrate  non 
impeditanaturaliter,finequo  nihil  appetitur,  & 
quod  appetcretur  finc  quolibet  alio  ;  fed  dele- 
^atio  eft  huiufmodi :  quia  nihil  appeteremus 
cura  triftiiia,  &  deleftationem  appetctemus  pto- 
pter  fe  :  &  propter  iftam  rationem  pofuit  £udo- 
xus  beatitudincm  confiftctein  deled^acione  ,& 
reprchcnditur  ^b  Ariftotcle  10.  Eihicorum  ;  non 
quantum  ad  appetitum  naturalem  ,  fed  quantiim 
adappetitum  regulatum  rcifla  ratione :  quia  fe-' 
cundijm  redtam  rationem  appeteremus  (ciie  finc 
dele(flationc,&  fpeculari ,  fed  nonappetitu  natu- 
rali.  Sed  voluntas  deordinata  fequitur  appeiitum 
naturalcm,  igitur  immodciatus  amor  vcrc  beati- 
tudinis  fuit  fecundus  adus  deotdinatus. 

Hocpatet  exemplo.  Voluntasconiundlaap- 
petitui  fenfitiuo  ,  fi  non  reguleturre6ta  ratione, 
maximeappetit  ad  quod  maximc  inclinat  appe- 
titus  fenfitiuus;ficut  patct  de  ca6lu,  quodappeti- 
bile  fccundijm  hunc  fenfum,  eft  maximc  delc<fta- 
bile  fecnndum  appeticum  fenficiuum:&  idco  vo- 
luntas  fibi  coniunda  non  reda  ratione  ,  maxime 
talia  appetit ;  igitut  voluntas  non  coniundla  ap- 
peticui  fcnfitiuomaximc  appetit  quod  cft  maxi- 
tnc  appccibile  tali  appetitu.  Beacitudo  vero  eft 

fummum 


6, 


TripleXMmtr 
triplitii  boui. 


7- 

Appititut 
ntn  fequins 
figula  fum* 
me  »ppttit 
fummi   eotim 
uiniins  4. 


DiliBabilt 
ttltus  maxi- 
me  rieipit 
volupttitem 
inttrftnfibi» 
lem. 


Qu^flio  II. 


289 


8. 

OUtSioiut, 
Prim». 


Ctnformt 
reHo ,  eji  rt' 


SicHni». 


Ttrti». 


^li  afeHio 
iufti  ,&an 
difftrt  i  Vt' 
UtntHtt. 


fummum  dcledabilc  :  igitur  fummc  diligibi- 
le  a  voluniate  ,  fequcntc  folum  affedioncm 
commodi. 

Contra  illud  arguitur.  Primo  fic  :  Augufti- 
nus  i^.dcTtinit.  i.  &inEnchiridiodicit}  qu6d 
omnes  appctunt  beatitudinem :  fcd  quod  omncs  ap- 
pctuntcft  naturale;&  naturalibus  nccmcremur, 
nec  demcremur. 

£t  n  dicacur  quod  immoderatc  appetebant 
beatitudinem  >  argnit  contr^ :  quia  naturalia  ma- 
ximc  inclinant  ad  id,quod  appetitur  appetitu 
naturali ;  igitur  non  immoderatc,  quia  appctitus 
naturalis  tedlus  eft  ,  &  eft  vehementiiHmus,  quia 
fccundiam  vltimum  potenti«:igiturappetitus  li- 
ber  conformis  ,red:us  cft,  quia  quod  cft  confor- 
mere£loeft  rcftum. 

Item,  a:qualis  erat  appetitus  naturalis  in  bonis 
Angehs,ficut  in  malis,n  crantaquales  in  natura, 
&  in  bonis  habentibus  naturam  nobiliorem, 
erat  maior  appetitus  naturalis  refpcdlu  bcati- 
tudinis ,  quim  in  quibufdam  malis :  igitut  boni 
peccabant  propter  appetitum  immoderatum 
Hcut  mali. 

Item,intellc(5lus  non  poteft  crrarc  circa  prin- 
cipii :  Principia  tnim  fitnt  ficut  ianM  z.Mctaph. 
text.  I.  fed  licutprincipia  in  fpeculabilibus ,  ita 
finis  in  operaiionibus,  ex  7.  Ethicor.  text.  %.&  9. 
igituc  Hcut  intelledus  non  poteft  errare  circa 
pdncipia,fic  nec  voluncas  circa  finem. 

S  C  HOLI  VM    III. 

Projolhtione  harum  trium  obiefiiomtm  contra  refi- 
lHtionempoptam,explic>it  dHplicem  ajfeElienem iufti 
&  commoai;de  <juo  in  Oxon,  5  .d.  i  i.&  affeflio  iufti  efl 
ipfa  voluntatis  libertas ,  cjuafacit  iuxta  re^ulamfitpe' 
rioris ,  <jm£  htc  defecit ,  quianon  mederauit  affi^ionem 
commodi  ,  qua  appetita  eft  beatitudo  imenfiits ,  cititts 
velaliter  ijuam  decuit.  Explicat  inordinationem  huiui 
appetitui  ex  ^Hadruplici  circumftantia  potuiffe  proue- 
nire,de  qHofufnts  in  Oxoh.hic  a  n.j. 

AD  primum  horum  dico  primo ,  pracmitten- 
dc  qu6d  afte(5liones  commodi  6c  iufti,  non 
funt  ficut  k  voluntace  libcra ,  quafi  fuperaddita, 
fed  affe^fl^io  iufti  eft  quafi  vltima  difterentia  ;  ita 
quod  ficut  homo  eft  fubftantia  animata  &  ani- 
mal,non  tamenillje  funt  pafliones  eflentix  ,  fed 
per  fe  de  intcllcdu  hominis :  fic  primo  poteft 
concipiappecicus,deinde  intellc£);iuus,&  cogni- 
tiuus  ,  &  adhuc  non  concipiendo  affeflionem 
commodi  &  iufti.  Et  fi  efTer  vnus  Angelus ,  qui 
haberet  appetitum  cognitiuum  abfqueaffcftio- 
neiufti,carcret  iufto,&  non  eftet  appetitus  libcr. 
Vndc  intelledliuus ,  fi  carerct  affedionc  iufti,  ita 
nacuraliter  appetcrcc  conucniens  intelle(ftui,ficut 
appetitus  fenfitiuus  conuenicns  fcnfui :  nec  eftct 
magis  libcr,quam  appetitus  fcnfitiuus.  Ideo  affc- 
dlioiuftieft  vltimadifferentiafpecificaappetitus 
libcri.  Et  licct  poflet  intelligi  gcneralius,  non  in- 
tcllec^o  fpcciali ,  non  tamcn  diftinguuntur  rc  il- 
Ix  affedbiones  ab  ipfa  voluntatc.  Nec  poteft  vo- 
luntas  liberc  &  rc(Sle  opcrans  cliccre  zdum  pcr 
affedlioncm  commodi  lantiam  ,  fine  affe(5ione 
iufti  ,etfi  poflitclicerea(5tum  conformitcr ,  ac  fi 
effct  folum  pcr  affc(Stionem  commodi.  Sicut  nec 
poceft  aliquid  in  fpecie  operari  abfque  differen- 
tia  fpecifica,ficuc  homo  fine  rationaIi,liccc  podic 
eliccre  adtum  conformem  a(Sui ,  quem  eliceret, 
fi  effec  cantum  animal :  fic  in  propofico ,  fi  pone- 
Scoti  oper.  Tom.  XI. 


recuc  voluncas  fecund^m  iftum  gradum  priorem, 

vt  vulc  aliquid  fccundum  affe(5tionem  commodi 

praecisc,  immodcratc  appeteret  beatitudinem ,  & 

(\  tunc  conformiter  eliciac ,  immodcrate  appetici 

fed  tunc  effct  tantum  appetere  naturale,  &  in  om- 

ni  natura  eft  appecitus  ad  beatitudincm  fuo  mo- 

do.Ec  fi  cancum  cffec  ille  appecicus  naturalis.tunc  ^^»»  '^  «/- 

effec  illud  appctere  intcnfiflimum  ,  vituperabilc.  f'^''"  '*"* 

Scd  quia  nunquam  cft  in  voluntatc  atte^aio  pri-   ^#^a,j„,  ,„. 

ma  fine  fecunda,  ita  quod  fit  fine  hoc,  quod  pof-  ju  in  veluit- 

ficappecere  affc(5tione  iufti  ,&  quod  illud  velle  t4te, 

nacurale  non  eft  velle  clicicum.nec  eft  praccisc  in 

appecicu  libero ,  quando  voluntas  habet  potefta- 

tem  moderandi  fecundum didamen  regula:  fupe- 

tioris,  ideo  fi  non  moderatur,peccat. 

Per  hoc  ad  primum  rcfpondetur,qu6d  a(5lu         10, 
naturali  primo  modo.ncc  meremur,  nec  dcmcrc-    Adfrimam 
mur.Ec  cum  dicitur  ,  appctitus  liber  conformis   »l>ieitionem. 
naturalieft  conformis  rc6lo,  Dicoquod  iftcna- 
turalis  redlus  eft  ,  fi  fit  per  fe :  fed  appctitus  libec 
;>on  cft  re(5tus  cx  hoc  ,  quod  confoiraatur  alicui 
infcriori  redlo,  fed  ex  hoc,  qiiod  vuli  illud.quod 
vulc  Deus  cum  vcUc.   Vnde  illa:  dux  affe(5tioncs   Noh  iJeo 
commodi,&  iuftiregulanturpcr  rcgulam  fupe-    ''^'*!  'ft  "- 
riotem,  qua:  eft  voluntas  diuina  ,  &  neurrum  il-   ^"'. '    ?""* 
lorum  cft  rcgulaalterius  ,&  quia  affc6lio  com-  ^..,„„,j 
modi  ex  fc  fortc  eft  immoderata,  alia  tenecur  n*turali. 
iftam  modcrari.quia  tcnetur  fubefleregula:  fupe- 
riori,&  illa  regula  vult  vnam  iftarum,  li  eflet  per 
fe,clicere  a(5lum  fummc,  fed  quia  coniungitur  al- 
teri,  non  vult  hocin  opcrcoperato:fcd  vultaffe- 
ftionem  commodi  peialiam  moderati  ,itaqu6d 
appetat  Deo  maximUm  commodum,&  fibi  com- 
modnm  ordinacum  \  Deo. 

Adaliud  patet  per  idcm, &dico quod infpi-  Ad  fecua- 
cicndo  ad  affei5kionem  commodi  cancijm  ,  fummc    *"*: 
appeccrencboni  ficiu  mali ,  fi  primo  modo  fuif-   r^^^-g  „. 
fec  in  cis  talis  affc(3:io  per  fe :  fcd  boni  tempcra-  pftiuetunt 
banc  iftam  affe(5lionem  pcr  affe(5tionem  iufti,  btatitudine. 
quando  mali  peccauerunt. 

Adaliud  ,  poccft  dici  quod  non  eft  fimilede  i  i. 
voluntate  refpe(5lu  finis,&  intclle(5lu  refpe(51:u  Adttrtiam. 
priiicipij ,  quo  ad  propofitum  ;  quia  fi  elfcc  ma- 
lum  inordinacum  incellc(ftum  confiderare  ali- 
quod  fpeculabile ,  vc  fi  tempore  orationis  delc- 
(^arctur  quisin  fpeculando  conclufioncm  Geo- 
metricam,  vcl  nimis  fpeculando  ibi,&  dimitten- 
do  mcliora,  voluntas  tenetur  aucrtere  intelle- 
(5tum  k  tali  fpeculatione  ad  aliam  ,  &  fi  non  facic, 
cric  ibi  malicia  moris,non  fic  intelledus  rcfpedbu 
voluntacis. 

Vel  efto  qu6d  effec  fimilc  :  dico  quod  ficuc  in- 
rclle<5lus  non  etrac  in  primo  principio,  fpecu- 
lando  ipfum  in  fe,  caraen  poteft  errare  vniendo 
ipfum  ,  cui  non  eft  vnibile  :  fic  voluntas  volendo 
beatitudincm  in  fe,nunquam  peccat:fcd  volcndo 
ipfam  furame  illi  ,  cui  non  potcft  competere, 
peccat.  Ideo  liccc  circa  finem  non  pofllt  cffc  er- 
ror  vt  in  fe  ,  nec  diligi  beaticudo  inordinatc ,  ta- 
menex  hocquod  aliquis  concupifcit  beacitudi- 
ncm  plus.vclantequam  dccear,  potcft  beatitudi- 
nem  inordinatc  diligere.  Et  fic  Angelus  voluit  y«i»  "»f- 
fibi  plus  boni ,  quam  fibi  decuic  ineffe  :  quod  po  '""  "  '"' 
tuic  effe  quadruplicicerjvel  ex  adu,vel  ex  circum 
ftancia.vel  ex  caufa.vel  ex  accclcraiione.  Ex  adlu  Angelo. 
dupliciter  ,  fi  a(5tus  fiiit  nimis  inrenfus  in  hoc,  Sj**drupl$. 
qu6d  plus  dilexcrit  fibi  commodura  ,  quam  'Ji"'  f""" 
Dco.  Vel  ex  hoc  ,  quod  magis  appcccbat  il- 
lud  effc  bonum  ,  quia  fibi  bonum  ,  quam 
quod  cffet  bonum  in  fe  ,  &  fic  cx  intcnfione 
Bb  adus 


dinati»  »fp*' 
tititnii  ita- 
titudinie    in 


zpo 


Lib.ll.  DiftinaioVII. 


II. 


jlllui  qnibus 
feceaiiit  An- 

lelui.faerunt 
fuperbi». 


Primum 
feccatum  non 
foiuit  ej[e 
apfetitui  ex' 
teUentii, 


*SupraH,  j. 


frimumfec- 
intum    An- 
/cll,  fiiferbia 
interfrelH' 
tiui. 


adus  potuit  peccarc,  Vcl  cx  citcumftamia  in  ob- 
iedto  concupico  ,quia  appcccbat  frui  in  tanto 
cradujin  quo  non  compctebat  (u«  natuia:,  &  il- 
hid  vidctur  magis  propric.  Ex  caufa,  quia  potuit 
oppetcre  habere  beatitudincm  ex  naturalibus ,  & 
non  cx  mericis.vel  cx  non  liberaHtatc  Dei.Quar- 
ro ,  cx  accelcratione  ,  quia  appctcbat  ptius  clFe 
beatus.qukm  Dcus  ordinauit.quia  vt  vult  Anfel- 
mus  de  Cafu  Diaboli ,  cap.4.  nihiUppetebat,  tjuin 
babmffettfifietiffet.  Patct  igitur  fecundum  prin- 
cipale. 

SCHOLIVM     IV. 

Prt?mm peccatnm  Angeli ,  nempe  illum  aSlum  in- 
ordinatum  amicitiit,de  cjuofiipra ,  «0«  fuiffe  fpecialem 
fitperbiam ,  cjuia  hxc  efi  immoderatus  appetitus  excel- 
lentiti,e]ui  cftmfit  concuptfcentiiaEltu  ,ftipponit  inor- 
dinatum  a£lum  amicititi ;  dicitur  tamenfuperbia ,  vel 
fr&fumptio  interpretatiue^vel  virtnaliter,  e^uia  hatgi- 
gnit.  Etficfolui  poffunt  Patrurn  loca  ,  quando  dicunt 
frimurn  peccatum  Angeli  effe  fnperbiam.  Vide  Schol. 
inOxon.hicn.i^,  llle  ergo  primus  inordinatm  amor 
Angeli  erga  fe ,  videtur  detere  reduci  adpeccatum  /«- 
xuriii ;  tjuia  non  oportet  omnia peccata  formaUter  con- 
tineri  in  numero  feptenario  mortalium.  Vide  Schol. 
ibid.  nrtm,  1 6, 

TErtium  patet  ex  prascedentibus ,  quia  fecun- 
diim  ordinem  volendi  cft  ordo  nolcndi, 
quia  ficut  primo  fuit  amor  fui  vfquc  ad  contcm- 
ptum  Dei:deinde  immodcrata  afFcdio  commodi, 
fic  primo  eft  nolitio  refpedlu  oppofiti  primo  vo- 
liti,  &  fecundo  refpcdu  fccundi  noliti. 

Quarcum  principalc  dcclaro  ,  fub  quo  genere 
peccaci  mortalis  fuit  primum  pcccatum.  Nec 
enim  adus  primus  deordinatus ,  nec  fecundus  eft 
formalitcr  fupcrbia,quia  eiufdem  generis  viden- 
tiirede  immoderatus  amor  fui  &  proximi  :  fed 
iiuUus  dicitur  formulitcr  fupcrbus  ex  immodc- 
rato  amore  proximi ;  igicur  nec  ex  immoderato 
amore  fui. 

Secund6  ad  idem  ,  appctitus  cxcellentia:  non 
potuiteireprimum  peccacum,  quiafi  fic,  velfuit 
appecicus  cxcellenciac  in  opinione,ficut  appeten- 
tcs  vanam  gloriam  appetuntrcputari  magni  pius 
quam  cxiftere,  &  non  reputati .  vel  appecitus  ex- 
ccllentiz  in  fe ,  &  ad  fc ,  vt  prius  argumentatum 
cft  *.  Prius  enim  diligitur  aliquid  in  fc ,  &  ad  fe, 
qukm  ad  alterum.Non  primo  modo.quia  ifta  cx- 
ccllentia  in  opinione  minus  valet  quam  propria, 
quam  poflidebat.  Nec  fecundo  modo,  quod  vci- 
lec  fuam  naturam  eire  nobiliorem  quam  eft ,  & 
fuumf^  nobilius,quia  prius  dihgit  quis  fc,quam 
concupifcat  aherum  fibr.  Nunc  auccm  impofli- 
bile  cfTet  quod  natura  fua  eftct  nobihor,vel  quod 
efie  fuum  efletnobilius,qaam  fuiti&  non  oporcet 
quod  ptimus  adus.in  quo  pcccauit,fuiftet  refpe- 
£ta  illius.quod  fibi  fuit  inipoflribile. 

Dicitur:  prarfumptio  fuit  primum  peccatum, 
phis  enim  fibicomplaccbat  in  fua  natuta  ,  quam 
dcbuit.  Etfecundiim  Auguftinum  14.de  Trin. 15. 
Sihiplancens  efi  fuperbni  ,  igicut  fuperbia  fuit  pri- 
nium  pcccatum. 

Dico,qu6d  fuperbia  fibiinfuit,&  prasfum- 
ptio,  quiaomnis  inobcdicns  przfumit,  &  inter- 
prctatiue  pra:fumit  de  Deo  :  fcd  concupifccntia, 
qua  concupiuit  fibi  beatitudincm  vltra  id  ,  quod 
debuit,  non  fuit  fuperbia  fpecialis ,  fed  concupi- 
uit  hoc  vt  fibi  dclcdabile  :  igiturin  ncutro  adu 


fnii  formalitec  fuperbia  fpecialis  ,  nifi  intec» 
preiatiuc. 

Ecadraciones  alias  pco  hac  opinione  fadbas, 
dico,qu6d  non  omnia  peccata  moctalia  funt  foc- 
maliter  aliquod  iftorum  fcptem mottalium,  qux 
communiternumcrantur,fiue  accipiantuc  pec- 
cata  capitalia,  vc.funt  contca  decem  ptzcepta 
Decalogi ,  fiue  vt  funt  contta  feptem  victates> 
quatuor  cardinales  ,  &  trcsTheologicas ,  diftin- 
guendo  priuationem  fecundum  habitus  ,  quia 
infidelitas  ,&  defpecatio  non  continentuc  foc- 
malitec  fub  aliquo  feptem  capitalium,ide6  capi- 
talia  non  continent  omnia.  Vnde  defidecium  im* 
modecatum  dc  fpeculatione  conclufionis  Geo- 
metcicaE:  poteft  eflTc  peccatam  moctale ,  &  tamen 
non  continetuc  fotmalitec  in  aliquo  iftocum  fe- 
ptem.  Tamen  maximcconucnit  cum  luxucia  pci- 
mumpeccatum  Angcli,amando  fc  immodecate 
amoce  amicitiat,  &  in  fecundo  aftu  concupifccn- 
do  immodcrate  fibi  beatitudinem  fimplicitcr 
plus  conuenic  cum  luxuria ,  quam  cum  alio  capi- 
tali,ratione  deledationis. 

Ad  pcimum  principale ,  ciim  dicitur  inttium 
omnii peccatijiiperbia ,  verum  cft  in  genecali,  quia 
omne  peceatum  eft  inobedientia ,  non  autem  ve- 
rum  cft  de  fupeibia  fpeciali.  Vel  poteft  diei,qu6d 
initiumomnis  peccati  in  hominibus  cft  fupec- 
biaDzmonis  :  ipfe  enim  inuidet,&  vellet  vt 
homo  non  venicet  ad  ftatum  ,  Jt  quo  ipfe  ab- 
iedlus  eft,  &  fic  eft  initium  peccati  in  homi- 
nibus. 

Ad  aliud  :  concedo  quod  vitium  elationis  fic 
maximum  in  Dzmonibus  ,  non  tamen  pcoptec 
hoc  feqnituc  quod  illud  fit  maximum  peccatum 
in  cis :  ficut  humilitas  maxima  fuit  in  Chcifto,& 
camen  non  fuit  victus  maxima  in  eo  :  chacitas 
enim  mult6  maiorfuir. 

Ad  aliud  de  Canonicaloannis.dico  qu6d  pro- 
prie  in  mujpdo ,  hoc  eft  in  hominibus,  tmnepecca- 
tum  ,  vei  eft  concupifcentia  camU  ,  &c.  non  aucem 
in  Angelis. 

Ad  aliud  ,  conccdo  quod  peccauccunt  peccato 
fupcrbia: ,  &  multis  peccatis  fecundum  fpeciem, 
nonfimul :  fednon  prim6  peccauccunt  fupecbia. 
Et  cum  dicituc  :  igitur  potuecunt  poenitece,  ve- 
rum  eft  quamdiu  ecant  in  via ,  quia  impoflibile 
eft  quod  peccaifent ,  nifi  quamdiu  crant  poeni- 
tiuiifed  in  termino  fuit  peccatum  coium  icceme- 
diabilc,&  in  via  iccemediatum ,  quia  pecftitecunt 
in  mala  voluntate. 

Ad  pcimam  rationem  ad  oppofitum  poteft  di» 
ci,(fi  quis  vellet  fuftinerc)  quod  fupcrbia  eft  pri- 
mum  illorum  pcccatum,  concedo  quod  fuperbia 
non  eft  maxim.um  pcccatum.  Vndefi  odium  Dei 
non  eftpofllbile  alicui  naturx  ,tuncoportct  di- 
ccrc  quododire  Dcum  noncft  maximuro  pecca- 
tnm,ficut  diligere  Deum  optimus  adus.  Nec 
oportet  primum  peccatum  eflc  maxinium  ,  quia  ^ 
leuioribus  poteft  quis  incipere  procedendo  ad 
grauiora.  Ad  fecundam  probationcm  ,  concedo 
quod  iufticia  eft  fuperior  quam  humilitas. 

Adfccundam  rationem  de  fupcrbia  in  parte 
irafcibili  ,  primum  aftum  dcordinatum  Angeli 
non  fuifleadlum^nec  paflionem  partis  icafcibilis, 
fed  potiiis  concupifcibilis.  Si  enim  ad  concupi- 
fcibilem  fpedat  concupifcere  bonum  amato.eius 
etiam  cft  amare  bonum  amatum  ,  cui  concu- 
pifcit  illud  bonum.  Angelus  autem  inordi- 
nace  amauit  fe,&  concupiuit  fibi  fummam  bea- 
titudincm. 

Ad 


Omni»  pec' 
e»ta  non  con- 
tintntur  ftr- 
maliter  in 
numero  ft- 
pttnnrio  f<f. 
pitalium. 


Trimumpte-! 
catum  Ah' 
geli  diei  po- 
ttft  luzuria. 


14. 

Adptimum 
princif»U. 


Ad  ficun' 
dum. 


Ad  tertium. 


Ad  quartit, 

Angtli  pee- 
tauerunt 
multit  pet' 
eatis. 


Adralitnti 
in  cpfijitum, 

Adfrimnm, 


Ad  ftcutf 
dam. 


Qu^mo  1. 1 1.  &  1 1 1. 


291 


Aiiirtium,        Ad  aliud,  concedo  quod  appetitus  excellentia; 
non  fuic  peccatum  Angeli. 

Ad  aliud,dico  quod  liccc  non  appetebanc  do- 
minium  fuper  alios  primo ,  tamen  amabant  fe 
amote  amicitiae  plufquim  debebant ,  &  appete- 
bant  commodum  fibi  immoderate. 


AdqMdttm. 


t. 

ArgMmtnt, 
frimum. 


StfHndHl»* 


Xertium. 


Giutrtum, 


In  efftf. 


Ad  »rgum. 
frimum. 

Steundum. 


Tertium. 


I»  «fftf. 


DISTINCTIO     VII. 

Q_V  iE  S  T  I  O      I. 

Dc  obftinationc  Angelorum. 
ytrum  mali  Angeli  fojfunt  fomitere? 

Alcnf.3.^.5i.i.OT.t.«.i.  D.Thora.  i.f.  q.g^.  m.i.  & hte  q.i. 
«.i.D.Bonau.«.i.}.X'  Rich.-»rM.  j.i.  6*1.  Gregor^.i. 
Henric.  qu»dl.  ij.  11.  Vafq.  i-f.  rf.141.Scot.  mOxtn. 
qutfi.voies. 

I R  c  A  hanc  diftindionem  fepri- 

mam  quaeritur  primo  ,  Vtritm  mitli 

An^eli  fojfunt  pcenitere  ?  Qabd  fic. 

Sapientia:  j.   Pmitemiam  tigentest 

pYA  angufHtigementes. 

Icem,Auguflinus  14,.  i.tTnn\\.%.Eoimago,<fHO 

CApMCy  fed  in  his  remanet  Dei  imago  j  ergo  eius 

poiTunc  participes  eiTe ;  fed  non  nifi  poenitendo j 

igit«r,&c. 

Icem,  Anfelmus  de  Libero  arbittio ,  cap.  10. 
Ubertas  efi  poteftas  feruandi  re6litHtUnem  propter  fey 
igitur  ;ciim  damnati  habeanc  libertatem ,  pof- 
funt  feruare  redlitudinem  propcec  fe }  igitut  pce- 
nitere. 

Item  :  nullum  violenttm  perpetuum  ,  primo  dc 
Coelo,text.  I  f  .peccaium  eft  violentum.quia  con- 
tra  nacuram,fccundum  Damafc.lib.z.cap.p. 

Oppofitum,  quod  in  hominibus  fuit  mors ,  in 
Angelis  fuit  cafus,  fecundum Damafccnum  lih.i. 
orthodoxifidei ,  cap.^.  igitur  ficut  homo  poft  mor- 
tem  non  potcft  poenitere ,  fic  nec  Angelus  poft 
cafum. 


C^  ^  S  T  I  O       II, 

Vtrum  Angelu4  damnatuj  necejfario  Per- 
maneat  in  peccato  .<? 

VideDoAores  citatos  qutfiicn*  frim». 

|V6  D  non.  Quiafecundum  Anfelmum 
4.  de  Wheto  Oithntxo  ipojfe  peccare  nonefi 
\  liheri  arl>ttr^,necpars  eius. 

Itera,  fi  necefiaiio  permaneat  in  peccato ,  igi- 
tur  continuc  addit  peccatum  peccato » &  fic  crc- 
fcerct  poena  in  infinitum. 

Itemific  fe  habet  peccare  ad  malum  Angclum, 
ficut  mereri  ad  bonum:igitur  ficut  beatitudobo- 
ni  non  crcfcit,cum  homo  non  poflic  mcreri, 
cum  fit  in  termino  j  fic  nec  malus  amplius  de- 
mereri. 

Oppofitum  in  Pfalm.  -ji.fitperbia  eorum ,  (jui  te 
cderunt,afeenditfemper;  fed  non  intcnfiuc  ;  igitur 
extenfiue.  Igituradditpeccaiampeccato  ,igitur 
continue  peccar. 


Sctti  optr.  Tom,  X  J. 


Q^ViE   S  T  I  O       III. 

Vtrum  malns  tAngeluj  pojfet  hene 
yelle  ? 

Vide  Do^ores  citatos  qutfiime  frima, 

V  6  D  fic.Iacob.i.  Damnes  credunt,  & 

contremifeunt.  Crederceft  bonus  adlus 

voluntatis. 

Item  :  Dacmoncs  poflunt  habcrc  bo- 
num  intelle6lum;igitur  bonam  voluntatem  :  In- 
tellcdus  enim  eorum  non  eft  adeo  auerfus  a  ve- 
ro,quin  aftentiatjigitur  nec  voluntas  circa  fincm, 
quin  ipfum  velit. 

Oppoficum;boni  non  pofiunt  male  vellejigi- 
tur  nec  mali  bene  velle.Confequentia  patet.quia 
miniis  videtur  quod  id,  quod  ex  fe  non  eflct,  pof- 
fct  tantum  nobilitari ,  quod  non  poflit  malc  vel- 
le,qaam  ita  vilificari  mancnte  natura,quin  pofllc 
aliquid  benc  vellc. 

SCHOLIVM     I. 

Opinio  D.Thoma ,  Angelum  non  pojfe  mutare  ve- 
luntatem,  ejuia  noa  potefi  mutare  intelleSiw  apprehen- 
fionem.  Henrictu  ait  rationem  effe  ,  <juia  voluntoi  fe- 
parata  ita  fe  immergit  in  ohie^im ,  ^uod  non  poteft 
refiUre.  Refutat  DeSor  vtram^ue  in  communifexra- 
tionibus  efficacibtu  &  claris. 

AD  primam  qua;ftionem  dicitur  communi- 
ter,  quod  mali  Angeli  non  poffunt  poenite- 
re.  Sed  propter  quam  caufam  ,  difcordant  Dodo- 
tes.  Vnus  dicit  quod  non  poflunt  poenitere,qui3 
appeiitiua  eft  cocors  cognitiua::igitur  vbi  cogni- 
tiua  immobilitec  cognofcit,  appctitiua  immobi- 
litcr  appetit.  AiTumptum  patet.  Primo,  quia  co- 
gnitiua  comparaturad  appetitiuam ,  ficnt  motor 
ad  mobile,quia  appetitiua  prscise  mouetur  a  co- 
gnitiua.  Similitcr  exemplo  pacct ,  quia  appetitus 
ienfitiuus  non  eft  nifi  particularium,quia  cogni- 
tiuaeius  efttantum  fiiigularisjigiturcumintelle- 
Qtai  fit  vuiucrfalium  cognitiuus ,  voluntas  crit 
appetitiua  vniucifaliumjfic  non  immobilitcr  vult 
quidquid  vutt ,  quia  nec  fic  adharreret  vni ,  quin 
adhzrere  poflii  contrario:fed  Angelus  immobi- 
literapprehendit,  &idc6appetitiuafuaimmobi- 
litcr  vult  quod  eligit  poft  eleftionem  ,  ide6  non 
poteft  recedere  ab  illo,poftquam  elegic  delibera- 
rionc  pra:cedente. 

Alius  Dodlor  ponit  quod  ha-c  cft  caufa  ,quia 
voluntas  libcrata  \  corporc,magis  cft  libcra, 
quam  cum  coniungitur  corpori  mortali ,  quod 
aggrauat,&  quant6  magis  libera,  tant6  poteft  fc 
plus  immergerc  in  volitum.Et  ide6  voluntas  An- 
geli  cum  fit  liberrima ,  immergit  fe  in  volitum, 
&  cum  perucnerit  ad  fynderefiro  ,  impingit  in 
eam,&  contemnit  rationem  ,  x\ec  ceffat  immer- 
gere  fe  in  volitum.  Hoc  patet  Prouerb.iS.  Pecca- 
tercum  in profundumvenerit  ,contemnit.  Et  cxcm- 
plo,  ciim  aliquid  imprimitur  in  aliquid  mollc,  & 
in  durum,vehementius  impingitur  in  offc,  quam 
in  carne:&non  poflct  ab  illa  caufa  vcl  impin- 
gente  faciliter  retrahi,  «l  quo  poteft  impingi.  Pri- 
maigitur  opinio  ponit  caufam  efte  propter  im- 
mobilem  apprehenfionem  :  fecunda  proptcr  im- 
merfionemex  libertateplenaria. 

Circa  iftas  opiniones  fimul,prim6  in  generali, 

fecund6  contra  eas  in  fpeciali.  Prim6  fic  arguo: 

Auguftinus  de fide  ad Petrttm  ,  cap.j.  dicit  quod  fi 

B  b     2  fuiflct 


Admrgum, 
frimum. 

Seeundurn. 


Ctntra. 


4. 

Ofinio 
D.Thom. 


s- 

Alia  efitMt 
Henrici, 


6. 

Refelluntur 
h*  ofinicnei. 


292- 


Lib.II.  DiflinaioVII. 


C»uf»  indif- 
ferens  »J  ptu- 
ra  ,  noi  mu- 
titurper  hoc, 
quyd  operif 
tur    fire» 

vaum  eorum. 


8. 

Cauf.i  objli 
mtionit  de- 
het  ejp  fom- 
tiiinU  ,iuge- 
lo  ^  homini. 


Voluntiu  L»' 
icari  nt»  h*' 
huit  volitio- 
ttem  immobi- 
iemptft  mor- 

tim. 


fuiirct  poffibilc  vuluiuawm  hominis  feipfarc- 
uerti  ad  Deum  poll  Uipfuni,  muho  magis  An- 
gelus  reuerti  potuillct ;  igitur  li  voluntas  ho- 
minis  poflit  mobiUter  adliaErercilli,  quodappc- 
tiuit ;  (imiliter  &  volunias  Angcli  j  quod  eft  con- 
tra  primam  viam  ,  Si  concra  lecundam  in  hoc, 
quod  voluntas  Angeli  non  clt  impedita,  quin 
pofTct  fc  rctraherc  ab  eo  ,  quod  vebementct  con- 
cupinir. 

Item,  voKintas  non  cft  caufa  aftus  fui ,  nifi  vt 
prius  natura  fua  vohtionc,igitur  Ci  vt  ptius  natu- 
ra,  non  alitet  fc  habct  refpedu  obiedi ;  igitur  vt 
cau(a,non  aUtcr  fc  habct ;  quia  voluntas  vt  caufa 
volitionis  (ux  ,  fc  habctad  iftam  volitioncm  ,  vt 
fubicdum  ad  accidcns ;  igitur  u  non  aiiter  fc  ha- 
bct ,  vt  vcUe  eft  adlus  primus ,  quin  contingenter 
poflit  vellc,&  noUe,  vt  eft  caufa  cius ;  igitur  non 
alitcr  fc  habct  ad  aliqucm  aiflum  fecandum, 
quin  poflet  quodcunque  velle,&  non  vellc. 

Item.caufa  ,  qua;  vniformitcr  fe  habct  ad  plu- 
res  cfFedus ,  non  aliterfc  habct  ad  vnum  cfFc- 
6bum  pet  hoc,  qu6d  eltcit  vnum  a(Stum  ,  quikin  /i 
nonclicerct;ficut  ignis,cx  quo  cft  indifFcrcns  ad 
calcfaccrc  hoc  &  illud  vniformitcr ;  igitur,fi  ca- 
lefaciat  hoc ,  non  minus  poteft  calcfacere  illud, 
quim  fi  non  calcfaciat :  igitur  fi  voluntas  non 
prius  adha:rct  huic  volito  ,  ccrtum  cft  qu6d  con- 
lingcnter  poffit  adhxrcrc  ;  igitut  non  proptcr 
vnum  vclle  ncccflitatur  plus  ad  aliud  vcllc,  quim 
fi  nullum  velie  praEhabuiirct. 

Item,  Voluntas ,  qua:  elicit  iftam  volit  ionem, 
non  cogitur  ad  cliciendum  iftam  nifi  fecundum 
^K/J.vt  dum  vult  in  fcnfu  compofito.  Scd  illa 
clicitio  non  cft  ratio  imaioris  neceflitaiis  ad 
alium^^idom  ,  qoam  ad  iftum  :  certum  cft  igitur 
quod  abfolutc  contingcntcr  fehabcbitadadus 
ttlios. 

Item.  Eadcm  cft  caufa  communis  in  obftinatis 
Angelis ,  &  hominibus ,  fed  caufa  obftinationis 
anim;e  feparatje  non  poteft  cfTe  voluntas  fcpara- 
taacorpore.quia  nullum  adumclicit  extracor- 
pus,ni(i  in  tcrmino  :  igitur  per  nullum  adlum  ibi 
elicitum  obftinatur.  Nec,  fecundum  iftos ,  pcr 
aftum  elicitum  in  corpore  :  tum  ,  quia  ibi  nulli 
immobiliter  adha:ret  ,'quia  ,fecundum  primam 
opinioncm,nihiI  ibi  apprehendit  intcllcdus  im- 
inobiliter;tum,quia,vt  coniungitur  corpori,  non 
habct  plcnam  libcrtatem  ,  qua  poffic  immergcre 
fe  volito;  igitur  vcl  oportct  quodper  vltimum 
elicitum  in  corpore  in  feparationc  eius  in  inftan- 
ti  mortis  :vcl  quia  tunc  non  poenitcc  de  ptius 
commifTo. 

Item,  in  Lazaro  probabilc  cft  quod  habuit  vi- 
fioncs,  quas  non  habuifTct ,  fi  non  fuiflct  rcfufci- 
tandus;itaquc  fi  poft  feparationem  animx  a  cor- 
porc  immobilitcrapprehendit  intclledus.iSi  vo- 
luntas  immobiliter  adhzret ,  igitur  poftca  non 
fuit  Lazarus  viator;quia  vel  in  inftanti  fepara- 
tionis  fuit  finaliterdamnatus ,  vel  finalitcr  bca- 
tus.  Si  beatus,  iniuria  fierct  illi  Ci  cfTet  poftea  via- 
tor.  Im^  incompoflibilitas  efTct  quod  habuifTct 
veram  bcatitudincm  ad  tcmpus  ;  &  poftca  dimi- 
fifTet  cara  ad  tcmpus.  Si  finalitcr  damnatus,  tunc 
tion  adha:rebat  malo  immobilitcr ;  incompofli- 
bilitas  enim  cftet  quod  poflit  poftca  faluari  ,  quia 
tunc  iTiobiliter  adhififlct ,  vcl  Dcus  fufpendcret 
immobilitatcm  adhasrcndi  volnntatis  fcparata:  a 
corporc  ad  tcmpus. 

Itcm  ,vtprius  declaratumcft ,  Angclus  in  via 
pcccauitpluribus  pcccatis  lccundiiui  fpccicm,  & 


tamen  fecundijm  primam  optnionem  in  primo 
adu  habuit  apprchenfionem  immobilem ,  quia 
cxtra  corpus,  &  per  plenam  libertatem  etiam  pcr 
hanc  fccundam  opinioncm  ,  in  primo  aAu  im- 
mcgerbat  fe  ;  igitur  non  potuit  poftea  peccarc 
nouo  peccato,quia  non  fuit  poftea  viator. 

SCHOLIVM    II. 

Refutatur  Jpecialiter  /ententU  D.  Thama ,  primo, 
tjuiafequeretnr  iuxta  ipfitm,  quednonpo£et  Angelut 
apprehendere  minus  re£}e  ,  quia  titu  ohliquitai  per 
ipfum  ejl  ex  peccato.  Secundo  ,  ntcejfitaretur  adpri- 
mam  volitionem\  per  apprehtnfionem ,  (jHia  htc  eodem 
mode  mouet  ad  primam ,  &  ad  caterM.  Tertio ,  ef- 
fent  Angeli  mali  ohftinati  ante  primam  eleSiionem, 
&  honi  (onfirmati. 

IN  fpeciali  arguo  contra  priraam  viam.Ipfe  po- 
nit  qu6d  iniellfedus  eft  in  toto  /cffcCta  appe- 
titus  tanquam  caufa  totalis  :  aut  igitur  ille  intel- 
ledus  di^auic  cligcndam  ,  quod  voluntas  eligit, 
vcl  fimpliciter  non  volcndum;vel  fic ,  qu6d  cfTet 
eligendura  cum  talibus  conditionibus ,  &  non 
eligendum  fub  aliis  ,  &  hoc  cfTct  didarc  hoc  cfTe 
cligcndum  fccundum  ^uid.  Non  primo  modo, 
quiatunc  iudicium efTet  crroneum,&iudicium 
crroncum  non  praEccflitpcccatum^non  cnim  poe- 
na  prasccflit  culpam.)Si  fccundo  modo,igitur  non 
mouebatappetitum  ad  hoc  fccundum  ^id ,  ficut 
di<ftauit  cffc  cligcndura.  Vcl  eligit  hoc  fimplici- 
ter ,  quod  intcUedus  did);auit  cfle  eligcndum  fe- 
cundum  t^uid  ,  ita  quod  maluit  eligcre  totum 
quam  dimittctc  partem.  Si  primo  modo  ,  igitur 
non  peccauit  voluntas.  Nam  bene  potcft  aliquis 
cligcrc  aliqua  fccundum  quid,sx.  fi  non  cflcnc 
oflenfiua  Dei.Si  clegit  fimplicitcr,tgitur  plus  clc- 
git,  quam  intellcdlus  moucbac  appetitumadin- 
telligcndum;igitur  intcUcd^us  non  fuit  prxcifum 
moucns,&  totale. 

Item ,  ille  Dodor  dicit  quod  in  primo  inftan- 
ti,  boni  mcrucrunt ; igicur  in primo  inftanci  ha- 
bebanc  plcnam  clcdionem ;  fcd  poft  plcnam  clc- 
(Stionem  non  habuerunc  eligere  aliua;t°gicur  im- 
mobiliter  apprchcndebanc  in  primo  inftanci  cam 
bont ,  quam  maIi;ergo  in  ptimo  inftanti  erant  in 
termino. 

Item,  fueruntobftinati  cxcognitfua  fua:igitar 
erant  obftinaci  in  primo  inftanci,  igitur  antc- 
quam  clegcrunt ,  crant  obftinaci ,  quia  in  primo 
inftanti  non  clegerunc  finaliccr ,  fecundiim  iftum 
Dodlorcm. 

Iccm.non  fcquicur  quod  homo  magis  mobili- 
tcr  adhxrct  conclufioni  habitz  per  dcmonftra- 
tioncm.quam  Angelus,quia  difcuitit  :quianon 
plusdubitatdc  primis  principiis  quam  Angclus. 
Nec  plus  dubicacjde  conclufione  poftquam  ha- 
bcac  cam  ,  quim  faciac  Angclus ;  igicur  liccr  via 
hominis  fophif^ica  a  principiis  ad  conclufioncm 
ficinccrta:  tamcn  via  a  principiis  ad  conclufio- 
nem  pcr  demonftrationem  eft  vcra  ;  &  conciufio 
ccrtaquandoeft  habita  per  principia. 

S  C  HO  LI  VM    IH. 

Refutat  fpecialiter  opinione  Henrici,primo,<juia  vo- 
luntas potuit  nonfumme  fe  immergere  in  ohietlum.Se- 
CHndo,alias  omnesmalifitmmo  conatu  peccafj'ent,Z7  ho- 
nifumme  in  honnm  intendiffent .  Tertio ,tliciens  aEium 
lihere  circa  ohie&H  Jihere  in  illo  manet.§luarto,ali<]uu 

in 


9' 

Artult  ttH' 
traofinitntm 
frimtm. 


Si  ittttlliSm 
tft  tttalt 
moutns  vt- 
lunt»tit,n»» 
ptttauit  VI- 
litntii»,fe(Mtf' 
diun  hane 
ftnttntiamt 


lo. 

frima  iltSi» 
Angili  nttef- 
faria  forit, 
ftcundim 
hant  tfinit' 
ntm. 


QuxlXio  1 1 1. 


293 


1 1. 

Argult  toH' 
tra  tpinioni 
ftcHndnm. 


Veliaa»sf*- 
Tumvilmitl- 
tnm  fe  im- 
mtrgit  voli- 
tis  vt  vitlt. 


Ttndtnt  U- 
teri  in  thii- 
3itm  ,  liter) 
fniifcitinii. 


InteUiBut 
tun  trrist.cirm 
t»  frincifi* 
^  eonclufio  ■ 
nis    demon- 
ftrntiuM, 
Sequeretur, 
mliquem  in 
vi»  ex  »Hh 
intenft   ni' 
cilptari. 


12,. 

§iu«re  fer- 
Tum  infxum 
duro  nonpo- 
tefl    extrAhi 
»b  infigente. 


Ratitnti  fri- 
nu  ofin. 
ftlnuntHr. 


in  vi4  per  nElntn  intenfiffmum  redderetur  immohilii. 
Gj[uinto,  ducit  exemvlHm  Henr.  de  ferro  indurHm  in- 
fixo,  ad  oppofitum. 

COntra  fccundam  opinionem  in  fpeciali, 
quanco  voluncas  eft  liberior,tanc6  magts 
habec  in  poteftace  adum  fuum  ,  &  tanco  magis 
contingentcr  habct  eum ,  fi  non  eft  circa  finem: 
igitur  voluntas  fcparata  i  corpore  potcft  cum 
maximo  conatu,  &  cum  minimo  conatu  immer- 
gere  fc  volico  ali  j  a  vero  fine  :  efto  quod  fic  libc- 
raliillma. 

Icem,quantum  ad  hocquod  voluntas  non  fuic 
impedita  per  corpuSjHmile  fuit  de  quolibct  An- 
gelo ,  igitur  quilibct  tantum  immerfit  fe  in  voli- 
tum  ,  qiiantum  potuit ,  dum  crat  in  via.  Conle- 
quens  falfum  eft  ,  quia  nec  boni  mcruerunt  om- 
nes  ,  quantum  pocueruiic,  dum  eranc  in  via,quia 
non  ferebancur  in  Deura  maximo  conatu ;  ncc 
quilibecmalus  tantum  demeruit,  qaantum  po- 
tuit  in|via. 

Itcm ,  fi  ex  plcna  libertatc  mouctur  in  fincm 
apprchenfum  ,  igitur  cx  plcna  libcrtacc  quielcit 
inillo  finc:igicur  immobilitcr  quiefcit  in  ifto, 
quod  apprehendic  in  ratione  finis  i  igitur  nun- 
quam  peccat. 

Dicunt,  potefterrare.  Contr^,intelIeftus  non 
poteft  errare  circa  principia  prima ,  neque  circa 
conclufiones ,  quas  videc  dcmonftratiuc  iequi: 
igitur  nec  potcft  oftenderevoluncaci  aliud  op- 
poficum  haberc  racionem  finis  fimplicitcr. 

Itcm,fi  ex  plena  libertate  reddit  fc  immobilem 
rcfpedu  illius,  cui  fe  immergit;igiturfic  dcberct 
clTc  in  via  per  a<5lum  intenfifllimum  ,  ratione  cu- 
ius  reddit  fe  iramobilcm ,  quia  nolli  tantum  ad- 
hzretficutilli  ,refpeAu  cuius  habet  aAum  in- 
tenfifllmum  :  fed  manifefte  falfum  eft  ponere 
querahbet  efiedamnatum  proa6lu  intcnfilfimo 
peccandi ,  quem  habuit  in  via ,  quia  de  vno  pec- 
cato  mortaii ,  de  qno  habuit  aftum  valde  remif- 
fum,poteft  ipfercmanetcimpoenitens  pcr  totam 
vitam  ,  &  pto  illo  damnari,  &  de  commillis  i(X\i 
intenfiflimo  potcft  ipfc  pcenitere. 

Itcm,  exemplum  dc  ferro ,  non  eft  ad  propofi- 
tum  ,  quia  fi  infigatur  in  durum ,  non  difficilius 
extrahicur,quam  fi  infigatur  in  molIe,fi  illud  du- 
rum  non  fit  retraifliuum  partium  fuarum,  nec  in- 
ftrumentum  mutet  figuram  :  quia  tunc  ita  libere 
permiccitexitum  ficut  introitum,&Iiberius.Sed 
non  ponituraliquidtale  in  libertatc  voluntatis 
recradiuum  parrium ,  quod  immcrgat  impref- 
fum,ficuc  eft ,  cum  ferrum  infigicur  in  os.  Neque 
fi  Toluncas  impingit  in  fyndercfim,  ica  quod  fyn- 
dcrcfis  claudac  partes  teftringendo  voluncaccm; 
ncquc  incuruacur  voluntas ,  ficuc  de  clauo  fixo 
in  durum,  quod  incuruacur  in  excreixiicacc,racio- 
necuius  difficilius  excrahitur,  quam  imprimcba- 
tur.  Probacur  hoc,  non  poteft  aliquid  immicci  in 
quodcunque  durum ,  quin  poflic  aliqua  vircus 
creaca  illud  excrahcre ,  liccc  requiracuc  maior, 
qulkm  fic  virtus  imprimens :  fcd  nulla  vircus  crca- 
ta  poceft  recrahcre  voluncacem  Angcli  ab  illo, 
cui  fe  immergic;igicur  non  eft  fimile. 

Ad  racioncs  pro  prima  opinione,  dico  quod 
inrelleAus  non  cft  cotalis  motor  refpcftu  appe- 
titiuz,  quia,ficut  diclum  cft  prius  ,intellc£lus 
non  mouet  ,  nifi  fecundilim  ^uid,Sc  voluntas 
vult  fimplicitcr.  Similiccr  alia  opinio  allegat 
Gregorium  pro  Ce,ii.MoraUum,cap.  1 6.qu6d  An- 
gclus  fine  remedio  cecidit ,  quia  vehcmcntcc  fa- 
Scoti  oper.  Tom,  XI. 


clus  cft  magnus;  illud  nonconcludit  immerfio- 
ncm  immobiIem,lcd  vchcmentiam  in  peccaco. 

SCHOLIVM      IV. 

Tan^lt  quatuor  modos  iuflifictindi  impium :  vte^ue 
Deui  non  dieatur  acceptorperfbnarum,&  potius,  i/t  in 
manu  cuiuf^uejit  concurrere  adfuam  iufiificationem, 
prtfert  ejuartum  modum,fcilicet,quodexduol>its,qui- 
hm  Deui  aqualiter  ajfifiit ,  per  generalem  infiitentiam, 
vnm  concurrit  per  liherum  arhitrium ,  alitti  non.  Hlc 
aduerteprimo,per  gcneralem  influentiamwon  intel- 
ligi  naturalem,fedcommunemfiipernatHraIem,<jiti  ideo 
dicitur  generalis ,  cjuia  nulli  denegat  auxilium  fujfi- 
ciens.  ^uod  vero  hicfit  mens  Doitoris  ,  multts  ofiendi 
ex  ipfo  in  Oxon.in  4.«/.  1 4.  ^.1.  Schoi.  num.  1 4.  eadem 
difl.in  Report.  q,  1 .  Schol.vit.  ISlecjue  ohfiat  <jHod  hic 
vocat  ailum  eiicitum  fer  arhitrium  cutn  iiia  generaii 
infiuentia,henum  aStum  moraiem:quia  etiam  vocat  htc 
rnotum  fpecialem  a  Deo  immediate  caufatum,vt  difpo- 
fitionem  ad  iuf}ific4tionem,motum  honnm  moris,(ir  ta- 
men  hic  ihidem  vocat  ettndem  motum  gratiam  gratis 
datam.Non  vocat  aElumftpernaturaiem,mfigratwn, 
id  efi,meritorittm,  (^huncait  tantum  reperiri  vhiefl 
cbaritai:ijuod  veriffirrtum  efi ,  &  ideo  motitm  cum  in- 
fiuentiageneraii  pr»cedentem  vocat  hic  eitilionem  in- 
formem,^ di^iicentiam  in^mfOT, quia  [in^it, )non 
eft  in  gratia  ad  redte  operandum.  Secundo ,  inxtM 
Do8loremhtc,exduohu44cjuaiitera  Dto  motii,feuvo- 
catii ,  aiterum  poffefe  conuertere ,  altero  non  cenuerfo, 
videtur  veriffimum  ,  iocjuendo  de  vocatione  in  clle 
Phyfico,  quia  aiias,vt  habet  'Donor,fruflra  moneretur 
maitu  ,  vtfe  corrigeret ,  fid  tantum  Deus  rogandtu 
effet  vt  ei  infunderet  iliam vocationem  ,  fine  cjita  repu- 
gnat  vta£iu/e  conueriat:de  cjuo  inmatcria  de  gratia 
tx  profeffo,&  fuftts  traEiattir. 

DIco  igitur  ad  quarftionem  primo.quomodo 
poteft  faluari  impius  viacor?Sccund6,fi  po- 
tcft  poenitcre  }  Primum  decUro.  Quadrupliciter 
polTct  faluari  impius.  Prim6  ,  quod  Dcus  infun- 
datcharitatcm  finc  aliquo  motu  cius  bono  vo- 
liti  in  Deum  ,ficut  in  paruulum  ,  vel  in  dor- 
micntcm.  Secund6,fi  Dcus  infundatcharitatcm 
cum  aliquo  motu  cius  in  Deum  fimul  duratione 
cura  infufionc  charitatis  ,  ita  qu6d  illcmotus  fit 
immcdiatc  3  Dco.ficut  chaticas.  Tcrci6,fi  prsce- 
dac  bonus  mocus  liberi  arbitrij  charicarem  infu- 
fara  duracionc:&  hoc  potcft  duplicitcr  incclligi} 
vel  qu6d  ille  motus  fic  a  Deo  immcdiate  ettc- 
£tiue;vel  qu6d  ille  bonus  motus  fic  efFeftiuc  a  li- 
bero  arbicrio ,  licet  non  fit  bonus  ,  hoc  cft ,  gra- 
tuitus  ,itaqu6dDcus  folumcoagatlibcroarbi- 
trio ,  in  caufando  hunc  motum  tantum  fccun- 
dijm  gencralem  influentiam  ,  &"  illc  cft  quattus 
modus.  Si  primo  modo  iuftificetur  ,  ipfc  nun  di- 
citur  poenitere ,  quia  nullummotum  habuit  in 
Deum  priofcm  natura,ncc  duratione.  Sccimdo 
modo  poteft  dici  aliquo  modo  poenitcrc ,  quia  li 
iftc  bonus  motus ,  qui  cft  fimul  duracione  cum 
charicace ,  fic  prius  nacura  chacirate ,  cunc  polTct 
dici  poenitcrc.  Sed  non  dcbet  dici  talis  faluacus 
pct  poenitenti3m,quia  cx  quo  funt  fimul  duratio- 
ne,fimul  pcEnicec,&  Deusinfundic&immcdiacc 
caufac  iftum  mocum,  &  idco  non  meruir  de  con- 
gruo  hibere  graciara.  Terciomodo  pr.Tccdiibo- 
nus  mocus  duracionc  charicaccm  infulam  ,  vcl 
graciam.  Ec  fidicacur  qu6dncccflbeft  quod  in 
iuftificacione  rimpij  prim6  immediatc  a  Deo  in- 
fundacnr  gracia  gracis  daca  ,  non  videtur  mihi 
quod  necclTc  fit  poncrc  gratiam  gratis  datam 
B  b     3  przce 


Ofinie  pro- 

pri»  AhBi. 

rii. 

Dens  ^M»- 

druflicitir 

f»lu»ri  flltft 

imfium. 


Nen  feenitet 
pir  id  qued  Jt 
ftU  Dit  fit. 


0h't«3io  ilf- 
fciUimn. 


nit  rtijeiCHr. 


294 

pi-xcedcte  iftum  motumjquia  plura  non  funt  po- 
nenda  finc  necc(ruate;&  iftc  motus  in  Dcum.qui 
cft  immcdiate  a  Dco,fufticii  tcfpeau  giatix  gta- 
tum  facientisdccongfub-.igituf  inutilc  eflct  po- 
nete  gratiam  gtatis  datam  pisccdentcm,ciim  ni- 
hil  facetct. 

Dicunt  fecundiim  iftam  riam ,  Deus  elTct  ac- 
ceptatof  petfonatum,  quia  fi  hk  funt  duo  atqua- 
litct  difpofiti,  non  dat  iftum  motum  huic  ,  aheti 
dat ,  &  tunc  habenti  iftum  moium  Jpfedat  gra- 
tiam,qua5  eft  chatitas,alteti  non,quia  cft  indilpo- 
fitus.  Sed  ita  indifpofitus  foict  ille  aliusquan- 
tum  eft  dc  fe ,  &  ficut  illc  recipit ,  ita  iftc  iccc- 
piflct  gratiam  fi  moueretur. 

Dicitur  quod  non  eft  acceptator ,  quia  omni- 
bus  aiqualitct  oftcrt ,  &  vnus  accipit ,  alius  non, 
ide6  accipienti  dat  fccundam  gtatiam  ,  quac  cft 
chatiias. 

Scd  illud  non  fufficit,  quia  non  cft  fic  dc  acci- 
dente  inhxtcnte,  ficut  eft  defubftantiaquanium 
ad  hoc  ,  quod  Deusbcne  potcftdare  vnam  lub- 
ftantiam.vt  pomum.aheri,  quantum  cft  cx  fc ,  & 
alius  non  vuU  tccipcj^e.  SedDcum  daredonura 
gratix,  qux  cft  accidcns  in  accipientc,  (cum  non 
caufctuf  gratJa  fine  fuppofito)eft  me  rccipctc 
iftam,  qnia  non  crcat  gtatiam  in  mc.nifi  ego  rc- 
cipiam.  Ide6  datio  Dci  mihi  graiis,cft  mc  rcci- 
pcrc  gratiam-.igitut  fi  aUus  non  tecipit,  Deus  non 
dateam. 

Item  quxro,  aut  Dcus  caufat  iftam  motioncm 
in  hocficut  in  ifto,cum  «qualitci  poflit.aut  non 
caufat  >  Si  fic,  vterquc  rccipit :  igitur  de  congruo 
dcbet  rccipcre  fccundam  gratiam :  fi  non,  igitut 
videtut  acceptator  perfonarum. 

Ideo  magis  videtut  qu6d  fit  tcncnda  quarta 
via  ,  quod  hic  funt  duo  xqualitcr  difpofiti, 
Deus  vtrique  afliftit ,  coagendo  fccundum  gcne- 
ralem  influentiam  ,  &  tunc  vnus  mouciur  in 
Deum  effcdiuc  a  iibero  arbitrio  ,  aiius  non.  Ifte 
poteft  efle  motusbonus  bonitate  moris,  ctfinon 
fit  motus  gratuitus  acceptus  Deo ,  ficut  cxiftcns 
in  charitatc ;  Sc  tunc  Dcus  dc  congruo  infiuic  ai- 
teri  charitatem,aUcri  non.  Ita  quod  diltindiuum 
inicians  incomplete  eft  i  libtro  arbitrio ,  tamen 
non  poteft  eirc  diftindio  quantum  ad  accepta- 

^^ ^    tioncm  a(5lus,antequam  Dcus  immcdiatcdiftin'' 

primus  motus  guat  iftud  ,  quia  potentia  magis  incliincui  ad  id, 
infirmnt  ,fed  quod  cft  magis  conucniens  poft  nacuralem  in- 
1»»»^««  mni  clinationcm.  Scd  poftquam  vohmtas  incUnatur 
in  finem  natutalcm,potcfteligcrcfimplicKcr  bo- 
num  apparens  :igitur  fi  intellcdus  oftendit  fibi 
obieftum ,  in  quo  eft  vetum  bonum ,  pofFet  illud 
eligere,faltem  infoimiter,  quantumcumquc  ma- 
ncat  fimplicitet  auctfus  a  bono.Cum  ifta  elcftio- 
ne  infoimi  finis  fimplicitet  poteft  voluntas  ha- 
bete  aliquam  difpliccniiam  informem  dc  pecca- 
to  commilfo,  qux  non  eft  meritoiia.quia  non  eft 
in  gratia. 

Item,nifi  fic  efret,vidcrentur  vanx  incrcpatio- 
nes  maiotum  ,&  dcptecationes  rcfpedu  amico- 
rum  ,  vt  dimitcercnc  mala,  quia  fi  fempcr  opoitc- 
ret  cxpcdare  quovfquc  Dcus  daret  ptimum 
motum  infoimem ,  licct  bonum  bonitate  moris, 
fruftra  moneretur  ille  malus  ,  quia  propter  nul- 
lam  incrcpationem  piius  veniiet  fic  primus  mo- 
tus :  nec  pcr  aliquas  deprecationes  .  quas  umico 
tuo  facetcs ,  vt  conucrtetct  fc  ad  Deum  ,  polfet 
ipfc  habcrc  aliquem  bonum  motum ,  fcd  tantiim 
cfTet  Deus  rogandu?  qu6d  ipfc  immitterct  pii- 
mura  moturo.  Igitui ,  vt  vidctui>homo  cx  fc  po- 


Lib.ll.  DiftinaioVlI. 


Reeipere  gra- 
tiitm^e^  gra- 
tia. 


Gener»lem 
infiuenriam 
ejfe  fupern* 
tiiratem. 


frincipium 
eonuerfionit 
ineomplete 
ejl  a  lib.  nrb. 
qued  dicitur 


iratia. 


16. 


teft  habete  ptimum  motum  cx  difpofitionc  pto- 
piia  cum  communi  influentia  Dci,  &  illud  faluat 
aliquam  opeiationcm  natuix  in  iuftificationc, 
quod  non  fe  habct  tantum  paflTiue ,  &  qu6d  Deus 
non  eflet  acceptatoi  pcifonaium  ,  &  quod  cxi- 
ftens  in  peccato  moitali  poteft  pct  natuiam 
fuam  cum  influcntia  gcncrali  habeie  bonum 
adum  moralcm  5  idco  vidctui  quarta  via  pto- 
babilioi. 

SCHOLIVM     V. 

OhJlinAtionem  damnati  ex  ee  eJfe,^uod  de  lege  ordi- 
fiaria  'Bem  non  potejl  ei  daregratiam  ad  refnrgen- 
dnm ;  &  hoc  Jinfu  obftinatio  eft  a  Deo.  Ita  /iuguft. 
tp.\oj.&  I . ad Simplic.ijuetft.i.circamed.lib.^.c.^%. 
Cyrilltu  Uh.6.  in  Ioan.de ^HoinOxon.^.dift,^^.  <j.t. 
&  dift.^G.qudtft.^. 

SEcundus  articulus  cft ,  fi  poteft  impius  poeni-        1 7. 
ceic,  quomodo  potcft  pceniteie,&  quomodo  ^llfmedo 
non  poteft  damnatus  pceniterc  ?  Vnde  cum  for-  ^»*""*"** 

ma  iit  m  materia,  non  eft  niti  cx  aeente  &  maie-  ,«_.,„; 
r  (T       tr    ■  ■  1  u        P<">*t'rf- 

iia ;  igitui  n  non  poUet  eftc  m  mateiia ,  vel  hoc 

ciitjquia  mateiia  non  poteft  tecipeie,vel  quia 

agens  non  poteft  induceie.  Vcl  igitur  Angelus,fi  ohJurath 

non  poteft  poenitere,ipfenoneft  fufceptiuus;vcl  »*"'»*"«/* 

hoc  cft  ,  quia  Deus  non  poteft  fibi  gratiam  daie,  _y^,,-^_ 

vel  piimum  motum  ad  gtatiam  ,  diftinguens  ip- 

fum  ab  alio.  Ex  paitc  Dei  non  potcft  poni  impe- 

dimcntum  de  potentia  abfoluta :  igitui  opoitec 

quod  hoc  fit  folum  ex  paitc  potentix  oidinatx, 

quia  dependcntia  ordinata  non  poteft  fcire  con- 

traftatuta  vniueifalia  voluntatis  fux;fed  ftatu- 

tum  Dei  vniucrfale  eft,qu6d  ad  quemcunque  tcr- 

minum  quis  vencfit,in eo  perpctu6  manebir. 

Ecclcf.i.  yhiUinumfecider'tt,ihierit,Scc. 

Contratationes.fecundum  Anfclmum,Dtffrf- 
fu  Diaboii  cap,}.  Non  dicitui  quod Deus  non  po- 
tcft  hoc  darc ,  nifi  quia  illc  non  poteft  recipcre; 
igitur  non  eft  ex  parte  Dci  impoflibilitas  dandi 
gratiam  ,  nifi  quia  cx  parte  Angeli  eft  impofllibi- 
litas  tecipiendi. 

Iteui ,  fequcietur  fecundum  iftud ,  quod  ifte  Setunda. 
peceator ,  qui  erit  damnatus  poft  decem  annos, 
non  poflit  plus  poeniterc  nunc  ,  qu^m  diabolus, 
necpluspoflit  recipere  gratiam,quia  per  legcs 
vniuerfalcs  prxdeftinatus  eiit  faluatus ;  &  pix- 
deftinatus  ad  malum  erit  reprobatus:igitui  con- 
tia  rcgulam  vniueifalem  eflet  quod  iftc  poflcc 
faluaii,cum  contineatui  fub  alto  membro, 

Ad  primum  hoicim,poteftdici  qu6dbenipro-  Aifrimam. 
bat ,  quod  opoitet  date  impotentiam  cx  paite 
pafll ,  ficut  piimam  lationcm  potcntix  ex  paite 
Dei  ,  &  tunc  fequetctui:  quod  ties  opiniones 
priores  funt  falfx ,  qux  ponunt  impotcntiam  per 
aliquid  ex  patte  cieatuix  ,  fed  folum  quia  Deus 
non  agit,&  tuncquaita  eft  veia,qux  ponit  iftam 
difpofitionem  eftc  ab  intiinfcco  ,  &  nunc  poft- 
quam  cft  damnatus,non  potcft  iftum  motum  ha- 
bcie :  idco  non  potcft  Dcus  influetc ,  quia  ipfum 
eft  iudifpofitum. 

Vel  alitci  dico,qu?)d  nolo  ncgare  illas  opi-  /»  eaujit 
niones  ,  quia  vniuerfalitet  ,  quando  affirmatio  f""/"  fi 

n  ■  r      er  •     »  cauf»  no» 

eftprxcipuacaufaaftifmationis,&  ncgationega-  f„^r,f^  ,«, 
tionis  ;  qui.-i  in  caufa  prxcifa  ficftcftus  non  cft,  ausnonefi. 
caui*anoncaufat,&ccontra:  finoncaufat,  igitur 
eftcilus  n6  cft,  Sed  cftedtus  cft  prxcise  ab  hac  cau- 
fa,&idc6  in  primo  inftanti.inquocaufacftprius 
naturacffc6Vu,&  fimuldurationc.aut  ponit  cfFe- 
(flum,aut  non  ponit:fi  fic,igitur  eft }  fi  non,  non: 

fed 


18 

ObieBi 
frima. 


QUcEftio  1 1 1 


15- 

VtlutUM  Dti 
etnftqutns. 


Ad/teSdum. 
FaciliMt,  iit- 
fiijif»rt  vi*- 
t»r*m  rtfrt- 
bmm  ,  quikm 
d»mniHHm, 


10. 

Adtrgum^' 
qutjl.frim*. 

Ad  ficHndS. 


Ad  tertim. 


tl. 

AdquiwtHm. 
iJHUMm  vlo' 
ItntHm  ftr- 
fttUHm ,  cz- 
ponituri 


Ad  qutjl.x. 
tcrmtntri 
in  ptccM» 
triflidier. 


{ed  Deus  eil  przcifa  caiifa  graciz ;  igicur  li  caufac 
cam,en :  li  non  caufat,non  cft. 

Ec  tunc  ad  Anfelrnum  ,  cum  voluncas  Dei  Cit 
pcxcifa  caufa  effedus  fupernacuralis,  ilmplicicer 
poceil  veile  iftum  habere  voluncace  antecedence, 
velvoluncace  confcquence.  Voluncace  ancece- 
dence  vulc  iftum  eOe  beacum ,  vc  dando  huic  na- 
turam,  per  quam  poceft  bene  velle;  &  de  ifta  vo- 
luncace  non  poceft  dici  quod  creacuca  non  habec 
fubftanciam,  quia  Deus  iion  vulc ,  fed  eft  impof- 
tibilicas  pcimo  ex  parce  nacurae  creacx  refpedu 
voluncacis  confequentis ,  quz  ponic  lem  in  ejfe, 
icaquod  Deusvulc  iftum  ellc  beacam  voluncace 
ancecedence ,  dando  iibi  nacuram  :  fed  quia  Deus 
dac  voluncace  confequence ,  ideo  habec  cam  in 
aL&OfSc  quia  non  dac,  non  habec  eam  in  adlu. 

Ad  aliud ,  dico  quod  non  fequicur  qaod  ica  Hc 
impoffibile  iftum  pceniterc,  licut  diabolum;quia 
illud  dicicur  pofllbile ,  quod  liccc  uunquam  Har; 
camen  fi  fiac ,  non  obuiac  reguia:  vniuerfali.  Non 
aucem  eft  concra  legem  in  vniucrfaii  quod  iile 
faiuecur  quamdiu  eft  in  via.  Ideo  licec  iftum, 
quem  non  vulc  faluare,  laluarec  in  via,dando  iibi 
gcaciam,  non  facercc  contra  regulam  in  vniuec- 
fali,  fed  cum  eft  in  ccrmino,  facerec  concra  regu- 
lam  vniuerfalem. 

Adprimum  principale  rcfpondec  Auguftinus 
de  FuU  4dPetrHm,  cap.  j .  diccns  qu6d  tunc  poeni- 
tenciam  agent,  fed  eric  infruduofa^quia  non  erit 
accepcaca  D  eo. 

Ad  aliud  ,  dico  qa6d  capax  beacicadinis  eft 
creatura ,  quia  hxc  eft  apca  naca,  quanciam  eft  ex 
parce  fui ,  &  cunc  pocell  effc  particeps  pocencia 
remoca,  fed  non  propinqua. 

AdaliudjCiam  dicic  Anfelmus,qu6di»^frK7»<ir- 
bitrium  eft  peteftoi  Jertmndi  iuftitiam,&  re£Htudinem: 
verum  eft,  ii  inCit,  non  camen  poceft  eam  acqui- 
rerecumdeeft. 

Ad  aliud,  dico  quod  caufa  Philofophi ,  fuic, 
quare  dixitquod  nullum  violentum  eft  perpetunm, 
quia  pofuic  quod  omne  violencum  habec  natura- 
lecontrarium,  &omne  nacuralehabec  aliquam 
caufam  a(5liuam  agencem  ex  neceilitate  nacucx, 
qox  licec  poflic  impediri  ad  tempus  ,  tamcn  can- 
dem  reducec  potenciam  ad  a6lum,Theologi  ta- 
men  non  concordanc  cum  Aciftotele in  hoc.  Vel 
concedo  quod  omne  ,  quod  eft  concia  naiuram, 
n  fic  concra  caufam  adtiuam  naturalem  ,  candem 
remouebicurpernacuram;  nonaucemomne  pec- 
cacum  ,  quod  eft  concra  inclinationem  pafliuam 
nacurx ,  non  adiuam  ,  &  poceft  eire  ralc  perpe- 
cuura. 

S  C  H  O  L  I  V  M     VI. 

Adfecundam  tjusftienem  tenet ,  damnatum  non  ne- 
cejfitari  advUhm  ailum  malum  eliciendum  :  cjui*  k 
nuUo  potefi  ad  hoc  neceffitari ,  cum  DeM  ad  malum 
incitare  nequeatVide  Dofforem  in  Oxon.hic  <i  «.14. 

AD  fecundam  quzftionem  dico,  quod  Ange- 
lum  malum  pecmanere  in  peccaco  poteft^ 
intelligi  triplicicer.  Prim6,permanerein  reatu, 
ficuc  peccator  ,  poftquam  commific  adum  ,  per- 
manec  in  reacu  vfque  ad  cerminum,  qiiando  non 
poenicec,  &  fic  diabolus  pcrmanec  in  peccaco  ne- 
ce(fari6.  Sed  ex  qua  caufa  permaneac  in  peccatof 
Poceft  dici  quod  Deus  conferuac  ipfum  in  pec- 
cato.  Sed  dicimus  quod  illud  eft  carere  perpetua 
gratia ,  quam  Deus  ubi  darec ,  fed  paciens  non  eft 
difpoficum ;  6c  ita  Deusnon  cft  agens»  quia  non 


295 

dac ,  &  non  agendo  ,  alius  permanec  in  peccaco; 
ficuc  tidecur  fecundum  illud  Auguftini  in  Pfai. 
I  1 8.  vbi  exponic  :  Domine  deducme  in  itiftitia,  II- 
/»<^derelinqui  noneft  nificarere  aStione  Deidantis 
gratiATM.  Secundodico  quod  poccft  Angelus  in- 
celligipermanere  in  peccaco ,  vc  habec  racioncm 
demerici  in  a6tu ;  &  fic  dico  quod  non  ad^u  per- 
manec  in  peccaco :  cum,quia  non  eft  viacor;  tum, 
quia  beacus  non  habec  cx  bonoadu ,  quem  nunc 
facic  maius  prsmium  adlu  merendo  fibi  plus 
concinuc ;  igicur  nec  damnacus  remanens  in  pec- 
caco  fuo. 

Tercioraodo  poceft  incelligi  quod  permaneac 
inpeccaco,vc  inadtu  elicico  deformi , fcd  non 
demericocio ,  &  hoc  duplicicer ;  vel  permanendo 
in  hoc  a^u  continue  ,  &  perpecuo ,  vel  nunc  in 
vno,  nanc  in  alio.  Sed  hoc  fecundum  videcur 
difficilius  ,  quam  primum  *.  Quia  quidquid  in- 
trinfccum  inclinans  ipfum  ad  hoc ,  quod  mancac 
in  a6lu  elicito  dcformi ,  fiue  fic  habicus ,  fiue 
quodcunque  aliud ,  magis  eft  inclinaus  ipfum  ad 
vnumcancum,  quia  pcr  modum  nacurz  ,quam 
nunc  ad  vnum,  nunc  ad  alium ;  igitur  polfec  non 
elicere  adlum  deformem  ,  vel  falcem  non  com- 
plere  malum. 

Si  cenecur  prima  via  iftarum,  qu6d  cantum  re- 
maner  concinue  in  vno  adu  numero,  fequicur 
quod  habec  incenfiffimc  iftum  zQtam  fcmper, 
quia  inclinacur  in  iftum  per  modum  nacurz.  Sed 
adus  incenfiifimus  non  compacicur  fecumalios 
a^us  pcccaci :  igicuc  diabolus  non  peccaiccadu, 
nifi  vno  peccato. 

Poceft  dici  quod  non  oporcet  qu6d  damnacus 
remaneac  a£tu  elicito  deformi  ,itaqu6deliciat 
concinuc  calem  adum  ,  qui  fic  malus  moraiicer, 
nec  vnum  concinuc,nec  nunc  vnum,nunc  alium. 
Quia  nihil  incrinfecum  fibi  ncccflicac  volunca- 
tcm  fuam  ad  talcm  adum  cliciendum.  Quia  mo- 
dus  agendicaufa:  prioris  non  neceflitac  ipiam  ad 
fic,  vel  fic  agendum  :  igicur  nequc  neccflicai  cau- 
fam  primam  ad  adum  fccunduni.  Igicurnecvc 
habicus  ,  nec  quodcumque  decur ,  poceft  neceffi- 
carc  voluncatem  Angeli  ad  calem  aftum  dcfor- 
mem  concinue.  Igicurvidctur  qu6dficuc  Dcus 
cx  iuftitia  confcruac  creacnram  in  vno  adlu ,  ciim 
cft  complete  in  cermino ,  hoc  eft,  excra  Purgaco  - 
rium ,  cum  eft  fimplicicer  beata,ica  qu6d  nun- 
quarn  ceffic  ab  adlu  diligendi  Deum  elicico:  ica 
ex  iufticia  decreuir  quod  in  ifta  auerfione ,  quanJi 
habec  creacura  incermino  ,  perpecu6  conferuat 
eam.  Sicut  Dcus  priiis  egic  ad  fubftantiam  adus 
primi,  licec  non  ad  circumftanciam  adlu$,hoc  eft, 
ad  deformicacem ,  fic  concinuc  Dcus  agic  ad  fub- 
ftanciam  a^us  ,  poftquam  eft  in  cecmino  ,  ica 
quod  fubftancia  aduseft  ^caufa  pcima  cum  Cc- 
cunda  in  adu  deformi ,  fed  circumftancia  k  cau- 
fa  fecunda,&  fic  continue  ftac  in  amore  imtnodc- 
raco  fui. 

Ica  poreft  dici  fecundijm  primum  modum  ifto- 
rum ;  vel  fecundo  modo  qu6d  remanec  concinuc 
in  vno  aAu  numero.  £c  cijm  dicicur  qu6d  non 
poflunc  cile  duo  adtus  intenfi  fimul;  poteftdici 
q^uod  duo  ordinaca  non  impediunt  fe  nmul,& 
cunc  poteft  incenfiori  modo  ,  quo  poceft  ,  adlus 
ordinacus  ad  alinm  haberi ,  habere  vnum  adlum, 
&  alium  incenfifllmc  ,  fcilicec  amorem  immode- 
racum  fui,  &  affedlum  commodi  ,  &  cunc  inten- 
fifCmc  fuo  modo  vtcumquefimuUquiaincenfio- 
ri  modo,  quo  poceft,  &  amac  fe  amore  amiciciz, 
&  intcnfiori  modo ,  quo  potcft ,  fibi  concupifcit 
Bb     4  bo 


D«mn»tut 
ftccat  ,  fid 
noH  dtmtrt- 

tUT. 


Damnatie* 
mn  neeejfarii 
habie  aliqul 
aHum  ma- 
iumi 

*  Vidc  infri 


»3- 


Angiliima- 
lum  aon  ni- 
eeffarto  clict- 
re  a&a  ma- 
lum. 

Hunc  locum 
citac  Aiimi. 
hicq.3.a.t. 


14. 

AndHoaSm 
iatffi  fojfuat 
tffi  ftmul  i» 
fttintiai 


296 


Lib.II.  DiftinaioVlI. 


Ad  argum.  I , 


T»ff»  peeea- 
rt,ne»  efl  li- 
hertM.eipo- 
nicur. 


Aifet&dum. 


r6. 

Ai  ttrtium, 
Vtritm  frt- 
tnium  Beato- 
rHm,-vel  pae- 
n»  d»mn»te- 
mm  trtfcMt 


bonum  commodi.  Et  ita  quod  ilicituc  contra 
priorcm  modum  dicendi ,  non  concludit ,  quia 
potcft  ftace  intcnfiflimc  in  amore  fui,  &c  propicr 
hoc  nunc  adu  peccare  peccato  fuperbix,&  ita 
alio  peccato  ordinato  ad  illud.  Idco  poieft  dici 
quod  ftat  continuc  in  vno.vel  nuncin  vno,nunc 
in  alio,vel  nunc  in  nullo  adlu  eIicito,fcd  in  reatu. 

Ad  primum  principalc ,  ciim  dicit  Anfelmus, 
pojfe  peccAre  nlhil  libertatis  ejl.  Dico  quod  pofle 
peccare  dicit  ordincm  ad  acSlum  difformem  ,& 
ille  ordo  neque  eft  potentia,  nequepotentiae,fcd 
potentia ,  quas  dicit  rationcm  prindpij ,  quo  po- 
teft  elici  a£lu8  difformis ,  poteft  fundare  iftum 
ordincm  immediatc.Sicut  potentia  vifiua  fundat 
ordinem  ad  adum  vifionis.  Atque  ita  liberum 
arbitrium  eft  id  ,  quo  habcns  ipfum  poteft  pcc- 
care  5  &  quia  illud ,  quo  habens  pcccarc  poteft, 
eft  proximum  fundamentum  ordinis  ,  dupliciter 
adhuc  poteft  intelligi  illud  quod  fundatiftum 
ordinem ,  fecundum  quod  duo  funt,ad  qu£  po- 
teft  comparari,po(itiuum,&  priuatiuum,fubft^n- 
tiam  adus  ,  &  deformitatem  adlus  ;  ideo  potcft 
intelligi  libetum  atbitrium  efle  fundaraentum 
ordinum ,  vcl  eo  modo ,  quo  cft  ad  pofitiuum  iii 
aftu  elicito ,  vel  eo ,  quo  cft  ad  dcformitatem 
a6kus.  Secundo  modo  liberum  arbitrium  in  com- 
muni  prout  conucnit  Deo,  &  Beatis ,  non  cft  ra- 
tio  fundandi  iftum  ordincm  ad  adum  vt  dcfor- 
mis ;  &  tamen  libcrum  arbitrium  creatum  non 
confirmatum  poteft  e(Ic  ratio  fundandi  immc- 
diata  ordinis  huiufmoHi. 

Ad  aliud  ,  conceffum  eft  quod  poena  non 
crefcit  in  infinitum,  quia  non  funt  in  ftatude- 
mcrendi. 

Ad  aliud,  rcfpondetur  quod  Bcati  non  poffunt 
ampliiis  mcreri  beatitudine  cflentialem,  nifi  for- 
tc  cx  adibus  bonis  merentur  beatitudinem  acci- 
dentalem.  Dico  igitur ,  ficut  beatitudo  accidcn- 
talis  poteft  crcfcereiininfinitum,  ficpocnaacci- 
dentalis  in  Darmonibus  ex  malis  volitionibus,  & 
operibus.  Dico  quod  illud  pr«mium  accidenta- 
lccft  prxmium  fui,&  non  habebit  aliud  pra- 
mium  pro  mcrito,  quia  includitur  in  praimio,  & 
gloria  eftentiali  fibi  determinata  in  prmio  inftan- 
ti  fux  beatitudinis,  &  hxc  gloria  accidcntalis  eft 
taquam  frudus,gloria:  cftentialis  aprineipiodc- 
tctminatae,&  fic  crit  in  damnatis.  Vndc  non  ha- 
bet  Angelus  bonus  prasmium  accidentale  nunc 
pro  metito.  Sed  quod  habeat  illud  cft  ficut  fru- 
dus  pracmij  cfTentialis ,  &  non  habct  hoc  per  ali- 
quod  mecitum.  Sic  in  damnatis,  non  habent  poe- 
nam  accidencalcm  nouam  propter  aliquod  de- 
meritum ,  fcd  tanquam  malos  frudus  poenae  ef- 
fcntialis.  Idc6  non  corrcfpondet  aliqua  poena 
iioua  in  eis  demcrito  nouo. 

S  C  H  O  L  I  V  M     VIL 

ExpUcat  optime  primo  triplicem  l>onitatem  aSlus, 
natHralem  ,grathitum ,  &  moralem,  de  tjuofnjiits  htc 
».  1 1 .  &  x.d.  40.  Seeundo,  docetnon  pojfe  damnaittm 
hahtre  aSlMmbonHmbonitateJecunda  ,  quta  non  potejt 
fmElHosi poenitere.  Tertio  ,  ait  yin^elum  malum  fojfe 
hahere  a^um  ex  ebie^o  benum.  §uarto  tjecundum 
tinam  opinienem,etiam  putat  pojfe  habere  a£lum  com- 
fkte  honum  moraliter.  Gluinto,  nonpojfe  habere  aiium 
cemplete  bonum  circa  (juodlibet  obieiikm  ;  &  explicat 
^omedo  neceffitatur  damnattu  ad  aiitfuos  aSm,ab  tx- 
trinjeco  ,  alio^Hin pojfet  cartre  triJHtia.  eUfkt  late  4. 
dijir.^l.quajt.^. 


AD  tcrtiam  quiftioncm  dico,diflingucndo 
de  bono  veile,  quia  bonitas  a(^ns  volcndi 
poteft  eire  ctiplex  :  vei  boniras  iiacuralis,  &illa 
cft  iccunuumgradum  naturje.cuiuseft  illeatStus, 
Jia  quod  in  gcr.ere  nutura;  mcliorcll  vnusaftus 
alio,  bonitjic-  ii.itu[ali.  Aiia  cft  bunitas  adtus  vo- 
lendi  gratuici,  iecunduni  inclinacionemcharita- 
tis,  &  illornmcoagcntiumad  hoc  ,qu6d  adlusfic 
gratuitus.  Tertia  bonitas  aftus  volcndi  eft  bo- 
nitas  moralis,  (]ua!  mcdia  cft  intcr  bonitatem  na- 
turalem,&  gratuitam  ,  quia  bonitas  moralis  eft 
in  a£lu  ,  quando  cft  conformitas  ad  fincm  (ecun- 
dilm  reftam  rationem  ,  fed  tamcn  fecundum  in- 
clinationem  vltimam  natura  fuae  deficit  a  boni- 
tategratuita,  in  hoc  quod  non  fufficit  quantDra- 
cunquc  fiat  fccundum  didamen  rationis ,  ad  hoc 
quod  fita£l;us  acceptus  Deo,  nifi  adfit  charitas. 
Ideo  non  fufficientcrex  nobis  polfumus  habece 
adlum  gratuitum. 

Bonitas  ifta  moralis  duplex  cft,  vcl  ex  bonita- 
te  a<5lus  e.x  gcncre ,  velex  bonitatecompleta  in 
fpeeie.  Primomodo  dicitur  adlus  bonus  ex  ge- 
nere  ab  obiedo  non  abfolutc.  Viderc  enim  So- 
lem ,  non  plus  eft  aftus  moralis,  qu^m  lapidcm. 
Sed  bonitas  ex  gcnere  cft  ex  obicfto  conuenien- 
le  adui  fccundiim  rcftam  rationcm ,  tamcn  hu- 
iufmodi  aftus  non  fempcr  eft  bonus  moralitcc 
complete,vel  formaliter ;  quia  fi  aliqr.is  ametur 
fecundum  redam  rationem  quantiim  ad  circom- 
ftantias  finis;  non  tamen  accipicndo  omnes  ali.is 
circumftantias  requifitas  ,  vt  quotnodo,  quando, 
&  quarc,  tantiim  eft  bonus  moralis  ex  gcnerc;  & 
hoc  non  fufficit  ad  hoc  quod  fit  coiiipletc  bonus; 
fcd  eft  ad  hoc  in  potcntia  ad  vlteriorcs  pcrfc- 
ftioncs;  ficutgenusin  potentia  ad  diffcrentias, 
perquas  contrahitur;  &  idcocft  potentialis,  vel 
bonus  cx  gencre,vel  bonus  cx  obiedto.Scd  quan- 
do  eft  cx  omnibus  circumftantiis  qua:  did.intur 
a  reifta  racionc,dicitur  bonus  formalitcr,&  com- 
plcte,  licet  non  fic  g^atuitus. 

Sccundo  dico ,  quomodo  Angclus  poteft  ha- 
bcre  bonum  adum  ?  Sccundo  modo  non  potcft, 
quia  non  poteft  poeniterc  fructucscSed  Uifficul- 
tas  eft  de  tcrtia  bonitatc.  Primo  igitur  dico  quod 
poteft  habere  bonum  adum  itioralitcr  cx  gcncrc. 
Sed  an  poffit  haberc  bonum  complctc  ,  hoc  cft, 
quantumad  omncs  circumftantias  debitas  ,  du- 
bium  eft.  Tamen  fecundiim  opinioncm  fopcrius 
pofitam  *,  quas  ponit  quod  Angelus  non  rcma- 
net  concinue  in  pcccato  in  ai3u  clicito  dcformi, 
fed  tantum  habitualiter  ,  &  aftu  in  reatu,dico 
tunc  qiiod  Angelus  malus  potcft  habere  bonum 
"velle  exgencre,  vt  diligerc  ic ,  &  vltra  aftum  bo- 
num  complete  ,&  formalitcr ,  fecundum  omnts 
circumftantias  ,quas  reda  ratio  didat.  lUud  pa- 
tetaudocitatc  Auguftini  fupetius  allegata.y/^o- 
mo  auerftu  k  Deopotejt ,  igitHr  &  Angelm  ;  lcd  ho- 
mo  peccator  exiftcns ,  ex  nuturalibns  potcft  ha- 
bcre  pcrfede  aftum  bonum  moraliter  ,  quantum 
ad  omncs  circumftantias,  quas  di(5tat  reftaratio; 
igitur  &  Angelus  potcft. 

Icem  ,  per  rationem,  illc  adus  perfcdc  bonus 
moraliter  non  excedit  facultatem  natura: ;  igituc 
cinn  naturalia  pcrmancant  in  Angelis  intcgra, 
poffunt  talen)  a(5lum|clitcrc.Primum  affiimptum 
patct,  qijia  ratione  naturali  poteft  concludi,ho- 
mini  pofte  ineffe  a<Sum  pcifc6lum  moialitcr: 
nam  Philofophi  hoc  concludcbant ,  foliim  vten- 
tes  rationenaturali, 

Adidem  ,  nonpotcftcffc  intelle^lusitacxca:- 

cacus. 


i7- 

Triplex-  hcni- 
tm  niitu. 


Bonitsu  mt- 
ralis  quid.Qi 
quotfpUx. 

Bonitm  tx 
genere  xt-^Q' 
nitur. 


i8. 

Petejl  Angt' 
Itti  malui 
hahtre   bcnS 
aHurnix  cb- 
ieilo. 


*  Supra   B. 
it.&i3. 

Vamnatum 

feffe  kahere 
aiiS  ber/um 
mcralf ,  eiiti 
ex  eircunt' 
ftantiu. 
Probaturfri- 


Seeundo. 

Intelleelut 
nonfoteftet' 
rart    cirta 
friaeifi». 


Tertii. 


lii  Quxftio  III, 


297 


19. 

♦  }.d.  17. 
Angetm  in 
purU  naturH' 
libui  poteft 
smart  Deum 
fitftr  tmni». 


*  Sap.  n,i7. 
Dttnm  ntn 
fittjl  h/ibtr* 
ttfium  cSpii- 
ti  btni  mt- 
fitliter  eircM 
qutiU$btt  eb' 
itSum. 


30. 

Ntnfottfi 
dtmtn  etlf*- 
rt  k  quibuf- 
i»m  ailibut. 


catus  jqu^detiet  citca  pcima  ptincipia  ptadlica, 
quiaipfafunt  nota,  notis  tcrminisiigicureui- 
dens  etl  vnio  tetmmorum  notis  terminis ;  igitur 
non  poteft  eiTe  incelledus  hominis  ita  exca>ca- 
tus ,  quin  vifa  habitudinc  euidenti  ad  conclulio- 
uem ,  qus  poteft  demondratiuc  fequi,nbi  aflcn- 
tiat.  Nam  quxcamque  pofTunt  dcduci  demon- 
ftratiue,ira  euidenter  videntur  vifisprincipii.s 
clarere,  qu6d  non  poteft  intelleAus  dubitare, 
^uia,  vt  dicit  Philofophus ,  quod  SyUogiJrniu per- 
feSiiu  non  e^et  «li^fto  extrinfico  ttd  hoc  ^Hod  Mppttreat 
inteBeSint :  igitur  fiue  Angelus  cognofcat  conclu- 
fionem  pet  difcurfum  ,  fiaenon,  poteft  videre 
conclufionem  cam  omnibas  circumftantiis  ne- 
cel{ari6  requifiiis  :  nam  ex  fine  non  pofiet  de- 
mondrari  quod  tot  circuraftantiz  requiruntur, 
nifi  poifet  demonftrari  qaod  iftz  funt  necefTario 
Tequifit£. 

Qaart6  fic :  Angelas  ex  puris  naturalibus  po- 
teft  diiigereDeum  faper  omnia ,  ficut  declatabi» 
tnr  pofterius',  vbi  fiet  dc  hoc  fermo  * :  itaquod 
liccc  eflet  creatas  in  puris  naxuralibus.adhuc  tc- 
neretur  diligcre  Deam  vltra  omnia.  Ignut  natu- 
ralis  inclinatio  poteft  Angelum  ad  hoc  inclina- 
re,  vc  diligat  Deum  vltra  omnia,quia  nullum  ac- 
cidens  adueniens  naturs  potcft  magis  inclinare 
natutam  ad  aliud  ,  qu<im  totum  pondus  natura: 
ad  illud,ad  quod  natura  inclinat :  igitur  fi  obfli- 
natio  in  Angelis  tantum  eft  per  hoc  qp6d  per- 
tnanetinadu  malo  habitualiter  ,  poteftinaliis 
Angelus  habere  z&ata  bonuro  complcte  mora- 
liter. 

Vel  fuftinendo  aliatn  opinionem  fuperius  po- 
fitam,  quam  credo  veriorem,fciIicet  qu6d  obfti- 
natus  permanec  in  a^^u  malo  elicito ,  ita  aduali- 
tcr ,  ficut  fi  nunc  eliceretur  primo ;  tunc  oportec 
dicere  quod  illa  perraanentia  non  fit  caufa  in- 
tcinfeca:  quianechabitus ,  necquodcunquein- 
irinfecum  poflcc  voluntatem  ad  hoc  neceflitarc, 
quia  modus  caufz  fccunda:  non  potcft  dctcrmi- 
nare  caufam  primara.  Et  tunc  oportet  dicete 
quod  Deus  influit  ad  fubftantiam  adus,  ^  inor- 
dinatio  eft  a  voluntate  in  fc,  fccundum  illud  fu- 
perius  allcgatum  *,  ad  quemcumque  tctminum 
creaturarationalis  peruencrir,illicpcrpetu6  ma- 
ncbit.  Ec  tunc  ficut  Deus  conferuat  aftuni  clici- 
tum  bonum  in  bono  ,  in  quo  inucnit  ipfum  ,  ita 
conferuat  fubftantiam  a6lus  in  malo,&  deformi- 
tas  cft  i  fe.  Etfecundum  hanc  vitam  fequitur 
quod  Angelus  non  potcft  habcre  adnm  perfcde 
bonum  raoraiiter  circa  quodcumque  obicdum, 
quia  cx  quo  habct  adummalumcircaillndob- 
iedium  refpeftu  cuius  remaner  in  adu  deformi 
elicitocontinuc,  non  potcft  habcre  adlum  con- 
trariumcircaidera. 

Et  quod  fecunda  opinio  fit  probabilior  prima, 
videtur  mihi,quia  aliter  non  poftct  poniquod 
aliquid  eftet  conttiftans  efFcdiuc  Angelum  con- 
tinuc,quia  ex  apprchcnfione  ignis  non  a«5lu con- 
rriftarctur,  ni fi  quod  habct  nolle  refpe«5lu  eius  :  Sc 
fi  non  rcmaneat  inadlu  elicito  deformi  continu^ 
^  caufa  extrinfcca  ,  polTet  dimitterc  noHe  illius 
obicdki  noliti,  &  tunc  a6la  non  eontriftarctur.Ec 
oportcrct  diccrc  quod  Deu.<!  immcdiatc  caufat 
triftitiam  finc  nolitione  praEccdentc ,  vel  qu6d 
Deus  confcruat  nolitioncm  quantiim  ad  fubftan- 
tiam  aAus,&  vtroque  modo  eft  ncccflitas  ab  ex- 
tiinfeco.  Et  qufa  nolitio  non  oritur  ,nifi  ex  vo- 
litione  altcrius ,  crcdo  quod  continuc  remanet 
ia  multis  adlibus  clicitis,  Deo  agente  ad  fubftan- 


tiam  iihiSy  itaqu6dcontinueamat  fcimmode- 
ratc,&continae  vult  fibibeatitudincm  immode- 
tatc ,  8c  contimtc  habct  nolitionem  duplicem, 
idco  continuc  habet  aduttiftitiara,eo  quodfic 
detcrrainetuc  ab  ignc  localitec  definitiuc  ,  Sc 
qu6d  continuc  deternHtiatuc  eius  intelledlus  in 
confidcratione  ipfius,  ita  quod  non  poteftdi- 
mittere  ffff/Kr,  propter  caufam  extrinf ccam ,  puta 
Dcum. 

Dicunt  aliqui ,  fi  fubftantia  iCtas  non  cft  in 
eius  poteftate ,  igitur  non  rcmanet  i€ta  in  pcc- 
cato,quia  dicere  aliquem  peccarc  ,  quia  fccit 
qaod  non  potuit  non  facerc ,  vel  quia  non  fecir, 
quod  facerc  non  potuit ,  cxtrema  dcmcutia  eft; 
igirur  noncfTet  adus  malus.nifi  eHet  inpotcftate 
facientis. 

Item  ,  fequeretur  quod  fccundiim  illud ,  quod 
Deus  cflet  caufa  peccati ,  quia  neceflitat  cam  ad 
fubftantiam  adlus,  qui  eft  defoimis,  &  fortc  non 
alitec  eft  voluntas  noftta  cauia  pecciti  nunc,  nifi 
ficut  ponituc  tunc  voluntas  Angeli :  quia  volun- 
tas  noftra  non  agit,nifi  Dcus  agac  ad  f ubftantiam 
adlus  ,  &  voluntas  non  vidctut  ageic  nifi  ad  de- 
formitatcm  zStas  ,  &  tunc  vel  illcadusnonciic 
demeritorius,vel  fi  dcfotmitas  eft  plcnarie  m  po- 
tcftate  fua,  poffetdefifterea  deformitaic. 

Ad  hoc  fecundum  dicecur  poftcriijs  loco 
fuo  *. 

Ad  primum  horum  dico ,  quod  extrcma  de- 
mentiacflet  diccre  aliqucm  peccarc,  vel  agcre 
demeritoric ,  quia  fccit  quod  non  potuit  non  fa- 
cerejtamen  dicere  aliquera  peccarc  in  adu  dc- 
formi  clicito ,  licet  non  poflet  non  cliccre  pro 
tunc ,  non  eft  plana  dcmcntia  ^.quia  in  illo  adu 
continuat  Deus  voluntatem,  in  quo  inuenic  cam 
in  terraino. 

Dices  ,in  quo  zCtu  eft  anima  obftinata  ?Non 
vidccur  qfaod  in  aliquo  aciu ,  qucm  geflit  in  cor- 
pore,  qui  fn  totius ,  quia  adhuc  non  cft  in  tcrrai- 
no  ;  nec  poftquam  fcparata  cft ,  quianon  poccft 
deraercri.  Poflet  dici  quod  in  inftanti  niortis 
quamuis  nondum  cft  anima  fcparata  i  corpotc 
localiter  ,quia  tunc  primo  in  mftanti  iftudcft 
initium  motus  eiuis  a  corpore ,  igitur  adhuc  non 
mouebitur  a  corporc  ,  fcd  in  ifto  iitftauti  ptirao 
eft  non  informans. 

Stiftinendo  igitur  fccundam  opinioncm  de 
pennanentia  Angeli  in  aftu  clicito,  dicoquod 
non  poflit  habcrc  bonum  velle  completc  rcfpedu 
illius  obicdti  ,  tefpcdtu  cuius  habet  contiaiium 
zelte  ,  tamen  circa  aliud  obicdum  potcft  bene 
vclle.  Si  igitur  illc  adus  malus.quo  amat  [e,  cft 
ita  intcnfus,  quod  no  patitur  fecum  alium  aftum 
petfcclum  nifi  oidinatum  ad  ipfum.tunc  oportcc 
dicerc,  quantijm  cft  adaftum  difparaturo,qu6d 
potcft  pcrfcdle  haberc  alium  ab  ifto  intcnfiflimo. 
Velfidicatur  quod  nunc  habct  plura  velle^diaei- 
fa  fimul ,  poteft  habere  bonum  adtum  cx  gcnere, 
&  fortc  poteft  habcre  bonum  completc.  Vcl  fi 
ponatur  quod  poteft  habere  alia  T/eUe  imperfc(ftc 
non  ordinata  ad  illud  vnura  intenfiflimum';  ifta 
crunt  nuncaliaff/Zf  negatiuc,  Scnoii  contraric: 
hoc  cft,  non  refpedtu  huius  obicifti,  nec  confide- 
rando  iftum  adtum,nec  obicdum.Sic  etiam  cre- 
do  qu6d  diaboli  minorcs  non  ita  impcrfcfte 
ftantintcnfiflimc  in  a£tu  malo  ,  ficut  diabolimi- 
norcs,ita  quod  polTiint  haberc  aliqualemaftum 
bonum  cx  geneic  ,  ficut  damnatns  poteft  habcie 
natuialcmpicratem  dc  aliquo  mifcro  ,itapotctl 
haberc  moralero  ex  gcncrc,  non  quod  vltra  or- 

dine 


De  hoc  4,  i. 


ObieSi»  ftlm 
m». 


Steundti. 


+  Infi.d.  44. 

3^- 


Animit  qu»- 
n.edi    redJi- 
tur  eiJlinMtM 
ty  ferqu»s 
»Htu} 

Vidc4.d  4S, 
<l4.ait.}. 


3J' 

An^e'ui  »»4- 
lui  qucmr^d» 
ne  ponft  hit' 
bert  btaum 
vell: 


V»rij  meii 
dieendi  de 
tiftinntitne 
dntmutti ,  (3* 
eittt  ftttntitt 
»d  benttm. 


298 


Lib.II.  DiftinaioVIII. 


34- 


jlltttt  ex  /i 
honmmnfo- 

uft  pofiei 


jtd /eeUium. 


I. 

Jlrguvfttum 
frimum  nt- 
f*iiM»m. 


dinecucad  malum  finem  ,  fcd  fliando  negatiuc  in 
non  conHderando  malumfincm  ,  cui  focmaliter 
adhzret. 

Ad  primum  pcincipale ,  dicitur  qu6d  credere 
eft  bonus  adus  >  fed  quia  poftca  non  benc  vtun> 
tuc ,  ideo  deprauatur.  Sed  illud  non  valet ,  quia 
poderius  nunquam  deprauat  prius  jigituradus 
in  fe  erit  bonus ,  ii  Ht  prior  malo ;  igitur  prior 
a6lusnon  poteft  deprauari.  Ideo  dico  q^od  Dx' 
mones  habent  adtum  intelledus,  hoc  eft,credunc 
cura  adenfu  voluntatis  ,&  fccundum  vnam  opi- 
tiionem,  ille  adlus  poilet  elTe  bonus  moralicer  fe- 
cund{^momnescircumftancias.  Sed  vndedicitur 
adus  bonus  moraliter ,  quando  aliquis  vult  cre- 
dere  illud,cui  aftentitur  per  rationem  naturalem; 
quia  ifte  adlus  non  cft  in  fpecie  moris,nec  in  ge- 
nere  ,  fed  tantitm  bonns  naturaliter :  Angeli  igi- 
tur  damnati  quamquam  videant  Deum  ciTe  tri- 
num ,  &  vnum  ,  Sc  hoc  credant ,  non  tamen  fic 
creduncHcutnos,  quiaad  nullam  vtilitatem  eo- 
rum  credunr. 

Ad  aliud,  dico  qu6d  ratio  eft  bona  contra  opi>' 
nionem  fuperius  *  pofitam ,  qux  ponit  qu6d  in- 
tcllcftus  eft  prxcifus  motor  voluntatis :  ncque 
tamen  eft  intelledlus  impcditiuus  voluntatis ,  ita 
quod  potentia  fit  impofllbilis ;  nam  ficut  princi- 
pia  fpeculabilia  funt  nota  ex  tefminis,  ita  &  ope- 
rabilia.  Ideo  non  poteft  diftentire  ,quin  Deus 
diligendus  fit  fuper  omnia.Bt  licet  eum  fic  dili- 
geret  malus  Angelus,adhuc  non  eflet  ille  aftus 
bonus  eompletiue ,  nifi  tantum  moraliter.  Vnde 
forte  diabolus  nouit  Chriftum  incarnatum,& 
quando  vidit  cum  pendentem  incriicc,&  hoc 
credidit,  fcd  ad  nullam  vtilitatem,  quia  non  cre- 
didit  in  cum  finem ,  quem  dcbuit :  fcd  fimui  cre^ 
didit,&oderat. 


iteuaJum, 


DISTINCTIO    VIII. 

Qj^iE  S  T  I  O      V  N  I  C  A. 

Vtrum  Angelui  fojjlt  ajfumere  corpuj  ? 

A\cn(.i.f4rt.  quifl.  }4  membrt  r.  (J-  j.  D  Thom.  i.fart, 
qutft.^  l.art.x-dr  ^»'  ^utft  i.art.  }  D.  Bonauent.  «fr  i. 
fuift.i.  Richatd.i..  Gabr.  quaft.i  art.  i.  jEgid.  ^Udft.  t. 
mrt.t  j.Vafq  ifart.  di^  i%^  ^  duabiti  fe^utntihut. 
Scotus  in  Oxon.  hic  qutft.  vnita. 

I  R  c  A  hanc  Diftindionem  qnat- 
ritur  primo  :  yirum  Angeltu  pojfet 
ajjumere  cerptu ,  i»  ejuo  exercere  pojfet 
opera  vitt  ?  Qu6d  non.  Illud  vel 
cftet  corpus  coeleftc  elcmcntalc, 
vcl  mixaim.  Non  coeleftc  ,  tum  ,  quia  illud  non 
eft  diuifibile  ,  &  portabile  ab  Angelo  k  loco  in 
locum  ,  nec  ipfum  eft  fufccpciuum  talium  quali- 
tatum,&  aliorum  accidentium,qua;  apparcnt  no* 
bis  incfle  corporibus,  perquae  Angeli  exercent 
opera  vita:.  Nec  eft  corpus  elementarc ,  proptcr 
jdcm,  ci!lm  corpus  elcmentire,  manens  tale ,  non 
/it  fufceptiuum  coloris ,  neclocationis,qux  ali- 
quando  appat ent  in  corporibus  afTumptis  ab  An- 
gelis.  Nec  eft  corpus  mixtum  ,  quia  non  pofTct 
Angelus  formarc  mixcum  perfefkum  :  imo  nec 
toia  crcatura,  nifi  pcr  certa  media,  nec  ftatim  dif^ 
foluere ;  nunc  autem  fubito  apparent  talia  corpo* 
ra,  &  fubit6  definunt. 

Jiemj  fi  poteft  afTumcrc  corpus ,  igitut  ibi  erit 


fpccialis  vnio :  fcd  hoc  non  potcft  efle,  nifi  vel 
propter  informar?onctn,vel  hypoftaticc,veI  ficut 
muccr.  Non  primo  modo  ,  quia  tunc  ex  ifto  cor- 
pore ,  &  Angelo  fiercc  vete  vnum  ;  nec  hypofta- 
ticc,  quia  vci  nullum  corpus  fic  poteft  alfumcte, 
vcl  faliem  dc  fadto  nullum  fic  aflamic,  vt  omnes 
concordant;  igitur  non  vnitut  nifi  y t  motor  :  fed 
non  propter  hoc  afTumit  fic  corpus,  quia  cft  mo- 
tor  eius :  fic  cnim  Angelus  moucns  coelum  afTu- 
mcret  fibi  coelum. 

Iiem,  opera  vit«  non  funt  nifi  vnius  cntis;  fed  Ttrtlum, 
ex  Angelo  nihil  fit  vnum  :  igicut  nullaopera  vi- 
ta:exercet  percorpus. 

Oppofitum.  Genef.iS,  Et  de AngcIoTobia,  & 
dc  Angclis  refurredlionis  ,  quando  apparcbanc 
multa  corpora  Sandorum. 

SCHOLIVM     I. 

Explicatprimo  qutile  cerptu  afftttMt  Angeltu,  do- 
eens  non  ejfe  elememare,  ^uia  boc  eftincapax  acciden- 
tium,qua  inajfumptis  apparent  ,fedmixtum,velprius 
fermatumper  naturam,  velperip/um  Angelum  appli- 
cantemaEliua  paffiuis,  imperfeBa  cjuadam  mixtione 
primo  conflatum.  Secundo,  affumere  cerptu,  ejfe  An- 
geltmfe  eidem  vnireper  modum  motoru  ,vt  fua*  aclio- 
nes  ihi  expleat,  §^*  de  corpore  Regis  k  Damoneper 
annumgeftato,ea habet  Ca/arius  lib.  i  i.miracul.cap.  j . 
&  alia  fimilia  refert  ex  vita  S.  Patriti/  HiliemerHm 
ApoBoti, 


ADquxftionem  dico  tria.  Primo,  qualeeft 
illudcorpus.  Sccundo.quareairumit  Ange- 
lus  ipfum.  Tertio,  quar  opera  vita:  funt  ipfius.Dc 
primo  dico  qu6d  ifta  affumptio  eft  tcmporalis, 
hoc  cft,  a  cempore  ad  cempus  ,  donec  ceflcc  illud 
fignum  ,  vel  minifterium  ,quarc  aftumic ;  &  tunc 
definic  illud  eorpus  cfTe  vc  plurimum.Sed  corpus 
illud  eft  corruptibile;  igicur  illud  corpus  afTum- 
ptum  non  eft  coeIcftc,neque  eft  clcmentare,  quia 
forte  Deus  non  pofTet  caufarc  colorcm  inclc- 
mento  manenie  tali ,  necalias  qualitates,  qux 
nobis  apparent  in  illo  corpore :  igitur  eft  corpus 
mixtum.  Scdillud  mixtum  veleft  prius  forma- 
tum  per  naturam,vel  tunc  primo.Si  pritis  forma- 
tum  per  naturam  ,  bene  poirunt  boni  Angcli ,  & 
mali.fi  permittantur,falia  corpora  afTumerc,  ficut 
accidebat  de  quodam  Regc  *,  qui  portabat  ur  per 
annum  a  diabolo ,  &  crcdebatur  k  populo,  quod 
viueret.  5ed  non  omnia  corpora,  qiiae  apparcnt, 
funt  talia ,  quia  tota  natura  crcata  non  pofTct  fa- 
cere  quod  mixtum  perfcdum  fubito  impcrcepti- 
bilitcr  dcfineret  efTe.  Si  igitur  tale  corpus  non  fit 
prius  formatum ,  fed  tunc  prim6,  non  potcftefTc 
mixtum  perfedtum,vtcorpus  hominis.vcl  bouis, 
quia  tota  natura  creata  non  pofTet  ita  cito  forma- 
remixtum  perfedum,  im6  oportet  quodfaciat 
proceftum  pcr  formas  intermedias.  Licet  enim 
ranae ,  &  talia  imperfeda  poffint  formari ,  ficuc 
feccruntMagi  in  itgypto  per  Dsmones  appli' 
cantes  afbiua  pafliuis  in  taliapproximationead 
coelum  ,  vbi  bencnoucrunt  qu6d  fubitogenera- 
rcntur  vera:  rana: ,  tamen  non  poflct  ficgcnerarc 
vnum  corpuj  hominis,  vel  bouis, 

Secundo  fic;  ficut  natura  feruat  procefTum  de- 
tctminatumingenerarionc,  ita&  in  corruptio- 
nc ,  primo  corrumpcndo  mixtum  animaium  in 
cadauer,  deinderefoluendo  humiditatcs  ,&par- 
tcs  mcliorcs.  Sed  aliquando  apparent  talia  cor- 
pora  >  &  fubit6  difparcnt ;  igitur  funt  mixta  im- 

pctfecla 


t. 


Cotfm  ah 
jln^elu  tf- 
fumftU  quttit 
It  Jit. 


♦  Vidc  DeU 
liu  de  mag. 
difq.  I.  X.  q. 
iS.leift.i. 
$luiii»m  Rex 
fortabatur 
peramium  i 
diabole. 


Ran*,  quA 

tnagi  JEgyfti 
fecerunt  att 
erant  verti 


QuJEftio  Vnica. 


299 


Angilt** 
ttrftrtf 


*  Sup.  d.i.q 


perfefta  firailia  iliis,  qu«  funt  perfcdla,ficuc  im- 
preilioDCS  in  acre ,  antequam  generencor  mixca: 
&  lic  m  cis  eft  figura,<:k  coloc,<Sc  ficuc  llacim  pol- 
funt  focmari  ex  nubc  ,  ica  ilacim  poliiuic  diliolui 
in  nubcm. 

Secuudum  principale  declato,  fcilicet  quod 
fjuomtd»  fit  illa  afiumpcio  ell  cancum  vnio  mocoris  ad  mo- 
bile :  fed  illa  fola  non  fufEcic :  priDs  enim  nacura 
incelligitur  przfencia  diffinitiua  ipfius  Angeli  ad 
ipfum  corpus,qu<lm  vnio,  vt  motor  roobili,dc  il- 
la  eft  prima  alfumptio.  Vnde  licet  fimul  duracio- 
ne  fit  Angelus  ibi  difiinitiQc ,  &  moueat  csrpus, 
tamen  prius  natura  eft  ibi  diffinitiue ,  quia ,  ficut 
arguebacur  in  vna  opinione  fuperiijs  recitaca  *, 
quia  Deus  vbiquc  operatur ;  ideo  vbique  eft.  Si 
non  intclligitur  ^tt  ejji  vbiipie ,  nifi  clle  vbique 
per  operationem ,  infertur  idem  ex  eodem ,  nec 
probatur  immenficas  Deiperhocj  igiturprius 
natura  eft  Angelus  prxfentialiter  fecundijm  ef- 
fentiam  diffiniciuc,  fieut  animapotcft  elfe  in  cor- 
pote  per  informationem,  &  vt  motor,&  forte  in 
inftanci  feparationis  eftibi  vc  motor  tantum  ,  ita 
quod  fic  poceft  moocre  corpus,  &  in  ifto  inftanti 
morcis  non  eft  ica  per  informacionem. 

SCHOLIVM    II. 

Trinnm  di^m  ,  Angelus  peteft  mouere  corpju  or- 

ffdnice,  &  nan  a-^gitnici ,  &  anirna  vnita  tamitmpoteft 
primum  i»  Oxan.  4.  diFi.  i  o.  qudft.j.  Sfcundum,  non 
potefl  exercere  operationet  ftnfiiiuM ,  quia/imt  com- 
pofitiprimo  ,  vel  performam.  Tertium ,  neque  a£iiu 
T/egetatlut  eadcm  ratione ,  vnde  non  videt ,  neque  oh- 
dit  ,fed  iHtell;£iione  itafe gerit,ac fivideret,  &  audi~ 
ret.  Gjtuirtum,  non nHtritur  ,ftd  comedit ,  &  maiora- 
tur ,  &  ^Hcmcdo  ?  Siuintum ,  nongenerat  ,fedper  in~ 
cuhum  (fr  fuccuhHm  nafciturproles.D.Thom.cr  D. 
Bonauent.  hic  jiuguftin.ij,ciuit.  zj. 


4. 

€>H*  optrit 
viu  Angelm 
in    eorfort 
tAftrct»t, 


Angelus  po- 
tifi  mouere 
eorpm  org»- 
nici ,  (^HOn 
trgAniei, 


Angilui  in 
eerfort  tion 
txtrett  ndu* 

vit*. 


TErtiura  principale  dcclaro ,  qus  opcra  vita: 
potcft  Angelus  pcr  illud  corpus  cxcrcere. 
Primo  dico  quod  poteft  mouere  fccundura  a6l:us 
progrcffiuos :  vnde  localiter  poteft  mouere,  cor- 
pus  enim  mixtum  obedit  Angelo  ad  motum  ,  & 
ad  vhi,  quiaomnia  corpora  quancumcunque  im- 
perfcdla ,  habent  effediuc  aliquod  i-Win  vitcute 
adliua,  quia  graue  fi  efTet  cxtra  locum  fuum ,  vir- 
tuie  i(k\\ik  habere  ,  vhi  fuum  nacurale  effediuej 
igiturmulcofortiijs  Angcluspoteft  mouere  cot- 
pus  efFediuc  ad  vhi,  Ex  hoc  fequicur  quod  in  eo 
poteft  poni  eadem  potentia  ,  quia  vcicur  anima 
moviendo  corpiis  organice  ,  cum  cft  in  corporcj 
&  non  organicc  ,ciim  eft  extra  corpus,quia  non 
mouet  vnam  parcem  mcdiante  alia  ,  quia  vna  eft 
magis  difpofita,  &  cunc  potcft  mouere  quamli- 
bcc  zquc  primc>,&cocum,quiaquxlibeceft2que 
in  poceftate  fua  ,  &  fic  potcft  Angclus ;  fed  non 
necefrario  fic  ficut  anima  ciim  coniungitur ;  quia 
poteftAngelus  mouere  corpus  affumptum  orga- 
nicc  ,  &  non  organicc.  Ideo  nunc  in  nobis  eft 
tantiam  potentia  progreffiua  ,  quz  poft  reunio- 
nem  non  erit  tantum  progreffiua,  fed  indifferen- 
ter  fic,  vel  aliter. 

De  adibus  pocentix  fenfitiuz  dico  vniuerfali- 
tcr  ,qu6d  nullum  adum  fenfitiuz  potentia;  po- 
teft  Angclus  per  talc  corpus  cxercere  ,  quia  ralis 
aftus  eft  per  fe,  &  ptim6  compofiti ,  vt  patet  i, 
de  Anima  ,text,  14.  &  6^,de  Senfit,  &  finfato, 
&  de  Somno  &  vigiUa :  ideo  nihil  eft  ibi  fufcepii- 
uum  adtuum  fenfitiuorum. 


De  aifiibus  potentia;  vegetatiuz  dico  quod 
nullus  eft  ibi  vcre,quia  vel  quilibec  cft  totius  pri- 
mo  ex  anima,  &  corpore,  vcl  totius  pcr  animam, 
vel  formx  mixti ,  hoc  eft ,  pcr  form&m  totius, 
quz  cft  formacompofiti  ex  anima,  6c  corporc.Et 
vctius  credo  quod  quihbet  talis  adus  fic  cocius 
prim6,quam  cociusperanimam.  Sed  fiuefic,fiue 
fic,  manifeftum  eft  quod  nullus  a^us  talis  ibi  ve- 
repotefthaberi. 

Quomodo  igitur  faluabuntur  apparentis:-Di- 
co  quod  quando  Angelus  mouet  tale  corpus, 
ficut  videtur  per  orgaiia  fenfuum  potcft  cogno- 
fccre  fingularia,  qua:  homincs  cognofcunc  per 
fenfum,  &  fic  facit  aftus  fequentes,  ac  fi  habcrct 
cognitiones  per  fcnfus,  cum  tarocn  fi  non  cogno- 
fcat  fingularia ,  icd  per  intelicdum  iuum  fub  ra- 
tione'  fingulari ,  quia  nihil  poieft  ibi  poni ,  quin 
in  repra:fentando  abftrahar  ab  cxiftenna  rci.  Idco 
ciim  per  intellcdlum  fuum  cognofcit  fingulaiia, 
mouetlinguam  in  ifto  corpore ,  dc  gcnas ,  &c  aiia 
inftrumenta,  attrahcndo  acrcm  &vcrbcrando, 
Sc  caufat  voccs  ,&  pet  impcrium  voiuntatis  mo- 
uct  membra  organice ,  ac  fi  habcret  vcrum  cot- 
pus  viuum. 

Sed  apparetquod  ifta  corporanutriantur,  & 
aliquando  minuuntur,&  aliquando  digcrunt.Di- 
co  quod  nuUa  eft  ibi  nutritio ,  quia  nihil  nutri- 
tur,  nifi  viuum,vnde  caro  animata  nutritur  ,  nc- 
queeftibi  conuerfio  in  naturam  iiliuscorporis. 
Sed  in  nobis  in  comcdedo  primo  fit  diuifio  cibi, 
pofte^  in  vcnrrem  irahitut ,  &  ita  eft  vera  come- 
ftio,  ideo  concedo  quod  Angelus  poteft  per  iftud 
corpus  cibum  fomere ,  &  poftea  in  vcntrcm  at- 
trahere ,  &  runc  poft  per  conucniemia  media  ad- 
hibita  exhalare  illud  per  fumos,ita  quod  non  fit 
ibiconucrfio. 

Dices  fecundum  hoc  quod  Chriftus  comedit 
cumdifcipulis,  non  oftendit  cis  vcrum  fignum 
quodfuuhomo  -quia  non  veri  corporis  comc- 
Itio  poteft  eife.  Dico  quod  mulra  figna  fccit ,  & 
licct  vnua.  non  fufficcrec.muha  ponent,&  priuf- 
quam  dicerem  qo6d  ibi  tuic  aliqua  fidlio,  dice- 
rem  qu6dnon  eft  contra  naturam  eorporis  glo- 
riofi,  quod  vctc  conuert-it  cibum  in  fui  naturam, 
vnde  non  poffet  pari  poftca,  poteft  taincn  bcne 
agere :  &  ficut  ego  conuerto  cibum  in  carncm 
mcam  ,  &  fit  caro  viua  ;  fic  fi  corpusgloriofnm 
conuertac  cibum  in  naturam  fuam  ,  eft  ibi  agge- 
neratio  carnis  gloriofx.  Sed  non  habet  neccffi- 
tatem  fic  conuertendi  corpus  gloriofum ,  quia 
nihil  deperditur.  Et  fic  polTct  Chriftus  verc  fuif- 
fe  nutritus,&  audlus  ad  dcbitam  quantitacero, 
efto  quod  exifTcc  de  vcero  Virginis  gloriofus. 

Sed  quzricur  ,  quomodo  potpft  clfc  auginen- 
tatio  in  ifto  corpore  ex  nubc  ?  Dico  quod  non  cft 
ibi  vera  augmentatio,  fed  poteft.cfleibi  iuxta- 
pofitio ,  non  folum  ficut  aliquid  ponitur  iuxta 
aliud  extraipfum  :  fed  potefl  clTc  maiorauo  in 
animatis,&diminutioperiuxtapofitionemintra, 
conucrtendo  aliquid  intra  in  naturam  fimilem, 
ficut  ponitur  roaioratio  vbi  eft  vera  augmcntatio 
perconuerfionem  intrinfecam  in  illis  porofitaci- 
bus,  vc  dicetur  quarto  huius  *. 

De  generatione  vero  dico  ,  quod  generare 
proprie  non  poteft  effe  nifi  compofitianimati, 
fed  motura  localcm  potuerunt  ifti  mali  Angcli 
adhibere ,  &  tunc  f^  poteranc  cenferuare  fcmtn 
tempore  debito  ,  modo  dcbito  potuerunc  ap- 
plicarcadiua  paffiuis,  ficut  didur.i  eft  * ,  quod 
fecetunt  i  ficut  fuccubi ,  &  incnbi  ,  quia  boni 

Ange 


AdUi  vegt- 
tatiut  ijl  tt- 
tiui  primi. 


Corj-tu  mf 
fumftum  n» 
nutritur. 


Comejlie 
Chrifti    peft 
refHrreBienf, 
an  nutriuit. 


*d.  II.  q.j. 

6. 

Anoeli    qut- 
mod»  geue- 
T*nt. 


♦  Suf  r.n.t. 


300 


Lib.Il.Diftinaio  IX. 


AdfecUdum. 


Angelus  ntn 

poteji  facere 
torfcrtt  viu». 


Ai  ttrtium. 


Angcli  non  imromittunt  fc  de  lalibus  focdita- 
tibus. 
Ai»r£um.i,  Ad  primum  principalcdico  qubd  illud  corpus 
potert  cfTe  mixtum  perfctium.ii  prius  fiat  a  natu- 
ra  ,  vcl  mixtum  imperfcdum  ,  fl  (tatim  fiat  pet 
adionem  natura:  ;  &  Angeli  tantum  applicant 
adiua  paiHuis. 

Ad  aliud,  dico  quod  aliter  eft  Angclus  vnitus, 
quam  ficut  motot ,  quia  praEfcntialiter  pcr  circn- 
tiamdiffinitiue,  &  quando  mouctcorpusaliqua 
aftione  mouet  fc  cum  corpore  ,  &  alia  adione 
ipfum  corpus ,  quod  poffct  mouete  corpus  loca- 
tum  ,  licet  non  eflet  cum  corpote  diffinitiue  pcr 
c(rcntiam,&  licct  quicfceret  corpus ,  &  iftecum 
ifto.fempet  cftct  afliimptio  ,  quamdiu  vellet  cife 
ibi  fic  cum  corporc. 

Adaliud,  parei  qu6d  non  poteft  facerc  vcra 
operavit£E,  fcdquJEdam  communia  viuentibus, 
Sc  non  viuentibus. 

DISTINCTIO    IX. 
Qjr  M  s  r  i  o     I. 

De  ordinibus  Angelorum. 

Vtrum  Angelus  Juperior  fojjit  tUummare 
infertorem .«' 

AlcDf.  i.pttrt.qutfi.  38.  mimhr»  }.  D.  Thomas  qutfi.  lo^. 
art.^.  D.Boiiaueiic.  1  dOp.io.art.  i,  qutfi.  x.  Ricliacdus 
hit art,i.quift.i.Oc\\im  X.  qutft.  to.  Capreol.  dift  10. 
gutft.t.nrt.  I.  Vafq.i.^.  (/i^.iK'.!!^.  Scotusi»  Oxon, 
hicqutft.  I.  (^  8.  Met»fh.  qutft.^. 

I  R  c  A     nonam    Diftin(flionem 

qUcEritur  primo.    ytrum  Angeltu 

fuperier  pofflt  iUuminare  inferioremi 

Quod  non.  Quia  fi  fic,  vcl  hoc  cf- 

fct  caufando  lumcn.autintenden- 

do  lumeninon  primo  modo,  quia  hoc  elTer  crea- 

re  lumen,Angclus  ver6  nihil  crcare  poteft  fecun- 

dumDamafcenum  ,  cap.  17.  nequeporeft  lumen 

intcnderc  ,  quia  pcr  Philofophum  i.  Ethicorum, 

cap.i,  ab  eifdem  generatur  habitns  &  intenditar, 

Item  ,illuminatioeft  mutatioab  oppofitoin 

oppoGtum  :  igitur  Angelus  illuniinatus  mutabi- 

tur  a  tenebra  in  luccm  j  fed  in  Angelo  nuUa  eft 

tencbra:  igitur,&c. 

Itera  ,  maius  lumc n  extetminat  minus  lumen, 
ficut  patct  de  luminc  Solis  refpedu  ftellarum, 
quae  non  videntur  lucente  Sole :  igitur  fic  lumen 
fuperioris  Angeli  cxtcrminat  lumcn  infcrioris: 
igitur  magis  obfufcat  Angelum  infctiorcm, 
qucimilluminet. 

Oppofirum.Damafccnuslib.i.iy.cap. ///« ,  9«» 
alijS  fuperemintnt  ^alijs  lumen  tradunt.  Ad  idem  eft 
Dionyfius  S.cap.Hicrarch.  coeleftis,  inferiores HIh- 
minanturypur^antur,  (^ per ficiumur. 


Secmdum, 


Tertium, 


Contr». 


t. 
Arj^umetum 
primum   ne 
gtniuHm, 


(XV  iE  S  T  l  O       II. 

Vtrum  Angeluj  fojfit  loqui  Angelo  .<* 

A\ea(  x.p»'t,qutft.t7,memhr,i  D  Thom  i.part.qutft.iOT. 
«r/.3.  D.Bonauenc.fe«f(/  lo.art.^.qutft  i.(^  x.  Riehard. 
art.i.qutJi.i.Giht  qutft.x  Ocham quoJl.i .qutfl, 7  Hent. 
quoJi  ^..jutft.i^  juodl.x  qutft.  8.  yiCq.l,f»rt,di!}.xil, 
Scocus  in  Oxon  hic. 

S?^^  V  o  I)  non.Nihil intimius eft  Angelo.quam 
l^l^  fua  elTcntia :  fcd  iftam  inteiligit  Angelus, 


etfialiusfibi  non  loquatur  ;igitur  &quamciin- 
qucintclledtionem,  vcl  cogitationcm  :&  locu- 
tio  non  ponitur ,  nifi  vt  alius  Angclus  per  hoc 
habcat  notiiiam  eius,  quod  aliter  non  pateret; 
igitur,  &c. 

Itcm  ,  locutio  non  fit  nifi  pcr  exterius  fignum  Seeundum. 
in  nobis  ;  fcd  in  Angelis  nihil  eft,  quod  debeat 
fibi  cHe  notius  qukm  intellcdio  ,  &  non  requi- 
riturextcrius  fignum  ad  hoc.quod  ipfafit  nota 
alteri,  quia  exterius  non  cft  fibi  ratio  agendi. 

Item,  fi  fic ,  igitur  poifet  ficri  locutio  Angelo  Tertium. 
diftanti:confequens  eft  falfum,  quiaadio  ab  cx- 
tremo  in  extremum  cft  pcr  medium ;  medium 
interceptionis  cfteiTentiale ,  cftoquod  fint  hic 
in  ai-re  ,  cotporalc  non  cft  fufccptiuum  acciden- 
tis  fpiritualis,  etiam  efto  quod  reciperet  ,  non 
poflet  vltcriijs  agerc  in  fpiritum. 

Oppofitum    Damafcenus vbifupri^.y/wfr*-   ^Libtc.i^. 
duntfibi  intetitgentias yftuelocutiones,hcc.lttm  i.ad  Co»/r.j, 
Corinth.  13.  Silinguii  hominumloquar y^ Ange- 
lorum, 

SCHOLIVM     I. 

Gjupd  Angeli interfe  loejuaniur , patet ex ScriptU' 
ra.  Zach.i.  Apecal,  7,  fcd  difficile  valde  esl  explica- 
re,  (jHomodo.  Pnmafententia  efi  ,vnum  Angelum  lo- 
ejui  alteri,  per  hoc  ^uod  vultfuam  conceptionem  alteri 
effe  notam,  nihil  caufnndo  in  eo,  Refutatur  quoquefor- 
tibui,  &  clarii  rationibus. 


AD  iftaro  fecundamquaeftionemdicitarpri- 
mo ,  quod  vnus  Angelus  loquitur  alteri 
propcer  hoc  ,qu6d  conceptura  fuuin  per  volun- 
tatem  fuam  ordinat  adalteram  ,  vt  fibi  manife- 
ftetur.  Modus  autem  ponendi  ex  refponfionc 
ipfius  ad  primum  argumentum  ibidem  cft  talis. 
Nam  diipicx  eft  obftaculum  in  n&bis  ,  quo  claii- 
ditur  incerior  conccptus  mcntis :  nam  vnoo^- 
ftaculo  clauditut  mentisconccptus  vnius  homi- 
nis  ab  .-iltero  per  corporis  groflIticm,&  ideo  cum 
per  voliintatem  vult  manifcftarc  alrcri  conce- 
ptum  fiuim  ,  opoitet  aliquod  fignum  adhibere. 
Aliud  obrtacnlum  eftciim  ipfa  voluntateclaudi- 
tur  mcntis  eonceptus,  qui  conceptus  mcntis  po- 
tcft  intcrius  retincrc  ,  vcl  ad  extrk  oidinarc ;  & 
quantura  ad  hoc  .conccpcum  vnius  nuUusaliuj 
poteft  vidcre,  nifi  folus  Dcus  fccuudum  iilud  i. 
Cor.z.  Gjiutfunt  hominis  nemo  nouit,  nififpiritHt  ho- 
minisyCjuiinipfb  efi :  &  illud  obftaculiUTi  cft  com- 
muncnobis  &  Angelis.  Vnde  pcr  folam  volun.a- 
tcm  homo  claudii  ,  &  aperit  vocem  fuam. 

Contra  hoc  quod  diciiur  primo,  quod  conci- 
pere  in  ordinc  ad  altcrum  ,  fiue  ordinarc  pcr  vo- 
luntatem  conccptum  ad  alterum,  eft  loqui  altcri, 
Quaere  cnim  an  per  talcm  ordinem  conceptus  ad 
alterum  caufetur  aliquid  in  altcro  Angclo,cui  lo- 
quitur,  autnihil?  ergo  Angclus ,  cui  loquitur, 
non  magis  audit  nunc  ,  quam  prius  ,  fialiquid 
caufatur ,  crgo  non  cft  ibi  tantiim  ordinatio  con- 
ceptus  mentis  ad  altcrum  ,  fcd  aliqua  adlio ,  pct 
quam  caufatut  aliquidlin  alio  Angclo,  fed  ina» 
gis  dicit  oppofitum  ,  vt  patct  ibidem  ,  &  in 
articulo  pra:cede»tc  dc  illuminationc  Angclo- 
rum, 

Dicetur  fortc  quod  pro  tanto  poteft  loqui, 
non  quia  caufet  aliquid  in  alio  Angclo  ,  fed 
quiaaufert  obftaculum  prohibens  ne  cogitaret 
fuum  conccptum,quia  eft  ita  voluntas  fua ,  &  il- 
lud  aufertur  per  hoc  ,  quod  volunias  otdinac 
fuum  conccptum  altcrJ. 

Contrli, 


3. 

Opinit   5, 

Thomt. 
Duplex  oh- 
fttteiilum  n* 
videatur  no- 
fter  coeeptm. 


Attfelue in 
nihilo  muta- 
tut  non  plut 
audit  nun- 
qunm  antea. 


Z    Qusftio  II. 


301 


Angelm  «»• 
turalitir  ft- 
tefi  inttiigl- 
rt  cogitatio- 
Hii  *ltiriit4. 


etcultart  «/- 
teri  ejfentUm 
fH»m. 


ABio  ctufA 
nztMr»lis  no 
fotijt  impi' 
diri  k  volu»' 
taii  fri4t».~ 


Angilmfir- 
ftciior  mi' 
liks  viiit  co- 
fitttionf  II»  - 
feriorii ,  qua 
iffi. 


ASmvolun- 
tatil    an   fit 
occulfhili* 
»ltiri  Ange- 
io. 


6. 

ReSpondelur 
md    vtrb» 
f»uli. 
PlOU.  18, 


Contri ,  omne  intelligibile  in  aiStu  prxfens 
intelledui  perfcdlo  non  dcpendenti  4  phancaf- 
n3atc,&  Hbi  ptoportionaium  potcfl  ab  co  intcUi- 
gi  (  &  additur ,  quod  non  dependcat  a  phantaf- 
mace ,  quia  incelledus  noilei  proftatu  iftonon 
intclligit  aliquid  niH  fecundum  comparatione  ad 
phantafmata ,  quantumcunque  iibi  przfens)  fcd 
conceptus  in  vno  Angelo  quantumcumque  clau- 
datur  per  voluntatem,  eft  intelligibile  in  adu,  & 
proportionatum  intcllefluialterius  Angeli:ergo 
ab  iilo  poteft  o^nofct ,  quamuis  noa  hc  per  ta- 
lem  ordinem,  vel  ordinationem  aperiatur. 

Item  ,  quod  dicitur ,  qu6d  voluntas  eft  obila- 
culum  claudens  conceptum  nc  videatarabalio 
Angelo,  hoc  nihileft:  namcumeilentiavnias 
Angeli  (ic  intimior  (ibi  ,quknfuaincelledio,ea- 
detp  racione  Angelus  per  voluntatem  fium  pof- 
fet  occulcare  eftentiam  fuam  n^  intelligac  ab  alio 
Angelo,  quod  falfum  eft. 

Icem ,  non  fubeft  imperio  voluntatis  creatz 
aAio  agentis  naturalis  «pproximati  paftb ;  iicDC 
quod  ignis  non  calefaciat  Iignum,non  fubeft  im- 
perio  voluntatiscrcata}  fed  intelledioin  Ange- 
lo  cft  naturaliter  intelligibilis  ,  &  tpotina  imel- 
leftus  alierius  Angeli :  igitur,  non  poccft  volun- 
cas  vnius  Angeli  occulcarc  nc  inrciiigatut  abalio 
Angelo  conceptus  fuus. 

Item,  n  vojuncas  vnius  Angeli  poteft  claudere 
concepcum  fuum  nc  cognofcacur  ab  alio  Angelo 
pcrfc^iori,  pocerit  eadem  ratione  occultare  con- 
ceptura  fuum  nc  Cognofcatur  \  proprio  inteJie- 
<iu,quod  falfum  eft.  Contri  probatur,quia  mi- 
nus  poceft  voluncas  impcdire  nc  intelledusper- 
fe(ftior ,  &  magis  difpoiicas  videatur  ab  intelli- 
gibili  (ibi  prasfcnrc ,  qukm  impedire  Intelleftum 
imperfediorcm  ,  &  qui  non  cft  ita  difpofitus ,  vt 
moueatur  ab  illo  intelligibili ,  fed  intclle£lus  fu- 
periorisAngcli  cft  pcrfcdlior  quara  intcllcdus 
illius  fic  occuItantis,&  ctiam  magis  difpofitus.vt 
patiatur  ab  illo  intelligibili  ,  quia  intcllcdlus 
perfcftc  intclligens  aliquod  obiedum  non  po- 
tcft  pcrfcdlc  fimul  intclligcre  intcllcdionem  il- 
lius  oppofiti ,  quia  non  intclligit  intclledlioncra, 
nifi  per  adlum  reflexum  ,&  pcr  confequcns  non 
inteiiigic  perfcdc  iftam  intclledlioncm  dum  eft, 
quia  cunc  haberct  fimulduos  aftus  intelligendi 
pctfcdos :  fed  alius  Aiigelus  potcft  illam  intcUi- 
gerc  perfcdc  adu  rcfto  iatcUigendi. 

Itcm ,  non  minus  cft  occultabilis  adlus  volun- 
tatis,quam  adus  inccllcdus,  imo  magis;fcd  adus 
volunraiis  non  poieftclaudi ,  fiucoccultari  in- 
tellcdui  alterius  Angeli ;  ergoncc  adus  intel- 
ledlus.  Probo  minorem  ,.-ficIaudat  voluntas 
a£tum  ,  vel  volitionem ,  aijt  per  fc  ipfam,  aut  pcr 
aliam  volitioncm  ?  Non  per  fe  ipfam ,  quia  ipfa 
pofita  in  ep  cft  multiplicatiua  fui,  &  motiua  po- 
tentiz  fibi  proportionatae ,  quia  &  hoc  eft  de  ra- 
tione  minus  perfe^korum  :  ergo  peraliam  voli- 
tionem.  Ec  dcjfta  quzro,fi  occultatur ,  vel  non? 
Si  fic.crgo  pcraliam.  Et  dcillaiterumquzro  ,& 
fic  in  inhnitum  :  crgo  cft  dcucnire  ad  vnam,  qux 
eft  manifefta  ,  &  per  confequens  conceptus ,  vcl 
intellcdiononpoteft  eire  occulcus  pcr  volitio- 
ncro. 

Ad  illud  vcro  ,  quod  adducitur  preconfiima- 
cione  illius  opinionis,  cum  nemo  noult  qtufunt  ho- 
ministdrc.  Dicedum  quod  hoc  intelligitur-de  cor- 
de  hominis,  pcr  quod  intelligitur  voluncas,iux- 
ca  illud :  Filiprtthe  mihi  cor  tuum  ,  id  cft,  amorem, 
qui  eftacSkus  voluncacis,&  iftumadlumvolunta- 
Scoti  oper.  Tom.  XI. 


Quar*  nen 
fojjunt  "vid*- 
rt  vilitiinet 
tqui  ae  iif. 
tittiHitnts. 


cis  dicicur  fotus  Deus  poile :  non  quia  non  fic  in- 
celligibilis  ab  intcllc^u  alccrius  Angcli.  Vnde 
non  potcft  vnus  Angelus  clauderc  fuam  volitio- 
ncm ,  quia  fit  intelligibtlis  ab  alio  *,  fcd  idco  di- 
citur  folus  Deus  cognofccre  votitioncs,quia  non 
coagit  tn  volitionibas  cognofccndis  vt  vnus 
Angelas  agat  in  intclledtum  alcerius  ,  &  hoc  iu- 
fte,  quia  volitioncs  ordinantur  ad  punitionem, 
&  praemiaiionem,  quz  foli  Dco  conueniunt ,  fc- 
cundum  illud  ,  Aiibi  vindi^amy  &  ergo  retribuam.  Rom.  11. 
Etideo  cognitionem  illam  fibi  referuauit,  quia 
fibi  conuenit  primaria  poccftas  &  iudiciaria ;  fcd 
illarationon  icaconcludic  de  incelledionibus, 
ficut  de  volitionibus ,  quia  non  funt  ita  ordina- 
txad  przmium  &  pocnara.  Vndenonfunt  mc- 
ticoriae ,  nifi  vc  cadunc  fub  adlu  voluntacis,&  in- 
quancum  imperancur  a  voluncace. 

S  C  H  OL  I  V  M     II. 

Henricm  nit  primo,  An£elum  intelligere  emnet 
^iditstes  fervnum  hahitum,  de  <pio  fitpra  dilf.f. 
^uitff.  i.c^in  Oxon.  i .  difl.  i ,  ^ud^,  6.  Docet  etiam 
eodem  coticeptu  finguUria  cogno/ci  ;  fidrequirifciri 
reJpeiitu  ilUia  conceptm  adfinguUria ;  cJ"  hac  ratio' 
ne  foffunt  aliqua  finguUria  fciri ,  dr  alia  ignerari. 
§inMido  ergo  jingelm  tmlt  U<jut  alift ,  format  infi 
conceptum  vagum  (vt  citm  dicimtu,  Fetrtu  eft  htmo 
magntUf  rufu4,finex  ,&c.  quia  ntnpoffumm  eum 
determinate fignificare)  &  ali/  intuemet  talemcon- 
ceptum  audiunt ,  ^uafilegerent  in  lihro.  Fide  remfu- 
fiki  explicataminOxon,  hicnum.j.  Refittatur  clare 
&  conuenicuter hdc  imaginatiofix  rationihm.De tjuo 
in  Oxon.  hic  tjuaft,  i.  a  num.  1  o.  vbi  quatuor  articuli 
Henrici  circa  hocfute  reijciuntur. 


ALiter  dicitat  a  {  qusftionera ,  quod  Angc- 
lus  ficloquituraltcri  de  fingularibus,quo- 
rura  notitiara  habet  per  habitum  luura  quod  non 
poteft  diitindc  expiimerc  iftum  conccptum  dc- 
tcrminatum  ,quem  habet  pcnes  fc  in  illohabicu: 
fcd  cxprimit  conceptum  vagum.  Vndc  forniat 
alium  conceptum  dc  vago  fingulari,&  iftum  for- 
malitcr  ,  vt  fit  fignum  detcrminati  fingularis. 
Et  tunc  alius  Angelus  concipit  iftumconceptum, 
vt  cft  in  intcllcdu  altcrius,  &  Itgunc  ibi  quafi  in 
libro  ,  &  cunc  confotmac  fibi  confimilem  con- 
ccpcum. 

Ecfiqusracur,quare  non  poteft  viderc  con- 
ceptum  detcrraiiiaci  in  alio  Angelo  ?  Dicitur 
quod  quia  idem  adus  cft  vniuerfaiis,  &  fingula- 
ris,  vt  in  vniuerfali ,  &  vt  in  fe,  &  ideo  inuaria- 
tus  eft  in  ifto  habitu :  &  ideo  non  poteft  diftindi^ 
vidcrein  ifto  conccptuiftud  fingulare.  Sicutfi 
vnus  efrctintelledlus  in  omnibushominibus,in- 
tellc&us  quando  abftrahirabaliquo  phantafma- 
tc  illius  intelledus,  non  habec  nouum  adlum^fed 
anciquum  :  idco  ille  conccpcus  inuariacus  non 
fufticic,  nifi  ponacur  vagum. 

Contra  illud,  quod  ibi  ita  benc  poiEc  videre 
dcterminacum  ficuc  vagum,  probo :  quia  quando 
func  duo  incelligibilia  proporcionataimelledtii 
imraatcriali ,  fimpliciter  perfe(^ius  intelligibile 
poteft  cfre  intelligibile,&  eife  prius  intelligibilc 
fimplicitcr:fcd  illc  conceptos  fingularis  deter- 
minati ,  &  fingularis  vagi  ,funt  proportionata 
intclligibilia  inteileilui  Angelico ,  &  conceptus 
fingularis  determinati  eft  pcrfedlius  intcUigibi- 
le ;  igitur  incellcdus  alcerius  Angcli  prius  poceft 
ipfum  incelligere. 

C  c  Iccm* 


7- 

Ofinio  Hin- 
rici. 


Sii^uUr*ilt' 
ttrminttnm 

i(l  ferfiSius 
intiUigibile, 
quim  VfgS. 


JOZ 


Lib,  1 1.  Diftinaio  IX. 


8. 


Uerf»lis    ficn 

;rtprtfent»t 

Jir.^Hinria. 


9' 

^Uiemodo 
tfiuf^tnr ' 
fcientin      $1 
tiobis  per  »u- 
Aitionem, 


lO. 

S^id  ejl  It- 
qui^i 


Item,ille  Dodot  improbat  fpccicsin  intcllc- 
^ii  Angeli;  cjuia  tunc  poilet  dle  ratio  vidcndi  al- 
tcvius  Angeli.quiadicit  quod  alius  Angclus  pof- 
fct  videre  illud  ,  cuius  illa  fpccics  cllecratio  vi- 
dendi  jigitur  fic  tatio  huius  fingularis  detcrmi- 
nati  ctic  ratio  vidcndi  alccrius  Augcli,iicut  illius 
in  quo  cll,vel  ratio  fua  non  valec. 

ltem,cum  dicit  quod  non  potcd  ita  vidcrc  pcr 
conccptum  lingularis  detcrminaci  ,  licuc  vagi, 
quia  non  eft  ibi  nouus  adus,fcd  vniuerfalis  in- 
uariatus ;  quxro  ,  aut  ratio  ifta  neccfiitatc  natu- 
rali  mouct  intelledbum  approximatiimad  quod- 
!ibct,ad  quod  poteft  mouere ,  vel  quia  eft  dcter- 
niinata  aliqualiter  <i  voluntatc,  ad  hoc  quod  dc- 
terminate  moucat  ad  vnum.  Si  primo  niodo ,  igi- 
tiir  ncceflitate  naturali  mouetad  omnia,  vtad 
notitiam  in  habitu  in  fingulari ,  vt  in  vniuerfali, 
&  in  fe.  Si  (ccuiido  modo,  tunc  fcquicur  quod 
primanocitia  fingulatis,vt  fingularis,fita  volun- 
tatc,  quodcft  fallum. 

Itcm,  hic  ponuntur  plura  finc  neceflitate.  Se- 
cundo  ,  cflent  duo  conceptus  ciufdem  fingularis 
fimul.  Nec  valct  fimile ,  quod  adducit  Dodor, 
qualiter  caufatur  fciencia  in  nobis  per  auditio- 
ncm :  quia  non  fic  caufatur  in  nobis  fcientia  pcr 
auditionem  ,  quod  audicio  caufct  ipfam  direde, 
quia  aqualicer  ficrccaaditio  k  bruto  j  fcd  cunc 
inccllcdtus  cognofcit,  cuiusifta  voxaudibiliscft 
fignum  ,  &  tunc  intclleftus  apprchcndit  ,  & 
comparut  vocem  adiftud,cui  imponitur,&  bc- 
ne  aouit  cuius  cft  fignum,&  intcllcdus  agcns 
tunc  agit  abftrahcndo,  &  caufatur  conccptusin 
incelledlu ,  &  dcinde  caufatur  habicus  fcicntialis 
in  nobis. 

Iccin  ,  per  iftum  modum  ponendi  non  vidctur 
quod  vnus  Angelus  pofTu  ioqui  vni,  &i  non  altc- 
ri,  quia  poftquam  ille  conceptus  patticulaiis  va- 
gi  cft  caufacus,  quilibcc  poflct  ibi  legcrc  aquali- 
ter  ficut  vnus. 

lccm  ,  ficut  arguitur  contra  prtorem  opinio- 
nem.  Per  aftionem  illius  intclledus  formantis 
conccptum  de  vago  ,  nihil  eft  caufacum  ciica 
alium  intcllcdum  ;  igitur  non  plus  intcliigit 
alius  intclleclus  ,  quam  prius  fccic  pcr  iftuin 
conccpcum  v.^-gum. 

SCHOLIVM     III. 

Vcrafententitt,  vnum  ^n^elum  lo^ui  alteri  produ- 
ctnio  in  eo  comeptum  eiits,  de  quo  vult  loqui.Htc  dif- 
ficilis  vaUVc  eji  ;  Jid  nihil  hic  reperire  efi,  (juod  nenfit 
dijjlcile.  Probatur  hxc/ententia  ,  ejuia  potens  alitjuid 
infe ,  potefi  idem  facere  in  (^uocumijue  eiufdem  ratio- 
vif  approximato.  Hancftse  ,& pulcherrime  explicat 
(fr  roborat,  Habet  aliam  ratio7:em  in  Oxon.  hic  tium. 
19.  ejfentia  vnim  yin^eli  potefi  partialiter e^cere  in- 
tuitionem  infto  e>"  alio  intelle[lu,ibidem  2.  </,  j .  ejuttfi. 
%.&  in Reportat  qutfi.i.ergo  memoria fxcunda vnim 
poterit  abitra^Hnarn  notitiam facere  totaliterinfuo, 
(jr  alieno  intelleihi. 

DIco  igitnr  ad  quarftionem  qutSd  vidcnda 
func  quatuor.  Primo  ,  quod  Angclus  poceft 
loqui  alteri  Angelo.  Secundo ,  qualittr  loquicur 
Angclo  .?Terti6,qua:  auditio  eft  locucio:-Quart6, 
quis  ordo  auditioni5,&:  vifionis  ?  Dc  primo,  An- 
gclus  poccft  caufare  itnmcdiarc  in  alio  Angclo 
nociciam  illius,  quod  vnlt  fibi  cxprimerc,  6:  hoc 
cft  loqui  fibi ;  quia  in  nobis  locutio  fit  pcr  figna 
ad   hoc   quod  manifeftctur  conccpiio   alicri. 


quara  volumus  fibi  exprimerc :  fcd  Angclus  per- 
fediiis  poteft  notitiam  caufaie  in  alio  Angc- 
lo ,  quam  fi  per  figna  fibi  exprimeret ;  igitur  per- 
fedius  poteft  fibi  loqui.  Priinum  airumptum 
patet  ,  quia  quod  eft  in  adu  pcifcfto  ad  caufan- 
dumnotitiam  alicuius  obieili  in  paflb  propor- 
tionato,  poteft  illam  notitiam  immcdiatccau- 
fare  ,'  (\  habeat  pafluin  proportionatum  appro- 
ximatum  :  lcd  Angeluscftin  adu  perfcdlo  ad 
caufandum  notitiam  pbiefti  in  intcllcdu  ,  & 
intelledus  alterius  Angcli  cft  paflum  fibi  pro- 
portionatum  ;  igicur  fi  cft  debice  approxima- 
tum,  poterit  notitiam  caufare.  Maior  eft  plana. 
Probo  primam  parcem  minoris,  fcilicec  quod 
Angclus  eft  in  adlu  pcrfcdo  ad  caufandum  no- 
titiam  obicdi  in  alio  Angelo ,  quia  vnus  Ange- 
lus  habct  memoriam  perfcdkm  ;  huiufmodi  ve- 
ro  cft  parens  ,  &  agit  ex  neccflicatc  nacura: ,  ficuc 
in  diuinis  P.ucr  naturali  neccflitatc  producic 
Filium  ,  ita  quod  incmoria  patcrna  perfefta  cft 
fufliLicns  rcfpcftu  adlualis  notitis.  Eft  ctiatn 
fuflSciens  refpedlu  habitualis  noiitiK  ,  ficutfpc- 
cies  fcnfibilis  potcft  gignete  notitiam  fuam  in 
fcnfu  fine  corpore  fenfibili  ,fi  confcruaretur  a 
Deo  ;  vt  fi  lumcn  conferuaretur  non  exiftente 
Sole,  poirct  caufarc  nociciam  in  vifu ;  igitur  fpc- 
cies  incclligibilis  cxiftens  in  memoria  ( intclligi- 
bile  cuius  cft ,  fiue  fit ,  fiue  non )  poteft  gigfterc 
notitiam  fui  intclledu,qu«  cft  habicualisco- 
gnitio  ;  igitur  habitus,  vcl  fpccics  in  memoria 
poteft  caararenoritiam  habitualem.  Patetigitur 
prima  pars  minoris,qu6d  Angelus  fit  in  adlu 
pcrfedo  ad  cautandum  nocitiam  in  alio. 

Secundam  partem  minoris  probo  ,  fcilicet 
qiiud  intclledius  Angeli  fit  p.Tirum  proportio- 
natum.  Qu,ialicet  fic  aliqua  pocentia  operaciua, 
quae  non  poceft  habcte  opcrationcm  ab  aliquo 
creato  alioi  fc ,  ficut  voluncas  propccr  ciusli- 
bcrtatem  non  poteft  velle  nifi  \  Dco ,  &  a  fc ,  ta- 
mena  nulla  potcntia  tollitur,  quin  pofllt  pafll- 
uc  rccipcreabaliocreato,  ficut  Jl  fe,fi  iftudaliud 
fit  a;quc  a(aiuuin,&  proportionabilc  ficut  ipfum- 
tnct :  fed  memoriaalterius  Angcli ,  fcu  calisin- 
telicdi«,cft  in  potcntiareccptiua  notitia»  adua- 
lis  .-tqualitcr  ab  alioficuta  fc,  &  mcmoria  per- 
fcda  fupcrioris  Angtli  cftpotentia  aifiiua  na- 
turalis ,  &  ita  adliua ,  vcl  magis  quam  propria 
mcmoria  petfeda  ,  &  ipfa  potentiareceptiua  eft 
vniformiter  pafllua  a  fc,  &  ab  alio  ique  adiuo; 
igitur  cft  palFum  proportionatum  refpcdlu  alte- 
rius  Angcli, 

Dicunt ,  ficut  potcntia  operatiiia.vt  voluntas, 
non  potcft  habcre  operationcm  ab  aliquo  crca- 
to  alio  a  fc  ;  fic  nec  potcntia  ,  quac  cft  aftiua  pro- 
pric  potcft  agcre  in  extrinfccum  ,  ncquc  recipe- 
re  adlionem  nifi  \  fe ,  vt  habctur  9.  Metaphypc, 
Sed  intelligere  e[\  opcratio  immancns  ficut  vitte; 
igicur  potcntia,  cuius  cft  illa  adio  ,  ncc  poccft 
agere  in  cxtrinfecum  ,  ncc  rcciperc  ab  cxtrin- 
fcco. 

Itcm  ,  memoria  perfcdta  Angeli  habct  pro- 
pri<im  poti  ntiam  intclleiflus,  fcii  meinoriam  pio 
p,il1oad:rquaro;  igiturnon  potcftagcrcin  intd- 
Icdtum  altcriiis. 

Ii cm,  tunc  fcqiiitur  qu6d  mcmoria  in  vno  ho- 
mincpofllit  caufarc  immediatc  intellcftionem  in 
alio  hominc,ficut&  in  intclicdtu  fuo,cumfint 
potcnciiE  operatiu.T  ciiifdem  rationis. 

Ad  piiitnimhorum  dico.quodpotcntiaadtiua, 
vt  diftingaitur  concra  paflluam  ,  5c  vt  adliua 

diftin 


jtngelU  ftf* 
tnufnre  ncti" 
tium  in  nlif 


I  I. 

InteUiHltt 
vniui  A»ge- 
lifoteji  fttti 
ab  ttlio. 


It. 

Omnit  cAuff 


Qusftio  II. 


SOJ 


titm  ffi  Je  f* 


memori»  ha- 
bet  proprium 
inttUeHii  pro 
f»j[o»d*lH»- 
to. 


S^omoJo 

gelo    loqu*- 
turt 


Communiht 
ijquuntur 
.4ngeli  cem- 

Vunic»ndo 
csnceptiu. 


M- 


Pottfi  Ange- 
lue  caufnre 
^tcii  faliim 
tnitlit. 


diftiiiguttuc  contra  fac^iuam  ,  xquiuocc  accipi- 
tur :  quia  adJio  ,  vt  dillingiiitur  coutra  palliuum, 
acci  Jit  qu6(i  fit  a(3.uium  \n  (c  ,  vel  in  aliud ;  quia 
habcns  forrnam  perfccle  in  virtutc  fuaadliuapo- 
teft  agerc  in  quodhbct  padum  dilpohtuni  :  & 
ideo  memotia  petfcda  Angcli  acqualitcrpotcft 
agetc  in  intellcdumaltcrius  hominis,  nili  pro- 
pter  phantafmata,  ad  quz  tcrminatur.  Nunc  au- 
lem  nulla  cft  potcntia  adiua  ,  quin  quantiim  cft 
dc  fc  ,  fit  faftiua  ,  licct  non  c  contra.  Ignis  enim 
tantum  cft  faftiuus.non  cnim  poteftcaufare  for- 
malitcr  calorem  in  fe.  Scd  intelledus  Angeli 
poteft  cfle  fadiuus,  caufando  notitiam  in  alio,& 
aftiuus  caufando  intcUedionem  in  intellcdu 
proprio. 

Ad  aliud,  dico  quod  mcmoria  perfc^aa  Angeli 
habet  proprium  intcUcdum  pro  paflb  fuo  ad- 
arquato  intenfiuc^quia  tantum  potcft  recipere  in- 
icnfiucjficuc  aiiiid  caufarc,  fed  nonextcnfiuc: 
ficuc  ignis  poteft  haberc  hoc  calcfadibiic  ad«- 
quatum  intenfiiic,  quia  tantum  potcft  recipcre  de 
calore^quantum  ifte  igiiis  poteft  caufare  calorem 
in  hoc  fa(fiibili ,  ficut  in  alio  «quc  difpofito.  Pa- 
ret  igiturptimum  principale.quod  vnus  Angclus 
poccftcaufare  nocitiam  alicuius  obicdi  aduali- 
ter,  &  habitualitcr  in  alio  Angclo. 

Ad  tcrtjum,  refpondeturquod  memoria  vnius 
hominis  non  fit  adiua  in  inteiledum  alterius  ho- 
minis,  hoc  non  eft  ex  rationc  potcntiarum :  qoia 
hoc  poteric  in  patria:  fcdcft  ex  ordine  porcn- 
tiarum  in  ftacu  iilo  ,  in  quo  incciicdus  non  pati- 
tur  nifi  )l  phancafmatc ,  &  ita  cft  fua  poiTibilitas 
ardaca  ad  piiantafmata. 

SCHOLIVM    IV. 

Explieat  tjHomodo  loijuetjs  caujat  anumjtnefpecie, 
&  e  contra ,  &  ^uanda  a£ium  Jimul  cum  Jpecie :  de 
^tto  in  Oxott.  htc  a  num.  20. 

SEcundum  principale  eft,  qualiter  Angelus  lo- 
quatur  Angelo  ?Dico  quod  aliquando  caufat 
adum  cum  fpccie ;  aliquando  adum  fine  fi'ecic; 
aliqaaiido  fpcciem  fine  adu.  Primum  patct.quia 
quod  eft  receptiuum  k  quolibet  habentc  perfcdte 
adlu  primo  caufatum  in  virtutc,  poteft  ipfum  re- 
ciperc:fcd  Angclus  eft  receptiuus  fpccici,&  adtus 
quaudoqiic  fimui,  Sc  alius  fufficicnter  caufans; 
igttur,  5<rc. 

Similircc  Angelus  poteft  caufare  aftum  finc 
fpecic  ,  qnia  poflibilc  eft  Angelum  commnnicare 
conccptum  altcri ,  cuius  notitiam  habct  habitua- 
litcr  ,  cum  prius  habuit  fpcciem  ,  quia  in  nobis 
vidcmus  quod  adlus  potcft  caufari  nonus  fine  fpe- 
cic  noua ;  igitur  &  in  Ai.gciis.  Et  fic  crcdo  quod 
communiter  loquuncur  ,  quia  communes  locu- 
rioncs  funt  de  eviftentia  tcrnm  ,qua:  conringcns 
cft  ,  quiacomplcxio  ,  in  qua  cft  vniocontingcn- 
tiumadinuiccm  ,  noncftnotacx  fpecicbus  ter- 
minorum  ,  quia  cft  oppofiium  in  adicfto  ,  quod 
fit  contingens  ,&  tamcn  nnta  cx  notitia  tcrmi- 
norum  ;  igitur  caufac  aflcnfum  fine  noua  fpccie. 

Etiam  potcft  caufarc  fpcciem  fine  adlu  ,quia 
infcrior  Angelus  non  poteft  impcdirc  fuperio- 
rem  ab  aiHiu  fuo  ;  igitur  Ci  fupcrior  flct  in  a6lu 
fuo.quicft  incompoflibilis  acSui ,  qucm  vcllet 
caufare  infcrior  per  fuam  Iocutionem,non  rctra- 
hit  ipfum  ab  illo  adu  :  poteft  tamen  caufatc  fpe- 
cicm  ,  quia  fpecics  cacfara  non  retrahic  ipfum  a 
tali  adlu.  Vnde  ficut  exiftens  in  fQrti  imagina- 
Scetieper.  Tom,  XI. 


tione  bcnc  rccipit  fpcciem  albi  delaci  coram 
oculis  ,  &  adlum  non  rccipic  cunc  ,  tarnen  poftca 
potcftremcmorarc  :  fic  fi  Angclus  prius  run  ha- 
bcat  fpeciem  iftius  adtus ,  inferior  caufac  Ipe- 
cicm  in  fupcriori  finc  adu.  Si  prius  habeat  ipc- 
ciem  ,  nihilcaufac ;  fed  (\  caufat  fpccicm  ;  pollca 
poieft  aduertcre  ,  ficut  accidit  in  diftraftis;  igi- 
tur,&c. 

Item  ,  poflibile  cft  inferioreni,  &  fuperiorem 
fimul  loqui  eidcm  Angclo ;  igitur  a  fupcriori 
caufatur  adualis  locutio  ;  igitur  adlus  per  infc- 
riorcm  ,  cfto  quod  fit  in  adtu  contrario ,  folum 
caufatur  fpccies  ,  fi  priiis  eam  non  habcat,  Di- 
ccs,  igitur  crit  homo  finc  auditionc  Rclpon- 
detur  quod  poteft  cfre,  ficuc  in  diftiaflis  habi- 
tualis  locutio,  &  non  auditio ;  fi  autcm  cft  ac^ua- 
lis  locutio,cftauditio. 

SCHOLIVM      V. 

Ex  cjuatuor  moiis  imelUgendi  tenet  illam  inteUe- 
flionem  ejfe  auditioaem ,  ejr:s  caiifttur  a  lotjuente ,  & 
recipitur  in  audiente.  Vnde  hciitio  fiibtR  voluntati 
lotjuentii  , /icut  inte!le[Ho.  De  cjuo  in Oxon.i.  difl.^i. 
Explicat  cjuorHodo  intelleilio  prius  taufatur  a  lo- 
qiuntt ,  quam  locuiie. 

TErtium  principale  eft,  qua:  auditio  cil  loeu- 
tio  ,  dc  qua:  non  ,  vel  (^uje  intcUcctio  ?  Dico 
quod  quatuoc  modis  poflct  poni  intelledio  ,  vel 
quod  fic  vifio  inverbo,  vel  intuitiuc  ingcncrc 
proprio,  vel  in  habitu  ,  vei  intucndo  fpecitm  in 
alio  ,  &  nulla  iftarum  intclIe(5lionum  eft  auditio, 
ncc  propria  locutio.  Quia  in  fpcculo  non  cft 
a(flualis  intcllc^aio  ,  neque  111  obiedo  rclucentc 
in  fpeculo;  igitur  fi  intcUcdlus  audit,  oportet 
quod  immediatc  intelle(3:us  alterius  agat,  vt  cau- 
fa  inteIIe(ftio!iis  a(flualis  ,  ita  quod  intcllc(5tus 
illc,  qui  audit  ,  non  eft  caufa  inttlle^flionis  a(Sli- 
u.T,  fedaliusintelle(ftus,  quem  illcaudit.  Etcft 
diffcrentia  in  certitudine ,  quia  maior  ccrtitu- 
do  cft  quando  caufatur  a  fe  ,  quam  quando  cau- 
fatur  ab  alio  ,  quia  non  eft  maior  ccrtitudo, 
quando  aliquid  auditur  ab  alio ,  quam  fic  crcdu- 
litas  ipfiusdiccntis.  Sedccrtiorcft  vifiopropria, 
ficut  magis  certus  fum  cum  vidco  homincm  in 
Ecclefia  ,  quani  C\  alios  hoc  mihi  dicac  ,  quia  ibi 
non  plus  certitudinis  habto  ,  qcam  fit  crcduli- 
tas  mca  ad  diccnrem  efle  vcrum.  Vndc  ifto  mo- 
do  difputauit  Michacl  cmn  di.ibolo  dc  Moyfi 
corporc  ;  non  quod  nuditio  ,  quam  caufabat 
diabolus  ,  caufauit  alfenfum  Michaclis  :  fcd 
diflcnfit  Michacl  5  &  caufauit  oppofitum  a(fVum 
in  intellc(^u  diaboli ;  fiuc  ifta  difputatio  fuit  fa- 
da  in  corporc,  fiue  non  ,  non  indigcbant  ta- 
mcn  corpore  :  im6  magis  corpus  impcdiret  con- 
ceptionem  vnius,  &  alterius  mutuo  manifcfta- 
ri.  Non  igitur  quzlibec  locutio  caufac  aflcnfum, 
fcd  vifionem  ,  vt  videatuc  qux  fit  conccptio  lo- 
qucntis. 

Prxterea,  hoc  pofTct  cfTe,  quod  anditio  fcque- 
rctur  vifionem,  &  poflct  circ  e  contra  ,  &  poflenr 
clfc  fimul.  Vndc  fi  vifionem  neccfTario  fcquerc- 
tur  audiiio  ,  vidcrctur  non  pertincre  ad  liberta- 
tcm  ,  quianon  pertinct  ad  libertatcm  ?gere  ne- 
ccflitatc  naturali.  Sed  credo  qucd  in  Angelis 
vifio  prxccdit  auditioncm  ,  qu;mqu.Tm  alius  An- 
gelus  ei  pofTet  loqui  ,  quia,  vt  fequitur  ,  potcft 
caufarc  ex  libtrtate  ,  ita  quod  illa  impreflio 
eft  quacdam  cxcitatio  :  ita  quod  Angelus  lo- 
C  c     2  qucns 


§^atuor  mt- 
tii  intiWgtn' 
diiim. 


^emeilt)  di' 
^uianit  dia- 
toiu^  (H  Mi- 
cbii-le. 
Epift.    lodx 


\6. 


yifo  frtetC' 

dil   UqHUtit' 


304 


Lib.II.  DiftinaioIX. 


Jionii  i>i  An- 
gtle. 


Slutmtdo 
AngelM  {»• 
teji    loqui 
vni ,  fir  non 
»lteri. 

>7- 

Adafgum.i. 

x.jutfl. 

Locutio  fit 
f*f>i  de  notit 
MMdieati. 


Adfe(Sdum. 


♦   InOxon. 
htc  n.  \6, 


i8. 

Opinie   S. 
Thomt, 


Sluomodo 
Anfeliu   il' 
luminat. 


quens  alceti  excitac  eum  ad  vinonetn  alicuius 
obiedli. 

Quartum  priticipale  patct  ex  his ,  fcilicet  quis 
fic  oido  audiiionis  in  vno ,  &  viiionis  in  alio. 
Prius  enim  caufatur  vifio  in  vidcnte,  quam  lo- 
cutio  in  loquente :  ita  quod  auditio  fequitur  vi- 
fioncm  non  ficut  effedus  caufam  fuam ,  fed  funt 
ficut  duo  effedlus  ordinati  ,  quorum  vnus  eft 
immediatior  caufa: ,  vt  vifio :  ita  qu6d  memoria 
loquens  efl:  caufa  vtriufque  ,&  prius  natura  cau- 
iat  vifionem  ,  qukm  auditionem.  In  poteftate 
enim  loquentis  aft  auditio  illius;  quia  intelle- 
d:io  fua  eft  prima,  &  poteft  agere  in  hoc ,  &  non 
in  illud ,  quia  quod  habec  in  poteftate  fua ,  vc 
coagat,  ad  hoc,  vel  ad  illud  ,  in  poteftatc  fua  erit 
habere  fe  determinatc  ad  inielle(^ionem  vnius 
Angeli,  vel  alterius;  quia  caufat  prim6  intelli- 
genciam  in  ifto,quem  vult  intelligere  conceptio- 
nem  fuam.  £t  fic  patet  quod  poteft  loqui  vni, 
&nonalteri.  Deus  enim  coagit  fecundum  in- 
fluentiam  generalem  ,  cum  Angelus  loquitur 
vni,  quem  vultvidcre,  &  non  coagit  reipeftu 
alterius. 

Ad  primum  principale,cumdiciturqu&d  nul- 
la  intelledio  cll  intimiot  Angelo,quani  efientia, 
quaetamen  pacet  fine  locutione.  Dico  qu6d  non 
proptet  hoc  fit  locutio  ,  quin  aliter  non  pateret 
illa  incelledio  :  fcd  auia  alitcr  non  excitaretur, 
nifi  prima  caufatctur  intelledio :  &  tuncappetic 
illud  cognofcere  pcrfeftc.  Et  idc6  non  fruftri  eft 
illa  locucio ,  neque  cflet  fruftik ,  liccc  nacaraliter 
poflct  hoc  cognofcere,  quia  muhoties  aliquis  lo- 
quitur  alceri  de  illo,quod  alius  benc  nouit,  fi  ad- 
uerteret ,  &  fortc  nifi  excitaretur.non  confidera- 
ret,&idc6  excicat  cum  ad  attcntionem.  Multa 
euim  quis  poirct  noiTe  Cx  attenderec.quz  dimiccit, 
quianec  excicacur  ,nec  ipfemet  curat  attcndcrc. 
l'ra:ter  hoc  Deus  non  coagit  ad  hoc  ,qu6dco- 
gnofcat  volicionem  alcetius ,  nifi  voluntas  alce- 
rius  velic  alium  noflc. 

Ad  aliud  ,  dico  quod  poteft  loqui  pcr  aliquod 
excrinfecum  ,  non  quod  illud  cxcriiifecum  fic  ra- 
lio  agendi,  fcd  canquam  requificum  ,  ficut  eft  dc 
omni  aftionc  creaca  extrinfcca. 

Ad  aliud  dc  diftantia  patebit  alibi  *. 

S  C  H  O  L  I  V  M     VL 

iHumimtionem  Angeli  putat  effe  locutiontm ;  non 
omnem^fed  eam  ^ua  excitatur  illuminattu ,  vt  videat 
aliijHa  in  Ferbo ,  adefUAanteanon  attendebat.  Ponit 
alios  varios  dicendi  modos  circa  hoc. 

ADprimam  quaeftionem  dicitur  quod  illu- 
minatio  eft  qua;dam  locutio  de  vero  perfe- 
ftiuo  intclledus ,  &  Angelus  potcft  loqui  de  eo, 
quodnouit  fccundari6,non  fccundumdenotisin 
Verbo.  Quia  prima  nocicia  rerum  eft  in  Verbo, 
fecunda  eft  de  vero  reuclato  ;  &  de  tali  loquitur 
generalicer  Angclus  aliis  Angelis. 

Vcl  alicer  dicitur,quod  melius  crcdo,  quod 
non  omnis  locucio  de  vero  reuelaco  perfcftiuo 
infj^'  vcro.eft  illuminacio  ,  quia  Angelus  nonil- 
luminat  alium  nifi  difpoficiuc.  Sic  primo  caufat 
intelleftioncm  in  alio  ,  cxcitando  ipfum  ,  vt  vi- 
deat  hoc,quod  ipfc  videt  in  Vcrbo.vcl  in  intelle- 
(5lu  fao  ;  &  tunc  cum  vidct  hoc  imperfedc  ,  dcfi- 
dcrac  hoc  videre  in  Verbo  pcrfedlc ;  &  tnnc  vi- 
dct  iftud  ibi  perfcdc  ;  &  fic  Angclus  non  illu- 
minat  alium  ptincipaliccr,fed  folum  difpofitiuc, 


&  excitatiuc,non  (anando  oculum  ficutaliqut 
ponunt ,  vcl  amouendo  indiipofitionem.  Nulla 
enim  eft  indifpoficio  in  Angelo  ad  cognofcen- 
dum  quodcunque  cognofcibile;  nifi  vocctur  in- 
difpohiio  non  defiderare  viderc  in  Verbo,  &  hoc 
eft  extcnfiuc. 

Alitcr  ponic  vnus  Dodor  fuperius  noniina- 
tus,  qu6d  tamex  parteintelle6tus,quam  exparte 
obie(^i  eft  aliquid  requifitum  ,  cijm  Angelus  fu- 
perior  illuminac  inferiorem.  Prim6  ex  parcein- 
telle6^us  requiriturlumenconfortans  ipfum  in- 
telledum,&  tuncpoteft  melius  videre.  Secundo 
ex  parte  obie^^ti,  illud  quod  Angelus  fuperior  ap- 
prehcndit  vniuerfalitcr  particulat,&  diuidit  tra- 
dendo  infcriori.  Exemplum  ad  hoc,&audiori- 
tas  ;  cxemplum  ficut  magifter ,  quod  apprehen- 
dit  vniuerfaliter  particulat ,  &  diuidit  tradendo 
difcipulis,  fic  Angelus  fuperior  inferiori.  Ad  hoc 
Dionyf.  de  calefti  Hierarchia,cap.io.  Fna^uaque 
mentium  diuidit,&  multipUcat  vniformem  inteUigen- 
tiamjibi  datam. 

Contr^,  illa  nunquam  accidit  confortatio  fo- 
lum  per  iuxtapofitionem  ;  igitur  fi  confortetac 
intelle(5l;us ,  oportet  qu6d  illud  lumen  caufatum 
^  fuperiori  caufet  aliquid  in  inferiori  :  fi  non 
caufat  aliqoid ,  non  plus  confortatur  cunc,  qukra 
pritjs. 

Praiterck,  cum  dicitqu6d  magiftcr  particulac 
difcipulo,  caufando  particularia  in  alio,vcl  in  fe; 
nonpoteftfic  Intclligcntia  fuperior  caufarepar- 
ticularia  in  fe,  quia  hoc  eflet  caufare  oppofito 
modo  fu^  cognitioni,quia  fna  cognitio  naturalis 
eft  vniuerfaliorrncquc  caufat  particularia  in  alio, 
diuidendo  vniuerfale  in  particularia  :  fed  in 
hoc,  quod  particulat  illudmultis  aliis.  £t  cum 
dicit  Dionyfius  ,  vnacjua(]ue  mentium diuidit ,8cc. 
non  intelligit  qu6d  capiat  hocconfuse  Intelli- 
gentiafupcrior  exparte  obic(9:i ,  quia  capit  hoc 
per  rationem  vnam  in  vniuerfali;  igitur  non  ma- 
gis  particulat  iftud  in  fe,  dando  aliis,  quim  prius 
fuit ,  fcd  diuidit  multis  Angelis  inferioribus , & 
traditeis.  Etefto  qu6d  diuidcret  ,melius  poflcc 
pcjjii,  ficut  prius  dixit  ,qu6d  excitat  eum,  vt  vi- 
deat  hoc  in  Verbo. 

Alia  opinio  cft,  qu6d  quadrupliciterconucnit 
illuminarc.  Vel  ficut  Sol  illuminat  medium,cau- 
fando  lumcn  totaliccr;  vel  ficut  candela;vel  ape- 
riendo  feneftram  ,  vel  fanando  oculum.  Prinio 
modo  Deus  illuminat  qucmiibet  Angelum.  Sc- 
cundo  modo  eft  illuminatio  fecundum  ^uid.  Sed 
tcrtio  modo  ,  &  quarto  conucnit  illuminatio,  vc 
dicitGlofla  fuper  illud  Pfalmi  :  Damibi  intelle- 
c}nm,Domine,drc.  Tamcn  videtur  mihi  melius  di- 
ftum  vt  priiis ,  quod  Angelus  fuperior  illuminat 
inferiorem  difpofitiue  moucndo  eum  ad  acten- 
tioncm,veI  amoucndo  indifpoficionem,cijm  iHa 
noii  dcfiderat  videre  in  Verbo. 

Ad  primum  prineipale,  cilimdicitur,<r«»  caufat 
lumen,  attt  intendit.  Dico  qu6d  caufat ,  ncc  tamen 
creat  ,quia  caufarc  intelligentiam  aftu  in  intcl- 
\eGtn  .ilterius  Angcli,  non  cft  creare ,  fcd  fic  cau- 
fat  Incelligcntia  fuperior ,  mouendo  aliam  ad  at- 
tentionem. 

Ad  aliud  ,  concedo  qu6d  illuminatio  talis  eft 
aliqua  mutatio.  Igitur  pritis  fuit  tenebra  ,  verum 
eft,fccundum  fK»<i;  quia  etfi  habeant  notitiam 
dc  co  ,  quod  nouerunt  primario ,  non  tamen  ha- 
bent  a(Slualem  notitiam  de  quocunquc  obic^Sto 
fccundario,itali  priuatione  fccundiim  tjftid,Ad 
habitum  potcft  bcnc  cflTe  mutatio. 

Ad 


»9- 

AU»  ofimt. 


lO. 

Opinu  }. 


Sluatuor  mo- 
du  toniingit 
HHminiuia, 


II. 

Ad  argum.l. 
qutftionisfu- 
feriorii. 


Ad  fecuttiU, 


Qusftiolll. 


?0S 


Ai  Urtium. 
JU«iw«  litmfn 
nOH  iinpedit 
tairuu  :  *tfi 
petiti»  quX- 
doqut  minus 
n»n  cafi»t 
frtfinte  m»' 
itri. 


I. 

ArgHtn,  fri- 


Stemdum. 


TirttHm, 


r 


Ad  aliud ,  dico  quod  nunquam  itiaius  lumen 
impeJjcminus,quantiimcft  de  fe.  Vndcitellx 
cqualicer  muhiplicanc  ipeciem  ad  fuperficiem 
terrz  in  mcridie.iicuc  inaiia  horaj  quiaexiltens 
in  putco  profundo  xqualicer  videc  ftcllam  in 
racridie ,  iicuc  in  node ;  igitur  cunc  mulcipiicac 
ad  fuperficiem  terrz:quia  priiis  ad  medium,quain 
ad  extrcraum.  Tamen  virtus  cognofciciua  impe- 
dita  eft  a  forius  mouente,  ne  poffic  percipere  de- 
bilius  mouens  zqualicer  i  dcbilius  camen  mouet 
ficut  prius,  vircus  tamen  vifiua  tunc  fatiatur  a  lu- 
mine  Solis  ,  ne  poflic  percipcrc  lumen  ftcUat 
squalicer  mouencis  ,  vt  prius. 


Q_V  jE   S  T  I  o       III. 

Vtrum  AngeldJ  fojjtt  loqui  Angelo 
dijlanti? 

Doftotes  eitati  <j»»fi. i.&t.Sc  Scotus optimc  J.fhjf.j.i, 
vbi  Arecious. 

V  6  D  non.  iJe  Amma,text.y^.  Si  me- 

dium  effct  vacuum.non  polTei  ah'quid 

vidcrijhoc  non  cft.nifi  quia  prius  cau- 

fatuc  a£tio  in  medio ,  qukra  in  extre- 

mo;  igicuc  fi  Angelus  loquacuc  Angelo  diftanti, 

pcius  caufac  aUquidin  medioiconfequenseft  fal- 

fum,quia  nec  poteft  medium  fic  aherarc,nec  me- 

dium  aheratum  nociciamin  Angelo  caufare. 

Icem  7.  Phyfe.  text.  8.  Agens  eift  immediatum 
prozimo  paftb :  hoc  enim  eft  vniuerfale  de  omni 
agence. 

Icem ,  fi  fic ,  igitur  fi  aUus  Angelus  cflct  pro- 
pinquius ,  qu^m  ille ,  cui  loquerctur  ,  ille  poirec 
vidcre  quod  ahquid  vcllec  exprimcrc  ahcti.Con- 
fcqucns  cft  falfum  ,  quia  fi  malus  Angelus  enet 
intcr  duos  bonos,tunc  non  polTct  teuelare  bonc, 
nifi  reuelaret  malo. 

Oppofitura  Lucxi6.  dcLazaro,&  dcdiui- 
teininferno. 

SCHOLIVM     I. 

"F^lHtt  Arigclum  lequi  pojfe  diftanti;  &  agenspof- 
fi  agerr  in  dift4ns,nihil  agendo  in  mediHm ,  ntjihocfit 
eiufdem  rationis  cume.xtremo,  vel  agens  haheat  plures 
formxs  in  agendo  fibi  fubordinatas.  Prohatur  primo, 
^uiafe  DeHi,per  impojfihile,  cjjit  in  coelo  tantum,agere 
fojfet  in  terra.  De  quo  in  O.xon.  i  ,dift.  5  y.Sccundo,  Sol 
generat  mineralia,  Tertio,  agcns  naturate  non  tantttm 
agit  in  fitperficiem,cui  tanwn  congruum  eftfed  inpar- 
tespajfi  diftantes.  Gjiiiart9,cum  video  coloreminfiper- 
ficie,  nen  caufatur  vifie  in  medie. 

DIco  ad  quaiftionem ,  quod  Angelus  poteft 
loqui  Angelo  diftanti  locaUter  ,  eo  modo, 
quo  poteft  elfe  in  loco  :  quia  fi  illa  corporadi- 
ftenc ,  cum  quibus  Angcli  funt  diffinitiuc ,  innc 
AngeHdiftanc  locahcer  fuomodo,ficut  aniraa 
vnius  homini$,ab  aiiima  aherins  diftat  localiter. 
Poceft  eciam  Angelus  aheri  diftanci  loqui  imme- 
diatc ,  nihil  caufando  in  medio  rationis  eiufdem, 
.^.'V'      *  vcl  ahcrius  :  quia  adio  extremi  in  extrtmum 
tit  mBiontm  non cocxigic prius  accionem m mcdio,niuactio 
iamidiim.     in  medium  fic  aliquo  modo  prior :  fed  in  locu- 
tione  Angelorura  nullo  modo  dependecadlioin 
excremum  ab  adione  in  medium  ,  quia  hocnon 
poftec  cfTc ,  nifi  duobus  modis ,  vel  quia  mediura 
cft  fufceptiuum  eiufdera  racionis  cum  exttcmo, 
Scetieper.  Tem,  Xh 


Contri, 


1. 


ficut  accidit  in  illurainatione,qu6d  prius  illumi- 
natur  pars  propinqua,  quim  remot.ii&:  idco  prx- 
exigitur  ilia  zStio  in  medium  prius  ,  quam  in  ex- 
ttemum.  Vel  fecundo  modo,  quaiido  locdium  eft 
fufceptiuum  aherius  adlionis ,  cuius  prmcipium 
eft  inagence,  vcaccidic  de  Sole  gcnerante  ver- 
rocra  in  terta,non  prius  generat  vcrmem  in  acre, 
fed  caufat  aliam  a^ioncm  in  acre.  Neucro  modo 
conuenic  in  propofico.  Nara  mcdium  non  cft 
fufcepciuum  Iqcucionis  ,  ncc  ctiam  eft  fufcepti- 
uum  ahcrius  a6bionis ,  cuius  principiura  fit  in 
Angeloloquente,quiaAngelus  non  habet  in  vir- 
tute  fua  adtiua,  nifi  motum  localem,&  nullus  ta- 
lis  requiritur  in  medio  ad  hoc,  quod  Angclus  lo- 
quatur  Angclo  diftanci. 

Icem,  Angelus  inferior  poceft  fe  incnitiuc  co- 
gnofccre;  igitur  Angelus  fuperior  potcft  eundem 
inferiorcm  intuitiue  cognofccre;  quia  cognitio, 
qus  sEquc  perfeftc  fic  competit  infcriori,non  cft 
impoICbilis  fuperiori :  fed  nun  requitituradio 
in  raediam  ad  hoc,  quud  Angelus  fuperior  in- 
tuitiue  cognofcat  inferiorem  diftantcm  ab  eo; 
igitur  poceft  ciTc  a€tio  immcdiaca  in  aliquod 
diftans. 

Modus  poncndi  ille  declaratur.  Primo ,  fi  per 
impofllbile  Deus  non  eflet  vbique  per  eircntiam, 
fed  tantum  in  coelo  ,  vt  zftimanc  laici ,  adhuc 
poflcc  crcare  animam  in  rerra,  quia  adhuc  ciTec 
omnipocens.  Probacum  eft  prius  *,  Sc  ccrcum 
eft  quod  in  cceando  animam  in  cerra,  uon  cft  nc- 
celTe  quod  aliquid  cftcc  in  medio  ,  neque  fccun- 
dum  difpofitionem ,  neque  vt  coagens  fibi  in 
creando. 

Aliud  exemplum.  Sol  agit  generando  in  tcr- 
ram  aliquod  mixcum,  vel  immixtum  ;  igitur  im- 
mediate  agit  in  diftans  ,quia  nihil  fubftantiale 
caufat  in  medio ,  nec  poteft  aliquod  accidens  in> 
ducereforinara  fubftaniialem  in  vircuteillius,vt 
probaturaeft  prius^^^quia  inducens  in  inftanti 
indudioniseft  zque  perfcdum  cura  forma  in- 
daStn ;  igitur  ficut  Sol  agens  per  medium  vtiiur 
mcdio  pro  non  medio  ,  hoc  eft  ,  agit  in  diftans 
immediate,  ac  Ci  non  eiret  medium  interceptura, 
fic  Angelus  in  locutione  poceft  vti  medio  pro 
non  medio. 

Item  ,agens  naturale  non  folum  caufateffc- 
£tam  in  fupcrficiepafli,  fed  in  profandoimo,vcl 
nihil  caufat  in  fupcrficie  ,  vcl  non  folum  ibi ,  & 
non  eft  przfens  mathemacicc  ,  nifi  fuperficiei 
pafli :  igitur  agit  immcdiate  in  diftans,fahera  pec 
aliquod  medium ,  efto  tamen  quod  non  fic  in 
medio ,  nifi  acrc  incercepco  :  igitur  ageus  ma- 
ioris  vircutis  poteft  agere  in  magis  diiians  im- 
mediacc. 

Icem  ,  cirm  videocolorem  in  fupcrficic,  non 
caufacur  vifioinmedio ,  tunc  enim  medium  for- 
mahter  videret :  igitur  color  diftans  cft  imme- 
diarum  adbiuum  in  oculum  ,  vt  oculus  cft  pafE- 
uum  ad  vifionem  ,&  non  coniungitur  fibi  nia- 
thematice.  Probatur  hoc,prius  recipic  pars  orga- 
ni  propinquior  vifibili,  quam  poccntia  vifiua  ;  & 
caraennunquam  coniungiiur  vifibile,  quod  vi- 
decur  ,  potcntiz  vifiuz  fecundum  con(&(5tiim 
mathematicum.  Idco  dico  quod  in  corporibus 
adiiuis  ad  inuicem,  &  pafliuis  ,  vt  phirimum 
concurric  cont?.6tu«  mathematicus  fecondum 
fuperficics.  Vcl  fi  fic  per  mcdinm  ,  hoccric  cau- 
fandopriusin  eo  .iftionemciufdcm,vcl  aheritis; 
camen  aliquando  poteft  agcns  efTe  przfenS  di- 
ftanci  localiccr  fccundum  poteutiam  ;  non  quod 
C  c     3  potca 


Si  Deu^  in 
eali  tantiim 
fjfrt  ,  aJhut 
fcjfit   mgere 

in  ttrrtt. 
*  i.d  J7.  & 
ir»  Rcp.  d.i, 
quxft.  t. 


Sel  »git  in 
diftmKi,ege?u 
in.medium. 


*  i,  I.  q.  I. 
ouna.4. 


Agens  natu- 
rale  ferr.per 
agit  in  di8i. 


Vifibilt  n»n 
iu>i;:t:ir  '-•/• 
yii.,  fi.-SJum 
talftim  JT/»- 
thtmnti(Hm, 


jo6 


Libll.  DiftinaioX. 


potentia  fepaic.tur  a fubftamia  fiia ,  fcdquiaeft 
prxfcns  fecundum  ccrminum  potcntiae  ,quieft 
cffeiftus  fuus,  &  effedlus  potcft  caufari  i»  aiiqiio 
diftanti ,  cuni  agcns  cft  potcns ,  licutli  efletibi 
prff  fens  fccundijm  contadum.  Ec  fic  poteft  An- 
gelus  ioqui  Angclo  diftanti,  itaquod  fecundum 
terminum  potenti»  :  quia  ficcauiabit  in  co  effe- 
<5lum  ,ac  finondiftaret  localitcr. 
f»  Ad  primum  principale  ,  dico  quodnon  po- 

J.d4rgHm.i.  teft  ciTc  vifio  ,  fi  mcdium  fit  vacuum  ,  non  cx 
liocquod  ptius  caufecur  vifio  in  medio,  fed  quia 
medium  cft  reccptiuum  alterius  rationis;  &fi 
noncircccaufandiminifi  vifio,  niliil  caufarctin: 
inmedio. 

Aificitdim,  Adaiiud,  didlum  cft  quod  oportctagens  clTc 
praefcns  pallb  in  corporibus,  &  vbi  eft  adio  ciuf- 
dem  rationis ,  vcl  alterius  in  medio ,  priufquam 
in  extremo. 

4diatiuni.  Ad  aliud  ,  dico  quod  Angclus  poteftloqui 
diftantioti,  &  non  propinquiori,  quia  vcitur  lin- 
gua  pro  non  lingua ,  &c  mcdio  pro  non  mcdio, 
Vnde  memoria  cft  principium  inteJle(2;ionis, 
vel  auditionis ,  fccundum  applicationcm  volun- 
tatis ,  Dco  coagente  fecundum  influentiam  ge- 
reralem  refpeftu  illius  ,  cui  dirigituc  locutio, 
nonalterius, 

DISTINCTIO     X. 

Q^  ^  S  T  I  o       I. 

ytmm  Afigeluj  poj^i  moum  localiter 
motu  contimo? 

Alcnf.i  //irf.  qutfl.  3}.  membro  i.  fy  j.  D.  Bonaucnt.  \.d. 
iT.i.ftrt.art.i.qutft.l.  Richatd.ar/.  j.  qriift.l.  D.Tlio- 
mas  l.part.qutft.^i.art.l.W!i{<\.  l.pcrt.  di^. l^Jf.Scof.\iS 
inOxon.  dift.  i.  qutft  5.  &iT)ulti  ibi  citati ,  i^tnbits 
qutftiortibm fe^ttenttbiu  «^it  de  motu   /ipgeli. 

V  6  D  non.  Motus  cft  aftus  cntis 
in  potentia,<5<:  entis  impetfedi,  3. 
Phyfic.  cap.  i.Angdiu  rteijHeefi  in 
potentia,  neejiie  imperfeSins. 

Itcm ,  fccundum  Philofopl\um, 
6.  Phyfic.  cap.  10.  Indiuidbile  non  poteft  moueri, 
quiadum  mouetur,  partim  cft  in  terminorf^«o, 
&  partim  in  termino  ad  <juem.  Et  in  fine  G.  ibi- 
dcm  probat  hoc  pcr  alias  rationes :  fed  Angclus 
eft  indiuifibilis, 

Itcm ,  motus  cft  continuus ;  igitur  Angclus 
nonmoueturcontinue.  Antecedcns  patet  ,quia 
fuccefllui  nihil  cft  adn  ,  nifi  indiuifibile  :  quia  fi 
/ic,aliqua  pars  diuifibilis  cftet  tota  fimul,  quod 
eft  contra  rationem  fucccffiui :  aut  igitur  ifto  ce- 
dcntc  fuccedit  aliquid  ,  vel  nihil :  fi  nihil ,  igitur 
definit  fucccfliuum  ciTe  :  fi  aliquid  ,  illud  crit 
indiuifibile  ,  quia  fempcr  fuccefliuum  eft  vni- 
formiter ,  igitur  femper  eft  fecundiim  indiuifi- 
bilefui. 

Item  ,  non  moucri  fncccflluc  prouenit ,  vei  ex 
rcfiftentia  mobilis  ad  motorcm  ;  vel  medij  ad 
mobilerin  motu  Angeli  neutra  refiftcntia  cft  :  & 
ficarguit  Philofophus,  quod  ficnt  vacuiad  ple- 
num  nulla  cft  proportio,  fic  corporis  ad  fpiritum 
nullaproporiio, 

OppofitimT  innuit  Damafccnuslib.  i.cap,  13. 
An^eli  miffi  in  terram  non  mmait  i>i  cxlo. 


Stcundutn. 


Tertium. 


^artum. 


CoKtra, 


SCHOLIVM     I. 

Angelum  pojfe  fi  mouere ,  etiam  continue  ,probat 
ratione  clara ;  &  Scriptura  tefiatur  An^elos  fi  mo- 
uiffe  ,  z/tpatet  de  Angelo  Tobia,  Dcemnibtu  imcfpe-' 
HantibM  nihil  defideratur  in  Oxon.i,difl.i.  qtuijl,^, 
(t  tribui  (^Httflienibusfequemibm, 

DIco  ad  quaEftionem  ,  quod  Angehis  poteft 
moueri  continuc  ,  &  {ucccfllue ,  eo  modo. 
quoeftin  loco.  Nonenim  requirit  fuperficiem 
adlu  circumdantem,fed  folum  eftin  loco,quiaeft 
przfens  per  efteniiam  diflinitiue  corpori  locanti, 
exiftenti  in  loco  circumfcriptiue,&  non  cft  in  lo- 
co  folim  per  operationcm.lm6  licct  cflct  ibi  fpi- 
ritus  dorraiens  ,  vcl  omnino  non  operans,  nihi- 
lominus  diceretur in  loco  diflinitiae. 

Quod  fic  poflet  moueri  ab  vno  vbi  ad  aliud^ 
probo ;  quia  quidquid  eft  fufceptiuum  multarum 
formarum  eiufdcm  gcnctis  ,  &  non  limitatur  ad 
vnamtant^m  aliunde,  nec  poteft  haberc  plura 
fimul,poteft  moueri  ab  vna  forma  ad  aliam  :  An- 
gclus  potcft  eifc  in  plutibus  vbi  fuo  modo,&  non 
limitatur  ad  vnum  ,ncc  poteft  habcre  pluraff» 
ada:quata  fimul,  quia  fimul  eft  cum  toto  habcnte 
multas  partcs,qua2  funt  in  potentiain  vbi;  igitur 
Angelus  poteft  ab  vno  vbi  in  aliud  moueri. 

Quod  ctiam  fuccefliuc  ,&  continue  mouetur, 
probatur ,  quia  ficut  corpus  ,  cui  cft  pra:fcns ,  cft 
in  loco  circumfcriptiue ,  &  dimittit  partem  poft 
partcm  continue,donec  fit  totaliter  extra,  fic  po- 
teft  Angelus  praefcns  illi  corpori  moucrc  fecon- 
tinuc  ,  vt  vniformiter  pra:fcnscorpori,&  dimit- 
tere  fucccfJiiic  partcm  poft  partcm  illius  loci 
continiic.  Et  ficut  poteft  in  corporc ,  itapoflet 
extra  ,  ficut  fccit  anima  Chrifti ,  quando  dcfcen- 
dcbat  ad  inferna.  Et  frequcntcr  mifll  funt  Angc- 
liincorporibus,  vt  patet  in  facra  Scriptura,& 
continuc  mouebant  fc  cum  corpore ,  ita  quod 
non  ir.oucntur  per  accidens  folum  ad  motum 
corporis ,  quia  Angelus  nihileft  illius  corporis, 
fed  habet  alium  locum  fibi  proprium  :  &  ali- 
quando  mittitur  fine  corpore ,  ficut  patet  dc  An- 
gclo  miflb  Marix,  &  ctiam  milTo  lofeph,  dicente 
fibi :  Netirneoi  accipere  Atariam  in  ceniti^em,8c  au- 
diens  vocem,nihiI  vidit,&  ficut  mouetfe  fucccf- 
fiuc  incorporc,  ita  poteftcxtracorpus. 

Ad  primum  principale  ,  concedoquod  Angc- 
lus  cft  imperfedtus  aliqua  imperfciSlione ,  &in 
potentia ;  quia  quodlibet  ens  ,  quod  non  habet 
omnc  cns  cminentcr ,  cft  aliquo  modo  impcrfe- 
ftum,  dum  non  poteft  recipere  illud  ,  quo  caret. 
Et  idcb  accidentia,  qus  nullius  funt  fufceptiua, 
funt  maxime  imperfe£ta.  Et  fic  concedo  quod 
quoddam  bonum  cft  Angelo  mouerc  fecundum 
^bi,  nec  propter  hoc  oportet,  quod  vbi  fit  perfc- 
dlius  fua  fubftantia  ,  quia  intclledlio  fuacft  ini- 
perfe(ftior,quam  effentia,&  tamcncft  fibialiqua 
perfeftio. 

Ad  aliud.cfto  quod  indiuifibile  non  poflHt  mo- 
ueri  per  fc,  quod  tamrn  non  affcrojhoc  folum  eft 
vcrum  ,  fi  cft  indiuifibilc  in  fe,  &  magnitudini 
comparatur,vtindiuifibilc;tanien  potcftaliquan- 
do  iliud,  quod  eft  indiuifibile  fecundum  fc.com- 
parari  magnitudini  vt  diuifibilc ,  &  tunc  nihil 
prohibct  ipfum  polfc  moueri,  Sic  Angclus  cft  in 
toto  corporc  diuifibili,qaod  mouctui^,  &  idco, 
v.t  diuifibilc  comparatur  magnitudini  ,  fuper 
quam  iiiouctur, 

Dicuut,  quid  fi  clfct  in  pundlio  tant^m,  &  non 

ptarfcns 


t. 


Angiliu  Ht» 
tft  in  toce  pi* 
»fer»titnem. 


Angeliu  mO' 
uetUT  eonli- 
nui  qiMnd»' 
qut. 


Angilm  tnif- 
ftu  Mtirit,0t> 
lofiph    mu 
habibat  COT' 
fut. 

3. 

Ad  /trpim. 
frimum. 


Angeli  quo' 
mod»  imfer- 
ftHii 


Ad/tcSdHm. 


Indiuiphill 
anfojjit  Pfo- 
ueri,i.d.  x.q. 
9,nHm.if, 


Quxftio  I. 


507 


4. 

utd  tertiunti 
Continuum 
n»n  ejft  tx 
ind$utJ!t>iU' 
but. 


Hte  fusi 
trsSat  fy 
txpltctt  d.i, 
j.9.^o.ie. 


przfens  toti  corporijpofs^tne  tnoueri  rucceffiue? 
Dico  quod  iic,  k  pun(^o  ad  diuiHbile ,  &  non  ad 
indiuilibile  immediate ,  (icut  cftmotus  alius  ad 
terminum.  Nanc  autem  rationes  Ariftotelis  fi 
concludani ,  folum  concluduni  quod  non  poteft 
modcri  rucceflloe ,  &  continue  a  pun^o  ad  pun- 
dum'immediate. 

S  C  H  OL  I  VM    II. 

Ojieniit ,  vt  videtHr ,  demenfiratiue ,  continuum 
tien  componi  ex  indiuifibili,  Vlde  rationes  Aiathe- 
maticM,<jHihHs  boc  probatfufitu  expUcatas^n  Oxon.  z . 
d.i.q.^Ji  n,io.&  Scholia.ii>idem. 

AD  aliud  dico ,  quod  aliquod  rucceflluumeft 
continuum  (icut  permanens ,  &  tale  non 
componitut  ex  indiuiftbilibus.  Et  probat  hoc 
Ariftoteles  de  fucccfEuo  ex  parte  proportionis 
Geometricx ,  quia  d  componitur  ex  tribus  indi- 
uiHbilibus  ,  Bat  mocus  in  illo,in  duplo  velocius 
pertraniibit  idem  fpatinm  immediatc;  igitur  in 
inftanti ,  Sc  diroidio.  Et  fubdit  quodeiufdem  ra- 
tionis  eft  de  magnirudine ,  quia  (icut  duo  indi- 
uiiibiliain  magnicudine  non  pofTunt  facere  ma- 
gis  extenfum  pernianens ,  iic  ncc  duo  indiuiiibi- 
lia  in  tempore  poifunt  facere  maius  fecundijm 
durationem  ,(1  vnum  efTer  immediatc  poft  aliud, 
&  quia  maior  poftet  elTe  apparentia  ,  quod  iic  in 
tempore,quim  iu  magnitudine,igirur  probat 
quod  fit  fimile,ita  qu6d  fi  tempus  componitur  ex 
indiuifibilibus  ,  Sc  magniiudo  ,  fuper  quam  eft 
mocus,  quia  detur  tempus  cx  duobus  inftatitibus, 
A-  B.  8c  moueaturaliquid  fuper  magnitudinem. 
yrf.C.inT).  pundtum  ,detur  illud  punctum  im- 
mobile ,  quia  in  primo  motu  eft  in  yi.  fic  illud 
cft  in  A.  igitur  inftanti  eft  in  C,  pundlo  magni- 
tudinis ,  fuper  quam  mouecur  in  B.  inftanti  eft 
in  D.  panSto. 

Qusro  igitur.vtriam  inter  illa  punfta  in  linca, 
fit  medium  ,  vel  nonJSi  non,  habco  propofitum, 
qu6d  ficut  tempus  ex  inftancibus ,  fic  magnicudo 
cx  punftis.  Si  cft  medium  incer  punaa  in  linea, 
igicur  prius  peruenit  ad  medium,quam  ad  extre- 
mum.-qujcro,  in  qua  menfura  eft  in  medio }  Non 
in  A,  quia  tunc  cft  in  primo  pundlo ;  neque  in  B, 
quia  tunc  eft  in  vltimo  pundo  ;  igitur  in  mcdio 
inter  haecjigitur  eft  mcdium  intcr  A,  &  B,  igicur 
fimile  eft,cempus  componi  cx  inftancibus,&  ma- 
gnitudinem  componi  cx  pundis  ,  ex  didis  Phi- 
lofophi,prim6  fupponendo  c[\ibdapnnnoinp!tn- 
Elitm  contienit  reSiam  lineam  ducere,  Secund6,qu6d 
fupra  centrum  conuenit  circulum  maiorem ,  & 
minorem  protrahere.  Protrahatur  igitur  3  ccn- 
trocommuni  ad  pundum  in  maiori  circulo  li- 
nea  rcdla  alia  ad  pundum  immcdiatum  :  qua:ro 
igicur ,  an  illac  dux  linca:  fccanc  minorem  circu- 
lumin  vno  pun£to,vel  induobus  ?  Si  in  duobus, 
fequicurquod  minor  circuluseritxqualis  maio- 
ri,quii  quE  componuncur  ex  totis  in  numero,  & 
aqualibus  in  quantiratc  func  xqualia.Si  fccent  in 
codem  pundlo  ,  fcquuntur  duo  incon.ienicntia. 
Primum  cft ,  quod  vna  linca  refta  terminabitur 
ex  eadem  parte  ad  duo  puncladiftinfta  fecun- 
dum  ficum  ,quiarancum  crit  vna  vfqucad  pun- 
ftum  in  minori  circulo ,  &  tunc  vna  protendetur 
ad  vnum  pundum  in  niaiori  circulo  ,&  alia  ad 
alium.  Secundo ,  fequitur  quod  pars  erit  zqualis 
toti,fi  ptotrahatur  linca  pcrpcndicularis ,  fecans 
iineam  in  pundto  communi  minoris  circuli,pro- 


tradla  ^  centro  communi  ad  circumfcrentiam 
maioris  circuli  >  il!a  confticuet  angulum  rcduni 
tt(^c€L\x  vcriufque  hnex  procradx  ad  duo  pun- 
6tz  in  maiori  citculo. 

Iteni,  fequitur  quod  non  foliim  fit  cofta  com-        6. 
menfurabilis  diametro  quadtati  ,  fed  erit  fibi  Ccft»  erit 
zquahs ,  quia  fi  defcribatur  quadratum  protra-  "i"*'"  "'*" 
ctum  diamecro  procraCto,  duco  duas  iineas  a  jrati.fifcin- 
duobus  pundlisimmediatis  coftz  ad  duo  pundla  tmuum  ift 
immediata  coftac  oppoficac ,  ifta:  fecabunt  diame-  «*  indiuifi- 
trum  ,  aut  in  duobus  pundis  imraediatis,&  tunc  *'''**"  •''•  *• 
non  plura  elTent  pumia  in  diametro,quam  in  co-  ^**' 
Aa.   Si  fecent  diametrum  in  duobus  pundis  in- 
trinfecis ;  igirur  a  pundlo  mcdio  ad  coftam  pro- 
trahattirrc^alinca;ipfa  igitur  concurrac  in  pun- 
&o  cum  altera  linea  laterali,  &  tunc  fequitur  pa- 
rallelas  concurrere,quia  iftae  duz  diftabunc  in 
diamecro ,  &  concurrenc  in  cofta.  Et  prster  hoc 
fequeretur  ,  duas  lineas  redas  plus  diftarc  in  me- 
dio,qu^m  in  principio,veI  fine. 

Dices ,  iftz  rationcs  conciudunt  de  quanto, 
provt  quantum  eft,non  autem  dcquanto  natura- 
]i,quin  poflit  componi  cxindiuifibilibus  natura- 
libus. 

Contr<l,quandoaliqua  paflio  eft  nata  conue-  £«'""»  »«- 
nire  alicui  tantiira  fecundum  vnam  rationem:  """ '  ""', 

r  \\         n  1  •  uen:t    liiutdt 

cuicunque  lecundum  iftam  racionem  a:qualitcr  inqu»ntitm 
incft  ,  nmplicicec  a:qac  incftiScd  non  conue-  quantutn. 
nit   quanto   nacuiali   diuidi  ,  nifi    inquanium 
quancum ;  igitur  quod  fibi  fic  ineft ,  fimplicitec 
fibi  ineft. 

Quod  fi  dicatur,qu6d  forma  minimi  prohibct 
iftud  ,  quod  componcret  ex  quantitace  quantum 
eft  ex  parce  quantitatis. 

Concr^:ficonfequcnciafunt  incompoflibilia,        7* 
igitur  &  antcccdcntia.   Sed  de  racionc  per  fe  ^'»"**"i'»t 
quanci  eft  diuidi  in  femper  diuifibilia,vel  falceni  f  "^'" '"?"*- 
hocincluditur  in  quanto  ,  vt  patet  quinco  Me-   tum  ncn  rt- 
taphyfics  capite  <^^  Quanio.  Igitur  impcilil)ilc  pu^n»tei  vt 
efl  quod  aliquid  rcpugnet  alicui  ,  inquancum  J"*''* 
quale  ,  &  quod  conueniac  fibi  inquantum  quan- 
tnm,  licct  poffit  bene  aliquid  conuenirc  alicui 
inquancum  qHantum:  racio  qualu  ,non  eft  ratio 
formalis  quare  conucnit  :  ficut  non  poteft  com- 
pcteie  homini  vidcrc  ,  nifi  inquaniiim  habcat 
oculos,&  tamen  repugner  fibi  rationc  manus, 
quiatuncdumhabcret  nianum  ,  nunquam  pof- 
ict  vidcrc,  ideo  non  repugnat  /ibi  ratione  manus 
viderc  ,  fed  non  racione  manus  fibi  conuenic  vi- 
dere.    Sic   nec    rcpugnac  quaiico   racionc  qua 
<juale  ,A\\i\A\  in  femper  diuifibilia  ;  camen  ^««»/f 
noneft  racio  iftarum  palIionum,qux  confequun- 
tur  quanium  rationc  quanti.Vnde  fi  pun(Stu$  non 
facit  maiorem  raagnicudincm  ,  nequc  caro  pun- 
dalis  caufac  carnem  maiorem. 

Iccm,Commcntacor  cercio  Phyficorum  ,  capi- 
tulo  de  Jnfinito  ,  commenc.  61.  a  fine ,  dicic  qu6d 
confideracio  Naturalis ,  &  Mecaphyfici  in  hoc 
conucniunc,  qu6d  omni  mcnfura ,  vcl  linca  data, 
cft  dare  minorcm.Scd  differentiain  hoceH,qii6d 
eft  im.iginari  cum  linca  lineam  maiorcm.  Scd 
propofitio  Naturalis  dicens  quodoinni  lineaeft 
linea  maior,falfa  cft. 

Item  ,  Ariftocclcs  dc  Scnfu  &Scnfaco  qiiirit 
aa  qunlicaccs  fenfibilcs  diiiidaninr  in  infir.icum, 
&innuic  folutioncm  facieiuloratior.cni  sd  vnam 
partcm,q'.ixnon  potcft  folui,  cft  ratioiIla,quan- 
tum  fcnfibile  non  potcft  diuidi  in  Mathcniati- 
cum ;  igicur  fi  eft  diuifibilc  in  fcmpcr  diuifibilia, 
hoccricinqualia. 

Cc     4  SCHO 


8. 


jo8  Lib.II.  Diftinaio  XI. 


9' 

^inid  fucci- 
dit  injianli, 
vidix.d.}. 


fucctjjiuum 
ftmper  hahet 
efle   vnifor- 
Vt. 


10. 

tum. 

€lu»ndo  fne- 
tejfii  IX  ri- 
filieutia. 


I. 

Miffio  du- 
fiix. 


SCHOLIVM     IIL 

ExplicAt  optime  tjuod mediMiin tempore  fuccedit 
inftanti,  de  ^uo  in  Oxon.  htc d.i.  9.9.  num.  19.  &  i. 
rbyf.(j. i^.dr  lih.6. 9.8.  Item ,  vnde prouenit  fucceffio 
moiui.aHexparte  medtf ,  an  vero  mobilii  ,  de  tjuoin 
Oxon.hic  d.i.(j.^.n.ij, 

DIco'igitur  ad  fotmam  t;ationis,cum  dicitur> 
nihil  efi  deftccejftuo  nifi indiuiJtbile,fa.Kam  eft; 
tuiic  cnim  nuilum  fucccfiiuum  haberet  ef/e  ;  fed 
li2c  vera  eft  :  nihil  efifimul  de  fuccejftuo  nlfi  indiui- 
/tbile.Nmc  autem  ejji  fucccfliui  non  eft  eife  fimul, 
fed  cfle  in  fluxu ,  vel  flucre  :  ideo  dico  qu6d  aii- 
quid  eft  fucceOIui ,  quando  non  indiuifibile.  £c 
cum  dicicur,ccdente  ifto  indiuiiibili,  aliquid  fuc- 
cedit  j  dico  qu6d  aliquid  eft  immcdiatc  fucccf- 
fiuum,non  indiuifibile. 

Dices ,  tunc  fuccefliuum  non  haberet  fempcc 
efie  vniforme.  Dico  quod  lyfemper  poteft  diftri- 
buerc  pro  terminis  ,&  tccminatis  indiffercnter, 
vel  pro  vno  iftorum  tantum.  Si  primo  modo,di- 
co  quod  non  femper  habet  ejfe  vniforme  per  di- 
uifibilia.  Si  fecundo  modo  ,  dico  ,  qu6d  cempus 
fcmper  liabet  ejfe  vniforme,  quia  fi  \jfemper,  tan- 
tum  diftribuic  pro  inftantibus ,  tunc  cft  intelli- 
gcndum  quod  pro  quoiibec  inftanti  habct  effe  per 
indiuifibile.  Si  fiat  diftributio  pro  tcrminatis, 
tunc  eft  fenfus,  quod  in  qualibet  parte  temporis, 
laabet  effe  vniformitec ,  quia  pcr  parcem  diuifibi- 
lem.  Sic  linea  vbique  habct  effe  vnifotme ,  fi  ly 
fi'«^««  ,diftribuic  lantum  pro  pundis ,  vcl  can- 
tum  pro  lineis.  Si  pro  vccifque ,  falfa  eftec ,  quia 
tunc  in  linea  nihil  eftcc  nifi  punclus. 

Ad  aliud,  cum  dicitur ,  non  efi  fiiccejfio fine  refi- 
/tentia ;  dico  quod  pofllbiiis  rcfifteniia  cft  caufa 
po0ibilis  fucccllionis ;  &  adualis.caufa  adualis, 
&nunquam  necefteeft  quodfit  adualis  fuccef- 
fio,  nifi  quando  natura  caufans  non  poteft  caufa- 
re  fuum  effedkum  in  termino,nifi  prius  caufcc 
aliquid  in  medio.  Nunc  autcm  Deus  poceft  mo- 
uere  fucceHiue ,  &  poteft  caufare  non  fucccfEue 
cfFe(5i:um  ,  quem  agens  naturale  neceiTario  caufac 
fucccffiuc.  Vnde  toca  nacura  creaca  non  poftec 
caufacc  hominem ,  nifi  per  mcdia  determinata. 
Dico  ,qu6d  Angelus  habct  rcfiftenriam  in  hoc, 
qu^d  non  poteft  totum  fimul  caufare ,  quia  non 
poteft  poncre  quod  cft  hic ,  in  loco  diftanti ,  nifi 
permedium.  Ideo  omnis  refiftentiaex  hoceft 
lolum  ,  qu6d  agens  non  poteft  totum  vincere. 
Nunc  autem  requiritur  refiftentia  ,  quam  non 
poffit  fuperare  mouens  ex  parte  mobilis ,  ad  hoc, 
quod  fic  fuccefllo  ,  quia  tunc  omnino  ipfum  non 
mouerec ;  fcd  calis,quz  non  poflic  fuperari  in  in- 
diuifibili  menfura. 


Qj'^  ^  s  T  I  o     IL 

Vtrum  omnes  Angeli  mittantur? 

Alenf.t  .^.^. 3 (f  m.i.D.Thom.  1.^^.111.«.  I.  D.Bonau. /xV 
««.i.f.t.  Rich  i.j.i  i.c^  }.iEgid.f«4/l.».Vafq.  i-^. 
rf»jJ.i44.Scot.  hU  judjt.vtiie. 

I V  6  D  fic.  Heb.  I .  Omnes  fitnt  adminilira' 
I  ttrij ^iritMt&cc.  hoc  eft,tnictuntur. 
Oppofitum   Da.n\e\.7.  MilUa  milUum 

minifhabam  ei ,  ^  decies  centena  millia  affftebant 

illijScc. 


S  C  H  O  L  I  V  M. 

Superiores  An^eli comrmniter  rnittHntur  adintra, 
illuminando  alios  inferic.es  ,  &  inferiures  regulariter 
mittuntiir  ad  extra :  ad  ardna  tamen  rmttuntur  fiipe- 
riores  ad  extra  jZ/t  Gabriel adannuniianuHm  Incar- 
nationis  myftenun..ijuem  ait  Gregoriu>  Hornil,  ^^in 
Euang.effe  fntntnum  Ar:gflorum:Archangelum  vocant 
Iren6uu,Amhrofitu,Augufiinus  in  O.xon.  htc  in  Schol. 
citati.  Id  certiim  contra  D.Thomam  citatum,exfupe- 
rioribui  aliejuando  ad  extra  mittiy^uia  Michael  mif- 
fm  eft,  'Daniel.  1  o.  cf"  patet  ex  difieptatione  de  Moyfi 
corpore  ex  epift.Iuda. 

DIco  ad  qu2ftioncm,qu6d  duplcx  eft  miffio, 
ad  excra,&:  ad  intcriora.  Ad  extra  non  rcgu- 
laritcr  mittuntur  omnes.  Sed  miffionc  interiori 
omnes  mittuntur :  Dtus  enim  omncs  illuminat 
ordinatc,  &  non  videtur  quod  infcriot  illuminct 
fupcriorem ,  benc  tamcn  fupcriorinferiorem  ,& 
fic  mittitur  ad  intrlk. 

Sed  mittuntutne  fuperiores  ad  extri  ?  Vnus 
Dodlioc  tenet  quod  non.  Sed  videtur  niihi  quod 
fic ,  quianon  omnes  inferiores  nouerunt  myftc- 
tium  Incarnationis  ,  vt  patct  fecundum  Diony- 
fium  dediuinis  nominibus  cap.i.  Cum  cnim  di- 
xcrunc  inferiores,lfai  6;.  §iuu  efi ille,  ejui  venit  de 
Edom,  tin^ts  vefiibm  de  BofiaflpCi  nondum  nouc- 
runc  Incarnationcm.Igicur  de  fuperioribuscranc 
aliqut  miffi  ad  Maciam,  qui  noueranc  myfterium 
Incarnationis.  £t  cx  ifto  paict  quod  illa  opinio 
eft  falfa,qua:  ponit  quod  omncs  fuperiores  com- 
municant  inferioribus  omnia  ,  quz  nouerunt, 
quia  fuperioies  non  communicabant  inferiori- 
bus  notitiam  incarnationis. 

Ad  primum  horum  dico ,  quod  incclligitur  de 
miffioncinteriori,vcIexccriori,qu6domnes  fint 
adminiftratorij  fpiritus. 

Ad  aliud,ad  oppofitum,dico  qu6d  non  incen- 
dic  ibi  Daniel  diftinguere  miniftrances  ab  affi- 
ftentibus ,  quia  idem  cft  dicere  millia  millium ,  & 
decies  centena  millia,  Et  fic  de eifdem  potcft  vcri- 
ficari,qu6d  erant  miniftrantes,  &affiftentes.  Vel 
efto  quod  miniftrantes  pofTunc  accipi  pro  infe- 
rioribus ,  qui  miccuntur  miffione  cxceriori ,  & 
affiftcntes  pro  fuperioribus,quiaregularicer  mic- 
tuntur  folum  miffioue  intetiori. 


2,. 
Omnit  An^ 
gell  inferii' 
rii  nin  ncuf 
ruHt  my/li- 
rium  Iniat" 
nntiettii. 


Gthtiil  fuit 
ex  fufericri- 
but  Angilit. 


5- 

Argument, 

affirmati- 
uum. 

Ad   nigati- 
uum. 


DISTINCTIO     XI. 

Q_y  ^  s  T  I  o     I. 

ytrum  tiAngeltts  mfios  aliquid  caujet  in 
cufiodito  ? 

Damafc.W.i.r}.  Alenf.t./>.j.4i.«».i.i.<^  3.D.Thonj.i./. 
y.li^.a.i.t^  hteq.i.  D.Bonail.i.^.1.1.  Rich,  *.l.}.  i.j. 
Gab[.  d.9.  qHtfi.i.  Vafq.  i.p.  diJp.tt^^.Scot.in  Owtt.  hie 
qutji.  vnic». 

I R  c  A  vndecimam  diftinAionem         y, 
quxritur  primo  :  Vtrum  tAngelm    Argumint, 
)  deputatus  ad  cuftadiam  viatoris  poffit  frimum. 
alitjuid  eaufare  ejfe£liue  in  eim  intel- 
telle£lu,vel  voluntate?Qnod  fic.  Nifi 
ficefTet^inutilis  efTct :  igitur  non  vidctur  qu6d 
proptcr  aliud  fic  inucilis  ,  nifi  vc  caufec  in  co  in- 
tclledlioncm. 
Itcm, Angclus  poteft  caufate  intcllcdioncm  tn  secundum. 

intclle^tu 


QucEflio  I. 


309 


fntcUeftu  alterius  Angcli ;  igltur,&  in  intelleau 
huminis.  Confequencia  paiet,quia  intelledlus 
hominiseftmagispotentialis;igicurmagispote(l 
agens  perfe&um  aliquid  in  co  caufare. 

TtrtiHm,  Iccm,  fenHbile  poteft  agerc  in  intelleflum  ,  vt 

patet  i.de  Anima  ,  PhamA/ma ad imelUQitm ,  fieut 
Jin/ihile  ttdfenfum  :  Phantafmataautem  non  exce- 
dunt  genus  fennbilium,igitur  multofortiiis  adu 
intclligibiie  poteft  agere  in  intellcftura  >  quia 
magis  Hbi  proporcionatum:Angclusvet6  cftadu 
inteiligibilis. 

QiitTiMm.  Itcm,Dionyfius  4  coeleftis  Hierarchis  :  Reue- 

lationes  venimt ad homines  per  Angelos :  igitur  ali- 

quid  caufat  in  intelle6lu  eorum.  Et  Zachariae  i. 

dicitur:5iw^;,^M  lo^HebtUhr  in  me,8cc. 

t.  Oppofitum.Auguftinus  j.C^nfeflionum,^/^»- 

Cintri.  CHm^He,Scc.  Nonefittlius  Do3orpr*ter  te.  El  loqui- 

cur  de  Dco. 

Item  ,  quod  non  pofllt  velle  caafare  in  volun- 
tate,probatur,  quia  voluntas  cft  domina  fuorum 
a(^uura,&  pariratione  non  potcft  agetc  in  intcl- 
le^um,ciim  intellcdus  fit  liber. 

SCHOLIVM      I. 

Singulos  homines  hahere  Angelum  cufiodem,  tenent 
Vatres.  Pdnit  DoElor  epinionem  Auicenmi ,  quod  ani- 
m*  recipiunt  Jpecies  ab  IntelligemijS  .Jint  ejuibm  nihil 
pojfunt  intelligere.  Retfcit  refiitationem  'D.Thomd  cen- 
tra  hanc,  &  addMcit propriamfiuu  claram:4juia  expe- 
rientia  confiat,nos  txtre  in  a£lum  notitiafine  nouafor- 
ma,cr  ali^uando  indigereea.  Re/oluit^nonpofie  Ange- 
lum  ^uic^uam  caufare  immediate  in  anima,propteror- 
dinem  huius  ad  phanta/ma  ,fiue  ifie  ordofit  ex  natura 
potentiarum  ^fiue  propter  peccatum  ,  vt  velle  videtur 
^MgufiinM,de (juo  in  Oxon. i.d.i.^.^.num.if.&i. 
d. i  ,^.S.n.  1 4.  Explicat  cjuomodo  Angelntpotefi doce- 
re  Unge  perfeEliitSt^uam  homo. 

j.  \  Diftam  qnacftionem  fuit  vna  opinio  Aul- 

Opinie  i.        xXccnna:  6.  Ntituraliitm  cap.  6.  qu6d  IntcUi- 

gentis  fuperiores  influunc  fpecies  intcUigibilcs, 

in  InccUigentias  infcriores.  Ec  9.  Metaphyf.c^. 

ponit  InccUigentiam  fupcriorem  caufam  quan- 

tum  adejfe  ,8c  quancum  ad  nocitiam  inccUigibi- 

lem  refpctSu  infcrioris  ,  &  candem  fpecies  intel- 

ligibiles  funt  iniluxz  in  animarh  rationalcm,quae 

eft  infima  in  gencrc  Intelligcntiarum  ab  ipfis  In- 

teUigentiis  fuperioribus ,  ita  quod  cefTanie  aiSlu 

intcUigendi  ceflai  fpecies  influxa,&  conuertendo 

fe  iterum  ad  Intelligcntiam,  itcrum  intelligii  rc- 

cipiendo  nouam  fpeciem. 

D  Thm.  ^^*  opinio  rcprobatur  ab  vno  Doftorc  fic :  S» 

anima  fic  pofl[ic  reciperc  fpecies ,  &  nocitiam  re- 

rum  ab  IntcUigentiis  fupcrioribus,  fruftri  vnirc- 

tur  corpori ,  quia  non  vnitur  foima  mateiiz  nifi 

propter  perfeftionem  fotvnx :  cum  igitur  nu  Uam 

cognitionem  ,  nec  pcrfeftioncm  recipcret  anima 

vnita  corpori,  quaro  non  pofllt  vna  vnita,  fruftr^ 

vniretur. 

j,  Scd  ifta  ratio  non  concludit  ,  qufa  Ci  valcret, 

Ktiicttur  ra-  «qualitcr  concluderct  qu6d  fruftri  vnitetur  cor- 

m  D,  Them.   pori  poft  refurre<^ionem,quia  quamcumqueco- 

gnitionem,fcu  notitiam  potcft  habcrc  vnita  cor- 

pori ,  polfet  habere  non  vnita,vcl  perfedkiorcm, 

quia  licct  non  poflit  habcrc  cognitionem  fcnfi- 

tiuam  non  vnica ,  polfec  camen  habere  cuiuflibet 

obiedi  nocitiam  perfeaioremiquia  omnemcog- 

nitionem  intelleftualem,  quam  poflit  vnica.  Ne- 

que  propcci  hoc  vnitui  fruftia  forma  matetiar» 


cfto  qu6d  quamlibet  cognitionera  poflit  fepara- 
tim  ,  quam  poteft  coniunAa ,  quia  bonum  partis 
eft  propterbonumtotius  II.  A/«<i^A.C(»^.f/r.  Et   Btnum  far- 
illud  bunum  totius  non  poflit  haberi,fi  non  vni-  "*  •  f /"«•" 
retur.  Licct  igitur  nuUam  perfedlionem  recipiat  ^"""'  '*" 
aniraa  a  corpore,ex  hoc,qu6d  fibi  vnicur,non  ta- 
men  fruftr^  fibi  vnitur:omnes  enim  formz  infe- 
riores  ,  qu<im  fit  fenfitiua  ,  nuUam  perfedionem 
redpiunt  a  materia,nec  tamen  fruftra  vniuntur. 
Ideo  alitec  arguu  contra  opinionem  fic,Philo-> 
fophus^r»»jo  Pofieriorum,text.i).  dicit  quod  dcfi- 
cientc  fenfu  dcficit  cognicio,  qux  debeiet  habeii 
per  iftum  fenfum  :  fed  hocenet  falfum  ,fi  anima 
noftra  ex  hoc  folo  efliceretur  fciens ,  &  intcUi- 
gens  ,  quod  conucrtit  iead  iftam  Intelligentiam. 
Et  i.Phyfic.  text.6.  dicit  (juod cxctu natm  nonpotefi 
fjUogiz.are  de  colorihno-flifide  vocibm.Et  in  Mctaph. 
in  proemio. 

Itcm ,  exiftens  in  potencia  accidenrali  poteft        5- 
exire  in  a6bum  fine  noua  forma  recepta ,  non  au-  &'"'  f «»- 
tcm  exiftens!in  pocenciaeflcntiali;ledexperimur  *,'*  'ij'""*' 
innobis  quod  habica  cognuione  completa  rei,  ^((iientalit. 
multoties  ,  vel  poft  fcicntiam  acquifitam  de  rc, 
potefthomoailualiter  confidcrare  abfqu.'  noua 
forniarccepta  :  non  igitureft  in  potentia  eifen- 
tiali ,  vt  leducatur  in  a(^um  per  Intelligentiam 
caufantem  fpcciem.  Aliquando  vero  non  poflu- 
mas  cognofccre  quodcunque  obiedlum,nifi  priijs 
tecipiamas  nouara  formam  per  fenfus  exteriorcs, 
&  interiorcs  vfquead  intellcdlum;igi(ur  tunc  fu- 
nius  in  potentia  eirentiali ,  &  per  confequens  ef- 
femus  adualiterifta  potentia. 

Dicunt ,  quando  quis  habet  habitura  ,  poteft 
faciliter  exire  in  a6lum,&  ide6  non  eft  in  potca- 
tia  eflentiali. 

Contii,quantumcumque  fit  difpofitum,vt  rc- 
cipiat  faciliter  foimam,  h  lamen  eam  non  habet, 
eft  in  potentia  eflcntiali ;  ficut  licet  lignum  fic- 
cum  facilius  poflit  comburi,quam  viride,  tamen 
vtrumque  eft  in  potentia  cflcntiali  ad  focmam 
caloiis  ;  igitut  fi  per  habicum  quemcumque  non 
habeataliquis  formani,  qua  cft  aftus  primus,  cft 
in  pocentia  cflentiali  ad  adbum  fecundum. 

Supponendo  igitur  quod  Angeli  deputeniur 
ad  cuftodiam  viatorum,  fccundum  quod  habetur 
Matth.  18.  Angelieorum  femper  videntfaciem  Pa- 
tris,8cc.  De  quo  agitur  hic  in  litera.  Tunc  dico  ad 
qua:ftioncm  ,  quod  non  poteft  Angclus  immc- 
diatc  caufare  aliquid  cflcifliuc  in  inccllcdlu  via- 
torum,  nec  multo  fortiiis  in  voluntate.  Illud  pa-   •^"f^'"  »»"- 
tet,non  cft  ex  impotentia  Anceli,quin  poflit  effi-   *''  t'**^ 
ccre  ,lcd  quia  palliuum  non  eft  rccepciuum  ab  tuiiman»' 
AngeIo,quia  eft  pafliuum  deccrminacura  ,  vt  tan-  y?r«. 
tiira  iphantafmatc.vcl  obiedenaturali,&  intei- 
leftu  agenic  hominis  fit  immcdiatc  rcccpciuurn 
dumeftin via,fiue  illud  fit  ex natura pocentia- 
rum,&  ordine  eflcntiali ,  vel  ratione  ftatus  lapfi, 
vt  videtur  Auguftinus  innuere  ii.  deTrinitate^ 
cAp.  14.  Ideo  quamquam  Angelus  fit  potens  ad 
caufandum ,  taraen  quia  pafliuura  dcterminatum 
eft  pro  ftatu  via: ,  vt  fit  ab  alio  receptiuura  ,  ideo 
non  poteft  caufare  immediatc  intcUcdlionem  in 
inteUciStu  hominis,  ficut  altcrius  Angch ,  &  mi- 
nus  non  potcftcaufare  volitionem  ,  ficut  totalis 
caufa  refpe^ii  hominis  exiftentis,  fequitur  quod 
nuUus  Angelus  poccft  caufare  raptum  immedia- 
icinviacore.  Vnde  bonus  Angelus  non  poteft  Angitus  im 
caufare  verum  raptum  ,  nec  caufat  fidlumjmalus  v'»" 
tamcn  aliquando  vidctur  caufarc  raprum  ,  &  ta-   ['^r^  *'* 
mcn  non  poteft  facere  nifi  ad  excefliuam  imagi- 

nacio 


lio 


Lib.  1 1.  Diftinaio  X I. 


ettufiit  Yd- 
ptum  fidum. 


Jlrifili    tffi- 
t»tius  fof- 
funt  doter» 
fnam  homi- 

Bll. 


8. 

An  litihs  ptr 
fign»  natu- 
ralia  ,  ijuim 
ptr  impofit» 
^uis  doetri 
foltfi. 


9. 

Angflus  non 
potffl:  e»ufa- 
re  fenf*tio- 
ntm  in  ho' 
wiai. 


A»  pkMHtaf' 
tna  tranifirri 
fofit. 


nationeni  ,&  tuiic  comnmniter  poteft  facere  ad 
inccll<.'d'.onem  naturalcin,qu^  naia  eft  concomi- 
tari  talcmimaginationem.  Ideomagis  dcbec  dici 
furiit',qoam  raptus,qux  tantum  fiunc  ab  Angclis. 
Aliquando  tamen  Angelus  potelt  luuare  di(poii- 
liue  ad  hoc  ,  quod  homo  difponat  fc  ad  raptum, 
ficut  accidebat  in  reuclaiione  Prophetarum:non 
quodDeusncceflario  reuclaret  Prophetis  ficab- 
ftradis  abimpeditiuis.  Patct  igicur,  primo  qu6d 
non  polfuni  Angeli. 

Secund6,vidcndumquid  poflunt?  Dico  igitur 
primo  quantum  ad  notitiam  inteilcdlualem, 
quod  polTunt  caufare  nocitiam  incelledlualcm, 
quam  homo  poflet.&efficacius.  Sicut  enim  ho- 
mo  docet  alium.proponendo  ilgna  fcnfibilia  no- 
ta,  qitorum  funt  ligna,  &  proponendo  ordinata, 
vt  complexio  fit  nota  ,  &  dedudlio  tota  vfque  ad 
conclufionem  :  fic  potcft  Angclus  talia  figna  effi; 
cacius  proponere,  6c  ordinatius,  vt  dodus  aifcn- 
tiai  complexionibus,&  dedudioni.  Ec  hc  poteft 
in  eius  inteilciftu  caafare  noticiam.  Homo  tamea 
non  faciliter  poteft  caufare  nocitiam  in  alio  pcr 
figna  naturalia,  fed  tantum  fignis  impofitis,  idco 
dicicur  primo  Elcnchorum  ;  Nonferlmuo  addijpo- 
Jitiortem  res,fed  vtlmur  neminibtu  tnmqHam  ftgnii  fro 
rebns.  Angelus  tamen  potcft  fignis  naturalibus,& 
fignis  impofitis  hominem  docerc.  Poteftcnira 
pra:fcntare  res  pcr  figna  natu.alia,prius  ignorata, 
&  in  corpore  alTumpto  potcft  iple  moucre  lin- 
guam,&  formare  voccs  etiam  in  airre,  proponcn- 
do  figna  impofica. 

Sed  an  poffit  in  minori  tempore  docere  ho- 
mincm  per  figna  naturalia,vei  per  figna  impofiia 
ad  placitum  ,  non  vidco  quod  faciliter  poflct, 
quiaquimqu.im  fignuiTi  naturalemihi  propona- 
tur,nifi  fit  mihi  notum  cuius  cft  fignum,nihil  per 
hoc  addifco.  Idco  oportet  dcclarare  cuius  eft 
fignum,&  multas  alias  circumftantias,  qui  forte 
non  polfent  fieri  in  minori  tempore ,  quam  ha:c 
polfcnt  ficti  pcr  figna  impofita  ad  pUcirum.  Pa- 
tcc  igicur  quid  poftunt  facerc  quancumadnoci- 
tiam  intclledtualem. 

SCHOLIVM     II. 

Anreliuptr  fe  nonpotefl  caufare  fenfationem ,  vel 
phitntapna  in  homine  :  an  poffit  transferre  phantafma 
cum  fiio  fUbieEloy  ita  vt  operari  poffit  in  alto ,  dubium 
efl.  DoRor  reijcit  dtioi  rationes  pro  parte  negatiua ;  re- 
faluit  tamen  cum  illaparte ,  ^uia  aliaspoffet  Angelm 
facere  cacum  natum  habere  imaginationem  de  cetori- 
bHS,&  fcientia  caufareturin  homine  fine  fenjii.  Reddit 
rationem  aliam,vel potiftsfitafoncm,  {ejuia  reseftom- 
nino  dubia. )  Putat  eliam  non  pojfe  Angelumper  va- 
riam  erdinationem  phantafrnatum  caufare  imagi~ 
tiationem  :fd  petefl  ponere  &  tollere  multa  impedi- 
menta  imaginatiue. 

TErtio  ,  quid  pofTunt  facere  quantum  adno- 
ticiam  fenfitiaamJEt  primo  ,  quantum  ad 
fenfuni  interiorem  ?  Dico  quod  non  pofTimt  An- 
gelicaufare  nouam  fenfationem  finc  nouo  fcn- 
nbili.  Niinc  autem  nouam  formam  nacuralem 
non  poreft  Angelus  induccre,njfi  tantijm  vbi, 
quia  naturalia  non  obediunc  Angclo  ,  nifi  quan- 
tum  ad  vhi,  qec  natura  corporalis ;  idco  non  po- 
tcftcaufarc  nouam  fenfationcm  ,nifi  faciat  fcn- 
fibJlc  habere  nouum  vbi. 

Tamendubium  cft  fi  phantafma  fit  plusno- 
tum  in  vno  homine,an  poifec  illud  phancafma 


caufare  in  alio  liomine,  qut  prius  nullam  ha- 
baic  fenfationem  cxtcriorcm  dc  tali.  Et  arguit 
vnusDoftor  qu6d  non  pofiec  cransfcrri  ab  vno 
homiiic  in  alium,vc  fic  hbi  principium  opcrandi» 
ficuc  fuic  altcri ,  qiia  non  potcil  accidcns  tranf- 
ferri  nifi  pcr  fubicdtum  ,  hoc  cft,  nifi  fimul  tran{^ 
fcratur  lubiciftumcum  accjdente:igitur  nonpo- 
teft  ifta  fpccies  in  phantafmate  cransfcrri  ,nifi 
iftc  humor  transferacur ,  in  quo  cxiftic  fubicdi- 
uc:fed  fubied:o  tranflato ab  vnu  homine  in  alium, 
non  remanet  attingcntia,vt  fuit  in  ptimo  homi- 
nc  :  quia  ci!im  non  h:ibet  eundem  ordinem  .id 
fuam  caufam ,  vt  aei  fcnfum  exteriorem ,  non  po- 
tefl  habcrc  opcracionem  vniformcm,  ficut  ptius: 
fed  cranflaco  ab  vno  homine  inalium,non  ha- 
bet  talem  ordinem  ad  fenfum  cxtcriorcm  in  ho- 
mine  fccundo  ,  ficut  in  primo  '•  igitiir  non  ducit 
ipfum  in  cognitioncm  fenfitiuara  ciufdcm  rci, 
ficut  in  alio  homine. 

Item  ,  ille  fecundus  homo  non  pofTct  pct  hoc 
phantafma  opcrnri ,  quia  ipfum  non  erit  aliquid 
eiusjlicet  forte  cransfcrcur  ad  ipfum  ,  vc  locacum 
ad  locum.  Nunc  aucem  non  eft  principium  ope- 
randi.nifi  quando  eft  in  iIlo,quod cft  receptiuum 
illius  fenfibilis. 

Ifta:  raciones  non  concludunt.  Prima  non  va- 
lct,quia  duplex  eftcaufa,  vnainj?frt ,  S<.faElo  effe, 
/icut  corpus  luminofum  refpcdu  luminis,  ideo 
fubcra(3:a  caufa,non  habet  cfFc(5lus  eundcm  or- 
dincm  ad  caufam  ,  qucm  pvius ,  &  ide6  nec  can- 
dcm  virrutcm  opcrandi.  Alia  eft  caufa,  qn<T  tan- 
tum  cft  caufa  in  fieri ,  &  non  in  faUo  effe ,  iS^  ipfa 
fiibtricta  inj?fri ,  non  habcbit  efFcdlus  effe.  Ipfa 
enim  fubftvada  in  fallo  effe ,  benc  poteft,  Nunc 
autcm  (cnfus  cxtcrior  non  eft  caufi  phantainu- 
tis,  nifi  folumin^m,&  idco  znm\x^faBoeffe\\o\\ 
habeat  otdinem  ad  fenfum  cxteriorem  ,  poceft 
habere  candcm  virtuttm  opcrandi. 

Secunda  rationon  valct,  quia  vndecunqiiefit 
forma  ,qu£c  cft  principium  operandi  ,dum  ipfa 
eftin  fufccptiuoconucnienti,  lcmper  poreftage- 
re,quando  folum  eft  a  caufa  in  fieri ,  &  non  dc- 
pcndct  ab  ea  infaSlo  effe.  Vndc  fiue  caufaretur 
phantafma  a  propcio  fcnfu  cxteriori ,  vcl  a  Dco, 
vel  a  quocumquc  agcnte ,  in  fufccptiuo  conuc- 
nienti  acqualitcr  potfet  .ngcre. 

Itcin,  alitcr  proboconclufionem  ,  quia  fi  An- 
gclus  fic  poirct  transfcrrc  phantafma  ,  &  illud 
polFet  vniformitcroperari ,  pofTet  Angelus  face- 
re  ciccum  natum  habere  vnam  imaginationcm 
de  coloribus  ,  &  fcicntiam  naturalcm  pofTct  ali- 
quis  habercdeficiente  fenfu  abinitio  generatio- 
nis  de  ipfis  fcnfibus.  idco  credo  quod  non  potcft 
Angelus  caufare  fenfationcm  intcriorcm,  ncc  cx- 
teriorem  de  ptius  ignoto  ,  nifi  prxfcntando  fibi 
obicdum  de  nouo.  Probabilius  enim  mihi  vide- 
tur  quod  Angclus  non  potcft  transferrc  phan- 
tafmaabvno  homine  in  alium  ,  &  conferuare 
fpeciem  in  ifta  proportionc,  quam  habuit  in  pri- 
mo  homine  ,  quia  vcl  non  poteft  fic  transfcrrc 
fpecicm  ,  vel  C\  pofret  ,adhuc  non  poccft  fiicerc, 
quod  (it  aliquid  eius,vel  quod  fit  ci  pcincipiQ  na- 
turalcad  opcradum.  Et  ficut  vult  Philofophiis  i. 
deC'xlotext.c.^6.  Sicut  fi  fanguincm  vnius  trans- 
fcrret  ad  corpus  aItcrius,confcruando  qualiraces 
naturaleseius  ,non  ciretfanguis  naturalis  illius, 
fed  folum  eirct  in  eo  vt  in  vafc  >  vcl  in  loco  alie- 
no.  Si  cfTcnt  duo  mundi ,  circnt  duo  cenrra  n.n- 
turaliter  ,&  fi  parciculacerrae  vnius  mundi  cfTet 
in  alio  muado,  violentum  clTet  fibi  centrum 

illius 


10. 


6httdam 
cauf^  in  fieri 
&(iao  eSe. 


II. 

Uon  potefi 

Angelus 

transferre 

phantJifrn» 

ab  vao  in 

alium. 


Qui^flio  11, 


?ii 


II. 


tMufantur 
fiomi»- 


Ver  itli»m  ir 
ali»m    ordi' 
nationtm 
^tcierum, 
nsn  ptttji 
Angtlus 
e»uf»ri  ftn' 
fationtm  in 
himint. 


M- 


Argumint. 
frimum^ 


14. 

Ai  fecun- 
dum. 


Aditrtinm. 


Al  qu»r- 
tum. 


illius  mundiiide^  nioueretur  naturaliter  ad  ccn- 
trum  proprium.  Sicut  autcm  homo  eft  minor 
mundus  ,&  cor  habeat  raiioncm  centri , idco il- 
lud  phancafma  non  haberet  e^ndem  difponcio- 
ncm.vcl  approximaiioncm  ad  centrum.vt  ad 
cor;&  idco  non  eandcm  difpofitioncm  haberer, 
quam  habuit  in  primo  honiine.quia  non  ean- 
dem  approzimacioncm  ad  cor :  &  ideo  non  du- 
cerec  in  cognitioncm,quam  ptius. 

Scd  dc  tianfmutationc  in  eodcm  hominc ,  fi 
nunc  ofTcratur  vnum  phantarma,nuncaliud,non 
codcmordine,  quo  caufabantur  a  fcnfibus  cxte- 
rioribus ,  dubium  eft  fi  pofTct  caufari  diuerfa  no- 
titia  fenfitiua ,  qu^m  prius  fuit  habita  per  fenfus 
extcriores  ?  Et  ideo  dicitur  quod  ficquia,  vt  vult 
Philofophus  de  fomniis  cap.  3 .  ciim  quis  dormfr, 
defcendit  fanguis  plurimus  ad  primum  fcnfiti- 
uum,&  tuncmouet  ad  imaginationcm  alicuius, 
quod  priills  non  fuii  habitum ,  qoia  ordinatc  ap- 
parcnr  phantafmata. 

Sed  contra  illud  ,  fi  illud  primum  fenfitiuum 
habeat  plura  phantafmata  ,  igitur  vel  oportct 
qu6d  Angelus  ordinatc  tantiim  ponat  fpecicm 
vnius  in  vnapartc  organi ,  &  fpeciemalterius  in 
alia  partc,  &  uc  de  omnibus ;  vcl  quod  fimul  om- 
nes  fpecics  fint  imprefTx  in  totum  organum  ,  & 
tunc  otdinate  mouct  vnum  poft  aliud.  Si  primo 
modo,non  vidctur  quod  pofllt  fcnfitiunm  ita 
minutim  diuidi  inmillemiliia,ficut  pofTetpro- 
poncre  mille  millia  fpccies  ordinatc.  Si  funt  om- 
nesfimuI.-igiturfortiusimprcfTum  fortiusmoue- 
bit ,  &  tunc  mouct  inrellcdum  mediante  imagi- 
nationc  ;  &  ira  poteft  natura  alia  ab  Angelo  mo- 
uerc  intellcftum  &  iraaginationcm ;  quia  c^tcris 
paribiis  ,  fcnjper  fortius  imprcfTum  fortiiismo- 
uet :  idco  dico  qucd  non  potcft  mouere  nifi  pri- 
fentando  obic6tum,tamcn  dico  quod  potcft  amo- 
ucrc  oinnia  ilia,qus  pofTunt  impedircjqua  impe- 
dimenta  poftunt  amoueri  pct  motum  localem. 
Patet  igicur  quod  in  intellcclii,&  voluntate  nihil 
poteft  immediatc  caufare  ,&  quomodo  in  fcn- 
fum,fcilicet  przfcntando  obieftum. 

Dicunt  ,  quare  non  poreft  inrellciftus  agcns 
Angcli  confirmare  intcUcdlum  agcntem  homi- 
nis  ,  vt  poffit  pcr  lumen  magis  przfens  aliquid 
abftraherc,quod  prius  non  potuit  ?  Dico  quod  in 
nullo  poteft  confirmareillud  lumcn,nifi  aliquid 
faciat  in  eo.  Scd  non  plus  potcft  in  intelle<5lu 
agcnte  inccnderecaufando  nouum  gradum,quam 
poflit  in  iiuelledum  caufarc ,  quia  hoc  cflec  cau- 
farccalem  gradiim  ;  &incclleftas  agcns  Angcli 
tantiim  potcft  abftrahcre  refpcdu  fiii  poflibilis. 

Ad  primum  principalc,  dico  quod  non  fruftra 
dcputatur  Angelusbonusadcuftodiam,eftoqu6d 
nihil  poflct  caufarein  ciusintelleaHm,qiiia  non 
cfTct  tutum  ftare  inter  tot  adaerfarios  ,  nifi  homo 
haberct  dcfcnforcm,  idco  fccuiidiim  Hierony- 
mum.in  cap.i8.Mctaph.F//7«<?^«(?^«  adtMtndum 
nosa  malU  circumfiamiljtu. 

A  J  aliud ,  confcqucntia  non  valet.  Vndc  licct 
intcUedus  hominis  fitmagis  potcncialis  ,quam 
Angcli ,  quia  camcn  in  vi,i  non  cft  pafliiuum  ca- 
pax  a  tali  agente,  idco  nonpotcft  Angelus  intel- 
leftionem  in  eius  intclle(Slu  caufare; 

Ad  aliud,patct  pcr  idem  :  tamcn  aliquod  adtu 
intcUigibilc ,  vc  Dcus ,  potcft  immediatc  caufare 
intcllcdioncm  in  inrellcftu  viatoris,  quia  cft  ca- 
pax  a  Dco  immcdiate,  licei  non  ab  aliquo  imma- 
tcriali  creato. 

Adaliud,dico  quod  licer  teuelationes  vcniant 


immcdiat^  per  Angelos  ad  homines ,  non  tamen 
fequitur  quod  poflint  immcdiaic  naturalitcr  cau- 
farc  intcUedioncm  in  eis.  Ad  illud  Zacharla: 
fimiliter  refpondetur. 

Ad  audtoritatcm  ad  oppofitom  patct  in  pofi- 
tionc. 

Ad  aliud  ,  conceditur  propofitio,quia  non  po- 
teft  immcdiatc  aliquid  creaic  in  intclledlu  ho- 
minis,neque  in  voluntate. 


Ar^imtnt. 
frimum. 


Q^  ^  S  T  I  o       II, 

Vtrum  Angeli  fofjint  p-oficere  in  cogni- 

tione  naturdi^  accipiendo  cognitio- 

nem  a  rebus  .<' 

Alenr.t.^.f.i4.i»  t.(^  j.D.Thora.i  f.qutfl^^.art.i.^x. 
inx.d.li.q.x.iie.x\nc  qutdl.^.qi^.  K'\c\i  hic art  f.^.l» 
HmzaA.qS.Cabi.q.  1.  Occani  j  15.  Valq.  t .f.  di^.ico, 
Scot.in  Oxon.i.d.j.q. II. 

iff^^^  V  6  D  non  ,  Auftor  de  c.iufis  propof.  9. 
k^S^)?  Omnii  Intelligentia  ejfplenct  formt^.Cecl  om- 
•^^^S  "c  rccipietis  opoitct  denudari  ab  co, 
quod  recipit :  igitur  cum  Angclus  habeat  cogni- 
tioncm  omniuni,nulIius  cft  reccptiuum  dc  iiouo. 

Item  Auguftinus  iz.Snper  Genefad literam  nul-   Sccundum. 
lum  corpus  agit  in  fpiritum  ,  quia  agcns  cft  prat- 
ftantius  palTo^igitur  faltcm  nulliuscorporis  po- 
teft  recipere  fpeciem  dcnouo. 

Itcm  Dionyfius  7.  capit.  de  Diuin.  nom.  yin-   Ttttiutif. 
geli  non  congregant  diuinam  cogyiitientm  ex  /exfi. 
biu  ;  igiiur  non  tecipiunc  de  nouo  fpccies  fenfi- 
bilium. 

Item  ,  omne  agcns  in  extremum  ,  prius  agir  in  §!u»rtum, 
roedium.quia  fecundum  Richatdum  i,  de  Trinit. 
ordo  eft  in  euntibus  ab  cxtremo  in  cxtremum 
permedium:nunc  autcm  Angeluseftmcdium  in 
cfTendo  inter  Deum,&  hominem:igiiur  &  in  co- 
gnofcendo  ,  quia  eadcm  principia  runtefrcndi,& 
cognofccndi,!.  Metaph.t(xt..i^.  Sed  Deus  nccco- 
gnofcic  res  per  fpeciem  reccptam  ,  nec  peraliam 
ab  e(lcntia,homo  vero  cognofcit  per  fpccicm  ac- 
ceptam  ,  &  aliam  ab  elfcntia  ;  igitur  Angelus 
per  fpcciem  aliam  ab  cirentia,fcd  non  reccptam. 

Oppofitum  :  omne  cognofcibile  oportcr  co-  Ctntri. 
gnofci  per  fimilirudinem  propriHm,  quia  com- 
mune  non  eft  perfcfta  ratio  cognofccndi  infc- 
rius.quia  non  cft  includcns  tot<im  entit<itcm  in- 
fcrious:(cd  Angclusnon  habcrcognitionem  fin- 
gularium  pcffibilium  effe  pcr  fpecics  concretas, 
quia  lunc  haberet  fpecfcs  concrcras  infinico- 
rum  ;  igitur  i  rebus  poteft  aliam  cogniiio» 
ncm  recipctc. 

SCHOLIVM    I. 

Sentemia  D.  Thomt^  Jlngeliim  nonpojfe  ac^uircre 
notitiam  a  rebtu,nec  habere  intellcElum  agtntem  :  fua- 
detur  cfuinque  argumentu.  Refutatur ,  cjuia  ab/iirdum 
eft  denegare  Angelo  perfeUionem,<ju*  conuenit  anima, 
cjualii  cft  acejnirere  fpecies  ,&  hahere  intelUlhim  ad  eas 
effciendai.Reifcit  rationesD.Thomdinferens  ex  eif  in- 
cenuenientiH.  Vide  Dofl.  loco  citato  a  num.^.  Aioneo 
hic  ^Htflionem  iflam  hinc  tranpatam  fuiffe  mI  fcri* 
ptum  Oxonienje. 


D 


Icirur ,  qufid  Angelus  non  porcft  acqulrere 
cogniiioncm  per  fpecies  caufatas  cx  fcnfi- 

bilibus 


Ofin.D.lht' 

mt. 
&»!it>  l. 


512. 


Lib.  1 1.  Diftindio  X I. 


Suunda. 


Ttrtia. 


§iu»rtM. 


2).  Thm, 
i.f.q  57. 


4- 
Impugnatur 
tfinip. 


Trlmittu  du- 
flex  ftrff- 
Hionii    t^ 
mdi.^H»tio- 
nit. 


bilibus  ,  quia  fi  fic ,  oporterct  quod  iUa  fpecies 
«(Tet  abftrada  per  intelledum  agentcm  ;  igitur 
opotteret  quod  Angclus  liabcret  intcllettum 
agentcm  ,&  poffibilcm:fedneutrum  habet.  Pro- 
batio  ,  quia  intclledusagensnoncftni(i  vbi  ell: 
intelligibilc  in  potcntia ;  fcd  primum  obicdum 
intelligibile  ab  intelicdu  Angeli  non  eftin  po- 
tcntia ,  fed  in  a^u ,  quia  proptia  eflcntia  eft  pri- 
mum  obicdtum ,  nequc  eft  fibi  intelleftus  pofli- 
bilis  ,  quia  inteliedus  pofltbilis  eft  intelligibiiis 
in  potentia  ,  fcd  intellcftus  Angcli  non ,  quia 
per  Auguftinum  i.  ic  4.  fuper  Genef.  Resfrius 
jfutit  in  aiiu  itt  cognitiom  ^ngeli ,  quamjint  in  pr»~ 
priogenere. 

Item ,  coeleftiacorpora  non  caufantur  imper- 
feSti  ,  fcd  ftatim  habent  totam  perfcftioncm 
fuam ;  igitur  multo  fortius  Angelus  ftatim  habet 
fpecies  concrcatas  de  omnibus ,  quotum  cft  co- 
gnofcitiuus. 

Item,modus  intelligendi  nofter  hoc  declarat, 
<]uia  intellcdlus  nofter  dependet  k  corpore  in 
elfendo ;  igitur  &  in  opcrando  ;  igitur  pcr  op- 
pofitum  :  ciam  intelledlius  Angelicus  non  dc- 
pendet  icorpore  in  cflendo  ;  igitur  necin  op- 
ponendo  :  fed  fi  acciperet  cognitionem  k  te- 
bus  corporalibus ,  dependetet I  corpore  inope- 
rando. 

Item  ,intcllcdlus  agcns ,  &  poffibilis  nondi- 
ftinguuntur,  nifi  in  comparationcad  phantafma- 
ta  ;  igitur  vbi  non  funt  phaniafmata,  non  diftin- 
guuntur. 

Itcm ,  imaginabile  eft  mcdium  inter  fenfibile, 
&  intelligibile  ;  fcd  non  poteft  cfle  tranfitus  ab 
extremo  in  extremum,nifi  per  mcdium. 

Dicit  tamcn  ifte  Dodor, cuius  funt  illae.ratio- 
nes  ,  quod  Angclus  habet  cognitioncm  fingula- 
rium  ,  licet  non  per  fpccies  acquifitas  a  rebus; 
quia  Angelus  habet  notitiam  vniuerfalium  ,  & 
quae  funt  feparatim  in  inferioribus  ,  funt  vnitim 
iu  fuperioribus. 

Item  i.Adetaph.text.i^,&  i  x.de  Anitna^text.Zo. 
vult  Philofophus  quod  inconueniens  eft  ,  quod 
Dcus  non  cognofcat  litem.  Congnofcit  igitur 
fingularia  ,qu2  talia  caufat.  Modus  eft  ifte ,  rcs 
cffluunt  a  Dco  in ejfe exiftentia ,ic\n  ejfe  cogni- 
tojigitur  efflaunt  ab  eo,quantiim  ad  cognitionem 
vniuerfalcm,&  particularcm,&  quantim  ad  ma- 
teriam,&  formam,&  fic  fpccics  cffluunt  in  men- 
tem  Angeli  &  quantum  ad  materiamj&  formam: 
igiturvtroquc  modo:cognofcit  igitur  vniucrfa- 
Ie,&  particulare.  Etperiftura  roodum  dicitur 
qu6d  cflentia  diuina  cftfimilitudorei  quantum 
ad  ejfe  e\\^cM\s.  i  ic  e^e  cognhvim  ,  &  eft  ratio 
tcprzfentatiua  vtriufque  effe  jn  intelledtu  Angeli. 

Contrailla  ,ex  rationibus  iftis  arguo  contra- 
rium.  Primi  ,  conuenio  cum  co ,  qu6d  fi  habec 
intelledum  agentem  ,  &  po(IibiIem,igitur  po- 
tcft  accipere  cognitionem  <i  rcbus.  Confequen- 
tiam  concedo  ,  &  Probo  anteccdcns.  PrimA, 
quod  habet  inielledum  agentem ;  quia  potentia 
a6liua,qus  non  eft  imperfei^ionis  in  natura 
creata ,  fi  ineft  inferiori  in  natura  intclleduali, 
poteft  cohuenire  fuperiori  intelle&uali :  fcd  ani- 
ma  noftra  inferior  eft  AngcIo;igitur  cum  intclle- 
6lus  agens  fit  potentia  aftiua,  quae  non  dicit  im- 
petfc^ionem,ipfapoteftcompetere  Angelo.  Ec 
ciim  dicit  in  prima  ratione ,  qu6d  primum  intel- 
ligibile eft  adu,&  immaterialc,  dico  quod  xqui- 
uocatur  primurri,  Si  enim  loquitur  de  primitate 
pcrfedlionis  ,  fafum  cft  aflumptum  ,  ciim  di- 


cit  ,  non  cft  intelleftus  agens  ,  nifi  vbi  pti- 
mum  intelligibile  primitatc  perfedionis  eft 
intclligibile in  potentia  ,  quia  aliamuita,qux 
funt  intcUigibilia  in  potentia,  funt  intelligi- 
bilia  ab  Augelo.  Si  intelligatut  de  primita- 
te  adxquationis  ,  dico  quod  nullius  poicntix 
cogniciux  eft  primum  obicftum  ens  a£tu,  nifi  fic 
tale ,  qu6d  contineat  quodlibet  cognofcibile  ab 
ifta  potcntia  eminenter,vcl  ipfum  fit  commune, 
ficut  coloratum  ad  omnes  colores.  £t  fi  intclli- 
gatur  dc  ifta  primitate,falfum  eft  dicere  quod  ef- 
(entia  Angcli  eft  primum  obicftum  :  nec  enim 
continct  eminenter ,  &  totatitec  quodlibet  in- 
telligibile  ab  intclle^n  Angcli.  Nec  eft  com- 
mune  conimunitate  prxdicationis  ad  quodliber. 
Vnde  nuUum  fingulate  obie6tum  poceft  poni 
adaequatum  cuicumque  iutelledhii ,  nifi  eflcntia 
diuina.qujc  eft  de  fc  adxquatura  obiedum  intcl- 
Iciftus  diuinr,non  Angclici ;  igitut  primum  obie- 
dum  adzquatum  in  intelledlu  Angeli  eft  poten- 
lia  intclligibile.  Nihil  igitur  concludit ,  qu6d 
Angclus  non  habuit  intclledum  agcntem. 

Non  etiam  concludit  quin  habcat  intelledum 
poflibilcm  ,  quia  in  orani  co ,  quod  recipit  for- 
mam ,  oportet  poncre  poccntiam  rcceptiuam:fed 
per  ipfummet ,  Angelus  rccipic  fpecicm,  quia,  vt 
ipfe  vult  in  alia  quaeftioncccfil  efrcdus  eirec  coas- 
uus,  poflci  eire  a  caufa;igitur  fi  cft  concrcata,  ad- 
liuc  potcft  recipere  fpccicni,quar  eft  alia  ab  cflen- 
tia,&  cft  in  cflentia.  ExcmpUim  ad  hoc :  fi  Dcus 
crcaifet  aniroam  plenam  formis,adhucnihiIomi- 
nus  haberet  intclleftum  agentem ,  &  poffibilem: 
licctenim  Deus  crearci  immediate  omnem  ipe- 
cicm  in  animamea,  nihilominus  habcrcm  agen- 
tcm,  &  poffibiIem,quia  nou  propter  hoc  aufcrrct 
vnde  poflem  iiaturalitcr  acquircre  cognitioncm 
rcrum ,  ctfi  ipfc  non  immcdiatc  cauiaflet  cogni- 
lionem  ,ficut  patet  deanima  Chrifti ,  qua:  licec 
omnia  videritin  Verboabinftanti  fuac  natiuita- 
tis  in  vtcro.tamcn  ipfa  habuit  intelleftum  agen- 
tem,&  poffibilcm,  Vnde  potuit  in  adum  de  fe,  fi 
non  prxueniretur  k  fupcriori  agentc.Similitcr  de 
Angelo  ,  prjcfertim  cum  fit  pcrfeftionis  habere 
potentiam.pcr  quam  poffit  in  opcrationcm  fuam, 
fi  non  pra*uenirctur  ab  agente  fupctiorc.Ncc  vulc 
oppoficum  intelligere  Aoguftinus :  fcd  res  in  co- 
gnitione  Angelica ,  quam  habctin  Vcrbo,  prior 
eft  quam  in  genere  proprio. 

Similiter  cum  dicit  poftek  ,  quod  corpora  cz- 
lcftiafunt  produda  pcrfcdla ;  igitur  &  Angclus; 
verumeft.fed  fiformacoeli  non  cflet  produdak 
Deo,tota  natura creata  non  fufficerct  ad  indu- 
cendum  ipfam  :  &  ideo  fi  debuit  cflc ,  oportuit 
Deum  eam  producere :  quia  vt  Deus  cft  admini- 
ftrator  Vniucrfi ,  nccefle  cft  ipfum  eam  producc- 
te,  qu«  non  poflet  a  tota  natura  creata  caufari ,  Ci 
debeat  in  «^produci;igitur  pari  ratione  inquan- 
tum  res  adminiftrat ,  non  eft  ncccfle  qu6d  pro- 
ducat  im.mcdiatc  ifta,ad  quac  crcatura  fufticir. 
Scd  poffibile  eft  Angelum  accipere  cognitio- 
nem  k  rebus ;  igitur  potcft  ille  effeiaus  efle  in 
virtutc  crcaturas :  igitur  non  cft  neccfle  Deum 
iftam  cognitionem  caufare,&  fidebeat  eflcin 
natura. 

Dices,  illacognitio  cft  pcrfeftio  Angcli  ;ide6 
non  poteft  caufari  k  crcatura  inferiori.Dico  quod 
ifta  caufalitas  principaliter  cft  in  Angelo  ,  vel 
habcr  pcrfeftionem  in  Angeloex  parte  intclle- 
€tv\s  agentis ,  non  autem  cx  partc  rci  intcUeftz, 
vcl  obiedti. 

AJ 


EffeHt!»  Ar,- 
geli   nen    ejl 
frlmnm  tb 
ielium  in- 
tell*Bns  liut. 


Ratii  t.  fri' 
m*  ffin. 
foluitur. 


§luare  fdut 
Deus  effecit 
fermai  (ecU- 
rum. 


Qu^ftio  11. 


AdttYtUm. 


Alittr  »ni- 
mttyO"  Ange- 
ius  dfptndtt 
ietrfort. 


7- 

Ad  qM»r- 

tm. 
Ai^mntitm, 


Th*ntafm» 
efi  tneUium 
Mjlrt    inttl- 
Ieli:u,  n»n 
An£ttiep. 


♦  Hteq.t. 
num.6, 

PhantAfmM 
non  ejl  ne- 
cejfarium  in- 
telligemi. 


Vniutrfnle 
nm  eft  ralio 
diflindi   ci- 
gnofccndi  fin- 
guUrt. 
♦  Infrad.  ti. 


Ad  aliudici^m  dicit  quod  modus  intelligendi 
noftet  hoc  deciarat :  dico  quod  zquiuocacio  eft> 
quia  in  omni  cognicione  necciratio  concurric  ob- 
iedum  ,  ita  quod  impofllbile  eft  inteiligere  rem 
incutuitiue,  ni/i  res  (it  prxfcns  intuitiuc,ni(if5c- 
(c  i  taii  incelledtu,  qui  continec  perfedc,&  emi- 
nenter  omne  obiedtum.  Tale  autem  non  eft  in- 
telleAus  Angeli:igitur  fic  dependet  operatio  An- 
geli  a  corpore  ,  vt  cum  intelligit  corpus  ,  non  cft 
fincillo  terminante.  Non  tamen  nc,ncutintelle- 
£lus  meus  dependec  a  corpore  ,  in  hoc  quod  eft 
pars  tocius  hominis  conftituti  ex  anima,&  corpo- 
re:fcd  dependec  incorporeum  a  corporeoin  ope- 
ratione,ncut  ab  obie<flo  circa  quod  agitinon  aute 
dependentia  tali,nnc  quanon  poflit  efte  in  fe,  vel 
qu6d  ipfum  cum  alio  conftituat  per  fe  vnum. 

Et  cum  dicit  poftca  quod  intelledlus  agcns,  & 
pof&bilis  non  diftinguitur ,  nifi  in  comparattone 
ad  phantafmata ,  falfum  eft ,  quia  non  folura  fic, 
fcd  inter  fe  formaliter  diftinguuntur. 

Et  ciim  dicit  poftca,  quod  imagintAiU  efi  me~ 
dium  inter  finjibiley&  intelligibile ivexvim  eft,in 
comparatione  ad  intelledtum  noftrum  ;  taraen 
quod  eft  medium  minori  virtuti  poteft  cfte  non 
inedium  maiori  virtuti.  Quia  H  calidum  remif- 
fum'  agit  in  aliquod  calefadibile,  fortc  in  decima 
parte  motus  durantis  pcr  certum  tcmpus,proda- 
cetgradnm  decimum  ,  qui  erit  medium  rcfpc^lu 
termini  producendi .  Et  alius  caloc  intenfus  eric 
potens  talem  gradum  inducere  in  prima  parte 
motus ,  Sc  tunc  gradus  ,  qui  fuit  medium  minori 
vircuti ,  eric  non  medium  maiori  virtuti.  Igicur 
imaginabile  ,  vel  phantafma,  poteft  eflc  medium 
rcfpedlu  noftri  intclledus ,  &  non  crit  mcdiura 
refpedlu  intcUcaus  Angeli. 

Przterca,  hoc,  vt  didum  cft  prius  *,  non  po- 
teft  probari  quod  phancafma  fit  nobis  medium 
neccirarium.  Licctenim  contingat,  vtplurimum 
abftrahere  mediante  phancafmace ,  potcft  tamen 
al  iquado  fieri  abftradio  k  re  immediatc.non  me- 
diante  phantafmate.  Vnde  fi  ratio  valeret ,  fi  ex 
parte  obiedi  nonelfet  res  intcUigibilis ,  nifi  me- 
diancc  phantalmatc ,  fequitur  quod  Deus  nou 
poifet  intelligere  illa  fenfibilia  ,  nifi  mediante 
phancarmate.  Si  aucem  illa  neccflitas  ordinisfic 
ex  partc  potentiarum  otdinatarum  ,igitur  cum 
in  Angelo  non  fic  virtus  phantaftica,iUi  agcnti 
non  erit  phantafmamedium. 

Prxcerea  ,  hoc  non  foliim  poteft  elTe  medium 
mihi,  fed  cxcremum,  quia  immcdiatcpolTum  ab- 
ftrahereab  imaginabiIi,efto  quod  tantiim  habeac 
rationem  excrcmi. 

Cum  poftcaaddit  demodo  fingularis  per  cf- 
fluxumaprtmo  quantiim  ad  materiam  , &  for- 
inam,&  vltra  quantijm  ad  vniuerfale ,  &  fingula- 
rcillud  non  valet  fecundiim  iprummet,quia  ipfe 
tenct  contra  Commentatorem  7.  Aietaph.  quod 
matetia  pertinetad  ejuod cjmd ,  5{.  non  ponitqu6d 
maccria  fit  indiuidualis;igicur  proptec  hoc,  quod 
res  eftluit ,  &  fecundum  fortnam,  &  matetiam, 
quas  eft  pars  quiditatis  ,  non  poteft  ipfc  arguere 
cognitionei)!  fingularem. 

PraEcerea,hoc  vniuerfalenoncft  propriaratio 
diftindle  cognofcendi  fingulare  ,  quia  non  fuffi- 
cicntcrincludit  cot.-im  rcalitatem  fingularis  ,  vt 
declarabitur  in  maceria  dc  indiuiduationc  *.Nec 
valet  conlcquentia  fua :  fi  clTentia  diuinaeft  ratio 
repra:fcntatiua  in  intclicdu  Angeli ;  igitur  acci- 
dcns  effluxumi  fubftantia;  fed  eft  fallaciaCon- 
fcquentis,quia  miniis  videtur  quod  accidens  pof- 
Scoti  oper.  Tom,  XI. 


fit  cire  ratio  cognofcendi  rcs  ,  quim  fubftantia; 
arguitur  igitur  aftirmatiue  ab  eo ,  quod  magis 
videtur,adid,quod  minias. 

SCHOLIVM     II. 

Sententia  Henrici ,  Angelum  nihil  pojfe  intelligere 
nifiper  hahitum  fihi  concreatum ,  <jmo  intelltgit  primo 
vniuerfiiles  ^uiditatet,  &ficundofingtdaria ,  ^uia  hdtc 
/ecunditm  ipfum  tantiim  addunt  duplicem  negationem 
naturx,de  quo  in  Oxon.id.  3  ,^.i.de  hacfintentia  eiufi. 
^ue  explicatione  ,  &  refiitatione  fuse  agit  Do^l.ibi- 
dem  i.d.i.<j,6,& i.,d,i,tj.%.(fr  in hoc opere ihidem^,^. 
Reijcitttr  ,  tjuia  ficundum  eam  ,  nonplw  effet  Angelia 
ex  natura  fiua  intelleElitms  fine  illo  habitu  ,  cjuam 
lapii.  Soluuntur  eius  rationes  ,  de  tjuibtu  Iscts  citatis. 
videScet.CoUat.^f. 

ALiter  dicicur  ad  quacftionem,  quod  Angelus 
per  habitum  concreaturo  per  lineam  re- 
£lam  cognofcit  fingulare.  Primus  punftus  eft 
vniucrfalis  relucentis  inhabitu.Secundus  eftfin- 
gularis,vt  etiam  relucet  in  habitu.Tcitius  eft  fin- 
gularisin  fe,quianon  poteft  latere  in  habitu. 

Ad  hoc  arguitur  rationibus :  primo  fic:Vnum- 
quodqucficutfchabctad^j^^ficadcognitionem, 
quia  quae  funt  principia  cflcndi ,  funt  &  cogno- 
fcendi:fed  fingulare  nihil  addit  fupra  fpeciem  in 
^;igitur  nec  incognitione;  igiturcognofccrc 
ipfum  in  fpecieeft  perfcde  cognofcere. 

Item,fi  intelledtus  Angeli  dircdc  cognofcerec 
fingulare  j  igituc  dctcrminatior  clTet  quim  in- 
celledus  nofter.  Nam  intellcdus  nofter  non  de* 
tecminatac  ad  fingulace ,  fed  fenfus ,  qui  eft  po- 
centia  dcterminatior ,  &  tunc  fequerctur  quod 
intcUcAus  Angcli  effet  ens  limitarius  qukm  in- 
telle^lus  nofter. 

Praeterea ,  hsc  dcterminatio  magis  irapediret 
cognitionera  intelledualem ;  proptcr  hoc  enim 
cft  abftradio  ab  intelledlu  agentc  ,  &  caufatur 
vniuerfale  :  quia  fingularitas  itttpcdit  intelle- 
dlionem. 

Itcm  ,  C\  careret  fpecicbus  ,  igicur  pofTct  in  in- 
tcliediu  Angeli  generari  habicusj  igitureiret  in 
potcntiaeflentiali. 

Item  ,  per  feobiedum  non  cognofcicor ,  nifi 
per  primum  obiedtum  intclligibile,ficuc  pacet  i. 
de  Aiiima.  Senfibile  commune  eji  finfibile  perfinon 
primo,&  non  cognofidtur  nifi perfinjibile  proprium,  vt 
fitgura  per  colorem. 

Sed  prius  di£ium  eft  *,qu6d  illa  via  non  valet, 
quia  ponerc  naturam  perfediffimam  creatam,  & 
tamen  qu6d  nihil  poffit  cognofccrc  fine  habitu 
concreato,videtur  ponerc  talcm  naturam  noncf- 
femagis  intelledualem  de  fe,quim  fit  lapis. 

Praeterea,  ha:  rationes  addudx  magis  conclu- 
dunt  oppofitum,  quia  prima  capit  quod  non  plus 
entitatis  eft  in  fingnlari,  quam  in  fpecie ,  ncc  pcr 
confequens  cognofcibilitatis.  Oppofitum  dccla- 
rabitur  fuo  Iotx>.  Nam  concludit  fua  ratio ,  qu6d 
tunc  eflet  magis  limitatus  intelledus  Angeli, 
quam  nofter,quia  fupponitquod  imperfediio- 
nis  eft  cognofcere  fingulare  ,  vt  fiwgulare ,  quod 
eft  manifeftc  falfum. 

S  CH  O  LI  VM      III. 

Refoluit  Angelum  acquirere  a  rebus  primo  cognitio' 

nemfingulariurn  ,  cjuaper  fpecies  vniuerjalium  haberi 

nequitSechttdofCogmtioncm  exiftenti*.  Tertio,  cogni' 

D  d  tionem 


9. 

Opinio 
Hinrici. 


RMtitfrima, 


Steunda. 


Tertia. 


Sluarta. 


10. 

§!uint». 


*  Sufr^k  d.x, 
q,i..iir  9d.x, 
Ofini»  t. 
riijcitur. 


S.atltnei 
epin.  i  ,  tcl. 
iuntur. 


314 


Lib.  1 1.  Diftindio  X I. 


t  r. 

^lflforufen- 


Viiluerfal* 
ferftfii    non 
e»nt'nietp»r- 
ticuUre. 
jtngelus  ac- 
fipit  »  rebns 
fn^nltionem 
fingiflarittm. 


SHxipHtit, 


Speclef  ter- 
tninorum  non 
reprtfentnnt 
tJciflentinm 

fOTHm. 

12.. 


Cogniiio  tn' 
fuitinn  dif- 
fert  a  cogni- 
tione  fingu- 
lnriui»  ,  {^ 
txiftcntit, 
Cigriitio  in- 
fuitiua  qaO' 
^edtfit. 


twnem intuittHeim  exijlentium.  GiH^rtOypopt  accipere 
a  rebtu  cofnitionem  ziniuer/aifurn ,  ni/ia  Deo  concrta- 
tM  accepiffet  i^niditatum fpeciesjfla  explicat  &  probat 
htc  dr  loco  citato  a  mm,  1 1 , 

DIco  igitur  ad  quxftionem ,  qu6d  Angelus 
potcft  proficere  accipicndocognitionem  a 
rcbus  tripliciicr.  Et  neceiTarium  videtur  quod 
triplicem  cognitioncm  accipiat  vt  communiter, 
ni(i  Deus  vclit  fpccialiter  talem  cognitioncm 
caufarc  immediatc,&  quartam  cognitioncm  pof- 
l'n  habere  naturaliter ,  fi  non  prius  eam  habcrct. 
Prima  cognitio  cft  huius  iingularisvi:  hoc.cft 
quia  vniucrfalc  non  continet  perfcdc  fingulare; 
igitur  non  cognofcitur  perpropriam  rationem 
huifts  ,  vt  hoc  ,  cognofcendo  psrfcde  vniuerfale. 
Nec  ctiara  cognofcit  fingularc  per  propriam  fpe- 
cicm  fibi  concreatam  ,  vcl  communicatam ,  quia 
intCilcdtui  Angeli  non  funt  communicatae  fpe- 
cies  propria*  omnium  fingularium  pofllbilium 
fibi  cognofcere ,  quiainfinita  poffunt  efie  fingu- 
laria ;  fi  igitur  proprix  fpccicsemnium  fingula- 
tium  effcntconcrcatae  intcUe^lui  Angeiijinfinitas 
clfent  adlu  fimul  in  eo, 

Sccunda  cognitio  cft  ,  qua  habet  detcrmina- 
tam  notitiam  exiftcntia;  inquantum  cxiftentia, 
quia  ex  ratione  tcrminorum  non  poteft  cfie  nota 
complexio  contingcns ,  quia  fi  cx  notitia  termi- 
norum  reprjcfcntarctur  determinatc  te  fcdcre, 
nunquam  poflet  oppofitum  eftc  notum  cx  notitia 
tcrminorum;parirationefi  reprxfcntarcturalte- 
ra  pars  determinate  :  fi  vtraquc  dcterminatc,  igi- 
turnihil  rcprarfcntarctur. 

Itcm,  idea:  diuinae ,  quia  naturaliter  reprzfcn- 
tant  qucd  reprarlentant ,  ideo  non  rcprifcntant 
cxiftcntias  rcrum ,  quia  tunc  vcl  rcprxfentaicnt 
contradidoria  ,  vel  vnam  tantum  partem  ,  &  fic 
non  cognofccretur  alia  ;  qaia  notitia  con- 
tingentis  ■dcpendet  cx  dcterminatione  volun- 
taiis  dcterminantis  ponere ,  vcl  non  poncrc  in 
actu  ;  igitur  non  poteft  cxiftcntia  rci  inquantum 
exiftentia ,  dctcrminate  cognofci  per  idcas  ,  quae 
neceirario  rcpra:fcntanr. 

Tcrtiacpgnitio,quam  acquirunt  Angcli  a  rc- 
busjcft  cognitjo  intuitiua,  ncc  cft  illa  eadcm  cum 
fecunda,  neccum  prima.  Cognitio  cnim  fingu- 
Uris,vt  fiugulare  ,  potcft  eue  abftraftiua,  ita 
ctiam  poteft  cognitio  exiftentiae  ,vt  exiftentia: 
quia  C\  vnus  Angelus  reuelet  alteri  exiftentiam 
jrcipro  tali  tcmporc  ,quam  vidct  intuitiuc  An-. 
gelus.cui  reueIatur,cognofcit  exiftcntiam  dcter- 
minatam  ,vtcxiftentiaeft  5  tamcnnonhabct  po- 
gaitionem  intuitiuam  ,  quia  haec  non  cft  nifi  pcf 
obicdum  concurrens  imraediave.  Nunc  autcm 
nulla  iftarum  triura  cognitionum  poteft  aliundc 
haberi  naturalitcr  ,  quam  accipiendo  cognitio- 
ncm  \  rcbus, 

Itcm  ,  impofTibilc  cft  Angclum  poiTc  habere 
cognitionem  intuitiuam  rei  pcr  aliquam  ratio- 
ncm ,  qua:  eodem  modo  repraefcntat  re  cxiftcnre, 
vel  non  cxiftcntc:fcd  vniuerfale,  fiuc  fpecics,  fiue 
habitus.velquidquid  tale  ponitur  in  intcHedu 
Angcli ,  eodcm  modo  fc  hiibct ,  fiue  res  exiftar, 
fiue  non:  ergonullum  hor«ni  poteft  efte  ratio 
cognofccndi  rem  intuitiuc  ,  vt  in  fc  cftcxiftcns; 
ergo  ,  &:c.  vndc  oportet  v:  ipfum  obic£bum  vt  in 
fcexiftcn$,concutrat  cum  intcllcftu  ad  adlum 
cognofcendi. 

QuattacognitioetiampofnbiliscflTet  Angelo; 
fcilicci  qu64  accipiat  fpccics  viiiuetfaies  ^  te- 


bus,fi  non  effent  fibi  concreat£  ,  quia  ex  quo  ha- 
bct  intclicdum  agentem,&  poflibilem  ,  pofTet 
abftrahere  fpecicm  a  rcbus ,  ficut  nos  pofTumus: 
nunc  autem  non  cft  rcmouenda  pcrfc£tio  ^  per- 
fedioribus ,  quin  ex  naturalibus  poffunt  perfe- 
(S^ionem  haberefibidebitam  ,cum  hoc  inuenia- 
tur  in  tnfcrioribuSjVt  in  nobis. 

Ad  primum  principalcfi  dcbeat  fuftineri  quM 
omnis  Intelligentia  cft  plcna  formis  ,  potcft  in- 
tcUigi  de  fpeciebus  vniuerfalibus ,  fed  dcnudatur 
jifpccicbus  aliis ,  quas  accipit  ik  rebus  in  triplici 
cognitione  fupradida. 

Ad  aliud  dico,qu6d  nullum  corpus  agit  in  fpi- 
ritum  vt  agcns  totalc ,  quia  ipfum  non  eft  prae- 
ftantius  paffo  ;  fedcorpus  agit  in  fpiritum  fimul 
cum  inteiledu  agente  ipfius  fpiritus,  ficut  agens 
partialc. 

Ad  aliud ,  cum  dicitur  quod  Angeli  non  congre- 
gant  diuinam  cognitionemexjfenfibm,  audloritas  fol- 
uit  fc  ipfara.  NuUa  cnim  iftarum  trium  cognitio- 
num  cft  diuina  cognitio ,  nifi  incomplcte  in  cfFe- 
(5tu  fuo. 

Ad  aliud  ,  cum  arguitur  de  medio  in  effcndo, 
folum  tenct  ille  modus  argucndi  ex  hoc ,  quod 
omnisgradus  poflibilis  in  cntibusrepcritur.  Et 
fupcr  hoc  fundat  fc  Richardus  in  tali  niodo'  ar- 
guendi.  Nunc  autem  efto  quod  teneat  in  propo- 
fito,  non  plus  fequitur,  nifi  quod  ficut  anima  co- 
gnofcit  pcr  fpcciem  rcceptam  ,  &  aliam  4  fe  ,  & 
Deus  ncutro  modo:igitur  fic  Angelus  medio  mo- 
do  cognofcif ,  quod  pcr  fpcciem  aliam  a  fe ,  non 
acceptam  a  rcbus,fed  concreatam.  Vcrum  eft 
quamutn  ad  aliquam  cognitioncma  nobis  dif- 
fcrr,qaiacognitioncm  vniucrfalium  non  accipit 
k  rebus  ,  &  quanttim  ad  aliquam  conuenit  cum 
anima  noftra,  quia  tripliccm  cognitioncm  habct 
per  fpeciem  aliam  ^  fe  rcceptam  i  rcbus  fcnfibi- 
Iibus,ficut  animanoftra, 

Ad  primam  rationem  pro  vltima  opinione, 
concedo  quod  ficut  fingulare  fe  habct  ad  effe ,  fic 
ad  cognofci.  &  dico  quod  fingularc  quantum  ad 
(^addit  remvlcrafpccicm,&  fic  etiam  quantiira 
ad  cognofci. 

Ad  aliud  ,  concedo  quod  Angelus  cognofcit 
dircftc:  fingularc  jnecproptcr  hoc  fcquiturquod 
liraitatius  iutclligit  quara  nos  ,  fed  illimitatius. 
Etcumdicit  fcnfus  non  poteft  cognofcere  vni- 
uerfalcquia  limitatur  ad  fingularc  ;  dico  qu^d 
fic  detcrminari  ad  vnum ,  quod  non  pofilt  in  al- 
tcrum,eft  limitari ;  fed  poflein  vtrumquc  magis 
dicit  illimitationcm.  Ncc  etiam  concedcrcm 
quod  fcnfus  pcr  fc  fentit  fingularc,fed  ilIud,quod 
eft  fingularc  ;  quia  fingulare  eft  abftrahibile ,  nc- 
quc  impcdit  intcIlc(5lioncra  talis  detcrrainatio  ad 
vnum,quae  non  aufcrt  potentiara  ad  altcram. 

Et  cum  dicit  poftca,qu6d  f\  poflit  rccipcrefpc- 
cics  de  nouo ,  pofret  in  co  gcncrari  habitus  ,  di- 
(Shim  cft  aliquando  *,  qu6d  f\  intcllccflus  Angcli 
cft  fumme  habituatus  ,  quantumcumquccaufcn- 
tur  a(il:us  in  co,  numquara  gcneiabitur  habitus, 
ficut  nec  in  lapide  ,  quo  facilitcr  fcratur  furfum 
quanrumcumqiic  feratur  furfum  :  fed  C\  non  cft 
furamc  hai)icuatus,potcit  acquircre  habitum,nec 
rcpugnac  fua:  pcifc(itioni  quodinco  poffittalis 
habitns  gcnerari. 

Et  cum  dicitur  vltimo  ,  quod  per  fe  ohic6bum 
non  cognofcitur  nifi  pcrprimura,&  proprium 
obie(ttum.  Dico  quod  asquiuocatur  prcprinm  ob- 
ieStum:n^m  propriiim  ,  &  primum  ,  vt  diftin- 
guicur  contta  /tnjibik  commiine ,  cft  quando  non 

potcft 


»5- 

Ad  argum, 
primum 
in  initj» 
qutftieait. 

Ad  fecun- 
dum. 


Ad  ttrtiMfn, 


Ad  qusr' 
tum. 

Agens  in  #*- 
trtmum 
prius  agit  in 
medium  ix» 
fonitur. 


Ad  ratientm 

primam  epi- 
nionit  htn- 
rici. 


Ad  fecun- 
dam  Q>  ttr- 
tiam. 


Settfus  nen 
fentit  fingM- 
lare  ,  fed  id 
quodtalteft. 


Ad  quiir' 
tnm, 

*Suprii  d.j. 
queft.i. 


Ad  juiulam. 


Sin^ulxre 
fion    i!i«no- 
f.l!Hr   fcLr 
ptr  v.iiucr- 
fjl  ,  it:  e 
tftttrit. 


I. 

Argumtrtt. 
frimHtn. 


SuHadum. 


TerttHm. 


Qucpftio  I. 


l^S 


poteft  cognofci  prt  fcjnifi  per  proprium  obie- 
dlmn  ,  vr  patci  de  colore  ,  &  figura.  Sed  non  fic 
coniparatur  fiiiguiare  ad  vniuernje.  Nouenim 
cognofciiur  firgulare  folum  per  vuiuerfr.lc,ncc  c 
conCra.  qti'3  fiogulare  vt  fub  propria  rationc ,  eft 
propi  ic,  &  prjiTio  intclligibile ,  &  in  tali  obiedto, 
prin)o,&  ptincipalncr  bcarilicatur  crcatura  ra- 
tionalis.pu-a  inetTentiadiuina,  vt  haec  fingularis 
efrcn'.ia,non  fub  rationevniuctlalis,  idco  virun- 
quc  potcrt  propriecognofci ,  &  non  per  alterum 
illorun.,ide6  non  eft  fimile. 


DISTINCTIO     XII. 

QV  iE  S  T  I  O       I. 

Dc  natura  materias. 

Vtrum  mtiterlajit  entitas  dtfiin^a  a 
forma  ? 

A\en{.i.p.<f,ti..m.t.»rt.i.  D.Donau.  ^ifAi.  f.i.D.Thotn. 
i.f.q.ee.a.i.  Henric  quodl. i.q.is,  Rich.^Kf.i.i.^  j. 
S\lit.\.MetAph.(i.\i.q  l.df  5-  &  •lil>i Scoi.hlc q.x,  0  in 
$r»(i.de  Remmprirtc.j.i.».l.(^feqq. 

lacA  hanc  diftinftionem  duode- 
cimam  quasritur  primo :  Ftritm  ma- 
teria  in  re  generabili  ^  &  corruptibili 
^  fit  entitoi  fofitiua  dijiin£ia  a  fortha? 
^  Quod  non.  Probatio  7.  Meta- 
phyficae  tcxc-  com\n,S.  materianon  efi ejuid^nec  ^ua- 
le  ,  nec  quantHm,  nec  aliqiiidentium,  qiiibui  ens  diter- 
minatur,&:c. 

Dicetur  fortc  quod  materia  eft  ens  determi- 
nabile  tanttim,&  non  aliquid  eorum  ,  quibus  ens 
determinabitur,ficutdicit  Philofophus  ,quiaeft 
in  potentia  tantum. 

Contra ,  fi  matetia  eft  ens  in  potentia ,  auc  eft 
cns  in  potentia  materia  ,  aut  in  potcntia  forma, 
aut  in  potentiacompofitumjnon  in  potentiafor- 
ma,nec  compofitum,quia  tunc  vtroque  pofico  in 
fj/tf  ,  non  efTec  materia.  Sirniliter  tunc  pofito  in 
ejfe  ,  quod  eftet  alterum  illorum  ,  fequerctur  im- 
poQibile  pofito  po(fibiU,6cc.  &  eodem  modo, 
materianoneft  in  potentia  materia,  quia  cunc 
maceria  non  elTec  materia.  Confequentia  prima 
patet ,  quia  ens  non  plucibus  modis  dicitur  ex  7. 
de  Anirna. 

Item,  ^.Phyficorttm,text.t.d''  8.  probat  Ariftote- 
les  quod  generatio  non  eft  motus  fic ,  Giuodgene- 
ratur  noa  eft  ;  <]Hod  motietur  eft ;  ergo  efuod  generaf.ir 
non  mouetur ;  ergo  generatio  non  tft  mottu.  Maior 
non  eft  vcra  ,  nifi  dc  fubicdo  generationis ,  non 
de  tcrmino  generationis,qiiia  illc  eft  quando  ge- 
neratur.  Ex  hoc  arguitur  ;fi  argumentum  Phi- 
lofophi  valeat,  oportet  quod  vniformitcr  acci- 
piatur  e^e  cius  ,  qiiod  tnouetur,  &  negatur  ab  co, 
quod  gcneratur :  {i.\tjft  afticmatum  de  eo  ,  quod 
modoeft  ,  t\S.ef[e  in  potentia  ,  quhmotttieftaSitu 
entit  inpatentia ,  ftcundum  tjuod  in  potentia  ,  ex  ter- 
tio  Phyficorum  text.6.  ergo  negatum  dcco  quod 
generatur  ,  eft  ejfe  in  potentia  ;  ergo  materia 
non  eft  ens  in  potentia,  Sc  patet  quod  non  eft 
ens  adu. 

ltem,primo  Phyficerum,  text.C^,  maceria  non  eft 
fcibilis^nifi  peranalogiam  ad  formamjfed  fi  eftec 
ens  poficiuuiTi  realicer  a  forma  diftin^um,  polTcc 
per  fe  cognofci:ergo,&c. 


Contri. 


Icem  ,  fi  materia  elTet  cns  diftiniSlum  ^  forma,  §«»rtum. 
eflec  ens  adtu  ahud  a  fcrma  :  aut  ergo  adus ,  aut 
aftum  habens,  aut  compofitum  exadku  &  porcii- 
tiaJPiimumnon,  quiaadus  fcparat,&  diftinguit 
ex  7.  Metaph.text.  49,  in  fundamento  autem  na- 
turac,  quod  cft  materia,  nihil  eft  diftindium,fjr  i. 
Mttaph,  text,  7.  nec  potcft  cfte  compofitum  cx 
potentia  &  adlu  ,  quia  tunc  non  cflct  primum 
principiumjcrgo  nulla  cft  realitas  pofitiua. 

Contri  i.Phyf.  text.  18.  &  j.  Metaph.  text.  i, 
Materiaeft,ex  tjHafit  res  ,  cuminfit.  Per  hoc  quod 
eft ,  ex  (]ua  ,  patet  quod  non  eft  forma ;  crgo  ma- 
teriaeftmanens,&  tetminus  faflionis  cft  forma, 
&  illud,cx  quo  res  fit,prareedet  formam. 

SCHOLIVM    I. 

Sententia  D,7homa ,  Alberti,  & aliorum  in  rege- 
nerabiii  non  ejfe  duM  entitates ,  late  refutatur  ex  Phi- 
lofopho ,  rationibu»  ,&  ex  Attguftino  ,  de  ^uo  Do£ier 
inOxonhic  anum,  3.^  i,Phyjic.(j,\^,  10.&  i^,& 
lib,i.tj,-y,  conctudit  & euidenter,maxime rejpt^iu  atii- 
mt,  inteMiiua ,  ^uod  materia  eft  aliqwd  diftin^um 
a  farma. 


o 


Pinio  vna  eft ,  qua;  ponit  rcm  generabilcm,        1  • 


quida 


SontiH.a  3. 


fed  diffcrunt  illa:  opiniones  folum  in  vocc ,  & 
nonin  re.  Nara  dicentes  illam  vnamrcalitatem 
eftc  materiam ,  dicunt  matciiam  perfici  in  gradu 
entitatis  (ax  ctjm  res  generatur ;  ficuc  quantitas 
interminata  cijm  tcrminatur,non  acquirit  nouam 
realitatem ,  fiue  enticatem  aliam  realiter  ab  ipfa, 
fed  perficituc  in  gradu  fua:  proprix  entitatis  cum 
terminatur.  Ita  dicitur  quod  forma  cft  tcrminus 
intrinfecus  materia: ,  &  ideo  rem  aliquam  gene- 
rari,non  cft  nifi  matcriam  perfici  acquircndo 
gradum  intrinfecum  proprixluxcnticatis. 

Alijautem  dicentcs  materiam  non  differrea  ^"^'  -^'*- 
forttiajdicunc  materiam  proficerc  in  formam  fub  ^"'C'.''/    .' 

i.i        /■  .       •  •  n  /•  1    I  rrtiiihitrd. 

gradibus  loae  eniiratis :  &  materia  vt  eft  iub  hoc  quodl.^.q  5. 
termino  intrinfeco,&  compofitum,  vt  vcio  cft  art.t. 
fub  alio  termino  intrinfeco,&  aliud  compofitum. 
Contra,  i  .Phyf.tcxt.cottim.6o.&  primo  de  gc- 
nerat.text.comm.i3.&  ii.  Metaph.iext.con.in.6. 
&  I  o  Omne  agetis  naturale  alitjuid  corrnmpit ,  & 
aUquid producit  in generatione  nattirali ;  eigo  opor- 
tctprius  cdc  aliquid  contrarium  in  gcnerando. 
Ex  hoc  accipic  Ariftoceles  vbi  fupia  illam  propo- 
ficioncm.  Omne  ^uodfit  ,exoj>pofiiofit :  [cd\n\im   in ger.er»ti» 


Refellitttr. 
Prim»  t»tit. 


oppofitorum  non  fic  aliud.  Aibedocnim  non  fic  ne  naturaU 

.-  1  1-      r  i-r        1.  Mliquid   eof' 

tumfitHr. 


nigredo  ,  nequc  concordia  fit  cx  difcordia :  crgo  *"^.', 


oportet  aliquid  commune  manere  aliud  fub  vtro- 
quc  terminorum.  Et  hoc  cft  fic  arguere  :  omne 
agens  nacurale  requirit  potentiam,  in  quam  agit, 
&  illam  potentiam  tranfmutat  de  oppofito  in 
oppofitum  :  oppofitum  autcm  non  transfcrtur 
fic  in  oppofitum  ,  ita  quod  nihil  remaneai  com- 
mune  vtriquc  oppofitorum  :  non  enim  albe- 
do  fit  ingredojcrgo  aliquid  prjefupponitur,quod 
poteft  dici,hoc  fit  hoc. 

Sed  dicitur  hic  quod  omne  agens  naturale  re- 
quirit  aliud  ,in  quod  agac,&  aliud  eft  tocum  cot- 
rumpcndum  ,  non  fubiettum  mancns  idcm  fub 
vtroque  terminorum,  fed  ipfiim  corrumpendum, 
quod  non  manet  idem.  Hoc  confirmatur  per  Ari- 
ftotclem  \.  de  Generat,text,  10.  &  zj.  vbi  dicit 
quod  generaiio  differt  ab  alteratione  ,  quia 
Dd     a  in 


OHeilif, 


5i6 


Lib.II.  Diftinaio  XII. 


In  generatione  totum  tranHt  in  totum,  fed  in  al- 
reratione  pars  trandt  in  partem,&  itacum  ex 
aquageneratur  acr,  totaaqua  tranfit  in  tocum 
acrem  ,  &  non  manet  aliq^jid  idem  commune, 
fed  totum  eft  tcrmtnus  4  ^»0  ,  &  toium  eft  tcr- 
minas  ad  jHem.  Vnde  agens  naturale  praefuppo- 
nit  paH^um ,  in  quod  agit ,  &  hoc  paiTum  eft  cor- 
ruptum,  non  tamenpaffiuum  commune  vtrique 
terminorum  ,  quia  nihil  commune  tale  manet, 
quia  totum  verritut  in  totum. 

Rtfiftam,  Contri  ;  priiis  natura  &  ordinc  corrumpen- 

dum  corrumpitur ,  qu^m  genitum  generatur;et- 
go  in  ilio  inftanti  naturae ,  in  quo  genitum  genc- 
ratur ,  nihil  prxfupponitur  adioni  gencrantis, 
cuni  tamcn  illa  fit  verior ,  &  pcrfedtior  aftio, 
quhm  corruptio  pra;cedcns ,  quae  erat  alia  aftio 
prior  ordine  ,  &  ita  aliquid  produceretur  de 
nihilo. 
4,  Diccs  qu6d  produccre  aliquid  de  nihilo  cft 

^Jltintis,  duplicitcr ,  vcl  quianonde  partc  praefuppofira, 
vel  quia  non  dc  termino  prajfuppofito  ,  Sc  iUb 
modo  non  producit  aliquod  agens  crcarum  de 
nihiIo,fcd  nccefTarioaliquid  prsfupponit ;  Deus 
auccm  nihil  prsfupponit, 

Rtfillitnr,  Contra ,  omnc  agens  habcns  in  potentia  fua 

totum  efFe6bum,per  quam  potentiam  totum  pro- 
ducif  ,non  minias  potcft  illum  effe^lum  producc- 
re  amoto  quocumquc  ,  per  quod  nulla  virtus 
fibi  in  agendo  confertur ,  fed  magis  per  iilud  fua 

^gt»s  facl-  virtus  debihtatur  :  huiufmodi  autemeft  contra- 

(ikt  prtditcit  rJumcorrumpendum  fecundum  fc  totum.fi  nihii 

f  ''"■**  ""*'  fit  ineo  communcquod  natum  fit  furcipere  for- 
tr4m,  .     .^  ,.  '  , 

mam :  ergo  ignis  generans  igncm  melius  produ- 

ceret  niliilo  prarfuppofito. 

Coniirmatur  fic;agens  naturale potcns  inali- 

quem  effedlum  ,  dc  nccefliiate  producit  illum  ,  Ci 

non-prohibeatur :  fed  ignis  ille  totum  igncm  ge- 

nerandum  habet  in  potcniia  fua ,  &  non  impedi- 

tur ,  fi  non  ponicur  contrarium  ;  magis  enim  ex 

cius  prarfentia  impeditur ,  &  ex  eius  abfencia  ex- 

pedituradagendum  hoccompofitum;ergoagens 

naturalc  poterit  crcare. 

t,  Irem,  gencratio  naturalis  non  cft  ex  parte  ge- 

ncrantis,  fed  ex  parte  illius,de  quo  fir  generatio. 

Patct  ex  diftindlione  1  S.huius  in  prima  qujcftio- 

nc  de  racionibus  fcminatibus ;  fi  crgo  gcnito  non 

prafupponitur  aliquid  naturaliter  ad   formam 

ante  cius  produiiionem ,  non  eiTct  potiis  pro- 

duflio  aliquo  modo  naturalis  peraliquid  inca 

priii$,qukm  creatio. 

Aliter  poteft  formari  quardam  ratio  fupcrius 

fada  ,  fic:  Nihil  prohibet  effeftum  produci  ab 

agentc  contincnte  virtualiter  efFedumfinc  ifto, 

quo  pofito  virtus   agcntis   magis   dcbilitatur, 

quim  forrificacur  :  fed  prxrcntiacontrarijiliius, 

dc  quo  fit  gencratio ,  ciim  ex  aqua  generatur 

jgnis,impedit  virturem  a^iuam  gcncrandi  ignem 

ex  aqua,ita  quod  virtus  illamagis^debilitacur;cr- 

go  licct  non  eftec  prafencia  illius  contrarij ,  pof- 

fct  gencrari  ignis,  cum  fit  forma  totalitcr  in  vir- 

tute  gcnerancis ,  fi  non  fic  matctia  res  alia  a  for- 

ma,  &  quiaignis  generandus  fit  vna  formafim- 

plicitet;ergo  totus  ignis  generandus  eft  in  virtu- 

te  ^dliua  ignis  gencrantis  ,  vel  agcncis  naruralis, 

ciim  fit  fimplicitcr;  ergo  poteft  producere  to- 

tum  ignem  in  ejpi  fine  contrario,quod  magis  im- 

pedit  virtutem  a6tiuam,quam  promouet. 

Itcm  , fabalia forma  fic  :  Agens  naturale  non, 

impeditum  dc  nccedlcate  agit ,  fiue  producic  co- 

tt)tD,  quod  eft  tn  virtutc  fua  adtiuajfed  fi  macctia 


non  fit  alia  realitas  \  forma ,  totum  generandum 
cft  in  potcntia  gencrantis;crgo  cum  virtus  adiua 
generantis  non  impediatur  in  abdentia  contrarij, 
imo  magis  impedicur  cx  cius  praefentia ;  fcquitur 
quod  genetans  poflit  totum  cfFedkum  ponere  in 
tjji  fine  pafliuo,fiue  fubicAo. 

Icem,  fecun({6  ad  principalc  fic  :  Alia  fubftan-        6. 
tia  eft  corrupcibilis  a  principiis  inttinfcci/»  co  R»tiefitun. 
modo,quocoeIumnoncftcorrHptibile7.J/«<»y?A.  da. 
cap.f.text.ii.  Scd  fi  fubftantiagencrabilis  &cor- 
ruptibilis  fic  fimplcx.non  habcbit  in  fe  principia 
corrupcionis,  quiain  fcnon  habcrcc  principium, 
quo  natum  fit  elle  &  non  eirc,  quantum  eft  in  fc; 

CfCO,&C. 

Dicctur  fortc ,  qu6d  ficct  fit  forma  firoplcx,  oHtfH». 
tamcn  habct  con^ratium.Scd  hoc  non  valct,quia  ^*/'^'"""'' 
h«c  fubftantia  non  cft  aliud  in  fc  pcr  hoc,  qu6d 
habet  contrarium ;  quamuis  cnim  habct  contra- 
rium  ,  tamcn  in  fc  non  habct et  principium  ,  quo 
efletinpotcntia  ad  formam,&  oppofitum  cius  frinciplum 
eifct  fimplicitcr ;  ergo  in  fc  non  eft  corruptibile,  ""'*P*'°'''/- 
ciim  in  fe  non  habeat  principium,quo  poteft  cfte,  r^*  "'^*"* 
&  non  efle.  Vndc  Ariftoteles  j.Mctaph.  tcxt. 
comm.  ti,  probat  qu6d  emtiegtner^ihile habet  ma- 
teriam^quia  emne^enerahile  petejf  ejfi  (fr  nen  ep :  hoc 
autcm  in  vnoquoquceft  materia ;  nihil  ergo  in- 
trinfecc  cflctcorruptibilc  ,fi  non  habcrcc  macc- 
riam  difFcrentcm  a  forma. 

Icem  tcrtio  fic :  fi  matcria  non  fit  entitas  pofi-  7. 
tiua  aliaa  fotma,  non  erit  gencratio  ,  ncc  corru-  Ratie  ttrtia. 
ptio,ncc  alia  mutauo.  probacur  qu6d  ncc  gcnc- 
rac  io  ,  nec  corruptio  ,  quia  gcneratio  eft  a  non 
fubie<9:oia  fubieftum.e  conuerfo  corruptio  ,  vt 
hahcniT  f.Phyf.text.7.  Scd  fi  fubftancia  generabi- 
lis  fic  fub  forma,  non  remanebit  ibi  fubiedum 
aliquod.  Uem,nccalia  mutatio,  quiamutaricft 
aliter  fe  habere  nunc ,  quam  ptiiis  ex  6.  Phyf.  fed 
alictas  eft  conditio  emis ,  nam  »^m  &C  diuer/km 
funt  difFerenci*  encis ;  crgo  illud  ,  quodnon  cft, 
non  alicet  fc  habet  nunc  qu^m  prius  ;  ergo  non 
mutatur.  Item  ,  mutatio  cft  a  priuaiione  in  habi- 
tum;fed  fi  cot rumpendum  fit  forma  tantum,  non 
poteft  ibi  efTe  <l  priuationc,  quia  priuatio  non  cft 
nifi  in  fufceptiuo  apto  nato,&  forma  fimplcx 
non  cft  fufceptiuum  alccrius  fibi  contraris;crgo 
nullaeft  mutatio. 

Si  dicatur ,  qu6d  totum  conuertitut  in  totum ,        8. 
vc  panisconuertiturincorpus  Chrifti:iftud  non  ohieSit. 
eft  vcruiai ,  &  cfto  quod  ita  fit ,  tamen  talis  con-  DiluitMr. 
uerfio  non  eft  miitatio,quia  nihifcft  ibi,quod  ali- 
terfc  habeat  nunc  quim  priills. 

Et  fi  obiiciatur  cx  Ariftotelc:illud  quod  com- 
muniter  dicitur ,  quod  in  generatiene  tetum  tranf- 
tnutatHr  in  totum-ydico  c[nbd  in  aliatranfroutatio- 
ne.fcu  mutatione  cxtra  fubftantiam,ficut  in  altc- 
ratione,tocum  non  cranfmucatur  intotum  ,  vt  H' 
guum  calidum  in  lignum  ;  quia  ibi  non  cft  vcrc 
totum  pcr  fcquia  eft  canc6m  totum  per  accidcns, 
Sc  tofum  fccund^m  qutd,  quod  non  cft  aliud  nifi 
partcs ;  ficut  accruus  lapidum  ,  non  cft  nifi  lapi- 
des;&  idco  in  altcrationenon  dicitur  mutatio  to- 
tius  in  torum:fcd  in  gcncrationc  fubftantiah.efto 
quod  ibi  funt  plures  formar,totum  eft  verc  vnum, 
&  idc6  cumcx  aqua  gencratur  ignis,  aqua  ,{qux  e^tmedir»- 
cft  quoddam  torum  habcns  paitcs  rcalitcr  diftin-   ntrMit  fft 
ftas,  qn«  vcrc  faciunc  vnum  pcr  fc)tocacranfir  in  '"'<"  in  ti- 
igncm ,  qu!  eft  totum  Vctc  vnum,  fcd  non  fcqui-  """' 
tur  qu6dnihilmaneatcommune,quiaprimiitotti 
fuit  vnum  corum  pcr  fe ,  &  rcccdente  prima  for- 
nia,  aducnit  maccria:  nouaforma,quz  facir  aliud 

totum 


Quxftio  I. 


3'7 


9. 

S.»tio    quar- 
t». 

Recifitas  di- 
ftinjuitnr 
TtaUter   k 
riteftt. 


§!uintM. 
In  quoiiblt 
ttmfofit» 
qu^tuor  cmU' 
/i  itncMf 
runt. 


Stxta. 

Subjimti* 
fimplix    <^ 
fimfofit». 


Siftim». 


10. 


Rf[>H[n*t 
nnimam   ejfe 
^radum  tnor 
tertt. 


ir. 

Ews  inpsten- 
ti»  Juflix. 


PitintU  tb- 
ieS'U\  (J- 
fubiediHii. 


totum  pet  fe ;  &:  ideo  quia  vt\um  totumfuccedic 
altcii ,  ideo  dicicui  cotum  conuerfum  ciTc  in  to- 
tum,manet  tamcn  Aibicdum  commnne. 

Itcm,  quarto  fic :  in  omni  gcncre  caufz  eft  rc- 
perire  oidinem  pct  fc ,  &  ftacum  ex  i.  Metnphy- 
Jicstext.j.  ergo  in  generc  caufz  matcrialis  cll  da- 
re  vnuro  primum  rcceptiuum  :  fed  primum  recc- 
ptiuum  eft  diilini^um  reaiicer  a  reccpto,  quia 
idcm  non  recipit  feipfum ;  crgo  in  omni  fubftan- 
tia  generabili  eft  aliqua  encitas  poficiua ,  alia  k 
forma. 

Item,aIiquod  ens  eft  caufatum^  quatuor  cau- 
fis ;  fed  fi  compofitum  non  fit  nifi  forroa  taniiim, 
non  habens  matcriam  partem  fui  diftmdlam  a 
forma ,  non  eiret  caufatum  ^  quatuor  caufis^quia 
tunc  materia  non  clTcc  caufa  diftindla  concra 
formam. 

Item  fubftantia  diuiditur  in  fubftantiam  fim- 
plicem,&  compofitam ;  fcd  compofita  fubftantia 
habec  neceftarid  aliam  entitatem  pofitiuam,  rea- 
liter  diftinflam  a  forma,  aliter  non  eftet  realitcc 
compofita. 

Itcm ,  Auguftinus  ix.Confeffionum  cap.  31. 
Domine  duofecijll,  zmmprepe  te ,  vt  AngelicAm  »4- 
tttram ;  alterhm  prope  nihil ,  vt  informem  materinm. 
&  ibidem  dicit.  Materut  nen  eji  omnino  nihil.  Sc 
(imilitcr  7.  fuper  Gcnefim  adlitcram  ,&materia 
eji  nliqitA  entitM. 

Ciim  autem  dicitur  fecundum  fuperius  opi- 
nantes  ,  quod  materia  proficit  in  gradu  fus  en- 
ticatis;iftud  non  valet ,  quia  forma  eCTct  terminus 
intrinfecus,&  fic  res  generabiles  &  corruptibiles 
non  diftingucrentur  lpecie,quia  ille  tcrminus »'«- 
trinJecHs  non  variat  fpeciem. 

Itcm ,  manifeftum  eft  qu6d  anima  intelle(5tiua 
non  eft  terminus  intrinfecus ,  nec  poceft  mace- 
riampcrficere  inillum  gradum.  Ideo  tcnendum 
cft.maceriam  eftc  aliquid  poficiuum  potentialc, 
habens  naturalem  inclinacionem  ad  aliam  for- 
mam  naturalcm  ,  qux  includit  non  ejfe  fotmx, 
quam  habet ,  &  fic  ex  illo  cft  genctaiio  naturalis 
per  fc  &  primo  ,  inquantum  habet  inclinationcm 
naruralem  ad  aliam  formam.Vndc  ex  inclinatio- 
nc  illius  principii ,  eft  gencratio  nacuralis ,  cor- 
fupcio  ver6  eft  ex  confcquenci  nacucalem  incli- 
nacionem  eiufdem  principij.  Dico  ergo  quod  ma- 
teria  cft  alia  encicas  a  forma. 

SCHOLIVM     II. 

OJiendit  eos,q»i  ajferunt  materiam  ejfe  tantim  ens 
in  potentiaobieEliHa,  reueranegaremateriam  :&om- 
nes  rationes  allatM  contra  primam  fententiam  facere 
contra  eos ,  tjnia  effe  in  potentia  ohieSiiua ,  eji  nen  tjfe 
vere  ,fedpeffipeni  in  elfe  ;  tjuomodo  Antichrifitu  eji 
iam  inpotentia  obieUiua.  Refoluit  ergo  materiam  ejfe 
veram  entitaiem  exijientem  diJiinSlam  a  ferma ,  & 
tffe  ens  in  potemia  fkkieiiiua  vt  aSinetHr  alf  ipfa;quod 
clarijfime  probant  eitu  rationes. 

SEcund6  videndum  eft  qualeens  eftmateria? 
Dico  quod  cft  cns  in  pocencia.  Sed  hoc  du- 
plicicer  poccft  intelligi ;  nam  aliquid  dicitur  cfle 
in  potcntia  ficut  terminus  potentiz  ,&  ad  illud 
eft  potcntia.  Aliud  vero  dicitur  elTe  in  potentia 
ficut  fubicdkum  poccntix&  imperfcdlum  ,  eft  in 
potcntia  ad  aliud  ,ita  quod  in  ie  eft  aliquod  ens 
natum  fufcipere  perfciiionem,  &  adlum  ab  alio. 
Primapotentia  vocatur  obicifliua.fecundadi- 
cicurfubiediua:nam  aliomodo  fupecficics  eftin 
Sceti  oper.  Tom,  XI. 


potcntia  adalbedinem  ,&  alio  modo  ?lbedo  eft 
in  potentia  antequam  fit :  &  aliquando  ifts  dua: 
potcntiz  non  func  rcalicerdiucrlx.quia  rcfpeiftu 
agencis  nacuralis  nunquam  cft  porcncia  obie- 
diua,  nifi  fundaca  in  pocentia  fubiediua  :  quia 
nihil  poteft  ficri  ab  agente  naturali,nifi  de  poten- 
tia  fubiccaiua  ;  fed  poffibile  eft  potenciam  obic- 
diuam  efTe  fine  fubiedtiua,  ficut  patet  in  creatio- 
ne,vbi  tanciam  cft  pocenciaobedicncialis. 

Qui  ergo  dicunr  quod  materia  eft  ens  in  poten- 
tia ,  quod  manct  cfle  in  potcntia ,  ficut  illud  cns 
in  potencia,  quodnondum  eft  ,  fed  tantumeft  in 
virtute  fus  caufz,  non  poirunt  faluare  mutatio- 
nem  .iliquam  ,quia  tunc  nihil  eflct  prxfuppoh- 
tum  agenti:  qaia  quod  fic  cft  in  potentia  ,  non 
plus  eft  quam  albedo  ,  quar  poft  vnum  ,  aut  altc- 
rum  annum  erit,ini6  eft  nihil  in  fc.  Vnde  Ci  ma- 
teriaeiret  taie  ens  in  potcntia  ,  non  elfet  aliqua 
mutatio  ,  quia  nihil  eflct  alitcr  fe  habens  nunc 
qukra  privas  ,  &  per  confequens  materia  non 
c.Tet  fubicaura  alicuius  mutationis  ,  fed  ter- 
minus. 

Qualiterergo  materiarft  cnsin  potentia;Di- 
coquod  matetia  eftper  fe  principium  ,exprimo 
Phyfie.  text.  ;  i.  Eft  etiam  per  fe  caufa  ex  i.  Phyf. 
text.y.& ^.Afetaph.text.1%.  Eftetiamper  fepars 
compofiti  ex  y.Metaph.  text.x.  Et  eft  per  fe  lub  - 
iedum  generationis  ex  5  Phyftc.  te.xt.  1 7.  manens 
idem  intotamutationerAr  x.Phypctext.- .& %.^t 
vt  probatum  eft  per  tertiam  racionem.  Eft  etiam 
terminus  creationis ,  pcr  Anguflinum  1 1.  Confejf. 
&  etiam  per  Ariftotelem  1  .Phyficorjtxt.Co. eft  in- 
genita,&  incotruptibilis  :  ergo  cft  aliqaod  ens 
pofitiuum  extra  fuam  caufam ,  non  foliim  ens  in 
potentia  .vtcft  Antichriftus,  vel  aliquod  aliud, 
quod  foliim  habct  effe  ,  quia  datut  agens  fuffi- 
ciens  produdlionis  fua;,  quia  taleens  non  cft  pei 
fe  caufa,nec  t^principium  per  fe  ,ntc pars cornpo- 
/7/»,nec  etiam  ta\c  manet  idem  fub  vtroejue  extre- 
m0:quia  eft  tetminus  mutationis.  Nec  poteft 
materia  cfle  ens  in  potentia,  vt  potentia  dicit  rc- 
fpedliim  ad  terminum  mucarionis  :  c|uia  taiis  rc- 
fpedtns  mutatur  ad  mutationem  tcrminornm, 
ex  } .  Phyfic.  de  poJfefanari,&  poffe  Ubmare,  niate- 
ria  aucem  manet  cadem  fub  terrainis  oppofiiis: 
crit  ergo  in  potentia,vt  principium  porentiale. 

Item,creatio  non  tetminatur  ad  illi>d,quod 
tantum  habet  ejfeinm  virturem  fua:  ca:ifa: :  ma- 
teria  autem  cft  terminus  vers ,  &  realis  crea- 
tionis  ,  vt  patet  per  Auguftinum  ,  vbi  fu- 
pr^:ide6  eft  ens  verum  diftindum  ab  encitate 
formar. 

Dicitur  etiam  clTc  cns  in  potentia,quia  cns  rc- 
ceptiuuin  iStas  fubftantialis  prim6,&  accidenca- 
lis  mediante  forma  fubftantiali ,  &  ideo  licct  ali- 
quo  modo  dicatur  cns  in  aAu ,  provt  ens  in  at^u 
diftinguitur  contra  cfle  in  potentia  fua  caulz, 
quia  eftaliquid  extra  caufam  fuam;tamen  diftin- 
guiturcontraadum  diftinguentcm  ,  &complc- 
tum  fpecici ,  &  idc6  defcribitur  per  cns  in  potf  n- 
tia,quia  eft  maxime  reccptiuum  aflus ,  non  quod 
omnino  nonfit  ens,nifiin  potentia,  fitut  anima 
Antichrifti. 

SCHOLIVM    IH. 

Obtjcit  contra  fiiam  fententiam  tres  irrjiamtas  ,in 
tjMitrHmfolutiombus  enucleat  varias  dijficttltates  circa 
hanc  ijuafiionem  ,&  varia  loca  Philcjophi  fiibtiliter 
e.vponit. 

Dd    j  Scd 


gy,'  /la- 
tuunt  tnale- 
riar»  ejje  i» 
fctentia  t»n- 
tfim  ohieRi' 
na  ,  rirrint 
inatt^iMn. 


II. 

Vgrit,  ffffr' 
ticnes  fejiti- 
ut  ■verif.can- 
tur  de  nate- 
ria. 


E/f   lerfinUf 
ireMtiouil. 


Mater!»  efi 
ens  aSu  ,  (jy 
quiUiter. 


5i8 


Lib.II.  DiftinaioXII. 


14. 

Oh'"Jiio  pri- 


S*(HHflH. 


T*rti4, 


0ii  ttriinm 
fiieiliontm. 


mm.6. 


Vt  lilijuiJJit 
vnum  j>er  f» 
non  tsjyugntt 
-vt  hii>SAt 
plnres  euti' 


\6. 

Jilflanti4. 
Soluitur  vn- 
de  hitbtt  «/;■- 
quid  ejfe  ptr 

fi  vnum. 


17' 


SEd  contra  hoc  arguitnt  primb  ,  quia  fecun- 
dura  hanc  opinionem  ,  non  videtur  poffc  fal- 
uarigencracio  ,  quia  Ariftotcles^r/wo  deGenera- 
tiune,  text,  ti.Aigmc  concra  antiquos  ponentes 
aliquod  ens  fubic6>.um  gencrationis  in  adlu,  vc 
corpus:qiiia  tunc  generaiio non  elt  nifi  altcratio, 
quia  omue  quod  aducnit  cnti  in  adu ,  eft  acci- 
dens ;  eo  modo  arguitar  in  propofito  ,  fi  matcria 
efTec  aliqui  cntitas  adunlis  pofitiua,  didinda 
contia  formam  ,  &  folum  diceretur  ens  in  po- 
tcntia,  qiiia  reccptiua  adus  completi  fpecici,  qui 
quidem  fibi  aducniens  conftituet  ens  per  acci- 
dens,&  elTct  generatio  folum  altcratio. 

Item ,  in  omnibus  aliis  generibus  ,  potentiale 
illius  gencris ,  nihil  eft  illius  generis  ,  vt  patet  in 
omni  gcncre  accidcntis ,  nam  fufceptiuum  colo- 
ris  noneft  ingenerccoloris:ergo  fimiliterpri- 
mum  reccptiuum  formarura  in  gencre  Subftan- 
tiae:  ergo  materia  nuUa  eft  fubftantia  diftin^ta  h. 
forma  in  genere  fubftantix. 

Item  ,  ex  duobus  exifteniibus  in  a6);u  non  fic 
vere  vnum  ex  7.  Metaph.  text.  49.  ergo  Ci  matcria 
eft  talis  entitas  adtualis,  ex  ipfa  &  forma  non  fie- 
ret  verc  vnum ;  tunc  enim  aggregaret  in  fe  com- 
pofitum  duas  entitates :  ergo  &  duas  vnitates ,  & 
tunc  non  eflTct  verc  vnum. 

Rcfpondco  ad  tertium  iftud  primi  ,  quiavel 
oportct  dicere  quodomnis  res  generabilis  &  cor- 
rupribihs  fit  oinnino  fimplcx  ficut  foima;veI 
quod  fit  compofita  ex  ahquo  &:  nJhiIo;vel  quod 
fit  compofita  cx  aliquo  &  aliquo.  Primum  eft  fu- 
pra  iniprobatum  *  quia  nihil  eft  per  fcgencrabi- 
le  &corruptibile,nififiiHftantiacompofita.  Sc- 
cundum  non  cftiniclligibilc.  Rclinquitur  ergo 
lcrtium,  quod  componitur  ex  aliquo  &  aliquo,& 
taracn  eft  vecc  vnum ,  qua  non  omne  vnum  cft 
vnum  fimplex.  Imo  vnura  diuiditur  in  vnura 
fiuiplcx ,  &  in  vnum  quod  cft  compofitum  :  ergo 
non  rcpugnat  verc  vni ,  quod  habet  in  fc  hoc  & 
hoc,  idefl,  plurcs  cntitatcs.  Vcl  dicendum  quod 
vel  uullum  compofitum  fit  per  fe  vnum,vel  quod 
aliquid  poflit  cfie  compofitum  ex  nihilo  &ente, 
quod  eft  pcr  fc  vnum ,  vel  quod  compoficum  cx 
duabus  cntitatibus  poffit  elle  per  fe  vnum.Prima 
duo  non  funt  vcra:ide6  tcnendum  tcrtium.  Vnde 
fcienduni  quod  cum  viHm  fit  per  fe  paflio  entis, 
&  cns  per  fe  non  tantum  eft  fimplex,  fed  compo- 
fitum  :  ita  vt  vnum  per  fc  non  cft  tantum  illud, 
quod  eft  fimplex ,  fed  compofitnm.  Quia  ergo 
per  fe  &  eficntialiter  conuenit  matcriac  cfie  caa- 
lam  cntis  compofiti  in  fuo  ordine,&  fimiliter  eft 
cficntialc  forma:  in  fuo  gcnere ;  idco  ex  hoc  ha- 
bent  vnitatcm  effentialem  ad  inuiccm  in  vno 
compofito.  Non  enim  forma  eftcaufa  cflTentiali- 
ler  rei  fecundum  fe ,  fed  in  ordine  ad  matcriam, 
&  fimilitcr  c  conucrfo.  Et  cx  op\)ofito  hoc  eft 
caufa  qaarc  ex  homine  &  albo  non  poteft  vnum 
fieri  per  fe. 

Scd  diccs  fortc ,  quare  ergo  homo  albus  non 
poteft  efl^e  vnum  ,  quamuis  habcat  in  fc  duas  en- 
titatcs?Dico  quod  vnum  pet  fe  cft  pafllocntis,  & 
ha:c  vel  immediata  ,  ita  quod  nihil  eft  medium, 
per  quodpofljcdemonfttari  aliudab  cntc,&  qui- 
ditate  rci ;  vel  fi  eft  alia  pafllo  media,  non  eft  illa 
nobis  notiorde  ente  ,'&  ficut  vtium  in  communi 
eft  pafl[io  cntis  in  commoni  immediata,ita  in  fpe- 
ciali  vnum  talis  entis  eft  immcdiaic  confcqucns 
naturam  eius,  nec  potcft  demonftrari  per  aliquid 
nobis  notius,veI  prius. 

Si  crgo  qu»:ratut  dc  aliquo  quarc  cft  vnum 


per  fc?Dico  quia  habet  talcm  formam,  per  quara 
eft  per  fe  ens,idc6  per  fe  eft  vnum  :  eadem  ratio- 
ne  illud  non  cft  per  fe  vnum,quod  non  habet  for- 
mam.pcr  quam  cft  pcr  fc  cns. 

Contra:  tu  aflignas  hic  vnitatem  iparte  to- 
tius  ,  vt  quia  totum  eft  pcr  fe  ens  per  formam, 
ideo  totum  cft  per  fe  vnum :  fcd  quare  ex  partc 
componentium  totum  cft  per  fc  vnum  ,  &  quare 
hzc  duo  materia ,  &  forma  conftituunt  per  fc 
vnum,&  homo,&  albus  non. 

Refpondco,quia  Ariftotelcs  8.Metaph./m.i/. 
J^  16.  dicitquod  in  fimplicibus  non  eft  dubium 
quarc  vnumquodquc  eft  vnum  pcr  fc ,  quia  talia 
funtftatim  illud  quod  funt  :  fcd  vltra  vnitatcm 
fimplicis  oportct  ponerc  vnitatem  compofiti ,  & 
in  illis  rcddcre  rationcm  quare  illa  duo  confti- 
tuunt  vnum  pct  fe,&  nefciuit  aliam  rcddere  cau- 
fam,nifi  quia  hoc  eft  attus,  &  iftud  potentia.-quia 
enim  vf.eft  quoddam  ens  tale,non  principiatum, 
neccaufatum  ex  natura  fua,natum  cft  eflTepars 
alterius  entis,&  Bxx  alia  partc.quod  cft  tale  cns, 
fcilicet  principium  cntis ,  &  ex  natura  talis  cntis 
eft,vt  fit  pars  entis.idco  cxA^  &  2?.  fit  vnum  cns 
pcr  fe,quia  eius  partcs  -^,&  B.  funt  fibi  naturali- 
ter  intrinfecc.  Albcdo  autcm  non  cft  talis  natu- 
ras,  qu6d  ipfa  nota  fit  cx  fui  natura  cfle  partcm 
intrinfccam  alicuius  entis ,  idco  non  facit  vnum 
pet  fe  cum  fubiedo.  Materia  autem  cft  pars  cntis 
per  fe,&  intrinfeca,&  ex  natuia  fua  propria,  quia 
reccptiuaa^tus ,  &  perfcitionis ,  ideo  materia  & 
forma  faciunc  vcre  vnum. 

Ciim  ergo  arguitur  qu6d  cx  duobus  cntibus  in 
a(Stu  non  fit  vnum  vere;dico  qu6d  potentia  provc 
diftinguiturcontraadum ,  &  vt  funt  difFercntiae 
entis,  eft  aliquid  quod  folum  habet  e(fe  in  virtutc 
fua:  caufa: ,  quod  potcft  cxirc  in  cfFcdum ;  &  hoc 
modo  in  omni  re  creata  eft  adus  &  potcntia.  Ifto 
modo  non  eft  materiaens  in  potcntia,quia  habct 
\siiivaejfe  extra  fuam  caufam:fedmateria  vcrc  eft 
a6tus,vt  diftinguitur  contra  potcntiam.  Alio  mo- 
do  accipituradtus&potcntia  provt  <»^«<  dicitur 
illud.quod  a(5luat  aliud,&  informataliud  ;/)o;f»- 
tia  veio,  illod  qiiod  aftoatuf  &  perficitur.  Et  fic 
accipitur  aEltn, ,  ic potentfaj.Mi\z}^\\.  text.  4.  & 
lib.8  text.  ij.  vh'i^\c\intc\\.\o6ia£ltufeparatdrdi- 
ftinguit,%c  poteniiaeft  illud,quodeft  diftinguibi- 
le,&  aduabilc;&  niatcria  ifto  modo  non  cft  a^us, 
fed  pGienria;&  ille  adus  &  potentia  non  poflunc 
eftedifTcrentiarentis,  quiaillafolum  conucniunc 
fimplicibus  ;  fcd  adus  ,&  potentia  primo  modo 
di(5i:a,vt  diuidunt  ipfum  ens ,  couueniunt  fimpli- 
cibus,&  compofitis. 

Perhoead  argumentum  rcfpondco,  quod  cx 
duobus  in  adu  ifto  fecundo  modo  accipiendo 
4ff«»»,qui  eft  principium  agendi.provt  aSltti  dici- 
tur  ^h  agere ,r\on  poteft  vcrc  fieri  vnum,quia  talis 
adus  narps  eft  tribucrepcrfe(flionem  accidenta- 
lem  toti  compofito,idc6  non  fe coropayuntur 
in  vno  per  fc  compofito  :  fcd  accipiendo  aElum 
primo  modo  provt  aEittt  dicit  cntitatcm  pofiti- 
uam  diftindam  a  fuacaufa,qua  eft  extrafuani 
caufam  tanquam  difFcrentia  cntis  ,  fic  ex  duobus 
in  a(5lu  fit  vnum.  iin6  nunquam  fit  viuim  ,  nifi 
cx  duobus  fic  in  zQtMy  quia  non  poteft  fieri  vnum 
ex  duobus ,  nifi  vtrumque  fit  aliquid  pofitiuum 
extra  fuam  caufam ,  nifi  fieret  vnum  cx  aliquo 
&  nihilo, 

Ad  aliud,cum  dicitur  quod  tuncgeneratio  non 
efTet  nifi  altcratio?Dlco  qu6d  licct  Ariftotclcs  di- 
xeritgcncrationcmnoncflrcaltcrationero,  tamcn 

non 


laterrfgtnit. 


Kt^nnji». 
S^crnodo  ex 
dutbus  etiti- 
bus  Jit  vrtutit 
perfe. 


18. 


jtd  frimtnn 
tbitBienem, 


Qu^ftio  I. 


»9- 

Ai  ficHd*m. 
}'>teliaU,(jj' 
eiiM  aSu»l* 
«nfint  eiuf 
dem  £enerii. 


MaterUqut- 
tnodo  dillin- 
guitMr  »  ftr^ 


Viie  tr»lf.  ie 
rerum  princ. 
q.f.art.l. 


zo.. 

OVteliit, 


tiondizit  ipfam  nonedc  raucationem.  Similitet 
quatiiaisdixcrit  ens  in  aftu  non  cfTc  fubicdtum 
genccatiunis,  tamcn  non  dixit  quod  nihil  eft  fub- 
iedlum  generationis.  Ifta  tamcn  fcqucretur.fi  ma- 
teria  ciret  cns  in  potcntia,  \tpotentiacR.  difFcten- 
liaentisjficut  fupra  argutum  cft.  Vndediccndum 
eft,  ficuc  didum  eft  pnus,  quod  materia  dicit  en- 
titaiem  pofitiuam,qu3e  cftcapax  adkuum  fubftan- 
lialium ,  qui  funt  adus  &  fotmae  fimplicitct ;  fic 
ctiam  requirunt  fubiedum  ,  quod  fit  ens  :  quan- 
tus  cnim  eft  adus  ,  qui  inducitur ,  tanta  cft  po- 
tcncia,qua:  fiipponitur,  fed  hoc  non  impcdic 
quin  fit  ens  pofitiuum. 

Antiqui  tamcn.vc  imponit  cis  Ariftocclcs.ali- 
quod  curpus  in  adu  pofuerunc  cfte  fubicdum 
genciacionis,  vc  ^d.xet prime  de ^eneratione  ,text,i . 
vt  quidam  aquam,  &  quidara  terram ,  &c.  &  tale 
corpus  cft  cns  in  aftu  complcte ,  &  eft  pcr  fc 
actuale.  Ideo  forma  fibi  acquifita  eft  pct  aitera- 
tionem,  &  fic  cft  tantum  ens  in  potentia  ad  altc- 
rationcm  ,  &  adtum  fecundiim  efnid.  Nam  ficut 
eft  aflus  fimpliciter ,  &  a(5lus  fecundum  quid ,  ita 
eft  potentia  fimplicitcr ,  &  potcntia  fccundiim 
^uid  correfpotidentcs  illis  adtibus  :  fcd  in  propo- 
fito  non  eft  fubiettum  generationis  ens  in  a^u, 
&  fi  non  fitens  in  adlucoroplete  ,  tunc  non  cft 
nihil  ,  necfolumens  in  potCDtiaeomodo  ,  quo 
albedo  fundamentaliter  eft  ens  in  pocencia,  quia 
folum  in  potentia  fuiagentis. 

Ad  aliud,  cnm  dicitur  quod  illud  quod  eft  po- 
tentialc,  &  rcceptiuum  in  vno  gcnere  accidcntis, 
non  pcttinet  ad  idcm  gcnus,  Dico  qii6d  fi  po- 
neretur  quod  albedo  componeretur  cx  princi- 
piis  cfTcntialibus  de  generc  Qualitatis ,  tunc  illa 
propoficio  non  eflet  vcra.  Sed  cfto  quodnon  fic 
ica ,  adhuc  racio  non  coricludic  oppoficum ,  quia 
potentiaiein  vno  gcnerc  accidentis  eft  a^ualc 
in  alio  genore  priori,vc  potcntialc,&  receptiuum 
in  gcnetecolotis  ,eft  aliquid  adtualc  de  gencrc 
Quantitatis  ,  vt  fupcrficics.  Ergo  potcntiale& 
rcceptiuum  in  prirao  gcnerc  non  potcft  circ  de 
aliquo  gcnerc  priori ,  quia  non  eft  aliquod  aliud 
genus  ptius.  Idcooportet  eiredeeodemgenere, 
cum  fic  aliquid,  &  non  fic  proceiTus  in  iniinitura; 
ergo  materia  eft  de  generc  fubftantisdiftintlaa 
forma. 

ScdquomododiftinguituriformaJDico  quod 
diftinguitur  ab  ipfa  realiter  ,  quadam  realitace 
receptiua ,  omnino  alterius  racionis  a  forma ,  & 
altcrius  cflcntix  ,  &  cft  primo  diucrfum  ab  illa, 
quia  illa  funt  primo  diucrfa ,  qna:  fic  fc  habcnt, 
quod  nihil  vnius  includitur  inalio,  necc  con- 
ucrfo  :  forma  autcm,  &  materia  funt  huiufmodij 
crgo,  &c.  Probatio  ,  fi  aliquid  forma:  includere- 
tur  inmateria,  formaquantumad  illud  non  cflcc 
naca  recipi ,  fed  magis  reciperc:ergonon  eiret 
primum  receptiuum  ;  fed  aliquid  cius  cflct  non 
rcccptum ,  quia  receptiuum.  Eodcm  modo  ,  fi 
aliqnid  materije  eflct  inclufum  in  forma,  ipfa 
non  clfct  prirao  rcccptiua ,  fed  receptaquantum 
ad  aliquirt  fui. 

Si  vero  quxratur ,  Ci  fint  prinio  diuerfa  mate- 
ria  &  forraa,  quomodo  facient  pcr  fc  vnum  ?  Di- 
co  qaod  confequcnter,quant6  duo  funt  magis 
diuerfa  :  tanto  funt  mngisdifpofita  ad  facicndum 
vnum  per  fe  ,quia  in  illa  conftitutione  non  rc- 
qniritur  fimilitudo  in  natura,  fed  proportio  con- 
ucniens  ,  quac  poteft  clfc  inter  primo  diuerfa. 

Contra  conclufioncmj  8.  Metaph.text. com.i^. 
exadlu&potentia  non  fit  vnum,nifiperagens 


3'9 

exttahens  zCtam ,  quod  non  largitur  multitudi- 
nem,  fed  peifcdlionem  j  fed  fi  mateiia  impot- 
tarct  aliquam  cntitatcm  pofititiara ,  aliam  ab  en- 
titate  forma:  ,  huius  extiadiio  de  potcncia  in 
a6lum  latgiretar  multitudinem  ,  &  non  tantum 
perfedlionem. 

Rcfpondeo,  quod  in  generabili&  corruptibi- 
li  concurrunt  dua:  potcntix,  vna  cft  potcntia  ob- 
ie(fliua ,  quae  eft  terminus  generationis ,  qus  cft 
lotius  in  potentia  ad  adum ,  vel  ad  eircndum  j  & 
illud  quod  ficeft  inpotemia,extrahitur  abagen- 
te  in  adum ,  talis  abftradio  non  caufat  multitu- 
dinem ,  fed  petfe€lioncm.  Qaia  albcdo  in  aftu 
non  eftcompofitior,  quam  ipfa  inpotcntia,& 
alia  eft  potentia  in  generatione ,  qux  cft  alicuius 
ad  aliud,  fcilicct  ad  terminum  formalem  gene- 
rationis ,  quia  neccflc  eft  aliquid  pr«exigerc  ge- 
ncrationi,quod  fit  pars  gcniti,vtpatet  j.Metaph. 
text.  ^ .  vbi  dicitur  quod  materia  efi^ex  epia  Jit  res, 
cum  infitj&  iftam  potentialitatem  concomiiatur 
extradio  forrax  de  matrria.  Et  de  ifta  cxtradio- 
nc  adhuc  poteft  dici  quod  non  largitur  multi- 
tudinera  ,  fcd  perfcdionem ,  quia  cadem  forma, 
qux  eduda  eft  in  aftu ,  pracfuit  in  potentia  mate- 
tix :  fi  autem  vis  quod  non  fic  largiatur  multitii- 
dinem,  vt  quod  nihil  fit  nouum  ,  quod  prius  non 
fuit,  quarris  impoflibile.  Nam  fic  neccflc  cft  quod 
generans  largiatur  multitudinem, quia  aliquid 
eftin  aftu,  quod  priusnon  fuit,  aliter  non  ciret 
gencratio. 

Ad  primum  argumcntum  principale,  quando 
dicatur  fccundiim  Ariftorelem,  quod  materianec 
eft  quid,  (^c.  Diccndum  quod  hoc  dicit  opponcn- 
do  contra  falfam  partera ,  quod  patet  ex  cpilogo 
fequente  •.fiue tjuidam exhii  igltur lpeciebiti,&c.  Va- 
tet  etiam  ex  aducrfione ,  qua  argtiit  ad  pattem 
oppofit-am  :fidimpojfibile,z^c.l^on  tftautcm  con- 
fuetudo  Ariftotclis  inter  argumentum  pre  &  ««- 
tra  poncre  determinationcm  quxftionis. 

Sidicas  quod  Ariftoteles  hoc  dicat  exponcn- 
do  naturam  materiz  ,  quid  per  ipfam  debcnius 
intclligcre;  vnde  cxprimit  notam  expohtionis, 
ficinquicns.  Dico  autem  materi<m  t^Hei  ficuncum 
fi,  nec  {iHid,^c. 

Refpondco ,  quod  illa  expofitio  eft  fecundum 
opinioncm  Antiquori:m,fecundiim  quam  imme- 
diatc  prii^is  arguebar ,  quod  fola  materiaiu  iub- 
ftantia,  quia  ficut  axgnch AX.,ipfiifi>U  •videtnrrema- 
nerealijs feparatis.  Poncbantantcm  amiqui  mace- 
riam  ,fiue  fubicftnm  gcncrationis  cfle  aliquod 
cns  in  adbu  ,vt  vapotcm  ,  vcl  aliquod  corpus. 
Quod  fi  verum  cflet  cum  forma  fit  primo  diucrfa, 
^  matetia ,  cflct  altcrius  generis  ,&  ita  noneflet 
qnid,necquale,&c. 

Vel  fi  fonccdatur  authoritas ,  potcft  dici  quod 
ipfafcluic  feipfam,  quacdicic  quod  matecia  non 
eft  aliquid  eorum,quibus  deccrrainatur  ens.  Ta- 
lia  cnim  funt  fpccics,  &  difi^crcntia:,  quibus  diui- 
dicur  ens ,  &  concedo  quod  maccria  nec  fic  fpc- 
cics ,  nec  differencia,  cntia  etiam  dcccrminantur, 
&  diftinguuncur  per  aftus.  &  formas. 

Scddiccturquod  Philofophus  dicit  ibi  quod 
dcmateriaprsdicantur  omnia  alia  denominati- 
uc,  ergo  nullum  eorum  eft  eflentialiter  idem, 
quia  in  prjcdicationc  dcnominatiua  vnom  extrc- 
mum  non  cft  cflentia,  nec  dc  eflentia  alterius,  ex 
quo  prjcdicatio  clfcntialis  diftinguitur  contra 
dcnominatiuara. 

Refpondeo,  qnod  hoc  nonincludit.quia  Ari- 

ftoteles  9.  Metaph.  text.  15.  vult  quod  materia 

D  d     4  pr« 


Ktftluitur, 

Duplexfo» 
tenti»  ingt' 
nerittitne. 


11. 

Ad   primum 
frineifate. 


OhieSie. 
<S^ld  Ar!l!t- 
tetes  fenferit 
de  ejjentia 
materi*. 

Soluti», 


11. 

Ali»  oHe- 

ait. 


Stlutit. 


T>en»mtnatii 
duplfx  tfiiut 
C^  cadentia. 


jldt.arjum, 
Alijua  pof- 
funt  ejfe  per 
ttctidens  ,  ^ 
t»mtn  necif- 
/•tria. 

Pri.Hftit 
principia  per 
accidtm  n»' 


Ai  teriium. 
Maccria  non 
cA  fcibilis 
per  Ce,exfl$' 
eatur. 

Vidc  i.Phyf. 
q.to. 


310 

prxdicctur  denominatiuc  de  compofito.  Vndc 
dicit  quod  hsc  non  efi  %lMd,fed  Ulinum,  veL  ilUni ,  & 
Arca  nrn  e/i ligmin  ,fed  li^nea.  Non  ens  autcm  uon 
pr«dicacur  denominatiue  dc  aiiquo  }  non  crgo 
materia  fccundum  fe  cft  non  ens. 

Dicocrgo  adrationem,  quod  denominatiua 
diflFcruntaprincipali  fola  cadcntia,  vt  patctin 
przdicatis.  Formaauiempotcft  intelligi  cadere 
ad  aliud  dupliciter :  vel  cnira  potcft  cadere  a  fua 
quiditatc  ad  fuppofitura  naturx  propriae ,  vcl  ad 
luppofitum  altctius  naiurae.  Ptimo  inodo  eft  de- 
nominatio  minus  proptie  didta :  hoc  enim  modo 
fupcrius  prsdicatur  denorainatiuc  de  fuo  inferio- 
ri.  Vt  honto  efi  animal,  vcl  Socrates  efi  homo  ,animal 
autem  praedicatur  denominatiue  per  cadentiam 
a  propria  quiditate  ad  fuum  infcrius,quod  cft  ex- 
tra  rationem  animalit,  Ifto  modo  non  pta:dicatur 
parsde  toto  denominatiuc,quia  homo  noneft 
anima,nec  compofitum  cft  matcria,  Sccundu  au- 
temmodocft  propricprscdicatiodenominatiua, 
vt  cum  dititur  ,  Soerateseft  ai\jHi,  iiicenim  alhum 
cadit  a  propria  quiditate  ad  fuppofitum  aherius 
natura; ,  &  ad  iiium  modum  ptasdicandi  dcnomi- 
natiuc  reducitur  przdicatio  d«nominatiua  partis 
de  toto  ,  vcl  e  conucrfo ,  vt  cura  dicitur  homo  efi 
aninuaw  ;  animatim  enim  fignificat  formara  ani- 
mx  contradam,  &  cadcntcm  a  propria  quiditate 
ad  aliud  fuppofitum  ,  qaim  fit  fuppofitum  pro- 
pri»  naturac,  fiuc  quiditatis  ipfius  a»imx;non  ta- 
incn  cft  piacdicatio  proprie  denominaiiua ,  quia 
illa  non  conucrtitur,  fed  tamum  afllmilatur  pra:- 
dicationi  denominatiux  accidentis  dc  (ubicdo; 
nonenim  prxdicatur  prxdicationedcnominati- 
ua  altcrius  gcncris,  nec  cft  przdicatio,  auc  deno- 
minatio  accidcntaiis  :  &  fic  materia  dida  de 
compofico  denominatiuc  nondicitut  deco  acci- 
dcniaUter. 

Ad  aliud  dc  j.  Vh^jftc.  dico  quod  informitcr 
affirmatur  efih  de  fubjcdtomotus, &  negaturde 
fubicdto  gcneraiionis  ;  efie  autem  afiirmatiuum 
de  fubicdko  motus,  eft  effe  in  adu  :  hcet  cnim  fub- 
iedlum  motus,  inquantura  motus ,  fit  ens  in  po- 
tentia',  tamcn  iili^j^  in  potentia  ncccfiari^i  con- 
iungitur  effe  inadku:  ctfiper  accidens  luquan- 
tum  cft  fubiciilum  motus.  Vndc  ahquid  poteft 
efic  ncccirario  conuenicns  alij  pcr  accidcns, 
quamuis  non  fit  de  formali  rationeeius,&ne- 
ctinttio  tequiritaUud:  nam  hoc  modo  priuatio 
dicitur  ptincipiumper  accidens  naturx.  Ex  fri~ 
mo  Phyfic.text.G(>.  fic  dico  quod  cum  ejfe  in  poten- 
tia,  quod  pec  fe  attribuitut  lubicdto  motus,nc- 
ceirari6  coniunguur  ejfein  aftufimpHcitcr  ,hcet 
per  accidcns ,  (ubicdtum  autem  generationis ,  a 
quonegatui  ejfe ,  non  nccelfario  eft  in  adlu  ens: 
ideo  fufHcit  ad  probacionem  Ariftotehsconclu- 
derequod  gcneratio  non  fic  motus. 

Ad  aliad,dicendum  quod  materia  fcibiliseft 
ab  ahquo  intcUcdtu  fine  analogia  ad  formam,fcd 
non  intelicdlui  noftro.  Primum  probatur ,  quia 
habet  propriam  ideam  in  menccdiuina,  fi  ficaU- 
quidpoficiuum,&ide6  fecundum  fe  fcibiliseft 
finc  analogia  ad  formam,  fed  tamena  nobis  non 
potcft  cognofci  fine  analogiaad  formam,quia 
noftra  cognitio  noneft  nifi  per  opcracioncs  fen- 
fibilcs.  Nam  ex  operacionibus  deucnimus  in  co- 
gnitioncs  principiotum  opetationum  ,  qux  for- 
m«  funt.  Vndecum  ineodcm  videmus  opcra- 
tioncs  diftindas  fccundum  fpccicm  ,  atgaimus 
principia  diftinda  cilc ,  &  fic  cx  gcncratione  Sc 
rouiatione  circa  fotmam  cognolcimus  ahquid 


Lib.II.  DiftinaioXlI. 


communc  mancrc  ,  quod  vocatur  materia.  Sicut 
docet  Coramentator  S.  Metaphyfk.  cap.  1 1.  quod 
ficut  tranfmutacio  lecundum  vbi  facietnos  lcire 
locum:  itatranfmutatio  lccundum  formam  fa- 
cict  nos  fcire  materiam,  &  fic  cognofcimus  ma- 
teriam  per  analogiam  ad  forinam.  Sednonfe- 
quicur,  non  eft  cognofcibilis  a  nobis,nifiper 
analogiam  ad  formam  ;  etgo  non  elt  aha  cntitas 
pofitiua  diftinfta  a  forma  :  nam  ncc  pcrfcctilli- 
ma  in  natura  6c  fuprcma,  nec  imperfedtiflima,  & 
infima ,  fuut  ^  nobis  coguofcibiliapro  ftatu  ifto> 
nec  proportionata  intelledtui  noftro,  fcd  media, 
8c  tamcn  illa  in  fc  func  vctc  entia  &  diftindta 
concraalia. 

Vcl  potcft  dici  de  fcibiUtatc  matcrix,qu6d  ibi  z  4. 
loquitur  de  materia ,  vt  habet  ordinem  ad  tranf-  jiila  rtipen- 
mutationcm  tanquam  principiiim ,  &  fic  ncc  ma-  fi"- 
icria,  ncc  fubicdlum  mocus  eft  feibiie  per  fein- 
quancum  huiufmodi ;  vfque  enim  ad  quintum 
librum  loquitur  dematcria,&  de  fubicdto  tam 
mutationis, quam  raotus  indifterenter ;  fed  lo- 
qucndo  de  vtroquc ,  &  lunt  quzdam  naturz  ab- 
folutx,  quodlibet  per  fe  cognofcibilc  eft,  fed  ma- 
gis  fubicdum  >  inquancum  raagis  habet  deeme, 
quiamateria  noneft  cognofcibiUsa  nobis,  nifi 
per  analogiam  ad  formara  ;  quia  intellct^us  no- 
fternon  intelligic  aliquid,  nifi  a  quo  cifcdtiue 
mouctur  ad  adtura  inteliigendi,  vel  per  fc,vcl  per 
fpccicmjl  fc  cfTedtiue  caufatam.  Vnde  ficut  nia- 
tcria  non  habet  cntitatem  fuflicientem  ad  facicn- 
dum  aliquidaliud  inadtueftcdtmc,  vcl  formali- 
tct  quoad  ejje  rcale,  ita  nec  quoad  efii  intclligibi- 
le,  ita  quod  cxticma  cntium  non  funt  proportio- 
nat.1  ad  modificandum  intelledtum  noftrum; 
vnum  pioptci  exccilum,  aliud  pioptcr  defcdtura 
fuxentitacis. 

Ad  vltimura,  patet  refponfio,quomodo  mate- 
lia  dititur  efle  ens  in  adtu,  &c  quomodo  non :  fed 
ensinpotentia. 


r. 

Atgum.  fri' 


Q^  ^  S  T  1  o       II. 

ytrum  materia  fojjit  ejfe  fineforma,  <-vir- 
tute  alicuiuj  caufk  ^ 

k\exi(.  x.fnrt.qutfi.  11  wewJr»  i.arM.Hugo  Vift,  i.dc 
iocrtim.  fart.t.  art.  4.  Magilt.  hic  D.  Tliomas  1.  f»rt. 
<jUi.fi.eo.»rt.\,  DBoiiaueuc.  hit  art.  i,  qutft.i.  Ricbai- 
dus  3<ii<ey?.  H.Durand.  qudji. i.Ctegor  ^utJi.x.Conimht. 
l.  fhyfie.c«f.  9.  (ju*jt  6.  Suarczi»  Af»/.  di^.  11.  »rt  9. 
Scotus  i.Phyf.qutfi.19. 10  (^  lii/.t.qutft.j.tn  Oxon.hie 
<y  tntrȣi.de  Rerum frinc.qntft.i. 

V  6  D  non.Quanto  aliqua  funt  magis 
vnum,  tanto  magis  funtinfeparabiha; 
maccria  ,  &  forma  funt  magis  vnum, 
quam  fubic£tum,&accidcns:fed  Deus 
non  poteft  faccre  fubicdlum  finc  paflionc  ,  nec 
magnitudinem  fine  figura ;  igitur  muho  foriius 
nec  materiam  fine  forma. 

Item ,  quod  non  poteft  pcr  fe  eiTccft  inferius  Secundum. 
eo,  quod  poteft  pei  fe  efle  :  fcdrelatio  non  po- 
icft  per  feeire  virtute  diuina;  igitur  fi  matcria 
poflct  pcr  fe  circ,  iclatio  cflct  infcrius  cns,  quara 
matcria  in  naturafua;  confequcns  eft  falfum, 
quiafecundum  Auguftinura  primo  fupcr  Genel. 
cap.  8.  in  fin.  Duofecifii  vtmmprope  te  ,  aliudprope 
nihil,&  z.ConfeflCcap.3i.Matcri3  noncirct  ptope 
nihil,fi  aliquid  efict  infcrius  matcria. 

Iccm,ficuc  forrax  func  contrarix,  ica  priuatio- 

ncs 


Ttrtium, 


Qu£Eftio  II. 


3^1 


Ctntri. 


nes  formarum  ,  fed  dax  forms  contrariae  non 
polTunt  fimul  effe  in  materia ;  igicur  ncc  dax  pri- 
uationes  contrarix  :  Ci  tamen  materia  eilet  tine 
omni  forma ,  priuationes  omniam  formarum  Ci* 
tnul  (ibi  ineiTcnt. 

Oppofitum.  Minus  videtur  accidens  poireefle 
fine  fubiedo,quam  materia  Cine  forma,4uia  fub- 
ie^turo  aliquam  caufalitatem  habei  refpeduac- 
cidentis ,  fed  materia  in  nullo  generecaufzde- 
pendet  k  forma :  fed  accidens  pcr  aliquam  vinu- 
tem  poterit  efle  fine  fubiedlo ;  igitur  &  mate- 
tia  fine  forma. 

S  C  H  O  L  I  V  M     I. 

Stntentia  Alherti,  v^gidijy  D.ThomA^&nlierum, 
repHgnare  materiam pojfe  /eparari  a  forma ,  ^nia  non 
hahet  exiftentiam  cUJiinHam  a  ferma  exiftentia :  a\if 
ajfignant  alias  rationes. 


X. 


Dlcitur  ad  qusftionem  diuernmode ,  fecun- 
dum  diucrfam  conceptionem  de  materia. 
g»ntm»terix  Diccntes  qu6d  materia  non  eft  res  aliak  forma, 
^f.'/^  dicunt  quod  non  potcfl:  efle  fine  forma.Suftincn- 
tes  iecundam  opinioncm,quod  res  generabuis 
eft  compofita  ex  potentia ,  &  aiStu ,  dicunt  quod 
matcrianon  potcft  efleflne  forma,  quiamatcria 
fecundum  fe  omnino  nihil  a^us  habet ,  &  tale 
non  poteft  eflc  pcr  fe ;  tamen  ipfi  faluant  fub- 
ilantiam  eire  compofitam,quia  matcria,  &  forma 
habet  duas  realitatcs  &  duo  ejfe  proptia.  Vcrun- 
tamen  fi  intelligant  pcr  ejfe ,  vel  per  realitatem, 
qudd  matcria  fit  realitcr  cxtra  caufam  fuam, 
quantum  ad  hoc  ejfe  materia  non  dependet  ellen- 
tialiter^  forma,&ide6  quantum  ad  hoc  polfct 
Deus  faccre  eam  pcr  fc  exifterc. 
Opini»  s.  ^''i  i^^^cnt  aliam  imaginationem  de  matetia, 
Thtmt.  qu6d  ipfa  eftaliud  ens,  quim  forma ,  quia  poteft 
cfle  terminus  creationis ;  5c  tamcn  dicunt  quod 
contradidio  eft  quod  fit  fine  forma;  tum,  quia 
fcquitur  quod  cflct,  &  non  eflet  adlus  ;  tum,  quia 
fecundiim Boetium  v.  Trinit.cap.i.omneefte,  vel 
eft  formae,vel  k  forma;  igitur  materia  non  habet 
effe ,  nifi  fit  z(k\i%  ,  vel  aftum  habens  ;  tum  ,  quia 
Dcus  non  habct  ideam  materix  ;  igitur  iion  po- 
teft  eam  producere  pcr  fe;  vltimo,  quia  qxianjo- 
cumque  mulca  analogantur  in  aliquo  ,  illud  non 
eft  formaliter  nifi  in  vno  illorum  ,  ficut  paccc  de 
Jkno  ,quia  tantum  cft  formalitcrin  animali ,  & 
alia  dicuntur  fana  ,  vt  vrina  ita  didia  non  a  fani- 
late  ,  quae  fit  in  ipfis  formaliter  plufqu^m  in  U- 
pidc  ,  fed  quia  habent  attributioncm  ad  illud,  in 
quoeft  fanitas  formaliter.  Scdensanalogicc  di- 
citurdemateria,  &aliis ;  nonigiturdiciturens, 
&  habere  efte  nifi  pcr  attributioncm ;  igitur  cjfe 
non  formaiitcr  incft  matcrix.  Hoc  vidctur  pcr 
illud^.Mctaphyf.  comm.  text.  i.Afateria  neceft 
^uid,  nec  tfuantitm ,  &c.  Vnde  Ariftoteles  dicit  ibi, 
aut  materiaytjUAfecHndHmfe,  ne^Hequid,  nequet^uan- 
titas  ,  ne^ue  alicjaid  alind ,  ^Hihw  eft  determinatum, 
id  cft.diuifum.  Et  fubdit.  Eft  enim  aliejuld ,  de  tjHa 
emnia  aliapradicantHr ,  &  vnurn^uodqHe  (juodpradi- 
catur  denominatiue  alterurn  efteffe  ah  eo  ,de  ejuo  pra- 
dicatur.  Afanifeftum  eft  igitur  (juod  vltimum  fubie- 
lium,  id  eft,  materiafit  aliudficundMmfuam  effemiam 
ab omniforma,  fubftantiali,& actidentali.  Ec  expo- 
fitor  ait ,  quod  ratio  prius  ex  oppofito  fada  pro- 
ceflit  ex  matcriae  ignoranria  ad  oftcndcndum 
qu6d  ipfa  maximc  fit  fubftantia  ,  ideo  in  litcra 
dida  manifeftac  Ariftotelcs  quid  eft  maccria. 


Dico  tamen  qu6d  expoficor  ibi  errat  ficut  in  ^. 

multis  aliis  locis ,  quianec  eft  illud  fecutjdum  fc-  Reiicitut 
ricm  litcrs,  ncc  verum  in  fc,  quia  Ariftotelcs  at-  eipofitor. 
guit  ibidem  contra  fccundam  opinionem  auti- 
quorum  poncntium  matcriam  cflc  quid  in  adtu, 
vtvapor,  vel  qoodcumque  tale.  Ec  Ariftotclcs 
dicitquod  fecundum  co$omniapra:dicantur  do 
niatcria  dcnominatiuc,  itadenominatiue  propric 
didta,  Sc  arguitur  ad  oppofitum,  fubdens,  lcd  »»»• 
pojftbile  eft  materiam  effe  maximefubftantiam.  Nam 
ejfefeparabile  ab  alijs ,  &  effe  hoc  alitjuid  maxime  vi- 
denturfiibftantia  inejfe.  Quare  maccria,&  compo- 
fitum  magis  videbuntur  efle  fubftantia: ,  quam 
materia  ;  benc  tamcn  Philofophus  ait  quod  e/Ji 
eft-alfcrum  materiae  a  quolibct  aliarum  Cate- 
goriarum :  fcd  manifeftum  cft  quod  hoc  non  di- 
cit  ex  intcntione  propria,  quia  fi  eft  Ipecies  fub- 
ftantiae  compofita: ,  vt  vult>»8.  Metaph.  text.  7. 
non  igitur  eft  alterum  "i  Categotia  Subftantix, 
quandoeftibiper  redudionem.  Prater  hoc,  cx- 
pofitio  ha:c  contradicit  in  intentionibus  huic 
fententiaE ,  quia  fi  effe  cft  alterum ,  igitur  matcria 
non  eft  nihil ,  quia  idcm  ,  &  aherum  funt  diffc- 
rentiz  entis.  Si  igitur  matctianon  habcret  ejfe 
altcrum  k  forma,  non  poflet  dici  alterum. 

Prxtcr  hoc,  Philofophus  arguit  ibi,  quod  ma- 
tcria  prsdicatut  decompofito,  &  c  contra ,  pro- 
pria  prstdicatione  denominatiua.  Etdicit  :Z)i- 
c»»eque  hoe ,  neijHe  hoc  ,Jed  fecHndnm  eos  pradicabi- 
tur propriadeneminatione  de  compofito ;  quod  tamen 
falfum  eft  fimplicitcr ,  quia  talis  ptxdicatio  non 
dicitnr  ,  quia  illud  dcnominatiuum  cadat  ad  ali- 
quid  extrinfccum  in  natura ,  (ed  potclt  clie  taiis 
pracdicatio  denominatiua  per  fe  primo  modo, 
vt  homo eft  animal ,  non  animalitas  ,  ac  fic  compo- 
fituni  eft  matcriatum,&  non  materia.  llta  tanien 
dcnominatiua  prsdicatio  non  cft  aliquid  cxtiin- 
fecum  ab  elTcntia. 

S  C  H  O  L  I  V  M     II. 

Fera  &  commHnisfintemia,  materiam  ejfefitpara- 
hilemaforma.  Primo,  f.tia  abfidutHm pritu pcieft  ejfe 
Jine  poftcriori.  Secu;rdo  ,  poteji  Detu  Jupflcre  ammtn 
caufitm  exirinficcam.  Tertio,mateiiam  cmfiatjine  cau- 
faficimda  ;  ergo  fic  confieruare poteji . 

IDeo  dico  quod  compofitum  gcnerabile  pci  fe  ^ 

habet  duas  partes  re.iliccr  duierfas  ,  ^^  materia      y<bfol,itum 
poceft  clle  fine  omni  fcrma.  frius  uonpo- 

Quodprobo.  Primo  fic  ;quiaabfolutumprius  '.^l^,  #  1'"* 
abfoluto  alio,  poteft  fine  contradidVionccflc  finc  ^/"/"'f  f' 
illo;  matcria  eft  abfolutum  aliud  a  fgrma,  & 
prius ;  igitur  finc  contradidtionc  poteftcfle  finc 
illa.  Maior  paiet ,  quia  prius  non  neccirario  ccc- 
xigit  fimul  pofterius  ,  nifi  illud  fit  priusfolum 
originccocxigcns  pofterius  fimul  fimulcatc  rcla- 
tiuorum  :  fed  cx  hoc ,  quod  tam  materia ,  quara 
forma  cft  abfolutum  ens' ,  diftindum  ab  alio  ,  vt 
priiis  probatum  eft,  fequitur  quod  materia  non 
cocxigit  formam  fimultate  rclatiuorum.  Minot 
patct ,  fcilicct  quod  materia  fit  prior  forma  ori- 
gine ,  quia  eft  rcceptiuum  format ,  eft  cnim  fun- 
damentum  naturx  pec  Philofophum  1.  Metaph. 
text.  9.  igitur  prius  origine  ;  &  non  cft  rcfpcdti- 
uum  ;  igitur  fccundiim  rationcm  rcceptiui  cft 
prius  forma ;  igiturquantiim  ad  hocnon  dcpcn- 
det  a  forma. 

Similitcr  ,  Auguftinus  ij.  Confejf.  vtilt  quAd 
matcria  fit  prior  originc  forma,  quia  prius  ori- 
gine  creacur,  quamforma. 

Sct-un 


3ZZ 


Lib.  1 1.  Diftinaio  XII. 


DtuAfotefi 
fuplltre  ont. 
nnn  cnu/Urt 
tKtriHftcatn. 


Bjfe  mittrU 
non  remmet 
kform». 


6. 

JtUteri»  ntn 
tjt  gerieritbi- 
lis,  ftd  cre»' 

Vd-4. 


Sluod  ccKtln- 
finter  fe  ha- 
bet  adquod- 
libet  f^ertale, 
^ficadge- 


7' 

Obiedkne:: 
due. 

He^onfto    ad 
l>rim*»>. 


Secunda  ratio  ad  idcin  ;  quidquid  Deus  creat 
refpe^lii  abfoluti  pcrcaufam  lccundam,qua;  non 
cfl  dcelloncia  rci,  poteft  Dcus  inimcdiatc  fine 
caufa  fccundacaufaic  ;  fed  eircin  matcriacaufac 
pcr  formam  ,&  ipfa  noa  cil  de  eircntia  matcnar; 
igitur  poicft  cfle  caufare  in  matcriaimmediatc  li- 
neforaii.  Maior  patcc ,  quia  non  cflconcradi- 
d-io  ,  caufatum  clTc  /ine  caufa  fccunda,qu«  non 
ell  decOcntiarei.  Ex  hoccnim  lolum  eflcontia- 
didio  ,  qiiodDeus  caufcc  compoiitum  cxmatc- 
ria ,  &  furma  fine  caula  fccunda  ,  quia  illa:  caufas 
fccur.da-  funt  dc  cllcntia  rei ;  &  certum  cft  quod 
Deus  ita  potens  cft  iine  caufa  fccunda,licut  cum 
ipfa;  igicur  poteft  caufarc  quodcumquc  abfolu- 
tum  fiuc  alio  aUfoliito ,  quod  non  eft  de  cfleniia 
rei,  licet  fortc  poiret  inftari  de  rerpctftiuo  nccef- 
fario  confequentc.  Minor  parct,quia  forinanon 
eft  dc  clfcntia  matcria;,  ncque  fffe  datum  matcri» 
aforma  cft  deefrentia  matccix,  quiaicmouctur 
ca  dc  cirentia  ma  criac  ,cum  tranfmutatur  a  for- 
ma  in  formam  ,  &  effe  daium  a  forma  priore  non 
remanet,  quia  pari  rarione  effe  datum  ab  alia  for- 
ma  rcmaneret,&:  ficplura^/j^  fimulcircnt ;  igitur 
tfje  fuuni  pril".ippofitum  rccepiioni  formae,  noii 
cft  ab  aliqua  forma. 

Tercia  rario  ad  idem  ,  quod  Dcus  immediate 
creat,jmmcdiate  potcftconfcruarc;fed  materiam 
immediatc  creat ,  quia  matcria  eft  quid  crcatum: 
non  cnim  cft  cns  omnino  incrcatum,&  no  lubcfl 
virtuti  naturi  crcatx  ,quia  nihil  poteft  natura 
creata  produccrc ,  nifi  aliquo  prxfuppofico  ;  igi- 
tur  Dcus  potcft  immediatc  materiam  conferuare 
iine  cntitate  aha  abfoiuta. 

Quartofic';  non  necclfc  cft  Deumaliudafe 
iimplicitcr  vclle;  igitur  fi  vclic  aliud  a  fc,non  cll 
ncccire  ex  parte  cius  vellc  aliud  ab  illo  volico, 
fed  folum  fi  eft  talis  ordo  ex  parte  volitorum, 
qa6d  non  polfet  vellc  vnum  iine  alio  ;  igiturfi 
vclit  matcriam  efn.' ,  non  neccHe  eft  propter  hoc 
quod  vclit  formam  t  ifc,  nifi  hoc  fir,quia  matcria 
in  cntitare  fua  detcrminat  fibi  cntitatcmforma:: 
fcd  ex  partcmaterias  nulla  cft  neccflitas  deiermi- 
nandi  fibi  aliquam  forinam.  Probatur,  non  cft 
ncccllc  fingulare  fignatum  detcrminarc  fibi  ge- 
nus  abfolutura  ncccfTaric),  nifi  dctcrminec  fibi 
aliquod  fpeciale  in  illo  gencre,  &  omne  quod  de- 
tcrminat  fibi  fpcciem  ,  de  ncceflitate  dctcrminat 
(ihieffein  aliquo  indiuiduo  illius  fpecici.  Licct 
cnim  poflit  inftari  dc  communialiquo,  taroen  fi 
aliquid  eft  fingularc  fignatum  ,  non  detcrminat 
fibi  vnumgenus  abfolutum  ncceflitatc  abfoluta, 
nifi  determinct  vnum  fpecialc  illius  generis  ab- 
foluti. 

Confirmatur  ,  quod  contingenter  fe  habct  ad 
quodlibet  fpecialcillius  gcneris  ,contingcnter  fc 
habet  totum  genus  :  non  enim  porcft  cffequod 
vnum  fingularc  fit  dcpendens  nccefTari^  ad  plura 
diucrfq  rationis  in  eodcm  ordinc;igi:ur  fi  materia 
dcpendct  ad  formam,  efrcntialiter  depcndebitad 
vnam  tantiim,  c]uia  vnius  fingularis  dcpendentia: 
cft  vnusprimus  terminus. 

Diccs,  vbi  erit  illa  m.iteria  in  poccntia  ad  om- 
nem  formam  ?  Qualitcretiamhabebitmateria 
partem  cxtra  partem  finc  quantitatc? 

Ad  primum  dico ,  quacrendo  ab  oppofito,  vbi 
erit  Angelus.vcl  poceft  eum  Dcus  crcare  fincf^;'; 
&  non  erir  mainr  ratio  quarc  non  polFcr  creare 
matcriam.  Vcl  fi  dicas  qucd  non  pofTct,  afligncs 
tnihi  z/^iquod  eft  neceirarium  Angclo,&:  afligna- 
bo  ego  vbi  ncceflarimn  matcriar 


Ad  fccundum  ,  non  cft  ibi  maior  difficultas, 
quam  in  illa  c^axiUouc  :  yi>t  m.tteri.%  habrat p»rii- 
hUitatcTnfoiiim per  <jii(tutitatt>fi?iX  luliiucndo  quod 
fic,  tuiic  tliet  diccndun^  qaod  r.oncflet  pariibi- 
lis.  Sul'.  incndo  lamcn  qudd  h..tcc  partibilitatcm, 
&  non  per  quantiiatcm  ;  fcd  in  tllcntia,  quod 
verius  ctedo  ,adhucclUt  partibiiis ,  ftd  non  ha- 
beic!  partcin  extra  pariem,fitut  locatum  circum- 
fciipiiuc.  VndcfiDeus  annihilnret  foimam  con- 
fcruando  maieriana,  non  haberet  ejfe  aliud,  quain 
habet  nimc. 

Dicunt ,  materia  h;ibet  refpc£lum  ad  Dcuiti  in 
ratione  cfficicntis ;  diduin  cft  prius  *  quod  ilie 
rcfpedus  non  cft  res  alia  ab  circnria  crcatura:. 

Ad  primum  principalc,dico  quod  ibi  cfticqui- 
uocatio  de  vnitate  :  cft  cnim  duplcx;  quardain 
identitacis  cxtremi  cum  cxtrcmo ;  alia  corapofi  - 
li  rcfultantis.  Loquendo  de  pvima  vnitate,quan- 
i6  aliqua  lunt  magis  vnum  ,  tanto  m.-igis  infcpa- 
rabilia.  Loqucndo  defccnnda  vnitatc  ,  propofi- 
tio  eft  falfa,  quia  maxima  indcpendencia  ad  inui- 
ccm  funt  ra.<gis  nata  concurrcrc  ad  verius  vnum, 
refultans  cx  ipfis.  Matcria  igitur,  &  forma,  liccc 
non  fint  tanta  vnitatc  vnum  identicc ,  quia  non 
depcndcntia  ab  inuicem  ficut  accidens  a  fubic- 
do,  tamcn  vcriiisfaciunt  vnum  rcfultans,&ma- 
gis  funt  fcparabilia,  quam  accidcns  a  fubicdo. 

Ad  aliud,  concedo  vniuctfaliter  quod  iftud  cft 
inferius  in  cntitate,cui  repugnat  per  fe  cfl'e,quam 
cui  non  repugnat :  &  ideo  conccdo  quod  relatio 
cft  multum  ciis  inferius  ,  qua  matcria.  Imo  qnod- 
libct  gcnus  accidcntis  eft  inferius  in  cntitate 
quain  matcria.  Ec  ciiindicit  Auguftinns  ,  Z)f«rf 
fecit  vnum prope  nihil :  vcrumeft,nihil  cft  propin- 
quiusnihiloin  gencrcSubftanti^,quam  materia. 
Vtrum  aliquid  propinquias  nihilo  in  eodem  gc- 
ncre  pofllt  caufari,  dubium  eft.  Dicunt,  Angolus 
eftptopinquius  Deo  ,  quam  aliquidaliudcuiuf- 
cumquc  generis ;  igitur  mateiia  rcmotius,  quain 
aliquid  cuiufcumqucgcneris.  Non  fequitur,quia 
hxc  eft  caufa  quare  Angclus  eft  propinquius, 
quia  cft  perfcftius  ens  primi  generis.  Si  autem 
aliud  cllet  gcnus  perfeftius  ,  nihil  prohiberei 
Angelum  cflc  piopinquius  Dco  in  gciicrc  fuo,  & 
tamcn  aliudalteriusgcncris  propinquius.  Nunc 
autcm.bcnc  pollet  cHeimpcifc<f!lius  alterius  gc- 
ncris  impeifediflimo  generis  Subftantia:.  Non 
tamen  poteft  eirc  aliquid  altcrius  generis  pcrfe- 
(ftius  perfcdiffimo  gencris  Subftantia:. 

Ad  aliud  ,  dico  quod  priuationes  formarom 
contrariarum  non  funt  oppofit*,nifi  fint  foriTia- 
rum  oppofitarum  immediatc  circa  idem.  Vnde 
primo  de  Ccelo  y  cio^ndo  funt  oppofita  ncccirario 
immediata  circa  idem  ,  non  potcft  cfTc  fub  oppo- 
fito  vnius,  nifi  fit  fub  alrero,ficut  patet  deoppo- 
fitiscontradiftoric.  Ncn  enim  p!us  poftunt  ne- 
gari  fimul  ab  codcm,  qukm  pclTjnt  affirn^ari.Sed 
non  cftcontradidrio  ponerc  inatcriam  fineomni 
fornia  rcfpeftu  Dei,  qnia  non  funt  aiiquac  fotmat 
contrarix  inuncdiaic  cirta  materiam  neceirario. 
Licct  igitur  agcns  crcatum  non  poffit  priuare 
matcriam  vna  forma  ,  nifi  indiicat  aliam  ,  tameu 
priuationcs  omnium  formarum  non  nccellario 
func  incompoffibilcs  fimiil  in  materia. 

Ad  primum  pro  opinionc  priore  ,  dico  quod 
arquiuocatur<«<?«*,quia  loquendo  de  adu,vt  cura 
porcntia  diuidit  omne  ens,  fic  dico  quod  martriA 
cft  in  adlu,  imo  priuationcs  funt  illo  rnodo  in 
aftu  ,  quia  ca:ciras  cft  aOca  in  oculo  ,  non  in  po- 
tcntia,  ficut  cft  ciim  habet  vifum,  &  fic  cft  mate- 

tia 


Aiijftiiltnu, 


Mgferia  ft' 
parAln  ejftt 
extenjit  l  ene- 
trubiliti  r. 


5 .  &  «5. 

8. 

Ad  »r^um. 
prirmirnfrin- 
cipale. 

Muterin,^ 
ft^rma  pt.igU 
fefarnbilm 
quam  mci- 
de-ii,(y  fuh- 
ieHum, 


Ad  fecSdum. 


Materia  pre- 
pe    nikil    i» 
geriere  fub- 
fiantit. 


Adtcrrium. 
PriuJiiunet 

frmniii  con- 
tmriArum 
<yuindo  oppo- 

fitt. 


Ad  mtitnn 
D.  Thotru. 


Quxftio  III.  &IV. 


^fffntJ)  efft 
*p  hform». 


10. 

tditcri»  h»- 
bet  ideamin 
Dee. 


II. 

Sariutn  e^ 
t^Hiuoti$m,fi 
proprii  fif 
rrntur. 


AcciJeni  fe- 
parntum.non 
haket  ttliud 
efTe  ab  eo 
quod  hibuit 
toitiunHum, 
idem  de  m»- 
ttri»  fefnr»- 
U, 


fia,  vt  (ii{{ingmtatejfeind£lnconuzefe  in  C4ufa 
fua.  Alio  niudo,  loquendo  dcactu  ,  &  jjotcntu, 
vt45»«dicit  acium  rcccptibilcm  , ik pote/itiate- 
ceptiuum,  ficut  noneft  matetia  adus. 

Ad  aliud ,  ciim  dicit  Boctius  quod  ep  eft  for- 
nix  ,  vel  aforraa  ;  potcft  dici  qaovi  iutelligic 
quod  omne  ep  perfc(^um,vel  cft  ipfius  adlus,  vel 
habentis  adum  ;  ejfe  materiae  non  eft  pcrfcdum. 
Vel  efto  quod  matcria  non  habcat  efe  hne  forma, 
non  tamcn  fcquitur  quinahtcrpoteft^jff. 

Ad  ahud  5  dico  quod  raatcria  habet  ideam  in 
Dcojfi  idca  fit  obicdum  cognituro,vc  cognitum. 
Non  enimeft  obiedlum  cognitum  ,  &ahudadu 
produdum;  non  cnim  eft  alia  domus  in  anima 
in  ejfe  cognito ,  &  alia  produ£la  in  re  extra.Si  po- 
nitur  quod  idca  eft  ratio  imitabilis ,  adhuc  mate- 
ria  habec  ideamrquia  raatcria  cft  aliquid,  &  Dcus 
potcft  aliquid  facere  circamatetiam.Vndc  aliqui 
dicunc  quod  nuUum  agcns  naturalc  potcft  ali- 
quid  agerc  immediate  circamatcriam  ,  fcd  folus 
Deus ;  igiiur  non  eft  maicria  nihil. 

Ad  aliud,  cum  dicitur,  ijuando  aliqiiA  analo^m- 
tnr  in  ali(^H9  yilUid  tamHmefiinvno  ijiorum,  Dico, 
quod  ifta  propofitio  vniucrfalitcr  fumpta  impof- 
iibilis  cft.  Si  enim  habet  vnura  fingularc  verum, 
habct  mille  falfa,  quia  ens,  vnum,  bonum,  non  di- 
cuntur  de  creaturis  nifi  in  attributione  ad  Deum, 
&  quadam  anaIogia;igitur  fequerccuc  quod  nuUa 
creacura  efiec  magis  ens,  magis  vnum  ,  magis  bo- 
nmn  ,quam  vrina  fic  ftna ,  &  non  plus  fanicas  cft 
in  vrina,quam  in  lapide.Itcm.ens  dicitur  dc  acci- 
dence  in  attributione  ad  fubftantiam  :  non  igi- 
tur  propter  hoc ,  quod  dicitur  analogicc  defub- 
ftancia,  &  accidentc,debet  dici  accidcns  nihil. 

Prattcr  ha:c ,  vno  modo  potcft  propofitio  af- 
fumpta'eirc  vcra.alio  modo  non ;  quia  fi  fanitas 
intclligacur  proportio  humorum  ,  tunc  ab  hoc 
abftra£toy2i««/«accipitur  vnum  concretum /S- 
num,  &  dicitur  de  diuerfis  in  attributione  ad  fa- 
nitatem,&  licet  vox  fic  vna,conceptus  camcnyi?/» 
eft  a:quiuocus  inquocumque  fignato,  fecundura 
quod  dicicur,  quod  animal  eft  fanum  formalicer, 
vrina  non,fcd  fignum,&  diaeta  conferuans.St  ta- 
mcn  incelligatury5«iV<«  ,  vel  analogiayi»*  fecun- 
dum  quod  cft  attributio  conceptuum  ,  itaquod 
fit  proporcio  non  humornm  tamiim  ,  fed  abfoiu- 
tc,  ica  quod  proportio  fit  aiialoga:um,tunc  figni- 
ficaciuum  fanitatis  efFe6tiuura,&  conreruaiiuum, 
habentactribucioncm,&  analogantur  m  propor- 
tione,  &  quodlibcc  habet  formaUtcr  illudana- 
logacum. 

Tamcndeillo,  quodprius  dicebatnr,  quod 
maceria  habet  effe  proprium  ,  dicitur  qupd  vl- 
tra  hoc  habet  matcria  effe  datum  a  forma,  &  tffe 
ftfum  communicatum  a  Deo ;  nunc  aucem  non 
habet  quando  cft  fub  forma  ,  quia  fic  compofi- 
tum  non  eflct  vcrc  vnum  ;  quando  tamen  non 
habet  illud  effe  datum  a  forma.habec  fuum  effe  da- 
cnm  a  Dco.  Illud  tamcn  vno  modo  eft  verum, 
alio  modo  falfum.  Si  enim  intelligitur  quod  ali- 
quodfy^datur  fibi  ,  quando  fcparatur  a  forma 
pofitiuc,  quod  prius  non  habuit,falfumcft,ficuc 
non  confcrcur  accidenti  aliquod  effe  pofiti- 
uum,  cum  exiftit  feparatum ,  fed  manet  accidens 
fecundum  idcm  (/^ ,  fccundCim  quod  informabac 
panem. 

Aliter  poteft  intelligi,  quod  noncommunica- 
tur  materie  efe  pofitiuum ,  fed  quasdam  negatio, 
vt  non  aftuari  a  forma ,  &  hoc  eft  efe  addicum, 
quantum  ad  ncgationcm.  Et  fi  illudfj^haberec 


matetja  in  compofito ,  non  eflet  pcr  fe  vnum  cx 
mrtteria,&  forma  ,  quianon  a^uatetura  forma; 
fic  dc  accidcncccum  cft  pcr  fc,colIitur  rcfpedlus, 
quera  habet  ad  fubiedum  fecundum  adualem 
inhacrentiatTi.  Si  enim  darctur  fibi  efe  fubicdura 
primo  modo  ,  non  mancrec  maceria  fineadtu 
acluante ,  cuius  concrarium  probanc  quatuor  ra- 
ciones  fuperius  fadz. 

Concra  illud  arguicur :  Maccria  corporalis  ma- 
gis  dependec  a  forma  corporali ,  quam  c  concra, 
&  non  poceft  cife  forraa  corporalis  finc  maceria, 
ficenim  eifec  immacerialis,&  pcr  confequcns  in- 
ccllcdualis,vcvulc  Auiccnna  \.Metaph.c.^. 

Dico  quod  matccia  minus  dependet  a  forma 
corporali,cum  fit  prius  origincquam  forma  ma- 
tcrialis  a  materia ,  quamquam  forma  fic  cns  pcr- 
fcdlius,  idco  non  eft  fimilc.Vcl  melius,qu6d  for- 
ma  non  cft  caufa  formalis  materix ,  vt  vult  Aui- 
cenna  2.  Metaphyfcap.  }.  ncque  materia  caufa 
raaterialis  formx ,  fcd  corapofiti :  &  ideo  cirm 
vcrumque  fic  ens  abfolutum  ,  conccdo  quod 
vttumque  potcft  cfte  fine  alio,ncquc  propter  hoc 
fic  formacorporca  immaterialis.quiahcet  fic  fc- 
paraca,non  rcpugnac  fibi  pcrficere  materiam. 
Eftoigicur  quod  immatcrialicascflec  caufa  quarc 
ahquid  eft  nacura:  inccllcaualis  ,quod  non  crc- 
do ,  adhuc  requiricur  quod  non  cflec  apcum  na- 
tum  pcrficcrc  materiam  ad  hoc  quod  dicerccut 
forma  intcllc<aualis,&  immatetiaUs. 


It. 


Miteri/i  mi- 
nhi  defendet 
a  forma,  qu4 
i ecntr». 


Form*  ttr- 
poralii  p»te/i 
effefin*  m»- 
teri». 


CL» 


V^    S   T  I  O       III. 

Ftritm  materia  in  rebftji  materialtbmjit 
princifium  difiinguendt  mdiuidua? 

D.Thomas  l.  part.jutfi.^i.»rt.^.BiCCon  hic  J.  ii.»rt.i. 
&  i  d.ii  Hcrucus  hic  qutfl.t.art  i.  Durand.  qu*{t.  i, 
iE^id  ijuod/.i.tjtitfi.  y.  Suar.«»  Metaph.  d.i.fe3.}.cr  6, 
Scotus  in  Oxtrt.t.difl.qutfi.^. 

V  6  D  fic.  j.Metaphyf.cexc.  coram. 1 1. 

vnitm  numero  dicuntur ,  qtterum  materia 
^j^^^  '^"'*  numero;  igitur  vmtas  numcralis 
*^"  cft  a  materia. 

Oppofitum.  Quod  non  eft  diftinftum.non  di- 
ftinguic  sb  alio ;  in  finidamento  nacurae  nihil  cft 
diftinttum  t.Metaphjfte.xt.comm.  1 7.  cciam  a<^' us 
feparac,&  diftinguit,7.  Metaph.text.^. 


(^V  >E  S  T  1  O       IV. 

VtrHm  quantitM  Jit  frincifmm  formale 

indiuiduandi  fubflantiam 

materialem  .<? 

D.  Thomas  l.part.  qu*fi.^o.»rt  4.^  ^.part.tjuafi.  77.  »rt. 
i.Coffted.qucdi  <f  y.f^  i «.Caict.  ipufc.de  Ente^effen. 
Suat  /»  Metaphyf.  di^.  5  ./rff.  i .  Scotos  »»  Oxon.  hic  difi. 
i'  i«'fiA- 

f^K^  V  6  D  fic.  Boctius  I.  dcTrinir.  cap.  i.  Dif- 
t^^fi'''"*^''^" '"  "umero  accidentiafaciunt ;  &  di- 
cic  in  fine,  quod  maximclociis. 

Idem  vulc  Damafccnus  in  Elemcntario  fuo, 
cap.;. 

Idem  vulc  Porphyrius  dc  feptem  proprietati- 
bus,  &  Auiccnna  j.Metaph.  cap.  i.  EejHinitoi  etl 
tantum  equinitOA. 

Oppofitum.Primafubftancia  pec  fegeneratur, 

pcr 


t. 


5^4 


Lib.II.  DiflinaioXlI. 


O^tnit  0UO1 
rum. 


pcr  fe  opeiatur  -,  igitur  f  ft  per  fe  vnum  ;  igitur 
non  indudit  accidcns,  quia  cx  fub(lantia,&  acci- 
dente  non  fit  nili  ens  per  accidens.  Prima  confc- 
quentia  patet,quia  primus  terminus  generationis 
eft  per  fe  vnus,&  pet  fe  opetans  per  (c  vnum. 

SCHOLIVM    I, 

Explicaio  htntfenfH  tjiuifiionu  ^uaru,  oBetidit  rt- 
tugnttrtfibftantiam  indiHiduari  per  accidtns.  Primo, 
qttia  alias  tademffkjtamiafierct  htc,  &  non  hic,  mu- 
tato  accidtme.  Stcundo  ,<juia  fitbfiantiaejlpriorac- 
cidentt ,  tjuod  tripliciter  prehatur.  Tertie  ,  ex  coordi- 
natione  Prtdicamtntorum,  De  quo  latiUs  Do^ortju*- 
ftient  citata.  Oftendit  etiam  ,  rtpugnart  fithfiantiam 
compofitam  indiuiduari  per  materiam ,  alioquin  idem 
numero  ejjet  genitum  ,  (fr  corruptum.  Fide  plura 
apud  Do£iorern  hic  num.j.ti'  in  Oxon.i.d,i,^.j. 

j,  /^  Irca  iftas  quzftiones  prim^  declaro  qus  Ht 
V^intentio  qua:lUonis  :  non  enim  quxritur 
quidHt  principium  indiuiduandi ,  loquendode 
hac  intentione  fecunda  indiuiduHm ,  quia  ifta  in- 
tentio  formaiiter  intemione  ineft  reijHcut  aibe- 
dine  formaliteraliquid  eft  album,&efte6liue  eft 
per  intelledBm  caufantcm  :  idco  quaeritur  de  re 
lubieAahuicintcntioni.Necquxritur  Aevnonu- 
mfropro  intentione,quia  fecundikm  aliquos,non 
eft  numerus  nifi  in  continuis ,  ita  quod  vnitates 
funt  in  fe  continnse. 

AliJ  dicunt  qu6d  qua:cumque  vnitates  in  adu 
faciunt  numerum,&  tunc  hoc  eft  vnum  numcro 
vnitate  formaliter  efFeftiuc  ab  efficiente.  Scd 
huicintentioni  fubiacere  res.rationc  cuius  rcpu- 
gnatilli  naturxdiuidi  inplurespartcs  fubiedli- 
uas.quia  pars  fubiediua  non  eft  illius,fcd  ipfum, 
&adhucnuic  repugnat  fermaliter  diuidi  repu- 
gnantiaipfa.  Etdehoc  non  qua:ritur  ,  fcd  quod 
eft  fundamentum  repugnantiz ,  quare  rcpugnac 
fibi,  &  non  fpeciei  ?  Ncc  adhuc  quiritur  ratio  in 
communi,  fcd  quxritur  ratio  rcpugnantias  dcter- 
minatx,  quarc  hoc  quod  inucntum  cft  talc,quod 
non  eft  indcterminatc  indiuifibilc  in  partes  fub- 
ie£tiuas,fcilicet  quare  hic  lapis  efthic.non  quse- 
ritur  cxtrinfccc  :  quantumcumque  cnim  agens 
agat  •  &  proptcr  talcm  finem  ,  adhuc  oportet  da- 
re  intrinfccum  in  hoc  lapide,  quare  huicrepu- 
gnat  diuidi  in  partcs  fubiedliuas.  Quia  licct  hic 
lapis  diuiditur  in  multos  lapidcs  ,  nullus  illo- 
rum  cft  hic  lapis.  Sed  cum  hoc,qutl»d  hic  lapis  di- 
uiditar  in  pattcs  integraIes,concomitatur  diuifio 
communis  in  partes  fubiediiuas.  Licct  enim,pcr 
impoffibile,  ncc  eflct  agens,nec  finisiadhuccflTct 
aliquid  intrinfecum ,  quia  huic  repugnaret  efie 
plura  hoc. 
M  Igitur  dico  quod  per  nuUum  accidens  poteft 

Hepugnat  indiuiduum  in  gcnere  Subftantix  efie  hoe,  Illud 
uecidens  in'  probo  triplicitcr.  Primo,  ex  parte  diuerfitatis 
fV/f'""^*       Subftantis  in  fe.  Secundo,  ex  primitatc  cius  ad 
ju/4tttiam.  jccidens.   Tertio  ,  ex  coordinatione  Przdica- 
mentorum. 

Prim6  fic ,  impofllbile  eft  hanc  fubftantiam 
non  mucatam  fubftantialiter  fieri  nonhanc,nifi 
annihilaretur;  fed  fi  elTct  hac  per  accidens ,  &  fi 
non  annihilaretur,  ipfanon  mutata  fubftantia- 
litcr ,  poftet  fieri  mnhtc,  quia  non  rcpugnat  huic 
Subftantiae  ,  quod  mancat  ifta  non  annihila- 
ta,  &  qnod  non  infit  fibi  hoc  accidens  ,  cum 
prius  poflet  fine  contradidione  confcruari  fine 
poftcriori. 


Dicitur,arguis  per  miraculum,quia  licct  Dcus 
poflit  hoc  faccrcnon  fcquitur  quin  haec  Sub- 
ftantia  fit  htc  pcr  hoc  accidcns. 

Contra,miraculum  non  cftad  contradidoria; 
fed  fi  eft  hcc  folum  pcr  hoc  accidcns  ,  igitur  hoc 
non  rcmancnte  non  cfthoc;  igitur  non  poteft 
Deus  per  miraculum  facere  quod  ha:c  fubilantia 
mancat,  &  non  hocaccidcns, 

Ad  idcm  fic  ;  dux  mutationes  fubftantialcs 
/ucccdentcs  fibi  non  poiTunt  circ  ad  cundcm  tcr- 
minum,  Primo  ,  fi  vtraqnc  eft  complcia ,  nifi  re- 
dcant  principia  eiTcntialia  eadem  numero;quia 
fi  fic,idem  acciperct  ejft  completum  i  duobus  di- 
ftindis ,  &  ab  vtroque  complctc :  fcd  hic  panis 
erat  primus  terminus  gcnerationis  panis,  poftea, 
tranfubftantiato  pane  ,  manet  idem  accidens  nu- 
mero,  per  quod  eft  hic,Deus  potcft  alium  panem 
producere,afHciatur  eadem  quantitate:igitur  ille 
idem  eftec  ille  panis :  vel  oportec  dare  qu6d  noo 
eft  hic  panis  hac  quantitate. 

Secund6  ,ex  prioritate  fubftaniiz  ad  accidens 
arguo  :  Subftancia  eft  prior  omni  accidcnre.y. 
Mttaph,  ttxt,  4.  ergo  non  eft  htu  per  accidens. 
Confequcntiam  probotripliciter.  Prim6fic:  Si 
totum  genus  eft  prius  aIiogenere,igitur  primum 
illius  generis  cft  prius  omni  eo  ,  quod  eft  in  ge- 
nereiecundo:  non  igiturcft  hzc  fubftantia  ^<«; 
per  aliquid  genctis  pofteriGris.Sccijdo  fic  :Forma 
cft  prior  compofito  i.Mttaphyfict ,  tcxt,  7.  Igitur 
cft  prius  quoIibetaccide[e,quod  cftm  fubftantia 
compofica :  igitur  cll  hsc  forma  prior  hac  quan- 
titatc.  Tcrtio  fic :  Prius  natura  potcft  cfle  ex  par- 
tc  fua  prius  duratione ,  &  fic  eft  illa  propofitio 
vera ,  qu6d  fubftancia  prscedic  omne  accidens 
tcmpote,  quia  ex  quo  cft  prius  natura  ex  parte 
fui,  pofict  cfte  prius  duratione:  fed  contradidtio 
eftqu6dfubftantiafiiadu,&  non  h<u,  ita  qu6d 
fit  cxtra  caufam :  fi  igicur  fit  h£c  pcr  hoc  acci- 
dens  ,  concradidio  eiret  qu^deftetadu  fineac- 
cidente. 

Tcrtio  probo  idemex  parte  coordinationis 
Przdicamencoium.  In  qualibet  coordinatione 
eft  inuenirc  fupremum ,  &  infimum  ,  quia  ftatus 
eii,primo  Pefieriorum ,  te.vt.  54.  &  qnia  coordina- 
tioncs  funt  prim6  diucrfac ,  impoflibiIeeftqu6d 
pcr  gcnus  poftcrius  diftinguatur  aliquid,quod  eft 
ingencre  priori;  vel  non  habent  ftatum  in  fu- 
prcmo ,  vcl  infimo  :  igitur  per  fe  indiuiduum  in 
gencre  Subftantiae  non  eft  hec  per  aliquod  ac- 
cidens. 

Itcm ,  fi  non  conuenit  alicut  diuidi ,  nifi  in- 
quantum  cftilliuscoordinationis  vt  quaniitatis, 
igiturquodlibct,  quod  eft  in  coordinatione  fub- 
ftantiali,  eft  zqualiter  diuiduum  ,  ficut  fuum 
commune :  quia  non  eft  hoc ,  vt  eft  illius  coor- 
dinationis.  Illud  patec  in  diuinis,  quia  non  cft 
ibi  fuppofitum  ,  nifi  perrclationes ,  qua;  funtde 
fc  hac,  quidquid  ibi  inucnitur  cftcntialcciim  non 
fit  ^«e^-pcr  relaciones ,  a:qualiter  eft  in  pluribus 
fuppofitis. 

Iccm  ,  in  qualibct  coordinatione  eft  fpecics; 
fpccies  ver6  eft  nata  pricdicari  dc  pluribus  dif- 
fcrentibus  foio  numcro  :  idco  dico  quod  illud 
iiitrinfecum  non  poceft  cfleaccidcns,  necctiam 
matcria. Probatio,  quia  ix.Mctaph.cap.t.  Diuer- 
/ajftnt  principia,fieut  aliut  tu,  &  ego  ,fic  aliaprinci- 
pia,tua,&  mea,  Simc  camen  vnum  vniuerfalitcr. 

Item ,  materiaeftparsquiditati$,quia  homo 
non  eft  tant6m  anima  :  igitur  neccire  cft  inue- 
nire  indiiferentiam  in  matctta  proportionalcm 

indiffe 


Suh^Mtia  eji 
frior  ttccidg' 
te,  (y  frtba- 
tur  triflici- 
ter. 


6. 


M»teri»U 
nen  indiui' 
dunt. 


Quaftio  IV. 


S. 

D.  Thom.p. 
J.sj  7.  art.i. 


Trim»  rath 
k»e  efinione. 


Stcund». 


Tiftls. 


fjuStitM  no 
efi  defe  indi- 
Hidm. 


indiffetentiat  quiditatis,  igitut  maictia  fe  non  in- 
diuiduat. 

Item,  fi  matetia  cft  eflcntialis  raiio  efTcndi  htc, 
igitur  tiabens  eandem  materiam,&  formam  eiuf- 
demfpccici,  etitibi^itc.  Si  igiturcxaquagene- 
retur  ignis,  &poftea  iterum  aqua , pernaturam 
rcdibit  idera  numero  ,  quod  eft  contra  Atiftotc- 
lcm  i.de  Gcncrat.  tcxt.  1 5.  vbi  dicit , nonefiidem 
mtmeroj^uia  aliijHid  exhalatur  de  materia. 

Contra,  efto  quod  Dcus  annihilarei  iftam  for« 
mam,&  iterum  rcduceret  aliam,confetuando  to- 
cam  raateriam  ,  adhuc  non  cifct  produdlum  idcm 
numcro. 

Itcm ,  quaraquam  aliquid  cxhalctur  dc  matc- 
ria ,  tamen  aliquid  idem  numero  lemanet  de  ma- 
teria :  igitur  aliquapats  aqu«  per  naturam  poicft 
tcdire  idem  numcro. 

S  C  H  O  L  I  V  M     II. 

Sententia  D.  Thom*  &  Jiiorum^qna  efi  etiam  Cof- 
fredi  ,fuhfiantiiirn  materiaiern  indiHiduarn  per  t^hanti- 
tatem  infiyVel  cnm  ali^ua  medtfiiatione  yr^ntatur  vt 
videtur  tuidenter  rationibut  ietmariatti  ,^  aitfS.De 
^uofHfiHs  DoSior inOxon.i.d.i .^.^.&  6, 

OPinio  tamen  vnius  Do£loris  eft ,  qnod  raa- 
teria  vt  diftinda  fub  parte  quaiititatis  eft 
principium  indioiduandi,quod  fic  dcclarat.Qua- 
cnraque  conueniunt  in  fpccic ,  &  differunt  intct 
fe,  matetialitcr  differunt;  igiiur  cum  non  poffenc 
Angcli  diftingui  materiabtcr,  non  poffunicffc 
plurcs  in  eadem  fpecie.  Maiorem  dcclarac ,  quia 
non  poffunt  effc  plurcs  albedincs  fcparatz ;  fcd 
cft  hxc  albedo  alia  ab  illa  ,  quia  in  alio  fufcepti- 
uo.  Differcntia  igitur  indiuiduorum  in  eadem 
fpccic  eft  per  materiara  abfolutc,quia  quac  diftin- 
guuntur  fecundum  potcntiaminmaccriaabfolu- 
te  differunt  gencte  :  igitut  materia  vt  diftinda 
fub  diftinda patce  quancitatis,  eft  principium  in- 
diuiduationis. 

Hoc  arguit  per  rationem  :  Diuidi  conuenit 
primo  quantitati,  vt  patct,  rationcquanti.j.Mc- 
taph.  tcxt.  iS.  igitur  formalitcr  per  quantitatcra 
competit  alicui  diuidi  in  indiuidua ,  &  eadem  cft 
ratio  diuifibilitatis,&  dcfiniendi  commune;  igi- 
tur  quanticas,  vel  materia  quanta,cft  principium 
diftinguendi. 

Item  7.  Mctaph.  text,  »8.  generans  nen  generat 
aliud,  nifi propter  tnateriam  y  non  abfolutc,  tgitur 
vt  eft  fub  quantitate. 

Sed  ifta  opinio  videtur  ponere  prxcinfHmum 
diftindiiuum  ipfam  quanticatem,&  contra  fpfam 
func  rationcs  fuperius  fadz. 

Prztcrea,  hocquodeftfccundiim  fc  indiffe- 
rcns  ad  fua  indiuidua,  non  cft  ratio  prima  indiui- 
duandi  alia:cijm  igitur  quantitas  habeat  quidita- 
tem  indiffercncem  ad  fua  indiuidua,igitur  aliun- 
de  fubftantiamaterialis  diftinguitur. 

Dicitur ,  quantitas  diftinguit  vt  in  rali  fitu. 
Contra,aut  imelligicur  de  fitu.quod  cft  P^aedica- 
raentum,aut  quod  cft  palCo  Qu.antitatis:fi  primo 
modo ,  fequuntur  duo  inconuenientia.  Primum, 
quod  poftcrius  przdicatum  cft  primum  diftin^li- 
mmi  prioris.  Secundum ,  quod  non  polfunt  e(Ie 
duo  corpora  in  ifto  fitu,quia  tunc  non  cffent  duo 
numcro.  Confcqucns  eft  falfum  de  corporcglo- 
riofo,  &non  glotiofo,  Si  fecundo  modo,nihii 
facic  pofitio  ad  diftindtioncm  plufquam  quanti- 
us,  fccundura  fe. 

Scttioper,  Tom,  XI, 


Priraa  ratio  addudlanon  valct ,  quia  fi  intelli- 
gitur  quod  indiuidua  differunt  matetialiter,  hoc 
cft  conditionc,  quia  cft  extra quiditatem ,  verum 
cft,&  talem  conditionera  poteft  habcrc  hscal- 
bcdo,&  hic  Angclus;  non  auccm  maccri&m,qua: 
eft  fufccptiua  forma:  fubftantialis.  Et  dum  dicit, 
non  pofTunc  cffc  dus  albedines  fcparatim  ,  nifi 
quia  in  illa ,  &  illa  quantitatc  ;  falfum  cft  ,  quia 
nonrepugnat  qualicati  cffe  hac ,  vndc  &aliud  \ 
quancicate :  ncque  funr  duae  albedines  in  fuppo- 
ficohocpcraliquidaltcriusgcncris.ficenimellcc 
circulus,  fubftantia  pcr  qu3ntitatem,&  quanticas 
per  fubrtanciam.  Velfi  fteturin  quantitaictunc 
oportet  ibi  negarc  omncs  dcmonflrationes,  quas 
adducunt  cotra  indiuiduationem  per  intrinfeca. 

Ad  aliud,  cum  dicitur,  diuidi  in partes eiufdem 
rationii  conuenit  primo  <jHantitati.  Dico  quod  fal- 
fum  eft,fed  diuidi  in  ea,qu3  infunt,  &  coftituunt 
cotum,qualcsfunt  partes  intcgrales,  &  non  fub- 
icdiu£,prira6  conuenic  quancicati,quia  ipf^  non 
infuntiiii,  cuius  funtparces  inregrales,  vel  fub- 
iedius,  quia,  vt  prius  didum  eft,  fi  aqua  diuida- 
tur ,  acctdit  quoddiuidatur  totum  vniuerfale  in 
parccs  fubic^iaas  ,  quiainquantun^  totura  intc- 
gralediuiditutinpartesintegrantes,quarum  nul- 
la  eft  priraum  totum. 

Et  cum  dicitur ,  ratio  diuifibilicatis  efteadem 
etiam  diftinguendi  communc  ;  falfum  eft  ,  quia 
conccptus  gencris  cft  ratio  diucrfitatis,  &  caraen 
diffcrcntia:  funt  rationes  diftinguendi. 

Prsterca:hxc  ratio  vei  diuidendi,vci  diuiden* 
cis  inelt  ei,quod  diuiditur ;  fed  quantitas  non  in- 
cft  commuiii,qaia  cft  paflio  fingularis. 

Ad  aliud,dico  quod  gcncrans  vnius  fpcciei,  & 
genicum  diftinguercntur ,  fi  neutrum  eftet  quan- 
cum;quia  ecfi  fubftantia  cffet  finc  quanticatc, 
non  poffet  genetate  fe,tamcn  materia  alia  requi- 
ritur  ad  hoc ,  quod  gencrans  generct ,  quia  non 
habec  in  eius  vircute  accidentia  macetiar,&  debec 
inducete  formam  in  materiam  aliama  fuamace- 
ria,  &  non  eft  aha  materia ,  nifi  fit  alia  quancitas, 
&  alia  qualitas;non  taraen  cft  quancicas,&  quali- 
cas  prinia  ratio  materialicatis. 

Ad  raiiones  ptincipales  primae  quzftionis,  di- 
co  quod  l^hilofophus  accipit  w<i;fn<iOTpro  con- 
dicionc  conttahcnic  quiditatcm,qu^  non  cft  pars 
quidicatis. 

Ad  primum  principale  fecundaiquaftioniy, 
dico  quod  Boccius  vult  quod  accidenria  faciunc 
diuerficatcm  numcralcm  ,  quia  faciunt  aliquam 
diffcrentiam  ,  &  non  poffunc  faccre  maiorero, 
quam  numcralcm  ,  quia  album  &  nigrum  non 
poffunc  facere  raaiorcm  differcniiam,  quam  nu- 
meraleinhomine.  Non  taraen  vultBociciusqudd 
faciunt  differentiam  primam  numeralcra ,  quia 
prius  eft  fubftantia /riec ,  quam  fit  hocaccidens, 
cum  haec  fubftantiafitcaufa  huius  accidcntis. 

Ad  Damafcenum.patct  pcridcm  ,  quia  vt  vult 
inScntcntiisfuis//^.  i.eap.Z.  maxima  differemia 
indiuiduorum  eft  non  cffc  in  fc  inuiccmjharc  au- 
tcm  cft  magis  pcr  fubftantiam  quam  per  acciden- 
tia.  Similiter  c^m  diciiurquod  non  polfunr  di- 
ftingui  numero,quae  non  habent  materiam  quan- 
tam.^Damafccn,  dicit ,  Angelifint  a^uales,vel non, 
Detu  nouit ,  &  tamen  ipfemet  benc  fcic  quod  non 
cft  ibi  quantitas. 

Per  idem  patet  ad  Porphyrium  de  feptem  ac- 
cidentibui  fuis.  Ad  Auicennam  ,  dico  quod  ipfe 
loquitur  de  quiditate  przcifiOime  accepta ,  &  fic 
equinitas  efitantum  eqMinitas. 

Ec  QVi£ 


Adfrimam 
rati*Htm  tro 
h»t  ofinimu 


AdfecSiam, 
§luoinc:'.o 
qutntitat  eft 
rtttio  diuidt- 
di  in  fartts. 


10. 


§iuari  adgt- 
ntrttionl  rt' 
quiritur  alia 
tfiateria. 


Adargtim. 

lutfl.i. 


I  r. 

Actidrntia 
fatiunt  dif- 
fereiixm  nu- 
mer»lem ,  ($• 
quomodo. 


5i6 


Lib.ll.  Diftinaio  XII. 


1, 

Pfg4liuum. 


CwtrH, 


%• 

Qpluia  Cifl/- 
frtdh 


ytrHnt  fubJiantU  matendu  ferfe 
/ttindimdtta^ 

P.Thoraas  i.pMrt.quA^.^o.Mrt.x.  fj^  i.t»ntr»Qnitti.  r.^t. 
Hcnric.j«()(/.'.5.f««y?.l.  6"  iS.Adami.  </.}$  .5.8. 4rM. 
Ochacn  i.d.t.qMtfi.^.art.e.&Jue/il.^.qutft.  11. Gabt.f. 
tf^.Sotus in qutft.x.vnfuerf.f^ ■j.Mttaph.  qu^ft.^i. Su»- 
jrcz  i»  Af*r4;i!».<<.5t.Scotus««  Oxen.hie  d.  j.  j«««J?.  1.  & 
fuodl,  i,(^  7.Mei»ph.qi44ft.i7. 

VoD  fic.  Atiftotcles  aiguit  confta 
Platonem  poncntem  idcas.quod  fub- 
ftantia  vniufcuiufquceftfibi  propria, 
&  non  potcft  cfle  altcrius,  igitur  fub- 
ftantia  matcrialiseft  cx  fc  h^  :  aliccr  cnim  poirct 
cfle  nonpropria  &altcrius,quijm  ilHus  cuius  cft. 
Oppofitum.Quod  conucnic  alicui  cx  fua  ratio- 
ne  ,  fibi  conucnic  in  quolibet ,  in  quo  ipfum  eft, 
igitut  fi  fubftantia  matctialis  ex  Ic  eirct  A<<c ,  in 
quocunque  efTeCjin  eodem  efiet  iila  hscccicas, 

SCHOLIVM    I. 

SententUm  Goffredi ,  &  aliorum  ,  nMuram  ejfe  de 
fe  indiuidudm  ,  (?•  tum  per  quamit*ies  muliiplicnri 
iuxta  duplicem/enjum,  tjuem  habere  pouft,  efficMitcr, 
&  ctare  refutat  DoElor ,  inferens  ex  et^ grauiffima  ab- 
fitrdaTheologicayMetAphyficA,  &  PhyJica.dequofH- 
fius  locofiipracitato,  maxime  qutJi.G. 

Dlcitur  ad  quxftioncm ,  quod  fubftantia  ma- 
t  ' 


terialis  ex  fua  nacura  eft  htg,  &  camen  per 

quanticatem  funt  plures  fubftantiac  in  eadem  (pc- 
cicqaa;  quantitas  diftinguit  vnam  ab  alia,  vt 
hunc  lapidem  ab  illo.  Primum  patet,  quia  fi  fubr 
ftantia  l.ipidis  non  eiret  ^««cex  fua  natura,  fpecies 
non  diccret  tocam  naturam  indiuiduoruro,quod 
eft  concra  Boetium.  Iftam  Boetius  non  ponit  di- 
uifioncm,  nifi  in  fpccics.  Secundum  patet,  quod 
per  quantitatem  tft  baec  alia  ab  ifta,quia  fubftan- 
Htiplicltir  tia  qiiantumdefe,  cfteadem.  Duplicitcr  igitur 

itittUifimr.  potcft  intelligi.quod  hxc  fubftantia  fit  alia  ab  il- 
la  ,  qua:  cft  iub  quantitace  alia  ,  qukm  illa.  Vcl 
quod  iftadc  fe  cil  cadcm  in  hoc  lapide  &i  illo, 
ficuc  intelledbiua  in  manu  &  pede ,  &  tunc  fi  in- 
tclle£liua  eCTec  rcceptiua  quantitatis ,  efictalia 
in  manu  &  pcdc  ,  foliam  quia  fub  aliaquantitatc, 
&  alia.  Vcl  potcft  haec  pofitio  habcrc  alium  in- 
tcUcdkum,  qu6d  fubftantia  quae  eft  fub  quantita- 
lem  vna,  diftinguitur  ^  fubftantia  fub  alia  quan- 
titacc,  ica  qu6d  rccepciuum  pcr  fe  diftinguicur  ^ 
recepciuo  ,&  non  fola:  quancicaces,  liccccamcn 
formaliter  fit  illud  a  quantitatc  ,  cum  non  poflit 
formalitcr  ciTe  a  fe. 
-  ^  Contra  primum  intclle£kura  fcquuntur  multa 

Xmpugninur  inconucnientia.  Primo  in  Theologia ,  qu6d  vna 

ftciditmpri.  fubitantia  crcata  eadcm  in  fe,erii  in  multis  fup- 
pofitis  ciufdcm  fpcciei ,  im6  in  omnibus ,  quod 
tamen  fequitur  difticillimum  ,etiam  in  diuinis, 
fcire  qualitcr  cfteadem  fubftantia  in  tribus  fup- 
pofitis, 

Secund6  ,  fcquitur  qu6d  tranfubftantiato 
vno  pane  in  corpus  Chrifti  ,  tranfuftantiatur 
omnis  panis  ,  quia  quantum  ad  id  ,  quod  fub- 
(lancia  eft  ,  non  cft  ha:c  fubftantia  panis  alia 
ab  ifta  fubftantia ,  igitur  quantum  ad  idem.quod 
fubftancia:  cft ,  dcfinentc  ifto ,  definit  omnis  pa- 
nis ,  &  non  nifi  pcc  tranfubftanciatiotiem :  vcl 


taum  intelle- 
(iHm. 


oportet  conccderc  qu6d  id  idem  fimui  eft ,  & 
noneft. 

Item ,  contta  Metaphyficalia  eft  haec  pofitio     Malue  *h' 
magis,&  rationalis  quatii  Platonis  deideis,quam  •^*      ,«t*^ 
fibi  imponit  Atiftotclcs.quod  eflec  ponere  vnam   a  ^^,_  „„i„ 
fubftantiara  pcr  fc  cxiftcntcm,&  eire  totam  fub-   ide»m  Blato- 
itantiam  huius ,  &  illius ,  &  tunc  nec  cflcc  pro-   ««. 
prium  huic ;  nec  etiam  efle  eius  ciTet  in  iito.  Scd 
illaopinio  ponic  quod  vna  fubftancia  fub  mulcis 
accidcntibus  cric  cota  fubftantia  omnium  indi- 
uiduorum,  &  tunc  crit  ha:c  fubftantia  huius  ,  & 
in  alio  ab  ifto,&  camcn  finguiaris.Scquicur  eiiam 
quod  eadcm  fimul  habebic  plures  dimcnfiones 
quancicaciuas  eiufdem  rationis,&  hoc  per  natu- 
ram ,  quia  haec  fubftantia  numero  eft  fub  illa 
quancitate,&  cadem  fub  alia. 

Tcrci6,  fcquitur  inconncnicns  in  fcicntia  na-         4. 
turali,qu6d  nulla  crit  gcneratio,nulla  corruptio,  s«  n»tur»  eft 
quiaidcmquod  pratfuicnon  genctatur.Cum  igi-  ^'J*  ^"'  "* 

*      .n  ^.         ^  C  e      \-  •      tftgetteritti», 

tur  iftc  panjs  totus  pracfuit ,  &  alius  tocus  panis  ^Jf^^, 
fcquicur,igitur  nihil  iftius  gcneraturjpari  racionc  fti», 
non  corrumpicur  ifte  panis  dum  mancc  alius. 

Iccm,dcanima  incellcAiua  non  pofliincnega- 
re  quin  fic  focma  hominis,  &  diucrfa  diuerforum 
hominum:igicuc  diuerfa cft  fubftautia  huius  ho- 
minis ,  &  iltius :  fed  fi  aliqua  ratio  concludcrec 
naturam  fpcciei  cfle  hanc  ex  fc,pari  catione  con- 
cludcrec  hoc  dc  anima  incelledtiua. 

Iccm  ,  quidquid  cft  perfedtibile  ab  aoimain- 
tcllcdtiua,  fiue  fit  corpus,  fiue  matcriaprima, 
ipfum  cric  ficut  anima ,  &  non  folitm  per  quan- 
titacem. 

Si  pofitio  habeat  fecundum  intelle<ftum,  quod    Im/>u£nMtta> 
fub  ifta  quantitate  eft  hoc  reccptiuum  aliud  ab  '/"f'  """* 

.n  ^  •/-  11    j  jL        ficuium  in- 

ifto,non  tamen  niii  per  illud  reccptum  ,  adhuc  f,ii»aum. 

falia eft,quia  fi  natura:pcr  fcconfideratae,rcpu- 

gnct  eflc  hanc,  &  hoc  intrinfcce :  igitur  repugnat 

fibi  rccipcre  quantitatcm  ,  quo  poffit  eflc  h<ic ,  8c 

haec:  &  quiacflentiae  diuina:  repugnat  dioidi  in 

hoc,&  hoc,  repugnat  fibi  rccipcre,quo  forma|i- 

ter  fitdiuifain  hoc,  &  hoc.igitur  fi  lubftancia  de 

fc  fic  hdc ,  &  per  confequens  rcpugnct  fibi  cfle 

hanc,  &  hanc :  repugnabit  fibi  recipccc  quanti- 

tatem  ,  qua  formaliter  fit  hxc,  &  haec. 


SCHOLIVM    II. 

Secunda  opimoy/iihfiantiam  ejji  de  fe  hanc,<juiafit 
talis  per  modum,  velfignat  ionem  cjuantitatis  indifiin  • 
&am  ab  ipjafiibfiantia ;  Rcfjcitur,quiafiille  modmefi 
ipJaJiibfiantia,contra  hocfunt  omnia  abfitrda  allata  :fi 
aliquid  aliud  accidentale  :  oceurrunt  aUata  tjutifiione 
pracedente.  &  hicaffiert  Do6l»r  multa  Jpecialia ,  qui- 
hui,  vt  videtur ,  conuincitur  falfitas  huitu  fintentia, 
^uam  nonnulli  ThomifiaftijMt  videntttr. 

SEcundus  modus  pcnendi  cft  ifte ,  quod  fub- 
ftantia  lapidis  cft  hac  de  fc ;  quia  non  per  ali- 
quid  aliud  ab  ellentia.  Nam  quantitas  dc  fe  po- 
teft  indiuiduarc,  quia  ipfa  iola  feparata  cft  di- 
uifibilis  ;  igitur  ipfa  dcrelinquic  modum  in  fub- 
ftantia,  &  fignationein  ,  qna  fubftanciacft />ifr. 
Et  per  iftum  niodum  ,  qui  non  eft  aliud  a  fub- 
ftancia  ,  quae  fignatur ,  &  pcr  nihil  aliud  pofici- 
uum  cft  hac. 

Contra ,  impoflibilc  cft  aiiquid  efle  idem  rca- 
liter  priori  natucalitcr,  &  tamrn  depcndcrc  a  po- 
fteriori  naturaliterrrcd  fubftantia  cftprior  quan- 
titate  naturalitcr;  &  ifte  motus  eft  idem  fubftan- 
tiaetcaliccr>igiiu(impo0iUle  eft  qu6d  depen- 

dcac 


Seeunda  »pi' 
ni»  Htnrie, 


H     Qu^mo   V. 


V-7 


PnM  l>Cte(i 
tft  fiae  ft- 
fieriori. 


Ciditia  c»M- 
/i  nin  pote^ 
if[e  keimf*' 
to. 


€, 


Si  quanlftM 
relinquitmo- 
dum  in  fuh- 
fianti»,idem 
fitciet  q«0U' 
Itu. 


,»>>atn*'« 


7- 

Tertis  efin, 
Opiniofub- 
ftantinm  ejft 
hanc  efeSi- 
ue  kfuis  eau. 
fi' ,  formali- 
ter  vtto    tx 


dcata  quanticare  naturalitcr.  Maior  patct,  quia 
quod  cft  idem  realiier  cum  aliquo,  nbnpoteft 
non  clfe  alio  mane>i[C ,  quando  finipicx  cft  idem 
alcen  :  fed  prius  naturalitcr  potclt  eire  linc  pofte- 
riori  nacuta  ;  igitur  prius  naturalitcr  poteft  circ 
line  cauiaro  a  poftcriori  ,quia  caufatura  ^  poftc- 
riorl  cft  in  tertio  figno. 

Icem,impo{fibile  eft  conditionem  nccetTariam 
eaufs.vr  caufs,  eife  \  caulato ;  qoia  fic  caufatum 
faceret  aliquid  ad  cffe  caufs,vt  caufa  ;  quia  fi  ae- 
ceflariafit  fibi  iftaconditio,  vt  caufa,non  polfec 
caufari,nifi  caufatum  poneretiftam  conditionem 
in  caufa :  fed  hzc  conditio  cft  neceifaria  iubftan- 
tiat  vt  caufa ,  quia  fubftantia  eft  ha:c  fimplex ,  vc 
patet  i.Phypext.is.Ets. Metaph.text.il. non  eft 
efFcdus  fingularis,nifi  i  caufa  fingulari  naturali- 
ter :  igitut  impoffibilc  eft  hanc  fabftaniiam  ,  ali- 
quam  conditionem  neceflatiam  k  pofterioriha- 
bere,quia  eft  caufatum  a  lubftantia. 

Item,  ifte  modus  dereliftus  in  fubftantia ,  aut 
eft  aliquid  qualitercunque  aliud  ab  eo,quod  fuic 
in  fubftantia  ip  priori  natura,vel  non?  Si  fic,non 
erit  illudquod  przfuit  defe^ffc;  quia  tu  ponis 
quod  fubftantia  ,  quz  eft  prius  natura  quantita- 
ie,cftdc  fe  htc;  &  per  confcquens  noneftper 
aliquid  quodcunque  aliud  ab  co,  quod  prasfuit, 
bttc.  Si  nuUo  raodo  fit  aliud  ab  eo,  quod  prazfuitj 
igituc  in  illo  priori  natura  habuit  toturo ,  vnde 
eft  hoc  quod  nunc  habet,igitur  nihil  dctelinquic 
quantitas,  vnde  fubftantiacft^*r. 

Item,  pari  ratione,  qua  quantitas  derelinquit 
modum  ,  quo  fubftantia  eft  quanta ,  qui  non  eft 
aliud  a  fubftantia ,  eflct  poncndum  quod  albedo 
non  fcipfa  facit  fupetficicm  albam :  fcd  derelin- 
quic  vnura  modura  in  fuperficie,qui  non  eft  aliud 
^fuperficie  ,quo  fuperficies  immediatceftalba, 
&  tunc  per  efientiamfemper  ellec  aiba,  quia  non 
pcr  exttinfecum. 

Item,  fi  ifte  modus  ponit  qiiod  ( vt  communi- 
ter  ponitut  )  indiuiduatio  eft  per  quanritatem, 
hoc  iraptobatum  cft  prius.  Si  ponit  quod  eft  ali- 
quo  modo  caufa  indiuiduationis ,  probatum  eft 
qu6d  non  poteft  efle  caufa  formalis ,  nec  finalis, 
nccmaterialis  :  certum  autcm  eft  quod  erit  ali- 
qua  caufa  aStiuz  :  tamen  negatur  quantitatem 
pfincipium  adbiuum  eHc. 

S  CH  O  L  I  V  M     III. 

Tertia  optnlo,  /iibfiantUm  effe  hanc  afuis  caHfls 
intrinficu,  &  extrinfecis  effiBiHe,fed  ex  fe  formaliter 
efitalis  ,  &  non  efi  <jutrendum  vnde  indiuiduetur ,  re- 
futittttr  ficut  prima  fententia ,  &  cjuiafic  repugnaret 
naturam  diuidi  inplura;  tjuia  hac  ratiene  nequit  di- 
uina  natnra  multiplicari.  Occajione  huitu  probat  tjuin- 
que  rationibui  dari  vnitatem  realem ,  minorem  vni- 
tate  numerali,  de  fta  loco  citato  agit  a  rmm.  i . 

TErtiusmodus  ponendi  quod  fubftantiama- 
terialis  de  fc  eft  hic,  cft  ifte;  abeifdem  caufis 
eft  hxc  fubftantia  ,hic  ,S<.  fubftantia.  Quia  ficut 
eft  fubftantia  cfFediac ,  &  finaliter  k  caufis  ex- 
trin(ecis,&  matcrialitcr,&  formaliteia  caufis 
inttinfccis.fic  ab  eifdcm  caufis  cft  h^cfubftantia, 
ita  quod  non  prius  cft  natiira.quam  fit  haec  natu- 
ra.  Imo  nulla  vidctur  cirequaftio  qua:rercper 
quid  haec  fubftantia  cft  hic;  quia  ita  in  effe  ex- 
traanimam  eft  htc  ex  fe,  &  fingulare ,  ficut  in  effe 
in  anima  eft  vniuetfalis.  Illud  probatur  fic.  Effe 
in  anima  eft  effe  Cccandiim  quid ,  ejfe  exltz  ani- 
Scoti  oper,  Tom .  X  l. 


mam,eftir^firapliciter;  iftaduo  diuidunt  omnc 
ejfe.  Sicut  igiturnon  cft  quxrendum  quo  fornu- 
liter  habet  vniuerfale  ^in  anima,  nifi  ex  fe, 
ftd  bene  eft  quxtere  quo  effediuc ,  quia  pcr  in- 
telledum  confidcrantem  ,  &  caufantem  ,  8c  iU 
lud  efii  eft  effe  diminutum  ;  igitur  fic  non  cft 
quzrere ,  quo  natura  fit  hic  extra  animam  in 
ejfe  fimpliciter  formaliter ,  fed  foluin  quo  cfFc- 
^iuc,&quo  finalitcr ,  intrinfcce  vero  il  caufis 
intrinlecis. 

Contr^,non  quztitur  per  quid  hacc  fubftaniia 
fit  hitc,  intelligendo  quod  fic  hdc ,  &  poftca  qua:- 
catur  per  quod  fupcrueniens  fit  hac :  led  per  quid 
natura  fpecifica  excra  animam  fit  hzc  indiuidua, 
&  quod  fic  non  pofTet  cifc  hdc  de  fe ,  probatur, 
quia  illa  natura  exira  animam,  qux  in  ejje  fimpli- 
citer  eft  ^ ,  ex  fe  eft  talis  ,  quod  fibi  repugnac 
communicari  pluribus  :  fed  natura  fpecici  extra 
animam  eft  lalis  perte,  igitur,  &c.  Maiorpro- 
batur.  Prim6,exemplo,quia  efTentia  diuina  eft  ex 
fe  hac,  ideo  fibi  repugnat  diuidi,  &communi- 
cari  pluiibus.  Similitet  de  Inteiligcntiis  fecun- 
dijm  Philofophos.  Secundo  per  rationem ,  cui  ex 
fe  conuenit  vnum  oppofitorum  ,  fibi  ex  fc  repu- 
gnac  oppofirum  :  eflc  cx  fe  hic,  &  pofTc  commu- 
nicari  pluribus,funt  oppofita  :  igiturcui  compe- 
tic  efle  ex  fe  hae ,  fibi  repugnat  pofTe  communi- 
cari  pluribus. 

Confirmatur,  quiafi  efTentia  extra  animam  fe- 
cundura  fefimpliciterdeterminatfibi  ex  fe,qu6d 
fithtc :  igitur  intellcdus  intelligens  cfTentiam,  vc 
vniuetfalis ,  incelligit  ipfam  vc  rcpugnat  obiedo 
cxtta.  Sicutenim  cflcntia  Dei  eft  de  febac.Sc  in- 
telligens  ipfam  fub  ratione  vniuerfalis,  intelhgic 
fub  modo  repugnante  obiedo  illius  intelledlus: 
fic  fi  lapis  extra  animam  in  «j^fimplicitereftde 
feA/r,intelIigens  lapidem,vt  vniuetfale.eft  intel- 
ligens  ipfum  fub  oppofico  roodo  obied):i,ficut  in- 
telligens  Socratera  vc  vniuerfale. 

Item  ,  fi  non  poteft  intcUigi  inclufum  cflc  nifi 
hoc ,  igitur  neque  includens.  Si  enim  non  poteft 
intelligi  rationale  fub  oppofico  rationalis;  igitnt 
nec  homo,includens  rationaIe:fcd  non  poteft  in- 
telligi  hscceitas,vt  vniuerfalc;  igitur  nec  natura 
fpeciei  includens,cum  ipfa  hzcceitas  dc  fe  fit  hac: 
igituf  impoffibile  eft  intelligerenaturara  fpecili- 
cam,  vt  vniuerfale. 

Item  ,  natura  lapidis  exira  animam  in  effe  fim- 
plicitcr  habet  minorem  vnitatem  rcalcm.quam 
habeat  hic  lapis ;  igitur  cxtra  aniraam  eft  vnitas 
rcalis  minorquimnumcralis,  &  illacft  fpecifi- 
ca.  AfTumptum  probatur  ,  quia  priraa  menfiira 
habec  aliquam  vnitaie  realem.  Qiiod  habcat  vni- 
tatem  patet  Jo,  Metaph.  texr.  4.  Menfitrainemni 
genere  efi vnum ,  &  quod  fit  vnitas  rcalis  ,  pr oba- 
cucquia  in  creatis  ens  reale  non  mcnfuratur  ente 
tationis  tantHm,igitur  mcnfura  erir  realis,  &  vna 
non  vnitate  fingularitatis,quia  j.Mctapb.text.i. 
Infingularibw  eiufdem  fpeciei,non  ejl  h^c  perfeciitu  il~ 
/o,quia  non  intelligit  Ariftotcles  ,qu6daIbedo 
intenfiffima  non  fit  menfura  in  gcnerc  coLorum, 
fic  quod  vna  intcnfior  quantum  ad  hoc  mcnfurac 
albedines  minus  intenfas;  fcd  capir  albcdinem 
proomnibus  fuppofitisquautum  ad  menfuranii 
aefi  omniacfrent  vnum. 

Secundo  fic  probatur  idemafIumptum:Vniras 
rcalis  eft  forma:,vt  fecundum  eam  ctiam  eft  ope- 
ratio  ,  quia  vt  7.  Phyfic.text.  19.  ftcundicm genia 
nonfiunt  comparationes  ,  fid ficundtt/n fpeciem ;  illud 
non  poteft  eflc  propter  vnitatem  in  conceptu 
£  e     z  folutn 


§}ueJeftt^ 
fe  i\oc,refM' 
gnat  ecmmu' 
nic»ri  flnri- 
bui  diuifibi' 
liter. 


8. 


Repugnat  itt- 
teiigere  hu- 
ceitattm ,  vt 
vniutrfnlt. 


Dtttur  vni' 
tM  reniit  mi- 
uor  nttmera- 
li. 


328 


Lib.II  DiftinaioXIL 


Vnit*4  renlu 
fundat  rtla- 
tionem  tqui- 
l»rmtit. 


lO. 

OhieHS  fen- 
ftts  mn  efi 
vniuerfale , 
fed  n*tura 
vt  coaiu^iia 
ftnguUritH' 
ti. 


folum ,  fcd  propter  vnitatcm  realem,  quia  fi  vni- 
tas  conceptus  fufiiccret  adcomparationcm,cum 
genus  habeat  vnum  conccptum ,  squaliter  ficrct 
comparatio  fecundum  gcnus ,  &  fecundum  fpc- 
ciem.  Qu6d  genus  habeat  vnum  conceptum, 
probo  :  quia  fi  tot  funt  conceptus  genetis ,  quot 
funt  naturat  fpccicrum  ;  igitur  nullus  cft  con- 
ccptus  gcncris  diftus  in  quid  de  pluribus  fpecie- 
bus  ,  fed  prsdicando  conceptum  animalis  de 
afino  eft  prxdicarc  conceptum  afini  de  afino, 
&  fic  idem  dc  fc  :  igitur  conceptus  generis 
eft  acque  vnus,  ficut  conccptus  fpcciei,&non 
propric  comparatut  idem  fibi  rcaliter  ;  igitur 
oportet  quod  forma ,  fecundum  quam  debct  cfle 
comparatio  ,  habeat  vniiatem  realem  minorcm, 
quim  fit  vnitas  numeralis. 

Item,terti6  ficprobatur  idem :  vnitas  realis  re- 
quiritur  ad  hoc  ,  quod  aliquid  fit  fundamentum 
relationis  rcalis  aquiparantiae ,  vt  fimilitudinisj 
&  non  numeralis ,  igitur  minor.  Quod  non  nu- 
meralis,patet  ,quia  tanc  non  eflfct  tclatio  realis. 
Nequc  fufiicic  vnitas  eonceptus,  quia  rclatio 
realis  non  requirit  vnitatem  in  fundamento,qu« 
eft  tantura  ratio :  igitur  inter  vnitatera  rationis, 
quaE  eft  in  conccptu ,  &  realera  nuractalcm ,  eft 
realis  minor. 

Quart6  ad  idem,  vnius  aftus  feniiendi  eft  ob- 
iedlum  per  fc  vnum  rcale,  &  non  requiritur  nc- 
ccflarii  vnitas  rationis  lantum  ad  hoc  ,  qu6d 
.fcntiatur ;  quia  fenfus  non  fentit  vniuerfale ;  ncc 
cft  iila  vnitas  tealis  numeralis  ,quiafenfus  non 
fentii  obiedum  fuum  ,  vt  eft  hoc  numcro :  fcn- 
fus  cnim  vifus  non  fentit  albcdincm  ,  vt  eft  ha:c 
numcralis,quia  fi  fic,difGernerct  hanc  albcdincm 
a  qualibet ,  qux  non  cft  htc.  Hon  enim  cft  vifus, 
qui  diftinguit  an  fit  idem  radius  Solis,  vcl  ftatim 
alius,  &  alius  ,  necan  fit  idcm  ,  qui  durat  pcr  to- 
tum  dicm  luccnte  Sole.  Similiter,  fi  Deus  face- 
ret  duo  alba  fimillimafimul  cfle  incodemfitu, 
non  diftingucret  vifus  hanc  albedincm  ab  ifta. 
Senfus  igiturnonpcr  fefentit  fingulare,tamen 
fentit  naturam  cxtra  animam  primo  ,  fed  vt  con- 
iundam  fingularitati  neceflari6,intellcdus  vcrd 
poteft  illam  cognofcere  non  vt  coniunftara  fin- 
gularitati. 

Quinto  fic  ;  fi  omnis  vnitas  rcalis  cft  nume- 
talis  ,igiturdiuerfitas  realis  eft  tantum  numera- 
lis;igitur  non  plus  diffcrunt  quaecunquercaiia 
piufquam  folo  numcro.  Confcquentia  patet, 
quot  modis  dicitur  vnum  oppofitorum ,  tot  3c 
tc\\<\n\im,prtmoTopicorHTn,text.^.  igiturfi  vnitas 
tcalis  tantum  fit  numcralis  ,  nuUa  erit  diuerficas 
rcalis,  nifi  numeralis. 

SCHOLIVM    IV. 

Vtra  pntentia ,  dari  vnitatem  realem  minorem  nu- 
merica^  0-  naturam  defi  non  effe  vniuerfitlem,necfin- 
gularemyfid  indiffirentemyVt  extra  animam  per  diffe- 
rentioi  indiuiduantts  fingulariz.etur,veHn  anima  vni- 
uer/alizetur ,  &  hic  habet  exprefftffmh  non  dari  vni- 
uerfale a parte  rei.  De  ^uo  late  inOxon.  i.d.^. qudfl. 
i.&  6.  mirum efi quomode  alifjui oppofitum ei  impo- 
nant,cum  tamen  exprofeffo  admittens  vnitatem  mino- 
rem  numerica,  impugnet  illam  pofitionem  vniuerfalii  a 
parte  rei.  Per  ^uid  autem  confiituatur  natura  ha:c  *.*- 
plicatfitjuemibits  qHttfiionibiti, 


II. 

Dtcip»  qUf 
fiienit. 


I 


Dco  dico  ad  qbac(lionem  conccdcndo  conclu- 
fioncm ,  quam  ptobanc  ills  taciones,  quod  eft 


vnitas  extra  animam  minor,qu^m  numeralis  ,  vt 
fpccifica.  Etidco  ipfanon  cft  de  ic  hact  quiafi 
fic  ,ei  repugnaret  cflc  ad  plura,  vt  argutum  eft 
prius.  Modus  ponendi  eft  Auicennz  j.Metaphyf. 
eap.  I .  E^uinitas  efl  tantum  etjuinitas  ,  hoc  eft,  cx  fe 
non  habct  hoc  effe  fingularc  ,  ncc  effe  vniuerfale; 
fednatura  poteft  habere^j/^  fub  vniuerfalitaic,vt 
in  anima  ,  &  potcft  habcre  maiorem  vnitatcm 
rcalcm ,  quam  fpecificam.ideo  neutrum  eft  cx  fe, 
quia  non  cft  vniuerfale,  quia  eflentia  vt  cft  in 
anima  ,  vt  confiderata  ab  anima  cft  obiedtum, 
igitur  de  fc  non  eft  vniuerfalc,  quia  non  de  fc  cft 
intcUcdta  ,  quia  intcntio  confequens  obic- 
dlum ,  vt  cognitum  ,  non  includitut  infraobic- 
6tum  cognitum :  igitur  illa  intclledio  obicdi  fe- 
cundumfcquodcft  prius  natura  iftainccntio- 
ne  ,  eft  immediata  ipfius  cfuod ^uid ,  &c  Cic  pio- 
poficiones  funt  per  feverx  primo  modo,quia 
natura  fubftanciae  materialis  habct  fj^priusna- 
tura,  quam  fit  efe  in  aniroa,  &  quam  fit  illa  con- 
fideratio  Logica ,  quat  cft  rci ,  vt  fub  intentione 
formaliter.  Similiter  natura  pofitain  ^j^natura:, 
quod  eft  ejje  fimpliciter  cxtra  animam  ,  non  in- 
cludit  fingularitatem  ,  fcd  proccdit  natura ;  quia 
fi  intcliigecetur  ex  fe  hac  ,  non  poflci  intelligi 
non  httc.  Ideo  eft  quaErcre  per  quid  eft  hac  for- 
malitcr  ,  quae  eft  vnitas  maior  ,  qukm  fit  vnitas 
tcalis  fpccifica ;  ficut  cft  quactere  de  natuta  in  in- 
tciledtu,  vteft  fubmodo  vniuerfalitatisper  quid 
formaiitercft  vniuerfalis,non  denatura  vt  intel- 
leda,  hoc  eft  in  ej/e  fecundum  t^uid,  fed  dc  natura 
media. 

Contra  illud  arguitur.  Ex  his  fcquitur  quod 
vniucrfale  cft  adu  in  re  non  foliim  in  anima,quia 
ponitur  vnitas  realis  minor  numerali ,  Sc  ifta  eft 
vnitas  vniucrfalis  ,&  non  in  anima  ,  vt  conccdi- 
tur.  Hoc  vidctur  contra  Commcntacoccm  i.  dc 
Anima, com,8.  InteUe£ltt4  efi,  tjmfacit  vniuerfalita- 
tem  in  rebttt. 

Itcm  Damafcenas  lib.  i.  Orchod.fid.  cap 
ponit  ditfcrcnciam  incer  vnicacem  naturz  in  Deo 
&  in  crearuris  :  /n  Deoefivnitas  natura  realis  in  di- 
uerfis  fiippofitii ,  Increaturit  efi  tantum  vnum  ratione, 
&nen  in  re  in  diuerfis  fuppofitis, 

Ad  primum  horum  dico  ,  qu6d  vniucrfale  in 
adu  non  cft  nifi  in  inccUedu  ,  quia  non  eftadlu 
vniucrfalc.nifi  fit  vnumin  multis  ,&demultis, 
ita  quod  de  multis  cft  aptitudo  proxima  vniuer- 
falis  in  adu  ;  quia  non  poteft  haberi  in  a£tu  vni- 
uerfalc  ,  quo  ipfum  eft  dicibile  de  alio  fic,  htc 
tSl  hoc;  nifi  per  intellcftum.  Tamen  ifta  vnitas 
reaiis  media  incer  numeralem ,  &  racionis ,  non 
eftdiffercncia  vniuerfaiitatis  ,  quiahoceftada 
dicibiiede  multis ,  fedfoium  eft  indifFerentia, 
fecundiW  quam  non  rcpugnat  fibi  cfTc  hoc ,  & 
hoc  fimul.  Tarocn  non  poieft  fecundi^m  iftam 
rcalcm  vnitatem  minorem  eirc  fimul  hoc  ,  & 
hoc ,  nifi  in  conceptu  in  intcllcdlu,  quod  non  cft 
ex  parte  fui ,  quia  h£c  cquinitas  eft  natura,  quae 
non  habet  vndc  rcpognat  fibi  cfTc  in  hoc  ,  &  cfTe 
in  ifto,  feddeterminatur  per  fingularitatcm  ad- 
uenicntcm.  Vnde  non  poteft  fimul  cflc  in  hoc, 
&  in  ifto  ,  idc6  ifta  communitas  non  eft  vniuer- 
faiiscomplctc. 

Exemplum  ad  hoc,ficut  mareriaE  non  repugnat 
quin  cfTec  fub  aiia  forma  ,  quancum  cft  ex  par- 
cefui  ,&  fimul  fubdiuerfis,fi  formaeefTenc  com- 
poflibiles  ,  quia  non  repugnac  fibi  efle  ex  fe  fub 
quacunquc  forma  ,  tamen  nunc  non  eft  fimui  fub 
diuetfis  propter  aliud  dcterminans,  nec  vc  detet- 

minaca 


iJatura  def» 
ntn  efl  vni- 
uerfalit ,  nee 
fiBguUrit.fed 
indiffcrem. 


Natura  tfl 
prior  vniuer- 
falitate,  <J« 
fingularita- 
tt. 


It. 
OiieSio  fri' 
m». 


g.   Steunda, 


Refelultur 
prima. 

Vniuerfml* 
aSm  nin  eft, 
nifi  in  tnttl- 

uau. 


NaturtfecS' 
dum  fe  non 
refugnat  eft 
m  nmltit. 


u  Qu^mo  VI. 


3^9 


JnJifftrfntU 
m»terU  qut- 
mtdo  in  V1U' 
uirfttU, 


Stlmi»  f*tS- 
d*   »b$*Sit- 


N»/4  ttntr* 
imfontntis 
DoSori  quod 
fofutrit  vni' 
mtrfrU   i 
pmrtt  rti. 
Quomodo  V- 
nitiu  natur» 
tft  hatc. 

Vide  fupta 
hicq.ia.ti. 


14. 

Ai  argum. 

frincifMlt. 


jld  rMtitnts 
tfin.  I. 


Ad  r»tients 
tfin.x. 


>J' 


minata  pet  hanc  formam  poteft  eflc  fub  alia.Ide6 
indifferentia  materix  non  cft  indifferentia  vni- 
uerfalis  completi ,  vt  adu  dicibilis  fimul  de  mul- 
tis.Sic  necomnis  vnitas  realis  minor  vnitate  nu- 
merali  cft  vniuerfalis ,  fed  cft  vnitas  natura:  pra:- 
fuppontz  operationi  inteiledlus,  &  ideo  inteile- 
Gtas  moDCtur  magis  ad  abftrahcndum  vuum  con- 
ceptum  fpecificum  a  Socrate  &  Platone ,  qu^m  ^ 
Socratc,  &  lapidc,  &  ideo  intcllcftus  canfat  vni- 
acrfalitatem,tamen  illinaturx  babenti  minoiem 
vnitatem  non  repugnat  ex  fe  cfte  in  multis ,  ficuc 
repugnac  fingularitati  aduenienti. 

Aliud  cxcmplum  ,  forma  eftptincipium  for- 
male  opcrandi,  &  producendi  iimile,  &  aliud 
principium  non  cft  hoc  ,  quia  hascceitas  gcne- 
tantis,  &  gcniti  funt  prim6  diuerfa ,  non  illud,in 
quo  funt  fimilia.fed  calorcft  principium  operan- 
di,in  quo  ignis  gencrans  afCmilatur  gcnito. 

Ad  Damafcenum  dico,  qu6d  non  fic  eft  vnum 
re  in  creaturis ,  &  in  Socratc,  &  Platone ,  ficuc 
elTentia  diuina  in  diuerfis  fuppofitis  ,  quia  in 
creatucis  non  eft  eadem  numeco  eftentia  in 
tribus. 

Dicunc,  in  quo  eft  ifta  vnitas  reaiisminor  nu* 
mecali  ?  Non  in  vno  cancum,quia  quod  eft  in  vno 
nuraeco,eft  vnum  numcro.Ncc  in  vno  in  compa- 
ratione  ad  aliud;  quia  cunc  non  eftct  nacuraab- 
foluca,  igicuc  in  duobus  fimul. 

Dico,  quod  ifta  vnicas  eft  nacurs,vceft  in  vno 
fuppofico  ,  non  vc  in  ordine  ad  aliud ,  nequein 
duobus  fimul. 

£ccumdicicur,quidquidcft  inhocnumero,eft 
vnum  numero ,  verum  cft  pr«dicatione  denomi- 
natiua  ,vel  eftentiali.  Sic  haec  vnitas  minor  de  fe 
c^hdc  numero,  non  eftentialitcr,  fed  tantumdc- 
nominatiuci  fed  hxcceitas  eft  numero  hxcef- 
fentialiter.  Sicuc  aliter  dicitur  corpus  anima- 
tum  ,  quod  eft  alcera  pars  compofici ,  &  alitec 
homo  dicicur  animatus  :  corpus  enim  tantum 
denominatiue  ,  fcd  homo  cflentialiter.  Et  fic 
duplicitcr  dicitur  illa  vnitas  minor,vna,  quia 
effentialiter  eft  vna  vnitace  minori  numcrali ,  & 
tamen  denominatiuc  eft  vna  numcco,quia  in  hoc 
vno  numeco. 

Ad  primum  principalcdicoquod  ratio  Philo- 
fophi  eft  contra  ideas  Platonis ,  quia  fubftantia 
prima  eft  de  fe  hsc.  Ideo  idea  non  cft  prima 
fubftantia.  Sed  loquendo  de  natura  extra  ani- 
mam,ipfa  eft  propria  illi,cuius  cft,  fcd  non  dc  fc, 
fed  per  aliquid  pofterius  fe  contrahens  ipfum,  vt 
per  hascccitatem.  Ideo  fatis  cft  ratio  Philofophi 
contra  Platoncm ,  quia  idea  per  nihii  concrahcns 
eft  propria. 

Ad  primum  pro  pofitione  alia ,  ciim  dicit.j^^- 
cies  dicit  totdtn  natHram  indiniduorum ,  vetum  eft 
totam  ^uiditatcm  ,  &  totum  tjfe  quiditatiuum, 
quia  illud  additum  non  pertinet  ad  quidiiaiem. 

Ad  aliud  dico  ,  quod  loquendo  de  diuifione 
formali  propric,  fic  non  diuiditur  fpecics  in  in- 
diuidua  ,  fed  gcnus  in  fpecies:  loquendo  tamen 
dediuifioneformarum,  bencpoteftfpecies  diui- 
di  in  indiuidua.  Vnde  ibi  eft  difFerentia  forma- 
tum,  fed  non  formalis. 

Ad  rationes  fecundz  pofitionis  cum  dicitur, 
^uantitasffl  defe  htc ,  falfura  cft  ,  quia  quantitas 
nullius  eft  de  Ce  hac.  Et  cumdieitur,  ipfi/epa- 
rata  efl  plHrificaiilif  exfe  ,  cjuia  ex  fe  potefl  diuidi, 
ex  hoc  fequitur  oppofitum  :  quia  quod  ex  fe  eft 
plurificabile  ,  non  eft  principium  diuidcndi, 
quia  quod  eft  ratio  diuidcntis  ,  vel  plurifica- 
Sceti  oper.  Tom.  XI. 


*  Supr.o.f. 


biIe,vclconfusc  accipicur,  nunquam cft  prin- 
cipium  diuidendi  parcem  a  parte ;  nequc  dcre- 
linquic  quancicas  calem  modum  in  fubftancia, 
qui  non  fic  aiiud  i  fubftancia  ,  ficuc  didum  eft 
priias  *. 

Ad  rationes  cercia:  poficionis  ,  ciim  dicitur ,  fi  ^d  rttitnit 
in  vno  ejje  cft  dcterminacum  ad  vniucrfale,  vt  fe-  ofin.y 
cnnAiaatffe  diminutum  ,  quod  habet  in  intcHc- 
€ta  i  igitur  fecundiim  effe  extra,  quod  eft  effe  fim- 
pliciceceft  detcrminacum  ad  elfe  htc.  Dico  quod 
non  fequicur ,  quia  effe  excra  quod  cft  naturz, 
fimpiicitcr  cft  indifFcrcns  de  fe  ad  ejfe  diminu- 
tum,quod  habet  in  intelle(^u:&  ad  circ  fcof,quod 
habet  per  fingularitatcm.  Idc6  fi  in  iiiieUedu 
pofliic  habcrc^j^diminutum ,  ficui  infj^  exira 
incellcAum  poteft  habere  effe  fimpliciter  duplcx 
quantiira  cft  dc  fe ,  tunc  eflct  fimile  hinc  iude,& 
cunc  ficuc  quzcendum  ciTec  quo  vnicas  reaiis  mi- 
nor  habec  vnitacem  maiorem  formaiitcr,fic  quz- 
tendum  eircc  ineffe  diminuco  ,  quo  formalitcr 
haberec  aliud  magis  diminucum.  Sicut  igicur  in 
effe  diminuco  non  oporccc  quzccre,quo  habet 
^proprium  nacurz  cxtra  animam  ,nifiagens, 
fed  vlteriiis  oporcec  quqrerc  pcr  quid  illud  vnum 
rcalc  habcc  maioccm  vnicacem  realem,  &  ficquo 
nacura  fecundum  fe  habcc  ej[e  diminutum  in  in- 
teiicdu  formaiitcr. 


Q^  iE  S  T  l  O       VI. 

Vtrum  Jubfiantia  materialu  fer  altquid 
fojitiuumfit  hxc  ? 

Doilores  citati  qu*ft.prieid.Scot\is  in  OKon.ijlift,}.  jutft. 
i.(3>  (.  Hcnric.  qutdl.qut^.  g.  (^  i ;. 

S^i^  V  6  D  non.  Fnum  dicit  indiuifionem.indi-   Argumttum 
1^^  uifio  negaiionem  ,igiturper  nihil  pofiti-  ntgatiuum. 


Ctntra. 


uum  indiuiduatur. 

Oppofitum.  Prima  fubftantiaperfeopcratur 
inquantum  diftinguitur  k  fccunda  non  pec  iolam 
negationem ;  igitur  per  pofitiuum. 

S  C  H  O  L  I  V  M. 

Sententia  Henrici,fiibfiantiam  materialem  indiui- 
duari  duplici  negatione  diuifihilitatis  in  plura,  & 
idemitatis  ad  alia,  refutatur  optime,(juia  negatio  nuL  ■ 
li  conutnit ,  nifi  ratione  alicuiiu  pofitiui.  De  quo  laii 
Doileritt  i.difi.iS.<jutfi.i, 


Dlcitur  ad  quzftionem ,  quod  non ,  fed  per         f' 
duplicem  negationem,  quia  natura  cft  dc  fe  ^***"'*  '■^** 
diuiduum.  (Hocvocabuio  vtiturRichardus/>rt- 
modeTrinit.)  Hanc  potentiamcollic  indiuiduum: 
igicur  de  fe  non  cft  hac :  fed  per  excrinfecum  for- 
mz  diuiduz. 

Przcerca  ,  hzc  nacura  de  fe  cancura  cft  in  po- 
ccntia  h*c,ic  nihii  ducic  fe  dc  pocentiaad afium, 
ficuc  pcc  aliquid  exctinfccum  in  immaceriaiibus 
non  poceft  efTc  matecia  ,  vei  quancicas ,  fed  eft 
fubftancia  immaceriaiis  hac  ab  agence  inquan- 
ciimeft  cerminus  adlionis  :  in  roaceriaiibus  illud 
cxtrinfccum  formz  cft  duplex  ncgacio.  Non 
cnim  eft  abfolucum ,  quia  de  ifto  quzrcndum 
efTcc ,  quo  effec  hzc  ?  Si  feipfo,  pari  ratione  ftan- 
dum  in  primo.  Si  extriufcco,  quzrendum  de  ifto, 
&  fic  in  infinicum.  Nequcillud  excrinfecum  eft 
rcfpcdliuum,  quiaoranc  rcfpcdiuum  fundacur 
E  e     5  in 


350 


Lib.  1 1.  Diftinaio  XII. 


tJihilrepu- 
gnae  alicui 
f?l»  nfgitio- 

nt, 


fjlhil  ctnfti- 
tuitur  in  ertc 
ftrftSiorlfer 
fngttipnm- 


4- 

Jierifio  qutr 
fitonu. 
t}u!U  imper- 
feiiio  tefU. 
gnat  nifi  r»  - 
tione  ferft' 
^ienk. 


in  abfolutOjVt  produfto,  igitur  hxc  prima  ncga- 
tioert  nonpodc  diuidi  in  plura  fubfc  Secunda 
refpicit  alia  inxta  fc  ,  quia  eft  negatio  idcntitatis 
cius  ad  aliud,  &c  iftas  negationes  funt  cxtra  inten- 
tioncni  forma: ,  &  aflimilaniur  rcfpcdlibiis  indf- 
uidiii  jfti  negationcs. 

Contra  illud,  ifta  dqplex  negatio  non  afllgnat 
caufam  intrinfccamj  quarerepugnat  fiuic  diuidi, 
&  illi  non.^nam  per  diiiidi  non  foluitur  quaeftio, 
quia  folum  afllgnatur  extrinfeeum.  Si  aflignet 
caufam  proximam.  Probo,  quodillanoneftfola 
ncgario  ;  quia  non  repugnat  fibi  intrinfecediui- 
di  fola  ncgatione  :  nihil  cnim  repngnat  enti  pcr 
folam  negationem  ,  hic  lapis  eft  cns :  igitur  non 
rcpitgnat  iibi  diuidi  in  plura  folancgationc.  Ma- 
jor  patcr,  quia  aut  in  ifto  cnte,vt  lapide ,  vel  An- 
gelo,  cft  aliquid  pofitiuum  ,quod  determinat  fi- 
bi  neceflari6  iftam  ncgationem,aut  non  ?  Si  non, 
jgitur  non  neeeflario  fibi  ineft  ifta  ncgatio:igitur 
eiusoppofifuni  fibi  poteft  ineflcquantumeftdc 
fe ,  fi  cft  aliquid  pofitiuum,  quod  dctcrminat  fibi 
ncgationcm  ,  igitur  ratione  ilhus  pofitiui  repu- 
gnat  fibi  oppofitum  illius  ne gationis ,  fcilicet  di- 
uidi,  vnde  ille  lapis,etfi  eflct  finc  quantitate,fi  ha- 
bcattale  pofitiuum  intrinfecum  ,  detcrminat  fibi 
non  dinidi,  &  fie  rcpugnat  fibioppofitum;  (i 
non,non  rcpugnat. 

Irem,  ncgarionc  nonconftituitur  aliquid  for- 
malitetin  ejfe  perfe(5liori,quam«j^,  quod  praeccf- 
fit:igitur  lubftantia  prima  fi  conftituitur  inir,^ 
formnliter  negatione.non  conftituitnrin  ejje  per- 
feftiori  fabftantix  fecundx:quod  eftcontra  Ari- 
ftotelem  in  Prardicamcntis. 

Itcm  ,  dc  pcr  fe  fingulari  pcr  fc  prxdicatur 
fuutncommune;  fed  nihil  pofitiuum  praedicatur 
pcrfede  compofito  ex  natura  cum  ncgatione, 
quiaiilud  non  habet  vnum  conceptum  ;  igitur 
liullum  po(!tiuuiiidciftopcrfcpr.xdicaiur. 

S  C  H  O  L  I  V  M. 

Vera fmtemla ,fubj}ant':am materialemjien  hanc 
pcr  ali^hid  pofitluum :  quia  itnperfetUo  diuifionii  in 
plttra  non  repugnat  nifi  ratione  perfeUionu  ;  &  per 
id  cjuo  repugnat  diuidi ,  efi  infc  vnum. 

DIco  igitur  ad  qiiJEftionem,  quod  per  aliquid 
pofitiuum  cft  fubftantia  matcrialis^^r,  quia 
nuUaimperfcdlio  repugnat  alicui ,  nifi  propter 
perfciaionem  fibi  inha:rentem;  fed  diuidiin  par- 
tes  fubieflinas  eft  imperfedionrs  :  igitur  non 
repngnat  fubftantis  materiali ,  nifi  piopter  per- 
feftioncm  fibi  inhaerentem.  Minor  patet ,  quia 
Deorepugnat  quxcunquc  diuifio  ,  fiuein  partes 
fubicftiuas,  fiue  alias :  hoc  non  eflet ,  nifi  imper- 
fetftionem  portaret. 

Itcm ,  per  eandem  rationcm  ,per  quamrcpu- 
gnat  alicui  diuidi  inaliqua,  pcr  eandem  ratio- 
nem  habct  vnitatcm  fuam  pofitiuam  repugnan- 
tcm  illi  dinifioni :  ficut  patct  de  diflFerentia  fpcci- 
fica  ,  qina  fpeeici  rcpugnat  diuidi  in  fpccics  ra- 
tione  diffcrcntix  fpcfifiiac  ,&  per  diffcrentiam 
fpccificam  h.^bct  fpecits  fuam  vnitatem  pofiti- 
uam  ,  &  quftd  non  diuiditur  in  plures  fpccics.  Si 
jgitur  vnitatis  realis  minoris ,  quam  fit  numcra- 
lis,  cft  aliqua  ratio  pofitiua  ,  per  quam  h.ibct 
fuam  vnitatem ,  &  per  eandein  rcpugnat  fibi  di- 
uifio  oppofita  ilHvnitati ,  igiturin  vnitatcrcali 
>ltima  ,quac  eft  maior,  per  idcm  habcbit  pro- 
priamvnitatctn,  &  n^turam. 


Duliium 
vnitnt  (iine' 
gatio. 


Ad  primamrationem  principalem,  dico  quM  ^, 

dubium  eft,  (i  vmm  dicit  ncgationem:tamen  cfto  jtd  nrgum. 
quod  fic ,  cuiuflibet  ncgationis  ,  qua:  eft  tantum  printip»te, 
dc  fado,  non  oportet  ponere  caufam  ,  nifi  ncga- 
tiuam  ;  tamen  negationis ,  qux  negat  poflibili- 
tatem ,  vel  apiitudinem  ,  oportet  poncre  pofiti- 
nam  caufaro  ,  quia  quando  oppofitum  negatio- 
nis  repugnat  alicui  enti  ,  oportet  ponere  cau- 
fam  pofitiuam ,  qoare  fibi  rcpugnat.  Si  enim  fu- 
perficics  non  eflet  colorata,  non  oportet  ponere 
caufam  pofitiuam  ,  fed  tantum  quia  agens  non 
inducit ,  quia  fibi  non  repugnat  recipere  colo- 
rcm ,  fi  tamen  fibi  repugnaret,  oporteret  po- 
nerecaufam  pofitiuam;  nunc  autem  vnum  nu- 
mero  in  hoc  indiuiduo  ,  non  folum  dicit  ne- 
gationcm  ,  quia  agensnonagit  ,fed  dicit  nega- 
tioncm  pofidbilitatis  ,  quia  fibt  repugnat  diui- 
di  in  pluraindiuidua  ex  parce  fui  incrinfec^ ;  igi- 
tur,&c. 


Q^  JE  s  r  I  o     VIL 

VtmmJahfiAntia  materiaiu  fit  indiuidua 
per  eflfe  aSiuali^  exifientne? 

Hcntic.  quodl  i.q.%.  Fonfeca  ^.Aletafh.  qu*ft.i.Jeil,i.SoD' 
cin.  7.  Metnph.jutft,}!,  Suarez  in  Metttfh.diji,  {.  Sco- 
tus  in  Oxon.hicdift.x,  qutft.). 

V  6  D  fic.  Quod  conuenit  omni,&  fo- 

li,  eft  fuflicicns  diftindiuura  eius  ab 

i\us,CedeJ/e  atftualis  exiftentiae  conue- 

nit  omni  indiuiduo,  &  foli:igitur,&c. 

Oppofitum  :  Hic  homo  eft  indiuiduum  in  ge- 

nerc  Subftantia:  ,   &  non  includit  cxiftentiam 

adualem  ,  quia  folus  Dcus  includic  intrinfec^ 

exiftcntiam  aiSliualem. 

S  C  H  O  L  I  V  M. 

'Rfiicit  fententiam  tenentem  per  exiftemiam  fuh- 
fiantiam materialem indiuidttari.  Primo,^uiaexiflen~ 
tia  nen  cfi  de  fi  hxc.  Secundo,fiipponit  diftin^iontm, 
&  coordinationem  Prtdicamenti  Suhfiaatia.  Tertio, 
eftciufdefn  rationii  in  omnihttsfHhftantijS. 


Dleiturad  quxftionem  quod  fic,  vltimatc, 
&  completiue ,  quia  oRiufeparat ,  &  diftin- 
guit.  7.  Mciaph.  text.  49.  adualis  cxiftcntia  cfi; 
complctc,  &  vlcimate  diftindiuum  vnius  indiui- 
dui  ab  alio. 

ContrJl,  quod  non  cft  ex  fc  diftin6fcum,non  cft 
vltimatum  diftindtiuum  ;  fcd  natura  at^ualis  non 
eftex  fe  diftinda,  quia  non  cftdiftnidiocxi- 
ftcntiarum  naturarum  ,  vel  rerum  ,  quarum  funt 
exiftentix  ,  quia  fi  fic  ,  oportcrct  poncrc  coordi- 
nationem  cxiftcntiarum  «l  cooidinatione  natu- 
rarum, 

Item  ,  quod  pracfupponit  totam  coordinatio- 
ncm  non  cft  diftindliuum  alicuius  in  iftacoordi- 
nationc  ;  (cAep  exiftcntia:  aftualis  ptxfupponit 
rotam  eoordinationem  quiditatum;  fi  non  foltjm 
cffet  fcientia  quiditatis  in  exiftcntiaaifiuali  ,& 
quia  tunc  aliquando  eflct  fcientia,  &  aliquando 
non  decadcm  re. 

Itcm,  exiftentia  eft  ciufdem  rationis  in  natura 
eiufdcm  rationis;igitur  nondiftinguitindiuidua 
in  cadcm  nacura. 

Ideo  dico  ad  quaeftionem,qu6d non,quia quae- 
libct  coordinatio  habet  inttinfecefupretnum,  & 

infimum. 


1. 


Refoluti» 
DoSorii. 


Qu^ftio  VIII. 


h 


I. 

ArgHm$nt. 
frimum. 


SitHndum. 


Ttrtium. 


§luartum. 
Contr», 


itifimum  ,  quod  non  includit  aliquid  alccrius  ge- 
neris  ;  fed  cuncepcus  exidcmix  adtualis  non  eft 
idem  conccptui  effcncix  :  igitur  fubftancia  ma- 
lerialis  non  indiuiduatur  pcr  effc  acftualis  exi- 
ftencia:. 

Ad  rationem  principalem.dico  quod  prius  na- 
tura eft  fubftantia  matcrialis  /;<ec,quim  (ii  exi- 
ftenciaa6bualis,idc6  licec  conueniat  omnit&foli: 
non  tamen  eft  primum  diftingucns ;  fed  tamcn 
fecundijm  hanc  fpecicm  aliquo  modo  pollct  in- 
diuiduare  rubftantiam,licet  non  primo,  quod  ta- 
men  non  videtur  vcrum,  Idco  dieo  quod  minoc 
eft  falfa.  Habec  ejfe  exiftentia:,  qux  eft  in  indiui- 
duo,&  eft  denominatiue/^iCf  vna  numero. 

Ad  rationes  opinionis,concedo,quilibec  adus 
vltimus  diftinguit  vlciraata  diftindtione ,  fecun- 
di^m  quod  eft  adlus  vlcimus  ,  non  tamen  oportet 
qu6d  qua:libet  talis  diftin^io  iit  indiuidualis, 
quia  relatio  pofTet  cfte  Hc  vlcimum  diftingucns; 
tamen  relacio  non  diftinguic  illud  ,in  quo  eft  in- 
trinfecc  ,  iic  nec  cxifteniia  hoc  indiuiduum  fub- 
ftanta; ,  quia  exiftentia  adualis  non  eft  de  illa 
coordinatione  quantiim  ad  conceptum ,  fiue  res 
cuius  eft,  Ht  alterius  coordinationis,nuenon,di- 
cac  rem  aliam,tamcn  formaliter  eft  aliud. 


Q^  A  s  T  I  o    VIII. 

Vtrum  Jkbfiantla  materialiiper  aliudfd- 

fitiuum  perti/ietts  ad  genuj  fithfian- 

tiitfit  indiuidua  f 

JE.gid.<ju»dl.t.qy.GoSt.qu0dl.6.q.ig.DoCiotes  citati  qutfi. 
frttid.  & alij  apud  Suar.  Meth.  di^.^.fiiliont  tf.Scoc.  i» 
Oxott.hie  i.difii.qutfi.e. 

I V  6  D  non :  Qaia  fi  fic ,  illud  cum  qut- 
ditate  faceretcompofitioncm  in  indiui- 
!duo,ficut  z(kus,Sc  potentia  :  hocau- 
tem  elt  falfum  :tum,quia  in  Angelis  non  eft 
lalis  compofitio :  tum  ,  quia  illud  pofitiuura  vel 
efTct  materia.vel  forma,vcl  compofitum  ;  &  tunc 
indiuiduum  vel  haberet  duas  materias  intrinfe- 
cc,  vel  duas  formas,vcl  duas  fubftantias  compo- 
fitas,quiaquiditatcmfpeciei,  &  illudpofitiuum 
addicum. 

Icem,fi  fit  fingulare.eft  per  fe  vnum:igitur  per 
fe  intclligibile  :  quod  vidctur  contra  Ariftote- 
lem,i.cle^mma,text.6o.&  3.  dc  Ammatext.xj.j. 
Metttphyfictext. }  7.  i  .?hyficomm,text.^^. 

Item,  fi  fic,  pofTtt  efredemonftratio  de  indiui- 
duis :  quia  quod  per  fc  efl  intelligibilc,  de  eo  po- 
teft  pafllo  per  fe  fciri:fed  hoc  eft  contra  Philofo- 
phum  »  7.  Mccaph.  cap.de  partibus  dcfinitionis. 
Definitio  efl  filius  cjuiditatu  ,  qux  tantiun  eft  fpe- 
cies,'iftud  indiuiduum  non  includit  foli^m  quidi- 
tatem. 

Itcm,  ab  ifto  pofitiuo  fupcraddfto"pofret  acci- 
pi  difFcrcntia,  k  quiditaic  genus  ,&  tunc  pollet 
indiuiduum  propricdtfiniti. 

Oppofitum.  Omne  per  fc  inferius  includit  ali- 
quid  contrahens  fuperius  ,  quod  eft  eiufdem  ge- 
neris :  igiturindiuiduum  per  fc  includit  quidita- 
tcm ,  &  aliquid  eiufdem  generis  pufitiuum  ,  vel 
conttahcns  quiditatem. 

SCHOLIVM    I. 

Refolutio ,  rationem  indiuidualem  ejfe  quidpo/tti- 
mm.  Probat  tribu4  rationibiu  :explicat  tres  compara- 


3J» 

tiones  diffirtntiajpecificA  ad  /hperius ,  ad  inferius ,  & 
adid,^uod  iuxta  efi;&  quemodu  conueniat,  &  differat 
cum  difiiremiaindiuiduali :  de  quofufius  q.G.citata  in 
initio  qutfiionu, 

AD  qusftionem  rcfpondeo  affirmatiuc.  Pa- 
tet  qaod  in  entibuscxtra  animameftali- 
quid  hoc  fingulare  detcrminatum,  quod  non  po- 
teft  diuidi  iu  plurafub  fcjillud  non  poteft  eirc  fo- 
lum  ^  caufa  extrinfeca ,  quia  nihil  cxttinfccum 
eft  caufa  huius  irnpojfthile  diuidi ,  nifi  quia  caufat 
aliquid  intta ,  cui  rcpugnat  diuidi ;  igitur  opor- 
tec  poncre  in  indiuiduo  aliquid  pofitiuum,  quod 
non  eft  fola  quiditas ,  quia  fibi  non  repugnat 
diuidi. 

Prxterea,hoc  fingulare  cft  aliquid  in  fe,  &  ad 
fejigicur  hoc  erit  perintrinfecam,nonautcniper 
ncgationem.Probatum  cft  prius  *.  Et  addo  quod 
ipfa  ncgatio  cft  eiufdem  tationis  in  multisjigituc 
cft  quaerendum  per  quid  eft  hoc  non  diuidi ;  quia 
non  diuidi  in  plura  ,cft  eiufdem  racionis  in  quo- 
libetindiuiduo.  Itadicoquodiftud  intrinfccum 
non  poteft  efle  cns  rationis ;  quia  huiufiTiodi  res 
neccuari6  tcquiriturad  exiftcntiam  rei  extra  ani- 
raam:nec  poteft  efTc  illud  natura ,  nec  pars  natu- 
rae,nececiam  accidcns.Probatum  cft  priiis  *.  Igi- 
tur  aliquid  intrinfecum  indiuiduo ;  fed  extiinfe- 
cum  naturae ,  &  pet  fe  determinans  naturam  ad 
hoc  indiuiduum. 

Item,propcia  paflioentis  cft  vnitas;igiturper- 
fe^iflima  vnitas  perfcdioris  entis :  igiiur  ciam 
vniias  numeralis  fic  maior  ,  &  perfcdtior  vnitate 
rcali  fpecifica ,  oportet  aliquid  cfTe  poficiuum  in 
indiuiduo ,  per  quod  eftfic  vnum  ,  quod  fit  eiuf- 
dem  generis,&  determinans  quiditatem. 

Item ,  omniadifferentia  reducuncur  ad  primo 
diuerfa  jalitercnim  cflet  proccfTus  in  infinitum, 
quia  differentia,  in  aliquo  conucniunt,  in  aliquo 
differunt ,  j.Metaph.text.9.  Aui  igitur  illa  ,  qui- 
bus  differunt,  funt  prira6diucrfaj&  habeturpro- 
pofitum:aut  funt  difFcrcncia,&  tunc  qua:renduni 
eft  de  illis.quibus  difFerunt?Ctim  igirur  fingula- 
ria  funit  difFerentia,  ipfareducunturad  priraa  di- 
uerfa^illinonfuntnihila^nonaccidentia^nonna- 
tura  :igiruraliqua  cntitas  deccrrainatiuanaturx, 
vt  proprictaces  iudiuiduales. 

Modus  ponendi  eft  ilIe:quandoduo  fc  habcnc 
ad  inuicem  per  analogiam ,  pcr  magis  notuin  de- 
bet  m.inifcftari  minus  notum  :  nuncautem  pro- 
prictas  indiuidui  cft  miniasnota  nobis,quim  for- 
mafpecific3,quia  forraa fpccifica cft  principium 
formalc  operandi ,  &  non  illa  proprietas  indiui- 
dui,quia  nullius  adlionis  realis  eft  ifta propricias 
indiuidui  principiura  operandi ,  fed  rantum  for- 
ma  fpecifica  in  indiuiduo,  quas  Logice  loqiicndo 
dicitur  difFercntia  fpccifica  ,  realiccr  vero  dicitur 
forma  fpecifica,(pro  eodc  habco  ad  prstfcns  ifta) 
forma  poccft comparari  ad  fuperius,&  adinfc- 
rius :  comparata  ad  fuperius  non  fcmper  oportct 
quod  fit  alia  a  re  in  genere ,  quia  tunc  fimplex{vt 
pofuerunt  Philofophi  Angelum)non  cfTet  dctini- 
bile;nec  ciiam  formae  accideniales,quia  non  ne- 
ceffe  eft  ibi  cfTe  comparaiionem  realem,  ita  quod 
res,i  qua  recipitur  difFerentia,  fit  iliud  re  ab  ifto, 
a  quo  accipitur  genns;tamcn  femper  cft  non  idcm 
formaliter ,  quia  aliter  idem  bis  diceretur  in  de- 
finitione,&  tunc  fufficerci  dcfinirepcrfoinm  ge- 
nus,vel  folam  difFcrcntiamjigitur  non  nccefTc  eft 
rem  ,a  qua  accipitut  difFcrentia  fpecifica  ,  efFe 
aliudre  abillo,a  quo  cft  genusacccptum.Scmper 
£  e     4  tanaen 


1. 

R»iie  indiui- 
dua'i..i;n  tft 
aNquid  po/i» 
tiHum. , 
Prohaiur 
primi. 


Seeundi. 

*Supra  q.6 
num.j. 


*  Vtsfupri 
num.t. 


Tertii. 
ttrfeHiorit 
entis    pirftm 
Biortfi  vni- 

tfU. 


3- 

Omnia  diffg- 

rcmia  ridn- 

tuntur  ad 

ptimo  diuir- 

fa. 

Vidt  Sett, 

i.rf.j.j.j. 


Rttfit  indiui- 
dui  ignotior 
raeicBi  ^eci- 
fiea. 


Id  a  quo  at- 
eipitU'  frius 
»H  aiiud  «b 
eo,kquo  ae- 
tipitur  difft- 
rttttia. 


Lib.ll.  Diftindio  XII. 


Vuplicittr 
differt  difff 
Ttntia  indi' 
uiduitlii  a 
$*tifi(». 


ttnti»,  prirni 
diutrfu. 


6. 


tamcn  eft  non  idcm  formalitct  j  fed  ifta  proprie- 
tas  indJuidui  nunquam  eft  rcs  alia  k  forma  fpcci- 
fica.tamcn  fcmpcteftnonidcm  formalitcr ,  licec 
aliquid  poflit  continerc  vnitiuc  vtrunque. 

Diflimilc  tamcneftin  hoc,  quod  formalitas 
fpecifica  fcmper  cft  fimpliciter  perfcftiusgradu, 
vcl  formalitate  gcncris.  Scd  non  oportet  pro- 
prietatem  indiuidui  efte  nmplicitcr  perfe£lio> 
rem  formalitate  fpccifica.  Secunda  difllmilitu- 
do ,  formalitas  fpecifica  contrahit  ad  tjfe  quidi- 
tatiuum  fimplicitcr  perfcdlumifed  formatitas  in- 
diuidui  contrahit  quiditatem  ad  aliquid  extra 
quiditatem ,  quia  omnino  ajterius  rationis.  De 
quiditatc  patct  duplicitcr.  Primo  ficromnis  qui- 
ditas  matcrialis  diuifibilis  cft  quantum  cft  de  fe, 
jta  quod  fibi  non  repugnat  diuidi :  ifta  proprietas 
indiuidui  eft  aliquid,  cui  lepugnat  diuidi ;  igitur 
eft  altetius  rationis.  Sccundo  fic;a6lu$  &  poten- 
cia  propria  funt  primo  diuerfa ,  quia  fi  aliquid 
efteteiufdem  rationisin  alterutto  ,vtfiina6lu, 
quantum  ad  illud  ,  non  primo  aduaret,  fed  reci- 
peret  adfcum  :  fi  in  potentia ,  quantum  ad  illud, 
non  reciperct»fed  a^uaret,igitur  proprius  aiftus, 
&  propria  potentia  funt  primo  diuerfa :  fed  illa 
proprietas  indiuidui  refpcdlu  quiditatis  habet 
rationem  adius ;  igitur  eft  cxtra  totam  rationcm 
iilius  quiditatis,vel  extratotum.  DifFerentia  vc- 
ro  fpccifica  non  determinat  genus  cxtra  totom 
genus  quiditatis ,  fcd  detcrminat  ipfum  ^  quidi- 
late  imperfe(5ta  ad  petfcdlam  :  &  idc6  difFcrentia 
fpecificacft  cxtratotumgenusquiditatis  imper- 
fedae.  Paict  igitur  qtiomodo  illa  conucniunt ,  & 
difFerunt. 

Contra  iliud  :  ens,ic  ijuid  conuertuntut  fccun- 
dum  Auiccnnam  i.  Mctaph.  Quia  rts  ,ens,e]utd, 
conucrtuntur:igitur  fi  illa  proprictas  indiuidua- 
lis  eft  extra  totum  genus  quiditatis ,  igitur  eft  cx- 
tra  totum  genus  entis. 

Dico  fecundum  Philofophum  j.Metaph.qufid 
fimui  totum  cft  cxtra  (jHod^uid,  non  tamcn  cxtra 
genus  entis.  Quomodo  igitur  conuertuntur  ens, 
&  quididico  quod  ens  eft  acquiuocum  ad  duos  mo- 
dos  cntis,  ad  quiditatcm ,  Sc  habcns  quiditatem. 
Vnde  non  folum  eft  diffcrentia  inter  quidita- 
tcm  ,  &  habens  quiditatem  in  concrcto ,  &  ab- 
ftradlo,fed  quantilim  ad  vniuerfale ,  &  fingula- 
re  ,  quia  dicitur  humanitas ,  &  ha:c  humanitas: 
horao,  &  hic  homo.  Et  fic  exiftcns  incommuni- 
cabili  tcr  cft  habens  quiditatem,&  non  cft  proprie 
quid,M  ^uis ,  &  extcnditur  w/,  itaqu6d  dicitur 
non  folum  de  ijHid  proprie ,  fcd  de  eo  qui  eft  ^uu. 
Illud  vult  Richard.4.J(rTr««/V.7.  Quando  aliquis 
eft  ionge  a  nobis ,  qua:rimus  ^uid  fit,&  non  5-««.' 
cum  vero  appropinquauerit,&  difcernimus  quod 
eft  homo,non  (Jiuid  quasrimus,fed  quis.  Idcm  vuic 
Auiccnna ,  vifo  animali  a  rcmotis ,  prius  notum 
eft,qu6deft  corpus  qukm  animal  :priusanimal 
quam  homo ,  vci  hic  homo.  Ens  igitur ,  &  ^uid 
conucrtuntur.non  ^uid  proprie,fed  vt  cxtenditur 
gd  ^M^,vei  eiuid,vel  ^u4le,Sic. 

Secunda  comparatio  cft  dicere  fpecific^  ad  in- 
fcrius ,  &  fimilitudo  eft  quantiJm  ad  hoc ,  quod 
ficut  fpccies  codcm.quo  eft  fpecies  formaiiter,& 
quo  liabct  vnitatem  fpecificam.rcpugnatfibi  pof- 
fc  diuidi  in  plura  ciufdem  fpeciei ,  ioquendo  dc 
fpecie  atoma:fic  indiuiduo  cadem  proprietate  in- 
diuiduali ,  qua  cft  formaiiter  h^crepugnat  fibi 
omnis  diuifio  in  infciiota.  Tcrtia  comparaiio  eft 
fotmx  fpecifica:  ad  ca  qux  funt  iuxta  fc  ,  &  tunc 
fimilitudo  eft  quantiim  ad  hoc ,  qaod  ficut  fpc- 


cies  diftant ,  &  illa,quibus  diffcrunl ,  funt  primo 
diuerfa  ,nihilcommunc  habentes:  ficduoindi- 
uidua  quantum  ad  ifta,quibus  diftinguuntur  pti- 
m6,in  nullo  eiufdem  rationis  conueniunt. 

Per  hoc  patet  ad  vnam  inftantiam  taicm  ,  So- 
cratcs,  &  PlatodifFciuntiftis  proprietatibus,  aut 
iila;  proprietates  in  aiiqua  conucniunt ,  vei  in 
nuUo  ;  fi  in  nullo,igitur  primo  diftinguuntur; 
igitur  Socrates  &  Plato  cum  includant  iftas  pro- 
prietatcs.  Si  iftac  proprictatcs  in  aliquo  conuc- 
niunt ,  quaercndum  cft  de  iilis,quibus  diftin- 
guumur  ?  Aut  in  aiiquo  conueniimt,vel  in  nuilo? 
Et  fic,vcl  erit  proccftus  in  infiniium:vei  ftabitur, 
qu6d  Socrates,&  Plato  in  nuilo  conueniunt. 

Dico  qu6d  primo  diftinguentia  in  nullo  conue- 
niunt;nc>n  pioptcr  hoc  fequitur  qu6d  inciuden- 
tia  in  nullo  conueniunt ,  quia  ipfa  includunt  pri- 
m6  diftingucntia ,  &  pius.  Vnde  magis  diuerfa 
pofFunt  duplicitcr  intciiigi :  velquiaplus  repu- 
gnantia ,  vel  quia  in  nuUo  conuenientia.  Primo 
mod/>  non  funt  inclufa  magis  diuetfa  ,  qukm 
includentia ,  quia  non  pius  repugnantia.  Secun- 
do  modo  func  magis  diuerfa  ,  quia  etfi  non  mi- 
nus  rcpugnent ,  tamen  non  tant6m  funt  diucrfa: 
ficut  igitur  cfFet  dicendum  de  difFercntia  fpeci- 
fica  hominis ,  &  afini  ,  fic  quantum  ad  hoc ,  de 
proprietate  indiuiduali.  Nec  propter  hoc  fequi- 
tur  qu6d  indiuidua  funt  primo  diuerfa,  ficut  nec 
dua:  fpecies. 

SCHOLIVM     II. 

Tandemvult  indiuidualitatem  dejitmi  a  tjHalibet 
entitate,partiali,dr  totali,eft(jue  vltima  realitas  rei ,  k 
tjua  defiimitur.  Patet  ex  tjutftionihus  pracedentibHS, 
tfuianoneftipfa  natHraficunditmfe,  ext^udfl.^.  ne^ue 
duplex  negatio,ex  qu<tft.  d.  ne^ue  exiftentia,ex  tjUdft.j. 
rnijue  quantitas,ex  ejutft.^.  neque  materia ,  ex  (jutft. } . 
ergovltima  realitas  cHitiflibet  entitAtis  ,  fiut  fit  pars, 
fiut  totumfacit  eum  han^ 

Dlcunt ,  quid  eft  in  rc ,  \  quo  accipitur  pro- 
prictas  indiuifibilis  ;  vei  matctia,vcl  forma, 
vel  compofitum ,  cum  non  fint  plurcs  res  ?  Dico 
quod  ficur  compofitum  in  gcncre  habet  in  (t^ 
partes ,  matcriam  ,  &  formam  ,  &  raatcria  potcft 
concipi  fub  rationc  vniuerfaiis ,  fimilitcr  forma, 
&  compofitum;&  fimilitcr  in  aliis  generibus ,  & 
in  negationibus,  &  priuationibus,  quidquid  po- 
teft  concipi  vt  vniucrfalc ,  iliud  non  cft  de  fc  hoc, 
cum  poteft  fic  concipiabfqueraodo  concipiendi 
oppofito  obie<ai.  Et  ciim  non  poteft  itaconcipi 
eft  de  fe  htc.  Idc6  in  matctia  eft  natura  &  hacc 
proprietas ,  &  fimiliter  in  forma :  fimiliter  &  in 
compofito.  Etformalitasnaturacnoneft  forma- 
litas ,  quac  eft  incommunicabilis ,  nifi  dcnomina- 
tiuc :  tamcn  in  compofito  eft  formaiitas,  qus  eft 
communicabilis:igitur  fcx  funtcntitates  in  com- 
pofito  peridcntitatem  vnitiue. 

Dices:Deus  pofFct  conferuarc  prius  finc  pofte- 
riori,igitur  poflet  conferu.nre  naturam  in  exiftcn- 
tia  fine  proprictatc  indiuifibili.  Pcr  quid  igitur 
intrinfecum  pofitiuc  c(Fct  hatc  natura  alia  a  natu- 
ra ,  qus  eft nunc  fub  alia  proprictatc  indiuifibiii: 
quiaoportet  pofitiuumdare  incrinfecum  diftin- 
guens? 

Dico  quod  prius  natura  alio  eftduplex;vnum 
quodnon  eft  res  alia,fed  foTmalitas  alia,idem  ra- 
men  identice.  Aliud  cft  prius  nat ura,  quod  vtro- 
quc  raodo  eft  a'iud  \  pofteriori.  Primo  modo 

clau 


8. 

froprieitu 
indiuifibilit 
vnde  fumA' 
tur. 


In  m*t«ri» 
tfi  tnuur»  ^ 
httftitiu. 


Prius  Mtur» 
dufltx. 


Qujeftio  I. 


ili 


§luliUu  tun 
potefiejftfine 
indiuiduaii- 
Ul*, 


9' 

Adfrimum 
frintif»U. 
An  iadiui- 
duHmfitfr»- 
frii  eomftfi- 


lO. 

Ad  fetua- 
dum. 

Sittgulare  efi 
ptr  ft  iulelli- 
gibile. 


Senfus    qte»- 
modo   c0£t>o- 
fcitlinguUr*, 
'Hn  t.  </.}. 
j.3i».i*. 


Adtertium. 

Singul»re 
quare  ntn 
fcibile  ,  ficut 
ialtl/igibi!*. 


Ad  quar- 
tum. 

Indiuiduum 
quare  nsn  efi 
diffiaibile. 


daudic  inCotnpo(nbtlia,conreruare  prias  (ine  po- 
fteriori ;  quiacontradidio  eft  eandetn  rem  fimul 
mancre,  &nonmanere;&tameniilud  priusnou 
eftde  fe  pofterius.  Sicutanima  fenfitiua  taaeft 
prius  natura ,  quam  (it  formalitas  inteile&iaa,& 
tamen  contradidio  eft  tuam  fenfitiuam  roanere 
fine  inteile6l:iua.  Similiter  forma  fpecifica  albc* 
dinisnon  eft  res  aliaanatura  coloris ,  &  tamen 
impofllbile  eft,&  impoOibile,nonobftante  quod 
res ,  <i  qua  accipitur  genus  coloris ,  quac  cft  in  al- 
bedine,nc  alia  formalitas ,  conferuetur ,  &  non 
forraa  fpecifica  albedinis.  Nuncautem  pcoprie- 
tas  indiuifibilis  quamquam  fit  pofterius  natura 
quiditare ,  nunquam  tamen  eft  res  alia :  fed  eft 
idem  identitate  cum  forma  fpecifica :  quamuis 
alia  formalitas. 

Ad  primum  principale  dico ,  qa6d  non  fequi- 
tur,  quodlibec  indiuiduum  efte  compofitam  pro- 
prie,  qoia  compofitio  non  eft  ptopric  nifi  ex  aduj 
Sc  potentia  propric  acceptis:&'qu6d  ifta  propric- 
ras  indiuidaaliscfteademefientia  identitace;ide6 
ex  talibus  nunquam  propric  fit  compoficio.  Sed 
fi  eftct  rcs  alia,proprice(ret  aAus  quiditatis.  Sic- 
ut  in  diuinis  fapientia  fi  eftet  res  alia ,  eftet  paflio 
rei  i  nunc  autem  identitas  tollic  omnem  compo- 
fitioncm  propric.  Si  tamcnvelimus  cxtendere 
e»mpofimntmiA  omne  illud,quod  habet  fic  nata- 
ram ,  quz  non  eft  ex  (thtc  iSc  talem  propricta- 
tcm,concedo  qu6d  in  indiuiduis  eft  talis  compo- 
fitio,&  tamcn  talis  non  cft  in  diuinis,quia  quod- 
libet  ibi  eft  de  fe  h*e :  nec  etiam  eft  ibi  eflentia 
prius  natura  proprictate  quafi  complencc  racio- 
nem  indiuidui ,  &  dcccrminancc  cflcnciam.  Et 
ciim  quzricur ,  an  illa  propriecas  accipittir  k  ma- 
tcria.vcl  a  forma,  vel  compofico ;  didum  eft  rao- 
do  qu6d  in  quolibet  iftorum  eft  natura ,  &  calis 
propriecas  vlcra  maceriam  ,  &  formam  contra- 
hens  nacutam,qu£  eft  cntitas  pofitiua. 

Ad  aliud,concedoqu6dfingulareeft  perfein- 
telligibile,im6raaxime  intelligibile,  quia  nun- 
quam  beatificabitur  intelledus  nifi  in  intclle- 
dione  fingularis ,  puta  eflentia:  diuina: ,  vt/&<w. 
Non  tamcn  fequitur  ex  hoc,  qu6d  fic  maxime  in- 
telligibilecuicumque  intcllcdlui:  quia  ex  dcbi- 
litatc  intcUeftus  noftri  potefteiTe  defeclus.  Et 
cum  allegatur  Philofophus  ,  dico  quod  non  eft 
cius  intentio  qu6d  fingulare  non  fit  intellioibi- 
lc.  Sedintelledus  nofter  non  intellit^it  nifi  per 
fenfum ,  &  di«aum  cft  *  ,qii6d  per  fenfum  non 
cognofciturhoc  fingulare  vt  hoc,(ed  folum  vt  na- 
tura  ,  &  fic  poteft  intcliedtus  nofter  intelligere 
fingulare.  Vnde  Philofophus  vult  qu6d  intejlc- 
Aus  nofter  poteft  in  dao  ,fenfus  autem  cantum 
in  vnum  ,  quia  non  poceft  in  vniucrfale,  vc  vni- 
uerfaie ,  &  iyccUcftus  poceft  in  fingulare ,  ficuc 
fcnfus. 

Ad  aliud  ,dicoqu6d  non  fequicur,fin^ulare 
vc  hoc,e(i  per  fc  incelligibile,  igitur  eft  per  fe  fci- 
bilc ;  quia  indiuiduum  vt  hoc ,  non  habet  caufam 
intrinkcam  alterius  paiEonis.quam  fit  paflio  fpe- 
ciei,&  poteft  tamcn  incelligi.  Ide6  cx  parce  cau- 
fa:  eft  intrinfecc ,  quare  non  poccft  paflio  propria 
dc  indiuiduo  fciri ,  vt  ^*t ,  quia  illud  contrahens 
quiditatenoneftcaufaalicuiuspropria»paflionis. 

Ad  aliud  cum  dicitm, popt  Jcfiniri, dico  fccun- 
dum  Philofophura  i.Topicarnm,  cap.6.  quod  de- 
finitio  exprimit  ^uid  efi  caufa;  fpcciei  folum,  fed 
indiuiduum  cxprimit  plnfqiiam  quiditatcm.  Et 
idc6  cius  non  eft  dcfinitio  propria.  Hoc  videtur 
cx  intentione  Philofophi ,  quia  fic  vidctur  loqui 


dc  raateria  pro  conditione  contrahentc  quidita- 
tem,  vbi  aifignat  indiuiduationem  per  matcriam, 
vt  patct  i.eUCaU  j.MetAph.j,&  lo.Et  nunquam 
fugit  ibi  ad  quantitatem,quia  forma  dicitur  qui- 
ditas  fecundiim  Ariftotelcm  j.Metaph.  &  fccun- 
dum  Boctium  de  Trinit.lib.  i.cap.  3.  vbi  dicit 
qu6d  forma  fimplex  fubiedum  accidcntis  eflc 
non  poteft.  Et  excmplificat ,  vt  humanitas.  Ided 
apud  Ariftotelem  entitas  diftinda  ^  quiditate, 
quam  importat  illa  proprietas  ,  cft  raatcrialis 
refpeAu  quiditatis.  Similiter  loquendo  Logice, 
prMtlc^Ue  habet  rationcm  formalis  ,  Scfit^ffcitiU 
rationem  roatcrialis.  Ide6  formalitas  propric 
pertinct  ad  fecundam  fubftantiam  ,maceriali(as 
ad  primam ,  &  calis  maierialicas  cft  inquolibcc 
indiaiduo,ide6  in  nullo  ente  cft  quaElibec  encitas 
in  eo  de  fc  hsc,  nifi  in  Deo;  &  Dcus  nuUo  modo 
poteft  habere  propriecaccm  contrahencem  nacu- 
ram  ,canquam  aliqua  materialicas ,  qus  ficexcra 
racionem  forroz,ciim  fic  adus  purus. 


DISTINCTIO     XIII. 

Q^  iE  S  T  I  O       I. 

Ftritm  lumenjit  fro^rlajpecies  finjibilu 
lucij  corporaltj? 

A\ca[.i.f.q.iM,i.»i.&  1.  f.q.4(.m.^.D.1iotauhic*rt.j. 
j.i.Rich.«.i.}.i.t  6*  3.Hentic.}«»i/.}.5.ii.D.Thoin. 
t.p.q.ej.Mri.t.  &  ^.  Coainib.x. de animncAf.y.qutfi.^. 
Scot.  i»  Oxttt.hie  qutfi.vnic», 

V  6  o  non  :  Lumen  eft  fubftanria; 
non  igicur  cft  per  fe  fenfibile.  An- 
teccdcnspacet,  quia  lux  fuit  primo 
fadla ,  &  tunc  non  ficbant  acciden- 
tia  fine  fuppofitis  ,  quiain  primis 
opcribus  non  ficbanc  calia  miracula. 

Iccm,Auguftinus  y.fuper  Genef.ad  lireram  ^ni- 
ma,(jua  prtcUta  efi,Scc.&c  poAe:i,emnia  adminifiran- 
turper  lHcem,&  corporea/i(l>tiliora,iptai  lunien  in- 
ter  ca:tera  corpora  eft  fubtilius :  igitur  eft  cor- 
pus,non  igitur  fpcciesfenfibilis. 

Icem,  lux  gignic  corpora,  &  fubftantias  hic  in- 
feriijs ;  igicur  non  eft  accidcns ,  quia  fic  effci^as 
cxcederct  fuara  caufam. 

Item ,  lux  habct  proprietatcm  corporis ,  quia 
potcft  moucri^frangi.  igitur,&c. 

Itcra,lumen  habet  ejfe  rcale  in  mcdio,  non  igi- 
tur  eft  fpecies  fenfibilis  ,  cum  ifta  habeat  ejfe  in- 
teniionale  in  medio.  Anieccdens  probatur  tri- 
pliciter.  Prim6  fic  :  Lumcn  rcaliter  dcnominat 
medium,non  autem  fpecics,quac  habct  ejfe in- 
tcntionale ,  quiafi  fic ,  ficut  dicitur  quod  ac'r  cft 
luciduSjficdiccretur  qu6dacreft  albus  ^  fpecic 
albi,qua:  habet<;^  intentionale  inmedio.  Secun- 
do  fic :  lumen  excludit  oppofitum  a  medio.vt  te- 
ncbram ,  non  fic  fpccies  albi  fpeciem  nigri ,  ficut 
album  rcaliter,nigrum  realiter.  Tcrti6  fic;lumen 
habct  adlioncm  realcra  in  mcdio,quia  ignis  gcnc- 
racur  in  medio  ex  refraftioneradiorum  k  fpeculo 
terfo,&  polito:intentio  non  gencrat  fubftantiam: 
igitur,&c. 

Oppofitnm.  Auicennafi.  Naruralium  part.  2. 
cap.i.  Lux perfi  efifinfihilu  ;  fed  nihil  pcr  fe  fen- 
fibilc  vidctur  ,nifi  per  fpcciem  fuara  multiplica- 
tam  ad  organum.  i.de  Anima,  cexc.68.  igiciir  lu- 
men  eft  fpecies  Iucis,pecquam  videtur. 

SCHO 


f*r  mat*' 
riam  intelli- 
gitur  fepi 
conditie  cm- 
irtthent  j^> 
ciem. 


Hulla  natif 
r»  de  fe  hxCi 
nifi  Deuf. 


I. 

Argument, 
frimum. 


Secundum. 

Tertium. 

§luarium. 
§luintum. 


CtHlrei. 


334 


Lib.  1 1  Diftinaio  XIII. 


SCHOLIVM    I. 


iHHtflteei' 


l,t*x  qutmt- 
d»  vifibilU, 
fum  non  fit 

foler. 


OhieHlt  vl- 
fitt  eft  innO" 
tniinM,  fieut 
^  laiim. 


Vel  forti  lux 
efi  primum 
tbie^um. 


Lttcem  ejfe  Accldens.  Prlmo,  ex  Auicertna.  Secttn~ 
do,  quia  eftjenfibilii.  Tertio,  in  igne  eft  accidens,qHiet 
pecforma^ec  matcria :  ergo  vhi^ue.  Gluarto,  corpora 
cceleftia  non  videntur  halseref  alittd  accidens  noMitu. 
Explicat  qttodnam  eft  $bie£lum  primum  vifiu.  £t 
futat  ejje  aliquid  indiffirens  ad  colorem ,  &  lucem, 
velipfitm  lucem,  quiaperhanc  caeri  videtttHr  ,non 
e  eontra. 

AD  quxftionem  (lico,qu6d  eft  fottnaacci- 
dencalis ,  quia  eft  per  fe  fenHbilis  ,  vt  fenfu 
percipiinus,  Sc  vc  vulc  Auicenoa :  igitur  non  efl; 
fubftantia. 

Prxterca,  in  hoc  corpore  elementati  eft  lux 
accidens  ,  quia  nulla  pars  edentialis  eius  eft ,  vc 
maceria ,  vel  forma,  nec  prior  forma  fubftantiali 
ignis:igitur  in  nullo  eft  fubftantia,quia  quod  vni 
eft  fubftantj^j  nulli  cft  acidens  jp»»^  Phyficorum, 
text.ij. 

Item,  corpora  copleftia  habent  qualitaces  ac" 
cidencales  nobiliores,qaam  inferiora^huiufmodi 
non  videcur  nifi  lux ,  quia  petfpicuitas  eft  quali- 
tas  pafllua. 

Dicunc :  quomodo  eft  lux  pet  fe  vifibiiis  cum 
coloratum  fit  primum  obiedura  vifu&?&lux  non 
videcur  pet  aaturam  coloris.'  igituc  vifus  non  eric 
vnus  fenfus. 

Dico  quod  vcrumquc  eft  pcr  fe  vifibile ,  &  ta- 
men  vifus  vna  pocenpa,  quia  quanto  potemia  cft 
perfedlior,  tanto  poceft  in  pluta,  quam  impetfc- 
dior.Si  poteiuia  imperfcttior  omnia  cognofcat, 
perfe6kior  pcrfedlius  cognofcet  (quod  dico.quia 
Angelus  infcrior  cognofcit  omnes  rcs,  quas  An- 
gelus  fuperior ,  etfi  non  aque  petfeftc )  fed  fcn- 
fus  vifus  plures  diffetentias  rerura  nbbis  oftcn- 
fk\t,primo  Metaphyf.cap.primo  ,  &  cognitaper.fe 
plus  differunt ,  quam  contraria  in  gcncre  l^hyfi- 
co,  qualia  folum  cognofcuntur  ab  aliis  potentiis 
fenfitiuis.  Ide6  dico  quod  neuttum  jftorum  eft 
primum  obiedum  adsquatum ,  fed  eft  aliquid 
indifferens  ad  hoc  ,  &  ad  illud ,  &  eft  innomina- 
tum.  Sicutpatet  de  tadu.  Sentitenim  duas  con- 
traticrates ,  quarum  neuttaad  aliam  cft  reducibi- 
IiSj&  tamen  non  excedit  gcnus  ta<£tus,Nec  etiam 
eft  plures  fcnfus  formalicer.  Similiter  fenfus 
communis  eft  vnus  ,  &  tamcn  fcntit  quodlibct 
per  fe  fcnfibile,  &(uum  obie(%um  adxquatum 
erit  vnum  communeabftradurn  ab  omnibus  fen- 
fibilibus  particulatibus  ,  non  tamen  vniuecfale 
completuui. 

Velalicer  poteftdici,  quod  quando  func  duo 
obiet^a  vnius  pocenu^  in  analogia  quadam,tunc 
vnum  iftorum  erit  primum  obiedum  ,  &  virtucc 
illius  primi,  omnia  alia  cognofccntur.  Non  ta- 
roen  oporteret  quod  fubeocontineantur  jficut 
de  tadtu  ,  efto  quod  non  fentitec  nifi  calidum  & 
ftigidum ,  calidum  eftct  primum  obicdum  ,  in 
victutecuiusomniaalia  fencirec.  Enuncpoceft 
dici  quod  lux  habec  primam  racionem  obiedi 
vifibilis  ,  non  qaia  fit  obiedlum  ad«quatum  fojr- 
malicer  ,  fed  quia  virtute  eius  omnia,  qusnon 
func  c.ilia  formaliter ,  videncur.  Lux  cnim  poceft 
videri  fine  colore ,  color  camen  non  fine  luce, 
dependec  enim  in  vifibilicace  k  luce ,  quia  ad  fen- 
tiendum  ,  vel  ad  videndum  colorem  neceife  eft 
coagerelaccm,  velintrinfecaro,vel  extrinfccam> 
fi  (4dat  in  compoficione  coloris, 


SCHOLIVM    U. 

OUendit  primo  lumen  nen  efii  corpus ,  nequefeT' 
mam  fubitamiulem  ,  neqtte  quantitMem  ,fed  qHniita- 
tem  ,  quei  eftjpecies  vtfil>ilte  lucts  ,  feu  imentio  fumpta 
pro  ratione  tendendi  in  obitt^Hm  Stcundo ,  fpeciem 
vifibilem  ^erfeitam  eftefimm  r/htettnm  vijum  ,  O"  r*~ 
tionem  videndi  ,  quod  i.ompr^bat  exuerieatiu  radu 
tranfeuntti  per  vitrurn  rubeum  ,  &  qu»a  Mioquin  f>ofi- 
thm  fitper  oculnm  impedint  vifionem.  Tcitio,  iumea 
nonvideri  nifi  coniuniium  corport ,  qnod  duplki  ex~ 
perientia  patet, 

SEcundo  dico ,  fupponendo  qu^d  Utx  dicicur 
vceft  m  fonteJumenMi  m  meciio,qu6(l  iumen 
noneft  fubftantia  ahqua,quia  nou  eft  corpus, 
quia  fic  noneftec  peruium  :  quodcunqac  enira 
corpus  occultat  qux  funt  poft  fequaiuumcun- 
que  fic  luminolum  :  lumen  autcm  non  uccultat, 
led  potcft  cffc  mccimni  vidcndi,  fieut  pcfuiura. 

Ptatcrca ,  fubftanvia  corpotaa  non  eft  fimul 
nacurahccr  cura  aUo  coiporc ;  fed  Imuen  eft  fi- 
mul  cura  mcdio  :  igicuc  non  eft  fubftaniia  corpo- 
rea.  Probatio  rainoris,  quia  fi  dti  cedcretlumini 
cura  elTet  in  medio,non  pofici  horao  refpiraiein 
mcdio  illuminato ,  quia  non  refpicac,nec  expirac 
nifi  acfrem. 

Nec  eciam  poteft  lumen  efTe  forma  fubftantia- 
lis,  quia  non  manec  aliquid  in  efte  fpecifico  rece- 
dence  fua  formafublbnciali,&  acccdence}fed  lu- 
mine  recedence ,  &  accedcnte  remanec  idem  acc 
fpccificc:igitur,&c. 

Ncc  poccft  eile  quantitas ;  tum,  quia  non  pof- 
fec  efTe  fimul  cum  acre :  tum,quia  non  ellec  quan- 
ticas  adiua. 

Eft  igitur  qualicas  fenfibilis,qu«  eft  fpecics 
lucis ,  vcl  intencio ;  taracn  hoc  nomen  tntentia 
aequiuocum  vno  modo  dicitur  aCtus  voluntatis: 
fecundo,  racio  formalis  in  te,ficut  intentio  rei ,  k 
qua  accipitut  gcnus ,  differcab  mcentione,  ^  qua 
accipitur  difFerentia  :  tercio  niodo  diciturcon- 
ceptus :  quart6,ratiorendendi  in  obiedlum,ficut- 
fimilitudo  dicitur  ratio  tendendi  in  illud  cuius 
cft ;  &  ifto  modo  dicicur  lumen  intentio ,  vel  Ipe- 
cies  lucis  :  quia  fenfibile  pofitum  fupra  fcnium 
iinpedit  fcnfum,  t,  de ^nima ,texi.j ^.  fediumen 
inoculonon  impedit  fcnfum  :  imo  requiricur, 
per  Commentatorem  de  Senfii,  &■  SenfktOj  ad  hoc 
quod  oculus  videat:igicur  non  cantum  eft  lumen 
fcniibile.fed  intencio  ,  vel  fpecies  ,  quibus  obic- 
^ura  poceft  videri:  eft  igitur  lumen  p^r  lc  vifi- 
biie,&  tamen  incencio  vifibilis. 

Concra,fi  lumen  eft  per  fe  vifibile  ,  igitur  non 
eftr^cio  tendendiin  obiedrum  vifibile,  quiatunc 
idcm  cifec  latio  cendendi  ni  fe.  Qu<6d  aucem  la- 
men  fic  per  fc  vifibile ,  pacec ,  quia  aon  videmus 
fubftanciam Lunae ,  fcd  cantiira  cft  lumen ,  quod 
nobis  appaiec  in  Luna  :  aliccr  enim corrumpcre- 
cuc  AiblbnciaLunxin  nouilunio,quianobisnon 
plus  apparec  quod  maneat,nifi  quod  videmus. 

Item,  quofl  luruen  (it  pcr  fe  vifibile,  patet  per 
exemplum  Philofophi :  fi  moucacutoculuscl.(U- 
fus,  apparet  ibi  Imnen. 

Dico,qu6d  aliqua  cft  intentio  vifibilis,  vel 
fpecics,  qus  cft  vifibilis  in  fe,&  non  folilim  ratio 
cendendi  in  obiedum  proptcrcius  ttiaiorem  vir- 
cutem.  Alia  vero  ,  qiia:  tamiim  cft  racio  videndi 
propter  eius  debilitatem  ,  vt  fpecics  albi,  vel  ni- 
gri.  Exemplum  primi  de  lumine.  Vndc  fiiranf- 
Ci^t  radius  per  viiiura  cubcum  ad  paricccn)» 

appacc: 


Luxiufcnt»f 
lnmen  tn  me- 
die. 


Sl  ti'(ir  eederet 
tumini  nefie» 
ret  reAiratie, 


Intiti»  quMi' 
tmr  modit 
/itmitur. 


Lumen  #/f 
vifibile  ,  e^ 
ratie  viden^ 
di,feH  inten- 
tie. 


ObieSie  t. 


SecumU, 


Speeltt ,  mlia 
vifibilis,  ali» 
r»ti»  viiien- 
dt  ttmtkm. 


Quseftio  I. 


355 


ZMmtn  H»n 
VidetMr    nifi 
€orp»ri  tom- 
iMHSum, 


apparet  paties  rubeus ,  &  tameti  non  coloratur 

paaesillo  rubore,quia  (i  eilet  ibi  oculus ,  vbi  eft 

***•  ""*»/-   paries  ,  viderct  vitrura  rubeum,  nec  reciperet  ibi 

tuHt*  f*r      coloiem  rubeum  realiter;  ieituraliquando  in- 
vttrum  rU"  -  '   o  ^ 

bifeit  f>»rits,  tcntio  vihbilis  poteft  vidcri  propter  eius  pcrfc- 
fimt€»l»rtr»'  dioncm jquia  (i  ibi  eifet  talis  colocjrealiter,  ocu- 
lus  exiilens  ibi  poiiius  non  poiTet  videre,  propter 
cotorem  poHtura  fupra  fenlum. 

Item,PhiIofophus  lie  Sen/it,  &  Senfito,  quando 
tranHtnubes  fupra  aliquod  viride  ,  apparet  ibi 
alius  color  quam  prius  ,&  tamen  in  re  non  eft 
alius.Intentio  igitutquandocft  debilis.foliim  eft 
tatio  videndi:quando  cft  fortis,  poteftelTe  qHo,Sc 
^d.  Nunquam  tamen  videntur  iftz  fpecies,nifi 
contiguats  corpori  vifibili ,  neque  lumetl  vide- 
tur  fiiii  coniundlum  corpori.  Quod  patet  duplici- 
ter.  Primo ,  quia  de  no^e  non  videtur  radius  :  Sc 
taraen  vltraiftum  conum  vmbta,quam  facit  ter- 
ra  de  nodle ,  eft  tadius ,  quia  lamen  non  coniun* 
gitur  ibi  immediat^  corpori  terminanti  vifura, 
non  poteft  vidcri.  Secundo  iic :  efto  quod  aliquis 
fit  exiftens  ift  pateo  profundo  ,  Sc  in  fummitate 
▼adat  radias  {olaris  per  mediura  vnius  forami- 
nis,nin  fuperii!is  imraediatc  ponitur  aliquod  cor- 
pus  terrainans  vifum,non  videbitur  ille  radius,& 
idco  ncn  videbicur  antequam  terminetuc  viHo 
ad  aliquod  denfura. 

SCHOLIVM      III. 

OJiendit  eptimi  tres  radios  ,  reBnm  ,  reflexum  ,  & 
fr^Uum,  immedtate  itnmdiatiene  caH/a,  ejfealumino- 
fi-.quomodo  Mtem  ifti diffirant,vide  in  O.xon.  hica.j. 
Admittit  tjunrtum  radinmjd  e(t,  vmbram,  <jua  vide- 
mui,»HUo  trium  radiorHmprt.Jente,de  tjtiibus  optimi  ad 
ocHlHmnofierPeihanui  injita  Per/peSiHit. 


iMmttt  duf. 


TL»diuttrlf, 
HiSus. 


FraHus, 
M.eflexm. 


TErtto  dico,qu6d  lumen  eft  duplex.eflentiale 
&accidencale,nueprimarium  &  fecunda- 
riura.Efrcntialc&primariura  dicitur  illa  fpccics, 
perquam  vifus  poteft  deueuirein  vifionem  cor- 
poris  luminofi  ,"&  illud  cft  triplex  fccundum  tri- 
plicem  radiura,re6lum,  fradum,  &  rcflexum.  Re- 
5<«  eft ,  qui  venit  i  luminofo  ad  tcrminum  per 
raediura  eiufdemdiaphaneicatis  fine  aliqno  an- 
gu[o,quia  natura  ibi  agic  quantum  poten:,&  ideo 
breuiorimodo  ,quopoteft,  &  linea  redtacrtalia 
libi  conterminali  breuior :  ideo  radius  Solis  fcm- 
per  tcnec  inceflum  rcctum,  fi  poteft.  Sed  dum  oc- 
curric  medium  alterius  diaphaiieitatis,vtciim  ra- 
dins  tranfic  pcr  accem  ,  veniens  ad  aquam ,  quac 
non  eft  corpus  omnino  denfum  ,  permittit  tran- 
fire  radium.fed  non  pcr  iacelTum  re(3:um,nifi  ve- 
niat  perpendiculariter;ide6  declinat  tadius  ab  in- 
cciTu  re6ko  ,  cum  diifunditur  per  fuperficiem 
aqua:,qux  eft  raedium  altcrius  diaphaneicacis ,  vc 
patet  in  Pcrfpedfciuorum  Iincis:h2c  autcm  decli- 
natio  radij  ab  inccifu  rc£lo ,  vocatur  fra£lio  rad^, 
CvitraeUtu fraEliu.  ReflexHt  cft  ,  cum  rcdus  radius 
inueniens  obftaculum  corporis  fnfficienter  dcnfi 
tranfic  pcr  mcdium  ;  fedquia  natura  corporis  lu- 
minofi  non  poccft  mizlciplicare  fpeciera  lucis  fux 
per  medium  illius  corporis ,  facit  quod  poteft, 
mulciplicando  eam  in  mcdio  contiguaco  corpori 
obftanti.  Naturale  namque  agsns ,  cuius  virtus 
adiua  noneft  totaliter  exhaufta,in  dircftum  agit, 
quancum  poteft,&  quod  non  potcft  in  diredum, 
agit  in  obliquum :  &  talis  multiplicatio  luminis 
vocatur  reflexio, c[ax  fic  fecundura  a:qualicacem 
angulorum  incidcnciae  ,&rcflexionum.  Dc  hoc 
AUccn.EucIides,&  alij- 


Lumen  autem  eirenciale ,  fiue  ptimatium ,  im- 
mediacc  caufat  fupradi^los  cres  radios  immedia- 
tionecaufs ,  quia  non  eft  vnus  radius  caufa  alce- 
rius ,  fed  quiUbec  eerum  eft  immediate  ab  ipfu 
luminari.Deradiore(3:oitapfobaturjquii  nacura 
agir  quancum  poteft  fibi  decelidaiigitur  fi  radius 
re^lus  efict  hic  in  medio,&  non  a  Sole ,  fed  cun- 
reruateturiDco  ,ageret  fpha:cice  ,caufando  lu- 
mcn  vndcquaque  «qualiter  :fcd  oppofitum  vi- 
deraus  ad  fcufara,quia  agit  per  lineara  redam,  & 
non  illuminat  retro  feneftcam  quancuro  facic  di- 
rcdo  afpedu. 

£x  ifto  appacec  quod  agens  poteft  agere  im- 
mediatione  caufic  in  aliquod  diftans,  quta  necef- 
fati6  oporcec  diccte  quod  Sol  agit  iramediatc  in 
aliquam  partem  medjj,ipfam  illuminando  imme- 
diatione  caufa;.  Sed  fi  tantum  ageret  immediate 
in  id,quod  illuminat,  vt  fibi  immediatuni  mathe- 
matice,igitutfoluiii  illuminarec  fupetficic,&  ipfa 
illuminataaliam  illuminareiimmcdiate,&  cunc 
corpus  illuminatum  cantum  efiet  compofitum  ex 
fuperficiebus.Igitur  oporcet  quod  agat  indiftans, 
quod  non  eft  fibi  immediatara  mathematicc. Sed 
maior  virtus  adtiua  potcftdiilantius  agerciigitur 
Sol  poteft  diftantiijs  agere  ,  qu^m  radius,  &  non 
agit  in  hzc  infcriora  mediante  radio,tanquam 
caufa  agente.-  Radius  tamcn  aliquam  adkioncm 
haberet  proptiam  ,  fcd  Sol  prxucnit  eius  adio- 
nem.Et  fic  agentc  debiliori  przfente  poteft  agens 
fortius  prasuenire  adionem  eius  priutinduccn- 
do  illum  effeftum,  quam  efiet  dcbilius  agens  na- 
tum  inducere  in  maiori  tempore. 

Idcm  etiam  patet  de  radio  reflexo,qa6d  fic 
immediat^  k  Iuminari,per  experientias  de  fpecu- 
lo  ardcnce,  qnia  ignis  non  caufacur  ab  ifto  ,  fcd  ^ 
Sole.  Similicer  fpecies  vifibilis  caufata  in  oculo, 
pcr  quam  videtur  imago  in  fpeculo  ,  non  caufa- 
lur  ab  imagine  ,  fed  ab  ob}c(5ko  cuius  eft.  Patet, 
nam  ad  motum  illius  tei  variatur  ille  radius  ,  nec 
poteftfingi  aliquid  in  fpeculo,vc  imago,  vcl  fpe- 
cics,  a  qua  caufacnr  radius  rcflexus :  nam  illud, 
quod  apparec  in  fpeculo,  non  eft  nifi  imago,  vel 
fpccies.qaani  res  in  fe  habec.Pacec  pcr  Pcrfpedli- 
uos  pra:cis(:,&  pcr  Alaccn,&  Euclidcn  lih.  dejpe- 
c«/«,ijani  probanc  ifti,qu6d  in  fpcculis  planis  rcs 
apparec  vlcrafpeculum  ad  tancam  diftanciam  ,ad 
quancam  in  rei  vericace  ipfacft  citra  :  fedconftat 
quod  fpecies  rci  non  tranfit  per  fpeculum  den- 
fumdc  chalybe.  ergo  null.i  fpccics  ,  cft  caulariua 
huius  radij  vifualis  rcflexv  .\  fpeculo  ,  fed  folinn 
habcc  ipfam  rem  pro  caufa  efficicntc. 

Idem  patet  de  radio  fiziko  cum  caufacur  com- 
buftio,  impleto  vrinali  aqiia,cx  oppofica  parre 
Solis.  Nec  generacur  ignis  ab  aqua,nec  vicro,  fed 
k  Sole.Prxtcrea,  baculus  in  aqua  apparet  ftzCXas, 
quia  frangiturradius  fua:  fpecie!,quia  declinat  ab 
inccfiu  teSto  ,  vc  di(5):um  cft :  &  non  canfacur  ab 
alia  fpecie,alias  non  apparcrec  baculns  fradlus. 

Prscer  hacc  lumina  eft  aIiud,quod  vocatur  ac- 
cidencalcjfiue  fecundarium,vbi  cft  vmbra,  &  non 
tencbra,quia  in  tali  lumine  videmus  nuUo  radio 
illorum  crium  przfentc  ,  &  illud  lumen  non  mul- 
tiplicacur  imniediacc  nifi  a  luminari ;  fcd  eft  per 
fe  fpeciesfcnfibilis  luminis  primarij. 

Ad  primum  ptincipaie  ,  dico  quod  illa  lux 
fuit  corpus  luniinofum  dcnominatuma  qualita- 
te  nobili  in  eo ,  &  forcc  fuic  illud  corpus  ,  quod 
nuncdicicur5(7/,ecfi  nonfuittunc  lacens  tanta 
lucc  ficut  nunc. 

Adaliud,qu6d  Auguftinus  accipit /»m^»  pto 

fpiritu 


6. 

§iifart  r»diui 
mn    ttgit 
/fhtrifi. 


De  hoe  /ufra 


9  li.H.i. 


&4. 

Stl  nm   Mgtt 

mediantt  ra- 

di». 


R*dium  re^ 
flexum  ijfe 
a  lumlnari 
immtdi»ti. 


DMur  lumen 
lumiais. 


7' 

Ad  ar^um. 

frimum 

frintifale. 


Ad/efSdMm. 


5J6 


Lib,IL  DiftinaioXIV. 


^4  Uritum* 


tna. 


44juintHn3, 


firm*  dtno- 
Jitum,ia  f.n 


Vp<h»  lumen 
)>on  ivduHit 
jfliud. 


fpirim  luminofo  ,  talem  enim  fpiritum  appellac 
Ai?icenna  lMmn,vcl  lHcem,6.  Naturalium  part.p. 

Ad  aliiid  dico ,  qu6d  lux  eft  principium  alte- 
landi,^!^  difponendi  ad  gcneiarionem  fubftantiz, 
&  in  termjno  fubflantia  producit  fubftantiam,5c 
non  iux  fubftanciam. 

Ad  aliud  rcfpondet  Auicenna  ,  6.  N4turMlium 
part.\.c*p.i.  quod  ibi  funt  aliqua  iimilia  corpori, 
cum  dicitur  radius  frangi,vet  moueri,&c. 

Ad  atiud,cum  diciiur  ,qu6d  habet  tjfe  reale  in 
medio  &c  non  intentionale.  Oico  quod  habet 
vtrumqueir^  in  medio,quia&e(tres,&iutcntio 
in  medio. 

Ad  ptimam  probationem,dicoqu6dquxIibet 
forma  poteft  denominare  fuppofitum.in  quo  eft, 
&  ide66cut  dtcimus  aerem  efte  illuminatum,ti 
fic  eftetnomcn  impofitum  ,  quo  fpccies  coloris 
dcnominaret  medium  intcntionaliter^poftet  con- 
cedi  illo  modo,  acr  albitiHt,  vel  aliquo  alio  nomi- 
ne,  fed  nuncnon  habemus  nomcn  impofitum  ad 
denominandum  colorcm,nifi  nominare  fubie- 
(ftum  fectmdum  tffe,  quod  habct  in  (ahiciko  ,  vbi 
cft  formalitcr:in  propofito  habcmus  ,/««w,  & 
illumnatJiw, 

Adaliam  probacioncm,cum  dicitur,lumen  in 
roedioexcludit  oppofitum.Dico,qn6d  verum  eft 
oppoficum  priuatiue  ,  ficqu6d  non  eft  ibi  carcn- 
tia  luminis;  Sc  fic  fpecies  albi  in  medio  excludit 
oppofitum  priuatiue,quia  non  eft  ibi  carentia 
fpcciei ,  fed  non  excludit  fpeciem  obiedli  con- 
trarij  alb«.  Sic  nec  excludit  vnum  lumcn  aiiud 
lumcn  ^  medio  ,  quia  ftella:,  &  Sol  fimul  illumi- 
nant  medium. 

Ad  tertiam  probationem  dico ,  quod  ficut  ha- 
bet  adlioncm  realem  in  mcdio  ,  fic  haber  talem 
cntitatcm  rcalem  in  mcdio,qu3e  compctit  tali 
aftioni,  quia  alcerat,  &  difponit  ad  induftionem 
fubftancia:  ,  &  in  tcrmino  fubftantia  ptoducit 
fubftantiam, 


Argument, 
frimum. 


Stcundum. 

yertium. 
^ttrtum. 


DISTINCTIO     XIV. 

Qjv^  ^  S  T  I  o      I, 
Vtrum  coelum  JitJuhJiantUJim^lexf 

K\tfS.\.f.qAX  ">•  *•  Auerr.  de  fubfttintis eriit  eaf>.t.(^  8. 
Met*fh.e»p^.  D.Thoni  i  p.(j.g6  nrt  i  (^  i.  D.Bonau.i. 
d.ii.  Hentic.qiMdl.^.q.ie.  Conimbt.i.i/;  Coele.c.i,  ^.4, 
ijf  lib.x.e.x.q.i,Scoi,i»Oxen,hiee[.\.^  i.thyf.q.^, 

Irca  iftam  diftin(f):ionem  14. 
quiritur  primo  ,  virum  cslum  fic 
fubftantiafinrptex? 

Quodnon.  Auguftinus  i.  fuper 
Genef.  cap.  j.  Super  aerem  purtu 
ignii  effe  dicitur ,  de  ejuo  fydera  effe  fa&a  canie&ant; 
igiturcoelumfit  ex  fubftanciacorporalijnonigi- 
tureft  fubftamia  fimplex. 

Itcm.Bcdaloquicur  fuper  Qcn.de aquis  fu- 
praccclura,&  aqua  eft  fubcoelojfcd  mcdium 
capit  naturam  cxtremorum  >  igicur  coelum  Hc  cx 
aquis. 

Item,  in  omni  moto  necefle  cft  imaginari  ma- 
%eiiim,S. Metapb.&  i.Phyftc. 

Item,  coelum  cft  animatum  ,  igitut  cft  compo- 
fitum  cx  anima  ,  &  corpore.  Probatur  prim6  ex 
Auicennap.  Mttaph.cap.^.  qui  prxtcr  animam 
;i)0tam  ponpbat  {ntclligcntiam  fcpracam  ,  6c 


coniundtam.  Idem  fecund6  videturpcrPhilofb- 
phum  ,  i.  de  Calo  ,  &  per  Commtntatorem  \i, 
MetMph, 

Oppofitum  :  fi  fic  ,  naturaliter  eflct  corrupti-  Centri, 
bile ,  quia  materia  efi ,  ex  quA  res  poteU  ejfe  ,  &  non 
tjje ,  S.Mctaph. 

S  C  H  O  L  I  V  M    I. 

Opinio  Philofiphi ,  coclum  ejfe  alteritu  rationis  ab 
inferiorihwiprimoy^uia  eius  mottu  non  ejia  medio,nec 
ad  medium  eius  rei ,  ad  cjuam  eft.  Secundo  ,  ^uia  ejl 
incerruptibilefecundumtotum,(Jrpartes ;  cenfetjHenter 
pofuit  caUmJine  materia,0'  corptufimplex,  Vnde  nett 
pofitit  ammatum  ,  ejuidejuid  fuptk  dicat  Auicenna. 
Theologi  autem  ponunt  compofitum  ex  materia,&  for' 
ma;variant  (amen  ajfi^nando  rationem  ^uarejitincor- 
ruptibile. 


Clrcaiftam  quxftionem  aliquid  eft  certum; 
aliquid  eft  dubium.  Certum  ,  qu6di  ccelum 
non  eft  fubftancia  incorporea  ,  cum  fit  quantum 
&  fcnfibilc.  Cum  igitur  in  primis  opcribus  natu- 
ra: ,  &  communibus,  non  fic  miraculum,  non  crit 
ibi  accidcns  fine  fubicdojigitur  ibi  eft  fubftantia 
fubiedla  tali  accidenci. 

Prim6  igicur  fecundum  intencionem  Philofo- 
phi  cffitum  non  eft  eiufdem  naturaecum  iftis  in- 
fcrioribus,quia,vt  vulc  Philofophns  ptimodc 
Cxlo  ,  text,  comm.  lo,  mocusnacuraliscft  a  me- 
diOjvel  ad  medium  illius  rei,qu2  eft  ciufdem  na- 
lurx  cum  elemenro  ,  vel  elcmencaco :  fcd  mocus 
cocli  cftcirca  medium. 

Dices  pcr  candem  raftonem ,  Jgnis  non  cric 
eiufdcm  naturarcum  inferioribus,  quia  perpctuo 
mouttur  motu  circulari  ,  primo  Aieteororum ,  & 
fimiliter  fuprema  pats  aeris. 

Dico  quod  cuidcncia  rationis  Philofophi  cft 
in  hoc ,  quod  motus,  qui  eft  primijs  alicuius  rei, 
non  eft  contra  inclinationem  iltius  rci ;  licct  ali- 
quis  mocusfecundarius  poflit  cfTe  perperuus  ,  & 
conrra  inclinationcm  rei  fccundum  fc.  Qiya  mo- 
tus  primus  rei ,  vel  eft  a  principio  incrinfcco 
aftiiio.vel  pafliuo,  ita  quod  paffiuum  non  habet 
inclinationem  in  contrariui^  ;  nunc  autem  illc 
mocus  circularis  &  ignis,  &  acris,  non  cft  mocus 
primus  corum,  fed  habenc  illura  virtute  coeli,  & 
non  dicjtur  fimpliciter  violentus:  quia  vbi  vjr- 
tusfuperior,  vincit  infcriusXub  co,  licct  intali 
mota  eirct  violcncia  refpeda  inferioris  confi- 
dcrati  fecundum  fc  ,non  tamen  fimpliciter,  quia 
naturale  cft  inferiori ,  quod  obcdiat  fuperiori,  & 
quod  ab  co  fuperetur.  Non  fic  poteft  dici  dc  coe- 
lo.qiiia  ipfum  eft  primummobiIe;ide6  prioritate 
nullius  prioris  motus  poftct  aliquis  efte  motus 
nacuralis  eius  ,&camenvioIcntus  refpcAu  czli 
confidcrati  fccundum  feribiigitur  non  inucnicur 
co;4crarieca9;igicurnon  videturqu6d  fiteiufdera 
racionis  cum  corporibus  inferioribus. 

Icem  fic :  illudcorpus  ccclefte  apparcc  cfle  in- 
corrupcibile  fecundum  cocum  ,  &  fccundiim  par- 
tcs ,  non  fic  qux  func  infra  fphzram  adtiuorum: 
igirur  ifta  difterunr  gcnerc  lo.Metetph. 

lllud  igiturvidetur  probabile  Philofoophice 
loqucndo,&  1  hcologicc,  Iftud  tamcn  facir  diffi- 
cultatem  in  propofito,quia  czlum  conucnit  cum 
fubftantia  incorporea  iu  incorrupcibiticate ,  & 
cum  corruptibili  in  corporettacc.  Idcodicitut 
quod  pofTec  ibi  poni  duplex  compufitio  cx  mate- 
ria)&  forma,  v(l  cx  iuum4>&  corpore.  Dc  prima 

compo 


1. 

Coelum  (Of' 
foreum. 


Coelum  /#. 
runditm  Phi- 
bfcphum 
non  efl  eiuf- 
dim  m»tetiA 
cum  inferit- 
ribus. 


Motus  circH- 
turis  igrtU  (^ 
aent  non  tfi 
ab  iffis. 


Ceelum  eup 

incorrufttbi^ 

le. 


QuiEftio  I. 


337 


Ofir.h  Jf,gi' 
dif  traStafu 
de  mnteri» 
taeli. 


V.  Them. 
f.l.J  66. 


4- 

Oplnitntt 
fupetiorti 
re^ci-AntUr. 
torm»  toeli 
Htit   tellit 
tmms  friua- 
tionrt  »  f»» 
m.t:tri«. 


compofitionc  dicitiir  qu^dcomponitur  cxma- 
tcria,ik  foima,  quia  omne  cns  a^u,  veladluans, 
vcl  habcnsjcaelum  non  eft  >6lus  tantum ,  quia  Gc 
eifcc  fubdantia  aAa  intinita ,  nec  eiret  fenfibilci 
igicur  habet  aftam. 

Sed  quomodo  ed  incorruptibilciOicitur  quod 
quia  forma  fua  tcrminat  appetitum  totum  ina- 
teriz,  ideo  cxciudir  omncs  priuationes :  &  ide6 
non  obdantc  quod  materia  Hc  eiufdem  rationis 
in  coelo,&  in  iftis  corruptibilibus ,  adhuccoclum 
eft  incoiruptibile. 

Ahj  dicunt  candcm  concluiionem,  aiHgnando 
aliam  caufam  incorruptibiiicacisjfcilicet  proptcr 
carcntiam  contrarij.  £i  iila  opinio  minus  ponit, 
quia  non  ponit  quod  fortna  cceli  excludit  omncs 
priuacioncs,  fcd  iufGcit  carentia  contrarij  ad  hoc 
qu6draluctureiusincorruptibilifas,nonobitan- 
te  quod  niateria  fic  eiufdcm  racionis. 

SCHOLIVM     II. 

Ratio  fupradiEla  t/Egidtf  pro  cceli  incorrHptione^ 
quia  eim  firma  tollit  prihationes  ommum  aliarHm 
formarum  ,  reijcitur  cfuatuor  argHmenti^  claru,  ex  tfui- 
hi*>  etiam  reifdtMr  r.itio  2).  Thoma  ,  afferentu  effe  iti- 
corruptibile,  quia  caret  contrario ,  &  quia  PhiUfophut 
fofuit  tjuod  omne  corruptihile  tandem  corrumperetur\ 
efuiaficundiim  eum ,  ornni  potentia  paffiua  corrtfpondtt 
aElina  in  natura.  Alij  dicunt  materiam  cali  effe  altC' 
riut  rationis.  Sedhoceficontra  Philofepbum ,  quia  non 
flttt  cencederet  dtias  materias  primat  diuerfoi  ,  tjMam 
duo  e^cientiaprima,  duofjuefines  diuerfos.  Traterea, 
oportet  dicete  tot  ejfe  diuerfa  rationii  materiM ,  quot 
fitnt  orheSyVel  alij  agem  in  alios. 

COntra  iilas  vias.quod  neutra  Cix.  vera,proba- 
tur,quia  ii  fufceptiuu  iit  natum  reciperefor- 
mam,&  non  habet  eam  j  fequitur  quod  priuatur: 
igitur  fi  matcria  coeli  dc  fe  fit  naca  rcciperc  for- 
mam  ignis,fi  cam  non  habctjnecciTc  eft  qu6d  ipfa 
priuccur.  Et  cumdiciturpoftea,qu6domnis  pri- 
uatio  cxcluditur  per  formam  coeli ,  illud  ell  im- 
poflibilc  qood  collatur  priuatio  a  fufccpciuo,  nifi 
pcr  dans  ejfe  formalitcr  oppofitum  illi  priuationi; 
igiturcum  forma  coeli  non  dat  matcris<fj^,quod 
forma  ignis  darct  focmalitcr  ,  impoflibile  eft 
quod  collat  priuationem  formx  ignis. 

Item,fccundum  iftos,intcIIc6liuaeft  pcrfcftif- 
fima  forma citra  Intc!tigentias,&  tamen  ipfa  non 
toUit  ^  matcria  priuacionem  forma  ignis  ,  quin 
compofitum  fit  corruptibile  ,quia  niaceria  fub 
focma  coeli  manctapta  ad  formam  ignis  ;  igitur 
nontollit  formacceli  proptcrciuspcrfc<5lioncm, 
priuationcmaliarum  formarum. 

Item  ,  etfi  forma  coeli  habcrec  in  vircuce  for- 
mas  merc  naturales ,  non  tamcn  animam  intelle- 
ftiuam  ,  ncc  fccundiim  Philofophos  ,  nec  fccun- 
dum  Theologos ;  igitur  nontollit  priuationcm 
intelletS^iuz  a  fua  materia. 

Item,vel  oportet  iftos  dicerequod  omnia  cor- 
pora  coeleftia  fint  eiufdem  fpeciei ,  cum  tamen 
opcrationcsapparent  contrari*.  Vcl  oporteteos 
dicere  quod  tot  fiint  ibi  matcriaf  quot  corpora 
diftinda  fpccie,quia  fi  maicria  fit  ciufdem  ratio- 
nis,  &  fint  corpora  diucrfarum  fpccierum :  igitut 
vnum  corpus  coclcfte  potcft  aliud  corrumpcre, 
ficut  ignis  aijcem,  quiamateria  ciufdem  rationis, 
&  formac  contraric.  Et  iftaratio  potcft  cflccon- 
tra  fecundam  fcRtentiam  de  carcntia  concrarij. 
Ec  fimilicer  neceftie  eft  poncrc  aliquid  inccinfecc, 
quod  eft  caufa'  incorruptibilitatis  ,&  non  foltim 
caufaexirinfeca. 

Scoti  oper.  Tcm.  XI. 


Ideo  nihil  valet  dicerequod  cx  natnra  fua  eft  omnt  cerrif 
corroptibile  ,  vel  falcem  fibi  non  repu^nat  cor-  f''^'^  '"*' 
rumpi,&  tamcn  quod  pcrcareniiam  coniranj  cf-  ^^,^^  /i^»». 
ficicur  incorrupcibile.  Prxter  hoc  illud  eft  ^\a.nc  dkm  phihf. 
concra  Philofophum  ,  quia  Anftotelcs  pofuit 
quod  in  natura^omnipotcnii^  pafCuz  correfpon- 
det  adiua  naturalis  ,  qua:]  tandcm   reducit  in 
a6^um;igitur  omne  quod  cft  corruptibile  pafliue, 
tandem  a6ta  corrumpetur. 

Alia  opinio  faluat  incorrupcibilitatem  coeli       g, 
pcr  hoc,qu6d  matcria  cft  altcrius  rationis  ab  iftis  Ttrti»  tfi- 
genecabilibus.  Sedilludcft  planccontra  Arifto-  ">'«. 
telcm,vt  habctur  1 1.  Metaph.  Omttis potentia  tnere 
paffuM  contradi£iionif  eji,<^aia.  nihil  mcre  paOluum 
determinat  fe  ad  ejje,8c  in  codem  9.  Calum  ejifor- 
maliter  necejfarium.  Iftaigicur  funt  incompofCbi* 
lia  qu6d  fit  incorruptibile  fic,  &  qu6d  fit  forroa- 
liter  neceftarium ,  &  tantum  per  potcntiam  mere 
pafliuam. 

Item  ,  materia  ita  eft  vnius  rationis  quancum 
eft  de  fc,  quod  non  plus  plurificacur  ,  quam  a6lus 
de  fe.  Ideo  non  plus  ponerec  Philofophus  duas 
potencias  palliuas  ,  quarum  neucra  rcduccrec 
aliam ,  qu^m  poncrct  duo  cfficientia  fimplicitec 
prima,vel  duos  fines.  Et  fimilitcr  oportct  per 
hoc  ponerc  quodtot  funt  ibi  matcriz  dlucrfarum 
rationum ,  quot  formz  fpecifics  in  corporibus 
csleftibus.  Quia  fi  duo  difFerentia  haberent  ma- 
riam  eiufdem  tationis ,  vnum  poiTct  aliud  cor- 
rampcre. 

SCHOLIVM     III. 

Fera  opi»io,ficMndjtm  Philofophum  calum  ejje  ccr' 
ptMfimpleXitjuiapofuit  illudfimpliciternecefariHm. 
Reijcit  DoQcrrationes  i/£gidij,qMihHi  nititur  prohare 
fecundMm  Pbilofophos  effe  compofitum.  At  ficunditm 
ThtologoSyVt  vidttur  celligi  exfacra  Scriptura,  calum 
eft  compofitum  ex  materia ,  &  forma ;  eiuf^ue  materia 
efleiufdem  rationis  cumalifs ,  ejitamen  incorruptihile, 
^uia  incapax  accidentiii  tendentiHta  ad  corrupticnem, 

DIco  igitar   primo  fccundi^m  intcntioncm        7* 
Philofophi.quod  coelumcftfubftantia  fim-  AmBtritfuf 
plex.Vnde  bcncfcntic  Commcncator,i2.iW<r/<i^A.    **"*' 
text.x^.  fccundiim  mcntcm  AriftoteIis,qu6d  im- 
poflibilc  cft  potcntiam  contradidionis  cfTc  yi 
fimpliciccr  nccciTario^idco  cft  cantiim  fuppofitum 
fimplcx,quod  fubftat  quanticari  corli. 

Diccs  ,  vnio  potcft  cfTc  in  ncccfTario ,  quam- 
quam  alterum  vnitorum  quantiam  cft  de  fe ,  ha- 
beac  pocenciam,vcl  fic  potentia. 

Contr^;  impoflibile  eft  vnionem  cfTc  neccfTa- 
riam,&  alccrum  vnicorum  cfTc  meram  potcntiam 
contradidlionis :  quia.vt  habctur  y.Metaph.  text. 
somm.ii.  Talis  potentia  eft ,  qua res  poteft  effe,  & 
noH  effe. 

Ad  rationes  pro  prima  optnione ,  cum  dicitar 
quod  aHfu  ,  tjui  eft  fuhftantiaper fe  exiftens  ,  eftpure 
imelleEliit  ,&  nonfinfibilis.  Dico  quod  hoc  cft  vc- 
rum  loqucndo  dc  tali  aftu  pcr  fc  exiftenre,  qui 
non  cft  capax  accidentium  fimilium  ,  qualium 
funt  fubftaniiae  corporcs  fufceptiuae.Et  ficopor- 
tet  Philofophum  glolTarervel  oportet  qu6d  con- 
tradicat  fibiipfi  :  quia  ipfe  ponit  quintam  efTcn- 
tiam  necefTariam  formaliter ,  &  nihil  ponit  for- 
maliter  neceftarium  ,  in  quo  eft  mcrc  potentia 
contradidlionis  ;  igitur  oportct  qu6d  ipfe  ponat 
talcm  iOtam  ibi  fincpoccntiacontradi<^ionis,qui 
fubftet  quantitati,quam  vidcmus. 

F  f  Loqueil 


Ccelum  eft 
ttrfut  Jim- 

fltX     fttUH' 

ditm  Fhilcf. 


8. 

Ad  ratitntm 
primA  efi' 
Hitniin.i. 


3i8 


Lib.ll.  Diftinaio  XIV. 


tnteUigtnti» 
A\citur  »ni- 
CT*  ftli. 


fiepugntt 

ftlum  ffi 
iattUeHiuit. 


9; 

StcundUm 
Thenlogos 
Cixlum  efi 
ttmftptum. 


tit»ltfi»  e/tli 
jut/it. 


Vndi   inetr- 
rtiptibilit»! 
eoeli  fecutt' 
tlktn   DpHo' 


10. 


Loquet^«lo  Ac  feciiijda  comiiofitione  ex  corpo- 
&  ani^aidicoquod  motoipropriusczli  pol(ct 
dicj  anuna  cjeli  pcr  oppolitom  ad  mototem  le- 
paratum;&  iila  anima  dicitur  eiTc  mottix.fcd  non 
fibi  vnitur  vi  formaeius,quialicetoportcat  mo- 
uens  &motum  eHefimul  fccundiim  concadtum 
virtualem  ,  non  pioptcr  iioc  fequitar  quod  mo- 
tor  eH:  forma  moti ,  quia  anima  non  eft  adlus 
corporis,  nifi  mixti:aliud  enim  non  cflet  fibi  pro- 
portionatum.  Nuncautem  vbi  vnitur  anima  cor- 
pori  mixtOjVt  forroa,ibi  funt  potentiz  fenfitiux; 
Ted  pcr  Commcntatorem  i.  Metaph.  in  IntcUi- 
gentiis  non  funt  de  potentiis  animae:,  niH  incelle- 
6tus,&  voluntas;  igitur  illc  motoc  non  eft  forma 
corporis  coelcftis. 

i*ra:tcr  hoc,  impoflibile  eft  animam  intelle6li- 
uam  erte  fubiedlum  quantitatis,  quia  non  exten- 
ditur  per  fc,  nec  per  accJdens;&  ibi  non  eft  mira- 
culum  confcruando  accidens  iinc  fubiedo;igitur 
oporcet  quod  ibi  iit  aliafubftantia  ab  anima  in- 
lellccliuajigituriftiusnaturacnihil  eft  animain- 
tclledlma ;  igitur  ibi  cft  fimplex  fubieiSlum  quan- 
titatis.quod  ab  anima  moueiur. 

Sccundum  Thcologos  fccundum  quod  Scri- 
pturavidetur  intelligi  ,  contrarium  cirettcncn- 
dum,  quia  videtur  probabilc  quod  neceflc  fic  po- 
nere  ccelum  cornpoiitum  ex  materia,&  forma^ 
quia  in  opcrationibus  primac  dici  fccit  coelum 
Empyrcam  cum  Angelis ,  &  materiam  fub  forma 
confufionis ,  &  fic  intclligitur ,  quod.  Inprincipio 
crenuit  Dem  ceelum,&terram,GtneC.i.6cptimam 
corpus ,  &c  poftca  ptoduxit  Dcus  omnia  alia  cor- 
poralia,ita  qu6din  primo  die fuic  matciia  fub 
forma  chaos ,  ita  quod  de  ifto  tanquam  de  primo 
crcaio  poftea  ficbant  alia  corpora,qua:  prius  erant 
fubfoimaconfufionis.  Vcl oporcct  diccrcquod 
:n  primo  inftanti  crcationis  crant  omnia  produ- 
£ka  in  efe  fpecifico,  quia  poft  primam  inftans 
creationis  nihil  fimplicitcrcaufabatur. 

Nec  fecundum  Theologos  eft  ponendum 
quod  materiacoeli  ficalcerius  rationis  a  mateiia 
infcriorum  ,  quia  tunc  fuiflent  duo  chaos,  vnum 
acccloBmpyrco,aliud  iuxta  globum  lunarcm, 
aliud  iftorum  in  fphaira  adiuotum.  Idco  incor- 
ruptibilit.is  ,  quam  ponit  Thcologus  in  ccelo, 
arqualitcr  faluacur  pcr  materiam  eiufdcm  ratio- 
nis ,  ficut  per  materiam  alterius  rationis ,  quia 
aftus  illius  matcriac  eft  alterius  rationis ,  quam 
fit  forma  gencrabilium.  Et  idco  potcfttotura 
compofitum  non  cfle  capax  talimn  accidentium, 
qualium  eft  ignis  capax;atque  ideoneque  coclum 
alcerabilc.altcrationc  tendcnte  ad  corruptionem, 
ncque  cft  corruptibile  a  tota  natura  crcata ,  fed  h. 
folo  Deo  poicft  cotrumpidepotencia  ordinara 
Dci.  Iftum  ir.tcllc6lum  incorruptibilcatis  cotli 
ponicDamafc.lib.z.orth.fid.  cap.xo.  dicens  quod 
ccgtHm  conferuttuir  Deovolente,Scc.  Elongacutenim 
k  quolibet  contrario ,  &  natura  non  poteft  in 
ipfum  ageie.  Et  iftx  funt  dus  caufa:  quarccft  in- 
corruptibilis.  Sed  eftne  ifta  forma  coeli  anim^ 
fua  fecundum  Theologos? 

SCHO  LI  V  M     IV. 

Licet  Anguftinui  tiUquanJo  duhitauerit  an  ecelutn 
tjfet  animatum,  tamen  negat «  animam,  \ocis  btc  cita- 
tis,&liy.deduahManimabit4  c.^.&  i.  Retra^l.cap.j. 
Hier. hic citatus ,&cap.^.&^^.  Jn Ifai. Damafien. 
hic  citattu. 

Ico  quod  recundum  Auguftinum  dubitatio 
fuit  j  fi  coelum  fuit  animaljquia  libio  i  .R.e- 


D 


traciationum  ,  cap.  j.  non  retraftauit  abfolutc,  Caeluman 

qui  dixit :  N»n  hocjaifum  ejfe dico,n;tjue  quod  verum  fi'  »nitr.»l. 

ejt  reprehendo,    Et  tamen  non  credituc  fccilTe  li- 

brum  poft  iftum.    Snniliccc  in  Enchiridio  33. 

vel^i.  Non  habuit  pro  certo  fiiie  fuit  animal, 

fiuenon:tamcn  in  librode  Vcra  vitavidecucpo- 

nere  detcrminatc  quod  non  fuic  coclum  aniroa- 

tum,vbi  dicit :  §iui  ajferit  corpora  caleftia  ejfe  ratia- 

nalia,fe  ejfe  irraiienalem  demonjirat. Tnmen  excludi- 

lur  per  hoc  ,  quod  iftum  librum  non  compofuit 

Auguftinus  ,  vcl  fi  fccit ,  fuit  poft  librum  Kctra- 

clationum.Sed  Damafcenus,  cap.io.  ponit  decec- 

minatequod  non  funt  fydeca  animaca.  Ec  Hicro- 

nymus  concordat  cum  eo,cap.  i  .Genefei .  *.  ,((  y.j^  ^^^^ 

Similitcraliquinitunturprobarcficpcrcatio-  elem  fufer 
nem-.Afateria  efi propterformam,  j.Phyfic.Comm.   Tfalmum 
a.Phyfic.com.  z6.  Igitur  non  vnitur  forma  ma-  audicecasli. 
teria:  ,nifi  proptcrahquam  perfcftioncm  ,quani 
forma  confequitur  ex  vnione :  fed  corpora  ccelc" 
ftia  non  habcnt  operationem  fenfitiuam;igicur  in 
nullo  dcferuirctmatcria  tali  anima,quia  non  ce- 
cipic  phantafmaia. 

Ifta  tamen  ratio  deficit,quia  non  folum  vnitur        '  *• 
forma  matcrias ,  propter  pcrfcdioncm  forma  fc-  ^*"*  '*'*''• 
cundum  fe,fed  vt  fit.vnum  cns  pcrfe<aumex  '*'*"".'""» 
vtcoquc.  Vndecompacandoiftaintcc  fe  ,focma  tum. 
dat  macetias  pci feaionem ,  &  nullam  ab  ea  icci- 
pit.Idc6  alium  coloccm  potcft  catio  habcie,  quia 
foima,  qua:  eft  nata  pci  fe  efle  ,  vnitui  piopter 
opeiationem  ,  vel  peifedionem  confequendam: 
fed.  nuUam  opeiationcm  confequeretur  anima 
vnita  matcria:  coeli,ctim  non  vtatur  potentiis  or- 
ganicis.  Idco  Theologice  loqucndo,alia  videtur 
forma  ca-li  ab  anima,&  non  eft  nccefl^arium  prac- 
tcr  motorcm  communcm  ,  &  proprium ,  ponere 
tcitiam,qu£  fit  anima  oibis,ficutponit  Auicen- 
na  nono  Aietaphyjica. 

Bicuitei  itaque  diccndum  quod  motus  coeli         **• 

cftablntclligentia,qui  motus  non  cftnatuialis  ©?*/''"■  ^/^ 

cx  patte  mobilis ,  co  modo  ,  quo  mobile  dicitur  "T  ""'"* 
i.  .|A.r-\  .  ""  naturM' 

naturaliter  moucri  hicinrerius ,  vt  grauc  &  leuc.  /«, 

Hoc  auccm  piobatut  pci  Auicennam  9.  Metaph. 

c.i.  fic.  Aiotus  naturalu  eft  mohitis  habentis  effe  ,fiue 

exiftentis  extra  tocum  fmm  naturalem:  quia  talis 

motus  cft  elongatio  a  difpofiiione  in  naiurali,  & 

acceflus  ad  difpofitionem  naturalem,quia  quam- 

diu  mobile  mouetur  naturaliter,extra  locum  na- 

luralem  eft.quia  fi  in  loco  nnturali  cflct,non  exi- 

ret.nifi  violcntcr :  ergo  fi  caclum  naturaliter  mo- 

uetur  ab  Oricnte  in  Occidcntem  ,  natuialitet  ibi 

quicfceiet. 

Item,i  quocumque  pundo  dato,coipus  ciicu- 
lariter  motum  ficut  accedit,  ita  rcceditjficrgo  ad 
aliquem  tcrminummoucretur  naturaliter,ab  illo 
violenterrecederet;ergo  vnus  &  idcm  motus  ef- 
fec  nacutalis,&  non  naiuralis. 

lccm,quod  mouecurnaturaliterhabet  inclina- 
tionem  propriam  ad  terminum  motus,vt  patct  dc 
lapide  fufccpto  furfum,qui  naturaliterdelccndit 
deorfum  ad  centrum. 

DicuntPhilofophiquodmotushuiufmodina-         '5* 
turalis  eft  ex  partc  moucntis,quiadicut  quod  na-  ^'^'jj/Aj 
turaleeftipfi  Intclligentiaemouerecoelum  motu  phut  hun* 
tali,qui  potcfteflcpcrpctuus.  Ponicenim  Philo-  motum  ejft 
fophus  Deumproducercaliudi  feex  neccfficate  n»tur»lem. 
nature,&  Inrclligcntiam  ficmoucre  coelum.  Vn- 
dedicit  ii.Metaph.  quAd  Intelltgentia;  fint  in 
opcima  difpofitionc,  quando  moucnc  coeluna,& 
tot  ponit  de  eis,quot  pofuit  orbes  mobiles. 

£ft  taroen  intelligenciumjquod  non  pofuit  In- 

telli 


QujEftio  11. 


339 


telligentias  itaefTein  optimadifpoficioncquan- 

do  mouent  cosluro,  vt  ipfum  mouere  eflfet  earum 

optima  difpoticio  &  feliciias  ,  cum  eam  aliks 

pofueric  in  altiori  a£tu,fcilicec  iu  veritatis  fpecu- 

laciooc  :  fcd  hoc  pofuit  neccflirate  naturali ,  in- 

quantum  ex  fumma  perfei^onc  earum  naturali 

neceintate  confequcretur  communicatio  ad  ex- 

tri.  Vndclicec  pofuerit  Dcum  intclligentcm,& 

voluniatem  agere  per  intellc<aura ,  nihilominus 

pofuic  quod  cx  neceflitate  naturali  producerct 

extr^iinquancum  ad  plenitudinem  fuzperfedlio- 

nis  natutali  neceilitacc  communicacio  fequere- 

tur ,  ficut  nos  in  agencibus  nacucaiibus  poninus. 

Pofuii  etiam  Intelligentiam  mouere  vtamacum 

ad  deHderacum  5  camen  necelTario  inquancum  vi- 

dcc  ipfum  primum  danccmf^  per  cognicionem, 

Sc  appccicum,&  fic  appetii  ci  aflimilan  ,  commu- 

nicando  fuam  pctfedioncm  cxtri  diucrfis  efFe- 

ctibus :  &  quod  hoc  non  poffit  faccre ,  nifi  me- 

diance  mocu:&  ideo  pofuic  quamlibec  Intelligcn- 

tiam  habere  virtutem  fibi  proporcionatam  refpe- 

&a.  orbis,quem  raouet ;  ita  quod  fi  opponerctur 

vna  ftella  de  nouo ,  fatigaretur,  quia  mobile  cfTct 

importionatum  in  modo  ,  ficut  accidit  fatigacio 

in  nobis,&  ficpofuic  quodfecundum  proporcio- 

nem  fua:  pctfcdionis  incraneas  naturalis  confe- 

quicurquamlibet  Intelligenciam  communicare 

Ecrfcdlioncs  eflcndi  eius  quantum  pofTcc  j  &  ha- 
cre  proporcionabilevirtutis  l'u£,percuiusmo- 
tumcoc  extra  produccret.quot  poiret. 
j  .  Scd  Theologi  concrarium  ponunt  ,  fcilicet 

quodDeusnon  nacurali  neceffitatc ,  fcd  liberc 
agic ;  &  ninilicerlncelligentix.  Quantaccumque 
enira  perfet^ionis  fuerinc  ad  communicandum 
extra ,  ponimus  fubeffe  determinacioni  libcri  ar- 
bitrij :  tamen  ponimus  pct  mioiftcrium  Angelo- 
rum  motum  ficri :  non  tamen  omncs  Incelligen- 
tias  mouere,ncquc  fingulas  carum,  qua:  mouenr, 
arquc  moucrc.quia  vna  potcft  moucrc  plures  or- 
bcs.vcl  vnum.fecundiim  voluntarcm  Dei. 

Quod  auiem  moueant  ,  patct  per  Augufti- 

num  i.de  Trimt.6.Sc  eft  congruentia,  quia  Deus 

communicat  cffeftibus  fuis  caufalitatera  ,  quara 

habere  pofTunt^fcd  raouerc  eft  huiufmodi :  crgo 

Angeli  moiicnt,licccnon  omncs.nccneceffitate, 

fedarbitrijlibertate. 

jg  Adprimum  principale,poteft  dici  quod  Au- 

Adnrgum.      gnftinus  ibi  loquitur  fccundum  opinioncm  Pla- 

frimum.         toiiicorum  ,  quia  ante  Ariftotcicm  non  fuic  po- 

ficaquinca  cfTcntia.  &  rario  fccundijra  opinio- 

nem  eo.rum  eft,quia  ccelum  fuit  produdlum  ex 

igne.  Vclpoceftdici  quod  aut^oriras  foluicfei- 

pfam,  quiamanifeftepacetquod  loquitur  fecun- 

dum  opinionem  aliorum ,  ciam  dicit  qu6d  ibi  ejl 

pHrMi£nu,de]^Hofydera  effsfaUa  conieElant^  hoc  eft, 

alij,dc  quorum  opinione  loquitur.Vel  poteftdi- 

ci  per  vnam  gloflam  Strabi ,  fupcr  iftum  locum, 

qu6d  illud,  de  quo^iebatcoelum,  hoc  cft,  firma- 

mencum,vel  fydera.dicituc  ignis,  propter  quan- 

dam  proprietatcm  ,  vc  propter  lucem,  quaj  cft 

proprictas  ignis. 

AiH»  fuptr       ^^  ^'^"^  potcft  dici  qu6d  accipitot  ibi  a<jua 

eeelo  qmm»-   pro  compofito  ex  matcria  &  forma  confufionis 

do.  vtproifto  chaos.  Iftnd  tamcn  fecundiim  verita- 

Ad  fecHn'      tcm  non  magis  fuit  aqua  vera  ,'qu^m  ignis.  Nec 

"*"  oportet  medium  fccundijm  fitum  componi  cx 

terminis,  nec  cfte  ciufdem  naturae,  ficut  nec  ho- 

nio  exiftensinterduoslapides.Scdquoraodocft 

aqua  fupcrca;lii,&  aqua  fub  caelo?Aliqui  dicunt 

quod  euaporatur  fupei  caelum  aqua  ab  aqua  fub 

Sceti  oper.  Tom.  XI. 


i*m. 


ccelo.Sedilla  cft  fi6lio,quianon  funt  corpora 
fic  porofa ,  quod  poffic  aqua  per  medium  ipfo- 
rum  fic  tranfirc ,  ncc  poffct  iranfire  pcr  fphxram 
ignis,quia  totaliter  corrumperetur:ide6  videcuc 
quoddicacur  s^a  Jitpra  ccelum  tanciim  propcec 
quandam  proprietatem  aquar.  Ccelum  cnim  cri- 
ftallinum  potcft  dici  aqua  ,qua:  eft  fupra  firma- 
mentum ,  propter  firailem  qualitatcm ,  &  aqua 
fub  ccelo,poteft  dici  illud  confufufara  chaos ,  ex 
quo  producebantur  alia  corpora. 

Ad  aliud ,  dico  quod  fecundiim  Philofophum  i  y, 
ex  motu  coeli  magis  fequicur  ibi  non  effe  mate-  Adtntittm. 
riam  ,  quilmefre,quia  Philofophus  nonpofuit 
formam,quam  non  pocuic  conuincereex  opera- 
tione,  neque  pofuic  n-atcriam  ,quamnon  pocuit 
conuinccre  ex  motu ;  ideo  foliim  poteft  concludi 
quod  ibi  eft  matcria  ad  vl>i,&c  non  in  poccntia  ad 
aiiam  formam  fubftantialem. 

Ad  aliud ,  dico  qu6d  coelum  non  cft  compofi-  ^j  qunr- 
tum  ex  aniina,&  corporc.  tMm. 

Ad  probacionem  dico,negando  Auicennam,  ■^d  frimam 
quia  ipfe  nec  pofuit  Philofophicc ,  nec  Theolo-  f*^*'*"»*'"' 
gice  :  fed  principaliter  dixic  neceftarium  cfTe  po- 
nere  animam,  tercium  quid  i  mocore  coaiaaikot 
&  fcparaco. 

Ad  Philofophum,i.  deCcclo,dico  quod  non  Aifttu»- 
intelligic  qu6d  aliqua  anima  vnirecuc  coelo  in  dAm, 
racione  focma; ,  fed  cantijm  in  racione  motoiis, 
Idem  inceilexic  Commencacor,t,Metaph. 


Q^  jE  S  T  I  o      II. 

Vtmm  fint  flures  cceli  mbiles  ? 

Alcnr.i.^.j.i8'.m.4.(^^.^i.  «r/ 4.  Albett.  tralf.dequatuof 
eeelii  q.^  4.t.  JE.g\d.l.t.Hexiemetoa.e,j6,Cotiimhi:.l.i. 
de  eoelo  ,eitp,  5 .  quAfi,  i . 

VoDnon.  Genci^.i. Fecit dtto  lumlnaria        I. 

magna,  &  ftellas,&  pofitit  iffa  infirruamen-  frimum  arg. 

!  to  caeli,igkat  corpora  cceleftia  funt  in  co- 
dcm  coelo. 

Ircm,  j .Metaph,text.  8.  Continmm  eft,cutm  mo-  StcHndum, 
tus  eft  vnus ,  &  indluifibilis  ficundum  tempsu  :  fcd  ad 
motum  primi  orbis  infetiora  omnia  mouentnrj 
igitur  funt  continua, igitur  vnus  orbis.  Antece- 
dens  patet,  quia  motus  fupcrioris  orbis,  &  infc- 
rioris,funtindiuifibiIes  feciindum  tcmpus. 

Oppofitum.  Si  non  efTec  nifi  vnum  ccelum  ctntri. 
mobi!e,impoffibile  eflec  fteilas  aliquas  non  fcm- 
pcr  effe  «quc  diftantes  ab  inuicem  :confequen$ 
cft  contra  fenfum.  Confequentia  patct ,  quia  fi 
fintinvnoorbc&aliquando  plus  diftenr,  ali- 
quando  miniJS,oportec  illud  diuidere  calum,  vcl 
duo  corpora  clTe  fimul. 

SCHOLIVM    I. 

Nouem  ejfe  coelesficundkmanti^uot,  Colliglturifte 
numerui  ex  diftantia  Planetarum  interfi,&  adftellai 
fixM,fixarum  ad  polum  &  motum  diHmum ,  <jui  nort 
poteft  ejfe  a  (tetlato,  quia  habet  alium  proprium ,  vnde 
ponitur  nonum ,  ^uod  eft  feptimum  mobile.  yiltj  poftea 
inuenerunt  decimum,  conftituentes  duo  infteUato,  Non 
loquitur  DoElor  de  Empyreo ,  ijuia  ratione  non  fcitur. 
Patres  illudponunt  B.tfil.  hom.  i.&  ^.in Hexaemaer. 
liamafi.lih.x.c.G.  Clem.  1 .  &  t.Recog.  HUar.in  Pfal. 
1 1  t.Athanaf.Chryf,&  Theohpyl.in  c.^.ad  Hebr. 

AD  quacftionem.Omnes  Aftronomi,&  natu-        2,. 

ralesvnum  fupponunc,  fcilicec  qu6d  non  *""*    "»* 

cftponcnda  ftclla  moueri ,  nifi  ad  mocum  orbis,  '^^"ruomtl 
if    2                in       •' 


34° 


Lib,  1 1.  Diftinaio  X I V. 


mu*  fltlla 
n»s  lat*t. 


{n  quo  cftialitei:  enim  vel  efTec  vacuutn  in  orbe, 
vcl  ccclum  ertet  tarefad:ibilc,&  condchfabile, 
quia  rtella  egredicns  de  fuo  proximo  continon- 
te  in  alJam  partcm  fui  diuidcret  partem  orbis, 
vel  fimul  ciTet  cum  illis.  Et  ex  ido  lcquitur  quod 
omnes  duz  ftcllx,qux  quandoquemagis  diftant 
ab  inuicem,  quanduque  rainilis,  habent  alium  or- 
bem.&alium. 

Secunda  propofitio.quam  rupponunt,eft,qu^d 

non  eil  (lcUaaliqua ,  quin  poific  deprehcndi  per 

inftrumenca  ;  nec  etiam  locus  (lcUs  in  Hgnis,  vt 

patct  pcr  Ptolemacum  diSlione  y.  Almagefti,  cap.i, 

Stpttm  nbis  £t  prarcipu^  per  armillas.  Sed  notum  eft  per  ifta 

vnd*  noti.      inftrumcnta ,  tantum  feptem  corpora  coeleftia  fic 

fe  habere,  quod  aliquando  diftant  inrcr  fe  ,  &  re- 

fpc^lu  alioruro  5  igitur  tancum  funt  fcptem  or- 

bes  depucati  fepcem  Planetis  erraticis  ,  quia 

Ariftotelcs  i  i.MetaphAic\t  quod  non  eft  poncn- 

dus  orbis,nifi  gratia  lationis  alicuius  aftri ;  igicur 

tot  funt  caili,quot  funt  PlanctasNon  oportct  igi- 

turponere  csium  ,  quod  non  dcprehenditurper 

ftellas. 

SttlUrum  Vlteriiis  oportct  poncre  orbem  fphaerz  ftella- 

qutd»mfixt,  ^^^^  fixarum  ,  quac  ponuntur  omncs  in  vno  orbc. 

viutrh.        Nam  ftelljc  fcmper  funt  in  cadcm  propinquatate; 

&  diftantia.  Patet  cnim  per  figuram.Si  tres  ftellac 

faciunt  ctiangulum  in  caclo  ,  ita  facient  in  xter- 

num.Ide6  conuincitur  quod  in  vno  orbc  funt. 

5«  Praecer  iftos  oportet  ponere  caelum  nonum. 

Licec  Ariftotelcs  pripto  de  Coelo  hocnon  affirma- 

uit,non  tamcn  negauit;tamcn  ratione  conuinci- 

lur  hoc,  quia  vnius  orbis  non  cft  nifi  vnus  motus 

primus,!icct  oibes  inferiores  habcant  varios  mo- 

lus :  fed  cxlum  ftcllarum  non  potcft  moueri  tan- 

tura  motu  primo  diurno,qui  eft  motus  primu$,8. 

Thyfic.  vniformis  ab  Orientc  in  Occidcntcm:igi- 

tut  oporcet  quod  ille  mocus  fit  primus  motus  or- 

Vnd*  eeVtgi    bis  ,  vt  noni.  Qix6d  aucem  motus  ille  vniformis 

tur  ntnum    non  fit  fcmpcr  motus  fpharrs  odaua: ,  probatur, 

quiaperinftrumsnta  dcprehcndituFquodaliqua 

ftellafixaaliquando  magis  diftat  a  circuloxqua- 

tionis  dici,&  ^polisin  mobilibus  fimpliciter,aii- 

quandominus. 

Item,easdem  ftcllas  aliqnando  magis  diftint  ab 

intcrfeitionc  i£quinoftialis,&  Zodiaci.aliquan- 

do  minus  ,  quod  non  facit  aliqua  pats  orbis  moti 

iftio  motu  vniformi. 

4«  Contra :  Ariftotclcs  dicit  duodecimo  Metaph. 

Orhis  ponitur  qu^j  non  oportet  ponereorbcm  ,  nifi  gratia  la- 

£1*"*  V"'  tionis  aftrorum  ;  igitur  non  oportet  ponere  or- 

f^f^  bem  motum.nili  proptct  motum  aftri  in  eo. 

Dico  qu6d  ex  motu  aftrorum  deprehcnditut 
talisorbis:  non  tamcn  eftneceire  poncre  iftum 
orbem  gratia  lationis  alicuiusaftri  exiftentisin 
ipfo ,  fed  gratia  lacionis  aftri  alicuius  orbis.  Et 
eciafn  oportet  poneregratia  omnium  motorum, 
qu6d  fit  aliquid  primum  motum.  Nuncautem 
deprchcnditur  iftas  ftellas  cuni  mocu  vniformi 
diurno  haberemotum  lationis ,  fccundum  quam 
magis,  ^minus  diftantkpolis  j€quino£lialibus, 
$t»llt  nme    &  (unilitcr  motum  longitudinis  habent ,  fecun- 

^*.^^  ^n'    dijm  quem caedcm  ftcllaEmagis  ,&  miniisdirtant 
mtnusdi(t»nt  .         ?      .    .     .      ,    r    1         ■  ii.  1 

«  pdit  Aqm-  acapite  Anctis  ,&  Libta;  immobili,quodnon 

ntBion4lii,(!f>  fierct  per  motum  vnius  orbis ;  idc6  oportet  po- 

mundit         ncre  alium  orbem  ,  cuius  accidens'prbprium  fit 

Iflotus  diurnus  vniformis. 

J»  Sed  difcrepant  hic  Nacurales  ab  Aftrologis  de 

motibusPlanctarum,&de  orbibusi  nam  apparct 

Planetas  fenfibilitcr  moueri  contra  rapnim  pri- 

tni  otbis^fcilicet  «b  Qccidcnce  in  Qrientcm  ;cu- 


Vnd*  ctnfl^t 
fUnetiu  mt- 
ufti  ctntnt 
matum  frimi 
orbis. 


6. 

Opinio  ni- 
g»ns    motum 
Planet/s  con- 
tra  mctum 
mibiiis. 


ius  probatio  eft :  nam  efto  qu6d  aliqua  ftella  fic 
coniuntta  cum  Pianeta  quantum  ad  alpcdtum  in 
vnano6te,in  iequenti ,  vcl  pluribus  no(Stibus  ap- 
parcbic  diltantia  noiabilis  illius  Planctae  a  ftclla 
vcrfus  Ocientcm  ,  ex  quo  conuincitur  quod  Pia- 
netae  motus  eftad  Orientcm.Sed  vtium  fit  ita  fc- 
cundijm  vcrrtaicm  ,  qu6d  fcilicct  orbis  Plancta 
voluatur  ab  Oriente  ad  Occidentem,  vcl  tanriim 
hoc  fit  lecundum  apparcntiam,dubium  eft.  .Mpe- 
tragius  tamen  in  fuo  libro  intcndic  faluarc  iltam 
apparcntiam ,  ponendo  omnes  orbes  moueri  ad 
vnam  partcm,fci!icet  ad  Occidentem  per  mocum 
proprium,&  pcr  hocperduaspropofirioncs. 

Prima  propofitio  eft  ifta,qu6d  motus  cor- 
porum  inferiotum  fubiiciuntuc  mo:ibus  corpo- 
rum  fupcriorum,&  idc6  mocusomnium  fphxra- 
rum  infcriorum  funt  tantiim  ad  candem  partera, 
cum  motu  fphxrz  prims,  qui  eft  ad  Occidentem 
vniformiter. 

Secunda  propofitio  eft ,  qn6d  omnis  vittus  in 
remotiori  debiliijs  operacur, qu^m  in  propin- 
quiori,&  ideo  virtus  rootiua  fphxrz  primz,  qux 
eft  ad  Occidentem ,  vnif&rmitcr  m  orbc  propin- 
quiori  caufat  motionem  ad  Occidcntem  fortio- 
rem  &  veiociorem  ,  in  orbc  vcro  magis  diftanti 
debiliorem,&  tardiorem  ;  &  ideoLuna  ab  ifta 
velocitacediuinideficicquiaprimusmotus  diur- 
nus  fit  in  die  naturaii.AIij  orbes  incurcantiftum 
motum:vndc  Luna  pcr  tredccim  gradus  Zodiaci 
deficit  vcrfus  Occidentem  4  motu  otbis  primi,& 
idco  vocat  Alpecragius  iftos  motus  orbium  alio- 
rum  a  primo,  mocus  incurcaiionis,  &  fic  videcur 
proccdere  in  fuo  difcurfu,ciim  tamennon  faciat 
lecundiim  vcritatem.  Et  dciftobenedicit  Lin- 
conienfis  primo  capiculo  fui  Computi  ,  eum 
niti  conieduris. 

SCHOLIVM    n. 

Putat  De&or  catttra  j^lpetragium ,  &  Ariflotelem 
cum  ccmmttni,po»eKdoi  ejfe  orbes  eccentricos,idefi,  nort 
eittfiiem  ce-nri  cnm  mundo ,  &  in  ejuolihct  Plaiieta ,  vt 
euitetur  fiSiio  ,pemtratio ,  &  vacuum  ,ponendos  ejpt 
tres  orbes,  ^uomm  fitperior ,  ficundu/n  conuexam ,  & 
infirior fiecundum  concauam  ,  fitnt  concentrici  ,fi'.un- 
dumalioj  dttas,  excentricirnundo.mediui  autem  orbii, 
tjui  differens  dicitur,  fiub  vtramtjue  fiuperficiem  ,  eft  tc- 
centrictu  mundo  ,  ftd  cencentriciti  fiuperficiei  concanA 
fiuperioris,  &  conuexti  inferiorit,  &  iuxea  htcfialuatnr 
elongatio  TlaHetarum  fine  fiSiione  ,peiietratione ,  vel 
vacuo.  yidefiouroiapudDoiioreminOxon.  ejuttft.i. 
Prt  intelligentia  huifu  quJtftionis  ,  oportet  totam  ma- 
teriam  de  Jpharafiire. 


SEdeftalia  apparentia  in  coelo  de  motu  Pla-       7. 
nctarum  acccdcndo ,  &  rcccdendo  k  Zodiaco  An  ftmndi 
verfus  polum  ad  Scptcntrioncm  ,  vcl  Meridiem,  tp''y(^i>*f 

&  vocacurmotus  laiitudinis.  Iftum  motum  (al-  *'"j^!*'   O' 
.  rt  ...  -1  ritigus  f /«- 

uant  Aftronomi  moderni  per  epicyclos  ,  vt  patet  ,utn>Hm. 

defcribenti  thcoricam  Pianctarum.   Alpctragius 

ramen  in  libro  fuo  fcquens  Ariftotelem ,  &  Con- 

raentacorem  ,  i.  Caeli  ,  &  Mundi^  qui  ncgarunt 

epicyclos,  vult  faluare  iftum  motum  pcr  egreiTio- 

nespolorum  orbium  Planetatum  ,^polis  otbis 

fignorum  ad   Aqiiilonem  ,  &  meridiem.    Scd 

alius  motus  apparet  in  Planetis  ,  fcilicet  motus 

eleuationis,  &  dcprcfConis.  Nam  ccrtiflimc  con- 

uincunt  Aftrologi    diamctrum  vifum  alicuius 

Plancta:  crefccrc,&  decrcrcere.  Eft  autcm  diamc-  ^uiddiam», 

tcr,illa  pars,quam  nobis  occults»  Sol,vel  alia  ftel-  t*r. 


QuJEftio  III. 


341 


Demtn/lra- 
tut  actjfut 
Lun*  *d  ttr- 


fonendos  tjft 
ffitjeUs. 


Ariltot.diee- 
ptHs   in    nt' 
gando  tC' 
€en:ricof  er- 
tts. 


jtd  primum 
frincifatt. 


Ai  ftcun' 
dum. 


I. 

ArgHotent. 

primttm. 


la,cum  inrerponicur  }ntervifumnoftrum,&il- 
lam  partem  cceli.  Illud  maximc  probo  per  ecli- 
pfim  Lunx.  Nam  compertum  cft  qnod  Luna  ,  & 
Soie  exiftentibus  in  cadcm  diftantiaa  nobis,  fci- 
licetil  capite  &  cauda  Draconis,caufatur  inac- 
qualis  eclipfissfiue  fecundum  quantitatem,fiue  fic 
eclipfis  partialis ,  &  partieularis ,  fiue  fecundum 
moram  ,  fi  fucrit  vniuerfalis  ,  fiue  totalis  ;  quod 
non  cfTct ,  nifi  Luna,vel  Sol  eftent  propinquiores 
terrs  in  vno  tcroporc  ,  quam  in  alio,  vt  Luna  vi- 
delicct  czteris  cxiftentibus  paribus :  tamen  ccli- 
pfis  maior  non  eft ,  nifi  quia  Luna  eft  in  maiori 
latitudine  vmbrx,vt  videtur  tuncqukm  alias.Sed 
hoc  eft  impoffibile,  nifi  per  maiorem  acceflum  ad 
terram  in  vno  temporc,quim  in  alio.  Etided 
coadi  funt  Aftronomi  ponere  orbes  Planetarum 
eccentricos  ,  &  epicyclos :  &  de  Marte  apparec 
etiam  quod  fit  alteriusquancitatis. 

AUquando  tamen  Alpetragius  credidit  oppo- 
fitum.EtCommentatoriz.yW«<«/>/!».dicitfcquon- 
dam  in  propofito  habuilfe  faluare  omnia  ifta, 
abfque  hocquod  ponancur  orbes  habentes  aliud 
centrum,quim  centrura  mundi ;  fed  in  fencdatc 
fua  omnia  defperauit.  Sed  Ariftoteles  in  de  Caelo 
&  Mmdo,n\mm  probare  ecccntricitatem  ,quia 
vel  eflet  vacuum ,  vel  opoctet  ftellara  findere  or- 
bem.  Et  Alpetragius  in  principio  fui  libcidicic 
quod  ecccntricitatem  in  orbibus  coeleftibus  ab- 
horretnacura.  Sed  Alpetragius  per  incurtatio- 
nem,  &  exicum  polorum  non  poteft  fatuarc  mo- 
tum  eleuationis ,  &  depreflionis  ,  fed  cantum  per 
eccencricos.  Ide6  Artftoceles  malc  intellexit  ec- 
centricos ,  quia  quod  ponitur  totus  orbis  Lunae 
eccencricus,  &  raoueatur  eccentricc ,  hoc  eft  im- 
pofltbile,  cunc  enim  neceirario  relinqneretur  va- 
cuum  ,  fi  orbis  fuperior  fit  conccntricus  mundo, 
vcl  ftella  findec  orbera.  Sed  aliter  polTunt  be- 
nc  poni  eccentrici  fecundum  modum  ponendi 
Aftronomorum  ,  qui  ponunt  circulum  deferen- 
cem  ecccncricum  moucri  in  quodam  concencri- 
co,ica  quod  conuexum  vnius  fic  eccentricum 
ponendo  quandoque  eccentcicos  ,  ficut  patec 
fcienti  theoricam. 

Ad  primum  principale,dico  quod  vocacur  ibi- 
dcm  czlum  cotum,  quod  cft  fupra  rcgionem  elc- 
mencarem.vfqucadccclum  Empyrcum. 

Ad  aliud  ,  dico  quod  alius  eft  mocus  orbis  fu- 
perioris ,  &  infcrioris,  quia  non  fimul  complent 
circulum  fuum,  fiuc  hoc  fic  pcr  defcdium  yircucis 
mociaz  ,  fiue  per  ptoprium  mocum  concra  ra- 
ptum  firmamenci. 


Q_y  iE  s  T  I  o     III. 

Vtrum  JielU  aliquid  agant  in  inferiora  ^ 

HiOttjC^M diuin.  nomin.  Aag.l  i.dtTrin.e.^..  Bifi)  hem.6. 
in HexMmeron.D.Thom.i  p  j.i  lo.M.i.f^ q.ii^.qudjl.^, 
D.Uonau.  hiei.p.a.xq.i.  Rich.7.}.  «rr.^.Conimb  t.  di 
Ccelitap.j.q.i.t.i.t^  4.Scot.in Oxon,hic  i(y  in  Theorem. 
§.  Non  omnc  agcns. 

I V  6  D  non  7.  Phyfic.  cexc.  8.  &  9.  Mo- 
1  uens,  &  motumjknt  /itnul ;  fcd  ftcllz  non 
fuoc  fimul  cum  iftis  inferioribus. 
Dicicurquod  agunc  in  medium  ,&  inferiora 
func  fimul  cummedio. 

Concri,  ccelifunc  incermedij  intet  ftellas ,  & 
medium  ccelum  non  eft  fufcepciuum  percgrina- 
rum  imprcdionura. 

Scoti  oper,  Tom,  XI, 


Icem  ,  a  caufa  determinata  nihil  contingencer  SetHndnm, 
euenic ,  fed  fi  ftellae  agunc  cx  neccdicace  nacu- 
rx  ,  igicur  in  infcrioribus  nihil  contingenter 
euenic. 

Icem.fi  agunt  in  inferiora ,  aut  igitur  per  mo-  Ttrtmm. 
cum  localem  ,  aut  per  aliquam  formam  perma- 
nentem  fubftantialem,  vel  accidcncalem  !  Si  pri- 
rao  modo  ,  c^m  mocus  fic  forma  fluens  ,  fecun- 
dumopinionem  vcriorem,vc  vulc  Commcnca- 
xot^.Phyfic.  igitor  vbi eftct  forma  adtiua ;  confe- 
quens  eft  falfum.  Si  fecundo  modo,igitur  polfcnc 
agerein  inferiora ,  etfi  non  mouerencur,  quia 
quamlibec  formam  perraanenrem  ,  quam  nunc 
habenccunc  habercnr. 

Oppoficum.  Gencf.  i.  Suntinfigna  ,&  tempo-    Contra. 
r4,&c.Ec  cxponicur  de  qualicace  acris;igitur  ftel- 
la:  faciunt  ad  ferenitatem  accis. 

Item,  t.Phyfic.  text.  16.  Homo  &  Sol  generant 
hominem. 

Item  ,  primo  de  Generaiione ,  text.  5  6.  Acceflus, 
&  receirus  in  obliquo  eft  caufa  perpetux  genc- 
rationis. 

Itcm ,  fi  non  haberent  aaionem  in  inferiora» 
non  efTcc  motus  neceflarius  eorum ,  vel  fi  eflec 
adlio  cotius  orbis ,  &  non  ftellz  tantum ,  fruftra 
raoueretur  orbis ,  cum  fit  eiufdem  rationis  in 
omnibas  parcibus. 

SCHOLIVM     I. 

Primtm  <//<f?«w».-ftellx  agunt  in  clementa  gene- 
rando,  &  corrumpendo.  Secundttm ,  fluxus  ,  &  re- 
fluxus  fic  a  Luna.  ItaBafil.  cit.Amh,^.  Hexaem.c.6. 
t/^rifl.  4.  depart.  animal.  &  alij  citatiin  O.xon.  hie 
Schol.  num.  5.  Tertium ,  caufanc  varias  imprcflio- 
nes,ecfidehis  Aftrologi  certicudinem  non  ha- 
beanc.  Vide  Conimhr.  i.  de  Caelo ,  cap.  j .  ^.9.  §l^ar- 
tum ,  caufant  metalla.  Ita  Conimhr.  vide  Mirandu- 
lam Ub.de ceelo,cap.  i%.&  J9.  ZimaramT%eorem,^^ . 
Moneo  quafiionem  tfiam  hinc  tranfiatam  ad  firi- 
ptum  Oxonienfi. 


ADquaftionem  dlco  qu6d«ftellac  agunc  in 
inferiora,fcilicec  in  elementa,&  in  ea,  qux 
funt  in  via  ad  mixtionem  ,  &  in  mixta  infenfibi- 
lia,fea  inanimata,&etiam  in  mixta  fenfibilia, 
fiue  inanimaca  irracionalia.  Primum  patec  primo 
quod  agunc  in  elemenca  quancum  ad  generatio- 
nem,&  alceracionem,quia  approximato  Sole  ma- 
gis  incendicur  vircus  elemencorum  fuperiorum, 
&debilicacur  vircus  inferiorum;recedcntc  vero, 
accidit  e  contcario;&  ideo  alterancur,  &  randem 
corrumpuncur,&  alia  generancur.Ec  apparecma- 
nifeftc  de  aq^ua  ,  quod  minoc  eft  in  zftate ,  quara 
in  hyemc. 

Dices ,  ex  mille  pugillis  ignis  non  fit  nifi  vnus 
terraEjigiturgenitum  minus  replebit  deloco,igi- 
tur  nunc  erit  vacuum.  Vel  cum  generatur  corpus 
maius,erunt  corpora  duo  fimul. 

Dico  quod  cum  Sol  accedit  ad  vnam  regio- 
nem  ,  recedit  \  regione  oppofita,  &  illuc  accedit 
Planeia  frigidus  effcdliuc  ,  &  tunc  ibi  crefcit 
tantum  quantum  alibi  decrcfcit ,  ita  quod  quan- 
turo  ad  totalitatem  ,  zqualcm  locum  occupanc 
elementa  femper.Vel  poteft  dici,qu6d  cft  aliqua- 
lis  rarefadkio,  licct  non  femper  tanta  ,  quod  iftud 
foluetut  tantum  per  rarefa£lionera ,  &  conden- 
fationem. 

Agunt  etiam  in  elementa ,  quantura  ad  loci 

mutationem>quia  imprefHones  ignicz  mouentut 

F  f    3  circu 


Generatio  (J» 
cettuftio  ex 
metu  fieHm- 
rum. 


Ohieati, 


SelMio. 
An  tqualnn 
Ueum  teeit- 
fant  elemen- 
tafimptr. 


u^ 


Lib.II.  Diftinaio  XIV. 


tifiuxu  ma- 
ru  an  ti  Lu- 
n»,  &  que- 

pitdo. 


Jn   brackift 
mtirU  fluxus 
^  Ttfluxm 
non    vnifcr- 
mes. 

§lut  cisuf» 
4uplicit   flu- 
xusftrditm- 


Afir»  cnU' 
fwt   imfref- 
fiones. 


Solus  An^f 
lus  neuit 
ferto  mutn- 
tiones  fereni- 
taiis ,  (^  fiu- 
ui*. 


Afir*  t»u- 
fmt  m*t(tll». 


circulariter  ficut  coelum,&  habentmotutn  irre- 
gulnccn  ,  fccuuduai  quod  approximantur  ad  di- 
ucrfum  Flanctamific  cnim  ftelladicitur  aliquan- 
do  magis  appropinquarc  vni  quikm  alteri.  Sirai- 
Jiter  ncll£  agunt  in  infcriora,  vt  in  aquam  ,  quia 
fliixus  maris  ,  &C  refluxus  non  poied  raiuari,nin 
attribuendohocLunie,quia  vniformiter  fequi- 
tur  fluxus  ,  &  refluxus  motum  Lunz ,  quia  ficuc 
Luna  in  i6.  hotis  complet  curfum,&  in  aliquan- 
tulo  minus.Sic  mare  Occanum  regulariter  quan- 
tum  eft  ex  fc :  quia  fempcr  aliquis  tumor  in  mari 
correfpondet  ccn:ro  Luna: ,  ita  quod  per  lineam 
pcrpendicularem  opponitur:  &  femper  tenet  fc 
contra  centrum  Lunx ,  itaquod  tnare  eft  ibi  ma- 
ioris  cleuationis,&  tunc  currit  naturalitcr  ad  lo- 
ciim  infetiorem.Inlocis  Borealibuseft  prior  cle- 
uatio,&  tuncaqua  refluit  ad  locum  humiliorem. 
Hoctamen  non  ita  vniformiter  apparet  in  bra- 
chiis  maris,  quia  propter  ftriditudinemlociim- 
peditur,  ne  pofllt  cflc  fic  regularis  fluxus,  &  rc- 
fluxus. 

Scd  quac  caufa  eft  quare  fant  duo  fluxus  ante- 
quam  Lunacomplcat  vniuerfum  curfum?Dicunc 
aliqui  Aftronomi  quod  diuidcnda  eft  aqua  pec 
quartas  ,  &  Luna  habet  eundem  fitum  in  vna 
quarta ,  &  in  oppofita  quarta,  quia  in  vna  fe- 
mifphaera  primo  proiicit  radios  non  perpendicu- 
lares,&  quanto  magis  acccdit  ad  perpendiculari- 
tatem.tanto  magis  mareeleuat  (c,&  luncponunc 
quod  pcr  radios  rcflexos  caufatur  ifta  eleuatio  in 
vnaquarca,  &in  oppoficnquarcaperradios  per- 
pcndiculares. 

Secnndo.dico  qu6d  ftellac  habent  aftioncm  in 
impreffiones,  quia  omnes  vapores  cleuantur  pcr 
calorcm  incorporatum  ,  &  habent  varios  motus 
fccundum  varictarem  ftellarum,  quibus  appro- 
priantur5&  tuncjfi  tanta  fit  virtus  imprefTajclcuac 
ipfum  ad  calem  locum ;  fi  tanta  fit  virtus  impe- 
dicntisin  tali  fitu.caufaturtalisimprcflio. 

Diccs ,  igitur  Aftronomi  non  iudicant  quod 
dcbct  cflTe  pluuia  ,  &  cuanca ,  &  in  qua  regione, 
Dico  quod  qui  fciret  fpcculatiuam,  &  pradlicam, 
perfcdc  poflct  hoc  iudicare  ,  nul.lus  tamen  hoc 
fcit.  Sed  quilibct  Angdus  nouit  naturalitcr, 
qnando  erit  pluuia,&  quanca,&  inquaregio- 
ne ,  quia  nouic  vbi  concurret  lale  impediens ,  ex 
qua  virtute  generatur  venrus  ad  deferendam  nu- 
bem  ad  tantam  diftantiam,nifi  impcdiatur  pcr 
miraculnm  .quiamiraculorumnon  habet  noti- 
tiam  naturalem. 

Tertio ,  dico  qu6d  aftra  agunt  in  mixca  inani- 
mata ,  vc  generando  mineras,  in  cali  regione  au- 
rum ,  in  alia  argencum  ,  cuius  caufa  non  potcft 
efTc  tetra  tancum  ,  nec  aliqua  alia ,  nifi  corpor^ 
cceleftia. 

SCHOLIVM     IL 

jijira  aguHt  in  animata ,  &  Animalia ,  genermde 
qualitates  conuenientes ,  veldifconuenientes  eisntemin 
intelleSiummedianteorgano^vnie Lunatici  diSH;mn- 
(juam  tamtn  neceffitant  vgtuntatem.vide  Conimhric.  i. 
de  Caelo ,  cap,  3  .f .  9 .  yld  vlt.cjuod  afira  aguntper  Jltas 
formasfuhflantiates  &  accidentales,&  nonper  motum, 
vnde cceloflante agerent .  Eficontra  t>.Thom.ij.^.a.^. 
de  potentia,de  quo  Daiior  in  Oxon.^.d.^^.^.^. 

QVarto  ,  dico  quodagunt  in  plantas,  in  ani- 
malia,&  in  homines  3itcrando;&  ideo  pof- 
funt  inccnderc  qualit.item  conucnicntcm  vni  px- 


tremo,vel  excedcndo.vcl  dcficiendo,vel  refpcdlu 
alccrinsexircmi.  £1  fic  poftuntdifponercquan- 
tum  ad  fanitatcm  ,  &  Kgritudinem  ,  vtquautiim 
ad  ptoportionem  humorum  ,  &  fic  pofTuntalte- 
raie  corpus  animatum ,  ita  vt  fit  indifpofitio  ani- 
ma;,&  luncacciditmors.  Pofruntcti.-im  agere  in 
organa,intendcndo  qualitatem  ad  gradum  dcbi- 
tum,vel  rcmitcendo.Et  idco  diciturquod  mtelle- 
Aus  corrumpitur  corrupto  quodam  interiori  in 
nobis  ,&  fic  Lunatici  aliquandopeiias  difponun- 
tur,aliquando  mclius.  Sed  idcm  videtur  deor- 
gano  appecitus  fenfitiui,  quia  magis  difponuntur 
aliqui  ad  appetendum  hoc  quam  illud.  Tamen 
vo  lumas  cfl  mcrc  libera.  Ec  ideo  quamquam  ap- 
pecicus  fcnfitiuus  inclinct  advnum,poteft  volun- 
tas  cligerc  contrarium ,  quia  nulla  ftella,  ncc  ali- 
qua  creatura  poccft  caufare  efFediuc  adlum  in  vo- 
luncate ,  nifi  «ipfamet.  £t  ideo  temcre  iudicanc 
Aftronomi  prognofticando  talia,&  talia.quod  in 
tali  coniun^ione  Plan^tarunl  erit  bcllum,  in  alia 
coniundtione  etit  pax.  Similicer,  fi  dicatur  qu6ct 
nati  in  tali  conftellatione  erunt  luxuriofi  necef- 
fari6.  Sed  prona  eft  volunras  ad  volehdum  illud« 
ad  quod  appctitus  fenfitiuus  inclinac ,  ide«S  vt  in 
pluribus  ficeuenit.  Idc6  dicit  quidam ,  fi  vis  efTe 
Propheta,  femperprophetizamaIum,quiaillu<l 
frequentiijs  eucnit.  Nam  diciturGenef  6,  quod 
cunSia  cogitatio  hominis  intenta  efl  ad  malum.  Et 
Ecclef  I.  Peruer[i  difficife  corriguntur  y&  Jiultorum 
infinitui  efi numertu.  Tamen  illa  pronitas  non  ne- 
ccflitat ,  quia  omnes  ftcllx  melancholicas  con- 
iunda: ,  vcl  iracunda:  efFc(5liuc  non  plus  incli- 
nanc  appeticum  ad  bellum  ,  qukm  poflic  vcfae- 
niens  laefio  praifcns  :  nec  omncs  poflcnt  tantam 
deleftationcm  caufare ,  quantum  dcledabile  vc- 
hemens  fenfatum;&  tamen  vtrumque  vincit  vir- 
tuofus  per  virtutem.  Vtrum  tamcn  in  gcneratio- 
ncaliqijam  diuerfiratem  caufcnt ,  vel  non ,  difh- 
cultas  eft. 

Ad  primum  principale,dico  qu6d  agens  in  di- 
ftansagitprimo  inmedium,ficut  patctde  vifibili 
relpecfu  vifus.  Etciim  dicitur :  Coelum  cftinter- 
medium,  &  non  eft  capax  percgrinarum  impref- 
fionum.  Dico  quod  licct  non  fit  capaxciufdem 
rationis ,  eft  tamen  effedus  alicuius  alterius  ra- 
tionis.ficut  pifcisin  retc,vtdicit  Commenta- 
tor  feptimo  Phyjicorum  ,  caufat  motum ,  &  ftupe- 
facit  manum,&  non  rete,  quia  npn  eft  capax  talis 
cfFedus. 

Pra:tcrea ,  quod  obiicitur  in  inftantia  non  eft 
verum  ,  quia  aliqua:  partes  cccli  funt  receptiuz 
lHminis,quia  fcx  Planctac,&  tcrra  poffunt  caufare 
vmbram  in  partibus  coeli ,  &  illae  partcs  funt  ali- 
quando  illuminata*,  aliquando  non ,  licct  aliquae 
fcmper  fint  radiofac. 

AdaIiDd,dico  qu6d  circumfcripto  quolibet 
libero  arbitrio,Dei,  Angeli  ,&  hominis  , nihil 
contingcnter  ad  vtrumquc  cucnit  in  infctiori- 
bus.Et  ide6  pluuia,&  aliae  imprcfEones  naturali- 
tcr  contingnnt  in  parte  determinata ,  &  tcmpore 
dcterminato  ;&  ifta  potcft  Angelus  naturaliter 
fcirc  ,  quia  ita  bene  nouit  caufam  neccffario  im- 
pedientem.ficut  petmancntero,&  omnes  caufx  & 
concurfus  poffunt  fciri  naruraliter  ab  Angelo. 

Dices ,  igitur  nihil  contirigentpr  eueniret  in 
medicina ,  quia  tali  tempore  tati  Planeta  iuuabit 
naturam  determinate,aIio  temporcnon*  £t  tunc 
fruftca  daretur  medicina. 

Dico  quod  non  :  quia  licet  natura  fit  principa- 
liiiS  fanans ,  tamen  medicina  adhibita  in  hora 

cpnu^e 


Sanitat  ,  (^ 
tgritudo  ex 
mttu  ftelU' 
rum. 


Intetlelfus 
mutgtur  m*' 
di»ti  it  Lu- 
na,vtin  Lu- 
natici. 


Temere  iudi' 
ennt  Afiro- 
nomi  de  ifs 
qut  ex  vo- 
luntuti  de- 
fmdtnt. 


6. 

Ad  »rgum. 
frimumpriH' 
eifitle. 

Piftis  fiuft' 
f»cit  m* 
num  ,  ^  no» 
tetl. 


contingertt 
»d  vtrH/nli- 
btt  euenit  im 
inftriiribut. 


Medid  igK»- 
ri  Afiime- 
mit ,  rttult» 
tcfiduht. 


V     Quxdio  I. 


243 


Ad  Httiumi 
Jiftr*  Mgtrit 
in  inftri»'», 
ticit  cctlum 
(t»nt> 


t. 

AdftimMm. 


ttcmdHittt 


TtHium, 


1. 

Ctntri, 


Uttindtim, 


ttrtittm. 


$iittttm. 


cdnaenisnti  pocefl;  eam  uiuatc.ldei  qui  nefciunt 
,A(lconomiam,multos  occidunt,  &  fi  fcircnt,pof- 
fcnt  adhibere  lempore  conucniente.  Tamcn  in 
cafu  neccflitatis  non  poteft  medicus  expc&ate 
tempus  ele6tionis  ,  quia  minus  malum  cft  adhi- 
bere  mcdicinam  tempore  non  debito ,  qu^m  in~ 
terim  patientem  mori. 

Ad  aliud ,  cum  quacritur,per  quid  agunt  in  in- 
feriora?Dico  quod  non  per  motum  localem,quia 
ibi  non  eft  caufa  forms  abfolutx  ;  &  concedo 
quod  fi  aftra  ftarent ,  habcrent  eandem  virtutem 
adiuam,  quam  nunc  habent  fupet  partem,  quam 
flfpicerent ,  &  maiorcm  t  quia  roanus  mota  per 
fljmmam  minus  patitur,qu<im  fi  quicfccret,&  fic 
eflet  i  fi  flamma  eflct  moia ,  &  manus  quicfcens: 
ide6  raotus  folum  adduck  generans.  Vndcficuc 
latio  ignis  non  gignit  lignum.fed  adducit  ignera 
ttd  paHum  approximatom  ,  ficexaliaparte.ncc 
fruftri  mouctur.quia  alitcr  haberet  afpeftum 
tantum  ad  vnam  partem»  &  tunc  alibi  nihil  ge- 
nerarctur. 

DISTINCTIO    XV. 

Q^  iE  S  T  I  O      I. 

ytmm  maneant  elementa,  tn  mixto  ^ 

k\ta(.\p»rt,qutft.%o.mtmhr  i.*rt  t  D.Thom.i. f»r,q$i*fi. 
76 .Richaid.^fr art. i .qatft.i .D.Bonaueut.  urt. i.qutft.t . 
Conimbr.i.  degintr»t.e»p  i  o.jk*/?.^.  4.  Scot.  in  Oxm. 
qutft.vtUe.ir  i,Pl}yfit,qutft.l. 

I  R  c  A  Diftindtionem  decimam- 
quintam  qucritur  primo  :  rtritm 
retnaneant  elememafecundHmfihfi/iH- 
tiam  ?  Quod  non.  Genef  1.  habe- 
tur  quoTpifccs  erant  produfli  cx 
Aqua ;  igitut  non  mancbat  ibi  aqua  ,  quantum  ad 
fubftantiam  ,  tjuU generatio  vttitu  efl  comiptio  alte- 
riut ;  nec  eft  maior  ratio  quare  manercnt  alis  ele- 
tnenta ;  igitur,  &c. 

Item,  quarationc  vnum  clemcntum  manerct, 
&  aliud  ,  &  tunccorpora  mixta  ,  quat  manent  in 
acrc,  folum  quicfccrent  naturalitcrquantum  ad 
vnom  elcmentum ,  &  fola  clcmcnta  violenter 
quiefccrcnt  in  elementato. 

Itcm>omnc  compofitumex  contrariis  eft  ccr- 
ruptibile  intrinfccc :  fcd  quzdam  mixta  non  funt 
corruptibilia  \  caufa  intrinfcca,  vc  patet  de  aoro, 
quia  non  nutritur,  nec  reftauratur  ;  igitur  non 
dcperditur  pars  eius  ,  cum  non  appareat  fcnfibi- 
lis  dcpetditio  per  magnum  tempus. 

Oppofitum,primo  de  Gencr.text.po.^^^^A^r/o  efi 
mtfcibilinm  alteratorum  vnio  :  fi  alccratorum  ,  igi- 
tur  non  corruptorum.Similiter,vnio  cftentium, 
igirur  elementa  non  funt  entia  in  mixto. 

Item,qaalicas  elcmenti  non  eft  finc  elemento, 
vt  patet  i.de  yinitna,  Non  cft  tadlus  in  aqua,  nifi 
aqua  intercepta,quia  cxtrema  funt  humedata. 
Etiam  ex  hoc  arguit  Atiftotelcs>qu6d  ibi  eft  aqua 
interceptatfcd  in  mixto  eft  operatio  naturalis  clc- 
mcnti ;  igitur,&c. 

Item  ,  primo  de  Coelo ,  text.  7.  &  8.  Mixtum 
moitetur  admotttm  elemtnti prtuUminantis ;  igitur  in 
roixtoeft  clemcntum. 

Itcm ,  fccundutn  Ariftotelem  lib.  De  iuuen- 
tute,  &  fened):ute,&  tongicudine,  &  bceuita- 
te  vitae  ,  animalia  corrumpuntur  ab  intrinfe- 


co ,  &  dicitur  mareedo  ,  &c.   Igitur  intrinfecc 
habenc  contraria  in  a6tu. 

SCHOLIVM     I. 

Opinio  Auicennt  manere  elementa  in  mixto  ^uoad 
/ubfiatttiam  ,  remijfis  eorum  ^UAlitatihttf,  Commenta- 
toraitmanerc-  ,fidremifia/Hl)fiantialiter,&  acciden- 
taliter.  Reijcit  DtSor  reJpenjfiones  eitu. 

AD  quaeftionem  rcfpondet  Commcntator  }. 
de  CaelOftext.Gj.  recitando  opinionem  Aui- 
ccnnx ,  quod  elemcnta  manent  fccutidum  for- 
mam  fubftantialcm  non  rcmiflam,fcd  remittun- 
tur  quantum  ad  qualitatcs  ;  &  arguit  Commcn- 
tator  contra  eum,  quia  idcm  eft  iudicium  de  to- 
to ,  Sc  partc }  igitur  fi  poteft  manerc  forma  fub- 
ftaniialis  non  rcmifla  ,  qualitate  rcmifla  fccun- 
dumvnum  gradum,  vclduos,pari  rationcctiam 
remiflb  alio  gtadu ,  &  fic  tota  qualitate  corru- 
pta  clemcnti,  poflet  fubftantia  clcmcnti  manere. 

Idco  dicit  qu6d  mancnt  elcmenta  remifla  fe- 
cundura  formas  accidentalcs ,  &  fpbftantialcs. 
Pro  fe  arguit  primo,  quia  clcmentum  eft,  ex  quo 
componitur  rcs,  &  manet  in  rc. 

Sccundp  ,aliter  fcqucrctur  quod  matccia  pti- 
ma  rccipcret  omncs  formas  immediatc ,  &  tunc 
non  eflet  ordo  inter  formas  fubftantiales  rcfpe- 
Q:\i  materix. 

Contra  fe  arguit  duplicitcr.  Primo  fic ,  for- 
ma  aducniens  enti  in  ada  pcr  formam  fubftan- 
tialera ,  cft  accidens  ;  igitur  forma  mixti  cfl"et 
accidens.  Vnde  dicit  quod  reccptiuum  denuda- 
tur  ab  omni ,  quod  recipit  ;  igitur  reccptiuum 
forma;  fubftantialis  nuUam  habet  formam  fub- 
ftantialcm. 

Secundo  fic ,  propriutn  eft  formx  accidcntalij 
remitti ;  igitur  forraae  fubftantialcs  cflent  acti- 
dentales. 

Ad  ptiraum  dicit  quod  receptiuum  dcnudatur 
abeo,quodrecipit,&  omnesclementarcs  form« 
funt  eiufdcm  ordinis  in  fubftantialitate ,  non  fic 
rcfpcdu  forma:  mixti,  quia ift«  funt  alterius ,  & 
alterius  ordinis. 

Ad  fecundum  dlcit  qu6d  elementares  funt 
forma:  mcdix  inter  formas  fubftantiales,&  acci- 
dcncalcs ,  ideo  parcim  conueniunc  cum  vna  for- 
ma,parcimcum  alia. 

Tamen  fi  quis  vcllec  fuftinere  viam  Auiccnn^, 
ratio  Commentatoris  non  valci  contra  cum,quia 
licct  idem  fit  iudicium  de  toto,&  parte  fecundum 
fe,  non  tamen  rcfpcdu  tcttij ,  quia  aquamanens 
aqua,quantum  ad  aliquam  qualitatem,  poteft  re» 
mitti  in  frigiditate,  &  humiditate.Vndcoportec 
diccre  quod  non  poflct  altcrari  ab  igne  ,  nifi  fta- 
tim  ficrct  ignis ;  igitur  aqua  aliquam  parcem  hu- 
miditatis  potcft  dimittcre,&  rcmancrc  aqua.Non 
ptopter  hoc  fcquiiur  quod  totam  humiditatcm 
pofllt  remittere.quia  aliquem  gradum  humidita* 
tis  neceflario  fibi  dererminat ,  dum  manet,  liccc 
non  determinate  hunc,  ncc  determinate  illum. 

SCHOLIVM    II. 

Elementa  formaliter  non  manerein  mixto  yprohat 
trihus  rationihfu :  dicuntur  tamen  virtualiter  manere 
propier  conuenientutm,vt  imperfeciitu  infuoperfeElio- 
re.  Ofiendit  non  necefiario  ornnia  elementa  comurrere 
ad  mixtum ,  neejue  hoc^igni  ah  elementie,^uiafic  ejfet 
a  non  ente  aliquando. 

Ff    4  Dico 


Opini*  Aul- 
etnnt. 


Opim»  Ctln- 
mtntatorii. 


OhitSienti 
ccntr»  Autr- 
riim. 


4. 
RtmoHtntur 
ttdtm   »bii' 

Hitatt. 


Rii/citHr  tt- 
^nfit  CeM- 
mint»tcrii. 


344 


Lib.  1 1.  Diftinaio  X  V. 


y.  T^^*^**  ^^  quiftionem  ,  tenendo  oppofitum 
AuaorUftn-  jLx  vtrifquc.quod  forma  fubftantialis  clemcuti 
tentU.  non  manet  in  mixto  ,  quia  nunquam  funt  plura 

-BUmhtntn   ponendafineneceflitatc;  fed  non  eftaUquid  in 
tnnntre  tn  r  \         rr  i     i-  • 

compoiito  ,  vnde  poflet  concludi  igncm  mancrc 

f  n  compofito ,  quia  omnes  opcrationes,  quas  ap- 
parent,  funt  niediat.  Ad  hoc  eft  ratio.forma  fub- 
ftantialis  atoma  nata  eft  conftitucrc  per  fe  fubfi- 
ftens ,  fed  non  eft  idem  pcr  fe  fubfiftens,quod  eft 
in  duabus  fpcciebus  acomis;  igitur  fi  in  mixto 
cflcnt  quatuor  clementa.in  ipfo  eflcnt  aftu  quin- 
quefuppofita  fubftaniix  compofit£  ,  vt  quatuor 
clementa,&  mixtum. 

Item ,  rationalc  eft  qu6d  qnantitas  confcqua- 
tur  compofitum  ,  ficutpaffio  fubftantixcorpus: 
fed  non  fequitur  eadem  padio  plura  fuppofita 
immediata ,  igitur  oportct  quod  fint  tot  quanti- 
tatcs  in  adu  ibi,quot  elementa ,  &  tunc  erit  iux- 
tapofitio  elementornm,&  non  mixtum. 

Item  ,  apparet  qu6d  mixtum  corrumpitur  in 
vnum  elementum,vt  lignum,in  ignem,&  ex  yno 
elemento  poteft  mixtum  generati,  vt  habetur  ex 
Scriptura  Genef.  i. igitur  eft  talis incompoffibi- 
litas  inter  mixtum  ,  &  clementum  :  ficut  inter 
terminum  k  tjuo ,  &  terminum  ad  ^tiem  ,  acci- 
piendo  terminum  a  quo ,  pro  eo  quod  eft  annc- 
xum  priuationi,  ita  quod  in  eo  nccefiario  eft  pri- 
uatio  termini  nd  qHtm ,  igitur  non  funt  fimul  in 
codem. 
^.  Quomodo  igitur  manent  clementa  in  mixto/' 

CaUr  me-  Dico-quod  ficut  ncccflc  eftconucnirc  medium 
Miutquomtdt  giyfjgjjj  ccncris  cum  extremis  ,  ficut  vult  Com- 
mentator,  quod  calor  meduis  componitur  ex  ex- 
tremis,&  tamen  eft  fimplcx,itaqu6d  non  plus  cft 
ibi  res,&  res,  quam  in cxtrenio:fed  pro  tanto  di- 
citur  componi  ex  cxtremis  ,  quia  cft  ibi  conue- 
nientia  tam  extremo,qualis  non  cft  excrcmi  cum 
alio.  Sic  clcmenta  manent  in  mixto ,  ficut  in  ma- 
teria'coramani  ,  ficut  qualitatcsextrcmJE  in  me- 
js/«wfti«»4-  djo.  Vndc  Atiftoteles,  quamquam  videtur  velle 
neni  vniua^  contrarium ,  magis  videtur  intentio  fua  pro  ifta 
partc.  Dicit  enim  in  vno  loco  qu6d  eK^ualior  eft 
forma  generaci,  &  potentialior  forma  elementi, 
ex  quo.  Et  cum  dicit  quod  manent  clcmenta,fub- 
dit  t/hlHAttir  enim  virttu  eorum ,  idco  magis  vide- 
tur  poncre,ipfa  manere  in  vircute ,  quam  fccun- 
dijm  formas  proprias. 

Ideo  dico  quod  nunquam  eft  neceflc  quod  ge- 
neretur  mixtum  ex  quatuor  elementis  concur- 
rentibus ,  ciiamfi  concurrant  pcr  virtutcm  diui- 
nam,  vel  qualitcrcumque,  nunquam  exeisgene- 
ratur  mixcum.  Sed  matcria  tota  fit  fub  forma 
mixti ,  &  eodem  modo  fieret ,  fi  tota  illa  materia 
praefuiflet  fub  forma  vnius  clemcnti.Nunc  autcm 
fi  conueniant  elementa  quatuor  ,  impoffibile  eft 
QuMtHtr  tler  quod  corrumpant  fc  mutu6.  Quia  fint  duo,-»^,  & 
'  ■ """  ^,  corrumpcntia  fc  mutuo^in  ifto  inftanti  in  quo 
B  corrumpitur  ab  ^,  oporcet  A,  efle  ,  alitcr  ni- 
hileflet  cotrumpcns  in  adu;  igitur  in  ifto  in- 
(lanti  non  corrumpicur^;  igiturfi  inalio  thB, 
corrumpitur  y^,  nihilo  adtu  manente ,  adhuc  im- 
poffibilius  eft  quod  corrumpcndo  fe  inuiccm  ge- 
ncrent  mixtum  :  quia  impoffibile  eft  ormam 
mixti  cfle  indudam  ante  inftans  corruptionis 
elementorum :  igitur  in  illo  inftanti  inducetur 
formamixtiex  nihiloagente. 

Prster  hoc  necefle  cft  agens  efle  arquc  pcrfc- 
ftum  cum  produ(fio,nullum  elementum,ncc  qua- 
tuor  fimul ,  funt  sque  pcrfefta  cam  mixro.  ideo 
dico  qu6d  arqualiter  manent  quatuor  elcmenca 


eundhfn  Phi 
iofo^hutn. 


menta  fi  con 
ueniunt  non 
eerrumputtt 
fi  tnutHi. 


inmixto,  fi  genercrurcxvnoclcmcnto,  ficutfi 
generetur  ex  alio  mixco. 

Ad  primum  principalc,cum  dicitur,^ «'«/(?  al- 
«r<«/or«»>.verumcft,qua:  fucrunt  alceraca.&nunc 
corruptorum.  Et  Gumdicitur,^»/o^fWH«wj,  ve- 
rum  cil  vircualiter  entium ,  quia  mixtio  eft  gcne- 
ratio  mixti.  Vndeficut  dicitur  quod  vegetatiua, 
&  fenfitiua  vniuncur  in  intellcdbiua ,  &  in  rubo- 
re  albedo  ,  &  nigrcdo  ,  non  tamen  mancnt  ifta 
in  illo,  in  quo  vniuntur  nifi  vitcute,fic  cft  de  cle- 
mentis. 

Ad  aliud,  dico  quod  non  apparct  qualitas  na- 
turalis  elementi  in  mixto ,  fed  diffcrens  fpecic, 
perfcdior  tamen,  ficut  patct  primode  Aninia.de 
calore  ignis,&  mixti  animati,quia  inanimata  non 
augmentantur  propric,  nec  nucriuncur,neccalor 
in  carne  generat  ignem,fed  alterat  ad  carnem  ge- 
nerandam ,  tamen  aiiquae  operationes  apparent 
efle  communcs  mixto,  &  clcmento,vel  fimiles  in 
aliquogradu. 

Ad  aliud,  dico  qu6d  fi  elementa  eflent  a£tu  in 
mixto,fequeretur  quod  motus  eflct  magis  violc- 
tus ,  qukm  naturalis  fecundum  morum  elementi 
pra:dominantis,quia  mixtum  moueretur  violen- 
ter  quantum  ad  ttia  elemenca.Dicitur  enim  pta;- 
dominium  propter  conuenientiam  iftam  ,  quam 
habet  in  motu  locali  cum  tali  clemcnto,  &  hoc 
cft  quancum  ad  tales  qualitates. 

Ad  aliad  ,  cum  dicitur ,  animalia  corrumpuntur 
ab  intrinfeco  ,  manifcftum  eft  quod  hoc  non  eft, 
quia  ibi  funt  concraria  elementa  in  zQtu  :  nec 
ctiam  quia  tale  medium  componitur  cx  cxcrcmis 
virtualicer  ,quianonmagis  rubor  corruropic  fc 
incrinfecc ,  quim  faciac  album  ,  vcl  nigrum.  Sed 
in  animalibus  accidit  corruprio ab  intrinfcco  du- 
plici  de  caufa.  Prim6  ,  quia  habenc  partcs  orga- 
nicas  oppoficarum  complcxionum ,  &  hoc  com- 
pctit  eis  cx  perfcdione ;  &  iftac  parces  alterant  fe 
mutuo  ,  &  quando  vna  pars  afteratur  in  tantum, 
quod  vincitur ,  in  illacaufatur  infirmitas ,  fi  non 
fit  pars  principalis ;  vcl  mors.fi  fit  principalis.  Et 
nonaccidit  illa  corrupcio  ex  hoc  qu6dincorde 
fint  ignis,&  aqua  corrumpcncia  fc  mutuo.Sccun- 
d6,accidit  corruptio  in  quacunque  partc  reci- 
piente  nutrimcntum,quia  ibifunt  qualitaces  vir- 
tualiter  contraria; ,  quiacalor  naturalicer  confu- 
mic  humiduni,&  partes  maccriales,&  fic  in  exha- 
lando  confumit  fe  per  accidens,  &  fic  nifi  reftau- 
retur  moritur ,  &  fi  reftaurctur ,  tamen  redditur 
impurior,'&  ide6  tandemefliciturimproportio- 
nabilisaniroz. 

Ad  didum  Commentatoris,ciim  arguitprofe, 
qu6d  elementum  cft  ,  quod  manct  in  re  ;  dico 
quod  definitio  elemenci  data  5.  Meiaphyf.  non 
compctit  nifi  materio:,  namilla  manei  in  rc,qu£ 
componiturin  ca. 

Ad  fecundum ,  dico  qu6d  iramediatio  formae 
ad  materiam  cft  daplex  ,  vel  quantum  ad  perfici, 
vel  quantum'ad  tranfrnutari.  Ptimo  modo  ,dico 
quod  forma  fubftantialis  immcdiaterccipicur  in 
materia  quacunque  indifFerenter  ,  ita  qu6d  im- 
mediate.  Secundo  modo ,  non  immcdiaic ,  quia 
ordo  cft  forraarum  inter  fe ,  ita  quod  aliqux  fint 
priores,aliqiiae  pofteriores,  itaquod  macetianon 
immediatc  tranfmutatur  a  quacunque  forma  ad 
aliam  ,  fed  ordine  quodam  ;  vc  immediatc  poft 
fovmam  vini  ad  formam  aceci,non  autem  c  coo- 
cra.Sic  poft  formam  feminis  cft  forma  fanguinis, 
deinde  corporis,  deinde  hominis  j  nullacamen 
iftarum  eft  medium  iii  pctficicndo,  fed  cantum 

tranfnm 


7- 

Ad  primum 
argumenrum 
fontta. 


yid  feetin^iS. 


Ad  tertitun. 


8. 


Cerruptie 
Mnirt>«liu  ex 
iuplici  caU' 


§lutire  deft. 
Bu  ttutriml' 
ti,mori. 


9- 

Ad  argum, 
AMerroitn.}, 


Ad  fetUdhm. 
Forma  fub- 
ftnniUlit  iVgg. 
midiAti  rt- 
cipitur  in 
mattrta. 


Quseftio  Vnica. 


345 


tranfmutando,  ita  qnod  inHma  forraa  ptitab  petr 
ficit>  deindc  fibi  iromediaciorem ,  &  Hc  vfque  ad 
forroam  perfedliflimam,li  Ant  plures  formx  fub- 
fiantiales,  in  tali  componto ,  vliima  tamen  zqu^ 
immediate  perficit,  iicut  prima. 


t. 

Aifrimnm. 


SteunJum. 


Ttrtium. 


Ccntri. 


Secundi. 


DISTINCTIO     XVI. 
Q^iEsTio     Vnica. 

Vtrum  imago  Trlnltatu  conjijiat  in  tri' 
btMfotentijs  kmma  diftinEiis  .<* 

Alcof  i..pMrt.qiufi,S^.mtmbrt  t.  D  Thonus  \.p»rt.qMt^. 
77.arM.Hc-nric.  ijutdLi.qutfi.f.  O.Bonaucnt.i. ''</?-  3. 
qutfi.  3.  Durand.  thi  q-tfi.  &  Grcgor.  qi*fi.  5.  Ocham 
quAft.  14.  Gabi.  qudft.  i.  vide  Dod-oictn  iulift.^  q  r. 
Conitnbi.t.  d*  Anim*,(»f.y .qittft.  4.  Sotus  «'»  Oxtm.hie. 
▼  ide  cundem  /«  Jift.  44.  qutft.  x.  (y  in  Re^rt.  i,  Jift.  j. 
qu*ft.).&  iit  trsOJe  R.erumfri/ie.qu*ft.  1 1. 

Irca  Diftindionem  decimara- 

rexiam  qu2ritur  primo.f^traw  ima- 

I  go  Trinit*tu  in  anima  ratiorndi  confi' 

fituin  tribfu  potentifS  realiter  difiin- 

£Iu  ?  Quod  fic  Perfona:  Trinitatis 

funt  realitcr  diftindla: :  igituf  in  imagine  poten- 

tix  reprzfentances  illas  perfonas  erunt  tealitec 

diftindx. 

Iiem,  i.de  Anima.texr.j  y .  Potemia  difiingtttttt- 
turperaSns,  ailtu  per  ebie^a:  fed  aftus  intcUc- 
^us,&voluntatis  funt  diilindlirealiter}  igituc 
&  potentiae. 

Icem  ,  nifi  fic  eflcr^hasc  eiTet  vcra ,  inteUeEiiu  efl 
f  «/«««jquia  identitas  rcalis  fulficit  ad  iftam  ve- 
titatem  ,  &  tunc  poiret  dici  qu6d  aliquis  vult  in- 
tellcdlu,  &  intclligic  voluntace. 

Oppofitum  ,  Auguftinus  14.  dcTrinitaie:  /W 
ttKfuirenda  efi  imago  Trinitatis,  in  ^tto  nihil  melitu  in 
mbis  eft.  Scd  fi  potcntia:  efrent  res  aliae  ab  circn- 
tia,  mclius  eftec  e(Ien[ia,quam  potentia. 

Itcm,anima  per  cfTcnciam  fuam  eft  immareria- 
lis ;  igicur  per  eiTcntiam  intcllcftiua  ,  &  intellc- 
dualis,  fiue  intcliigens,  fecandum  illam  propofi- 
tionem  Proculi :  OmneinmateriaUeflfiiprafecon- 
Htrfiuum.  Nonigituraliud  cft  abefrentianarurs 
intelledualis,nam  quia  immaceriaHs,  ide6  con^ 
uerfiua  fupra  fe :  igitur  potentis  non  realitcr  di- 
flinguuntur  ab  anima,  ncc  inicr  fe. 

Icem,  memoria  pertinet  ad  imaginem,  quia  re- 
przfcntat  Patrem  :  intelligentia ,  quia  rcpra;fen- 
tat  Verbum,fccundijm  Auguftinum  deTrinit.cap, 
6.  &  7.  de  paruit.  Sed  intel!igcntia,  &  memoria 
non  realitcf  diftinguuntur>  quia  mcmoria  pcrfc- 
£ti  eft  fufficiens  principium  intellcftionis  ,tam- 
quam  aftus  ptimus.  Sed  adlus  primus,  &  pt inci- 
pium  operationis  non  diffetuntrealiter;  igitur 
nec  intclIeAus ,  &  voluntas. 

SCHOLIVM    I. 

Sententia  ajferens  potentias  diflingui  realiter  ak 
mima  cnm  varijS  modis  explicandi  eiufiiemprobattsr. 
Reffondet  DoBor  adomnia  oi-^menta  adduEla  pro 
hacparte  tam  a  ratione,  quitm  ab  authoritate. 

j, ,  A  ^  iftam  quzftionem  dicitur  qu6d  faltcm 

QufmeJe  i»>   x\.dua:  potcntia;,  fcilicet  intelledus,&  volun- 
ttaedu»,  &   tas,  fumtcaliter  diftin(9;z,&hocponitur  dupli- 

•voiuntnsiif'  citcr.  Prima  viaponitqu6d  realitcr  diftinguun- 

fer»nt.  *■  ° 


Ttrtii. 


tur  iatec  fe,&  ab  eilentia  anifnaB>ficiit  accidentia, 

qus  funt  propriz  paffiones.  Alia  opinio  ponir 

qu6d  diftinguuntur  rcaliter  inter  fe/cd  non  ab   Opinit  t.  D. 

circntiaanim*.  Pro  primaviaarguituriadus  &   ^V^.' 

potentia  funt  ciufdcm  gcncris :  fed  z€ta% ,  vt  in-   D.Bonau.in 

teiligcrc,  &  vcUe  funt  de  genere  Qualitatis  ,  igt»   i.d  i4.an.i. 

lur&  potentiac,  quxft.i. 

Secund6,  anima  fecundum  cflentiam  eft  aflus: 
fi  potentia  eperandi  non  fit  aliudab  elTcntia^igi- 
tur  quamdiu  cft ,  femper  operatur,  quia  ficut  ef- 
fentia  eft  principium  viuendi  ,ficeftptincipiura 
operandi  fecundiim  eftenciam.Sicut  igitur  quam- 
diu  anima  eft  in  corpore,  compofitum  eft  vnum> 
ita  femper  eft  operans.  £t  addic  quod  inquantura 
eft  eifentia  ,  eft  adlus  ,  fed  inquancijm  adhis  non 
eft  in  pocentia,  fi  non  opcratur,eiret  in  potentia 
ad  opcrari. 

Alius  DoAor  arguic  pro  hac  via  ficrldem  fim-  Hcmruj 
plex  creatum  non  poceft  cflc  principium  tale  im-  ^ "*><''• '^-q- 
racdiacum  diuerlorum ,  &  hoc  fecundtiro  fe  :  fed 
diuerfie  funt  operationes  animz :  igitur,&c.Ma- 
ior  patct  de  materia ,  in  qua  minus  vidctur  qn6<l 
potcntia  recepriuaeft  alia,  &alia  dinerforum  ef- 
fcdluum.  Licctenimmateriaremota  fitcadcro, 
rcqniritur  aliud  approprians  materiam  huic  for- 
mz  ,&  illi :  igitur  multo  fdrtiiis  idcm  opcrati- 
uum  fimplex  fceundumf*,  nonpotcfteflcprin- 
cipium  immediatum  diucrforum. 

Alius  Dodlor  ad  idem :  accidcns  variabile  in-  5* 

eft  fubiedlo  mediante  accidente  inuariabili  im-         ^gidius 
mcdiatc ;  igitur  operationcs  vatiz  infunt  anims   1°°<»»'  i'  >• 
mediante  potentia  tanquatnaccidcnte  inuariabi- 
li.  Antecedens  patct,  quia  maior  difl^etentia  pro« 
cedit  in  e£fedu  a  caufa  mediante  minori  difFe- 
rcntia. 

Addit  alius  Dodlot:Agcns  per  eflrcnti.im  fcm- 
peragit  ,  igitur  fi  animaagerec  per  efTcntiam, 
fcmper  agerct ;  igitut  illud  quo  agit,&  non  fcm- 
per,  non  eft  cffcntia. 

Ircm  ,  ficut  efTenria  ad  efe,  ira  potcntia  ad  ope' 
rari ;  igitur  permutatim,  ficut  efie  ad  ^ere,Ua.  po- 
tcntia  ad  cflcntiam  :  fed  in  nullo  citraDcum  cft 
efTeagcre;  igitur  necpotentia  effentia. 

Item  ,  per  audoritates.  Auguftinus  de  fpirim 
&  Anima  ,  Ariftotdes  in  Prsdicamcntis  ,  & 
Simpliciu$  fupir  capitulum  de  Qualitate ,  &  Da- 
mafcenus  in  Logica  fua ,  ponunt  natnralcm  po» 
tcnciam,  &  impoientiara  in  fecunda  fpecie  Qua- 
licatis. 

Itcm,  Commcnt.i.de  Aniroa.com.jji.yKrw/^ 
»»«»1  diuiditttr  in  colores ,  fic  anima  inpotentias,  co- 
lor  cft  accidens  pomi. 

Icem  ,  Auguftinus  i^.de Trinit.ii .  de  ma^is, 
vidctur  ponerequod  mcmoria  ,  &  intclligentia 
fufcipiunt  magis,  &  min^s :  igicuc  non  funt  fub- 
ftantiz. 

Itcm  Anfelmus  de  Cafu  DitA.cap.  8.  dicit  quod 
potentiavoluntatis  non  cft  effcntiajquia  volun- 
tas  non  cft  fubftantia.  Dicit  enim  ,fipotentia  non 
funt  fitbftantia ,  tamen  »on  funt  nihil.  Dico  tamcn 
qu6d  illae  rationes  nonconcludunt. 

Sed  ad  fuas  rationes  facile  rcfpondctur.  ^jftnJetttr 

...  ,.  X  1  •    j      I-   •  adhmrattt' 

Ad  primam  ,  dico  c[\ioapotentta  duphcitec  ac-  ^,_ 

cipitur.  Vnomodo  pro  ptincipio  cntis,  &  fic  di-   PtttntiMdm. 
uiditut  in  principium  adliuum ,  &  paiHuum  ,  vt  /^*. 
patet  j.  Metaphyf.text.  J7.  &  ^.text.i.  (^  } .  Alio  4. 

modo,  vt  potentia, &  aSiu  funt  difFcrentiz entis.  fttentin ,  & 
Secundo  modo  potentia ,  &  aftus  funt  ciufdem  **«*  <iu»«dt 
fpeciei,&  indiuidui,&idcra  nurr.ero;quiaqiiod  '  *"  ""^* 
ptius  cft  potentia ,  &  ejfe  diminuio  ,  poftea  eft  in 

adlu. 


346 


Lib.II.  DiftindioXV. 


frineipitim 
neit  ffi  nectf- 
J^arih  tiufdem 
^enerit  (um 
friacipiato. 


€. 

In  fotenti» 
4td  ar'idens 
#/?  in  aBit 
pmfUcittr. 


adu,  &  habct  tjfe  ilmplicitcr ;  &  fic  accipicndo, 
xninoi  eft  falia  ,  quia  potentia  non  erit  pollca 
actus  liius,  led  a(itus  illc  caulatus ;  qux  nunc  ha- 
bct  ejfe  fimpiiciter,  priiis  fuit  in  potentia ,  &  ha- 
buit  ejft  diminutum.  Si  accipiatur  in  minore 
a£iHSy  icpotentM  pro  principio  ad):iuo ,  &  paifiuo, 
xquiuucatio  cA.  Si  accipitur  in  uiaiorc,qu6d 
potentia,  6c  adus  funt  eiuldem  gcncris,pto  prin- 
cipio  operatiuo,  Sc  pro  ctfedu,  faifa  cft  maior.  Si 
accipiatur  principium  operaiiuum  pro  principio 
pafliuo,ctiam  falfa  eil ,  quianunquam  cil  nccciTc 
principium  operatiuum  elfc  ciufdcm  gencris  cum 
operato,  quia  non  eit  hoc  neccilc  principio  pafli- 
uo ,  quia  accidcns  immcdiatc  rccipiiur  in  fub- 
ftantia,  vcl  crit  procciTus  in  infinitum.NeG etiam 
eit  hoc  vcrum  de  principio  aftiuo.quia  Ariftote- 
les  dicit  7.  Meraph.tcxt.cap.  j  i .  quod  ad  hoc  cjuod 
/ubfiatJtiafiiitf  neuejfe  efifitbjiamtam  praexifiere.  Ad 
boc  tamm  ,  quodfiat  qualc,t/f/  quantuni,«««  efine- 
cejjc  quod  CjUale  praecxiitat  formaliter.ied  tantum 
virtualitct.Principium  igitur  adiuum  poteft  eiTe 
alterius  generis,quam  fii  operatum. 

Similiter  fecundum  iiium  Doiflorem  ,  maior 
fua  cft  falfa ,  fccundtim  iftam  mtdlc6lum ,  quia 
jpfe  pouit  quod  accidcntia  funt  in  anima  ,  ficut 
in  pnncipio  rcccptiuo  ,  &  non  funt  ciuidem  gc- 
nerJs.  Ponit  ctiam  qnodeifiuunt  abeirentia,igi- 
tur  eft  pruicipium  aoliuum  rcfpc^lu  poientia- 
rum  j  igitur  de  neutro  principio  operatiuo  cil 
maior  fua  vera,  fecundim)  iplammei. 

Ad  aliud,ciim  dicitur,Anima  fccundumcircn- 
tiam cft  aftus ;  igitur licui  cii  princi jium  viuen- 
di  ,  eft  ptincipiura  operandi.  Vcrum  cft  ,  vno 
tnodofic,  6<:alio  non  (\c;  quiaquaniijm  ad  'm- 
racdiationcm  fiinilc  cft,  quiinufn  ad  aliud,  dilli 
mileiquiacit  principium  operandi,non  foinuli- 
ter,  lcd  efFc6t:iue,  diccntc  Atiftotelc,  ^, Mciaph. 
Ars  i&  Adifi  ator  ad  idem  principiKm  reducuntHr, 
rcipccta  opcrationis,  &  cftprmcipium  viucndi 
fonnaliter. 

Ad  aliud,cum  additur ,  fi  fccundurn  iflen  iain 
cftadlus  :  igitur  vt  ficnon  tftin  potentia;Veium 
cft,noiicftnj  poiecia  rcccptiua:poteft  t.-ime'.i  be- 
ne  cllein  poictia  ad  o^<'/"rf><.Vn(>ctatio  ifta  2:qu.i- 
litcr  cft  conira  cos,  dc  potcntia  refpedlu  adus  rc- 
ceptijqua  poienria,qu?  dicitur  intcliedtus  pofli- 
bilisjcftin  potcniiarcfpcttuadusreccpti,  &ta- 
mcn  cft aiftus  anim^.quia  accidens  cft  cius,&  fub- 
icdtum  vniuerfalitcr  pcr  forniaro  lubftatitialcm 
cft  proprium  rtccptiuum  paiTionis,  &  tamen  pcr 
forniam  cft  in  adtu  rcfpc6tu  vnius,&  in  potcntia 
refpcdu  alterius :  fic  nihil  prohiberci  aliquid 
cireinadlurefpc6tuvnius,&inpotcntiatcfpedu 
alterius. 

Diccs  ,  IntelleEltu  nihil  efi  eorum^ejUdL  funt  ante  in- 
telli^ere,  ^  Commentator,quod  inteltcEfu*  fc  habet 
ingenere  intelligtbilii ,  ficut  materia  reJpeiiuforma- 
rumjeifibiiium. 

Dico  quod  porcntia  ad  accidens  cft  in  potcntia 
fccundiam  <}uid  ,  &  in  adtu  ,  ideo  efte  in  potcntia 
ad  formam  accicicntalem  immcdiate  concludit 
ipfum  magis  efTc  firrplicitcr,quam  in  potcntia. 
Vnde  fi  intelligere  haberct  potcntiam  fibi  cor- 
refpondentem,fequerckur  quod  toi  eiTent  poten- 
tice  mtclle(StiQ2  in  homihc,  quot  funt  meiUgere 
in  homincquod  eft  impoflibilc,  fecundijm  illud 
tcrtij  Phyficor.rcxr.io.  Sipofefana^^i,  &  agrotare 
ejjint  idem,/knari,  &  tgrotare  efiint  idem.  Ciim  igi- 
lur  inteliigere  fit  a6lus  accidcnialis  ,  fcqueretur 
quod  iUud  quod  cft  in  potcntia  proxiraa  ad  in~ 


teliigere,  cft  in  a£lu  fimplicitcr.  Idc6  illeeftin- 
tellcdiias  propofitionis  Ariftotclis,  quod  non  po- 
tcft  intellcdlus  intelligi  ante  inteiiigi  aliorum, 
hoceft  ,  non  poteft  a  ft-  prius  intcliigi ,  quia  non 
antcquodiibct  phantaimatum  ,fcd  bcnceftin- 
tclligibiltamc  inteliigere. 

Pcr  idcm  ad  di^um  quoddam  Commentato- 
ris  ,ficui  matcria  eft  in  potcntia  ad  omncs  for- 
nias  dc  fc,fic  intcllciftus  in  gcncre  intclligibilium 
a  fe,nihil  eft  ante  inteliigere.  Hoc  non  concludit, 
nifi  quod  non  ptimo  clt  intclligibilc  k  fe. 

SCHOLIVM     II. 

1{efutaHiur  ratienes  Heruti ,  &  ty£gidu ,  ^ddu- 
n*num.  i.&  3. 

AD  aliud  ciim  dtcitur,idem  fimplcx  creatum         7* 
non  potcft  eirc  ptincipium  caufale  multo-  ^«'^*""*  '">' 
rum.  Dico  qu(id  illud  cft  falfum  ,  loquendo  de  ^"f  """"'•    . 
principio  operatmo ,  &  etiam  actiuo  tam  in  in-  ,/,  recept-ita 
corporalibus ,  ficut  in  corporalibus ,  quia  circn-  diuerferum 
tia  anima:  in  fe  fimplex  ,cft  reccptiuaomnium  »«"««^1«*?. 
potcntiarum  fuarum,quat  funt  diucrfae  fpccie; 
igiturficut  iplc  ponit  fimplex  receptiuum,ipfc 
habet  ponerc  ipium  clTe  principium  caufale  di- 
uerfornm.  Similitcr  in  corporalibus  ignis  eft  ca- 
lidus ,  ficcus  ,  &  neutrum  mediante  akero.  Sic 
maieria  cft  principium  reccptiuum  imtncdiatum 
formatum  diftindtarum  fpccic  ;  quia  illud,  quod 
cft  immcdiatum  rcceptiuum  foima:  fubitantia- 
lis,  aut  cft  materia  fola,  vel  aliquid  cum  materia? 
Si  primo  modo  ,  habctur  piopofitum.  Si  iecun- 
do  niodo  ,  cum  totum  illud,  quod  eft  de  cftentia 
reccptiua,  inquanium  receptiuum  pcr  fc,  inclu- 
datur  in  produdo  :  igitur  dnae  forms  fimiles 
crunt  fimul  in  eodcm  ,  quod  tamen  ipfe  ncgat, 
accidcns  erit  intra  elTcntiam  fubftantia:.  Si  iUud 
aliud.quod  tft  cum  niatciia  immediatum  rece- 
ptiuum,non  fit  forma  fiibftantialis.fcd  accidcns, 
iguur  illud  appropri.!ns  ,quod  ipfc  ponic,  non 
eric  parsinimcdiatc  reccpriui. 

Ad  aliudjciin)  dicitur,  acciJcns  variabilc  reci-  8. 
pitut  niediantc  inuariabili,  non  videiui  cfre  alia  ■^'^  jEgidiS, 
ratio,  nifi  qtiiainusriabile  fccundiim  fcucupo- 
tcft  eire  immcdiitum  rcceptiuum  variibi'iraris, 
qi.iia  fi  inuanabiie  fccnndum  i'e  poflet  immcdia- 
te  rccipcreatcidens  variab>lc,niilla  neccflltascft 
ponere  ipfum  lecipi  mediantealio.Si  aurem  non 
poilit,  necefTario  fequitur  proccfTos  in  infinitum, 
idcorationihil  valct. 

Ad  .iliud  ,  aherins  Doftoris  dicit  vnus  Dcftor  r.^Z*.L!'jL' 
quod  nihii  ,ngit  per  ellentiam,  nifi  folusDcus,  fUtittr. 
&  ipfe  fempei  agit.  Vcl  potcftdiciquod/^^rc/: 
fentiam  poteft  accipi  dupliciter.  Aliquando  vt 
diftinguitur  contra  illud,  quod  eft  per  participa- 
tionem.  Aliquandovc  diftinguitur  coniti, per 
accidens.  Priino  ir.odo  ,  dico  quod  nihil  cft  pcc 
clfentiam  nifi  Dcus  ,quia  omnis  veritas,&  cnci- 
tas  creata  cft  talis  per  participationem.  Etifto 
modo  agcns  pcr  clTentiarn  fcmper  agit.  Sccun- 
do  modo  agcns  pcr  cflentiam ,  hoc  cft,non  pcr 
accidcns,  non  fcmper  agit  neccflario.  Ad  hoccft 
Aiiicenna  6,  Metaph.  cap.  i.  dicens  quod  tjttadttm 
Jitnt  i/irtutes  aSliua  fecundMm  efientiam  Jiiam ,  qMA- 
dam  non. 

Ad  aliud,  ci^m  dicirur ,  ficut  elTentia  ad  efie,  ita 
potentia  ad  operari;  fjlfnmcft,  quia<fj^  cft  idcm 
rcalitcr  cfrenrix,  operari  vcr6  cft  cfFcdlus  porcn- 
ti« ;  fcd  haec  eft  vcra  j  Jicut  efiemia  ad  cfTc  ,ficpe- 

temia 


Qusftio  Vnica. 


347 


SonJmpM 
gnstur. 


PitentU  Hon 
funt  pArtes 
»nm4i. 


tentU  adpOjfe  operdri,  &  tunc  permutando  nullum 
iiicoaueniens  fequicur. 

Ad  auchorit^aces  refpondebicur  inferius. 

S  CH  O  LI  VM     III. 

SmtetaUdjferentii  potenttM  ejfe  partes  animt  itt' 
terfirealiter  dif{in£i4s,rationes  ,&earum  refutatio- 
nes.  ndetnr  D.  BonMtent.x.  tUfi.  24.  art.  1.  qutfi.  1, 
fid  ebfcurtu  efi. 

o  T)^°  fecunda  opinione  arguitur ,  fcilicet  qa6d 

Argum.tr»   *■  poccncias  finc  diftinilx  incer  fc ,  fed  non  ab 

efi.i.s.Bon,   cirentia  aniinx :  quod  potentiae  funt  parces  ani- 

mas,  vt  habecur  tertio  de  Anima,  lexi, i.Depar- 

teautem  anims,  &c. 

Item,  Boeiius  in  diuifionibus,  Anima  diuidititr 
inpotentias  ficuttotum  inpartes.  Ad  hoc  videtur 
Auguftinus  15.  deTrinit.y.&AnfeimusdeCon- 
cord.  grat.&  lib.arb.cap.j9.  Quod potetttidfitnt in 
amma,ficut  in  corpore  membra, 

Contra  iftam  viam  videtur  Auguftinus9.de 
Trinit.j  .NuUapars  cempleSitur  totumj  cuita  eft.Ced 
qua:libec  iftarum  potentiarum  partium  corople- 
^iturtoram  eftentiam  animz. 

Itcm,  partes  origine  praccedunt  tolum,potcn- 
tiznon  prxcedunt  cflentiam  anima;. 

Icem,fi  fint  partes;  aut  integtales,aut  eflcntia- 
lesr  Si  integrales,igitur  oporcet  darc  aliud  ab  hi$, 
quibus  ('unc  vnum  ,  quia  parces  integraies  nun- 
quam  funt  vnura  pec  fe,  nifi  aliud  concurrat  for- 
male ,  vt  patet  in  finej,  Metaph.  text,  60.  Si  fint 
partes  eifirntiales ,  igitur  vna  pcrficit  aliam  ficut 
aftus  potentiam ,  &  tunc  oportet  dare  vnam  po- 
tenriam ,  qua:  fit  infimum  p<:rfcdibile  ab  alia ,  & 
per  confcquens  ipfa  non  eft  potcntia  operandi. 

Dicit :  maieria  aniroa:  eft  receptiuum  refpcAn 
cuiuflibet ,  &  tlulla  potenciarum  refpedu  al- 
terius. 

ContrJi ,  igitur  nulla  iftarum  potentiarum  erit 
magis  depcndens  ab  alia,quam  fit  ignis^federunt 
illx  tres  potentia;  vnus  totus  i£tas :  quia  impofli' 
bile  eft  qtiod  aliquid  fit  a6lus,&  tamen  quod  non 
quodlibet  cius  fit  a6tus,quia  tnnc  poftct  compo- 
fitum  ex  zQtU}Sc  potcntia,  efte  adius  altcrius. 


SCHOLIVM    IV. 

Sententia  Henrici ,  potentias  ejfe  idem  animt,  rea- 
litate  abfiluta ,  fiddifiingui  ab  ea  realitate  relatiua; 
refutatnr fnse ,  &  afienditur  Henricumfibi  in  multis 
fibi  eontraiicfre. 

TErtia  via  eft,  quod  non  diftingaitur  realiter 
ab  eftentia  animat ,  nec  inter  fe  re  abfoluta: 
fedtantum  funt  diftindia  re  relaca,quia  anima 
non  dicitur  aftus  extra  ,  quia  ^.Metaph.text.i^. 
Potentia  difiinguitur  peraUiu ,  Sc  cconrra  :  igitur 
adus ,  &  potcntia  funt  relatiua  :  efTentia  igitur 
animzconfiderata  fub  tali  refpedu,  dicitut  talis 
potentia ,  &  fic  ccnfiderata  fub  alio  refpeAu  di- 
citur  aliapotcntia.  Quarc  autcm  detcrminatur 
anima  ad  tales  rcfpefkus  f  Dicitur  quod  ad  rcfpe- 
ftus  organicos  detcrminatur  anima  per  organa; 
ficut  ad  refpeftus ,  qui  funt  ad  potcntiam  opera- 
tiuama^iuam,  vt  ad  intelledlum  agentem,& 
voluntatem  ,  determinatur  anima  ex  fe,  vel  cx 
comparatione  ad  obicdlum  ,  circaquod  illae  po- 
tentia;  nata:  funt  agere ;  fed  ad  potentiam  opera- 
tiaam,  &  paflluam  ,  decerminatur  anima  per  re- 


TO. 

Opinit^.Hf' 
ric.  qaodl.}. 
quzft.4. 


cepta ,  ficuc  intclledlus  pofllbilts  decerminatuc 
per  fpeciem  rcceptam.  Ad  hoc  allegatur  Augu- 
(k'\nus^,deTrinit.  $.  quod  potcntiadicitur  rela- 
tiue;  £^  Ub,de  jpiritu  ,  &  anima  :  quia  potentia  eft 
idem  ijued  ejfentia. 

Sed  illud  non  foluit  quxftionem  ,  quianon 
quxritur  de  potentia,  vc  dicit  refpe6i:um,feu  pro 
intentione  nominis :  fed  de  principio  pcr  fe  ,  & 
immediatc.  Potentia  enim  de  fc  rcfpedum  dicit, 
&  non  abfoluturo,  nifi  connotando ;  nunc  autem 
impoflibile  eft  quod  illud,  quod  cft  pcr  fc  princi- 
pium  operandi,  componatur  cx  rcfpedu,  &  fun- 
damento ,  ex  his  enim  nihii  per  fe  vnum  fit :  itno 
nec  in  diuinis,vbi  tantum  relatio  iranfit  per  iden- 
titatem  ,quia  vtruniquc  tcnct  propnam  aduali- 
tatem  ;  igitur  multo  foitius  vbi  rclatio  non 
tranfit.  Cum  igitur  pet  fe  principium  operandi 
fit  per  fe  vnum,  impofllbile  eft  qu6d  includat  ab- 
folutum  ,  &  rcfpediuum. 

Item  ,potcntia  qu«  cft  perfc  principiumope- 
randi,  eft  prius  natura  cfFcdu,  id  eft ,  operatione; 
fed  potentia  cum  refpedu  coafliiropto  ,  eft  fimul 
cum  cfFedu  ,  quia  fub  illo  refpcftu  eft  correlati- 
uUm  refpedu  operationis. 

Item  ^otentia  pafllua  proxima  non  cft  rcfpc- 
dbus,  nec  refpedtum  includcns ;  igitur  ncc  a£liua. 
Antecedens  patet,  quia  potentia  pafliua  eft  pcr  fe 
pars  compofrti,  quod  cfl  per  fe  vnum. 

Item ,  ille  DoGtoi  ponic  voluntateni  nobilio- 
tem  jntelledlu  rcalitcr  ,  fed  cum  idem  fit  funda- 
mentum  iftarura  potcntiaruro ,  &  per  ipfum  ,  rc- 
fpedus  eft  idem  cum  fundamento;igitur  vna  po- 
tentia  non  eft  realitas  nobilior  alia ,  quia  funda" 
mentum  cft  penitus  idem. 

Item  ,  intclledus  ,  &  voluntas  funt  idem  in 
abfoluto ;  igitar  non  variantur  fpecie  per  rcfpe- 
CtMm  ,quia  ciim  fint  idem  abfolute,  fi  varientur 
per  refpedum  obiedi  alterius  fpecici  fuperue- 
nientem  :  igitur  intelle£lus  erit  pluiespotcntie 
formaliter,&voIuntas  fimiliter,qiiia  perrcfpe- 
dlum  fuperuenientem  obic6li  altcrius,&:  altcrius 
fpeciei  variabitur  intellcdus  ,  &  voluntas  cum 
vultaliud  ,&aliud. 

Itcm  ,cum  dicit  quod  per  refpedus  organo- 
rum  determinetur  anima  ad  potentias  organi- 
cas  ,  illud  eft  falfum ,  quia  vircs  diftinguunt  or- 
gana,  &  non  organa  vircs  ,  ficut  nobilius  ignobi- 
lius  ,  quia  primo  de  Anima,  text.  jj.  rnemhra 
eerui  non  diffcruat  a  membris  leonii  ,  nifi  quia  anima 
ab  anima. 

Itcm,  cum  dicit  intelledum  poflibilem  deier- 
minari  per  fpeciem  rcceptam ,  repugnat  fibiipfi. 
quia  cx  intcntione  ipfe  negat  fpecies  receptas  in 
intellcdu.  Practer  boc,nihiI  detcrminatintellc- 
<flum  poflibilem  ,  nifi  phantafma  ,  fecundum 
ipfum.  Et  fimiliter  oportet  curf)  concedere  quod 
fundamcnta  fint  indiftin6ba:&  formz  erunt,cum 
fintidemrc. 

Et  cum  allcgatur  Auguftinus  9.  de  Trinit.  dico 
quod  intcUigit  illa,  de  quibus  loquitur ,  difFerre, 
ficut  gignens  ,&  genitum;  &  non  loquiturfo- 
lum  de  principio  formali ,  fed  de  ipfo  gignencc 
includenrc  refpe^ium ;  fed  non  poffunt  folz  re« 
lationes  diftinguereabfoluta  realiter. 

SCHOLIVM     V. 

Vera  fintentia  ,  potentias  non  difiingui  realiter  4f 
tjfentia  anima,prebatur  j  j-ationibtu  clarii,&  effcaci^ 
bu»,&  expUcatttr. 

Dico 


ir. 

H(nticMrt- 
fiaitnr. 


Tettntia  ne» 
inciudit  ab- 
folutum ,  ^ 
relatiuum. 


II. 


Argultitr 
Wtnr.queiim 
tnultit  fibi 
centt»  ditat. 


'3- 


348 


Lib.II.  DimnaioXV. 


14. 

P*ut(ttu,ptf- 
JihiUtiu  ,  (f 

nobi'irAi  fe- 
pendd.vhi  na 
tinjliK  dt  ef- 


ly. 


Anim*  tm- 
tt»iii»ti  oft- 
ratiua. 


16, 


^7' 

AitSoritfin- 
tenti». 


Opinit  inttl- 
Itefum  y  & 
voluntat**"' 
tiec  fortn*^*' 
Ur  Jiftrr*. 


DIco  igiiur  ad  quaEftioncm,qu6d  paucitas  eft 
poncnda,  vbi  pluralitas  non  cft  ncccflatia; 
&  poflibilitas,  vbi  non  poteftptobari  impoilibi- 
litas ;  &  nobilitas  in  natura,  vbi  non  potcft  pro- 
bari  ignobilitasj  fed  immediatioadusprimi  ad 
adum  fecundum  nobilitas  eft,  vt  patet  in  Deo,& 
non  poteft  ptobari  quod  impoflibilc  eft  adum 
fccundum  efle  immcdiate  ab  adu  primo  in  crea- 
turis  ,vt  patct,  ctim  ration?s  fint  fbphifticae  hoc 
probantes  j  igitur  magis  cft  ponenda  paucitas 
nobiiit^ns  naturam  ,  quim  pluraliias  non  neccf- 
faria,  &  non  nobilitans  eam. 

Item,  immediatiiis  attingii  agcns  finem,  vcl 
operans,n  opcratio  fit  pcr  mcdia,quant6  paucio- 
ra  fint  mcdia  ,  quam  fi  pcr  plura;  igiturcum  illo 
modo  mediatiiis  poflit  crcatura  rationalis  attin- 
gcre  finem  fuum,quara  fi  ponatur  potentiam  me- 
diare  intet  eirentiam  ,  &  opctationcm ;  igitur  il- 
lud  eft  mclios. 

Item ,  illa  non  cft  operatio  ptopria  alicuius, 
qua:  non  recipitut  immcdiate  in  ipib  :  fcd  fi  in- 
tellc6tus,&  voluntas  fint  aliudab  circntia.vidcre 
Deum  ,&  diligcrenon  immediatcrccipiunturin 
clTentia  animae ,  imo  nec  pcr  fc :  quia  fi  ill»  po- 
tcntiac  clfcnt  feparats  ab  eflcntia  anim*  ,  ficut 
quantitas  i  fubicfto  ,  poflct  intcllc6kus  adhuc 
perfici  vifionebeata  ,  &  ficaccidcns  efiet  forma- 
Iiterbeatam,&  non  foliira  crcaturatationalis: 
igitnr  cfto  q(i6d  eflcntia  animae ,  &  illa:  potcn- 
lix  coniungantul: ,  tantum  crit  animabeatapcr 
accidcns,  ficut  parics  alhus  pcr  fupcrficiem.  Ifta 
itaque  mcdiatio  multura  ignobilitarct  naturam. 
Nonautcmeft  fimilc  de  operatione,quiacon- 
tradidlio  cft  aniraara  eflc  bcatam  ,  &  non  opc- 
ntione. 

Itcm,  aAas  inferior  anfma  rationali  poteft  eifc 
immediatura  principium  operandi.,  alitcr  eflct 
procefliis.in  infiiiitum;  igitur  illudnon  repugnat 
animas ;  quia  non  ratione  perfe6lionis  fuae ,  cinn 
conueniat  impctfeiSliori ;  patet  dc  calorc,&  qua- 
litatibus  adliuis ;  nec  propter  hoc,qu6d  eflet  im- 
pcrfedionis  in  anima ,  quia  conuenit  perfcitio- 
ri,  vtDeo. 

Item,  aliqua  fubftantia  genetatur  vniuoce,  vel 
faltcm  a  fubftaniia;  igitur  forma  fubftantialis 
erit  immediatum  principium  opcralidi,quia  tcr- 
minus  formalitcr  produdus  non  potcft  efleno- 
bilior  ipfo  adiuo. 

Dices ;  verum  eft ,  adiuum  eft  fobftantia,  fed 
agit  mediante  accidcnte. 

Contra  ,  in  inftanti  generationis  inducitar 
forma  fubftantialis  immcdiatcin  materiam ;  fcd 
-nullum  accidens  attingit  talc  paffiuum ;  igitur 
pcrnullum  accidcnsmediansagit  ininftanti  in- 
clud:ionis :  fed  immediate  per  formam  fubftan- 
tialem  inducitut  talis  forma,  &noncftibigra' 
dus ;  igitur,&c. 

Dico  igitur  quod  intelledus,  &  voluntas  non 
funt  resrcaiitcr  diftindae,fcd  poteft.fuftineri, 
quod  funt  omnino  idcm  rc,&  ratione  ;  vel  quod 
cflentia  animae  omnino  indiftin6):a  re  &  ratione, 
eft  principium  piurium  opcrationum,  fine  diucr- 
fitate  reali  potentiarum ,  qux  fint  vel  partcs  ani- 
ma:,vel  acqidcntia,  vel  refpedlus  eius.  Vndcplu- 
ra  in  efi"c6lu  benc  poflunt  efle  ab  vno  in  rc,  quod 
eftomnino  idcm  illiraitatum  ,  &  tamcn  princi- 
piura  perfe,  &  caufa  plurium,  non  vt  ifta  inclu- 
dum  tefpcdum  ,  &  tunc  potcntiae  fecundumfe 
nullam  omnino  habcnt  diftindionem ,  fcd  in- 
quantum  includunc  rcfpedtus,  diftinguunturu- 


tione ;  fed  ille  tefpedtus  non  eft  de  ratione  ptin- 
cipij  opcrationis  per  fc.  Ncc  propter  hoc  (equi- 
turquod  intellcdus  fit  voluntas,  quiailla  non 
imponuntur  principio  abfuluic  ,  fcd  vt  tali  fub 
rcfpedlu. 

Iftavia  per  rationcm  improbari  non  poteft, 
quia  ficut  prima  caufa,  qu^  cft  fcmpcr  illimitaia, 
eft  omnino  cadem,  &  eft  principiura  diuerforum 
iramediate,  ita  quodeft  iUimitatum  fuomodo, 
licet  non  firapHcitcr  refpcdu  iftorura ;  omnino 
idemre,&  rationepoceft  eire , quamquam pro- 
daGti  fint  diuerfa. 

S  C  H  O  L  I  V  M     VL 

InteBeQum,  &  volumatetn  dtftingHt  formHliter  itt- 
terji ,  &  alt  anima ,  &  dat  modHrn  feLHtndi  autho- 
ritatespro  oppofita  fentemia.  Dc  difiitiElione  formali 
agit  in  Oxon.  i .dift.i.^Hxfi.y.nMm,/^  1  .&  dift.i.qutfi. 
^.&dfJ}.io.&i6. 

QVia  tamen  ifta  via  non  faluat  tot  au£lori- 
rates,  ficut  poteft  alia :  dico  aliter  qu6d  po- 
tentix  non  func  res  alia,  fed  funt  vniciuc  conten- 
tx  in  eflcntia  animx.  De  continentia  vnitatiua 
loquitur  Dionyf.s .de  diuinus  nominibm,  quiacon- 
tinentia  vnitiua  non  eft  omnino  ciufdera ,  ica 
qu6d  idem  omnino  contineat  fe  vnitiue,  nec 
ctiam  omnino  diftin6li,rcquirit  igitur  vnitatem, 
&diftindioncm.  Eft  igitut  continentia  vnitiua 
duplcx.  Vno  modo  ficut  inferius  continet  fupe- 
riora  eifentialia ,  &  ibi  contcnta  funt  de  eflcntia 
continentis ;  ficut  eadem  eftrcalitas,  a  qua  acci- 
pitur  difFcrentia  in  albcdine,  &  a  qua  gcnus  pro- 
ximum,vt  color,&  qualitas  fcnfibilis.&  qualitas; 
&  quamquam  eflent  res  al'a;,  vnitiue  coiineren- 
tur  in  albedine.  Alia  eft  continentia  vnitiua, 
quando  fubiedum  vnitiuccontinct  aliqua,  quae 
funt  quafi  pafljones ,  ficut  paflloncs  entis  non 
funt  rcs  alia  ab  ente  ,  quia  quandocunque  detcr- 
minatur  ipfa  rcs ,  eft  ens  vcra,&  bona.  Igitur  vcl 
oportct  diceie  quod  non  fint  rcs  alix  ab  cntc,vel 
quod  ens  nop  habct  paffiones  reales  ,  quod  eft 
contra  Aviftotclcm  4.Mctaph,iex.com.;.&/.ex- 
prefse .  Ncc  t amcn  raagis  funt  realcs  paflioncs  dc 
eflentia ,  nec  idcm  quiditati ,  quam  fi  circnt  rcs 
alia. 

Similicer  non  funtpotentix  idem  formaiiter, 
vel  quiditatiuc,nec  inccr  fc.ncc  ctiam  cum  eflen- 
tia  animac,  nec  tamen  funt  rcs  aliae ,  fed  idcm 
identitate.Idc6  taliahabcni  talcm  diftinctionem 
fecundum  rationes  formales  ,  qualem  habcrcnt 
reaiem  diftindlionem ,  fi  eflent  rcs  aliae  realitcr 
diftinda>. 

Principium  igicur  volendi,  &  incelligendi  im- 
mediatum  eft  in  fecundo  inftanti  naturx  ,  &  illa 
principia  funt  vniciuc  in  ciTcntia  animae ,  qux 
eft  in  primo  inftanti  naturx ,  quafi  paflioncs  vni- 
tiue  concenca:;&  fic  polfuncaudloricaccs  ialuari, 
qnar  videntur  dicerequ6d  diftinguuntur  realitcr. 
Verura  eft,  formalitcr.  Et  ficdicunturpotentis 
cbullire  abeflenciaanims,  fecundijm  Comraen- 
tacbrem  i  o.  EthictrHm ,  &  cftlucrc  ab  eflcncia  fe- 
cundi^m  communcm  opinionem.  Ecficpoffunt 
faluari  audloricaces  Dionyftj  de  Dininisnomnihtu, 
&  aliorum  ponentium  pocencias  efle  medias  in- 
terformas  fubftancia1es,&accidcncale$;&  qu6d 
cgrcdiuntur  k  fubftantiaanimae ;  vt  virtutcs  pof- 
funt  dicj  partcs  aniroae ,  quia  natura  dicit  totara 
pcrf^dioncra  continentis  ;  &  in  hoc  dicuntur 

partes, 


18. 


Contlnentia 
vnitiua  du^ 
flex. 


Taftones  iit' 
tii  non  (unt 
aiikd  abeum 
te. 


fetentiafer- 
tnaltter  di- 
ftinSa  ab  n- 
nim*,  ^iw 
terfe. 


»9- 

SelttuntHf 
autheritatet 
ineStrartHm. 


Qujeftio  Vnica. 


349 


partes.quia  fi  animanon  haberet  niH  lantum 

vnam  potentiam ,  efTet  imperfedbior  quam  nunc 

eft.  Et  conienta  non  fcmper  continent  fe  mutuo, 

im6  aliquando  neutrum  aliud :  in  diuinis  enim 

quamquaro  in  fuppoiito  fint  cfTentia,  & relatio, 

&  encniia  continet  relaiionem,non  tamen  c  con- 

lutHelimnS  *"•  I"  propofito,necintelleduscontinet  volun- 

ttntiiut  V»-   tatem,  necc  contraj  ideo  illa  funt  idem  identita- 

litsttm ,  n*«  te,  quia  in  continente  folum,  non  quia  ipfainter 

itmtrs.        f^  ^j^j  (jj.m  Cjjjjj  attributa  diuina,non  folura  idem 

identitatein  alio,fed  inter  fe.  Similiter  ,  quia 

quslibet  perfona  in  diuinis  eft  inttinfece  infini- 

ta,ide6  petfedlc  continet  intrinfecc quamlibet 

perfeAionem  nmpliciter,quz  eft  in  alia ;  non  C\c 

continetintelligentia  memoriam.  Vnde  oportet 

imaginem  deficcre  a  Trinitate  ,  ficut  declarat 

Auguftinus  ij.de  Trinit.  cap.  7.  qu6d  Nen  eft  ittt 

in  imagineficut  in  Trinitate. 

S  C  H  O  L  I  V  M    VII. 

Solnit  exaile  ttuthoritates  ex  Patrihui,  &  Philofi  - 

-  fho  addu^M  pro  primafententia ;  oftendent  ficundum 

Philofiph0s,fitbftantiamejfe'tmmediate  oEliuam.Soluit 

etiamauthoritates proficundafintentia  addu£iM,n.^. 


XO, 


§>utp»ttntia 
fonitur  in  t, 
J^ecit  quoLi- 
tatit. 


Anima  dici- 
turdmidi  in 
pttentiMS. 


§^tp>tenti» 
fufsifit  m»- 
£if,(Sr  minits. 


AD  audoritates  pro  prima  opinione,  dico 
qu6d  asque  probabiles  funt  ad  oppofitum. 
Vnde  Auguftinus  9.  dcTrinit.  5.  quid  Petentia 
nonfitnt  accidentia.Et  i.de  Anima,text.9.  Si  octdus 
ejfit  animal,vifHi  effet  eittt  formaAgiiat  innuitquod 
potentia  non  fit  difFerens  realiter  ab  e(Ientia,cum 
lit  eiUs  forma.  Et  de  dolahrafi  effet  ret  natitralis, 
acuties  effet  eiutforma.  Et  ^.Metaph.text.jp.  Et^. 
Mcteor.  t^num^juodcHnt^ue  diceturfingulum,  cumpo^ 
ted  in  operationem :  ciim  non  diciturtale  a^uiuoce ,  vt 
patetdeoculo  eruto.  Sed  propter  amiflionem  acci- 
dentis  non  dicitur  res  talis  arquiuocc.  Cum  igi- 
tur  dicatur  in  Praedicamentis  quod  funr  potentiz 
naturales  in  gcnere  Qualitatis ,  dico  qu6d  ifta 
potcntia  ,  qua:  eft  in  fccunda  fpecie  Qualitatis, 
cft  principium  faciliter  agendi,  &  non  cft  poten- 
tia  naturalis  abfolutc  ,nequcad  bene  agendum, 
nequc  ad  malc.fcd  qiizdam  facilitas  ad  vtcndum 
illa  potentia,  Et  hoc  dicit  Ariftotclcs.  Nam  fc- 
cundum  iftam  dicitur  aliquis  curfor,  vcl  piigilla- 
tor,  quia  faciliter  vtitur  potentia  currendi,  &  fic 
agilitas,  &  ingeniofitas  funt  tales  potcntiz  in  fe- 
cunda  fpecie  Qualitatis. 

Ad  aliud  ,  cum  dicit  Commentator  qu6d  ani- 
ma  diuiditurin  potenti<u,ficut  pomum  infaparem ,  (fr 
calorem:  Aico  quodanimanon  cft  totalitcr  idem 
formaliter  potentiz,nec tota  perfedlio  animz 
explicatur  per  vnam  potentiam,ide6  quantum  ad 
aliqnid  eft  fimile,  &  quantum  ad  aliquid,non. 

Ad  aliudjCum  dicit  Auguftinus  quod  Potenti* 
fitfiipiunt  magU  ,  &  m\nus\  dico  qu6d  habilitates 
fecundz,  quz  funi  potentiz  naturales,  fufcipiunt 
magis,  &minus,&aliafunt  accidentia  defecun- 
da  fpecie  Qualitatis.  Et  hoc  intclligit  Augufti- 
nus.  Vel  potcft  dici  qn6d  ip(e  loquitur  de  poten- 
iiis,vt  fubfunt  adlibus  fuis,  non  vt  in  fe  funt.  Et 
hocpatet  pereundem  lib.  10.  vbi  dicit  qu6dy*r«f 
•ma  mens ,  ^  vna  fuhftantia ,  &  ide6  illa  inzquali- 
tas,quam  ponit  i^.dt  Trinit.  eftillarum  ,  vt  funt 
fnb  adlibas. 

Ad  Anfclmum  de  Cafit  Ditiboli :  dico  qu6d  ipfe 
non  fupponitipfasnoneiTe  fubftantias:  fed  dicit 
qu6d  ctfi  non  fint  fubftantiz ,  non  tamcn  funt 
nihil. 

Scoti  oper,  Tem.  XI. 


Adau(^oritatesprofccundaopinione,cum  di-  Ad  ratitntt 
citur  t\\ioAfunt  partesanimay  patet,  quia  dicuiuur  £«"■  <*•  9- 
partes  ,  quia  nulla  iraportat  lotam  pcrfc^fiionem  fHfp'^' P»- 

'     •  A        .,  '         jj^rL         n---  ^j    ttntitdicun' 

animz.  Per  idcm  patct  ad  didtum  Boctij  ,  quod  f^fp„(,, 
tUuiditurficut  totum  inpartes,  Quia  nulla  capit  to- 
tamf  crfeAionem  animz  :  per  przdida  paiet  ad 
Auguftinuro. 

Ad  Anfelmum  de  Concordia  cum  dicit  qu6d 
fitntficut  in  corpore  memhra  ,  vcrum  eft :  aliqua  eft 
fimilitudo  ,  tamen  procedendo  <i  corporalibus  ad 
fpiritualia,  femperproccditur  kmaiori  pluralita- 
te  ad  maiorem  vnitatem,ide6  non  eft  neceftecfte 
tantara  diuerfitatem  in  potentiis  animz  ,  quanta 
eft  in  membris  corporis. 

SCHOLIVM    VIII. 

Refiluit  tpuflionem  Theologicamjmaginem  Trini- 
tatis  non  cenfiftere  in  potentifS,fid  in  memoria,  intelli- 
gentia,&vobtntate,/eu  volitione.  Detjuo  in  Oxon.  i. 
dift. }  .^.vlt.Auguft.hoe  hahet ,  fed  alibi  aliter  de  ima~ 
gine  lequitur.  Vidt  in  Oxon.htc  in  Scholium  vU. 


DIco  igitur  ad  formam  quzftionis,qu6d  ima- 
go  Trinitatis  inanima  raiionali  non  confi- 
(lit  in  poteniiis  animx  realiter  diftindtis.  Imago 
enim  eft  przfentatiua  totius.  £t  in  hoc  difFcrt  k 
veftigio,  quod  cft  rcprzfentatiuum  partis  quan- 
titatiuz  diftindbe,  &  totius  folum  arguitiue.  Di- 
co  igitnr  qu6d  aniroa  rcprzfcntat  pcr  eftentiam, 
&  perfonas  diuinas  quantiim  ad  vnitatem  efien- 
tiz,&  nou  fimiliter  quantum  adTrinitatem  per- 
fonarum ,  nifi  vt  habet  tefpedus  diucrfos  fecun  - 
dum  ponentes  tales  refpc£lus.  Vel  potcft  dici 
quod  anima  fccundiim  tres  potentias  reprzfen- 
tat  Trinitatem  pcrfonarum  quantiim  ad  diuerfi- 
tatem  formalem  abfque  diuerfitate  reali ,  ideo 
miniiseft  reprzfentatiua  Trinitatis  perfonarum, 
quim  vnitatis  efTcntiz.  Vnde  vt  in  potentiis ,  re- 
przfentat  vnitatem ;  fed  vt  in  aAibus  ,  reprz- 
fcntat  talcm  diftinAionem.  In  potentiis  igi- 
tur  eft  diftindio  realiter  virtualiter,  non  forma- 
hter  ;  in  adibus  diftindVio  realis  formalis. 

Ad  pf  imum  principale ,  dico  qu6d  in  anima 
abfolutcnon  eft  complcta  imago.nifi  in  radice. 
Scd  anima  pofita  fub  tribus  operationibus  fuis 
cum  vnitate  fuz  eftentiz  reprzfentat  Trinita- 
tem,&  non  per  potentias  realiter  diftinftas. 

Ad  aliud,dico  qu6d  non  cft  neccfle  quod  tan- 
ta  fit  diftindlio  potentiarum  ,  quanta  eft  adluum, 
fufEcit  cnim  diftin^lioformalis  in  potcntiis  ,ad 
diftindbionem  realcm  in  aflibus.  Potcntia  enim 
vifiua  vnaexiftens,  eftplurium  colorum. 

Ad  aliud,cijm  dicitur  quod  hzc  erit  vera,M- 
teUeciui  eftvolumas.  Dico  qu6d  non  :  quia  intcl- 
ledlus  iroponitur  naturz,vt  fnb  hoc  refpcdu,vo- 
luntas ,  vt fub illo ,  vel illo conecptu.  Velpoteft 
dici  qu6d  quantumcumque  fint  idemrealitcrin 
efTentia  animz,tamen  quiditatiuc  ,&  formaliter 
diftinguuntur.  £t  ifta  diuerfitas  impcdit  przdi- 
cationem  vniusdcalio.  Si  igitur  ab  intcnedli-, 
uo  ,&  volitiuo  abftrahantur  intelledlus  ,  &  vo- 
luntas,  fi  eft  ibi  aliqua  diftindlio  formalis,  vnura 
non  przdicatur  de  alio  ,  ficut  nec  animalita&'  de 
humanitate  ,  quamquam  includatur  inillorfcd 
ratione  vnitatis  realis  potcntiariim  in  cfTentia 
animz  hzc  erit  vera  ,  inielUBiuum  eftvoUtuumin 
caufa,  cffi  abftrahantur  intcllcdlus  ,  &  voluntas 
ab  co,  quod  eft  caufa  vnitatis ,  neutrum  de  alio 
vetificatur. 

Gg  DI 


11. 

Imnginb,  ^ 
ve/ligi/  dif' 
ferenti». 


Qutmtio  i» 
anirK»    efi 
imago  Trini' 
t»tit. 


»3- 

Ad  nrgum.u 
frintifttt. 


AdfecSdum, 


Adtertium. 
An  harc  cft 
vera,  intiUt. 
Hue  efi  vt- 
litniai. 


Lib.II.  DiftinaioXVII. 


htundum. 


1. 
tkit. 


Reprodaiur. 


A»  »ntm» 
h*he»t  m»tt- 
ri»m. 

Pttnlt    aui' 
tn»  creati. 


DISTINCTIO    XVII. 

Q^  >E  S  T  l  O       I. 

Ftmm amma,  Ad<efu'tt  creata,  in corfore^ 

Alcnf-  i.part.qutfl.  go.  membro  i.^^i,.  D.  Thomas  i.part. 
5«<e/?.75.«^M.(^  j»</?.jo.  art.  4.  D.  Bonaucnt.  dijl.  \6. 
art.l..qutj}.i.,  (yhicart.i.qutft.  i.Gabr.  qutjt.  1.  Petc» 
lius  in  Genef.  lib.^.caJi.t.v.T.qMtfi,^.  Scot.in  Qxon.hic. 

I  D  E  T  V  R  quod  non.  Eadem  fa- 
6lionc  fit  compofitum  ,  &  forma 
in  matcria  ,  quia  forma  non  fit  in 
materja,  nifi  pcr  accidcns,  quia  to- 
tum  fit  pcr  fc ,  ex  ■j.Metaphyftext. 
11.  &  27.  vbi  Philofophus,  qu6d  nec  forma  fit 
pcr  fc,ncc  matcria  ,  fcd  totum  coropofitum  :  ani- 
tna  autem  eft  forma  corporis,  &  ipfum  compofi- 
tum,  fcilicet  Adam,non  fuit  creatum,im^  corpus 
fadum  de limo  terrae :  crgo  nec  anima  eius, &c. 

Item,  cuius  cft  per  fe  cfTe  ,  eius  eft  fieri  pcr  fc: 
fed  anima  non  per  fe  cft  in  corpore  ,  quia  fic  non 
cffet  pars;  igitur  ncccjus  _/?fr/ fuit  pcr  fe,  quia 
fierl  eft  via  zdejfe. 

ContrLMagifterinlitcra  eap.i.dicit  animam 
Adas  fuifte  crcatam  in  corpoie  exponendo  ilhid 
Genef,  primo  ,  Injpirauit  in  faciem  ehu  jpiracHlum 
wVifjhoceft.animam  incorpore  crcando.  Qua:- 
dam  opinio  hacrctica  ponitur  in  litera  c.  i.  quod 
Deuscreauir  homincmdefubftantiafua,  ptopter 
hocqaod  dicit  injpirauit ,  fiuc  in/uff.auit.  Flatus 
dicitur  efte  de  fubftantia  flantis.  Vndc  dicitur 
/m«.io.  dc  Chriftoquiid  intiiftlauic  in  difcipu- 
los,  dando  Spiritum  fantlum. 

Sed  illud  non  habet  apparcntiam  veritatisinort 
cnim  concipit  perfede  DcHm,qui  concipit  ipfum 
cife  diuifibilcm  :  fed  d  anima  eflct  crcata  dc  fub- 
flantia  Dei  ,  opottet  fubftantiam  Dei ,  vcl  ani- 
mam  effe  Deum ;  fed  Dcus  non  cft  pcrfe<Slio  in- 
ha:iens  alicoi ,  vt  forma,  &  ficanima  non  cftet 
forma  corporis. 

Itcm,nnima  permutaturab  ignorantia  ad  fcicn- 
tiam  ,  a  vitiis  ad  virtutes ,  nulhis  autcm  concipit 
Dcum  ciTe  mutabilcm. 

S  C  H  O  L  I  V  M. 

Primumdi&Hm ,  Anima  eft  per  fe  producibih's, 
vide  Scholium  hic num.i.vbi  multa  contra errorem  te- 
nentem  animaseffe  de /ithjlantia  Dei.Secundum,  Phi- 
lofophi  non  admitterent  animam  eirecreatam, 
dequo  ^.d.^^.(j.\.&  i.  Repert.d.\ .^.i ,c]uia dicerent 
produnionem  terminari  priits  ad  totum.Tertium,kni- 
ma  Adx  fimul  cum  corpore  produda  ed.Itacotra 
erroremOrigenii  poncntis  ammoi  extitijfe  ante  corpo- 
ra,tenct  Hier.ep.ij.  ad  Aug.  cr  ep.ad  Demetr.cap.i. 
CyrilUnid loan. \ .Erat  lux  sctA.Lcoep. i  i.Aug, 1 1. 
cittit. H.&  II. Tririit. j . 

ALia  eft  opinic,qu6d  anima  habet  materiam. 
Scdhxc  opinio  abfolutc  poniteam  fuiftc 
crcatS.quianonprqcxiftebat  aliquid  eiui:fcd  tota 
fimul  fuit  creata.quantijim  ad  matcril&  formam. 
Quidquid  fit  dc  hoc  ,dieo  quod  poflibilecft 
animam  crcari  finecorpore,quia  licct  forma,qua» 
non  producitur  in  ej/e  ,  nifi  produftione  totiiis, 
non  produc.itur  nifi  pcr  accidcns  (  non  enim  cft 
per  fe,!oqucndo  dc  cnre  per  fe ,  qu.T  non  conuc- 
nit  compofito  >  patct  ex  ■j.Metaph.te.xt.  41. }  fed 


forma,qua:  noHdumcft  produdla  produdlione 
compofiti;fed  aliqua  produ6tione  fibi  corrcfpon- 
dcnte  ,  illanon  tantum  cumentitace  compofiti, 
fed  etiam  pcr  fe  potcft  produci,  quia  non  nccef- 
fario  dcpcndet  in  fua  entitate  ab  ejfe  compofiti. 
Idco  dicoquod  anima  crcaii  potuitin  corpore, 
non  ita  quod  aliquid  przfupponcrctur  fibi,quod 
fit  pars  produdli. 

Scd  vtrum  fueric  cceaca,  vcl  non  J  Dico  quod 
non  potcft  probari  pcrrationem  naturalem,ficut 
nec  animam  erte  immortalctn  ,  yt  vifum  eft  in  4. 
i/.43.^«tfy?. i,^».ergonecqu6d  fit  petfeprodu- 
fta  produdlionepropria  ,  fuppofito  tamen  quod 
cft  immortalis,&  ita  per  confcquens,  qu6d  non 
fubeft  caufalitati  natura:,  ncc  quanti^m  ad  ej/e,nec 
quantum  ad  non  ejfe,  &  ita  fi  fit,  crit  imracdiate  a 
Deo.  Non  tamcn  fcquitut  propter  hoc  quod 
creetur :  nam  nos  ponimus  illud  chaos  confu- 
fum  natura  pra;cedcre  pcrfe£l:ionem  coeli:  nam 
cx  illa  fa^um  cft  coclum  :  &  tamen  non  dicimus 
coelumcrcari  ,cum  illud  chaos  antecclTcrit  for- 
mam  cocli,  licet  non  fucrit  pars  forroa:  cceli,  & 
nihilominus  lic^t  haec  forma  cocli  non  praefup- 
ponat  materiaro  praeiacentcm  ,qua:  fit  pars  pro- 
dudi ,  &  non  fubdicur  nifi  caufalitati  primi  en- 
tis,  non  tamen  crcatut ,  quiaDeus  non  alia  crea- 
tione  crcauit  formam  cceli,  quam  ca,  qua  produ- 
xit  totum  ccelum  :  &  idco  non  prius  natura  for- 
ma  coeli  fuit  primus  tcrminus  crcationis ,  quam 
cotum  ccelura.  Eodem  mododiceret  Ariftoteles 
dc  anima ,  nam  non  crcatur  anima  a  Dco  cx  ma- 
teria  piaiaccnte,  qua:  fit  pars  illius  produ6Vae,fcd 
creatur  in  paffo  ficut  cft  produda;  &  hoc  necefli- 
tate  natura:  jitaquod  non  terminatur  adioDci 
ad  animftm,fed  ad  totum  compofitum.  Vndc  noa 
conccderct  ipfc  animam  creari.  Non  enini  ima- 
ginatus  eft  ipfe,  ficut  nos  imaginamur ,  quod  ali- 
qua  aftio  Dei  tcrminetur  in  primo  inilanti  natu- 
rx,vel  tcmporis  ad  fj/^animx,&  poftei  in  fecun- 
do  inftanti  infundatur ,  fed  ponit  aftionem  Dei 
terminari  ad  ejfe  totius  in  primo  inftanti  natuia:. 
Sed  efto  quod  fuerit  creata  ,vtrumne  fimul 
cum  corporc  .'' Auguftinus^.ySr^frG^^w^/Tvidetur 
diccre  animam  eire  crcatam  cum  Angelis,  & 
poftca  acceflltre  ad  corpus,  &  ponitur  qua:ftio  in 
litcr.i  cap.j.  dift.  huius.  Scd  manifeftc  habeturab 
Auguftino  de Eccl.dopn.cap.  \j. Sc  fonnat  iS.dift. 
in  vltimo  cap.  vbi  dicit  Auguftirius  animas  non 
cflTeabinitio  crcatas  inter  ca:teras  intcUigibilcs 
naturas ;  nec  fimul  creatas,  ficut  fingit  Origencs. 
Vide  literam. 

Itcm  ,  omne  opus  Dci  perfcdum  eft  ,Deuter. 
jj.  Dei  perfeElafunt  opera\  anima  autem  finecor- 
pore  non  eft  opus  pcrfedum,  &  complctmnin 
fpccie,ide6  extra  corpusnon  fuit  formata. 

Item  ,  rationabilecft  fi  fuiftet  creataante  cor- 
pus  ,  qn6d  haberet  aliqucm  adum  fibi  compc- 
tcntcm  ,  vt  intellcftionem  &  volitioncm  ;  crgo 
polfet  mercri ,  &dcmereri  antceius  vnioncm  in 
corpore  ;  fed  hoc  negat  Apoftolus  deomni  alia 
anima  a  primaanima  primi  hominis  ,  AdRom.<j. 
loqucns  de  lacob  &  Efau  :  crgo,&c. 

Ad  primum  argumcntum  in  oppofitum ,  dico 
qu6d  non  omnc  compofitum  &  forma  fiunt  ea- 
dcm  fu<5lione,  nec  forma  fit  tantiim  per  acci- 
dens,&  compofitum  pcr fe,  fedanimaetfi  fi-it 
in  corporc,  tamcn  alia  fadioneaccipitf;^,  fal- 
rem  qua:  pra:cedit  otdine  fadioncmcompofiti. 
Et  fecnndiim  hoc  podunt  aflignari  dux  fadio- 
nes  pafllua: :  vna  formx  >  altera  compofiti. 

Dices 


4. 

Criati  fuiffi 
ni  fttejipro- 
bari  ratione 
naturali. 


^  5- 

Vtrum  fatrit 
anima  Ad» 
trtata  fimul 
cum  corpori. 


Aii.frine, 


Quaeftio  II. 


351 


Ohhah.  Dices  quoc]  forraa  non  poceft  habere  partem 

fui  de  qua  iiM  :  ergo  crcatur. 

t$ht4».  Non  valec ,  quia  diccnt  quod  aliquid  praefup- 

pouit  fotmx  nccelTario  ad  fuuna  ejji  recipien- 
dum. 

Ai  fecunHt,  Ad  fecundum.  Eodem  modo  currit  de  formai 
quae  accipit  ejfe  produdione  compofiti ;  in  tali 
cnim  produdione  ^r»  totiuseft  via  &ratioad 
ejji  pntis,  Nonvalct  autem  de  parte,  cuinon 
repugnat  eflc  per  fe  feorfim ,  &  cuius  ep  eft  via 
ad  efle  totius.  Vnde  talis  pars  in  toto  habet  per 
fe  r^>inquantum  terminus  crcationis  >  licet  ta- 
mcn  pars  talis  habeat  ejje  in  toto  pcr  accidens, 
inquantum  cft  informans  matcriara ,  tamen  non 
rcpugnac  tali  efle  pcrfcj  ideo  talis  parspotcft 
terminarc  crcationera  per  fe.  Non  (ic  eft  de  aliis 
formis ,  quarum  effi  non  cft ,  nifi  tantum  in  ma- 
teria ,  quiaedacitur  de  potemia  maceriar,&  ide6 
illa  i  quc  non  educitur  de  poteotia  materiz,  po- 
teft  per  fe  efte » &  non  alia. 


Qj^  JE   S  T  1  O       II. 

yfriim  Paradifiifit  Iocm  conuemem  ha- 
bitdtioni  humantn  naturaf 

AlenT.  x.  p*rt.  fiufi,  87.  mtmir»  x.  trt.  x.  D.  Thomas  i. 
fart.  ^t*fl.  iot.*rt.i.&  x.  D.  Botiiatnt. hic diti.x.  Ri> 
char^.  »rt,  X.  jutfl.  5.  Peretius  lib.  i.m  Gtntf.  qiufl.  }. 
Abal.  in  cf.  13.  Gttuf.  fiufi.  st.  &  107.  ScotttS 
inOxtn.  hic. 

V  6  D  non.   Quia  Magifter  dicit  qu6d 
pra:  altitodine  attingit  globum  Lana- 
rem,  vt  habctur  in  licera^  igicur  non 
eft  conuenicns  habicationi  huraanz  naturz. 

Itcm,aqu«  diluuij  afcenderunt  aUius  quin- 
decim  cubitis  Genef.  7.  omni  montc ,  &  non 
afcenderunt  adParadifum;igitur  eft  altius.  Sed 
vltra  cacumina  altiflimorum  montium  non  eft 
conueniens  habiratio  humana  }  quia  Philofo^ 
phi  afccndentcs  huiufmodi  montes ,  purtabanc 
aquas  ad  ingroflandum  acrem  ;  aliter  enim  non 
poterant  cxpitare ,  &  refpirarc  propter  fubtili- 
tatcm  acris,  vt  dicit  Soliniis  demonte  Olympi. 

Oppofitura ,  Gencf.  1.  Tulit  Deuthominem ,  & 
pofHtt  CHm  in  Paradijo. 

S  C  H  O  L  I  V  M. 

*Psrtn^.ifM  efi  loctu  habitatieni  Mptiu  pre  vtro- 
tfu  hominu  Jlatn  ,  tjuia  ibi  AcUm  ante  lapfum ,  & 
fnfl,  Eliat  (^  Enoch.  Genef  ^.cr  ^.  Reg,  l.  Non 
eFi  in  fitprema ,  vel  media  regione  aicris.  Putat  non 
ejfe  fub  f-^^uinoEliali ,  qnia  Zona  torrida  efl  inha- 
bitahilis  ,  qtu  eU  fententia  Ariflotelit  ,  &  antiquo- 
rhtn ;  tamen  ex  nuuigatione  Hiffanentm  in  notu  or- 
be  ,  conBat  in  tnultu  partihtu  habitabilem ,  &  valde 
fertilem  ejfe  ,JicHt  &  Antipodas  efe ;  <jmos  Augufi.  1 6. 
Ciuii.  9.  Bed.  lih.  de  rat.  temp,  3  1 .  Lailant.  diuin.in- 
Jhitut.cap.  24.  (^  alif  omnino  efe  negant ,  vide  Co- 
mmSrr.  i .  de  Cael.  cap.  1 4.  qudjt.  1 . 

AD  quarftioncm,  dicoqu^d  fic ,  vt  patct  (7*- 
>tefs.&  4.  Hegum  i.  de  Elia ,  &  Henoch. 
,  Et  non  folum  de  natura  huitiana  abfoluce,  fcd 
etiam  poft  lapfuro.  Tavnen  modus  ponendi  eft 
varius.   Dicunt  aliqui  quod  fccundumaltitudi- 
nem  attingit  globum  Lunat  :  fecundum  longi- 
Scotioper.Tom.XI. 


I. 

Argum.i, 

Secunium. 


Contra. 


De  fitu  P«- 
radifi  terrt' 
firit. 


tudinem  attingit  ad  Oricntem  ,  fecundum  lati* 
tudincm  cft  lub  i£qamo(^iali  ;  &  quamquam 
propterapproximationem  ad  Solem  cflet  nimius 
acftus ,  dicunt  quod  minus  exorit  zftus  ibi,  quam 
in  loco  diftantiori,proptcr  vclocitatem niotus 
So\ii  ,  quia  velociiis  mouetur  citculus  maior, 
quam  minor. 

Contra  illud ;  non  funt  alia  punfta  in  ccelo, 
qus  non  poOInt  efle  Oricns ,  nifi  poli  tantum, 
quia  ficut  in  magno  circulo  quilibct  punAus  pO- 
teftefleOricns,exccptis  polis,  fic  in  paruo. 

Item,  motus  elemcntorum  manifcftant  no- 
bis  quod  ignis  eft  fupra  acrem  cocum ,  quiaecfi 
paruus  ignis  non  poflic  afccndcre  vlcra  cocum 
acrem  ad  fpha:ram  ignis ,  hoc  eft  propter  magni- 
tudincm  vittutis  continentis  ,&  patuitatcm  vir- 
tutis  refiftentis  ,  qua:  corrumpitur  antcquam 
deucniat  ad  fphzram  fuam  ;  igitur  totum  quod 
eft  fupra  aerem  eft  exceilKnme  calidum.  Simi- 
litcr  uiprcma  regio  acris,  proptcrappropinqua- 
tioncm  ad  fapcriota,&motum  citcularcm,cft 
intemperate  calida  habitationi  humanz  ,  mc- 
dium  intcrftitium  acris  eft  cxcefliuc  frigidum, 
proptec  duas  caafas  priuatiuas ,  vt  propter  non 
refra^onem  radiotam  ,  quia  fparguntur  ,  & 
propter  diftamiam  \  fuperioribus ;  &  proptcr  ali- 
quid  pofitiaum  fottc ,  quod  habet  afpcdum  dc- 
terminate  ad  iftam  partem ;  nihil  igitur  vitra  in- 
fimam  regioncm  acris  eft  conuenicns  habi- 
tationi  humanz  nataras ,  nifi  fiat  miraculum. 

Ncc  mouet  aufloritas  addudia ,  de  aliitudine, 
quia  vel  metaphorica  eft,  vel  falfa. 

Nec  valcc  fecundum ,  deafcenfu  aquarum  di- 
luuij  ;  quia  miraculum  eft  quod  aqua  afcende- 
bat  tantum  vltra  cacumina  altifnmorum  mon« 
tium  in  vindidam  peccatorum  ,  &  qu6d  non 
afccndebat  ad  locum  paradifi ,  non  fuii  miracu- 
lum ,  quia  aqua  naturaliter  eflet  in  locis  pro- 
cliuioribus.  £t  non  fiebat  miraculum  in  hoc, 
quod  non  in  tantum  afccndcrct  ad  Paradi- 
fum  ,  quia  non  crat  ibi  aliquid  vindicandum, 
quia  tantikm  fuit  ibi  Hcnoch  :  ideo  folum 
ex  carcntia  'miraculi  non  afccndebat  aqua  in 
tantum. 

Etiam  quod  dicirur  quod  fub  iCquinocbiali 
eft  regio  tempctata ,  non  eft  verum  ,  quia  Para- 
difus  diftat  folum  per  zj.  gradus  ^  Zcnith  capi- 
tis  , quando  plus  approximatur,&  plus  diftac  ^ 
nobis  quandomaximc  appcoximaiur,  quam  di- 
ftet  ab  cis  iu  hycme  profundiillma ,  idco  forct 
ibi  locus  intcmpcratc  calidns.  Nam  oppofitum 
Augis  magis  appropinquat  ad  tcrram  quam  Aux, 
pcr  ;.  gradus. 

Item  ,  Sol  appropinquat  ad  nos  per  if .  gra- 
dus  plus  vno  tcmpore ,  qu<im  alio ,  &  fi  in  ma- 
xima  elongatione  Sol  ab  aliquo  loco ,  fit  pro- 
pinquior  illi  loco,  quitm  nobis  inzftatc:  igi- 
tur  in  aeftate  ibi  erit  regio  intcmpcrate  ca- 
lida. 

Similiter  fi  per  eleuationem  diftat  impropor- 
tionalitcr  ab  aliquoloco,  itaquod  plus  quan- 
do  maximc  approximatur,  qukm  diftctinobis 
in  profundiiHma  hyeme,  in  clongationeerit  ibi 
exccllens  frigiditas. 

Dico  igicur  quod  Paradifus  cft  locus  conue- 
nicns  habitationi  humana; ,  nec  opuriet  quod 
fit  cxtra  infimam  rcgionem  aciis. 


Mtllt4    tlt' 

tntntcru  ma- 
nififl»t  igni 
iffe  fu^er  cit- 
tntnt». 


Suprema  rt- 
gi»  aerii  ni- 
mit  catiint 
(^  media  ni- 
tnit  frigid», 
(^  quart. 


Adfrimum. 
AdftcUdum. 


Suh  .Squi- 
noBitli  regio 
tt»n  tfl  ttm- 
ptrata. 


Gg 


DI 


35i 


Lib.II.DiftinaioXVIIL 


fgcHnJum, 


^inim. 


DISTINCTIO    XVIII. 

Qj^  ^  S  T  I  o      I. 

ytrHm  in  materia  naturaiijtt  ratiojemi- 
nalu  adformam  educendam  de  ipja^ 

P,  Auguft.  i.Trinit.  7.  8.  0<  li.  eiuit.i^.  Nyflen.  orat.  i* 
rifnr.  k\tn(.ip»rl  .qutfi.6o,mtmbr.^,  ^  3.  D.Bonaueiit. 
hU »rt,i.qutft.i.  Richatd.  art.  i.  qutft.  j.  D.  Thom.l. 
fart.quaft.iiS-art.  r  CoMtahi.x.  thyfit.qutft.ii.^  i, 
(itgentr»t,eap,^.qutj{.t6,  4rt,i,  ScatittOxon.dift,  i8> 
qutft,  vnietf, 

V  6  D  fic.  Quia  fi  nihil  formac 
przcedit  in  tnatecia,  quae  fit  pars 
formx ,  fequituc  qu6d  generatio 
erit  cceatio ,  &  fimiliter  cum  for- 
ma  refoluitur  in  idem,  ex  quo  fic- 
bat ,  fequitur  quod  in  nihil  fui  refoluitur  in  cor- 
ruptione,&  fic  corruptio  erit  annihilatio  format. 
hemtNatura  efiprincipium  motm  &  ^ttietueiu/f 
in <jM,  eft  definitio  naturae  i.Phypext.  3.  non  ta- 
roen  competit  principio  paffiuo,im6  principalius 
dicitur  de  forma,  quam  de  matetia ,  igitur  in  ge' 
neratione  natutali  erit  a}iquod  principium  a£tt« 
uum  intrinfecum  ;  non niU  pars  formie inmato- 
ria,  igitur,&c. 

Item,  •j.Metapb.text.x^,  A  cafu  fiunt  quxcun- 
que  fic  mouent  intrinfece ,  ficut  c0et  motus  ab 
extrinfcco,fi  principium  efict  extijnfecum:  vt 
corpus  ccslcfte  ,  ficut  patet  ibi  de  genetatione 
xquiuoca :  quia  fic  genec$ita  dicuntur  fieri  ^  cafu; 
igitur  fecundiim  Philofophum,  in  tali  gcneratio- 
ne  vniuoca  ita  9(1 ,  quia  fic  generata  debent  fieri 
a  cafu :  igitur  fc<;und^m  Philofophum,  in  tali  ge- 
ncracione  eft  principium  intrinfecum  moucns 
podem  modo  ,  ficut  in  generationcsquiuocaeft 
prineipium  mouensextrinfecum  :igitur  oportet 
qu6d  in  illa  pars  forma:  fit  principium  inirinfe- 
cum. 

Oppofitum:fi  fic,aut  iftaratiofeminalis  eflcc 
eadem  in  hoc,  &  in  ifto ,  vcl  non  eadcm  ?  Si  ea- 
dem,fequitur  quodidem  numero  nunceftpars 
forma;  ignis,  nunc  pars  forma:  aquz,  quiaquan- 
do  inducitur  forma  ignis ,  pars  forma;  eft  pars 
formx  ignis ,  &  fi  poftek  debeat  induci  forma 
aqux,&  non  poteft  efte  eiufdem  rationis  cum  alia 
parte  formx  aqua;,quae  nunquam  poteft  cfie  pars 
formx  ignis  i  igituc  talis  forma  erit  compofitaex 
talibus  partibus  fecundum  rationem.  Sinoneft 
eadem  pars  formae  aquae ,  &  ignis ,  aut  igitur  ifta 
cft  vna  pats  tantum,  vel  tot  partes ,  quot  funt 
formae  inducendae.  Si  ranti^m  eft  vna  ,  oportet 
dicere  qu6d  illa  eft  in  materia ,  ic  non  informac 
ipfam :  velqu6d  iftainformat,&  non  alix  partes 
fuperuenientes ,  &  tunc  aliaeric  pars  focms  in^ 
fotmans  materiam ,  &  aliu  non ,  licet  non  poteft 
ficri  nifi  permiraculum.  Si  detur  certium  mcm- 
brum  ,  quod  eft  alia ,  &  alia  pars  forma;  refpedu 
cuiuftibet  inducendx  ,  feqoitur  quod  maieria 
erit  fimul  informata  fpecificis  diuerfis ,  quz  non 
funt  vlteriusdetcrminabiies  per  formas  fpecifi- 
cas ,  fed  conftituunt  fuppofitum  in  genere  fub- 
ftancix.  Ec  fequitur  qu6din  materia  fintinfini- 
iK  formae ,  &  quodlibet  iu  (|UQ|jbct)  vt  pofuic 
Anaxagor^s. 


SCHOLIVM    L 

Ratie  fimmdis  ntn  efifotentit  receptitumateria, 
^uia  fic  omnia  ejjent  ex  rationibtu  fiminalibtu ;  & 
Cbrifiu»  ex  Abraham  per  rationemfiminalem ,  auod 
yiugufiiniu  negat.  Neque  efi  pars  aliquaforma  indH' 
cead*  in  materia  pracedens ,  cjuod  probatur  contra  Al- 
bertHmt&  aliosfuse  tjuin^ueratiombtUyin  quibns  muU 
ta,  &  varia  fbilefiphica  exa6le  difiutiuntur. 

Clrca  iftam  quzftionem  prim6  videndum> 
refpedu  quorum  non  eft  ponenda  ratio  fe- 
minalis  ?  Et  prim6 ,  quia  ratio  feminaiis  poftec 
poni  aliquid  materia:  fecundum  potemiam  paf- 
fiuam  tcmotam ,  ide6  prim6  declaro  qu6d  fic 
non  cft  intelligendaratio  feminalis,  quia  {ecen- 
dutm  Auguftinum  lo.  fitper  Gen.  Leui  fuit  in 
Abrah^m  fecundiim  rationem  feminalem  ,  &  fe- 
cundum  corpulentam  fubftamiam :  Chriftus  au- 
tem  fecundiim  corpulentam  fubftantiamtancikm, 
Ad  HehrtBs  y.Sed  vniformiter  fecundum  poten- 
tiam  paffiuftm  remocam  fuic  Chciftus  in  Abra- 
hara  ficut  Leui. 

Irem  ,  Auguftinus  5.  fitper  Cen.  6:  Aliquid  fa- 
cit  Deus  in  corpocibus ,  non  fccundiim  raciones 
feminales,aliquid  vci6  fccund^m  cationes  fcmi- 
naies:  fed  nihii  poteft  Deus  facere  in  materia, 
fuiusmateria  non  fit  receptiua;  igiturpotentia 
receptiua  materiac  lion  poteft  dici  ratio  femina- 
lis  fecund^m  quod  de  coioquiturAuguftinas>i 
quo  tradum  eft  hoc  nomcn. 

Aliter  poteft  intelligi  ratio  feminalis,  vt  dica- 
tur  adlus  eiufdem  eftcnciz  cum  forma  inducen- 
da  j  &  fic  dicunt  aliqui  quod  aiiquid  formae  in- 
ducenda:  praecedit ,  quod  coagit  ad  indudlioncm 
fotrnae  fecundiam  ejfe  complecum.  Ec  ponitur 
prim6,  negeneratio  fit  creacio.Secund6,propter 
diffetenciam  ,  qua;  cft  intcr  produdtionem  natu- 
r^lem,  &  actificiaIem,qQia  2,  Phjfk,text.  j.  arcifi. 
cialia  habenc  tantijm  principium  paiHuum  in- 
trinfecumiigitor  naturalia  habebunt  principium 
a6tiuum  intrinlecum. 

Terti6  fiCy6.Metaphjf.text.  i.  probat  Phiiofo- 
phus ,  quod  Philofophia  non  fit  fcientia  fadliua, 
quia «» talibM  principiumfaSionu  efiinfaciente,fid 
in  naturalibui  principiumefiin  moto;  &  formali- 
ter  accipit  principium,alicer  non  concludit  ratio: 
fed  principium  a(^iuum  eft  in  cognofcente ;  igi- 
tur&inmoto. 

Quarto  fic,  j.Ethic.  cap.  i .  Fielentum efi euitu 
prineipium  eft  extra,  non  conferente  vimpajfo ;  igitur 
generatio  eftec  vioienta,fi  nihil  cftet  a^iuum  in- 
ttinfecum. 

Contra  illud ,  quzro  an  ifta  pars  formx  ,  quae 
pra;cedit,fit  aliquid,&  illud  idem,  quod  de  nouo 
caufatur,extendendo  ad  omne  id,quod  habet  ali- 
quam  entitatem  ,  vei  nihil  ?  Si  decur  qu6d  iliud, 
quod  de  nouo  caufatur,  nihii  eft ;  igitur  nihii  de 
nouo  caufatur.  Si  detur  quod  fit  aiiquid  nouum, 
cuius  nihii  pr£ccfllt,tunc  illud  creatur;vei  opor- 
tet  dicere  quod  nihil  fit  totaiiter  nouum,  quan- 
tum  ad  aliquam  partem  eius  ,  &  tunc  oportet  di- 
cerc  quod  prius  fuerunt  omnia ;  quia  quantum- 
cumque  pars  parua  detiir  noua ,  nifi  aliquid  prz- 
cefterir,  fequitur  qu6d  illud  creatur. 

Item,  illud  prascedens,  quod  dicitur  pars  for- 
mae  inducendaceft  tmperfedius ,  quam  fit  forma 
compieta  ,  quac  inducitur  ab  agcnte ,  &  cft  eiuf- 
dem  racionis ;  aiiter  enim  componeretur  forma 
fx  nartibus  diucrfaruin  rationuro :  fed  in  cuius 

virtuce 


Tottnti»  f«- 
eeptiua  ttut- 
terit  non  eft 
ratio  ftml* 
nalie. 


Ofinio  Al' 
herti. 
Prtbatur  i. 


Sefundi. 


4. 

Terlii. 


fluarti. 


RtfeHitMr 
opinio  Albof 


Potent  eoM' 
ftte  perfe- 
ifiue  ,  pOlefll 
&    imferftn 
iliut. 


Qu^flio  I. 


3J3 


y- 

UihilfirodU' 
tilur  dt  pt' 
tinti*  aticH' 
im,  fM4  ift 
tiufdem  rs- 
titnit. 


€^i»nd0  for- 
mit  frtdud- 
turfrtfHl>fo- 
fttA  mtteri» 
friu:  natur», 
M  ere»iur. 


Mctui  ttiS  eft 
naturuii* 
frAttr    «Si- 
uum. 


6, 


rlrtute  a£liua  c^  perfedius ,  in  eius  virtute  eft 
imperfcdhus :  cum  igicur  agens  natorale  habeat 
in  e*ius  virtuce  adiua  formam  completam ,  igi- 
tur  poteft  ponere  in  effe  illud  completum  eiuf- 
dcm  raiionis,  &  illud  poteft  deftruere  ;  &  ita  ni- 
hil  eiu!  przceflit,necaliquid  remanebit  poft  cor- 
rupcioncmj  igiturillud  totum  poteft  creare  >  & 
annihilarc. 

Item ,  qusto  de  fecunda  parteformz,decaiu$ 
potentia  producitur?  Si  dc  potentia  raaterix,fru- 
ftri  ponicur  pars  eiufdem  rationis  prqccdercquia 
de  eius  potentia  non  educitur.Si  educitur  de  po- 
tentia  partis  priotis,  fequirar  inconuenien$,quia 
tunc  aliquid  educitut  de  potentia  partts  (\ix,(\mx 
cft  eiufdem  tationis  ,  vel  dc  materia  per  pariem 
fuam.  Sed  impollibile  eft  quod  aliquidedncatur 
de  potemia  alicuius.,  quod  eft  eiufclem  rationis; 
vei  quod  aliquid  eiufdem  racionisflc  tatioreci- 
piendi  iilud,  quod  eft  eiufdem  rationis. 

Igicur  dicitur  quod  oportet  vt  fit  vnum  ifto- 
rum,  vel  quod  caufa  fecunda  nihil  producit ,  vel 
quod  caufa  fecunda  aliquid  creac ,  vel  quod  ali- 
quid  producit,  cuius  nihil  prxexiftit  ,&  tamen 
non  creat,  quiAcreaiio  eft  prima  produdio :  ide6 
excludic  omnem  caufalitatera  priorcm  przter  fi- 
nalem.  Vbi  igitur  cft  cr eatio,  nec  prxfupponicuc 
caufa  materiaiis,nec  focmalis;  igiturperoppoh- 
tura  vbi  raateriapraefupponliur ,  non  eftcrcatio. 
Ciimigitur  forma  producatur  prxfuppoficama- 
teria  priiis  nacura,  ecfi  non  duracione,iion  caraen 
de  aliquo  fui,  ica  quod  aliquid  focmz  pra;exiftatt 
neque  de  aliquo  fui  cocius ,  per  cuius  produdio- 
nem  forma  eft  per  accidens,  fed  de  pocencia  ma- 
teriz ,  &  ideo  denihilo ,  hoc  eft ,  poft  nihil  prae- 
exa6tum,quud  fic  parsfui,produciturad  ejfe,  poft 
nen  ejfe.  Idco  forraa  non  creatur  ,  &  per  confe- 
quens  deftrudio  compofiti  non  eft  annihilatio 
forma;.  Generatio  taraen  naturalis  differt  age« 
neratione  artificialium  fuSicientcr  per  princi- 
pium  pallluum  intrinfecum.Quod  probaturpri- 
mo  fic,fecundilm  Ariftotelera  8,PhyJtc.text.cer/i.}. 
llla  nacuralicer  feruncur,  quxficferunturficut 
nata  funt  ttansferri,vt  patet  degrauibus,&  leui- 
bus.  Sed  hoc  non  arguit  principium  adiuum  in- 
trinfecura  ,  quia  non  propter  adiuura  eil  mocus 
nacuralis,  fiue  fit  intrinfecum,fiue  non :  fed  quia 
natum  eft  fic  moueri,  non  fic  anificialia. 

Item,  HAtura  eB  prtnctpinm  motus,  &  ^nietii  eim, 
in^uoeflperfey&c.  Igiiur  principium,quaremo- 
tus  eft  naturalis  eft  intrinfccura  moto  ,  inqu.in- 
lum  motum,  Sed  licct  adiuum  fit  intrinfecura 
moco,non  tamen  etl  intrinfecummoto,inquan- 
tiam  motum  ,  quia  vt  habetur  i.  Phyficoprtexr. 
com.  5 .  Sanatur  medicus,non  iatfHantwn  medicM,fed 
inijuantHm £grot!ti  ;  igiuir  moc6 ,  inquantum  mo- 
tum  ,  accidit  quod  habeat  piincipium  intrin- 
fecum. 

Icem,fi  nunc  efict  ponendura  tale  aftiuum  in- 
trinfecum,vt  pohit  opinio  prior,  quodcflct  pars 
formx  fcquentis,&  dicitur  ratio  feminalis,  qu«- 
roan  iftaratioagat  priiis  naturalitcr,quam  ex- 
trinfeca  forma  ,  qua:  ipfamcxciiat ,  vel  excitans 
prius  agit  naturaliier,&  tunc  ipfa  excitata  coagit? 
Si  detur  priraura  ,igicur  perpetu6  ageret  illa  ra- 
lio  in  raateria,  quia  agit  prius  natura,quam  exci- 
tecurab  exirinfcco ;  crgo  nunquam  quiefcit  na- 
turaliter.  Si  dctur  fecundum.igitur  in  primo  in- 
ftanti  ,  quo  agens  fecundum  excitac  illud  in- 
ttinfecum  ,  eft  adkio  naturalis  ,  &  lamen  fine  co- 
agcute  intrinfeco  ,  quia  fi  adio  fic  nacucali$> 
Scotioper,  Tom,  XI. 


igicur  principiura  adtionis    eft  nacurale. 

Videcur  igicur  qu6d  natnra  dicicur  dupliciter, 
vnomodo,vc  diftinguiturconcra  incelledumt 
&  voluntacem  ,  &  arcem  ,&  agens  a  propofico; 
&  ifto  modonacura  eftprincipiumdecermina- 
tam  ex  fe  ad  agendum  ,  &  fic  nullum  agcns  agic 
vioIenter,quiaagit  fecundum  fuam  formam.paf- 
fum  camen  poceft  violenter  paci ,  quando  nacu- 
ralicer  contrafertur.  Alio  modo  accipitur  n«/«r4 
pro  fubiedbo  natntalitaiis,  in  quo  eft  natura- 
lisinclinatioadaliquid,  &  fic  aniraalia  habenc 
potentiara  naturalem  in  motu  augmentationis, 
nutricionis ,  &c.  in  hoc  fcilicec ,  quod  nacura- 
licer  pofTunc  augmencari ,  i  quociunquc  agence 
hocfiac.&accidic  quod  adbiuum  fuimotusna- 
tnralicer  mouecur  deorfum ,  quia  habet  natura- 
Jem  inclinationem  ad  talem  motura.  Sicigitut 
dicitur  quod  natura  poccft  accipi  pro  agencc, 
vel  pro  paffb  naiurali ,  nec  fequicur  qu6d  gene- 
racio  nacuralisficcreacio. 

SCHOLIVM    II. 

SoluHntHrrationesaddHSlanum.  5.  &  ^.fHodentet 
aU<juam  partem  fomu  inducenda  prtexiffere  in  ma- 
teria ,  eamque  ejferatienemfeminalem.  jidprimuntf 
oflendit  naturalitatem  motut  ejfe  a  principio  pajft- 
uo.  De  quo  agit  2.  Phyfic.  qutfi.^.  Adfecundum,  de 
diliinSlione  natnralis ,  &  artijicialis ,  vide  eum  1. 
Thyfic,  ^utii.  I. 

AD  primum  igicur  pro  opinione  priori,  pa- 
cet  quod  non  eft  creacio ,  quia  maceria  prat- 
fupponicur  :  &  ci^m  dicicur ,  definicio  nacurx  z. 
Poyjic.  conuenic  aiqualiter  matcrix  ,  &  forma:: 
dicitur  quod  conucnit  ptincipio  pailiuo,  quia 
ineo,  quod  mouetur  naturaliter  inqnantum  ta- 
lcjdebet  cfleprincipium  pafliuum  motus.  Vnde 
quamquam  natura  dicatur  de  fotma  ,  dicitur 
quod  forma  eft  principium  paffiimm  refpedu 
motus  naturalis ,  quia  materia  pnma  non  incli- 
nacur  ad  dcorfum  magis,  quam  ad  furfum  ,  nifi 
per  formam ;  fed  totum  grauc  habet  inclinatio- 
nem  naturalem  adcffe  deorfum;  idco  forma  mo- 
ti  non  cft  adiua  motus  fui  inquantum  tale,  fcd 
paffiua.ficui  forroa  fubftaniialis  fpecifica,eft  pro- 
xima  ratio  recipicndi  propriam  paflioncm,qoia 
non  raagis  rccipit  horao  rifibilitatem  in  raateria> 
quam  afinus. 

Adaliud,  dicoquod  difFcrcntia  cft  inter  na- 
turalia ,  &  arcificialia ,  non  in  hoc  quod  natura- 
lia  habeant  principiumadliuum  fui  raotus  :  fcd 
quia  in  naturalibus  eft  inclinaiio  pafliua  intrin- 
feca  ;  fed  in  artificialibus  ,  vel  eft  naturaliter 
contraferri,  ficut  accidit  ciim  lapis  poniiur  fu- 
pcrius  fupec  aliura  lapidera  :  vel  faltem  habec 
inclinationcm  naturalein ,  inquantum  arcificia- 
le  eft,ad  calem  mocum.  Ideo  aliquando  poceft 
efTc  poteniia  pafllua  naiuraliter  refpedu  alicu- 
ius ,  quando  eft  inclinaiio  nacuralis;  aiiquando 
eftreinclinatio  naturalis;  cum  lapis  fertur  fur- 
fum;  aliquando  neutro  modu,&  talis  dicitur  po- 
lentia  pafliua  neuira ;  ficut  fuperficies,  fi  eflci  fe- 
patata  ,  cfTet  ncuira  refpciflu  colorum  ,quia  nec 
habcret  inclinaiionem  nauiralem  rcfpcdtu  alicu- 
ius,  hcc  reinclinationem  propier  quam  coloref- 
fet  in  ea  violenter,!icct  modo  non  ftcfit,quia 
confiftit  in  fuppofico,quodhabei  talem  propor- 
tioncm  humorum  ,  ex  qua  proportionc  confuc- 
gic  talis  color>  vel  talis. 

Gg     3  Ad 


tTatur»  dft» 
flieiter  fm- 
mitur. 


7- 

Adargum.i. 
9fiH.Aiberti. 


KnturalitM 
mciui    tx 
princifio  f»f- 
fint. 


AdfeeUium. 


Potenti»  tri- 
fUx,natHr»- 
lii,  vioUnta, 
neutra  ,  dt 
quo  q.  I .  frel. 


354 


Lib.II.Diftinaio  XVIII. 


8. 

Ad  uttlum. 


KuSum.tfl 
frincifiiS  ia 
tnoto ,  vt  ar- 
tifieia/f. 
Ingtnemtto- 
ne  H»turali, 
fajftuu-n  nen 
fatitur  vio- 
linter. 


AiftMHm. 


'EUmenta 
ferfmen. 


Ad  aliud  de  6.  Mctaph.  concedo  qood  Phyfica 
non  idco  eft  pradica ,  ncc  adiua ,  ncc  cx  illa  dif- 
ferencia  fequicur  quod  quia  principiom  fadi- 
uum  eft  in  mouenic ,  igitur  principium  adiuum 
naturalium  eft  in  moto }  fed  in  artificialibus  nul- 
lum  principium  ,  nec  a6tiuum,nee  padiuum  eft 
in  moto  inquantum  aitificiale  ,  quia  nihil  eft 
in  ligno,  vel  lapide,  nifi  naturaletantum.Omnis 
enim  iucifio  ibi  caufata  violenter  eft,ide6  non  eft 
ibi  principalc  pafftuum  naturalc  rcfpcdu  inci- 
fionis.in  gcneratione  veronaturali  nunquapafli- 
uum  patitur  violenter.  Licct  cnjm  totum ,  quod 
corrumpitur,patiatur  violcnter,vt  aqua  ab  igne, 
tamcn  principium  paffiuum,  quodfubcft  vtriquc 
forniJE  ,  non  violenrcr  rccipit ;  fcd  inartificiali- 
bus  illud ,  quod  fubeft,  violcnter  rccipii  incifio- 
nem,  fcd  materia  naturalium  vel  habet  inciina- 
tionem  ad  formam,  quam  tecipit,vcl  non  babec 
rcinclinationem. 

Ad  ahud.cum  dicitur,  violenm»,  &c.  mn  conFe- 
rente  virn  paJ/o,ninc  vniucrfalitcr  cft  vjolentia.mc- 
cipicndo  conferentem  pvo  contraferenie.Sic  ioquitur 
Damafcenus,  vbi  loquitiir  dc  violento,  quia  non 
eftconferens  naturalitcr,  fed  poti^s  contrariain 
inclinationcm,  generatjo  veronullacft  violcnta 
cx  partc  principij  pafllui. 

Dicitur  igitur  quod  cum  pluralitas  non  fit  po- 
nenda  finc  ncceffitate,  idco  non  eftintuatcria 
naturali  aliqua  ratio  feminal  s  ,  qua:  fit  pars  for- 
mx,  qus  cft  pars  eius,  ncquc  cft  ipfa  materia.ncc 
porentia  rcccptiua  matetiaE,  ncc  acius ;  neque  eil 
nccciraria  hxc  ratio  fcminalis  ad  vitandamcrca- 
tiouem,  aut  annihilaiionem. 

S  C  H  O  LI  Y  M    III. 

Primttm  ciiclum ,  non  re<jHirimr  femen  ih  Agente 
ttftiuoco  fuitern  vnitterfili ;  ne^ite  in  vnittoco  imrne- 
diate  generan.e  fbl  fimiie-y  vt  cjuando  ignis  generat 
ignemfed  retjwiritur  in  generante fimiie  mediate  ,  vt 
inanimAUx.  Snundum.ratiofminalts  eft  ipfafitninii 
ferma,  vel  ^uaiitMfe<juens.  7eniH7n,ptnen  umforme 
mnefi  aciinurn  reffcElH  anitiu -,  tum^uia  nonejiin 
injlanti generaiionis  ;  turn  ciiarn^cjuiaimiierfeUiuige- 
nito  De ^Hoin Oxon.^.d.^^.^Hitft.i.  §^artum,femen 
non  agit  in  virtutefmntintis,<ji:iafortenen  eft,& per 
accidens  tft,fteft,  adaU:oncmfeminis. 

DE<.laro  igitur  in  quibus  cft  ratio  fcminalis, 
&  in  quibus  non.  Aliqua  cnim  nunquam 
pioducunt  fimilia  ,  ficut  Sol  non  producit  So- 
lc:ii ,  fed  ranam.vcl  plantam,  &c.  Alia  (unt,  quae 
producunt  fibi  fimilia,  &  hoc  duplicitcr,  vcl  im- 
mediatc,  vt  «gnis  igncm  ,  vel  mcdfantc  propaga- 
lione.  In  prirois  duobus  non  oportct  ponercfc- 
mcn  medium,quia  femcn  cft  imperftdius  gcnc- 
raiuc,  fccundiim  Commentatorcm,  ii.  Mcraph. 
Sed  elcmenta  funt  infima  intcr  fubftantias,  per 
Commentaiorem  ^.deCoelo.SiCCotn.Gy.  Igiturcle- 
menta  non  geucraut  mediante  fcmine ;  ncqwe 
agentin  a?quiuoca. 

I-em,  7.Metapb.com  x^.Sc  ?  i.  Sicut  etrtiftcialitt 
tantittn  Infnnt  ab  extra,fit  cju.tdam  natHraiia,vt  ignii. 
CumigiturSolgenerai  (cmper  di{fimile,noncft 
femen  ;  necin  gcncrafione  fimilis  cx  fit^nli  im- 
mediaic,  vt  iguis  ex  ignc. 

In  tertia  crgo  generarione  tantiim  cft  femen 
medium  :  &ibi  funt  inuliamedia^vt  formafemi- 
nis ,  forma  faiiguinis,&  corporis ;  &  talis  forma 
media  non  intfndiicr  proptet  fe,  fed  vt  fimilc 
producjturin(P^,  &  proccdendo  pcrtaliamc- 


dia  ,  &  duplex  proccfTus ;  vnus  afcendendo  >  &: 
alius  defcendcndo.  Alccndendo  «i  forma  femi- 
minis  fit  proccftus  queufque  deueniaturadidi 
quod  immediate  praecedit  indudionem  animz: 
c  contrafitptocellus  vfquead  cadauer  immedia- 
tc.  Natura  igitur  non  fiftit  in  mediis  per  fe  lo- 
qucndo  ,ncqtie  potcft  per  aliamediaiiie  ,  vt  no- 
tum  cft  fcnfui :  cft  crgo  femen  corpus  quoddam, 
cuius  forma  non  eft  intenta  per  fe  >  nec  propter 
fe,  fcd  proptctaliud. 

Quid  igitur  cft  raiio  feminalis?Dico  quod  for- 
ma  fcminis,inquantiim  femen ,  vel  qualitas  con- 
fequens  forma  fcminis.  Et  ex  hocpatetqu6d  in 
aducntu  form^  non  remanet  ratio  feminalis,quia 
nec  pars  formx :  &  idco  eft  ratio  feminalis  pats 
formasfcquentis. 

Scd  ad  quid  ponitur  femen  ?  Dico  qu6d  tam- 
quam  medium  necc^rarium  ,|&  uon  tanquam 
principium  adiuum  generationis  ,  intelligendo 
pev/irnen  aliquid  vnifotme  ,  quod  non  eft  diuifi- 
bilc  in  duo,  quotum  alterum  fit  adliuum,  &  alte- 
rum  paflSuuu).  Quiaillud  vniforme  nonpoteft 
iiiducere  animam  in  inftanti  generaiionis  ,  quod 
probo  dupliciter.  Primo  ficfoiroafeminis  in  in- 
ftanti  gcneiationis  non  eft ,  quia  tunc  forma  in- 
compuilibilispcrficitmaieriam :  igitur  velinillo 
inftanti  fimulcft,  &  non  eft  ;  vcliniftoinftanti 
non  inducii  formam,  quia  nihil  agit,nifi  fit ;  igf- 
tut  inillo  inftanti  ,in  quo  noneft,nongenerat, 
nec  formam  inducit. 

Sccundo  fic  :  Imperfcdlius  non  cft  fiHficiens 
caufa  adiiua  refpedu  pcrfeftioris  ;  igitur  cfto 
quod  forma  feminis  maneretininftati  induAio- 
nis  anims  ,  adhuc  femen  cflct  imperfcdlius  quo- 
cumque  animato;igitur  non  producit  aniroatum. 
Ec  licci  polfct  fingi  quod  ccelum  producit  for- 
mam  mixti,  tamen  impofllbile  cft  quod  inauima- 
tum  habeac  in  virtute  fuaanimatum. 

Diciturquod  femcriin  virtutcdecidentispo- 
teft  inducercanimam.Contra,in  virtutenoncn- 
tis,  eo  modo,quo  eft  non  ens,  non  pot,eft  aliquid 
agerc.  Quia  magis  impoflibile  eft  dicere  quod 
non  enseii  fuperius  ente»  ciim  in  virtute  illius 
agat,  qukm  diccre  quod  fcmen  in  virtute  propria 
inducit  jigitur  cum  generans  poft  decifioncm  fc- 
minis  poffic  cffc  non  ens ,  antcquam  inducatur 
anima  ,  iion  plns  inducit  in  virtate  illius  etfi  exi- 
ftat,  quam  etfi  (implicitcr  noneflcr. 

Iccm  ,  caiif*  per  fc  ordinata:  differunt  \  caufis 
accidcntaliicToidJnatis  inhoc,qudd  quxlibec 
caufa  per  fc  habct  ipfam  caufalitatem ,  &  illx  fi- 
mul  omnes  faciunt  vnam  integram ,  &  idc6  om- 
ncs  cirentialiccr  ordinai?  ncccfTari^  fimul  rcqui- 
runtur.  Sed  caufaeper  accidens  non  fimulcon- 
currunt  ncceflrario,  quia  caufa  per  accidens  non 
fuit  necclfaria ,  nifi  quiacaufauit  rocdium  ,  idc6 
vnaiftarum  exiftente  tantijmfufficit , ficut  fief- 
fent  mille.  Sed  gcncrans  eft  caufa  tantim  acci- 
dentaliter  ordinata,quia  efto  qu6d  feroen  cfiec 
^nullo,veI  immediatek  Deo  per  crcationcm, 
arqualiter  inducerctur  anima.  In  virtnte  igitur 
generantis  non  magis  agit  poftqnamcft,quim  fi 
efTl'cabalio  gcnerante,  vel  a  nullo  :  igitnrin  vir- 
lute  proptia  agit  quidquid  agir.  Ide6  dico  quod 
femcn  non  cft  adiuum  in  gcneratione ,  nec  eft 
aliquaanima  in  virtutc  alicuius  inanimati  ,nec 
iii  virtute  Angeli,  propter  gcneralem  articuium, 
qnia  ipfc  non  agit  nifi  mediante  mofu  iocali*: 
ideo  conccdo  qu6d  omnis  anima  eft  immediat^ 
«Dco. 

Sed 


lo. 

§!j»id  ifl  ra- 
tio  ftminnlit. 


Semtn  non  efi 
n&iHum. 


Inanimatum 
nequit  perfi. 
eeri  »»ima- 
tum. 


II. 

Semen  nin 
agit  in  vir- 
tutiJemtnM' 
tit. 


Cttufi  ejfe»- 
tialiter  ,  (3> 
fer  atciitnt 
irdinMtd, 


♦  Vide  fitprl 
d.  8.0.4.  Sc 
feqq. 


XIXQujEftio  II. 


35S 


II. 

Stmen  non 
»ltn»t  ft  »i 


'5- 

Stmtn'  fntit 
aller»tionim 
frimtm ,  (y 
quomodo. 


§!ualitM 
timf*f»  per 
fnifcibili»,dt' 
citur    T»ti» 
femimtlii. 


rtrffS*  ani- 
im/m  non 
gtn*r»ntHr 
tx  tltmtntii. 


§lMmode^i- 
ritHt  m»ti 
r»»M  genf 
rMt. 


14. 
Jld»rgHmtn. 
iHm, 


Sed  cftne  femeii  principium  alceraciuum  prs- 
uium  ad  indu^ionem  animz?Dico  qu6d  incclli- 
gendopery?mM  ahquid  vniforme ,  quod  debet 
per  tranfmutacionem  rccipere  animam ,  impofli- 
bile  eft  qudd  agat  pcxuie  alcetando  ad  induAio- 
nera  anims.Quod  probo  dupliciter.Primo  fic:ni- 
hil  per  gradum  qualitacis,quem  habet,  alterat  fe 
ad  iftam  qualitatem  fecundiim  gradum  vlcerio- 
rem,(icut  ignis  per  calorero.quera  habet  forma- 
litcr  ,  non  potcft  alterarc  fe  mouendo  vlterius 
maiorem  calorem  in  fe;  igitur  femen  vniforme 
pernullam  virtutem  ineo  ,potcftalterare  fead 
hoc,  quod  magis  difponatur  ad  fufceptionem 
animx. 

Secund6  fic  :  Agens  vniforroe  in  paifum  vnir 
forme  fecundum  eandera  qualitatem ,  iropoflibi- 
le  eft  quod  agat  ad  diftbrraem  efFedum ,  quia  fe- 
cundum  Ariltotelem,  8.Metaph._/;<ifW  idem ,  & 
faJfHTn  idem,&  effe^M  idem :  fed  in  fine  illius  alte- 
rationis  eft  illud  reccptiaura  anima;  organiza- 
tum  ,  &  per  confequens  habet  partcs  diftormes. 
In  principio  fuit  vnifotme,  vt  fupponiturjigituc 
non  poteft  elTe  caufa  fufEciens  alcerans  ad  orga- 
nizacionera.  Ideu  concedo  quod  virtus  diuina 
concurrit  ,fiue  fitcalum,vel  Intelligentia,vc 
Deus,ficuc  pofuerunt  Aaecrocs  2.  de  cah,  text.6^. 
Sc  Galenus  ,  afctibendo  victuti  diuinx  aliquid  in 
effeau. 

Ideo  dico  quod  nequetatio  feminalis,  quxeft 
fotma  feminis ,  Tcl  qualitas  confcquens  formam 
feminis,  vt  fcmcnjneque  feraen  ipfum  poteft  elTe 
adiuum  ingeneratione,neque  in  alteratione.Sed 
mixta  inanimata  polTunt  aliquo  modo  fieti  pcc 
rationesieminales,quancum  adalccrationera  pci- 
raam  ;  quia  mjxtam  vnura  poteft  fieri  ex  rapltis 
concutrentibus  iuxtapofitis ,  &  tunc  ficut  in  pu- 
trefa^is  poteft  clTe  aliquid,  quod  alterat  ad  fimi- 
lem  qualitatem  ,  fic  poteft  elle  in  iftis  iuxt^ofi- 
tis,commifcendo  aquara  cum  terra.  £t  ficut  illa 
qualitas  ,qux  eft  indu£ta  ^coeloin  putrefadis, 
ante  indudlionum  formz  fubftantialis,  poccft  di- 
ci  racio  feminalis,  ita  qualitas  indudla  pet  mifci- 
bilia  adunata  ,  poceft  dici  racio  feminalis ,  refpe- 
6tu  calis  mixci ,  &  fic  mixtum  fecundum  iuxta- 
pofitionem ,  frequencec  habct  vnam  qualitatcm, 
qu£  poceftdiciratiofeminatis,&in  inftanci  cor- 
rupcionis  eft  vna  materia  ex  omnibus  clcmentis 
concurtcntibu$,acfi  clTet  materia  vnius  elemenii 
tancum.  Ec  ficaequaliccr  exvuo  elementopoflet 
fieri  mixtum,ficut  cxmultis.licetfrcquentcrnon 
fiathocmodo.  Similirer  pon'cteirequ6da!iqua 
qualitas  cllet  induda  in  clcmenta  mundi,fcilicet 
ignem,  &  aquam,&c.  qua  poiret  dici  ratio  fcmi- 
nalis,&  fic  dicit  Auguftinus  i.deTrinit.  eap.c/.vhi 
ponit  in  clcmentis  mundi  calem  qualitatem  ,  & 
talis  poteft  elle  in  mixto  fecundum  iuxtapoficio- 
nem ,  fimilis  rationi  fcminah  in  vcro  mixto.  Sed 
perfccta  animalia  non  gcnerantur  fic  immcdiatc 
ex  elementis ,  fed  mediante  femine.  Etelemcnta 
contcroperaca,&  proporcionaca,  fufiiciunt  ad  ge- 
neracioncm  imperfcttorum  animalium.Et  fic  di- 
cuntut  mali  fpiritus  generac  ranas  ,  quia  ipfi  no- 
ueruntquantaeritpafta  ex  elcmentis  contempe- 
ratis ,  &  ptoportionatis  necclTatia  ,  &  ponunt 
eara  in  tali  afpedu  ad  ccclura  ,  &  titnc  coelum 
genetat. 

Ad  rationes  ptincipales  pro  prima  parte  pater. 

Ad  rationes  in  oppofitum  dici  polTcc  quod  fin- 
gulatura  formarura  funt  finguls  rationes  in  ma- 
tecia )  &  ita  cationes  reminales  oranium  focma- 


tum.  Et  poteft  concedi  qa6d  matcria  fimul  efl 
informata  diucrfis  formis  fpecificis  fub  ejje  im- 
perfedo.  Nec  habent  diuerfz  formac  incompof- 
fibilitatem  in  maceria  fimul  fecundum  gradum 
remilTum ,  ficut  patet  de  mQbili  in  motu  ,  quod 
fimul  eft  fub  fotmis  conttariis  cemidis  ;  non  au- 
tera  in  adtu  complcto. 


Q^  ^  S  T  I  o       II. 

Vtmmformithatur  corpuj  Eutt  de  cofia.  yt 
de  ratione /eminali  f 

Alenf.  i.^.j.gj.»».^.*.  (^j.js.w.i.D.Thom.i.p.j.jy.*.!. 
D.Bonau.<iw«  t.5.1.  R.ichatd.<i.x.f.i.  Gabr.  jutfi.vaie. 
art.uir  3.  Scoi.iii  Oxou.hie q.vnit*  infia*. 

cs;^  I  c  o  quod  proptic  loqucndo  defemine»         I. 

^^*  illud  dicitur  fcmen.quod  in  potentia  pro- 

^^^  pinqua,&  pcoximc  fc  habet  ad  fotmaiB 

indilcendam  ,  fecundtim  Atiftotclera  j.  MetapK 

cap.  6.  Quia  igitur  non  fuit  potentia  in  cofta ,  vc 

iromcdiatc  ex  ipfa  fieret  corpus  mulicris  pcr 

agens  naiarale;ide6nonproprie  potuit  corpus 

formari  ex  cofta  pcr  rationcm  feminalcm.  Simi-  Ctifm   £«m 

liter  per  multas  tranfmurationes  adhuc  natura  "*"  f"."** 

r    _      -  ^  ...  form»n  e» 

nonpolTct  forroafle  totum  corpus  muhcns  ex  ^,*^^, 

cofta,fed  tantum  partem  corpoi  is.Ide6  duplici  dc 

caufa  non  potuit  fotmati  ex  cofta  per  rationem 

ferainalera  j  tum  ,  quia  non  fuit  fufficiens  refpc- 

£ku rotius corporis ;  tum.quianonfuitpotcntia 

propinqua  rcfpe<flu  squalis  partis  ,  idc6  foliini 

improprie  potuirdici  fcmen  rcfpc^lu  corpotis, 

quia  non  fuiflet  conueniens  fufceptiuum  animae 

intellcaiuaE.efto  qu6d  illa  matctia  poflct  ad  tan- 

tam  quantitatem  rarcficri ,  vel  non  fuit  polfibile 

forte  matctiam  cofts  in  tanrum  rarefieri.  Vide 

Magiftrum  in  liteta  cap.vlcimo. 

DISTINCTIO     XIX. 

Q_y>ESTio     Vnica. 

Vtium  in  fiatu  innocentia  homo  fuijfet 
immortalis? 

Ahn{.ip.^.^9mem.^.&  e.^  q$ymem.i.  D.Thom.t.^. 
q.9y.».\.&  hie  q.  I  .«.4  D.Bon«U.«.i.f .  I.  d"  «  }•  ?»*/?.  I. 
Richard.  ibidem  Gabr.f .  vaie.a.x.dr  3-  itgid.f.i.  »rt.  j. 
Pitigian.i»  eap.i.Gea.Scot.in  Oxtn  hic. 

I  R  c  A   hanc  diftinftionem  deci-         i. 

mamnonam  quaeticur  ptiaio-.Vtritm  Argumtnt. 

inftatu  inmcenti*  hahuijfet  homo  cor-  frimHin. 

ftu  immortale  ?  Qu6d  non  ,  nullum 

immorcale  indiget  nutrimenco; 
fed  homo  in  ftatu  innoccntiot  indiguit  nuctimcn- 
to',  quia ,  vt  habetur  Genef.  i.  conccdcbatur  fibi 
efus  cuiuflibet  in  Patadifo  ,  exccpro  ligiio  fcien- 
tixboni  &  mali  :  &  ficut  nutricbatur,  fic  aiiqua 
pars  matctialis  depetdcbatur :  alitcr  cnim  fuiflet 
Adam  immodcratar  quantitatis  ,  c^m  fuiirct  for- 
matos  perfcftat  quantitatis  ;  igicut  aliqua  pars 
fuit  fluxjbilis,&fimilis  ratio  cft  de  to£o,/&de 
parte:igicur  tocura  fuifTct  corruptibilc. 

Item,pmne  gencrabile  cft  corruptibiie  ,  per  Stttmdnm. 
Philofophnro  i .  Ceeli  &  Mundijtext.cemm. i oz.  & 
tatio  eft,  quia  non  cft  roaiotis  vittutis  adtiuc  rem 
G  g     4  cotrum 


?56 


Lib.II.  Diftinaio  XIX. 


T^iftium, 


dntrk. 


Ofini»   D, 
BnsM, 


D.Thom.p.t. 
q.66  art.l. 


Ptferat  heme 
mori  in  i*- 
nteenti»,  ftd 
ni  mortritHr. 


corrumpete,  quam  ipfam  producere  ;  fcd  in  ftatu 
innoceniis  fuilfec  generatio  ;  igiiur  potuiilcc 
faifle  corruptio. 

Uem,nHllHmziioUhtHmperpetuHm,}pdmo  de  Coc- 
lo  .  text.  1 8.  fed  duo  contraria  fimul  funt  in  taii 
corpore  mutu6  adiua  :  igitut  ibi  conferuantuc 
violcnter. 

Oppofitumtad  Komia.^.  PerpeceMum  irttrMit 
tnors,  &c.  igitur  prius  non  fuit  homo  morcalis. 

S  C  H  O  L  I  V  M    I. 

Sentemia  D.Thomt  ( &  videtur  D.  Benduent. )  in 
ftatu  innocenti»  hominem  mn  potuijfe  mori  ,  &  ratio- 
nes  huitu. 

Dlcitur  ad  quxdionem  quod  praspoHcio  cum 
fuo  cafuali  a:qaipollec  aduerbiali  determi- 
nationi,  ica  C[\i6<iinftatuinnocenti*  zquipoUet  ei, 
quod  eft  tunc.Et  duplex  poteft  efle  inteiledlus^vel 
qu5d  impoflibilc  fuic  hominem  mori  cunc  ,  fe- 
cundum  quod  homo ,  tunc  refettur  ad  poffibile, 
vd  adterminum  pcftentiz.  Primo  modoe/lifte 
intellcftus ,  quod  homo  in  ftatu  innocentiae  non 
habuit  poTcntiam  ad  mori ,  &  hoc  eft  impoffibi- 
le,  quia  cum  poftca  moriebatur ,  certum  eft  quod 
prius  habuit  potentiamiquia  per  peccatum  nulla 
poccntia  fuit  Hbi  data  pofitina,  quam  prius  non 
habuit.  Sccundus  intelledus,  vc  ly  tunc,  compo- 
nitur  cum  termino  potenti* ,  ita  qu6d  fuilTct  po- 
tentia  ad  {Imule(reinnaiuramors,&innocentia, 
&  hoc  eft  impoffibile ,  quia  ifta  funt  rcpugnan- 
tia ,  &  practer  hoc  poena  non  fuit  ante  culpam, 
moisautcm  poenaeft.  Sicut  igitur  albumpoffi- 
bile  eft  cffe  nigrum  in  fenfu  diuifo ,  fic  poffibile 
fuit  hominem  moci,  fed  non  fimul  (icuc  infenfu 
componco. 

Quaceautem  non  ftatencfimul  mors,&  in> 
noccncia. 

Dicunt  aliqui  quod  propter  plenum  domi- 
nium  anima:  fuper  corpus,non  fuiftet  impropor- 
tionabile  anims. 

Alij  dicunt  quodnihil  intrinfecom  fufficicad 
immoitalitaiem,idcc)  dicunc  quod  per  donufn  fu- 
pernaturalc  fuifTet  immortalis,vt  pcr  iuftitiam 
originalcm. 

Qaantum  igitur  ad  priraum  membrum ,  dlco 
qu6d  potentia  fuit  ad  mori  ftantc  innocentia, 
quia  non  fluxit  aliquid  ex  innocencia  in  corpus, 
quo  fuit  impoffibile  mori  ;  quiaadio  nacuralis 
agentium  intrinfecorutn,  &cxtrinfecorum ,  non 
auferebatur  per  innocentiam ; igitur  nihil  repu- 
gnans  morti  aderac  per  innocenciam.  Ideo  dico 
quod  in  ftacu  innocencix  homo  habuic  poten- 
tiam  ad  mori,  ficuc  poftea  manifeftc  apparuic ,  & 
habuic  pocenciam  ad  non  mori:potentia  ad  mori 
nunquam  fuiifet  redudaad  a(S):um,fi  ftetifter. 

lUud  declarojquod  natura  poft  lapfum  cft  cor- 
ruptibilis  i  corrupciuo  incrinfecojvel  extrinfeco. 
Primo  modo ,  vel  propter  a6lionem  contrario- 
rum  in  virtutc ,  (ecundum  quod  calidum  agit  in 
humidum,vcl  quod  carcatnutrimento,  vel  quod 
habeat  abundantiam  vincentem  naturam.Sccun- 
do  modo  eft  difpolitio  corrupciua  coniinencis 
nacurz  lapfa: ,  &  violencia  illata  pcnitus  excrin- 
fecc.  Prima  caufa  corrupcionis  poft  lapfum  cft 
adio  concrariorum  in  virtuccquaseftin  nobis, 
fecundiim  Ariftocelem</*/««fW«/^C^  SeneElute,& 
lihro  de  Morte,&  Vita. 

Vlccriijs  dico  illa  caufa  ita  bcnc  fuilTcc  in 


ftacuinnocentix,  (icut  nunc :  quia  cum  innocen- 
tia  ftat  compofuio  corporis  ex  contrariis,quia  in 
ftatu  innoccntiz  non  fuic  homo  Angelus.Neque 
pollcc  dici  quod  fuic  tunc  immortalis  ptopcet 
proponionem  humorum,&  quod  (ic  fuifTcc  abla- 
ta  qualicascontraria  adliua,  vel  forma  elemenca- 
cis  quancumadgradum  incenfum,fecundum  po- 
nentes  elemcnta  manerc  in  corpore.  Quia  quod 
eft  maximc  proporcionabile  animae  inceiicdius, 
eftmagis  corrupcibile  ab  intri,qukin  minirac 
proporcionabile ,  quia  minera  minimc  eft  corra- 
ptibiiis  ab  intr^,  &  camen  maxime  improporcio- 
nabile  animx  :  igicur  a  caufa  intrinicca  fuilTet 
corpuscorruptibile  cuncficuc  nunc;et(i  aliquan- 
tulum  cunc  potuiffec  diucius  manfiirc. 

Praetcrca,  daplicitct  fuifTec  corrupcibile  ad  in- 
tr^ificuc  mod6.vnoraodo,quia  pars  organicaagic 
in  parcem  aliam ,  &  ab  ea  rcpatitur,  Alio  modo, 
quia  in  quacumque  parte  calor  naturalis  agitin 
humJdumradicalc&iic  per  accidens  confumic 
fepcrexhalacionem,ficut  ignis  inlychno.  Ta- 
mcn  fecundum  ponentes  qu6d  agens ,  &  patiens 
feparantur  fubic£^o,non  cft  facile  quomodo  for- 
ma  potcft  agere  in  fuum  fubie(ftum.  Meliori  ta- 
men  modo  ,  qu^  poceft  faluari  didlum  commu- 
ncjvidccur  eirc  ponendumquod  pars  habec  cer> 
cam  periodum  ,  &  quandiu  poceft  agcre,  &  refi- 
fteie  corrumpenti  ,  dicitur  pars  fecundum  fpe- 
cicm.  Poftca  cum  in  agendo  cancum  debilitacur 
qu6d  non  poceft  vlterius  agcre ,  fed  incipit  flue- 
rc,dicitur  pars  fccundum  materiam,  &  fic  fi  prius 
funt  (ecundum  formam  ,  poftea  dicuntur  fccun- 
dum  maceriam.  Illa  igitur  y  qua:  eft  prima  caufa 
corruptionis  in  nobis  poft  lapfum^fuiiTet  in  ftatu 
innocentiac. 

Aliqui  lamen  dicunc  quod  illa  caofa  non  fuif- 
fet  tunc,  quia  vt  habetut  Gcncf  j.  quando  Deus 
expulit  Adam  deParadilo  ,  dixit  :  Ne  forte  fumat 
de li^no  vit<t,&  viuat  indternum.  Igitur  per  lignum 
vits  potuiiTcc  fuiiTc  rcftauratio  illius  perditio- 
nis,quxHt  peradionem  calidi naturalisinha- 
midumradicale. 

Contri ,  nutrimentum,  quod  conuectitar ,  in 
principio  eft  diffimile,  &  in  fine  fimile  ,primede 
Generatione  ,text.  i^.  Principium  illud  adiuum 
conucrtens  nutrimentum  fumptude  ligno  vitaf,^ 
fuiffet  agens  Phyficum  ;  igitur  in  agendo  fuiirct 
debilitatum  jigitur  non  potuit  reftaurarc  prius, 
quam  fuerit  adiuum  in  inftanti  reftaurationis. 
Igitur  fji(recdebiljusin  fomcndo  de  ligno  vitat, 
&  tandcm  fequitut  mors,  ficut  vult  Philofophus 
i.deGener.  /m.4i,devino  lymphaio,qu6d  tan- 
dcm  fequitur  corruptio. 

Dico  igitur  quod  quilibet  potui^Tet  roori ,  ta- 
men  quilibet  fui^Tct  tranflatusantequavirtus  fua 
fuiifet  impropottionabilicer  dcbilicaca  ad  hoc, 
quod  anima  efrct  in  corpore.  Et  illa  tranflacio 
fuilTec  iufta:ica  camcn  qu6d  non  fimul  fuifTenc 
tranflationes  ,  fed  fucceffiuc.  Quia  fi  omnes  ftc- 
tilTcnt  vfquead  vltimum  homincm  cransferen- 
dum  ,  cunc  primus,fi  concinuc  mcrcrecur  quam- 
diu  viueret  ,  femper  regulariccr  cftcc  beatior. 
Concrarium  cft  manifcftum  ,  quia  adhuc  beaca 
Virgonon  fuiiTcc  priroamulier ,  &camcn  fuilTct 
beatior  quam  aliquaalia.Siautem  primus  homo 
meruifTet  nd  certum  tcrminum  ,  &  nihil  vltra.fcd 
in  illo  ftaret  ^expcdando  vltimum  transferen- 
dum.non  feciffet  fibi  Deus  iuftitiam  cum  miferi- 
cordia,  quiacum  quis  plenc  mcruitgradumbca- 
ticudinis ,  quem  dcbcc  habere  ,  non  efTet  iuftitia 

qa6d 


S«i  eauft 

genitaUt 

tnortis. 


In  t.  figtu 
cerpus  fuif' 
fit  eerru- 
ftibite  ab  in- 
trinfeco  du- 
pliciter. 


§iu$d  p/trt 
fecuniiiim 
Jfeciem  ,   ^ 
pars  fecun- 
dum  mate- 


C»hr  Jebilim 
taritur  dige- 
fiione  fruiiut 
Hini  vitt. 


6. 

Inprlmo  (la- 
tu  omnes  «»• 
te    tncrtfm 
fitifent  tranf- 
latt. 


Qu^ftio  I. 


357 


StMIUl    «jW- 

tU  «»  »"»»" 
utrfiU  nul- 
fm  mortrt- 
turfttm*,  v*l 
tr»ful4. 


Ktn  fiqutn- 
tur  inors  ix 
cintintttt* 
difeinMittun' 
ti  in  frimt 
fitu. 


Aitrgum. 

frimum 

frintipaU. 


Ad  ficun- 
dum. 


9- 

Adtirtium. 


qahi  per  tnomentom  carecet  illo.Sic  igitacftant 
nmul,qu6d  nuilus  fuiiTct  mortuus»  &  tamcn  qui- 
libcc  pocuiilct  raori. 

S  C  H  O  L  I  V  M     II. 

InfiatH  irmocentUt/muer/ilis  n«neHemJfet  mtrSy 
exctffu ,  vel  defeHu  cibi  ,  ruc  a  contitunte  dtjconue- 
nienttytuc ab  AngeloJbefiiOj  velbomine  vim  inferente. 
Et  explicMfinffda. 

DE  caufa  fecunda  corruptionis  intrinfecx, 
fcilicet  de  abundantia  alimenti  accepti,  vel 
carentia ,  dico  qu6d  ftanteinnocemiain  patticu- 
lari  podet  morsaccidi^fe  innocenti,  quia  paruuli 
tunc  non  habuilTenc  vfam  membrorum  >  &  iine 
alimemo  non  diu  manfiflenc  :igicur  fi  aiius  non 
dediilec  eis  alimentum,quamquam  ille  peccaret, 
alij  tamen  morerentur  fame,ftante  innocentia;& 
eodem  modo  adullusiii  alius  gulofus  vi  rapuiiTec 
cibum  fuum  ,  &  comediftet ,  &  iimul  plus  aequo 
acceptum  nocuiCTet  tunc ,  (icut  nunc.  Sed  ftante 
innocentia  in  vniuerfali,noR  fuiftet  aliquis  mor- 
tuus  ex  illa  caufa ,  quia  Ci  adulti  non  dacent  par- 
aalis,  ipii  none^Tetit  innocentes.Similitec  come- 
dens  plufquam  fufficerettpeccaiTec. 

De  tertia  caofa  corruptionis  in  nobis ,  qua:  eft 
difpoHtio  continentis ,  dico  vt  prius ,  quantiim 
ad  aliquid  ,  quia  fi  quis  pofuiiTet  aliquem  in 
ignem ,  fuilTct  combuftus  tunc ,  iicut  nunc  :  fed 
ftante  innocentia  vniuerfali  ,  nullus  potuiftec 
fe ,  nec  alterum  ponete  in  ignem  ,  nec  ctiara  in 
aquam,nec  in  terratn,  qus  cocrumpunt  fimiliter, 
quiaprohibentrefpirationem  ,im6  maiorescu- 
ftodiuilTent  paruuIos,donec  fcirent  fe  cuftodite. 

Quartum  cft  continens,ut  aec.qui  non  ica  fcn- 
nbiliter  corrumpic,  illudnonmuhum  nocuiftec: 
quia ipfi  fuiiTcnc  tunc  in optima  tegione,  vbiaec 
eft  maximc  cemperacus. 

Quincum  eft  coccuptio  ab  extrinfeco  pcr  vio- 
lentiam ,  vc  beftia  ,  kqua  non  fuiftec  aliquis  cor- 
ruptus,quia  nulla  fuiuct  tunc  nocens.  Sed  malus 
Angelus  potuiftetjfed  non  fuiftet  permiffus,  (icuc 
nunc  poftec  ,&  non  pecmittitur  omnes  corcum- 
perc,  quos  vellet.  Ncque  fuiftec  homo  corruptus 
ab  alio  hominc ,  ftante  innocencia  in  vniuerfali. 
Benctamcn  potuiffct  ftanteinnocentiain  patti- 
culaci  in  moriente ,  quia  bonus  pacer  potuiftei 
eeneraiTe  malum  filium.  Sed  Deus  non  permiiif- 
lct  talem  malum  intctficere  innoccntem :  quia 
vel  malum  ab  habitatione  bonorum  expulilTet, 
ficut  fccit  Adam  de  paradifo;veI  fi  non,  fed  fimul 
fteciftentjprzferuairct  bonam  \  malo. 

Ad  pcimum  principalc  ,  dico  qu6d  corpas  il- 
lud  accepilTet  nuttimentum ,  &  totum  potuiflet 
fuide  coccupcum  ,  ficuc  pacs:fcd  prius  fuiftct 
tranflatum.  Nec  etiam  oporcet  quod  quando 
pars,&  totum  funt  eiufdem  ratiohis  ,  fi  totum  fic 
corrupcibile  fccundum  partes ,  fic  eciam  fecun- 
dum  cotumiquia  elcmcnia  func  corruptibilia  fe- 
cundum  pattes,&non  fecundum  totum  ,  quia 
quando  ex  vna  parte  corcumpicuc  ignis ,  ex  alia 
picce  gcncratur. 

Adaliud,conccdoquidabeademvictarea6li- 
ua,^  quc  poteft  quid  produci ,  poteft  corcumpi, 
non  camen  fuiiTcc  cunc  corrupium. 

Ad  aliud ,  dico  quod  non  fuit  aliqua  violentia 
partium  in  toto ,  nec  qualitatum  ,  quia  licct  ali- 
quid  poftet  dici  violentec  paci  fccundumfe  con- 
fidccacum,  hoc  non  eft  violehtura  abfolatc,  quia 


quxlibet  pacs  magisnatucaliter  eft  in  tota,qu^m 
in  effe  feparato,&  qu6d  partes  fic  fint  intoto, 
eft  naturale  toti,  licct  nonpatlfecundum  fe  con- 
fiderata;. 

Ad  aliad  ad  oppofitum,  dico  quod  de  hCto  ita  ^d  >fp»fi- 
eft  ,qu6d  monrntroMit  per  feecatum,fix(uini'  """• 
men  potentia. 

Ad  rationes  primac  opinionis,cum  dicitur,poc-  paena  fnprii 
na  non  fuiftet  ante  culpam ,  dico  quod  tunc  non  dia»efi  cif- 
fuifiet  mors  ,  fed  transferrcncuc :  qood  fi  non  ^J^^"*"** 
tcansfecrencuc ,  fed  fequerecuc  mors ,  quod  tunc 
mots  Don  fuiflec  pcena ,  quia  condicio  nacura- 
lis  rei  non  dicitur  poena.  Non  enim  morituc  quis 
inpcenam  alicoiusmalcfaAi.  Ideopcena  foium 
dicitur  proprie  aliquid  inftidlum  ad  puniendum 
in  vindidam  malefafti.  Vndc  vult  Auguftinus  j. 
de  Libero  arbitr.  EtfiBetufecifet  heminem  in  mi/e- 
riatttdhucfkifet  l4iuUndtu,non  enimfuijfet  vituperitH' 
dti4,eo  qued  nonfeciffet  fibi  inittriam. 


DISTINCTIO     XX. 

Qjf  iE  S  T  I  O       I. 

ytrumfilij  infiatu  innocentUfulJfent  con' 
firmati  in  iufiitia  i 

Anrelmut  lih.i.tur  D*us  bimi,eifp,\i.k\tai.x.t.q.9^.  «.4. 
«.j.D.Tbom.  i.f.iooViC.i.  t9  />><'f.t.<)''^)<Duraa<i.j.}. 
art.i  Mair..}.i.Gabr.5.i.Scot.i» Oxin.hit, 

V  ii  D  fic.  Anfelmus.curDeus  ho-       '• 
mo,primoIibro,cap.i8.  Siprimtu  ■^'X*""*^- 
homo  vtciffet  pnmam  tentattonem,tpfe 
cum  fota  prepagine,  vel  progeniefttifi. 
fet  confirmatHS  iniufiitia. 

lcero.in  ftatu  innoccnti*  non  potuiflet  aliquis  Sienndnm. 
generare  aliquem  finaliter  damnandum  ;  igirur 
ncc  aliqnero,qui  poflet  pcccarc.  Antccedens  pa- 
tctfecundum  Grcgorium4.Moralium,cap.}i^.  Si 
parentnm  primMmpeccatum  noncorrupiffit,  ignit  Go' 
bennapofieritatinenntCMiffet,  Confcquentia  patec, 
quia  qua  racione  pofiec  peccace,poflet  in  peccaco 
pcrfcuerare. 

Item,fecundum  Dionyfium  4.  cap.  dc  diuinis  Ttrtiunf. 
DOminibasiBonusefipotentiM^^m  tnalHm:Ced  ma- 
lum  primi  hominis  fuic  fufficiencec  caufa  dcme- 
ricoria  toti  poftctitatijigitur  bonum  foiflet  fuffi- 
cienter  caufa  meritoriaomniom  pofterorum. 

EcconfirmacurpcrAciftotelem  6.  Topicorum:  Hsnrtum. 
SipropofitHm  efi  coHfapropofiti,  &  oppefitum  efi  caufii 
oppofiti :  ergo  C\  peccatam  patris  cft  caofa  peccati 
fili) ,  fimiliier  &  ioftitia  eius  erit  caufa  ioftitiae 
huius. 

Oppofitom.  Fuiflent  viatores,  qaamqaara  pa-  Cintri. 
trem  habuiflent  innoccntem  ,  igitor  ipfi  potuif- 
fent  peccare. 

S  C  H  O  L  I  V  M. 

Si  filij  in  fiatHinnocehtiavicifiint  primamtent4' 
tienem,confirmarentHr  in  gratia.Ita  Anfilm.LocaejHa' 
dam  AHguftinicontrahoc  \.\.CiHit.\o.&  ^.deCenef, 
ad  lit. }  .filhit  Alenfts  citattt). 

DIco  ad  qncftionem  ,  quod  confirmatus  po-       t. 
teft  dici  dupliciter  ,  vel  quia  nunquam  po-  CmfirmMti» 
teft  peccare  ,  ficuc  Bcati  in  pacria ,  vcl  quia  nun-  '"^^*- 
qoam  peccabic,  quamquam  poflec  pcccace ,  ficut 

viaco 


358 


Lib.ll.  DiftinaioXX. 


filf   ttnjir- 
mMrtntur  in 
fratim  fi  ■vi- 
fifftnt  pri- 
p>»tr.   ttnt4' 


8i  Adsmfii- 
fijfet,  »n  m*' 
rusjftf  iujii- 
fim  ^fitrii. 


^d  *rgm. 
frimum. 


viatorcs,  qui  nunquam  peccauerunt ;  quiaaliqui 
erant  confitmati ,  vt  faniLhficati  in  vieru ;  potue- 
tunt  tamen  aliter  peccare  ,  quam  poiict  nunc 
S.MichacljvelS.Petrus  ;  &  fortc  omnes  pcccaue- 
runt ,  faltcm  venialitci  ,  licct  aliqui  nunquam 
tnortaliter^fecundum  illud loannis  i.cap.i. 5«<j(- 
xerimm  ^uonitim  peccatum  non  hahemm,  tto/metip/ot, 
fidHcimta ,  &  veritas  in  nebu  non  eft.  Primo  modo, 
dicerequ6daliquis  (it  itaconfirmaius,qu6dnul- 
\o  modo  pofllt  peccare,  &  quod  iit  tamen  viator» 
efl  oppomum  in  adiedo ;  Chri(lus  enim  non  lo- 
lum  fuit  viator ,  fed  ctiara  comprchenfor.  &  cet- 
titudo  denon  peccando  eft  maxima  pars  beatitu^ 
dinis  ex  Auguft.i  ;.</«  Trinit.cap.i  j.  fed  viatorem 
&  beatum  e(Ce,e(i  ipfum  eundcm  Hmul  eiTc  in  via) 
dc  in  termino  via;:quode(limpo(nbile. 

Secundo  modo  poflet  mere  viator  eiTe  confir- 
Riarus,  faltem  quod  nunquam  peccaret  mortali<- 
ter.  INon  autem  primo  modo  poiTet  aliqqis  ciTe 
confirmatus ,  ni(i  haberet  obicAum  prxfens ,  in 
quo  eft  plenitudo  omnis  boni ,  fed  (ic  eft  itnpof- 
fibile  qupd  ornnis  voluntas  viatotis  ,  ycI  intelle- 
Aut  habeat  obiedtum  beatificum  prarfens  bonwn. 

Tamcn  de  fHiis  procreatis  in  Uatu  innocentrx 
dico  qu6d  ncc  fic  fuiflcnt  ftatim  confirmati,quin 
poftea  poflent  peccarc ,  &  fortc  peccarent  dc  fa- 
&o  ,  qaiaiicutDcus  dediiret  iuftitiam  ptimo  Pa- 
tri,  G  ftetifTct  in  prima  tentatione,  ita  rcgulatiter 
habuiiTent  (ilij  k  Deo  immcdiatc  ,  H  vinccrent 
primaro  tentationcm.  Sicut  igitur  Dcus  dcdidet 
luftitiam  patri  pro  (ilio  ,  (i  ftetiiTct ,  &  antc  pti- 
mam  tentationem  non  dedit ;  (ic  cfto  quod  patcr 
confcruafTct  innocenti^m  in  prima  tcntatione, 
Dcus  rcgulariter  daret  filio ,  (i  ipfc  viciiTct  pri- 
mam  tcntationem.Et  (icinteUigiturdi£);um  An- 
felmi ,  qu6d  Dem  dedijfet  patri  iuftitiam  pro  tota 
prolttfi  non pofuijfet  obicem ,  &dcinde  (ilio,  (i  non 
pofuifTei  obicem. 

Dices:fuiiretne  Adam  caufa  metitoria  rcfpc<^u 
iuftitis  collatae  poftctitaii?Dico  quod  non  opor- 
tet  hocponere,quia(icut  poftetdari  iuftitia  Ada; 
(ine  caufa  meritoria  ptaecedcnte ,  Hc  pocuit  dari 
^lio  Ads  ,  (i  Adatn  conferua^ret  innocenriam 
abfque  omni  caufa  mericotia  prxcedence.  Nec 
ruifTet  (ilius  Adx ftatim  con(irmarus,efto  quod 
Adam  ftctilfct ,  quia  adhuc  non  habuidct  filius 
perfc^iilis  iuftitiamoriginalcm,  qiikm  habuit  pa- 
tct  ante  tentationera  ,  &  tamcn  pater  nonfoliim 
potuit  peccare,im6  peccauit :  igicur  non  fuiftcnt 
filij  confirmati  ante  primam  tentationem  cotura, 
magis  qukm  fuit  pater  ante  fuam ;  quia  (i  nullum 
tneritam  fuiftet  praccedens  rcfpedu  iuftitiz  col- 
latae  proli,non  plus  impedmitTet  illa  iuftitia  ilium 
pode  peccate,qu^m  fecit  patrem. 

Vci  efto  quod  Adam  meruilfct  iuftttiam  (ilio 
fuo  ,  adhuc  potuiiTct  (ilius  peccare  ,(icut  mod6 
pofTunt  poft  ^aptifmum,  quia  Adam  non  tantum 
meruiiTct  (iliis  fuis ,  (icut  modo  Cht iftus  meruir, 
qui  fuit  fecundus  Adam  ,gtatia  apcepta  in  quo- 
cumque  Sactamento  non  coniirmat  rccipientes. 
Sed  Chriftus  non  meruit  quod  nos  (imus  ftatim 
Con(irmati  poft  Baptifmum  ;  igitur  ncc  Adam 
mcruiftet  (ili6  fuo,cfto  quod  non  peccaiTct.  Ben^ 
tamen  fuiirct  habituatus  tuncpct  mcritum  pa- 
tris,&  pcrinformationcm,cum  nonhabui^Tet  oc- 
ca(ionem,videndoaliqucm  prius  peccafre. 

Ad  primum  principale,dico  quod  (i  Adam  vi- 
cifTct  tentationem,  ipfc  fuiffct  confirmatus,qu6d 
pofteanon  peccaiTet^fed  non,qu6d  non  potuiflct, 
^uamdiu  fuit  via(or,&  (ic  fuiflct  confirmatus  prQ 


tota  progenie  ,qu6d  filij  vicifTcnt  primam  tenta- 
tionem  ,  fuiftcnt  confitittaci ;  non  auccm  priiis, 
(icut  nec  piiter. 

Ad  aiiiui ,  concedo  quud  in  ftatu  innocemis 
nullusgenuiffet  filiamdamnandum^^i  gcnerans 
prius  vici(let,neqae  fuifTeni  tunc  nati  daranandi, 
lic^t  potuiflenc  damnari. 

Ad  aliud,  concedo  quod  in  ratione  caufs  ypo- 
tentitti  eft  bonum ,  ^uam  malum ,  timen  aliquando 
pluribus  potcft  vnum  malum  nocere  ,  quam 
vnum  bonum  ptodeffe.  Nuncaucem  efto  qu6d 
Adam  ftecilTct,  bonum  fuum  nun  fuiflct  caufa 
mcritofia  boni  filij.  Vcl  potcft  dici  quod  ficut 
roalum  Adic  fuic  difpofitiuum  ad  damnacionem, 
dc  non  necedlcans ,  quia  tnnc  pcr  illud  malum 
fuillenc  omncs  poftctiotcsobftin3ti;fic  bonum,(i 
ftetifret^fuifTetdifpofitiuum  adfalurcm  (iliorumy 
non  tamencaufaneccditans. 

Ad  aliud,dico  quod  iUa  regulaPhilofophi  ha- 
bct  inftantiam  vniuetfaliter.  Sipropofitum  eft  cau- 
fitpropofiti,&  oppofitHTH  caufiioppefiti,<^a3Lndo  vnum 
oppofitorum  poteft  produci  vniuoce ,  &  aliud 
tantitra  zquiuocc ,  ficut  patct  de  qualicacc  cor- 
ruptibili ,  &  incorruptibili ,  quia  qtialitas  incor- 
ruptibilis  producicur  aEquiuoc^ ,  qualitas  vero 
corruptibilis  ab  agentc  vniaoce.Nunc  non  valet. 
Si  qualitas  cotruptibilis  poteft  caufate  qualita- 
icra  corruptibilem ;  igiiur  incorruptibilis  incor- 
ruptibilcm.Vt  calor  poteft  caufare  calorem,  qua- 
litasaurem  incorrupcibilis  non  puceft  generari 
ab  ali»  incorruptibili,fcd  ^  folo  Dco. 


Qjr  ^  s  T  1  o       II, 

ytrum  Injintu  innocentU  fuijfent  folum 
illi  generati  qui  modofunt  eleSit. 

D.Thom.i.;»  j  6i.0.x.C2^t.yd.j .j  i.a.iMidoX.hie q.vnic, 
a.i-  Kttun.in  Geneffol.^^^.  qiu  cumonniibusScotiltis 
tenentpriuta  Dco  volitumordtnein  gratix,  (]uam  na- 
turar.  Scot.  hic  in  Oxen.&  in  difl.  jj.  CJf  41.  C^  3.  rf';'-7» 
quMjl.vltima. 

,        V  6  D  non.  Probcquia  mulci  fiHj  re- 
'^'  ^  proborum  func  i'i.nt\i ,  vt  filij  Pagano- 


yid  ftfua- 
num. 


Ad  tertium. 
%uo  fenfu  eji 
bcnumfottn- 
tiut  m»le. 


Ad  qutr- 

tum. 

Sicut  propo- 

fitum    clt 

caufaj^ropo- 

fiti,  ^c,  ex- 

fonitur. 


I. 

Ad  argu»}, 
rum:&  dc  fan<Sto  Marcino  legitnr  quod  t""*"*"- 
macrem  conuercit,&  pairem  dimific  in 
infidclicate.  Sed  idem  filij  fuiflcnc  cx  eifdcm  pa- 
rencibu$,&  illi  parentes,quimod6  funtdamnati, 
non  fuiiTcnt  faluati,  etfi  Adam  non  peccaiTet^igi- 
tur  non  folum  illi,  qui  mud6  funt  elcdi ,  fuident 
geniti  in  ftatu  innoccntix. 

Ircm,tunc  fmiTcnr  maic$,&  fccrain*  in  nume-  Siemtdum, 
ro  arquali ;  fcd  non  cft  neceiTe  quod  nunc  in  nu- 
mcro  asquali  fintmatcs  eledi,&  fccraina: ;  igicur 
non  foli,  qui  nunc  funt  e\e^\ ,  fuifTcnt  tunc.  Ma- 
ior  patet ,  quia  tunc  fuifTcnc  cleai  produfti  pcc 
propaga:ionem,&  quilibct  implcfTct  hoc  prasce- 
pcum,Genef.  i .  Creficite,&  multipliia/»im,Sc  nullus 
fuiflec  coniundus  cum  aliqua ,  nifi  in  linca  lacc- 
rali,quia  concra  legemnaturs  fuit  copulari  ad 
inu<ccra  aliquos  de  linea  afccndcntc :  idco  Adam 
fi  efTet  nuciC  ,  non  inuenircr  muliercm  ,cum  qua 
poiretcontrahere.  Nec  fuiirei  tunc  bigamia,quia 
nec  nunc  eft  laudabile,ncc  propter  hoc,qu6d  mas 
viueret  vltra  foemcll.im,  eflct  neccfTc  quod  capc- 
rct  aliam,quiaipfa  pofTct  vixifrequovfque  mas 
explefTct  A&u  gcncrationis.Minor  patct.Quia  pct 
rationem  non  potcft  probari  qnod  nuncicquales 
roares  faluacut,  &  fa:mellx,fed  folus  Deus  nouic. 

Ofpo 


Qujeftio  vnica. 


359 


Ctntri, 


1. 

Ordo  Vflitit- 
num  in  frA- 
dtflinntittu. 


iJtm  hotrtt 
qui  efi  filiut 
vnius  ptte- 
rat  ejfe  ntte- 
rittt. 


Oppofitum,Gtcg. 4. Moral.  cap.}6.  Siprimtm 
parentum  peccatMt»  rton  venijfet ,  pofieritM  damnati» 
nonfuiffet ,  &foli  illi  eleili  nati  fHif[ent ,  quiper  Re- 
demptoremerant  fklHandi.l<iec  potcft  glofrari,qu6d 
imdligant ,  qiiod  tot  numero  ,  non  vcrdczdem 
perfonx,  vt  aliqui  fuftinent ;  quia  dicit  quod  fo- 
lum  illi  iidem  ,  qui  nunc  funt  faluandi ,  fuilTent 
tunc  nati. 

S  C  H  O  L  I  V  M. 

SoU  nune  ele^i  fjiijfent  nati ,  Jt  fiati*»  innocentia 
perfeueraffet.  Ita  omnes  citati  prtter  T).  Thom.  & 
Capreol.  efl  Gregorij  exprefse  loco  cit.  Ratio  eft ,  tjHia 
priks  volita  efl  heatitudo  eleSitfy^uam  vUtu  lapfmpr*- 
uifus,  Itaquefidecreuijfet  Detufiatum  illum  conferua- 
reyConfequemer  decreuijfet  nuUum  creare ,  nififinaliter 
perfiueraturum,&  hifitnt,<]Hi  defaHoJitnt  ele5li.  Ad 
idde  numero  virorum ,  &  mulierum  in  iUeftatu,  vide 
Schol.  htcin  Oxon.  num.  4.  eyflenftenet  4juod  tunc 
fuiffent  pluresfilij.  D.  Bonauent.  &  alif  quod  ex  vtro- 
quefexM  effet  numerm  «tputlis. 

DIco  ad  quaeftjonera  quod  fic ,  propter  hanc 
audoritatcm.  Et  tatioadhoceft,  quiaom- 
nis  ordmatc  volcns  ,  prius  vult  quod  cft  imme- 
diatum  fini;fed  Deus  eft  ordinatiifimc  volens ,  & 
immediate  poft  3iie(Stionem  fui  vult  beatitudi- 
nem  iliis,  qui  eam  habeant ,  ita  quod  primo  vulc 
beatitudinem  fuani  fibi ,  &  quaii  in  fecundo  in- 
ftanti  vult  cuilibet  beatitudinem  ,  qui  eam  habc- 
bit  i  &  pofterius  vult  quodcunquc  ,  quod  cft  ad 
hoc  ordinatum ,  fcilicct  gratiam ,  &  talem  mo- 
dumaccipiendif/f  ,&  confimilia.  Igitur  elc6tio 
determinata  eft  in  fecundo  inftanti ,  quantum- 
cumque  cledlus  debeat  illo  niodogencrari,  vt  ab 
ilIo,vcl  ab  ifto.Ideo  non  oportet  gaudere  de  lapfu 
Angelorum ,  quia  non  propter  lapfum  Angeli 
func  homincs  reftituendi ,  quia  etfi  Angeli  ftetif- 
fcnt  tot ,  &  iidem  ficut  nunc  ,  &  illi  iidcm  ,  qui 
nunc,fuiflent  omnes  faluatijquia  totum.quod  fit 
citca  elcftos  ,  cft  prius  natura  complctum,  quam 
aliquid  fiac  circa  reprobos. 

Dices,fi  medicus  primo  araat  aliquem,fecund6 
amat  illi  fanitatem,tci  tio  vult  fibi  nicdicinam  :  Ci 
determinatc  velit  fibi  faniratera,&  non  potcft  per 
aliud  medium  ,nifi  periftam  medicinam  dctcr- 
minate  volct  hanc  mcdicinam  determinatc.  Si- 
militer,  (i  vult  determinatc  iftum  faluari ,  &  non 
potcft  cfle  nifi  ab  hoc  patcnie.igitut  detcrminate 
vult  iftum  parcntcm  cfte.  Dico  quod  fi  nihil  fub- 
ftantiae  filij  fit  dc  fubftantia  patris,  fed  tantum  de 
mcnftruo  ,  vt  vnlt  Philofophus  z.  de  Gen.  anima- 
lium.  Tunc  idem  filius  numeto  potuitrct  fuifie 
huius  patris ,  &  illius,  &  tunc,  qui  nunc  cft  filius 
Pagani,  idem  numero  fuillet  filius  alicuius  prac- 
deftinati.  Nec  cciam  oportet  quod  idem  filius 
numero  fit  cx  ifta  matrc  ,  quamquam  admittatur 
quod  habcat  corpus  ex  matrc,  ficut  fcmen  cx 
mafculo;quia  idem  nutriracntum  numero,ex  quo 
fit  menftruura  in  hac  matre,  Sc  fcmcn  in  hoc  pa- 
trcpotuiftet  fuifle  fub  alia  forma  nutrimenfi ,  ita 
quod  raateria  nutrimcnti  nune  fuillct  in  paradifo 
fub  forma  pomi,&  fuiftet  idcm  filius  numcro. 

Contra  ,  cfFedlum  opottet  vaiiari  numero  ,  Ci 
non  fit  idcm  efficiens  ,  ficut  fi  non  fit  cadem 
materia. 

Dico  quod  hoc  non  eft  ncccffc ,  non  enim  re- 
quiritur  idcmagens  numero  ,efto  quod  parTum 
fit  omnino  codemmodo  difpofitum:  quia  illo 


idcm  ignis  numero.qui  generaiurin  hoc  combu- 
ftibili  ex  hoc  igncgcncrarctur  ex  alio  ignc  niimc- 
roeiufdem  virtutis,ita  qu6d  fi  fit  eadem  matctia 
numero  ,caEteris  paribus  ,fiucfitidem  gcncrans 
numcro,fiue  aliud.idem  erit  eff"c6lus.  Ex  hoc  vi- 
detur  quod  oportct  concedcre  cundem  igncm 
nuraero,quantum  ad  aliquid  fuijpoftet  redirc  per 
naturam. 

Per  iftain  patet  ad  priraum  principale ,  quod 
niulti,qui  nunc  funt  ex  partibus  damnatis ,  fuif- 
fent  tunc  cx  prsdcftinatis.  Etenim  patet  Paganus 
B.Martini ,  &  vniuerfaliter  parentes  damnati  cu- 
iufcunquc  ele6li,tunc  non  fuiflcnt  ,  &  tamcn 
Martinus  tunc  fuiflet ,  quia  fuiflet  filius  alterius 
patris  faluandi.  Vel  diccndum  eft  fccundiim  opi- 
nioncra  Magiftri,  quod  filius  generatur  ex  aliqua 
particulagcneratadc  fubftantia  pattis,  qux  in  fe 
vltcriijsaugmcntatuc  cx  fupetfluo  alimenti ;  pof- 
fibile  ficret  quod  illa  particula,  qux  data  fuit  pa- 
tri  reprobo  B.Martini,datctur  patri  altcri  fal- 
uando. 

Ad  fccundum  ,dicoqu6d  mafculinum  &  fce- 
mininum  funt  diff^crentias  accidentales  ex  10. 
Metaph.text.tj.  &  fic  qui  nunc  cft  mafculus,tunc 
fuiflet  foemina ,  &  c  contra ,  &  dc  fado  fuecuut 
muliercs  aliqu2,qus  in  viros  abierunt 


DISTINCTIO     XXI. 

QviESTio     Vnica. 

Vtrum  primuf»  feccatum  •iAdts  potuit 
ejfe  yeniale  f 

Alenf,  ■L.f,q.\io.m€.  D  Thom.i.^.^  «9.^.3.  D.Bonan.  hic 
«  3.f.i.  Richard.  fc»f  «.3.J.I.  Mait.j.t.Gabr.y.tt.  j  i. 
«rf.3.Alm./r.3.w»r.*«p.ii.  &  omnes  Scotirtar.Vafq.  i.^. 
di^.  1 48  .Scot.i»  Oxtn.hic. 

Irca  diftindlionem  21.  qusri- 
tur  ptim^  yVtriim primumpeccatHm 
primi  hominis  potuit  fuiffe  peecatum 
veniale. 

Quod  fic:Reftitudini  innocen- 
tia:  magis  rcpugnat  mortalcquam  veniale;igitur 
fi  primum  pocuit  fuifle  mortale,  multo  fortiiis 
potuit  fuifiTc  vcniale. 

Item  ,  ab  cxtremo  in  extrcmum  fit  cranfitus 
per  niedium^i.PAj/Jic.  ^.Phyfic.  &  lo.Metaph.  Scd 
pcccatum  venialc  eft  medium  inter  mortalc  ,& 
iuftitiam;igitur  prius  peccauit  venialiter. 

Oppofitum.  Omne  peccatum  cft  contra  refti- 
tudinem  rationis',  &  voluntatis  ,aIitcrnoneflet 
peccatum.  Scd  omne  primum  peccatum  primi 
hominis  ncccflario  corrupiflct  refbitudinem  ra- 
tioni$,&  voluntatis  ;tale  non  potuit  efle  nifi 
mortaIe:igitur,&c. 

Item,  omni  peccato  dcbetur  aliqua  pccna  :  fcd 
quamdiu  Adam  non  peccafTct  mortaliter  ,  fuiflec 
immortaIis,&  tamdiu  fuit  immunis  <i  poena  :  igi- 
tur  primum  pcccatum  nccefrat  i6  fuit  mortale. 

S  C  H  O  L  1  V  M. 

Sententia  Alenfis,&  D.Thoma  efl  negatiua.  Refu- 
taturprimo  ,<}uia  iuflitia  originalis  non  iungehat  vo- 
luntatem  Deoperft&itu,  (juamgratia  B.Virginis ,  vel 
Baptiftit ,  &  poterat  veniaUter  ejfe  in  iftis  (fid  'Dens 
ftteciaUJfime  protexit  virginem. )  Secundo ,  poterat 

jidam 


Adargum. 
frimum. 


Ai  fefUH' 
dum. 


I. 

Argument, 
frimum. 


SectinJum, 


Centri, 


560 


Lib.II  DiftinaioXXII. 


OpM»  ></m- 
fi'  &  D. 


jtd»m  pri- 
mi  piteMJfi 
9itu*littr, 


ViiumU  ,  (jr 
intrt»U  iit 
futdiffiriuit. 


Ai  Argum. 
$>in.  fuft- 
fnrit. 


jldampriri^  prcferre  verbHm  etiojum.  Jteftlmt  ergo 
rtcilorpoiMiJi  primo  peccaffi  venidiitery  trMnfgredien- 
do  cenfiliiim,z/el prdceptum,  cuins  violatio  nonfiparat 
itfine.  Sic  fe  expUcat  infrd  dift.^  1 .  vbi  habet  vtnialt 
tfft  centrapraceptum. 

DIcituradqucftionem,qG6d  primum  pec- 
catum  Adz  non  potuic  fuilfe  venialc  1  qaia 
veniale  non  potuit  cotrumpere  illam  iuftitiam, 
quia  nihil  niH  mortatc  fimpliciter  auertit.Neque 
potuitftare  cum  iuftitiaoriginalipeccatum  ve- 
niale,quia  tunc  poiTct  ftare  cum  beatitudine. 

Item,  deordinatio  virium  inferiorum  non  po- 
teft  ftare  cum  fumma  ordinatione  virium  Gipe- 
riorum  ;  fed  peccatum  veniale  fit  in  viribus  in- 
ferioribus  ;  igitur  non  poteft  fieri  ftante  fupe- 
riori  portione  in  ftimma  reftitudine :  fed  omnis 
deordinatio  in  fuprema  portione  eft  peccatum 
mortale. 

Contri ,  non  perfe£liu$  coniungebat  iuftitia 
originaiis  primum  hominemvltimofini  ,  quam 
gratia  gratum  faciens  alicuius  viatoris ,  vt  beatx 
Virginis,yel  Petriifcd  non  obftante  coniunftio- 
necuiufcunqueviatoris.qui  eft  merc  viator,ad- 
huc  potcft  ftare  qu6d  venialiter  peccet ,  vt  vult 
Auguftinus  fupct  illud  loan.  i  .cap.  i .  SitUxerimtu 
(jucniam peccatum  non  habemus,  &c.  Igitur  ftante 
iuftitia  originali  Aix  potuit  ipfe  peccare  venia- 
liter. 

Item ,  fuppoflto  quod  aliquis  poitet  a^us  eiTe 
exgenerc  peccatum  veniale,vt  verbum  iocofura, 
quia  faltem  hoc  aliqui  admittunt  ,  iic  potuit 
Adam  peccafte  ftante  iuftitia  originali.  Nec  pro- 
pter  hocfuiiTetextra  innocentiam  ,  quia  quam- 
quam  poftet  habere  confilium  ad  non  facicndum 
talem  a^um  ;  lamen  non  habebat  praeccptum 
contrarium.  Deus  cnim  non  pr«cepit  quod  fcm- 
per  iimpliciter  melius  fit  necefTarib  faciendam;, 
ftc  enim  ad  nimis  difHcile  obligairet  viatorem; 
igiturprimum  peccatum  potuit  ruifTc  veniale. 

Oico  igitnr  ad  quxftionem ,  qu6d  fic ,  &  pra;- 
mittoquod  peccatum  veniale  eft  a(3;us  habens 
,  aliquam  deordinationem,fed  non  (implicicer.  Et 
ncui  potcft  efle  deordjnacio  circa  finem  ,  &  circa 
ea,qux  funt  ad  finem,ficcirca vtraque  poteft 
efte  deordinatio  mortalis,&  venialis.  £t  non  dj- 
ftinguuntur  mortale,&  veniale  in  hocqubd  mor- 
tale  eft  circa  finem,  &  veniale  circa  ea ,  quz  funt 
ad  finem :  quia  circa  vtraque  poteft  efte  veniale, 
Sc  morrale:fcd  diftinguuntur  in  hoc,  quod  eft efTe 
contra  przccpta,  &  non  contrapra-cepta.  Prima 
deordinatioeft  mortalis:fecunda  eft  venialis;quz 
poteft  inditferenter  ede  circa  finem  ,  ficut  circa 
ea,quz  funt  ad  finem,  etfi  non  ita  regulariter  ac- 
cidat.  Vnde  Adam  potuiftet  peccafle  vehialiicr 
prim6,fecund6,terti6,  &  adhuc  ftetifTe  in  iuftitia 
originali.  Vndenon  faccreea,quz  iudicat  i  teCtz 
ratione  efte  expedi^ntia  ad  beaticudinem  ,  vcl 
facere  retardantia  non  fimpliciter  ,  fed  quan- 
tum  ad  aliquid  ,  eft  peccacum  veniale ,  &.  non 
obligatut  Adam  ad  contrarium  in  ftatu  inno- 
centiz. 

Ad  ptimum  pro  oppofita  opinione,dico  qu6d 
peccatum  veniale  poteft  ftare  cam  iuftitia  origi- 
nali,&  cumdicitur,cum  fumma  re£litudinenon 
poteft  ftare  aliqua  obliquitas  :  dico  qu6d  cum 
fumma  re^litudine  habituali,  &  intenfiflima  via- 
toris  mere  poteft  ftare  aliqua  obliquitas ,  non 
nmpliciter^ied  aliqualiter  retardatiua,vel  nd  ex- 
peditiua.Im6  cum  fumma  co^itudinc  aAaali,hoc 


Petcttum 

viniali    nc» 
rifngnat 
fummt  riBi- 
tudini  fim- 
flieiter. 


Ad  fteun- 

dum. 

Aliuddifcri- 

tnin  intir 

piecatum 

mtrt»U  ,  <5» 

veniaU, 


eft,cum  adu  elicito  mericorio,  quafi  intennflime 
in  viatuce  poccft  ftare  forcc  aliquod  peccacum 
veniale ,  ficut  cum  ad^u  valde  meritorio  elicito, 
poteft  ftare  aliqua  parua  vana  gloria,  &  frequen- 
ter  conuenit ,  ficut  cnm  cctca  lcicnria  conclufio- 
nis  demonftraciuz  poteft  ftare  hzficatio  de  eo, 
quod  non  pertinet  ad  conciufionem. 

Etcum  dicicur;igitur  poftetftare  cum  beari- 
tudine  pcccatum  veniale  :  dico  quod  non  ,  quia 
comprehenfoc  adtu  habens  beatitudinem ,  habec 
przceptum  de  femper  frui.Et  idc6  fibi  efTct  mor* 
tale  ,  fi  poiTet  peccare ,  quod  eft  veniale  viatori. 
Deus  enim  noluit  obligare  viatorem  ,  quod  fi  fe- 
mcl  haberec  adlumincenfum  dcDco  ,  quod  fem- 
per  in  illo  zquc  perfeueraret.  Sic  tamcn  tenetur 
quilibec  comprehenfor ;  ide6  ctun  fumma  re6li- 
tudineviatoris  poteft  ftare  peccatum  veniale. 

Ad  aliudjcfto  quod  aiTumptum  fitvcrum,qu6d 
non  poflit  eiTe  deordinatio  in  fenfu ,  vel  viribus 
infcrioribus ;  nifi  At  aliqua  deordinatio  in  por- 
tione  fuperiori,  adhuc  non  fcquitur  quin ,  ftante 
iuftitia  originali ,  poflit  peccare  venialiter ,  quia 
non  quslibet  deordinatio  in  fuperiori  portione 
rationis  eft  peccatum  mortale.  Non  enim  diftin- 
guuntur  veniale,  &  mottale  folum  in  hoc ,  quod 
murtale  eft  tantum  in  fuperiori  porcione,veniale 
in  inferiori ,  fed  quia  peccacum  circa  zcerna  non 
poteft  cire,  nifi  in  fuperiori  portione  ,  &  licct 
frcquenter  talis  deordinaiio  fit  peccatum  mor- 
tale,non  tamen  fcmper.  Poteft  enim  cfTe  motus 
leuis,&  fubitus,Deum  non  effe  trinum  &  vnum, 
&  hxficacio  fubira  de  tali  articulo  Fidei ,  &  nun- 
quam  pofTet  ficri  nifi  in  fupcrioti  portJone,&  ta- 
men  illud  non  habct  rationem  peccaci  mortalis. 

Ad  primam  rationem  ad  oppcfitum,  patet  per 
di(fia  ,  qu6d  veniale non  eft  contra  redlitudinem 
rationis  fimpliciter ,  fcd  folum  fecundiim  ^uid, 
necoportec  primum  peccatum  Adz  cortumpcre 
iufticiam  originaicm. 

Ad  aliud,  poteft  dici  qu6d  peccato  veniali  per 
fe  loquendo,  non  debeacur  aliqua  poena,fed  fcr- 
uor  in  aiiquo  bono  adu  ,  qui  aiiiis  non  efTct  de- 
bicus.  Et  ideo  fi  peccalTat  decies  venialiter  ,  ad- 
huc  poffec  fine  poena  cum  feruore  in  bono  adlu 
illud  peccacum  dclcre.Vel  efto  quod  poena  debea- 
turproomni  peccaro,non  tamen  fuilTet  mors 
pcEnadcbita  pro  veniali ,  fed  folum  pro  mortali. 
Ideo  ftante  innocentia,potuifret  aliqua  pcena 
alia  quam  mors  fibi  infligi ,  vt  difciplina^vel  ali- 
qua  alia  pcena  fufficiens. 

DISTINCTIO    XXII. 

Q^  A  S  T  I  O       V  NICA. 

Vtrum  peccatum  Ad<ii  fult  grauijjimum  .<* 

Alenf  i.^f  ixom^  D.Donauitc  «. ).  q.^.  DThom.t  1. 
q.teyttrt  I.  Kichard.i.}.}.  t.Durand.  }.}.  Gabr.  j.  i. 
Scot. dijt.ti.qu*fi.i.(j^  I. 


I  R  c  A  diftin^ionem  zi.  quzritur        1, 
ptim6,  Ftrum peccatum  Ada  fitijfet  Argumtnt, 
>  grauifftmum  peccatum  f  Quod  fic.  /"»""»• 
Quia  fecundum  Atiguftinum   in 
Enchirid.    In  rattcne  efl  peccatum, 
quiaadimit  henum  ;,fed  hoc  pecCatum  adimit  ma- 
ximum  bonum.quia^  cota  pofteritatc;igitut  gra- 
uilCmum  fuit. 

Icem, 


5- 

Ad  »tgum. 
primum  iu 
ifpof. 


Tiecatum 

•viniitle  deli- 
ri  pctefi  fitte 
foen». 


Qu^ftio  Vnica. 


361 


Strunium, 


Tmlnm, 


Ctntri. 


*Suf>rkJ.  6, 
q.x.num,^. 


Trimum  Adt 
fectntum. 


3- 

Angelut  mn 
»pfetiit 
*qH»Ut»tem 
Vei. 


Tect»tur>i 
grtntius   *lio 
quam    ntdi 


Icem  >  recundum  iuditiam  pccnacondigna  de- 
betut  delido  ,  quia  Apocal.  1 8.  dicicur ,  ^tumtum 
glorificMtit  fi ,  &  in  deUtiis  fuit ,  tttntum  cUte  ei  tOT' 
tnentum,  &lMElumyicc.  Scd  ifti  culpa:  debetur  ma- 
ximapcEna,vc  pacec,nbi,&  toti  pofliericatiiigicuc 
hxc  culpa  fuit  maxima. 

Item,fupcr  iilud  Pfalm.68.  G^u^  non  r^tpui ,  tune 
exoluebamydick  Augudinus  quod  Addm  veluit  rm- 
pere  4tqualitatem  ^Dei :  hoc  autem  eft  maximum 
peccatum,quia  hoc  fuit  peccatum  Angelorum. 

Oppofitum  habet  Auguft.  i  i.Juper  Gen.  dicens 
peccaHe  ex  carnaii  quadam  beneuolentia  erga 
vxorem  :  &  ita  communiter  fit ,  vt  ofFendatur 
Deus,ne  ofFendaturamicus}6c  ita  peccauit  Adam, 
ne  contriftaret  vxorem.  Sed  illud  peccatum  non 
fuit  grauiflimum,quiadiligere  mulicremfuam 
non  fuit  malum  ex  genere  -,  igitur  nimis  diligete 
non  potuic  fuifTe  pcccatum  grauiflimum. 

S  C  H  O  L  I  V  M. 

Primum  ^da  peecatum  fuit  inordinattti  tmor 
tmicitia  erga coniugem,<^aa.m(in^uit  Augufi.)  noluit 
contriftare.  Nonfuit  grauijfimum,  ^uia  nonpriuauit 
formaliter  fumma  reUitudine.  GrauiUs  ergo  peceauit 
Eua ,  ^uia  videtur  aU<juo  modo  appetiijfe  diuinitatem. 
%/idam  autem  peccauit  contra  temperantiam,  velobe- 
dientiam  ,  &•  contra praceptum  tantitm pofitiuum.  Ex 
circumfiantiis  tamen,&  accidtntaliter ,  eius  peccatum 
fiiit  vddegraue. 

AD  quzftionem  dico  primo ,  qu&d  fuit  pec- 
catum  primum  Ada.  Prius  diftum.eft* 
quod  a6bus  voluntatis  potuit  cffcnoUe,  ic  velle,Sc 
primus  a6busnonpoteft  effcnoUe.  Similiier  di- 
^um  eft  ihidem  quod  velle  eft  duplex,amicitiae,  & 
concupifcenti£ ;  &  prius  eft  veUe  amicitis,  qukm 
concupifcentiz.  Sicut  igitur  primuro  peccatum 
Angeli  fuit  inadtu  t/f//f  amicitiae ,  vtvidetur  per 
Auguftinum  ii.deCiuitDei.  Tamen  non-fimili- 
ter  veUe  amicitias  fuit  peccatum  hominis  >  &  An- 
geli,  quia  homo  non  prinio  intcilexit  fe,  quia  in- 
tellcdlionem  accepit  ex  fenfibilibus.-Angelus  ve- 
ro  prius  intellexic  fe,qukm  aliam  creaturam,quia 
illud  fuit  fibi  prius  incelligibile,  non  ficautcm 
homo.  Ide6  ficut  primam  peccatum.Angeli  fuit 
diligendo  fc  immodetatc  amorc  amicitiz,fic  pri- 
nium  peccacum  Adac  fuit  diligendo  immoderatc 
niulierem  amorc  amicitia*,  non  ad  pcccatum  car- 
nis,vel  amore  libidinis,quia  illud  peccatum  non- 
dum  fuit,nectalis  appecicus  inordinacus,  fcd  fo- 
lum  placendo  contta  legem  Dei.  £t  fic  poteft  efie 
peccatum  interhomines,  non  cogitando  aliquid 
turpe  carnis ,  fed  in  placendo  fibi ,  quanquam  fit 
contra  legem  Dei.  Illud  igitur  fuit  primum  pec- 
catum  Ad£,ptim6  immodetate  diligcndoftiulie- 
tem',  ficut  pofTet  quamcunque  aliam  creaturam 
rationalem. 

Secund6  fequebatur  peCcatum  grauius  ,  pla- 
cendo  fibi  in  eo  ,  quod  fuit  concta  legem  Dei. 
Etficmultocics  ptoceditur  a  peccato  leuiori  ad 
grauius.  Nec  voluit  Adam  efic  zqualis  Deo,ficut 
nec  Angelus  fuit  ita  obftinatus,quin  vidit  hoc 
ertc  fimpliciter  impoflibile.  Ideo  primum  pccca- 
tum  Adz  fuic  mulco  leuius,quam  mulca,qux 
fiunc  modo  a  pcccatotibus  ;  ita  quod  fi  ille  de- 
buiftct  fuiflc  daranatus  pto  illo,  multo  minotem 
poenam  habuiflet ,  qukm  multi ,  qui  modo  dam- 
nantut  pro  peccacis  fuis.Tamen  vnura  peccacum 
poceft  dici  maius  alio  .  vel  quia  bonitas  >  qua  pri- 
Scni  oper.  T»m.  XI. 


uat  fotmalitct  pcccante,  eft  maior.qiiam  bonitas, 
qua  ptiuet  aliud  peccatum  ;  vel  quiapcccatum 
vnum  eft  contta  pluta  ptzccpta ,  &  magis  atdua 
quam  fit  aliud.   Nunc  autem  neutro  modo  fuic 
peccatum  primum  Adz  maximum  ,  non  enim 
priuabat  formaliter  bonitate  maxima,quia  non 
fuit  circamaximum  bonuro  ,  ctfiindiredtc  priua- 
bat  bono  maxiroo;neque  fuit  contra  arduiflimum 
przceptum  ditedlc ,  neque  contta  pluta  ardua, 
quia  ptimum  ptzcepcum  eft  :  DiUges,&c.  Sccun- 
dum,de  dileclione  ptoximi.  Concra  primum  non   PeecMtum 
fuic  dire£ie,neque  concra  fccunduro,  quiaex-   AJtnonfult 
ccflus  diligendi  minus  eft  dircftc  conctailla  pra:-  •f'»'"^'»'"»» 
cepca,quam  lic  odium  Dei ,  vel  ptoximi  ,  cfto  f.,i„„.r,.  frt- 
quod  Deus  poflet  odit i  *.Nunc  autem  peccatum,  ce/tum, >:ec 
quod  folum  cft  peccatum,quiaptohibitum,roinus  '<">""  fefun- 
cft  peccatum  fotmalitct ,  quam  illud ,  quod  in  fe  i^yjj^J^*' 
malum  eft,&non  quia  ptohibitum.    Niincau-   a.  1.«.^. 
tem  comedete  de  illo  ligno,  non  plus  fuit  pecca- 
tum  de  gencte  aftus ,  quam  de  alio  ligno,  fed  fo- 
lumquia  ptohibitum.  Sed  omnia  peecata  ,  quz   Cemedere  de 
funtcitcaio.  ptzcepta  ,  fotmalitet  noncanium    'S'"  y"'"» 
lunt  raala,quiaptohibita,lcdquiamala,ideopto-  ,««71  aui» 
hibita ,  quia  ex  lege  natutx  oppofitum  cuiufiibct  frchibitum, 
fuic  malum ;  &  per  naiuralem  rationem  poteft 
homo  videre,  qu6d  quodlibet  pczceptum  cx  illis 
eft  tenendum. 

Adam  igitur  ex  illo  peccauit ,  vt  foret  focius,        4. 
ficut  multi  propter  focietatem  communem  fa-   MuHir  fuit 
ciuntinhoneftacontraDeiprzcepta.   Mulierta-  fidu^»  ,  o> 
men  fedufta  erat ,  &  ipfa  fimplicitcr  grauiijs  pec-  f][**','*"  ^"' 
cauit  ,  &  multiplici^s ,  per  fe  loquendo.   Ipfa 
enim  ex  verbis  ferpentis  benc  potuir  feduci ,  & 
peccare  peccato  grauioti ,  quim  Adam.    Dixic 
cnim  ferpens  fibi ,  eritii  ficut  dij.  Adam  tamen  in 
nuUo  fuit  ex  hoc  motus. 

Taraen  aliquandopoteft  dici  pcccaturagrauius  feuatum 
accidentaliter  ex  circunftantiis  accidentalibus,vt  ^^^fi^^g"*- 
ex  dignitate  perfonz,  vel  quia  fortius  poteft  refi- 
fterej&ficaccidcntaliter  Adam  peccauit  grauius 
cx  dignitatc  perfonz,  &  quia  fortius  poiuic  rcfi- 
ftere,  quam  mulier  tentationi  diaboli.  Sibi  enira 
data  fuit  iuftitia  originalis,  vt  eam  conferuaret 
pro  fe,&  pro  pofteritate ,  vel  pcrderet  pro  fe  ,  & 
eis,&non  ficfuit  tradita  mulieri,  quia  fi  Heua 
peccafTct ,  non  fic  peccafTct  pro  poftcritate  fieuc 
Adam.  £t  ideo  quancijm  ad  circumftancias  acci- 
dancales  Adam  grauiijs  peccauic  fimpliciccr  ,  & 
per  fe  Heua. 

Ad  primum  principale ,  cum  dicitut ,  illud  eft   Ad  Argum. 
gtauius ,  quod  plusadimit  de  bono  ;  vetum  eft,fi  trimum. 
plus  adiroit  fotroaliiet,  non  fic  autem  peccatura 
Adz,fed  poftea  plus  ademit  poftct itati,ficut  cau- 
fademetitotia. 

Ad  aliud  ,dicoqu6d  peccato  Adz  fi  debuifTec   Ad  fecun- 
pto  illo  daranaii ,  non  debebatut  maxima  pana,  ''•"*• 
vt  ptius  didlumcft  *.  Et  ciim  dicitut ,  fibi  dcbe-    t/**''^''  l'^' 
batur  mors  pro  deli£lo:dico  qu6d  non  dicebatur  .rgfHila  ««. 
imroortalis  prius  per  aliqua  intrinfeca ,  quz  fuif  f,rri  prjjunt 
fent  poftea  cortupta  pet  peccatum ,  fed  priijs  f^'  f""* 
fuiflet  imraottalis  per  gratuita  coUata.  Et  benc  '"^t"' 
videmusmulcoties  quod  ex  paruaculpa  pofTunc 
fubtrahi  maxiroa  gtatuita ,  &  tarocn  non  ptoptic 
debet  infligi  maxima  poena.  Adam  igitut  priijs 
pet  intfinfeca  potuit  mori,  &  fuifletprzfcruatus 
pcr  beneficia  gratuita  ,  &  fubtradlio  maximorum 
bencficiorum  potuit  benc  efTc  pro   culpa  non 
maxima,&tuncipfepofuit  mori.Et  ctmidicitur, 
peccauit  pro  pofteritate:dico  quod  hoc  no  arguic 
pcccatum  grauius  iufe,  quia  dccapitatio  cft  gra- 
H  h  uioc 


mius  Eut ,  ex 

circumfian- 

tiis. 


56z 


Lib.II.Diftinaio  XXIII. 


uiorquamexulatioi  &  lamen  non  fequitur  po- 
fteritatcm  ficut  cxulatio.  Similitct  cxhasrcdatio 
iion  ell  ita  grauis  in  fe  >  &  tamcn  non  deriuatur 
in  totam  po(leritatcm,non  fic  decapitatio. 

Ad  aiiud  dico  ,  quod  Adam  non  appeiebat 
ji4^m  qno.  jequalitatem  Dci  diredc  &  formaliter ,  fed  tan- 
^^,..ii",.^  tum  intcrprctatiuc.  Bt  uc  Adam  peccans  raorta- 
liter  non  folum  vult  fc  eflc  «qualcm  Deojfcd 
vuit  voiuntatem  fuam  cile  maiorcm  voluntate 
diuina  in  hoc,qu6d  non  vult  idem,  qu6d  volun- 
tas  diuina.  Hoc  eft  folum  interpretatiuc  ,&non 
formalitcr  appetcre  squalitatem  Dei.  Ncquc 
ctiam  hoc formaliter  appetebant  Angeli>  fcd  vo- 
lcbant  eire  maiores  interpretatiue. 


^dttrlium. 
Ad»m  quo 


fiqnolititttm 
J)ti 


jlrgument, 
frimHa. 


SttundHm, 


Ttrlium, 


^srlum. 


htiniMm. 


DISTINCTIO    XXIII. 

QvjEstio     Vnica. 

ypmm  T)(M  fojjit  facere  yoluntatem 
im^eccabilem  ? 

Alcnf.t  /'.f.i.«.t.§,}.  D.Thoni.^i«  f.i.4>.i.p.Bonau.<i.i.f. 
i.Rtch.«rM.f.i.Ouraniif.i.Gabr.j.i  Argent.f.i,«r/.i, 
Bartbl.j.wnif.Scot.  in  Oxon.q.vnitit, 

I  R  c  A  hanc  diftindionem  13. 
quzritur  primo  ,  Vtrum  Dettspojftt 
facere  volHnttttem  impeecahilem  per 
naturam  ?  Quod  fic.  Deus  poteft 
faccrc  corpus  ,  quod  non  poteft 
deordinari  in  motu  fuo  ,  vt  caclum  :  ergo  &  fpi- 
ritum, 

Itcm.Dcus  poteft  faccre  voluntatem ,  quac  nc- 
cciTario  intendit  in  aliquodbonum,  vt  fincm}igi- 
tgr  potcft  facerc  voluntatcm,qus  tendat  in  quod- 
libct  bonum  modo  debito,  Antcccdens  patct, 
quia  fecundum  Auguftinum  1 3  .de  Trin.j.  Om- 
nes  necejfarth  appetunj  heatitudinem.  Confequcntia 
patet,quiacadcm  voluntate.qua  quis  vuit  fincm, 
vult  ea,quac  funt  ad  fincm. 

Item,Anfelmus  dcLibcr.arbi.  cap,4.  Tojfepec- 
care  non  eji  liberum  arbitrium,  nec  pars  Uberi  arbitrp 
Igitur  poteft  faccre  voluntaiem  per  naturam,quaE 
non  pofHt.quia  Deus  poteft  facerc  fine  quoiibcf, 
quod  non  eft  de  elTentia  fui  ejfe, 

Item  ,  voluntas  per  gratiam  potcft  fieri  impcc- 
cabilis  :  igitur  Deus  potcft  facere  vnam  voiunta- 
tcm  sque  nobiiem  pcr  naturam.  Quia  ficut  po- 
teft  creare  voluntatem,&  deinde  gratiam,ita  po- 
teft  gratiam  concreate ,  ita  qu6d  voiuntas  conti- 
neat  charitatem  vnitiuc;vcl  aliqua  natnra  crcata 
poteft  continerc  charitatem ,  &  gratiam  vnitiue, 
quia  Deus  poteft  faccrc  quod  non  ciaudit  con- 
tradidliioncm.  Scd  addendo  taiem  perfedtionem 
voluntati,  etfi  circnt  idem  idcntitate,  vel  vna  na- 
tura  contineret  illa  duo  ,adhuc'ifta  ciTet  finita, 
quia  ex  finitis  perfcdlionibus  non  fit  aliquid  in- 
finitx  pcrfc£tionis,&  non  eiTct  repugnantiaqua- 
re  non  poftet  fieri  i  De6,nifi  propter  infinitatcm; 
igitur  potcft  crcari  volunras  inttinfcce  peife^ta, 
ficut  cft  volunias  cum  gratia. 

Item  ,  poteft  facerc  voluntatem  impeccabi- 
lem  in  ptimo  inftanti ;  igitur  &  in  quolibet  po- 
ftcriori.  Antccedcns  patct ,  quia  in  primo  in- 
ftanti  volunias  creata  habet  motum  naturalcm 
remiftum  2  igitur  tunc  non  potcft  peccare.  Con- 
fequentia  patet  ,  quia  quod  eft  naturale  vni- 
formitcr ,  ineft  in  quolibet  inftanti ,  dum  nia- 


net  natura:igitur  inprimo  inftantihabet  motum 
naturalem  temifllim ;  igitur  &  in  quoiibet  dum 
manet. 

Oppofitum.Anfelm.lib.  ftimo,CMr  Deiu  ho- 
mo ,  cap.  10.  refpondet  ad  quzftionem  quandam 
cuidam  difcipuio  quacrenti  quare  Dcus  non  crea- 
uit  voiuntaiem  impeccabilem  ,  dicens , ^uianon 
potitit ,  ni/i  illa  ejfet  Deiu  ;  nulla  igitur  voluntas 
creata  nifi  fit  aiTuropia  a  fuppofito  diuino ,  poteft 
ciTc  impeccabiiis. 

Item,Auguftinuscontra  Maximinum,l.}.c.  15, 
dicit  quod  voluntas  fit  impeccahilit ,  nen  efiheena.' 
turdt.fed  Deigratit. 

S  C  H  O  L  I  V  M. 

CoHclufio  efi  negatiita,  pro  qua  rationes  Alenfis  reij- 
cit  Do£ior,  tenens  eam  magis  pro^ter  auiioritates  San- 
Sorum;(^  atidit  duM  rationes.  Prima,^uiafeUvolun' 
tas  diuina  neceffario  agit  reiie.  Secunda ,  nulla  volun- 
tfU  creata  efi/atiata  naturaliter,&  fie  petefl  aliud  ap- 
petere  tjtud  non  hahet.yide  DeSl.in  OMon.^.d,^p,q,6. 

AD  quaeftiocem  dicitur  quod  non.  Prima  ra- 
tio  ad  hoc ;  quia  omnis  voiuntas ,  qua;  in 
agendo  non  eft  rcgula  fua ,  poteft  crrare ,  &  per 
confequens  peccare:fed  nuila  volunias  creata  eft 
in  agendo  rcgula  fua ;  igitur  quaciibet  fibi  dimiiTa 
potcftpcccare. 

Secundo  fic ,  obicdkum  voluntatis  non  foium 
potefteiTe  bonum  appatens  ,  fed  potentia  potcft 
in  quodlibct  contentum  fub  fuo  fubiedo.Si  enim 
obiedum  fit  adsquatum ,  circa  quodlibet  eius 
poteft  potentia  habere  a,(k\im  5  igitur  quaslibcc 
voiuntas  creata  poteft  tcnderc  non  foliim  in  bo- 
num  fimpiiciter,fedinbonum  apparens, 

Tertio  fic  :  Auguftinus  de.Fidc  ad  Pctrura: 
^odlihet,  tjuod  efl  de  nihilo,petefi  dejicere,cam  qua:- 
libet  creatura  poflit  deficere  ,  quia  ipfa  cft  dc  ni- 
hilo,&  per  confequcns  poieft  peccarc, 

Dicotamen  qu6d  iftae  rationcs  non  conciu- 
dunt.  C^m  dicitur  primo  qu6d  omnis  voluntas, 
quac  in  agcndo  non  cft  rcgula  fua ,  poteft  errare, 
falfum  eft,qura  intellcdlus  non  eft  ipfa  principia, 
fcd  eft  quafi  tabula  nuda.  Non  enim  fic  iunt  prin- 
cipiainteiicflui  innaia  ,  quod  fimfibi  concrea- 
ta  :  fed  pro  lanto  dicuntur  innata ,  quiafunt  ficut 
ianux,vt  habetur  i.Mctaph.tcxt.cap.i.quia  ftatim 
ex  fcnfu  occununt  notis  terminis  cx  iumine 
ipfius  inteilcftus,  Principia  enim  cegnofcimiu  in- 
quantum  termines ,  icc.  Intellcdlus  igitur  non  eft 
reguia  fua,&  tamen  non  potcft  errare  circa  prin- 
cipia,  &  conclufioncs  ,quas  videtdcmonftratiuc 
fequicx  principiis.Probatur:hacc  voluntasbeaia, 
accipicndo  hoc  totum  ,veluntatemftth  heatitudine, 
adhuc  in  agcndo  non  eft  regula  fua  ,  fed  foia  vo- 
iuntas  diuina,&tamen  voiuntas  ,  vt  fub  bcati- 
tudine  formaliier  ,  non  poteft  crrare  in  agcndo, 
Vndc  non  plus  poieft  conformaium  reguii,  dum 
cft  conformatum  ,  in  fcnfu  compofiio  frrare, 
quam  poicft  rcguia  fua,&  tamen  voluntas  vt 
conformaia,  &dumeft  conformata  rcguix,  non 
eftregulafua. 

Ad  fecundum,  potcft  dici  qu6d  nuilum  bo- 
nimi  cx  rationcfuicft  non  volibilc  ,  quia  nul- 
lum  cft  cns  ,  quod  Deus  non  poffit  veile,  &  nui- 
lum  eft  taicin  quo  volnnias  aliqua  non  poflit 
meriioric  tendere.  Vnde  pofitoquod  fitaliquod 
bonura  ita  apparens ,  quod  volunias  creata  non 
poteft  habete  iCkam  volcndi  circa  iiiud:cum  poilic 
^  iilud 


Centfi. 


3- 

AlexMder 
Altnfis, 
Prima    ratio 
fri  parte  n*- 

g»tlM». 

Sttunda, 


Tertia, 


Alexanier 
impugniUHr. 


IntiileHuf 
ncn   eft  fu» 
regula  ,  t»- 
men  eirc» 
frineifia  nm 
fiteft  errnre. 


QusEftio  vnica. 


363 


Tendtrt  tx 
fe    in    nihtl, 
non  efl   ejft 
lecdtbile. 


R.itio  prim» 
Sccti  ffo 
tonclufione 
ncgntiu». 


titdl*  volim- 
tns  neeejf»- 
rii  rtll»,nifi 
Vei. 


6. 

Stcuni». 
Null»  veturt- 
tai  cteat» 
eft    fAtiata 
niHttrtliter. 


illiid  noIlcmcritoric,&  «o//f  fit  ,a^us  voluntatis 
policiuiis,  ua  poieil  habere  adum  voluncacis  cir- 
ca  qiiodcunque  bonum,&  hoc  fufficit.  Vnde  Au- 
gultinus.  Circa  omne  cptod  imelli^»  poffum  z/ti  vo- 
iHnttUe, d!"  hoc  dico  oolendo,  velnoLendo^  Et  fic  eciam 
intelligecur  illud  Auguftini.  Gtuidqutd anima me- 
minit  vttlt, hoc  non  eflet  verum,  nili  acciperet  ibi 
velle  pco  adu  poiitiuo  voluntatis,  aut  communis 
eft  ad  veUe,&c  nolle. 

Ad  aliud.  Si  capiatur  quod  emne,tfHod  efi ex  ni- 
hil0,poieji  deficere,  hoc  eft  tendere  in  nihil,  libi  di- 
miffiim  ,  coiiccdo  ,  bc  ex  hoc  non  fequitur  quod 
poteft  crtarc ,  vel  pcccare ;  quia  pari  rationc  cum 
intclitiflas  fit  cx  nihilo ,  ficut  voiuntas  ,  intellc- 
6tus  pofTet  dcficere,hoceft,  tendere  innihil,fibi 
dimiftus,  &  tamen  circaprincipia  non  poteft  cr- 
tare.  Tendcrc  igitur  in  nihii  nonarguit  quod 
poteft  errare  ftante  fua  natura.  Similitcramare 
Dcum  cftaclus  crcatus,  &  tamen  ftanre  a6lu,  im- 
poflibile  eft  ipfum  dcficere,  iia  quod  poffiteflc 
non  rcduSjdum  eft.  Eciam  ratio  xqualitcr  con- 
cludcret  quod  lapis  poiret  peccarc,quia  potcft  de- 
6cere,hoc  eft.tendcre  in  nihil. 

Dico  igicur  fuftincndo  conclufionem  proptcr 
hoc,  qu6d  audoritatcs  Sancflorum  videntur  ma- 
gis  concludcie  illam  partem,qu^m  oppofitam,& 
addo  rationes  probabilcs.  Primacft  talis  ^  omnis 
voluntaspotcft  appeterecommodum  ,  quia  om- 
nis  appetitus  fcqucnsapfrehcnfioncm  potcft  hoc 
appctere  commodum,  vt  apparet  in  irrationabili- 
bus.  Ex  his  arguo  ,  omnis  voluntas  ,  in  qua  non 
neceirario  coniung'jntor  appetere  comntodum ,  Sc 
reiie  appeiere ,  potcli  yppcterc  vnum  finc  alio ,  vt 
commodum ,  &  non  rcilcifcd  in  nulla  voluntare 
creata  lunt  ifta  dijo  ncceflkio  vnita.  Probatio, 
nam  nulla  voluntas  ex  hoc  lolo  quod  appetit,  eft 
re<5ta,nifi  voluntas  ptima:igitur  omnis  volun- 
tas  crcata  poteft  non  rc£tc  appctcre  fibi  com- 
modum. 

Dicunt  ,  illud  non  fcquicur ,  quia  licer  cx  hoc 
folo.quod  appetit,  non  fit  voluncas  creata  tcikz, 
tameii  poteft  crcati ,  vt"  fempet  conformetur  rc- 
gulx  re£l;£,&  ita  benc  cft  rcda  pro  tunc,ficuc  re- 
gula.vt  prius  argucum  eft. 

Concra  illud  non  inftat ,  quiaomnis  volimras 
ficut  potcft  velle  fibi  commodum.fic  potcft  veile 
eo  modo,  quo  eflec  fibi  maius  commodum  ,  fi  in- 
eftet ,  qui  quidem  modus  non  cft  prjcfcriptus  a 
Dco,vt  fuppono:fed  fi  commodum  infinitum  ef- 
fcc  fibi  idera  ,  magis  eflet  fibi  commodum ,  quam 
nunc  fit,  &fic  poteft  quaelibetvoluntas  appetere 
fibi  fummum  commodum,vt  fibi  idem;&  fic  po- 
tcft  appetere  non  rcdc  commodum,qHia  appcre- 
re  (ibi  plus  qn^m  fit  ordinatum  h.  Deo.  Et  fic  po- 
tcft  tenere  primarario  flipcriiis  fa6la  ,  quod  om- 
nis  voluntas  ,  qua:  in  agendo  non  cft  fua  regula, 
ncque  neceflario  conformis  regula*  fua:  ,  poteft 
in  agendo  errarc,  quia  poflet  appecere  fibi  com- 
modum  fccundum  omncm  aiodum,quo  poflet 
eiFe  fibi  commodum,fi  ineflct. 

Sccunda  ratio  ad  idem :  omnis  voluntas ,  qua: 
in  appetcndo  non  eft  fatiata,  nec  quietata,  potcft 
aliud  appetere ,  vel  non  in  ordine  ad  illuj  :  fed 
omnis  voluntas  creata  cft  talis  naturac  ,  quod 
non  poteftcx  naturalibus  cflc  fatiata  ,  ncc  quie- 
tata  ,  quia  non  potcft  quictari ,  nifi  in  bono  infi- 
nito  ,  vt  probatum  cft  alibi  ,  &  fic  non  poteft 
habere  przfens  primum  bonum  infinitum  pcr 
natur'alia  fua,quiaficpoirct  naturaliter  attingerc 
beatitudinero  fuam  fimplicitcriigitur  non  poicft 
Sceti  eper.  Tom.  XI, 


efle  naturalicer  quietata.Et  ide^  non  poceft  creari 

ita  nobilis ,  quin  fibi  derclidta  poffit  tendcrc  in 

bonum  apparens,volendo  ipfum,&etiam  deficc- 

rc,vi  conciudunt  fccunda  ratio ,  &  tertia  fub  hoc 

intellcdlu;&  pcr  confcqucns  per  nuUam  gratiam, 

nec   per  aliquod  accidcns  fibi   datum   poteft 

confirmari  ,qain  natura,  quz  fubeft  tali  acci- 

dcnti ,  poffit  peccarc.   Gratia  enim  coUata  vo- 

luntati  non  facit  impoffibilitatcm  ad  pcccan- 

dum ,  quin  voluntas ,  qux  cft  beata ,  in  fenfu  di- 

uifo  polFet  pcccarcjtamcn  voluntas  beata  in  fen- 

fu  compofito  non  potcft  peccarc  fic,  qu6d  fup- 

poficum  fub  accidente  mancns ,  poffit  eiTc  vnum 

totum  rcfpc^au  peccati :  fcd  natura ,  qux  fubcft,  £;'7''^,'^J) 

fibi  dcrelicSa  poflcc  pcrdere  hoc  accidens  :  fed  impectnhi. 

Deusillud  conferuabit ,  6(  coaget,  ficut  agcns  /«  4.  rf/yJ.^j. 

fortius  przuenit  debilius,  quod  nunquam  erit  jM«/f.<f. 

in  eius  poceftateperdcrebcatitudinem,nec  ctiam 

pcccare. 

Ad  primum  principale  ,  dico  quod  Dcus  po-  7- 
teftfacerevnum  corpus  ,  quodnon  potcft  deor-  ^^  ^rgum. 
dinari  in  motu  fuo  deordinatione  illa,  qua:  nunc  ^"""1"' 
cft  pcccatum,quia  illud  corpus  non  cft  culpabilc, 
cura  non  fit  capax  pcccati ,  &  idco  non  cft  fimilc 
de  voluntate,cijmipfa  fit  capax  peccati.  Sed  ficut 
illud  corpus  cft  capax  talis  motus  ordinati ,  fic  eft 
capax  oppofitx  deotdinationis,  vt  moucatur  mo- 
tu  contiario,  fi  Deus  vclit,&  tunc  cft  fimile 
quantum  ad  hoc.  Si  tamcn  quilibet  motus  fibt 
incfletjcflct  xqucordinatu$,ficut  ifte,  qui  modd 
ineft.  Sicut  materia ,  quantum  eft  ex  fe,xquali- 
lereft  fub  omni  forma.  Tunc  eft  fimije,  nifi  ima- 
ginetut  vnus  Angelus,ficut  fingit  Anfclmus  de 
Cafit  diaboli  ,q\j6d  primo  eflct  quxdam  natura, 
&  deinde  tantum  daretur  fibi  afl^edio  commodi 
fine  rationcjilla  voluntas  noneflet  capax  peccati, 
quovfque  daretur  fibi  plus,  ficut  accidit  in  phre- 
ncticis,&  non  habentibus  vfum  rationis,  fcd 
impeditum  perpetu5  ,  talis  voluntasnon  eftca- 
pax  peccati  cum  talibus  circunftantiis  :  nec  ctiam 
eftcapax  adbus  meritorij.  Ideofolumdebet  in- 
telligi  de  habente  voluntatem ,  &  fimul  vfum 
rationis. 

AdaIiud,dico  quod  fiDeus  faceret volunta-        8. 
tem ,  qux  in  primo  inftanti  ncceflario  tenderet  ■^'^  fiitutt' 
in',aIiquod  bonum  ,  igitur  in  quolibet  inftanti  „*""      , 

j    ^      .         ,.  ,1"  .  ?  >  Non  ntcejja- 

tenderet  m  aliquod  bonum  :  ideo  nego  antece-  riotendere  ^ 
dens  ,  quia  beatitudine  apprehenfa  non  nccefla-  veluntas  i» 
ri6  tenderet  voluntas  in  ipfam  ,  licct  non  poflct  ^"'»"  eUri 
eam  noIlepofitiue,poteft  tamen  eam  non  vclle  1'^'"!^'  . 
negatiuc,vt  didlum  eft infinequarti*.  Et  vel  ^     '  l'"o. 
efto  quod  neceflari^  tenderet  in  aliquod  bonum,  »,10.  ^itt  j. 
vt  ponit  opiniocommnnis,  adhuc  non  fcquitur  1///I.1.5.3. 
quodtendcret  in  quodlibcc  apprehenfum  modo 
debico,  quia  adhuc  poflct  tcndere  immodcrate  in 
bonumapprehenfum.   Vel  eftoquod  neceflari6 
tenderet  in  aliquod  bonum  apprehenrum,&  mo- 
deratc  vt  in  bonum  vltimum,adhuc  non  fequitut 
quod  ccnderct  in  quodlibet  moderatc  ,  quia  non 
eft  fimile  de  optimo  ,  &  de  aliis  obiediis ,  ciim  in 
primo  nulla  ratio  mali  poffit  inueniri,  &  in  mul- 
tis  aliis  poffit. 

Ad  alind,cum  dicit  Anfclmus  quod  pofie  pec-        9- 
care  ,  «0«  efipars  liberi  arbitrtf.  Dico  c^aod pofie  po-  ^'^frtium. 
tcft  accipi  duplicitcr,  vel  vt  dicit  ordtncmpo-  'J^'  duflex 
tcncix  ad  adum,  vel  pro  illo  abfoluto  ,  quod  ha-   pjjft  feerart 
bct  rationcm  pocctix,in  quo  fundaretur  iftc  ordo  noa  eft  liber- 
ad  adu.Primo  modo  pofle  peccarc  nihil  cft  ipfius  '**>  exfUea- 
poccntix,  in  qua  fundatur,  nec  pofle  beneagere,  """' 
vcl  vclle,nccpofleraalcvelIe  ,eft  aliquid  liber- 
H  h     2  tatis. 


3^4 


Lib.II.DiftinaioXXIV. 


^d*  J*  h»e 

jfMpri.di/l.j. 


Vlunttu 
^rmt»  non 
fmjl    enrtr* 

di  /*  pofft 

fueari. 


tojft  ptecnri 


firiintM  ad 
libtrMm  mr- 
kitrium. 


lO. 
jld  qu^r- 
Hii». 


^0ri   VI- 
luntaf  ,  (^ 

fratia  non 
fcjfint  tfi 
idtm  vni- 
tiui. 


An  ^iHs  fO' 

tift  ertart 

ftrftSioum 

ertaturam 

ftrftSiJftmtt 

tnsta. 


tatis,qpia  refpediuum  nihil  eftipHus  abfoluti. 
Et  principaliter  hoc  poffc  ,  vt  dicil  ordinem  po- 
tentiz  ad  adum  ,  eit  limul  natura  cum  adu ;  fed 
poxentia ,  in  qua  fundatur  ordo,  eft  prius  natura 
a£ta  i  igitur  ilia  potentia  abfoluia  nihileftiilius 
refpe^kus ,  non  tamen  poteft  hoc  fundamentum 
eiTe  Hne  tali  refpe(SI;u,quia  iile  refpedus  eft  necef- 
fari6  confequens.  Siloquamur  de  potentia,  qua: 
eft  ordo  ad  adum,eft  ibi  coniiderare  duo,ficut  in 
peccato  eft  adus,&  deformiias  in  aAu,  fic  eft  ibi 
potcntia  ad  agere  ,  &  ad  fic  agere  ,&  iftacorre- 
fpondent  iibi  inuicem  ,  &  fundamentum  diciiur 
eirc  voluntas  quaniiim  ad  velliy  &  idfie  velU.  Lo- 
quendo  igitur  de  libertate  arbitri)  abfolute,&de 
voluntate  abfolutCipoiTum  abfolui  a  poHe  pecca- 
re,  quiainDeo  itaeft,non  tamen  involuntate 
creata ,  qux  eft  liberta's ,  &  creaia  liberras.  Licet 
i^iwpofe  peccare  nihil  Ht  liberi  arbitrij  abfolu-* 
te,nec  voiuntatis  abfolutc ,  eft  tamen  aliquid  vo- 
luntatis  creatae ,  &  liberi  arbitrij  creati,  accipien- 
dopojfe  pro  fundamento.Ide6  non  poteft  efle  vo- 
luntas  creata ,  qain  poffii  fundare  adium  talem, 
qui  poteft  deHcere,&;  qui  poteft  effe  deordinatus. 
Ide61iberun}  arbitrium  creatum  noneft  nifi  fic 
ilkpotentia,qu£  poteft effe fundAmentum  po- 
centix,qus  dicit  ordinem  ad  adum. 

Ad  aliud  ,  didum  eft  prius ,  qu6d  gratia  non 
tribuit  voluntati  impeccabilitatem ,  quin  illud, 
quod  fubeft  gratis^iit  peccabile,licet  non  totum, 
voltattat  vt  fHbgr»tta.  Vel  efto  qu6d  gratia  poilec 
confcrre  ,  quando  eft  confummata,voluntati, 
qua:  fubeft  ,  impeccabilitatem ,  vt  ponitur  com- 
muniter ,  adhuc  non  fequitut  qu6d  poteft  creari 
vna  creacura ,  vbi  ifta  funt  idem  vnitiuer ,  qux  iit 
impeccabilis  pcr  naturam.  Quia  quandoaliqua 
duo  funt  diftincl;a  realicer  fecundum  rationes 
formales,ita  quod  vnum  illorum  fit  fufceptiuum, 
&  alius  aAus  eius  ,  non  poteft  vnum  fieri  aliud 
vnitiue,  nifi  fufeeptiuum  fucrit  infinitum,  cuiuf- 
piodi  eft  folus  Deus ;  quia  quantumcunque  ex- 
tendicur  illud  fufceptiuum  in  perfedionibus, 
dum  nianec  fundamencum  ,  fempet  eft  perfcdi- 
bile  i  maiori  aduiigicur  quancumcunque  creacu- 
ra  racionalis  incenderecur  in  perfedione ,  femper 
eflec  perfedlibilis  maiori  gratia.  Ectancomaior 
in  eo  cfTec  deformicas,  C\  cam  non  haberec ,  qukm 
eflec  in  alio  ,  quod  non  efTcc  nacnm  cantam  per- 
fe(Sbionem  habere.  Ide6  ci!im  charitas  ,  &  fuura 
fufceptiuum  fint  diftin6);a  fecund^m  fuas  ratio- 
ncs  formales  ,  &  tealiter ,  folum  poteft  concludi 
qu6d  fi  eft  charicas  in  Deo,eft  fibi  eadem  vniciue, 
non  aucem  i«  aliquo  (inico. 

Ec  c^m  dicicur  ,  fi  fieret  vna  creatara ,  qus 
haberet  perfedionem  voluntacis,&illam  per- 
fedbionem  gratix  ,  adhuc  non  efTec  infinica  tx 
duabus  perfedlionibus  finicis  ;  igicur  poflec  fieri 
^Dco. 

Dico  hic  ,  ficut  ad  racioncm ,  qua  probacur 
qu6d  perfedliffimacreacura  ,  qu«  pofTec  efTe^pof- 
fec  adhuc  efTe  perfeftior  creata,qaia  fimilis  ratio 
eft,fi  adderetut  aliquis  gradus  perfeftionis  perfe- 
Aiffimit  creaturz,quae  pofTetefTejadhuc  non  cffi- 
ceretur  infinita ,  &  tamen  non  manifeftam  cft 
qu6dnon  propter  hoc  eft  concedendum  qu6d 
Deus  pofTct  creare  perfeftiorem  creaturam  per- 
feftifKma ,  qux  poffet  effe  ,  quanquam  poirct 
crearc  fortc  perfeaiorem  perfeftiffima.qux  mo- 
d6  eft.  Similiter  per  eundem  modum  arguendi 
pofTet  probari ,  qu6d  data  albedine  in  fupremo 
gradu,qui  poffic  efTeinnacura  albedinis,qu6d 


adhuc  pofTec  effe  albedo  perfedior,  quia  vno  gra- 
duaddicoalbediniin  fupremo  gradu ,  adhucilla 
non  eflcc  infiniiae  perfedionisi  igicur  adhuc  eflec 
limicaca,&  poflec  concineri  in  genere. 

Dicocamen  quod  fi  addacur  gradus  albedinis 
albedini  in  fupremegradu,  eft  manifcfta  concra- 
didio ,  &  ide6  non  omnis  gracia  efl  compoffibi- 
lis ,  qu«  pofTec  fingi  per  incelledlura  verum ,  vel 
falfum.  Sic  dico.quod  falcem  aliqua  creacura  fu- 
premc  pcrfedka  eft  poffibilis  cfTcecfi  forcc  non  fit 
mod6  fadla ,  ica  qu6d  cfTec  concradidlio  qu6d  ex 
aliquo  gradu  fuperaddico,&  illa  perfedlione  cota 
fiat  ens  crcatum  ,  neque  eft  aliquod  ens  vnitiui 
eoniinens  ifta ,  nifi  fohis  Deus.  Nec  in  propofito 
pro.pcer  incoropoffibilicarem  prouenit,qu6d  non 
pofltc  creari  creaeQra  vniciueconcinens  volunca- 
tacem  creacam  ,  8c  graciam  ,  fed  pcopcec  infini- 
tacem  ,  q^a;  refulcarec ,  fi  ex  his  poffic  fieri  vnum 
cteacum,in  quo  vnum  eiTec  aliud  vniciu^. 

Ad  aliud ,  cum  dicicur  ,  potefi  facere  voluntatetn 
impecctthilem  inprimonutic  f  Dicp  qu6d  non ,  quia 
fi  eirec  impeccabiUs  in  primo  tittnc ,  propcer  roo- 
tum  nacuralcm  redliffimum,c6m  mocus  nacuralis 
voluncacis  fic  feroper  aeque  incenfus  ,  manence 
nacura eflet  impcccabitis  in  quohbec ff»»r,  dum 
manereCi  Ec  c\xm  probacur ,  d ico  qu6d  ifta  incli- 
nacio  nacuralis ,  quia  voluncas  appecic  commo- 
dum  ,  non  eft  adus  elicicus  ,  ide6  femppr  ten- 
dic  aequaliter  in  bonuro  commodum  ,  nifi  aliun- 
deregaletur.  Nunc  autcm  nullus  a(%us  elicitus 
volumatis  dicicur  naturalis,  nifi  quiaeft  confor- 
mis  appetitui  naturali ,  &  inclinationi ,  quz  non 
eft  a6tus  elicitu$.Ide6quilibet  elicitus  quantum- 
cumque  fic  conformis  inclinacioni  nacurali ,  & 
proptei  hoc  poflet  dici  nacuralis  ,eft  tamen  me» 
re  liber. 

Similicer  conccdences  ancccedens ,  negarent 
confequcntiam,  quia  non  eft  fimilis  de  primo  in- 
ftanci ,  &  quolibec  pofteriori.  Dicunc  enim  qu6d 
quilibec  a6bus ,  qui  eft  rei  in  primo  inftanci  pro- 
duifiionis  ,  eft  immediace  <i  producence.  Ec  ide6 
dicunc  qu6d  in  primo  inftanci  non  poceft  pecca- 
re ,  nifi  redundarec  in  Deum.  Sed  in  inftancibus 
pofterioribus  poteft  elicereadum  bonuro,&  ma- 
lum  a  fe  cum  influencia  generali. 


ir.' 

ContraiiSit 

tft  atiquid    ' 
ttddifufrim». 


^iqumtum. 

Vtluniai  ntm 
tfi  impitta- 
bilis  infriiKf 
tn/iaiui. 


Vidi  fUpri 
d.^.  q.  vnlt» 
num.i,  (f  3* 


DISTINCTIO   XXIV. 
Clj  jestio     Vnica. 

Vtmm  portiofiperior  pt  diuerja  fotentia 
a  fortione  inferiori  / 

D.Thom.i  p.q.-j9,art.y.iir  hU  q.x.a.i.  V).\iom\x.x.f.art.x. 
f.t.Kichard.i»-/.i.j.4.  Duiand.jM4/?.4.  Gabi.  q.i.art-i. 
JS.gid.<jutft.%.  Scoci»  Oxin.hie. 

I  R  c  A  diftinAionem  24.  in  qua 
Magifter  decerminac  de  adiucoriis 
ad  refiftendum  ,ponens  quandam 
diftindlionem  animz  pocencia- 
rum ,  quaericur  vnum  ,  vtritm portio 
fitperior  fit  potentia  diftinEla  a  portione  inferiori  ? 
Qu6d  fic  ,  quia  fecundum  Auguftinum  i2.v<^ 
Trinit,  4.  Imago  eft  in  fuperiori  portione  ,  in 
infcriori  non  eft  ;  fed  non  ppteft  fimul  ef" 
fe,  &  non  cfTe  in  eodem  ;  igitur  eft  alia  po- 
tentia. 

Item,pocemiz  dlftinguuntar  per  obieAa,  i.</« 

Anima 


I. 

Argumint, 
frimmm. 


Quxftio  Vnica, 


365 


C$nlri, 


"DufUx  in- 
teUeltHS  qM*' 
ftitnit. 


In  vtr4gitl 
fortien*  fmt 
plurei  fttin- 
ti*. 


5- 

7«  diuintt 
funt  trei  f«- 
tenti*. 


Similittr  rt- 
feriuntMr   in 
forfiene  in- 
feritri. 


jinittMttext.  ^ ;.  fed  obiedum  fupcrioris  portio- 
nis  cft  attcruum  ,  obiectum  infcnoris  portio- 
nis  cft  remrorale  j  -.gitur  iltx  potentis  diftin- 
guumur. 

Oppyfifum.  Auguftinus  vhi  fupri  in  principio 
C?.pi(ulii  lon  dit.i:ntK CMUtJiinciM ,  niji ttmmmpeHet 
epctJ  gcininamiu. 

S  C  H  O  L  I  V  M. 

Pertionem  /iiperiorem  ejft  vnam  ,  &  etindem.  IIU 
re^icit  tuerna\  httc  temfcrMUs. 

REfpondco  ,qu6d  iftaqusftio  poteft  habere 
duplicem  intelledum  5  quoruro  vnus  eft  il  - 
le ,  quod  portio  fupctior  (it  tantum  vna  poten- 
lia;  &nmiliter  infcrior  Gc  cantikm  vna.  £t  tunc 
eft  quxrere ,  vtrum  vna  (ic  cadein  pocencia  cum 
alia?  Alius  intellcdlHS  quxftionis  eft  ifte,qu6(l 
accipicndo  aliquam  pocentiam  in  portione  fu- 
periori  vt  intcllcdliuam  ,  &:  fimilem  ift  pot- 
tionc  iuferiori  ,  fcilicet  intelleftiuam  ,  &  fic 
de  voluntate  &  memoria  ,  Sc  tunc  qusre- 
tetur  ,  vtrum  fintd'ftinita  potcntia;&  vtrum 
incellc£lu$,  provtcftin  portione  fuperiori  &  in- 
feriori,fic  eadem  potentia,aut  diuerfae. 

Dico  autem  qu6d  primus  intcile£l;us  eft  fai- 
fus  ,  fcilicet  quod  cantiim  cft  vna  potentia, 
quia  in  neucra  portione  eftvnacancum  pocen- 
tia  ,  im6  in  vctaque  portione  funt  diuerfie  po- 
tenciz.  Nam  fccundum  Auguftinum  11.  de 
Trinic.  cap.  4.  Portio  fnferior  efi  rejpeSl»  ttemo- 
r«jw,rerpe<ftu  qqorum  eft  mcmoria,  iacelligen- 
tia  ,  &  voluntas^quae  non  func  vna  potentia. 
Vnde  Auguftinus  in  illa  fuperiori  portione  po- 
nic  prascipuc  imagincmTrinitatis.qux  non  eft 
nifi  quantum  ad  iftis  potentias  :  quod  non  eflct 
verum  ,  nifi  refpe^^u  actcrnorHm  in  itla  cflTent 
ifta  tria  :  ergo  (upcrioc  non  eft  tancum  vna 
pocencia. 

Itcm  ,inDeo  eft  mcmoria  paterna.qua:  eft 
principium  produdionis  Filij,qiizeft  notitia 
genita,&  per  confequcns  ibi  eft  intelligentia, 
&  etiam  in  Deo  eft  voluntas ,  quz  eft  princi- 
pium  produ(5lionis  Spiritus  fandti.  Vnde  in 
Deo  ita  funt  principia  produ(5liua  perfonarum 
diftin(fkarum  cealiter.  Et  iftx  potcutia,  vc  funt 
principium  produccndi  perfonaSjnon  funt  di- 
ftin6ix  ex  creatis  :  quia  impoflibile  cft  peifo- 
nas  diuinas,quzfccundum  fc  fimpliciter  funt 
necedariz,  dependere  quantijm  ad  aliquid  a 
creatis,qux  func  poflibile  eflc  ;  ergo  illx  po- 
tentix  rerpiciunc  diuinam  cfrentiam  ,  quat  fci- 
liccc  zcerna  eft  :  ergo  refpedlu  aeternorutti 
funt  illac  potentix  dirtin(Stz  :  ergo  portio  fu- 
petior ;  qux  eft  refpc(5lu  xtetnoium,non  eft  tan- 
lum  vna  pocencia. 

Eodem  modo  dicendum  cft  de  porcione  in- 
feriori ,  quod  non  eft  vna  potentia  tantum ,  cum 
ipfa  fit  intelle(ftus  ,  &  volnntas  ,  &  memoria, 
rcfpe(flu  obie^li  temporalis,  quia  refpedu  calis 
obiedi  aniraaeft  aliquando  in  habicu  fcientix 
alicuius  conclufionis  verx ,  &  hoc  refpicit  me- 
moriam  :  aliquando  eft  in  a6tu ,  &  rcfpe(5tu  in- 
telligendi  illud  ,&  hoc  refpicit  intcllc^aum.  Ex 
hoc  autem  qu6d  adlu  intclligit  ,fequitur  voli- 
tum  in  voluntate.  Cum  crgo  ifta  tria  non  poflint 
efle  vna  potentia,  portio  inferior  non  erit  vna 
potentia. 

Sccundiim^hoc  diccndum  cft  qu6d  non  diftin- 
Sctti  oper.  Tom.  X I. 


guituc  poctio  fupecioc  &  inferioc  per  hoc, 
quod  fuperior  cft  tantum  contcmplatiua  ,  fiue 
fpeculatiua  ,  &  alia  cft  pra£lica  ;  im6  lam  fpecu- 
latio,  quam  praxis  fccundiim  Auguftinum  vbi 
fnpra  ,  pcrtinct  ad  portionem  fuperiorem.  Ifta 
enim  contemplatio  non  tantum  continct  in  fe 
fpeculationem  puram  ,  fed  etiam  amorem ,  vc 
patct  per  ipfum«i'«<^»i.  Sic  ergo  dico  quod  por- 
cio  fupcrior  ,  qux  intcndit  circa  xterna  con- 
fulenda  ,  fiue  contemplanda  ,  &  inferior  circa 
temporalia  difponenda  ,  neutia  eft  vna  po- 
ccncia  in  fc.  In  vtroquc  enim  ponit  Augufti- 
nus  Trinitatcm ,  fed  in  fuperiori  propric  ponit 
imaginem. 

Quartum  ad  fccundum  intelleclum  quxftio- 
nis  •  dico  quod  comparando  partes  Trinicatis 
in  porrione  fuperiori  partibus  in  portionein- 
feriori  ,non  func  alix  potcntix  ,  vt  accipiendo 
memoriam  &  intelligentiam  inter  fe  non  pof- 
func  «(Te  alia  potentia  in  fupcriori  &  inferiuri 
portione.  Qaod  probatur  pnmo  ex  i€tu:  nam 
fecundum  Auguftinum  vbi  fitpra ,  portio  fupe- 
riorintcndit  regulis  xternis  comtcmplandis ;  in- 
ferioc  vcro  tcmporalibus  agendis  ,  fecundum 
regula  xternas.  Vnde  fuperior  portio  intendic 
frui  prim6  ,aquo  inferior  recipit  regulam  agen- 
doruro. 

Ex  hoc  arguitur :  eadera  potentia  cognofcit 
principiuro  &  conclufionem  ,  qux  fcquiturex 
principio ;  aiioquin  nulla  potencia  cognofccrec, 
cijm  non  cognofcacur  pcr  fe  conclulio ,  nifi  cx 
collacioncad  principium,  ficuc  arguic  Ariftotc- 
lcs  i.de tyinima itext.  146.  de  fenfu  communi, 
qu6d  fivnapocencia  non  cognofccrec  fcnfibilia 
diuerforum  fcnfuum ,  nulla  pocencia  cognofce- 
cec  difFerenciam  illorum :  nunc  autem  intelle^lus 
provt  eft  potcio  inferior  cognofcir  conclufionem 
deagibili  cemporali ,  cuius  principium  &  rcgu- 
lam  xternaro  cognofcic  pottio  fupetior ,  fcilicec 
quod  prxcepta  Dci  cx  charirate  funt  implcnda, 
vel  alujuid  tale  ;  ergo  eft  vna  potentia  intclle- 
ftiua  porcio  fupcrior  ,  quxcft  relpc(^u  principij, 
&  potcio  ^infcrior  ,  qux  eft  tclpcdlu  conclu- 
fionis. 

Item,fecund6  probo  idem  ex  aftu  fpeciali, 
fcilicet  bcatitudine ,  nam  beatitudo  non  confiftit 
nifi  in  operatione  potentix  vnius  fecundum  ean- 
dcm  rationem:  nametfibcatitudofit  fimulfn  in- 
tellcdu  &  voIuntate,tamcn  non  potcft  cfTe  in 
duabus  potentiis  intclledtiuis.velin  duabus  vo- 
iitiuis  :  imo  ncccffario  aftus  vnicus  vnius  ratio- 
nis  tantum  eft  in  vna  potentia,quia  beatitudo  fe- 
cundtim  Philofophos  ,  &  fecundum  omnes ,  eft 
optimumhominisiideo  cantum  in  vna  virrute 
confiftic  vnius  racionis :  beacitudo  autem  eft  por- 
tionis  fuperioris  racionis ,  vcmanifeftum  eft  :  & 
i*milicer  eft  porcionis  inferioris  racionis.quia  eft 
iilius  poccntix.qux  eftprincipium  merendi,cum 
prxmium  correfpondeac  merito  ;  potentia  vero 
inferioris  portionis  eft  principium  merendi ,  vt 
illa,  qux  elicit  adtus  metitorios  circa  proximum, 
&  alia  tcmporalia :  huiufmodi  eft  tota  portio  ra- 
tionis  inferioris:crgo  potcntia  intcIle(Siui  in  fu- 
periori  &  inferiori  portione  eft  vnius  rationis, 
&  fimili ter  potencia  voliciua  virobique  eric  eiuf- 
dera  rationis. 

Icem  ,   tertio  oftenditur    hoc    ex   habitu  : 

idem  habitus  non  pcrficit  duas  potentias ,  fed 

eadem  charicas  perficic  voluncatem   fuperioris 

&  inferioris  portionis  ,  crg/O  non  funt  dux  po- 

H  h     j  tcntix» 


Ifi*  ferticiHt 
non  diflin- 
guuntnr    fe- 
net    ^iul»- 
titnim  (^ 
fr*xitn . 


5- 

E*dem  ejt  f*' 
tentia    in 
fertiene    fn- 
feriori  (jfin- 
feritri. 


Preisttlr 
frime. 

Eadem  feten' 
tl*   teguofcit 
frtncifium 
(^  canelujit- 
ntm. 


Prebatur  fe- 
eundi. 

Beatitude  ;jf 
rtlpeilH 
■vt)  iufju* 
ferlienu. 


6. 

Pretetur 
tertie. 


S66 


Lib.  1 1.  Diftindio  XXV. 


pifHnlli»  in 
pojiirlori  ntn 
ttifert  enn- 
dem  iitj/riori. 
jdem  e[l  h»- 
bitns  chari- 
f»tii  in-vtrA- 
ane  fertione. 


frfbelur 
Quarti, 


*  Jni.d.t. 

Acf  ar£um. 
primum 

frir}(lpale. 


ffnm.ii. 


tttprie  efl  rtr 

^eSu  tter- 
poritm. 


Ad  fecttri' 
fturn. 


KullapDten. 
ti»creat»re' 
^iciem  mul- 
f»  ,  habct 
tinum  cbie- 
(ium  realf. 


tcntix  ,  &  fic  de  intellciau  ;  crgo  ,&c.  Probatio 
inaioiis ,  diflindio  in  pofteriori  non  argujt  di- 
ftindtioijem  in  priori.lcdpotiiis  c  conuerlo.quia 
fcmpcr  tft  nr»aior  vnitas  in  priori  ,quam  in  po- 
fterioriilcd  habitus  eft  ynusjergo  potcntia,  quam 
informat,magis  cft  vna.  Probatio  minoris,Cha- 
ritas  perftcit  voiuntatcm  fuperioris  portionis, 
qua  diligitur  Pcus.  Siraiiiter  perficit  inferioris 
portipnis  voluntatcm,quiaaliter  cx  iftacharita- 
tc  non  diligeremus  proximum,qui  non  diligiiur 
nili  i  chantate  portionis  infcrioris,(Sc  noncft 
nifi  vna  charitas  ,  qu«  fe  cxccndit  ad  omnia  dili- 
gibilia  :  crgo  non  cft  niii  vna  voluncas  :  {imiliter 
i)on  cft  nili  vnus  intcUedus, 

Poiict  ctiam  argui  cx  parte  obicdi  vtriufque 
porcionis  ,quia  intcliedlus  portionis  fupcrioris 
&  poriionis  infcrioris  cft  idcm  obiC(5lum  adae- 
quatuuijVt  ipfum  cns,  quod  cft  communc  Deo  & 
creaturs,vt  oftcnfum  eftin  primo  *.  Sed  huic 
rationi  non  innitor. 

Ad  primum  principalc.dico  qu6d  imago  con- 
Hftit  inanima,  non  iecundumquod  totalitereft 
vnum  ens  ,quia  cflcntia  anims  repracfcntat  vni- 
tatem,  &  diftindlioncm ;  vnitatcm  tatione  eflen- 
tiac,  diftindioncm  rationc  potcntiarum  ,  vt  fub- 
funt  aftibusjvt  didum  cft  ciiftinEi.16.*,  Nuncau- 
tem  potentiac  polfunt  comparati  rcfpedu  xtet- 
norum,  vel  refpcdu  tcmporalium  ;&  tefpe<aa 
Kternorum  habent  quandam  iimilitudincm  fpe- 
cialem  ,  rationc  qua  cft  exprcflior  imago  in  ipfis, 
vt  fic  quantum  uibfunt  attibu$,qui  adus  funt 
circa  temporale.Et  quia  non  ita  exprefse  cl^  ima- 
go  in  animarcfpcdlatcmporalmm  in  potentiis, 
hinc  cft  quod  Auguftinus  non  ponit  iinagincm 
nifi  rcfpedu  artcrnorum,  per  fe  loquendojied  re- 
fpct5tu  infcriorum  bcnc  potcft  cflc  imago  intclli- 
gsndo  lapidem,  licct  non  ita  exprcfla  ,  quia  tem- 
poralia  non  funt  immediatas  fimilitudincs  arter- 
norum.  Non  igitur  vult  Auguftiniis  negarcab- 
folutc  imaginem  cfle  in  portione  infcriori ,  fcd 
quod  in  eifdcm  potenciis,  vt  fubfunt  talibusadli- 
bus,cft  imago  ,noa  ita  cxprefsc  ,  vcl  non  co 
modo. 

Ad  aliud.cum  A\c\im, patentiiidiflingHunturper 
obieEla.  Dicitur  qu6d  verumcft  pet  obieda  for- 
malia:  vifus  cnim  non  diftinguitur  per  obicdla 
materialia  ,  cuiufmodi  func  album  &  nigrum, 
fed  pcr  obicftuni  formale  ad^quatum.  Iftud  ta- 
mai  non  valct ,  quia  album  non  plus  cft  obic- 
dlum  mateiialevifus,  quamfit  color:  fcd  ita  for- 
malc ,  litct  non  adxquate.  Vnde  fortc  vifus  nun- 
quam  vidcret  colorcm  ,  nifi  quia  album ,  rcl  ni- 
grum.  Vndc  illud  obicdum  abftradlum,  quod  cft 
obie(Slumada:quatum  potentiae,fit  ficabftraclum 
pcr  intelle(5tum,&non  cft  aliqua  potentiarcfpi- 
cicns  multa,qaa:  habct  obieftum  adxquatum  to- 
talitcr  realcprartcropcrationcm  intellctStus ,  nifi 
potentia  Dei  tantum,  qux  habet  propriam  cfTcn- 
tiam  pro  obic(5to alxquato,  &  nos non polTumus 
habetc  clTcntiam  diuinam  pro  primo  obic^fto. 
Idc6  ponimus  illud  commune  quid  abftradtum, 
&  fic  adxquatura  fit  tale  perintellcdum  in  no- 
bis.  Et  licet  nuHus  intclle^aus  abftraherct  colo- 
remabalbo&  nigro  ,nihiIominus  vifus  bouis, 
vidcrcr  album  &  nigrum  ,  ficut  nunc.  Ideo  dico 
qtiod  difllmilitercft  dc  potentiis  non  organicis, 
quia  ficut  potentiae  non  organicx  funt  abftrafta: 
a  matcria,  hoccft,  non  requirunt  talcmcomplc- 
xioncm  alicuius  organi ,  ficut  obie(5ta  funt  ab- 
ftra^n:^  i  idc6  quxlibet  potcntia  noji  organica  cft; 


tptius  cntis,  quia  Ariftotcles  inucftigat  detcrmi- 
natam  proportioncm  in  organo  potcntiz  orga- 
nicx,&  cx  hoc  arguit  quod  eit  talis  obicdti.  Vn- 
dc  fi  videndo  acqualiter  pcrcipercmus  fonum 
ficutcolorcm,  &  in  audiendo  acqualitct  colo- 
rcm  ,|ficut  fonum  ,  non  potrct  concludi  plus 
quod  vifus  cft  coloris  ,  quam  foni.  Idco  di6tum 
Philofophi  foliam  habec  vcritatcm  de  potcn- 
tiis  organicis  ,  qua:  rcquirunc  aliam ,  &  aliam 
mixtionem  in  oculo ,  &  organo ,  vt  vult ,  de  Sen- 
pt&  fenpito. 

Diccs.quod  igitut  eft  ptimum  obie(^um  ipfius 
inteIIe(5tus!Dico,  fuftinendo  qu6densvniuocum 
adcnscrcatum,&  incrcatum,eft  piimumobie- 
(Stum.non  tamen  proptcrabftra(Stionem  fit  ipfum 
obicftum  intclle(5tus.  Sed  vnus  conceptus  po- 
leftabftrahi  \  quolibet  ,quod  cft  intclligibile,  & 
tunc  non  diftinguuntut  portio  fuperior ,  &  infc- 
rior,  nec  etiam  intelle(^us ,  &  voluntas  formali- 
tcr  pcr  obie(Sta.  Vel  fecundtim  dicentcs  quod  cns 
non  eft  yniuocum  ,oportct  dicete  quod  primum 
obicdlum  intellcdtus  noftti  fit  Deus.quod  tamcn 
non  credo ,  &  tunc  oportcc  cos  diccte  quod  non 
oportet  ptimum  obic£tum  intellc£tu$  elTc  vni- 
uocum  omnibus  ,  qus  funt  intelligibilia.  Vcl 
oportet  cos  diccrc  quod  non  cft  primum  obic- 
6tum  adxquatum  intcllcdui ,  quod  videtut  mihi 
probabiltus  proptct  perfcdioncm  potentix. 
Quia  ficut  vidcmus  quod  \  fenfibus  partialibus 
abftrahitur  commune  obicctum,  vc  qualitas  fen« 
fibilis,&  vltta  a  fenfibus  cxicrioribus,&  interio- 
ribus ,  tandcm  conucnit  conccderc  quod  nullum 
vnum  obie(ftum  fcnfibilc  vniuocam  poteft  cire 
communc  omnibus  fcnfibus.  Sic  eciam  obie(Stum 
omnipocencix  diuinr,  obicdtum  dico  operabile, 
non  poccft  eflTe  aliquid  adxquatum  ,  nifi  tancum 
cns  poflibile,  quod  non  eft  vnum  inrc,fedfi 
aliquo  modo  hoc  tancum  cft  in  inieIIc(Stu ,  quia 
non  poteft  efle  aliquid ,  vniuocum  reale  omni- 
bus  operabilibus  a  potentiadiuina  ,  fic  propter 
pcrfe(ftionem  intelle(3:u$  ad  lot  fe  cxtcndit , 
quod  nuUum  vnum  obic(5tum  vniuocum  habet 
fibi  adxquatum. 

DISITINCTIO     XXV. 
Q^  iESTio     Vnica. 

Vtmm  alfud  a  <-volt*ntate  caufat  a&um 
eius  effeSiiue  .<? 

Alcnf.i.^  q.j^.m\^%.  D.Thoni.i.^.^.«^3.i«.  t  3.  (^  4, 
Hent.quodl.  l i.j.  V -e^  ^mdl. ^  .q.  i ^.Gofftcd  quedl.6.  j. 7. 
Bell.  Wh.-^.degrati»^  libtro  arb.pertotum.  Caftro  eoff- 
tr»  htrefv.libetum  arbitrium.  vidc  Scot.  i»  Oxon.hic  (J» 
4.(/.49  jii.w.io.  <^i.Phyf.j.i5. 

I  R  c  A  hanc  diftin(Stionem  if. 
quxritur  primi^ :  VtritmaliHdavo- 
luntate  canfet  tjfeSiiue  a^um  in  vo- 
luntate  ?  Quod  fic.  Pcr  Ariftotc- 
lcm  5.  de  Anima,text.  54.  Ordo  efi 
mouemium,^  moterum,  quoddam  cft  mouensmo- 
tum,vt  appetitusiquoddam  mouens  immobilcvi 
appetibilc.&c.  Etquod  Atiftoteles  ibi  loquatur 
dc  moucntc  cffe(Sliue ,  &  non  metaphorice  ,  vt 
finis,  paret  ,  alitet  enim  zquiuocarcc  mouenst 
quia  aliud  moucns  ,  de  quo  loquitur  ,  tnouet  ef- 
fc(Siuc. 

Icem, 


Poteniia 
non  organie» 
eji  tttiui  en- 
tii. 


I£. 

ObitBum 
frimum    /«- 
ttlltfiut. 


Vidt  ebie- 
Sum  volun- 
tatit.i.d.}. 
qutfi,y 


ObitHum 
frinmm    m- 
ttlleSui  1,4, 
JJ.». 


Non  datur 
vnum  obit' 
Bum  rtal* 
feafus.vt  fie» 
OiitSum 
omnipottn. 
tiifojfibile. 


I. 

Argumtnt, 
frimum. 


QujBftio  Vnica. 


567 


StcuniUm, 


Tttlmm. 


fiHtrtnm, 


CttUrk. 

Argumliitm 

frimmm. 


Sittmdum, 


Ttrtium. 
fltt»rtum. 

^intum. 


1LMtt0  i, 

Stxtum. 


$*ftimum. 


Iietn,  voiuncas  non  eft  potentia  aAiua;  igitur 
aliaa  voluncate  caufant  a^um  in  voluucateefFe- 
diuc.  Amccedens  p:itct  t  c[ah  petentU /tiliua  efi 
principiMm  tran/htHtsadi  aliud  iHtjuantitm  aliud.  $. 
Metaph.texc.coin.  17. 

Icem,accidens  per  accidens  non  oricur  ex  prin- 
cipiis  fuppofici ;  fed  volicio  eft  accidens  per  acci- 
dens  refpeftu  voluncacls ,  quia  poceft  fibi  ineflc, 
&  non  inelTe,  manence  fuppofito. 

Icem ,  quod  eft  in  pocencia  concradiAionis, 
non  ex  fe  decerminacur  ad  vnum :  voluncas  eft 
in  pocencia  contradidionis ;  igicur  oporcec  quod 
per  aliud  decerminecur. 

Oppoficutn.Auguftinus  ii.de Ciuic.Dei,cap.6. 
Si  duo  AqHaliter  affeili  habeam  obieEla  aqttaliter  mo- 
ttentia,  atjuditer  approximata,  vniu  cadit ,  alitu  non. 
Vnde  igitur  cadit  ifte,  & aliw  non  f  Refpondct :  non 
nifi  propter  voluntatem,  Cum  igicur  omnia  funt 
codem  modo  difpofica,vc  ipfeiupponit:  fiobie- 
€t\xta  caufaret  aAum  in  voluntate  ,  impofEbile 
efiet  qu6d  vnus  caderet,&  alius  non. 

Itcra,  Auguftinus  3.  dcLiber.  arbitr.  NifiveUe 
ejfet  in  noflra  potefiate  ,  netjue  efiet  diqMis  lattdandHt, 
neque  vituperandus  ,  necjue  etiam  monendta  ,  dr  talii 
exterminandtu  efiet  de  hominum  numero,  £x  hoc  ar> 
guo :  non  e(l  in  poteftate  patientis  non  pati,quia 
fi  agens  agit ,  patiens  patitur :  cum  igitur  non  eft 
in  poteftatc  patientis  qu6d  agens  non  agat :  igi- 
tur  nec  in  poteftate  eius  erit  pofterius ,  quod  ne- 
celfari^  confequitur ;  igicur  mocus ,  qui  eft  velle 
fic,  vel  fic.non  eft  in  poceftate  voluntatis,  fi  effe- 
€t\\ih  caufecur  ab  alio  a  voluncace. 

Anfelraus  de  Concepcu  Virginali  cap.  4.  Ani- 
ma  efifiipfitm  meuens. 

Iccm,  Auguftinus  de  vcraRcligione.iV/Ai7w»» 
inpotefiate  nefiraficut  ipfit  volMntoi.  Ecidcmvult 
Ub.Sy(jU(efi,  ^.8.  fed  voluncas  poccft  alias  potcn- 
tias  moucre,  igitur  poteft  fe  mouerc. 

Iccm,  Philofophus  9.  Mecaph.  cap.5.  texc.  10. 
Potentia  rationalis  valet  ad  oppefita.  &arguicibi- 
dem,CM»i  irratienalis  fiatim  procedatad  oiiHmfiluto 
frohibente  ,  igitHrfiiadijferens ,  vt  indijfirens ,ali<jitid 
producat,  contrariafimul  faciunt ,  ideopotentia  ratio- 
nalit nihilfacit,  nifi determinatur.  Quidigittir  dc- 
tcrminat  ?  Refpondcc.  Hoc  dico  appetitum  proha- 
refim,i<i  cft,  eledlionem:igitut  per  ipfum  potencia 
racionalis  poceft  fe  ipfam  determinare ,  &  maxi- 
tnc  voluntas. 

Itera,  obicdura  voluntatis ,  vt  voluntatis ,  cft 
ffnis  j  igitur  vt  ficraouec  metaphoricc  :  igitur  vt 
fic,  non  cfFeftiuc.quia  mouens  effcaiue  inquan- 
tum  talc,  mouet  propcer  finem  ;  fednon  ex  hoc, 
qu6d  mouec  vt  finis  ,  mouct  proptcr  fincm  ;  igi- 
tur  obiedum  voluntatis  ,  vc  voluncaseft,  non 
moucc  cffedliue. 

Icem  ,  pocemia  nobiliflima  non  poccft  efTe 
tantum  paflSua  ;  fcd  imclledus  ,  &  voluntas 
funt  nobiliflitTix ,  &  maxirac  voluntas :  igitur  eft 
aftiua. 

SCHOLIVM     I. 

Trima  opinio  Goffredi  volitienem  fieri  a  phantaf- 
mate  ,  &  idem  de  inteUeEliene,  tjuia  mouens  &  motum 
fitnt  difiinSafiibie^o ,  ipud  probatur  tjuadrupliciter. 
De  hoc  late  aElum  efi  in  Oxon.  t .  diil.  5 .  quaft.  7.  a 
num.f.  Secunda  opinioefl  Henrici,quod  obieElum 
infi ,  vel  vt  cognitum,eFl  caufit  volitionii ;  idem  tenet 
de  inteUeQione ,  cuius  caufam  ait  ejfe  ebieElum ,  vt  re- 
lucens  aphantafinate,  De  quo  late  ibidem,  num.  1 1. 


Dlcitur  ad  quzftionera ,  quod  aliud  ^  volun- 
tate  caufat  effct^iue  adura  in  voluntatc  ;  & 
iilud  eft  phantafma  ,  quia  oportet  mouens  ,  & 
motum  eflediftinda  fubiedo ;  fednihil  inttinfe- 
cutn  menti  eft  diftindum  fubiedo  a  voluntatc: 
igitur  nihil ,  quod  eft  in  intcUedu,  potcft  moue* 
re  voluntatem  efFcftiuc.  Maiot  patet,  quia  idcm 
eft  ponere  mouens ,  &  motum  non  cfTe  diftindla 
fubiedlo  ,  &  poncre  idcm  moucrc  fc ;  fcd  hoc  cft 
impolEbile  proptcr  multa.  Primo,  quia  tunc  fe- 
quitur  quod  idem  cfTet  in  adu ,  &  in  potencia  fi- 
mul  refpedu  eiufdcra  :  hoc  autera  impoflibile 
eft ,  quia  agens  debet  efTe  talc  in  aOiu  ,  qnalc  eft 
pafTum  in  potentia  ,  vt  patct  i .  de  Generatione,  & 
3.  Phyf.text.  i7.Igitur  hoc  principiam  negare  eft 
deftruere  tocam  Philofophiaro. 

Secundo  ad  '\Atm,Materia,&  efficient non  coinci- 
duntti. VhyUexi,  zo.  Motum  fe  habct  vt  matcria 
refpcftu  raotus :  igitur  impoflibilc  eft  idcm  mo- 
uere  fc  ad  aliquid. 

Tcrwoad  idem  :  moucns  tcfertur  realiter.j. 
Metaph.text.  10.  eiufdem  ad  fe  non  eft  rclatio 
realis.  Probatur ,  quia  relatiua  realiafunt  oppo- 
fita  realia  j  igitut  non  compatiuntur  fc  in  eo- 
dem. 

Quart6  ad  idem :  agente  approximaio,&  paf- 
fo  difpofito  ,  fempcr  eft  adio  :  igitur  fi  voluntas 
efTet  adiua  refpcdu  fui ,  fempcr  cfTet  aftio.  Sic 
arguit  Philofophusi.dcAnima,text.;z.  Sifinfut 
efiit  oEiiuui  ,  citm  fintire  fit  immanens  ,  fimper  effit 
a£H»,  fenciendo  fc ,  vcl  falcem  fi  non  femper  elTct 
volicio ,  quia  voluncas  eft  libera  ,  tamen  poflec 
feroper  effe  volitio :  confcquens  eft  falfura  ,  quia 
non  poteft  efTe  volitio,  nifi  intellccflione  przuia; 
incognita  enim  amare  non  pofTumus,  pcr  Augu- 
ftinom  %,de  Jrinit.cap.^.&  lib.^.eap.f  i. 

Si  dicacur  quod  non  fcquicur ,  quia  obic6lum 
eft  czafzfine  qua  non ;  &  idco  non  poceft  efle  fcm- 
pervolicio,  nifiobicdo  prafence. 

Contra ,  fie  pofrct  fuftineri  quod  quodliber 
fcmpcragic  in  fcquantum  eft  cx  parcclui :  quod 
camen  non  fcmpcr  agic  in  fe  ,  hoc  cft  ,  qiiia  ali- 
quid  deficit  ,  fine  quo  non.  Vnde  lignum  efl 
combuftiuuni  fui.non  tamcn  comburitfe,  nifi 
igneprxfentc,  quia  ignis  ed ,  fine  (juonon.  Ita 
jgitur  probabilitcr  pofTct  fuftincri  quodUbet 
agere  in  fe  ficut  voluntatcm  agcre  in  fc. 

Item  ,  omne  agens  asquiuocum  ,  &  totale  cft 
nobilius  effedlu  ;  &  principiimi  agcndi  nobilius 
termino  formali  produfto  :  fed  fi  volunias  caufac 
vellein  fe,hoc  erit  adione  zquiuoca :  igitur  vo- 
luntas  erit  quid  nobilius  voluntatc  volente. 

Itcm,duz  auftoritatcs  Anftotelis  adducuntar, 
quodvoiuntas  vulc  conformitcr  intelledlui,  7. 
Ethicor.  &  fimiliteri.  de  Generatione ./tnimalium. 
Scd  ifta  funt  auxiliata ,  quia  fiue  tenetur adtus  in 
voluntateab  alio  qu«ini  k  voluniatc  ,fiuc  ab  ipfa, 
squalitcr  funt  ifta  difficilia. 

Dicitur  igitur  pro  ifta  opinione  ,  quod  intel- 
leftus  agens  non  mouet  pofllbilc,  ncque  aliquid 
in  intellcdlu  mouet  voluntatcm,  cumnonfint 
diftinfta  fubiefto ;  fed  phantafma  potcftmouere 
incelledum  ,  &  voluncatcm  ,  quanquam  non  fit 
phantafma  alicubi ,  quin  ibi  fic  inccllcdtus  :  ad- 
huc  camen  incellcaus  eft  alibi,  ac  fi  non  efTec  ibi, 
&  fic  poteft  faluari  fufficiemcr,  qnod  roouens,  & 
mocum  femper  funt  diftinfta  fubiefto.  Intellc- 
dlio  igitur,&  volitio  cft  immcdiatc  a  phantafma- 
teimmediacionccaufz  ,  eifi  iion  immcdiatione 
effedus ;  quanquam  inccllcflio  fir  prior  in  racio- 
Hh     4  ne 


Ofin.  Gtffr. 
R»tio  I. 


Seeunda. 


Tertia. 


SuartM. 


4. 
Obitaie. 

Ht^tnjit 


£M(»r«. 


368 


Lib.II.  DiftindioXXV. 


Jiinriti  ofii. 
mio.qnoill.il. 
guift  j. 
Vide  D.  Th, 
p,l.q.77. 
&  I.  X.  q.J, 
*p.J.ci.}I, 


frima  rati» 
etntm  fufr»- 
dlciiu  tfinic- 
nis. 

Contnri»  »» 
pojfiint  efe  a 
eauf»  n»tU' 
rili.omiubtu 
/tlijseoii  m>- 
do  f'  hnben- 
tibiM, 


Steunda, 

Si  volunttu 
non  e(t  »Bi- 
UM ,  nuS»  *fi 
libirltu. 

H*g>onfi» 
Giffr. 


7' 

Jmfugntttur. 


nc  ctFcftus  quam  volhio.non  tamen  mcdiatione 
rationc  caula: :  quia  lunc  niotum  ,  iic  mouens 
non  eflent  di(Un6ka  fubiedlo. 
Alia  opinioponit  eandem  conclufion€m,qu6d 

'  aliud  ^  voluniatc  caufat  adum  in  voluntate ,  (cd 
illudcftobicdum  vt  cognitum.  Iliud  patccin  ii- 
mili  per  Auerroem  i  i.Metaph.  text,  com.  }6.  qui 

.  dicit  qu6dbalncura  inreextra  mouet  efTcdiuc 
vires  fcnfuiuas ,  fcd  balncum  in  anima  moucc 
voluntatem  :  ergo  obiedum  vt  cognicum  mouec 
volunfatem. 

Item>ficut  in  appetitu  fenfitiuoobicikum  fen- 
fatum  caufat  adum  in  appctitu  fenfitiuo,  fic  ob- 
iedlum  cognicum  in  appetitu  intellediuo. 

Et  fi  dicaturcontraiftos,obie(flum  intcllcftus 
poteil  clfe  nihil  in  fe  ;  igitur  nihil  potefteffefti- 
ue  caufare  ,  quia  non  eft  intclligibilc  quod  pro 
illo  rMHCy  pro  quo  adu  caufat,  fit  adlu  nihil.opor- 
tc<  cos  diccre  qu6d  obic6bum  vt  cognitum  cau- 
/at,  &  hoc  eftdicere  quod  inccilcdlus  pcr  incclle- 
dtionem  caufat  volitionem ,  quia  loquendo  de 
cognitione  nbftradia,manifcftum  eftquod  poceft 
elTe  aliquid  cognitum ,  quando  nihil  cft  in  fe. 

SCHOLIVM    II. 

Contra  duasprtfataj  opiniones  refiluit,  volnnta' 
tem  caufare fmm  acinm.  Primo  ,  contraria  circa  idem 
immutatumnonpojfuntfieria  caufanatHraliyfid  nol- 
Ic  ,  &  vellefic JiHnt.  Secundo ,  alias  nolitio  non  ejfet 
in  dominio  hominii,  Tertio,ex  autheritatibu*  Patrtm 
&  Philof.addh^u  ad  oppofitttm. 

IStar  duac  opiniones  concordantin  hoc,qu6d 
aliud  moucr ,  &  caufat  volitionem  ab  ipfa  vo- 
luntatCj&contra  iftasin  gencrali  funr  rationes 
principales  ad  oppofitum,  &  dcduco  cas  vlterius. 
Primo  fic :  Agens  naturalc  limicatum,  non  poteft 
efle  perfe  caufa  contrariorum  circ.i  idem  obie- 
£bum  aequaliter  difpofitum  ;  fed  pofllimus  habere 
velle  ,  Sc  nolle  citcfi  idcm  squalitcr  difpofitum  ex 
parte  fuijigitur  idem  obiedum  non  potefteilc 
caufa  pec  fe  iflorum  contrariorum  ;  igituraliud 
crir  proprium  obiedum  ,  refpeft»  cuius  cft  nolle, 
vt  malum,  &  aliud  refpeftu  coiuseft  velU,  vt  bo- 
num :  fed  malum  non  poteft  caufarc  noile  pofi- 
tiue,  quia  priuaciuum  inquancumcale,  nonper 
fe  caufat  poficiuum ;  igitur  voluncas  caufat  nelle 
cfFediuc. 

Secundo  ad  ider» ,  homo  cft  domirvus  aduum 
fuorum  ;  fcd  paiHononeft  in  poceftatepacientis 
naturalitcr ;  igirur  volitio  non  eft  in  poteftate 
volentis  ,  &  per  confequens  nec  illi  a<ftu$ ,  &  fic 
nullus  vicuperandns. 

Dicicur  hic ,  quod  fic,  quia  voluntas  determi- 
nat  intelledtum  ad  confiderationem  vnius,&  po- 
teft  ad  vnum  conuertere,veI  auettere,&  pro  tan- 
toeft  inpoteftatc  volentis,  licet  non  quantum 
ad  a^umprimum. 

Contra ,  in  primo  inftanti,in  quo  occurrit  ta- 
lc  phantafma ,  tunc  prim6  euigilanti  prima  adlio 
pcr  fe  cft  mere  nacuralis ;  igicur  volicio  caufata, 
quia  non  efi  in  poteiiate  neilrM  ^uin  vifis  tangamur. 
Auguftinus^.dcLibero  arbit.  Per  talem  adio- 
ncm  intellc^lus  eft  merc  naturalis.  Si  igitur  vo- 
iuntas  poteft  impcrare  potcntiis ,  hoc  non  erit 
periftum  aAum  primum  ;  tum  ,  quia  iile  adus 
primus  non  cft  in  poteftate  voluntatis.  Tum, 
quia  ille  adus  non  cft  dc  confidcrando  ,  vel  non 
confiderando  ,  fed  caufatur  mcrc  naturaliter. 


ReflieM  Gof. 
fredi. 


Alt»  rilion' 
fio. 


Quid  igitur  facit  iftum  aftura,  quo  voluntas  im- 
perac  inteiledui  ad  confiderandutn,  vel  ad  non 
conlidcrandum  ?  Voluntas  enim  non  poteft  aiiis 
potentiis  imperarc,nifi  pcradlum  volinnatis.vcl 
nifi  velit  eis  imperare  ,  vel  nifi  velit  ipfas  exequi 
imperium,  a  quo  cft  iiiud  velle  ciFediuc.  Aut  igi- 
tur  iftum  atSum  caufat  in  fc  immcdiatc,  tunc  pa- 
rirationcftandum  cftin  principio.  Veihocha- 
betaliunde,&  tunc  imperium  iuum  non  eft  in 
fua  poteftatc. 

Dicit,  potcft  occurrere  impedimentum,quam- 
quam  hoc  phantafma  fit  natum  mouere  ad  fibi 
propinqutim. 

Ex  hoc  habecur  propofitum.quia  quotcunquc  Riijcitur. 
fiant  circulationcs  ,  impedimentum  occurrcns 
non  cft  plus  in  poteftatc  noftra,  quam  bouis  eun- 
tis  ad  pafcua,  fi  occurrat  fibialiud  magis  deleda- 
bile  in  cundo  ,  profequitur  illud;  illud  tamcn 
impedimentum  non  cft  in  poteftace  bouis  :  fic 
nihii  fiercc  pct  imperium  voluncatis  ,  nifi  volun- 
tas  poilit  aliquem  adum  in  (c  caufarc. 

Dicicur  aiicer ,  fi  fimul  occurrunt  in  phantaf- 
mate  deledabile,  &  dcteftabilc  in  aftu ,  in  potc- 
ftate  voluntacis  eft  fiftere  incellcdum  in  turpi, 
dimittendoaliam  parcem ,  &  tunc  fcquitur  mala 
eledio. 

Conrra,qua;ro,fi  illa  duo  fimul  occurrentia  Rtfittitnr, 
func  a:que  cHicacia  mouentia  voluntacem  ,  vel 
intellcdlum  ,  &  fi  fit  nihil  efFcdliuc  ex  parte  vo- 
lunratis,  fimul  eligit  vcrumque,  vel  ncocrum  ?  Si 
phancafma  vnius  efKcacius  moueai,  igicurillud 
cliget,quiaper  eiiicacius  mouens  ad  vnum  con- 
tratiorum  non  poreft  paiFum  reduci  ad  atSium 
contrarium.  Igitur  fi  voluntas  potcft  libcrc ,  hoc 
non  erir  per  adum  vchementiorem ,  quo  impc- 
rabit  ad  oppofitum  :  necperadumdebiliorcra, 
ftantc  vehementiori :  igitur  a  fe  imperabit  ad 
ceilationem  vehementis.  Non  enim  fiftitur  vo- 
luntasper  hoc,  quodeft  voluntas  roliim,  finullo 
modo  caufet  cfFediue  adum  in  fe. 

Dicir  quod  voluntas  praecipit  per  aliquid  velle 
imprcirom  ab  obie^lo :  igitur  voluntas  antc  fifti- 
tur  per  illud  obiedura  magis  cificax. 

SCKOLIVM     III. 

jRefittatur  in  Jpecialiopinio  Goffredi.  Prime,  ^uia 
caufit  tujuittoca  totalis  ejl  perfe£lior  fito  effeSlu.  Se- 
cundo ,  alias  animafiparata ,  &  Angeltu  nihil  intel- 
ligerent ,  necfe  mmerent ;  ejuiaficundum  ipfitm,  idem 
nonpoteftejfe  agens, &patiens.  Soluit  tjuin^ue  ratio- 
nes  Goffredi  pofitas  num.  } .  &fi<jt].  explieande  varla 
principia,  &  difficttltates  Philefiphicas. 


COntra  primam  opinionem  arguitur  fpecia- 
licer :  Ci  phantafma  eft  caufa  totaIis,&  a:qui- 
uoca  intcllediionis ,  &  volicionis ,  igitur  eft  fim- 
pliciter  perfe6tiorintelle<flione&  volitione|:  igi- 
cur  phanrafiacio  eft  nobiliorftslicicace  Philoio- 
phorum.quam  ponebant  confiftere  in  intelle- 
dlionc  &  volicione.  Non  eniro  poccft  ille  Doftor 
ponere  aliud  agens ,  videlicct  intelledum  agen- 
tem,quia  agens  ,  &  paciens  neceifari^  func  di- 
ftinfta  fubiedo,  per  eum. 

Icem,  Angelus  &  anima  feparata  polTunt  ope- 
rari  volendo,&  non  poceft  poni  in  eis  phanrafma 
caufans  volicionem  ;  igicur  oportet  qu6d  Deus 
immediatc  caufet  malum  veHe  in  voluncatc  primi 
Angeli,  vel  fi  ponacur  aliud  agens,  vc  ccelum,  vcl 
quodcunquealiud  obie(ftum,oporcct  principium 

fuum 


9' 

Opiui»  Gif' 
fridi  offit' 
guatur. 


SteuttiiGef- 
frid.  Mttim» 
fip»ntt.t  ni' 
hil  inteOig*- 
rit. 


Quisftio  Vnica. 


S69 


lOi 


K»titHes 

G>ffr*d,  f$l' 

tututttr. 


Vid*  Htnri- 
emm  qmtdl. 


jtdfritmu». 
Id*m  poteft 
*Jft  tnmtns, 
0>  mitMm  I. 
d.  7.&1.  i. 
J.q.IO. 


Vititm  »li' 
qnid  fimut 
in  aSu  ,  (^ 
fittnti». 


II. 

iJtmfimul 
tfi  i»  «^M 
virtuali,  (^ 
n  pttenti» 
ftrmali. 


luutn  negare  »  quod  caufa  zquiuoca  cocalis  eft 
nobilior  effcdku.  Vndc  non  cftprobabilc  ponc- 
rc  quod  anima  fcparaca,  vcl  Angelus  nullo  mo- 
do  poffic  raouerc  fe ,  fed  quod  llarent  immobi- 
litcr  in  quocunque  vbi  ponerencur ,  ac  (1  erTenc 
inrcarccrc. 

Ncc  valet  argucre,qu6d  Philofophi  non  vidc- 
tunc  quomodo  poterir  elTe  noua  intcIle6lio  in 
Angclis  ,  quia  ipfi  de  Angelis  errauerunt :  &  vbi 
falia  funt  principia ,  non  cft  mirum  fi  dicant  fal- 
i»s  concluiiones.  Si  lamen  ipfi  conueniiTenc  no- 
bifcum  ,qu6d  Angeli  acccpetunt  effic  j^ofk  nenejje, 
ipfi  benc  admififlcni  nouas  intellcftiones  in 
Angelis  ,  &  hoc  necefiaiid  habent  Thcologi 
ponere. 

Ad  primam  jgitur  rationcm  pro  prima  opinio- 
ne  dico,  cum  dicit ,  meuens,  &  motumeJfedifiin6l4 
fkhieElo,  aliqui  dicunt  quod  hoc  eft  verum  in  cor- 
ponbus.  Dicb  tamcn  qu6d  nec  ibi  j  nec  in  fpiri- 
tibus.  Vnde  credo  quod  Dcus  non  polFet  faccrc 
Angclum  ita  nudura  cum  generali  influentia, 
quin  poflit  intelligere  fe,&  tunc  idera  cflet  mo- 
uens,&motum. 

Ad  primam  lacionem  conti<t,cum  dicitur  quoJ 
ifta  funt  eiufdem  pofitionis ,  mouens ,  &  motum 
cflc  indiftinda  fubiedo,  &  idem  moucrc  fc.  Hoc 
cft  falfum  fccundum  multos ,  diccntes  quod  fpe- 
cics  intclligibilis  mouct  intelle(5l:um,&  obiedlum 
cognicum  voluntatera,&  tunc  dicunt  moucus,& 
raotum  efle  indiftin(9:afubie6lo,&  tamen  negant 
idem  eflle  principium  agcndi,&  rccipicndi:tamcn 
concedo  in  propofito ,  qu6d  idem  mouct  fe  ,  & 
cft  in  adlo,  &  in  potcntia. 

Eteijm  dicitur,  pafliim  eft  talc  in  potentia, 
quale  agcns  in  aAu.  Dico  quod  hoc  eft  verum  in 
adione  vniuoca,  &  irapoffibiic  eft  qu6didcm  fit 
in  aftu  cns  formalirer  tale ,  &  in  potentia  antc 
a^ura  formalitcr  tale ;  tamen  in  aflione  zqui- 
uoca  nunquam  oportet  hoc  cflc  vcrum ,  quia  ibi 
agcns  oportet  cflc  nobilius.&  virtualiter  tale. 

Et  fi  capiatur  qu6d  nihil  idem  potcft  cflc  fimul 
in  potentia  ad  aliud  ,&  a6lu  habere  eminentcr. 
Dico  qu6d  iftud  cft  falfum  ,  quia  vt  in  pluribus 
narura  habct  principium  aftiuum  ad  illud  ,  cuius 
eft  capax ,  etfi  non  fcmpcr ;  ide6  natura  dcdit  ei- 
dem  ,  qu6d  poteft  recipere  augmentatiuam  po- 
tentiara  ,  adtiuam ,  &  nutritiuam.  Et  nobiliffimft 
foima  vt  intelledliua  habet  potentias  aftiuas  fua: 
pccfedlionis  accidentalis,  vt  in  pluribns.refpedbu 
cuius  eft  fufcepriua.  Et  quia  non  poteft  in  tali- 
bus  dare  potentiam  aAiuam  ,&paffiuam  in  di- 
aerfitate  fubic^fli ,  cnm  potentic  fint  non  orga- 
nicae,ide6  nondiftinguuntur  fubie6to,ide6  qiiah- 
quam  in  coiporibus  alia  fit  pars  mota,  &  alia 
moucns  organicc,  quia  corpora  habcnt  talem 
diftindlionepi ,  tamen  in  non  organico  erunt  ifta; 
potentia;  vniciuc,&  fine  diftinAione  fubie^i. 

Netamen  fiat  «quiuocatio  dc  hoc  vocabulo 
petentU.  Dico  quodloquendo  de  a£lu,&  poccntia 
vnomodo,  quodlibet  prxterDenm  poteftdiuidi 
per  aAum,  &  potentiam,ita  qu6d  prius  eft  in  po- 
tcntia  qu^m  in  adlu.  Loquendo  tamen  dc  ente  in 
potentia  alicuius  perfedlionis,  quam  debet  reci- 
percquod  ramen  eft  ens  fimpliciter,nihil  prohi- 
bet  ipfum  efle  fimul  ina^u  virtuali,  &  in  potcn- 
tiaformali  ad  perfc&ionem  talcm  ,  quam  dcbet 
reciperc.  Neceftillud  oppofit  jm  principioMc- 
taphyficali ,  quia  principia  Mctaphyficalia  func 
notiffima ;  igitur  notis  terminis  ftatim  funt  no- 
ta,  &  raultis  non  occurrit  hoc  ptincipium  nocis 


(ermiuis ,  imo  appatet  eis,qu6d  eft  fiilfutQ.  Ide6 
accipiendo  potentiam  pro  principio  paffiuo  re- 
ccptiuo  a(3us  ,  &  zCtwm ,  vt  diftinguitur  contra 
ensin  poccntia,  fccundum  qu6d  res  dicitur  in 
potentia  ,  quamdiu  non  habet  ejfe  extra  caufam 
fuam,  planc  pctitur  quod  debciec  probari,&  cum 
hoc,  aflurapcum  eft  falfum ,  quia  fubftantia  eft 
nobilior  accidcnce,  &nobilicaci  fu«nonrepu- 
gnat  pofle  rccipere  accidcns.  Nec  etiam  repu- 
gnat  enti  perfe(fto  efficere  ;  igitur  non  rcpugnac 
fibi,  quin  illud  cfli4:eret  in  fc  ptopter  pcrfcttio- 
ncm  fuam. 

Dicunt,  faltem  agens  eft  virtualiter  tale,  quale 
eft  fuus  effe<aus  ,  &  tamen  poteft  eflc  in  potentia 
receptiua  per  fe  ad  talcm  etfeftum  ;  igitur  ha- 
bens  aliquid  modo  emincnti  eflet  in  potentiaad 
habendum  illud  modo  minus  emincnti.  Confe- 
quens  cft  falfum ,  quia  fic  Sol,  qui  eft  vircualiccc 
calidus ,  eflct  in  potentia  vt  eiret  fotmalitct  cali- 
dus  ,&  fimiliterDcus  poflctefle  formalitcr  tale, 
quale  eft  virtualitcr,&  pcr  confequcns  poflct  eflc 
formaliterafinus. 

Dico  quod  hoc  cft  fumere  non  caufatn  vt  cau- 
fam.  Quia  aliquando  in  eadem  rc  func  diuerfac 
proprietates ,  &  tunc  quando  aliquid  compctit 
fibi  racionc  vnius  proprictatis  ,  probatur  ineflc 
illi  ratione  alterius  proprietatis.  Quia  videtut 
quod  in  hoc  ente  coufcquitur lalis  effcaus ,  quia 
habet  talem  proprietatem  ,&  infcrtur  qu6d  vbi- 
cumque  illa  proptietas  repcritur ,  debeat  fcqui 
lalis  cfi^e^aus.  Sic  in  propofito  in  quibufdam 
cxemplifi  ,  aflumptum  cft  verum  ,  quod  habens 
aliquid  modo  eminenti ,  non  cft  in  potcntia  ad 
habcndum  illud  modo  minus  emincnti :  tamcn 
vniuerfalitet  fumpta  eft  ptopofitio  falfa,  quia  in 
multis  pishabcns  aliquid  modo  cminentiofi,  vt 
virtualiter,  eft  in  potcntia  ad  habendum  illud 
formaliter.  Nec  cft  hzc  caufa  in  Solcquarc  non 
poteft  efle  calidus  formaliter ,  cx  hoc,qu6dfit 
calidus  vircualitcr ;  quia  fi  hoc  eflct  caufa  praci- 
fa,  cum  Saturnus  non  fit  calidus  virtualitcr  ,  ncc 
ctiam  Luna ,  fcqueretur  qu^d  vtcrque  poiret  eflc 
calidus  formalicer.  Alia  igicur  eft  caufa  quare 
Sol  non  eft  rccepciuus  caloris  formaliter ,  quia 
caliditas  eft  qualitas ,  quse  non  eft  receptibilis» 
nifi  in  re  coirupcibili ;  ide6  ignis,quantLim  cft  ex 
partcfui.eft  rcccptiuus  caloris  formaliter ,  cuius 
eftefi^e(fliuus  ,  ficut  aqua,  cfto  quod  calcfiac ,  fibi 
dimifla  redit  ad  frigiditatem  a  le,  ita  qu6d  cft  af- 
fecliua  eiufdcm  frigiditatis ,  &  reccptiua  ciuf- 
dem,  fecundum  aliquem  gradum.  Sic ,  efto  qu6d 
ignis  poflet  remitti  in  calore,  fibi  dimiflus  cfficic 
in  fe  calotem  fotmaliter ,  &  tamen  paflum  prz' 
exiftic  cale  virtualiter. 

Similitcr.excmplum  dc  Deo  fingulare  eft,quia 
Deus  habetomnem  perfcftionem  modoinfini- 
to ,  &  talis  modus  excludit  omncm  componibi- 
litatem.  Non  igitur  eft  hoc  folum,  quia  pracha- 
bet  aliquid  vircualicer,  quod  non  poteft  fnfcipe- 
tc  illudforroaliter,quia  nunquamimpedic,quan- 
tum  eft  ex  fe ,  quando  przhabet  talem  qualica- 
tem  limitate.  Vnde  fubic(^um  habct  virtualiter, 
&  emincnrcr  propriam  paffioncm  effcdbiue ,  & 
tamen  potcft  efle  calc  formaliter.  Et  hoc  eft  de 
intcntione  Ariftocclis^.  Metaph.  text.ii.uid  hot 
(jMod  generetur  fhhfitmtiA ,  iiecejfe  efl  tjuod  prtiexiftat 
jfiibfiAntitt  in  ailu ,  non  aurem  ad  hoc  qu6d  gene- 
retur  quanci^m  ,  vel  qualccft  necefle  qu6d  ft»- 
cxiftat  tale  in  iGta,  fed  fufficit  qu6d  praccxiftat  in 
potcniia  virtuali. 

Ad 


II. 

Siumi*  hti- 
betu  tlifHii 
emineter  pt» 
tefi  Ijsber* 
iUud  ftrm»' 
litiTl 


flmar*  Sel  ng 
eftformsliter 
tnitdin. 


'3' 


570 


Lib.ILDiftinaioXXV. 


tet*i 
ftititur. 
14. 


jld  feeUdum  ^j  aliud,  cum  dicitur,materia,&  efficiens  non 
^f''  '■.  coiricidunt  in  idero  numcro.  Dicitui  * quod in 
quodl.  1.  q.  voluiKaiepoilumus  duoconuderarc:velmquan- 
X  i.rcjicicm.  lum  eft  appctitus ;  vcl  inquanium  Iibcr.  Inquan- 
tiim  appetitiis.recipii ,  inquanttim  liber,efGcit. 

Si  d  illud  ron  valct ,  quia  proxima  ratio  con- 
ftituendi  fpcciem.vt  difFercntia  vitima,eft  proxi- 
ma  ratio  recipiendi  propriam  pafllonem :  non 
enim  recipit  homo  rinbilitatemrationeanima- 
lis ,  fed  ratione »  qua  rationalis  eft.  £t  per  iftam 
rerponfionem  aiqualitcr  poiret  fuftineri  quod 
quzlibet  fpccies  poiret  agerc  in  fc ,  itabenc  non 
libera  ficut  libera ;  &  ratione  matcrialis ,  vel  ge- 
neris,  poffit  recipere,  &  ratione  difFerentix  ,  vel 
Aqu»  redu-  forma:  poflit  efficere.  Et  manifcftum  eft  quod 
tfife  aifri-  cum  aqua  tedit  ad  propriam  naturalitatem ,  tota 
■^'  '^*''^'^  ^qua  agit » &  tota  aqua  patitur ;  forma  cnim  non 
titu,  '       agit  inmateriamfuam. 

Practerek ,  ille  Dodbor  alibi  dicit  quod  genus 
&  ditferentia  diffcrunt  per  intcntiones ;  &c  dicic 
quod  dtfferentia  intentionis  non  arguit  quod  fic 
res  alia  ;  igitur  ipfe  habet  concedcre  quod  vo- 
luntas  ciim  recipit  inquantum  appctitus ,  &  effi- 
citinquantum  libera,  rationecJufdemrcalitatis 
primo  agit,  &  patitur.  Idto  concedo  qu^dper 
eandem  realiMtem  primo  eft  voluntas  reccptiua, 
adtiua ,  &  effi.-aiua :  nec  per  aliam  rationem  rea- 
iem  clicit ,  &  recipit ,  fcd  folum  peraliam  ratio- 
ncm  caufaram  ab  intelledlu  noftro.  Ariftoteles 
vero  i.Phyfic.  text.  68.  loquitur  de  materia  tranf- 
mutationis  realis  ,  qux  eft  materia  alia ,  qukm  fic 
fubiedum,  quod  coincidit  in  cfficiente ,  quod  di- 
citur  propric  efficiens  diftindum  contraagens. 
Sicenim  cfficicns  tranfit  in  materiam  extrinfc- 
cam.ficut  omnis  fadio,  non  autem  fic  adio. 
A*  urttnm.  ^  j  aliud.concedo  quod  relationes  rcales  pof- 
nti  realrs  funt  circ  ineodcm  fimul  realiter :  fcd  quxdam 
fojfuntejft  in  funt  relationes  reales  ,qus  habent  dependentiam 
eedem,  elTcntialcm  ,  vt  caufa  &  caafatum  :  alia:  funt  ori- 

ginis,qaa:  non  habent  dcpendcntiam  inter  fe ,  vt 
pater ,  &  filius ;  aliae  habent  depcndentiam  tan- 
tiam  accidentalem  ,motum  enim  fecundinn  id, 
quod  eft  ,  non  dcpcndet  a  moutnte  ,  inquantum 
talc  .fed  faliim  quantum  ad  aliqitod  accidentalc, 
quod  recipit  per  motum.  Loqucndo  igitur  de 
g    °^ '■    '  rcl.-jtiuis  ,ptimo  modo  ,dico  quod  taliarelatina 
non  pofTunt  elTc  in  eodcm  numero,  quia  in  nuUa 
vna  natura ,  ficut  patet  in  diuinis,  Loquendo  dc 
relatiuis  fecundo  modo,  ipfa  benc  compatiuntur 
fe  in  eadem  natura ,  fed  non  in  cadem  pcrfona. 
Si  igitur  talia  oppofita  relatiua ,  vt  caufa  ,&  cau- 
fatum  ;  paier,  &  filius  polTunt  cffe  eadem  res,lo- 
quendo  de  eo,quod  fubcft  refpedibus,idem  elTct 
)  ecipiens  effe  a  fe.  Tertio  modo  non  funt  repu- 
gnantia  in  codem ,  quia  inter  ipfaeft  tantijm  dc- 
pendentia  accidcnialis.  Idem  enim  poteft  acct- 
pere  perfcdionem  acci  dentalem  a  fe. 
jdefft  depe»-       Diccs  ,  rclatiua  tertio  modo  funt  oppofita. 
dent  It"*    '^'*^°  quod  ipfa  denominatinc  accepta  non  funt 
fimplicitcr  oppofita;idc6  eademres  fimplexra- 
tionc  eiufdem  reaiitaiis  primo  pofret  cfTe  mo- 
ucn$,&motum  ;  fed  acceptain  abftrado  func 
oppofita ,  &  ide6  nunquam  adliua  motio  eft  paf- 
fiua  ;   fed  non  rcpugnat  quin  poffint  eflc  fimul 
in  codem ,  ficut  rcpugnant  albcdo,  &  nigredo. 
1  f.  Ad  aliud,  fuftinendo  qu6d  quamquam  volun- 

Mfuariam.  tas  fit  adtiua ,  tamen  intelleftio  cftyJwr  ^ho  mri, 
intelleaio  yel  obicdtum  ,  quamquam  nihil  agat,ficut  pontit 
tauja  jine     y  „jj^j  infellciftiQ  non  cft  fine  phantafmate 
ttiioKi/,        a^u>  &  iHua  facit  ordo  naturalis  potentiarum. 


£t  cum  dicitur  contra,  quod  tanc  pari  rarione 
poirei  diti  quod  lignum  ?gjt  in  fc.prxfcntcigne, 
&i  quando  defitit  illud  fint^uonon,  vi  igniSjli- 
gnum  non  comburit.  Diciturquod  non  cftfimi-  ^„4^  een/lat 
lcquia  apparet  quod  ignis*approximatus  huic  quedltgnutm 
ligno,&  ilii  a:qu:iliter  difpofito,  fcmper  vnifor-  "'n  cot/.burit 
miiercomburiiur  lignum;  led  obicdo  vnifor-  /''•'l'"''tt^ 
miter  dilpofitonon  lcmpcrasqnalitcr  vult  vo-  "*""'' 
lunias:idc6  manifeftum  cft  qu6(l  illud  non  poicft 
cfTe  a  ligno ,  ficut  cx  alia  parte  a  voluntate. 

Sed  illa  refponfio  non  fufficit,  quiaadhuc  ad- 
uerfarius  pofftr  hoc  faluarc  ,  dicendo  qu6d  li- 
gnum  femper  vniformitcr  comburit  fc  appro- 
ximato  illo  vnifonniter  fine  (juo  non  :  &  volun- 
tas  non  zqualiter  efficit  afttim  in  fc  pra:fente  ob- 
iedo,quialignum  agit  naturaIiter,&voIuntas  li- 
bere.  Ideo  ifta  cft  cautela ,  quia  homo  de  oppo- 
nente  facit  fe  refpondcntem. 

Dico  igitar  quod  oportet  patiens  ab  alio  pati, 
&  vbi  non  potell  ab  alio  pati  ,  fequitur  qu6d  pa- 
titurifc;  fed  voluntas  non  patitur  in  adu  fuo 
ab  alio  creato  a  fe ,  quia  vellc  cft  in  potcftate  vo- 
lentis ;  fed  agens  extrinfecum  non  cft  in  potcfta- 
te  volentis. 

Diccs;  cffedus  non  dependct  nifi  k  caufis  prio-  Aliquidpta.  ' 
ribus,vtmatcria,efficiente,  quantiam  adTifr/jigi-  "quiri  ad 
tur  fi  obicaum  non  fit  adtiuura  ,  nec  cft  materia  '^^'^* » ?**' 
aftusvolendi;  igitur  non  dependct  ab  obie<5to;  ^^J"**'*^* 
igitur  femper  erit  in  adu,  ficut  fcnfusfcmpet  fen- 
tirctjfi  efTct  adiuus. 

Dico  quod  neceftari6  eft  aliqua  prioritas  na- 
turs  ,  qux  non  cft  prioritas  caufz  rcfpcdlu  effe- 
dVus,  quia  fecundum  fic  argucntes,  intelledio  eft 
necefTario  prius  natura  volitione ,  &  tamen  non 
in  aliquogenerccaufx,  igiiur  \.z\e  fine  quo  non^ 
nccefTari^  prxifxigiiur.  Etnon  fuffidunt  caufa: 
pcr  fcad/m,  vtadiua,&  pafliua.  Iftam  priori- 
tatem  oportet  ponere ,  propter  ordinem  poien- 
tiarum  ,  &^amcn  potentia  inferior  non  efl  caufa 
fupcrioris.  Vnde  phantafiatio  noncft  caufato- 
talis  intelleftionis ,  &  tamen  neceffario  cftprius 
in  nobis  ,  vt  plurimiim ,  &  maxime  fccundum 
iftum  Dodlorcm ,  qui  ponit  qu6d  agens  &  pa- 
tiens  funt  diftindia  fubiedto  ,  oporiet  ponere 
prius  volitione  aliquidin  partc  intellfdliua,  vc 
intciIe6tionem,quz  tamen  per  eum,nuIlomodo 
eft  caufa  voluntaiis. 

Dico  igitur  qu6d  quando  vnus  effcdlus  efl  i^. 
pofterior  alio  cffcdiu ,  &  ncu?er  habct  raiionem 
caufx  refpedu  ahcrius ,  pofterior  cffedus  habec 
dependentiam  ad  caufam  propriam  ,  &  ad  effe- 
6lum  priorem,tanquam  iAfine  ijuo  non.  Vndeto- 
rus  radius  cft  immcdiate  a  Sole  immediatione 
caufa; ,  &  tamcn  non  poteft  fieri  pars  remotiora 
Soie  ,  nifiprius  natura  fiat  pars  prior.  Proprie 
igitur  ioquendo  de  dependcntia  effecflus  ad  illud, 
quod  dat  fibi  efii ,  effedus  tantijm  depemlet  ex 
caufisperfe;  loquendo  tamendeillo,  adquod 
dependec  tanquam  neccfTarip  prarexadum ,  de- 
pendec  ad  iliud  tanquam  ad aiiquid^»;  ^uo  non. 

Et  cum  dicit  Ariftoteles  qu6d  fcnfusfempcr  Senfm,li e[[et 
fcntiret.  Dicoqu6d  vcrum  eft,  quialicec  cffcdus  »'5'«'*'  7*«- 
poftcrior  yia  generationis ,  dependeat  ^  priori,  P"*i*.'"* 
nunquam  tamen  e  contra.  Scnfus  autem  exterior 
eft  priijs  in  aftufuo  viagenerationis,vel  origine, 
quam  potentia  interior.  Ide6  licct  fcnfus  fempec 
eflet  in  iCta  fuo  ,  non  fic  effet  intelledus  quan- 
quam  effet  a^iuus  :  quia  adhuc  non  poteft  exire 
in  a6);um  finc  adbibus  prioribus  otigine,  quos 
prarfuponit.  Ncc  proptcr  hoc  cfTct  diccndum 

qu6d 


Qu^flio  Vnica. 


SnnquM»*- 
tur»  tft  ignO' 
biUt»nJ»fi- 
nt  manifeft» 
nitefttiUt. 


17- 


Vtthil  »z*t  in 
ft  »(Ho»e 
V»iM»(», 


18. 


Ai  ratitnem 
%.Goffredi. 
VelMnt»iptf 
feStor  velii- 
t»t*  vtUnt*. 


qu&d  quldlibet  cffct  a6l:iuam  in  fe ,  &  tantum 
de^chjine  cjHo noriy  quia,  vc  vult  Ariftoiclts,  i.de 
Geucr.  Nntura  femper  ngit ,  ijuod  rrteliiu  eji.  Sicuc 
jgitur  nunquamcli  poncnda  pluralitas  rincnc- 
ceflicate  ,  (ic  nunquam  efl  natura  ignobilitanda, 
fine  ncceffitatc.Scd  pcrfcdius  eft  aliquid,(j  cll  in 
pocentia  rcccptiua  alicuius  pcrfc(Sionis,fi  habeat 
potentiaro  adliuam  refpc(flu  eiufdcm.  Idco  nacu- 
ra  fupplcuit  dcfcdum.vc  ftcqucntcr  ,  vbi  potuir. 
Cum  igicur  exiftens  in  adu  primo  perfcdc,& 
tantum  in  potentia  accidentali  ad  adum  fecun- 
dum  ,  non  cget  agente  extrinfeco ,  ad  hoc  quod 
cxeat  de  potentia  ad  adum,  vt  patct  oftauo  Phy- 
ficorum  ,  &  fecundo  de  Anima.illud  eft  nobili- 
tas  naturalis. 

Idc6  dico  vniuerfah'ter,qu6d  omncexiftcns  in 
adu  primo  pcrfc£tc,fufficic  ad  hoc  quod  excat  in 
a£lum  fccundum  ,  nifi  poffit  manifefte  probari 
quod aliud  ad  hoc  requiratur.  Scuc  manifcfte  pa- 
tec  quod  vifus  non  fufficit  cxiftcns  in  aftu  pri- 
mo,  ad  hoc  qu6d  exeat  cx  fe  in  a£lum  fccundum: 
quia,  vt  patet ,  in  tenebris  non  videmus.  Racio- 
nabile  igitur  eft  quod  voluncas  ,  qus  cft  nobilif- 
fima  pcrfeflio ,  exiftcns  aftu  primo  ,  poffit  exire 
in  a<5i:um  fecundum  ;  &  nulla  habitudo,  vel  con- 
fcquenciaeft,  fi  vohmtas  eft  fufficiensad  facien- 
dum  fe  in  a(Slu  fccundo ;  igitur  lignam ,  quod  eft 
in  potcntia  ad  adum  primum  caloris,potcft  cau- 
farein  fea^um  primum,&  fecundum. 

Prztcr  hzcomnis  indiffcrentia  ina<^ibuspo- 
teft  reduci  ad  voluntaccm  ,  quaii  ad  caufam  illi> 
mitataro ,  non  Hc  aliqua  alia  caufa  creata.  Simi- 
litcr  Hgnum ,  fi  poffi^c  comburere  fe ,  agcrcr  in  fc 
adionc  vniuoca ;  &  di(S^um  eft  prius  quod  hoc 
cft  vniuerfalitet  impoffibile:nihil  enim  agit  in  fc 
iStione ,  nifi  a:quiuoca,  &  talis  a(fiio  magis  fada 
nihil  Aibiicit  <l  fubftantia.  Nullumenim  agens 
adtionc  xquiuoca  corrumpit  fubftantiam  iuam 
pcr  adioncm  magis  fa(Sl:am.  Nunc  autem  fi  li- 
gnum comburcrct  fe^  tandem  totam  fubftantiam 
corrumpcrct. 

Dices  ,  aftus  primus  pcrfc£bc  poteft  eftc  fuffi- 
cicns  ad  caufandum  adum  fccundum  in  alio,non 
autem  in  fc. 

Concr^ ,  exiftens  in  a£);u  primo  non  cget  alio 
agcntead  hoc  quod  cxcac  ab  otio  in  zStam,  Ca- 
lor  igicur  cft.quo  agcns  agit,&  illud,quo,  vel  fc- 
cundiim  quod  ,  reducitut  ad  rationem  principij 
a(5tiui,5.Metaphyf.text.  2.&  j.  Aiidemgenuiars 
&  etdificMor  reducuntMr;  igiiur  non  folum  cftibi 
zCtxo  cranfiens ,  fcd  oporccc  ibi  cfte  adlioncm  dc 
gcnere  Adfcionis  ad  aliquem  cerroinum  ,  cuiuf- 
roodi  eft  opcratio  ,  quz  crit  A(kio  immanens, 
quia  illud  exire  ab  ocio  in  a(flum  non  caufatur 
in  alio ;  igitur  ficut  caufat  aliquid  in  alio  ,  fic 
poteft  a£tus  pcimus  aliquem  a6lum  fecundum 
caufarc  in  fe. 

Ad  aliud,  cum  dicitur,  valuntM  ejfet  nobiliort/o- 
luntate  volente.  Dico  qu6d  voluntas  volcns  cft 
vnum  compofitum ,  quod  eft  ens  per  accidens,& 
inquantiim  produdum  accipitur  vtfubtermino 
formali ;  &  fic  concedo  quod  nobilius  fir  volun- 
cas,  qokm  volunras  vt  volcns :  hoc  cft  ,  vc  termi- 
nus  formalis ;  non  tamcn  accipiendo  totum,  cu- 
ius  pars  nobilior  prxfopponatur  ,  quia  illa  pars 
non  producicur.  Et  ideo  fubillo  intelleftu  non 
cftcc  cfficicns  omne  nobilios  cffediu  per  accldens. 
Exemplura  ad  hoc.  Efto  qu6d  aliqua  qualitas  fo- 
lum  aducniat  fubftantiz  ,  vt  lumcn  ;  fi  conferua- 
cccat  pct  f(?,  poftct  alcerare  fubftantiam.  Tocum 


»5- 

ReftionJet 
quibufdam 
argumentis 
Henrici. 


C»uf»  tit 
actiiiis  qfX' 
aoquf  prior 
(»uja  ptr  fl. 


illud  generatum  eft  nobilius  rationc  accidcntis. 
Scd  quod  praefupponituc  non  eft  ignobilius,puca 
fubftantia.  Quomodo  autcro  agcns  cft  pracftan- 
tius  paftb,di(^um  eft  prius,quia  ignobilius  eft  eO| 
quod  palTum  cft  in  adione  aequiuoca. 

SCHOLIVM    IV. 

Seluuntur  duo  argumenta  pro  opinione  Henncipo- 
Jitanum.  ^. 

AD  primum  pro  fccunda  opinionccum  dici- 
tur  quod  balncom  m  aniaia  mouct  vttffi- 
ciens,fi  luftmeatur  quodobic^Stum  mouctcffc- 
£liuc  ,  licct  non  fii  caufa  totalis  ,  tuiic  potcll^  fu- 
ftineri  quod  balneum  mouec  vt  cfficicns  exira,  vt 
finis.  Siiftmcndo  tamcnquod  fit  tantiim/;;/^  y«o 
«0» ;  &  nuilo  modo  inouejis  cffc(ttiuc,tunc  opor- 
tct  gloftarc,qu6d  non  mouet  efftE<iluic  pcr  le  ,  fcd 
per  accidcns. 

Diccsjcaufa  pcr  fc  cft  prior  caufa  per  accidens: 
fcd  ifta  tft  piima  caufa ,  quia  priiis  originc  opor- 
tet  obie(5tum  effe  prafens,quam  mouciur  potcn- 
tia  ad  obie(Stum. 

Dico  quod  omnis  caufa  per  fc  eft  priot  cau- 
fa  pcr  accidens,  vcl  natura  ,  vel  perfcdionC. 
Non  autcm  fcmpcr  origine  prior,quia  prius  ori- 
gine  eftamotio  prohibcntis,  quam  motus  gra- 
uis  deorfum ,  camcn  ipfummec  eft  prius  ;  fcd  non 
prius  mouet  fc  ,  qu^m  amoucacur  prohibcns. 
Nunc  auiem  modo  non  opoicec  qu6d  caufa  re- 
fpcdiu  eiufdem  finis,  femper  przcedat  caufam 
per  accidens ;  fed  fufficic  qu6d  refpe(5lu  alrerius 
finis :  vt  foditio  cft  caufaper  accidens  inuencio- 
nis  thefauri ,  &  non  prafccffit  a(ftio  pcr  fe  inuen- 
tionem,nifi  propter  alium  fiiicm. 

Ad  aliud  cum  dicitur  ,  appctitus  fenfitiuus 
mouetur  a  fuo  appetibili;  igicur  intellediuusi 
fuo  ;  dico  quod  oppofitum  fcquitur  cx  hoc,qu6d 
vnus  eft  liber  ,  &  alius  non,  quia  fecundum  Da- 
mafccnum,Iib.i.cap.  zi.&  xJ,.4fT,.app(tittufenfi- 
tiutu  ducitur,&  notducit ;  fed  incelle(^iuus  du- 
cic,&non  duciiur. 

SCHOLIVM     V. 

Ex  df^ii  re/oluitur,mhil  aliud  a  voluntate  tffe  cau- 
fam  tetalem  volitionn.  Addit  quod  alias  /etjuerctur 
nihil  contingemer  euenire. 


DIco  igiturad  qua-ftionem  ,  quodnihilcrea-  ,q^ 
cum  aliud  a  voluniate  eft  caufa  tutalis  8(5lus 
volendi  in  volnnta'e  ;  quia  aliquid  euenit  con- 
cingenrcr  in  rebus  ,  hoccft  ,  eui^abiliier  (fic  lo- 
quitur  Ariftotelesin  lib.  1.  Peiiherinen.  cap.vlti- 
mo.  Necejfario  euenire , hec  eft  ineuitahiliter. )  Illud 
igiturquod  contingcntcr  cuenic,iia  cncnit.quod 
tunc  poffet  noneuenirc  in  fenfu  diuifo.  Qiiarro 
igitur,  )i  quacaufa  contingenter  eacnitrvd  a  cau- 
fadeterminaca  pocenre  fc-detcrminarc  ,  vci  non 
potcnce  ?  Si  \  nonporente,  oportct  qu6d  pcr 
aliud  determinetur  ad  vnum  ;  vel  fi  cxeat  in 
adum  ,  vc  indeterminata  ,  finnil  faccrct  vtrum- 
que,  vcl  neutrum  ;  igitur  oportet  quod  in  illo 
inftanti,  in  quo  eucnit  ,eueniat  a  caufa  indctcr- 
minaia  potenre  fe  determinare. 

Dicit,ifta  dctcrminatio  cft  cx  parte  intellcfVus  JateSelfmnS 
ficrcprxfentantisobicftum  voluntaii.  ^*"/'  ''<■"»'- 

Conrri,  intcllc^aus  indcterminatc  fe habens  T^^"  ^''j 
ad  hoc  fotc,  &  non  fotc,non  poccft  dcterminarc  ^^^. 

fc. 


Appetittu 
sifitiuut  du- 
eitur.non  diK 
eit.inteUeSi^ 
HUi  i  (ontra. 


37i 


Lib.II.DiftinaioXXVI. 


*D.8.  q.  y. 


in  prinfip»l* 


V«n  ufoluit 
4tn  obieBum 
tincurr»t  »d 
VtUthmm. 


XX. 


fe,  niflad  vnum  i(lotum,nin  fophidice.  Si  enim 
determinct  fc  ad  vnum  pcr  racionem  neccira- 
riam  ,  ad  opponcum  non  poteft  dctermlnare  fe, 
niH  paralogizctur.  Si  igitur  detcrminatioeiTctad 
vnum  illocum,ad  quae  fe  habct  concingenter^fo- 
Ijjm  ab  intcUcAujhoc  non  poiTct  nifi  inquantiim 
paralogizabiiis  \  igitur  a  voluntaie  nihil  pofTcc 
immediatc  contingcmer  eucnire  :  &  probacum 
eft  in  primo  '^,qu6d  tunc  nihij  contingenter  eue- 
nirct,cum  in  voluncate  diuina  (lc  ponenda  prima 
ratio  concingcntia:. 

Icem ,  inccUedbus  non  ell  caufa  concingens, 
ci^m  calis  a£tio  fi  per  modum  nacurz,ide6  dicitur 
Filius  procedere  per  modum  nacurae. 

Dices ,  PhiloK)phus  diuidic  nacuram  concra 
intellcftum,  &  agcns  \  propoHco :  non  igicurin- 
telligit  qu6d  inceile6i;us  ilc  caufa  pcr  modam  na- 
turs. 

Dico,qu&d  intelleftus  poccft  accipi  fecundum 
quod  eft  quxdam  poccnciaopcraciua,  vel  fecun- 
dum  qu6d  incelie<%us ,  &  volunias  funcprinci- 
pium  concurrentia  refpeftu  pradicabilium,  qux 
extrinfecus  producancur  pcr  inccllcdum  ,  &  vo- 
luncaccm.  l?rimo  modo  parum  ioquicut  Philo- 
fophus  de  incelledlu ,  fed  fecundo  modo  multum 
frcquenter  ferc  per  cocum  iibrum  Echicorum, 
&9.Mccaphyfic.&  J.deAnima,&i.Phy(ic.  dc 
pocencia  rationali.  Et  ifto  modo  agens  pet  in» 
telleftura  diftinguicut  concra  agens  per  naturam. 
Praicer  hoc,  fine  concradidbione  poflcc  cfle  appe- 
titus  inteilcdiuus  non  potens  fe  dccerminare,fed 
appetcns  per  modum  nacurz ,  ficuc  fingic  Anfel- 
tnus  it  cafit  Diaholi ,  cap.  1 1.  quod  primo  efiec 
vnas  Angelus ,  qui  haberet  inteileftum  ,  vel  ap- 
petitumiantum,icaqu6dpoficchabere  affedio- 
nem  commodi ,  &  non  darecur  fibi  zSeikio  iufti. 
Ifte  Angelus  cum  non  pofllc  appecere  nifi  can- 
liim  inteiligibiiia ,  &  hoc  per  modum  nacurae, 
ficuc  nunc  appccicus  (enficiuus  appecic  per  mo- 
dum  nacurz  conueniencia  fecundum  fenfum,nec 
appecerec  iile  conueniencia  fecundum  incelie- 
^um.  Nihii  igicur  eft  creacum  praecer  voiunta-> 
tem ,  quae  poteft  fe  dcterminarc  ex  fc,&  per  con- 
feqiiens  nihii  aliud  creacum  a  fe potcft ene  caufa 
tocalis  vohcionis. 

Ad  primum  principaIe,fuftinendo  qu6d  obie- 
Aum  mouct  cffe^iuc  voiuncacem,  non  camen  eft 
caufa  cocaiis,tunc  au&oricas  Ariftoccliscftpro 
me.  Vel  fuftinendo  quod  cancum  appecibile  mo- 
uec  mccaphoric^ ,  cunc  vult  Ariftoceles  inteili- 
gere  quod  ficuc  appecibile  mouet  appetitum  me- 
taphorice ,  ita  appccitus  motus  mouet  effedtiue 
animai  ad  exequendum  ,  vt  acquiratur  iiiud  ap- 
petibile. 

£t  ciim  dicitur ,  tunc  zquiuocaret ,  iilud  nihil 
valet ,  quia  adhuc  inter  ifta  eft  ordo  fecundum 
genus  caufa:  pofterioris  ad  prius  genus  caufae,  vt 
efficientis  ad  finem  :  &  At iftoccles  pocuic  dixifle 
fic  exprefse  intentionem  fuam ,  qu6d  vnum  mo- 
uec  metaphoricc,  &  aliud  cfFcftiuc ,  &  poteft  di- 
miccerc  nc  exprimat ,  ficuc  in  grauiori  audlorita- 
tedicitur  ,  fcilicetin  Scriptura  facra  Eccl.  }i, 
^»  potitit  tnm/gredi ,  &  ntn  efitranjgrejfttt.  Potttit 
tranjgredi  non  rcferturad  Chriftum ,  fed  dicitur 
de  alio  San6lo ,  8cnonefi  tr^njgrejfm  tantiam  re- 
ferturadChriftum.  Mcdictas  igitur  audlorita- 
tis  referturad  capuc,  &  alia  mcdictas  ad  alia  cor* 
poris  membra. 

Ad  aliud,  conccdoqu6d  voluntas  eft  porcntia 
aftiuaj  &  c^m  djcitur,noneft/'r/w«^/Km^r/p;y»j«- 


tandi  aliud  in^ttantum  aliud ,  quia  obied^um  non 
aiicer  fe  habcc  propcerca  ,  quia  eft  volitum  reaii- 
terjigitur  voluntas  non  tranfmutat  obiedum. 
Siquisvellet  dicere  quod  ipfe  loquicur  de  po- 
ccncia  adliua,  qua  eft  fadiua  in  $.Metaphyfic.  Sic 
concedcnda  eflec  conclufio  ,  qu6d  voluncas  non 
eft  fa^iua ,  camen  quia  videcur  gencraiicer  efle. 
Dico,  fic  ipfcmec  cxponicp.  Mecaphyfic.  vbi  di- 
cic  efi  principium  tranfinutandi  aliud,aut  inquantiim 
aliud,  vc  medicus  fanac  fc  ,  non  inquancum  me- 
dicus,&  camen  cercum  eft  qu6d  non  fanac  alium. 
Sic  igicur  incelligcndo  pocenciamafliuam ;  vc  eft 
terminus  a  quo  ,  inquantum  caufaret  perfedio- 
nem,quamrecipitin  termino<«^fM«m,  fic  verum 
eft  quod  tranfmucac  aliud ,  vci  inquanciim  aiiud, 
vteftincermino  <t^»0,  &  in  x.em\no  adtiuem.Et 
pcrhocpatcc  ad  illud  diftum  ibidcm,  nihilin- 
^uantttm  ipfitm  agit  infiipfum.  Verum  cft,ratio  for- 
malis  cranfmucabilis ,  vt  dicitterminum  oppofi- 
tum  itimxno  adqtumt  non  eft  ratio  formalis  cer- 
xainiadquem. 

Ad  aliud,nego  cim  diciluT,aecidensperaccitUns 
nonoriturexprincipijS  intrin/icis  alicuisu  entu.  Cism 
enimoporceac  procedere  donec  ad  illud ,  li  quo 
caufacur,perueniacur  per  incrinfeca ,  fiue  in  fe,  fi- 
ue  in  aiio,  cum  ipfum  pofTe  caufare  cale  accidens 
per  accidens  ,  nuilam  perfcdtionem  toliatab  eo, 
nec  etiam  in  creaturis  ipfum  poffe  recipere,  toilit 
perfcdlionem  ',  igitur  pari  ratione  ftandum  in 
principio ,  qu6d  forma  perfcdla  pofEc  caafare  in 
fe  accidcns  per  accidens. 

Ad  aiiud  ,  ciim  dieitur  qu6d  eft  in  potentia 
contradidlionis  ad  aliqua ,  non  dcterminat  fc  ad 
vnum ;  dico  qu6d  aliqua  eft  forraa  in  potencia 
contradidlionis,  vc  fcienciaconcrariorum,  &ifta 
non  potcft  decerminare  fe,  quia  eft  diminuta  ,  & 
non  poccns  fe  complete  determinare  ad  vnum, 
&  ideo,  vt  vulc  Atiftotcies ,  fi  taiis  pocencia  cx  fe 
procedcret  ad  adtum,fimul  produceret  contraria. 
Alia  eft  caufa  indecerminaca,  quzcft  caufa  com' 
pieca  pocens  fe  decerminare  ad  vnum  ifterum,  & 
ifta  eft  racionalis  complexa  ,  vt  voluntas  cum  in- 
telicfliu  ,  &  hoc  necefleeft  dicere,  fialiquidfit 
concingens  \  &  calis  poteft  decerminare,  &  com- 
plete  fe  decerminarcquia  cft  indecerminaca  zCti- 
ue.  Quac  camen  eft  indeccrminaca  pafCue  can- 
tiim,  vei  adliuc  incoroplete  nunquam  poceft  fe  ad 
vnum  indifferencium  deterroinarc  ,  cuiufmodi 
funt  materia,  &  fciencia. 


Agtns  tnft 
»git  in  fe  vt 
in  »liu((. 


4d  tertium. 
Actidens  ftr 
»ecidtni  frt- 
eedit  ftft  »b 
tt  in  jut  tfi. 


AdfMMUtn. 


Q»nfu  indt' 
termin»t»  /<• 
bert^fiteft  ft 
dtttrmin»rt. 


DISTINCTIO   XXVI. 
Q^^sTio     Vnica. 

Vtmmgratia  fit  in  ejfentia  anima ,  n/el 
in  '"volHntate  ? 

Alcnf.  i.f»rt.  qutfl.  69.  mtmbro  i.  D.  Thotnas  1. 1.  qutft. 
110  »rt.4.(ir in 4,d.t6.»rt.}.(^ in  x.d.iQ.»rt.it.  D.  Bo- 
nauent.  hie»rt.  i.qutft.^.  Richardus  ^rt.x.qutft.^.  Du- 
rand.  qutft.  x.  Gabr.  qutft.i.  Heoric.jM«<//..i;.}««jf.ii. 
Vafq  \.x.diS}.  i$i. e»f. },  Scot. in  Oxtn.kie 

Irca  iftam  Diftindlionem  i6, 
qucricur  prim6 :  Vtrumh^itittgra- 
tificans  animamfitin  ejfintia  anima, 
vel petentiaimmediate  ?  Qu6d  in  ef- 
fentia  probo.  (!^ia  quod  prim6 
exit  a  Deo  priiisgratificacur,quiafecundi!lmDio- 
nyfium  Dc  Ccelefii  Hierarchia.  proccflus  cft  ab  cx- 

tremo 


I. 

Ad  frim 


Quxftio  Vnica. 


375 


Sicundum. 


Tmium. 


CtMrk, 


X. 

Oeinit  D. 
Thomt. 
lL*ti*  I. 


SttHndd. 


Terti4. 


§ii*rt0. 


SjuintM. 


3- 

■Rtf'tlilitr 
htt  tflnit. 

He^for.pt 
Wenr.  qutdt. 
iyq.lt. 

teititudt 

einfilHt  in 
tftrntiittt. 


tremo  in  extremum  per  mcdium;  fcd  anima  priis 
exit  <i  Deo,  quam  potentia :  igitur ,  &c. 

Item,magis  indcterminatum  magis  cget  deter- 
minante ;  ellentia  cft  magis  indeterminata,  quira 
potemia  ;  igituripfa  magis  dcbet  dctcrminari 
perhabitum  adoperandum,quam  potentia. 

Item,  potentia  non  fempet  cft  in  adku  fuo ;  fed 
habirus  gtatificans  cxiftcns  in  anima  fcmpcr  cft 
inadufuo,qui  eft  gratificare;  igituriUud,inquo 
eft  immcdiatc ,  femper  cft  in  adlu  fuo ;  huiufmo- 
di  eft  eiTcntia. 

Oppofitum.  Eadem  eft  gratia  opcrans  ,  & 
coopetans  ,  gratia  coopetans  eft  "in  potentia, 
quia  potentia  cft  immcdiatum  principium  opc- 
rationis ;  igitur  &  gratia  opcrans  cft  immcdia- 
t^  in  potentia. 

S  C  H  O  L  I  V  M. 

SentmU  D.  Thtrtu,  &  aliorum  ygratUrn  ep  irt 
ejfeittia  anitM ,  nort  in  potentia  ,  ni/i  per  tjHandtm  re^ 
dutnUvtium  \  fitadatur  ^uinijHe  argumentU.  Refuta- 
turprimo,  tjMtaj^leria ,  cuigratia  e/}  idem  ,  vel  dijpo- 
fitio  ad  eam  ,  efi  inpotentia ,  tjtda  operatio ;  de  quo  in 
Oxon.  4.  difi,  4o.f«zj7.  i.  x.  &  ^.  occafione infiante 
docet  fruitionem  via  &  patria  differrefiecie.  Dequo 
ibidem  diil.  49.  quafi.j.  Secundo ,  grtuia  non  perfi' 
sit  animam ,  nifi  tjuoad  voluntatem  tantim.  Tertio, 
aliat  intelUSiio  pracedens  voluntatem  ejfet  meritoria. 
§luarti ,  ex  Anfilmo. 

Dlcitar  ad  quzftionem  ,  qu6d  gratia  eft  prt- 
m6in  anima,&  in  petentia per  quandam 
redundantiam.  Hoc  probatur  per  Auguftinum 
de  Laude charitatis ,  vbi  dicit,  t^\xbArratia efi ra- 
dix  viuemium ,  &  vita  morieruiitm ,  eflentia  anima: 
cft  radix  vitac  corporalis ;  igitur  in  ipfa  immedia- 
tcerit  radix  vitz  fupernaturalis. 

Item,gratia  datagere,  igitur  dat  ejfe ;  quia  4^«"« 
ptzfupponit  efie ;  fic  ejfe  eft  ab  eflentia  anims ,  & 
fibi  primo  datur  ^(upernaturale. 

Item ,  pcr  cfTcntiam  accepram  Dco  acccptatur 
potentia ,  &  totum ;  non  autem  eftentia  pcr  po- 
tentiam  ;  igitur  cum  pcr  gratiam  fiat  anima  ac- 
ccpta  Dco  ,  ipfa  erit  immediatc  in  effcntia.  Pri- 
mum  aftumptum  patet,(7^«^j.  Prius  enim  rcfpe- 
xit  Deusad  Abcl,  deindead  muncra  j  igitur  prius 
eft  accepius  in  fe  ,  quim  quantum  ad  opera.  Se- 
cundum  alfumptum  probatur ;  quia  acceptata  po- 
tcntia  non  eft  caufaacccptationisaliarum. 

Itcm.eftentia  cft  principale  agens  in  i&a  me- 
titorio :  potcntia  tantiam  inftrumentale ;  fed  ma- 
gis  debet  poni  gratja ,  qus  eft  difpofitio  neccfTa- 
ria  ad  hoc  qudd  adus  fit  acceptus  in  principali 
agente,  quam  inftrumentah*. 

Item,  ad  hoc  eft  vna  congruentia.  Reformatio 
imaginis  fit  per  gratiam ;  imago  eft  magis  in  cf- 
fcntia ,  quiim  in  potentiis ;  igitur  gratia  magis 
debct  poni  in  eflentia. 

Contra  illud,  gratia  vcl  non  cft  rcs  alia  i  bea- 
titudine ,  vcl  eft  difpofitio  proxima,&  pcrfcdio, 
ad  quam  difponit;  bcatitudo  autcm  eft  immedia- 
tc  in  potentia,  cilim  confiftatinoperatione. 

Dicitur,qn6d  beaiitudo  cft  ptim6  inefientia 
per  illapfum,&  per  redundantiam  in  potentia,  & 
ideo  dicituT  edcniia,  vt  carbo  ignitus. 

Contra  ,  beatituJo  non  poteft  confiftere,  nifi 

in  attingendo  obiedtum  vltimum,nihil  enim  in- 

trinfecum  fatiat  capacitatem  animx  ;  igiturin 

adtu  formaliter  cunfiftit  beatitudo  ,  pet  quam 

Scotieper.  Tom.  XI. 


attingit  obicAum,  Sc  hoc  vult  Ariftotelcs  10. 
Ethic.t^MoA  confiftat  inoperatione. 

Item,  fi  non  confiftcret  beatitudo  in  operatio- 
ne ,  fed  immediatc  in  eHcntia  ,  polfct  bcatitudo 
nunc  incfte  viatori ,  ficut  comprehcnfbri ,  licct 
non  ita  perfe6labeatitudo,quia  maior  potcft  eflc 
gratia  intenfiue,  fcu  charitasin  viatore,  quam  in 
comprchenfore,  vt  in  beata  Virgine  in  via.quam 
inLatronein  patri^. 

Dicitur,fic  arguo contra  te,quia charitas  nunc 
potcft  efie  maior  intcnfiuc  in  pcrfei^kiflimovia- 
tore,quam  in  patria  in  aliquo  comprchenfore; 
igitur  nunc  poiret  cfrcbeatitudo  in  viaiorc,  cum 
ipfa  refpondcat  intentioni  charitatis.  Ncc  valet 
dicerc  qu6d  non  ,  qaia  nunc  carct  vifioiic ,  quia 
vifio  vcl  non  eft  dc  eirentia  beatitudinis,  vcl  non 
eftprincipalein  bcatitudine. 

Dico,  fuftincndo  quod  obiedhim  cft  .nliqua 
caufa  perfe,iicct  non  principalis,toncpotcft  effc 
effeftus  per  fe  alius,&  alius,  quia  obiedum  nunc 
non cft  fic  praefens, ficut  requiritur  ad  beatitudi- 
nem ,  quia  nunc  eft  vifumaenigmaticc,tunc  vero 
clate  ,  ide6  poteft  fruitio  nuncditferrcafruitio- 
ne  tunc  fpecie,  quanquam  fit  eadcm  charitas  nu- 
mero  nunc,  &  tunc,  cfto  quod  fit  caijfa  ptincipa- 
lis  vtriufque.  Quia  principali  agente  cxiftcntc 
eodem  ,  caufa  fccunda  per  fe  variata,  potcfl  effc- 
6tns  variari  fpecie,&  fecundum  iliud  poteft  fal- 
uari  illud  commune,qabd  omne illud ,per  ^uod per- 
fe£iim  conuenit  cum  imperfe^o,  efi  imperfeElituperfe- 
Qo  ,  ^uam  tjuo  diffitrt  ah  impcrfeElo.  Quod  tamcn 
difGcile  eft  faluare,  fi  fruitio  nunc  ,&  tuncfunt 
eiufdcm  fpeciei ,  differentcs  tantum  fecundum 
magis  perfe6lum,&  minijs  perfedum.Quiatunc 
fruitio  illaconuenit  cumillain  quoLiber,  prx- 
rerquam  in  vifione ,  &  illa  fruitio  cft  perfedior 
ifta :  igitur  videtur  qu6d  vifio  fit  quid  perfedius 
in  ifta  fruitione  ,  ctim  fblum  in  hocdifferat  ab 
ifta,  qua:  eft  perffdior.  Vel  fuftincndo  quod  ob- 
iedlum  non  eft  aliqua  caufa  beatitudinis,  nifi 
Cicat  fine  tjuo  no»,  poteft  dici,  quud  adhuc  illx 
fruitioncs  difFerunt  fpccie  ,  quia  caufa  illimira- 
IX  virtutis  adliuz  ad  multos  cfFcdus  caufandos, 
ita  tamcn  qubd  non  cft  nata  caufare  ,  nifi  aliis 
concurrentibus  ,  ipfamet  potcft  produccrc  di- 
ucrfos  cfFcctus  fpccic ,  vel  aliis  qualitcrciimque 
concurrcntibus ,  qua:  funt  tantumy;»*  ejt^o  non; 
igitur  licct  obiedum  nihil  agat ,  adhuc  voluntas 
informatacharitate  poteft  caufarc  duierfbs  cffc- 
du5  fpecie  ,  ficut  Sol  quantumcumquc  tcrra  eflet 
vniformiter  difpofita,  produceret  effcckus  diucr- 
fa:  fpecici. 

Item  ,  quando  aliqua  forma  eft  indiffercns  ad 
rantas  opcrationes  ,qubd  pcrficiteam,vt  princi- 
piumhuiusoperationistantijm,nonpetficiteam, 
vt  indifferens;  fed  gtatianon  pctficit  animam 
qualitercumque,  fed  foliira  vt  principium  opera- 
tionis  mcritori*  :  fed  animaquantum  ad  cflcn- 
tiam  eftindifferens  ad  meritoriam  opcrationem, 
&  demeritoriam  ;  igitur  non ,  vt  fic  ,  perficitur  ik 
gratiaimmediatc ,  ficut  fcicntia  non  perficit  ani- 
mam  ,  nifi  vt  eft  principium  intelligcndi.  Ei  ex 
hoc  fcquiturqubd  non  eftin  etlentiaanimzim- 
mediate,  fed  in  intellcdtu. 

Item  ,  fi  gratia  fit  immediaic  in  eflentia  ;  igi- 
turpoffet  eflc  operatio  gratuita  in  intelledtu  pix- 
uia  volitione  ;  &  cfto  qubd  non  efret  volitio  fe- 
quens ,  intelleftio  cflet  meritotia  ,  quia  priuci- 
pium  a(^iuum  infurmatum  charitatc  potcft  ope- 
rari  roeritorie. 

li  Itera, 


4- 

y\ii.  in  4.d. 


Vi<lc<3.*rau- 
falKate  fb- 
icdi  <).  pra:- 
ced. 

Fruitis  frt- 
fens  Jiffire 
Atfuturu, 


Vilunteupn- 
dueit  effedut 
dtuerfs  jj»»- 


Grittit  niH 
ferfcit  tni- 
tna  MildqUM- 
ti.fedftcun- 
dum  VHum 
fitentiam. 


374         Lib.ILDiftinaioXXVIL 


Item,  Anfclmus  dc  conceptu  Virginali,^.  &  4, 
cap.dicit  quod  etnnu  ihftiiia ,  (^ iniHftitiA  eftin  vo~ 
iHntnte.  Et  7.  Omne peccatum  eft  in  volnntate;  igitut 
ibi  immcdiaic  cfl  gratia,cum  idem  fit  rufcepti» 
uumcontrariorum. 
6.  Ad  primum  principale  dico  ,  fuftincndo  hanc 

4d  frimum  concluiionem ,  quodgratia  cft  immediatc  in  po- 
frincifdt,      tcntia  i  &  dicoquodillud,  quod  primd  agit ,  pri~ 
md  perHciturj  loquendo  de  diuerfis  naturis ,  non 
de  liis,qu£  funt  in  eodem  fuppofito ,  &  non  tes, 
&  res  alia.  Et  ficinteliigit  Dionyfms,qu6d/'r(«.( 
perficitur  immediatHm,^Ham  mediatnm,  &c.  quando 
talia  diftinguuntur  in  fupponto. 
M/ie»nJa.       ^  j  aliud.ciim  dicitur ,  effentiaefi ma^u  indeter- 
tntgi*  dittr-  """'*''*  >  tgttnr  eget  maton  determtnattone .    Dico 
minationt      quod  quia  eiTentia  eft  magis  indeterminata,quam 
ju0snim»,     potentia  ,  ciim  ipfa  fit  determinata  ad  rationcs 
potentiarum,  ide6  determinatur  per  poteniias: 
non  Hc  poientia  ,  fed  vlterius  poftquam  anima 
eft  determinataad  potentias  ,adhucpotentiaeft 
indetermiuata  adfic  agcre,  vei  non,&  idco  ipfa 
eget  magis  determinatione ,  cum  ipfa  ilt  imme- 
diatum  principium  operandi. 
/1J  ttrtium.        ;^j  jijyj  ^  concedo  quod  habitus  non  poflit 
,ft7£Zil  ^^'  ■" advi, nifi  illud  cuius  eft ,  fit  in  aftu  fccun- 
f„^^  do:  nuncautem  habitus  gratuitus  nonfempec 

eft  in  a^u  fecundo ,  (icut  nec  ipfa  potentia :  vn- 
dequod  fcmper  gratiHcat ,  non  arguit  qu6d  fit 
in  aflu' fecundo  :  quia  gratificareeft  ai^uspri- 
mus  ,  quamquam  videatur  fonare  vt  adbus  fe- 
cundus.  Noncnim  eftgratificare,  vt  adus  eli- 
citus ,  &  potentia ,  in  qua  eft  ,  femper  cft  in  ASta 
primo. 
j,  Ad  primum  pro  oppofita  opinione ,  cum  dici- 

jidr»t!onem  tur  quod  charitas  eft  radix,&  vita  fpiritualis.  Di- 
primam  D.  co  quod  ficut  vita  corporaiis  ptimo  cftineflcn- 
ThomA.  jjjj^  p,^  radix  operationis  meritorix,&  vita  prim6 
cft  in  potentia ,  qux  eft  immediatum  principium 
opcrationis. 
MftcHdam.       A  j  ajiud,  concedo  qiiod  ficut  dat  agere,Kz  dat 

fjfe  tale  potentia:. 
M  ttrtlam.       Ad  aliud.cum  dicitur,  acceptatio  eflentia:  fuf- 
m"J"    ■         '^cit,  fed  pocentis  non.  Dico,  acceptatio  poten- 

feaio      intt-       ■      r  rr    ■        r    ,     ,1-       ■  ■  ■        r 

rior  ttccrfta,  ^'«iiinicit ,  lcd  eUentia  non ;  quiaacccptatio  cl- 
^u4 tKitrior.  fcnti.x ,  non  eft  nifi  quxdam  generalis  acceptatio 
cuiuflibet  enris.quod  vult  eirc.Aha  eft  acceptaiio 
fpeciahs  lanquam  ordinati  ad  bonum ,  cuius  eft 
capax.Er  hoc  eft  propter  opus  meritorium,quod 
Qc  eft  acceptum,&  tale  opus  eft  immediatc  in  po- 
tentia,  &  non  in  eflentia. 

Et  cum  dicitnr  .^riof  relpexit,  &c.  Dico  quod 

ibi  vocantur  munera  ,  operaexictiora,  fed  Abel 

vocatur  afFedio  inttinfeca,  &  prius  cft  afFedio 

interioraccepta,  quam  opera  extcriora    Idco  ni- 

hil  illud  eftad  propofiium  de  potentia,  &  ef- 

fentia. 

8.  Ad  aliud,ciimdicitur,fi  accepiatio efler  pri- 

Atetptata  mo  in  potentia,non  eflct  nifi  potentia  acccptata, 

wiuntAte       ^  jy^j,  j^Qj^  proptcr  iftam  eflent  omnes  alix  ac- 

piMntt  acei-  /-    i  ,-r       •  i . 

pt»t»  effttt-   "^ptsta^ :  lcd  acceptata  elientia  omncs  alis  po- 

tia.  tentiae  funt  acceptacz.  Dico  quod  etfi  non  eflet 

nifi  vna  acceptata,efto  quod  habicudo  confifteret 

in  operationc  vnius  potentis  ,  adhuc  proptec 

iftam  potentiam  cflcntia  &  omnes  alix  poten- 

tiae  erunt  acceptata;. 

Mqitirtam.       Ad  aliud,  dico  quod  magis  requiritur  dtfpofi- 

tio  in  princtpali  agente,  quam  in  inftrumento  in 

operatione  mcritoria  ,  fi  inftrumentum  eflct  ex- 

trinfecum  principali  agentt.  Sed  quando  inftru- 

roenium  cii idipfum,quod  principale, magis de- 


bct  inftrumentum  determinaii ,  quim  ptincipa- 
le,cum  fit  principium  immediatum  opecatio- 
nis  ;  nunc  autcm  potentia  non  cft  ces  alia  ab  ef- 
fentia. 

Ad  aliud ,  de  congtuentia ,  dico  qu6d  aliqua  ■^^9»*»tam. 
cft  conucnicntia  in  lota  eflentiaanimat  adima-  ?^  |""ginc 
ginem  comprehendendo  potentias ,  vt  fub  adi-   &  a^.j.q.Vit. 
bus ,  &  gtatia  aliquo  modo  reformat  imaginera 
dcformatam  ,  licct  non  fit  immediate  in  effen- 
tia.  Vel  poteft  dici  qa6d  eflentia  anim*  fcmpec 
correfpondet  vnitati  eflentia:  diuinas ,  &  reprje- 
fcntat  diftindioncm  perfonarum,  vt  potentia: 
funt  fub  aftibus ,  ideo  magis  poteftfaluaricon- 
gruentiafi  immediate  fit  graiia  in  potentia,quim 
in  eflcntia. 


DISTINCTIO    XXVII. 

Qjf  ^STio    Vnica. 

Ftrum  grAtia,  jit  njirtw  f 

Alenf  5.  p»rt.  qutft.  (f  j.  mtmhr»  i.  art.  6.  D.  Thomas  r. 
t.jwf^.i io.««. j.  D.  Bonauent.^fi: art.  i.  j««jf.  t.  (^  ^ 
ftnt.  dill.i.7.»rt.x.qutft.i.  Richatdus  art.x.qutft.  1.  Bel- 
larm.  i.de  Uber.arbit.  e»p.  6.  t^  7.  Vega./ii.^.  Itt  Trident. 
e»f.  X  j.  Vafquez  i.  t.  di^.  i  j8.  Scotu»  in  Oxtn.hic. 

I R  c  A   hanc  Diftinftioncm   17.  j^ 

qua:ritur  :  Vtrtim gratia  fit  virttu?    Argu^tum 
Qupd  non.  Omnis  virtus  natura-  ntgatiuum. 
lis  perficit  inirdinead  lumenna- 
turale ;  igitur  omnis  virtus  fuper- 

naturalis  perficit  in  ordine  ad  lumen  fupcrnata- 

rale;  igitur  gratia  pcrficeret  inordinc  «d  lumcn 

fupcrnaturale :  confequens  eft  falfum. 

Oppofitum.  Magiftecin  liteta,gratiaeftbo-  crowr^. 

na  qualitas  mentis. 

SCHOLIVM     I. 

Opinie  Henrici,  &  D,Thomagratiam  non  effe  vir- 
tutem ,  pd  Ihmen  ^uoddamfi/pernatHrale ,  fe  hahens 
ad  virtutes  Theologicai,ficHt  lumen  naturale  ad  acejui- 
fitas,  refutatur,  quiaficnon  dareturfides  informis  •j& 
retjcitur  duplex  re/ponfio  ad  hoc ,  qua  noneftD.  ThB- 
ma ,  quia  abfitrdiffma  eft. 

SOlct  dici   ad  quaeftionem  quod  gratia  fit         1. 
quoddam  luroen  fupernaturalc,  &  iuxta  illud  Henr.quodl. 
ponebatur  aliud  lumen,fcilicetgloriaE,ide6  non  J-q-rj- 
cftvirtus.  £t  fiarguiturcontraiftos,qu6dtunc  ^•"^"o-'»- 
non  pofllt  cflcfides  informis,  quia  femper  cflct  ^'    **'"'''' 
fidcs  conformata  regulac  fuac ,  &  talis  non  potcft 
efle  informis.  Diccbatur  dupliciter.  Prim6,qu6d 
fides   non  manet  eadem  fpecie  poft   peccatum 
moriale,  &  antc.  Secund6  fic ,  qu6d  licct  maneat 
charitas  eadem  fpecie  ,  tamen  fecundum  gradum 
fuperiorem  dicitur  charita$:fecundum  vet6gra- 
dus  inferiores  fides,  &  fpes.  Ei  fic  per  peccaium 
mortale  dcftruitur  fecundum  t.ilcm  gradum,& 
tunc  non  diciturchariias  manere. 

Sed  primum  non  eft  verum  ,  quia  per  pecca-  Tides  m»net 
tum,quodnon  eft  peccaium  infidelitatis,  non  eumfettu». 
corrumpitur  fides  pracccdens,  ficut  patetinmul- 
tis  peccatoribus ,  qui  cofdem  articulos  fidei  cre- 
dunt  poft  peccaium ,  &  ante.  Vnde  cum  quis 
peccat ,  fi  corrumperetur  fides  prarcedens ,  opor- 
tct  qu6d  babcat  nouam  fidem  de  acticulis  fider, 

&  qu6d 


II"'  Quseftio  Vnica. 


?75 


*l.d.l7.q.7. 
Chnritiu  ntn 
diminuitMr 
fer  vininte. 


3- 

'Etdem  eX' 

ctUentie,  tri- 
inuntur  chiL. 
ritati  ,  fjf 
gmtit. 


Deue  e^  chx- 
ritm  ferm»' 
titer,  fed  nen 
e/l    grati» 
fermatiter. 


4- 

Gmtit,  u- 
charitutit 
etU»  differen' 
ti». 


&  qu6d  Deus  in  peccando  infundat  fibinouum 
habicum  ,  &  cum  quis  iuftificatur  dc  nouo,  quod 
rcmper  infundat  fihi  Deus  nouam  fidcro,&  fpcm, 
quod  videtur  omnino  falfum. 

Similitcr  fecundum  eft  falfum  ,  quia  per  pec- 
catum  mortale  deftruitur  charicas,ita  quod  nihil 
illius  formx  remaneat ,  &  tamen  remancnt  fidcs 
&  fpes :  igitur ,  &c.  Idco  non  tcncntur  illx  opi- 
nioncsmodo,  neque  quodcharitas  diminuitur, 
quanquam  poiTet  de  potentiaabfolutaj  vc  di- 
ftum  prius  eft*,  fed  tantiim  corrumpitur,  ficuc 
fibi  debetur  cotruptio  proptcr  mortale  pecatum j 
vcnialecnim  peccatumninil  poteft  minueredc 
charitate ,  nec  ctiam  Deus  fubtrahit  proptcr  vc- 
nialealiquam  patcem  charicatis,  quia  tunc  pu- 
niret  vltra  condignum ,  fubtrahendo  magis  bo- 
num  pto  minus  malo. 

S  C  H  O  L  I  V  M. 

Graiia,  Cf  chitrittufHHt  vntu  hahitiu.  Prirno,<jMfa 
SanHicadcm  tribiiHm  vtritjue.  Secundo,  slio^Hinpof 
fimfeparari ,  &  Jic  tUmnari  pojfrt  tjuU  cumgratiay 
i/elfaluttrifeneea.  Ita  Alenfe^.part.ijHxfi.i.membr.t. 
etrt.4.  Mhert.i.eiift.i6.art.i.  Maior  epitSi.x.Gahr. 
ibi :  Henric.ijuodl.^  qBiFl,  lo.  f^af^.  Vega ,  Richard. 
Bellarm.  citati. 

IDco  (iico  quod  gratiacft  virtus  ,  &  cft  id  idcm 
re  quod  ipfa  charitas ,  vi  p.-itct  pei  multas  pra:- 
eminentias  ,  quas  Sanfti  aitribuunt  aliquando 
charitatij.iliquando  gratir,vc  1 5  .de  Trinic.  1 8.di- 
citur  qabdfelagratiadiuidit  fiUos  regni ajiltfs  per- 
ditionts. -Et  ilihi  ,^uia  fola  charitat  perfecliffime  vnitt 
Ec  fi  charitas ,  &  gratia  eftcnt  duz  res  cum  fint 
abfolutx ,  non  ciTct  contradi£):io  quod  vnum  in- 
cftec  finealio,  &  tunchomo  polfec  faluari  fine 
gracia ,  vel  fine  charitate ,  vcl  damnari  in  gratia, 
vel  in  charitate  exiftens.Qaod  autem  aliquis  ha- 
beat  gratiam ,  vcl  charitatem  ,  vel  quod  fic  iuftus 
aliquando ,  &  aliquando  non  ,  ex  creditispotcft 
teneri,&  pct  verifimiles  coniedluras^fed  hoc  pro- 
bari  non  polTet  ,  ita  funt  indiftinda  quoad  nos 
opcra  mcricoria,  &  fidla. 

Dico  tamcn  quod  licct  charitas  ,  &gratia  fic 
eadem  rcs ,  hoc  tamen  cft  vi  diuetfimode  conce- 
pta ;  quia  Deus  eft  formalitcr  chatitas,fcd  non  fic 
cft  Deus  formaliter  gratia.  Aliquid  cnim  quod 
in  Deo  cft  infinite,  poceft  concipi  in  creatura  li- 
mitatc,  &  idcm  poteft  duplicitcr  concipi ,  vel  il- 
lud  finitum  folum  ,  quod  cft  increaturanon  vt 
limitate,ncc  illimitatc,&  illud  folum  conceptum 
eft  indifFcrens  ad  Deum,&  creaturam,  &  fibi  po- 
teft  vt  fic,  imponi  vnum  nomen,  \tfeipientia,  vel 
charitiU.  Vcl  poteft  concipi  id ,  quodcft  in  crea- 
tura ,  fcilicet  talis  perfed^io ,  vt  limitata ,  conci- 
piendo  totum  vt  perfcdum,  cum  limitatione;  & 
tunc  illi  toti  poteft  imponi  nomen  ,  &  Ciegratia 
imponitut  cidem  rei ,  biftpientia  creata  eidcm 
rci ,  cui  imponitur  abfolute  hoc  nomen fapientia, 
&  fic  non  dicitut  de  Dco ,  quia  illud  aliquam  im- 
pcrfedioncm  dicit ,  quia  dicit  aliquid  dignum 
charitate,  vel  gratia,  &  tale  non  ex  fc  habct  cha- 
titatem. 

Sccundo  ,  eft  difFercntia  intcr  ifta  in  rcfpeftu 
connotato ,  quia  vt  habeo  Deura  mihi  charum, 
polfum  illud  duplicitei  concipere, vcl  vt  chatitas 
cftabfolutum  ptincipium  operandi  circaDeum 
gracuni  mihi ;  vel  vc  eft  in  habente  Dcum,  vt  ha- 
bcniem  charum ;  vt  habcns  eft  obicdlum  fccun- 
Scoti  oper,  Tom,  XI, 


darium ,  circa  quod  operatut  intellcdlus  diuinus. 
Et  fic  eadem  res  dicitur^o^M,  vt  in  homine  cxi- 
ftens ;  & dicitur charitas,\t eft  abfolutum  piinci- 
pium  opcrandi  circa  Dcum  gratum.  Primo  nio- 
do  dicit  imperfcdlioncm.  Sccundo  modo  non, 
&  fic  cft  dc  omni  perfeftione  ,  quod  in  quolibet 
eft  mclius  efte  qukm  non  cfte.confiderando  illud, 
quod  pcrfedlionis  eft  folum  ,  indifferens  tft  ad 
Deum,&  crcaturam ,  fcd  vt  limitatum  tantum  in 
crcatura. 

Ad  primum  ,  cum  dicitur  quod  virtutes perfi-  Adarium.i, 
ciunt  in  ordine  ad  lumen ;  fit  ita,  oportct  tamcn  fla- 
rcinprimolumine  virtutis  ,  vt  prudentix  ,  quia 
ipfa  pcrficit  non  nifi  in  ordine  ad  lumen  intcUe- 
dlus  aeentis,&  ibi  cft  ftatus  in  virtutibus  acquifi- 
tis;  ficin  virtutibus  infufis  refolutio  ftabic  ad. 
lumcn  fupernaturale.  Sicut  cnim  lumcn  natur.-i- 
lc  intcllcclus  agentiscooperatur  prudcntix  ,  fic 
lumen  fupernacuralc  cooperatur  graciz  ,  &  ibi 
cft  ftatus. 


I. 

Argum.i, 


DISTINCT.    XXVIII. 
Qv^^sTio     Vnica. 

ytrHfn  liherum  arhitrmm Jine  gratia  fof- 
fit  cauere  a  mortali  peccato  ? 

D.Thom.i.i.^utft.iof.judft.  j.^.t^  8.  ^ hic qutft.i.art, 
I.  D.Bonaueut.  »rt.  i.fM^y?.  i.  Richard.  art.i.qutft.  i. 
^  }.  Vega  qutft.  1 3.  de  iuftif.  Suarez  yde  auxil.  ctf.x. 
^  \.fart,traS.t..lib.x.ac»p.j.Wi{(\.i.xJi^.l9%.^  199. 
CKgoi.hie  (jutft.  I  jirt.  i .  Duiand.}«4yf.  3 .  Hcnric.fwci^A 
9.qutft.ii.Belhtm. lib.i,defraf,^iib.arbitr.eaf.  6.  <^ 
7.  Scotus  »■»  Oxon.  hic, 

Irca  iftam  Diftindlioncm  18. 
quxritur  :  Vtrumlibenm  arbitrium 
>  pnegraxia  poffit  canere  a  peccate  mor- 
tali  ?  Qupd  fic.  ad  Rom.  1.  Gentes 
fine  legefibierant  lex ;  igitur  fine  le- 
ge  cauebant  pcccatum  per  liberum  arbitrium. 

Item  3 .  de  Libero  arbicrio  ,  Auguftinus,  nullus  Secundum. 
peccat  (juandofacit  tjuod  vitare  nonpeteft  ;  igitur  fi 
non  poflit  vit.irc  pcr  liberum  arbitrium,non  po- 
tcft  peccarc  per  libcrum  arbitrium. 

Item,AnfeImus dc Libcro arbitrio^c.j. Z./^mvm  Tertium, 
arbitriiim  eft poteftasferuandire£litHdinem ,  &c.  Igi- 
tur  ipfo  remanentc  poceft  vitarc  obliquitatera. 
Oppofitum  ifte  fuit  crror  Pclagij. 

SCHOLIVM     I. 

Senttntia  Henrici,pojfe  liberum  arhitriumfene  gra-^ 
tia  cauere  ab  omni  peccate  mortali  aEtttali  difeunEliHe, 
mn  tamen  copuUtiue.  Exemplum  de  naui  perforata, 
CHinsfengulaforamina  ^hu  ehturare  pojfet,  nonomnia 
femul  \fec  de  multis  tentationibm.  Obijcit  DeSlor  con~ 
tra  hanc  dupliciter. 


DIco  ad  quzftionem  quod  vitare  peccatum 
poteft  intclligi  duplicitcr ,  vcl  quod  pecca- 
tum  accipitur  pro  reatu  ,  qni  relinquitur  poft 
aftum  ,quicft  finc  adku  ruiic,  &  pcccatum  oiigi- 
nalc  dicitur  tale :  fi  enim  confiftrret  in  zStvt  cunc 
clicitOjcfrct  adlualc.  Aliomodo  porcftaccipi,  vt 
confiftit  inacJu  tunccxifttntc.  Priiio  modo,  (\- 
ue  in  primo  ftatu  non  poteft  libcrum  arbitrium 
viatoris  vitarc  peccatiwn.fed  hoc  rioneftpropter 
itKompoflibilicatem  graciz,&  peccati  habitualis 

I  i     a  for 


1. 

Feccati  ha- 
hituAtt  tcBi 
nequit  fin» 
gratimdepo- 
terai»  trdi- 
mat»,fedl>e. 
nedeabfetu- 
t». 


376      Lib.  1 1.  Diftindio  X  X  V 11 1. 


Ofinit  Hta' 

riei  qmdl.6. 


♦  ^j.n.t7. 


4. 
Vni  tent»tt»' 
ni  ntefl  quie 
refiflere ,  nen 
9m?ubm,\m- 
pilgaatuc. 


fortnalitcr,ttaqu6dalterum  illorum  ncccffarii 
inHc ,  quia  ficiic  in  ftatu  innocentiz  caruic  horoo 
probabilitcr  in  fua  crcacione  pcccato ,  &  gratia; 
iTc  polfec  Deus  calcm  naturam  nunc  rcparare,li- 
ccc  non  faciac  de  potcncia  ordinaca.  Hzc  igicnr 
eft  caufa  quare  libcrum  atbicrium  non  fuificic  ad 
vitandum  p^ccacum  primo  modo ,  quia  mod6 
omnes  func  naci  filij  irac ,  4d  Epbef.  i.  Idc6  nunc 
nifi  recipiac  gratiam  eft  in  pcccato  j  &  poftquam 
graciam  recepcrat,non  pcrdiccamfinc  pcccato 
morcali,&  cuncnon  potcft  rcdirefincgratia.  Sed 
Pelagius  ncgauit  ociginalc  peccatum  in  paruulis. 

De  peccaco  fccundo  modo,vc  corififtic  in  adlu, 
dicicur  qu6d  homo  poccft  per  liberum  arbitrium 
exiftens  in  peccato  originali  vitarc  omnealiud 
pcccacum  confiftens  in  adu,  quia  fi  non,hoc  non 
cftct  nifi  duplici  dc  caufa.  Vel  quianon  poEniccc, 
tamen  ccncturpoeniterc,  vel  quia  non  confcruat 
alia  pr3eccpca,quae  ccnccur  obferuarc.  Sed  neutro 
modo  cxiftens  in  peccato  originali,  pcccat ;  non 
enim  ccnctut  pcenicere  in  multis  cafibus ,  in  quo 
tenctur  p6ft  poeniccre  pcr  liberum  arbicrium  fe- 
cundum  iudicium  racionis  nacuralis ;  nec  cenctur 
alia  przccpta  fcruare  alio  modo ,  quim  poflit  pcr 
libcrum  arbitrium ,  quia  nihil  praecipitur  <t  Dco, 
nifi  quantum  podibile  eft ;  Dcus  enim  nihil  pras'- 
cipit  implcre,  fecundum  Sandos ,  quod  eft  im- 
pofltbile.  Quomodo  tamcn  illud  fic  impoflibi^ 
le,  &  quomodo  non ,  didum  eft  diftind.y.  *  hu- 
ius ,  iclc6  hic  non  rccico  ,  fcd  dico  de  aliis  pec- 
catis  occurrencibus  cx  ccncacionibus  qu6d  adhuc 
pofllbile  eft  per  liberum  arbitrium  bmnia  talia 
vitare  mortalia,  Quia  dcquocunque,  id  efti 
concurrcncibus ,  pofllibile  eft  cx  nacuralibus  de- 
libcrarc ,  &iudicio  exiftence  complcco  poccft 
voluntas  te€th  cligerc,  &  pcr  eonfequcns  po-. 
teft  omne  peccatum  occurrens  cx  tentacione  vi- 
tare. 

Item ,  Hieronymus  ad  Damafccnum  Epifco-* 
pum :  ConfitemHr fimperms pojfe peccaretdr pojfe non 
peccare;  igitur  poft  pcccatum  originale  poicft  vi- 
tare  quodcunque  aliud  committendum  pcr  libc- 
rumaibitrium.  Potcft  cnim  homo  rcde  ddibc- 
rnrcexnaturalibus. 

Dicituc  tamen  qu6d  homo  poteft  vitarefin- 
gula  pccciita,  fed  non  omniaoccurrcntia,  ficut 
exiftens  in  naui  pcrforata  in  multis  locis  poccft 
fiiigula  foramina  obturare  ,  fed  non  omnia  fi- 
mul ;  cum  enim  fe  conuertit  ad  vnum ,  aqua  in- 
greditur  ad  aliud.  Sic  homo  cxpoficus  tot  ccnca> 
tionibus ,  dum  refiftit  vni ,  labicut  in  aliam.  Ad 
hocvidecut  Gregorias  15.  Moral.  cap.  10.  Pec- 
caium  opprlmens  hominemfuo  pondere  mox  ad  ^iiitd 
trahit.  Sicexiftcnsin  peccato  originali  niox  tra- 
hitur  ad  aliud. 

Contra  ,  qui  poteft  refiftere  multis  diuifim ,  Ci 
non  occurrac ,  nifi  fempcr  vnum  illorum  fimul, 
asqualiccr  poccft  refiftcre  vni,&  omnibus  :  fcd 
quibufcunquc  occurrcncibus  tentacionibus  non 
poccft  haberi  plenus  confenfus  fimul ,  nifi  vnius, 
qualis  requiricurad  peccacum  mortalc.  Etpofll-' 
bilc  cft  qu6d  non  occurrat  nifi  vnum  fimnl ;  8c 
quanquam  multapoflint  intelligi  fimul  haben- 
tia  ordinem,  non  poteft  efte  fimul  confcnfus,nifi 
vnius ;  igitur  ^rqualitcr  potcft  refiftcre  omnibus 
ficuc  vni. 

Item,fi  vincit  vnam  tencationem,efficicur  for- 
tior,  qu^m  prius ;  igicut  roagis  poteft  vincere  fe- 
cundam. 

Iiero)  vnum  peccatum  rpotcale  non  conuropic 


ftatim  habicum  ad  bene  operandum  ,  quia  non 
vnico  aidlu  inducitur  habitus  concrarius  ;  igicur 
qui  femcl  peccauic ,  fi  prius  habuic  habicum  ac- 
quifitum  ad  benc  operandum  ,  adhuc  magis  in- 
clinatur  ad  oppofitum  illius  pcccati ,  quam  ad 
confimile  pcccatum.  Et  prztcr  hoc  magis  di- 
ftant  peccata  ab  inuiccm,  vbi  extrcma  funt  vi- 
tiofa,  &c  virtus  in  mcdio  ,  qu^m  virtus  abextre- 
mo :  igicur  fi  peccat  vno  pcccato,  vcpcccaco  aua- 
riti£  ,  magis  difponitur  ad  non  peccandum  pcc- 
cato  prodigalitatis ,  qukm  dum  ftetic  in  medio. 
Non  igitutex  vnopeccatotrahituradaliudfcm- 
pcr  ,  &  quanco  plus  trahiiur  ad  vnumpcccatum, 
tant6  minus  crahitur  ad  peccatum  oppoficum, 
vcl  difpacatum. 

SCHOLIVM    n. 

9y4liafementia,  ^uam  tenet  Gregoriiu  hic,  &  al^, 
heminemextracharitatem  exifieatem ,  in  fingulit  epe- 
ribut ,  etiam  praceptia  ,  petcare :  quia  iuxta  intentio- 
nem  pracipientts  tenetur  implere  pracepta  ad  finem 
charitatii,  Hanc  refutat  DeSor.  Primo ,  ^uia  nuUtu 
ejfet  monendtis  implere  pracepta ,  quia  auJiendo  Mif- 
fam  die  Dominica  peccaret ,  fi  non  effet  in  gratia.  Se- 
cundo,  Pagantu  dandoeleem«fj/namexpietate,pecca- 
ret.  Htc  retfcitur  ab  omnibtu :  de  ^ue  Suar.Ve£a,Bel- 
larrnin.  citati.  Fide  pre  hocmultain  Oxon.  in  Scheli» 
num.j.  Reijcit  medumdicendi  D.Benauentura  de  tetH' 
pore  deliberandi,tranfa£lo,&  nen  tranfaRo. 

ALitcr  dicitur ,  quid  cxiftcns  in  peccato  ori- 
ginalr,  vel  in  alio  quantikm  ad  reatum ,  non 
poteft  vitare  aliud  peccatum  ,  fcd  ncceflarii  pcc- 
cat  uouo  peccato ,  quia  ipfc  non  feruat  prxcepta 
fecundum  inccntionem  mandantis.  Prasceptum 
enim  eft  diligere  Deum ,  &  proximnm ,  &  facere 
talia  opera  ,  Sc  talia  ex  charitatc  ,  &  in  ordinc  ad 
fincm  vltimum,  &  fic  non  fcruat  aliqnodpra:- 
ccpcum. 

Item,  przceptum  affirmatiuum,  Diliges  Deum, 
&c.  obligat  ad  fcmpcc  ,  ctfi  non  pro  fcmpcr ,  ca- 
mcn  in  aliquo  cafu>&  aliquando  tenctur  hoc  im- 
plcre;  fcd  non  potcft  diligcre  Deum  ex  coco  cor- 
de  dilc^lione  falubri  fibi  ad  falucem :  igitur  in 
nullo  tjuando  poteft  hoc  implerc, 

Contra  illud ,  fi  cxiftens  in  pcccato  mortali 
pecccc  mortalitcr  dc  nouo  in  a(^u  bono  ex  genc- 
rc  ,  fi  non  faciat  illum  fecundum  intcntionera 
mandantis ,  fcquitur  quod  exiftens  in  pcccato  in 
audicndo  Miflam,  pcccarec  motcaliter ,  &  in  fcr- 
uando  Sabbatum  ,  quia  non  cx  intcntione  man- 
dantis.  Et  tunc  cxiftens  in  mottali  non  cflcc  mo- 
ncndus  qu6d  facercc  coc  bona ,  quot  poflec ,  im6 
ad  nullum  facicndum ,  ciam  in  quolibec  peccarcc 
morcaliccr.  Dicunc  qu6d  grauiiis  peccarcc  fi  non 
facercc.  Illudnon  valcc,  quia  modicum  rcme- 
dium  cflec ,  cum  quis  debcrec  pcccare ,  fuadcre  ei 
quod  ipfe  peccarcc  alio  generc  pcccati  mortalis, 
Non  enim  dcbec  efle  talis  commucacio,qudd  ne- 
ccflari6  fiac peccacnm morcale  roinus,ad'vican-. 
dum  maius  innullo  cafu. 

Item  ,  fequerccur  quod  Pagarius  in  dando  ele- 
emofynam  piecatcnacurali,  pcccarcc  mortalitcr. 
Prima  ratio  huius  pofitionis  non  valet ,  quia  etfi 
Deus  voluit  hominem  fic  operati  ex  intentione 
mandantis ,  non  tamcn  voluit  hoc  imponcre  ho* 
mini  ex  neceflScace  ,  quod  in  quolibec  adu  eflec 
obligacus  ad  operandum  fubtali  intentione  ,& 
fi  exiftens  in  peccato  moitali  non  habeat  ad  hoc 

confcien 


Hnbittee  •Vtf 
tutit  »cquifim 
tt  nen  perdi- 
tur  fervnum 
fetctUum. 


6. 

Alia  tpinie 
quttm  fequi^ 
tur  Gwx»" 
riue. 


Ken  tentri 
nts  imflert 
emni»  frdct' 
ft»  i*  thari* 
tate. 


Qu^Eftio  Vnica. 


377 


8. 

TertU. 
S.SonnHtnt. 


9' 

AUm  ifini*. 


confcicntiam  de  rcddendo  aliquid ,  quod  iniufti 
abftulit ,  poteft  habcrc  vchcmcntiotcm  modum 
dihgcndi  Deum,quain  mulii  cxiftcntcs  ingtatia, 
&tamcn  non  cumdiligit  dilcdlionemerjiotia, 
ncc  tamcn  in  fic  diligcndo  pcccat  nouo  peccato. 
Et  pcr  hoc  patct  ad  fecundam  ,  quia  vbi  dieitur, 
Diliges  DeuTHyici:.  Dicitur  tliliges proximMnftcMt 
ttfp/itmtdc  ex  illo  oriuntur  omnia  praecepia  nega- 
tiua.  Nunc  autcm  non  pcrmiitcndura  cft  ptoxi- 
mura  mori  fame,  fed  fibi  fubucnicndum  in  neccf- 
ntate,quamquam  exiftat  in  pcccato  mortali. 

Alitcrdicitur,qu6dnon  potcft  viiaripecca- 
tum  mortalc ,  quia  ibi  eft  diftingucrc  tcmpus  de- 
libcfationis ,  &  tempus  ante  deliberationcm  ,& 
poft}  &  rudiori  plus  tcmporis  eft  dandum  ad 
dchberandum  ,  quam  fubtiUori ;  ideo  non  cft  »bi 
certa  menfuta  ante  tempus  ,quo  potuic  dclibe- 
rare  nc  peccarct  quis,  ni(i  vonuhtcr.  Scdpoft 
tcmpus  completa:  dehbcrationis ,  potcft  dilccr- 
nere  quod  eft  mortale  ,  &  idco  tunc  potcft  vitare 
quodhbet  aUud  committcndum.ii  tamcn  tempo- 
rc  delibcrationis  non  dehbcrct,fevH  tiuat  tcrapus, 
tunc  poft  tciupus  dehbcrationis,  n^n  lamen  poft 
dchberationem  diciturquod  non  poieft  viiare 
peccatum,  excxcante  fe  maiitiafua. 

Contta,  fi  fluat  tcmpus  delibcrationis,  aut 
igitur  dum  illud  tempus  flait ,  habci  vlum  ratio- 
nis,vcl  non?  Si  non ,  igitur  non  fuit  fibi  tempus 
dehberationis :  fi  fic  ,  aut  igitur  occupatur  circa 
aliud ,  vel  ciica  illud?fi  circaaliud  ,adhuc  non 
fuit  hoc  tcmpus  dchbcrationis  ;  fi  circa  illud, 
igitur  non  excxcatur  citca  illuc  adhuc.  Si  eft  oc- 
cupatus  circa  illud  dum  fluit  tempus  delibera- 
tionis.igitur  in  fiue  potcft  vitare  pcccatum  pcr 
fe.  Non  igitur  poft  tempus  deliberationis  opor- 
cuic  cum  peccarc  circa  illud. 

SCHOLIVM    III. 

^liafentemla  tenens  pojfe  Uherum  arhitrtHm  vt- 
tare  peccata , /iclujis  temationihui  ,fedhts  pofitis  ,fi 
henefigeffertt ,  ex  naturalihui  accipiet  grntiam ,  ^ua 
fi  hene  vfiu  fuerity  accipiet  vlteriorem.  tianc  nonre- 
futat  DoBor ,  <?•  coincidere  videtur  cum  illa  fenten- 
tia ,  qua  tenet  facienti  ijuod  in  fi  efl ,  ex  natura, 
Deum  non  denegaturum gratiam  \  ^uam  cum  varift 
limitationihM  multi  DoSlorestenent.  Deejuo  Lejfiut 
difput.  degratia.  §iuid  iuxta  Scoti  mentem  tenen- 
dumfit  {  hh  enim  nihil  refiluit )  vide  in  Oxon.  inpra- 
diEio  Schelio  num,  j. 

ALitcr  dicitur  qu6d  libcrum  arbitrium  po- 
teft  confidcrari  duplicitcr ;  vcl  in  fe ,  &  ab- 
folutc;vel  vr  expofitum  tcntationibus.  Primo 
niodo  potcft  viiarc  peccata  committenda.  Se- 
cundo  modo ,  aui  de  peccatis  commiffis  benc  fe 
habet  quantum  potcft  ex  naturalibus  ,  vel  ma- 
le.  Si  bcne,  hoccft,  difplicet  fibi  quantijm  te- 
neturcx  naturalibns ,  ex  congruo  merciur  gra- 
tiam  gratis  d-itam.  £t  fi  bene  vtituripfa,  cit6 
dabiturTibi  gratia  gratum  faciens.  Si  autem  ma- 
le  fe  habet  vt  complaccndo  in  commiQls,cum  fi- 
bi  occurrunt ,  pcccat  nouo  peccato.  Sed  fi  neu- 
tro  modo,  nec  complacendo,ncc  dcteftando, 
non  dicit  ille  Dodlorquid  fit  iudicandum.  Ta- 
mcn  fortc  elTct  dicendumquodille  pcccatmor- 
taliter,  quia  tenetur  detcftari;  licct  euim  non 
teneatur  femper  quis  poenitere  de  commiftb 
a£kualiter,tamen  tenetur  haberc  aliqualem  difpli- 
centiam  ,  quando  occutrir.  Sicuc  foctc  de  con- 
Sceti  eper.  Tom.  XI. 


dufione  Geometrica ,  fi  eara  fpecularetur ,  fort^ 
in  hoc  non  peccaret ,  nifi  nimis  morando,  quan- 
do  tenetur  alia  fpcculari ,  vcl  immodcratc  ibi- 
dcm  complacendo  tenccur.  Igiiur  qu6d  liberum 
arbiirium  non  potcft  diu  ftare ,  quin  pcccabit 
nouo  peccato,  vel  quin  Dcus  ex  libcralitateda- 
bic  fibi  gratiam  ,  i\  difponat  fe  quantum  in 
fceft. 

Sed  quid  cft  diccndum  de  infideli ,  qui  nun-  lo. 
quam  audiuit  fidcm  ,  &  multa  commifit  ,  quc 
videntur  fibi  fatis  licita  ,  de  quibus  tenerctur  fi- 
dclis  habere  difplicentiam?quando  illa  occur- 
tunt,  fi  habcat  compUcentiam,  &  illud  cft  cx 
inftindlu  Spititus  fandli :  igituc  Spiritus  fandus 
faccret  cum  approbare  adtum  deteftabilcm ;  fi 
mouet  eum  ad  difphcentiam  ,  ciim  habeat  igno- 
rantiam  inuincibilem ,  quia  fecundum  iudicium 
fuum  videntur  fibi  honcilfa  ,  non  propcer  hoc 
dimittit  illa  ;  igituc  Spiritus  fandus  ciret  caufa 
peccatiinillo. 

Dico  qu6d  forte  nunquam  occurret  talis ,  qui         1 1. 
non  vellet  faccre  quod  credcret  cfTe  mclius,     Ai  attum. 
quando  Dcus  ex  libcralitate  fua  auferct  ab  eo  fnmumpin- 
ignoiantiam  inuincibilem  ,  &  ide6  femper  pa-  "^*'*« 
ratus  eft  Deus  ad  dandum  graiiam ;  &  fi  homo 
eam  repellat,  refiftit  Spirirui  fandlo. 

Ad  primum  principale,cum  dicitur  quod^w 
Jine  lege,  erat  fibi  lex  viuentes  fecundum  legem  natu- 
ralem.  Poteft  dici  quod  quamuis  non  habebant 
legera  fcriptam  Mofaicam ,  habcbant  tamcn  in 
corde  legem ,  &  benc  viuebant ,  ficut  boni  Gen- 
tiles.  Non  enim  tcnebantur  tunc  ad  legem  Moy- 
fi  ,nifi  populus  Ifracliticus  ,  &  qui  volebanc  cis 
adhaerere.  Vnde  Cornclius  fuit  bonus,dum  viae* 
bat  cxtra  legem  Mofaicam. 

Adaliud,concedoqu6d  illudnon  cftpecca-  AdftdHum, 
xxxoa  in  eo  ,  quod  nullo  raodo  vitari  poteft.  Nunc 
autera  licet  exiftens  in  peccato  mortali  non  pof- 
fct  fufficiencer  ex  fe  vitare  orane  peccatum ,  ta- 
mcn  potcft  fe  difponece ,  &  tunc  Deus  dabit  fibi 
gratiam,  vnde  podit. 

Ad  Anfelmum  refpondetur ,  quod  liberum  ar-  M  ttrttutn, 
bitrium  eft  poteftas  feruandi  re^itudinem,fi  non 
fit  in  pcccaco  mortah,non  fequitur  alitcr. 


DISTINCTIO    XXIX. 

Q^  iE  S  T  1  O       I. 

Vtrum  in  nohu  requiratur  gratia  ,  i^t 
principium  aSiiuum  f 

Alenf. 4.  pMrt.jutfl.  19.  membr»  t.art.t.  D. Thomasi. 
t.ju*fi.^9.Mrt.i&  }<»i/?.5  l.«rM.Ocham  qHtdl.i.qutft. 
xo.  Darand.  j.  difl.  n.qutfi.  i.  Palud.  tii  qu*fl.i,  Ra- 
hioa.qudft.i.Scow  i.dift.iqutli.y .<jr  di/i. 17.  qut/l.  x. 
f^  }.  dift.iy.  adargumtnt.  (jr  4.  dift.  49.  }«m/7.  1. 
md  vltim. 

I R  c  A  Diftin£tionem  19.  quzri- 
tur  :  ^tritmgratiafi  haheat  in  ratio- 
ne  principif  aSHui  reifeElu  a6itu  me- 
ritorif  ?Q^od  non.  Accidens  non 
agit  in  fuum  fubiedum  ;  gratia  cft 
involuntacc ;  igitur,&c. 

Itcm  ,  voluntas  non  eft  principium  adiiium; 

igitut  nechabitusin  voluntatc.  Antccedens  pa- 

tet,  quia  fi  fic ,  moueret  fe ,  &  tunc  eiufdcm  ad  fc 

clTct  tclatio  rcalis.  Confcqucns  eft  contra  Phi- 

I  i     5  lofo 


I. 

Argum,  fri» 


SttunJtim. 


S78 


Lib.ILDiftinaioXXlX, 


r*rtlm. 


fjti^rtutm 


CtpfiritJHtif. 


CeHtra, 
SecMnd}. 


T*rtii. 

*  Supc.  d.17. 


3. 

Gr*tl»  ertM- 
t»  principiii 
ttSiuHm. 


lofophum  y.  Metaph.  ponentem  identitatem  ede 
reUtioncm  racionis. 

Item.vnius  adlionis  efl:  vnum  principium  fot- 
male  ',  operacio  meritoria  eft  vna  a^io ;  feci  vo*- 
lunta$,&  gratia  func  vnum  ens  peraccidensicum 
igitur  voluntas  (it  vnum  principium ,  gratia  non 
erit,  quia  (ic  huius  aftionis  non  eirct  vnum  prin- 
cipium  formale  adiuum. 

Item,  relatjo  non  eft  principium  a£l;ionis ,  nec 
terminus ,  vt  patet  ^  .PhyHc.  Sed  habitus  funt  ad 
aliquid,  vt  pacet  7. Phyfic.ibi,^</ »//<«, f «*/«««« 
primtejpeeie  Giualitatis  netiefi  rrtetHS,qHia  illajknt  ad 
alif^uid. 

Et  conHrmatur ,  non  plus  repugnat  relationi 
quod  fit  terminus  motus ,  quam  quod  fit  princi- 
pium  motus;igicur  cum  non  podit  eiTetermi- 
nus,  non  poteft  effe  principium. 

Ad  oppofitum.  Auguilinus  ad  Bonifacium, 
CharitM  meretur  augeriyfieHt  auSiaperfici  ;  quod 
meretur  eft  principium. 

Item  ,gratiain  voluntateinclinat  formam  ad 
agere;  veligitur  in  racione  principij  adiui,  vcl 
palfiui :  non  paffiui  ,  quia  ex  fe  fumcicnrer  cft 
difpofita  paffiue. 

Item  i.Ethic.cap. f .  f^rttu  hahentemperfieit , & 
eiui  opm  hemm  reddit :  gratia  eft  virtus,vt  diftum 
cft  priiis  *. 

Item,  ille  habitus,  quo  quis  vtitur  cura  volue- 
ri( ,  eft  adiuus  :  voluntas  habens  talem  habitutn 
vtitureo,ciimvult. 

SCHOLIVM     I. 

Gratiam  ejfe  a&inam  reJpeSlu  fiti  aEltu  ,  probat  va- 
rijs  locis  ^ugufiini,  ratione ,  &  exFhilofopfjo ,  efiejue 
corrtmttnis  fintentia  Doliorum  citatorum  de  hal>itu  in 
vniuerfitm.  Vtde  Do£l.  inOxon.  t.difi.  17.  ^«<e/?.  i. 
&  ibi  SeholiHm  num.  8. 

Clrca  iftam  quarftionem  duo  funt  videnda,  & 
primo  declato  qu6d  gratia  creata  eft  prin- 
cipium  aftiuum.  Secundo.qualiter  eft  a6liua.Pri- 
mum  declaro  fecundum  Auguftinum  fuper  illud 
Roman.9.  Non  eficurrentis,  &cc.fid  Deimifiremis. 
E.  adducit  au<5toritatcm  Apoftoli  i.  ad  Corinch. 
i^.Non  ego,fidgratia  Deimeeum,  &c.Non  auccm 
dicit  quod  nihil  boni  faciat,  fed  nihil,  fi  illa  non 
adiuuaret. 

Alibi  fuper  illud  Pf3lmi,./^<s/<««4«0/  Deiu,Scc. 
Qui  adiuuatur,  non  nihil  operatur. 

Idem  Auguftinus  fupcr  Vtnl.^j^.Charitas efl htc 
ignis  ,fid  ibi  camintu ,  &  alibi  alij  San6li  compa- 
rant  charitatem  ardori ,  &  feruori  ignis.  Ex  his 
patet  quod  tam  gcatia,  quam  voluntas  funt  prin- 
cipia  adiua. 

Item  ,  per  rationcm ;  adlus  meritorius  per  fe 
eft  in  poceftatc  merentis ;  igicur  fi  gratia  con- 
curritcum  voluntatc,  hocerit  in  ratione  princi- 
pij  adliui ,  alicer  non  eftec  merc  in  poteftate  me- 
ret^tis. 

Item,charitas  creata  concurrit  necefiarioad 
beatitudinem ,  &  ipfa  numquam  excidit ,  vt  pa- 
tet  1 .  4^  Corintb.  1 3 .  Et  requiritur  charitas ,  non 
vt  recipitnr  beatitudo  in  voluntate  , fed  vc caufa 
a£liua  ;  alitcr  enim  non  diccretut  hicignis ,  &  ibi 
camintts. 

Icem ,  quant^  aliquid  magis  cft  reccptiuum 
alicuius ,  tanto  magis  deber  perfici ;  fcd  voluntas 
eftratio  receptiua  immediate  bcaticudinis:  igi- 
tuc  non  iuuatur^  charitate,vt  cecipiat ,  ica  quod 


4- 

Grati»  ^««> 
medo     fit 
principi:>m 

ȣlinur . 


fit  medium  in  recipiendo ,  fed  folum  vt  ^  princi- 
pio  adliuo. 

Itcm,7.Moralium  Eudcm.lib.i.cap.6.f'»W»«  efi 
difiofitioperfe£liadoptimum;  igitur  charitas  difpo- 
nit  adiue  rcfpe£tu  beacitudinis. 

Nunc  autem  videndum  per  quem  modum  ha- 
bet  rationem  principij  a(fitiui.  Oiciturquod  in 
habitu  acquifico  alicer  eft,quam  in  habicu  infufo. 
Vnde  per  aliud  eft  a(5lus,per  aliud  expedicio:a6tus 
eft  k  pocencia,  fcd  expedicio  refpediu  operacionis 
eft  per  habitum  acquifitum.  Non  fic  de  habitu 
fupernaturali ,  quia  non  folum  facilitat,  feddat 
elicere fecundum  iftam,vel  illaro  virtutem,& illa 
eftvirtus  talis,  qnaedepotentiavltimum  opera- 
tur ,  &  non  fic  confiftit  in  mcdictate ,  vt  habitus 
acquifitus.Sicut  enim  talis  habitus  dzt  ejjfe  fupet- 
naturale,  fic  dat  eperari. 

Sitamen  iftaopiniodiftinguat  interiftosha- 
bitus,qu6d  maiotem  virtutem  adtiuam  habet  ha- 
bitus  fupernaturalis  rcfpedu  fui  cfFcdus ,  quam 
virtus  acquifita  refpeftu  fui,cxteris  paribus;pro- 
bo  quod  non  eft  vefura ,  quia  adlio  non  libere 
elicitur,  nifiabeliciente  libere.  Si  igitur  talis  ha- 
bitus  fnpernaturalis  agat  per  modum  naturae ,  & 
fit  caufa  fuperior ,  quara  voluntas  ,  non  erit  ifta 
suStio  libere  elicita ;  quiaadio  non  cft  in  potefta- 
te  caufac  principalis  ;  igitur  fi  principalis  caufa 
operationis  meritoria;  fii  gratia  ,  talis  operatio 
non  crit  in  poteftate  hominis  ,  quia  caufa  prima 
determinat  fecundam ,  &  non  e  contra :  imo  vo- 
luntasnon  poiTctcontra  moueri,  &  per  confe- 
quens,  nec  fic  mouendo  mcreri. 

Aliterdicitur,qu6d  fimileeftinter  iftos  habi-  f. 

tus  quantum  ad  hoc  ,  quod  tam  voluntas  ,  quam  Aliaopinit. 
gratia  eft  adiua;  voluntas  tamen  cft  caufa  adus, 
&  habiius  eftcaufaintenfionis  adus. 

Concra,incenfio  adlus  non  cft  res  faciens  com- 
poficionem  cum  a^u,  fed  fic  intcnfns,  vcl  fic,  eft 
vnus  efFciflus  fimplex ;  igitur  a  quo  eft  hoc  indi- 
'uiduum  adus  ,  ab  eo  cft  ita  incenfus  adus;  vei 
oporcec  dare  qu6d  erit  vnum  indmiduum  in  na- 
tura,vt  adu$,qui  eft  a  voluntate,  &  in  illo  gradu 
intenfionis  ,&  tunc  quodaliusfuperueniens  dec 
fibi  certum  gradum. 

Itcm  ,  naturale  fempcr  agit  quantum  poteft; 
igitur  fi  coagit  voluntati  habitus  naturalitcr 
agens  ,  £1  habitus  caufet  totam  intenfionera  in 
adu,  &  ac^ustantiim  tribuatur  voluntati ,  igitur 
nihjl  voluntas  agit. 

Item ,  fi  <i  potentia  eft  a6lus  ,  igitur  oportec 
quod  fic  faltem  in  aliquo  gradu ;  fii  ifte  gradus, 
u4,  qui  eft  primus ,  qui  per  habitum  potcft  in- 
tendi,  igiturfifiatvoluntas  nobilior  in  natura 
tantum  poteft  nobilitari ,  quod  voluncas  cx  ie 
caufabit  adum  ita  intenfum ,  ficut  facit  nunc 
voluntas  cum  gratia. 

SCH  O  LI  V  M    ir. 

Voluntatem  ejfe  primariam  caufam  resfeElu  aQtu 
^ttoad fiibflantiam,^  charitatem  quead  ratiinem  me- 
ritifdf  explicat  optime  vtram^ue partem.  dequoin 
Oxen.i.difi.  i7.qHafi.i.»Hm.B. 


A  que  fit 
aBui,^  tim 
inttnfio. 


DIco  igitur  qu6d  poftumus  confidcrare 
adum  lantum  ,  &a(Stum  talem  ,  &  adhim 
mcricorium.  Vndeaucem  dicatur  rcfpedlus  mo- 
rali$,&  meritorij ,  alibi  patebit.  Voluntas  tunc, 
&  charitasconcurrunt:voluntas,vt  caufa  princi- 
piilis;  &gracia,  vcl  charicas,  vccaufa  fecundaris, 

ex 


6. 

AMBeritfi». 


Quxftio  I. 


379 


pQtenti»  (J* 
hmbitus  f»- 
eimnf  uiiHm, 
vid*  l.difi.i. 
f.7.n.n.& 
x%.§Jtodp»- 
Untiafitfri- 
mtri»,i,diji. 
I7.;.t.».8. 
Pr«b»t  pritnh 
v»lunt»t*m 
tjft  taufam 
frtcipu»m 
»Sm  tn*ri' 
ttrif. 
StcOndt, 


T*rtii. 


£«4r/». 


fiuar*  mater 
flus    diligit 
filies  ,  juM» 
fater. 


8. 


2t«((«  meriti 
ma{i*  »  ch»- 
rit»t* ,  quam 
veluntate. 


ex  quibus  dt  vna  caufa  totalis.  Qnbd  autcm  to« 
luntasntcaufaprincipalis^  patet  ,quia  poientia 
non  libera  non  mouetur  liberc ,  quamquam  mo- 
uens  moueat  Jiberc ,  fed  ita  necciTario  pro  tunc 
moueretur,(icut  fi  mouens  naturale  eiletifed  adlus 
meritorius  eft  in  poteftate  noftra  :  igitur  non  e(l 
k  caufa  non  libera-.fed  fi  chariias  ciTet  totalis  cau- 
fa  motiua  refpedtu  adhis  meritori),  vt  principalis, 
non  e(l  talis  motio  in  poteftate  volcntis ,  cum  in 
poteftate  volentis  non  (it  agens  naturale  mouere 
naturaliter:igiiur,&c. 

Item,caufa,  qux  fubeftnaturaIiteragenti,non 
poteft  roouerc,  ni^  illamouente,  nec  poteft  con- 
tra  mouerejigitur  voluntas  femel  exiftens  in  gra- 
tia,erit  impeccabilis  ,  figi^atia  Cn  caufa  principa- 
lis  ;  quia  cum  caufa  perfedior ,  &  fortior  mouec 
naturaliter  ,  cauia  debilior  contrik  mouens  tan- 
dem  vincetur :  igitur  voluntas  femel  exiftens  fub 
charitate  non  poteft  mouere ,  niii  charitate  mo- 
uente,  &  illa  mouente,non  poteft  contra  eius 
motumjigitur  nunquam  poftet  peccare. 

Item,caufa  fuperior  eft  iIIimitatior,&  indecer- 
minatiorcaufainferiore:  fed  quilibet  habituseft 
determinatior ,  quam  fit  voluntas ,  quia  volun- 
tas  poteft  operari  modo  conuenienti  habitui, 
&  difconuenienti  3  igitui  voluntas  cft  caufa  fu- 
pctior. 

Itcm.i.Ethicorum  j  HabitM  tfi^epio  taliterfoJfH- 
nuu  ;fidpotentia  ,  fmfimpliciterpoffitmtu :  igitut  fi 
habitus  fupernaturalis  Ht ,  quo  nmpliciter  polTu- 
mus  in  a£l;um,habitus  erit  potentia. 

Dico  igituc  quod  illa  duo  concucrunt ,  volun- 
tas,&  gtatia,  ficut  caufa  fupetior ,  &  inferior ,  & 
huiufmodi  caufa  infcrior  fcmper  coagit,dum  eft, 
quando  illa  fuperior,qua:  principalis  cft,agit.Ta- 
men  polfumus  confideraie  iftum  adlum  in  fe ,  vel 
inquantumeft  mecitocius.  Pcimo  modo  eft  cau- 
fa  pcincipalior  voluntas.  Secundo  modo  dici- 
tur  gratia  pcincipalius  agece  ,  qaia  eft  acce- 
ptiocDeo. 

Quod  autem  poffibilc  fit  aliquid  eiTc  magis 
acceptum  ratione  alicuius  minus  agentis ,  dccla- 
ratuc ;  prim6  Jfecundum  ponentes  quod  mater, 
&  patec  funt  caufa:  aftiua:  refpeau  prolis  ,  adhuc 
mater  eft  caufa  minus  principalis ,  quamquam 
cfFedlus  in  entitate  magis  fit  a  patce  quam  a  raa- 
trc ;  tamen  plus  poteit  diligi  catione  matris :  Sc 
poftetcftc  catiofpecialis  quiamagis  ccrtum  eft 
de  matrcquam  de  patre. 

Aliudexemplum.  PotenTiadiuifa^magis  facit 
in  diuidendo  aliquid,quam  faciat  acuties  cuItcUi, 
&tamenplus  potcft  placece  acuties,quam  po- 
tentiadiuifiua.  Similitec  in  harmonia  plus  poteft 
placere  aliquid  ex  accidentali  fono ,  quod  minus 
facit  infi^  naturar,  qu^m  id,  quod  plus  facit.  Sic 
aflum  meritorium  cfle  acceptum  a  Dco  ,  magis 
eft,qaia  k  charitate,qu<im  quia  k  voluntate.  Deus 
enim  diligit  fe  pcoptec  fe,  &  idco  magis  diligit 
immediatum  fibi  in  illo  ocdinc  ,  inquantum  fic 
eft  ab  illo  pondere ,  quod  dicitur  chacitas ,  qu^m 
inquantum  eft  ivoluntate.  Sic  habitusintclle- 
^uales  faciunt  adintelledlionem  ,  &  ad  volitio- 
nem,  &  fic  habitus  appetitus ,  inclinando  volun- 
tatem,&c.  minus  principale ,  quantim  ad  e^  na- 
tarx  poteft  efle  plus  acceptum,  vbi  illa  funt  infe- 
pacabilia.  Sic  cft  in  pcopofito.Contcadidtio  enim 
cft.quod  fit  adlus  meri{orius,&  quod  eftct  folum 
a  voluntatc,  vel  k  chaticate  folum;&  fic  voluntas 
eft  caufa  pcincipalior  in<r^nacucz,&  gratia  prin- 
cipalior  quantura  ad  acceptationem.  Et  fic  pof- 


funt  faluari  audoritates  Aaguftiui^  &  aliocum, 
quod  voluntas  caufataliquid,&  gratia  caufat  ali- 
quidjnonquod  habitus  fit  caufans  gradum  per 
fe,&  voluntas  a6tum,&  tunc  expedat  a6tus,quo- 
vfque  detur  fibi  gradus ;  fed  fimul  funt  vna  caufii 
totalis,&  refpedtu  prsmi),  plus  impertit  chacitas, 
&  fic  incelligitut  Auguftinu$,qu6d  charitas  mcre- 
tur  augeri,&  audtapecfici. 

Ad  primum  pcincipale,  cum  dicituc  ,  accidens        9. 
nonagitin  fuum  fubie(fium ,  dico  qu6d  non  fic  Ad»rgum, 
agic  in  fubiedtura  ,qu6d  illa  forma  accidentalis  primum^ 
fit  principium  adionis,&  qu6d  ipfamet  fit  tccmi-  ("""P*^- 

^  .'  n      rr  ■■  n  -       Idtm  mtUtHS, 

nus ,  quia  non  potelt  cile  prmcipium  actionis ,  &  ^  metum. 
terminus.  Nec  vctum  eft  quod  dicicur  vni- 
uecfalitec  qu6d  agens  fic  diftjndlum  fubiedo 
a  paftb  ;  nec  fcquituc  ,  fi  fint  indiftindla  fub- 
iedio ,  qu6d  idem  fimplex  mouct  fe ,  quia  totum 
mouet ,  &  totum  mouetuc  ,  quia  fubieduro  pec 
pcincipia  fua  adliua  mouct ,  &  pec  principia  paf- 
fiua  mouetuc.  Vt  Socrates  habcns  fpeciem  intelr 
ligibilem  mouet  ad  incellc<flionem.  Et  Soctates, 
vt  habet  tationem  cecipiendi  fpeciem  incelli- 
gibilem  mouetuc  ,  &  illa  non  func  nifi  per  ac- 
cidens. 

Ad  aliud  ,  concedo  qu6d  volnMat  efi  potentia  -^^  fitim' 
a&itt4 ,  &ciimdicitucqu6d  tunc  oppofitx  rela-  ^""^ 
tiones  ceales  funt  fimul  in  eodem.Dico  qu6d  pec 
hoc  folum,  qu6d  funt  oppofitz  relationes  realcs, 
nunquam  prohibentur  eire  in  eodem  fuppofito. 
Et  cum  atguitur ,  igitur  eiufdem  ad  fe  eft  rclatio 
realis.  Dico  ,  qu6d  Aciftoteles  negat|idem  rcfet ci 
ad  fe  cealitec  fub  hoc  intelledlu ,  quod  idem  fim- 
plex  fit  fundamentum  pcoximum  rclationura  op- 
pofitacum. 

Quid  igitur  eft  fundamentura  mouentis  ,  vel  ^"  vtluntt* 
motionis  a6liu«  ,  cum  voluntas  mouetfeJDico  '"'^''"  ''•^'" 

\   ■  •         n-  I      •  I  ■      •      r       r»tur  »J  ft 

quodpotentiaa«iua,vel  virtus  voiuntatis  mfe,  „^/j„,. 

fed  fundamentura  proximum  moti,  vel  raotionis 

paffiuseft  volicionbuapaffio.  Illud  non  poteft 

efTc  vecura  de  ratione  pcodufti  ad  pcoducens* 

quia  illa  fundacuc  in  produdo  pcimo.  Neque  dc 

relationepaffiui  ad  adliuum  ,qura  focmalis  tec- 

minus  non  fundat  relationem  paffiui  ad  a6tiuum, 

ciam  non  paciatur,vt  formalis  terminus.  Vnde  alt- 

ter  fehabere  eft  fecundum  volitioncra  nouam 

paffiuc  immcdiatc.  Ide6  non  eft  idcm  fundainen- 

tum  proximum  iftarum  relationum. 

Ad  aliud,cum  A\c\taz,vnitu operationii  efi  vnttm         \  o. 

principium  aSiiuum.  Dicoqu6d  id  non  valct  nifi  Adiertium. 

in  ordine  fuo  caufandi.  Vnde  vna  opcratio  fim-   -^"  vtlu.-^t»* 

plex  poteftefteamultis  ptincipiis  adiuis  ,quo-  •/•'*''''"•''/* 
ji  u       n.  r-r         1-  P**  fi  f»/»- 

rum  quodlibet  eft  vnum  per  le  in  lao  ordme  cau- 

fandi:fic  voluntas  ,  &  charitas  funt  caufz  in  di- 

uetfis  otdinibus.voluntas  caufa  pcincipalis,  cha- 

citas  caufa  fccundaria. 

Dices  ex  iftis  fit  vnum  pet  accidens.  Dico 
qu6d  non  pcopter  hoc  toUituc  ocdo  in  cau- 
fando ,  quia  ficut  efto  qu6d  caufa  fecunda  fit 
fepacata  k  pcima  ,  tenet  ocdinem  fuum  cau- 
fandi ,  &  ica  poteft ,  ctfi  non  informet  caufam 
ptimara. 

Ad  aliud ,  dico  qu6d  efto  qu6d  habitus  eHet 
celatio,  non  taraen  eft  fola  celacio :  nam  ecfi  in- 
cluditcelationem  ,  includic  tamen  cum  hoc  qua- 
litatem.  Et  cutn  dicituc ,  non  plus  repugnat  cela- 
tioni  effe  tecminus,  quam  c(Ie  principium  mocus. 
Dico  qu6d  non  tantam  diuerfitatcm  requitic 
principium  agendi  a  relatione  ,  quanram  requi- 
rit  terrainus  a£tionis.  Quia  effc  idem  idencitace 
remota ,  vel  includere  rclationem ,  rcpugnat  ter- 
I  i     4  raino 


titms.t.  </.j. 
q.7.nmm.xi. 


Ad  qiur- 
tittn. 


38o 


Lib.II.  DiftinaioXXIX. 


I. 

^rgumtnt, 
frtmHta, 


^Supridis 


Sttundum, 


Tertitim, 


Ctntri, 


n*ino  motns  pcr  fe,  &tamcn  non  repugnat  pcin- 
dpio  atflionis.  ld«6  potcft  ratio  Philofophi  tenc- 
te,^a6d  ad  talia  non  eft  motus. 


Qjr  ^  s  T  I  o       II. 

Vtrum  wfiitia  origmdid  in  ^dam  ft*it 
.donum  Jupernatttraie  .<* 

Alcn{.x.p.q.97.  m.t.dr  i.  f*rtotum.  D.Bonau.fcl*  #.t.  j.i. 
^  }.  D.Tboni.  \.f.q.%^.».i.  HeBi.quvdl.6.  j. ii.Rich. 
(/.30.4.}.^.t.  Vega  j.»>i  Tridtnt.  e.  1 1.  BcW. liliro prime  dt 
grueia primi  h»mitlii,c»p .  1 , 5 . (J> (f .  Vaf q  I . t .<<.  I  }7 .Scot. 

hic  qmflitntvnicn  f^  d-ij.  §,  Ift*iiu«ftioncs. 

!^^^  V  &  D  non.  Non  eft  nccclTe  poncrc 
"^  qiioJ  cfTet  donum  fupernaturale ,  nifi 
proptcrduos  cfFe«5tus,  vt  poflit  pr«- 
feruarc  a  rcbcllione  virium  inferio* 
riim  ad  fupetiorcs ,  &  propter  immortalitaiem 
feruandamifcd  propter  neutrum  eft  hoc  necefTc, 
quia  poteft  talis  rcbellio.ctfi  inllt.vinci  :&:  etiam 
non  poftet  cfTe  vnum  donum  fupernaiurale  in  vi- 
ribus  fupcrioribus,  quod  portet  fufficicntcr  cohi- 
bcrc  delcaationcm  conucnicntcm  fccundum 
fenfum  in  appctitu  infcriori.  Similitcr.vt  didum 
eft  prius  *,  talis  iuftitia  non  confcruabat  immor- 
t3litatem,ncc  fuiftet  tunc  mors  poena.quia  adhuc 
naturalitcr  potuit  mori ,  &  conditio  confequcns 
naturam  non  infliika  ad  punicndum,  non  dicitur 
pa-na. 

Item  ,  voluntas  in  putis  naturalibus  non  cft 
curuajigitur  in  puris  naturalibus  eft  icfta  j  iguur 
&  iufta  iuftitia  naturali.  Non  igitur  opori  c:  po- 
nerealiam  iuftitiam  fupctnaturalem  inftatuin- 
noccntix. 

Item,  riciu  habens  principium  naturale  potcft 
in  opcrationcm  naturalem ,  fic  habcns  fufhciens 
principium  fupernatiualc ,  in  opcrationem  fu- 
pernaturalcm  ,  &  tunc  per  talcm  iuftitiam  origi- 
naicm  poflet  mercri.Confcqucns  cft  contra  Ma- 
giftrum  in  litcra,  vbi  dicit  quod  homo  hahutt  vnde 
potmt  fiare.fed  non  vndefrofioere, 

Oppofitum.  Naturalia  manent poft  peccatum 
intcgra  ficutante  ,  pcr  Dionyf.  4.  de  diuin,  nomin. 
iuftitt4originalis  non:igitur  nonfuit  naiuralis. 

SCHOLIVM     I. 

Sententia  Henrici ,  iufiitiam  ori^inalem  ejfe  quan- 
dam  re6Htudinem  naturdem  ,  cuius  loco  per  peccaturn 
pofitaefieuruitM,  refutatur  ^uinijue  ratianihw  claris. 


T^Iciturad  quarftionem  qu6diuftitiaorigina- 


Stnttnti»       l_>/iisnoneft  fupetnaturalis,quia ficut  virga 

jifiriii         habcns  rediuidinem  potcft  incuruari ,  &  potcft 

jHodl.e.  q,x,  gflpj.  rcaa,ccfi  nulla  fit  inca  curuitas ,  habebit  re- 

ditudinem  natur.ilcm ,  qiiamquam  ncc  reiSlitu- 

do.nec  curuitas  (itdecftcntia^fic  voluntas  cum 

peccat ,  incuruatur ,  et fi  eft  finc  pcccato,eft  rcda: 

igitur  non  ncccfTe  cft  poncrc  iuftitiam  origina- 

lem  fupernaturalcm  .quiactfi  ipfaponatur  ,ad- 

huc  crit  alia  naturalis ,  quac  tamen  non  eft  dc 

eirentia,  cum  reinanet  curuitate  contrafta  per 

perciuum.  Alitcr  enim  fi  aliquis  nunquam  acce- 

pifTct  iuftitiam  onginalcm  ,  &  aliuscam  accepif- 

fct ,  &  pctdidiftet ,  fi  ambo  peccarent ,  acqualiter 

piinirentur. 

Iccm,inpeccando  natutalia  vulnerantur,  fc- 


cundum  iftam  parabolam  Luc.  lo.  quod  fpolia- 
tunttllum  latroncs  dc  gratuitis,&  vulnerauerunt 
in  naturalibus:fcd  in  pcccando  nihil  aufertur  de 
cftentia  voIuntati$:igitur  crit  abiatio  illius  iufti- 
tiz  naturalis ,  qux  diciiur  ce£litudo  naturalis  ,& 
tunc  rebellarunt  vitcs  inferiores  fuperioribus,  & 
non  priijs. 

Contra,igitur  poft  peccatum  primum  nun-       5« 
quam  pollct  aliquis  pcccarc  ,  quiafi  in  peccando  Oj/inio  Hen- 
vulncratut  in  naturalibus,  &  iita  iuftitia  aufcrtut  ""  ">"""■• 
in  primo  pcccato ,  tunc  fi  itcrum  pcccarct ,  cor- 
rumpcret  iubftantiam  volantatis  ,  nifi  pofret  vi- 
tcnus  voluntas  incuruari ,  &  vherius  ficut  virga 
plicari ,  &  tunc  poftquam  quis  intenfifEme  pet- 
calIet,non  pofTct  iterum  pcccarc ,  &  cum  fit  fini- 
taipoftet  tandcmtota  confumi  perpcccatazque 
gcauia  finita. 

Pra:ccrhoc,fi  nonfittcs  alia^k  voluntate,igitur 
fempet  cotrumpcrctur  pars  ,  dc  pars  voluntatis; 
£  eft  quid  diftindlum  ^  volunta(e:igituT  poiEbi- 
le  eft  qu6d  fine  illo  producatiir  voluntas,  &  tunc 
ipfc  non  pofTct  peccarc ,  nifi  pcrdat  aliquid  natu- 
rale:igiturcorrumpcrci  partcm  voluntatis  ,  quia 
quanquam  voluntas  cum  tationc  efrec  produda 
fine  tali  iuftitia  natutali,  adhuc  poirct  teike  vellc, 
&  non  rede,&  pet  confequens  pcccare. 

Item,  fi  illc  peccans  corrumpit  hanc  re^itu- 
dincm  ,  igitur  non  poteft  ampl.-us  peccare,nifi 
corruinpat  voluncaiem  ,  vel  d^bitur  peccatum 
fincvulncrationein  naturalibus. 

Icem,  quod  habet  dominium,  magis  eft,  quarn 
quod  non  habct :  voluntas  eft  fuprcma  potcntia: 
igitur  fi  ipfa  pcr  qualitatcm  pofTct  tollcre  rcbcl- 
lioncm  virium'infcriorum,vt  pcr  taicin  iuftitiam, 
nnilconobilius  pollct  voluntas  in  ic  toilcrc  ta> 
lem  rcbellioncm. 

Item ,  taiis  quaiitas  in  voluntate  non  tollebat 
quin  appctitus  fcnfittuus  poflet  dclcdlari  incon- 
uenienti  illi  appetiiui  iquia  non  cft  in  cius  po- 
tcftate  toUere  naturam  appetitus  fcnfitiui ;  igi- 
tur  poirct  cffe  appetitus  fenfitiuus  contraiudi- 
cium  rationis,  quiaimmoderata  dcledatio,  ciim 
fcmper  feratur  in  fibi  conuenieils  fertut  fecun- 
dumvltimum  pocentix. 

S  CHOLI  V  M    IL 

Infiitia  origirialii  includebat  donum  fupematuralt 
veluntatts ,  cjuo  faciliter  fe  retraheret  a  dele^abilibm 
appetitus.  Item ,  aliquod  donum  in  appetitu  inferiorit 
^uo  dele^abiliter  fi^ueretur  dn^lum  voluntaiu  ,  iuxta 
re£lam  ratienem  -.fitamen  non  re^uirebatur  ad  fiatum 
illum,carere  trifiitia  partis  inferioris  ,/ed^uodprinci- 
fale  deleilabiliter  ageret,fitfficiehat  donum  excellens  in 
volHntate^ne  dofiii  partis  inferioris. 


4- 

Peccntum 

nihilttUitde 

natura. 


DIco  igitur  quod  duo  efFcftus  afEgnantut  iu- 
ftitixoriginali, tranquillitas  in  anima,& 
immortalitas  in  corpore,fed  exclufio  inortis  non 
fibi  cribuitur.vt  probatum  eft  priiis  *.  Scd  Ci  tran- 
quillicas  potuit  cfTc  eius  cffciSlus,  dubico.  £c  cfto 
quod  fic,dico  qu6d  iuftitia  originalis  fuit  do- 
nuin  fupernaturaie.  Et  adhucfi  fuit  tantijm  vnus 
habitusiavoluntate  ,non  potuitcohibererebel- 
lionem  ,quin  aliqua  cflet  in  viribus  fenfitiuis; 
quia  appetitus  fenficiuus  ita  cft  natus  ferri  in 
(uum  obie£kum,  ficut  brutum  in  fibi  conueniens; 
igiturfinctriftitianon  poterat  retrahi,quin  ap- 
peterct  conuenicns  fibi  fecundiinivltimum  po- 
tentiar. 

Itcm, 


*Difi.i9. 
Vtnum  fu- 
ftrnaiuralt 
aliqutd  ft- 
nindum  erat 
in  apfilitu, 
ni  tibiUvet. 


Qu^ftio  II. 


38t 


7«  jf «/«  in- 
n*t»ntU  ft- 
tnit  tjft  rt' 
billi»  dytri' 
fiiti». 


Trifiitia  mm- 
n*t  tmm  d»' 
USathM. 


€, 

Snfittnt 
•onum  txttU 
tint  in  V0- 
iitnt»t*,fi 
nin  trnt  d» 
rntitn*  ilbns 
fintut  tnrtrt 
trifiitin  pnr- 
tit  infiritriif 


7' 

Ainrgum. 
frimnm. 
Rtbtlli»  pnr' 
tit  infiritrit 
n«n  fiiijfit 
fctnn, 

ObitSi». 


Hi^tnfit. 


8. 

Ad  fieun' 
dum. 


Iteni.volontJis  in  natutalibas  fuis  nata  eft  con- 
deleetiii  appctitui  fenfitiuo,  cui  coniungitut  fic, 
vtintelleausintclljgere  phaniafmata  corporis, 
cui  coniungitur :  igiturdifficultas  crai  cohiben- 
do  fe  i  talibus  conucnientibus  fecondum  appc- 
titum  fcnfitiuum ,  quia  contra  naturalcm  incli- 
natibnem  ;  igitor  illud  donura  fupernaturalc  fuic 
«xccUens  valdc  ,  fi  potuit  cohibere  voluntatcra, 
nc  condcledarctut  appetitui  fenfitiuo  finc  ali- 
quatriftitia  involuntatciigiturraultd  roagis  non 
potuit  cohibcrc  appctitum  fenfitiuum  fine  ttifti- 
tia  in  appctitu  fcnfitiuo  ,  &  tunc  manifeftum  eft 
qu6d  fuit  rcbcllio  ficut  eft  in  homine  virtuafo. 
Idc6  crcdo  qahd  in  ftato  innoccntix  potuit  cfle 
rebellio,&  tiiftitia  in  fenfu.Non  cnim  potuit  co- 
hiberc  vifum  fuom  ,  quin  aliquando  vidcret  tur- 
pe  ,  quod  contriftarct  com  ,  fed  fufficit  ad  fta- 
tum  innoccntiz ,  qu6d  id ,  quod  cft  ptincipalc, 
non  triftetur,vt  qu6d  horoo  non  triftetur.  Nunc 
autcm  ,  etfi  appetitus  fcnfitiuus  triftetur ,  potcft 
ftare  delc&atio  in  bominc  inquantiim  homo.  Sic 
enim  raulti  Martyres  triftabantur  in  viribus  in- 
ferioribus,&  tamcn  fimplicitcrdelcaabaniur. 

Idc6  dico  quod  fufficiebat  vnum  donum  fu- 
pernatutale  vchcmens  in  voluntatc ,  ita  qu6d 
per  hocaliquidaliudeftetdelcAabilius  volunta- 
ti  ,  quam  aliquid ,  quod  appeteret  fibi  dimiftuni, 
&  fic  maior  fuiftet  dcledlatio  in  diligendo  Deum, 
quikm  in  aiiquo ,  quod  poifit  voluntas  appetjcre 
fibi  dimiifa.  Si  autem  debeat  fuftineri  qood  in 
ftatu  innocentis  nec  homo  tiiftabatur  ,  nec  ali- 
qua  potentia ,  tunc  opottet  ponerc  aliud  donum 
in  appetitu  fenfitiuo  ,  per  quod  habeat  maiorem 
delc^ationem in  iilo,quodeft  conueniens  fc- 
cundum  iudiciam  rationis  ,qnaminaliquo  fibi 
conuenienti,fi  fibi  dimittatur.  Ide6  non  eft  mih! 
inconueniens  qu6d  vires  infcriorcs  triftaientur, 
tamcn  totus  homo  non :  ficut  prius  dixi ,  qu6d 
tnultoties  poterant  venialiter  peccare  in  ftatu  in- 
nocenti2,&  multoties  rcdire,etfi  nunquam  pec- 
caftent  mortaliter. 

Ad  primum  piincipale  ,  concedo  qu6d  itlod 
donum  fupernaturalcnonabftulit  mortalitatcm, 
ncque  rebcilionem  virium  inferiorum  ad  fupe- 
riorcs,  Et  fi  mots  contigiflet ,  non  fuifletpoena, 
necetiam  illa  rcbellio  appctitus  fenfitiui ,  quia 
fuiflent  naturales  conditiones  rei,&non  inflidar, 
in  vindidlam  alicuius  culps. 

Dices  ,ifta  rcbellio  fuiflet  contra  voluntatcra, 
fed  nolitum  pofitum  in  effi  contriftat,&  per  con« 
feqoens  eft  pcena. 

Dico  quod  illud  non  fuiflet  inuoiuntarium 
aiftu  elicito»qaia  fialiquis  a&u  clicito  in  ftatu  in- 
noccntic  noliet  naturam  luam  fuifle  talem,  qua- 
lera  fibi  dedit  Deus ,  ipfa  peccaflet.  Et  ide6  nec 
mors,nec  rebelIio,fui(let  inuoluntartum  z&a  eli- 
ctto,quamquam  fuiflet  contra  inclinationem  na- 
turalem,vcl  appetitum  voluntatis. 

Ad  aliud,  dicoqu6d  voluntas  in  puris  natura- 
libus  crcata  non  eft  curua,nec  in  cflentia  fua  fuif- 
fct  tefta ;  taracn  fuiflet  re6la  per  carcntiam  cur- 
uitatis.  Et  eftoqu6diftafuifl*etiuflicia  naturaiis 
in  illo  ftatu :  dico  tamcn  qu6d  non  fuiflet  illa 
iuftitia  ,  quam  ponic  donam  fupcrnaturaie.  Nam 
talis  rcdlitudo  naturalis  nuUo  roodo  impcdiuiflet 
voluntatcm ,  quin  condelcdtarctur  appecitui  fen* 
fitiuo,  &  etiam  inconuenienci  fecundum  intcllc- 
€kam  fecundum  vltiroum  potentia;.  Idco  opor- 
tuit^poncre  iuftitiam  >  qux  fit  donum  fupernatu- 
ralc  ,  fi  voluntas  maiorera  habuit  delcdlationem 


in  difconaenienti  appetitui  fcnficiuo,  qu^m  in 
conuenicnti. 

Ad  aliud  ,  dico  qu6d  ifta  iaftitia  potuit  efle 
principium  alicpius  a^us  fupcrnaturalis,  led  non 
operatiooii  raeritoriae  fine  gratia.  Vndc  iuftitia 
originalis  &gratia  fc  habent  tanquam  excedens 
&  cxceflum.  Non  enim  fufficit  gratia  ad  aufe- 
rendum  omnem  rebeilionem  in  appctitu  fcnfi- 
tiuo,  quia  giatia  in  anima  Chrifti  non  abftultc 
triftitiam  in  appetitu  fenfitiuo ,  fecundum  illud 
Miuh.t6.TrifiuefiMifm4imea,  fed  fufficit  iufticia 
originalis  ad  hoc  quod  aliquid  fit  dclediabilius 
fimpliciter  voluntati  ,  difconuenicns  appetitui 
fenfitiuo,quamplaccre  ▼iribus  inferioribus ,  & 
quantum  ad  illud ,  cxcei&c  gratiam  in  multis  ho- 
minibus.  Sed  gratia  cxcedic  iftam  iuftitiam,  con- 
iungendo  hominem  Oeo  in  latiooe  finis  vltimi; 
ideo  finegiatiamaximus  conatus  cum  ifto  habi- 
lu  non  fufScit  ad  iCtam  ineritorium ,  ficut  facic 
gracta  finc  iIlo}ide6  gracia  eft  fimpliciter  mcltor. 

Ad  primum  pro  optnione  ptiore ,  dico  quod 
non  fequitut  qu6d  tales  cflent  2qualcs,quia  mo- 
do  fi  aliquis  eflet  in  puris  naturalibus ,  non  eflet 
dcbicor ,  fed  alius  qui  gratiara  acccpiflec,  quara- 
quam  perdidiflet,cflet  debitor,&  ideo  plus  puni- 
retur  ille,qui  accepit  gratiam,qu<im  illc,qui  fcm- 
per  ftarct  in  puris  naturaIibus,quinunquamope- 
raturmeritoric. 

Dices,  vterqoe  foret  non  videns  Dcura,  &  illa 
eft  poena  maxima  damnatorum ;  in  hoc  igitur  ef- 
fent  arqualcs. 

Dico  qu6d  non  videndo  eflent  «quales  ,  fed 
non  viderc  abfolote  non  cflet  poena,  quia  non  eft 
poena  non  apto.  Ncc  etiam  eft  inflidta  proptec 
culpam  huic,  qui  nuequam  habuit  gratiam ,  quia 
ille  nunquam  fuit  difpofitus  ad  videndum  Deum> 
ide6  non  videre  vni  non  eft  paena,alteti  fic. 

£c  cijm  dicitur  poftea  qu6d  in  naturalibus 
vulncratar,  ifta  eft  parabola,vnde  vulnus  proprie 
eft  diuidcndo  continuum.  Sic  diciiur  fpirituale 
vulnerari ,  c6mhabet  virtutem  difperfam ,  quia 
tunc  miniis  potcft  agere ,  &  difticiliiis ,  quia  non 
eft  potentia  propinqua  exeundi  iiv  adlum  lueri- 
loiium ,  &  quanto  magis  peccat ,  cft  in  potentia 
remotiori ,  idco  dicituc  voluntas  diuifa  in  pec- 
cando. 


Adtertium. 
lufiiti*  tri- 
finnlit  fttuit 
tjfi  tnu/n  nti' 
tuim  nOnt. 


9- 

Ad,  »rgum. 

primum 

Htnriti. 


Ad  fitum. 

dum. 

§tuimtd» 

pictnium 

vulntrnt. 


DISTINCTIO   XXX. 

QjiT  ^  S  T    I   O        I. 

Vtrum  quilibet  naturaliter  propagatud 
contrahat  aliqttod  peccatum  .<* 

Alenf.t.^.f.itt.m.i.D.Thom.i.t.f.Sx.«.i.(^jEiir  4.1.^,1. 
D.BoDau.<(.i.f.t.Kichac(l.<i.t,f.i.Vcgat.  iMTnV.  t.it, 
ir  it.  Bell.  ltb.4.  difintuptfttti  k  enp.y  Sot.  iJi n»t. 
^gradn,  enp.  10  tiri  i  .Scoc.  in  Oxtn.hie  q,  i .  Rtfiluitur 
ItAC  qutfi.infrk  difi. }  J . 

V  6  D  non.   Auguflinus  de  Vera        i, 
ilcligione  ,  &   ponttur   fecundo  Argumtnt. 
lib.  Retra<^arionam ,  non  tamen  pnmum. 
f ctradlatur.  'Peccatum  in  tamum  efi 
volMntarium ,  <]uod  fimnfit  volunta' 

rium omninoynon efipeccatttmtfei  in  nacuraliter pro- 

pagato  non  eflaliqua  culpayoluntaiia. 

Item  ,  Augnftinu^  j.deLib.  aibir.  Nultutpec- 

cat  in  eoy  quod  vitare  nott  potefi, 

Item» 


58z      Lib.  II.  Diftindio  XXXI.  &c. 


T»rtium.  Jcem  ,  Dcus  non  peccat  infundendo  animam, 

nccparcntes  coiiiun6li:patcr  enim  &  matcr  me- 
tentur  generandoiigiiur  i  nuUu  eHicieute  habe- 
bitpeccaium. 

fti4»rium.  itcm  ,  defcftus  natutales  non  funt  vitupctabi- 

lcs,  fed  mifctabiles;igitur  H  eft  Hbi  nacutalc,  non 
eft  imputandum  fibi. 

^lMmtum,  Item,  Adam  non  fuit  mclior  tota  natura  hu- 

manain  omnibus  fuppofitisjigitur  non  habuit 
natuiam  humanam  ita  perfedc,  vt  poflibilis  eft 
habcri  in  omnibus  indiuiduisjigitur  ipfe  non  po» 
tuit  totam  inficctc. 

Sevtum.  Itcm ,  qualc  eft  ah'quid  in  inftanti  creationis, 

lalccreatur  ,quia  non  potcft  in  codem  inftanti 
e(rc,&  non  cfte  :  cum  igitur  anima  crcetur  mun- 
da  ,  in  inftanti  creationis  cft  niunda  ,  &  pari  ra- 
tionc  poteft  cire  femper  temporc  fubfequenti. 

Contri.  Oppofitum.  Auguftinus  in  litera,  &adducic 

auftoritatem  Apoftoli ,  ad  Rom.  ;.  Ptrvnumho- 
mlnem  peccatum  inirtimt  in  mundHm. 


Qjf  ^  S  T  1   O       II. 

ytmm  feccatum  originalejit  carentia  iu- 
jiitia  ortgtnalij  .<? 

Alenf,&  D.Thom.  cltaiiD.honiaMc  art.xqutjl  Richard. 
«rr  4- jM/?.i.Durand  ^MiCj?  j.Occam  ^««/Z.T'/'.  Giht.P/tc 
jw//f  t  .Vafij  i.x.d.  Jii.eaf,  i.(^  j.Scot.inOxtn,  hie, 
Refotuirur  ijut/l.tii/l.a. 

V  6  D  non  :  Adam  habuit  carcn- 
tiam  iuftitiaeoriginalis,  &  non  pcc- 
catum  origmale  ,  quia  in  co  fuit 
adtualc. 
Item ,  peccans  poft  Baptifmum  habet  carcn- 
tiam  iuftitiac  originalis ;  igitur  elTet  eiufdcm  po- 
tentiae  jcuiuscrat  illa  iuftitia:  fcdipfacft  in  vo- 
luntate,  pcccatum  originale  non:tum,quia  fi 
conttahitur  cx  carne,cijm  cflcntia  animx  per- 
ficiat  carnem  immcdiatc  ,  &  non 'pfa  voluntas, 
magis  erit  incftentia  animac ,  quam  in  volunta- 
le;  tum,  quia  eflentiaanimsdat  ^j^  toti  ,&  non 
ipfa  voluntas  ;  tum  ,  qnia  mors  competit  toti. 
Vnde  vult  Auguftinus  dcLib.arbitt./'^»-  peccatum 
eriginale  conirahitur  CAcitas  ejnantum  ad  intelleElum, 
huiufmodi  ptoprietatcs  nou  funt  ipfius  volunta- 
tis  piimo. 
Ctntti.  Oppofitum.  Non  potcft  eflc  aliud  ,  nifi  vel 

concupifcentia,  vel  ignorantia  ,  velmftiii*  ca- 
rentia  originalis.  Non  eft  concupifccntia,quia 
illa  eft  naturalis  ,  quia  narnralicei  potcntia  appe- 
ijtiua  inclinatut  in  fuum  obiedlum  ,  &  appctitus 
intclleftiuus  naturalitcrcondelcftatur  appetitui 
infcriori ,  &  peccatum  originale  non  fuit  natu- 
rale.  Nequc  fuit  pcccatum  originalcignorantia, 
quia  baptizatus  eft  ignorans  ficut prius,  &  tamen 
mundatus  ab  originali. 

Dices ,  in  B.iptifmo  inducitur  habitus  fidei 
excludcns  ignorantiam  habitualcm  >  ctfi  non 
acStnalcm. 

Contra  ,  igitur  oppofitum  iuftiiia:  originalis 
elTet  peccatum  infidelitatis  ;  igitur  quilibet  efiec 
infidelis,carcnsiufti(iaoriginali. 


1. 

jfrfumtn', 
frimuKt, 

Stcunifum, 


DISTINCTIO     XXXI. 

Qj/  >ESTio     Vnica. 

Vtrum  anima  contrahat  originale  pecca- 

tum  a  carne  tnfe^a  .<? 

Alcnf.i./i.j.iit  W.4.  D.%oaz\i.ijU art.i.q.\.  D.Thom.1.1* 
j8i  a.i  ^t.rf  }i.j  vnif.Rich.ii.i.ji.  Gabr.j.  i.Scot. 
in  Oxon.  hic,  ReJhiuitMr  infra  i. } }. 

Irca   iftaro  diftindioncm    ;i.        j. 
quicritur.    Ftritm  anima   contrahat  Argumtnt. 
peccaturn  originale  a  came  infeSa  frimum, 
concupifcibiliter   feminata  ?  Quod 
non.    Quia  materia  non  agit  in 
formam:  caroeft  matcria  animse.  Etconfirma- 
tur  per  Auguftinum  12.  fuper  Gencf.  ad  lite- 
ram,  yigens  eft prnftamiuf  pajfo :  Anima  vcro  pra:- 
ftantior  carne. 

Itcm,  illainfedlioanimx  ciTctculpa,  incarne  sttundum. 
vero  pcena :  fed  pocna  non  cft  caufa  culpx  ,cum 
omnis  culpa  fit  iniufta,&  pccna  fit  iufta. 

Itcm ,  fi  fic  ,  cu  n  caro  ptolis  immcdiatius  fit  \  Tertium. 
proximis  parentibus,  qukm  ab  Adam  ;  igitur  ma- 
gis  cftet  infc6la a proximis  parentibus ,  qukm  ab 
Adam,confcquens  falfum. 
Oppofiiu.Magifterin  literainiftadiftindlione.  centri. 

DISTINCTIO    XXXII. 

Qj'  iE  S  T  I  O       V  NICA. 

Vtrum  peccatum  originale  remittitur  in 
Baptifmo  f 

Alenf.i.^j.iii.  m.4,.^  10  D.Thom.i.t  q  %\a't.i.fyi. 
^q.il.a.t.  DHoaM.d  30.fl.i.y.i.  (^  i.<^  hie,  a  i,q.\, 
Richar.l.»»'/.!  q.u  Vcgi^.inTrid^e  1  Bcllaini  i.de  ftatu 
fercati pe' tttum.  Viic\.  1. 1.  dij]>.  i^t,  (yali^  hiecitati. 
Scot.  in  Oxon.  hic,  Refoluitur  dift.fequenti. 


I  R  c  A  iftam  diftinftionem  ^i.quz* 
.      .^  ritur.  ytrum  peccatum  originale  remit- 


tatur  in  Baptifmo  ?  Quod  non.  Qiiia 
■^9'  non  remittitur  defedlus  ,  vcl  priua- 
tio  ,  nifi  rcftituatur  illud  pofitiuura «  cuius  eft 
priuatio :  fed  in  Baptifmo  non  rcftituitur  iuftitia 
originalis.quiabaptizatus  habct  rcbellioncm  ap- 
petitus  fenfitiui  adintelleftiuum  :fed  ftanteiu- 
ftitia  originali  non  fuit  huiufmodi  rebcUio  ,  nec 
efTet  poft  reftitutionem  illius  iuftitis ,  cum  fit 
eius  defe6tus. 

Oppofitum.Magifter  in  litera. 


4- 

Argument. 
negatiuHM, 


Centri, 


DISTINCTIO  XXXIIL 

QViEST   10       VniCA. 

Vtrum  fola  pcena  damni  debetur  feccato 
originali  ^ 

Alenf  t.^.j  ut.OT.io  D.Bonau  hie  a.^.q.i  D.Thom.  j.i. 
«.t.lCicSsrd.t  }  ij.\.^i.  Rubion  /tgid  Durand  MaiTil. 
Cabt.  Ouatmo,  Anglcj  hi  ,  &  Heiicta  i«t  d  ly  d.n. 
vocani  tenentes  puetos  puniri  ignc  ,  paruulorum  torto- 
tci.lic  ]»! m.lib.6 .de /i atu fecr ari  e  6.0  7-  Suat..  fem.j. 
^J7/<5  (^d  {o/5.Vaft)  i.i.d  i)^,Scot.inOxo».hie. 

l  R  c  A  iftam  diftindtionem  55.  quac- 

jitur  prinio  :  Ftrum  fila  pana  damnide,- 

btatur  peccatooriginali?  Qupd  non,  Au- 

gultinus 


I. 

Atfumnf. 
frimum. 


! 


QuzEflio  Vnica. 


385 


SttimJum. 


Ttrtinm. 


f^Hartum. 


Cntrk, 


1. 

f^Mtutr  eX' 
fl'K»ndm, 


Vtmit  tx 
fteeatc  Ait, 

frim*fe»- 
ttntU  depte- 
titt»trigin»li 
quod  fit  qu»- 
litiu. 


guftinus  de  Fide  ad  Pet.14.  dicit :  TarttuUs  nen  Ittt- 
fti^osstertiii^nu/itppUcicpMttiendos.  ilU  eftpoe- 
oa  fenfus. 

Icetn ,  paruuli  non  baptizati ,  non  habebunt 
corpus  glotiofum  j  igitut  pofTunt  pati  ab  intrin- 
fcco ,  &  cxttinfeco ,  cijm  corpus  eotum  compo- 
natut  ex  contratiis ;  igitur  non  folum  puniuntuc 
in  non  videndo  Oeum. 

Icem  ,.ToIuntas  ineisnonerit  confirmata  in 
bono  •,  igitur  poiTunt  peccare  aliis  peccatis,quam 
fit  otiginale :  igitur  habebnnt  aham  poenam  a 
pcena  damni. 

Item  ,  G  puniuntur  ifta  poena ,  igiturnon  fola 
ifta ,  quia  habebunt  intcllcdlum  non  fic  hgatum, 
quin  potetunt  intelligere  naturam  fuam,&  pote- 
runt  intelligeread  quantam  beatiipdinem  natu- 
ra  eotum  fuiiTet  ordiiuta ;  igitur  ex  hoc  po^unt 
triftari ;  non  igitur  Coliim  puniuntut  in  non  vi- 
dendo  Deum. 

Oppofitum.Magiftcr  in  h'tera ,  qaod peetiA eo- 
rum  omniHm  pcenarum  erit  mitijftma,{ed  fi  habcrent 
aliam  a  poenadamni,bocnon  ctTet  verum. 

SCHOLIVM    I. 

Sententia  MagifiriyHenrici,  Gregorij  &  aliorum, 
«riginale peccatnm  ejje  morbidam  queilitatem  ;  earo  in^ 
fe£la  fipiinatur /ecundum  Mag.  tjuia  nihil  ejl  ele  ve- 
ritate  humant  naturti ,  nifi  partieula  ttccepta  de  eartte 
AdaTHy  &  ijia  tranfit  eumfna  infedione ,  muUipUctaa 
ficHt  tjuinijuepanes.  Refutatur  primo,qHod  ait  de  mul- 
tipUcattone  eamis ,  quiahoc  fieri  fine  adcUtiene  noMtt 
materitt ,  efiponere  magnum  miracHlumingeneratione 
auMflibet  hominis  ^fi  autemfifret  ettdem  materiapofita 
fitb  iiuerfisformis,  oportet  tantum  de  vniuerfo  conden- 
fariyqttamumoccHpat  illararefaElio.  Occafione huius 
re/ptuit,  muUipUcationemtiuifUjue  panumfaElamfuiffe 
nonper  nenam  materiam  creatam,  nec  per  extenfionem 
materiapattum,fid  conuerfione  alteritti  corporis  inpa- 
nem,&  coUigi  ex  Augufiino. 

Clrcaiftas  qucftiones  eft  vna  via  declarans 
quod  peccatum  original«  contrahirur  ex  in- 
fedlione  carnis  ,  &  in  primo  articulo  declaratut 
quod  prim^  fuit  anima  Adz  infcdla  ,  quam  caro 
fua.  Non  enim  priiis  fuit  infcdtio  in  carne,  quim 
in  voluntate.  Secundo ,  declaratur  quah'tcr  caro 
infetfia  fcminetur.  Tertio ,  quomodo  ex  carne 
infcAa  fcniinata,inficiatur  anima  prolis.Quarc6, 
quomodohabet  puniri  peccatum  originale. 

Oe  primo  dicitut  quod  ficut  peccatum  in  ani- 
ma  Adae  fuit  cucuitas  quzdam,fic  confequebacur 
qualicas  quzdam  poficiuamorbida  ,  quz  diuerfi- 
mode  nominatur  in  ipfa  carne,  vt  languer  ,\e\ 
morbidaejMaUtas  ,  fomes.  Ifta  exiftens  in  carne  ex- 
citat  deiedlationes  fcnfitiuas  inordinatas  ,  & 
quant6  plus  illa:  deledbationes  crefcunt ,  tanto 
minus  dele<^atut  in  fuperioribus.  Iftud  confir- 
matur.  Sapientiz  nono :  Corpm ,  ejuoi ctrrumpitur 
aggrauat  animam.  Ifta  auccm  qualicas  nunquam 
corrumpicur  de  lcgc  communi  in  hac  vica,  neque 
minuicur  in  eiTcntia  ,  quia  hoc  non  poftec  eJTe, 
nifi  pcr  graciam:fed  gracia  ipfam  non  corrumpic, 
quia  non  funt  in  codem  fufceptiuo ,  tamen  per 
graciam  bcnc  poceft  minui  quantum  ad  effeclium. 
Exemplum  ad  hoc.  Silapillus  eftecalligacusalae 
aquilz  ,quancumuis  penns  crefcanc,  velaquila 
afcendac.vel  etiam  foccificabitur ,  numquam  mi- 
nuetur  ponderoficas  lapilli,  quia  licct  minus  pof- 
fct  impedirc  cffedlum  aquili  in  volando  cre- 


/cente  virtate  aquilx ,  non  tamen  minus  trahit 
deotfum ,  quantum  eft  ex  fe.  Sic  cft  de  ifta  quali- 
tate  crefcente  gratia. 

De  fecundo  articulo  ,  fcilicet  quomodo  caro 
infcfta  feminetur,dicitut  diuerfimodc.  Ptimo  fe-r 
cundumintentionem  Magiftti  in  Utera,  totacato 
Ad«  fuit  infeda  ex  illa  infcdiione  voluntatis 
fujc.  Et  vult  Magiftcr  qu6d  tota  caro ,  quae  eft  dc 
veritate  humanx  naturx,  fit  de  patticula  abfcifia 
abAdam,&ifta  particula  auda  in  fc  crac  coca 
caro,  qux  fuic  dc  vcricate  humanx  nacucz  in  pro- 
le }  &  cunc  facile  videtur  imaginari  quomodo 
caro  infccfta  feminecur,  quia  porcio  prius  iufcda 
in  pacrc  fic  poftea  coca  caro  in  prole.  Pro  hoc  vi- 
dctur  auftoricas  Macch.  15.  Nefcitis  quod  illud, 
tptodinos  intrat,in  ventrem  vadit,&  infece/fum  emit- 
m«r.'Igitur  nihil  quod  eft  de  vcritate  natur*  hu- 
mans  generatur  ex  alimcntojigitur  taucum  mul- 
tiplicacur  in  fcparciculaabfciflaipacrc. 

Ad  hoc  cft  tacio.  Si  paruuU  moriancur  ance 
completam  quantitatem  adeptam,  Dcusin  rcfur- 
redione  fupplet ;  igitut  rationc  pati ,  potcft  eo- 
dem  modo  fupplercportioncm  abfciflam  a  patrc, 
&  illo  modo  dicitut  de  quinque  panibus ,  quos 
Deus  multiplicauit ;  &  de  cofta,ex  qua  fuit  Hcua 
formata. 

Scd  ifta  opinio  rationabiliter  imptobatur, 
quia  quodtahs  multiplicatio  fi  fieret  fine  addi- 
tioncmaterix,non  poltct  fieti  naturaliter,&  non 
oportet  quod  Ocus  faciat  raitaculum  in  gcne- 
ratione  cuiuflibet  indiuidui  abfque  additione 
materiz. 

Item ,  non  poftct  hoc  fieti  pct  potentiam  Dei 
regulafitetjquia  raultiplicando  illos  panes,  qux- 
ro  vtrum  illa  eadem  matetia,  qus  ptxfuit  in  vno 
pane,fit  poftea  in  ipfo  pane  fadlo  per  miraculum, 
aut  eftalia  materia  \  Si  primo  modo ,  cum  forma 
raancat  in  materia  ptiori ,  vt  pt ius ,  &  alia  forma 
in  alio  pane;  igitur  cadem  matctia  fimul  crii  fub 
diuerfisformis  atomts  dantibus  effe  completum 
xquc  pcrfedis.  Vcl  opoctec  diccre  quod  ille  pa- 
nis  prxexiftens  non  eft  ille ,  qui  modo  cft  ,  quia 
nifi  priiicipia  cllcntialia  manent  ,  non  poteft 
vnum,  &  idcm  toium  rcmancfe.  Non  tamcn  ne- 
go  quin  Deus  poffit  facere  eandem  mareriam  fic 
lub  formis  diuetfis,&  quod  tantum  differant  pa- 
nes  inter  fe  pcr  formam  rubftantialem.&quanti- 
tatcm.Tamcn  ficoporterctqodd  tamafoict  con- 
denfatioin  toto  vniuerfo,ijuanta  eft  illa  rarefa- 
(k\o  vltra  curfum  naturx.  Eodeni  modo  cflct  in 
formatione  corporis  mulieris  ex  cofta,ex  quo 
prius  acr  repleuit  illum  locum,  quem  poCtea  cor- 
pus  muHeris ,  oporccrct  quod  acr  fuiflec  coadcn- 
facus,&  ficremanerec  condcnfario  innatura!is> 
quandiu  Heua  viuerer.  Vel  Ci  cofta  fuir  fine  rtia- 
tctianoua  muItipIicata,Tclibi  fuit  forma  fiuc 
materia',  vel  eadem  matcria  ,"■  fub  diucrfis  formis 
atomis.Et  prxter  hoc,eifi  virtute  diuina  illa  pue- 
ri  porcio  refccaca  \  parre>cfll'c  mulciplicataiafe, 
oporcerec  camcn  illam  materiam  remanerevrqoe 
ad  dicin  iudicij ,  &  fic  cancam  efle  condcnfatio- 
ncm  innaturalem  ina'cre,&  omnibus  aliiscorpo- 
ribus ,  quantum  repleuerunr  de  locoomnia  cor-. 
porahominum  ab  Adam  vfquemodo. 

Et  fimilitcr,riini  illi  panes  Buangeliciconuerfi 
fint  in  naturam  comcdentiu.iila  materia  multipli- 
cata  in  fe  remanebit  vfquc  in  diem  iudicij.,& 
tanta  condenfatioinnaruralis  erit  inaliiscorpo- 
ribuspropcer  irregularitatem  rarcfaCtionis  ma- 
tcrix  quinquc  panum.  Ideo  non  crcdo  quod  ali- 

qua 


3- 

f^mtit 
c»tt  infiS» 
fiminttUT, 


Ctjla  Adt, 
O"  quin^ui 
fanei  qwmi- 
di    multifU' 
eati. 


Sed  nequt 
hoc  conctdit, 
quit  opflf- 
tum  haiet^, 
d.io  ^.t. 


In   mtUtipli' 
caiipnt  pa- 
vum  an  cr»»- 
ta  Mona  ma- 
ttria. 


384       Lib.  1 1.  Diftindio  X  X  X 11 1. 


2A»gij{er  im 
fugttMtur, 
Corpus  fit 
de  minftru» 
mulitru. 


fiu»re  Chrl 
ftus  nors  ha^ 
buit  eri^ina- 
U. 


qua  noua  inateria  fuic  creata  po(t  illud  pritnum 
chaos, 

Quate  igitur  vidcntur  Sandi  diccre  quod 
muhiplicauitiftos  pancsjnon  addendomatetiam. 

Dico  ficut  dicit  Auguftinus  in  quadam  Homi- 
lia  fupcr  loan.  Mirttmur  homines  de  vint  ex  aqutt 
faiio  infefto ,  &  ttimen  non  mlrantur titm  hocfiat  an- 
nuatim  in  vinea.  Miractdum  enimfuit  aquam  imme- 
AiatifuiJJi  conuerfam  in  vinii,Natura  autem  htcfacit 
permultameMa.S\c  dieo  quod  aer  circuftansquin- 
que  pancs  non  Riic  muieria  pioxima  toti  natura; 
vt  poflit  illum  conucnerc  in  panem  immediate, 
fcd  per  raulta  media.Fuit  tamcn  Deo  materia  pro- 
xima  ,  quiaimmediatc  potuit  conuertere  in  pa- 
nem  illura  aerem ,  vel  proximum  circumilans. 
Multiplicauit  igitur quHiquejpanes,&non  per 
additionem  materiae,  qux  fuiilet  materia  ipfi  na- 
turz  fufficiens  peradionem  fuam.  Sic  habent  in- 
telligi  omnes  awAoritates ,  qus  videntutronare 
contrarium. 

S  C  H  O  L  I  VM    IL 

Refutatur ,  ^uod  ait  Afagifter ,  prolem  ahfiindi  de 
fubftantia  fatris  ,  ejuia  fecunditm  Phihfophum  fit  de 
menfiruo  mulierii :  ^fimutier  peccajpt ,  &  vir  non, 
materiafitijjet  infeEia,  tamen  non  fuijfet peccatum  ori- 
ginale,  PrAterea  ,  ^ualttas  morbida  fifuit  in  fiminey 
in  inftantigenerationu  non  eji,  quia  necfemen  eft^ergo 
tunt  mn  inficit. 

ITem  ,  opinio  Magiftri  quantum  ad  hoc,qu^d 
prolesabfcinditurdefubnantiapatris,  non  vi' 
deturvera;  quia  de  femine  patris  non  formatur 
corpus  prolis ,  vel  fpiritus ,  fed  tantum  de  men- 
ftruo  mulieris ,  vt  vult  Philofoph.  i .  de  Gen.  Ani- 
malium ,  &  i.    Vcl  efto  quod  de  vtroque  ,  adhuc 
principaliijs  fit  corpus  dc  menftruo  mulieris, 
quam  de  feminc  patris.  Et  ex  illo  foluitur  vlte- 
rius  vna  quaeftio  :  cfto  quod  mulier  peccalTet ,  & 
vir  non ,  an  adhuc  proles  fuiftct  de  materia  infe- 
fefta  ?  Dico  quod  illc  cafus  nunqiiam  contigiiret, 
quiatunc  ipfa  vclnongcnuiflct ,  vel  prius  fuifrct 
purgata.fic  cfto  quod  fic  gcnuifTet,  prolcs  dicere- 
turfilius.peccatricis.  Non  igiturex  hoc  dicitur 
caro  prolis  infefta,  quia  eft  de  infedSojtum,  quia 
tunc  fuifTet  de  matcria  infeda,  &  tamen  fine  tali 
infedione.  Tum  ,  quia  ilia  qualitas  morbida  non 
poteft  inficcrcquando  non  eftjfcd  in  inftanti  in- 
fufionis  anima:  forma  fubftantialis  femini$,vel 
menftruicorrumpitur  :igitur  &  quaclibet  quali- 
tas ,  qux  fuit  in  illo  compofito ,  igitur  tunc  non 
poteft  inficcrc  carnem,nec  animam.  Tum,  quia  fi 
hoc  efTct  caufa  infe<Stionis  prolis ,  quia  eft  de  in- 
fe£lo  ;  igitqr  etfi  Deus  forraaret  vnum  hominem 
de  digito  alterius ,  adhiic  haberct  talcm  infcdio- 
(S^ionem  ,  quod  eft  contra  Anfcimum  de  Conceptu 
Virginali ,  cap.  19.  poncntem  duplicem  caufam 
quareChriftus  non  habuit  peccatura  originale, 
quarnm  vnaeft  ad  propofitum ,  quia  Chrifttu  noa 
fuitfilitu  naturalis  Aditfidfuit  corpus  Chrifti  de  pu- 
rijfimis  fanguinibns  Beata  Virginis.  Quid  igitut  di- 
ccndum  de  ifto  fccundo  articulo  fecundum  hanc 
viam  ?  Vel  oportet  dicerc  quod  vel  quia  femine 
priiis  infedo  eft  ita  caro  generata,vel  quod  in  fe- 
minatione  inficitur  femen.  Et  hoc  videtur  de  in- 
tcntionc  Atiguftini  dcFid.ad  Pet.  cap.;.  Nonge- 
neratio  naluralis  caitjat  iftam  infe^ionem,  ftdlibido  in 
propagatione,  &  proptcr  hoc  in  feminaiione  vide- 
tui,quod  inficicur. 


SCHOLIVM     III. 

Refoluitur  iuxta  fententiam  pofitam  quaft.  prima 
diftin£iionis  3  o.  paruulos  contrahere  originale ,  &  ex- 
plicaturmodM,  Rofoluitur  etiam  ^u*ftio  dift.  31.  tjuo- 
modo  anima  centrahat  originale  a  carne  infeSla,de  quo 
vide  DoSi.in  Oxtn.difi.^i.  num.ii.  Itern  ejuaftio  u 
dift.  3  o.  <]uod  originale  eft  priuatio  iuftitit  originalis. 
Refoluitur  etiarn  quaft.  dift.  5 1.  originale  tolli  per  Ba- 
ptifmum.nde in Oxon.Schol.dift. }X.&  }i.  Item re- 
foluitur  qutftie huiw dift.  i^.  paruulos puniri  tantim 
poena  damni :  de  quo  vide  DoSlorem  dift.  3  3  .««w.  i .  & 
ibi  Schol. 

DE  tertio  articulo  ,  fcilicct  quomodo  anima        7. 
inficiatur  cx  carne,dicitur  quod  infedlio  in 
carnc  cft  caufa  infe^aionis  in  anima,non  quidcm 
talis  infcdionis  ,  qualis  eft  in  carne ,  quia  anima 
non  eft  capax  talis  infedionis  ,fcd  cft  caufa  taiis 
infc(aionis,qualis  aniraa  eft  capax.fcilicct  culp». 
Excmplum  ad  hoc.  Sicut  leprofus  tangens  ali- 
quid  ,  quod  non  eft  capax  talis  motbi ,  ibi  caufac 
aliam  infeftionem ;  fi  autcm  cfTct  capax  talis  in- 
firmitatis,caufaret  illam.Similiter  cibus,qui  in  fe  Titcijio  ali- 
non  eft  leprofus,  neccaufatiuus  talis  infirmitatis  f'""^'"»««4 
in^quocunquc comcdente,in aliquo tamcn, quod  ^•^•'''fi-i'^' 
eft  capax  illius  infirmitatis ,  caufat  talem  infirmi- 
tatem.    Ex  iftis  patet  ad  primam  quaEftionero, 
quod  quilibet  natutaliter  propagatus  contrahit 
peccatum ,  quia  per  hoc  qu6d  anima  Adae  priijs 
fuit  infcda,fuic  poftca  caro  lua  infefta,&  ex  car- 
ne  fua  caro  prolis  ,  &  deindc  ex  carne  anima 
prolis. 

Et  pcr  hoc  patct  folutio  tcrtix  quxftionis,       8. 
quod  animacontrahit  peccatum  originale  a  car-  ^"'f"  ?"'- 
ncinfcfta  feminata.  Similitcrexiftispatet  folu-  fi""""ii^' 
tio  fccundz  quzftionis.fcilicet  an  peccatum  ori- 
ginale  fit  carcntia  iuftitis  originalis,veI  quid  fit? 
Quia  fecundum  opinionem  Magiftri  in  Iitera,ef- 
fct  tcnendum  quod  peccatum  originale  cfTet  con- 
cupifcentia.  Sccundum  aliam  opinioncm  dicitur 
quod  eft  formaliter  curuitas ,  fcu  carentia  illiu5r 
re£litudinis  ,  &  ex  hoc  confequitur  pronitas  in 
voluntate  condcledandi  appetitui  fcnfitiuo  ,  & 
ficcommuniier  eft  priuatio  luftitix  origina]is,& 
tunc  nan  cft  cencupifcentia,nifi  materialiter,nec 
ignorantia,nifi  caufaliter. 

Et  pcr  pradida  patetfolutio  quartx  qusftio-  Deeifie^.t. 
nis,fcilicet  an  peccatum  originale  remittatur  in  '''^•3°' 
Baptifmo,  quia  ponendo  quod  curuitas  illafic 
peccatum  originale,  patet  quod  illa  toUicur  per 
rc6litudinem ,  quae  aduenit  cum  gratia  in  6a- 
ptifmo.  Tamen  fi  cflct  peccatum  originale  con- 
cupifccntia,  certum  eft  quod  illa  non  tollitur  per 
gratiam  quantiim  ad  efrentiam:ide6  non  deletuc 
in  carne  illa  difpofiiio  quantum  ad  fomitcm,qui 
tamenpriiLis{egnauit,fed  poftpotcftretrahi.  Si- 
militer  prius  illa  concupifcentia  imputabatur, 
poftbaptifmum  nonimputatur. 

Similiter  patct  ad  vltimam  quxftioncm ,  fcili-  Re/tluitur  j. 
cet  qua  punitione  punitur  peccatum  originalc?  *"""  'j'^- 
Dicitur  quod  folum  careniia  illius  boni.quod  na-  ^*^i  tanikm 
tum  fuiirct  inefTe  ,  fi  reccpitret  Baptifmum  ,  idc6  foena  damni. 
puniuntur  paruuii  fola  pcena  damni ,  quia  non 
fuit  in  eis  aliqua  mala  dele<ftatio ,  fed  fola  curui- 
tas  priuans  redtitudine  naturali. 

SCHOLIVM     IV. 

Jmpugnat  efiicaciter  ^iiod  dicit  epinio  pofita,  volun^ 
tatem  caufare  ^mlitatem  morbidam  in  carne ,  ejuia 

hans 


Qu^ftio  Vnica. 


385 


Vilumtiu  ■«» 

t»llf»t  qu» 
lit.morbidttm 
iittarM. 


*  ViJt  Vel- 
rium     dt 
tiipftf.  Mag. 
W  $./>.!. 34- 
feHt. 
M»!a  vttuU 
mf:    infieit 
mtrtm. 


^iufradix, 
mim.i. 


10. 

fytri  car» 
irtftH»  fnrni' 
ntiur. 

*  SuprMdifl. 
X9.q  v.n.y 
Natura  tfl 
eauf*  rtbtl- 
liortis  in  up- 
fttitu  »d  rn- 
titntm. 


hmcptr  imptriHm  ntc  fiiprtmm  jingtliu  factrt  pt- 
ttjt,nei  tUa  (jualittu  ejfet  cotkftis,  nec  eltmtntaris,  ntc 
mixti.  Impugnat  etiam  qModdicitur.femeninfici,  tjui* 
h»c  ad  nihil  deferuire  videtur,tjuiafine  vllopeccato,  tx 
ippt  natura pars  inferierrehellaret  contra  fieperiorem, 
quod  nerum  Thilefophi ,  tjtu  nihil  de  originali  peccato 
imelltxenmt. 

COntra  tamen  illa  func  quzdam  dubia. 
Circa  primum  atticulum  dubium  eft  quo- 
modo  volunias  poced  caufare  qualitatem  morbi- 
dam  in  carne  ,  cum  ifta  iit  qualitas  corporalis. 
Non  poteft  hoc  caufare  pet  impetiumfuumjquia 
ncc  fupremus  Angelus,  nec  etiam  efto  quod  pof- 
fec  aliquis  ex  imaginatione  aliquid  facere  circa 
obie(5lum°,  fecundiim  quod  ponic  Auicenna,& 
Algazel,j.  ?hyfic.cap.<).  qu6d  oculus  vaiicinantis 
proiecic  camelos  in  foueam.  Sicuteiiamponunc 
medici  *,  qnod  mala  vctulaex  pefllma  imagina- 
tione  fua  inficit  humorem  in  oculis  fuis ,  &  ille 
humor  infedtus  inHcit  acrem ,  &  lic  ex  incuicu 
inficiuntur  pueri  pa(Ebilcs  mulium  ,  &  frequen- 
ter  euenic  illud  malum ,  quod  ita  intense  imagi- 
nantur.  Adhuc  tamen  qui  non  habct  a(fium  cic- 
ca  vnum  obiedum  ,nihil  caufac  in  illo,quam- 
quam  pofrcc  in  alio  ,circa  quod  eft  a£lio.  Sed 
Adam  in  ifto  inftanti ,  in  quo  fuit  ifta  infe£lio  in 
voluncare  fua^non  habuic  adtum  circa  corpus 
fuum ,  fed  cicca  muliecem ,  quaro  cunc  immode- 
racc  dilexir,vt  prius  didum  eft  *. 

Irem,fecundum  hancviam  fequerecar  quod 
voluniascreata  poiTec  inducete  qualnateni  coc- 
poralem,&  tamen  ipfa  nunqnam  poteft  eam  cor- 
rumpere,nec  ex  fe^nec  aliunde  adiuta  per  aliquuil 
agens  nacurale,quia,vc  coucedicur,numquam  po- 
teft  curruinpi  in  hac  viia. 

Icem,ifta  quaiitas ,  nec  eftec  qualicas  coeleftis, 
nec  elemencaris,quiacaro  neuccius  qualicacis  eft 
fufcepciua.  Nec  poceft  efte  qualicas  mixci ,  quia 
nulla  eft  qualicas  mixti ,  quin  ilt  corruptibihs  a 
tota  nacuta  creaca,led  iftaqualicasmorbida  non: 
igitur,&c. 

Circafecundam  parcem  primi  articulieftdu- 
bium,  quarc  caro  infeda  feminecur  ?  Si  enim  po- 
nacur,  vt  Ht  rebellio  appetitus  fcniitiui  ad  vtres 
infcriores,non  oporccc  propcer  hoc  poneceiftain 
qualiiatem,quia,vt  pcobatum  eft  priiis  *,  ifta  re- 
beliio  eft  nacuralis  :  igitur  nacura  iibi  dereli^a 
fufficic  ad  rcbellionem ,  ecfi  nulla  quaiitas  infi- 
ciens  carnem  ponacur  in  prole.  Si  enim  eftet  ho- 
mo  hic  formatus  de  terra,  haberec  rebellionem 
appeiitus  fenfltiui  ad  fuperiorem ,  quia  Philofo- 
phi  hoc  inuenerunt  per  nacuralem  racionem, 
quia  per  naturalem  rationem  non  potuerunt  in- 
ueftigare  quodcaufa  illius  rebellionis  fuit  pecca- 
cum  originale.  Igicur  vel  oporcec  ponere  qudd 
maximi  Philofophi  non  viderunc  nacuram  ,  nec 
cognouerunc  voiuncatem ,  &  appetitum  fenii- 
tiuum  naturaliter,  quia  errauerunc  dicendo  nacu- 
ram  efte  caufam  huius  rebellionis,vei  qu6d  natu> 
raiiter  pocucrunt  videre  quod  peccacum  origina- 
le  fuichuiuscaufa. 

Dices ,  nacurale  eftappetitui  fuperiori  conde- 
ledari  appetitui  fenfitiuo,&  hoc  viderunt  Philo- 
fophi.fednon  cuin  iibidine. 

Contr^,  n  hoc  fic  nacuraie  condeledari ,  cum 
agensnacuraieagic  inquancum  poceft  fummc;igi- 
tur  appetitus  fenHtiuus  deiedatur  in  fibi  conue- 
nienci  inquancum  poceft  ,quia  ducicur  ,  &  non 
ducic,  vc  vuitDamafc.43.  Igitur  quancohomi- 
Scotioper.  Tom.  XI, 


nes  fuinenrintegriores  >  &  nobiliores  in  nacura, 
plus  deledlacur  appeticus  fenHtiuus  in  Hbi  con- 
uenienci  ,  &  pius  appetitus  fupetior  condeie» 
Aarctur. 

Icem,  n  ponatur  infe6lio  in  carne,  Tt  Ht  tebel» 
lio  appeticus  feniitiui  ad  inteiledum,igicur  de- 
bec  poni  cancum  in  appecicu  fenfitiuo,  in  quo  eft 
tebellio ,  &  non  debec  poni  in  parce  fuperiori, 
quia  non  diftinguicur  pars  fuperior  k  parce  infe- 
tiori,  quia,  vc  vulc  Philofoph.  Poiic. i .cap.3 .  Ani- 
ma  dominatur  in  corport  duplici  principatu  ,  dtfpo- 
tico ,  & politico.  Dominarur  enim  corpori  primo 
modo,  (icuc  dominus  feruis  non  potentibus  con- 
tradicere:  :  fed  viribus  inferioribus  dominacuc 
principacu ,  quo  dominusdominaiur  liberis  po- 
tentibas  Hbi  contradicere;igicur  vircs  infcriores 
reiuclantur  viribus  fuperioribus  ex  naturalibus 
abfque  omni  infedkione. 

SGHOLIYM    V. 

Rtfiitat /icundum  articulum  diEltfinttnti* ,  often- 
dmsftmtn  non  effe  inft£lum,ficut  ntc  fanguis  ;  ttfift' 
mtn  primnm  infedum  ejfet ,  nonpoffet  inficere prolemt 
^uia  definit  dum  generatur  proles,  Refutat  tertium 
articulum ,  quia  caro  cumfit  extenfa,  non  potefi  caufa- 
rt  culpam  in  voluntMt.  Prtttrta  ,ponunt  voluntattm 
eoMfart  ^ualitattm  ptccati  in  carnc ,  &  fic  circulum 
caH/ationis.Et  contra  omnts  articulos  tli;quiafi  Adam 
inftcitfiiam  carntmptccando,idem  erit  de  altfs,  &  ^uo 
rtmotior  ejl  ali^uis  ah  ^Adamo ,  tograuius  trit  tiut 
originalt-.quod  tfi  abfitrdum. 

DE  fecundo  atticulo  ,  fcilicet  quod  femen  ^t 
infefkura ,  quod  eft  fcminatum  ,  interrogo, 
vel  tunc,  vel  priiis:vtrumquevideturcontra  An- 
fcimum  7.De  Conceptu  Virginali,vbi  dicit.quod 
magis/hnen  eft  infeSum ,  quam  fanguis ,  vel  ft?utum, 
Scd  ifta  nunquam  erant  iiife6ta,quia  fanguis  fub 
forma  fanguinis,nunquam  fuit  animatus,&  fimi- 
iis  ratio  eft  de  femine. 

Item ,  verius  eft  fanguis  de  veritate  humanae 
natura; ,  qukm  femen  ,  qiiia  fanguis  adhuc  eft  in 
viajvtpodit  Heri  aiiquid  naturs  humanae , fed 
femencft  fuperfiuum  tertix  digcftionis,  &  nun- 
quam  poteft  efTc  aliquid  de  vetitate  humanx  na- 
tnra;  illius,  cuius  eftjnec  przfuii ,  quia  nunquam 
fuitanimatum  ,  igitur  miniks  dicetur  femen  infe- 
d:um,quim  fanguis. 

I^r«terhoc,efto  quod  femen  prius  pofTec  dici 
infcdum,  adhuc  non  poiret  inficere  carnem  pro- 
lis,  qaia,vt  prius  probatum  eft  * ,  prius  expelli- 
tuc  focma  feminis  ,  &  quxiibec  qualitas  eius, 
quam  inducatur  forma  carnis  ;&  probatum  eft 
quod  non  ideo  dicicur  caro  prolis  infedla ,  quia 
de  infeiflo. 

£c  fi  dicacur  fecundum  iftam  opinionem, 
quod  propterea  dicicur  fcmen  pacris  infe^um, 
quia  defcinditur  de  infcdo  :  concra  iioc  efl 
iilaratio  ,  qu6d  femen  nunquam  fuit  infedum 
ab  anima  patris. 

De  tertio  articuio  videtur  dubium ,  quomo- 
do  cx  corpore  infeflo  caufatur  culpainanima, 
quia  agens  extenfum  ,  &  coiporeum  non  agic 
immediatc  vc  caufa  totalis  ,in  animam  ,  vel  vo- 
luntatem  ,  qux  funt  incorporea.  Non  cnim  po- 
nitur  quod  phantafma  poilit  agere  immediate  in 
intelledlum  pofllbiiem  ,  nifi  adfic  inteliedus 
agens. 

£c  idc6'ponitComraentator  qu6d  transfertur 
K  k  fpecies 


Auima  do» 
minaiur  e»r~ 
ftri  dupliei 
frijteifatH, 


ir. 

An  ftmin  iu- 
fiHumfit. 


Sanguit  ifi 
magii  di  vt' 
ritutinarurt, 
quamfimin. 


*  Supri  hit 
num.6. 


Sluomidt  t» 
tcrpiri  inft- 
Si  eaufttur 
eulfa  in  ani- 
ma. 


386       Lib.II.Dimnaio  XXXIII. 


ftoct    non 
funt  fihi  itt- 


13' 


OhitBit 
tontrM  fup*' 

riki  M»' 


14. 

§i»injut  IX' 
flicAnd», 


fiuidpt  pie- 
f»tum  irig. 
ftcundkm 
4i>felmiim. 


fpectes  ab  ordine  in  ordincm  ;  cxtcnfum  non 
caufat  non  extcnfum  immcdiatc  :  igitur  corpus 
infcdtum  non  agit  in  auimam  ,  nec  voluntatem, 
caufando  ibi  inFedlionem  ,  nifi  ponatur  voluncas 
agens  ficut  iniclledlus. 

Itcm ,  caufs  zquiuocz  toiales  non  funt  fibi 
inuicem  caufa:,quiaaEquiuoca  totalis  eiTct  (im- 

■  pliciter  perfc^ius,&  imperfttStius  fcjfcd  culpa  in 
voluntate  eft  tocalis  caufa  squiuoca  qualitatis 
morbidx  in  corporci  igitur  ifta  qualitas  non  cft 
caufa  culpx  in  voluntatc. 

Icem.caufa  naturalis  agitde  ncceflitate  natu- 
tx  ,  quando  non  impfeditur ;  igitur  fi  illa  quaiitas 
caufat  culpam  in  voluntaie  ,quje  cftpeccatum 
originale,poft  Baptifraum ,  fi  homo  peccet  mor- 
taiiter ,  caufabit  illa  qualitas  peccatum  originale 
in  voluntate ,  quia  tunc  non  impeditur  per  gra- 
iiam,&  per  confcquens  poft  Baptifmura  origina- 
lepoflit  redire. 

Contra  omncsarticulos  fimul ,  fcquiturqu6d 

■  carofili)fcmpcreiret  magis  infe(aa,quam  caro 
patris,quiacx  quo  voluntas  Ad«  infeaa  caufauit 
iftam  morbidam  qualitatcm  filio  originaliterjigi- 
lurcarofilij  non  crit  miniis  ix\icQ.3.,S)C  voiun- 
tas  Ada:  &  aiterius  funt  eiufdem  rationis,8c  cor- 
pora.  Similitcr  igitur  voluntas  fecunda  cum 
ipfapotuit  ciTc  ita  maia.ficut  Ad«,  &  peior, 
quam  fuit  potcns  caufare  iftam  morbidam  quali- 
tatem  in  corpore.  Et  fic  quilibct  dcfccndcns  ab 
Adara  caufarct  infcftionem  in  cariic  fua,&fic 
quot  funt  pcccata  multiplicata  ab  Adam  ,  vfque 
mod^  per  patres  intcrmedios,fequitur  quod  tan- 
t6erit  filius  proniot  ad  peccatura,  quam  paccr. 
Confequens  eft  manifcftc  falfum.  &  probatur, 
quia  fequeictur  quod  peccatum  originaie  poiTet 
intendi  per  iftam  viam,vt  probatum  cft. 

SCHOLIVM    VI. 

Ex  propria  fententia  iuxtA  Anfelmi  do^rinitm  re- 
foluit  ejutfl.ijiji.  5  o.  peccatum  eriginale  ejfe  prinatio- 
nemiujiitix  originalis ,  id  ejl,  reElitudinis  debittt  inefe 
per  modum  terminiex  nBu  ficundo ,  in  voLmtate  cau- 
fatam,drgencrationetrattsfufam.  Fidein  Oxon.Scbtl. 
hfcdiji.i  x.nHm.-j, 

ALia  cft  via  principalis  contra  has  quacftio- 
nes ,  &  videtur  de  intentione  Anfelmi  de 
ConceptH  virginalifCap. ii.lhimo  igitur  vidcndum 
quid  nominis  peccati  otiginalis.  Secundo,  fi  tale 
poflibile  fit  ciTe  in  natura.cui  aflignatur  tale  no- 
men  ?  Tcrtio ,  dato  qu6d  fic ,  fi  poflTit  rcmitti  pcr 
gratiam?  Quart6,qualitercontrahitw:? Quinto, 
qux  punitio  fibi  debetur. 

De  primojAnfclmus  vbi  fupra.cap.iy.  de  pec- 
cato  originali dicit: /'^cf<if«w illud,  ad  ejuodparuuli 
tenentur ,  aliudviderenequto  ,nijtcarentiam  iujtitia 
originaliseumdebitohahendi  eam.Si  fccundum  cun- 
dcm  ,  omne  peccatum  eft  formaliter  iniuftitia. 
Iniuftitia  vero  eft  carcnria  iuftiti^  :  iniuftitia  igi- 
rur  originalis  poteft  dici  pcccatum  originalc.  In 
fpeciali  notifico.  Vno  modo  poirct  aliquis  iufti- 
tiam  immediatc  acciperc,&  immediatc  pcr  aaum 
fuum  cam  perdere  :  illc  cflet  iniuftus ,  fcd  tamcn 
non  cfTctineo  iniuftitia  originalis ,  fed  a(5lualis, 
quia  non  fccundum  viam  originis  cam  amififlcr, 
ncc  cam  accepiffet.  Ideo  piopric  peccatum  ori- 
ginale  eft  carentia  iuftitix  dcbita:  proptcraccc- 
ptionem  parentis,&  amifla!  propcer  peccatum 
ciufdcro,  ita  quod  parcns  accepit  eam,  &  ptoptcr 


hoc  fiiius  eft  debitor ,  &  eft  amifla  pei  aAum  pa- 
rcntis,&  idco  filius  ipfa  caret. 

Contra  iilud,  peccatum  originaie  eft  mortale: 
igitur  eft  priuatio  charitatis  ,  igitut  immediate 
auertit  aDco  ;  tale  autcm  peccatum  opponitur 
gratis  :  igitur  iuftitia  originaiis  non  crit  aiiud 
quam  gratiz  ;  &  per  confequens  per  iuftitiam 
originalem  poflet  homo  mereri ,  quod  eft  contra 
Magiftrum ,  qui  dicit  quod  pdr  cam  potuit  ftare, 
fcd  non  pcrficere. 

Dico,qu6d  peccatum  originale  eft  mortale, 
non  tamen  formaiiter  opponicur  gratiae,  nec  ira- 
mediate  auertit  k  Deo  formaiitcr.  Non  enim  fe- 
quitur,  eft  peccatum  moitaie.igitur  eft  iounedia- 
te  circa  finem  vitimum.  Ncc  etiam  fequitur 
qu6d  immediat^  auertit  i  Deo  formaiiteiL».  quia 
peccata  oppofita  prsceptis  fccundx  tabuiz  lunt 
mortaiia,  &  tamen  nuiium  iftomm  eft  imraedia- 
te  circa  fincm  vltimum ,  nec  immediat^  ab  eo 
auertii ;  tamen  oppofiia  funt  neceflariaad  finem. 
Vnde  neccfTc  cft  ad  faiutem  ,  quod  homo  fe  ha- 
beat  ben^  circa  ca ,  quz  funt  neceflaria  ad  fincm, 
fi  ilia  non  fint  immediati  circa  finem  vltimum. 
Sic  in  propofito  ,  peccacum  oiiginak  virtuaiitei 
opponitui  giatix,fed  non  foimaiitei ,  quia  ficut 
nunc  regularitei  iuftitia  moialis  eft  neceflaria 
operanti  meritorie ,  fic  tunc  iuftitia  originalis 
fuit  prsuia  ,  fcd  non  fufliciebat  ad  operandum 
meritoric.  Sic  igiturpatetfolutiofecundzqua:- 
ftionis,qu6d  peccatum  oiiginaie  eft  caicmia  iu- 
ftitiz  originalis  ,  &  non  foimaiiteiconcapifcen- 
tia,necignoiantia. 

S  CHOLI  VM    VIL 

Rejoluitnr  prima  ^uttjlio  diji.  50.  paruulos  contrtt' 
here  peccatum  sriginale.  Vide  pro  hoc  Scripturas ,  & 
Conciliajn  Oxon.  ihi  in  Scholio  citata.  Rejolmit  etiam 
quxfi.  difi.  3  I .  quod  originale  non  contrahitur  tx  came 
concupijcihiliterjeminata,  ejuajiillaficcauftt  ^ualita- 
tem  morlfidam  ;  Jed  centrahitur ,  ijuia  gignitur  JUiHS 
Ad&  ,  hahens  dehitum  originalii  iujiitia ;  ^uod  ejl  ex- 
prefsi  Anfelmi.Explicat  exemplo  t^ui  Jine  frtno,  ^tU' 
modo  amijfa  iufiitia  «riginali ,  efficimur  effranes ,  cur- 
rentes  pefi  concupifcentioi  nofiroi  ,finc  ali^uo  pojitiuo 
in  nobis  caufato.  Videeum  in  Oxon.  difi. }  2.  num.  1  z. 
Solait  ttiam  e]u*fi.  dlfl.  j  1 .  tjuod  originale  remittitur 
per  Baptifini  gratiam ,  per  ejuam  tellitur  dehitum  ha^ 
hendi iufiitiam  originalem.  Vidt  in  Oxon,  SchoLd.}  i, 
num,  I  j .  vhi  hoc  explicatur. 


Anpiccatum 
iriginaltftr- 
malittr  «ppe- 
naturirati*. 


OriginMlt 
virtualittr 
tpponitur 
grstit  ,   ntt 
ftrmalitir. 


16. 


DE  fecundo  quzfito  ,an  rale  fit  in  vniuer- 
fo  ,  cui  competit  hzc  defcriptio  nominis, 
&  apparct  quod  fie  ,  quia  omnis  niius  naturalis 
Adz  eft  debitoi  iuftitiz  originalis,  quia  caret 
ea  per  adum  parentis,  &  per  acccpcionem  paren- 
tiscft  dcbitor;quia  manifcftum  eft  qu6d  filius 
non  habet  eam,quia  non  fcntit  illam  tianquil- 
litatem,  quz  eft  cfFe6tus  cius.  Qu6d  filius  fit  Omnit  etti- 
debicor  pcr  acceptionem  parentis ,  probat  Anfcl-  "■a*ijft  ♦«• 
mus  de  Conctpt.  Vtrgin.  cap.  17.  Quia  totam  na-  X'**'*« 
turam  accepit  Adam  ,  &  accepit  iuftitiara  ori- 
ginalem  pro  tota  natura  ;  igitur  per  hoc  fuit 
tota  natura  debitiix,&  Adam  amifit  eam  pio 
tota  nacura,  &  fie  peccatum  Adc  accufat  na- 
turam  nudam.  &  licet  poflet  Adam  reftitue- 
re  illud ,  cuius  fuit  dcbitor ,  inquant^m  fuppo- 
fitum  ,  non  tamen  pro  tota  natura  ;  ide6  quili- 
bec  filius  eft  debiroi,&  nullus  eam  haber  na- 
tuialiter.  Igitui  in  quolibct  natuialitei  piopa- 

gato 


Qu^ftio  Vnica. 


387 


17- 

§lu»m»d» 
fumui  dtblto- 
rts    iufiitU 
«ripntlfi. 


18. 


Vnus  pitcjl 
prt  'alto    df- 
mtrtri,  fieut 
gr  mtrtri. 


gaCo  eH:  peccacum  originale  regulariter ,  &  Hc 
patet  folutio  primae  qaa:itionis. 

Contra  illudj  non  aliccr  fnit  hxc  nacura  in 
Adam ,  quae  ell  in  Hlio ,  quam  fuit  haec  perfona; 
fcd  hzc  perfona  nunc  prodiidia  non  fuic  in 
Adam,niii  per  mulcas  tranfmucaciones ;  igitur 
nec  ha:c  natura :  igitur  hzc  natura  in  ifto  non 
e(l  debitrix  per  hoc ,  quod  natura  in  Adam  acce- 
pit  eam. 

Dico  qu6d  h«c  nacura  debicrix  eft  iuftitix  ori- 
ginalis  in  illo ,  quia  iuftitia  fuit  accepta  in  pa- 
rente.  Illud  probo  fic:omne  donum,  quod  eft  da- 
tum  voiuntate  anteccdente,  eft  fimpliciter  debi- 
tum,  licet  non  detur  volunraie  confeqiientc :  fcd 
iuftitia  daca  Adz  fuic  data  filiis  voluntate  ante- 
cedentc j  igitur cenencur  fimplicicer.  Maior'  pa- 
tec ,  quia  Deus  dans  gratiam ,  in  hoc  dat  bonuni 
adum  voluntace  ancecedence,  non  camen  volun- 
tace  confequence  ,  qna:  ftacim  ponic  rcra  in 
tjji.  Ifte  lamen  recipiens  eft  dcbitor  aftus  meri- 
tij ,  quamquam  non  fimul  detur  gratia ,  &  a£lus 
bonus  formaliter.  Nifi  cn\m  ille  efler  dcbitot 
aduum  proucnient Jum ,  hoc  eft,  qui  poflcnt  pto- 
uenire  ,  nifi  ipfe  impcdirct ,  fequeretur  quod  qui 
peccauit  femel  poft  gratiam  rcceptam,  arqualiter 
eflct  puniendus  cum  alio  ,  qui  poft  gratiam  rece- 
J>tara  peccauic  cencies  morcalicsr ;  quia  in  primo 
peccaco  vterque  araifit  gratiam  ;  igitur  fi  non  ef- 
lent  debicores  adiuum  mericoriocum  podlbilium 
inefte,  fi  gracia  cemanfiirec,alius  in  peccJdo  poft- 
ea  non  eftcc  debicor  a6i;us  contrarij.  Patec igicur, 
quod  quia  poflct  fecifle  adtus  raericorios ,  &  ta- 
meu  peccauicide^  grauiijs  puniecur,  quam  alius; 
igicurdebicor  eft  horao  pro  eo  ,  quod  dacur  fibi 
voluntare  ancecedence.  Minor  pacec ,  quia  om- 
tiibus  filiis  daca  eft  iufticia  originaIis,ica  quod 
omn:  filio,  nifi  Adam  pofuiftec  obicera.  Sicuc 
enira  nunc  omni  filio  dacur  incelledliua  fine  me- 
rico  fpeciali ,  fic  cunc  Deus  dediftec  cuilibcc  iufti- 
tiam  originalem.  Nonenimpocuic  Adamdedif- 
fe  iufticiam  originalem,ficuc  nec  pater  nunc  pof- 
fec  dare  intellediuam;&  ficuc  modo.fi  vnus  pater 
demeruirtec  animam  intcllettiuara,  ipfe  eirct  cul- 
pabilis  ,  &  omnes  filij  earentes  intellediua, 
quia  Deus  dedit  eara  patri,&  cuilibct  filio  vo- 
luntate  antecedente  ,  fic  fuit  tunc  de  iuftiria  ori- 
ginali. 

Diccs,  conccdo  quod  aliquis  eft  dcbitor  pro 
co  ,  quod  accepit  a  Deo  voluntate  antccedcnte, 
non  autem  pro  co ,  quod  alius  acccpic ;  (ed  filiiis 
numquam  accepic  eam  ,  quia  numquam  eam  ha- 
buerat. 

Concri  ,  propcerdonura  gr$ciae  &  voluncatis, 
qua:  accepit ,  eft  debitrix ,  fed  ex  parte  doni  fuf- 
ficicvc  voluncas  fic  debicrix,  quiaeodem  modq 
fuic  dacum.quanciim  eft  ex  parte  doni,  &  dantis, 
voluncaci  Adx;ficuc  abfqu?  nono  miraculo  darc- 
tur  omnibus  filiis,  nifi  eftcc  impedimencum ,  ficut 
nunc  eft  deintellediua  :  igitur  acqualitcr  cft  vo- 
luntas  filij  dcbitrix,ficut  fi  accepiiret  illud  ,  quia 
fuit  data  filio  in  parre. 

Confirmo.poteft  vnus  mereri  pro  aIio,&  obli- 
gare  Deum  alteti  homini ,  ficutChriftus  raeruic 
nobisgratiam,&  obligauic  Deum  hominibus;!gi-' 
tur  Deus  iufte  poteft  obligare  hominem  fibi ,  ica 
quod  vnus  pofTec  pro  alio  demereri;igitur  volun- 
tas  filij  debitrixeft,  quiaDeus  dedit  iuftitiam  pa- 
tris  voluntati. 

Dices ,  tantiim  vnum  eft  meritum  cum  vnus 
tnerctur  pro  alto;igitur  tancum  erit  vnum  deme- 
Sceti  oper.  Tom.  XI. 


ricum  qaando  vnus  dcmeretur  pro  alio;ig!tur 
tantijm  vna  culpa,& illa  fuic  in  Adam:igicur  nul- 
la  in  nobis. 

Dico  quod  illaeadem  numcro,  qu.T  foic  in 
Adam,non  eftinnobis;  quia  camcn  per  hoc, 
quod  Deusdedic  fibi  iuftitiam  ,  dcbuic  dcdiifc 
cuilibec  filio  aliam  iuftitiam,  &  aliam:ide6  quili- 
bet  eft  debitor  iuftiiiae  fibi  debitz ,  quia  carct  cn. 
Ideo  habet  propriam  culpam,&  fic  obiigantur 
plurcs  perfona:  per  obligationem  vnius.  Ei  fic  cf- 
ficitur  quilibcc  debicor,qui  accepic  iuftitiam  vo- 
luntate  anteccdente. 

Per  hocpatetfolutio  tcrtiae  quxftionis.  Se- 
cundum  iftara  viara  non  contrahiturculpa  in  ani- 
ma  filij  ex  hoc  ,  quod  cato  ccncupilcentcr  fenni- 
natacaufac  qualicacem  morbidam  inanima  ,  ncc 
infe(5lionem;fed  folura  contrahicur  ciilpa  in  aiii- 
mAjquia  ipfa  cft  forraa  perfonae,qu2  eft  filius  na- 
curalis  Adx.  Ec  ideo  quanquam  poftlapfum  fcm- 
pcr  fic  caro  concupiicencer  feminaca  ,  camcn  ifta 
concupifcencia  non  eft  caufa  culpae  in  anima. 
Vnde  Anfelmus  de  Concept.  Virgin.  cap,  19.  po- 
nic  fepccm  caufas ,  quare  Chriftus  non  habuit 
iftam  culpam,  quarum  dux  iunt ,  vt  quia  non  fuic 
filius  nacuralis  Adx  ,  &  quia  caro  Virginis  fuic 
priijs  purgaca.  Ideo  propagatio  magis  eft  cau- 
la  peccati  originalis  ,  quim  fit  libido.  Vnde 
ficuc  equus  amiccendo  frxnum  ,  nihil  poficiuum 
tecepic  ,  &  caracn  nnnc  eft^cinacc  feriur  huc, 
&  illuc.  Sirailiccr  nauis  ftnduans  fine  naui- 
gacorc  ;  fic  nunc  homo  imraodctace  fcrtur  in 
concupifcentias  carnis  ,  deperdica  iufticia  ori- 
ginali. 

Ec  per  hoc  patec  folucio  quarcae  quxftionis. 
Si  enira  peccacura  originalc  eiTcc  formalitercon- 
cupifcencia,quantumcunqueponacur  illam  con- 
cupifcentiam  minui ,  dum  manec ,  femper  ma- 
nec  formalicer  peccatum,  &  tunc  formalitcr  ma- 
lum  culpacraanerec  cum  gracia.Et  idco  dico  qu6d 
eft  formalitercarcntiaiuftitia:originalis,&  qnod 
illud  peccatum  rcmittitur  ,  quando  rcftitui'ut 
xquiualens  iuftitix  originalis,  vel  excellentius. 
In  Baptifmovcro  maius  bonum  datur  ,  vt  gra- 
tia  ,  qux  ordinat  ad  excellentius  bonum  ,  vc 
ad  immediatam  coniundlionem  cum  fine  vl- 
timo. 

DiccSjfaltem  remanet  carentia  inftitix  origi- 
nalis,  nifi  ipfa  formalitcr  refticuatur. 

Dico  qu6d  verum  eft  ,  tamen  nunquani  cft  ca- 
rentiaimperfcdioris.ncc  eius,quodcft  ad  finem, 
mala,nifi  quia  impedit  petfedius  ,  vcl  fincm. 
Vnde  Cx  per  aliud  pofTcc  finis  haberi  nobilius, 
quam  pet  illud  ,  carencia  huius  non  eft  forniali- 
termala.  Sedpro  cunc  carentia  iuftirixorigina- 
lis  excludebac  coniundionem  cum  finc  vltimo, 
fcd  ipfa  exiftens  in  habence  gratiam  ,  non  exclu- 
dit.Sicuc regulariter  de  neccdicace  falutis  cft  red- 
dere  vnicuique  quod  fuum  eft ,  non  rapere  ab 
hoc  ,  &  ab  ifto  indifferenter.  Si  tamen  Deus,  qui 
cft  verusDominus  omniura,  diceret  alicui.Con- 
ftituo  te  dorainum  totiusmundi,  ipfetunc  poH- 
fetcaperc  vbicunque  vellet  ,quia  fua  eftent ,  & 
non  eiret  debitor  ,  reddendo  cnilibct  quod  mo- 
doeftfuum.  Sic  antc  gratiam  fuit  debitor  iufti- 
tix  originalis  ,  poft  gratiam  receptani  nunquam 
eft  debitoriuftitix  originalis,fed  alicuius  nobi- 
Iioris,fciliccr  gratix  .icccpt.T.  Et  fic  patet  quartus 
articulus ,  qualitet  contrahitur  peccatum  origi- 
nale. 


&uii.ibit  h»' 
bft  prtpTtum 
cri'iH»lt. 


19. 

S-ti/ii»^.  i. 
<f.fiii. 


Stpttm  cau' 
fas  ptni:  An" 
jelm.  qu»rf 
Chrifius  non 
habittt  or:^i' 
n»lt. 


iO. 

Stlutit  qutfi. 

di  n  it. 

Ad  ttrlium 
fjf    ifu»ttum 
qutfitum. 


Carentia  im- 
filtid  trigi- 
nalis  non  tfi 
mal»  habit» 
gr»tis$m 


Kk     I 


SCHO 


388       Lib.  1 1  Diflinaio  XXXIII. 

S  CH  O  L  I  V  M    VIIL 


ar, 

hnttts  difi. 


Jn  paruuUt 


Prlmum  diUuni  -,  p^ruuU  in  Limbo  mn  pumemur 
pamfenjiti,  nec  habcl>Hnt  trifiitiam  in  veluntate  ,  ne- 
^Hevtlwn  aSiitm  inordinatiimcap.  M.iioxes  de  Ba' 
ptifmo.  Florent.Sejf.vlt.  Nazianzentts  erat.  in  L4- 
uacrum.  ^ugufi.  3.  de  Uh.arbitr,  1^,  Amhrof.  in 
Rom.\.  SecunclHm  jCognofctnt naturdiaperfeUiits  no- 
bist  &  habebunt  <juitnd<zm  beatitudinem  naturalem,  ex 
cognitione ,  &  dele&atione  natnralium,  Ita  Lyran.  in 
id  Ecclefa,.  Feliciorcm  vtroquc  reputaui  ,  &c. 
'D.Thom*s  ^Hift.^.de  malo,  &  htc  difl.^  j.  q.i,  art.i, 
Jimplicitcrtamen  non  erunt  beati.  Tertium.vel  non  re- 
uelabiiur  eu  beatitudo  vera,vel  ea  reuelata,  non  trifta- 
buntnr,  ijiiiaerunt  fiia  farte  cententi ,  aUaspeccarent, 
qttadnon  poJfmt,Deo  eos protegente,vt  ineo,quo  decef 
firiint ftatu,perm.trieant:vide  in  Oxon.Schoi.  dift,  j  3 . 
nh^v.  4. 

DE  qiiHUo  qusfito,  qua  poena  puniantur ,  Sc 
per  hoc  foluicur  vltima  qu^ftio.Auguftinus 
dicit  qiiod  hoc certijfime  tenendwn  efi,  paruulos  tter- 
ni  ignis  ftppUcio  puniendos.  Et  propccr  iftam  au- 
cboritatcm  tenent  aliqui  iftam  partcm.  Alijta- 
nien  4icunt  quod  tantum  puniuncur  poena 
damni. 

Non  cnim  puniuntur  pcena  fcnfus>  quia  dcle- 
ftationiinordinatx  corrclpondet  accrbitas  poe- 
nx.  Scd  paruulinon  habebunt  deledlatiyncm  in- 
ordinatam;igitur  nullamacerbitatcm  poenx  fcn- 
fus  habebunt.Tamen  fecundijm  omncs,  non  ha- 


;)oneft  foen»  bcbunt  pccnam  vermis,quia  poena  yermis  cft  tri- 
vttmii.  ftitia  dcpcccatocommiiro  jinqiiantiim  pro  ifto 
amifcrunt  bcatitndinem  per  aftum  fuum,  &  non 
inqnantum  cft  offcnfiuum  Dci :  fcd  partiuli  nul- 
lum  .ifluni  commiferunt,propter  quemipfiami- 
ferunt  beatitudincm.  Tamen  dubium  cft  fi  ali- 
quam  tnftitiam  pofTunt  habere  in  concipiendo 
naturam  fu;un  ad  quantum  bonum  fecundum 
fe  fuit  ordinabilis,quia  Philofopbi  per  ratio- 
ncm  naturalcm  potucrunt  cognofcerc  Dcum 
ahquo  modo  ,  &  beatitudinem  naturalem  ;  &  ita 
pcrfcdVe  pofTunt  paruuli  cognofccre  Dcum  in- 
quantum  principium  omnium  ,  &  foelicitatem 
naturalem  aliquam  pcr  aliqu^  fenfibiUa  occuf^ 
rencia  cis, 

DicQ  quod  perfcae  pofTunt  cognofcere  natu^ 
t.im  fuam  ,  &  perfeftiiis  quam  aliquis  Phiiofo- 
phus,&  conditioncs  naturaics  fcibiles  cx  illis 
fenfibilibus,  qu«  concurrunt  cis.per  qua:  pofTunt 
cognofceie  tccminos ,  &  pei;  confequens  princi- 
pia  ,  &  fic  polTunt  pcrfcftc  acquirere  cognitio- 
ncmcuiufcunque  conclufionis  fcibilis  naturali- 
ter,&  cognofccrc  aliaper  fenfibilia  cis  occurren- 
tiajquia  nefcio  fi  fortc  erunt  alligatiad.ccrtum 
locura  ,  vbi  non  occurrunt  quxcunque  fcnfibi- 
Jia,  quia  fi  omnia  occurretent,  omnia  poflent  na- 
turalitercognofccrc. 

Dices,  ipfi  funt  in  tcrmino,igitur  immobilitcf 
permanent.  Dico  qaod  quantiam  ad  hoc  pcrma- 
ncnt  immobiliicr  ,  qupd  non  pofTunt  peccare, 
neque  mereri ;  tamcn  bcnc  poffunt  acquirerc  nc- 
titiam  dc  nouoi&  ^^^  poteft  quilibcr  fanflus,  ncc 
hoc  dcrogat  bcatitudini  ,quia  ncc  propter  no- 
uamnotiiiain  fit  bcarior  ,  nec  propter  ignoran- 
tiam  minus  bcatus.  Similiter  poirnnt  accipere  dc 
nouo  iiotrtiam  de  contingentibus  ,  &  de  rcucla- 
lionibus  faflrs  peralios  ,qu3ndo  iftam  rcm  non 
vidcnt,  nec  prius  fuit  cis  rcuelatum,  N<^^c  aliquis 
bcatos  cfcdit  dealio  qu6d  reuelct  fibi  faifum.  Ec 


P«  eo^nitiO' 
ftf  paruHlo- 
rum  in  pee- 
tait  deeed*H' 
lium. 


Pariiuli  in 
lymbo  non 
po£untmere- 
ri,  nee  dem*- 
reri. 


quidquid  fit  de  fandis ,  credo  quod  pafuuli  ha-  S"*"  *«*»- 
bebunt  pro  magno,  cognofccrc  multa,  qux  prius  '""'"""  "•" 
non  noucrunc  j  cx  quo  non  poftunt  in  alio  dclc-  fi„i  B»ptifm» 
dari, qu4m  in  cognitione  propriae  efTcntiae ,  &  m«rfN>. 
refiim  crdlataram  cognitarum.   Tamcn  poftunt 
actingcrcad  beatitudinem  naturalem  ,  &  poflunt 
concludcre  Pcum  ctTe  primum  ens  ,  ficut  Philo- 
fophi concludcbant ,  &  in  hoc  haberegaudium, 
tamcH  hoc   eft  modicum  refpedu  beatitudini$ 
Bcatorum. 

DiccSjbcatitudo  alia,  quam  fit  Philofophorum       X  3 . 
non  potcft  aliquo  modo  concludi  pec  cationem 
naturalcm,  vtdidum  ell  in  quarto  *,  quiaquili-  *DifiA9' 
bet  poteft  expeciri  quddnihilin  hac  vica  ^uietat  J"*/*'** 
appetitum  anim«. 

Dico  ad  iljud,  fuftinendo  qu&d  beatitudo  fim-  -rf»  ^atUud» 
plicitec  non  poITit  concludi  cx  natucalibus ,  lunc  /*'/"**  "*'* 
beatitudo  fimplicitcr  non  ccuelabituc  paruulis,  "'  "'^ 
neexamlffione  criftarcntur ,  &  tamcn  ceuelabi- 
tuc  Pag*no,vel  adulto  damnato ,  in  pccnam  fui. 
Nonigituttriftabuntucdcamiffione  huius  beati-     Tatuidi 
tudinis  pacuuU  ,  quia  oon  demeruecunt  quiidcis  *^'»' "'"«•• 
rcuclacetuc  in  poenam,  Veleftoqu6d  beatitudo  ">"*•'*'*'• 
fimplicitcc  polfct  pec  rationem  naturalcm  co- 
gnofci ,  &  fic  paruuli  eam  cognofcunt ,  adhuc 
fioncontriftabuntur ,  quia  ecunc  contenti  de  fta- 
tu  (\ni,e\maitriftitianoneftHifide  eff,^u*  inuitis  nobit 
accidmt  ,  fecundum  Auguftinum  14.  de  Ciuic. 
Dci  19,  Et  fiincis  elTet  cemucmucatio  pcopcei 
aliquid,'  quo  caccnt ,  ipfi  peccarent,  &  dica^m  eft 
quod  ibi  non  potcrqnt  peccace  \  igituc  nec  ali-. 
quam  tcillitiam  poftunt  habere. 

Itcm ,  fecundum  Auguftinum  ibidem ,  maiot 
poena  eft  triftitia ,  quim  dolor,  cum  triftitia  fit  in 
appetitu  fuperiori  interitis,  dolor  in  inferioci  ex- 
terius.  Quanco  igitur  maior  eft  dele6latioinap- 
petitu  fupcriori  in  inconucnienti  qukm  in  infe- 
riori,  tant6maioccft  tciftitiaqu^mdolor.  Cum 
igituc  nullum  dolocem  fentiant ,  fecundum  Au-> 
guft4tium,igitucnec  tciftitiam, 

S  C  H  O  L  I  VM    H. 

SolHuntur  per  optimam  do£lrinam  ,  argnmentA 
qttaft.i.dift.^Q, 

AD  pcirnum  pcincipale  pcimas  quaeftionis,       *4' 
cijm  dicitur ,  Peceatum  ita  volHntarium ,  &c.         j'''"* 
T)\co  c^MQii  voluntarium  poteft  accipi,  qua  eftin  "'■'•* 
voluncacc  :  &  fic  quodlibet  peccatuin  eft  volun- 
tacium,quia  quodlibet  eft  in  voluntate  fecundum 
Anfelmum ,  cap,^.  de  Concept.  Virgin,  Si  accipicur 
viluntarium,  quod  eft  in  potcftatc  voluntatis,non 
quodlibet  peccatum  eft  voluntacium,  tunc  quan- 
do  eft  pcccatum,  ncc  etiam  cft  in  poteftate  illius. 
Sed  quodlibet  peccatum  eft  in   poteftate  vo-  Ss**"*^ 
luntatis  tunc  ,  vel  pciiis  ,  &  hocin  poccftate  fua,  P"f*"*1* 
vcl  altccius  voluntatis.  Et  ficdicoquod  pccca-  ^('tewlriw». 
tum  ociginale  in  pacuulo  cft  voluncacium  ,  non 
quia   cunc   potuit   vitaci   ab  aliqua  voluntate 
crcat^  ,  ncc  ptiiis Jk  voluntate  fua ,  fed  'i  volun- 
tate  Adar. 

Ad  aliud  ,  ci^m  drcituc ,  nuUtispeccat  in eo ,  quod  ^i  fecun» 
vitare non potefi,   Dico  quod  fi  intcllieatuc  qu6d  ''"'"• 

11  n.        !•  i  J  SulluS      ttt' 

nullus  awualitec  peccai   in   co  ,  quod    tunc,  ^^  ;^  /^ 
vcl  pciilks  vitare  non  poteft  ,concedo  ;  taraen  qm»d   viwg 
originalitcc  ,  quia   dicituc  magis    habitualiter  n»n potefi t*.. 
peccare ,  qulim  adbualiter ,  &  C\  peccat  pacuulus  t*ni'Mr. 
in  eo  ,  quod  ipfe  vitare  non  poteft,  ramcn  ab  ali- 
quo  illud  potui(  vitaci.  Ynde  SanAi  loquuntur 

cxccfliu^ 


^y      «r-  ly^ 


QujEftio  Vnica. 


389 


M  ttMlum, 
QHomti» 
intTMt  origi' 


Caufnm  mt- 
ritorinm  no» 
optrtet   tjfe 
/»»<•/  eum 


M   fMT- 

Mfl». 


tf. 

Aiqtuntum. 


Aiffxtmm. 


exccQIu^  cohtri  hxretkos  aliquando  in  decli- 
tiando  penitus  ad  coiitrarium  t  &  contra  hxrcti- 
cos  in  exirema  opinionenimisexccfEue  vadunt 
ad  aliam  partem.  Simiiiter  loquitur  Auguftinus 
conira  N^nichzum,  qui  pofuit  animam  malam  k 
malo  Deo,&  quod  neccife  fuit  talem  peccare  pec- 
cato  afluali.  Contra  illud  dicit  Auguftinus  qu6d 
mdlmpeccatineojtpiod  vimre  mnpotefl. 

Ad  aliudjci^m  dicitur:Deusnon  pcccat,ncc  pa- 
rentes.  Dicoqu6d  peccatumotiginaiencintrart 
qn6d  filius  cft  debitor  iuftitiae  originalis ,  &  non 
habet  eam,Dcbitum  intrat  \  Dco  obligante  om- 
nes  filios:fed  carentia  intrat  per  Adam,vt  per  cau- 
fam  demeritoriam  per  peccatum  fuum  a(fiuale,& 
quando  adu  non  ineft  iuftitia  originalis,vel  gra- 
tia  ,  hoc  eil ,  quia  Deus  non  dat  pcopter  demeti- 
tnmprimiparentis. 

Contra ,  quando  efFedtus  eil ,  oportet  caufam 
cfTe  ^cfTeAus  enim  particularis  ,  &  fn  adlu,  fimul 
eil  cum  caufaiigitur  ciim  ifte  cfFe^us  nunc  primo 
e(l,hoc  filio  generato;igitut  oportet  ponere  nunc 
caufam  in  adlu. 

Dico  quod  non  6portec  eaafiiro  meritoriam, 
vel  dcmeritoriatn  clTc  tunc ,  quando  cfFcdus  eft, 
fcd  hoc  eft  dc  caufa  cflSciente.Sicut  Chriftus  pcn- 
dens  in  cruce  fuit  caufa  metitoria  nunc  exiften- 
tium  bonorum  efiFcduum,qui  tunc  non  erant  \  Sc 
in  virtute  pafllonis  exhibendz  habebant  raultl 
gratiam  antequam  Chriftus  penderet  in  cruce. 
Nec  valet  dicere ,  quod  non  poteft  efte  caufa  me- 
riforia,vel  demeritoria  refpedu  non  entisjigitur 
Adam  non  obligauit  perfonas ,  quz  non  erant» 
quia  Hcut  Chriftus  obligauit  Trinitatem  eis,  qui 
tunc  non  erant  siGta,  fed  tant^m  prxuifi  k  Deo:fic 
potuitAdam  obligate  eos',quitunc  noneranc 
t€ta. 

Ad  aliud.c^ra  dicit\Jt,titfe£iw  natttrMUt nit  fimt 
vitupertdnletticc.  Dico  qudd  ifte  iimul  eft  natora- 
ralis  defe6lns,&  vitium ;  naturalis  quidem  ,non 
quiaefteftentialisnaturacfcdquiafequiturtotam 
naturam  lapfam.Et  ide6  inter  omnes  defcdlus  na- 
turales  ifte  cft  folum  talis.Et  fecundijm  Ariftote- 
lem  8.  Topic.  §iuando4liquid  ajfHmptumeft  filum 
tde , nonpoteflfieri  inflantiain  alio.  Sic  eft  dc  vo- 
luntate,  vt  ponitur  potentia  adliua ,  quia  propo- 
(itiones  generaliter  verz  de  aliis  potentiis  adbiuis 
capiunt  inftaniJam  de  ibla  voluntate. 

Ad  aliud,cum  dicitur,  Adam  nonfitit  malor  to- 
tanatura.  Dico  qu6d  Adam  non  corrupit  for- 
maiiter  niii  fuam  iuftitiam ,  &  fuam  naturam, 
fed  vt  caufa  demeritoria  fe  habait  ttfpcGta 
filiorum. 

Ad  aliud  ,  cum  dicitur ,  tjualuefl  tmimacreata, 
talueflin  infianti  creationi^;concedo,<[aii  non  po- 
teft  in  eodem  inftanti  cftetalis  ,  &  nontalis.  Ec 
cijm  dicitur,creata  eft  munda « dico  qu6d  vetum 
cft  munditia  natuiaji,  fic  etiam  eft  mundus  lapis: 
tamen  non  eft  creata  munda  muiiditia  tali ,  qux 
eft  carcntia  pcccati :  nec  fcquitur  qu6d  eft  creata 
munda,in.hpc  fenfu,fcd  in  eodem  inftanti  eft  im- 
munda,aliunde  tarecn.  Sic  cft  quando  aliquis  cf- 
fcdlus  in  inftanti,in  quo  prim6  cft  acauia  fua,ali- 
quid  habet  aliunde  ,  nec  caufatur  in  fe ,  &  abfo- 
lute  a  fua  caufa ,  fcd  aliunde  prouenit  il}ud,qaod 
fibi  ineft. 

S  CH  O  LI  VM    X. 

Soluuntur  argumenta  ^uafl.  ficunda,  difl.  ^o.  & 
ffuafi.d. }  t.&ptfl  argumtntapofita  d.\  z.^^  j  j. 
Scoti  oper.  Tom.  X  I. 


AP  fecundam  qacftionem,tenet  qu6d  pecca- 
tum  originale  eftformaliter  carenria  debi- 
tz  iuftitic. 

Ad  primum  principale,  dico  qudd  itlud  pecca- 
tam  fuit  adlaale  Adz ,  non  enim  illud  accepit 
per  originem,nec  etiam  Angelus  malus  acce- 
pit  peccatum  per  originem.  An  tamen  Ange» 
lus<bona$  accepit  iuftitiam  originaleth ,  dubiura 
videtur. 

Ad  aliud  ,di^  quod  peccans  poft  Baprifmum 
non  ampliijscftdebitor  originalis  iuftitias ,  fed 
gratiae  ,quz  eft  quid  nobilius.  Et  concedoqu6d 
in  volumate  eft  tuftitia,&  dicoqiiod  fecundura 
voluntatem  cft  homo  debitor,  quia  fecundum  il- 
lud  ,  cui  primo  potcft  iuftiiia  incfTe ,  quanquam 
animaprimo  perHciat  cainem}quia  ncc  in  car- 
ne ,  nec  in  corpore  potuit  elle  prim6  iuftitia. 
£t  benc  potcft  mors  ,  qux  eft  poena  debita 
fecund^m  aliquos  ,  eire  prim6  toiius  ,  quan- 
quam  iilud,pro  quo  debctur,fit  prim6in  vo- 
luntate. 

Ad  tertiam  qusftionem ,  teneo  qu6d  hoc  eft 
caufa  quareanimaeftinfc6la,quiaeftpars  fup- 
pofiti ,  quod  eft  naturalis  filius  Adz,  &  non  quia 
materiaagat  in  formam,  vt  in  animam  ,  nec  quia 
poena  caufat  culpam.  Pet  hoc  patet  ad  illas  duas 
rationes  primas. 

Ad  tertiam^  dico,  clum  dicitur  quod  magu  effin 
ififeHa  a  proximis  partntibtu  :  illud  non  fequi- 
tui  ,  quia  quilibet  filius  eft  dcbitor  iuftitix 
per  Adam ,  quia  nulli  alij  dedit  Deus  iftam  iu- 
ftitiam  illo  modo :  fcilicet,  yt  principia  originis, 
ide6  alij  non  poftunt  iftam  infedionem  in- 
tendere. 

Ad  quartam  qusftionem  patet ,  &  ad  rationes 
illius  quzftionis,  quod  refticuitur  zquiualens,& 
amplius  per  gratiam. 

Ad  primum  principale  quintx  quaeftionis ,  di- 
cit  vnus  Dodcpt  quod  Auguftinus  loquiiur  excef- 
^u^  contra  hzreticos,qui  dixerunt  paruulosnon 
baptizatos  nulla  poena  puniri.  Vcl  potcft  dici 
qu6d  dcbct  proferri  in Csnfu  diuifo.  Sic  certifE- 
mum  eft  paruulos  puniendos  fupplicio  ,  quod 
aliorum  homitium  ctl  pccna  ignis ,  quia  fccun- 
dum  Auguftinum  in  Enchiridio,  panaeorum  erit 
mitiJfima:non  tamcn  ipfi  patiuniur  ab  ignc. 

Ad  aliud,  cum  diciiUr ,  hahent  corpora  paffihilia, 
dico  qi^od  illa  crunt  non  paflibiiiaab  exiiinfcco, 
&  ab intrinfeco  pafiSonccorraptiua,quia  ficut 
Deus  nunc  abfque  nouo  miraculo  coagrt  ad  mu- 
tuam  aflionem  a<5liuoium  &  pafnuoram,ita  tunc 
coaget  rebtis  in  adu  primo,&  non  in  aftu  fecun- 
docorruptiuo. 

Ad  aliud,cum  Aichat:voUtntat  eorum  non  efl  ton- 
fitmata,  dico  quod  fic,confirmatione  in  vniaerfa'^ 
li  quantum  ad  mereri,&  demercri. 

Dices ,  igitut  fi  fuiflet  aliquls  adultus  in  puris 
naturalibus  ,  vt  in  ftatu  innocentiz  mortuus* 
xqualiccr  cffet  puniendus  cnm  paiuulis^^qui  ta- 
men  nunquam  fuit  debitoriufticiz  originalis,  & 
tamcn  nullam  poenara  demcrurfret, 

Refpondet  vnu$Do&or,qudd  non  ,quiaipfe 
habcret  naiuralia  iniegtiora  qu^m  paruuli.  Scd 
hoc  eflet  modicum ,  quia  non  proprcr  alia  a  Dco 
eft  aliqnis  beatior,  ntt  propier  carcntiaromi- 
nus  beatus.  Dico  igitur  quAd  ipfi  cffent  zqua- 
les  in  hoc ,  quod  poutiuc  non  plushaberet  vnHsi 
quim  alius  i  tamen  paruulus  puniretur  ,  &  alius 
noiTiquia  non  demeruit  illam  pcenam,&ide6 
noQ  infligituc  fibi  non  videre  Deum  propter 
Kk     5  oiFcn 


17. 

Ai  atgitm. 
frimum 
y.x.i.jo. 
Aifrimum. 


Ai  fkmh 
duttt. 


18. 
Aiari.  I. 

J.I.W.3I. 


Ai  argum. 
ttrtium. 


15. 

AiuTf.  I. 

iifi.ix. 

Ai  Mrgum, 
huim  f .  pro' 
ftntitd.}i. 


Ai  fetttm- 
iutn. 

Ctipora  far- 
uuitrum 
trunt  imftfi 
fiHlia. 


390       Lib.  1 1.  Diftinaio  XXXIV. 


'^tium.l}. 


I. 

ArgHment, 

frimun. 


S$(undMm, 


Tntiiim. 


f!^4rl»m. 


^intum. 


Sixtum, 


1. 
Scptimum. 


OOauum. 


tftnitm' 


ofFcnfam  ^  idco  non  eft  fibi  poena.  Sicut  fi  duo 
ciTcnc  aequaljicr  difpoiiii  ex  parce  fui^&quan- 
tumadaccepcionm  Regis,vc  squalicer  recipc- 
lenc  vnumdonumj  n  vnus  offoudat  Regem  , & 
alius  non,Iiccc  neucri  decur,adhuc  vni,pa:na,quia 
fubtrahitur  ab  eo  propccr  dcmericum  ,  alteri  non 
cll  poena  ;  tamen  illc  cafus  nunquam  concigiirct: 
nullus  entm  adultus  vixiiTcc  C\iie  peccaco  a^uaii, 
quin  Oeus  dedillec  fibi  graciam. 

Ad  vicimum  dc  potcntia  triftitia:,  patct  in  po- 
fitionc  *. 


DISTINCTIO  XXXIV. 

QViE  ST   I  O       VnICA. 

Vtmm  bonum  fit  caufa  mali  ? 

Alenf.i.^.j  loo.TO.j.  «.i,(^  x.  D.Thoro.r.i.  J.yj.*  i.  if 
hi:q.i.ti.x.(^  q.de  M«/»«.l.D.Bonau  «.  I  f.l.(^  t.Rich. 
«.1.^.1  Gabr.^.i.Scot.ia  Ox«».Ak(^  t.</.57.j,l.»»«i.i ;. 
(^  ij^utft.i.num  y, 

I  a  c  A  diftindlionem  }4.  in  qua 
Magiftcc  agic  de  peccato  aduali, 
quacro  de  caufa  peccati ,  fciiicet, 
y^trum  peccMum  fit  k  bonoficut  a  cau- 
fii.  Quod  non.  Quod  omnino  nul- 
luni  elfe  habct ,  non  habct  cauiam  ;  fed  malum 
nuilum  ejfe  habet ;  quia  quando  vnum  contrario- 
rum  eft  infinitum  ,  non  compatitur  in  natura 
•liud,  quiacontrarianoncompatiuntur  fcfimul: 
igicor  quant6  maioris  cfficaciic  cft  vnum  concra- 
riorum  ,canc6  magis  dcftruic  aliud  ;igicurfi  eft 
infinicum  incenfiuc,  non  pcriniccic  aliud  in  aliquo 
gradu. 

Item,  vnicas  loiius  noncompaiiturfccurnah*- 
quid  repugnans  ilii  vnitati  ;fed  vnitas  vniucrfi 
eft  vnitas  ordinis  iz.  Metaph.  Malum  autcm  re- 
pugnac  ordJni,quia  protantodiciiurmalum,quia 
inordinatura,ig!tur,&c. 

Itcm,qu6d  maluin  non  habeac  bonum  pro 
caufa  ,  quia  oppofita  non  compatiuntur  fe  ;  bo- 
nutn ,  &  malum  funt  oppofita ,  cffcdus  vero  non 
folijm  compatitur  caufam  fccum ,  fed  rcqutric 
eam  tunc.quando  ponitur  in  effe, 

Itcm.bonum  habct  rationcm  finis ,  i.  Phyfic. 
text.^.  dr  I .  Ethie.  Scd  malum  non  habec  bonutu 
pro  caufa  finali :  igicur  non  habec  finem  pro  cau- 
fa,&  (pjod  non  habct  finem  pro  caufa ,  nullam 
caufam  habct. 

Item,Matt h.y.  "^on  potefi arbor  bona  malos  jru- 
Htu  facere ,  nec  c  contra  :  igiiur  bonum  non  eft 
caufa  efficiens  mali. 

Itcm  Dionyfius  4.  de  Diuin.  notninib.  dicit 
quod  non  eft  ignu  infrigidare ,  neque  boni  non  bona 
facere. 

Ex  hoc arguitur  primi  fic:omnis  caufa  .iHimi 
lac  fibi  effedlum,  falcem  in  rationibus  communi- 
bus ;  fcd  bonunl  conuertitur  cum  entc :  igitur  in 
cntitate,&  bonitate  omiiis  caufa  aflimilat  fibi  ef- 
fcauro;nihil  igitut  caufat  malum. 

Secundo  ad  idem ;  illud  noneft  caufaalicuius 
cffcftus.quod  habet  cffcdum  concratium  illius; 
nunc  auccm  boni  cft  faluate  ;  igitur  ipfum  noii 
caufat  malQrn,quia  mali  eft  corrumpcre. 

Iccra.aliquidcft  primum  malum  in  cntibns; 
igicurilludcft  caufa  pofterioris  j  igicur  nullum 
malutn  cft  k  bono  cffcdliu^.  Aqtccedcns  patct, 


quia  aliquod  eft  fumme  malum  in  entibus ,  alitet 
enim  eflet  proceffus  in  infiniium  in  permanenti- 
bus ;  8c  pcr  conlcquens  ciret  infinitum  malum  ia 
cntibus.  Confcqucntiapacet  ,quia  quod  eft  ma- 
xime  cale ,  eft  caufa  aliorum  i.  Metaphyfic.  igicur 
malum  cuenic  a  caufa  ordinaca  ad  ipfum  :  non 
igicur  a  bono ,  cum  bonum  non  ordinecur  ad 
malum. 

Iccm ,  quod  bonum  non  fic  caufa  roaccrialis 
rcfpcdlu  mali ,  probacur,  quia  accidcns  dcnomi- 
nat  fubie(5lum  ;  malum  noa  denominac  bonum, 
quia  Ifai,  z.  fi  illis  qui  dicHnt  malum  honum ;  &  e 
concra;ncc  cft  bonum  maceriale  mali,  vc  pars  ef- 
fcncix. 

Oppofitumhabccurin  licera,  &Auguftin.  de 
Spiritu,&  concupifcencia,i.Iib.  Ec  cnchiridio  6. 
&  1 6.  quod  non  eft  malum  nifi  in  bono ,  neque  malum 
nifia  bono, 

SCHOLIVM     I. 

Explicat  pritne  tjuidfit  malum  ,  nempe  priuati» 
boni.  Secundo ,  <juod  detur  irt  tntibiu ,  quia  conftat  ali- 
ejua  cafere  perfe£iioney<]Hamfitfcipere  natafiint,tam  in 
genere  moris,  cjuam  natura.  Tertio,malum  habere  can- 
fam,  &  noH  effe  afitmtno  mdo,vtfingebant  Manichai; 
oftendens  hoc  effe  impoffibile:de  cjuo  vide  zyiHguflinum 
heref.4f(>.&  i  z.  Ciuit,  1.&1.&  j.  Confejfi  x.&  Epi- 
fhan.htr,  27. 

Cltca  qusftioncm  prinio  declaro  qaod  ma- 
lum  aliquo  modo  eftinencibus.  Secund6, 
quod  habec  caufam  in  cntibus.  Tcrti6,  qualitcc 
habct  caufam  in  entibus. 

Dcprimo  opoitet  fcire  qiud  dicitur  pcr no- 
men  ;  cijm  igitur  priuatio cognofcatur  per  habi- 
tum  ,  vt  cencbra  per  lucem  ,oportet  fcire  quid 
honHm  fignificat.  Dico  qu6d  bonum ,  &  perfeElum 
idem  funt  6.  Mccaph.  Perfetlum  zaicm  dupliciccr 
dicicur.  Vno  modo,  cui  nihil  deeft,  &  hoc  incrin- 
fccc  ,  &illud  cftperfc^um  perfetSlione  effenciali 
intiinfeca.feu  pcrfetSlioneprima.  Alio  modo  di- 
citur  perfeftum  perfedioncfccunda.  Sicigicur 
bonum  duplex  cft.  Primo  modo ,  &  fccundo.  Bo- 
num  primo  modo  non  poceft  habcrcconcrarium, 
ncque  priuaciuuin  in  nacura ,  quia  concraria  naca 
funt  fieri  circa  idem  :  igicur  quod  non  eft  nacum 
incffc  aIteri,non  habe:  contrarium,  ncque  priua- 
tiuc  oppofitum;fcd  bonum  ,  fcu  perfedum  perfe- 
(S^ione  pritiia.inquantum  ptimum,  non  cft  natum 
alteri  incffe.  Ecfi  cnim  quantum  adid,  quodeft, 
poffec  altcri  incire  ,  dicendo  qu6d  accidens  ali- 
quo  modo  cft  perfedum  perfcdlione  prima  ,  vel 
inrrinfeca  perfcdione,quia  eft  eftentialis ;  tamen 
inquantum  primum  bonumdicit  pcrfe6lionera 
in  fe,&  ad  fc.  Bonum  igitur  bonitacc  prima  can- 
cum  habcc  oppoficum  concradi6loric ,  vc  nen bo- 
num ;  bonum  autcm  fccundo  modo ,  quod  cft  ex- 
trinfecum,  habct  malum  oppoficum  priuatitie. 
Malum  cnim  eft  priuatio  boni  fecundijm  Da- 
mafcen.  cap.  1 8.  Vt  tencbra  luminis ;  ifto  igjtur 
fccundo  raodo  opponiturmalum  priuatiuc. 

Tamcn  vnus  Dodor  *  probat  qu6d  malum 
non  cft  in  entibus  ,quia  nulium  habet  contta- 
rium,nifi  quod  potcft  inhaerere  alteri,{icut  lumen 
intellc(fluale,quia  quod aliquodir^ habec,  potcft 
habcre  rationem  accepcibilem  ;  fcd  malutn  cul- 
parnon. 

Tamen  illa  ratio  non  probat,  nifi  demalo  op- 
pofito  bono  pcimo  modo.  Priuacio  cnim  boni 

fecundo 


Detimum. 


Ai  offtf. 


ttrftSum 
dieitur  du' 
fliciter. 


Malum  qu*' 
mtdo  ifptni' 
tur  friuatiue 
bone. 


4- 

*  D.Thtm, 
1.1.7,48,«.  I. 


Qujpflio  Vnica. 


391 


h  tetum  M- 


Huiiens  tft 
ejfi  malum, 
qni»  *liqu» 
tttrtnt  ptrf*- 
Sitmftbii*' 
bif». 


tttlum  »«- 
tur* ,  (^  »>»- 
rh. 

6. 
JtUlum  tdU' 
fmn  lt»l>tt. 


PieeMSi  quid 
fit 

jrtlutuiu  ntn 
ftrtUT  nitef. 
farii  inmtt- 
lum. 


fccundo  modp  potcft  alteri  inhxrerc  ficut  bo- 
num ,  &  ficBoecms  de  Hebdomadibus.cap.j.  io- 
quitur  de  bono ,  &  malo  ,  cum  dicit  quod  res  non 
eetjuod  fum  ^ideo  benAfunt ,  verum  cllo  bonitatc 
fccunda ,  qua:  confequitur  cfTcniiam ,  &  bonita- 
tem  intrinfecum. 

Vifo  igitur  quid  importatur  pcr  nomcn,decla- 
ratnr  quod  talc  eft  in  entibus.  Et  arguit  vnus 
Doaror  fic :  Pcrfedlio  vniuerfi  rcquirit  in«quali- 
tatcra  graduum.  Nani  fi  omnes  gradus  in  vni- 
ucrfo  clTcnt  aequalcs  ,  fequetetur  qu6d  clTcnt  in- 
srqualcsjVtptobatAuguftinusS^.fw-t/^.^.S^.  Igi- 
tur  reqiiiritur  quod  fit  aliqua  res  in  entibus  de- 
fcdibilis,  &  talis  potcft  deficcrc.  Dcficerc  autcra 
malum  cft,  ideo  malum  cft  in  natura. 

Tamen  illa  ratio  non  concludit.  Nam  non 
oportct  quod  quamquara  rcs  fit  dcfe(9;ibilis  in 
natura  ,  quod  ipfa  adu  dcficiat.  Ideo  dico  quod 
non  fequitur,rcs  cft  defeaibilis  in  cntibus,igitui 
potcft  deficere  in  aita.  Sed  potcft  deficerc  poten- 
tia  remota,  non  autcm  oportct  potcntia  propin- 
qua.  Ideo  licct  nuncjuam  deficeret  aftu ,  vel  cor- 
rumpcretur  aliquid  in  vniucrfo  ,  nihilominus 
polfet  vniucrfitas  cffc  petfeda  in  cntibus.  Vnde, 
vt  vult  Auguftinus  in  Enchiridio  cap.  6.  Non  efi 
malum,mfipropter bonum ;  vcrum eft  occafionali- 
ter,  &  idem  bonum  poflet  eifein  natura,  etfi  ma- 
lum  non  ciTct.  Ideo  insqualitas  graduum  in  vhi- 
uerfo  non  oftendic  quod  malum  eft  in  vniuerfo» 
fed  defcAibili  poceniia  remota. 

Ide6  probo  aliter  quod  malum  eft  in  vniuerfo 
a£l;u  exiftens  in  rc ,  quia  raalum  eftcarentia  per- 
fedionis  dcbita:  inhstere ;  fed  tale  cft  in  vniuer- 
(o.  Probo ,  quia  quaecunque  funt  ciufdem  fpe- 
cici  exigunt  eandcm  pcrfedionem :  fed  manifc- 
ftum  eft  qu6d  in  cadem  fpecie  vnum  indiuiduum 
habet  perfedionera  fibi  debitam ,  aliud  nonha- 
bet ,  quia  vnum  habet  opcrationcm ,  per  quam 
attingit  finem,  aliud  non  habet :  igitur  in  alio 
eft  carcntia  pcrfedionis  ,  qus  nata  eft  inhae- 
rere. 

Secundo  ad  idem  fic ;  non  omnia  entia  ha- 
bent  neccflari^  perfedkiones  natas  pofieinharrc- 
re  :  ficcnim  nihil  contingcnterincflet  :  iguiir 
aliquacntia  non  habent  perfcdliones ,  quas  pof- 
fent  habcrc ,  &  qttas  funt  natas  fufcipere :  idc^  in 
natura  eft  malum  naturx  ,  &  malum  moris.  Ma- 
lum  naturx  ,  cuni  quis  caret  pcrfc6kione  fccuii- 
darianata  naturaliter  inhatrcrc.  Malum  moris, 
cum  quis  carct  pcrfediionc  motali  natainha:- 
rcre. 

De  fecuudo  articulo,  declaro  qu6d  malum  ha- 
bet  caufam  co  modo  ,  quo  cft  in  entibus.  Mani- 
chxus  enim  pofuit  malumin  principatu  ,ficut 
bonum ;  &  confequentcr  pofuit  qu6d  anima  ma- 
la  eft  ab  illo  malo  principio :  bonaautcm  a  bono. 
Et  fic  malum  vette  cft  k  mala  voluntatc ,  bonum  i 
bono  neceflitatenatutali. 

Contrariftos  arguit  Auguftinus,  Iibr.de Ani- 
mabws,  dupliciter.  Primo  fic :  Peccdtumefivolnn- 
t/9sretinenditjued  iuflitittvetat  ,a  quo  liberum  eft  ab- 
ftinere  :  igitur  non  potcft  efle  voluntas  ,  quin 
poflitvelle  aliquod  bonum.  Talisautem  volun- 
tas  non  ncccfrari6  lendit  in  malum ;  non  igitur 
roala  voluntas  neccilicate  naturali  habet  malum 
velle,  quia  eft  h.  malo  Deo. 

Secundo  arguit  fic  :  PcEnitcre  cft  adus  bonus 
voluntatis,  &  hoc  concedont  Manich«i,fed  non 
conucnit  poenitcre,  nifi  illi  voluntati ,  quac  pcc- 
cauit.  De  bono  cnim  non  opoctct  pocniterc.  Vd 


faltera  efto  qu6d  bonus  poflet  pcenitere  de  pcc- 
cato  commiflb  ab  alio ,  tamcn  non  fufficit  poe- 
niterc,  nifipocniteat  ille,  qui  commifit  pecca- 
tum  ;  igitur  mala  voluntas  poteft  haberc  ataum 
bonum ,  vt  pocnitere,  non  igitur  neceflario  tcn- 
dit  in  raalum. 

Item;  arguo  fic :  Non  poteft  intclligi  fummum 
malum  in  cntibus ,  nifi  in  illo ,  quod  caret  maxi- 
mo  bono  nato  fibi  ineflc :  igitur  illud,  in  quo  cft 
illud  raalura  furamum  ,  ell  m.ignum  bonum  in 
entibus.  Alitcrcnim  nihil  eflct  natum  in  enti- 
bus  recipcre  maximum  bonum  ,  ncc  confctpen- 
tcr  fummura  raalum  quod  confiftit  in  carcntia 
illius  fummiboni. 

Item,  illud  malum  quod  eft  fuininuii),&  anul- 
lobono,  cifecex  (c  ncccirccfle,&  iinpanicipa- 
tum ;  fed  ex  fe  neceflc  efle  cft  pcrfedius  quacun- 
que  creatura ;  igitut  fummum  malum  eflet  pet- 
fedius  nobiliffima  crcatura. 

Item  ,  quandocunque  aliqua  funt  oppofita, 
conditio  ,  quat  magna  cft  in  cxtremp  nobiliori, 
repugnat  extremo  oppofito  :  fcd  efle  ex  fe  eft 
conditio  nobilis  in  optimo  bono  ;  igitur  illud 
non  poteft  competerc  malo.  Malum  igitur  cft  ab 
aliquo,  Sc  non  poteft  eflc  proccflus  in  infinitum; 
igitur  oportet  quod  fitabono  ingcncre;  tura, 
quia  fi  detur  primum  malutn,illiid  crit  non  cx fe, 
fed  ab  alio;non  k  malo ,  cum  fit  primum  malum, 
igiturabono,  quia  non  poteft  efTc  proceflus  in 
infinitum  ,  quod  malum  fit  a  malo  :  tum  ,  quia 
priraum  fimplicitcr  coordinationis  tcfpedo  en- 
tis  canfati,  erit  altetius  rationis.  Quidquid  enim 
eft  caufatum  caufis  intrinfecis,  feilicet  ex  ma- 
teria  &  forma ,  eft  caufatum  ab  efficicntc  extrin- 
fcco.  Cniufcunque  enim  entis  funt  caufa:  in- 
trinfecx ,  ncceirc  cft  ponere  caufas  extrinfecas: 
igitur  euiufcunquc  caufati  oportct  poncrc  pri- 
mum  fimpliciter  extrinfccum  fimplicitcrincau- 
facum. 

Sccund6  dcclaro  in  fpeciali  quod  malum  na- 
tura;  ,&  malum  motis  habent  caufam  co  modo, 
quo  funt.  Prim6  de  malo  natiirac ,  qiiia  mahim 
naturae  cft  carcntia  alicuius  pcrfcdionis  natiir* 
debita: ,  vel  nacae  incfle.  Iftaaucem  carcncia  ali 
qitomodo  habec  caufam,quianoti  contingit  t.ile 
maluHi  in  nqtura  :  nifi  quia  efficicns  non  potuit 
debiteUbi  caufare  illam  perfcdioneni  natam  in- 
effe.  Vel  quia  efto  quod  pocuic  qiiantutii  eft  cx 
parte  fui ;  camen  maccria  non  fuic  dilpofica ,  vel 
maceiia  cxiftente  difpofita,  &  agcncc  pocentc 
quantiim  cft  cx  fc  ,  impcditur  tamen  per  agens 
perfeftius,quod  agit  ad  contrarium  ,  femper  igi- 
turtiliquo  raodo  peruenita  caufa  cfficiente. 

De  malo  raoris  declaro  idcra.quia  malum  mo- 
ris  cft  prim6  in  a6l:u ;  fed  adus  habet  ejfe  cuufali- 
ter  a  potentia ,  vel  ab  obicfto  ;  igitut  a  potcutia, 
vcl  obiedo  eft,qu6d  aftus  non  eft  talis.qualis  na- 
tus  eflct  circ.  Etpatet  ex  intcntionc  Auguftini 
I  i.dc  Ciuit.Dci  6.vbi  loquitur  de  malo  veUe,  di- 
ccns iJlludftbifecitrMala  voluntM,8cc. 

S  CH  OL  I  V  M     II. 

Tres  affert  modos  dicendi ,  ejutmodo  veluntas  eft 
caufapeccati ;  &  difputat  contra  duos  primos.  Ter- 
tium,tjui  eft  Augufiim  approbat,de  quofitjius  in  Oxott. 
dift.  3  y.^Htft.i.num  ^.volunras  ergo  eft  caufi  formalis 
peccati,non e§iciem  , fed dcftciens ;  &explicattjiiome- 
deejl  canfaper  accidens  peccati,quia  perfe  tanium 
iiittndit  materiale,ftu  poftfinum. 

Kk     4  Dc 


7- 

Summu  m»' 
la  ejfet  Jum- 
mum  honum, 
fifontrttur. 


Malnm  eft  i 

bene,  vet  d»' 
bit  prcreJfHm. 


8. 


39i      Lib.II.  Dimndio  XXXIV. 


puUHtlk 
rrHntt'  tjti- 


C»Hf<iptr 

fttfidtHS.dH- 

tttx  cx  farti 
pwi  iffl- 

0m, 


Ponau.d.  )4. 
q.t.,, 


to. 

ydStiu  qut' 
ricdo  tft  ttm  ■ 


IT. 


DE  tertie  articalo  ,  qualiter  habet  caufam? 
Dicitur  quod  habet  caufam  per  acciijlens,  & 
hocconuenitdupUcitcr.Vno  modoaccidente  cx 
partc  caufz.  Alio  modo  cx  partd^cffcdtus.  Primo 
modo  dicitur  Polycletus  caufa  pcr  accidens  (la- 
tuas.  Et  ficloquiturPhilofophusi.P^jt/Jif.  rm.t. 
&^.  Mftaphyfiejext.i  i.Secando  modo  funt  ca- 
fus ,  &c  fortuna  caufz  pcr  accidens  cx  parte  effe- 
£tus ,  quia  inuentio  thefauri  eft  pcr  accidens  re- 
rpeflu  foditionis.  Sicut  enim  ambulans  acquirit 
fanitatem  ,  quam  non  intendcbat ,  &  Hc  fanitas 
inducitur  fortuit6  refpcdlu  fui ,  non  refpedu  ha- 
turs ;  Gc  dicitur  qu6d  volunias  inquantum  de- 
feillibili^,eft  caufa  per  accidens  mali,eo  qu6d  c(l 
exnihilo.  ^rimo igitur mqdo accidcntis, cft vg- 
luntas  creata  caufa  mali  per  accidens.Ad  hoc  vi'- 
dctur  Auguftinus  1 1.  de  Ciuit.Dei,cap.6.vbi  fu- 
fti  t^fitlHntas  non  ffi  caufa  mali  vnde  velnntas  ^  fid 
vt  ex  mhilo,  Secunda  modo  cft  Vojuntas  caufa 
per  aCcidens,  Hcut  dicitur  qu6d  ignis  intcndic 
gcncrare  ignem  pcr  fe ,  &  per  accidens  intendit 
porrumpcre  aquam  ;  &  fic-  voluntas  eft  caufa 
adusperfe,  &  vult  deledat/onemina£lu,fed 
fJcforroitatem  per  accidenit.  Ad  hoc  videturDib- 
nyfius  4.  dcDiuinisnominibus.  Nihiladmalnm 
rpfpiciens  operatur, 

Contraifta.^primo  contra  primum  mcm- 
brum :  fi  voluntas  eft  caufa  mali  inquantum  de« 
fedibilis,  aut  igitur  inquantum  defcdtibilis  cft 
pcr  fe  caufa  mali ,  aut  caufa  pcraccidcns  .'Si  pcr 
accidcns,  igitur  (tadti  fonit  in^uantim  defeiii- 
bili4,  qaia  volqntas  crcata  fecundum  fc,  cft  cau,fa 
per  accidens  mali.  Si  ^ft  caufa  per  fc  mali ;  fequi^ 
tur  quod  Deus  eft  caufa  mali  per  fe.quia  quod  eft 
per  fc  caufa  caufe  ,  eft  pcr  fe  caufa  caufati ,  quod 
eft  pcr  fc  a  caufa  fecunda:fed  Dcus  cft  per  fc^au- 
fa  voluntaiis,inquantijmdcfe£l:ibilis,quia  ex  hoc 
quod  vpluntas  eft  defedtibilis.fequitur  quod  non 
eftafc:  igiturinquantum  taliseft  a  poficiuacau- 
fa,  non  alia  nifi  k  Deo, 

Itcm  ,  voluntas  creata  inquanti!im  volunta$ 
magis  eft  caufa  cffedlus  defcflibilis ,  quam  in- 
quantiim  vohmtas  defcdibilis  ;  qux  defcdibilis 
dicitur,  quia  poceft  abfoluie  non  ctrc  i  igitur  po- 
teft  voluntas  non  eftc  caufa  cfFcdus  dcfcdlibilis, 
&  ijpfa  non  exiftente,  poflet  aliquid  cflc  caufa  cf- 
fcdus  dcfedibilis.  Non  igitur  voluntas  vt  dc- 
redtibilis  eft,  fed  voluntas  qceata,  vt  continget)s, 
cft  caufa  cpnuertibilis  effcdus  defcAibiiis. 

Item^  caiifacpntingens  duorum  fub  cadem  ra- 
tipneex  parte  fui ,  eftcaufa  vtriufque;  fed  vo- 
luntas  inquantum  defcdibilis  non  eftcaufa  im- 
mediata  refpedii  bene  velle ;  igitui  ncc  refpedu 
tnal^  velle. 

Confirmatur  ratio :  fub  illa  ratione  ,  fub  ()ua 
voluntas  non  potcft  bcnc  velje ,  non  poteft  con- 
tingentcc  male  velle ;  igitur  fi  inquantum.voIun- 
tas  dcfedlibilis,  non  poflit  bene  vellcinon  poilet 
tnale  vejle. 

Itcm  ,  ifta  voluntas  inquantiltm  dcfirAibilis, 
Qon  cft  nifi  voluntas  inquanti^m  libera ;  igitur 
jdem  eft  dicere ,  quod  voluntas  inquantum  de- 
fedlibiliteft  cauramali,&  qu6d  voluntasinquan- 
fiimlibcra. 

Conira  fecundum  ,fequitur  qu6d  voluntas 
cftcaufa  fbrtuita  peccati;  fc^non  propter  hpc 
^ft  voluntas  fimplicicer  tnala ,  qtie  ^ ft  forti^ita 
caufa  mali. 

,  Iietii  j  fequerctur^^d  ficut  voluntas  creara 
jpd  caufa  mali ,  ita  YolqntasDei  j  quia  Deus  yiiU 


aAuni,  &  fi  nondeformitatem  in  aAu  peccandi, 
&  fic  dicitur  qu6d  voluntas  creata  fplum  eft  c^d- 
fapcccati. 

Alia  opinio  ponit  quod  non  eft  inquircnda 
caufa  cffediiua  mali,  fcd  caufa  defe6tiua,quia  ma> 
lum  in  a(5tu  non  cft  nifi  carentiarediitudmis,quc 
dcbuit  infuifTe.  Et  hoc  vidctur  per  Auguftinum 
I  i.de  Ciuit.Dei,cap,7.8.&  9.  Qui  dicit  quod  bo- 
mm  nen  efi  caufiteffefliua  ^fid  defeSHuatiialititt ,  8c 
poftea  qu6d  qutarere  caufam  mali  efitjuttrere  vtritm 
filentinm  potefiaudiri ,& tenebravideri. 

Exhis  colligiturqu6dinmalo  includitur  ali- 
quid  boni ,  bonitate  prima,&  catentia  bonitatis 
fccundz ,  quae  eft  pcrfe<^ip  nata  inhaprere»  8c 
tunc  poteft  quseri  ,  quz  poceft  clTe  caufa  nega- 
tionjs  in  a£tu  malo ,  vcl  .caufa  illius  fubftrati, 
quod  fubeft?  Primo  modo  non  habec  malum  cau- 
fam  efTc<^<uam  ,  fed  tantum  negationcm  caufz, 
ficut  abrentio  nautac  oftcaufa  non  falutis  nauis, 
$ed  quomodo  eft  voluntas  caufadeficicns  refpc- 
Ha  mali  ?  Dicit  ille  Do6lo(  qu6d  in  ad^one  vo- 
luntaria  malum  eft  non  fubiicere  fe  regulx  fui 
a£|;us,  fed  illud  malum  non  (ft  culpa :  fed  ex  hoc 
fequitur  culpa  cutn  operatut  ^non  fubiiciendo  fe 
regula:  fuae. 

Contrk,  fi  tenecur  voluntasfubiicereferegu- 
lae  fuae  ciam  operatur,  quxro,  anc  potcft  fubiicere 
fe  regnlar  fuz,  auc  non  f  Si  non  poccft,  non  cene- 
tur  ad  id,  quod  non  poceft.  Si  poteft ,  &  non  fa- 
cit,pcccat;  igiturdux  funt  culpa;  quandocun- 
quecft  vna^ulpa;  vnainopcrando  ,  nonfubii- 
cicndo  fe  regula; ,  8c  alia  upn  fubiiciendo ,  ciim 
tcncbatur.  Idco  dico  qu6d  primus  dcfc<5lus  ia 
voluntate  cfl  non  velle  operari  concorditer  re- 
guls  fua:. 

Hinc  pofTumus  loqui  de  fubftrato  a£lui  malo. 
Et  ficpoteft  dici  qu6d  voluntaseft  caufapcrac- 
cid^ns  mali ,  accidente  ex  parte  cauf;e ,  quia  vo- 
luntas  creata  per  difFercntiam  fuam  fpecificam 
eft  caufa  adus  mali,  quod  cft  oppofitum  contra 
voUmtatem  increatam.  Et  fic  dico  quod  volun- 
tas  creata  per  fuam  differentiam  fpecificam  cfl 
proxima  ratio  .contingeQS  a^us  boni,  Sc  adlus 
mali.  £t  ficpoteft  dici  quod  voluntas.abfolutd 
eft  ciuraper  accidens,  quia  per  difFerentiaro  fpe- 
cificam  eft  caufa  proxima,  &  illaconttahitVQ- 
luntatem  ingcnere,  quac  voluntas  abfolace  con- 
fiderata,eft  caufa  peraccidcns  z^kas;  ficut  dici- 
tur  quod  difFerencia  accidit  geneti,  quia  eft  extta 
eius  intellcdum  ,&  contrahit  ipfum  ad  cercam 
fpecietn.  Ide6  defcflibilicas  non  eft  proprieap- 
proprians  VDluntatem  r-vt.  fit  caufa  concingens 
imm^diata  zikas  meritorij ,  &  dcmeiitorij ,  quia 
^efcdibilitasinquantijm  cft  cx  nihilo,acqualiter 
competit  lapidi  ficut  voluntati.  ide^-voluntais, 
nec  inquantum  defe&ibi]is,necinquant6m  crea-, 
ta,  eft  proxima  ratio  adus  mali ,  fed  differenria 
fpccifica  voluntatis  creatae. 

Secund^  dico  qu6d  voluntas  eflcaofaper  ac- 
cidcns  mali  accidcnte  ex  partc  eSeStas ,  ita  qu64 
ilUtu  pofitiui ,  quod  eft  in  cfFcdtu ,  eft  volnntas 
caufa  per  fe ,  &  totius  compofiti  ex  illo  pp&i- 
uo,  &  priuatiuo  eft  catifa  per  accidens  ,itaqu^(l 
4uo.  funcin  voluncace  correfpondcncia  dapbus 
in  a&u  deformi. 

SCHOLIVM     III. 

t^tdwn  n«n  contraritni  alicuifiibfi4»ti4,fid  vU 
fimtuifidfieSttriin  ttt :  de  fuo  dffi.fi^enti. 

De 


11. 

Steund»  tpi' 

nio. 

D.  Bonau.  1. 

d.  )4.  aic.  I. 

q.x. 

Af«/i'  ninifi 

tnuf»  tfftSH» 

ua  tftddiff 

StHa. 


M- 


ytlStai  crttk» 
t»,  tjlprtxi* 
m»  ettuf»  ti' 
tingins  ttSni 
hctti,^m»U, 


Stftilihili- 
tai  ntn    t/l 

taufa  »pprt- 
pri*ni  vili- 
tatf,  vteM- 
fttt 


V  ■        Quxftio  Vnica. 


39J 


14. 

fyftmtd»  ho' 
mum  tjt  C4M- 
f»  miu*ri»lit 


TriMli» ,  {3* 
u*t»ti»  ^*> 
»udt  diff*- 
rrnui 


Adarpmi.i. 


tiprimU  ht- 
Hum    »gtr*t 

ttmtHriUiter, 
HuUum  m»- 
lum  pojftt 


jU  fitundi. 


An  m»lum 
ItUit  »liquid 
d*  ordin*  V- 
niutrfi. 


x6. 

/1d  tertium. 

§juimtdo 
tnalum  »^/0 ' 
nitur  botto. 
Ad^utrtum, 


flmtwud» 
mtlum  hn- 
kitpn*m. 


DE  qitarto  articulo ,  fcilicet  quomodobo- 
num  cft  caufa  raacerialis  mali?Dicoqu6d 
bonum  ,  cui  contrarium  malum,non  eitaliqua 
rubftantia,quiacontratia  nata  func  eiTein  eodem 
fufcepciuo ,  fubflancia  veco  in  nullo :  malum  igi- 
tur  concrariacur  bono  in  aliquo  fuppoiito ,  vt  in 
fubftantia,&  faltem  ibi  eritilatus.  Vlcim6igi* 
tur  oportet  qa6d  fit  fubiediuc  iti  bono.  Sed  per 
quem  modum  ?  Dico  qu6d  nihii  plus  entttatis  efl 
in  priuatione  ,  qukm  in  fola  negatione  ,quiain 
caecitate  non  eft  plus  entitatis,  qu>im  »0»  videre, 
fed  folum  addit  non  videre  in  illo ,  quod  nacum 
e(l  fufcipere  vifionem ,  &  n»n  videre  dicit  hoc 
abfolute.  Ide6  difFert  \  negatione  in  folo  cpn- 
notato ,  quia  ex  hoc  qu6d  affirmatio  conuenic 
tali  fufceptiuo ,  neceilari^  concipitur  vt  difcon- 
ueniens,  fed  in  non  apto  videre  non  concipitur 
negatio,vc  difconueniens.  lila  efl  fententia  An- 
felmi.j .cap.de  Conceptu  Virginali,&  i6.decafu 
Diaboli,  qui  dicit  qu6d  iniufiitia  non  nififoUm  ne- 
^aticnem  dicit.  Ido  modo  bonum  eft  caufa  mate- 
tialis  mali ,  quia  malura  eft  catentia  petfedionis 
natz  inede  alicai  bono. 

Ad  primum  principale,  cum  dicitutqu6d«^7 
centrariatur  prime  bono,  &  idee  nuUum  malitm  forrna- 
Uterfibi  oppofititm  eFl  in  natttra.  Dico  quod  iihid 
hon  fufficit :  quia  fi  aliquid  efl  infinitum,  ita  be- 
ne  deftruit  repugnans  fibi  virtualiter ,  ficut  for- 
tnaliter,  &  deflruit  omnerepugnans  effedlui  fuo, 
fi  agat  neceflitate  natutali.  Ideo  dico  qu6d  fi  pri- 
mum  fic  agerec ,  omnino  nullum  roalum  effet  in 
entibus ,  quia  tunc  induceret  quantum  bonum 
poffet  in  quodcunque  caufarum ;  fed  nullum  cau- 
latum  efl  nacum  recipere  maiorem  perfedlionem, 
quim  poffet  Deus  in  ipfo  caufare :  igitur  fi  Deus 
caufat  omnera  perfediionem  in  entibus ,  quam 
potefb  caufate,  quodlibet  habebit  t.antam  per- 
fetfkionem ,  &  bonitatem,quantam  natum  efl  re- 
cipere;  igitur  nihil  erit  malum  in  entibas ,  cura 
quodlibet  fttitabonum,  &perfedum,ficutna- 
tum  efl  effe.  Nunc  autem  Deus  agit  voluntarie, 
ide6  non  deflruit  omne  malum ,  quod  poffec 
defltucre ,  nec  inducit  omne  bonum ,  quod  pof' 
fet  inducere. 

Ad  aliud,  concedo  qu6d  vnitas  vniuerfi  eft  or- 
do,  &  bonum  vniuerfi ,  bonum  ordinis.  Ifleau- 
tem  otdo  non  efl  qitatumcunque  partium  parua- 
rum  in  vniucrfo ,  fed  ptincipaliuro.  Ideo  malum 
huius  partis  non  derogat  ordini  vniuerfi  ,  fi  hxc 
pars  non  fit  principalis.  Sicut  fubtrada  vna  gut- 
ta  fanguinis  corporis  mei ,  non  propter  hoc  de- 
flruitar  ordo  corporis,  Tamen  fecundum  ponen- 
tes  qu6d  quilibet  Angelus  faciat  fpeciem  ato- 
m  am  ,  videtur  qnod  mults  partes  principales 
crunt  cxtra  bonum  ordinem  perpetu6.  Sed  ma- 
Jum  concrarium  bono  non  priuat  nifi  bonitate, 
qtiae  cft  pcrfc6kio  fecunda ,  nata  ineffe ,  qux  non 
eft  per  fe  de  partibus  efTcntialibns  vniuerfi. 

Ad  aliud ,  cum  dicitur  ,  oppefitum  nen  efi  caufit 
0^^(7/?rf  idicoquodmalum  non  opponiturbono, 
quod  conuerticur  cum  ence ;  fed  bono,quod  dicit 
perfeftionem  fecundani  nataminefTe. 

Ad  aliud,  cum  dicitur  ,  malum  non  hahet  canfam 
finalem,  Dico  quod  bonum  ,  de  quo  loquimur, 
non  habetracionero  finis  pracisc  ;  bonum.quod 
eft  finis  ,  eft  bonom  vicoque  modo  quandoque. 

Dices ,  caufa  finalis  eft  prima  caufa:igitur 
quodnon  habet  ipfam  ptocaufa,nullam  habct 
caufam. 

Dico  quod  maluro  habec  caufam  finalem  pec 


accidens,  nihil  enim  prohibdt  negationes  in  adu 
ordinari  ad  finem  bonuro,fcilicet  verum  bonum, 
vel  apparens  bonum. 

Ad  aliud  ,ci!im  dicitur :  Arherhona ,  &c.  Dico 
quod  arber  bona  vocatur  voluntas  interior ,  vel 
adlus  interior  ;operaexteriota  vocancuc  frui^us} 
&  boni ,  adtus  tnceriores  non  caufanr  mala  ope- 
ra ,  nec  c  contra ;  quamquam  mala  voluntas  pof- 
fit  caufare  qua:dam  opera  exteriora  firoilia  bonis 
operibus. 

Ad  aliud ,  dico  qu6d  probat  qu6d  caufa  natu- 
raliter  adliua  ,  non  caufat  per  fe  maluro  oppofi- 
tum  fuo  eflfcdui ,  ben^  tamen  poceft  caufare  ma- 
lum  oppoficum  alceri.  Sicut  cum  ignis  corrura- 
pit  aquara  ,  caufac  malum  aquz ;  fed  non  malum 
ignis ;  fed  voluncas  eft  caufa  mali  ,  id  eft  ,  illius 
priuacionis  in  adu  fecundo.  Ideo  liccc  non  afli' 
milec  fibi  efTeAum  in  hoc,caufataraen  fufficiens, 
non  deficiens ,  feroper  afEmilat  fibi  efTe^um  in 
rationibus  communibus. 

Ad  aliud ,  patet  per  idem ,  ciim  dicitur,  caufit 
non  potefi  catifare  efflSium  oppofitumfuo  tfficiui  pro- 
prio  ;  verum  eft  cfBciendo  ,  tamen  deficiendo 
poteft. 

Ad  aliud ,  de  fummo  roalo ,  dico  quod  in  vni- 
uerfo  eft  dare  malum  fummuro ,  quo  non  eft  da- 
rc  peins  ,&  illud  non  cft  ens  ex  fe ,  nec  primum, 
fed  eft  carentia  boni  non  prirai ,  fed  fecundi,  fci- 
licet  perfedlionis  alicuius  nati  ineffe  alfcui  bono, 
euius  perfcdio  fecunda  amitti  poteft.  Et  fic  Lu- 
cifercatet  fnroma  perfetflione  fecunda  nata  fibi 
competere ,  &  fic  in  eo  eftculpa ,  &  deordinacio 
a(flus  ,  qua:  priuat  fumroa  perfe^ione ,  quz  nata 
cft  fibi  inefle.  Sic  igitur  cft  dare  primum  malum 
in  genere  &  fumroum  ,  quod  non  habet  malum 
prius  tanquam  caufam ,  nec  prius  malum  in  vni- 
uerfo.  Et  illud  non  oportet  qu6d  fit  caufa  om- 
niuro  aliorum ,  qtjac  funt  talia  in  ilto  genere :  fed 
tenet  hocrefpedlu  illorura ,  quzhabenc  caufam 
per  fe  cfFediuam ,  non  defediuam  :  ide6  tcnet  in 
bonis.  At  vbi  cfFcdus  funt  defedus.non  oportet 
qu6d  reducantur  ad  primuro ,  quod  fit  tale  lie- 
cefle  eftl:  ex  fe. 

Ad  aliud,  dico  qu6d  in  bono,qnod  contratia- 
tur  malo,  non  cft  malum  fubiedliuc,  fed  in  bono, 
quod  conuertitur  cum  ente.  Malum  enim,  quod 
eftcarenciaperfedionis  fecundaf.denominat  bo- 
num,quod  eft  perfedio  efTentialis ,  &  prima.  Ec 
hoc  dicit  Auguftinus  in  Ench.cap.  1 3 .  &  ponitiir 
i  n  1  i tera ,  nulbtm  malum  poiefi  ejfe,  vbi  bonum  eft  nul- 
lum.  Et  in  fequenci  capitulo  dicit  quod  hic  fal- 
lit  regula  Dialedlicorum,  dicentium  duo  comraria 
nonfimulinfitnt  eidemSed  hocdico,qu6d  protan- 
co  dicit  Auguftinus  regularo  Dialedlicorum  fal- 
li ,  quod  vbi  contraria  qualitereunque  abftrada, 
vel  generalifllmeaccepta, non  potlunt  referri  ad 
diuerfa ;  illa  non  compatiuntur  fc  in  eodem,ficuf 
album,&  nigrum  quantumcunque  generaliter 
fumpta,iK>n  poffunt  inefle  eidem.  Sedintran- 
fcendentibus,  cuiufmodi  funt  bonum,Sc  erts,  nihil 
prohibet  contraria  fecundum  vocem  fupponere 
pro  diuerfis,  &  fimul  effe ,  vt  bonum  pro  bonicate 
eftentiz,  vel  naturx ,  qua  eft  perfcftio  prima,& 
malum  pro  negatione  boni  fecundi ,  quz  eft  per- 
fedio  naca  incflc  ilH  nacurz,&  fic  poifunt  efic  R- 
mul  hoc  tnodo ,  non  proprii  conrrari.i. 

Ad  audkoriratem  Ifaiz  j.  refpondet  Augufti- 
nus  in  Enchiridio.  c^/'.  i:.w/  i^.vel  jy.qu^d  di- 
ftum  Prophecz  incelligendumeftdcipfisrebus, 
quibus  homines  mali  func,&  non  de  hominibus. 

Ec 


Adquintum. 
Arbor  bona, 
Cre.  *xf»ni- 
tur. 


»7- 

Ad  fixtum 
ipfeftimuim. 


AdoSauum. 

C*uf»    CMU- 

fat  qunnd»- 
qut  tffeBum 
frofrii  eff*- 
8ui  offtfi- 
tum. 
Ad  nenum. 


In  Luttfer», 

tft  fm 
mnlnm. 


18. 

AdditimS. 


Sljfimodo  cS- 
trtri»  fimul 
in  v»lunta- 
t*. 


SCHOLIVM     I. 


394  Lib.IIDiftinaioXXXV. 

Et  ponjt  cxemplum  ,  vt  q«i  dicic  adultcrium  elTe 
boiuim  ,  &  qui  dicit  hoininem  inquantum  ho- 
mo,  clTc  malum,  opus  Dei  culpat ,  Ccilicet  homi- 
ncm,&:  vicium  hominis  laudat,  fcilicct  iniquita- 
tcm;  &poiuturin  litcta,  cap.  i.ibi,  AdhocAH- 
tem  qHoddiUum  ejt,  Scc. 


Stenttdum, 


Ttrtium. 


fiuartnm. 


^rntum. 


itxtHm. 


1. 

Ctntrti. 


Qtft/li» 
eitnd4. 


Tirtt». 
^trta^ 

!>l>.t/S. 


DISTINCTIO    XXXV. 

Q^  iESTlO      VNICA. 

Vtrum  feccatum  formaliter fit  cor-^ 
ru^tio  boni^ 

Alenf.  t.  fart.  qtnjl.  i o i .  memhro  i .  fart.  i .  e^  i.  (^  art.  i . 
<^  1.  &qu/ift.  191.  D.  Thomas  l.part,  qut/l.  i^.art.l. 
Gabr.  hic  qutfl.  i.  D.  Bonaucnt.  «'f.  x.  j««/?.  i.  e^  t, 
Richardus  art.t.qutft  i.(^  t.  Bcllatm.j.  Jeftatu  pecc/t~ 
ticap.  19.  hicum  communi  tcnent  peccatum  tantum 
corrumperc  gtatuita .  Scotus  in  Oxen.dift.  $7.  ^utft.  i. 
a  num.  j. 

Irca  iftam  Diftinftionem  j/. 
qiijEiitur :  Ftritm  peccatumformaU- 
terfa  corruptio  alicuim  boni  ?  Qupd 
non.  Auguftinus  contra  Fauftum: 
Pcccatum  efl  diElum ,  vel  aRum ,  vel 
conviipitHm  contra  legem  Dei.  Nullura  iftorum  eft 
formaiiter  corruptio ;  igitur,&c. 

Itetn,  Auguftinus  de  duabus  anin^abus  :  Pec- 
catumeftvolumas  recipiertdi  ^uodiujlitia  m<«f.Illud 
non  cft  formaliter  corruptio. 

Item,  Aiiguftinus  83.  <\\.\x([.<\.<{y.Nullapajfio, 
quapatimur  ,  eft  peccatum  ;  omnis  corruptioeft 
paflio ,  qua  patimur ;  igitur  nulla  talis  eft  pccca- 
tumfprmalicer. 

Item,  fi  peccatum  fit  corruptio  formaltrcr  ali- 
cuius  bonijigitur  erit  corruptio  boni  infiniti, 
quia  tantum  eft  malum ,  quanium  cft  bonum, 
contra  quod  pcccarur  i  fed  omne  peccatum  eft 
contra  bonum  infinitum,  ideo  diciiur  in  Pfal. 
jo.  77^»  fhli  peccaui.  Igitur  fi  peccatum  eft  cor- 
rnptioboni  formaiicer,peccacum  crit  malumin- 
finitum. 

Icem  ,  corruptio  non  fufcipit  magis,&  minijs, 
ficut  ncc  priuatiojvt  probat  Anfelmus  (S^*Co«- 
ceptu  Virgini.  cap.  14.  Quia  vbi  nullaeft  iufticia, 
non  poteft  aliquid  aufctri,&aliquid  remanercj 
jgitur  fi  pcccarum  cft  formaliter  corruptio  ;  fe- 
quitur  qu6d  nullum  peccatum  cft  grauius  alio, 

Item,  fi  corrumpit  bonum,  corrumpit  cui  no- 
cetrfcd  nocet  naturx  ,  in  qua  eft  :  ergo  cft.  Idem 
vult  Auguftinus  de  Ciuit.  Dei,  1  i.cap.j. 

Oppofitum  habecur  in  litcra,&apud  Augufti- 
num  dcNaturaboni;&  poniturexemplum  :  Ab- 
ftinere  a  cibo  cft  nihil,&  tamen  facit  corpus  lan- 
guefcere.  Sicpeccacum,ctfi  nihil  fit  ,tamcn  po- 
telt  eflc  corrupcio  naturz. 

Sccundo  quasritur:  Vcrijm  principale  in  pec- 
cato  fit  auerfio  a  bono  incommutabili ,  vel  con- 
ucrfioad  bonum  commutabile  ? 

Tcrtio  ,  An  peccata  diftinguantur  fpecic, 
fuppofito  qu6d  fit  tantijm  aucrfio  formali> 
ter  ? 

Qjiart6,An  vnum  peccatum  poflit  ciTcgra- 
uius  alio? 

Quint^*  Vtrum  pcccatum  fit  malum  infini- 
tum  ? 

Scxtd,An  peccacum  poilit  augeriin  infinitum? 


Peccatum  conft^erein  prluatione.  Ita  Anfelmtu, 
^  AuguftinM  hic  citati ,  C^  cornmunit ,  prater  paucos 
ThomiftM.  exprefsi  Hilariiu  de  Trinii.  cap.  1 1 .  Nyf 
feniii,homil.i.Bafil  Rom.c).  Epiphan,  htref,  14,  Am- 
hrofiHi  de  Parad.cap.6.7.Fonit  ires  fententioi  de  hono, 
ijuo  priuat  peccatum,  Prima,  ait  corrumpere  bonum 
natura  -yfecunda  bonurhgratitt;  tertia  honum  virtutii 
acquifit*.  Refutat  primam  j.  rationihtu  ,  de  ^ito  vide 
ipjitm  in  Oxon.dift.iy.(jH(tft.  i  .num.j^,s . 

AD  primam  quacftionem  dico  ,  qu6d  corrti- 
ptio  poteft  accipi  duplicitcr,proprie, vel 
comrauniter.  Proprie,fecundum  quod  corruptio 
terminatur  ad  «0«  effe  per  fc  :  &  ifto  modo  pec- 
catum  non  eft  formalitcr  corruptio ;  quia  non 
oportet  qu6d  corrumpat  gratiam,vel  aliquid  po- 
fitiuum  prsccdcns  cum  aliquis  adu  peccat ,  quia 
non  habens  gratiam  poteft  atStu  peccare ,  &  per 
confequens  non  oportct  qu6d  omnepeccarefit 
expulfio  gratia:  prxcedcntis.  Siaccipitur  corz 
ruptio  fecundo  modo  ,  fcilicet  pro  priuatione, 
ficut  tenebra  dicitur  priuatio  luminis  inquoli- 
bet  inftanti  pofteriori ,  ficut  in  primo  inftanti: 
fic  dico  quod  pcccatum  cft  formaliter  corruptio 
boni,  Sicut  cnim  caicitas  non  eft  nififolanega- 
tio,  nec  futditas ,  licet  connotatum  fit  quid  po- 
fitiuum ,  quia  czcitas  eft  in  oculo  ,  tamen  illud 
connotatum  non  includitur  intra  priuationcm, 
quia  illud  eft  commune  habitui  &  priuationi, 
efie  in  tali  connotato  :  fic  peccatum  fola  priua- 
tio  eft,  &  non  includit  illud,  in  quo  cft.ciam  illud 
fit  commune  pcccantr,&  bcnc  operanti,  Idem 
vult  Anfclmus  de  Concepcu  Virgin.  cap.  4.  &  j. 
&  dc  Cafu  Diaboli,  i  j.  Omnepeccatnm  eUforma- 
liter  iniuftitia. 

Item  .  omnis  voluntas  creata  tenetur  confor- 
mare  fe  rcgula;,  &  ipfa  non  eft  regula  fua :  igitur 
fi  poteft  concordarcregulz  ,  &  non  concordar, 
pcccat.  Non  concotdarc  regulx, fi  poteft.cft  pec- 
carc  proptic  :  non  concordare  ,  &  pofletantura 
importac  negationem ,  &  poiTc.  Poflc  nori  eft  in- 
triiifecum ,  (edconnotatum,  quia  poire  eft  in  bo- 
no  adbu ;  igicur  non  cft  intrinfecum  adui  malo. 
Eft  igitur  pcccatum  formaliter  corrupcio  ,  quse 
eft  priiiatio  alicuius  boni. 

Secundo  vidcndum  cuius  boni  eft  corruptio.? 
Vidctur  quibuldam  quod  boni  naturac  in  qua  eft; 
quia  fecundum  Auguftinum  in  Enchirid,  cap,  6, 
Peccatum  eil  corruptio Jpeciei,  modi,  &  ordinii.  Et  {i- 
militcr  vult  Auguftinus  quod  efi  corruptio  illitu 
honi,  que  corrupto,  tandem  corrumpitur  ipja  corruttio. 
lllud  non  poflet  ciTe ,  nifi  corrumperetur  bonum, 
in  quo  eft,  quia  corruptio  non  dcftruitur  nifi  de- 
ftrudo  (ubiedo,  Hoc  idem  vult  Auguftinus  iz, 
de  Ciuit.Dei,cap.6.  Pro  hoc  adduciturilla  parabo- 
la  Luca;  io.de  illo,  qui  incidit  in  latrones,&  fuic 
vulneratus  in  naturalibus. 

Alia  via  ponic  quod  peccatum  eft  corruptio 
gratiae. 

Tcrtia  via  ponit  quod  peccatum  eft  corruprio 
boni  virtutis,  vcl  moris,&  fic  fingulapcccata  alt- 
quam  vittutcm  moralcm  corrumpunt. 

Contra  primam  viam :  Omnc  finitum  per  .-ib- 
lationem  finiti  randem  confumitur;  igiturtan- 
dem  corrumpitur  tota  natura. 

Dicitur  quod  verum  eft  ,  fi  eiTetablatio  p.ir- 
tium  ciuldcra  quancitatis  :  ifta  autein  ablaiio  eft 
parcium  ciufdcra  proportionis. 

Conttil, 


Feeeatumtft 

fnmnlittr 

friuntio. 


Pefft  quOfHt' 
do    non   in- 
trinfecum 
fecctite. 


4- 

Opinio  D. 
Bonnutnt. 


Ofinio  t, 
Tertia, 


ImpugnatUf 
priina. 


.  y 


Qu^ftio  Vnica. 


395 


Si  pteestum 
tt»tnr»m  U- 
dtret,  tot»m 
deflrMrtt, 


D.  Thora.i. 
p,<].44.art.4. 


y 


6. 

Afilt  Deo 
fsUibHe,  tA 
tedt  defirMi" 
bile.  , 


DtfiruSo  ef. 
ftHu,  nS  ideo 
defiruiiur 
t»Mftt  centilt' 
gem  eitee. 


7- 

jld  rMtitnis 


Contr^l,  omne  agens  aequale  fecunaum  inten- 
nonem,velmagis,pa(ru  remanente  eodem  modo 
difponto ,  vel  zqaale  corrumpic ,  vcl  magis ;  fcd 
fequcns  peccatum  potell  c.re  i.Uwnhus  pcccatuni, 
vel  a;que  intenfum,&  natura  ed  minus  potcns  ad 
refiftendum  ,  vcl  non  magis ;  igi>ur  per  peccaca 
xquc  inteDra,yei  magis  poteft  tota natura  cor- 
rumpi. 

Vnus  Dodlor  dicit  quod  natura  potcft  confi- 
derari  dupliciter,  vt  in  le,  vel  quatenus  habitua- 
ra  ;  peccatum  veto  non  corrumpit  naturam  in 
fe,ncc  habilitatem  fecundum  ablationem ,  fic 
enim  landem  tota  pofTet  auferri :  fed  illa  habili- 
tas  remittitur  per  peccatum.  Exemplum.Difpofi- 
tio  raareria:  ad  formam  intenditur  cum  plures 
difpoluiones  infunt ,  qus  difponunt  ad  formam 
indiicendam;&  illa  habilitas  remittitut  cum  pau- 
ciores  infunc. 

Contra  illud ;  illa  habilitas  per  ipfura  non  po- 
teft  corrumpi  pcr  peccatum ,  quia  nc  totum  tan- 
dem  corrumpcretur  ;  igitur  ftac  peccatum  cum 
illa  habilitate,quia  non  cft  pcr  ablationem  alicu- 
iusboni;  &  pcccatum  cft  ptiuatio alicuius  boni 
ptzfuppofici ;  igitur  priuacio  ftat  cura  bono,  quo 
priuat. 

Itero  ,  ille  DoAor  repugnat  fibiipfi ,  quia  ipfe 
dicit  quod  non  remitcitur  ifta  habilitas  per  abla- 
tionem  alicuius ,  &  tamen  defignat  qualiterin- 
tcnditur  per  oppoficum. 

kero  ,  qu6d  ifta  habilitas  non  reraittatur  per 
peccatura  ,  probo ;  qaia  fi  fic,  hoc  eft,  per  coiru- 
ptionem  alicuius  gradus :  fed  quod  eft  i  folo  Dco 
immediate  a  nuUa  creatura  corrumpitur,  quia 
corruptio  illius ,  quod  capit  ejfe  per  creationem 
eft  annihilatio  ;  igicur  cum  nulla  creatura  puffic 
aliquid  annihilare ,  fequitur  quod  horoo  in  a<5lu 
peccandi  non  poceft  rainuere  aliquem  gradum 
habilitatis  natura;,nec  aliquid  in  ipfa  rcmittere 
cum  natura  voluntatis,&  quilibec  gradus  eius  fic 
a  Deo  per  creationem. 

Itera,caufa contingens  alirnins  f ffcdJris  poieft 
ftatc  cum  oppofico  illiusifJcdlui;  fcdvoiuntas 
quscunqueponitur  cacfa  pcccau,  eft  cauAi  con- 
tingens  aiflus  meritorij ,  vcl  percaii  -  rion  cnim 
eft  peccatum  ,  Ci  nullo  modo  viiari  poOu :  igicur 
per  peccacum  nunquam  cortuirpnur  voluiiias, 
necaliquid  ,  quod  eft  caufa  coniingcns  adus  mc- 
ritorij,  vel  parscaufx. 

Item,priuationes  habitus  eiufdem  fpeciei  non 
difFerunt  fpecie ;  quia  pnuaiionts  djftinguuntur 
per  habitus;  fed  bona  poftlwit  cire  ciufccin  fpe- 
ciei ,  quorum  priuationes  funt  peccaia  Ipecie  di- 
uerfa. 

£c  fi  dicas  qu&d  bona  difFerunt  fpecie ,  quia 
quoddaro  peccatum  priuat  bonuro  fpeciei,quod- 
daro  bonum  modi ,  quoddara  bonura  ordinis,  fe- 
cundum  Auguftinura. 

Adillud  patebic  ftatirapoft>  quia  quodlibet 
peccatum  priuat  ifta  tria. 

SCH  O  LI  VM    II. 

Ex  ratienibni  etlUtis,  probat  peccatum  non  effe  cer- 
ruptionem  alicuitu  beni  naturx  intrinficam ;  ^ttiafi- 
cundum  Dienyfium  in  damnatu  natHralia  mment 
integra. 

COncedo  igitur  qu6d   peccatum  non  cot- 
rumpic  aliquid  naturale ,  quod  eft  intrinfe- 
fccura  naturs,quia  fecundi^m  Dionyiium  4.  cap. 


de  Dioinis  nominibus  ,  Naturalia  in  damnatis 
fnanent  JpUndidiJfima  y  Scc.  Dices  ex  Auguftino 
quod  peccatMHcftcerrHptioJpeciei ,  modi,  &  ordinu, 
&c.  Dico  quod  in  creatura  funt  relaciones  ad 
Deum  in  ratione  tripiicis  caufx,cflicicntis,exem- 
plantis,&  finalis  ,  &  hoc  ina^u  primo  ;  &  non 
pofTunt  iftx  relationes  corrumpi  manente  natu- 
ra  crcatutz.  Alio  modo  poteft  voluntas  confi- 
derari  in  adlu  fecundo ,  &  fic  nata  eft  habere  mo- 
dum  ,  fpeciem  ,  &  ordinem  in  adu  fecundo.  Et 
ifta  tria  polTunt  corrumpi  manente  voluntatc  in 
aftu  primo  intcgra,  quantiim  ad  naturalia. 

Et  cum  aliegaturin  Enchirid.qu6d/?fcc<«w/i 
ejl  corruptio  ilUni  boni ,  ^uo  corrupto  corrumpitur  cor- 
ruptum.  Dico  quod  rcs  poteft  efle  indiuifibilis  in 
cflcntia  fua  in  adtu  ptimo,  &  mancre  integra,ctfi 
non  fit  integta  quanttim  ad  perfedidnes  fecun- 
das  natas  inefTe.;  quia  bonum,  quod  eft  perfcftio 
fecunda ,  corrumpitur  per  raalitiam  ;  &  fic  roali- 
tiapoteft  eftc  intrinfcca  naturac,  non  pro  quant^ 
bonum  eftperfeftioprima  naturas  ,fedquatenus 
perfedtio  fecunda  tolliturper  malum.&poteft 
ftare  aliquod  bonum  in  adu  fecundo  cum  pec- 
cato,quia  malum  eft  oppofitum  bono ,  quod  non 
eft..  qnando  roalum  incft,&  non  illius  gradus  bo- 
nira'i«,  rum  quo  ftar  malum. 

Ad  aliud  de  vnlnriato  ,  d-co  <\nhA  difFer«nria 
eft  inicr  vulicratifnem ,  &c  mutiUticncv^  in  hoc; 
q.iA.l  t/ulneratia  divi'  duiifioiiem  cootin'.ii,&  non 
abUtiorcm  ahcuius  patrjs  ,  ficiu  n-.ucilatio.  Et 
idco  noncft  intelligtnciiim  pcriilim  parabc!am 
hccx  lO.  qood  abqu<d  sufcrtur  a  nacina  fob- 
i»fta ,  cum  quis  pecrat.  Sed  qaod  ibi  eft  diuifio 
fpv^ci^Us  ,  in  boc,  q'j6d  ibi  cft  inhabilitatio  ad 
bonum  opus  ,  &  fempec  maioc  quanio  grauiiis, 
&  pluries  peccar. 

S  C  H  O  L  I  V  M     IH. 

Refittat  fecund^  fintentiam  tenentem  peccatum 
effe  priuftionem gratit  ,fex  raiiontbui  clatif  ;  estrn- 
devs  folide ,  peccatum  nen  cffitEHui ,  fed  demeriterie 
graiiMn  corruTnpern : tjuia  Detu  decreuit pofiio pecca- 
to  non  amplius  eam  conferiiare.  Refutat  tertiamfen- 
teniiam  ajferentem  peccAtum  ejfe  priuatiomm  virtutis 
acqui/ita  ;  tfuia  conjlat  hahitui  vitiorum  manere  in 
conuerfo ,  &  virtutttm  in  lapfo. 

COntra  fecundam  viam  fuperii!ls  diftam, 
quod  peccatum  non  fit  corruptio  graiiz, 
probacur ;  quia  gratia  eft  a  folo  Deo  per  creatio- 
nem ;  igitur  per  nullam  creacuram  poteft  cor- 
rumpi ,  fcd  volunras  per  aAura  fuum  poteft  pec- 
care  peccato  adnali ,  &  illud  pcccarum  non  cft 
corruptio  grati£,cum  non  fit  in  potcftatc  volun- 
tatis  caufatar. 

Itcm  ,peccatum  non  eft  corrnptiuum  graris, 
nifi  dcmeritorie,  hoc  autem  non  eft  r ffcftiue.fed 
quia  Deus  fubtrahit  graiiam  non  conrexuando 
ipfam  propter  dcmeritum  peccautis,  ita  quod  fi- 
nsul  tempore,  tamen  prii^is  natura,  pccca:  volun- 
tas,  qu^m  Deus  definat  conferuare  gratiam. 

Item  ,  gratia  cft  canfa  concipgens  *  rcfpeftn 
a6bus  meritorij;  igitur  quantum  eft  ex  fe  porcft 
ftare  cum  oppofito  illius  adus;  igitur  non  forma- 
litercorrumpitur  pcrpeccatun\ 

Icem  ,  poteft  efle  peccatiim,  etfi  prius  non  in- 
fuiftetgratia :  igitur  illud  peccatum  non  corrum- 
pit  gratiam. 

Itcra,  peccata  non  diftinguerentur  fpecie,qnia 

gratia. 


VflnerMfio, 
(V  'rmrii.>tie 
i^utm  id»  Jif' 
JiruiU. 


8. 

Impugnatur 
efin. 1. 
Peetnlum  n* 
ejfe    fvrru- 
ftieiumfra- 
tu. 


feeeafitm 

djfi'H.  gra-. 
tr»mil  ■r-eri' 
f.rictMttmm. 


*  Vide  fupra 
d.1.9. 


396      Lib.  1 1.  Diftindio  XXXV. 


JmpugnatHr 

Pcccatum 
fnortal*  com- 
f»tibili  eum 
fmbitu  quo- 
fUttiJU»    tnor 

r»li, 

Virtutes  mo- 
r»Us  fiant 
€um  peccitto, 
(f  vitin  cum 
gr»tt4. 


lO. 

feecttum 

03u»le  efi 
firm»liter 
forru^tio  r*» 
fHtuUinie 
aBualU  inttt 


Hejinitia 
»Su4lU  fie- 
tttti. 

&uomodojint 
intelligend* 
vatit  pece»- 
fi    definiiio- 

ntt- 


gratia,  ciiius  formalitcr  funt  pcccata  ptiuationcs, 
r.olt  cA  alia,  Sc  alia  fpecie. 

Item.fcquerctut  quod  poft  ptiraum  peccatum 
mottale  non  polfet  homo  iterura  peccate ,  quia 
nullum  pcccatum  poftcrius  corrumpetct  gra' 
tiam.  Ideo  ergo  folum  cft ,  quod  gratia  non  ftat 
cum  pcccato,  quia  Deus  eam  non  conferuat  pro- 
pter  demcritum  peccantis. 

Contra  tertiam  viam.Priuatio  cft  incompofli- 
bilis  habitui ,  fcd  non  cft  aliquis  gradus  virtutis 
moraIis,quin  cum  eo  ftct  pcccatum  mortalc,quia 
fi  deturquod  iuftitiamoralis  in  nono  gradu  ftec 
cum  pcccato  ,  non  auiem  in  dccirao.fequcrctut 
quod  per  vnum  ailum  poflet  habitus  virtutis 
corrumpi ,  &  fimilitcr  gencrari,&  idcm  de  habi- 
tuvitiofo, 

Item  ,  vitia  moralia  poflunt  ftare  cum  gratia, 
quia  aliquis  muhum  habituacus  in  vitiis  poteft 
fubito  poenitere ,  &  reciperc  gratiam,  &  tamen 
certum  eft  quod  non  ftatim  cotrumpuntur  habi- 
tus  vitioH,  imo  fi  rcmittuntur,  hoc  eft  valde  mo- 
dicum;  quantumcunque  enim  poeniteat ,  adhuc 
habct  vchcmentiorem  inclinationem  ad  adius 
malos,  quos  ptius  excrcuit.  Similitet  habcns  ha- 
bitus  virtutis  petfe(9:a: ,  fi  fcmel  peccat.non  fta- 
tim  corrumpunrtur  viriutcs  illaE  priorcs  mora- 
lcs  quia  tunc  non  facilius  refurgeret  k  peccato 
bene  moratus ,  nec  virtuofus,cum  femcl  caderet, 
quam  vitiofus,nec  maiorem  inclinationcmha- 
beret  ad  benc  operandum. 

S  CH  OL  I  V  M     IV. 

tyiit  peccatum  a^Hale  cenfiftere  in  priuatione  re-, 
Hftneifnii  a6iualis,  ejHam  deberet  voluntas  haiiere  iux- 
ta  re^iarn  rationem.  Explicat  duas  defiaitiones pecca- 
ti  ab  Au£uftino  dattu  iuxta  hancfementiam.  Item,dH- 
plicemaucrfionem  a  Deo -yfiirmalem,  &  virtHalem;b(tc 
in  omni  mortale  includitur ,  eftqu*  principaliiu  inco, 
ijuam  ctntterfio  ad  creaturam. 

DIco  igitur  jcuius  boni  cft  peccatum  corru- 
ptio.  Formaliter  in  voluntate  nata  cft  eflc 
non  folum  re^itudo  habitualis  ,  fed  adualis  ;  ita 
quod  aiSbualiter  conformatur  regulx  fu^,ita  quod 
adus  fuus  cliciatut  propicr  talcm  finem  ,  quem 
iudicac  rc^a  ratio  quantiim  ad  omnes  circun- 
ftantias,quas  reda  catio  di(kzt,Sc  bonitas  in  iftis 
circumftantiis  cft  perfeftio  fecunda,  8c  non  con- 
formari  rcdz  rationi,eft  peccatum.quod  eft  for- 
maliter  corruptio  boni  ,  fcilicet  ccditudinis 
ailualis.  iftam  redlitudincm  tcnetur  voluntas  da- 
readui  fuo  ,&  ipfaeft  caufacontingcnsrefpcdu 
huiusreditudinis,  &  rcfpeAa  non  rcAitudinis: 
quiaabfolutccft  caufa  contingens  refpeduadus; 
igitur  in  poteftate  fua  eft  caufareconformiter  ad 
redam  cationem  ,  vel  difFormiter  ,  &  ficaufat 
adtum  difformitcc ,  pciuat  fc  bono  illo.quod  fuit 
natum  inc(rc,  vt  ce6i:itudinis  a6tualis,qux  dcbuit 
inefTc.  £/?  i^itur  peccatum  aSiuale priuatio  reElitu- 
dinii  aHualie  ,  vel  carentia  iuHiti*  a£lualis  nata  inejfe 
cum  debito  habendi  eam.  Et  fic  intelliguntac  zuCko- 
citatcs  Auguftini,qu6d  pcccatum  eft  diQum ,  velfa- 
Slum ,  vel  concupitum  centra  legem  Dei ,  ita  qu6d 
diSlum,  vclfaSlum  ponituc  loco  genecis ,  vel  fub- 
icdki ,  ficut  definiuntut  concceta  poncndo  fub- 
ieftum  loco  genetis ,  &  centra  legem  Dei ,  eft  for- 
malc  in  peccato.  Similitcc  peccatum  eft  vtluntas 
r^icipiendi  tjuad  iujiitia  vetat.  Voluntas  recipiendi,e(i. 
fubieftum.fed  ^uidiuftitia  vetat,e(\.  diflFccentia.vcl 
formale.  Ita  qu6d  vetitum  cft  focmale  in  pcccato. 


1 1. 


Auerfi»  i 
Deo,aU»fir- 
mnlit  ,  ali» 
virtu»li*. 


In  tmni  mer^ 
t»li,eft  »u4r- 
fi»  virtu»lit 
i  D»». 

P»ee»t»  eon- 
tr»  frimam 
t»bul»mgr»' 
uitr». 


fritteif»lii4» 
in  feeeate  efi 
»uerfi» ,  noH 
conuerfio. 


Ex  his  fequitur  fecundum  ,  qu^d  principale  in 
peccatocft  auerfio.  Scd  hoc  potcftintelligidu- 
plicitcr.Potcft  cnim  aliquid  aucrti  a  Deo  focma- 
litec  ,  vel  virtualitcr.  Primo  modo  dicitur  con- 
tracie,  vel  negatiu^.  Contraric ,  vt  odire  Deum, 
fi  hoc  fic  poilibile  in  entibus.  Negatiuc,  non  di- 
iigcre  Deum ,  quando  oportet.  £t  neutro  ifto- 
tum  modorum  poteft  dici  vniuerfaliter ,  qu6d 
ornne  peccatum  cft  aucrfio  k  Dco  formaliter. 
Alio  modo  dicitar  aucrfio  virtualitcc ,  quando 
aliquis  auettit  immcdiatc  fe  ab  illo,  quod  eft  ne- 
ceifacium  ad  falutem.  Sicut  quando  aliquis  ne- 
gat  conclufionem ,  quae  vittualitcc  includitur  in 
principio  ,  ipfc  auertitur  formaliter  k  conclufio- 
ne,virtualiteri  principio.  Sic  in  ordinatis  ad 
falutem  necellariS ,  quando  aliquis  auertic  fe  ab 
aliquo  ,quod  eft  ad  fincra  neceftarium  auctfione 
formali ,  virtualiter  auertitur  k  iinc ,  &  quant6  il- 
lud,aquo  auertitur  fotmaIiter,eft  propinquius 
fini  ,tant6  pcior  eft  illa  auerfio  formalis,  caeteris 
pacibus.  Ide6  odium  Dei,  fi  eft  in  natuca,cft  ma- 
ximum  pcccatum.  Deinde  ,  auecfio  focmalis  <l 
Deo  negatiue ,  &  deinde  auecfio  virtualis  pro- 
pinquior.  Grauiora  enim  funt  qux  funt  contra 
priraam  tabulam ,  quktu  contra  fecuadam,  caete- 
ris  paribus.  Et  fic  omne  pcccatnm  cft  auerfio  a 
bono  incommutabili  virtualiter ,  velformaliter.  Dico 
igitur  qu6d  principalc  in  peccato ,  non  cft  con- 
uerfio  ad  bonum  eommutabile ,  fed  auerfio  a  bo- 
no  incommutabili.  Quare  conuerfio  ad  bonum 
commutabile  non  formaliter  opponitur  dilc- 
dlioni  Dei.  Hoc  patct  pct  Auguftinum12.de 
Ciuit.  Dei  cap.4.  Ideo  malum ,  ejuia  contra  ordinem 
natura  eim ,  a  (juofttmme  eB.  Igitur  aucrfio  eft  to- 
tum  ,  quod  c(l  dc  racione  peccati ,  quia  contra 
▼oIuntatcmDci.  Difcordia  igitur  cft  malarcgu- 
la  fua ,  quia  necclTaria  eft  ad  falutem ,  &  caren- 
tia  virtualis  cft  mala  pro  temporc  ,  pro  quo  eft 
rcdlitudo  nccelTiria  ad  falutem,  Pcc  hoc  patet 
ad  fecundum  quxfitam. 

SCHOLIVM     V. 

Explicat  tjuoTHodo  peccata  difiinguuntur  Jpecie, 
&  numero ,  iuxta  diflinSiienem  reSiitudinum ,  j«i- 
bns  priuant. 


D£  tertio ,  fuppofito  qu6d  peccatam  fit  for-        1 1, 
malicer  auerfio  k  Dco  ,  quomodo  diftin-  P*ec»t»qH»- 
guuntur  peccata  fpccie?  Dico  qn6d  ptiuationes  ^'^?   ^"'* 
diftinguuniur  fpecic  pcr  habitus  ,  ficut  furditas,  ^^^'"•^*"" 
&  cxcitas  diftinguuntur  fpccie  per  hoc,  qu6d  ha- 
bitus  oppofiti  diftinguuntur.  Sicauerfio  virtua- 
lis  a  Deo  circa  diucrfa  obicdla  formalia  diftin- 
gaitur ,  imo  circa  idem  obiedum ,  quia  rcditu- 
doeftalia,  &alia,  quam  tenctur  voluntas  ob- 
feruare  rcfpedu  huius  obiedi ,  &  rcfpcdku  illius, 
&  rcfpcdu  eiufdcm  obiedi  quantum  ad  diuer- 
fas  circunftantias.  Primum  patet ,  fcilicet  qu6d 
auerfiones  diifcrunt  fpecie  propter  diucrfa  obie- 
dtajquiaaliter  praecipitur  in  vno  przccpto  rcfpc- 
(ku  illius  obic^i ,  aliter  refpedu  alierius.  Aliam 
igitur   reftitudincm   tcnetur   voluntas  habere 
rcfpeftu  vnius  ,  &  altcrius.  Et  fi  caceat  ,alia  cft 
auccfio  victualis  a  Deo,  pcopter  cacentiam  vnius 
redlitudinis,  &  altcrius. 

Sccundum  patet ,  fcilicet  qu6d  rcfpcdu  ciuf-   ^""^J^P**' 

J  x.-    n.-         rr  er    i-        r  ^       r  tataefiepef. 

dcm  obiecti  polunt  cilc  diucrla  peccata  fpccic,  /■„„,  „>^^ 
quia  rcAicudo  in  opcratione  rcfpedu  vniusob-  idtmobitSS, 
ici^i  tequirit  omncs  circunftantias ,  qua^  rcdla 

racio 


Qu^ftio  Vnica.     diJ       397 


ratio  didlat,  quiabonum  cft  cx  caufa  integra ,  fc- 
cundum  Dionyrium,&  peccatum  potctt  ciTc  cx 
omiffionc  cuiufcunquc  circunftantix.  Cumigi- 
lur  circunftaniia  dilTctant  fpccic  ,  ptiuationcs 
Pittmiidt     diifcrent  fpccic.  Ex  hoc  patet  quod  plura  acci- 
ptccAt»  dif'   jg„j j^  ditFcrentia  tantiim  numcro  polfunt  cflc  fi- 
\^^  mul  m  eodem  ,  quia  hcut  plurcs  rcttitudines  le- 

cundum  fpcciem  ptiuanturpcr  plura  peccata  fe- 
cundum  fpecicm,  lic  plures  reditudines  numero 
priu.-intur  pcr  plures  priuationcs  folo  numero 
differentcs.vt  fi  illc  hodieoccidithominem,cras 
alium  ,poft  cras  tertium  ,  plutes  ptiuationes  fc- 
cundiim  eandcm  fpeciem  infunt  cidem  nmuhnec 
illud  cft  inconueniensde  peccatis,  quia  didlum 
cft/«  4.qu6d  poft  adum  non  rcmanet  nifi  reatus, 
fcihcet  obligatioad  poEnam.  Et  ficplura  peccata 
remancre  quanttim  ad  reatum  ,  non  clt  aliud, 
quam  plurcs  non  rciftitudincs  ciufdcin  raiionis 
fimul  mancrc  in  codem. 

SCHOLIVM     VI. 

Peccatum  eo  grauius  Jpecie  ,  quo  nohiliervlrtus  op~ 
Po/ittt ;  drnnmeroyijuo  maieri  conatu  cernmittitHr;tjuia 
iitxta  conatum  tenetur  volunias  apponere  maiorem  re- 
Etitudinem.  Explicat  i^uotnodo  peccatumfit  intenjiue 
finitum  ,fed  ebieiliue ,  ejHandoque  formaliter ,  quan- 
doque  virtualiter ,  infinitim.  Item ,  quomodo  volun- 
tM  pojjet  in  infititum  augere  f>eccata,fi  infinita  dura- 
tiene  mantret  in  via. 


Ttccmum  an 
«liuj  nimfit 
gr^Hiut. 


P/!»  nfllitt 
c;ivirtHi,to 
rrauiut  pte- 
rarum ,  quod 
ti  epffuilMr. 


14. 

^r.feceatum 
fit    tmlum 
iujinitHm, 


DE  qiiarto  quxro  :  Vtrum  vnum  pcccatum 
potcft  elfe  grauius  alio  .'  Dico  quod  illud 
pcccatum  cft  grauiflimum  ,  quod  eft  immcdiatc 
circafinem  vltimum  contrariej  &  fi  eft  imme- 
diatc  circa  ea ,  quac  func  ad  fincm  formalitcr, 
quanto  illud  bonum  ,  circa  quod  cftpcccatum, 
niagis  eft  neceflarium  ad  vltimum  fincm ,  tantd 
eft  tllud  peccatum  grauius  ,  ita  quod  talis  eft  or- 
do  in  grauitate  inter  priuationes,qualis  iutcr  ha- 
bitus.  V^na  igitur  re&itudo  oppofita  pcccato ,  cft 
mclior  alia  ,  quia  propinquior  fini  vltimo  ,  &  fic 
cflct  rcfpedlu  ciufdcm  obiedli;  vna  curuiias  in 
adu  eft  maior  alia ,  licct  non  diff-crant  in  gencre 
adkus  cx  hoc  ,  qu6d  ex  maiori  libidine  eft  m.iior 
conatus ,  vcl  maiot  dcledlario,  quia  quantoadus 
cft  elicitus  cum  maiori  conatu.tanso  tenetur  vo- 
luntas  habuirte  maiorcm  redUtudincm.  Iftadc- 
clarantur  exemplo ;  quia crror  in  intclledlu  dici- 
tur  maior  cx  hoc  ,  quod  falfum  ,  quod  crcditur 
clfe  verum  ,  cft  oppofitum  conclufioni  propin- 
quiori  ptincipio.  SimiHter  efto  quod  poffit  in- 
tcllcdtus  moueri  ad  candem  conclufionemim- 
mcdiate  a  duobus  obiedis,  nobihori  ,&  minijs 
iiobili ;  efto  quod  elfet  etroc  in  vtroquc ,  maior 
crrorcflct  in  adlu  intcllc(fius,quando  mouere- 
turanobiliori,quam  quando  mouereturaminus 
nobili.  Sic  efto  quod  ab  eodem  fit  adus  cum 
niaiori  conatu  ,  &cum  cum  minori  ,maiorer- 
ror  cft  in  adu ,  qai  fit  cum  minori  conatu ,  ca:tc- 
ris  paribus. 

Dc  quinto  quxfito:  An  malura  in  adtu  pec- 
candi  fic  infinicum  3  Dico  qu6d  nullum  pecca- 
tum  cft  malum  infinitum  ,  jjropric  loqucndo, 
quia  nullum  pcccatum  eft  maius  malum  ,  quam 
fit  bonum  ,  quod  priuatut  pcr  adum  peccati. 
Scd  nullum  bonum  potcft  priuari  pcrpeccatum, 
nifi  finitum  ,  quia ,  vt  didum  eft  prius ,  per  pec- 
catum  non  priuatur  nifi  bonum  in  adtu  fccundo, 
quod  eft  accidcns  natuiz  in  adtu  primo.  Tamcnt 
Scotieper.  Tom,  XI. 


vt  priiis  didtum  cft ,  aliquod  peccacum  cft  im- 
mcdiatc  circa  hncm  vltimum  formalitcr,aliquod 
peccatum  circa  ca,quae  iunc  ad  finem  fotma- 
liter.  Primo  tnodo  omnc  peccaium  cft  finicum 
incenfiuc  in  adlu  ,  quia  caufa  elicicns  adum  cft 
finica  intenfiue  ;  camen  illud  malum  cft  infini- 
cum  obiedtiue  formalitcr,  quia  formalitcr  cft 
rcfpcdlu  boni  infiniti,  Pcccatum  tamcn,quod  cft 
circaea,  qua:  func  ad  fincm  ,  formaliccr  eft  fiui- 
cum  intenfiuc  quantum  ad  adum  ,  &  obicdtiuc 
finitum  formahtcc ,  infinitum  tamcn  obiediuc 
virtualitcr. 

Dcfextoquzfico  :  Anpeccacumpofficaugeri 
in  infinitum?  Dico  qu6d  fi  confcruetur  volun- 
tas  crcata  in  via  pcr  tcmpusinfinitum  ,  poieft 
peccatum  continuari  in  infinitum,&  nunquam 
diminuetur  natura  volcntis ;  quia  caufa  ,  in  qua 
virtualiter  concinentur  infiniti  cftcdus  ,  fi  in  in- 
finitum  confcruetur  ,  infinitos  eftedtus  potcft 
producere.  Nunc  autcm  voluntascxhoc,  quoJ 
acccpit  gtatiam ,  tenctut  agerc  gratuitc  in  omni- 
bus,mquibus  pcccac  niortaliccr.  Idco  volun- 
tas  poccft  peccare  in  iufinitum  ,  (\  in  infinicuni 
confcruetur  in  via  :  quia  voluntas  cft  deburix 
omnium  teditudinum ,  qux  nutx  funi  incflb  ia 
adibus  fequcntibus ,  fi  confcruaflet  graiiam  col- 
latam  ,  &  in  omnibus  adibus  pcccaii  collitur 
aliquid,quod  infuic  virtualitcr,  fi  non  dcme- 
ruiflet  conferuationcm  gratix,  quia  quxiibct  re- 
<5titudo  oppofita  curuitaci  pcccati  adualis  ,  fuic 
virtualicci  inciufa  involuntate,  quando  habuic 
gcaciam. 

Ad  primum  principale,pacec  per  didka  in  pofi- 
cione,  &  ad  fecunduiu  fimiliter. 

Ad  tertium  ,  dico  quod  paffio  inquantiim  ca 
patimur,  non  cft  peccatum,  tamcn  alio  modo 
eft  peccatum  inquanciim  cft  a  voluncacC)  vt<l 
cauia  adliua. 

Ad  aliud ,  dico  quod  non  fequitur ,  peccatutn 
cft  corrupcio  boni ;  igitur  cft  malum  infinitum. 
Ec  cum  dicitur,  cantum  cft  malum,  quancum  bo- 
num  ,  contra  quod  pcccatur  ;  vccum  cft  tancum, 
&  quantum  ,fecundum  ptoportionem,  non  fe- 
cundum  zqualitatem.  Et  idc6  concedo  quod 
concra  maius  bonom  immediatceft  maiuspcc- 
catum  ,  non  tamcn  fi  eft  immediate  conira 
Deum,  proptcr  hocfcquitur,  quod  fitinfinitum, 
quia  non  priuat  boniiaiem  Dei,  quia  illa  non 
fuit  nata  infuilfe  crcaturx  ;  fcd  priuat  bonita- 
cem  in  actu  fecundo  ,  qu£  accidic  natura:  in  adtu 
primo. 

Ad  aliud  ,dico  quod  Anfelmus  declarac  ori- 
ginale  non  magis,  &  minus  in  vno,quam  in  alio, 
quia  per  peccacum  originale  collitur  iuftitia  ori- 
ginalis  totaliter ,  &  quilibec  zqualitcr  eft  dcbi- 
tor  iuftitiz  originalis;  idc6non  poteft  cilcplus 
in  vno  ,  quam  in  alio.  Scd  in  peccaco  adtuali  non 
fic  eft ,  qu6d  vnum  peccatum  adluale  poteft  efle 
rcfpeiftu  vnius  boni  ,  aliud  refpcdtu  alierius.  Er 
ficalia  iufticia  adtualis  ,  quz  priuatur  per  vnum 
peccatum  ,  &  per  aliud  ,etiam  fi  finc  duo  pccca- 
ta  adtualia  tefpedtu  ciufdem  obiedti ,  vnum  po- 
teft  ptiuare  iuftitiam  adtualem  ,  quam  tenctur 
voluntas  conferuare  in  vna  circumftantia  ;  & 
aliud  percatum  adtualc  potell  ptiuare  aliam  rc- 
dtitudinem  in  alia  circumftantia  ,  &  fic  potcft 
vnum  aduaic  cire  maius  alio  ,  &  grauius  cx 
hoc ,  qu6d  propinquius  vhimo  fini ,  &  aliud  rc- 
motius. 

Ad  aliud ,  dico  quod  peccatum  eft  corruptio 
L 1  alicu 


VeeettMm 
tmntfiniiHm 
ihtcnfiue,ftd 
^utddnmtb' 
itHlui  t/l 
fermaliter, 
quoddi  vir- 
tualittr  infi- 
nitum. 


An  fetea- 
tum  in  infi- 
nttum  augtri 
fflpt. 


jUargum.t, 
\6. 

Ad  tertium. 


Adqunrtum. 
Tanium  tft 
malMm,qu4[- 
tMm  btnum 
eui  tpftni- 
tMr,  explica- 
tuc. 


«7- 

Adquintum, 


Dluerfs  fee- 
eata  quando- 
que  t  irta  idi 
tbitSum,, 


AifextHVi, 


398       Lib.  1 1.  Diftinaio  XXXVI. 


I. 


%((iindum. 


Jertium. 


Qontrk. 


(tlicuius  boni  fecundi ,  &  eft  corruptio  alicuius, 
quod  dceo  dicitnr  denoroinatiuc.  Etcumdici- 
rur  ,  corrumpit  illiid  ,  cui  nocet.  Dico  quod  no- 
CCt  (ibi  in  a6tu  fccundo,  hoc  eft,  illi ,  quod  fufci- 
pit,  in  hoc  ,  quod  non  eft  perfeftum  in  aftu  fc- 
cundo,  quia  caret  perfcdione,  qux  nataeft  ^i 
inefle,  &  informatur  ptiuatione  ciufdem. 

DISTINCT.-  XXXVI. 

Qjf  ^STio    Vnica. 
Vtmm  feccAtum  fit  pcenapeccati  ? 

Alenf  t. p»rt.  qut/l. ity.  membro  7.^  i.part.difl,  40.  fn.i. 
l.  D.  Thomas  1. 1.  <}i**ft.%j.»rt.i.  ^hic  qutji.  i.»rt.^, 
D.  Bonauent.nr/. I.  ijueft.i,  Kichard. art.i.qutft.i.  Du- 
nnd.qudft.  i.  Salaf, /r«i!?.  i^.  difp.t^.num. 10. YiCq.  j. 
z.dtip. 14.0.  Caii-  i.de  /of.4.  Scotus  in  Oxtn.  hie  ^dift, 
37.  qmft.i.num.ii. 

I  R  c  A  iftam  diftiniftioncm  ^fi.qua:- 
'  ritur :  VtrHmpeccattmfit  posnapeccMi? 
QuAd  non.  Auguftinus  primo  Rc- 
tradlationum  cap.  16,  Omne  iHftum  eft 
aDeo,  omnispoena  eftiufta,  igitur 
omnis  poena  eft  a  Deo  ;  fed  nullum  peccatum 
eft  a  Dco ;  igitur  nullum  pcccatani  eft  pcena  pec- 
cati. 

Itcm ,  Auguftinus  dc  vera  religione.  Teccatum 
eftita  volmtarium ,  ^uod  finon  eft  volwtarium,  non 
eHpeccatttm ;  fcd  omnis  poena  eft  inuoluntaria, 
quia  omnis  poena  triftis :  igitur  nulla  cft  pecca- 
tum. 

Item ,  Dcus  fempcr  punit  citra  condignum, 
quia  pcena  n^inquam  exccdit  culp.-im  ;  fcd  fe- 
quens  pcccatum  poteft  efle  grauius ,  qu^m  pec- 
catum  prigcedcns ;  igitnrnon  eft  pcena  peccati, 
pcccare. 

Ad  oppofitum.  AdRoman.  primo,  &  i.  ad 
Thcftaloniccnfes  i.  dicitur  de  PhilofophiSjfro- 
pter  (jnod,  id  cft,  propter  peccata  fua,  Deta  tradidlt 
illos  in  reprobtm finfitm.  Et  Genef,  15.  NondumfiHnt 
completapeccata  AmorrhMruTHy  f^c.  Et  Apocalypf. 
vltimo.  §lnf  infirdihns eft,adhuc firdefiat.Et  Augu- 
ftinus  contra  lulianum  lib.f  .cap.5.  &  in  Pfal.  57. 
ad  illa  verba  ,  Supercecidit  tgnu  ,  &  non  vidermt 
filem.  Et  Gregor.  Moral.ij.cap.i  1.  Peccatum,^uod 
Tton  purgatur  „  mox  ad  aliud  fiuo pondere  trahit.  Pro- 
ptcr  iftas  audkoritates  tenetur  quod  peccatum 
potcft  eflc  pcena  peccati, 

SCHOLIVM     I. 

ft^iV  peccatum  ejfe  peenam  peccati;  quia  priuatlo 
iufti  maierpoena  e^,(^uam  priuatio  commodi ;  ne^ue  eft 
de  ratione  paena  cjuodfit  nolita  ,  fid  efuod  contra  incli- 
pationem  natura ,  &fic  eii  emne  peccatum.  Pro  hoc 
faciunt  loca  Seriptura  adoppofitum  duBa.fta  Magift, 
D,  Benauent.  Richard.  Can.  citati ,  Baffol.  Maior, 
Cabr.  hic  D,  Thom.de  malo,<^Uitn,  1 ,  art,  4.  Valent.  1 . 
l,difp,6,quaft.i7. part.  3.  variant  tamen  inmodoex- 
plicandi.DoSlor  dat  duas  expUcationci  ad  Magiftrum, 
quomodo  peccatumfit  fimul  paena,  &  culpa  ,  volunta- 
rium ,  &  inueluntarium.  Sed  ipfi  hnnc  modum  non 
feijuitur, 

AD  quacftioncm  dico  quod  fic.  Peecatum  eft 
pcena  ,  quia  omne  peccatum  eft  carcntia 
honi  iufti  conucnientis ;  &  maior  pcena  eft  ca- 
rciicia  boni  iufti  cpnucnientis ,  quam  boni  com- 


modi,quia  bonum  iuftum  eft  nobilius  bono  com- 
modo ,  &  jpropinqnius  perfediori ,  &  ficut  pro- 
prium  perfcdiori  eft  pcrfe6bius,quam  coi^mune 
perfcdto ,  &  impetfcdo ,  fic  propinquius  pcifc- 
ftiori  cxtcris  paribus.  Nunc  autem  iuftitia  cft 
propria  appetitui  rationali :  commodum  ver6 
conuenitomni  appetitui.  Scd  pcccatum  carcn- 
tia  boni  iufti  connenientis,  quia  praemium  eft 
oppofitio  boni  conuenientis  :  igitut  dcmeritum 
priuat  bonum  conucniens. 

Dices,  culpa  non  eft  poena,  quia  non  eft  inuo- 
■luntaria  :  nullum  enim  malum  eft  poena ,  nifi  fic 
inuoluntarium. 

Dico  quod  omnis  pa:naeft  comra  indinatio- 
nem  nacuralem,  quamquam  adus  elicitus  de  illa 
poena  fic  voluntarius  ,  vc  patec  de  morce>  liccc 
San£bi  cupianr  diftblui ,  &  efte  cum  Chrifto ,  ad- 
hucillamors  eftpoena,  quia  concca  inclinatio- 
nem  naturalem,quanquam  non  ficcontraadum 
elicitam  voluntatis.  Non  igitur  eft  vcrum  quod 
omnis  poena  eft  inuoluntaria,  ita  qu6d  contra 
aftum  elicicum  voluncacis  ,  quia  tuncMarcyres 
non  fuftinuiiTenc  poenam  in  morte ;  fed  dicitut 
inuoIuntaria,quiaconcrainclinacionemnacura- 
lem  voluncacis  :  non  aucem  concra  i.Oi\xm  volun- 
catiselicitum. 

Idc6  dico  qudd  peccacum  eft  formaliter  ma- 
ximapcena.  Et  quomodoftantfimul,qu6d  culpa 
fit  voluntaria,  &  quod  fit  poenaJMagiftcr  refpon- 
det  quod  potcft  accipi  vt  adliua^vel  vt  paffiua.  Vc 
adliue  fumicureft  culpa;  vc  pafliue ,  pcena.  Et 
quanquam  ifta  diftindio  appareac  grolla  ,  poceft 
habere  bonum  intclle£l:mn  ;  quia  voluntas  poccft 
duplicitcr  confidcrari  ,  vel  vi  fubicdum  aftos 
pcccati ,  vcl  vt  caufa  a6lus.  Vt  fubic(fium,non  di- 
cituradVus  voluntarius,  necxulpa  voIuncaria,fed 
dicicuripfius  voluncacis,  quia  noneft.in  poce- 
ftace  voluntacis  ,  vt  eft  fubiedum  culpz  ,  rccipe- 
re  talem  adum ,  vel  non  recipere.  Secundo  mo- 
do  tanttjm  eft  in  poteftate  voluntatis,  vt  eft  cau- 
fa  adus  demeritorij  ;  &  quia  voluntas  tenetur 
agere  conformiter  regulae  fuai ;  Ci  non  facit  pec- 
cat,&  fic  peccatum  cft  corruptio  boni  a^iuc,  vel 
voluntas  per  pcccatum,&  fic  pcccatum  cft  culpa 
formaliter.Et  fic  corrnptio,  a<5tioeft  a  voluntatc 
adiue  in^primo  inftanti  naturx,&  in  fecundo  in- 
ftanti  naturac,  eft  corruptio  pafllo  ,  priuansfub- 
icdum  ^  bono  fibi  oppofito  nato  inefle.  Sic  igi- 
tnr  ftant  fimul,  qu6d  in  primo  inftanti  naturae  fic 
cuIpavoIuntariainquantumeftkvoluntatecfFe- 
d:iue,&  in  fccundo  inftanti  natura: ,  fimul  tamen 
tcmpore,cft  fubicdliue  in  voluncace,  &  cft  poena> 
quia  in  illo  inftanti  natura;  priuat  voluntatem  \ 
bono  nato  incfte. 

Alitcr  cxponitur ,  &  fubtilius ,  di£tum  Magi- 
ftri,  quod  in  voluntatc  cft  duplcx  adio  ad  oppo- 
fitum  ,  fcilicct  adkio  de  gencrc  Aftionis  ,  &  adio 
degenere  Qualitatis,  qux  AichMzoperAtio,  vt  vo- 
lirio  ,  quia  volitio  eft  quid  abfolutum  &  intelle- 
6tio  fimiliter.  Non  enim  erimus  beati  in  rcla- 
tionibus ,  fcd  vclitionc  ,  &  intcUcdione  crimus 
bcati  :  igitur  illa  funt  abfoluta.  Ad  volitionem 
igitur  eft  adlio  degencre  Aftionis  ,  cuius  termi- 
nuseft  volicio;  fcd  agcns  inquantum  huiufmo- 
di  ,non  perficituropcrationc  perfeftioneprima; 
igitur  illa  volitio  non  eft  pcrfeftio  voluntatis  in 
a^u  primo.  Nunc  autem  ilU  opcratio  debet  enfe 
circa  obicdum ,  &  debct  cflc  teCiz  inquantuni 
voluncas  cft  caufa  aftiua  illius  opcrationis.  Igi- 
tur  vQluntas  tenctur  habere  a^ionem  re<S^am  de 

genere 


fetn»  *«» 
emnie  inut- 
luntaria. 


§lumed» 
foena  fit  itt- 
utluntaria. 


3' 

Mag.d.3j. 
cap.i. 


§iif(>m*d» 
eulpa  tti/u» 
fitpoetm  vt- 
luntnria  ,  ^ 
inuelutari», 
exponiiur  »d 
mitem  Mng, 
dnplicittr. 


Qu^ftio  I. 


399 


ExplitMtie 
fithttlit     ad 
Mtgiftrum. 


VrtMmpecc»- 
tum  tji  poen» 
«tlterirtf,qu«' 
mtdoi 


TeceMtum  eft 
i  De«  non 
tfi-iente,  rtec 
deficietite,fed 
deferiote. 


gcncreA(fHonis,quaf  eftcliccte  volitioncm,licut 
fi  voluiitas  iit  putcntia  fadiua ,  vt  poilit  pcr  im- 
pcriuii)  fuuin  pertcttionem  produccrcin  lapide, 
fi  icnetur  ibi  producere  adtum  re<Slum ,  peccarct 
in  non  redc  agcre  adionc  dc  gcncre  Adlionis,  Vt 
fi  producat  ibi  tibiam  curuam  ,  cum  lenetur  pro- 
duccrc  rcdam  ;  tamcn  lapis  non  peccarct ,  fcd 
tnagis  poirct  dici  fibi  pcena  cum  natus  eiret  rcci- 
pere  cfTL-dlum  redtum,  Sc  nunc  taret  pcrfedione, 
quam  eft  natus  recipcre.  Sic  voluntas ,  cijm  pro- 
ducit  in  fc  voiitioncra  non  rpdam,  peccat  in 
hoc  ,  quod  non  rcdc  agit  adione  de  gcnere 
Adionjs  ,  &  pofterius  natura  inquantum  rccipi- 
tur  in  ipfa  adus  non  redlus,  cft  fibi  poena ,  &  non 
peccat  in  recipiendo.  Et  fic  peccatum  dcgcncrc 
Adionis  eft  caufapoenx  in  operationcde  genc- 
rcQualitatis. 

Similiter  ,cfto  quod  Deus  poflit  caufarc  im- 
tnediate  malum  adum  in  voluntatc  ,  licutipfa- 
inet  poteft,  ipfa  in  recipiendo  non  peccarct.  Idcci 
cuipa  formaliter  eft  carcntia  rtditudinis  in 
adione  propria,  de  gcncre  Adionis,  &  fic  ex  vo- 
litione  eft  illud  pcccatum  poena.  Ita  quod  in- 
quantum  elicit ,  peccat ,  &  fic  eft  voluntarium, 
inquantum  fufcipic  adum  priuatiue  bonura 
conacniens ,  non  pcccat  ,  fed  illud  fufcipere 
eft,  fibi  pcena. 

S  CH  OL  I  V  M     II. 

Teccatum  eatentu  eft  pcena  peccati,  quatentu  Detu 
propter peccata  commijft  deferit  peccatorem  ,  nort  dan- 
do  ei  abundamiorem  grtttiam ;  dat  tameH/ftfficiemem, 
aliocjuin  nonpeccartt  in  ficjuentiitM-i  peccMtu  ;  qtiia  ne- 
mopeccat  in  eo ,  cjuod  vitare  non  poteft.  Ita  DoEl.  in 
Oxon  hic  dift.i7.^ti^Ji-  i.num.i^.hic tamen in Repert, 
fidducens  locftm  Anfelmi,qtto  videtur  vette  negarejitf- 
ficientem  grntiam  in  ptenam  peccatorum,  nihil  refpon- 
det ,  fortir  tjuia  remittitfi  ad  aliud  fcriptum.  Itaque 
peccatum,proprie  loijuendo  de  eituformali,  non  efipae- 
na.  D.ThoniM  citatn* , &  i .part.^^jutfi.^ S.art.^.6  po- 
nit  ejuatuor  cond'tiones poent^fiilicet  cjuodfit  refiaura- 
tiita  ordinii  peruerfi  a  culpa  ;  conducens  ad  ittfiitiam; 
bono  communi  bona ,  &  a  Deo  voUia :  tjuarum  ntilla 
conuenit  peccatofeciindUmfi,fiH  pro  formaii, 

SEd  quomodo  eft  vnnm  peccatum  poena  altc- 
tius  ;  Dico  quod  Deus  punit  fubtrahendo  gra- 
tiam  ,  &c  iufte  propter  demcritum  pr.Tcedeiis  na- 
tura.  Et  ficut  Dcus  non  afliftit  conferuando  gra- 
tiam,  ficdicirurpunire,  quia  magnapunitio  eft 
fubtradio  bcneficiorum  ;  &  fic  in  fecundo  adu, 
cum  iterum  peccat,  non  afliftit  Deus  ad  dandum 
reditudinem  in  illo  adlu  ,  propter  demeritum 
pracccdens,  &  fic  punir  permittcndo  cadcre  in 
peccatum  fccundum. 

Dices,  quomodo  peccat  fecundo  ,  ex  quo  vo- 
luntas  non  habet  in  poteftatc  fuareditudinem 
fecundam  ?  Quia  ex  quo  carct  gratia ,  non  habec 
in  poreftatc  iua  quod  poflit  elicere  adum  fecun- 
dum  ,  fecundum  omncs  conditiones  ,  quas  reda 
ratio  didat.  Anfclmus  rcfpondet  quod  impotcn- 
tia  non  exctifat  ,  qnando  aliquis  incidit  in  impo- 
tentiam  per  peccatum  fuum  ,  quia  igitur  ille  sk 
principio  potuit  vitriftc  iftam  impotentiam  cura 
hibuit  gratiam,  quamquam  tunc  non  pofllt,  cura 
peccat ,  idco  rcnetur  ad  rcditudinero  in  adu  fc- 
cundo,rertio,&  quatio. 

Vltimo ,  quomodo  eft  a  Dco ,  vt  pcjena  pcccati 
prioris  3  Dico  quod  illud  peccatutn  fecandum, 
Scoti  oper.  Tom.  XI. 


6. 

jldnt^um.t. 
€U..rrjntt 

iTTir.K    faiia 
eft  i  D^i. 


Ad  feeudum. 
PeccAium 
quod  tji  fac- 
nit,fit/,sil  VI- 
ISiaTiutn,^ 
inuolunt»- 
rium. 


quod  cft  pocna  peccati  prioris,  non  eft  \  Dco  effi- 
cicnte  ,  fed  non  caufatiie  iuftc ,  proptcr  dcmcii- 
tum  pra;cedcns ,  ficui  non  darc  vifioncni  beatara 
peccariti  non  eft  a  Deo  efliciente,  fcd  non  caulan- 
te  iuftc,proptcr  dcmcritum  prsccdtns,  !<  ifta 
pocnaeft  pocna  dcrelida  ,  &  non  inflida.  Qu^od 
paiet  fecundum  Gregorium  Moral.  i^.  cap.  iz. 
Defirendo percuffit ,  &i.c.  &  fccundum  Auguftinum 
contraluiianum  \ib.j.c!Lp.j.Defirendo,fiuealiomo- 
do punityScc.Sicai  igitur  nauta  perprjcfenti.iraeft 
caufa  ialutis,  fic  Deus  per  prarfcntiam  bonat  ope- 
rationis,  &per  abfcntiam  pcenie  non  agcndo. 

Ad  primum  principale ,  dico  quod  oninis  pce- 
na  eft  a  Deo,non  taraen  a  Deo  infiigente,  nifi  fo- 
luin  de  poena  poficiua  ,  fed  de  pcenis  priuatiuis 
verum  eft  quod  funt  a  Dco  fubtrahcnte  ,  vcl  non 
caufante,&  fic  potcft  peccatum  cirea  Deo,& 
culpapofterior  pio  priore  non  inflida,  led  de- 
relida. 

Ad  aliud.dico  quod  peccatum  eft  voluntarium, 
vt  comparaturad  caufam  agcntem  ;  fed  inuolun- 
tarium.&difconuenens  voluntati ,  &  poena,  vt 
comparatur  ad  fulceptiuum,&  vniucrfalitcr  con- 
tra  inclinationem  naturalcm. 

Ad  aliud,  dico  quod  Deus  non  infligit  poeham 
vhracondignum  ,  fed  punit  pofitiuc  citra.  Lo- 
quendo  tann  n  dc  poena  dcrcIi6ta,deferendo  per- 
mittit  eum  cadcre  in  maius  maiuin,in  quod  inci- 
dit  propter  dcmeritum  przccdens  ,  &  in  omni 
taala  fequentia,  &  hoc  iufte,  vt  prius  dixi. 

DISTINCT.    XXXVII. 

Qj^  ^  S  T  I  o       I. 

Vtmm  materiale  ^eccati  Jit  imme- 
diate  a  Deo  f 

AlenC  t.  fart.  qHnft.loo.  metKhri  3.  »rt.t.  ^  t.  D.  Tho- 
mas  l.p»rt.  qutft.lO^.art.^  &\.i  qudft  70.  »rt.  I.  D. 
Bonaucnt.  Aiir »rf.  i.quift.  i.  Richarrfus  «rf  j  qutft.  1. 
(y  1.  Durand.  Caprco!  Rubion.  Gabr./..iV.  Bcllarni.  i.  de 
»mi§ gTat.l%.&  ^.de  liher.arhi'r.c»p.  4.  Vafq  l.  t.  di^. 
liy  YCjja  i..i»Trid.c»f.i^.  Scoiwi  i»Oxen  qutft.x. 


Irca    iftam  Diftindionera   57.  19. 

quacritur  primo  :  ytritma&mfib-  A'guin.  prt- 
firatus priuationi  in  peccato.fitkDeo''  tnum. 
Quod  non.  Quia  voiuntas  redtc 
agit  ,quando  agitconformitcrre- 
guls  fus :  igitur  (\  adtus  ille  fit  a  voluntate  diui- 
na  ,  voluntas  creata  in  coagendo  agerer  confor- 
miter  regulx  fus  :  igitut  tunc  non  peccarct,quia 
quando  peccat  agit  difForniiter. 

Item  ,  quidquid  Dcus  caufat  exrra ,  caufat  or-    SecundHm. 
dinatiflSmc ,  &  ex  maxima  charitate ;  omnis  lalis 
adus  rcdus  eft  j  non  igitur  demcritorius. 

Item  ,  aliquis  eft  adus  malus ,  qui  non  eft  ma-    Tirtium. 
lus,  nifi  quiaprohibitus,  vt  comeftiopomi :  igi- 
tur  Ci  Dcus  facit  talcm  adum ,  facit  cum  fub  ra- 
tione  mali. 

Oppofitum.  Ifaiae  10.  Patet  quod  creaturs  Cintri. 
funt  inftrumenta  in  adtu  peccandi  ,  ficut  Scn- 
nacherib  pcccati  ,  vt  inftrumcntum  ,  &  ramcn 
fuit  fibi  damnabilc  ;  igitur  Deus  canfat  adtu-m 
fubftratnm  culpa:.  Item  Auguftiniis  fiiper  Plal- 
roum  68.  Et  nen  ef}  fuhflamia.  dicir  quo^i  nen 
efifuhRantiaalicjua,  nihilefi,  &  emnii  fnhfiantiaa 
Deo  efi  ;  igitur  adus  fubftratus ,  ficut  eft  ,  fic  a 
Deo  cft. 

Ll     1  RE 


400      Lib.  1 1.  Diftinaio  XXXVII. 


Cantra. 


RESOLVTIO. 

ty4BM  fuhfiram  friuAtionii  in  peccato  alieiuan- 
do  eft  a  Deo. 


Seeundum. 


Tertium. 


3. 

Materiale 
fice»ti  eji  a 

l>ei. 


An  »5ue 
peeeati    fit 
immiditni  i 


Arguitur 
tnnltu  allurtt 
peccnti  nen 
ejfe  imm:  ■ 
ditni  4  Deo, 


Q__V  ^    S  T  1  o       II. 

Vtmm  aciuj  tUe  jit  a  Deo ,  <Tjt  feccatum? 

Dortores  citati  q.pr«ced.&  alij  apud  DoA.in  Oxon.hic. 

V  6  D  fic ;  Pocna  vt  poena.cd  <i  Deo  j  igi- 
tur  vt  culpa  eft  \  Dco.  Antecedens  patct 
'  pcr  Auguftinum  8$.  qud.ft.  ej.  ij,  Confe- 
quentia  patet.  Primo,  quia  poena  habet  rationem 
maioris  mali,  quamculpa,  quia  priuat  bonum 
naturae,  culpa  veto  bonum  adtionis ;  igitur  fi  ma- 
ius  malum  eft  k  Deo,  &  minus  malum  poteft  cf- 
fe.  Secundo  probatur  ifta  confequentia ,  quia 
aliquod  peccatura  eft  formaliter  poena  :  igitur 
ciim  omnis  poena  fit  k  Dco ,  aliqua  culpa,  vt  cul- 
pa,  erit  ^  Dco. 

Item  ,  fubtradio  gtatix  poteft  cflc  a  Deo  j  fcd 
fubtradio  gratiae ,  cft  fubtradio  reditudinis  na- 
X.X  cfTe  in  a6lu ;  talis  autem  cft  culpa. 

Item  ,  fi  a£lus  non  poflit  cfle  a  Deo.vt  pecca- 
tum;  igitur  nec  adus  fubftratas  poflet  cfle  i  Deo. 
Confequens  eft  falfum ,  vt  argutum  eft  quxftio- 
ne  prxcedcnte.  Confequeniia  patct,quia  volun- 
tas  creata  ideo  dicitur  caufa  pcccati ,  quia  cft  cau- 
fa  aaus  fubftrati ,  quia  cnim  talis  adus  eft  ab  ca, 
jdeA  dicitur  pcccarc. 

Oppofitum.  loan.  i.  Sine  ipfi  faBum  eft  nihil: 
peccatumeft  nihil. 

Idera  vult  Auguftinus  fupet  Pfalmiftam ,  vbi 
fuprk  in  qua:ftione  antccedenii, 

SCHOLIVM    I. 

Sententiatenens  a^um  peevati  nen  ejfe  k  Dee  ,fed 
totaliter  a  voluntate  creata,fuadetur  ex  Scriptura,Pa- 
tribM,Commematore,&  cjuatuor  rationihni:,  ejuamte- 
nent  Durand.  &  ^ureol.  hic.  Probabilem  aiunt  ^ltif 
lib.i.  Sum.traEl.\$.ij.4f  earn^H€tenueruntPelagiH4,& 
fequaces,  vt  refert  Staplet.lib.^.de  luftif. 

AD  primam  quaEftionem  ,  dico  quod  a<51:us 
fubftratus  cft  aliquomodo  k  Dco.  Ulud  pro- 
bo,  quia  omne  ens  pofuiuum,  vcl  eft  cx  fe,vel  ab 
alio :  ifte  aftus  cft  quid  pofitiuum ,  &  non  eft  ex 
fe  ( Ci  eflet  neceflc  cfle  ex  fe )  igitur  eft  ab  alio; 
fed  omnc  pofitiuum  ,  quod  eft  ab  alio.vel  eft  i 
primoimraediatc,  vcli  primo  mediante  caufa 
fccunda. 

Itcm,  dare  clecmofynam  potcft  cflc  peccatum, 
&  poteft  efleaftus  meritorius  exdiuerfis  circun- 
ftantiis;  igitur  idcm  adus  in  fpecie  naturz  poteft 
eflc  in  operatione  meritoria,  &  demeritoria ;  igi- 
tur  habet  eandem  caufam  in  fj^  naturas ;  fcd  fiib- 
ftantia  aiftus  meritorij  eft  a  Deo  ;  igitur  &  fub- 
ftantia  aftus  dcmeritorij. 

Secundo  eft  dcclarandum  qjiomodo  eft  ^  Deo, 
vel  vt  a  caufa  immcdiatc  agentc;  vel  quia  im- 
mcdiati  eft  a  voluntate  ,  quas  immediatc  cft  a 
Deo,&ficmcdiatccftifte  adluskDco.  Dicitur 
qu6d  vtrumque  poteft  fuftincri.  Prim6  poteft 
dici  qucid  voluntas  eft  immediatc  \  Deo ,  &  ipfa 
cft  totalis  caufa  immediata  a6lus.  Hoc  patct  pcr 
auftoritatcs  Ecclcfiaft,i  i .  Ab  initiofecit  Deus  ho- 
minem , ^  dimifit  eum in  manHconfilij  fui ,  hoc cft, 


Probatur  fri- 
tno. 


Tertio. 


4- 

Quarie. 


fluintt. 


Sixt». 


dimifit  voluntatcm  fibi,vt  eligat  qaod  placuerir, 
igncm,  vel  aquam;  mortem,vcl  vitam.  Igitur  vi- 
detur  quod  voluntas  fit  tota  caufa  immediata. 
Deus  tamen  confcruat  voluntatem,  &  coagit  pet 
influentiam  gencralem  ciiicunque  aftui ,  qucm 
volunias  digit. 

Item,  Auguftinus7.  deCiuitat.  Dei  ,cap.3o.  Seeundi. 
Sic  Deui  res  adminifirat ,  vt  proprios  mottu  agere 
finat. 

Item  ,  idem  videtur  de  intentione  Anfelmi  de 
Concordiapridefi.&gratiiipart.  i.&  i. 

Item,  CommcBtator  ^.Metaphyfic.comm.y.  di- 
cit  contraiftos,qui  non  ponunt  res  naturales  ha- 
bere  adiones  totales ,  qu^d  conuenit  illis  diccre 
quod  nulluro  ens  habeat  a^iones  proprias,&  per 
confequensnequeeflentias  jquod  relinquit  pro 
impoffibili. 

Idem  probaturper  rationes.  Prim^ex  libcr> 
tate  voluntatis  ,  quia  caufa  libera  habet  in  po- 
teftate  fua  efFeflum :  fed  fi  Deus  eft  immediatc 
caufa  volicionis,  voluntas  rton  cft  libera  refpe- 
ftu  volitionis ,  quia  nulla  caufa  habet  in  potefta- 
te  fua  adbum, quando  ad  hoc,quod  habcat  a^um, 
requiritur  alia  caufa  ,  cuius  motio  non  eft  in  po- 
teftate  fua :  fed  motio  voluntatis  Dei ,  non  eft  in 
poteftate  voluntatis  creatx  :  igitur  fi  ipfaeft  im- 
mediatc  caufa,non  elicietur  volitio  liberc  in  vo- 
luntate  creata. 

Secundo,  arguitur  ex  contingentia.  Nullus 
efFcftus  euenit  contingentcrpropterindetcrmi- 
nationcm  caufa;,  quae  fequitur  dcterminationcm 
caufae  prioris :  fed  fi  iftae  dua:  voluntaies  caufent 
immediatc  volitionem  ,  voluntas  creata  fequitur 
dctcrminationem  caufasprims,  &  non  e  con- 
tra  ;  igitur  cum  ipfa  fit  detcrminata  ab  zterno, 
nihil  contingenter  eueniet  propter  liberum  arbi- 
trium  crcatum. 

Tertio  arguitur  cx  ratione  peccati.  Si  dux 
caufa:  caufcnt  tScGtum  aliquem  immediate  ,  vt 
principalior ,  &  minus  principalis ,  principalis 
prius  naturaliter  caufabit ,  licct  fimul  lempore: 
igitur  Deus  prius  natura  caufabit  caufaiionem 
fuam  ptoducendo  volitionem,  quam  voluntas 
creata  fuam.  Quxro  igixur  in  ifto  priori ,  auc 
caufat  reditudinem  in  voluntatemea,aut  non.''^ 
fic.tuncnon  poteft  voluntas  mea  caufare con- 
trarium ,  quia  caufa  prior  fortior  eft ;  fi  non  cau- 
fat  in  illo  priori  rcditudinem  ,  igitur  volunus 
mea  non  potcft  in  fecundo  inftanti  naturx  cau- 
farc  reditudinem ;  quia  fi  ipfa  eft  immediatc  ab 
vtraque  caufa;  prius  naturaliter  caufabit  caufa 
principalior,  quam  minus  principalis. 

S  C  HO  L  I  VM    IL 

Refutat  diSam  fintentiam ,  cjuia  tollit  Dei  emni- 
fcientittm,  & omnipetentiam.  HicinTi^port. non  adeo 
firmiter  hanc  ret/cit,vt  in  alio  fcripte  difi, 3  j.tjHeifl,  i . 
num.S.  altf  durius  eam  cenfuram. 


Septimo. 


TAmen  alia  via  videtur  concludi  per  rationcs 
firmiorcs ;  quia  nifi  Deus  eflet  immediata 
canfa  volitionis,  fequerctur  quod  Deus  non  cflcc 
prxfcius  futurorum  ,  nec  etiam  omnipotens. 
Primum  fequitur ,  quia  fi  Deus  videt  ab  xtcrno 
voluntatem  fuam  determinatam  ad  hoc ,  qu6d 
debeo  in  tali  nunc  talcm  adlnm  eligcrc,  adhuc 
indeterminatum  cft  fi  volo  illud  facerc  ,  ex  quo 
voluncas  niea  eft  totalis  caufa  immediata  voli- 
tionis  ,  &  eft  fibi  dimiifa,  vc  eligat  hoc,  vcl 

fuum 


5' 

Improbatuf 
h*.c  fentiti». 


Primi. 


Qu^ftio  II. 


Stcunih. 


Tirtih. 


6. 

Volutm  Dei, 
^    creatt 
immeJUte 
(itufanttciS. 


Alin  cplnit 
porejl  /ufli- 
neri. 


Ai  argum.  I . 

^Htfl.  I. 


luntM  potefl 
tf[e  conformit 
in  volite  di- 
Mint  votua- 
t»ti. 


Ai  fefmdi, 


fuum  oppofitum  libere  -,  igitur  quanquam  Dcius 
vidiirec  aiiquem  adum  venturum  ab  a:terno, 
qui  tamen  poffit  impediri  per  liberum  arbjtrium, 
omnino  cilet  indecerminatum  ,  li  hoc  contin- 
geret. 

Secundo  ,  fequitur  quod  illa  voluntas  dicitur 
omnipotens,  non  quia  facit  omnia,  quae  vuit  fie- 
ri ,  fcd  rcquiritur  vt  omnia  ,  quae  vuit  fieri,  vei  <i 
fe,  vel  ab  alio  fiant ;  fed  pcr  iftam  viam.licet  vo- 
luncas  Dci  ab  aEtcrno  voluiiTet  hocfieri,  volun- 
tascreata  poiTet  eligere  contrarium ,  &  ponere 
illud  ineffcdlu. 

Itcm,  voluntas  creata  potcft  dctcrminarcfe  ad 
nolle  illum  cffcdum  ;  igitur  Deus  non  pof- 
fet  caufare  'velle  contrarium  ,  nifi  violcntaret 
voluntatem  ;  fcd  hoc  includic  contradidio- 
nem. 

Dico  igitur  quod  poifet  poni  qu6d  iftae  volun- 
tates  cirent  immediatc  adiua:  rcfpcdu  eiufdcm 
voiitionis,  ficut  poncntes  potentiam  eifc  a£ti- 
uam  ,  poirunt  ponere  potentiam ,  &  obieftum 
immediate  agere ,  &  pairem  ,  &  matrem  in  pro- 
duftione  prolis.  Similiter  quatuor  funt  caufx 
immediarx  ad  vnum  eftc£l;um,quia  nihil  eft  im- 
mediatiijs  in  gencrecaufae  materialis ,  quam  ma- 
tcria  ,  nec  in  genere  caufa:  finali$,quam  finis  :  & 
tamen  cft'edus  eft  vniufcuiufque  per  fc :  fic  in 
genere  caufse  cfficientis  poifunt  poni  duo  cffi- 
cientia  immediatc  in  genere  fuo  ,quorum  vnum 
eft  nobilius  &  perfedtius ,  aliud  minus  petfe- 
(kam. 

Aiia  opinio  fimilitcrpoteft  fuftineri,fi  caufa 
vna  cauiat  aliam  totaliter ,  &  illa  in  fuo  ordine 
fictocalis  caufa  alicuius  tertij.  Prima  caufa  non 
eft  imracdiatc  rcfpeftu  tertij  ,  ficut  patet  de  plu- 
ralicatc  formarum.  Prina  forma  iubftantialis 
aducnit  maccriaE  primz  ,  ita  quod  ipfa  eft  imme- 
diaca  caufa  macerialis  illius  compofici ;  fed  ipfa 
non  eft  immcdiaca  caufa  macerialis  illius  compo- 
fici  perfcdtioris  ,  quia  immediarc  perficitur  ab 
inccllectiua  corpus  organicum.  Hoc  vidctur  mi- 
hi  probabilius  ,  quam  quod  quxiibet  forma 
fubftantialis  iromediate  petficiat  materiampri- 
mam. 

Et  fi  arguerctur,  prima  caufa  plus  influit  in 
effcftum  ,  quam  fecunda ;  igitur  magis  caufat. 
Dico  quod  magis  caufare  non  cft  immcdia- 
tius  caufare  ,  fed  quia  caufat  caufam  effcdus, 
&  per  confequcns  eft  nobilior ,  quam  caufa  fe- 
cunda. 

Teneo  igitur  qu6d  volitio  eft  a  duabus  caufis 
eifentialiter  ordinatis,  fiuc  ordincntur  cifentia- 
licer,  primo  modo ,  vel  fecundo  modo. 

Ad  primum  principale  ,  ciim  dicitur ,  velumas 
nonerrat,  cHm conformatur reguU.  Dicoquodpo- 
teft  errarc ,  etfi  fic  conformis  in  volico ,  quia  fic 
non  eft  eius  regula.  Sed  fi  voluntas  crcata  velit 
quod  voluntas  Dei  vult  eam  vellc ,  tuncnon  er- 
rat,  quia  fic  cft  eius  regula.  Vnde  bona  voluntas 
fibipoteft  vellc  patrcm  viuerc,  quem  Deus  ta- 
mcn  vult  mori ,  &  mala  voluntas  filij  poteft  con- 
cordAreinvolito  cum  bona  volantate  Dei  vo- 
lendo  patrcra  mori,  quia  tunc  non  vult  qu6d 
Deus  vult  eam  vcllc ;  fi  velit  idcra  volitura,  quod 
Deus  vult. 

Ad  aliud.concedo  quod  Deus  facitordinatif- 
fimc  quidquid  facit ,  ftantc  ordine,  qui  nunc  eft, 
tamen  aftus  imperatus  non  cft  ordinatus  nifi 
tancum  materialiier.  Poteftenim  aliquis  habe- 
rc  adum,  qui  eft  ordinatns  Deo,  &  fibi  inordina- 
Scctf  oper.  Tom.  XI. 


tns  ,  tamen  voluntati  crcatx  eft  inordinatusin 
racioneoperacionis,non  rationc  fubftantiae  adus 
in  fe,  ied  racione  circunftantiarum  ,  quia  quan- 
tum  ad  lubftantiam  a^us  non  eft  ordinatus  ,  nec 
inordinacus. 

Ad  aliud,concedo  quod  aliquis  eft  adus ,  qui 
noneft  malus,  nifi  qnia  prohibitus,&  tamen  non 
fcquitur  qu6d  fi  Deiis  facit  eifc,  qu6d  faciat  eum 
fub  rationc  mali ;  fed  ctfi  ille  a^us  fit  prohibicus 
voluntati  creatae ;  non  tamcn  cft  prohibitus  vo- 
luntati  increatx ;  nec  oportet  fubcrahere  zikio- 
ncm  fuam  in  adione  creaturas.Imo  fecundum  or- 
dinationem  fuamteneturcoagerccuilibct  adio- 
ni  voluntatis  creata:  ,  quanquam  lalis  adio  fit 
prohibita  creafurar, 

Dices,  igitur  aiiqnacftet  duplicitas  in  Deo, 
quia  praecepit  vnum  ,  Sc  tamcn  vult  contrarium, 
quia  fi  nollet,  prohibcrct. 

Dico  quod  ficut  praccepit  de  immolatione 
Ifaac  ,  &  voluic  voluntate  figni ,  &  tamen  no- 
luitvoluntatc  bcncplaciti,  fic  prohibet  crcatu- 
ra:  a^us,  quos  non  vult  voluntatc  anceceden- 
te ,  tamen  quando  voluntas  eligit  talem  aduro> 
coagit  fibi. 

S  CH  O  L  I  V  M     III. 

OHendit  fnimo  repugnare  volHntatem  Dei  pecca- 
re  infi ;  tum ,  <]uia  non  petefi  auerti  a  /eformaliter, 
vel  virtualiter  •,tum  etiam ,  ^uia  nihilpoteflvelle,  nifi 
vt  dehite  volendum  efi.  Secundo  ,  prohat  non  pojp 
Deum  caufare  peccatuminalia  voluntate ,  tribm  au- 
thoritatibiu ,  t]uas  tamen  impugnat  ,/edpoli  explicat 
quam  haheant  vim, 

AD  fecundam  quxftioncm,  quia  qua:ritur: 
An peccatum  fit  a  Deofub  ratione  peccati?Di- 
co  quod  non  potcft  pcccate  caufando  pcccatum 
in  fe ,  ncquc  potcft  cfle  caufa  primi  pcccati  in 
alio,fcd  aliquo  modo  poteft  eiTe  canfa  pcccati  fe- 
cundiinalio.  Primum  patet,quia  peccatum  for- 
malirer,veleftauerfio  formalisaDco.vcl  vircua- 
lis.  Primomodo  non  poccft  voluncas  Deiauerci 
k  fe,  nequc  conrraric.nequc  negatiue  :  quia  fi  fic, 
fcqucrctur  quod  vel  eiret  voluntas  fuaaftu  auer- 
fa.vel  quod  cfTet  mutabilis  :  &  fi  eflet  auerfa.non 
poftet  conuerti  ad  bonum,quantum  cft  ex  fc,  igi- 
tur  ciTet  prana  voluntas. 

Item,omnis  voluntas,  quaniumcftex  fe,fum- 
me  vult  fibi  commodum,&:  poteft  refte  vclle  fibi 
fummum  commodum,  quod  nonrepugnat  iofti- 
ti«,hoc  cft  fummum,quod  fibi  compecit;  fed  vo- 
luntati  diuins  competit  fummum  commodum: 
igitur  hocpoteft  fummc  velle  non  repugnance 
iufticia.Non  igiiur  poteft  peccarc  auerfionefor- 
mali,  neque  aucrfione  virtuali.  Probo ,  quia  duo 
contrarianon  ftant  fimul  formaliter;igitur  nec 
aiTenfus  ad  duo  fimul,  quac  nota  funt  efte  contra- 
ria  virtualiter,nonenim  ftacfimulquodfit  af- 
fenfus  formalis  ptincipij,  &  diifenfus  conclufio- 
nis,  quando  vidctur  conclufio  deroonftratinc  fe- 
qui ,  vt  patct  ex  i.  Prior.  &  i  .Poft.  Omnti  mula  e!i 
flerilii,&cc.  illud  enim  eft  veruro  ,  qaia  dubitatur 
hanc  clTc  mulam,  vcl  quia  hoc  Jioto  non  videcur 
difcurfus;igicurcumauerfioneformaliadDcum, 
non  ftatauerfio  virtualis  invidente,  qnodillacft 
auerfio  virtualis;Deus  enim  videt  omnia. 

Item,  non  pofliit  Dcus  habcreaucrfionem  vir- 

tualcm ,  nifi  quia  vellet  aliud  ab  vltimo ,  eo  mo- 

do,  quO  non  cftct  volcndum ;  fcd  Deus  nihil  po- 

L  I     3  teft 


8. 

Ad  tertium. 
TeneturDeM 
ex  lege  fiia 
coagert  vt- 
luntati,  licet 
exeat  in  aHii 
mnlum. 


OlieHio. 


Selufio, 


9' 

Ad    qatftio. 
fecundnm. 


DeU4  non  p»- 
teft  fecigrt 
ttuerftone  a 
fe.nec  for- 
tnati  ,  nec 
virtuali. 


Dem  nopfo- 
teftviSeali- 
quid ,  nifi  vt 
4tcet. 


40Z     Lib.II.DiftinaioXXXVII. 


tcft  vcllcnifi  ficut  eft  volendum,quia  nihil  aliud 

a  fc  poteft  vellc,  nifi  in  ordine  ad  fe,  &  ficut  eft 

volendum. 

10.  Sccundo  ,  dcclaratur  quod  voluntas  Dei  non 

t>nu  nonft-  poteft  ctfc  caufa  primi  peccaci  in  alia  voluntate, 

teftfjfecaMf»  quia  fccundum  Auguftinum  S!j.qua:ft.  q.j.  &  4. 

prtm$feecg-  j^ullo  ftpiente  auclore  fit  homo  deterior  ,/ed  propter 

*  peccatumfit  homo  deterior. 

Item  ,  ibidem,  quxft.  ( i.  yidcuiui  cau/klitatem 
pcrtinet  omne  ^uodeft,  illudnen  eft  eaufa  mn  ejfe ,  fcd 
Dcus  eft  huiufmodi :  igitur,&c. 

Iiem,  AnfclfDus  dc  Libcro  arb.cap.S.difclpulo 
qua;renti  fi  Deus  poflet  auferre  liberum  arbi- 
trium  voluntatis  ?  R.efpondet  qu6d  non  :  ^uiafi 
ficy  aut  hoc  ejfet  volens,aut  nolens.JSTon  nolens,quia  ni- 
hilfacit  nolens ;  non  volem,cum  volantatem  eJfereElam 
fiteam  velle ^uod Depuvult eam  velle :  igitur  fi  Deo 
volente  aufertur  Hbertas  voluntatis  ,  tuncDeus 
vult  eam  velle  quod  non  vult  eam  vclle:  nihil 
autem  impoflibilius. 
I  r.  Primaiftarum  racionura  non  concludit :  nam 

Soluitmthi-  non  fequitur ;  fi  homine  fapienteaucniore  non  fit 
rtfntis  ttd.  homo  deterior :  izitut  nec  Dco  audlorcjquia  ho- 
mo  lapiens  non  operatur,neccooperatur  ad  hoc, 
qu6d  aliquis  peccet ,  quia  tunc  non  manerct  in 
charitate  ,  cum  tcnetur  diligerc  proximum  ficut 
feipfum;  fcd  Deus  non  fic  tenetur  diligere  homi- 
nem,ficut  feipfum :  igitur  Deo  au£i;ore  potcft  ho- 
mo  fieri  dcterior,  hoc  eft,non  cooperaute  ,  quia 
fic  folum  cft  quasrcnda  caufa  priuationis ,  &  ho- 
mo  fic  non  poiTet  non  cooperari ,  &  mancre  in 
charitace,  vbi  fciret  quod  non  coopcrari  forec 
caufa  peccaci  in  proximo. 

Secunda  racio  non  concludit  ,  nifi  dc  caufa 
agentenacuraliter.  Si  enim  ad  caufalitatem  cau- 
ix  nacuralis  percinet  omne  quod  eft,ipfa  non  po- 
tcft  fubcraherc  .nccdiminucre  aliquod  «r^^.  Sed 
caufa  libera  benc  potcft  non  d.irc  ,  cum  ipfa  fit 
totalis  caufa  cncit  is.  Vnde  fi  ratioconclude- 
rec ,  probarct  quo  voluntas  noftra  non  podct 
clfe  caufa»fl3fj^alicuius,cuius  eft  totalis  caufa. 

Terci.i  racio  non  concludit  ,quiailla  rario  fe- 

cunJum  illam  diftinftionem  concluderct  quod 

cgo  non  poflTcm  pcccare ;  quia  fi  fic  ,  aut  Deo 

volence,  aut  nolente :  fi  nolente,  prohiberct  me 

pcccare.  Si  volente  ,  cum    voluntas  fit  reda, 

qus  vult  quod  Devs  vult  eam  vellc  ;  igitur 

non  pcccarem ,  quia  Dcus  vult  mc  peccarc.  Nec 

etiam  fequicur  illud  inconucnicns, quod  Deus 

Vult  cam  vclle  quod  non  vulc  cam  vclle ,  fccun- 

dum  quod  nihil  eft  ifto  impofilibilius  ,  quia  Ci 

oportct  quod  fit  ibi  contradidio ;  igitur  Deus 

depotentia  abfolatanon  poiret  auferrereditu- 

An  potefi  ^'"e™a  voluntate,  neclibertatcm  Confequens 

J)era  facere  cft  falfum ,  quia  Dcus  potcft  caufatc  prius  fine 

voluntttem    poftcriori ,  &  fic  conferuare.  Cum  igitur  natura 

fini  libirta-  volmjtatis  fit  prior  Iibcrtate,&  rc(3:itudine,Dcus 

pofict  vnumconfcruare.aliud  non. 

Quarto ,  apponicur  racio  magiftralis  ad  con* 

'        clufionem  in  priorem  ,  fecundtim  quod  malum 

q  iS.arc.s!  pos"*  poteft  efte  «1  Deo  ,  fcd  non  malum  culpa:; 

Alt»  mtit  quia  poena  repugnat  bono  crcaturae  formaliccrj 

pro  opinion*  fcd    culpa   rcpugnat   bono  diuino  forroaliter, 

ifi»-  quia  opponitqr  diledioni  Dci ,  qua  Dcus  in  fc 

ipfo  amarur. 
Reyeitur.  Scd  illa  ratio  minus  valct.  Prim&enim  fe- 

quitur  quod  nihil  in  entibus  pofllt  caufarc  pcc- 
catum,  quia  Dcus  illud  non  permitteret,quod 
fibi  repugnat :  quia  fi  efiet  calidnm  infinitum  in 
natuta,fi  propiec  cius  adiuicutem  non  pofllc  cau- 


fari  fibi  repugnans  forraalitcr  a  caufa  fortiori 
in  cntibus:  igitur  multo  fortius  pcrmittcrct  id 
fieri  a  caufa  dcbiliori.  Si  igitur  culparcpugnat 
formaliter  bono  diuino ,  cijm  illud  fit  infinitum, 
non  petmittet  aliquam  culpam  in  entibus.  Pra:- 
terhoc,  fi  culpa  ellet  deftrucns  bonum  diuinum 
formaliter ,  ficut  ille  dicit ,  tunc  eflet  contra  bo- 
num  crcaturs  formalirer ,  &  hoc  tantum  in  adu 
fccundo,  ficut  potcft  dici  qu6d  gratia  eft  bonum 
diuinum  ,quia  k  folo  Deo  daiur  ,  &  illam  priuat 
culpatantijm  ;  igitur  metaphoricc  eftculpacon- 
cra  bonumdiuinuro. 

S  C  H  O  L  I  VM    IV. 

Hic  tenet  DoElor  ,fi  Dew  mn  tjfet  paratm  ceticur- 
rere  ad  reQitudinem ,  quod  voluntoi  creata  nullo  mo- 
do  peccaret ,  quia  non  haheret  in  fua  pote^ate  bene 
operari.  Docet  etiam  Deum  dare  voluntate  confi- 
tjuenti ,  quod  dare  veluit  antecedenti,fi  non  ponatur 
obex ;  vnde  httc  caufaMs  eft  vera ;  ideo  Detu  nonponit 
reElitudinem ,  <]uia  caufa  feettnda  non  ponit ,  &  non  e 
contra.  DetfuelatiitsinOxon.hiCfjHaft.  x.  num.  14, 
Ex  ijuopatet  iuxta  mentem  DoSioris ,  Deum  minkni 
pndefiniiffe  aElumpeccati  abfilute,  nulla  noftra  coope- 
ratione prauifa;  quianon  erat paratfu,^uantumefl 
defi,  eaufare  aiium  benum  rnecum ,  ante^uam  praui~ 
dit  quid  eram  faElurui ;  fiergo  pradeterminauit  talem 
a£lum  malum afi ,&  a  me deberefieri ;  hec  decreto 
pofite  ,fine  vtlo  meo  concurfu,  vel  cenfenfu  prtuifo  re- 
pugnat  ^uin  effeSium  habeat.  Vnde  communiter  Sco- 
tifi*  talem  prxdefinitienem  abfolutam  negant ,  tjttes  vi- 
deinOxon  htc  in  Scholie  num,  14.  &  colligitur  e.v 
Do&.  exprefse  in  4.  dift.i,^.  i^uift.G.  vbi  ait  tolli  liber- 
tatem  caHfitficunda ,  fiprsucniatur  ^  caufafupc- 
riore  agentcad  vnum  ,  &  i,  Phyfic.  tjuift.  8.  doctt 
caufam  fecundam  determinare  caufamprimam.  Vide 
Scholium  inOxon.primo  di>i.  i^.num.^i.ponendo 
tamen fcientiam  conditionalem  inDee ,falualibertatt 
noftra ,  eiia  decreta  de  futuritiene  aBuum  neftrcrum 
ftarepojfent. 

DIco  igitur  ad  iftum  articulum  fecundum, 
quod  Dcusdepotentiaabfoluta  poteftefle  c/n,     /r» 
caufa  non  rcditudinis  in  adu  ,  &  tamen  adhuc  t»ufsntnr*' 
non  cflet  caufa  peccati.  Primum  declaro ,  quia  Bitudinii, 
Dcus  potcft  confcruarc   prius  finc  pofteriori,  »<if>uc  nS effet 
cum  hoc  poflit  voluntas  noftra  :  igitur  cum  *'*"!*  P'"*' 
adlus  fic   prior   reditudine  ,  vel  curuitate   in 
a6tu  ,   Deus   potcft  agcre  cooperando  volun- 
tati  ad  adtum ,  &  non  cooperari  ad  re£titudi- 
nem. 

Secundum  declaro  ,  quod  non  propter  hoc 
efl^et  caufapcccati ,  quia  voluntas  tunc  non  pec- 
caret  in  opcrando  non  rede  ,  quia  nifi  Dcus  co- 
operaretur  ad  ceditudinem  ficut  ad  adum  ,  non 
eflet  voluntas  deb^itrix  reditudinis,quia  non  ha- 
bcrct  in  eius  potcftate  tc6te  operari;  quia  fi  Deus 
non  coagit  ad  rcditudinem  ,  fubtrahitur  fine 
quo  non  cft  in  poteftate  voluntatis  redc  ope- 
rari.  Idc6  au£toritates  Auguftini  &  Anfelmi 
non  concludunc  de  potcftate  abfoluta  ;  tamcn 
de  potentia  ordinata  quidquid  Deus  anceceden- 
tcr  dedit ,  dabit  voluntate  confequcnte ,  nifi  im- 
pedimentum  ponatur  cx  parte  rcccptiui  poncn- 
doobicem.  Nunc  aucetn  homo  ex  libcro  arbi- 
trio  poreft  agere  rcdc ,  hoc  cft,  non  obliquc ,  & 
antp  primum  peccatum  nihil  impedit  ex  parte 
pafll ,  quare  Dcus  non  debeat  dare  voluncate 
confequente,quod  dcdit  voluntate  amccedcnte. 

Quia 


Qu^ftio  1 1. 


403 


14. 


Qaia  antc  primum  peccatum  non  ponit  obicem: 
igitur  ante  primum  peccatum  nonj  poteft  Dcus 
dc  potcntia  ordinata  fubtrahcrc  influcntiam 
fuam,  quin  agat  coopcrando  ad  te&itudinem 
Hcut  ad  adium. 

Quomodo  igitur  contingit  ptimum  peccatum 
trimi^iMf»  poft gratiamJDico  qu6d quando dux  caufx con- 
VHifirmittr     cutrunt  aftiuc  ad  hoc ,  quod  adkus  fit  rc6lus,  non 
*tenti,p<>tefl  gft  rcditudo  jn  effeftu ,  nifi  in  vtraque  caufa  fit 
'd»uccu*'  rc<^itudo:igitur  prima  caufa  non  fubtrahcntc 
reftitudincm ,  fcd  vniforroiter  agente ,  potcft  fc- 
cunda  caufa  oblique  agere,  quia  redlitudo  cft  ab 
ambabus  ,  vt  'i.  caufa  integra  i  idco  Dco  agcnte 
poteft  voluntas  creata  obliqucagere,ita  quod 
ipfum  cft  primum  fubirahens  re6litudincm,&  fic 
inteUigit  Auguftinus  qabd/ipienie  au£iore  nen  fit 
homo  deterior ,  quia  fapicns  inquantum  fapicns, 
nunquam  potcft  efleprimum  fubtrahcns  rcditu- 
dinemjfcd  bcne  potcft  cflc  fecundum  fubtrahcns, 
propter  demeritum  primi  fubtrahentis  ,  &  ficeft 
intelligenda  alia  Aafkoikns, <\a6diUMd,adcHiH4 
caufalitatem  fertifiet  eJJe,qHodefi ,  nonpotefi  ejfe  pri- 
mHmfiAtrahtns. 
Htm»  ntn         Ad  Anfelmum.dico  quod  nequc  peccat  homo 
peecAt  ,  Det  £)go  volcnte ,  ncquc  nolcnte,  fed  Deo  non  vo- 
voUnii ,  »«-   lentg^ficut  ncc  annihilat  volens,  ncc  noleus  ,  fed 
jninee  *.     jg^jj^j^  ^o^yjjjgQS  confcruare.  Et  cum  hicdici- 
tur ,  hoc  eft  voluntatera  eiTe  tedam ,  velle  quod 
Dcus  vult  cam  velle,  verum  eft  ;  fcd  non  oportec 
qu6d  velit  hoc,quod  Dcus  vult  cam  velle  volun- 
latc  figni.  Et  fic  cum  teftitudine  volantatis  crea- 
tx  ftat,  qu6d  veiit  quod  Deus  vult  eam  velle  vo- 
luntate  beneplaciti  ,  Sc  quod  non  velit  quod 
Deus  vult  eam  vclle  voluntaie  figni :  ficut  Deus 
voluic  Ifaac  interfiei ,  &  non  interfici  ,quz  non 
repugnanr.  Dico  igitur  quod  ratio  Anfelmi  non 
concludit  de  potentia  abfolata  Deijfed  dc  potcn- 
7fi"c"nir»di-  "* ordinata non  potcft  Deus  velle  adlu pofitiuo 
Bit.  rcAitudinem  non  eflc  in  voluntate  abfque  dcmc- 

rito ,  ncc  aufcrre  libertatem.  Tamenhoc  auferre 
non  concludit  comradidionem  ,  fcd  inconuc- 
nicns  eft  Deum  vclle  voluntate  pencplacici  op- 
pofitum  illius ,  quod  vult  voluntatc  antcccdente 
finedemerito  rccipientis. 
1  j.  Dc  tcftioarticulo,qu6d  Deus  poteftefle  caufa 

Loqmtur  di  peccati  fccundi  aliquo  modo  vide(ur,quia  pccca- 
/«"•  /«rf«  tum  fccundum  eftpoena  primi :  fed  omnis  pcrna 
eft  i  Deo.Dico  quod  vcrum  cft  de  poena  pofitiua, 
quod  hsccft  pofitiue  \  Deo  :  tamen  Ci  pcccatum 
eft  poena  pcccati  ,  non  omnis  pcena  eft  in  volun- 
tate  <l  Dco  agentc,neque  non  agcnte,  fic  quod  fit 
in  voluntaic  cx  hoc ,  quod  Dcus  non  agit.  Om- 
nis  taracn  poena  eft  in  voluntate  ab  ipfa  volunta- 
te  agcntc.quia  prima  poena,  qux  eft  primum  pcc- 
catum  ,  eft  <t  voluntate  creata  totaliter  ,  ita  quod 
neckDeo,quta  infligit ,  nec  quia  fubtrahit  re- 
cbiiudincm.  Ipfa  cnim  voluntas  creataeftnata 
rcdc  agere,&ad  hoc  tenctur,  &  Deo  agente 
vniformiter  voluntas  creata  ptimp  fubtrahit  re- 
ftitudinem.  Ide6  oranis  culpa  cft  i  voluntaie 
creata  ,  fed  non  omnis  a  Dco  fubtrahcnte  re- 
(flitudincm  :  quia  ptima'  carcntia  tantum  eft  ^ 
voluntate  ctcata  fubtrahcnte  re<flitudincm  Deo 
agente  vniformitcr  ficut  priiis  ;  fcd  fccunda 
carentia  poteft  eflc  ^  Deo  fubtrahente  redlitudi- 
nera  iuftc. 

Exemplum  ad  hoc.  Si  aliquis  debeat  lcgcre  in 
libro  ,'duo  funt  fibi  nccciraria ,  apcrtio  palpebra- 
rum ,  &  lumen.  Efto  igitut  quod  illuminans  non 
fubtrahat  lumcn,  fi  fit  claufio  palpebracuna ,  non 


Aufeff*  li 
bertitem  vo 
luniati ,  non 


fitmft»  fr» 
»nni  intem 
midt. 


etit  vifio ;  ic  tunc  fi  in  fecundo  jnftanti  natura; 
fubtrahatur  luraen  proptcr  eius  demcritum  in 
primo  inftanti  naturs ,  in  fecundo  inftanti  eric 
non  vifio  cx  duplici  caufa.  Sic  in  primo  inftanti 
naturz  voluntas  creata  fubtrahit  redlitudincm: 
&tunc  in  fecundo  inftantieftcx  duplici  caufa, 
inquantura  eft  <l  volun  atecreata,eft  culpa  ,in- 
quantum  a  Deo ,  eft  poena  peccati  in  ptiino  in- 
ftanti  naturx. 

Ad  primura  principale  ncgoiftara  confequcn- 
tiam:peccatum  inquantura  poena  eft  a  Dco:igiiur 
inquantum  culparquia  iara  patet  quod  alia  ratio- 
nc  eft  poena,&  alia  rationc  culpa.£t  cum  dicitur 
qu6d  raagis  nialum  cft  poena  quam  culpa  ;  dicit 
vnus  Doftor*  ,  eft  magis  malum  culpa,  quia  fa- 
cithominem  magis  malura:quiabonum,vel  ma- 
lura  fimplicitet  confiftit  in  a(Stu,&  nun  in  poten- 
tia.'Illud  non  valet.  Non  enimdicitur  albedo 
magis  colorqukm  nigredo,quia  magis  colorat 
fupcrficicm,lcdecontra,  quiaplus  cft  dcnatura 
coloris  in  albedine ,  &  ideo  lequitui  qu6d  magis 
caufat  in  fubicc^o.Dicit  etiam  idem  Dodlor  qu6d 
bonus  vfus  eft  raclius  quam  illud ,  quo  vtens  po- 
teft  vti ,  &  ideo  priuatio  eft  peior  ibidem  :  fimi- 
liter  eft  falfum  ,  quia  fimplicitcr  raelius  eft  il- 
lud,  quo  poieft  vti,  qukm  vfus,  ctfi  non  fit  lauda- 
bilius.  Et  prxter  hocfequeretur  quod  adlus  vo- 
luntatis  citet  nobilior ,  quam  intellcdus  ,  cum 
aftus  voluntatis  fit  vltimus  vfus  ,  quod  ta- 
men  ipfe  ncgar.  Similitcraliud  dicir ,  quod  per- 
feftio  fccunda  eft  perfe^ior  quim  perfedlio 
prima,quod  impofllbileeft,  quiaaccidensnun- 
quara  cft  perfedlius  fubftantia  lecipientc  ac- 
cideus. 

Dico  igitur  qu6d  raalum  culpz  cft  pcjus, 
qukm  malum  poena: ,  quia  ptiuat  bonum  perfe- 
Gda%  quim  poena:nam  culpa  priuat  bonum  iufti- 
tix,fcd  poena  ptiuat  bonum  commodi.  Neutrum 
tamen  hotura  ptiuatbonuminadu  primo  ,  fed 
bonura,quod  dicit  perfc(5lionem  fecundam.  Nec 
poteft  culpa  priuare  bonura  natura» ,  hoc  eft  ,  in- 
trinfecum,  quiagradus,  finc  quo  poteft  perfedio 
prima  manere,non  eft  de  cflentia  eius. 

Et  ciim  dicitur  poftca,qu6d  aliquod  peccatura 
eft  formalitcr  pcenajdico  quodlibct  peccatum  fe- 
cundum  poflet  dici  formaliter  culpa ,  hoc  tamen 
erir  inquantum  eft  i  voluntatc  crcata ,  &  nun- 
quam  inquantum  eft  a  Deo  nifi  dcferendo,  &  in- 
quantum  eft  ^  Deo,eft  pcena. 

Adaliud.concedo  qu6d  a  Dco  poteft  eflefub- 
tradlio  in  fecundo  peccato  ,  non  autem  in  primo 
inftanti  natutx  dc  potentia  ordinata,  &  fic  poceft 
Deus  in  fecundo  inftanti  efle  caufa  culps  non 
agcndo,&  iufte,vt  diilum  eft. 

Ad  aliud,  dico  qu6d  voluntas  creata  non  pcc- 
cat.quia tantijm  ai^ustaliseft  ab  ea,quantura  ad 
fubftantiam  aiftus,  quia  voluntas  Dei  pcccaret  in 
hoc,quia  etiam  talis  ACtas  eft  ab  ea;fed  peccat  vo- 
luntas  creata ,  quia  clicit  talcm  a(5lum  ,  &  diflx>r- 
inirer  regulx  fux.  Vnde  eftpcccatuminquantum 
elicitur  abaliquo  debente  concorditer  agerere- 
gulx.Sed  non  fic  tenctur  voluntas  diuina  caufare 
talcm  a(flum  folum  vt  concorditer  regula: ,  fed  ex 
potcntia  ordinata  tenctut  coageie  cuilibet  zQtai 
voluntatis  crcatz. 


16. 

Ad  tirg,l, 
hiiiifs  q.x. 

*  S.Thom. 
l.f.  q.  48. 

»rt.vlt. 


Melius  e/l 
frincifium 
v/*ndi,quam 

vfui. 


Ad  ftcuft' 
dum. 


Adttrtium, 


LI    4 


DISTIN 


404     Lib  I T.  Diftinaio  X  X  X  V 1 1 1. 


frimum. 


iecimdum. 


^KHum. 


Cmri, 


DISTINCT.     XXXVllI. 
Qv^  s  T  1  o     Vnica. 

Vtrum  intentiojtt  aSim  <-volmtati4  circa 
pnem  '-ultimum  ? 

Alcnf.i.f  .y. I oS.m. l .i.(^  5 .D.Tliom.  1 .1  .j. i i.arM.f^  hU 
q.i.».^.  D.Bonaii.».!.  5.1.  Rich.i^.^.  •j.x.  Ducand.j.i. 
Gabr.ji.  \  iit.\.\.i.dt^.^o.'icol.hicinOxon, 

J^fe^^^M  Irca  diftinifHonera  38.  qiijeri- 

7 /:rjAm>^-<i  jyj.  ^ytyyn  intemio  fit  atlw  foliu* 

voluntatis  njpe&ufini^  vlrimi?<^6d 

non.Secondo  Phy(ic.text.45).Ow;«f 

a^e»!  perf  a^npropterfiHem ;  agen- 

tia  naturalia  funt  agentia  pcr  fe  :  igitur  talia  tcn- 

dunt  in  fincm,non  igitur  fola  voluntas. 

Item.Auguftinus  11.  dc  Trinit.cap.z.  T^onefi 
vifo  diftinEla  fine intentione copuhmte :  vifio  non  cft 
adlus  voluntatis:igitur  intcntio  poteft  efle  ipfius 
inteliectus. 

Iccm,  Mattli.6,  Si  ocnlnituusfmplexfuerit  ,to- 
tum  corpiu  lucidum  erit.  Lumen  pcrtinct  ad  in- 
icllednm  :  igitur  intentio  non  cft  foliiis  vo- 
luntatis. 

Itcm  ,  fi  eftetfolum  refpcdu  finis  vltimi  ,non 
e/Tet  refpcdu  alterius.  Confccjucns  cft  falfum, 
quia  voluntas  intcndit  finem  ptopinquum,&  nou 
folum  vltimum.  Pra:tcr  hoc,codcm  adu  vult 
lincm,  &  ea,quaE  funt  ad  finem; 

Oppofitum.  Magifter  in  litcra  dicit  quod  mul- 
ta  volumus,proptcr  qux  alia  volumus. 

S  C  H  O  L  I  V  M. 

Conclufio  efl  ajfirmntiua  ,  re^uirit  tamen  intentio 
actum  intelleilM.  A^lm  colUtiuns  medtj  ^id finem  fur- 
tc  biibet  duos  alios  aSlui  circa  extrerna  cclUtioms.  Si 
vno  aEIh  Hndatur  in  7nedium,& finem^eriifimui  inien- 
tio,&  vfu. 

Dlcoad  qua;ftionem  quod  intendere  proprie 
cit.in  aliud  lendcre,  &;  hoc  modo  principa- 
litereft  poientia;  libcra:,  cum  vcro  libeic  vellcfit 
totius  libcri  aibitrij  qnod  includir  intcllcdum  & 
voluniatcm,  &  fic  totuis  potcntia;  libcr<T  crit  in- 
tendere.  Dico  ctiam  quod  voluntas  potcft  ordina- 
re  obiedum  fuum  ad  aliud  ,  quia  potcft  rcfcrrc 
vnum  ad  aliud,  ficut  inccllcdus,  propter  eius  im- 
raaterialitatem  , &  libertatem  ,  &  poteft  ad  inui- 
ccm  comparare,&  poteft  confcrre,  &  difcurrcre. 
Iftc  adus  potcft  dupliciter  confiderari ,  vel  fe- 
cundum  qu6d  cft  quid  volitum  folam  ,  vel  vc  eft 
propter  quod  aliud  cft  volitum.  Hoc  vult  Anfel- 
mus  ,  quod  in  volito  efi  dare  tjuid  ,&cur  ,Si  quod 
rcfcrturad  aliud,dicitur  vfus.  Sic  intcntiodici- 
lur  voluntatis  proprie.  Vnde<«««(:/«y^dicitur  in 
aliud  tcndcre.  Non  cnim  propric  dicitur  incen- 
dcre  ,  quod  ab  alio  dncuur.  Talia  cnim  mar»is 
tenduntur  ,  quam  tcndant ,  vt  potentia:  naturalcs 
raerc  ,  &c  poiencia;  fcnfitiux.  Scd  potcntia  libcra 
tcndit,  &  non  ducitur:pra:tcr  hoc  tendere  non  di- 
citur  propricni fi  refpcdu  non  habiti,&  hocpet 
mcdium  intcndcns,&  terminun*. 
yints  vlii-  Sedcftnc  idem  adus  refpedu  vltimifinis  im- 
Tnui  n'ius  po-  mcdiatc  ,  &  qui  cft  ad  vltimum  per  mcdia  ?  Dico 
fitiuus  «  lus  j-y^j  vltimum  poteft  accipi  duplicitcr,  vcl  fimnli- 
citcr  vltnnum  ,quod  oranmo  non  eft  ad  aluid 


t. 


ordinabilc :  vcl  vltimum  ncgatiue  ,  &  pro  tunc: 
quianon  .idualitcr  ordmatur  tuncad  poftcrms, 
licet  habituaiitcr  ordinctur.  Piimo  modo  ,  non 
oportct  quod  omnis  intcntio  fit  rcfpediru  vlcimi 
immcdiati  ,  nec  pet  confequens  quod  idcm  fit 
adtus  refpcdu  vltimi ,  pro  rclpcdu  cius  ad  vlti- 
mum.  Sccundo  modo,  dico  quodfic^quiaomnis 
rntentio  cft  relpcdu  alicuius  vltinii  tunc  cogniti 
in  adu.  Sicnt  darc  pauperi  decmofynam  ,  dacur 
fibi,  vt  pafcatut,  tunc  vfus  non  eft  vltimum  ,  eifi 
vlteriiis  pafeatur  ,  vt  Dco  placcat ,  adhuc  illud 
habet  racionem  vltimi,  tunc ,  ideo  intentio  non 
poteft  eire  vfus. 

An  tamcn  fit  vnus  aCtus  intcntio  ilIorum,qu£e 
funt  ad  fincm,&  finis.-Dico  quod  adus  collatiuus 
eft  vnus,&  tamen  duorum  :  alitcr  nullo  adu  co- 
gnofcerctut  conclufio  vcra  piopier  principia,  ncc 
intcndercnturqua:  funt  ad  finem  propter  finem. 
Intcntio  igitur  potcft  cfte  vnus  adus  collatiuus 
circa  duo,  &  potcft  eftc  duo  adus  diftindi  intcn- 
deudo  illud  in  fe,  quod  cft  ad  fincm  in  ie,  alia,  & 
alia  intencionc.  Et  fortc  quando  eft  adus  coUa- 
tiuus,  funt  duoali)  adusdiftindi  fecundum  fe> 
quia  nifi  fimul  fit  adus  huius  fecundiim  fc,  &  il- 
lius  fecundum  fe,quando  eft  attus  collatiuus  non 
benciudicatur  conucnientia,  &  diffcrcntia  ifto- 
ruinfccundum  fe.  Ncc  vidco  vndc  dcftruantur 
illi  adus  diftindi  fccundum  fc  ,  cum  adus  colla- 
tiuus  fupcruenit.  Sicut  cnim  vifus  fimul  habet 
adum  albedinis  diftindum  fecundiim  fc,&  ni- 
grcdinis  fccundum  fc,quando  adu  iudicat  di- 
uerfitatcm :  fic  intcllcdus  ,  quando  habct  adu 
adum  collatiuum  duorum  ,habet  adum  diitin- 
dum  vtriufque  cxtrcmi  fccundum  fe  ,  &  voiun- 
tas  iii  confcrcndo,  &  tcndcndo  in  finem  proptcr 
id,quodcftadfinem. 

Ad  primum  principalc  ,  concedo  quod  omne 
agcns  pcr  fe  agir  propter  finem,  &  fiiniliter  cx  in- 
tcntione  finis.  Sed  xquiuocatur  intemio,  quia  na- 
turalitcradiua,vel  paffiua  non  propiic  tcndunt 
in  fincm,  fcd  tcnduntur,vclducunturablntelli- 
geiuia  cognofccnte  finem  ,  idc6  non  oportct 
quod  proprie  intcndant  finem,  fed  dirigantur  ab 
intcndcntc. 

Adaliudidico  quod  intentio,de  qualoquitur 
Auguftinus,cft  ipfius  volunracis  ;  &  non  dicit 
quod  in  omni  vilione  diftinda  co:icurrit  volitio 
diftinda,quiafaltcm  prima  vifiodiftinda  prs- 
cedit ,  quiaintcntio  diftinda  volunratis  non  po- 
teft  cfte  antc  diftindam  intellcdionem.  Scd  ante 
dillindam  intelledioncm  potcft  cfTc  vifio  exte- 
rior  diftinda  ,  ctim  vifio  poteft  incipere  k  diftin- 
da  inrcntione  copnlance ,  vel  cifc  fimul  cum  iUa, 
vel  potcft  cfle  antc  eam:ide6  non  cft  neceflc  quod 
foluni  ficincipiar. 

Adaliud,  dico  qu6d  rcquiritur  reda  ratio.fi 
dcbet  elle  reda  vifio  fpiritualis  ,&  vtilii  ,  vel 
qaod  reda  intentio  requiritur  tanquam  praruia, 
vcl  faltemcommunitcr. 

Ad  aliud  ,  dico  quod  omnis  intentio  propric 
cft  vlcimi  finis  pro  tunc  ,  &  poflibile  cft  ,  qi.od 
eodcni  adu  tcndcndi  tcndat  voluntasad  tiiicm, 
&  in  ca,  qua:  funt  ad  fincnii&  alio  adu  diftindo, 
&alio,&  fortc  quando  eodem  adu  collatiuo 
vult  fincra ,  &  caqua:  font  ad  finem  ,  aliquo  adu 
diftindo  vult  fincm,&  alio  adu  vult  ca  qux  func 
ad  finem. 


DISTIN 


3- 

Iiiteuiio 

VttUS     AiUi 

coiUiimis. 


4- 

A4  jirgum. 
fr  muri . 
Naiurali» 
fr.agu  egun- 
tur  ad  f.tiem 


Ad  fxun' 
dum. 


Adttrtiumi 


Ad  qM»r' 
tum. 
Intemio 
quAndcque, 
cirt»  fnem 
(^  mtdi». 


Qu^ftio  I.  &  1 1. 


405 


I. 

Argummt, 
frimum. 


Sttundum, 


Ttrtium. 


§i<f»rtum. 


Cmtrk. 

Sufericr 
feintiU*  r*- 
tionis,  'iyndt- 
rijis. 


Z. 
Argumtnt, 
primum. 
Stcundum, 


Ttrtium. 


Ctntri. 


DISTINCT.    XXXIX. 

Q^  iE  S  T  I   O      I, 

Vtrum  Synderejis  pt  in  n^oluntate  f 

A]ea{.x.fq76.m.i.t.  D.Thom.i./.}??  «rMt.  D.Bonaa. 
hic  urt.t..  j.i.«.  Rich.«.}  j  Ducand.  f.4.  Gabr.  j«*/?.i. 
Vafq.I.i.rf-JJ.Scot.ia  Oxon. 

Irca  iftam  (liftindtionem  39. 
quzritur  pcimo.  f^trian illud  in  no- 
bii,ejuod/imperreJiftit  malo,fit  in  vo- 
iMKtMe  ?  Quod  lic.  Hicronymus ,  & 
ponicur  in  licera  ,  dicit  qu6d(7/«^ 

in  nebtsfimper  vnlt  honum,  &odit  mdum  j  vcUc ,  & 

odire  runtipiius  voluntacis. 

Icem ,  Ambrofius ,  &  ponicur  in  litera ,  dicic 

quod  veluntM  natnraliter  vtdt  bemtm ,  igitur  necef- 

fario  vulc  bonumiigiturnecefTariofugit  malum, 

&  renftit  (ibi  per  aliquid  in  ea. 

Item^Anfelmus  dc  Concordia ,  cap.  16.  &  44. 

voluntM  non  velU  commedum  ne^Mitfibi,nec  iufta,eitm 

bena  iuftafint  meliora,yt  probatum  cft  prius. 
Item ,  appetirus  inferior  habet  quo  rcpugnat 

difcontienienti  ;  ncccfEcate  cnim  naturali  fer- 

tur  in  (ibi  conuenicns  \  igitur  &  appetitus  fu- 

premus. 
Oppofitum.Magiftcr  in  litera  de  fuperiori  fcin- 

tilla  rationis,quae  non  potuit  euelli  in  Cain,qua: 

dicicur/J^wi/^r^jf:  fupedor  fcincilla  rationis  uon 

eft  in  voiuntace,fcd  in  intellcdlu. 

Q^  ^  S  T  I  o      II. 

Vtrum  conjcientlafittn  intelleSiu yipel in 
yotuntate  .<• 

Alcnf.i./.f.77.»w  j.D.Thom  i.f.f.79.  «.i  j.  D  BeaM.hie 
«.1.9.1.  Rich.A.i.j.t.  Gabr.  j.i.  Vafq.i  i.</(^.39.  Scot. 
M  Ox»n,  hic. 

V  6  D  in  voluntate  :  quia  confci?m  ia 
dicitur  bona,veI  malaibonitas,  &  ma- 
liciacanium  funt  in  voluncacc, 

Item  ,  poena  pertinec  ad  confcien- 
^iara:fedgaudium,&pccna,vel  criftitia  pcrtincnt 
ad  partem  appetitiuam  :  dicitur  enim  poena  ,  ver- 
mis,remorfus  confcientix. 

Item,  fi  confciencia  fic  in  intellci^u.qui  habe- 
rct  plus  dc  cognicione,habercc  plus  dc  conicicn- 
tia,confeqoens  falfummanifcftc. 

Oppofituro.Ecclef.i. Scit confiientia  tua^uia & 
w ,  &c.  vbi  ponitury«V^  ipfaconfcicntiaj^/rfcft 
adtus  incellcdus. 

Icem,a(^us  confcicntiac  funt  teftificari,  accufitre, 
iudicare,  diri^ere,  &  le^ere  ^uafiin  libro.  Omnes  ifti 
adlus  funt  ipfius  intcUc6tus  :  non  igitur  eft  con- 
fciencia  in  voluntace. 

Aliac  du2  quaeftiones  hic  poflunt  proponi 
abfque  argumencis ,  fciliccc  vtritm  omnis  confiien- 
tia  liget  ?  &c  vtrumgraulus  peccet  qui  facit  ficunditm 
cenfiientiam  erroneam,c[itam  quifacit  centra  eam. 

SCHOLIVM     I. 

Sententia  Henrici  ,fyndereftm  (fr  confiientiam  efte 
in  valuntate  ,  refiitatur  quoad  fynderefim ,  quia  aSu4 


huius  Hecceffarim;fed  trulltu  a5lm  veluntatis  eft  talu; 
quia  nec  necejfario  vult  benum ,  velfugit  malum.  de 
ejHo  in  O.xoH.  \  .q.^.Synderefis  erge  eft  in  imeUeSlHyijuia 
neceffario  mwmurat  centra  malum ,  alUciens  volunta' 
tem  vt  idemfaciat, 

AD  duas  priraas  quaeftiones  refpondet  vnus 
DoAor  quod  lex  naturx  cotinet  vniuerfales 
regulas  agendoriMn ,  &  pertinci  ad  intellcdlum. 
Similiteribi  eft  conclufio  conclula  pradticc,  vcl 
didlamcn  vhimatum  rationis.  Iftis  duobus  in 
intclledlucorrcfpondent  duo  in  voluntate :  legi 
naturae  in  intelledbu  corrcfpondct  in  voluntatc 
motorvniucrfalis,  &  dicitut  ftimMlM,\e\/yndere- 
fis  ,  &  dicitur  cftie  quaedam  inclinatio  naturalis  ad 
id ,  quod  didiac  lex  naturx  rationi  reds  ,  vcl  di- 
d:amini  rationis.Circa  conclufionem  corrf  fpon- 
det  in  voluntate  motot  patticuiaris  ,  &  dicitur 
eftc  con/cientia ,  ita  quod  pcr  elcdioncm  eft  affcn- 
fus  illi ,  quod  eft  conclufum  fyllogifmo  prai^ico. 
Ponit  igitur  fyndercfim  in  voluntatc  ,  &  con- 
fcientiam.  Similitcr  &  alibi  dicit  idem  Du6i:or 
quod  illud  didlamen  racionis  imponit  onus  vo- 
luntati ,  ctfi  eft  di6tatum  ratione  demonftratiuaj 
imponit  onus  neccilario  voluntati ,  ita  quod  non 
eft  in  poteftate  voluntatis  recipere ,  \cl  non  re- 
cipere.  Si  autem  eft  didlatum  rationc  probabili 
tantum  ,  non  necciTario  imponit  onus  voluntati, 
tamen  voluntas  poteft  dimitterc^  didato  nccef- 
farioirationeimperando  intellc6lui  nonconfi- 
dcrare  talia.  Vcl  quod  intellcdlus  ftet  circa  alia 
confidcraca,  vel  quod  inquitat  aliquas  rationcs 
appatentesincontrarium  ,  &  fic  cxponit  inien- 
tionemPhilofophide  hac  materia.  Primo  igituc 
cft  ratio  re6la,&  eft  lcx  natura;  in  inicllcdu, 
q'i6d  fuperiori  eft  obcdiendum.  DeinJe  fub  lcgc 
naturz de particulari  agibili  illecft  fupcrior,&: 
concluditurquod  huic  eft  obedicndirm.  Dcinde 
fequitur  onus  impofitum  voUmtati.  Dcinde  vo- 
luntas  plane  cligit  didbaium  a  ratioiic.  Dcinde  fit 
in  ca  confcJcncia. 

Alitertameu  intclligo,  qnod  ifta  fint  poncnda 
inintellc6lu:quod  piimo  dcclaio.  Dc  tcipfanon 
folum  intcUedlus  habct  cognitioncm  per  fc  dc 
principiis  fpcculabilibus.fed  etiam  de  pcr  fc  prin- 
cipiis  agibilibqs  ,  qux  funt  pcr  fe  nota  in  illo  ge- 
ncre  notis  terminis:quia  prima  principia  agibilia 
non  poffunr  plus  rcfolui  in  principia  fpccnbbi- 
lia,  quam  c  conrra  ;  fcd  funt  ptima  ,  &  pcr  fe  no- 
ra  correfpendcntia  legi  naturar.  Sed  didum  cft 
prius  qood  voluntas  non  ncccfTario  tcndit  in 
fincm  oftciifum  viatori ,  quia  non  potcft  aliquid 
ei  aliquid  ita  clarc  oftcndi ,  dum  cft  in  via  ,  quin 
pofHc  hoc  non  vclie :  igitur  non  eft  aliquod  ita 
malum  ,quod  podit  fibi  oftcndi  ,&  fubratione 
mali  quantumcunque  noti,aquo  ncccfTariodif- 
fentiat.  Non  enim  habet  ncccfrario  nolle  refpcdJu 
mali  noti,  nec  velle  refpeftu  boni  qualitercunque 
cogniti  in  via :  igitur  illud,  quo  ncccfTario  cft  af- 
fenuis  bono ,  crit  in  intelledu.  IntcIIcftus  enim 
poteft  viderc  principia  in  lumine  natiirali ,  qui- 
bus  neceftario  a(1cntit,&  conclufionibus,quas  vi- 
det  neccfTario  fcqui. 

Dices,etfi  vokintas  inqnanti!lm  libera,  non 
velit  bonum  neccfrari6,tamcn  vr  natura,neccila- 
rio  tendit  in  bonum. 

Dico  quod  nunquam  voluntas  fit  potentia 
operatiu.i,  adhuc  cft  rccrpriua  volitionis ,  &  t an- 
tum  vt  libera  opcratur,  quia  vt  rccipir ,  nullum 
adlum  fecundum  habct ,  nec  aliqucm  adum  cli- 

citum 


0/«».  Henr. 
juedl.i.q.li- 


Syndireps  ^ 

coufcittiti» 
in  votuntttt* 
ficunJum 
Hinricufu. 


4- 

Vo'ur,iiu  nin 
ntiijjario 
vult  binum, 
VI  l   maium. 
de   ^UB  I. 

''•«•7  4- 6"  4. 
dijt  4.3  9. 


4o6        Lib.  1 1.  Diftinaio  XXXIX. 


14. 


DljJtflU  t/l 
nin  fequi 
tjfUod  »  ratio- 
ne  brtiFlicit 
vliimntim 
diHsmm  efi, 


6. 

Cinf(itnii4 
ia  tnuHtiiu. 


Jfnbitui    in- 

ttUeSlus  vn» 
»Sh  gfgni'^ 
lur,voluntit- 
tii,non. 


7- 

Cenftienti» 
€»n:orsfcitn- 
ti*  rolfi. 


citiim  potcft  habere.vt  natura.Uoc  eft,  vt  tantum 
appetuus.  Sed  tantum  habet  inclinationem  na- 
tur3lem,&  non  ducit  (vt  fic,  ficut  aliquis  appeti- 
tus  fccundum  quod  huiufmodi ,  fccundum  Da- 
mafcenuni )  fed  dticitur.  Hoc  patet  cx  intcntio- 
ne  Auguftini  in  Bnchiridio ,  qaod  volmtM  ne^ue 
dicendn  eji  non  lihera ,  netjfue  non  voluntM  ,  qum  heati 
ejjejic  volumus ,  vt  ejfe  mifiri  nonfilum  non  volumtUy 
fid  ne^uaquam  velle  pojfumus.  tamen  non  velle  nz» 
gatiuc  poteft  voluntas  habere  refpedu  cuiufcun- 
que  obied^i :  igitur  intellcdus  pradicus  cft ,  qui 
neceflarioaftentit  agibilibus,  voluntasautem  li- 
bere.Quidquid  igitur  cft  onus  impofitu  in  volun- 
tati ,  dico  quod  non  eft  aliquid  receptiim  volun- 
tate  ab  inrelledu  oftcndente,  Sed  poteft  dici.  na- 
tarahs  ordo,  quia  difficile  eft  voluntatem  non  in- 
clinari  ad  id,  quod  cft  diflatum  i  tatione  pradica 
vhimatim,  non  tamen  eft  impoflibils.  Sicut  vo- 
luntas  naturaliter  inehnatut  fibi  dimifla  ad  con- 
deleaandumappetitui  fenfitJuo  ,  nontamcn  im- 
poffibile.vt  frequentcr  refiftat,vt  patct  in  virtuo- 
fis,&  fanftis.  Igitur  fi  fynderefis  dicit  aliquid  re- 
fiftens  malo,tantum  erit  in  intelledu,  vt  habitus 
primorum  principiorum  agibilium ,  5c  jn  hoc  di- 
citur  remurmurare  ,  quia  iftc  habitus  inclinando 
facit  voluntatcm  remurmurarcfacicndo-quod  in 
fe  eft  ,  ad  hoc  qu6d  voluntasremurmurct.  Huic 
concordat  nomcn fynderefis^mz  dicitur  cflc  cum 
cledione.  Sed  clcdtio  ivon  dicitur  cfle  cura  clc- 
6lione,igitur  non  videiurcleftio, 

S  CHOLI  V  M     IL 

Confiiemiam  effe  in  imelU5lu,  quia  eftcenclufio,  vel 
hahitM  adfi.:  condudendnm  ,cui  conformanda  ejl  ele- 
{iio  reuta .  Diffrt  a  fynderefi,  quia  htc  efl  habit  w  priu- 
cipioTum  praEiicorwn.  Prohatur ,  tjuia  talts  conclu- 
fio  pracedit  eleEHonemvolnntatis ,  & gignit  vno  aEiu 
hahitum.  ExpUcat  quomodo  maiorern  hahentes  fien- 
tiam  hahitualem  ,  quandoque  miniu  bahent  con- 
fiientiam. 

DE  fccunda  qua:ftione ,  in  quo  fit  cenfcientia, 
dico  per  idcm  ,qu6d  ficut  intellcdus  pra- 
(aicus  aflentit  principiis  agibilibus  ,  fic  alfentic 
conclufioni  pradicse,quain  videt  neccflario  fe- 
qui.  Igitur  ille  aflcnfus  ,  quando  eft  demonftra- 
tiuus.vel  pcr  rationem  neccflariam,  ncceflario  eft 
Jiatus  rcgolare  eleaioncm.  Cilim  igitut  illud  di- 
ftamen  fit  antc  ele6kioncm ,  illud  non  crit  in  vo- 
luntatcincc  poteft  generari  nifi  per  multos  adus. 
Aliaeft  difterentia  mter  habitus  intclle(aus ,  & 
voluntatis  j  quia  itaperfcftus  habitus  Mathcma- 
ticus  poteft  generari  per  vnum  adlum ,  ficut  per 
iTiultos  :  nunquam  fic  cft  in  voluntatc  de  habitu 
morali.  Nunc  autcm  non  cft  neccflc  qu6d  talis 
habitus  fit  in  voluntatc  rcgiilans  neceflario,  ficut 
in  intclledlu  :  quia  vcl  in  hoc  folo  cft  diffimilc, 
quia.voluntaslibere  operatur,  Er  ideo.vtvulc 
Ariftoteles  8,  Topic.  fcmper  vel  eftfirenda  inftan- 
tta  alihi,vti  eft  dicendurn  hoc,  quod  eftfolitm  tale.  V  n- 
dcfieflet  talishabitus  in  voluntate,  eflct  virtus 
mor3lis,&  tuncconfcientiaeflcttemp£rantia,vel 
iuftitia,quod  non  conceditur. 

Idcodico  qu6d  confcicntia  eft  in  intcllcdlu, 
&  fi  cft  adiialis ,  eft  diaamcn  adluale  in  intcllc- 
au,&  fi  eft  habitualis,  eft  didlamcn  habituale ,  & 
idcoeft  concorsfcientix  rcftac.  Vnde  vult  Arj- 
ftotcles  ,  7.  Ethicorum  quod  fcicntia  pradica  cft 
di^aamcn  confoime  fc  habcns  appctitui  refto, 


&tamen  habcns  maiorem  fcicntiam  habitua- 
lcm  ,  non  propccr  hoc  patct  niaiorem  fcientiam 
adlualem  ,  quii  non  aftu  confiderat.  Ula  cnim 
fcientia  habitualis  quafi  dorniir.  Si  tameniftc 
habct  niaiorem  cognitionem  adualem  quam  il- 
le.ctfi  itaccrtum  eft,vel  ccrtius  huic  quim  illi :  C\ 
ranium  aflentiat ,  vcl  plus  intclledus  huius  ficut 
illius,  habebit  confcienciamxqualcm,  vcl  maio- 
rem  ;  quia  licetper  eandein  raiionem  cflet  huic 
notum  ,  (X  illi  aliquid  ,  adhuc  poflct  intellcdus 
vnius  fortius  ligari  qu<im  altcrius:  quia  clarius 
vidct  neceffitatcm  confequcntiae ,  vel  quianullas 
rationes  habet  in  contracium  fophifticas,  alius 
tamen  habet.  Ideo  concedo  vniuerfalirer  quod 
habcns  maiorem  cognitioncm  aftualem  ca;(eris 
paribus,habct  maioremconfcicntiamjtamcn  po- 
tcft  voluntas  fubtcrfugere  per  non  confiderare 
ipfius  intclleftus,  vcl  per  confiderare  contraria,vel 
propter  vacillationein  ,  quam  habet  proptec 
rationes  fophifticas.  Iftam  viam  tenet  Bona- 
uenrura. 

Ad  primum  principalc  primat  quajftionis,dico 
quod  iftud  in  nobis  fcmpet  vuh  bonum ,  &  odit 
malum  antccedcntcr.Vnde  fuperior  portio  ratio- 
nis  in  Cain  facit  quantum  in  ca  fuit,qu6d  volun- 
tasvellet  bona,&odirctroala,&ficantccedcnter 
vult,nonformaliter. 

Ad  aliud  dico,quod  voluntatem  vellc  bonura 
naturaliter,  non  eft  illud  velle  aliquis  ai^us  clici- 
tus.  Vnde  nullus  motus  eft  in  bonum.fcd  tant  um 
inclinatio  natuialis,  qua:  eft.i(5lus  pnmus,vel  fal- 
tcm  non  eUcitus,  cum  fit  a  voluiuate,inquantum 
apperitustantum. 

Ad  aliud  puflet  negari  confcqucntia;voIuntas 
ncquitnon  vellccommodaiigitur  neciufta.  Di- 
co  tamcn  ad  antcccdens  ,  quod  aliud  cft  loqui  de 
voluntate  nunc,  &  aliud  fi  eifct  appetitus  co  mo- 
do,quo  vt  fingit  Anfelmus:quia  tunc  tantum  ha- 
beret  afFeftioncm  commodi  neceffitatcnaturHli, 
nec  cflet  pcccatum  :  qoia  non  eflet  libeia,  &  ideo 
non  poflet  non  velle  comiijoda.  Scd  nunc  nul- 
lum  commodum  neceflario  vult  aftu  clicito,ficuc 
necaliquod  iuftum. 

Ad  aliud,dico  quod  appctitus  inferior  necefla- 
rio  rendit  in  fibi  conueniens,  idco  ducitur,&  non 
</«c«>,fecundumDaniafcenum,cap.4j.Sicappeti- 
tus  fupremus  habet  inclinaiionem  naturalcm  ,  fi 
fibi  derelinquatur.  Sed  ifta  inclinatio  non  eft 
velle,  nec  aliquis  adus  elicitus.  Et  in  hoc  eft  dif- 
fimile,quta  appetitus  inferior  neccflario  elicit 
a(Sl:um  refpc(3:u  conuenientis  fibi :  appetirus  vero 
fuprcmus  liberc  quemcunquc  clicit  rcfpcftu  fibi 
conucnieutis, 

Ad  primum  fecundje  quarftionis  ,  ciim  dicitur, 
bonitas ,  &  malitia  tantism  appropriantur  voluntati: 
dico  quodverumeftde  bonitatc  morali ,  vt  in- 
telle(9:us  pradicus  ,  &  voluntas  funt  vnum  prin- 
cipium ;  tamen  diftinguendo  intelledum  pra^ai- 
cum  k  voluntate,  non  cft  vcrum  ,  quia  rc^Sum 
&  bonum  magis  tranfumitur  ad  iDtelte^ura 
pracflicum, 

Adaliud,  dico  qu6d  pcena  non  pcrtinct  ad 
confcientiam  ,  nifi  antccedenter ,  vel  concomi- 
tantcr ;  fed  pcrtinct  formaliter  ad  partcm  appe- 
titiuam  ;  ncceft  triftitia  ,necgaudium  in  primo 
adlu  voluntatis ;  fed  primo  vultfolijm:  fecand6 
intelle^aus  apprehendit  hoc  vltimum  \  volunta- 
te ,  &  tunc  fi  eft  difconueniens ,  fcqui.tur  triftitia 
in  Yoluntate  ;  vcl  gaudium  ,  fi  eft  conueniens, 
quia illaj  funt  paffiones  in  voluntate.  Tamen  ad 

confcien 


Habens  ma- 
icrim  ficn- 
tiam  aciua' 
lem  ,  h.ibet 
fnaiorem  con- 
ficniiam. 


8. 

Ad  argiim  i. 
qtu/i.prima. 


Ad  fecun- 

durn. 

Vclle    »«/«• 

ralt  volun- 

tatis ,  non  efl 

aSus  elici- 

tus. 

Ad  ttrlium. 


Ad  quar- 
tum. 


9- 

Ad  argum.i. 
^.fetuodt, 
Bonitas    nott 
tanrum    eji 
voluntatis 
aHuum. 


Ad  fecun- 
Astm. 


QuJEftio  Vnica. 


407 


10. 


CsnJtH  &  confclentiam  pcrtinct  gaudcrc  antcccdcnter.non 
tri/lati ,  qut'  formalitcr.quia  rcmotfus  confcicntia  eft  efFedli- 
mtdt  ftrtt-  y^  ^  confcicntia.  Et  quando  voluntas  eligit  iliud 
r''!!,*— .""*  quod rcfta  ratio  di6kat,non  fequitur  remorfus 

coi}fcientiz,ncc  aliqua  tnltitia. 
Ai  tmium.  Ad  aliud ,  didum  cft  prius  quod  non  rainuitur 
confcicntia ,  nifi  non  confiderando,  vcl  quia  non 
acquc  certa  eft  notitia ,  quanquam  duo  habent 
notitiam  pcr  candem  rationem  ncccflariam  ,  & 
vnus  potcft  vacillarc  proptcr  rationes  fophifti- 
cas  ad  oppofitum,quas  ncfcit  folucrc. 

SCH  O  Ll  VM    III. 

ConfiientU  conformU  legi  Detfimper  ligat  \fiaH' 
tem  ditlat  [aliejuid  ejfe  neceffariHm  ad  fitlutem ,  qnod 
tamen  eft  indiffierens  ,  etiam  ligat ,  ^uia  omittenf  lici- 
tum ,  ^od  iudicat  neceffariHm  adfalMtem  ,  contemnit 
eam.Si  vero  diSlat  aliqHidfaciendHm^ipiodeft  malnm, 
DoElor  tenet  non  effe  fiqwndam,fed  deponendam  ;  tjuod 
VfrijfimuTn  efty^uando  occurrit  aliqua  ratio  contia.Sed 
fi  admittatur  confiientiam  hoc  ita  diEi.tre  quod  nihil 
i»  contrarium  occurrat,  fi^Mcnda  eft ;  vtfiqnis  erronee 
iudicaretfi  teneri  feruarefidem  concklina ,  nulluqfte 
cpgitatio  in  contrarium  occurreret.  Cafmforti  rard,ant 
tmnqwam  contingit.  Tlures  tamen  tenent  in  qttibufdum 
fraceptit  Decalogi  ignorantiam  qHanioque  excufitre, 
qftihufiHm  &  ego  fentio. 

AD  tertiam  quzftioncm  ,  cum  quzritur  ,an 
omnis  confiientia  liget  ,  dico  quod  potcft  eflc 
confcientia  de  lege  diumaivcl  de  aftu  indifFctcn- 
te ;  vel  confcicntia  erronea  de  aftu  conrra  lcgcm 
diuinam.Primo  modo  ligai ,  cumconfcienriacfl 
conformis  legi  dininx  ,  duplici  vinculo.  Secun- 
do  modo  lig^t,  qoia  qiii  habet  confcicntiamde 
a6ku  indifFcrcnte ,  credens  quod  fit  de  necefHtate 
faImi$,faciensconirarium  confemnit  falutcm,& 
faciendo  a(fVum  in  fc  non  peccat ,  cura  fit  ex  fe 
Ctnfcitnti*     indifFcrens  :  ligauir  igiiiic  ad  faciendum.  Si  cft 
dt iSHindif  confcientia crronca.aJhiic  ligat,led  non  tenctur 
ftftnti  41»     ad  faciendum  illud  ,  ncc  eius  contrarinm ,  fcd  ad 
rl^j^^^lx    de[x»nendun>  cirorcm  ;  quia  fiucfaciat,  fiuc  non 

btH  dt  itSii  r     •       n  r  ■        ■  ■■ 

f„g[f^  raciar,ftanteconlcienfia,  peccai  mortalitcr:  quia 

nullui  per  peccatam  luum  poteft  feabfoluerea 
legc  diuina,  quiaillaeft  ignorantiadifpofitionis, 
Sc  non  negationis.  Ide6  non  excufat,  fed  accular, 
&fi  adimplet,  facii  contra  confcientiam.  Ideo 
quanquam  lex  Dei  neceffirct  ipfum  ad  contra- 
num,ipfe  facit  tamen  fibi  lcgem  contrariatn  lcgi 
diuinx.  Quomodo  igitur  deponetur }  Dico  qu6d 
fi  eft  de  pracccpto  ncgatiuo,  vt  non  occides  ,  ftatiin 
abfque  omni  mora  pcccat. 

Si  eft  dc  prascepto  affirmatiuo  ,  prccar ,  Ci  non 
adimplet  protemporc,proquo  tcnctur ,  tamcn 
potcd  ftare  per  aliquod  tcmpus  pofico  aliquo  ca- 
fu,etfi  nonpcccet. 
II.  Ad  quartam  qusftioncm  dico  quod  qui  habet 

confcientiam  erroncam.fimpliciter  magis  peccat 
facicndo  fecundum  confcientiam  ,  quim  non  fa- 
ciendo,  quia  fortiori  pra:ceptoobligaturad  non 
facicndum,vt  lege  diuina. 

Ad  hoc  eft  Auguftinus  de  natura  boni ,  de  Pro- 
confule  przcipicnte  vnum,  &  alio  inferiore  prjc- 
cipienre  contrarium ;  ille,  cui  praecipitur  tenetur 
adprxceptumProconfuIis.Ita  fieftnotum,&  Icx 
diuina  obligat  verc,lex  fabricara  \  confcientia  er- 
ronea  tantum  apparenter  obligat  ,  quia  folum 
obligat  errantcm ,  ide6  fortius  vinculum  cft  ad 
contrariam  ex  parte  legis  diuins. 


DISTINCTIO     XL. 

Cl^  A  STIO       VnICA. 

Vtrum  omnis  aSiuj  Jit  bonftj  ex  fne  i 

Alenf.t  ^f.iOiJ.w.i.  D.Thoro.  i.±.qu*ft.i%.att.J.i.&  i. 
D.B<ini\i.hic».i.q.i.  Rich.«rM.j.i.  Gabr.j.i.  Vaf^.i.*. 
J.^i.Scot  hie  ir  quodl.  16.^  18. 

Irca  iftam  diftindtionem  qua-  '• 

dragefimam  quacritur  :  ytrum  om-   jtrgumtnt. 
nis  aEiiM  fit  hontu  ex  fine  ?  Quod  f"'""^- 
fic.  hngVL^inwi ,  Bonum  opui  intcn- 
tiofacit. 
ltem,a(5tus  intelligendi  cft  veruscx  princi-   Seeundim. 
pio  ;  igitur  aftus  voluntatis  ex  finc  ,  quia  fic  fi 
hnbet  finis  in  agibilibM  ,ficut  prineipium  in  jpecH- 
lahilibus. 

Itcm:bonitas  vnius  adlus  eft  ex  vnacaufa  j  fcd'  TtrttMtn. 
nen  eft  .-iliqua  vna  caufa  vndc  pofCt  dici  a&us 
bonus,nifi  ii  fine;igiiur,&c. 

Oppofitum  Augiiftiiius.Et  ponitur  in  litera.      Comri. 

S  C  H  O  L  I  V  M. 

Primsm  diSlum  :  Bonitas  naturalis  adlus  eft  ab 
operante  ;  an  hinc fiquatur  finitionem  via ,  &  patrui 
non  diftingtti ^ecie,vide  in  Oxon  ^.dift.^^quaft.f.  & 
fitprd  in  Report.  dift.  t,  6.  Secundum ;  Prima  bonitas 
mcralii  cfl  ab  obicdlo,  & dicitwrex genere^fecunda, 
exfine-ytertia,ex  alijS  circumftaHtiis.  Tm/«OT;Bonitas 
motalis  complcta  cft  colledlio  omnium.quae  iux- 
ta  redam  rarionem  dcbentur  atlu ,  tam  exparte 
ebii£ii,qHam  exparte  eircumfiantiarHm,qua  hoc  verfit 
eontinentur. 

Quis,quibus  auxiliis,quid,vbi,cur,quoinodo, 
quando. 
de  qMtbut  \ .  Ethic.  c. i .  'Hjjfen.l.s, .  Philofiph.  cap.  t . 
'DThom.i.i.q.y.  art,}.  Scot.quodl.  i  8.§.de  primo, 
drqHodl.i6.  GfuartHm,  Bonitas  gratuita  his  boni- 
taribus  addit  acccptationcm  Dei  ad  prsmium. 
De qHadrHplici  bonitate  vide  DoEl.in  Oxon.d.  1 7.  ^.5. 
k  nHm.i.&  i.dip.-j.num.j. 


Dlco  quod  bonitas  adlus  poteft  eflc  triplex. 
NaturaIis,mor;lis,&  gratnita.  Ptima  boni- 
tas  eft  ab  operante.  Sed  (ecundum  hoc  fequerctur 
qu6d  fruitio  in  via  non  diffcrret  fpecic  a  fruitio- 
ne  in  patria  ,  fi  tantiim  voluntas  fit  caufa  adiua 
huius  fruitionis,  &  illius ;  vel  voluntas  &  chari- 
las.  Dico  qu6d  faciliiis  potcft  fuftincri  qu6d  ifta: 
fruitioncs  difFcrunt  fpecie  ,  fi  obieftum  concur- 
rat  vt  caufa  a6liua  aliquo  modo.  Si  ramen  vo- 
luntas  fit  toca  caufa ,  ita  quod  obiedum  nihil 
agat  ,  adhuc  non  oportet  propter  hoc  dicere 
quod  aflus  ifti  non  difFerunt  fpecie  ;  quia  fecun- 
dum  illam  opinionem  ,  quae  ponit  quod  phan- 
tafma  eft  immediata  caufa  intellcdlianis,  &  voii- 
tionis  immediationc  caufac  ,  licer  imnicdiatius 
caufct  vnum  efFe(Stum,qukm  alium:&  tunc  phan- 
tafmacontinct  viriualiret  adtiones  diuetfas  fpe- 
cie  in  diuerfis  potentiis  :  ita  voluntas  ,  licct  eiret 
totacaufa  fruitionis,  pufFer  habecc  dinrcfas  voli- 
tiones  fpccie  virtualitcr  agcndo  circa  diucrfa  ob- 
ieda.  Siue  igitur  per  fe  caufa  fruirionis  adiua 
fit  vna  ,  fiue  plures  formaliter ,  poteft  fuftincri 
quod  fruitioucs  difFerunt  fpecie  ,&  in  via ,  &  in 
patria. 

Sccunda 


Btniiiu  aHut 
ttiflex  fl^tu- 
ralu,mtralit, 
grUuita.i. 
d.-j.num.T. 


BenitMt    f»«< 
tMr»tis    in 
»iiu  vnd» 
proutnit. 
Dt  qnt  l.tl, 
3  j««/».7. 


Dt  Jt/linlii»- 
nt   fntitionil 


4o8 


Lib.llDiftinaioXLI. 


Vad*  mtritlit 
konitiu. 
$l»id  aHum 
tjfe  boaum 
gxgentre. 


fulehritud» 
juidftt. 


Bonitfu  mt- 
f»lit  compU' 
is  iMtdfit. 


SmitM  cir- 
eumjittntio- 
aalu  exfine. 


Ordo  benita- 
tum  in  m8u, 

Vnde  btnitM 
inuuittt. 


4- 

Ad  Argum. 
trimum, 
Ad  fecun- 
dum. 

jlBue  poleji 
tjfe  vrrus  en 
folo  frinci- 
fi»  ,  fed  non 
bo>iut  ex  folo 
^nt. 


AdtntiHm. 


Secunda  bonitas  in  acfbu  eft  moEalis>  &  dicitur 
talis  vndecft  vitupctabilis  ,vtl  laudabilis.  Hxc 
autcm  eJl  a  caufa  ctiicicntc  libeic.  Et  ibi  eft  bo- 
nitas  tiiplex.  Pinno  boniias  moris  in  adu  cft 
bonitas  cxgcneie  poft  bonitatcm  ab  efficicntc, 
&  iftam  habct  cx  obicdto  ,  quia  fi  traniic  fuper 
caic  obiedum,circa  quod  natus  eft  ciTe  bonus 
adus  cx  gcncrc,po!cft  diciadlus  bonus  cx  ge- 
ncrc.  Et  iila  bonitas  potcft  dici  materialis  in  ge- 
ncrc  moris ;  &c  ifta  habet  vniuerfaliorem  boni- 
tatcm  cx  circumftantiis  ,  &  talis  bonitas  fc  habct 
flcut  pulchritudo  ad  corpus.  Pulchritudo  cnira 
in  corpore  non  cft  ex  vna  qualitatc  tantiim ,  fed 
cx  propoccione  multarum  ad  inuicem  ,  &  ad  fub- 
iedum,  in  quo  funt ,  ica  quod  talis  lit  ibi ,  &  talis 
ibi.  Pulchriiudo  igitur  nihil  vnum  abfolutuni 
eft  in  corporc  ,  iicuc  nec  fanitas ;  fed  requiric 
conuenientiam,  vel  proportionem  humorum :  & 
ideoexccnus  vnius  caufat  infirmitatem,&  cura 
itcrum  rcducitur ,  rcdic  fanicas :  idco  ad  lalia  non 
eft  mocus  per  (e  ,j.Phyficori4m.  Bonitas  igicur 
moralis  complcta  eft  ex  correfpondentiaad  ra- 
tionem  redam  fecundiam  omnes  circumftantias, 
&  prima  bonitas  cx  circumftantia  eft  ex  Hnc, 
quodadus  Ht  circa  calem  fincm,&  quod  finis 
re6lc  intendacur ,  circa  quem  nacus  eft  eiTc  bonus 
adus.  Secunda  bonicaseftcx  eomodo  ,vidcli- 
ccc ,  qaod  agens  habeac  modum  conucnicncem 
tali  agenci.  Modus  cnim  qui  conuenic  nobilio- 
rj,non  competit  nobili.  Tamcn  primabonitas 
fimpliciter  in  adu  morali  eft  a  caufa  cfficicntc. 
Secunda  ex  obiedto  ,  qoi  eft  bonitas  cx  gencre, 
dcinde  bonicas  ex  circumftantia  finis.  Quarta 
bonicas  exmodo.fcd  completaeft  ex  omnibus 
circumftantiis.  Tertia  bonicas  in  adu.quxeft 
gratuita ,  addic  fupra  iftas  bonitatcs  acccptatio- 
nem  diuinam  ,  &  ifta  eft  cx  finc  alio  modo  quam 
priiis,  cx  hoc  quod  charitas  inclinat  ad  finem  fu- 
pernaturale.n.  Pate^igitur  quod  aliquabonitas 
adhis  cft  cx  fine,fcd  non  omnis. 

Ad  primum  principale,  dico  qii6d  intentiorc- 
£ta  facit  bonum  opus  ,  tanquam  circumftantia 
principalis,non  tamcn  vt  caufa  totalis. 

Ad  aliud  ,  dico  quod  non  fequitur,  aftus  in- 
tellc(5bus  cft  verus  fufficientcrcx  principio:  igi- 
tur  aftus  volunratis  eft  bonus  fufficienter  ex 
fine  ;  quia  ex  veritate  folius  principij  poteft 
conclufio  clTe  fufficicntcr  vera  ,  quia  omne  quod 
includitur  in  vcro ,  cft  verum  ;  fcd  fola  bonitas 
finis  nonfufficit  adbonicacemadus  in  volunca- 
te,  quia  ibi  requirunrur  omnes  circumftantiar. 

Ad  aliud  ,  dico  quod  vna  caufa  non  fufficit  ad 
bonitacem  ai£lus,im6  oportecvt  fic  vnus  adus 
bonus  cx  bonitate  multarum  caufarum.  Vnde 
bonicas  eft  ex  caufa  incegra ;  &  propccrea  requi- 
ricurqu6d  fica  volnntate  ,  &  debito  obiedo  ,& 
quod  habeat  fincm  dcbitum ,  &  fimiliter  mo- 
dum ,  &  confequentcr  eciam  alias  circumftan- 
tia$,quz  requiruntur. 


DISTINCTIO     XLL 

Q^^ST  I  o      Vnica. 

Vtrum  fojjibile  fit  aSium  humamm  ejfe 
indtfferentem  .<' 

Alenf.}  pq.i^.m.i.  D.Thom.i.i.j.tS.  4.8.(^  j.  D.Bonau. 
i«  «r^7.  j.j.  R.ich.</.4o./>.i.  j.  j.  Dutand./Sfj*  j.  i.  Gabr, 


r. 

Argument, 
frimum. 


q.vnie.  Maiot.^.j.  HcrteraWf  ii^.  i%.  5.15.  Vafq.  1,1, 
d,  5  i..Sco(.i/>  Oxon.hU. 

V  6  D  non  probatur :  inter  priua- 
cionem  ,  &  habicum  non  eft  me- 
dium  :  bonitas,&  malitia  funt  op- 
pofita  priuaciue  circa  adum  ha- 
manum. 
Item.fieiret  adus  medius  , cx  talibus pofTct  Stcundum, 
generari  habitus  mcdius. 

Oppofitum  vidctur  per  Ambrofium  ,  &  peni- 
tucinlitera. 

S  C  H  O  L  I  V  M. 

Prtmum  diSlum :  Non  datur  adtus  indiffercns 
quoad  bonicacem  nacuralem.  StcHndum ,  Dacur 
aftus  mpraliter,  &  in  particulari  indiffercns.  Efi 
comra  D.  Thom.  adrnittentem  a^um  in  jpecie ,  non  in 
indiuiduo  indifferentem.Prohatur  ex  AT/ibrof.ad  oppof. 
citato ex Boet .Hieronym. ep.ii.  apud AugufUn. Na- 
zianzen.  orat.  3.  contra  lul.  Gregor.  Homil.iy.in 
EuangeLiUud  Afatih.  11.  De  omni  verbo  otio- 
fo,&c.  JVon  ohflat  tjuod  Chryfofiom.  explicat  de  verha 
mendaci ,  dr  calumnofo.  &  idem  dicunt  Theophyl.  & 
OEcumen.&  fauet  textm.Imerlinearu  exponit  defri- 
uolts  ,  drfahulis  \fedneijue  otiofum  efl  quod  habet  all- 
quemfinem  naturalem,efio  non  moralem,vt Jpuere ,am- 
bulare.  Tertium ,  ejuottd  honitatem  meriti ,  certjtm  efl 
aBus  moraliter  indifferentes,  tales  effe  meritorie;  certum 
etiam  *3ni  honos  morales  txiflentesin  mortali  effe  fic 
indifferemesMefi,  nec  meritorios,nec  demeritorios.  De 
aElibns  bonis  meralibw  iufti  ,  commums fimentia  efi 
non  ejfe  meritorios,  nifiadfit  eorum  reUtio,faltem  vir- 
tual/i  in  T)eHm  ex  charitate.  De  triplici  relatione 
aEluum  i»  Deum,vide  DoEi  in  Oxon.  hic,  &  4.  <//'/?.  6. 
quAfi.G.&  I .difi.  1  y.cjuafi.} .mm.ii.i} . 


AD  quaftionem  dico,  quod  loquendo  dc  bo- 
nitate  naturali,  non  eft  aftus  medius,quia  fi 
non  dericit  bonicas  naturalis  ,  quje  naca  eft  incfTe 
adlui^eft  adus  bonus  nacuraliccrifi  deficic,eft  ma- 
lus  nacuralicer.  Sed  de  bonitatc  fecunda  ,  fcilicct 
morali ,  dicitur  quod  poteft  elTc  adus  in  gcnere, 
im6  in  fpecic  indifFerens ,  fcd  non  adtus  fingu- 
laris :  quia  illc  adas ,  vt  quod  ille  dat  clccmofy- 
nam  ,  non  cftindifFercns ,  fed  bonus ,  vel  malus 
moralitcr,quia  vcleft  propter  bonum  finem  ,  vel 
propiermalum. 

Dico  tamcn  quod  de  adlibus  humanis  poceft 
efTe  a£tus  medius,  fingularis  &  indi^ercns  ,  quia 
fecundum  Boijtium  fupcr  cap.  Dc  qualitace,  Iniu- 
fiititt  efi  contraria  iuftitia^ficut  illiberalitai  liberalita- 
ti.  &  illud  declarac  ibidem:&  medium  poteft  efie 
inter  hoc,  ficut  ille ,  qui  primo  non  habuic  iufti- 
tiam,non  propric  dicicur  iuftus,fed  iniuftus,  In- 
iuftus  camen  dicitur  qui  habet  habiium  iniufti- 
cisacquifitum  per  aftum.  Et  fic  dicit  Philofo- 
phus  lo.  Metaphyfic.  text.  coiTim.i5.qu6d*/?Ao- 
mo  neqite  bontu ,  netjue  malw.  Etiam  efto  quod  ef- 
fent  priuatiuc  oppofira,adhuc  non  funt  immc- 
diata,  nifi  rcfpcdu  apti ,  &  hoc  pro  tcmporc,  pro 
quo  eft  aptus.  Sicut  caculus  ancc  nonum  diem 
Bon  diciiur  cxcus.  Iniufticiaigicur  eft  habitus, 
vel  carentia  iuftitiar.quando  quis  dcbcc  iuftc  age- 
re.  Sed  poffibile  eft  hominem  elicere  aftum  hu- 
manum  ,etfi  non  cum  omnibus  circuitiftanciis, 
qus  requirunrur  ad  adum  moralem  fimpliciccr, 
ecfi  non  fic  conira  mores.  Quia  fi  aliquis  det  clc- 
cmofynaiTi  pauperi,ncc  deliberccpropccr  quem 
fiacm,fcd  ftatim  cum  videt,dac  fibi,iile  aclus  non 

eft 


1. 

ABus  nattt- 
ralit  indi^e- 
rens  non  da^ 
tur. 

Opinio  D. 
Thumt. 


Batur  alfus 
fingularis  in- 
differem  mo- 
ralittr. 


?• 

Tripltx  reU- 
ti>  boni  epnit 
in  Dtiifn, 
mSHitlii.vtr- 
tualii ,  h»lfi- 
fualM, 


r 


Trtplex  »«1 
r<-Uiio  ȣ}us 
in  Dtum, 


T>antur  tiSw 

indifferenlet , 
^ftfnd  meri 
ri:um. 


cft  contra  mores  ,  nec  eft  moralis  nmplicicer, 
ciim  iion  habeac  ottines  circiinfVantias. 

De  tcrcia  bon;tate ,  qua:  cft  \n  a<5lu  meritorio, 
dicoqiioiial  quispoccll  f.icctealiqucm  aftum.fic 
adlujliter  cogitaie  dcDco  iu  daiiJo  proptet 
Dcum  ,  vcl  virtualitcr  cogitarc  dc  Deo  ,  cum 
principiu.n  cft  bonum  ,  cum  quis  airumit  fibi 
vnum  laborc:m  proptcr  Deum  ,  &  continuc  labo- 
rando  non  adlualiter  referc  intentionem  ad 
Dcum.  Tertio  ,  ciim  quis  habitualitcr  cogirat  dc 
Dco  in  opcrando  ,  cum  clicit  aftum  ,  qui  ftat  cum 
charitatc  ,  &  aliquem  ordinem  pofllt  habtere 
quantumcumque  rethote  ad  a(9:um  meritorium. 
Sic  dico  quod  poteft  adlus  non  refcrri  ad  Dcum 
iriphciter  :non  adualiter^nonvirciialiter  ,  non 
habitualiter.  Primo,  &  fccundo  modo  adhuc  du- 
plicitcr,negatiue,vel  contraric.Et  ficut  duo  adus 
primi  poficiui  non  poftunt  cire  indifFcrentcs  ad 
bonitatcm  gratuitam.fic  neceorum  oppoiita,  vr 
cis  opponuntur.  Tamen  adlus  poteft  non  refcrri 
ad  Deum  ,  vcl  quia  non  eft  rcferibilis  ,  ve!  quia 
eliciens  adlum  non  rcfcrt ,  licct  fit  referibilis.  Si 
primo  modo  ,  hoc  conuenit  duplicitet  ,  vel  quia 
zik.il  corrumpit  gratiam  ,  vcl  licec  non  fit  rcfcri- 
bilis,  tameii  ftai  cum  gratia.  Ptimo  modo  eft  pec- 
catum  morcale:fecundo  veniale.  Cum  igitur 
a6luaiitcr  refcrt  intentionem  in  Dcum  ,  vel  vir- 
tualiter,nou  eft  adusindiffcrens,  fedmeritorius, 
quia  nimisgrauis  fcntcncia  eft  ,  q  lod  nunquam 
eft  adus  iiieritorius  ,  nifi  adtuali  rclatione  ad 
Deura.  Sed  dc  habituali  relatione ,  vel  nou  rela- 
tione  in  a6tu  ,  dico  quod  eft  adu  indifft^vcns ,  & 
nec  mctitorins,  ncc  dcmcritotiusjquia  fi  fic.con- 
tinuemerctur  quis  quamdiu  cft  in  gratia  ;  &  pcr 
confcqucns  continuc  dcmeretur  quamdiu  eft  fine 
giatia,  quantumcunque  faceret  adumbonum  ex 
genere,fi  quilibetaaus  humanus  inquantijm  hu- 
manus  eflet  bonus  bonitategratuita.vclmalus 
malitia  oppofita. 

Ideo  dico  qu6d  cxiftcns  in  gratia  poteft  eli" 
cerc  aftum  indifferentem  ,  qui  nec  eft  aftus  me- 
ritorius  ,  nec  tamen  eft  ordinatus  ad  m.ilum, 
quod  fuSicit  ad  peccatum  vcniale,&  etiampo- 
teft  cfTc  adus  per  fe  bonus  moraliter,  &  complc- 
tcbonitatemorali ,  &  tamen  neque  meritorius, 
neque  demeritorius ,  ficut  in  ftatu  innoccntirc. 
Ec  ctiam  nunc  cxiftens  extragratiam  operatur 
non  gratuitc  antcquam  habeat  gratiam,&  camcn 
prius  poccft  ita  bcoc  operari  moraliter,  quod 
mererctur  gloriam  de  congruo.  Polfet  igitur  efTe 
a£tas  alicuius  exiftentis  in  peccato  mortali ,  qui 
tamen  non  circt  demeritorius  mortali'.er  ,  nec 
vcnialiter. 

Adprimom  prificipale^cijmdiciturj/wfr /Ew- 
hliHm  &  priuationem  nen  efl  t/udium  ,  verum  cft 
circa  aptum  natum,  fi  habitus  &  priuatio  fint  ab- 
loluta  ;  Cr  tamen  fint  rcfpcdliua  ,  vt  rcfpicien- 
tia  f^uando,  vel  alias  circunftantias  ,bcne  poceft 
efte  medium,quia  donec  veniac  \\\adjueindo,nea- 
trum  oportet  incfte  fubie6lo;fic  cft  in  obligatio- 
nc  aH  priEccpra  affirmariua.  Vel ,  Ci  dicam  cura 
Boccio,dico  quod  boniras,  ocmalitia,  &  moralis 
&  gratuita  funt  contraria  mediata  circa  adlum 
humanum. 

Ad  .'•liud,concedo  quod  ficut  pofTunt  cfTc  adtus 
JndifFcrcntes ,  ita  pofTunt  gcnerarc  habitum  in- 
diffcrcntem. 


Qu^ftioI.&II.  409 

DISTINCTIO     XLII. 
Qjr  A  s  T  I  o     I. 

ytrum  in  cogitatlone  foJSit  ejjfe  ratio 
feccati  ? 


h\en(.x.p.q.\c-j.m.\  ui.t.  DThoiti.  i.t.y.io.«r/.4  (J^j.yi. 
<i.7.D.Bonau./>>r«. i.j.i.O'  x.Scot.in  0)tm.hie. 

I  R  c  A  diftindtionem  41.  propcer        t. 

diftindtioncm  Hicronymi  in  litcra,  Argument. 

quod  peccatum  confiflit  in  cogita-  prttnum. 

tioncfermone,  &  opere ,  quarritut 
_  primo  ,  Ftritm  in  cogiiatione  poteji 

ejfe  ratio peccati  ?  Quod  non  videtur  ,  per  Augu- 
ftinum  in  lib.de  duabus  iwatis,Peccatttm  nu/^Ham 
efi,nijiin  voluntate. 

itcm  ,peceatum  ejl  adeo  voluntarium ,  ^uod  (inon  SetHndum. 
fit  voluntariitm,nonefipeccatum,pct  Auguftinum  dc 
vcra  Rciig.  (ed  nihil  eft  voluntarium  ,nifi  quod 
cft  in  potcftatc  voluntatis  ,  dicente  Auguftino  j. 
de  lib.arbicr.c.  \$.Non  efiinpoteftatenofira  quin  vi- 
fis  taH£amur:eTgo,Scc. 

Itcm,njhilcft  peccatum,nifi  ficcognitumrquia  Tertium. 
nihil  cft  pcccatuin,  nifi  quia  volitum,  &  nihil  cft 
volitum  ,  nifi  fit  cogr.itum  :  fed  cogitatio  non  cft 
cogniia  ,  fiue  i«tellcda ;  quia  fi  fic  ,  aut  quando 
ineft,  quod  non  contingit ,  quia  tnnc  duo  adtus 
fimul  eflcnt  in  intcUcdlu.quod  non  eft  ncccfle  ad 
hoc,  quod  quis  peccet.  Nec  poteftcfre  intclleda; 
antequam  fir,quia  tunc  dc  illa  intcllcftione  qu«- 
rcrctur  vtrumeflct  intelledla,vel  non,&  ficin  in- 
finitum.  Nec  poftquam  ineft  ,  cunc  cnim  in  illo 
non  cflcc  pcccatum  adtualitcr:ergo,&c. 

Item,incogitacionenonpoteftcfrcmalitia:ergo  §i»arfum. 
nec  peccatum.  Antecedens  patet:tum,quia  omnc 
cognofcibile  fub  omni  ratione  cognofcibilis  eft 
bonum,atque  ideo  intcllcaio  mali  eft  mala:habet 
cnim  Dcus  cogitationem  mali.in  quo  tamennon 
cft  malum.neque  pcccatum  ;  tum,  quiaeft  cadem 
cognitio.fiuc  fcicntia,refpeau  oppofitorum;ergo 
cft  eadcm  cognicio  boni  &  mali:fed  cognitio  bo- 
ni  non  eft  mala^ergo  ncc  cognitio  mali. 

Contra  ,  Hictonymus  iii  litcra ,  &  Auguftinus  Contri. 
de  Trin.Iib.9.  cap.  1 2.  Magiftcr  in  litcra,cap.  Mo- 
di  autem,Scc. 


;i.!'i. 


Sceti  oper.  Tetn,  XI, 


Qj^  JE  ST  l  O       II. 

Vtrum  ratio  peccati  pojjit  ejfe  infermone  f 

AlenCfUt.^q  \o6.mim  }.D.Thon\kicq.\.art.\.i.  Rich. 
(^D.Bonau  eitati.  Gabi.  &  Capreo.j.i.  «r/.i.  Vaf^.i.i. 
di^,y6.Scot.vbi  fupra, 

'^i^  V  x  T  A  hoc  tyizx\tnx,Vtrum  infirmenepof-        j,. 
pjis ^'  'jr<'P"^<^^tf"»  ■'  Quod  non  vidctur.  Vtens   Argument. 
^"^-'^  inftrumento  ad  fincm,ad  qncm  ordinatom  primum. 
eft  fccundiim  rcdlam  rationcm  ,  non  pcccat :  fed 
fermo  iniaentus  eft  ad  exprimcndum  mutua:  vo- 
lunratis  indicia:eft  enimyiVwie  indicium  voluntatiiy 
vnde  funtad  hoc  fermoties  inuenti  ,  vt  pra-fto 
fiant  murux  voUmtatis  indicia  ,  vt  aic  Plato  ,  in 
Tima:o:ergo,&c. 

Itcm, fi  in  fcrmone  poflcr  elfc  peccatum.vel  hoc  Setundum. 

habet  inquantum  cfl  vox  ;  vcl  inquantilm  eft  vox 

fignificatiua ;  non  primo  modo  ,  quia  tunc  in 

biucis  cfTct  pcccatum.  Nccfecundo  modo  ,  quia 

Mtn  ad 


4IO 


Lib.II.  DiflinaioXLlI. 


VentrJt, 


ad  fignificanduai  impofita  cft,  &  in  cius  impofi- 
tionc  non  eft  peccatum. 

Contra.  Matih.j.  G^Hidixerh fr^trifio  ,  Racha, 
rent  efi  iudido.  Itcm  lacobj  j.  qtti  in  vtrbo  non 
ejfendit  ,S<.c,. 


Q^  ^  S  T  I  o       III. 

Vtrum  ratiopeccaiipofftt  ejfe  inofere? 

AlcDfx^.j.ioif.  w.^.D.Thoin.i.t.jw/yJ.iS.a.i.  Do(Sores 
citati  qutfi.frtced. 


Jirgument, 
primwn. 


Seeimiim, 


Contrti, 


4- 

feeemum  eft 

itt   jola  VO' 
luntate    fty 

fniiliter. 
ProlfMtur 
1  rimii. 


Seemdo. 
KiJiil   impU' 
fiibile  nifi 
lotiiniertHm, 


>^^tD^  "O"  cit  voiuntarium  :  crgo  ncc  pecca- 
tum.  Antecedcns  probatur  per  Apoftolum  Ro- 
man.8.  Nen  ^uod  volo  henum  ,  hocfacie ,  Jid  ^uod 
nolo  malitm  ,  hocttgo.  Confcqucntia  patet  ,  quia 
quod  non  cft  voluntarium,non  cft  pcccatum. 

Item,  in  co ,  quod  eft  commune  omni  homini, 
&  bruto,non  poteft  eile  tatio  peccati.quia  pcr  il- 
lud  non  pofTumus  nosconuertercad  finem  :  ergo 
pcr  idud  pofTumus  nos  auertere  a  fine  y  fed  opus 
eft  huiufmodi;crgo,&c. 

Contr^  in  Pfalmo  6i.  Reddet  vnicuiejue /icm- 
dum  oferafua.  Et  fecundum  Apoftolum  Apocal.3. 
opera  enim  iUorumfe^mntur  illos. 


QjTiE  S  T   1  O       IV. 

ytrum  dmjio  Hieronymifit  Jufficims? 

D.Hietonym.»»  tt.  eh.  D.Thom.i.i.if.yt.ar/.?  vhi  Ga^n. 
Conrad.  ^IlKoI  hicq,vnie,»rt,%.  Ct  i-  Axoc.icm.i.iil),^, 
eaf..^.  Scoc.  in  Oxon.hic, 

g»^^^  V  X  T  A  hoc  quzritur ,  Ftrum  diHtJio  illa 
Pi\^  //(>r(?»yOTi  fit  Jitfficiem  ?  Proceditur  iiii;: 
•^*-**^  argumentis. 

SCHOLIVM     I. 

Etji  rnalitiajit  primarie  in  aSlu  voluntatii  ,  efl  ta- 
pun  diflinEla  rnalitia  fecundario  in  a&ibiu  aliarum 
potentiarum ,  etiam  externis.  Ita  Difbr  hic  in  Oxon, 
&  latilts  ifuodl.  I  S,art. )  ,pro  quo  multosvidein  Oxen. 
in  Scholio  num,  i,  6^«o^<«>  ,pcccatum  formalitcr 
clTe  in  voluntate ,  &  matetialitcr  in  aliis  poten- 
tiis;tanthm  vult  malitiam  non  effe  in  aliis  a^ihm ,  niji 
fer  determinationem  voluntatii ,  qua  pofita  contra  re- 
{iam  rationem  ,  ejl  in  ipfis  difiin&a  malitia,& pecca- 
tMmfermaliterminHS  principaliter  ,ficfiwt  quaftma- 
teriale  refieEiu  veluntatis  ;  ijuofinfit  dixit  Do3or  in 
Oxon.d.^-.q.z.^.  Conctiio  igitur ,  vellcf^  Aia- 
teriale  peccati ,  cjtta  determinatur  per  priuationem  re- 
iiitudinis  fine  cjitapeccatum  non  ejt. 

PRatmitto  ad  folinionem  ift.u«m  quxftionum 
vnum  gencrale  ;  icilicct  quod  primo  cftfor- 
maliter  non  eft  malitia  nifi  in  a6l:u  voluntatis. 
Probatio.  Illa  malitia  ,  quz  dicitur  peccatnm ,  cft 
jniuftitiaadualis,  vel  habituahs  :  in  co  igitur  eft 
pcccitum ,  in  quo  cft  iuftitia  ;  hic  autem  non  cft 
nifi  in  voluntatc,vt  patet  pet  Anfehi)um,f<»/'.4.</(r 
Conceptu  Firgin. 

Item  Auguft.3 .  de  Ub.arbitrie.  VoUintas  eft  can- 
faprima  peccandi  ;  nihil  cnim  cft  pcccarum  ,nifi 
fit  inpoteftatc  facicntis,&  nihil  cft  in  poteftate 


facientis ,  nifi  quod  eft  in  potcftate  volunratrs 
cius :  vndc  nullus  adus  eft  imputabilis  ahcui,nifi 
qui  eft  in  potcftate  eius.  Necctiam  aliquis  alius 
adus  cft  imputabilis  nifi  inquantun)  eft  in  pote- 
ftate  voluntatis ;  crgo  in  folo  adu  vpluntas  eft 
formalitcr  peccatum. 

Confif matur per  Auguftinum  ix.de Cinit, c,%.  Cowjffwarw. 
quod  defcdus  voluntanos  fcquitur  debitapcena. 
£x  quo  fcquitur  coroilarium ,  quod  in  foio  velle 
fit  peccatum,&  in  aliisadibusnon,nifi  mediante 
velle ,  cx  quo  enim  de  rationc  peccati  eft  quod  fic 
imputabile,&  non  eft  imputabilc,  nifi  quia  cft  in 
poteftatevolcntis,fequiturconclufioprzdi(fta. 

Item ,  omnis  alia  caufa  in  vniuetfo  adiua  ,  eft  '""^*""' 
naturaUs  in  agcndojcrgo  nuUa  alia  caufa ,  praeter 
voluntatem.cft  vituperabilis  in  agendo,  ideonec 
peccat  in  agendo ;  quia  quaclibet  alia  caufa  agit 
lecundum  formam,  &  principium,  quod  accepit} 
&  idco  non  peccat,quia  agit  ficut  acccpit. 

Ex  hoc  fcquitur  quod  pcccatum  non  fit  for-       r^ 
malitcr  in  cogitatione  ,  nec  in  fermonc ,  ncc  in 
opcrcjcrgo  fi  eft,cft  folum  ibi  materialitcr. 

Ex  hocoftcnditur  qu6dpcccaium,licctnonfic  Teeeaium  eft 

formalitcrnifiin  voluntate,poccft  tamen  mate-  tnaterialiter 

rialitcr  eire  inadlibus  aliarum  potentiarum ,  quia  '"^.  '»^'*"' 

fecundum  Anfelmumcitatum  c.  4.  veluntM  efl de-  *■"''**'"  t»- 

,  .     ,  .  r,   n      !•  teHtiaruw. 

mma  cr  motrix  tn  regm  amm&  reffectu  altarHm  po- 

tentiarum  ,  quas  ita  repra;fcntat  Deum  alloqui, 

Deui  nos  &  potefiatem,<jtiit  in  nohis  efi,fubiecit  velnn- 

tati,vt  ad  imperium  eitis  nonpojfimtu  non  mouerenos, 

&  facere  quod  vult :  imo  ipfia  mouet  nts  infirurnenta 

fift ,  &  facit  opera ,  qut  videmtufacere  :  nec  nospofi- 

fiimtis  illiper  nos  refifiere  ,  necepera,  qu&facit  ,poJfunt 

nonfi.tii  domina,(^uam  nebis  Deusdcdit ;  necdehemtu, 

nec  pcffitmHintn  obedire.  Alis  igitur  potcntiz  in 

adtibus  iuis  obcdiunt  voluntati.  Ergo  ficut  tcne- 

turdjrere(^itudincminadu  fuo,fic  in  opcrando 

in  3liis.potcntiis  tcnctur  dare  reftitudincm  adi- 

bus  illarum  potcntiarum,  ad  quas  compatatut  vc 

motrixjficut  ergo  re6tc  mouendo  alias  potentias 

infcriores  re6litudo  participata  in  adibus  illa- 

rum  :  ita  per  oppofitum  ,  fi  non  rede  mouct  alias 

potentiasad  at^itsfuos,  eft  catentia  rc^itudinis 

p.uticipars  in  adibus  illarum  ,  qua:  nata  c:1  ilh's 

conipetcre  ,  &quam  teneturhsbcrc.  Ergoniate- 

rialiter  eH;  in  aftibus  aliaruro  potentiarum  pecca- 

tum  ,  qiija  carcntia  incil  reditudinis  ,  quam  de- 

bent  habcre. 

£x  illo  feqnitur  corollarium,quud  nullus  adus 

altcrius  potentia:  3  voluntate  eft  materialitec  ma- 

lus,nifi  quia  fubeft  imperio  voluntatis;in  illo  non 

cft  pcccatum  materialiter,ncc  formalitcr. 

Ex  his  refpondcndum  cft  ad  formam  quxftio-        ^ 

nis.    Adcuius  folutionem  oporrctprimo  viderc  ne^ondemr 

quomodocogitatiocftin  potcftatc  voluntatis,&  ud  primam 

qualitet  poteft  imperari  a  voluntatc ;  hoc  cnim  qitRionem. 

neccfre eft  ad  hoc,qu6d  in ipfa  fit  pcccatum  ma- 

lerialitcr,  cum  ipfa  non  poflit  elTe  pcccatum  for- 

maliter.  Sccundo  videndum  eft,  quomodo  potcft 

cfTe  mala  materialiter. 

Quantumad  primum,videturdifficilcquomo-  ^^,  togitatie 

do  .idhis  intelledus  fic  in  poteftatc  voluntatis,  yif»«^o/«/f«- 

vt  poflit  a  voluntatc  impcrari,  quia  omnis  vo-  tevetuntaiit, 

litio  ncceftarib  requirit  intellc6lioneminintel- 

ledu  naturaliter  ptiorcm  ,  lic^t  fimul  duratio- 

ne  :  fi  ergo  voluntas  pofllt  imperace  intclle- 

6tui  cogitationcjT»  alicuius  obiedi  ;autergo  il- 

lam  ,i  qua  aucrtit  intellc6lum  ;  aut  illam  ,.id 

quam  conuertit  intellc6lum  ?  Non  primam  ,  ma- 

njftftum  cft  ,  quia  tunc  non  aucttcret  inteile- 

6luin. 


Qusftio  IV. 


411 


Aum  ab  illa  cogiratione  ,  fi  illim  impeiaret: 
nec  poted  impeiare  illam  inteliciflionem  ,  ad 
quam  conuertit  intelledum ,  quia  Hcut  didum 
efti  ai^us  voluntatis  ccquirit  in  intelledlu  adiua- 
lem  cogitationem  fimul  duratione  ,  &  prius 
natura.  Cogitatio  ver6  ,  ad  quam  conuertii  in- 
teliedum  ,  cd  pofterioc  natura  volitione  >  pec 
quam  incelled^us  conuertiiuc  ad  illam  cogita- 
tionem ,  &  cogicatio  ,  k  qua  auertit  ,  eft  prioc 
duratione  volitione ,  pet  quam  intellcdlus  auer- 
ticur  ab  illa ;  alitec  enim  pec  illam  volicionem 
non  auerteretur  intelledlus  ab  illa  cogitatione: 
ergo  non  videtur  qu6d  voluntas  pofllt  impe- 
tacejinteiledlui  aliam  cogitationem  ,  vt  Tic  pofllc 
auectece  inteiiedum  a  confiderationc  vnius  ob- 
ie(ki  ad  conHderationem  alterius. 

SitumU.  Item  ,  in  per  fe  caufis  eiufdem  fpeciei  non  po- 

teft  ellc  citc\il\is,exBrimo  PofieriorHm  text.eomm.6. 
tunc  enim  idem  cnet  eflentialiter  prius  &  pofle- 
rius ;  fed  cognitio  in  intcliedtu  edper  Ce  icquifi- 
ta  ad  voiicionem ,  cum  voiuntas  non  polfic  veile* 
nifi  pczcedentecogitatione  in  inteliedu  :  ergo  c 
conuccfo  non  ellec  voluncas  caufa  inteiieditonis 
in  intellcdlu.  Non  igitur  voluntas  poteft  impeca- 
re  cogitationi  in  inccilcdlu. 
7-  Sed  dices  focte  quod  cogitatio  in  intelledu 

obiiBi*.        noneft  pec  fe  cauu  voiitionis ,  fcd  eft  tantum 
CiufZffifte  ^ua  non. 

Silnitur.  Contrk  ,  caufa  prior  non  folum  non  habec 

r^icaufa  pofteriori  ;  imdnecad  adum  fuum 
prxfupponit  adlum  caufz  pofterioris  :  fed  fi 
voluntas  imperarec  cogitationem  in  inteiiedla, 
oporcec  eam  ede  caufam  primam  eius  :  ergo 
non  przfupponic  adlum  intelledus ,  vt  caufam 
Jine  qua  non. 

fr«b»tMr  j.  Item  tcrcio  fic :  quilibec  tffedus  Iiabcns  cau- 
fam  fufttciencem ,  potcft  caufari  ab  ilia :  fed  quz- 
libet  intelledio  habet  caufam  fufficicntem  pr«- 
tct  volumaicro  ,  quia  qaacUbct  intcllcdkio  habec 
roemoriam  perfediam  ,  quz  eft  per  fe  fufliciens 
caufa  intcllcdtionis ;  fed  ad  rationem  memorix 
perfedlz  non  concurrit  voluntas  ,  vt  patet  in 
diuinis  ,  quia  voiuntas  non  concurrit  ad  pro- 
dudionem  filij,  ex  difiin£i.6.f>rimiliiri :  crgo  vo- 
litiononrequiritur  vt  per  fccaufaintelledionis; 
cigo  non  potcft  imperare, nccintelledum  mouc- 
.^,-. .^.i    te  ad  iCtam  intciiigendi. 

fy»t}.  itcm  ,  obieftum  a£l:u  intelligibilc  cum  intel- 

lcSta  agente  cft  fufBcicns  caufa  naturalis  incel- 
Icdlionis  in  nobis  :  fed  caufz  naturaies  fuflicicn- 
tes  ad  caufandum  aliquem  eflie^um  ,  caufanc 
quantum  poflunt  ;  ecgo  volitio  nihil  facit  ad 
inteilcdlionem  ,  quia  cfledlus  caufatur  ab  aiia 
caufa  nacuraii  fufficienter  caufantc  :  ergo  non 
habet  aliam  caufam. 

S  C  H  O  L  I  VM    II. 

Cogitationes ,  praterprimam  yfiAeJft  voluHtati.  De 
modo  fithieSlionis ,  tjuintjue  opinienes  refert ,  &  reijcitt 
de  ^Hofufifts  agit  Collat.i. 

8.  T)  Efpondeo  ,  quantum  ad  iftum  articulum, 
CegitMi»  ff  jLVquud  oportct  dicere  quod  in  poteftate  vo- 
tumJa  ifi  II»  luntatis  fit  aliqua  cogitatio ,  fiue  aliquis  adlus 
^^^  "**  intcllcdlus  ,  vt  poffit  infclleaum  aucrtcre  ab 
frobtiur  ^"°  intelligibili,&  conuerccre  ad  aliud  intel- 
frimi.  ligendum.  Aliter  enim  intcllcAus  fempcr  ftarct 

in  confideratione  obiedli  pcrfcdi ,  fibi  habituali- 
Scotioper.  Tom.  XI. 


cercognici:  quiaconcurrentibus  agentibus  na- 
curalibus  circa  idem  paflum  ,  caula  .  eflicacior 
femperagic ,  fi  non  impediacur:  vc  patct  dcigne 
&  aqua ,  fi  agant  circa  idem ;  fcd  obicdta  inteiii- 
gibilia  rcfpedlu  incciicctionis  funt  caufz  adliuz 
naturalcs,  &  etiam  inceliedtus  agens  ,  &  poffibi- 
lis ,  fi  liic  ponatur  agere  ad  adtum  iniclligendi: 
ergo  iiiud  obiedlum  inteiligibile,quud  cft  pcife- 
dtms ,  femper  moueret  inteilcdlum  ad  fui  noti- 
tiam:contrarium  experimur  in  nobis. 

Item,  Auguftinus  1 1 .  deTrinit.  cap.3.  de  Ma-  Utmdi, 
gnis,  &  1 1 .  dc  paruis.  VolHntM  hac,at<]ue  illac  fert, 
atque  refert  aciem  formandam  ,  coniun^ii^ue  forma- 
tam.  Similiccr  ibi,c.8.dc  Magnis,&  17.  depaiuis, 
declarat  quomodo  voluncas  coiiiungii  mcmo- 
riam  aciei  cogicationis  ,  &c  dicit.  Giuodantem  con- 
ciliat,  attjue  coniungit,  ita  etiam  ipfa  difHnguit,  atquc 
fiparat  vtique  voUtntas.  £t  quaumis  loquatui  de 
memoria  &  aciein  partefcnlitiua  ,  tamenin  i^. 
libro  loquitur  de  inteilcdlu ,  quaudo  voiuntas 
coniungit  intelligentiam  pioh. 

Item  3.de  Anima,  tcxt.  comm.18.  IntelHgimus  Ttrtii. 
cum  volumut ,  crgo  intelligere  eft  in  potcftatc  vo- 
luntatis ;  fic  autem  non  fcntimus ,  cum  volumus, 
quiaobicdanon  funt  nobis  pizfcntia. 

Item  I  .Ethic.  cap. 9.  hahitut  efi ,  quo  quis  vtitur,  Ciutrk 
citmvult,  patet  ergo  qu6d  aliqua  intellcdlio  fic  in 
potcftate  voluntatis,  non  tamen  omnisrquia  non 
inteiiedlio  prima,  quia  quidquid  eft  in  poceftace 
voiuntatis.,  eft  in  poteftate  eius  mcdiance  adlu 
volendi  ,  fed  omnem  adium  volendi  przcedit 
aliqua  cognitio  natura  pcior:ergo  iila  faltcm  non 
eflec  in  poccftate  voiuntatis :  proptcr  quud  dicic 
Auguft.  3.deliber.arbitr.cap.  1  j.  Nonefiinpote- 
fiatenofira  quin  vifis  tangamwr.  Reftat  eigo  vc  co- 
gnitio  fccunda  fit  in  poceftatc  noftia. 

Seddubiumeft,pcopceiaigunienca  fupiadidla,         9. 

quomodo  cogitatio ,  fiuc  intciiedtio  fecuiida  fic  «^miJ* 

in  poteftate  noftia ,  vt  quomodo  voluntas  pullit  miuitwluH- 

moueiead  illam,cum  ad  nihil moueat , nifi  vt  '*'.'"  "■?'" 

tiuuntm  It' 
cognitum.  ^  ^„^j,„ 

Oiciturvnomodo,quodfuflic!r  cogniiio  ha-  ^iMtnqu*  d* 
bicualis  illius  obiedli,  cuius  vuU  iinpcraie  cogni-  h»(  n  ifi- 
tionem  vc  fic ,  &  fic  non  fic  neceire  cogitationcm  "**"*'* 
ad^ualem  iliius  obiedi  pizcedeie.  Alio  mudo, 
qu6d  fuflicit  habeie  cognitioiicm  iilius  obiedti 
in  vniuerfali ,  vcl  in  aliquo  fimiii ,  vel  in  con- 
tcario.  Terciomodo  dicitur,qu6d  voluutas  re- 
mittit  intelledlionem  inexiftcnteni  fibi,&  tunc 
iila  remifla  occuriit  aliud  intelligibilc.  Quaito 
modo  dicitur  quod  intclledius  habct  adhim  col- 
latiuum  vt  fic,inquantum  inccliedlus cognofcic 
vnum  inceiligibile  pcc  coilacionem  ^d  aliud,  vo- 
luntas  mouet  ad  ftandum  in  confidcratione  il' 
lius.  Quinto  modo  dicitur  quod  in  poceftacc  vo- 
luntatis  non  eft  cognitio  fimplex ,  fed  difcurfiua 
&  inquifitiua,&  fic  habita  fimplici  notitia  moucc 
ad  difcurfiuam. 

Contra  primum  modum  de  habituaii  cogni-         10. 
tione  :  quia  impoflibiie   eft   voiuntatem  veile  Rt^dtur 
aliquid  adu  ,  nifi  fit  adlualis  intelledlio  in  iniel-  /"«m. 
le(ka  :  nuilaenim  cognitio  habitualis  fufEcic  ad 
volitioncm  obicdli  ad^ualem  :  quia  tuuc  dor- 
miens  ,  &  alius  quantumcumquc  diftradtus,  pof- 
fet  veliealiquid  notum  in  habicu. 

Contra  fecundum  modum  ,  qu6d  intelledlio   jtem /im»' 
in  vniuerfaii  non  fufiicic  ad  hoc  quod  vclic  ali-  d». 
quidin  particulari  ,quia  tunc  intclligens  lapi- 
dem,ciim  in  eo  intelligatuc  fubftantia  corpocea,in 
M  m     X  quo. 


412, 


Lib.II.DiftinaioXLII. 


II. 

Uttertiii, 


'^t  jU4rt4> 


II. 

Et  dtmum 
jHtntit. 


Omnti  ht 
tpittients 
fimul    rtftl- 
lnntHr. 


quo ,  vt  in  vniiierfali ,  concinemut  omnia  bona 
volibiiia ,  vt  auruni ,  &  bus ,  &c.  iiuiufmodi ,  fe- 
quitur  quod  intelledilio  lapidis  fufHciat  ad  volen- 
dum  aurum,vcl  bouem.quod  falfumcft. 

Icem,intellcdio  in  vniuerfali,veleft  idcm  cum 
intelledtione  in  particulari  ,  vcl  alia  :  non  poteft 
cnealia,  quia  iicut  vniuerfale  in  Hngulari  iion 
eft  aliud  quam  iingulare  ,  Hc  necintelle^io  viii- 
uetfalis  in  patticulari  eft  alia  ab  intelledione 
in  particulari ;  crgo  eft  idem  particulari  ;  fcd  per 
hanc  non  inteUigitur  niH  hoc  detcrminatum; 
crgo,&c, 

Item  ,  intelleftu  intelligcnte  vniucrfale  po- 
teft  voluntas  velle  quodlibec  volibile  conten- 
tum  fub  co ,  vc  intelligcndo  animal ,  poteft  vel- 
le  bouem  ,  cum  tamcn  voluntas  mca  non  pofCt 
vellc  bouem ,  nifi  eius  fpecics  cernatur  in  ani- 
ma  mea,vel  faltcm  voluntate  volente  aliquid 
in  particulari ,  oportec  habcre  fpeciem  eius  in- 
telligibilcm  ,  &  per  illam  intellcdlionem  in 
vniuerfali  non  catiiatur  illa  fpecies  in  intelie£tu: 
ergo  voluntas  caufabit  illam  fpeciem  in  incelle- 
6lu,quod  non  videtur  verum. 

Contra  tertium  modum.  ficne  ego  concedo 
quod  voluntas  poteft  remittere  intelledionem 
inexiftentem ,  qua  rcmifTa  poteft  occurrere  aliud 
obicdlum  ,  verum  eft  i  caUi ,  vcl  quod  occurrac 
aiiud  intejligibile  ,  vel  cogitaiio  altcrius  intel- 
iigibilis ,  vel  ciufdem  aliter  quam  priijs  ,  quod 
quidem  intcUigibilc  moucat  intelle£tum  ,  &  vo- 
luntatem,&  nc  folum cafualiter  eftet  cogitatio 
in  poteftatevoluntatis.Deinde  ,  non  fit  per  con- 
uerfionem  voluntatis,cum  non  fit  prii^snotum 
abintellediu. 

Pra:tetea ,  non  faluat  propofitum  ,qHla  quan- 
tumcunque  voluntas  fic  moueat  ad  aliud ,  remit- 
tendo  priorem  adum  ,  hoc  tamen  non  eft  ad  ali- 
quiddeterminatum  obicdiumintelligendi  fccun- 
dum  viam  iftam  ,fed  ad  quod  phantafma  fortius 
mouec.  Scd  quod  fic  moueac  phantafma,inquan- 
tum  voluntas  remittit  priorem  adtum  iutclli- 
gcndi ,  eft  per  accidcns  rcfpeftu  voluntatis.  Non 
igitur  faluatur  quomodo  voluntas  potcft  per  fe 
auertere  intcHedum  k  confiderationc  vnius  ad 
confiderationem  altcrius. 

Concra  quartum  modum,  ad  hoc  quod  volun- 
tas  auertat  intelledlum  ab  vno,ad  intelligendum 
aliud,non  requiritur  femper  inteIIc6lio  colla- 
tiua,  fiue  comparatiua,  quia  vnum  obicdlum  po- 
teftper  feintclligiabfquecompatationeadaliud, 
$c  ab  intelledtione  illius  poteft  voluntas  auertere 
intelledlum. 

Contra  vltimum  modum ,  quod  ille  non  fuf- 
ficit,  probarur;fi  illud,quod  requiritur  ad  difcur- 
fum  ,  non  eft  in  poteftate  voluntatis,nee  ipfe 
difcurfus  eft  in  poteftace  voluntatis  ;  difcurfus 
autem  necefTario  praefupponit  cognicioncm  ap- 
pcchenfiuam  obiedi ,  &  illa  fimplex  incelledio 
obie£ti,ad  quod  debec  intelle6l:us  difcurrere.non 
eft  in  poceftate  voluntatis ,  vt  fitprk  pcobacum 
cftjcrgo  nec  difcurfus. 

Conctaomnc»  raodosfimul:  nuUusenim  il- 
iorum  poceft  aflignare  aliqucm  adlura  incelligen- 
di  in  incelledu  in  eodem  inftanci  ,  in  quo  vo- 
iuncas  auertic  inccUc^tum  k  confideratione 
vnius,  adconfidcracionem  alterius,&  priorcm 
nacura.  Non  primus  modus  de  cognitionc  ha- 
bituali  ,  quia  ille  t^uUum  a^um  ponic  in  in- 
jcUcftn, 


Non  fecundus  dc  cognitione  vniuerfali ,  quJa 
volitio  eft  in  fe  diftinda ,  fed  adus ,  vei  cognitio 
in  vniuctfali  cft  indiftinda.  Nec  tertius  de  re- 
miiHone  intelledionis ,  quia  talis  cemifllo  non 
ponitcognitionem  alierius  obie£i;i,nifi  ^cafu. 
Nec  quartus  modus  de  cognitione  collatiua> 
quiaquaero  vnde  erat  magis  inpoteftate  volun- 
tatis  habere  coUaiiuam  ,  qullm  incellecSlionem 
fimplicem  primam  ,ad  quamconfert.  Przcerea, 
quando  incelligo  lapidem  abfolutc  ,  non  habeo 
comparationem  prasuiam  ,  nec  abfoluta  intel- 
ie^io  fufficit  ad  hoc  ,  qu6d  velit  compara- 
tiuam. 

Nec  quintus  modus  de  cognitione  difcurfiua, 
quia  in  ihftanti ,  in  quo  voluntas  eft  conuerfa, 
non  intelligit  extremum  , i  quo  difcurrit,quia 
ab  intelie(%ione  ipfius  auertit ;  ncc  aliquod  ex- 
tremum ,  ad  quod  difcurric ,  quia  illius  inteile- 
&.\o  eft  pofterior  natura  vblitionc  j  ftat  crgo 
difficultas ,  quomodo  voluntas  poteft  auertere 
intclledum  i  confideratione  vnius  ad  conftde- 
tationcm  alcerius. 

S  CH  O  LI  V  M    IIL 

VolHtttM  imperM  eoptatieni  ,  vel  attertit  intel- 
leSinm  ,  (juttndo  in  aliqua  notitia  imperfe£la  ex 
pluribu^  Jimilibtu  in  intelleEiu  [imul  exijientilttttt 
complacet  ,  quia  tunc  illa  notitia  intenditur  ,  (fr 
alia  remittuntur,  vel  omnino  ceffant.  Suadeturijfe  mo- 
dus  ex  impugnatione  aliorum  quin^jue.  V%de  Do£lorem 
in  Oxon.  hicattum.  io.& cellat.  i, 

REfpondeo  igiiur  ad  primum  articulum  ,  & 
prxmitto  trcs  propoficioncs  ,  cx  quibus 
patct  propofitum.  Quarum  prima  eft  ,  quod 
vna  intcllcdlionc  exilknte  in  inteliedlu ,  mui- 
tac  poflbnt  cfTe  indiftinftae  &  impcrfe^aa:.  Hoc 
patet  in  exemplo  dc  vifu  ,  quia  omnia  ,  quae 
obiiciuncur  oculo  fub  vnapyramide videt,vna 
taraen  cft  vifio  perfeaa  illius  ,  fcilicct  punfti 
in  cono  pycamidis:  vnde  illud  fuper  quod  ca- 
dit  axis  pyramidis  ,  videtur  diftinc^cj  aliorum 
auccm  in  illa  pycamide  func  plures  vifiones  di- 
ftindae;fcd  fi  hoceft  poflibile  in  fcnfu,mult6 
magis  in  iniciledlu. 

Secunda  cft,qu6d  inteliedtionem  inexiften* 
tem  ,  licct  non  cognitam  ,  vt  obiedum ,  po- 
tcft  voluntas  velle  ,  &  complaccre  fibi  in  il- 
ia  :  aliter  cnim  volunias  non  poflet  copulare 
parentem  cum  prolc  ,  quod  cft  contra  Augu- 
ftinum  deTrinitate  fetmc  vbique,roaxime  ve- 
to  libro^. 

Tcrtia  propofitio  eft  ,  qu6d  voluntate  com- 
placente  in  aliqua  intelledkione  ,  ipfa  intendi- 
cur  &  firmacur;  voluncace  aucem  non  compla- 
cence  ,  &  nolence  incelle6tionem  ipfa  remitti- 
tur  &  debilitatur  ,  ita  quod  voluncas  intelle- 
£tionem  inexiftcntem  volens  intcndit  ,  Sc  no- 
iens  remittit.  Ratiohuiuseftcx  oidinc&com- 
mixtione  potentiarum.  Nam  fi  agcns  idem  fe- 
cundum  diuerfas  adiones  agac  circa  idem  ob- 
icdum ,  fortiijs  agit  &  perfcdius :  fi  vero  circa 
difparata ,  agit  imperfe(^ius ,  quia  omnis  virtus 
vnita  fortior  eft  in  agendo. 

Ergo  fi  anima  fecundijm  omnes  fuas  po- 
cencias  operatiuas  agat  citca  idem  obiedum, 
perfcdlitis  agec  quam  fi  circa  obiedba  diucrfa 
agac  ,  fecundura  diuecfas  potentias  ;  ica  quod 

9dio 


'3- 

Prim»  frt- 
pofitit. 


Secunda, 


Ttrtia, 


Firilin  Mglt 
feitnti»  tir- 
c»  vnum  tb- 
itSum.juim 
tirtaflitra. 


Quxftio  IV. 


415 


if- 


Intelledi» 
intenditur  (f 
firmatur   fer 
cemfUcen- 
liam  voluit- 
t*tii. 


\6. 

jiJargumen- 
ta    pofita 
tl-m.6,  ^  7. 
Ad  primum. 


Ai  feeuH- 
tium. 

Circulus  >i! 
Agendequ/m- 
dt  d*tur. 


Ai  tertium. 
ftrfieitur 
mSie    -vnius 
feteiti*  con- 
eurfu  altt' 
riut. 


aAiocuiuflibet  potcntia:,ex  coadione  alterius 
poicntix  citca  idem  obic<5lum  ,  perfeiSiot  eft 
propccr  ocdinem  potcntiarum,  &  itaH  voluntas 
circaillud  idem  operatur,  ciica  quod  intclledlus, 
firmutur  intcUedus  inopcratione  iua.  Hsc  raiio 
c(tpropter  qnid.  Quod  vcro  ita  fit ,  patet  per  cx- 
perieniiam.  Expenniur  enim  hoc  in  omni  poten- 
tia.quod  ipfa  fortius  agit  ,  li  voluntas  compla- 
cec ,  &  quando  poccntiac  funt  diTtradlz  circa  dl- 
uerla  obiefla  impcrfctSiiijs  operantur. 

Item  ,  hoc  probatur  ex  alio ,  quia  agens  infc- 
rius  fortius  agit  concurrente  fupetiori  agentc} 
fed  voluntas  elt  fuperius  agciisrcfpeduintcilc- 
<5kus;ergo  intelledus  perfcanis  opcraiur  concur- 
rcnteaduvoluntatis. 

Ex  his  ad  propofitum  ex  primapropofitionc, 
fi  intcIle(aio  vna  fit  perfeda,  non  tamen  ita,qu6d 
nullam  aham  corapatiatur  fecum ,  tunc  cum  illa 
pofTunt  efle  muh«  intcllcdiones  imptrfeda  in 
intcUedu.  Ex  fecunda  ptopofitione  ,  voluntas 
poteft  complaccrc  in  incclledione  exiftcntc  in 
intcllcdu,  licct  non  fuerit  cognita  obiefliue ;  er- 
go  poteft  complacere  in  intellcdionc  impctfc- 
da  ahcuius  obiedi.  Ex  tcrtiapropofitione,  vo- 
luntate  complaccntcinaHqua  inccUedione  in- 
tendit  eam ,  &c  ficmat :  crgo  illa ,  qux  priiis  fuit 
remifla,  pcr  illam  intentjoncm  fit  perfcdta  & 
firmata.&voluntatc  non  complacente  inalia, 
alia intellcdlu  remittiiur,  aut  definite(re,&  di- 
citurvoluntasauertere  intelledlum  abvnaintel- 
lcdione ,  Sc  conuettete  ipfum  ad  intelledlioneni 
alcerius  obieAi.  Et  eifet  fimile  de  uculo  ,  fi  ipfe 
fit  ftans  in  eadem  comparatione  ad  aliquod  cor- 
pus,&:  euidens  plura  punda intra  eandempy- 
ramidem,vnde  petfcdtius  poflit  finc  fui  muta- 
tione  conuertcrefe  ad  videndum  ahud  diftinde, 
quod  prius  viderat  indiftindc.  £t  pet  hoc  dicen- 
dum  eft  ad  argumenta. 

Ad  primum,qu6d  illa  volitio , qaa  imperac 
intcUedbui  cognitionem  illius  obiedi ,  aueitcn- 
doipfum  a  prioricogitatione,  habct  in  intcUe- 
dlu  cognitionem  fimul  duratione  ,  &  piiorem 
n3tuta;&  illa  cognitio ,  ad  quam  conucrcit  in- 
tcllcftum ,  quz  praccedit(r^cius  ,  habet  ejji  im- 
perfedlnm  ,  fcd  iatenditur  per  copulationem, 
feu  complaccntiani  voluntatis  fccundum  mo- 
dum  przdictum  ,  acqueica  complacentia  volun- 
tatis  eft  pofterior  ilia  cogitatione  vt  imperfcda, 
fcd  prior,qukm  cogitatio  perfcAa. 

Ad  fecundum  dicendum  quod  in  caufis  tota- 
libus  inconueniens  eft  cfte  circulum  ,&  in  cau- 
fis  fimpliciter  prioribus,  vt  in  caufis  naturalibus, 
fed  non  cft  inconuenicns  efte  circulum,  vbi  caufa 
fuperior  non  eft  fimplicicer  neceiTaria ,  fed  con- 
currit  cum  caufa  infcriori  contingenter:  ficeft 
in  propofito  ,  quia  voluntas  non  eft  ita  ne- 
cenTaria  caufa  intelledtionis  ,qu6d  fine  ea  non 
pofllc  elfe  ;  fed  eft  caufa  alicuius  peifedionis 
inea. 

Ad  certium ,  dicendum  qu6d  caufz  naturales 
fufficienter  agunt  fine  aliis  caufis ,  quantum  ad 
omncra  pcrfcetionem  ,quam  pofluntcaufare ;  & 
tamen  cum  fupcrioci  agente  iftz  ea:dem  caufz 
pcrfcdliiis  agunt  ;  memoria  ver6  cft  tuflicicHS 
caufa  intcllcifbionis  quoad  perfcdtionem  ,  quam 
ipfa  poteft  caufare  in  inccUcdtionc  :  illa  tamen 
eadcm  caufa  concurrcnte  caiifa  fuperiore  ,  vc 
vohintate ,  &  agente  circa  idera  obie(ftura  ,  per- 
fcdtiusagic,  ptopter  naturalcm  ordinem  poten- 
tiarura  ,  qiuc  natz  funt  fe  impedire  in  adtibuSj 
Sccti  oper.  Ttm,  XI. 


quando  circa  diuecfa  operantur ,  &  fe  fortifica- 
rc ,  quando  circa  idem  concorditcr  opcrantur  ;  & 
ideo  quando  voluncas  vult  idem  illud  ,  circa 
quod  opcraiui  incelledlus,  in  perfcdtiorem  adum 
intelligcndi  poteft  anima.  Vnde  fi  quando  in- 
telledus  intelligit  aliquid ,  ellet  operatio  volun- 
tatis  circa  idem  ,  &  imaginatio  &  fenfus  circa 
idem  particulare ,  vt  puta ,  quod  eflet  przfens 
fcnfui :  multo  petfedior  eirec  intcllcdtio  ,  quia 
propter  diftindtionem  potentiacum  ciicadiuer- 
fa  remitiuntui  in  adibus  fuis.  Secundum  hoc 
crgo  concuriente  a6tu  voluntatis  ciica  idem 
obiedkum  ,  quod  operatut  intellcdlBS  ,  perfc- 
6tior  eirec  a6tus ;  non  quod  voluntas  caufat  im- 
mediate  aliquem  adtum  ,  vel  aliquem  giadum 
adtusinintcllcdlu  ;fed  proptct  ordinem  nacura- 
lem  potentiarum  ,  memoria  pcrfedius  eft  caufa 
adtualis  notitiz,  ciiin  fibi  concorditer  agit  volun- 
tas  circa  idem  obicduni  volendo ,  circa  quod 
operatut  memoriaintelligendo. 

Aliter ver6 poflct  dici.quod  voluntas  habet 
immediatam  adionem  fupet  intelledum  ;  fed 
hoc  eftdifficiliusvideie.  Idco  poteft  dici  fecun- 
diim  priorem  viam ,  quod  litct  mcmoria  per- 
fedlafit  fufficiens  pnncipiu.m  intelleftionis ,  & 
voluntas  non  habeat  neceflariam  adioncin  circa 
idera  obiedum  ,  fi  taraen  coagat  ,  foiiifica- 
tur  cota  adio  meraoriz.  Et  lecundum  hoc 
patet  quoraodo  cogitatio  eft  in  potcftatc  vo- 
iuntatis. 

SGH  O  LI  VM    IV. 

1)ele£iationem  de  obietlo  maU ,  etiam/ine  conjenjk 
in  opni ,  effit  morttde.  Jitt  comnmnis.  Vidt  citates  in 
Oxon.  hic  in  Schol.  num.  i } .  ^idam  tenent  de  ope- 
re  prohibito  lure  pojitiuo ,  non  ejfe  mortale ,  Sanch. 
Lejf.f^api.CortLihidem  citati.  Id  faltem  prohahiU, 
deleElatienem  de  opere  mortali  ,/id>  conditione  iufii- 
Jicante,  etiamftfit  appetitui  fenfitini ,  non  effe  mortaU, 
Sanch.t.in  'Decd.eap.i. 

SEquitut  videre  fecimd6   quomodo  in  co-         17. 
gitatione  poteft  cflc  peccatum  macerialiter?  AllmscoHeM' 
Dico  qnod  ipfius  voluntacis  duo  funt  adus  :  fci-  ^»/"»"4    (Jf 
licet  adusconcupifcentiz,&adus  complaccn-  'f'"  '^' 
tiz.  Et  adus  complacentizpiioceft,qaia  piius '^ 
complacet  voluntas  ex  diledione  in  illo  ,  cui 
concupifcit,  quam  concupifcat  aliquid  fibi  vo- 
luntas.    Poteft  eigo  aliquid  fibi  inoidinatc  con- 
cupifccic,  &  complacerc  in  illo ,  &  etiam  poten- 
tiis  inferioribus  potcft  aliquod  inoidinatum  con- 
cupifceie ,  &  in  hoc  coraplaccre.  Et  codem  mo- 
do  poteft  quoad  adum  intelledus. 

Quando  ergo  voluntas  imperatcogitationem  gw^wY»  e$. 
alicuius  illiciti,  qua  vult  vt  obiedum  fit  fibi  pr«-  •^'"^"  fi' 
fcns  ad  concipiendum  complacentiain  fuam  in 
illo ;  fi  illud  cogitatum  fit  illicitum  ,  in  com- 
placentia  plena  illius  modo  przdido  ,  eft  pec- 
catum  mortale.  Et  hoc  non  foltim  de  carnali- 
btis ,  vt  cogitarc  luxuriam  ,  fed  etiam  in  adi- 
bus  intclledus  refpcdu  aliorum  obicdorum  ,  vt 
imaginari  &  moraii  cum  deledatione  in  cogi- 
tatione  mortis  inimicorum.  &  fic  patet  qu6d 
cogitatio  de  obiedo  illicito,  quz  procedit  ex 
complacentia  voluntatis  in  illo  poft  delibe- 
rationem  ,  eft  peccatum  mortale.  Sicut  enim 
eft  moitale  voluntati  concupifceie  fibi  dclcda- 
tioncm  deobicdo  iIlicito,&  illam  etiam,vcl 
aliara  concupifccie  potentiz  infcrioii ,  fic  ctiam 
Mm     3  peccatura 


414 


Lib.lLDiftinaioXLlI. 


peccaium  eft ,  ad  hoc  velle  cogicationem  dc  illo 

obicdo. 

jjeUKatio  Ha:c  cft  fentcnrit  Auguftini  i  x.  lib.  dc  Trinit. 

fite  tortfenfi*  cap.  I  z.  &  Magiftcr  allcgat  dift.14.  cap.illo,  Iia- 

^d  ofus  ejt     ejHt  vt  breHiter/umma  perjfringam.  Et  qiiod  Augii- 

ftinus  ibi  intelligat  quod  delcdatio  finc  confen- 

fuinopus,  fitpcccatum  morcalc,  patct  per  il- 

lud  ,  quod  dicit, /ijolkm  cogitaturde  re  illicita, 

totm  homo  damnabitur ,  nifiper  fratiam  mediatoris 

JDei  &  hominum  lil>eretur,<^uod  fi  clfct  vcnialc,pof- 

fci  finc  gratia  oppofita  liberari.    Ex  quo  patec 

qu6d  in  eadem  cogitatione  potcft cflTe  peccatum, 

Sc  non  eflTe  pcccatum  ,   quia  quantumcumque 

cogitatio    fic   dclcftabilis  ,  cum  tamcn   obie- 

(kum    non    fit    dcleftabilc  ,    non    cft  pccca- 

tum.    Vnde  vir  fanftus  poteft  ddeftari  in  co- 

gitatione  alicuius  peccati  ,  quod  deceftatur  ;  de- 

leftari  tamen  in  confideratione  alicuius  obietfli, 

quatcnus  obiedbum  fit  fibi  pracfens,  vt  dclcdctur 

.         iniilo,  vtin  obicdlo.cftpcccatum.  Et  hoc  patcc 

ZaTmJo   ^"  Aiiguftinum^  9.Trinit.cap.i5>.  Definire  imem- 

quxndo  efi      ptrantiam ,  vertumcjue  eius  dicere ,  pertinet  ad  artem 

m»U,  morif  ;  ejfe  auiem  intemperattm  ad  illudpertinet,  ejuod 

in  illa  artt  culpaturficM  nojje  &  definire  <juidfit  Solce- 

cifmiu ^pertinet  ad  itrtem  lo<j»endifiacere  autem  illKm, 

vitium  efi ,  quodin  illa  arte  reprehenditur.   Sic  ergo 

fi  cogiratio  placct  &  continuatur  non  proptcr 

cogitarum  ,  fed  vt  pcream  ad  finem  dcbitumali- 

quis  pcrtingar,non  eft  peccatum  :  fcd  Ci  proptcr 

obieciuin  illicitum ,  cft  pcccatum :  &  ifto  modo 

viri  iufti  detcftanturcogitationcs  illicitas. 

jg_  Ad  primum  argumentum  huius  quasftionis, 

^,1  ^gum.     P^^^'  refponfio  pcr  dida,  quod  pcccatum  forma- 

frimum  litcrnon  eft  nifi  in  voluntatc  ,  fcd  materialiter 

qtiiliionU        poteft  clTe  in  aliis  aftibus ,  non  tamen  nifi  vc  im- 

frim*.  perantur  a  voluntate.  Vnde  prima  cogitatio  ,  vc 

patety«/>r4  ,  non  inducit  pcccatum  ,&  toties  ha- 

bct  homo  primas  cogitatioiics,quoties  occurrunt 

diucrfaobie(3:3,&  quoties  furgit  a  fomno. 

jld  fecun-  Ad  fccundum  patct  reffionfio  ,  quod  verum 

dum.  eft  de  prima  cogitationc  ,  quod  non  eft  in  pote- 

ftatenoftra. 
Adtertiitm.  ^^  tcrtium  ,  diccndum  quod  non  fequitur, 
cogitatio  non  eft  prii^s  cogitata;  crgo  non  eft 
volita.  Nam  fuflScit  quoda(ftus  cogicationis  fit 
prxfcis  in  raiione  adus  ,  non  in  rationcobiedbi 
confidcrati,ncc  redc,nec  reflcxe  ad  hocquod  vo- 
luntas  velit  iUam,&  complaccat  fibi  in  illa.  Vndc 
ad  hocquod  aliquid  fit  volitum  ,  oportet  obie- 
(kam  elfe  cognitum  ,  vcl  cognitioncm  haberc 
adlualitcr  inha:rentem. 
Ad  quitr-  Ad  vltimum ,  patet  rtfponfio  cx  fecundo  arti- 

tum,  culo  qujcftionis ,  qiiomodo  in  cogitationc  poOit 

cflepeccatum. 

SCHOLIVM     V. 

.Ad  (ecundam  ^udflionem  re(pondetur ,  ^utd  firme 
tft  peccatttm  (idem  de  altjs  aEHbus  aliarum  potemia- 
rum )  cjuatentu  fiihejl  voluntati  ,&  preferturfine  cir- 
cumjlantiis  dehitis.  6}up'i  ait  poientiam  motiuam 
defpotice  fiuhijii  volumati  :faUit  in  tjuihufdam  par- 
tihui  ,^uaobfympaihiam  cum  imaginatione  ,c^ap- 
petitu  ,  contra  eam  (juando^ue  mouentur  ,  de  quo 
D.Thorn.  \,i.<],\-j.a.e).ad  5  .Auguft.  it^.Ciuit.  1 6. 

jg,  \   D  qitaeftionem  fccundara  foIuendam,pri- 

Uluttofecun-  JLjLmb  videndum  eft  quomodo  fcrmo  fit  in  po- 
Ji^utjHfnit.  teftate  voluntatis ;  &  fecund6|  quomodo  in  co 
cft  maliti^, 


Quaniijm  ad.primum  ,  dico  qu6d  potentia  §l}tm»do 
motiua  m  homme  obedit  voiuniaci  obedientia  /"''"''  'fi  "» 
icruili ,  qua:  primo  Polii.  cap.  9.  vocatur  deiJ>oti-   f"'"'"'  *"- 
ca:  \ndt  in  tancum  fibi  obcdit  ,  quod  nullum 
mcmbruni  hrtbiie  ad  motom  ,  nifi  fit  aridum,  re- 
^lht  impcrio  voluntatis :  fcd  formarc  voces  arti- 
culatas  eft  adtus  poteniis  moiiuac, licet  non  pof- 
fint  clicinifipraEcedente  adu  imaginationis  ,  & 
intcUcditus  :ergo  ieimocft  in  poieftate  volunta- 
tis,filingua  fit  difpolita  ad  motum ,  &  non  fit 
impedita. 

Quantum  ad  fecundum,  dico  qu6d  malitia,  Vnde  Jidtur 
fiue  pcccatum ,  eft  in  fermone  materialitcr ,  for-  /"'"<'  /"■'■fa- 
maliter  vero  in  voluntate.  Nam  retSla  ratio  iudi-  '"""f"'- 
cat  de  omnibus  atftibus  humanis  infcriorum  po- 
tentiarum  ,  illos  debctc  ciTc  circumftantionatos 
rctfle  reditudinc  fibi  dcbita  ,  fciiicct  participata, 
loquendo  de  adtibus  potentiatum  infcriorum; 
fed  a6tus  potentiae  motiuae  fubeft  voluntati;ergo 
debeteflTe  circumftantionatus ,  &  reftus  tedlitu- 
dine  fibi  debita,&qu6d  tranfcat  fupcr  mate- 
riam  ,  &qu6d  ordinccur  ad  dcbitum  finem,&  re- 
«flum;vt  fcilicet  acdificet  pcoximum  ,  &  quod  no- 
tificet  illud  ,  quod  eft  in  conceptu  mcntis ,  aliter 
eiTec  mendacium  :  ex  defccliuergo  citcumftantia; 
debit£,  quam  voluncas  debec  imperare ,  eft  mali- 
tiain  voluncate  formaliter,&in  fetmonemace- 
rialiter. 

Ad  primum  argamentuixi ,  dico  quod  vfus  in-        ^  ^ 
ftrumenci  ad  finem  fuum,licei  in  fc  non  fic  malus  jid  4„/, 
formalitcr,  potcft  tumeu  in  cq  efle  malitia  matc    ^uifi.i, 
rialitcr,  inquantum  imperatur  a  voluntate,  in 
qua  eft  malitia  formalitcr  ,  cum  tntcndit  malum 
finem.  Vndevtcns  inftiumcntoad  fiucm.vtad 
fincm  fuuin  ,  non  pcccat  vtendoco  ,  fi  vtitur  co 
d.bito  modo  ,  (ecundum  didamcn  ftCtx  ra- 
tionis. 

Ad  fccundum  ,  dico  quod  illa  malitia  eft  in   ^j  recun' 

vocc  marcrialiter  ,  provt  eft  iignificatiua.   Et  Uum. 

cijm  dicitur  qjod  impofitio  nuUam  qualitatem   foxjlgnifica- 

voci  ttibuit  jdico  quod  vcrum  cft  ,nec  aliquam  '""*  ""''"'«• 
1 1    rt •  1  •  wr     1      tontinet  con» 

intel:cc.tioncin,necauquem  conceptum.  Vnde  f,,,^^ 
nihil  valet  quod  aliqui  dicunt ,  quod  vox  figni- 
ficatiuacontinct  in  fc  conceptum  ,quemcaufat 
inanima.  Si  eaim  hoc  elTet  vcrum  ,  tunc  poflct 
vox  fignificatiua  andita  mouere  inteiledum  au- 
dientis  fecundum  illam  intelledtionem,  inquan- 
tum  cft  fic  fignificatiua ,  &  tunc  moueret  intclle- 
dlum  Giacci  audicntis  illam  vocem  ,  ad  concc- 
ptum  ,  qucm  exprimit ,  quod  falfum  cft.  Vndc 
nulla  qualitas  fibi  imprimitnr  ,  nec  aliquera  con- 
ceptum  in  fccontinetper  hoc,qu6dcft  fignifica- 
tiua  :  ficut  ncc  in  circulo  aliqua  qualitas  dc  nouo 
caufatur,  pcrhocquod  imponitur  ad  fignifican- 
dum  vinum. 

Idco  dico  quod  vox  fignificatiua,  folum  cft   yox  qMaVtn 
fignum  ad  placitum  rcmemoratiuum.   Vndc  vox  exeitet  eonct- 
tantiim  immutat  fenfumaoditus,  nec  habetcau-  ftummentis. 
farcinfcnfu  ,  necin  phantafia,  nec  in  intellcdu, 
nifi  conccptum  vocis  ex  fc.  Tamenauditu  im- 
mutato  a  vocefignificatina  ,  immutatnr  phanta- 
fia ,  &  memoria,  &  memoramur  rei ,  cni  talc  no- 
mcn  fuit  impofitum;&  fic  excicac  intelledum 
ad  confideracionem  illius  rei  ,cuiu$  prius  habuic 
nociciam.  Alicer  enim  pervocemillam  nihil  in- 
telligec,nifi  priiisrcs,cui  imponitur,  fibi  fue- 
ric  noca  ,  &  qu6d  ad  rem  illam  fignificandam 
hsc   vox  imponcbacur  ,  &   fic  rcducit    imcl- 
ledum    ad  adualcm    intellecftionem  rei    prius 
not«   habitualicer.   £c  illo   modo   poteft  cfle 

(natetia 


Qu^mo  IV. 


415 


II. 

Stlutio  3, 
qutflhnU. 


ten:i»  ,  aut 
eferatiinet 
funt  inpote- 
ftate  volun- 
tntuf 


2t  quemeJo, 


fluemoJo  efi 
in  ti*  m»li- 
tiiti 


Jtd  frimum 
ari.juijl.  }. 


materialicer  malitia  in  voce,  vteft  indrumen- 
tum  vuluncatis. 

S  C  H  O  LI  V  M     VI. 

OperafinfitiHt,&  ne^attHd,  mediantepotentia  mo- 
tiuafubfitnt  volMntati;  vnde  cttm  fine  circumfiaHttjt 
dehitisfiHntypeccatafitnt.CircafiilHtionemadprimam, 
1/ide  inOxon.  in  Schel.  hicnum.  i^.vbirefiolHititr, 
Primo ,  an  detnr  ali^Hts  ailH*  volmtatit ,  non  liber? 
SecHodo.^ui  motM  primifint  peccata  ?  Tertio,an  aEini 
aliarum  potentiarumpojjint  ejfe  mali  ,fine  a£lupofiti- 
uo  voluntatii  ?  Gjj^arto,  an  appetittu  inferior  habeat 
ali^uam  libertatem  propriam  ?  Ad  tjHartam  ejuiiilio- 
nem ,  explicat  dtHifiorttm  peccati  in  peccata  cordit, 
9ru ,  &  operis, 

AD  tertiam  quatftionem  roluendam ,  viden- 
dura  eft,  ficut  prius.  Prim6,quoraodo  ope- 
rationes  aliarum  potenciarura  funt  in  poicitate 
voluntatis  ?  Secund6,quomodo  in  eis  eft  maluia? 

Quantijm  ad  primum  ,  dico  quod  opw  accipi- 
turin  propofito  pro  operationcaliaium  poten- 
tiaruin  a  potentia  motiua  lingua:  j  licct  ennu  fcr- 
mo  fit  opus  quoddam  ;  tamen  dittinguitur  con- 
ira  alia  opera ,  quia  fccundum  illud  opus  (ormo- 
nismaximc  fe  homociuiliterhabct,&  poiiticc. 

Dico  ergo  quod  pocentia  raotiua  cft  in  pote- 
ftatcvoluntatis  ,  vtfitpra  oftenfumcft:  putentiac 
eciam  fcnfitiuae  funt  inpoteftate  voluutads,  & 
ctiam  vcgctatiua:,  quacenus  dependentex  opera- 
tione  poccnciz  mociuz  :  vc  vegetaciua  requiric 
oppoficionem  nucribilis,quan(cimad  pocentiam 
nutriiiuam,&  fimilitet  approximaiionem  actiui 
&  pafHui.  Ec  fecandum  hoc  potcncia  gcneracma 
cft  in  poteftaie  noftra  ,  &  in  ea  poccft  clfe  pccca- 
tum  matcrialiter  ,  inquantum  ad  actum  inordi- 
natum  prxcedit  poccntia  moiiua .  qua;  eft  in  po- 
teftacc  volnncacis.  Similicer  ctiam  qaantiamad 
poccntias  fcnfitiuas  ,  quatenus  operationes  ea- 
rum  dcpendeni  a  potentia  moiiua.  Vnde  Augu- 
ftinus  1 1.  Trintt,  cap.  8.  dicir  quod  quia  aperrio 
palpebrarum  ncfeHario  rcquiritur  ad  vifioncm, 
&  motus  localis  paipebrarum  obceiit  animi,ea- 
tcnus  vifio  cft  in  poteftace  voluntacis. 

Sed  suntne  i\\x  potentia:  aliter  in  poteftate 
voluntatis,  qudm  per  principium  motiuum  ?  Di- 
co  quod  fic  ,  quia  perfcdkius  poftunt  in  adum  cx 
co ,  quod  voluncas  habet  aftum  circa  idem  obie- 
GtMxn.  Patct  in  vifu.  Nam  ftanteeademdirpofi- 
tione  obiedi  &  oculi;  potcft  vifus  imperari  i 
voluntate,  vt  abfque  mocu  locali  intueaturali- 
quem  punilum  perfcdius  modo,  quam  prius ,  & 
hoc  in  eadem  py ramide  ,  &  infra  eandem  bafim, 
proptcr  copulationem  voluntatis. 

Sed  quomodo  eft  malitia  in  eis?Dico  quod 
roaccrialicereodcm  roodo  ,  ficut  in  aliis ,  in  fer- 
mone  &  cogitatione,  fcilicct  quando  non  funt 
cum  debicis  circumftanciis  clicic2j&  carcnc  rcdi- 
tudine  participaca,  quam  debercnc  habere. 

Ad  primum  argnmcncnm  de  Apoftol.  dico, 
quod  illudeft  inrelligendum  quoad  primosmo- 
tus,&  de  his  non  videoquod  fint  peccarum,quia 
praecedunt  omnem  aftum  voluntatis,  &  nulla  ra- 
tio  culpx  eft  in  aliquo  prxccdcnte  aclum  volun- 
tatis.  Delcdlaciones  vero  ,qua:  funt  in  volunta- 
te,  funt  peccatum  ,  quando  funt  dc  illicito,  vt 
quando  voluntas  delciflacur  appecirui  fcnfitiuoi 
quia  illxnon  funcfinea£lu  rationisj&volunca- 
tis  prxcedentc. 


Si  dicas  qu6d  primi  mocus  funt  peccaca ,  ex  c6  oHelfio. 
quod  volunias  non  prasucnit.  Dico  quod  cunc  Solutio. 
non  eft  aliquod  peccacum  coromiffionis.fcd  for- 
te  omiffionis ,  &  fic  illa  opcra,  qus  funt  peccata 
formaliter,  funt  illaoperainceriora. 

Ad  fecundum  ,  dicendum  quod  appctitus  no-  Ad  feeMtidU, 
ftcr  fenficiuus  ,  in  quo  conucnimus  cum  brucis, 
eft  Iiber  per  participatione,&  racionalis  pcr  par- 
ticipationem  ;  quia  fubeft  voluntati  ,&  fimilicet 
poceft  conuerti  ad  bonum,  &  auerti  a  bono.  Non 
tamen  in  nobis  cft  rationalis  per  parcicipacionem 
peradtum  fuum.fed  per  adum  altetius  potcnti*. 
In  brucis  vero  liccc  fic  appericus  fcnfitiuus ,  non 
tamen  eft  particeps  rationis  in  eis,ficuc  in  nobis. 

Ad  qua:ftionera  quartam  ,  dicendum  quod  Solutioquar' 
Hieronymus  hlc  non  diuidit  pcccatum  aduale  tt^uAfiitnu. 
formaliter  ,  nec  ctiam  fubicdtum  pcccati  for- 
malis,  quia  hoc  eft  adius  voluntatis ,  &  non  co- 
gitacio  ,  nec  fermo  ,  nec  opus  cxterius ,  nec 
originale  peccacum  ,  quia  hoc  eft  tancum  in 
animarfed  diftinguit  tantiim  fubicdtum  raate- 
rialepeccaii.  Ec  poftec  concineriilladiuifiopec- 
caci  macerialis  fub  duplici  membro,rciIicec,qu6d 
peccatum  quoddam  confiftic  in  aftu  intcriori ,  & 
quoddam  in  adlu  exteriori.  Primo  modo  cft  pec- 
catum  cogitationis.  Secundo  raodo  fubdiuidi- 
cur,quia  fic  continet  locutioncm,&opcratio- 
nem,  &  racionabilicer  diftinguit  illud  peccatum 
locucionis  a  peccato  opetis  ,  quia  locutiomaxi- 
me  conuenit  homini  ,  vt  racionalis  cft,  &  vc  ho- 
mocft  :  quia  vt  fic  eft  commuuicaciuus  ,  &  ama-. 
bilisj  locutioenim  facit  ad  commtinicationem, 
&  ad  amationem  ,  &  ficcircuroloquimur  adtum 
exceriorem  per  doo  membra ,  &  debet  intelligi 
diuifio  pofiiiuequoad  peccatum  commiflionis, 
negatiuc  quoad  peccatum  omifllonis ,  in  cogita- 
tione,  tocutione ,  &  opere. 


DISTINCTIO     XLllI. 

Qv^iESTlO       VNiCA. 

Ftrum  fojpbile  fit  peccare  in  Spiritum 
fanfium  ? 

D.  Thom  V.  i.judfi  I4.art,t.^x.hie  ^tift.t.wt,!  .A\cn(. 
l.furt.fUdft.iy^  membr. i.D.BoDiUCx^X..  hie arg.  i.qutft. 
i.(Sr  Rich.  ibi.Daiiod.qutft,  i.  Gabr.  ibidem.  Scotusf» 
Oxon,  hic. 

I R  c  A  Diftindlionem  quadragefi-  j. 

mamccrciam  quacricur  :  Vtrimpofi-   Argum.  fri- 

fibilefit  voluntatem  peccare  in  Spiri'  nium. 

tum  fannum  ?  Quod  non  videcur. 

Non  poteft  quis  peccare  in  vnam 
perfonam  diuinam  ,  nifi  pcccet  in  aliaro ,  quia,vt 
dicitur  loannis  i  j.  6^#  dili^it  me diligit  &  Patrem 
meum :  ergo,  &c. 

Item,  fi  poteft  efte  aliquod  peccarum  in  Spiri-  SeenndHm. 
tum  fandium,  hoc  eft  peccatum,  qnod  opponicur 
charicaci,quia  fecundum  Magiftrum  dift.17.  pri- 
mi  libri :  Charitat  efi Spirittufar^tti.Et  paret  pri- 
mar  loannis  j.  Deut  iharitat  efi :  chaticaci  autem 
opponicur  odium  :  fed  Dcum  non  poteft  odire 
voluntas,  quia  in  Dco  non  cft  aliqua  ratio  mali. 

Item,  ficftaliquod  peccatum  in  Spirituro  fan- 

dtum,illud  eft  irremifllbile  fccundum  fentenciam  Ttrtium. 

Saluatotis  Afatth.  1 1.  &  in  licera  i.ci^.fcd  nul- 

lum  peccatum  cft  irrcmifllbile  per  Auguftinum  i . 

M  m     4  Ke 


4i6 


Lib.II.  DiftinaioXLIlI. 


ContrJi, 


2,, 
Atterji»  k 
Dto  (ittflcx. 


Pttifl  e^a 
nuirfio  ab 
va»  perfon» 
diuina,^  tti 
nb  aiys. 


'Ecclefi»  fii- 
rigit  eratio' 
nem  (td  vn& 
ferfonnm,  ^ 
tion  »d  om- 

MS, 


3. 

De  hoc  in 
Ozon.i.d.i. 

q.l. 

Potejl  effe 
ton/iiieratio, 
dr  reiieretia 
tircaeffentiS 
fiUm, 


^etntSi.cap.ic),  Etgo  nuUum  eft  peccatuni  in  Spi- 
ritum  fandtiim. 

Oppofitum  p.itet  per  Magiftrum  in  litera. 

S  C  H  O  L  I  V  M. 

*jp9tejl  voluntMtiElHaliter  auerti  ah  vrta  per/o»a,& 
mn  ah  alijs  ,ficM  &  conuerti,  de  ^ho  in  Oxon.  1 .  dijl. 
1 ,  ejUAft.  i .  auertens  tamenfe  ah  vna,  virtualiter  auer- 
ittfeah  alijs.  Auerfio  per  de^erationem  ,&  finalem 
impoenitentiam  appropriate  dicitur  peccatum  in  Sptri- 
tum  fancliim ,  cjuia  contrct  ejfeBitm  ipfi appropriatum, 
Jta  ^ughfltrnii  de  vera,  &falfp(£nit.  cap.^,  &ep,fo, 
vide  Schol,  in  O.xon.  hlc  num.  j .  &  cjuomodo  peccatur 
ex  malitia  e.vplicatur  ihid.quaft.  i.  Moneo  htc  <jHod 
hxc  tjutftio  hinctranfiataeft  ad  Scriptum  Oxonienfe, 

REfpondco  ,  hic  videndum  eft  quomodo  po- 
teft  efte  peccatum  aliquod  in  Spiritum  lan- 
ftum  pra:cisc?  Vbi  fcicndum  ,  quod  omnepec- 
catum  eft  aucrfio  a  Deo ,  &  conuetfio  ad  creatu- 
ram,  Inquantijm  ergo  peccatum  virtualiter,  vel 
formaliterauertit  ^  Deo,  &  inquantiim  ccditin 
jrreuerentiam  alicuius  perfona:,  non  poteft  auer- 
terc  ab  vna  perfona ;  nifi  aucrtat  ab  alia  virtuali- 
ter ,  nec  vt  fic  potcft  peccarc  aliquis  in  vnam 
pcrfonam,nifi  virtualiter  peccct  in  aliam.  Sed 
li  intelligatur  qasftio  de  auerfione  adluali ,  pof- 
fct  vidcri  eadem  ratione ,  quod  non  poflct  ficri 
auerfio  adualis  ab  vna ,  nifi  fieret  ab  omnibus 
adlualiter. 

Vidcturtamen  mihi  contrarium,  qiiod  fctlicct 
poftet  ficri  auerfio  aftualis  ab  vn<iperfona,&  non 
ab  alia.  Quod  probatur  prirao  fic  \  quia  cum  fint 
tres  articuli  refpicicntes  diftinde  tres  perfonas, 
poffibileeft  aliqucm  errare  in  vno  articulo,& 
non  in  alio ,  &  pcr  confequens  peccare  in  vnam 
perfonam  ,  &  non  in  aliam  ;  qaia  habita  .^duali 
confideratione  dc  vno,  non  oportct  quod  liabea- 
tnr  dc  alia,  In  qualibei  autem  pcifona  inuenitur 
ratio  vltimi  finis,  quia  ratio  ornnis  boni;crgo  illi 
vt  fic,  pottft  fieri  rcuerentia,  vel  irreuerentia,non 
habira  confidcratione  ad  aliam  pcrfonam.  Hoc 
vidcrur  .agerc  Ecclefia  in  Collcdis  ,  iii  quibus  in 
fine  dicitur,  ?er  Dominum  noftrum  lefum  Chriftum, 
&c.  Primoenim  pr2miiticutPater,adquem  ora- 
tio  communiter  portigitur.  Et  in  fine  iubnedli- 
turmcdiator  j  ergo  videtur  inorando  erraredi- 
ftinftc  vnam  petfonam ,  &  non  aliam  adlualiter, 
Hoc  ctiam  patet  in  illo  Hymno  ,  Venicreator  Spi- 
ritttfy  &c.  vbi  multa  ponuntur  ,  qua:  non  conuc- 
niunt,  nifi  Spiritui  fando ,  vt  puta,  quod  fit  do- 
fjum,  &  alia. 

Item  ,  magis  diilinguitur  perfona  a  perfona, 
quameflentiaa  perfona,  quia  inter  perfonaseft 
oppofitio  relatiua,  non  autem  fic  inter  eflcntiam 
&  pcrfonam  :  fed  poflibile  cft  aliquera  ftarein 
aduali  confideratione  diuina:  cftentiae.nihil  co- 
gitando  de  pcrfona  (  vt  patet  de  Philofophis )  & 
fic  confiderando  cftentiam  ,  non  confiderando 
perfonam,inucnireturin  ea  ratio  finis,&  omnis 
boni,  &  perconfequcns  eircntiac ,  vt  cftcntia  eft, 
potcft  faccre  reuercntiam,  non  faciendo  perfonas 
adlualitcr  :  etgo  eodem  modo  confiderando 
perfonam  vnam,  non  ccnfidcrando  aliara,  potcft 
faccrc  reucrcMtiam  vni  perfoni ,  non  faciendo 
alteri  perfonac.  Et  ficcxoppofito  facereirreue- 
rentiam  vni  aftualiter,  &  non  alteri, 

Sed  diccs  quod  non  eft  fic  de  perfonis,ficut  de 
perfona,  &  efTcntia,  quia  pctfonae  funt  corrclati- 


ua ,  &  jntelledus  non  poteft  habere  afttmi  circa 
vnum  correlatiuorum,  nifi  habcat  circa  aliud,  & 
ficnon  poteft  fieri  reuerentiavni  peifona: ,  nifi 
fiat  omnibus. 

Scd  hoc  non  valct,  quia  quantumcumque  fint 
corrclatiua  ,  tamen  circa  extrcma  funt  duo  aAus 
intelledus ,  ficut  patct  dc  accidcntc  &  Aibie£lo, 
qui  enim  intelligit  accidens,non  propter  hoc  in- 
telligit  fubiedtum  eadem  inteIIed:ione,licct  aftus 
operandi  fit  vnus. 

Item  ,  Pater  fub  nomine  Patrif ,  non  dicitur 
correlatiue  ad  Spiritum  fanftum :  crgo  Patri  po- 
tcft  fieri  reucrentia  aftualitcr.licct  non  fiat  aftua- 
litcr  Spiritui  fanfto,  Et  fic  pofllbilc  cft  quod 
aftualiter  quis  peccet  in  vnam  perfonam  ,  non 
peccando  aftualiter  in  aliam.  Scd  tamen  virtua- 
liter  necefic  eft  ipfum  cogitare  ,  ciim  facit  rcue- 
rentiam  vni,tunc  cnim  virtualitcr  facit  reueren- 
tiam  omni.  Et  fi  eliciat  aliquam  opinionem  er- 
roncam  circavnam  perfonam  ,  virtualiterclicit 
circa  omnes ;  quia  caruni  eft  vna  bonitas ,  &  vna 
rapicntia.  Non  tamcn  eftncccirc,  fi  aftualitcr 
peccat  in  vnam  ,  qu6d  peccct  adkualitcr  in 
aliam. 

Sed  iftomodononaccipitur  peccatum  in  Spi- 
ritum  fandum.vt  fcilicet  aliquis  peccet  in  ipfum 
&  non  in  aliam  perfonam,  Sed  dicitur  peccare 
in  Spiritum  fanftum  non  propric,  fed  appropria- 
tc,  vtquiapeccaturo  aliquod  eft  contraappro- 
ptiatum  Spiritui  fanfto ,  dicitur  efTe  peccatum  in 
Spiritum  lanftum  ,  fecnndiam  quod  diciraus, 
quod  bonitas  ,  aut  potentia  appropriatur  Patri, 
&  ideo  peccatuni  ex  infirmitate,  fiue  ex  paflione, 
dicitur  eiTe  appropriatc  contra  Patrem,&  fapien- 
tia  attribuitur  Filio ,  ideo  peccatum  ex  ignoran- 
tia  diciiur  cftc  contra  Filium.  Et  de  ifta  diftin- 
^ione  peccatorum  quaere  alibi  in  quxftione 
iftius  diftin^ionis  *. 

Dico  tamen  bteuiter ,  quod  omne  pcccatum, 
quod  cft  in  voluntate,  nonpra:cedentc  pcrturba» 
tionc,  nec  paflione,nec  ignorantiainratione,eft 
peccatum  ex  certa  malitia ,  &  fic  fortc  peccauit 
Adam,  quia  in  eo  non  fuit  perturbatio  ex  pafllo- 
ne  prscedcnte  ,  nec  ignorantia.  Scd  tamen  non 
cmnc  peccatum  ex  malitia, nec  finc  pcrturbatio- 
nc  voluntatis,  &  ignorantia,  eft  peccatum  in  Spi- 
ritum  fan(flum :  quia  fic  pcccatum  in  Spiritum 
fandum  non  cflei  grauiflimum.  Peccata  enim 
excerta  maliriapoflunt  eflc  contra  prsccpta  fe- 
cunda:  tabuls,  qua:  non  funt  grauifl[ima  ,  quia 
tantijm  virtualiter  aucrtunt  ^  fine  :  oportet  ergo 
qucdpeccatumfit  contra  prarcepturo  primacra- 
buliE  ,  quia  tunc  aftualiter ,  &  formaliter  aucrtit 
ab  obiedo  illo  perfedliflllmo ,  &  vltimo  fine. 

Nec  adhuc  omnia  pcccata  contra  prarccpta 
priraa;  tabula:  funt  in  Spiritum  fanftum .,  quta 
oportet  ad  hoc  quod  fit  peccatumgtauiflimum, 
qu6dopponatura6lui  pcifcftiflimo  conuerfiuo 
ad  Deura  ,  &  ficquia  aftus  charitas  ',  vt  dilcdio 
Dei,&  cftadlus  perfcdtiflHmus  conuerfiuus  ad 
Deum,  fi  haberet  oppofitum,  fcilicct  odium  Dci, 
hoc  cdet  maxiraum  peccatum. 

Sed  non  credo  quod  aftus  charitas  habeat 
adlum  contrarium  oppofitum  ,  quia  non  potcft 
Deus  odiri  ab  aliqua  voluntatc  ,  vtdixi  in  quar- 
to  *.  Non  crgo  peccatum  in  Spifitum  fandlum 
eft  odium  Dci,  quia  formalitcr  non  poteft  odiri. 
Cum  crgo  poft  dilcdtionem  Dei,a6lus  perfc6lif- 
firaus ,  quo  volunias  tendit  in  Deum  ,  fit  adus 
fpci,oppofitum  eiuscrit  peccatum  grauifliroura, 

&hoc 


4. 

AStuallttr 
feccans  in 
vnam  perfa- 
nam  videtur 
virtualiter 
feceare  cirta 
rtJijUM, 


§luomodt 
di/linguHtur 
peccat»  rt' 
^eHu  perfa- 
narum  l 


♦  In  Ozon. 
inq.  X.  quz 
fola  ciac  ia 
Ozon.ance- 
qium  hxc 
quzllioilluc 
ttasferrctur. 

^iuid  fit  pec' 
catum    ex 
m»liti» ) 


Andaripaf- 
fitidiH  Dtii 

*d.45.<j.  j. 
&  alibi.Vide 
fup.d.^.q.  t. 


Qujpftio  Vnica. 


417 


6. 

Ai  p*cc»ti 
in  Spiritum 
fMSum  tri» 
ffuirHtuur.^ 


Tecettum  in 
SfiritU  fMH' 
Sum  qu»rt 
dieitur  irrt- 
mijibile} 


%d.i4.q.t. 


7- 

Ai  urgtm. 
frimumfritt- 
tifttl*. 


AdficUdum. 


Ai  ttrtium. 


Sc  hoc  eft  peccatum  defpetationis ,  Ciac  obltina- 
tionis  in  malo  ,  cum  defpecatione  i  &  propofito 
non  pcenitendi ,  6c  tioc  eit  pcccatum  in  Spiritura 
fandkum. 

Secundum  hoc,  ad  peccatum  in  Spiritum  fan» 
€tam  ttia  requiruntur,  Tcilicet ,  quod  fit  ex  certa 
malitia,Sc  qu6d  iit  a^us  oppoiitus  perfedtiOlmus 
idtai  conuerliuo  in  Deum,  6i  hoc  modo  cd  pec- 
catum  in  Spiritum  fandum ,  &elt  finalis  impoe- 
nitentia ,  non  quia  homo  decedit  iine  pceniten- 
cia,  fed  quia  habet  propontum  de  nunquam  pcc- 
nitendo  ,  &  oritur  ex  defperatione.  £t  iic  dicit 
Auguftinusf»  lilt.  dejide  *td  Petn/m ,  qaod  pcCCimi 
hotninum  incidunt  in  hoc  peccatum :  vt  patet  de 
Cain,  qui  dixit  Genef.  4.  Ataior  eJHriiqMitat  mea, 
qukmvt  veniam  merear.  Ctedidit  cnim  Dci  mjfe- 
fericotdiam  effe  minorem  fuo  delido,  &  miferi- 
cordia'  eft  bonitas  Dei ,  quas  appropriatur  Spiri- 
tui  fando ,  &  ideo  dicitur  peccatum  in  Spititum 
fandlum ,  vt  patet  in  liteta.  Eodem  modo  ludas 
Mmh.  !(}. & ponitut in litera  i.cap,  Eft  autem 
huius  peccati  aflignatio^de  quo  dicit  Auguftinus 
primo  libro  de  fermoneDominiin  monte,qu6d 
IhdM  faeilius  de^erans  incurrit  in  latjueum ,  ^ttam 
humiliattu  vtniampetere  ,  &  dc  numero  ifto  fuit 
illcAchicofel,  i.Rcg.  17. 

Dicitur  autem  illud  peccatum  irrcmi/Iibile, 
hon  fimplicitcr.  Vnde  fecundiim  Magiftrum  in 
litera,  hocpeccatum  non  i'emitteturhic,necin 
futaro  ,  quapdo  non  habet  poenitcntiam  comi- 
tem.  Sed  hocconucniicuilibctpcccaiomortah'. 
Vcruntamcn  hoc  peccatum  diciturirremiffibilc, 
eo  modo ,  quo  nullum  aliud  peccatnm  eft  irre- 
miffibile.  £t  hoc  dicitur  duplicitcr :  primd ,  quia 
nuUum  aliud  peccatnm  opponitur  ditede  ptin- 
cipio  rcmiffionis  in  rcmittentc :  fed  illud  pecca- 
tura  cft  dtrcdl^  contra  principium  rcmiffionis 
pcccati  in  remittcntc ,  ex  co  quod  aufert  miferi- 
diam  «i  Deo,  quae  eft  principium  rcmittendi  pec- 
catum,  &  non  dat  fibi  nifi  iuftitiam,&  hoc  habet 
inquant^m  cft  cum  dcfpetationc  j  talis  cnim  dif- 
fidit,&  defpetat dc mifcricordia Dei.  Secundo, 
qu6d  corruropit  difpofitioncm  ad  remiffionem 
inco,  cui  debet  reraitti,  quia,  ficut  didum  eft  in 
quarto,  *  principium  dilpofitiuum  ad  remiffio- 
nem  peccati  in  peccatore  ,  eftquxdamdifplicen- 
tia  de  peccato,&  conuerfio  ad  Deum.  Illud  autem 
peccatum  inquantiura  habet  propofitum  de  non 
poenitcndo  in  tali  obftinato ,  tollit  orane  talc 
difpofitiuura. 

Ad  primum  arguracntum ,  patctmodipcr  fu- 
pradidia ,  qu6d  non  poteft  quis  diligcrc  vnam 
pcrfonam,ncc  odircnifi  etiara  virtualitet  diligar, 
vcl  odiat  iliquara  aliara  perfonam.  Poteft  tamen 
aftualitcr  diligerc  ynam,non  diligcndo  aliam 
adualiter. 

Ad  fecundura  ,  patet  tcfponfio  in  folutione 
qusftionis,  qu6d  illud  peccatum  eft  principalitcr 
contra  fpera :  &  poteft  fic  dici,  etiarafi  intcUiga- 
tur  opinio  Magiftri  dc  charitatc. 

Ad  tertium  ,  patct  quoraodo  illud  pcccatura 
eft  iricroiffibile. 


DISTINCTIO     XLIV. 

Q^-«sTio     Vnica. 

Vtmm  fotentiafeccandijit  a  Deo  f 

D.  Thomas  1  .hU  qutft.  i.urt.  1,  D  Bonaaenc.  »rt.  1.  qutft, 
Richatdus  4rt.  i.qutft.x. Dutand. qutft.i.  tiabr. q.i. 

I R  c  A  DiftinAionem  quadcagefi-  !• 

mamquartam  &  vltimam  qusri-  Arptm.i, 
tur  :  ytrim  potentia  peccandi  fit  a 
Dee  ?  Videtur  quod  non,  quia  non 
cft  aliqua  potentia  ,  qiiac  non  eft  a 
Deo:fcd  potentia  peccandi  non  eft  aliqua  poten- 
lia.  Probatio ,  quia  fi  eflet  aliqua  potcntia ,  eflTct 
potentia  libera :  fed  fecundum  Anfelmum  de  li- 
\icu  ixhiiv.  poteftas  peccandi  non  eJHihertat,necpart 
lihertatfs ;  igitur,&c. 

Item  ,  fi  potentia  peccandi  eftei  i  Deo ,  ergo  Secunium. 
potcntia  peccandi  cft  in  Dco.  Probatio  conli- 
quentix.  Deus  eft  caufa  aquiuoca  rcfpedlu  om- 
nium,quaE  caufantur  ab  co  :  fed  effedlus  emincn- 
tius  contineturin  caufa  aiquiuoca  ,  &  prarcipiic 
in  caufa  prima  ,  quim  in  feipfa;  ergo  fi  Deus  eft 
caufa  potentis  peccandi ,  ifta  potentia  elfet  ma- 
gis  in  Deo,  quod  eft  inconueniens. 

Itcm,  omnis  potentia  ,  qux  eft  i  Deo,habet  in  r*"»«"». 
vniucrfo  aliquem  ordinem  ad  alias  potencias; 
quia  qua:i  Dco  funt ,  otdinata  funt ;  fed  pot.en- 
tia  peccandi  non  poteft  habcrc  aliqucm  ordinem 
ad  alias  potentias ;  quia  quxto  ^n  fit  fupenoc 
potentia,an  media,an  infima  ?  Superiorpotentia 
inter  potcntias  non  poteft  clTc ,  quia  non  conue- 
nit  Deo,  cuifuprema  potcntiaconuenit.  Simi- 
hter  cura  fit  potentiaad  deficiendum.fiuc  poten- 
tia  defediua,  non  eflct  potentia  fuprema.  Ncc 
poteft  efle  mcdia  poientia,  ncc  infiraa,quia  tunc 
poflct  habcre  potentiam  fuperiorem  imperan- 
tcm,  &  tunc  non  eflei  libera. 

Ad  oppofitum  in  litera  cap.  2.  &  allegat  Apo-  <^'"»'^^- 
ftolum  ad  Roman.  cap.  i  j.vbi  vult  quod  w«f/? 
poteHas ,  nijia  Deo. 

S  C  H  O  L  J  V  M. 

Potentia  peccandi  fiimpta  pro  abjoluto  eJtaDfo, 
quiajic  efl  ipja  voluntas :  efl  etiam  a  Deofurnpia  pro 
reffeHu  ad  a£iumpeccati,Jed  non  vt  dicit reifciium 
adformalem  malitiam. 

RE(pondeo,qu6d/wfr«/M^f(c-4ff</«poteftacci-  2,, 

pi,  vel  pro  potentia,  quzcft  piuicipiumjvel   potgna  pec- 
pro  potentia,vt  dicit  otdinero  ad  a£tum  peccan-  fatdi  dupu^ 
dijficutin  aliis  potcniiis:  vt  potemia  vidcndi  ".'*'■  «"><- 
potcft  accipi  vcl  pto  principio  vifionis;  vel  pro  ^'^' 
ordine  ad  aftum  videndi.  Si  fecundo  modo ,  id 
poteft  efle  dupliciter ;  vcl  pro  ordine  ad  dcformi- 
tatera  ;  vel  pro  ordinc  ad  aftum  fubftratum  dc- 
forraitati.  Si  autem  accipiatur  potentiapecfandi 
pro  principio  potentiaU,  quod  cft  fundamenium 
huius  ordinis,  &  refpedus,  dico  quod  in  ipfa,  vc 
fic,  funt  rationcs  diftindlac  corcefpondenies  duo- 
bus  ,qu«  funt  in  aftu,  fcilicet  fubftantii  a6tus, 
&  deformitati.  Raiione  libectatis  ,  qu£  cft  in 
ipia,  fundat  ocdinem  ad  afium  pofiniium  in  fe; 
libertati  autem  arbitrij  increatura,  anncxaeft 
limitatio,  ratione  cuius  fundat  oidinem  adde  - 
forraitatera  in  ziJta.   Nara  ifta  iimitatio  collit 

perfe 


4i8  Lib.  1 1.  Dift.X  L I V.  Qu^ft. Vnica. 


*Supr.d.jt- 
q.i.&t. 
*  la  Oxon. 
hic. 

Ai  primum 
frinfif^li. 


Ad  fechndU, 


oii*3it. 
UlMti». 

Ad  ttrttum. 


pcrCe<3:ionem,  quaeeft  in  Dco,  Ide6  dico  quoci 
totum  hoc  cft  fandamentam  huius  ordinis  ad 
a£fcum  in  fc,&  ad  deformitatcm  :  8c  tale  funda- 
tnentum,  vpcacur  pttentia  peccatfdi,  ^iftaefti 
Deo ,  &  afVus  fimiliter,  vt  patct  fupri  in  ifto  fe- 
cundo*,  &  licct  ipfa  defotmitas  concomitans 
non  fit  a  Deo.  De  hoc  quaere  ahbi  *. 

Per  hoc  patct  ad  argumentum  primum,quan- 
tum  ad  intentionem  Anfeimi ,  quia  polle  pecca- 
re,vt  dicit  totum ,  non  eft  pars  hberi  arbicrij.  £t 
hoc  probat  Anfclmus  ,vt  hbcrtas  eft  perfe£tio 
limpliciter  \  tamen  loquendo  de  potcftate  ,  qua 
voluntas  poteft  pcccare ,  eft  aliquid  liberi  arbi- 
trij  creati. 

Ad  fecundum  ,  qu6d  potentia  peccandi ,  qux 
cft  fundamentum  ,eft  cminentius  in  Deo  ,  quam 
in  crcatura ;  fed  potentiam  illam  fic  eminentius 
cfte  in  Deo ,  non  eft  ita ,  qu6d  in  ipfu  fit  poten- 
tia  immediate  ad  illum  adfcum  caufandi  in  fe  :  vt 
potentia  currendi  eft  in  Deo,  non  tamen  vt  pofllt 
caufarc  adum  curtendi  jmmediaic  in  fc ,  led  tn 
alio ,  in  quo  natus  eft  incfrc. 

Diccs  qu6d  eadetn  rationc  a^us  peccandi  po- 
teft  eiTe  eminentcr  in  Deo. 

Dicendum, qu^dadlus  peccandi quantum ad 
illud,  quod  eft  pofitiuum ,  cft  in  Dco ,  vt  fcilicct 
ille  adus  eft  fubftratus. 

Ad  tertiam  ,  dicendum  quod  habet  otdincm 
ad  alias  potentias ,  vt  eft  fundamentum  ordinis 
ad  aftum  ,  &  cft  fupetior  potcntia :  fi  tamcn  eficc 
rctroode  toto  fimul ,  tunc  catione  iiliusptiiiaci» 
uicdet  vlcimain  ocdinc. 


Scd  qualis  eft  catio  pofitiui  ?  Potcft  dici  qu6d 
in  potcntiis  attcndiiur  ordo  tripliciter,vel  ex 
ordine  ad  ccrminos ,  ad  quos  ,  vel  ex  ipfis  in  fc 
confidcratis ,  vel  ex  modo  operandi.  Ratione 
terminorum  dico  quod  non  eftfuperioc  :  quia 
aliqua  potcntia  iu  materia  eft  ad  formam  mb- 
ftantialem,hocautcmfolum  eftad  formam  ac- 
cidentalemi  formaaoccm  fubftancialis  perfe6lioc 
cft  omni  forma  accidentali,  Aliis  vcro  duobus 
modis  poteft  elTe  fuperior ,  primo  quantijm  eft 
in  fe,  quo  ad  natutam ,  in  qua  eft ,  quia  cft  natu« 
ca  nobiiioci,  fcilicct  intelleduaii ,  &  in  fuptcma 
natura ,  vt  Angciica  ,  &  cft  fupccma  potcntia  in 
iilanatuca. 

Quantikm  vec6  ad  modum  opecandi ,  poteft 
dici  pecfcdtioc  potcntia ,  quia  quant6  aiiquid  ci| 
magis abfoiutum  a  ccfpedu  adpoftetius,tant6 
eft  pecfe£fcius ,  &  ide6  Deus  eft  maxime  pccfci- 
£lus,  quia  in  eo  non  cft  tefpedius  ccalis  ad  pofte- 
tius.  Quanto  cnim  aliquid  eft  magis  abfolutum 
^  cefpedu  ad  pofteciiis  ,  tanto  poftccias  magi^ 
dependec  ab  eo  ,  vt  putet  in  Dco ,  &  omnc  tale 
cft  perfedlionis.  Voluntas  autcm  intcc  cctcras 
potcntias  magis  abfoluitut  ^  ccfpc^U  ad  pofte- 
rius;  aliz  cnim  potcniix  dcpendcnt  ab  ipfain 
adibus  fuisiipfa  vec6  \  nuila  in  cationc  cauia;,nifi 
tantum  l.  pcimo  pcineipio ,  quod  cft  Dcus ,  k  qua 
omnis  cccatuca  dcpendet  ,  quantum  ad  oroncm 
fui  exiftentiam,  &  caufalitatem,  &  ad  quam  om- 
nis  cceatuca,  maxime  cationalis,  otdinatuc,  quia 
jpfe  eft  jilpha  8c  Omegti ,  pcincipium  &  finis ,  cui 
fic  honoc.Sc  glocia  in  faecula  faeculorum.  Araen. 


VinU  lihn  fecHttdi  le^ura  Tariftenfts, 


EIVS 


I. 

prirrmm  ne- 
g»tiHHm. 


SeeitnifHm, 


TtrtlHm. 


Ctntti. 

VideD.Aug. 
in  Ench.c.i.. 
5c4.  dcTti- 
nit.c3p.ii.& 
14.  de  Cinic. 
cap.i. 


EI VSD  E  M 

DOCTGRIS   SVBTILIS 

TERTIVS    LIBER    REPORTArORFM 

'Fanfienfmm, 


DISTINCTIO  PRIMA. 

Qj^  ^  S  T  I  o      I. 

ytmm  fojjibile  fit  naturam  humanam 

ferfonaliter  fitbfijiere  in  ferfona  al- 

terius  natura,  'Zfel  in  alia 

natura  ? 

Alenf.  X,  psrt.  jtujl.t.  membra  %.  D.  Thomas  j.  part. 
fiuft.  X.  art.  j.  hic  qHtft.  x.  art,  i.  D.  Bonauent.  Jift.  1. 
fWf/r.i.  Richard.«rM.  qnnft.i.  JEgii.  qHe,ft.i.D\iz3nd. 
qutft.  I.  Hentic.  qucJl.  i  j.  qu/ift.  %.  Suai.  i.part,»rr.i, 
di{p.  i.feH.  11,  yidc  Scotum  Metafh.qHtft.  i.  e^j.  Ut- 
taph.qutft.  IX, 

V  6  D  non  :  Omnis  per- 
fona  eft  formaliter  tale 
ens  fecundum  naturam, 
cuius  eft :  igicur  non  [»o- 
teft  cfle  formaliccr  t.^le 
ens  per  naturam  incom- 
pofllbilem  fu£  nacurs: 
fcdquxcunque  diia  for- 
raxy  vel  naturz  difparata:  furic  incompoflibiles, 
quia  includunc  concradiflionem  ;  igicur  nacura 
non  poceft  fubfiftere  perfonalicer  in  perfona,  vel 
fuppofito  alccrius  nacurz. 

Pr«terca,  eft  eadem  natura  rationalis  humana 
hic  a<au ,  &  perfona  perfonalitace  propria  ;  igi- 
tur  contradidlio  cft  quod  fic  hoc  ens  in  aftu ,  & 
non'  perfonata  perfonaliratc  propria  ;  fcd  fi  fub- 
fifterec  in  perfona  altcrius  nacurx  .elTet  perfona- 
taperfonalitacealteriusnaturac.  Probatio  prima: 
propofitionis  :  exiftentia  fubftantix  in  adlueft 
pcrcxiftentiam  adtualem  fuppofiti,&  fuppofirum 
in  naturaintelleauali  eft  perfona,fecundum  de- 
finitionem  Richardi  4.  de  Trinit,  igitui  perfona 
perfonalitate  propria. 

Item  ,  fi  natura  humanafubfifteret  ,&c.  de- 
penderct  ad  illam  perfonam ;  confcquens  eft  fal- 
fum.  Probo ,  quia  non  eft  illadependentia  caufa- 
ti  ad  caufam  ,  quia  illa  pcrfona  nec  eft  caufa  na- 
turs,  nec  caufata ;  nec  eft  illa  dcpendentia  ad  aH- 
quid  immediatius  caufacum  ,  quod  neceftario 
przfupponit,ncc  vnius  caufa  ad  aliam. 

Oppofitum.  loann.  i.  Verhtm  caro  faEium 
;//,&  cxponitur,  Filius  Dei  fubfiftitin  nacura 
humana. 

SCHOLIVM     I. 

Suppefito  myflerio  ex  fide  Jo4ntt.  i .  Verbum  caro 
faitum  cft :  explicat  optimecptidfitmitrtimfiibfifte^ 


re  infierfina  Aliena,  docens  non  efii  dependentiam  com- 
fiui  ad  canfam,  nec  e  contra,  neqne  babitHdlnem  poten- 
tit  ad  oElum  ;  fid  ordinem  naturx  adperfonam.  Vt 
examinet  pojjtbilitatem  huiw^onit  fintemiam  ajferen- 
tem,perfinam  conftituiper  aU^idpofitiMnm,(jtue>l 
omnium  Thomifiarum  ,0"  multorum  aliorum. 

IN  iftaquasftionedc  pofllbili  nihil  prafuppo- 
nitur ,  nifi  quid  pcr  nomen  fignificetur.  Pritn6 
igicur  dicendum,qu2  fii  racio  nominis.  Secundo, 
vcrum  potcft  ifta  raiio  rcperiri  in  rebus.  De  pri- 
mo  dico,  quoc)  illud  fubfiftere  m  perfona  altcrius 
nacurs  non  dicic  aliquid  abfolutum ,  igitur  ne- 
ceftario  refpe<3;um  ;  quia  non  dicic  nihil,vc  nunc 
fuppono,  &  paccbic  in  fccundo  aicicuio ;  fcd  non 
dicit  folam  relacionem  tacionis  ,quialubfiftens 
in  perfona  alcecius  nacurx  habec  habicudineni 
tealcm  ad  illam  perfonam ,  qux  non  confiftic  fo- 
lum  in  confidetacione  intellcdus ;  igicor  dicic  rc- 
lacionero  realera  :  fed  tamen  non  dicit  relatio- 
nem  realem  communera  xquiparanciar,  vt  eft  fi* 
militudo ,  in  qua  telatione  extrcma  xqualiter  dc- 
pendent  a  feinuicem  ;  fed  difparantix,  quianon 
eft  squalis  dependcntia :  nec  relaiio  illius  natu- 
ra:  ad  perfonam  ,  in  qua  fubfiftit ,  &  c  conuerfo, 
quia  magis  dependet  illa  natura  a  pcrfona,in  qua 
fubfiftit  .quimcconucifo.  Eft  igitur  rationo- 
rainis  eius ,  quod  cft  naiuram  fithfifiere  in  perfina 
alteritu  naturx,<iabd  fic  ordo  naiura:  illius  depcn- 
dentis  ad  perfonam  alcerius  naturac ,  non  in  ra- 
tione  caufae ,  vel  caufati ;  ncce  contraeft  dcpcn- 
dentia  caufati  ad  caufam;  neque  ad  aliquid,vt 
pcius  caufatum  ,  quia  qi)slibei  •dependenua  ra- 
tione  caufarum,per  fe  confeqnitur  entitatem  na- 
tura:,fcd  formatitcr  ratio  cntitatis  perfonx  cft 
formaliter  aliud  abentitate  nacurx,&  dependcn- 
tia  ifta  cft  per  fe  ad  encitatcm  perfonx,vt  perfona 
cft,  non  naturs^Tt  natura,  &  tanien  pcrfonanoa 
dependct  ad  naturam. 

Secundus  articulus ,  videndum  eft  vcrum  tnlis 
ratio  nominis  fit  poflibilis  in  rcbus?  Dicendum 
quod  fic.  Circa  quod  inielligendnm,  vt  prius  di- 
ftum  eft  ,  quod  in  tali  fubfiftcntianon  eft  dcpcn- 
dentia  ,  quac  eft  caufati  ad  caufam  :  vcl  c  coi  uer- 
fo  ;.&  hoc  probatur  fic ;  quia  omnis  dcpeRiicntia 
caufati  ad  caufam ,  &  in  fundnmtnio ,  &  in  icr- 
minoeftper  fe  in  entitatc  naciiise  ,  quia  caufa 
non  caufac  nifi  racione  nacurae ;  fed  alia  cft  enti- 
tas  forraalicer  nacurae ,  &  cnciras  pcrfona; ,  quia 
encicasnacurxeft,quaaliquideft;fed  entitaspcr- 
fonz  non  cft  qua  aliquid  eft.qoia  illa  cntiras  in- 
communicabilis  eft  ,  fcciinduir.  Richarrium  4.  de 
Trinit.  Et  tamcn  habicudo  illa,  qujc  cft  naturac  ad 
perfonaro,  in  qua  fubfiftir ,  non  eft  habitudo  po- 
tcmis  ad  aStum ,  nec  c  conucrfo. 

Ad 


i. 

Sulfiftire  in 
ftrfenaAlte- 
fifM  nnturt 
dicit  n^e' 
Sum. 


Relatieequi- 
paralit  quiit 


fluid  ftt  n»- 
turam  fuhfi» 
fttre  in  feT' 
fon»  nliena. 


3- 

An  ftjit 
•v»a  natitr» 
fuhfflcre  in 
ferfcna  alie- 
nn  ? 

Naiutam  fie 
fubfiftere  nctt 
eft  enm  depe- 
dere  raiuctm 
h  cjtuf»  ,  nte 
e  eontra. 


42.0 


Lib.  1 1 1,  Diftinaio  L 


Sen  eodem 

ftrmnllter 


flex. 


y^ttlofrlmn. 


Ad  oftendcndam  igltur  qu6d  talis  dependen- 
tia  Cn  poflibilis  in  rcbus.  Primo ,  ollendeudacft 
poflibjliias  ex  parrc  naturae  dopendentis.  Secun- 
do,  ex  parce  tcrmini  depcndcntis,  cum  terminu^ 
ponitur  eftc  perfona  sUerius  natura:. 

Dc  prinio.  Si  natura  eodcm  formaliter  eflct 

.  hsc  natura,&  eodem  cftet  perfonata  propria  per- 

tzfronZ'!'  fonalitatcjeircr  contradidio  diccre  qu6d  h^c 

natura  perfonahter  fubfiftere  pollct  in  pcrlona 

alteriusnaturar;  fed  itlud  cxcludit  Damafcenus 

i7,  C4p.  vbi  dicit  quod  haec  natura  humana  non 

cft  perfonata  pcr  id,  pcr  quod  cft  ha:c  natura.  Di- 

cit  cnim  qu6d  Dcus  afliimpfit  naturam  atomam, 

non  tamen  in  feipfo  fubfiftentcm, 

4.  Dicitur  igitur  fic  prim6,qu6d  natura,qu<i  com- 

Opini»  i.       municabiiis  cft  piuribus,  non  potcft  fieri  incomr 

gjw&rf  perfo-  niunicabilis, nifi  per  aliquod  ens  pofitiuum.Ideo 

luthtpefiti-   opo"Ct  diccre  quod  perfona  incommunicabilis 

^f_  fit  duplici  incommiinicabilitate :  nam  duplexcft 

Commuah»-  communicabilitas.  Vna  rcfpedu  iftorum,quo- 

hiitM    dn-   f mi,  quodlibet  cft  i^fum;  hoc  modo  natura  com- 

municatur  fuppofitis,&  fic  vniucrfaleeft  com- 

rnunicabilc.    Alia  cft  eommunieabilitas  ,   qua 

forma  communtcatur  materiae  ,  &  vniucrfale 

vtroque  modo  communicaiur  ,  quia  dicitur  dc 

pluribus ,  &  cft  in  pluribus  :  fcd  fingularc  non 

communicatur  nifi  fecundomodo,  ficutforma 

materiae ;  pcrfona  autem  eft  incommunicabilis 

^uantum  ad  vtramque  communicabilitatcm :  eft 

enim  perfona  vltimum  infbrmatum  in  natura, 

nullo  vltetiori  informabile. 

Pro  ifta  opinione  arguo ,  ficut  indiuiduo  non 
competit  diuidi,  ita  nec  pet  fecompetit  commu- 
nicari,  fecundum  Richardura  ^.deTrinit.lgi- 
tur  illud ,  q^io  perfona  cft  incommunicabilis ,  cft 
aliquod  cns  pofitiuum  ,  ficut  illud,  quo  fuppofi- 
tum  cft  indiuiduum  ,  &  illud  ens  erii  alia  entitas 
a  natura. 

Confirmatur  illud  ,  quia  libro  i.  diftinEi. 
18.  oftenditur  qu6d  perfona  in  diuinis  non  po- 
teft  conftitui  per  aliquam  proprietatcm  nega- 
tiuam. 

Item,fecund6  arguitur  ad  idem,ficut  diuidi  cft 
impcrfe6lionis,ita  dependentia  cft  imperfedlio- 
nis ;  fed  omnis  imperfe£lio  repugnat  alicuipcr- 
fona: :  quia  perfona:  diuins:fed  nulla  imperfcftio 
repugnat  alicui ,  nifi  proptcr  aliquod  pofitiuum 
in  illo  ;  igitur  incommunicabilitas  perfona:  eft 
aliquod  ens  pofiiiuum  ,  aliud  k  mtura. 

SCHOLIVM    II. 

Perfinam  nm  cenftitui  aliqHB  fefithio.  Primo,  ex 
X)amafieno  &  Richarde.SecAndo,eJfet  aliejuidin  natu- 
ra  hHmana,^utd  nen  ejfet  in  natura  ajjiimpta,&  fic  non 
effint  vniuoce  natura.  Tertio,ficUmitteretHr,nonef- 
fet  ferfona.  §lU4rto , pejfet  effenatura  intelleSualis, 
dr  non  perfonata.  Gluinto  ,  fi illudpofitiuum eii idem 
cum  natura  ,  fiquitur  nonpoffe  ab  eafiparari;  &fic 
tton  eft  naiura  veri  ttfjumpta.  Explicata  triplici  ne- 
gatione ,  refiluit  perfinam  conflitm  per  negationem 
a£iualii,  &  aptitudinalis  dependentit.  Ex  his  declarat 
fejfihilitatem  myfterij  ex  petrte  naturt ,  auia  poteflde- 
pendere ,  0"  non  dependere.  Glued  vero  non  repugnet 
ex  parte  perfont  f^erhi ,  patet ,  (juia  hoc  efl  dependens; 
ergo  poteii  terminare  dependentiam  alterius ,  aUoquin 
imperfeHio  effet  in  ea, 

Ofi»it  fute-    ^^  Ontra  illud ,  oftendendo  qu6d  illa  entitas, 
rierimpH-      Vi-/quam  dicit  pofitiuam ,  pct  quam  pcrfona 


Vi»tio  j. 


cft  incommunicabilis ,  non  fit  alia  entitas  a  na- 
tura  ,  quia  tunc  fequitur  quod  eflct  entitas  ,  & 
non  allumptibilis  a  Verbo  :  quia  pcrfonalitas 
illius  nai^ra:  humanz  I  inquantijm  incommunl- 
cabilis  vtraque  incommunicatione,  non  eft  af- 
fumptibihs;  confequens  falfum,  &contraau- 
ftoritatem ,  &  contra  rationcm.  Contra  au6lo- 
ritatem  Damafccni  cap.  92.  qu«e  dicitquod  nihil 
eft  in  natui^a  humana,  quod  non  eftaflumptibile. 

Icem  ,  eft  contra  Richardum.  NuUa  cnim 
creatura  poteft  abfolui  k  dependentia  ad  primum 
cn$,&  per  confequens  potcft  afliirnila  primo 
cntc. 

Item  ,  fequitur  qu^d  fi  illa  entitas  perfonah's 
in  natura  humana  non  eflet  in  natura  aflumpta: 
igitur  aliquid  cft  in  illa  natura ,  quod  non  cft  in 
natura  alfumpta  :  igitur  non  cft  homo  vniuocc 
cum  alio ,  quia  caret  aliquo  ,  quod  eft  in  natura 
alterius  fuppofiti ,  &  hoc  contra  Damafcenum 
vbi  fiiiiscap.c)!, 

Item  ,  fequerctar  qu6d  illa  entltas  non  poflcc 
dimitti,  fi  eflct  afliimpta  kVerbo ;  confequcns  cft 
falfura  fecundum  omnes.  Probatio  confcquen- 
tia:.  Si  dimitterct,  authoceft ,  quia  debctur  ei: 
aut  quia  non  debetur  ?  Si  non  debetur ,  non  po- 
teftdimitti.  Sidebetur,  cum  illa  entitas  fitdi- 
ftinc^a  ab  entitate  natura:,  &  eft  incommunicabi- 
lis,  per  confequens  erit  vniuocc  eadem  cum  quo- 
cumque  ■  i  quo  fumitur :  igitur  cum  eft  vniuoce 
vnum  cum  alio,  non  poteft  deponi  ab  illo :  atque 
ita  fequitur  quod  illa  entitas  non  pofli;t  deponi  )i 
Vcrbo  Dei. 

Prxterea  fic :  Ifta  propiietas  indiuidualis  natu- 
rac  human»  eft  idem  identitate,  vcl  vniuocc  cum 
natura :  igitur  non  poteft  vnum  manere  alio  non 
manente. 

Item  ,  fequeretur  qu6d  poflet  efle  naturanon 
perfonata  perfonaiitate  intrinfeca ,  nec  extrin- 
feca. 

Prim6  igitur  quantum  ad  iftum  articulum, 
dico  quod  non  dependere  cft  tripliciter ,  vel  quod 
non  dependere  dicat  negationera  a^us  depen- 
dendi  ,  vcl  negationeni  adus  ,  &  aptiiudinis, 
vel  terti6  ncgationera  poflibilitatis  fimpliciter 
refpcdu  dependentia.  ExeroplumilIius,nonefl<: 
in  ceniro  localiter  dicitut  dc  graui  folum  quan- 
tiim  ad  negationcm  aftus,  vt  quia  non  cft  in  ccn- 
t»o  ;  fed  id  dicitur  de  igne ,  qui  leuis  eft ,  quan- 
tijm  ad  negationcra  adus  ,  &  ncgationcra  apti- 
tudinis ;  quia  ignis ,  ctfi  poffibilis  fit  cflc  in  cen- 
tro  ,  taraen  non  eft  aptus  natus  efle  in  eo. 

Itera  tertio,  non  eflc  localiter,  &  diraenfiuc  in 
centro  dicitur  de  Angelo  quantum  ad  negatio- 
ncm.non  folum  aptitudinis  cflendi  in  centro,fcd 
quantumad  negationem  poiiibiUtatis  repugnac 
ei  efle  in  centro  localiter. 

Ad  propofitum  ,  ncgatio  dependentis  a£lua- 
lis  non  conftituit  pcrfQnam  :  nam  tunc  anima 
feparata  clfct  perfonata  ,  quod  omnes  negant* 
&  negatio  pofldbilitatis  dependentiae  non  cft 
in  natura  creata ,  quia  nihil  cft  in  natura  crca- 
ta  ,  cui  repugnat  dependere,  Idc6  hxc  depcn- 
dentia  non  conftituii  perfonam  ;  igitur  relin- 
quiturqu6d  tectia  independentia,qux  fcilicet 
negat  aptitudinem  ad  dependendura ,  conftiiuic 
perfonam. 

£x  hoc  fcquitur  condufio  illius  articuti ,  quia 
petfonapotefteflcindcpendens  :  nam  prius  po- 
teft  abfolui  <t  pofteriori :  fed  indiuiduum  cftali- 
quid  indiftetcns  ad  depcnderc,&  non  depcndcr^: 

idc6 


Nihllejl  in 
tintura,  hu- 
t»«Kit  innf- 
furnftiiilt. 


6. 

Kon  deftn- 
der*  triplici- 
ler  (ontingit, 
allHnUter, 
MptituJinAli- 
ier,  ^potm- 
tt»littr. 


Jn  quo  coHfi- 
jiit  ratio  ftr- 
ftnt  (natt. 


Quxftio  1 1. 


42£ 


7- 

K»n  refugMt 
mjfumfth 
nturt  tx 
partt  ferfatu. 
Indtftndtat 
pettfi  ttmU' 
n»rt  deft»- 
dtittUm. 


s. 

Ad  rnthntm 

i.fitftritru 

eftM. 


AdfnUdHm. 
C*fit  hic 
pcrfonam 
frt  natur» 

ftrfinMt». 

Adsrf.l.  in 
initi»  fiuft. 


AdfecSdttm. 


9- 

Ad  tiTtittm. 


ASio  Trini- 
ttit  *d  IX- 
trk  tfi  indi' 

uif». 

flutliijitdt- 
fmdlti»  n»- 
tur»  ajfum- 
ftt  ad  yir- 
bum. 


ideo  poted  e(re  independens  aptitudinaliter  & 
potett  naturadependere.  Ideo  hzc  natura  eft  bdc 
peraliquidpontiuum  ,quode[l  prius  adluali  de- 
pendentia,&  habituali. 

Sed  de  fecundo  principali ,  vtium  repugnec 
tcrmino  dependentix  ,  fcilicet  petfonx  ,  quod 
ipla  Hc  terminus  huius  dependentiz  ?  oftendo 
quod  non,  quia  quan^^umque  dependenciam  cu- 
iufcumque  rationis  poteilterminare  illud  ,  quod 
eft  independens  iili  .dependentia :  fed  aliqua  eft 
perfona ,  cui  tepugnat  dependere  aliqua  depen- 
dentia  :  igitur  iila  eft  independens  omni  in- 
dependentia :  ideo  non  repugnat  ei  terminare 
quamcunquedependcntiam.  Probatio  aiTumpti. 
I^erfonae  iugenerenon  necefTarioconuenitim- 
perFe(flio  plus,quam  natura;.  Et  cuicumquenon 
repugnat  dependentia  habituaiis  ,  ei  neceilari6 
conuenit  imperfedio :  igitur  alicui  perfonz  con- 
uenitperfeleire  independens  ,quia  imperfe^io 
non  nccciTari^  conuenit  iibi. 

Ad  primnm  argumentum  pro  opinione  ad- 
uerfa  ,  dico  qu6d  perfenae  diuinx  competit  in* 
communicabiiitas  (impliciter  per  aliquod  ens 
pontiuum ,  &  hoc  intelhgit  Richatdus  ,  fed  nul- 
la  talis  incommunicabilitas  potefl:  elTe  in  crea- 
turis. 

Ad  fecandum  argumentum  ,  dico  quod  perfo- 
nx  non  repugnat  dependentia,qus  eft  tepugnan- 
tia  de  pombiiiificut  homini  repugnat  irrationa- 
bilitas ,  fed  ei  repugnat  aptitudinalitecdepende- 
re  >  iicut  graui  repugnat  effe  furfum. 

Ad  primum  argumentum  ^principale  ,  dico 
quod  non  oportet  qu^d  perfona  iit  formalitec 
tale  ens  fecundum  naturam  informantem  ipfam, 
fed  fecundura  oacuram  dcpendentem  ad  ipfam 
extrinfecc. 

Ad  fecundum,  cum  dicitui ,  eodem  ttt  nacara 
h^c ,  &  perfonata  perfonalitate ;  diccndum  quod 
non  eodem  extendendo  idem  ad  poilciuara  & 
negatiuum  ;  quia  eft  perfonata  per  aliquid  nega- 
tiuum,  vt  di£lum  eft  priijs ,  quia  per  non  depen- 
dcre  aptitudinaliter ;  fecieftJ&iec  per  aliquid  pofi- 
tiuum,vcl  non  eodem  poHtiuo  completc. 

Ad  aliud ,  dico  qudd  non  dependet  naturaad 
petfonam  depcndcntia  caufac  ad  cfFcdlum  ,  nec 
efficientJae  alicuius.  Nam  illud  ,  quud  depen- 
detad  aliam  perfonamin  rationecaufac  cfficien- 
tis ,  dcpendet  eadem  ratione  ad  omnem  perfo- 
nam ,  quia  efficientia  omniutn  perfonarum  re- 
fpedlu  alicuius  dependentis  extra  naturam  diui- 
nam  eft  indiuifa,  qaia  Trinitas  indiuifibiliter 
opcratur. 

Scd  in  rebus  non  poteft  inueniri  dependen- 
tia  iimilior  huic  ,  quam  fit  dependcntia  acci- 
dcntis  ad  fubiedlum  ,  hoc  modo ,  vt  fi  circum- 
fcribatur  inhxrentia  accidentis  ad  fubiedum, 
adliuc  eft  depcndcntia  illius  ad  fubicdlum ,  tan- 
quam  pofterioris  natura  adpriQsnatura,&  hxc 
depcndetia,  circumfcripta  depcndentia  inhxren- 
tixjqua:  eft  per  informationem  ,maximc  affi- 
milatui  dcpcndentix.qua  dcpcndet  natura  af- 
fumpta  ad  perfonam  ,  qux  non!  informatur  na- 
tura :  ncc  vt  Cic  eft  eius  caufatum  prius  icfpcdu 
poftcrioris.  Vndc  accidens  dependct  ad  fubie- 
Aum ,  vt  ad  perfcdtibile  ,  &  vt  ad  prius  natu- 
ra  :  primum  dicit  imperfedtioncm  in  fubied^o: 
fecundum  pcrfcdlionem.  Quantum  ad  hoc  eft 
fimile  de  natuix  huraanx  dependeatia  adfup- 
poficum.. 

jruijji       Scotloptr.  Tem  XI. 


Q^  it  S  T  I  o      II. 

Vtrum  fojjibde  fit  mtHram  humanam 

perfonaliter  njniri  'x>m  foli 

perfina  diuinte  i' 

DD.  citati  q.ptaccedcnti.  Scot.>n  Oxtn.hieq.x  h  n.%. 

f^VoDQon.  Perfonadiuinaeftaduspri-  i. 

'■mus:igitur  nihil  poteft  fibi  vniri ,  quia  Arpitn.t. 
!  cui  vnitur  aliquid  ,  illud  prius  eft  in  po- 
cenciaad  vnionem  ,  puftcain  adu  :  in  natura  di- 
uina  nihil  eft  prius  in  potentia , &  pofteain  adu: 
igitur. 

Item ,  infinito  nihil  eft  vnibile ,  quia  infinito  Steundim. 
nihil  poteft  addi:perfona  diuina  eft  infinita. 

Item,finiti  ad  infinitum  nulla  cft  proportio:fed  Ttrtium. 
vnibilium  ad  inuicem  eft  aliqua  proportio,  natu- 
ra  huraana  eft  finita ,  petfona  diuina  eft  infinita: 
igitur,&c. 

Item  Auguftinus  i.de  Trinit.8.£4«<^ z/olkn-  ^MMrtitm. 
ttttem  iuA>«t  P4tter,  &  FiUtttyicc.  &  iaditdja  operMto: 
igitur  ifta  comparatio  non  competit  foli  pecfo- 
nx,  fed  toti  Tiinitati :  igitur. 

Oppofitom.  loanni»  i.  yerbumcarofMiittmifi.  Contri, 

SCHOLIVM    I. 

Ponitttr  fintentia  tenensper  vnionem  actptiri  /diquid 
tuttum  tih/dlutum  diftinEhim  ab  ixtremU.  DoEltr  hanc 
reiicit^rimo,^uia/i  natitra  tiimiiteretur,  nihil  abfilu- 
tumpenUret.Seatndo,illud  ahfilutum  non  efi  accident, 
necfiihFlantia.Tenet  ergo  nihil  ahfilutum  per  vnionem 
ac^riyfidtantum  reSfeQum  txtrinficumdependentitt 
a^ualii  naturd  ad  Verbum.  &  explicat  optime  htduf- 
modi  refpeSum.  defttLuiiu  in  Oxonjnc  f,  i  .art.  i  j . 


AD  queftionem  videndum  t(k,  Ci  fit  pofllbile 
naturam  humanam  vniri  pcrfonx  diuinx 
ex  parte  naturx.  Secundo ,  ex  parte  Tiinitatis. 
Terti6,  fivni  foli. 

De  primo  ,  non  videtur  quod  aliqua  poflinc 
vniri ,  nifi  aliquid  alitcr  fe  habeat ;  nunc  autem 
perfona  diuina  pet  iftam  vnionem  nullo  modo 
aliter  fe  habet  ,~nec  natura  humana  aliter  fe  ha- 
bet,nifi  fecundijm  aliquid  abfolutum.nec  fufficit 
ponere  refpedlum  noaum,quia  ad  refpe(^imi  pri- 
m6non  poteft  eire  mutatio.  j.  Phj/yext.^.  quia 
impoflibile  eft  q«6d  refpcdlus  fit  per  fe  terminus 
mutationis.  Et  probatui  did^um  PhiIofophi,quia 
fi  duo  non  alitcc  fe  habeant  in  fe  ,  quam  piius, 
non  alitei  fc  habent  intei  fc ,  &  fi  nullo  modo 
alitei  fe  habent  intei  fe ,  non  alitei  fe  habcnt  ad 
vnionem  nunc  qnjim  pti6s;igitur  oportet  pone- 
re  qu6d  ifta  mutatio  terminetur  ad  aliquid  abfo- 
lutum  concomitans  naturam  humanam.  Simili- 
tereft  ibiponeretria  abfoluta,  naturam  diuinam 
&  humanam ,  &  id  tertium  abfolutum  nouum, 
quia  etfi  natura  humana  non  prius  exiftebar, 
quim  erat  aiTumpta ,  tamcn  xqualitet  potuiiTet 
aiTumi ,  fi  natura  illa  piius  extitilTet ,  quia  poceft 
affumi  lapis. 

Item ,  poflibile  eft  aSionem  cflc  realem ;  igi- 
tur  &  pafllonem  ;  igitur  illius  paflionis  erit  ali- 
quis  tetminus  realis  ,  non  natuta  diuina ,  nec 
humana. 

Item ,  in  ojnni  vnione  oportet  alterum  vnibi- 

lium  habere<r^abfolutum  nouum ,  cum  vnibi- 

lia  fim  abfoluta :  ficut  pacec  de  fubie&o ,  Sc  acci- 

N  n  dence; 


». 


An  aliquid 
mlij  vairi 
fafii  »•//# 
inttrutnitn- 
tt  •ahfiluto 
niiu. 

Ofin.  Mliiii 
Rati»  frimtt 


Seeumla. 


Tertia. 


42.i 


Lib.III.  Diftinaiol. 


flV!trt4. 


3- 

fieiicitur 
(pinio. 

£*   vniont 
tttm  Virho 
nuHum  ni- 
f(um  abfolu- 
fum  fonitur. 


Siki!  nouum 
fflper«lfnm- 
pttonem  ,  nili 
depenienti» 
nHu/ili!  n» 
turaa  VerbOi 


4- 

C»pit   vnio- 
nf  pro  aHiO' 

nt  vnitiH». 


$olu4  re!pe- 
Htu  extrin- 
fetw  »dui- 
niens  produ- 
(itur  per  In- 
earn*tiuam 
Mltixnem. 

Diff-rentin 
refpeBtu  in- 
trinfeci  ^ 
ixtriaftei. 


dentejfiibicaum  habct  <r^  abfolutum  nouumpcc 
hoc.quod  albcdo  (ibi  inert. 

Item  ,  incarnare  eft  agcie  adione  tranfcunte; 
jpitur  fibi  coirefpondct  paflio  vera  :  igitut  quod 
incarnatur.vcrepatiturinonnaturadiumajigitur 
htimana  ;  igitur  oportcc  dare  terminum  rcalem 
illiuspaffionis. 

Dico  quod  poflibile  eft  naturam  humanam 
vniri  naturx  diuinx.  Prim6,ex  parte  naturae  hii- 
manae ,  &  non  per  nouum  abfoiutum  adueniens, 
quia  fi  rclinquerctur  fibi  natura  afliimpta,  nihil 
depcrit  Verbo.nec  etiam  nacurx  airumptac:igitur 
non  eft  ibi  abfolutum  tertium.  Si  priiis  ciTet  na- 
tura  abfoluta  in  Ce,8c  poftca  fumcrctur,  nihil  no- 
uum  circt,  quin  illud  fecundo  dcfinerct  eirc  ,  fi 
natura  derciinqucrctur  fibi  i  fcd  natura  poflct  di- 
mitti  <t  Verbo  ,  nullo  abfoUito  corrupto  ;  igitur 
cx  vnione  cum  Veibo  non  cft  aliquid  abfolutum 
tcrtium. 

Item  ,  illud  abfolutum  non  cflet  accidcns,nc- 
q;ic  fubftantia  :  non  accidens,  quia  accidens  non 
cft  per  fe  ratio  perfonandi,vci  vnicndi;  non  fub- 
ftantia  , quia  nct^ue  forma,  ncque  matcria ,  ne- 
quc  compofitum  ,  ncquc  proprietas  indiuidiialis, 
quia  ipfa  cft  cadem  vniuoce,&  identice  cum 
natura  ,  &:  pcr  confequens  non  poteft  rnum  ma- 
ncre  alio  non  mancntc.  Idco  dico  qu6d  illud 
nouum  noneft,  nifidcpendentiaaaualis.&non 
aptitudinalis.  Prius  cnim,quanquam  natuta  hu- 
mana  non  habuiflct  dependentiam  adualem  fed 
habuiflctcj!7?in  proprio  fuppofito,  tamen  nun 
,fuit  negatio  dcpendcntiae  pofllbilis  ad  aliud  fup- 
pofitum,&  prius  poteft  eire  fine  poftcrioti,vt  di- 
dlum  cft,idc6,&c. 

Et  cum  quaeritur,ad  quid  terminatut  ifta  vnio? 
Prim6dico  quod  ad  refpc<aum  cxtrinfecusad- 
uenientcm,  quia  ifta  natura  humana  prius  fuit  in 
potentia  ,  vt  eflct  fundamentum  immediatum, 
non  tamcn  eft  fundamcntum  neccflarium  illius 
refpeftus  cxtrinfeci.  Vndc  fundamentum  tefpc- 
ftus  triplcx  cft  fccundum  trcs  rcfpcdu^.  Pnma 
rclatiocreatura;  ad  Dcum  in  ratione  triplicicau- 
fx  eflicientis,exemplantis ,  &  finis  :  &  ille  rcfpe- 
ans  non  eft  rcs  alia  ^  fundamcnto,  fed  idem. 
Aliud  cft  fiindamentum ,  ficut  album  refpcdu 
fimilitudinis ,  &  ibi  non  eft  ncceire  quod  pofito 
fundamcnto  ponatur  relatio,&  ideo  resalia:  po- 
fito  tamcn  fundamcnto  ,  &  icrmino,  neceflario 
creatur  tefpeaus  intrinfccus.  Tertium  cft  funda- 
mcntum  ,quod  contingcntcr  rtffpicit  refpcdum 
pofitis  cxtrcmis  ,&  idco  illerefpedusdiciturcx- 
trinfecus  aducnirc  ,  &  illud  ,quod  cft  prim6  no- 
uum  ,cum  aflumitur  natura  humana  ,  perfc  lo- 
qucndo,cft  illc  refpcifhis. 

Excmplum  ad  hoc :  fi  vht  non  dicit  nifi  refpe- 
dlnm.ficut  crcdo  ,  ciim  dicat  circumfcriptioncm 
pafliuam  ,  primo  noiuim  acquifitum  pcr  motum 
localem.eftillc  refpcdus  extrinfecus,&  fundatur 
ilic  rcfpc-aus  in  quanto  locabih  contmgcntcc 
pofitiscxtremis  ,  non  ficut  fimilicudo  in  albcdi- 
nc:  quia  pofitis  cxtremis  non  potcft  fimilitudo 
non  cflcifcd  pofito  locabili  &  loco  mctc  contin- 
gcnter  cll  ille  rcfpcdusextrinfccus,  vt  vbiic^au 
tfto  quod  Deus  conferuarct  cundcm  locum  ,  & 
idcm  locabilein  alio  fitu,  mancrcnt  cxtrcma,  & 
non  mancrer  ille  rcfpcaus,  etiam  fi  illc  locus 
!iunc  eft ,  &  corpus  loxabile  cft  extra  :  fi  ponatur 
illud  locabilc  intraillum  locum  ,  habct  nouum 
vbi :  &  per  confequcns  tantiim  cftibi  nouus  rc- 
rpe(aus,&  t^mcn  raotus^cr  fc  nouus, 


Ad  primum  pro  oppofita  ,  potcft  dici  quod  ad 
refpcdumcxttinfecum  potcftclfc  motus ,  &  mu- 
tatio  prim6 ,  &  illud  non  eft  contra  Phflofo- 
phum  ,  fed  cum  co  :  quia  ponit  motum  pct  fe  ad 
vhi  j  fed  negat  ,  j.  Phyf^  Motum  clfe  per  fc  ,  & 
primo  ad  rcfpedum,  qui  cft  rclatio  :  quia  illc  re- 
fpedus  eft  intrinfecus  aducnicns  ,  rcfpeftus  cx- 
trinfccus  non  eft  relatio.E»  ciim  ponatur  propo- 
fitio  Philofophi ,  Si  duo  eodem  modofe  hahem  infe: 
igitur  &  inter  fe.  Dico  qu6d  non  oportct :  ficut 
patct  quod  eodcm  modo  exiftcnte  illo  locabiii 
in  fc.nunc  locat,iam  non  locat.  Et  fic  ifta  fe  ha- 
bcnt  alitcr  intct  fe  :  &  tamcn  nullo  modo  aiiter 
infe. 

Ad  aliad ,  ciim  dicjtur  quod  paflHonis  rcalis 
eft  tcrminus  formalis  re.ilis.  Dico  qu6d  tccmi- 
nus  formalis  nunc  acquifitus  dc  nouo  cft  natura 
humana.  Priiis  cnim  ifta  potuit  fuifle  ,  qu^m 
affumcretur :  tamcn  fi  accipitur  qu6d  pafllonis 
cftrerminus  nouus  ,cui  acquiritnr*,^  de  nouo, 
falfum  eft ,  fcd  tantum  acquiritur  refpedus  cx- 
trinfccus  de  nouo  :  &  dc  nouo  nullum  abfoo 
lutum. 

Ad  aliud  :  fi  accipituc  quod  vnio  vnibilfum 
requirit  quod  iftaaliter  fc  habeant  fccundum  fe, 
falfum  eft.nifi  tantiam  denominatiuc.  Vndeciam 
rnateria  acquirit  formam ,  non  acquirit  in  mate- 
ria  aliquod  effe  nouum  fecundiim  fc  rcale :  fed 
tantijm  denominatiue.  codcm  modocft  defup- 
pofito  refpcdlu  accidcntis.  Vnde  efto  quod  acci- 
dcns  cflet  conlcruatum  per  fc,&  deinde  vnirctur 
fuppofito  ,  folum  habebit  effe  nouum  denomina- 
ciue:  fcdncutrum  iftorumhabcbitfr^nouum,  vt 
fecundum  fe  funt  vnibilia. 

SCHOLIVM     II. 

Reiicit  rationes  D,  7%oma,  &  aliorum ,  de  pojfihi- 
littfte  iMcarnationts  ex  parte  perfdnt,&  ajfignat  ratio- 
nem  iampofitam tjHdft.i .fcilicet  tjtiod perfona dituna 
efimaxime  independens;ergo  in  quofic  efi.independens, 
potefl  terminare  aliorum  dependentiam.  vide  eum  in 
Oxen.  ijHetft.  I  .a  num,^. 

AD  aliud  ,  cum  dicitur  :  incarnare  efi  agere 
a£li6ne  tranfiunte :  dicitnr  qu6d  magis  eft 
poflibilc  de  perfona  diuina,quim  de  quacunque 
fllia,aliam  naturam  pcrfonare.  Primo,  quia  pcc- 
fonadiuina  includit  perfe£liones  omniumallo- 
rum  emincnter  :  igitur  potcft  fupplcrc  vicem cu- 
iufcunquc  altcrius  pcrfonac :  igitur  potcftnatu- 
ram  humanam  pcrfonare. 

Secund6  fic:omnis  creatura  eft  in  potentia 
obedientiali  rcfpedlu  perfonx  diuins :  igitur  po- 
teftab  illapcrfonari. 

Scd  primarationon  valct,quia  perfonalitas 
diuina  ,  inquantum  huiufmodi ,  non  cft  infintta 
forinalirer:igitur  non  includir  pcrfedliones  om- 
nium  cmincnter  inquantiumpecfona,  licctfaciat 
rationeeflentia:. 

Secunda  ratio  non  valct,quia  licct  crcatDta  fit 
in  potcntiaobedicntiali  rcfpcdtu  Dei:hoc  tamen 
non  cft,nifi  inquanium  cft  ilDeo  ,  vt  ab  agcntc: 
hoc  autem  non  cft  ab  vna  pcrfona  fpecialiter: 
feda  tota  Trinitate. 

Aliam  caufam  afl[igno ,  quare  pcrfona  diuina 
potcft  perfonare  riatutam  humanam:quia  pcr» 
jibna  diuina  ,  vt  perfona  cft  ,  cft  fimplicitcr  indc- 
pcnJcns  hac  depcndcntia  :  quia  contradii^oric 
repugnac    fibi  communicari .  alccri  fuppofito: 

igitut 


f- 

Ai  ratienent 

l.reSptnfio. 

Ad  rejpefium 

extrinftcum 

eftptrfe  mt' 

tue. 

Capit  hie  ri^ 

lattenem  pro 

to  fued  eft  Jt 

tertio  prtdi' 

eamtnt». 


AdfteUam. 


Ai  ttrtim. 


6. 

Ad  \.re!ptH- 
fio.  D.TIotm. 


Reiieitur  i, 

ratio. 

Terfona    di- 
uina  non  efl 
inpnitm. 
Rtiititur  i. 


fluart  nom 
repugnatptT' 
fona    diuiM 
perfcnart 
aiiinam  na" 
turam. 


Qusflio  1 1. 


4^3 


€X  fe  ncn  ia- 
fert  infinit4' 
ttm. 


titi^mfi»  ad 
t»ndim  r«- 
titnem. 


TerttHt   ttrt. 
qutfi,  frimt. 


Igitut  potcftterminat^  dependentiam  illius  rei, 
lecundutn  quatn  eft  firaplicucr  indcptudcns.  A(- 
fumptum  patet ;  non  crum  omnts  cnritas  perfo- 
nalis  eft  neceflario  depcnderi5,quia  fic  omnis en- 
titas  petfonahsincludeter  impetfcdtioncm. 

Contra  ,  ifta  videntur  rcpugnare .  quia  fi  pct 
rationem  independaiti?;  tcrrainac  hanc  inde- 
pcndcntiam  ;  igirurpec  rationem  infuiici  tecrai- 
natjat  prius  diiftum  eft  quod  pccfona  diuina  non 
eft  infinita  formaliter  nifi  ratione  efTcncix :  igi- 
tur  per  rationemcfrcntis  terminat  hancdcpen- 
dcntiara.  Dico  quod  licci  niiila  petfcdio  (im- 
pliciterconueniat  perfona;  diuinx,nin  ratione 
cfTentix  ;  tamen  impcrfedkio  poteft  repugnarc 
perfonx  diuinc,  &  non  ratione  eirentix ;  quia  li- 
cet  imperfcdio  non  repugnct  illi ,  quod  poteft 
cflc  imperfedum ,  tamcn  potcft  repugnare  illi, 
quod  ncccnfario  non  cft  impcrfe^flum  :  ideo  cum 
pctfonalitas  diuina  non  fit  formaliter  imperfc- 
Aa,nec  pecfedla  inquantum  huiufmodi ,  tamen 
potcft  elTe  quod  fibi  ncceftario  repugnet  imper- 
fcdtio,&  taraen  non  repugnat  fibi  ejfe  pecfcdlum, 
&  tnfinitum ,  fed  fibi  conucnic  tatione  eirentia: 
inclufa;. 

Eft  igitur  independcntia  duplex :  efTentialis, 
qu£  eft  tcrraini ,  &  de  hac  non  loquor ;  alia  eft 
independentia  vnius  perronz  tanciim  ,  vc  patec- 
nicas  de  fe  eft  independens ,  quia  nihil  eft  in  Pa- 
tre ,  quod  dicit  ens  poffibile ,  fcd  cft  necelfc  elTe 
exfe,  vt  diftingui(utcontra/'0//i^/V;,&  ide6  fimul 
phiIofoph.intes ,  &  thcologantes  errant  volen- 
tcs  concludecc  infinitatera  ex  hoc,  qudd  eft  ne- 
cefle  efle  ex  fe,&  ideo  neceflc  cfle  ex  fe  abfolutc 
folijm  excludit  poffibilitatem  ,  &  non  infinita- 
tera  ,  quia  rclationcs  in  diuinis  non  includunt 
cnspoflibile  ,&  tamen  non  includ^int  infinica- 
cem  formaliter. 

Ad  cationem  igitut  fuperius  facftam  ,  cum  di- 
citur  '.Incarnttrt  tftferfi  agere  aSlione  tranfiume: 
concedo ,  non  tamen  cft  compofitio  expecfona 
diuina  ,  &  nacura  humana^quianullacompofi- 
tioeft,  nifi  adtus  informct  potcntiam.  Et  licec 
Grammaticc  loquendo^jw^fw^rr  fignificct  talem 
aftum,  tamcn  incamari  iion  fignificat  illam  vnio- 
nem  paffiuam  tealiter,fed  ajjfitmi,vcl  vniri,Ggnifi- 
cac  iftam  paffionera.  Vnde  in  natuca  huraanaeft 
illa  paffio  refpedu  Triniratis. 

SCHOLIVM     III. 

j4d  ^mftienem,  <jHamlibet  perfinam  dimnam pojfe 
ttrminare  dependetitiam  natur*.  creata ,  ^uia  non  eft 
maior  ratio  de  vna ,  quam  de  alia  ,  ^  terminum  na- 
turt  afumpt*  ejfe  reUtionem  confHtutiuam  perfina 
ajfitmemU. 

PEr  hoc  ad  quaeftionem  ,  &  fic  dcclaratur  ter- 
tius  «tticulus,  quod  poffibile  eft  naturam  hu- 
nianam  fuftcntari  in  vna  perfona  ,  licct  non  in 
alia,  Dicitur  tamcn  c^iod  relatio  diff^erc  ab  ef- 
fcntia  ratione  tantura.  Vcl  dicitur  quod  inquan- 
tum  relatio  non  teiminat  ;quia  inquantum  re- 
lariinim  non  tcrminat  refpcftum.  fimiliter  in 
diuiniseft  vnum  «^:igicur  vna  vnio.  Duplcx 
tamcn  ponitur  via:vna,qu6d  eflcntia  cft  tcr- 
minus  formalis ,  &  xe\zt\o ,  fine tjuo  ntn :  alia  via 
ponit  quod  cirentia  alio  modo  habetur  in  vna 
pcrrona.quam  in  alia:FiIiusagit  non  ife :  Pater 
agitafe. 

Contra  primam  viam  :  cui  competit  formalis 
Scoti  optr.  Tem.  XI. 


ratio  agendi  antcquam  fitadio  clicita,illud  po- 
tcft  pet  fe  agere  ;  igitur  cui  competit  foimalis 
ratio  tcrminandi  antequam  fit  terminos  ,  iliud 
poteft  per  fc  terrainate  :  igitur  cum  qu^iibet 
perfona  fic  prius  duratione  natura  humana  af- 
furapta  ,cum  alfumptio  fit  ex  tcmpore  ;  fequituc 
quod  non  potcft  poni  eflentia  realis  tcrminus,  & 
relatio  ,fine<]fio  non,  in  vna  perfona  po(ius,qukm 
inalia. 

Sccunda  via  non  valct,  quia  agcre  a  fe ,  &  non 
a  fc  ,  non  diftinguunt  perfonam  aflumtiiccm  ,  & 
non  afliimcntcm,  quia  etfi  Patet  aflumcret  natu- 
ram,adhncagerec  afe. 

Dico  igiturquod  cuicunque  entiiati  compc- 
lit  indcpendcntia,  illa  entitas  poteft  terniinare 
illara  dcpendcntiam  ;  fcd  filiationi,  vt  fiIi.itio  cft, 
corapetit  inde^cndentiaadaliud  fuppofitum  ,  & 
illa  dicitur  vno  modo  tcrminus  illius  depcndcn- 
cia» ,  quia  fi  aliquid  tetminat  dcpcndentiam  natu- 
ra:  humanae  ad  pcrfonam ,  illa  crit  propria  ratio 
illius  perfouE.  filiatio  eft  propria  ratio  Vctbi, 
ficHt  diftumeft  prius.  Si  principium  aftionis  ef- 
fetpatcrnitas(qnod  tamen  non  teneo)cunc  Pater 
paternitatc  gcncrarct  fotmalitccquia  tunc  gene- 
ratio  eflet  formalis  ratio  producendi  Filium.  Sic 
dico,cum  filiatio  fit  propria  ratio  pcrfon£,ad 
quam  depcndet  natura  hutnana ,  ipfa  crit  forma- 
lis  terminus  dependcntia;. 

Et  cum  dicitur  fnperius ,  quod  non  difFcrunt 
eflentia,&  rclatio.nifi  fola  ratione  ,  (alfum  cft,vt 
dcclaratum  eft  primo  libro  *:quia  tunc  Patcr  da- 
rcc  omnera  ccro,quam  habet,  FiIio:&  cunc  gcne- 
rarcc  Patcem,ficut  generacet  Dcum:igicur  patcr- 
nitas  cft  alia  rcs,&  per  confcquens  non  foliim  ra- 
tionc  diftinguitur  ab  eflentia,cum  totani  realita- 
tem  eflentia;  det  Pater  Filio. 

£t  cum  dicitur  poftea  quod  natura  dependet 
ad  petfonam  inquancum  relatiuum  ,  concedo: 
quia  illudeft  primus  terrainus ,  &  aliqua  relatio 
poteft  eflc  fimplicitec  indcpendens  ,  licet  non  fit 
formaliter  infinita. 

Diccsquod  iIIud,quod  eft  fimpliciter  inde- 
pcndens,non  eft  relatio.  Probatio,quia  illud  ter- 
minat  dcpendcntiam  natura;  humanx  ad  pcrfo- 
nam  pcr  te,  quod  cft  fimplicitcr  independcns;fed 
relaiio  terminat  relationcm  originis  in  diuinis: 
igitur  idcm  tcrminatduas  relationes. 

Dico,qu6d  perfonanon  peraliquod  ,quod  fit 
eius,vt  terminus,  tetminat  dcpendentiam  naturae 
humanz  ad  ipfam:fed  tantura  relatione  ad  intra, 
ita  qu6d  filiatio,  qux  eft  xterna  ^  &  Filius  inclu- 
dcns  relationem  eft  terrainus  relationis  ad  intri, 
&  terminat  dcpendentiam  naturx  humanz  ad 
ipfum,non  fub  aliqua  corrclatione,  fcd  fub  ratiO' 
ne  abfoluta ,  &  fic  potcft  eadem  rciatio  efle  alte- 
rius  relationis  terminus  fub  ratione  correlatiui, 
&  altcrius  fub  ratione  abfoluti. 

Ad  aliud.quod  folet  obiici,qu6d  natnra  huma- 
na  habet  ejfe  vnde  communicatur  fibitale<fj^:ve- 
rum  eft.no  ficut  aIbedoparieti,fed  ficut  hypofta- 
fis  fubftantiat;ideo  Vetbum,  vt  fundaraetum  pro- 
xirax  rationis  terminandi  depcndentiam,  cft  ter- 
minus  relationis  ad  intr^,  &  hoc  non  concludfc 
ipl"um  cfle  proximum  fundamentum  dcpendctix 
naturx  humana:  ad  ipfam,  inquatikm  huiufmodi. 

Ad  primum  principale,  dico  qu6d  porentia 
Logica  non  habct  potentiam  rcalem  in  vtroque 
cxtrcmo  ,  vt  frequenter  :  fcd  fufEcit  in  altcro 
iantum,vt  curadicitur,Dcus  potuitcrcaremun- 
diim  anccquam  fecit :  non  cft  potentia  rcalis  ibi 
Nn     2  ex 


tJtnplmvn/t 
ferfontt  foteft 
»ffumire, 
qukm  *li». 


Tattmitiu 

diftinguituf 

fUu  quam 

rttticnt   »b 

tffmti», 

*  Dift.i.q.7. 


Tilistio  tfi 
terminUi  na- 
turt  ajfum- 
fr4.d.8.q.4. 


10. 


Alittr  Ptlm- 
tit  ttrminat 
ad  intra  (^ 
txtra. 


IT. 

Addrg,  I. 
frincifnlt. 


424 


Lib.III.  Diftinaio  I. 


Ai  fieHniu, 
An  ferfonn 
Chrifti  fit 
ftmftfitti, 
tufra  <i.  S, 


IZ.. 

^d  ttrtium. 

g«4  propor' 
tio  fiaiti ,  »d 
infiniium. 


Ad^H»rt»m, 


Atg.frimutn. 


SftHBdnm, 


T»tium, 


Vwrih 


cx  parte  mundi :  fic  in  propofito ,  non  oportct 
quod  potcntise  Logicaji  cotrcfpoudcat  potcntia 
reaiis  in  vtroquccxtrcmo. 

Ad  allBdjConcedo  qu6d  cx  natura  bumana ,  & 
Vcrbo  non  cft  perfonx  compofitio,  fcd  vnio.  & 
ciim  dicitor  ,  infinito  nihil  poteft  addi ,  vcrum  cft, 
quod  facit  vnum  per  compofitioncra :  fcd  non 
cft  impoffibilc  aliquid  addi  infinito  fecundum 
dcpcndentiam:quia  tota  crcatura  non  cft  in  Dco 
formalitcr.quia  fic  cfict  Dcus  formaliter;&idc6 
tota  creatura  poteft  addi  Dco  ,  dcpendendo ,  fed 
non  informando. 

Ad  aliud ,  dico  qu^d  proportio  non  fcmper 
requirit  qu6d  vnum  crclccndo  pofEt  adcquari 
altcri  ,  vcl  ficri  aliud;',quia  nunquam  matcria 
crefccndo  fiet  forma  :  ide6  talis  proportio  nou 
cft  finiti  ad  infinitum  :  tamcn  proportio  fccun- 
diim  dcpendentiam  benc  potefteflcfiniti  adin- 
finitum. 

Adaliud,de  Auguftino  i..de  Tnnit.caf>, Z.Dxco 
quud  principium  agcndi  Incarnationis  eft  toca 
Trinitas ,  fed  tcrminus  eft  vnio  vnius  perfonaE  ad 
naturam  humanam  formaliter ;  idc6  nihil  poteft 
vna  pcrfona  agerc  cxtra,quod  non  agit  alia :  bc- 
ne  tamcn  potcft  vna  pctfona  tetminare  depen- 
dentiam  formalitcr,quam  non  terminat  alia.  Et 
ficpoflct  quxlibctpcrfona  terminare  fpccialem 
rclationcm.fcd  non  eft  alia  de  fado  realis  fpecia- 
lis,nifi  ifta;mult«  tamen  funt  rclationcs  rationis 
fpecialcs :  vt  cum  adoratut  vna  pcrfona  fpeciali- 
tcr ,  non  cogitando  adualitcr  de  alia :  ncc  taraen 
prxfcindcndo  alias  pcrfonas. 

Q^V  iESTlO       III. 

Vtrum  natura.  humma  fojfit  ferfonari 
JimuL  in  tribftj  perfinuf' 

A\taC.i.p.q  i.»».4.D.Thoin. j.^  q.^.trt.g.  Hentic.  qtuil.6. 
j.7.D.Bonau.iE'W«rM.j.  }.Richard.4rM.j4.Albcrt.j.i. 
««.lo.jtgid.j.^.Vaito.j.^.Durand  j.}.Palud.5.}.«rM. 
Suat.}  f,tom.i.dilp.i.fili.i..  Vafq.}./.(/»^.ij. Scomshie 
in  OxoH.q.i, 

V  6  n  fic.PoflSbile  f uit  piius  antequam 
fieret  adiio  ad  perfonandum  naturam 
humanam  in  Filio,  quod  tres  petfonas 
agercnt  ad  perfonandum  eandem  na- 
turam  :  aut  igitur  omnes  pcrfonabunt,aut  nuUa, 
aut  alia  ,  &  alia  non.  fi  omnes  ,  habetur  propofi- 
tum  ;  fi  nuUa,  non  implebatur  voluntas  Trinita- 
tis  ;  d  aUafic,  &  alianon,  detur  ratio. 

Item ,  antequam  Filius  afluraerct  natutara  hu- 
manam  ,  pofllbile  fuit  Pattem  aflumere  naturam 
humanam  ,  &  illa  potentia  non  rcducitur  ad 
adtum  per  hoc,  qu6d  Filius  aflumit;igitur  adhuc 
eft  reducibilis ;  igitur  adhuc  Pater  poteft  illam 
potentiam  rcduceread  adlum. 

Item,idcm  accidcns  poteft  fimul  efle  in  diuer- 
fis  fubiedlis;  igitur  &  eadcm  natura  in  diuerfis 
perfonis.  Anceccdens  patet,  quia  cocpus  glotio- 
fum  ,  &  non  gloriofum  poflunt  eflefimul  in  eo- 
dem loco ;  igicut  in codem  vhi ,  quia  iidem  funt 
fines  contineucis ,  &  idem  corpus  locacumante 
&  ptius. 

Oppofitum. Anfelmus  lib.c.p.in  principio,CMr 
Detu  homo,  Plures  perjonti  ajfitmere  nequeunt  vnum 
lundem  in  vnitate  per/ona,^uia  in  vna  tantumperfona 
bocfieri  ntcefeeft:  Ncc  valrt  diccre  qu6d  Anfel- 
inus  inteliigic  vnsini  perronam  pec  vma» ,  ficuc 


dicit  Thomas  *.qnia  ficut  plures  ncqueunt ,  ita  *D.  Thom. 
nec  vna  pcrfona  potcft  afliimcre  perfdnam  ^  ficut  P- J-  ^" *•  *'^* 
dicit  Anfelmus  inprincipio  iliius  capituli ;  Nunc 
(puque  futtrendum  eft^n  tpta  per/ona;dick  qu6d  non 
eft  pofltbile  quod  tres  pcrfona:  eandem  naturam 
alfumant :  quia  cflet  alia,&  alia  natura  in  alia,& 
alia  pcrfona ,  cum  eadcm  nacura  finita  non  poffic 
cfle  fimul  in  diuerfis  fuppofitis. 

Item ,  aflumere  naturam  competit  huic  perfo- 
nz,vt  hxc  diftinguitur  ab  illa ;  igicur  non  eadem 
eft  afliimpta  ab  hac,&  ab  illa. 


Qjr  iE  s  T  I  o     IV. 

VtrumfoJJibileJit  plures  naturas  ejfe  af 
fumpasjimul  ab  vnaperfina  f 

D.Thotn.}.f .j. j.<»r/.}.(^i(f  j.t.«rf,}.  Richaifd.  «rM.f.f. 
Duraad.9.).Suar.}.p.r0)n.i.,/,-;^. i}.^^.},  Scot.  inOmn, 
kie  ;.  }.&  ride  cutn  ^.Mit.j.^, 

V  6  D  non.  Quia  auc  illa  perfona  cflTet  J* 

vnus  homo  ,  aut  plurcs  ?non  vnus,qui4  ^rg.frimtim. 
^  haberet  duas  naturas  :  fi  plures  ;  igi- 
tur  habcns   plures   fcientias   dicerecur  plurcs 
fcientcs. 

Itcm,fuppofitum  vnum  non  eft  nifi  vnius  na-  Seeuttdum. 
ture  :  fcd  perfona  aflumcns  plurcs  natucas ,  eflet 
vnum  fuppofitum  :igitur,&c. 

Oppofitum.  Patcrpotcft  aflumere  nacuram  Contrs. 
aliara;igitut  &  Filius  poteft  mancnte  priori,  quia 
eadcm  virtus  manct  inFilio,quae  in  Patre,&  pcr 
primam  aflumptionem ,  non  eft  virtus  Filij  ex- 
haufta :  igitar  adhuc  poteft  aflumere  aliam  natu- 
rara,  ficut  ptius  potuit. 


Qjf  JE  s.r  I  o     V. 

Vtrum  fitffojitum  creatum  foffet  fuften- 
tare  aliam  naturam  ? 

Alenf.}.^.7.i.«i9.^.D.Thotn.}.^9.}.<irM.«</t.Henr.f  ««<//. 
ii.j.io.Occam  ^.q.x.dub.vU.atti^t^XR.hUq.x.X^wza^. 
q.S  .Baflbl.f  .«.Suat.r«iM.i.</({^.  i }  .yi^.^Yafq.  ihi  di^.^  \, 
Scot.in  Oxon.hie  j .4. 

V  6  D  fic  :  quia  fuppofitum  crcatum  eft         4. 
magis  proportionacura  altcri   creato,  Arx.frimum. 
quam  fit  fuppofitum  increatum. 

Iccm ,  fuftentare  aliam  naturam  non  requirit  Stmnium, 
pcrfcdioncm  infinitam  ,  quia  hoc  potcft  faccre 
diuinam  perfonam  inquantum  perfona ,  quae  vt 
fic,non  eft  infinita :  igitur  fuppofitum  creatutn 
poteft  hoc  faccrc. 

Item,natura  fuperior  continet  inferiorcm:igt-  Ttrtium. 
tur  pcrfona  fuperior  pcrlonalitatcm  infcriorcm: 
igitur  poteft  fupplcrc  vicem  eius. 

Oppofitum.  Naturacreatanonpoteftfuftcn-  <^'*tti. 
tare  nifi  fuum  fuppofitura ,  quia  hoc  eft  vltimum 
pocentiae :  igitur  non  fufficit  ad  fuftcntandum 
aliud. 

Dicif ur  ad  primam  quaeftioncm ,  qu6d  eadcm  f . 

natura  potcft  fimul  perfonari  in  tribus  petfonis,  Opin.  Varr. 

quia  pofilbile  eft  pofterius  numcrari,  non  numc-  ''"•  li^-^-  * 
•     •     c  j  ■    j     •  j       •    /1      •  i.  D.  Thomar. 

rato  ptiori.   Scd  indiuiduari  eu  prius  quam  per- 

fonari  :  igicur  poteft  idem  indiuiduum  perfonari 

diuerfis  perfonis. 

Item,natura  humana  nunc  perfonata^Filio 

ipciinatut  ad  aliud  ,  qaia  aptanataeft  pcrfonari 

propria 


p.}.q.j.a.#. 


Qu^ftio  V. 


425 


Ctniri, 


Rtfftn/it. 
Varr.  vl/i 


6. 

KiiicitHT. 


U*turMfi  if- 
ftt  In  du»bm 
perfcnit  IX  ft 
ptjftt  11  infi- 
mtit  ijfe. 


f 


propria  perfonalitate :  igitur  Pater  poteft  fupple- 
ic  idam  inclinationcm. 

Itcin  relatio  iion  dillinguit  abfoluturo  :  tgitut 
ide.n  abroliuum  poteft  cllc  fundamentom  diuer- 
farum  relacionuni. 

Modus  poncndi  c(l  ifte  :  Hcut  duo  corpora 
polfunt  effe  limul ,  &  /icut  idem  accidcns  fimul 
in  diuerds  fubiedis :  flc  eadem  nacura  (imul  in 
diuerlis  pctfonis. 

Contrarium  huius  tamen  oftenditur ,  quia  (i 
eadem  naiura  numero  edet  /imul  in  diuerhs  fup- 
pofitis  ,  ipfa  eflct  infinita,  ficut  patet  de  clTcntia 
liiuina  :igiturnatura  humana  elTct  infinita. 

Oicitur  qu6d  fequitur  de  uatura  diuina ,  qiiod 
eft  infinita ,  quia  eft  eadem  ideniicate  in  diuerfis 
rLippoficis:fed  ifta  natuia  humana,  nec  eft  eadem 
idencicc  fuppofitis  diuinis,ncc  formalitcr. 

Contra.  Exillo  fequtturpropo(itum:ttaim- 
polfibile  eft  accidens  efte  illimitatum  ,  ficut  fub- 
ie<Slum,vel  magis:(icut  fubftantia  eadem,  quz  eft 
in  hac  patte ,  cft  in  iUa,loquendo  dc  intelledliua, 
quanquam  non  eadem  pari  identitate  ;  fi  tamen 
illa  eftent  diuerfa  fuppofita,fequeretur  quod  ani- 
ma  intelledliua  eftet  iniinita  :  igitur  fic  ex  parce 
alia.  Item,contrarationem:illa  naturapoftet  e/Ic 
in  inultis  fuppofitis  fimul ;  poftet  enim  in  infini- 
tis  quantum  eftex  partefui,quia  etfi  non  fint 
infinita,in  quibus  poUit  cfte,  non  tamen  ex  patte 
fui  eft  ,  quin  podit  elTe  in  infinitis ,  fi  eftcnt.  Sc 
hoc  probatur  :  Rcpugnatet  fibi  fimul  fuftentari 
in  fe,&  in  Filio :  igituipaii  ratione  in  Filio,  &  in 
Patre. 

Dico  igitui  ad  hunc  aiticulum ,  qabd  fi  ratio 
termtnandi  potcft  eire  in  plnribus  perfonisfimul, 
tiinc  poflcnt  plures  perfonx  fimui  aflumereean- 
dera  naturam  :  fi  non  ,  non :  ficut  fi  albedo  po- 
teft  elTc  fimul  in  tribus  fuperficicbus,poteft  ora- 
ncs  fiinul  inforraare.  Et  tunc  ad  quam  vnitatem 
erit  terminatio  ?  Dico  qu6d ,  hoc  fuppofito  ,  di- 
ftinguendum  eft  de  vnitace  :  vna  eft  vnionis  par- 
tium  in  totojalia  eft  identitatis:quia  cum  ex  roa- 
tetia  ,  &formafit  vnum,eft  terminacioad  vnio- 
nem  partium  in  toto ,  non  ad  vnionem  identita- 
tis ;  &  ifta  terminatio  eft  ad  vnionem  dependen- 
tia!,  &  per  confcquens  ncque  terminatur  ad  vni- 
tatem  pcrfonz,nequead  vnitatem  naturx,  fed  ad 
vnitatcm  identitatis  ,  vel  compofitionis  natur« 
humanjc,&  cfTentia,  &  hoc  fignificat  vi  conftru- 
^ionis  Giammaticalis. 

Dices.nunc  eft  vnitas  natura:  humanae  ad  per- 
fonam  ,  &  tamen  neque  compofitionis ,  nequc 
identitatis;igitur  tunc  poftct  efte  talis  vnitasna- 
lurx  human«,&  eflentiz,  &  lamen  nec  compofi- 
tionis.nec  idcntitatis,  efto  qu6d  dependentia  na- 
turae  humanz  piimo  terminctur  ad  eftentiani. 

Dico,qu6d  non  fcquitur ,  quia  cum  perfona 
cerminat  dependcntiam  naturz  humanae  ,  non 
iignificat  vnitatem  identitatis,  neque  compofi- 
tionis  ,  &  hoc  vi  conftruftionis  ;  &  tamen  fi  tei- 
minetur  depcndentia  naturac  humana:  adeften- 
tiam.denotatur  vnitas  compofitionis,  vcl  identi- 
tatis  ratione  eircntia  vi  conftruftionis. 

SCHOLIVM     I. 

^d  ijiufHonem  tertiam  relfondet.rtaturam  creatam 
mn  pojfe  Mffurni  a  plHribiuperJinu,  tjuia  complete  ter- 
minatHr  eim  d'pendentiA  jf  vna.Ita  Alenf.  D.Bonau. 
j4lbert.T)urAnd.  PMludxitati.  De  quo  laic  DoQor  tH 
Oxonhic  tjf.i.anum.f, 

Scoti  opei.  Tora.  X I. 


9- 

Ai  »rg.  I. 


SEd  mihi  vidctur  qu6d  non  eft  poflibilc  can-  8  • 

dem  natutain  finiul  adumi  a  diuerfis  perfo-   AuRorit  efi- 
nis  ,  quia  ifta  cft  alia  depcndentia  ab  oinni  dc-  ""'• 

pendcnria  naturz  ad  naturam.    Idcodicoqu6d   ^"T"  rt-""*- 
■  /T-L  I        n  f  /i>  •  f'"fl  "JT"»»» 

impoUibile  eft  natutam  pcrtectc  tcrmtnatam  „;yj  ^j  ^,4 

dcpendete  ad  aliud  ,  quia  nihil  dcpendet  ad  ali-  ftrfon*. 

quid,quo  citcumfcripto  ,  nihilotninus  eft  tale 

in  fua  encitate;fed  dcpendentia  natura:  huma- 

nz  eft  complecc  ad  perfonam  Filij  terminata; 

igitur  non  poteft  fitnul  tcrminari  ad  petfonam 

Parris.  Dices ,  multae  fimilitudincs  polfunt  ctTe 

fimulineodcm.  Dico  quod  licct  rclationes  de- 

pendcntis  eircntialis  non  poftunt  fimul  pluri- 

ficari  ,  re  non  plurificaca,  cuiulmodi  funt  re- 

lationes  creaturarum  ad  Deum  in  ratione  cau- 

fa:  efficientis  ;  tamen  iclationes  zquipatanriz 

poftunt  plurificari  in  eodem  fundamcnto ,  po- 

fitis  diuerfis  extremis.    Sed  non  fic  ertct ,  fi  dc- 

pcndentia  vnius  exiremi  ad  aliud ,  eiret  com- 

pletc  terminata :  fic  eft  naturz  ad  Filium ,  dum 

eft  perfonata ;  fic  non  poteft  per  aliam  pcrfonam 

terminari. 

Ad  primum  principale  ,  cum  dicitui ,  poffi- 

bilc  cft  qu6d  omncs  peifonx  ptiijs  agant  ante- 

quam  naturahumahaperfonetur  in  Vcrbo.  Di- 

co  qu6d  verum  eft  a£liue :  omnes  cnim  fic  agunt 

ad  hoc  ,  qu6d  terminetur  naturz  dcpendcn- 

tia  ad  Filium.  Si  intelligis  qu6d  omnes  zqua- 

litci  agcicnt  ad  aftumcndum  naturam   huma- 

nara  ,  vt,  pcrfonetui  in   quolibct  >  contiadi- 

£t\o  eft. 

Ad  aliud,  concedo  quod  illa  potcntia,  qux  AdfteunJS. 

ptiijs  fuit  in  Patre ,  non  eft  icdudta  ad  adlum, 

&  ideo  putcft  leduci ,  fcd  non  ftantc  quod  na- 

tura  humana  peifonetui  in  alio  ,  ficut  potcn- 

tia  eft  in  fubiedo  qund  fit  album  ,  &  nigrum, 

&  per  hoc  quod  nigrcdo  informat ,  non  redu- 

citui  potentia  adaduni,qux  fuit  rcfpc^u  al- 

bi  ,  nec  tamen  poteft  rcduci  ftantc  nigredine 

in  fubie6to  :  fic  fi  Filius  dimirtcict  naturam 

humanam  aniimptara  ,  poirct  Pater  cam  af- 

fumere   :  fed   nunquam   dum    perfonatui    in 

Filio. 

Ad  aliud  ,cutu  dicitut  quod  idcm  accidcns   AJ  tirtinm. 

potcftc(rcindiuerfisnumcio,nego  :nechabent  *'"•""  •"'- 

duo  corpora  idcm  vhi  fubiccliue ,  quia  fi  vbi  eft      V  "J".  ^' 

circumfcriptio  locati,funt  ibi  duo  vbi,  &  tantum   ^i!^^,  r^i,. 

vnus  locus  ,  fi  locus  fit  abfuliuum  ;  fi  tarocn  non  tiHu. 

ponitur  nifi  refpedus,idem  dicendum  de  vno,  & 

de  alio. 

Ad  primum  argumentum  pro  ptima  opinio-         i©. 

ne  ,  dico  qu6d  quando   vniium   pofterius  eft  Ad  r»titnn 

adzquatum  priori ,  non  poteft  pofterius  mul-  ♦^?-  f^'*"* 

tiplicari  ftante  piiori  eodem  :  ficut  patet  dc  fub- 

ieOto ,  &  ptoptia  paifionc ,  &  de  rclationc  crea- 

turx  ad  Deura ,  qux  eft  poilerius  aliquo  mo- 

do  ipfa  cieatuia  ,  &  tamen   non  potcft  mul- 

tiplicari  quod  fit  resalia,  creatura  nonmulti- 

plicata. 

Ad  aliud  ,  dico  quod  natuia  humana  dum  AdfttSJam, 

cft  in  Vetbo  inclinatur  ad  propriam  perfona- 

litatem  ,  non  adbuali  dependcntia  ,  fed  apti- 

tudinali ;  idco  habct  potcntiam  vt  perfonctur 

a  Patre  ,  fi  derclinqucretur  ^  Filio  ,  fcd  non 

fimul. 

Ad  aliud,  dico  quod  relatio  non  diftinguit  ab-  Ad  tiHitm, 

foIutum;vetum  cft,fi  eftalicuius  priccdcntis,fcd 

fi  abfolutura  illud  fit  alicuius  pofterioris,  ben^ 

potcft  ,|quia  diftin(^io  piiotisfufficit  adcaufan- 

dum  diftindlionem  pofterioiis. 

Nn     }  SCHO 


pefitt   hic 
tmm.^. 


426 


Lib.III.  Diftinaiol. 


II. 

fitcifi»    q.\. 
fHftrierif. 


Aiarg.pri' 
pttim  q.  4. 
Kiiicitur 

Hlitrii  rc^. 


ft.tfoltttlt 

fvofrf». 


AiiJeeUH- 

4m. 


S  C  H  O  L  I  V  M     IL 

AdcjMiftsoHem  cjuartam  vnam  perfonam  pojfe  ajfu- 
piereplures  naturM,(]Hia  hic  nulla  eft  repugnantia.  Eo 
cafu  itla  perfona  effetplures  homines.  De  hoc  Do^.  in 
Oxon.  hic.contra  Richardum  ajferentem  ruod  non  effet 
vnni  homo,necplureSy&  latitis ibidem  i .d.  i  i.vbi red- 
ditur  ratio  quare  Pnter  &  Filita/itnt  vnut  ^irator, 
/edduo  fpirantes, 

AD  fecundam  quzftionem,  cumquerituran 
pliircs  naturae  poffint  fubfiftcre  in  eadem 
perfona  fimul.  Dico  quod  fic,  quia  non  cft  repu- 
gnantia  vnius  natura;  crcata:  ad  aliam  in  ratione 
dependentia:  adeandem  perfonam ,  nequeeft  rc- 
pognantia  cx  parte  tcrmini ,  quia  vna  crcata  na- 
tura  non  adaiquat  potentiam  pcrfons  diuina:. 
Perfona  igitur  fimplicitet  poteft  plures  natutas 
extrinfecas  perfonare. 

Adprimum  prineipale.  Illud  JitppofttMm  aut eft 
vntuhomo,  aut  plures  homines  iDickat  quod  ne- 
que  ficneque  fic.  Sed  ilUid  non  valet ;  quia  cir- 
ca  ens  funt  idem ,  &  diuerjitm  immediatae  diffe- 
rentia:,&  vnum,8c  wi«/m,&c.  in  10.  Metaphyficar. 
Si  dicatur  quod  eft  vnnm  fuppofitum.Igitur  plu- 
res  natura:  cft  vnum  fiippofitum.Si  dicatur  quod 
funttres  homines,  fequitut  qu6d  trcs  perlon» 
funt  tres  dij. 

Dico  ergo  quod  fi  duae  fcienti»  efTcnt  in  hoc 
fcicnte,&  dicerenturdeco  inabftradto  ,tuncfc- 
quitur  quod  eftent  duo  fcientes ,  quia  terminus 
numcralis  fempcr  eftadiedtiuum ,  &  ponit  fuum 
fignihcatum  circa  fuum  fubftantiauni}idc6  fi  di- 
catur,  ille  eft  dnofapientes  ,  hic  funt  duo  adie<^iua. 
ide6  ponet  tcrminiis  numeralis  fuum  fignifica- 
tum  ciic.i  fuum  fubftantiuum  fubintcllcdum  in 
hoc,ef}-  duo :  fed  qu.indo  eft  terminus  fublianti- 
uusjcui  additur  terminus  numeralis^dcnotat  eum 
immediate  numerari :  ideo  conccdcrcm  quod  Ci 
Filius  artumeret  pUires  naturas  finuil,  qu6d  clTet 
vnas  humanatas,fcd  tamen  plures  homincs.Nec 
propctr  hoc  lequitur  quod  habcns  plorcs  fcien- 
tias  llt  pUucs  fcientes.fed  vnus  fciens,ficut  FiUus 
vnus  humanatus ,  ficut  di6i:um  eft  in  primo  libro 
dc  hac  materia  diftinHione  i  i.quod  Patcr,&  FiUus 
funt  vnus  fpirator,&duo  fpirantcs. 

Ad  aliud ,  dico  quod  a  natura  cxtcinfcca ,  ncc 
capit  perfonam,nequc  pluralitatem, 

S  CH  O  L  I  V  M     IIL 

Ad  tjuintam  ijiuiftionem  certum  eft  nulUtm  naturam 
creatampojfejiifientare  aliam  naturam  aSiue,<juia  ad 
hoctantum  eftpotentia  obedientialis ,  qua  non  Jitheft 
creatura.An  vero  poffit  creatura  termiuatiue  Jitftenta- 
re  aliam  perJonaliter,Deo  a^iue perjonante,  incertum 
relin<jHit  Do&or.  PropartenegatiHaadducit  f.ratit- 
nes  ,  &foluit  tres  primas  ,  alias  duas  non,&  itanihil 
determinat.  Pliires  tamen  Scoti/fa  hic  affirmatiuam 
tenent :  qufifaciltiis  fuflineripoteft  ,fi  teneatur  perjo- 
nalitatem  ejfe  aliejuid  poJitiHum  ,in<]uo  DoBoreftpre- 
blematicM  ex  ^uaft.  i .  Fide  circa  hoc  SchoUum  hic  in 
Oxon.^,^.num.}, 


AD  tertiam  quacftionem  dico.quod  fuftcnta- 
1 


li. 

V*cifit  q,  X\re  adliuc  aliam  naturam  non  poteft  aliqua 
frtfentu.  .    .  n      A  •  I 

Non  Mefi  creatura  ,  quia  hoc  eft  reducerc  potcntiam  obe- 

ert»tur4  ef-  dicntialcm  ad  adlum  ;  fed  tota  natura  creata  lo- 

ftaiui  ajfu'  liini  poteft  reducere   potcntiam  naturalcm  ad 

t»tre   »iium  j,£tu,„  fecundum :  tamcn  credo  quod  non  poffit 

fiiUi{r»r),  *  * 


totam  potcntiam  naturalem  feduccrc  ad  a(!lum, 
quia  capacitas  paffiua  anims  rationaUs  eft  ma- 
ior,quam  fufficiat  virtus  adiua  naturaUs  ad  eam 
pcrficiendam. 

Si  quarratur ,  an  poffit  fuftentare  tcrminatiue?  -^»  er»»tur» 
Dicitur  qu6d  non.  Ad  hoc  eft  prima  ratio  taUs,  f^"  M'»- 
quia  nuUa  perfeftio  finita  continet  pcrfc^c  to-  n^tHrlm^er- 
tam  perfcdionem  entis  inferioris :  quia  fi  fic,in-  Mii»»t$ui. 
ferius  non  diftinguitur  k  fupcriori,  nifi  pcr  folam  R«'»  »lii>rS. 
negationcm  ,&perhocqu6dcaret  ahquapcrfc-  Jarto  li!i>.j, 
dioneincUifain  fupcriori ;  igitur  nec  pcrfcfte  ''"'^"  ' 
aliam  naturam  fuftentare. 

Sed  ifta  ratio  non  concludit ,  quia  per  iftam  KtHeitur, 
tationem  perfona  diuina  non  poftet  fuftentare 
aliam  naturam,  quia  perfona  diuina ,  vt  petfona> 
non  eft  formaliter  infinita. 

Secunda  ratio  eft  dc  illapfu  fpcciali,quia  Deus  5«/»  1.«/»»- 
eft  in  omni  creatuta  pet  illapfum  gencralcm  ,  &  *""'' 
vbi  cft  per  iUapfum  lpecialcm,iUud  eft  Dcusjigi- 
tur  nihil  potcft  fuftentate  aliam  naturam  ,  nifi 
quod  poteft  illabi. 

Ifta  ratio  non  concludit ,  quia  illapfus  gcncft-  Reiieitur. 
lis  dicit  primam  caufationem  pcr  continuam 
conferuationem  ;  fcd  fpeciaUs  illapfus  non  dicic 
aliam  caufationem  ,  fed  fpccialcm  modum  inha- 
bitandi.  Ide6  ifta  ratio  non  condudit  de  illapfu 
fpeciali,nequc  gcncralil,  quia  fccundus  eft  i  tota 
"rrinitate ,  &  pet  confcquens  vna  perfona  non 
poflet  fuftentare  naturam  aUam  :  loquendo  dc 
fpeciali  illapfu  cft  petitio  principij. 

Tcrtia  ratio  ad  idem  ,  cui  pcr  fe  conuenit  ali-        i  j . 
qua  natura,  repugnat  fibi  natura  difparata;igitur  Ratie  y»li». 
vna  crcatura  non  potcft  aliam  fuftentate.  """• 

Ncc  harc  ratioconcludit ,  quia  illud  eritpro-  Reiititur. 
pter  repugnaniiam  iftarum  naturarum,&  non 
proptcr  hoc ,  quin  vna  poftet,quantiim  eft  de  fe, 
aliam  fuftentarc ,  &  tunc  de  naturis  perfeftis  per 
fe  non  concludit  haec  ratio.quia  natura  Angelica 
polTct  aliam  fuftcntarc ,  quae  non  habet  formam 
fibi  rcpugnanieni. 

Quarta  ratio  ad  idem  ,  oportet  terminans  effc  Ratie  4. 
fimpiicitet  independcns  hac  dcpendentia , quam 
terminat ;  fcd  nulla  natura  creata  eft  fimplicitec 
independens  hac  depcndentia,cum  poffit  per- 
fonari  in  petfona  diuina  :  igitur,&c.  Maior  pro- 
batur  ,  quia  oportet  quod  teriilinus  proximus 
fit  fimpliciter  independens  hac  depcndentia,  vel 
quod  fit  reducibilis  ad  tcrminum  fimpliciter  in- 
dependentem,cum  uon  fit  proceflus  in  infinitum 
in  pet  fc  ordinatis;fed  fccundum  non  poteft  da- 
ri ,  quod  ille  termitlus  non  fit  fimpliciter  inde- 
pendens  hac  dependcntia,  fcd  reducitur  ad  aliud 
crcatum,&  illa  ad  aUud,  quia  inter  terminos  per- 
fonalesnon  cft-ordo  nifi  ad  increatum. 

Quinta  ratio  ,  non  vidctur  quod  duz  naturae  i^. 
poffint  vniri,nifi  fint  partes  vnius  totius.itaquod  Rgtio  j. 
vnum  fit  a£lus,alterum  potentia,vel  qu6d  vnum 
includat  aliud  vnitiuc  ;  fed  non  fic  vniuntnr, 
qu£c  vniuntur  hac  vnione ,  fi  vna  crcatura  fuftcn- 
tat  naturam.  Quii  vna  creatura  non  continec 
aliam  vnitiuc ,  qax  fecundiim  fe  eft  perfonabilis 
aiia  perfonalitatcquia  qux  fic  vniuntur,ncc  funt 
partes  totius,nec  vnius,  ncc  vnum  eft  adus,aliud 
|»otentia. 

Iftae  duae  ratiohes  funt  probabiles,  &  Ci  valenr,  Contlupe 
teneaturconclufio  ncg.itiua;fi  autcm  non  valent,  frehlimatie». 
teneatur  conclufio  aihrmatiua. 

Ad  prinium  principale,  dico  qn6d  non  ex  hoc  ^j  prirr.um 
poteft  vnum  fuppofitumfuftentare  alirim  natii-  frineifale, 
tam  ,  quia  magis  fibi  proportionatum  in  hoc 

quod 


QuEEftio  I. 


417 


Ai  fitHndu. 


Ai  tirtim. 


T. 

Arsfrimum. 


Stcunium, 

Terlium, 

§^»rtHm, 

§^intHm. 

Cmtra, 


quod  abfelutum,  aut  in  hoc  quod  (initum ;  quia 
proportio  eft  fuftcntantis,&  fimplicitci  indcpcn- 
dentis  hac  dcpendentia,&  quantum  ad  hoc,nihil 
cft  alteri  naturs  proportionabile,nifi  fimplicitcr 
independens  hac  dcpendentia. 

Ad  aliud ,  dico  qu6d  licct  perfedlio  pcrfona- 
lis  non  includat  infinitatcm  formaliter  ,  tamen 
ipfam  necellario  concomitatur  infinitas  ,  quia 
indcpendentia  fimpliciter ;  idc6  nihil  poteft  ter- 
minarc  talcm  dcpendcntiara  ,  nifi  fit  infinitum 
formaliter,  vcl  ipfum  neccfTario  concomitctuc 
infinitas. 

Ad  aliud ,  dico  quod  natura  creata  fuperior 
non  continet  naturam  infinitam  formalitcr ;  Sc 
cfto  quod  fic ,  adhuc  non  fcquitur  qu6d  perfona 
fupcrior  contincat  infcriorem  totaliter ,  vcl  per- 
fonalitas  perfunalitatem. 

Si  tcnctur  oppofitum  in  qusftione  ,  dico 
quod  talia  adaequantur  intrinfece  ,  non  lamcn 
extrinfcce. 


1. 


DISTINCTIO     II. 

Qjr  ^  S  T  I  o      I. 

Vtmm  tota  natura  humanafuit  primoits* 
immediateynita  Verbo^ 

Alenf.}.^.j.4.iw.5.D.Thoni.  i.p.q.Sjtrt.x.  &  j.  D.  Bonaa. 
hU  «r/.3.^.i.Richard.  «r/.i.  qntfi.i.^  i.Marfil  </«^.$, 
j.}.PaIuci.f.t.Suare2  tom.i.di!p.l6.^  I^.Vafq.}.^.^»^. 
}8.(^  i$.Gi\>t,hU  j.vmV.Scot.j.t. 

V6  D  non.  Damafcen.lib.j.cap.6. 
Et  ponitur  in  litera  yerhum  ajfum' 
pftt  e^mem  medUme  amm4.8c  idem 
vult  Auguftinus,&  ponitur  in  li- 

^  ,,^  ^     tera. 

Itcm ,  pars  cft  prior  toto  :  igitur  aftumens  to- 
rum  prius  afltjmpfit  partem. 

Itcm ,  prius  eft,  \  quo  non  conuertitur  confc- 
qucntia  :  fcd  fequitur  ,  totum  afrumirur ;  igitur 
pars  affumitar ,  &  non  conuertitur :  igitur  prius 
pars  qukm  totum. 

Item  ,  fccundum  Damafeenum  cap.  yj.  §Hod 
prim  ajfumpfittmntjuam  dimifity(ed  certnm  eft  quod 
in  morte  Chriftus  dimifit  totam  naturam  quan- 
tum  ad  totalitatcm  ,  licct  non  partcs ,  alitcr  non 
fuiflct  ille  homo  vcrc  mortuus. 

Item  ,  quod  aftumpfit  naturam  mediante  gra- 
tia,  videturfccundum  Auguftinum  ij.dcTrini- 
tate  i^.fitmmaff^atiamediafiie,drc. 

Oppofitu.Si  non  elfet  tota  natura  primo  aftum- 
pta,  non  efTet  tantum  vna  aftumptioiquiamul- 
tiplicarentutaflumptiones  fecundum  terminos. 

Item ,  qu6d  non  mediantc  gratia  fit  natura 
vnita  Verbo,quia  illapfus  gcneralis  cft  immedia- 
tc  a  Trinitate,  &  non  mediantc  aliquo  accidcntc: 
igitut  illapfus  fpecialis  in  naturam  vnitam  non 
erit  mediante  aliquo  accidcnte. 

SCHOLIVM    I. 

Rtiicitfex  rationihut  feHtentiam  afferentem  cor- 
fus  ajptmi  mediante  anima,  &  explicat  ordinem ,  ijui 
hlc  iHtelligi  poteft  interuenire.  VideDo^.in  Oxonjiic 
qtttft.z.tmm.i. 

Clrca  quaeftionem  poflct  cfle  duplcx  media- 
tio ,  ita  qu6d  natura  elTet  afliimpta  raedian- 


te  aliquo  inttinfeco  ,  vel  mediante  cxtrinfeco. 
Quantum  ad  mediationem  intrinfccam  ,  dicitur 
quodinprimo  inftanti  cft  anima  vnitaVcrbo: 
in  fccuudo  inftanti  corpus,&  fic  aflimiit  Vcrbum 
totam  naturam. 

Contra,  ex  hoc  fcquitur  qu6d  Chriftus  in  pri- 
mo  inftanti  non  eft  vcrc  homo ,  ficut  Socratcs: 
nam  Vcrbum  non  cft  tale ,  nifi  quod  fibi  vni- 
tut  totus  homo.hoc  cft.tota  natura  humana 
integta  :  igiturcum  in  ptimo  inftanti  non  vnia- 
tur  nifi  anima,  Chriftus  non  crit  primo  talis  ficut 
Socratcs,&  pcrconfequensnon  vniuocc. 

Itcm  ,  fcquitur  qu6d  Chriftus  non  erit  verc 
homojquia  quando  fubicftnm  eft  dcnominatHm 
ab  adbuaticuius  accidcntis ,  non  propter  hoc  de- 
nominaturatoto;  vt  fialiquid  cflct  denomina- 
tum  ab  a£lu  ipfius  quantitatis ,  non  ptoptcr  hoc 
denominatura  quantitate ;  igitur  Verbum  non 
cfliit  denominatum  ^  toto  homine  tali  deno- 
minatione  ,  qua  fibi  competit ,  ab  anima  tan- 
tiim. 

Item  ,  materia  in  fe  magis  habet  rationem  in- 
dependentis,qu<lm  fotma ,  cum  terminetdcpcn- 
dentiam  formz ;  habet  tamen  depcndentiam  ap- 
titudinalem  ,  vt  fuppofitetur  per  aliud  ficut  fot- 
ma :  fed  dependentia  animx  terminatur  cx  hoc, 
quod  afliimitur  prim6  ;non  autem  dependentia 
corporis:igitur  remanec  adhuc  depcndcntia  cius 
in  Vcrbo. 

Item,fi  non  totus  homo  prim6  aflumitur,  non 
cft  eius  depcndcntia  vhimaie  terminata  ,  cum 
non  terminetur  quantum  poflit  terminari :  igi- 
tur  Patcr  pofrct  terminarc  dependentiam  cor- 
poris,&  Filius  depcndcntiam  animas,  &  tunc  vna 
pars  poflet  afliimi  ab  vna  perfona  ,  &  alia  pars  ab 
alia. 

Itera,fi  corpus  non  cflet  ptius  aflumptum,  nifi 
in  hoc  quod  anima  eft  aflumpta,  qusc  cftpcr- 
fcdio  corporis  Chrifti ,  in  triduo  mortij  cflct 
noua  vnio  corporis  ad  Vcrbum  ,  &  fubfiftc- 
ret  propria  fubfiftcntia ,  &  propria  fuppofita- 
tione. 

Ideo  dico  qu6d  ordopoteft  intelligi  fic ,  quod 
in  aflumptione  natura:  humanarcflet  mcdiatio 
partinm  ad  totum  ,  quia  totum  aflijmereturme- 
diantibus  partibus,  vcl  c  contra ;  vel  partium  in- 
ter  fc ,  ita  qu6d  vna  pars  aflumetur  mediante 
alia. 

Prim6igitur  declarandum  eft.fi  cntitas  totius 
fit  alia  ab  cntitatc  partium.  Secund6  ,  fi  partcs 
poflint  cflc  medium  aflumendi  totum,  vcl  e  con- 
tra.  Terti6  fi  afliimitur  natura  mcdiante  cxtrin- 
feco,vt  gratia. 

SCHOLIVM     II. 

Totum  diflingni  afiiis  fartibtu  etiam  vnitif,  prO' 
batur  primo  ,  aliotjHin  totum  per  fe  non  effet  magi* 
vnum ,  «juam  totum  per  accidens.  Secundo  ,  non  effet 
ali<jUod  caufatum  a  caufis  inirinfecu,  Tertio  ,  non 
tffit  terminuigenerationis  ,  nec  corruptienit.  §lttarte, 
nenejfet  cui  competeret  propria  paffie .  Eandem  con- 
clufionemhabent  Soto  %.Phyf.<]Utft.^,  Heruius  quodl. 
^.(jutft.  1 4.  Caiet.  ;  .p.  ^uaft.6.  art.  j .  Capr.htc  tjmft. 
vnic.Ferrar.4. contra  Gen. cap.Si.  Mayron.^.dift. r. 
^UAft.io.BaJfol.  i.dift.  1 1.  ijudft.i.  y4mon.  yindreoi 
j.Met.^udft.  I  Z.Iauel.  ^uift.vlt.videin  Oxon.  Schol. 
hic  (jutft.  i  .num.y.vbi  adduxiplura  fitademia^DoEio- 
remnoneffehuiw fintentu,eomodo  quo  communiter 
intelliritur, 

Nn     4  Dc 


Varrtlth.i. 
d>fi.i.j.i. 


Si  ccrftu  mt- 
diiinte  animm 
fumtretur,  in 
ttidut  tffet 
vnio  noua. 


428 


Lib.lII.  Diftinaioll. 


^n  tntitiu 
t*fimfit  alitt 
0h  intitMt 
ftirtMm. 


DE  ptimodicit  Commentator  i.PhyJlc.  quJ)d 
iiccc  cotum  fic  aliud  iqualibec  panc  diui- 
{um.cameu  non  eft  aliud,  quam  omnes  partcs  Ci- 
mul.  Dico  caracn  qu6d  in  quolibct  coto,quod  cft 
vcrc  vnum  ,  ncceirc  cft  lotum  cfle  aliud  cns  ab 
omnibus  pattibus,&  coniun6bim,&  diuifimjquia 
totum  pct  fe  vnum  cft  magis  vnum,  quam  vnum 
pcr  accidcns,  &  quia  congregatio  partium  dicjc 
moiorem  vnitatem,  qukm  cns  pcr  accidens,  quia 
quzcunque  partes  ponantur  fmiul,  fi  nihil  fic  rei, 
nifi  hoc,&;  hoc,non  erii  maior  vnitas,qukm  lapi- 
dum  in  facco. 

Sccundo  ad  idem ;  aliquod  eft  caufatum  pcr  fc 
k  caufis  incrinfecis ,  ica  quod  eft  maceriatum ,  & 
form^cum  :  fed  maceria  non  eft  caufa  mateiialis 
formx ,  nec  forma  caufa  formalis  matcria ,  fcd 
tantum  forma  matcti«,&  caufa  fotmalis  compo- 
fici ,  fccvindura  Auiccnnam ,  6.  Naturalinm.  nec 
omncs  parccs  fimul  caufancur  a  caufis  incrinfc- 
eis ,  quia  mace.ria  cumforma  noneft  matcciata, 
nec  forma  cum  matcria  formata,fed  tocura  com- 
pofitura  matefiatum,&  forraatura. 

Itera,aliquod  ens  cft  primo  generabile,/.  Mf- 
taphyf.  fed  nec  materia ,  nec  forma ,  nec  coniun- 
dim,ncc  dinifim,  cft  primo  gencrabilis.quia  par- 
tc$  coniun£tim  non  fant  per  fe  vnum.  Eodcm 
modo  cft  dc  corruptione  , infine  i^Mttttfhyf.text. 
60.  &  quamquam  vt  plutimiim  corruptio  com- 
pofiti  fit  deftrudio  formx:non  tamen  eft  hoc  nc- 
ceflatium  femper.vt  patet  dc  intcUeaiua.  Igitut 
fi  totum  nihil  aliud  eflef  nifi  parces  fimpl ,  vt  A. 
&  B,  idcra  fimul  poflet  manete ,  &  non  mancre. 
Non  poflct  manere  ,  quia  tota  entitas  compofiti 
in  corruptionc  non  manct,  Polfet  manerc,quia  fi 
anima  poft  fepaiationem  eflet  vnitacorpori  ,vt 
motor,tantum  eflcnt  partes  fimul,&  non  totum. 

Itcm ,  aliquod  ens  habct  per  fe  paflionem ,  & 
primo  ,vc  ponitur  de  homine  rcfpcftu  rifibilis, 
&  caracn  iftapaflSo  ncc  eft  raatcris  primo  ,  ncc 
formz,  ncc  amborum. 

Ideo  dico  quod  fi  cotum  nihil  aliud  eflct  quam 
hoc,  &  hoc  ,  non  eflcc  totum  verius  vnum  quim 
accruus  lapidum,  Nec  eft  caufa  alia  quzrcnda, 
quia  totum  eft  aliud  cns  \  parcibus  fimul ,  nifi 
quia  iftae  caufa:  funt  ifta  ,  &  caufanthac  caufali- 
tacc,vt  caufalitatcinttinfeca,qua:  non  cft  caufare 
psrtcs  fimul,fed  caufarc  compofitum,  quod  cau- 
fatur  \  caufis  intiinfccis.Et  ciim  dicit  Commcn- 
tator  contrarium,dico  quod  fi  intelligat,vt  vcrba 
videntur  fonare,falfura  dicit,  &  contra  intemio- 
nera  Ariftotelis  ,  quia  omnes  rcs  prius  faftx  funt 
fccundum  intentionem  Ariftotelis ,  fcd  fic  poteft 
didlum  fuum  aliquo  modo  verificari ,  quod  om- 
nes  partes  fimul  magis  appropinquant  ad  enti- 
tatcm,quim  partes  diuifx :  quia  tota  cnticas  cau- 
fabilis  eft  in  omnibus  parcibus  fimul ,  non  auccm 
lota  enticas  foimalis  compofici. 

SCHOLIVM    III. 

Totumfriki  afumt,<]H(impartts,  qula  hic  Vtrburri 
facit  (jHodprefriaptrfoHalltasftcijfet.fi  adt£et;anima 
tamtn  tft  mtdtHm  quod ,  affHmptienii ,  quia  tft  ratio 
formalii  rti  ajfumpta.  Pottft  etiam  conctdi  ijuod  anima 
ftt  mtdium  quo ,  refft^lucorporit  affumpti. 

SEcundus  arciculus  cft.Si  cotum  aflumitur  mc- 
diantibiis  pattibus ,  vel  e  contra ;  ex  quo  alia 
^wtdiu^fttr-  'ft entitas totius , & partium ? Dico quod  poflu- 
tibHi. '  mus  loqui  dc  mcdio ,  ^w ,  &  ({Hod ,  fic^t  dicitut 


Si  tttuiriHC» 
diftinguititr 
Mpsrtibut, 
quid  gentra' 
tur  ,  vil  dt- 
(truitHr. 


6. 

An  titum 

AffitmstMr 


inftrumcntum ,  &  forma  cx  parte  agentis ;  fic  in 
paifo  eft  aOlgnare  quo  recipiac ,  &  quod  rccipii, 
tocum  vero  cft  quod  agit ;  forma  veio  quo  agit. 
Si  inccUigitur  de  medio  quod,'nz  quod  patces 
prim6  vniuntur,tanquam^»0^,  &deindetotum, 
hoc  cft  impoITibilc.  Sitamen  intcliigitur  quod 
pars  fit  mcdium  tanquam  ratio  vnicndi ,  non 
quod,  fic  concedo  quod  mcdiante  anima  cft  ifta 
vnio.  Primumpatet  ,quia  inifta  vnione  nihil 
cft  medium  quod  inter  Verbum ,  &  tocam  nacn- 
ram  humanam  incegtam  ,  quia  id  eft  primo  af- 
fumpcum  ,  &  perfonatum  pcrfonalitace  Verbi, 
quod  fi  fibi  dimittacur ,'  primo  &  pcr  fc  perfo- 
natur  propria  petfonalitate :  fcd  nacuta  inccgra 
eft  perfonabilis  infe  propria  pecfonalicate  libi 
dimilfa';  igituiilludpiim6  perfonacurin  Verbo, 
&  non  altcra  pars.  Maior  patec ,  quia  Vcrbum 
diuinum  fupplct  viccra  fuppofiti  natura:  huma- 
n$;igitur  primo  perfonabic,  quod  facerct  fuppo- 
fitum  humanum. 

Item,  fi  ponacur  qnod  pars  primo  pcrfonetur, 
non  pcc  hoc  lotanatura  perfonatur  ;  fcd  fufiicic 
ponere  totam  naturam  perfonari ,  etfi  nulla  pars 
cius  perfonetur ,  nifi  per  accidcns,inquantiim  eft 
cocius :  igitur  fupcrnuic  ponere  parccm  primo 
perfonari ,  cum  pcrfonacio  partis  non  fuificiat 
fine  totius,&  ha:c  fine  illa  fufliciat. 

Dicoigitur  quodpars  non  propri^  pctfona- 
tur  ,  fed  tantilim  per  accidcns ,  quia  eft  pars  illius 
totius,quod  primo  aflinnicur.  Pacec,  quiaanima 
eft  medium  ^«ojficuc  enim  incelligo  mediante  in- 
rellecbu ,  quanquam  intellcdtio  iit  operatjo  to- 
tius ;  &  video  per  vifum ,  ita  qa6d  vifus  cft  for- 
malis  ratio  operantis , &  tamcn  matcdalis  refpc- 
&.W  form«  reccptz  :  fic  in  propofito,  toca  nacura 
eftprimum  fundamentum  illius  vnionis ,  &  ani- 
ma  eft  immediata  ratio  recipicudi  jftam  vnio- 
ncm,&  pcrfonationcm. 

Per  iftam  diftindionem  dc  mcdio  quo  ,  & 
tjuody  poflunt  faluari  omnes  au£loiicaces  San- 
dlorum  diccncium  quod  aflumpcio  eft  mcdiancc 
anima. 

Scd  eftne  ibi  mcdiatio  pattis  ^d  pattem  ?  Di- 
co  quudptopric  pars  non  eft  alTumpta :  tamcn 
inquanttim  eft  aflumpta  pcr  accidens ,  vt  eft  ali- 
quid  totius ,  fic  anima ,  quac  eft  primum  quo  re- 
fpedu  rotius ,  eft  jremorum  qtio  ,  refpe6tu  partis 
materialis ,  &  fic  potcft  concedi  de  aiTumptione 
carnis  pcr  accidens,  quod  ipfa  eftafliimpta  me- 
diante  anima. 

S  CHOLI  VM     IV. 

Gratiam  non  tjft  medium  nectffitatitfVtlcongruita- 
tis  ad  ajfumptiantm  natura.Primo,<}uia  per/onatio  pro- 
priafortt  prior  pratia,&  omni  accidtntt.Stcundo,ptr- 
fonatlo  coHHtnit  naturt^trft.Tertio,Chrifttu  habttplt- 
nitftdintm gratia,qHia  vnigtnittu  Patri^;non  econtra. 

TErtius  arciculus  cft ,  fi  eft  medium  excrinfe- 
cum,vcgritia?Diciturqu6deftmediumcon- 
gf uentix,fed  non  neccfllicatis,  quia  magis  eft  clc- 
uaii ad fubfiftcntiam  diuinam,quara  adopera- 
tionem  meritoriam ,  &  graiia  eft  mediura  ope- 
randi  mcritoric ,  &  ctiam  fruendi ;  igicur  con- 
gruum  eft  qu6d  gratia  fir  mcdium  eleuandi  na- 
turam  ad  fubfiftcntiam  diuinam. 

Sed  non  vidccur  mihi  qu6d  fit  medium  con- 
gruenria:  ,  vcl  neceflicacis  ,  quia  natura  Ci  fibi 
dimitteretur,nata  cft  pcrfonari immcdiate  finc 

omni 


Mtdium  Ju- 

flex  quo  ,  Cr 

quod. 

In  Ajfumftie- 

ni  naturt, 

nullum  efl 

medtum, 

quod. 


7. 

Animtt  ifl 
mtdium  quo 
ajfumftiinit 
tetiw. 


s. 

De  midii  IX' 
trinftct  ofiit, 
ttUtrum. 


Mngu  r»»- 
gruuTugrO' 
tiam  nen 
frteeftfff  af. 

fumftitmm. 


Lib.III.       Qu£Eft.II. 


r- 

Ai  arg.i. 
principdlt, 

Adfrcm' 
dnm. 


Aittrtium. 


AifHHrtum, 


10. 

Ai  quintum. 
Cr»ti»  quiii 


Ai  opin.  /«< 
ftritrtm  d* 
m*di*  tx- 
trinfttt. 


omni  accidcntc;  igitur  fic  immediatepcrfonatur 
in  natura  diuina  finc  omni  accidenie  mediante: 
aliter  cnira  uon  immediate  fupplctct  viccm  fup- 
pofici  natura;  humans. 

Item ,  ifta  natura  humana  in  primo  inftanti 
fuit  a^Tumpta,  in  quo  potuic  alTumi ;  igitur  non 
prius  potuit  airumi ,  quam  afiumebatuT ;  igitur 
non  prius  dabatur  fibi  gratia,°quam  alTumebatnrj 
quia  inprioti  illo,m  quodaretur  fibihabitus, 
perfonaretur  propria  perfonalitate ,  vel  perfona- 
liiatediuina. 

Itcm,raagis  congruum  eft  qu6d  non  detur  gra- 
tia  tanta,  antequam  afTumaturiquia  fi  fuifTct  an- 
cequam  afTumeretur  ,  in  illo  priori  eiTet  merc 
creatura,  &  non  eft  congruum  quod  alieui  mcrc 
crcatura  darctur  tanta  gratia }  igitur  roagis  con- 
gruum  cft  quod  petfonalitas  fit  medium  tantz 
gratis,qu<im  qu6d  ptius  detur  fibi  talis  gratia. 

Ad  principale  diflam  eftprius ,  quod  aftumic 
carnem  mediante  anima  intelle6l:iua,&  remotitis 
affumit  carnem,qiiam  totura  mediante  anima. 

Ad  aliud,  non  fequitur,pars  eft  prior  toto:igi- 
tur  prius  aftamicur,quia  nanquam  cx  priorita- 
tealiquotum  inter  fe  potcft  argui  efle  prius  te- 
fpedu  tetmini,  nifi  id  cifet  prius  refpeftu  tcrmi- 
ni,quod  cftprius,comparando  illa  inter  fe.  Licec 
igicur  pacs  fic  prioc  toto,  comparando  partem  ad 
totum ;  non  tamen  rcfpedu  huius  tertij  ,  quod 
cft  ajitmi  ,quia  totum  primo  cft  aftumptum ,  & 
per  fe ;  &  pars  non  nifi  pcr  accidens ,  inquantum 
aliquid  totius. 

Ad  aliud ,  ciim  dicitur  ,^««<  efi ,  a  ^u»  nott 
cotmertitur fkbfifiendt  confeqtuntia.  Dico  quod  fe- 
quicur  ,  pars  aftumitur,  igitur  totum  allBmicur, 
&  c  contra.  Vcl  cfto  quC)d  pars  eiret  prius  fe- 
cundum  confequentiam  ;  non  tamen  oportet 
quod  fit  prius  fecundum  caufalitatcm ,  ide6  licec 
fcquatuc  :  aer,igicurcalidus :  ignis,igitiTr  calidus, 
&  non  conuertitur ;  tamen  tam  ignis  qu<im  aer 
func  prius  fimpliciter  quam  calor ;  &  proptec 
hoc  didlum  eft  quod  pacs  non  afiumituc ,  nifi  pec 
accidens. 

Ad  aliud ,  dico  qu6d  in  morte  dimifit  veram 
vitam  ,  &  pec  confequens  feparatio  fuit  anima:  k 
corpore.  Et  cum  dicituc  quod  primo  afTumpfit, 
nunquam  dimifit.  Dico  fecundum  Damafccnum 
Tl.cAf.  vbi  priiis ,  non  dimifit  naturam  in  parci- 
bus  ,  quia  eo  modo  natura  erat  in  iriduo  in  par- 
tibus.hoc  aut^m  non  eft  fecundiih) e//^  totius 
primo. 

Ad  aliud  ,  dicitur  qu6d  gratia  propric  dicitur 
gracuica  voluntas  Dei.fecundijm  quod  eft  ex  me- 
ca  Iiberalitate,vt  diftinguitur  contraoperaciones 
communes ,  &  vt  datur  abfque  difpofitione  ac- 
quifitapera£i:us  cccipientis;  quiaDeusnondici- 
tut  moucte  coelum  per  gratiam ,  nec  ciim  ttibuit 
praemium  pro meritis  fecundum,iuftitiam  diftti- 
butiuam.  £t  quia  natura  aftumpta  non  potuit 
fc  difponeie  ad  noc ,  quod  Deus  ex  congruo  da- 
rec  fibi  tancam  gratiam,  ncc  ctiam  illud  fuit  fc- 
cnndura  opcrationcs  communes  Dei :  ideo  dici- 
lur  fumma  gratiaaftumi  natura  humana;  quia 
inter  omnia  alia  illud  excedit  magis  quantum  ad 
adura  primura  ;  tamen  habitiis  ifte  datus  fequc- 
rccur  ordine  natura:  aflumptionem. 

Ad  racionesalterius  opinionis,dico  qu6d  non 
fcquicur^non  poteft  cx  fe  eleuari  ad  operationem 
talem,  qualis  eft  gratuita,  velfrui :  igitur  natura 
ex  fc  non  poteft  eirc  difpofita ,  vt  fit  aflumptibi- 
lis  'i.  fuppofiio  diuino :  quia  eperari  ^ratuite  eft 


SicMndum. 
Cap.io. 


4X9 

aftus  fecundus ,  &  dcbet  cflc  ipfius  opcrantis; 
fed  4^»»'  pettinet  ad  adlum  piimum  fupcrna- 
turalem  ipfius  natura* ,  &  eft  ipfius  aflumentis: 
nunc  autem  licet  operans  fupernaturaliter  noii 
pofllt  cfle  ex  fe  fufficienter  difpofitum ;  tamcn 
fic  ,  vt  rccipiat  adlum  primum  fupernatura- 
lem ;  aliter  cnim  elTet  proceffiis  in  infinitum 
in  recipiendo  vnum  mediante  alio  ,  nifi  detut 
ftatus  vbi  natnra  ex  fe  cft  fufficientet  difpofita 
«d  hoc  ,  qu6d  rccipiat  adum  primum  fupcc- 
naturalem. 


Q^ViE  S   T   I   O       II. 

ytrum^ojjibilejit  aliquam  naturam  per- 
finari  Ferlfo,&'  nonfruiDeoi' 

AlenLi.p.q.ii.fer tetam ,  ^  j««y?.ii  /w.i.e^  t.  D.Thojn. 
}.p.q.t.art.jo.Kichafd.hic»rt.\.ij.^  db.difi.i.qutfi  i. 
art.^.  Hcnric.  qutdl.6.qS.  Suar.j.^.Ww.i.  dilf.^.ftB.t. 
ScQi.hic  qutji.i. 

V  6  D  non.  Maior  eft  vnio  naturje  airum-   Argum.  i. 
pta  a  Verbo,qu«lm  potcntiae  ad  obicdlum  nt^atiimm, 
fruibile ;  fcd  non  poteft  cfTe  vnio  poten- 
tia:  ad  obic^flum  fruibile,  nifi  fruatur :  igitur  nec 
alicuius  natucaE  ad  Verbum. 

Icem,  ifta  vnio  ceddit  natncam  impeccabilem, 
pct  Anfelmum  libro  primo.Cuc  Deus  homo: 
Non  fecit  Detu  primum  Adam  impeccabilem  ,ficut 
fecundum. 

Itcm ,  fi  fic ,  pari  catione  poflet  &  natura  non  Ttrtium. 
nata  ftui ,  affiirai  i  Verbo,  &  per  confequens  cf- 
fct  communicatio  idiomatum  ,  hoc  cfl:  ,  ope- 
rationum  :  im6  perfcifliiis  efTet  communicatio 
idiomatum  ,  qu^m  nunc  fi  lapis  affiimeretur, 
quia  tunc  Deos  eflct  lapis  ,&  quaelibet  pacs  la- 
pidis  efTcc  Dciis  lapis ,  &  quaelibct  pacs  lapidis 
cfret  Dcus. 

Oppofitum.  In  tciduo  mdrtis  vnicbatur  cor-   Contr». 
pHS  Verbo  ,  &  ipfum  non  fuit  fruens,  &  per  con- 
fequens  ex  hoc ,  quod  natura  petfonatut  in  Ver- 
bo,non  fcquitur  qu6d  fruicur. 

SCHOLIVM     I. 

Sementia  Henrici ,  (fr  Caietani  j  ./».^.14.  airt.  t  .& 
aUorHm,repugnare  naturam  rationalem  affumi,  &  non 
frui.Do^or  hancreijcit  multu,&fufficit  vna  ex  ratio- 
nihui  eius ,  cjuod  abfelutum  prim  foteftflarefine  ahfe- 
luto  poflerioriyigitur  &  natura  affumptafinefruitione, 
&  vifiofine  amore.  Vide  Scotum  in  Oxon.  hic  <j.  i  .a 
num.i.  Adficundum  argumentum  tenet  vnionem per 
fruitienem  effe  perfcEliorem  in  ailuficundo,  qukm  hy- 
poflaticam ;  hanc  tamen  in  aElu  primo  excellentiorem 
eJfe,omnes  Scotiflafi^uuntur,de<jHovideripoffunt  DD. 
citatiyfed 4  difl.^c).cj. 2 .n.  1  o.tenet ftmpliciter vnionem 
hypoflaticam  nabiliorem  effe;alia  tamen  in  aSufecundo 
nohilior  efl,  cjuia  hac  fecundum  fi  feclufts  altjs  donUfu' 
fernaturalHnu  non  habet  aSlum  ficundum. 

1N  iftaquxftione  funt  duo  artieuli.  Primus  eft, 
annatura  rationalis  poflSt  vniti  ,  &  non  frui.' 
Secundus  e(k.,(\  aliqua  alia  natuia,  a  natura  ratio- 
nali  poteftaffiimi  anaturadiuin.i? 

De  primo  dicitvnus  Dodor  ,  quod  non  po-  1. 

teft  natura  humana  efTc  afliimpta,nifi  fruatur;  Opin.  Hinr, 
quia  potentia  cft  pratfcns ,  &  obiednm  immu-  ^"     •^-  %^' 

«  n^     r  1     rr       ■        JX     ■        U   JX      l.RatltltUt, 

tans  potentiam  actu  :  fedeflentia  actu  intell,caa 

cft. 


4P 


Lib.lII.  DiftinaiolL 


ittH»iM, 


Tntis. 


flutrt». 


An  uqmr»- 
tur    habitm 
natmra  vt 
frunturhH' 


RfiieiturJi- 

^nfinuenti». 


J)ttu  etntin» 
ftnter  ixtr» 

c»uf»t. 


cft  alliciens  voluntatem  ,  vt  fruatur :  igitur  fieft 
a6tu  vnua.adu  ftuiiur.  Exemplum  acl  nocifi  iux 
cflcc  ^ixitns  oculo  quantum  ad  fubfiftcntiam, 
immutaret  oculum  concniue  :  igitur  cum  obie- 
Qiwm  tuuc  in  ptarfens  continue.unmutabitad  vi- 
fioncm :  obieitum  vifura  allicit  voluntatem  a«l 
frucndum,quia  fecundiim  Auguft.8.dcTriuit.£o 
certtHS  obie£inm  itntmtat,^no  intttniiu. 

Item ,  potentis  fundantur  in  efTemia,  &  non  c 
contra:igitur  non  potcft  eflc  bcatitudo  in  cllen- 
tia,nifi  redundet  in  potcntiam :  fcd  iilanatura  af- 
fumpta  cft  vltimatc  beata  beatitudme.quac  poteft 
fibi  corapctcrc:igitur  crit  redundantia  in  poten- 
tias  quantum  ad  intimam  vifionem ,  &  fruitio- 
nem :  igitur  naturaaflumptafruitur. 

Item,in  eo  eft  beatitudo  prim6,quo  nihil  me- 
lius  eft  in  nobis ;  fupremum  in  nobis  cft  efrenria; 
igitur  beatitudo  ptimo  eft  Jn  eflcniia:igitut  fi  eft 
iiiapfus  generalis,tedundat  gcnctaliter  in  pocen- 
tiam:fi  fpecialis,fpecialitcr;)gitur  potcniiae  erunt 
in  operationibus  fuis  vltiniatis. 

Item,  fccundum  Auguftinum  i^.deTritiit.r), 
Magis  eft  filium  Dei  eflc  filium  nacuralera  iio- 
rnmis,  quam  hominem  ciTe  filiumDci  per  gra- 
tiam  ;  fcd  fi  horao  fil  filius  Dci  per  gtanam.hui- 
tur,cum  cft  in  patria:igitur  multo  fortius fi  fihus 
Dci  fit  homo  haturahs,iUe  fioctur. 

Modus  ponendi  eft  ifte ,  fi  natura  rationalis  fit 
afTumpta ,  fi  oporteret  ponctc  habitum  ad  hoc 
quod  Frucretur,aut  igitur  hoc  eiTet ,  vt  reprsfen- 
tarct  obie£tam,  ficat  facit  in  Angclojaut  vt  faci- 
Jitaiis  potentiam.aut  vt  eleuans.  Non  primo  mo- 
do ,  quia  cijm  obieftum  fit  praefcns  fummc ,  non 
requiritur  habitus  ipfura  rcpraefcntans }  nec  fc- 
cundo  modo ,  quia  non  requiritur  aliquid  facili" 
tans  potentiam  amotis  impcdimentis ;  nequc  rc- 
auiritur  aliquid  eleuans  naturara  ,  ciim  ipfa  fic 
uimme  elcuata,ex  quo  eft  aiTumpia. 

Contra  illud  ,  poflibilc  cft  prius  abfolutum 
cife  fine  poftcriori  abfoluto ;  fcd  prius  naturji  cft 
aflumi ,  quim  frui ,  &  ifta  funt  abfoluta :  igitiir 
poffibilc  cft  Dco  vnum  faluare  finc  alio.  Simi- 
litct  prius  natura  cft  vifio  ,  quam  fruitio:  igi- 
tur  D  E  V  s  poteft  eam  conferuarc  finc  pofte- 
riori. 

Dicunt ,  etfi  alTumi  fit  prius  quim  frui ,  non 
fequitur  quod  poteft  efle  fine  illo  ;  quia  in  illo 
priori  natura  alfumpta  comparatur  ad  Vcrbum. 
Et  efto  quod  ratio  alFurapta  valeret ;  hoc  intelli- 
gendum  eft  dc  prius  abfoluto. 

Iftud  non  valet ,  quia  ifte  rcfpedus  naturae  af- 
fumptx  ad  Verbuni,  cft  ad  prius  co  ,  &  ide6  nihil 
minus  potcft  prius  alio  abfolutoefle  fine  co  ,  li- 
cct  habcat  refpedum  ad  prios  co  quJim  fi  ciret 
planc  abfolutum  <5c  fine  illo  refpeiau.dum  tamen 
«on  habeat  refpcdlum  ad  pofterius  eo. 

Item.fruitio  aut  eft  a  Deoimmcdiarc,  aut  3i 
voluntate  creata?  fi  fit^Dco  ,  non  cx  hoc  quod 
natura  eft  airumpta.cft  ncccire  qu6d  Deus  caufet 
fruitionem. 

Dicunt,  im6,  quia  neceiTario  erit  vifio ,  &  pet 
confequens  fruitio. 

Conrri.non  cx  hoc  qu6d  natura  cft  aiTumpta, 
eft  ncccire  quod  fit  vifio  ;  quia  non  ex  hoc  quod 
prxfens.vidctur,  fed  quia  vult  videri ;  non  cnim 
vidctur  circntia,nifi  vclit  videri,quanturacimque 
fit  przfens. 

Pra:terea:cfto  qu6d  ciTct  vifio,  adhuc  fi  frui  eft 
^  Deo,non  ncceflc  cft  qu6d  cflcr  fruitiojquia  me- 
re  contingcntct  caufat  quidquid  extrafc  uufat. 


Sittutem  voluntas  creata  fit  cauia  fruitionfs, 
crit  cuufa  hbera  merc  contingcns  ;  igitur  potcft 
non  fiui,  quantumcunquevnutur  Vcrbo. 

Itcm  ,  fi  ex  hoc  quod  natura  affumpta  Verbo 
fruerctutjnegandus  cflctomnis  habitus  in  Chri- 
fto,quia  ex  liac  fola  vnionc  poiret  haberc  totum, 
quod  poflet  per  quemcunque  habitum. 

Itcin ,  propter  hoc  prarcisc  eft  chariras  in  via- 
tore,  vt  principium  operandi  gratuirc ,  fit  in  po- 
teftatc  cius.ad  hoc  quod  operatio  fit  gratuita;tgi- 
tur  oportct  quod  fi  natura  eflct  aflbmpta ,  adhuc 
ineius  potclbte  cfletfrui,vcl  non  fruij  alitcr 
cnim  non  poflct  mereri. 

Dico  iguur  qu6d  noneftneceflenaturamra- 
.tionalem  vnitam  Vcrbo  frui  Deo  ,  loqucndodc 
potentia  abfoluta  Dei,quamquatn  aliud  fit  de  fa- 
do;quia  prius  poieft  fcparari  a  poftcriori5&  ided 
noncftncccire  poncre  talem  habitum  inclinan- 
tem.ex  hoc  qu6d  natura  eft  vnita  Veibo. 

Ad  primum  pro  via  contraria ,  dico  qu6d  de- 
ficit  dupliciter,  quia  obiedum  bcatificum  ex  hoc 
quod  ertprxfens  ,  non  eft  neccirarium  qu6d  im- 
mutet  inifellcAum  ad  a£tualem  vifioti^m  :pcc 
imperium  enira  voluntatis  poteft  negotiari  cir- 
ca  alia  ,  &  ex  hoc  folo  qu6d  fuppofitatur  in 
Verbo ,  non  oportct  qu6d  plus  agnofcat  fe  vni« 
ri  Verbo ,  qu£ra  aliud  iuppofitura  ,  quod  non 
vnitur. 

Prztetea  ,  eilo  qu6d  a6lu  immutaret  intcllc- 
^ura  ad  vifionem  ,  adhuc  non  fcquitur  qu6d  ne- 
ceifari^  inclinct  voluntatem  ada<^umfrui  ,IiccC 
habilitet  voluntatcm  ad  frui. 

Ad  aliud  ,  dico  qu6d  fi  daretur  vni  crcaturz 
quclibct  pcrfedio  naturahs  ,  quz  potcft  haberi 
ab  omnibus  crcaturis ,  ipfa  elfct  minus  bcata, 
quiitn  nunc ,  fi  non  datetur  fibi  vlterius  maior 
gratia ,  quia  fimplicitercarerct  maiori  pcrfcftio- 
ne.quanata  eft  perfici:ide6  nifi  haberet  ope- 
rationem  nobiliorcm  in  attingendo  finem  vlti- 
mum  ,quantumcumque  nobiiitetur  ciTcntia  in 
adu  primo,non  propter  hoc  eft  illa  creatura  ma- 
gis  beata ;  quia  beatitudo  eft  in  hoc  qu6d  attin- 
gitfincm  pcr  opcrationem  ,  &  ide6  impoilibile 
eft  quod  bcatirudo  fit  prim6  in  eflentia  :  quia  lo- 
quendo  de  illapfu  ,  fectmdum  quod  Deus  illa- 
bitur  in  eflentias  terum  ,  zqualiter  illabitur 
nunc  ficut  in  patria.  Non  tamen  habet  viator 
itaperfctbm  opcrationcmi  idc6ncc  poteft  efle 
ita  beatus  ficut  in  pacria  ,  quia  nuUa  creatura 
dicitur  fimpliciter  bcata ,  nifi  per  adtum  fuum, 
&  eiTentia  tunc  erit  bcara ,  ficut  nata  cft  eire, 
hoc  eft ,  in  operatione  ;  &  iicb  prim6  eft  beati- 
tudo  i,n  porentia  ,  &  redundat  in  eiTcntiam, 
ficut  poteft  redundare ,  &  fic  perfcftio  eflcntic 
redundat  in  potentiam  pcr  communicationem 
idiomatum. 

Ad  aliud  ,patct  qu6d  illapfus  ipecialis  potcft 
efle  fineoperationeconfequentc,quz  cft  frui,vel 
etiam  vifio. 

Ad  aliud  ,  dico  qu6d  minus  eft  qu6d  aiiquis 
habcat  gratiam  ,  quantura  ad  adum  primum, 
quam  vnionem  ad  Vetbum  ;  tamen  fimplicitcr 
maius  cft  habcre  gratiam  cum  operationc,  quam 
habercvnionem  ad  perfonam  diuinam  tantum. 
Mallem  enim,  fi  daretur  mihi  optio ,  habcrc  gra- 
tiam  bcatcB  Virginis  ,  Sc  fruitionem  ,  qtiilin  cflc 
fubfiftens  in  Patre,&  Filio,  &  Spiritu  fando  fine 
frui,hoceft,nifi  habercm  operationem  ,vt  vifio- 
ncm,&  fruitioncm.  Dico  aucem  qo6d  Augufti- 
nus  intelligic  qu6d  magis  eft  filium  Dei  efCe 

filiura 


Uatura  »f- 
fumft* ,  <•» 
fofftt  uofrui. 


KefolMti$ 
I>»S*rit. 


Ad  trg.t. 
fofituinn.t. 


Ajfumftiu 
MH  fcirtt  ft 
»ffumftttm. 


AdfttidMtn. 


Ad  tirtium. 


6. 

Adqu»rttlm. 

An  vnie  hj- 
fnfintie»  m»- 

ior  fit  frui' 

tiene} 

§iuomodt 

maius  tft  fi- 

lium  Dti  efft 
filium  himi- 

nit ,  jhAti 

i  fontr». 


Qu^ftio  1 1. 


tm»  ».3. 


7- 

jtn  Mjfumi 
fofftt  nAturit 
ntn  n»ts 
ftHi, 


KMturm  nin 
r»tun»lii  tft 
mjfumftibilit. 


8- 

jfn  Upitpaf' 
fit  ptrftnnri. 


L*pui»npir- 
fin»bilif. 


aiiam  hominis  ,  quantum  ad  a£tum  primuro, 
quim  filium  hominis  efCe  filium  Dci  per  gra- 
tiamjfed  non  quantum  ad  adum  fecundum. 

Ad  aliud  dc  habitu  ,  dico  quod  fiue  ponitur 
habitus,  vt  fit  clcuans  potcntiam ,  vel  vt  reprac- 
fentat  obic6tum,po^eft  poni  ad  quodcimque  po- 
nerctur  in  anima  fecundum  fe,fi  non  eiretairum- 
pta ;  quia  pcr  hoc  folura  quod  eft  aflumpta,  non 
eleuaretur  nifi  ad  fubfiftentiam. 

S  C  H  O  L  I  V  M     II. 

NaturAm  nen  rationdUm  ajjkm  pop  a  Verbo ,  ejl 
contraHenricqHodl.j.  <].  j.  Cmhuf.hic  tj.  i.  ttrt.i. 
fedefl  commHniSt&  ratio  vnicaju^it,  cum  ex  imper- 
fe£iione  naturajtt  aJfHmptibilu  ,  &  naturalu ,  ^ua  eji 
alijj  perfeElior ,  ajfumptajtt ,  multo  magU  dia  natura 
ajfumi  pojfunt. 

DE  fccundo  articulo.  An"poflet  aflumi  natura 
non  nata  frui?Dicit  idcra  Do(flor  qu6d  non, 
quia  ex  quarto  Metapbyjicorum  tunc  vnumquod- 
qu8  dicitur  fingularitcr,  cum  potcft  in  opcratio- 
ncm  debitamrigitur  non  poteft  illabi  illapfu  ge- 
nerali  in  aliam  naturam,  nifi  ipfa  po(Et  in  opera- 
tionem  generalem  confequentera  ;'igitut  nec  il- 
lapfu  fpeciali ,  nifi  illa  natura  pofHt  operari  fpe- 
cialiter  j  igitur  nuUi  naturz  poteft  Deus^illabi 
fpecialiter  pcr  vnionem,nifi  illa  poffit  frui ,  cum 
frui  fit  opcratio  confequens :  igitut  nulla  natura 
poteft  perfonari  pecfonalitate  diuina,nifi  natura 
rationaiis. 

Dico  tamen  oppofitum ,  qu6d  alia  natura  po- 
teft  aftumi  in  vnitatem  fuppofiti,  quia  alia  poteft 
dependere  dependcntia  ad  cxtrinfecum  ,  qux  eft 
ad  fuppofitum ;  qnia  ex  quo  natura  rationalis 
poteft  ficdcpendere,  mult6  fortius  quscunque 
alia  creata':  quia  rationc  impcrfcdlionis  cft,qu6d 
natura  dependeat  hac  dependcntia ,  quz  eft  ad 
fuppofitum  alcerius  naturae  ;  igitur  fi  illud  rcpu- 
gnarcc  alicui  naturx,hoc  cflct  propter  perfedlio- 
nem  intrinfecam  fibiinhzrcntemjfcd  nulla  crca- 
tura  habet  in  fe  maiorcm  pcrfcdlioncm  ,  quam 
natura  incelledualis:igitur  non  habetin  fe  aliam 
perfedioncm ,  ptoptcr  quam  rcpugnat  fibi  de- 
pendere  hac  dependentia,  &  Vetbum  pbteft  ter- 
minare  dependentiam ,  ficut  depcndentiam  na- 
turae  rations^lis  creatz.  Quia  fi  Vcrbum  non  eflet 
perfona,fcd  tantiim  fuppofitum,poiret  tcritiinare 
dcpcndcntiam  lapidis  ,&ipfum  fuppofitare ,  vt 
fi  non  eflet  naturx  intcilcdualis  :  igituc  non 
poteft, 

Tamen  hic  eftdifficultas ,  Ci  lapis  poflit  perfo- 
nari  perfonalitate  diuina  ,  cfto  quod  poflHt  fup- 
pofitari.  Dicitur  quod  lapis  non  poteft  ibi  pcr- 
fonari ,  fed  poteft  hypoftafiari ,  quia  eft  ibi  di- 
ftinguere  hypoftafim  ,  Sc  perfonam  ;  hypoftafis 
poteft  dependentiam  lapidis  tcrminare  ,  fcdnon 
perfonalitas  diuina,fedifta  diftindtio  non  va- 
let,quiarealis  vnio  habct  tcrminumrcalcm  :  fcd 
in  Vetbo  pcrfona ,  &  hypoftafis  non  poflunt  di- 
ftingui  nifi  ratione ,  Sc  terminus  realis  nihil  ne- 
ceirari6  includit,quod  eft  ens  folum  rationis: 
ideo  nihil  eft  diccre ,  qu6d  lapis  poteft  hypofta- 
fiari,&  non  perfonari ,  quantum  eft  ex  parte  Ver- 
bi ;  tamcn  fi  poflct  hypoftafiari,  &  non  perfona- 
ci ,  hoc  crit  ratione  lapidis  ,  (]aiz perjonari  dicit 
vniti  pcrfonai ,  &  quod  fit  talis  natura: ,  qux  eft 
perfonabilis  in  fc;ide6  dcpendentia  lapidis  po- 
tcft  tccminati  ad  Vcrbqm  ,  vt  perfoua  cft,  &  aira- 


AdfteuH^ 
dum. 

S^uomtdon»' 
tur»  human» 
Chrifii  efi 
imptcc»bilit, 

Adttrtium, 


miilVcrbo.  V^\ ,  e&o  quhd  perjonari  non  figni- 
ficet  illud  ,  quod  natura  vniacur  perfona: ,  fed 
quod  nacura  in  fe  fic  pecfonabihs ,  camen  hoc 
connotat ,  &  h«c  eft  caufa  quare  accidentia  non 
perfonantur. 

Ad  rationes  contr^  ,  ciim  pcobatur  quod  la- 
pis  non  poflitadoperationem  ,  quz  confcquituc 
illapfum  fpecialem ;  dico  quod  poflct  in  opcra- 
tiones ,  ficut  natura,fi  eflet  fibi  dimifla.  Vnde  H 
Deus  eflecin  igne  fpecialiterpcr  illapfum  ,  non 
proprer  hocfcquitur  quod  ignis  pofllt  intclli- 
gere  intcUcftione  creata;quia  illa  non  eft  opera- 
tio  naturae  dimiflz  fibi.  Ideo  dicitur  quod  Deus 
ambulauit  j^quod  Deus  comedit ,  quia  tales  funt 
operationes  naturx  fibi  dcuindlz ,  &  natura  af- 
fumpta  habct  operationes  diuinas.  Vnde  frui 
non  eft  operatio  iequens  illapfum  fpecialem. 

Ad  primum  principale  dico.quod  illa  vnio  nia-  o. 

ior  eft  naturzafllimptz  ad  Vctbum.qukra  fit  po-  Ad  arg.t. 
tcntiz  ad  obie(%ura  ,  quantjjm  ad  aclum  primum  princip»lt, 
fupernaturalera  illius  naturz  aflumptz ;  &  ideo 
fumnia  gratia  cft  cuicunque  vniatur  |  refpcdiu 
vnirorura ;  non  tamen  quantum  ad  operationcs, 
quz  funt  vifio  &  ftuitio. 

Ad  aliud  ,  dico  quod  ifta  vnio  facit  naturara 
aflumptam  irapcccabilera.verum  cftdecongruo, 
fi  eft  rationalis  natur^ ,  fed  non  ncccflitate  abfo- 
luta.  &  fic  intclligit  Auguftinus ,  quod  fecundtu 
home  ej}impeccabiluy(juia  ejl  Detu,non  tamen  eft  fic 
cx  neceflitate  abfoluta. 

Ad  aliud ,  concedo  qu6d  natura  non  tiata  frui 
potcft  afliimi ,  &cura  dicitur  ,  igitur  poflet  effc 
comraunicatio  idiomaium ,  concedo:fedexhoc 
non  fequitut  quod  tunc  poflct  cfle  perfcctius 
coramunicatio  operationum  ,  quam  modo  ,  fi 
natura  afliimpta  fit  homogeneura  ,  ficut  lapis; 
quia  ctfi  partes  homogencz  fint  fubicdtiuz  rc- 
(pedlu  communis  abftradi ,  non  tamen  eft  aliqua 
pars  intcgralis  huius  lapidis,illud  idcm  totum, 
cuiuscft  pars  ,  fed  fpccies  abftradiua  przdicatur 
detoto,&  deomnibus  partibus.  Nuncautem 
/J  Dcus  afliimerct  lapidcm ,  didbum  eft  quod  pri- 
m6  aflumcret  totam  naturam  lapidis ,  ita  quod 
primo  hypoftafiatus  cflet  totus  lapis ,  &  nulla 
pars  cius ,  nifi  per  accidens  ,  inquantum  eft  ali- 
quid  totius  ,  &  eertum  cft  qu6d  nuUa  pars  huius 
lapidis  eft  hic  lapis.  Similiter  lapis  in  vniucrfali 
non  eft  primo  airumptus  a  Verbo  ,  fed  hxc  natu- 
ra  ideo  non  eflet  verius  communicatio  idioma- 
tum,fi  Verbum  aflumcrct  lapidem,nec  perfedliiis 
quam  nunc. 


m^ 


DISTINCTIO     III. 
Qjr.*  s  T  I  o     I. 

De  conccptu  B.Virginis. 

VtrumB.  yirgo  concefta  fuit  in peccato 
originali  ? 

Alenf.j.^.y  s.m.i.fymemb.^L.uri.x.Xi.Thom.i.f.iixT.trt. 
x.^  i.i.q.i.»rt.i.(^hicq.i.»rt.iD.^onzii.l  f.»rt.l.q.t. 
Kichaxi.»rt.i.'j  j.  Hcntic.fi«><//.u.f.i3.Sim.j.^.»oi».t. 
dilp.t.ftlt.  j.Vafq.</.il7.Ambr.  Cath.ir.  opuft.Je  cmeept. 
Bi:\him.l.4.Jeamiftonegr»ti»c»p.i^.(^fqq.Cit\\(.l.i. 
de  Deip»r».JEgii.iprdfent.  deconeept.  lib.i.q.44.  Salazar 
d*  Concept.Stot.in  Oxon.hU. 

C  I  R.  C  A 


L»fis  »Jfmm' 

ftut ,  »n  h»- 

ieretrommw 

nic»tiontm, 

idiematitm 

tti»m  quo»i 

f»rtts. 


Lib.lir.  DiftinaioIII. 


SuundHm. 
Tittium. 

§lM»rtum. 

fitfintum. 
Stxtum. 

Stptimum. 


Contri. 


1. 
StnttHti»  I. 


H*  mttm 
ttHtinuitstt, 
^  rtfitMitn*. 


I  R  c  A  tcttiam  diftindionem  pii- 
nio  quaetitur  ,  Vitura  beata  Virgo 
fuit  conccpta  in  peccato  originali? 
Qu6d  ficKom.f  .Omnes  peccaueritnt 
in  Ad/im,&  egentgratiu  Dei. 

I[ein,Dain3fc,lib.3.c.}.&  ^Z.M»ri*fupertumt 
purgatio;  fcd  fi  non  fuiflct  concepta  jn  peccato 
originali ,  non  fuiflet  purgata. 

Item,  Auguftinus  dc  Fidc  ad  Pctrumcap.ij. 
Firmijfme  tene,  ormtm  hominem  conceptum  ejfe  in  hoc 
peccMo  ,  &c. 

Itcm  ,  Auguftinus  fupcr  illud  loaiin.  i.  Ecce 
agnttt  Dei ,  dicit  qaod/oliuille  innacens  fuit ,  puta 
Chriftus. 

Item  ,  Lco  Papa  in  fcrmonc  de  Natiuit.  cap.  z. 
dicit  quod  Chrijiiu  venit  ad  liberandum  omnes. 

Itcm  ,  Anfclmus  ,  i.Ul>.CitrDeHt  bomo  ,  cap.iG. 
cxprefsc  dicit  Mariam  conceptamin  pcccato  ori- 
ginali. 

Item  ,  Bemardus  ep.  1 74.  idem  probat,  quia  fi 
ipfa  non  cfrct  conccptain  originali.aut  igitut 
eiret  antc  purgata,qaim  concepta.vcl  tunc.  Non 
ante,  quia  ante  non  fuit  natura  purgabilis :  non 
fimul,quia  tunc  eiret  purgata,  &  non  purgata ;  fi 
poft ,  habctut  propofiium. 

Oppofitum.  Auguftinus  dcNatura  ,&gratia, 
Sc  ponitut  in  litct a ,  cap. } .  Cum depeccato  agitur, 
propter  renerentiam  'Dornini ,  de  beata  Maria  noio 
habere  tjuafiionem. 

Itcm  ,  Anfelmus  de  Conceptu  virginali  dicit 
quod  Chdftus  talem  habHtt  tnatrem  ,  (jualem  decet 
tanta  puritate  mtereyCjua  maiorfub  Deo  neijuit  intelli- 
gi ;  &  ccrtum  eft  quod  multi  funt  Angeli  boni, 
qui  nunqtiam  pcccaueruni ,  &  tamen  uint  infe- 
riores  Deo. 

SCHOLIVM    I. 

Sententiaponent  B.V.ineoeUm  inftantireali  inpec- 
eatoprininatura,&  pofterittt  natura ingratiareiici- 
tur,tjuia  ponit  in  eodem  inftanti priHationem,& habi- 
tum ;  quod  eft fimul  penere  contradi6loria. 

Dlcit  vnus  Do6tor  qu6d  in  codem  inftanti 
fuit  in  peccato,&  gratiaifed  in  priori  figno 
natutx  fuit  in  peccato,  &  in  fecundo  fuit  in  gra- 
tia.Exemplum  ad  hoc.  Si  faba  proiiciaturcontra 
molarem  ,  adcft  ,  &  abeft  punfto .  &  tamcn  non 
eft  ibi  quies  media  :  fed  oportet  ponetc  in  priori 
figno  natutx  adcirc ,  &  in  fecundo  figno  abcfle. 
Similiter,  fimul  cftgcncratio,  &  coiruptio.prius 
tamen  natura  cft  corruptio ;  igitut  fimul  polfunt 
cfiepriuatio,  &  h<ibitus  in  eodcm  inftanti  tetmi- 
nationis.non  tamcn  in  eodem  nacuta?. 

Sed  fi  ifta  pofitio  ponat,  vt  veiba  videntur  fo- 
nare,non  eft  arguendum  conttk ,  cum  fit  oppofi- 
tum  primiprincipij  ,ponendocontradidoria  fi- 
mul  vera  in  inftanti  terminarionis.Quia  nonmi- 
nus  impoflibilecfl  poncrc  priuatiua  oppofita  fi- 
mul  vera  in  codcm  inftanti  temporis,  qu<im  con- 
tradidoria. 

Ncc  valet  exemplum  dc  faba;tamcn  quantiim 
ad  hoc  intentio  Philofophi  cft ,  quod  motus  rc- 
flexus  non  potcft  elfe  continuus  ,  nonptopter 
hoc  quod  neceflc  fit  elTc  quictcm  mediam|,  quan- 
quam  pofllbile  fit  aliquando  quod  fit  quies  me- 
dia  ,  quia  illud  corpufculum  proicdum  contra 
mohrcm  non  poteft  ibi  quiefcere,  necin  actc, 
quia  idem  arguinentum  elfct  de  acre,  quia  quan- 
do  pulfum  quicfcit  ^  mo(u  icQio,  pellcns  quiefcic 


«^M«  ,  dua 
fuHt  mutO' 


^  motu  rcdo.Sed  vult  Philo(bphus  probare  quod 
non  potcft  clVe  motus  inhnitus  ledus  ,  quia  mo- 
tus  rtflwxus  non  potcft  cllc  verc  concinuu$,& 
hoc  futi[icit,etfi  non  fit  quics  inteimedia. 

Ncc  valct  exemplum  de  geneiatione:quia  efto  inginttatit- 
quod  habitus ,  &  lua  piiuatio  poflcnt  cfle  fimul,  "*  V"*  '* 
in  inftanti  teiminatiunis  ,  fcqueretur  quod  luin 
quam  cUct  generatio  ignis  cx  aqua  j  quia  h  pcr  tionts. 
vnum  inftans  pofltt  priuatio  formac  ignis  ftate 
cum  igne.pari  ratione  pcr  fecundum,&  tertium. 
Vnde  funt  ibi  duz  mutationcs ,  cum  ex  igne  gc- 
ncratui  aqu.i,k  non  aqua  in  aquam ,  &  ab  igne  in 
non  ignem:nunc  autcm  gcneracio  aqu£  &  corru- 
ptio  ignisnon  fc  habent  vt  habitus,&  fua  piiua- 
tio,  cum  fint  in  eodem  inftanti-tetminationis. 

SCHOLIVM    II. 

Sentemia  ponens  B.  V.  priits  tempore  itt  peccato 
originali  fuijje  ,probatur  tribtu  rationibttt  ifed  hoi  ra- 
tiones  adducit  DoElorpro  B.Virgtne  ,&  clariffitrUf 
de  tjuo  latius  agit  in  Oxen.  hic  a  num.  4.  Explicat 
optime  cjuernodo  potuit  B.  Vtrge  praueniri ,  ne  pecca- 
tum  contraheret ,  licet  /tbi  reliSfa ,  illud  contraHura 
efteffincjuo  diftinguebatur,  ^uantum  adhoc,a  Chriftof 
^ui  «X  vifua  natiuitatis  ,c^uafuit  natHralU,  nuUi  culpa 
erat  «bnfxittt. 


Dlcitur  igitui  qu6d  bcata  Virgo  fuitconce- 
ptain  pcccato  originali,  &  hocponiturex- 
prefsc  inquadam  gluflaiuCano.  Similiter  pro- 
batur  pcr  hoc ,  quod  Filius  Dei  fuit  tedcmptor 
vniucrfalis:igitui  fuit  redemptor  cuiunibet  al- 
terius  <l  fe.  Igitur  bcata  Virgo  pra;fuit  in  peccato: 
quia  icdc-mpcio  eft  prxexiftentis  in  peccato ;  ali- 
ter  enim  non  fuiflet  tedcmpta  ;  igitur  fic  nobili- 
tai«  maticm  eflet  ignobilitatc  filium. 

Secundo  piobaiur  idcm ,  quia  Chriftus  per 
mortcm  fuam  omnibus  apciuit  ianaam  :  fed  fi  B. 
Virgo  non  praefuiflct  in  peccato ,  nunquam  fibi 
fuiflct  ianua  claufajigitur  fibi  nunquam  aperuic 
eam  Rcdemptor. 

Tcrtia  ratio  ad  idem.  Bcata  Virgo  fuit  propa- 
gata  fccundiim  Icgem  communem,  pci hoc  qnod 
caio  feminata  concupifcibilitcr  fuit  in  conce- 
pcione  eius ,  ficut  altcrius ;  hzc  eft  cat^fa  pcccati 
originalis  in  filio  naturali  Adx :  igitur  cum  ipfa 
fic  nacuralis  filia,habuit  idcm  pcccatum. 

Icem  ,  ipfa  habuit  conditiones  naturalcs  no- 
bifcum ,  &  poenas  ;  igitur  habuit  peccatum  ori- 
ginale ,  quia  non  aflumpfit  iftas  voluntaric ;  igi- 
tur  erant  fibi  neccflati^  infliclz  ,  &  tion  iniu- 
ftc;  igitur  proptcr  culpam  ;  igitur  propter  oti- 
ginale. 

Sed  iftaj  rationes  non  concludunt.  Nam  cx 
ptima  rationc  magis  vidctur  fequi  oppofitum 
qu^m  propofitum  :  quia  ex  hoc  qu6d  Filius  Dti 
fuit  ledemptoi  vniueifalis ,  fequitur  quod  fuit 
perfcdiflimus  mediator :  igitur  refpcdlu  alicuius 
pcrfonzhabuit  adum  excellentifldmum  median- 
di ,  quem  potuit  habcre  :  fed  /adtus  perfedilli- 
mus  prasfcruat  ab  omni  peccato,quia  nullus  pcr- 
fedlc  placat  pro  aliquo  ,  nifi  praEUcniat  ne  alius 
oflcndatur,  Ci  poflit ;  fcd  fi  culpa  aliquando  incf- 
fct ,  non  ita  pcrfedlc  placaflet  Chriftus ,  ficut  G 
prsueniflet  offenfam,  quia  perfeftius  placat  il- 
lc ,  Ci  przueniat  ne  alius  vnquam  oftendat ,  quam 
fi  poft  ofFcnfam  faciat  quod  alius  rcmittat:& 
principalicer  hoc,  ficxhocquodaliquiscogno. 
lcat  fc  aliquando  alium  ofTcndiflc ,  rouhutn  aflli. 

g.tur. 


4- 

Sententia  i. 
V.Tbemt. 
frobatur 
frimi. 


Steunii. 


Ttrtii. 


fiUMfti. 


Rftionts  aJ- 
duif*  dueu»' 
tur  i-d  ef-fe- 
fitum. 


.r        Qu^ftio  I. 


411 


AdmittHnt 
lib*r»i»m  sb 
»m»i  »8m»' 
ti,  cur  n»n  »b 
*mnilnn  i 


6. 

M*ri»  fum- 
tni  ibUx»tMr 

fiim. 


Mtiut  bini- 
ficium  innt- 
eenti»,<jukm 
fecc»tcrum 
rcmiffio.  4,<i. 


7- 

InfiBii  c»T- 
mA  ni  ift  ni- 
tejftri»  CMU- 
f*  picc»ti 
erigitt»tit. 


Refpin^o  ad 
»utherit»tes 
emtr»  einee- 
ftionem  Vir- 
ginu. 


I 


gicuc ,  niagis  aflfligit  cognofcerequod  aliquando 
ollendit ,  quam  cognolcerc  quod  nunquam  of- 
fendicigituc  fi  Chtiilus  cil  pcrfediflimus  mcdia- 
tor>  przuenic  omnem  ofFenlam  in  matre  fua. 

Secundo  flc :  Oportct  quod  petfedliflinHis  me- 
diator  prxueniat  oninem  pccnam  jigitur  &:om- 
nera  culpam ,  cum  culpa  Ht  maxima  poena  ,  vt 
probatum  e(l  prius. 

Tcrtid  ad  idem  Cic:  Mediator  perfedus  prz- 
uenic  omne  peccatum  adluale.  Hoc  concedunt 
omnesde  beata  Virgine:  fed.redemptio  vniuer- 
faiis  immediatiuseil  contra  originate  quamcon- 
traai^uale  :  igiturex  hoc  quod  redcmptorvni- 
uerfalis,  perfe^ius,  &  immcdiatiiis  prsuenit  oti- 
ginale,  quam  a^uale. 

Quarto  ad  idem  Cic :  Summus  adus  mediandi 
tequirit  illud.pro  quo  mediatjfummc  iibi  obliga- 
ri;  igiturcum  Deus  poffit  prxuenire  omncpec- 
catum  inbeata  Virgine,  &  maius  Cit  przferuare^ 
coromittendo  ,  quam  purgareicommillb;  igitut 
Ci  debet  mater  fumme  obligari  filio ,  debet  Hlius 
przuenireomnc  peccatum  originale. 

Dices  ,  quamquam  non  przueniat  peccatum 
originale,  fumme  obligatuc  ,  quiaplusobligatur 
adamandum,cui  plus  dimittitur.  In  hoc  enim 
dixit  Chriftus ,  quddSimon  cede  rcfpondic  de 
Magdalena,  Lnett  7. 

Contra ,  Maius  bonum  eft  przferuari  a  pccca- 
to  ,  quim  poft  reraillloncm  cemitti  peccatum, 
quiali  duoHnt  debitores^conflderando  ad  hoc 
foIum,qu6d  huic  plus  dimittitur,ille  plus  tenctuc 
amare :  tamen  (1  ab  eodem  Ht  quod  alius  minijs 
tenetur,  vel  omnino  nihil  tenetur,^  quo  dimitti- 
tur  ;  maius  eft  nihil  libi  dimitti.in  hoc  quud  prz- 
feruaiur  ab  obligationc,  qu^tm  poft  obligationera 
dimitti  illud,  ad  quod  tcnebitur. 

Item,  nifi  B.  Virgo  fuiftct  concepta  finepecca- 
to  originali,non  fuilTet  alia  animainnocens,nifi 
anima  Chrifti. 

Item  ,  tatio  de  propagatione  non  concludit, 
quia  illa  infe(flio  in  carne  non  cft  necciraria  cau- 
fa  originalis  peccati ,  quia  fi  fic  ,  cum  iila  maneat 
inBaptifmo  ,  manebit  peccatumoriginale:igi- 
tur  non  obftante  quod  caro  fic  feminata  poffit  cf- 
fecaufa  peccati  originalis  ,  non  tamen  eft  necef- 
faria  caufa. 

Neque  concludit  raiio  alia  de  pocna  ,  quod 
propter  hoc  debeat  habere  culpam,  quia  non  fuit 
vtile  habere  cnlpam;  fed  vtile  eft  viatori  haberc 
aliquam  pcenam,  vt  perfeaius  poffit  mcreri ,  Sc 
non  opottet  propter  hoc  quod  illz  poenz  eftent 
voluntaric  afTumptz  in  beata  Virgine,  fcd  foliim 
pocnz  erant  voluntarie  aftumpiz  a  voluntate 
Chrifti ,  quia  hoc  fuit  vtile  aliis :  &  fic  poflimt 
audoritatcs  Auguftini  ,  &  aliz  faluari  ,  quod  de 
peccato  nullam  quzftioncm  volo  habere,  cum  de 
Mariaagitur.quia  nec  habuit  a6luale,nec  ori- 
ginalc. 

Vel  poteft  dici  aliter ,  exponendo  omnes  au^ 
doritates  fuperius  allegatas  ,  quod  omnes  filii 
naturales  Adz  habcnt  caufam  fufficientcm  pec- 
cati  originalis  ,  fi  natura  fibi  dimittatur :  fcd  illa 
caufanon  przualet  virtuti  diuinz  caufanticon^ 
trarium  in  anima  Mariz ;  &  ifto  modo  non  cft  fi- 
liusDei  debitor  iuftitiz  originalis,  ficut  Maria, 
quia  ipfe  non  eft  naturalis  filius  Adz.  Et  fic  licct 
beata  Matia  habct  caufam  fufficientem  peccati 
originalis  :  tamcn  Deus  poteft  przuenircefTe- 
dum ,  ficut  przuenire  poteft  ne  ignis  comburat 
flpproximatus  combuflibili.  Vnde  cfTc  filiura 
Scoti  ep&.  Tom.  XI. 


Adz  naturalcm ,  non  eft  caufa  necefTaria  quod 
peccatum  originale  infit ;  quia  tunc  poft  Dapiii- 
mum,cum  fit  naiuralis  filius  Adz,habcret  pccca- 
tum  originale  poftBapcifmum.  Igitur  cum  in  eo- 
dem  inftanti  ftcnt  fimul ,  qu6d  fit  filius  naturalis 
Adz,  &  quod  non  habeai  peccatum  ,  ciam  non  fic 
maior  repugnantia  in  prirao  inftanti ,  quam  in 
quocunque  alio,  ita  bene  poteft  moueri  in  primo 
inftanti  ab  eo,quod  fibi  inellet,  fi  natura  eftct  fibi 
dimifTa,  ficut  in  quocunque  alio  infUnti ;  &  tunc 
poieft  faluari  qiiod  illa  caufa  non  fuit  in  Chrifto, 
quia  ipfe  non  fuit  naturalis  filius  Adz  :  igitut 
eius  tutura  fibi  diraiffa  non  habuifTct  pcccatura 
originale. 

Magis  igitur  indiguit  Maria  redemptione, 
quim  quicunque  alins  ;  quia  tant6  magis  indi- 
guit  rederoptione  ,  quanto  maius  bonum  fibi 
confcrebatur  poft  redemptionem  :  ctim  igitur 
maius  bonum  fit  innocentiaperfcda,  qu^m  poft 
lapfum  culpa  remilTa ,  maius  bonum  fibi  confere- 
baiur  przferuando  ipfam  ab  originali ,  qu^m  C\ 
pofteafuilTetpurgata.  Necpropier  hocoportuic 
quod  Chriftus  prius  fuifTet  pafTuSjquia  Abra- 
ham  fuit  purgatus  ab  originali ,  quod  fibi  infuir, 
virtuie  paffionis  Chrifti  przuifz.  Sic  pqtuit  pec- 
catuni  originale  przueniri »  quod  dcbuit  infuifle 
Mariz. 

Et  c^mdicitur  pofteade  apertione  ianuz  ;  di- 
co  quod  poteft  dici  apertio  ianuz  duplicitcr  ,vel 
pet  amotionera  cuiufcunque  obftaculi ,  quantum 
eft  ex  patte  fui ,  ficut  graue  furlum  poteft  efTe  in 
centto  ;  vel  apcrtio  lalis  ,  vt  ftatim  poffic  adu  in- 
icaie.  Et  ifto  fecundo  modo  nulli  aperiebatuc 
ianua  anie  paffionem  exhibitam.  Sed  ptimo  mo- 
do,quo  ad  amotionem  culpz ,  multis  aperiebatur 
ianuavictutepaffionisprzuifz.  Dico  igiturquod 
vtroque  modo  indiguit  beata  Virgo  apertione 
ianuz.  Ptim6,vt  przuenirecur culpa.  Secund6, 
vt  zditx  apecitetur  ianua  pcr  morteth  Chiifti  cx- 
hibiiam. 

Et  cum  dicituf  poftea  quod  fait  naturalitec 
propagata.  Dico  qu6d  propagatio  non  cft  cau- 
fa  neceffaria  peccati  originalis  ,  quia  manife- 
ftum  cft  quod  poteft  fine  eo  fieri ,  &  quia  potcft 
impediri  a  caufa  fortiori  caufante  contrariura 
inaniraa,  &  patet  quod  habuit  pccnas  inflidlas, 
quia  hoc  fuit  vtile  ,  fcd  culpa  nuUi  eft  vtilis 
inquaniijm  culpa. 

S  C  H  O  L  I  V  M. 

Explicat  optimc  pritno  epiomodo  priiu  ttatHrn  fuit 
in  cflc,  tjttam  iufta ,  vel  iniufia  ;  ^uia  pro  ilto  inftanti, 
nec  hahitit  iu(litiam,nec  caruit  ea ;  nam  inficundo  tan- 
tttm  inHanti  alterum  horttm  ipfi  deheiatMr,  driUud 
efftt  iniuftitia  ,  nifiejfet  prtuenta.  Secunde,  aitpoffi- 
biU  B.  flrginem  per  inftans  tantitm  frijfe  in  peccato, 
(fr  tempore  immediate fitfuenti  ingratia ,  vel  per  tem- 
pttiinpeccato,  &  ininftamiterminatiuoeituin^a- 
tia,  vel  ( vtdefaBo  contigit )  nuncjuamfuiffe  inpecca- 
to.  Htc nihil afferit exprefie De£ior de  <pttIHone,fii 
tantttm  implicite.  Profilutiene  argumenterum  vide  in 
Oxon.  Schol.hic  num.  1  ^.&pre  cempleta  netitia  anti- 
quitatif.prohac  veritate  ,  lege  Ro/arium  peftiertium 
itbrum  firipti  Oxon.  editienu  j4ntHerpienfis,vbi  per 
omniaficula  hakesfide  digmffimateftimonia.  Sedam- 
pliuj  noopiu  eftplura  de  hac  re  inueftigare:ejuia  Paulits 
Papa  y.BuUa  data  anne  1 6 1  ■j.filetium  impefiiit  ^ead 
aElui  publicos,ne  tjuis  contra  cenceptionem  (pteuu  modo 
loqHamr.  Exoccafionc,»»j«»V,  affirmatiuz,qti6d  B. 
O  0  Virgo 


8. 

M»ri»  tn»{it 
indiguit   ri- 
tiimfttri, 
jnam  »li/. 


Apirtie  U- 
nut  caeU  du- 
fltx,»nvtr»^ 
jni  nictjf». 
ria  VtTVni. 


434 


Lib.Ill.  Diftinaiolll. 


Virgo  fucrit  in  originali  concepta  ,  oriuntur 
in  populo  Chriftiano,cum  magna  Dei  ofFcnf*, 
fcandala,  iurgia,8c  dKTenfiones ,  ideopnciph  om- 
nibus,  &  fingulis  cuiufcumque  fint  fiatus,  &c.  vt 
non  audeant  publicis  concionibus ,  conclufioni  - 
bus ,  ledionibus ,  vel  aliis  quibufcumque  adtibus 
publicis.afirerere  quod  Beata  Virgoconccpta  fue- 
rit  inoriginali,  fubgrauiflimispcenis,&cenfu- 
ris ,  ipfo  fadlo  incuriendis.  Fltimam  fere  manum 
impofHtt  San^ijfmus  D.Gregorius  XP^.  Bulla  da- 
ta  i.  Jnnij  anni  CHrrentis  i6ii,  fuh  ijfdem  paenis 
pracipiens  omnibus ,  &  fingulis  ,  ne  de  cscero, 
etiam  in  fermonibus  ,  &  fcriptis  priuatis ,  au- 
deant  aflercre  quod  B.  Virgo  concepta  fuerit  in 
pcccato  originali ,  nec  de  hac  opinionc  affirma- 
tiua  vllo  modo  agerc  ,  vel  tradare.  Nihiliamde- 
efl ,  nifi  exprejfa ,  &  filemuis  definitio ,  ^«4»»  in  dies 
pr«ilolamHr, 


DIces,iftavidentur  oppofira,quia  in  primo  in- 
llantinaturaE  eil  Mariafiiia  naturalis  Adx, 


10. 

SuhieSum  ejl 

fnus  natur»  j^^jj  habct  iuftitiam  originalcm  in  primo  inftanti 

priutttiont,  °       .  *  rt  1     I 

Wforma,^  naturae :  igitur  caret  ca,  quiaapranataelthabcre 

tunc  tteuirS  cam ,  vt  debitrix.  Dico  quod  fubiedum  poteH: 

iai  iebttur.     comparari  ad  formam ,  &  ad  priuationem  ,  & 

ipfum  e(t  prius  natura  vtroqae  iftorum.  Simili- 

tcr  priuatio  ,  &  forma  poiTunt  comparari  ad 

fufceptiuum  pro  menfura ,  pro  quo  aptum  na- 

.**""*  '"   tum  eft    alterum  iftorum  inefTc.   Si  loquamur 

Pf""""'!  "   primo  modo ,  non  fcquitur ,  gratia  non  incft, 

fitit  grat»,     igitur  cuipa  incft ;  quia  in  ifto  priori  naturz ,  in 

nic  gr»tia     quo  fufccptiuum  eft  prius  habitu  &  priuatione, 

friuaia ,  net  |,on  eft  natum  habcre  vnum,nec  akcrum  ;  tamen 

!T '*''"  '*"  P'^°  '^*  menfura ,  pro  qua  ahcrum  n  atum  eft  in- 

cftc,  fi  habitus  non  incft.priuatio  ineft.  Si  au- 

tem  compares  habitum ,  &  priuationcra  ad  fe, 

quanquam  in  natura  poft  lapfum  prius  fit  pecca- 

tum,  quam  gratia  ,  tamen  tale  prius  nunquam 

oportet  ineftc  cuicunque  fuppofito :  quia  quan- 

quam  natura  grauis  fibi  dimifta  prius  fit  nata  eftc 

deorfum,  poffit  tamen  prius  poni  furfum :  fic  po- 

teft  prxueniri  peccatum  originalc  in  Maiia,quod 

nunquam  infir, 

Dices,  in  illo  inftanti,  in  quo  non  habet  iu- 
ftitiam,  habct  carentiam  iuftitiz,  qui.i  tunc  eft 
debitix  j  igitur|anima  eft  iniufta  inilio  inftanti. 
Dico  qu6d  fi  affirinatur  iuftitia  ,  falfa  eft  propofi- 
tio  i  quia  in  primo  inftanti  naturx  non  habet  iu- 
Aiciam ,  ncc  iniuftitiam :  fi  tamcn  negetur  iufti- 
tia,  vera  eft  propoficio  ,  anima  non  eft  iufta  in 
primo  inftanti  natura:,  hoc  cft,  non  eft  ex  fc  iufta. 
Et  non  fcquitur  cx  hocquod  eft  ex  fe  noniufta, 
ficut  non  valet ,  fupcrficies  non  eft  ex  fe  alba,igi- 
tur  ex  fc  cft  non  alba. 

Neque  eft  ha:c  conccdenda  ,  in  primo  inftanti 

naturajvcre  intciligitur  non  iufta:  fcd  in  primo 

inftanti  non  intcUigitur  iufta  ,  hoc  cft ,  in  primo 

inftanti  intelligitnr  illud,  quod.cft,  vc  animam 

cfte  aniraam.  tantum. 

1 1  Qh.''^  "g°  tcncnduro  eft  in  quaeftione?  potuit 

ftSegratiM  cflcquodBeataVirgofuiflet  in  peccato  origina- 

pri  trt  ttm-  li  tantum  per  vnum  inftans  ,  &  in  tempore  fe- 

fr*'  qucnti  in  gratia .  Vel  potuit  cflc  quod  pcr  ali- 

quodtempus  fuit  in  peccato  originaii  vfquead 

vltimum  inftans ,  &  tunc  primo  in  gratia ;  &  po- 

tuit  efle  quod  nunquam  fuit  in  peccatoorigina- 

\\.  Primum  patct ,  fi  fubieftum  quicfcit  per  ah'- 

quod  teropus ,  igitur  cft  in  quietato  effe  in  viti- 

mo  inftanti  illius  lemporis ,  vt  vult  Philofophus, 

6,  PhyfiarHm,  Si  igitur  prius  furarae  frigidura 


ftb  ilio  inftanti ,  alterator  ad  colorem ;  ita  quod 
poft  vlcimura  inftans  non  cft  alia  racnfura ,  quin 
calor  fecundum  aliqucm  gradum  infic,quia  ab 
ifto  agens  continuc  agit;  idc6  nunquam  prim6 
agit ,  neque  pafltim  primo  patitur.  Igitur  agcns 
naturale  non  agens  in  hoc  inftanti ,  in  quo  cft 
vltimum  quietatum  «^  ,  potcft  agere  intempo- 
rc  habito  ,  &  per  confequens  fic  poteft  Deus 
caufare  gratiam  :  quia  fi  culpa  ineft  per  vnum  in- 
ftans  ,  in  menfura  habita  poteft  Dcus  caufare 
gratiam. 

Itera,  fi  habitus  ineft  in  inftanti,  in  tempore 
habico ,  poteft  priuatio  inefle  /ibi  in  tempore 
habito,  cft  cnim  habitus  natus  incfle ,  ciira  fint  in 
cadcm  mcnfura  nata  inefle  fufccptiuo ;  igitur  H 
priuatio  incftin  inftanti ,  in  tempore  habuo  po- 
teft  habitus  ineflc. 

Contra  illud  ,  Deus  agens  circa  crcaturas 
agit  in  inftanti ,  quia  virtus  finita ,  &  infinita 
non  poiTunt  agcrein  eadetn  menfura,vt  habe- 
tur  8.  Phyficorum  ;  vel  faltem  virtus  finita  non 
poteft  agere  in  minori  menfura,  quim  virtus  in- 
finita;  igitur  fi  culpacft  lantnm  per  inftans,  & 
indudlio  gratiae  in  inftami ,  ciim  inter  ipfa  non 
fit  medium  circa  apti^ra  natura ,  inftantia  erunc 
immediata. 

Item ,  oranis  variatio  fubiefti ,  vel  eft  niotus, 
vcl  mutatio :  fcd  cum  ha:c  anima  nunc  habct  cul- 
pam  ,  &  immediatc  poft  habet  gratiam  ,  variatur; 
ifta  variatio  non  poieft  efle  rautatio  animz,  quia 
mutatio  eft  in  inftanti  ,  &  ifta  variatio  eft  in 
tempore  habito ,  ncc  potcft  eflc  motus ,  quia  fi 
fic,  vcl  eflet  fccundiim  partes  fubiedi ;  vcl  lecun- 
dura  partcs  forma: ,  vcl  fecundum  raedia  intec 
tcrminos :  non  primo  modo,  cum  anima  indiuifi- 
bilis  fii  quantum  adpartesquaniitatiuas;neque 
fecundo  modo,  quia  poflibilc  eft  quod  tanta  gra- 
tiaprimo  inducatur  ficut  vnquam  poft ;  neque 
tcrtio  modo,quia  terminifunt  immcdiati  citca 
apcum  natum. 

Ad  primum,  dico  qu^d  perfeda  virtus,  vt  in- 
finica  ,  poteft  agere  in  inftanti  omnem  ctfedum, 
qu.em  potcft  caufarc  in  tcmporc',  fi  ille  cflcftns 
pofllr  cflcin  inftanti  :  fed  non  eft  ncccflequ6d 
id  faciat ;  ideo  non  cft  impcrfcdlionis  quod  in  ea- 
dem  mcnfura  poflit  caufa  infinita  agcre,&fini- 
ta :  quia  infinita  poteft  agere  fic,&  aliter ,  &  Phi- 
lofophus  intelligit  quod  cftinconucniens  virtu- 
tcm  finiram  ,  &  infinitam  in  eadem  raenfura  age- 
re  xqualem  effedura ,  fl  virtus  infinita  agat  ex 
neccflitate  narurz  ;  tamen  in  orani  menfura ,  in 
qua  agir  virtus  finita,  agit  infinita ,  vt  caufa  prin- 
cipahs. 

Ad  aliud  ,  dico  qu6d  fi  pcr  aliquod  tempus  fic 
aliquid  fummc  calidum  in  vltimo  inftanti.adhuc 
eft  forma  ,fub  (r^quieto,&  perfedc  in  fummo 
gradu  calidiratis  agcns  infrigidans  ab  illo  inftan- 
ti  agit ,  &  nunquam  poft  manet  iftcgraduscalo- 
ris  ,  fed  aliquis  gradus  frigiditatis  rcipedu  huius 
gradus  caloris ,  ita  quod  poft  furame  calidum, 
abfquemedio  eft  gradus  frigiditacis  in  fubiedlo: 
cfto  igirur  quod  agens  elTet  ita  potens  quod  fum- 
mc  induccret ,  itaquod  nihil  rcmitterct  de  fum- 
mc  calido,nifi  induccndo  fumme  frigidum,  runc 
ciFct  fimile  indudlioni  gratia:  poftilludinftans, 
inquo  incftculpa.  Nuncautem  non  cft  maior 
repugnantia  quod  inducatur  fumn^c  frigiduro, 
quaro  quicunquc  gradus  \  virtutc  infinita,  fed  il- 
lud  no  fict.ncc  per  motum,  nec  pct  rautationem: 
non  per  motum ,  quiii  non  cft  dare  priraum  in- 


Atteranini- 
qu»m  frimi 
ugit  ,  nequ» 
Jaffumfrimi 
fitltur, 

De  hoc  t,  i, 

t.q.t. 


OhieSi»  fri^ 


Semnda. 


Ad  frimam 
thieHionem. 

Detu  fotefi 
«gere  in  in- 
finnti ,  (^  iu 
ttmftrt. 


Jldftciiiim, 


Infuft  gra- 
tit ,  nec  tfi 
mcttu  ,  nee 
mutatif. 


Qua;ftio  1 1.  &  1 1 1. 


41S 


\-\ie  Doa. 
Ae  hoc  cla- 
tiiisinOxo- 
nicaf.  num. 
IJ- 


tum  tri^n»' 

u. 

Duplex  cau' 
/»     ijuare 
Chriltu  nen 
tttraxit  cri- 
finale. 


(lansjin  quo  gratia  cfl:  induda.S:  eft  dare  primura 
iiill:ans,in  quo  eft  primum  nmtatum  r^immcdia- 
tc  poft  moium  :  igitur  poft  rnMtatum  ejfe  elfct  mo- 
lus  ,  &  tunc  Hmile  eft  totaliter  quantiim  ad  hoc, 
quod  immcdiate  poft  culpam  inhaetcntcm  per 
inftans  eft  gratia  immcdiate  in  tempore  habiio. 
Coniideraiido  igitur  iftam  variationcm  ad  ter- 
minos,  &  quantum  ad  menfuram,  neque  eft  pro- 
pric  motus,  neque  mutatio,  fed  partim  conuenic 
cum  vno  ,  partim  cum  alio  :  quiaquantum  ad 
terminos  conuenit  cum  mutatione  in  hoc,  quod 
termini  funt  oppofiti,  fed  non  quantiim  ad  men- 
furam. 

Paiet  igitur  primum  ,  quod  potuic  efle  qu6d 
culpa,(i  ineiTct  Maria^jincftet  pcr  inftans  tantura. 
Secundum  parec,  quod  potuit  per  tcmpus  ali- 
quod,  vfque  ad  viiimum  inftans,  ficut  eft  de  par- 
uuhs  baptizatis.  Tertium  patet ,  qu6d  potuit  ciTe 
quod  nunquam  infuiiret  culpa,  vt  probatur  pet 
rationes  prius  poiitas. 


Q^  A  ST  l  O       II. 

De  conccptu  Chrifti. 

Vtrum  Chrijiui  fuit  conceptu  finc 
originali  f 

Alenf.  i.partqutfl.^.membrt  i.«r/.t.D.  Thomas  j.fart.j. 
}l.art.-;.D  Boniuem.hie parl.t.art  i. ^«4/^.1. Richacdus 
art.  i.qutft.x.  Ducand.^Mf/?. I.  Cordub.  lib.  i.  quaft.^^. 
Veg  i.  inTrident.  6,  Vafq.  }.  part.  dijp.  117.  bcocus  i» 
Oxtn.  hie. 

„^„  Ecvnd6    qusritur  :  Vttum  Chriftus 

m^  fuit  conceptus  (inc  peccato  originah.^Di- 
co  quod  pcccatum  ongmale  dupliciter 
poiret  contrahi ,  vcl  quia  per  mocbidam  qualita- 
tem  in  carne  feminatam  ,  vcl  quia,  eftoquod  non 
cftet  concupifcibiliter  fcminaca,adhuccirct  debi- 
tor  luftitix  origtnalis,quia  patct  cum  accepit  pro 
fe,&  pro  filiis.  Primo  modo  non  potuit  Chriftus 
conrraxifTc  peccatum  originale;  tum  quia  fan- 
guis  Marix  nunquam  fuit  animatus  animaali- 
cuius  hominis  ex  quo  nuctiebatur, &  forma- 
batur  caro  Chrifti  ;  tum,  quia  cfto  qu6d  fic, 
adhuc  fuic  purgatus ,  antequam  Chriftus  etac 
conceptus. 

Praeterea,  efto  quod  fanguis  Matiae  fuifTet  pur- 
gatus  ab  ifta  qualitate  morbida,  tunc  foretcor- 
ruptio  illius  qualitatis ,  &  non  fuit  genecatio  al- 
terius:  cum  nihil  pofitiuum  appareat  gencrari, 
quod  non  fuit  ance  purgationem. 

Secundo ,  non  conccaxic  Chriftus  peccacum 
originale  ,  quia  fccundum  Anfelmum  ,  Peccatum 
originale  efl  carentia  iuBitU  originalii  ,  propter 
aElnm  parentum  cum  debito  habendi  eam.  Et  ideo 
duplcx  eft  caufa  fccundiim  Anfclmum  quare 
non  contraxit  peccatum  originale  ;  prima ,  ma- 
tris  fandificatio  ;  fecunda  corporis  miraculofa 
formacio  non  pec  propagationem  communem, 
Atque  ita  Chtiftus  non  fuicdccimacus  in  lum- 
bis  Abrahx  ficuc  Leui  ,  quia  non  foluebatur 
decima  pco  eo  ,  quia  non  dcfcendcbac  ab  Abra- 
ham  nifi  fecundum  rationem  a6tiuam  tantum; 
Leui  ver6  fecundiim  cacionera  adiuam ,  &  paf- 
fiuara. 


ScQtitper.  Tom.  XL 


I. 

Argum,  I. 


Qj/'  ifi  s  T I  o    I  n. 

Vtrum  incarnationem  fracefjit  organi%a.' 

tio  i  O^fimiliter  animatio  ^ 

Alenf.  ^.part.qutfi.t.memhr»  i.{^  quaft.^.  m.  4.  D.  Thom. 

i.pait.quaft.)i.art.i  (^hi<  dift.  j.  j«i<y?.^.  Richard.  Ai* 
art  x.qudft.^D.ZoDiuem.dift.i.an.y.qutft.x.  Oabr.  }.</. 
4.qu4p.  vnica.  Palud  dift.  yqutft.  j .  Suacez  tcm.l.in  j. 
fart.  Jijp.  1  j.  (3«  tem.  z.  di^  1 1.  feli.t.  Scoius  in  Oxtn. 
dift.l.quaft.j. 

i  .V  6  D  ficrlncarnatio  fuit  in  inftanti :  igi- 
tur  fi  tunc  fuit  organizatio,ciim  cotpus 
'.  denfius  occupet  minoiem  locum,&  den- 
fius  eft  corpus  organizatum  quam  fit  fanguis;igi- 
cur  occupatiominocis  loci  eflet  in  inftanti  ,  & 
repletio  loci  maioris  a  corpore  circundantc :  igi- 
turoporcec  quod  in  cempore  prioci  fic  illacon- 
denfatio. 

Icem  ,  corpus  organizacum  eft  alcerius  figurz  Secundum, 
quam  fic  fanguis  :  igicuc  fi  illa  figuratio  cflet  in 
codem  inftanti,in  quo  cft  Incarnatio,motus  eflet 
in  inftanti. 

Item, Auguftinus  4.dc  Trinit. j.exponens  illud  Tertlnm. 
lo.  i.^adraginta/ix  annis  AdificatMm  efl  templtm 
hoc,dicit  quod  iftcnumerusconaenic  formarioni 
corporis  Chtifti  :  quia  quadcagintafex  diebus 
co'npletur  formatio  corporis  humanifecundum 
Philofophos. 

Item,  animatio  eft  mutatio ,  quia  non  creatur  ^artum. 
totiis  homo  fimul:  igitur  priijs  infuicpriuatio; 
fcd  mucitio  eft  termmus  motus :  igiiur  teroporc 
pracccflit  tccminum. 

Oppofitum.  D  imafcenus  f  .cap.  8.  vel  6.  Simul  Cintri. 
animata  efi  caro,  &  Dei  yerbi  caro. 

S  C  H  O  L  I  V  M. 

Primtm  eUcium ;  Animatio  non  praecefllt  tem- 
pore  Incarnationcm,<j//o^Km  J^rtrw  nonfuijfet  ma- 
ter  Dei.Secundum;  organizatio,aniinatio  &  Incar- 
natio  fucrunt  fimuldurationc.  Tcrtium,  incertum 
cft  an  tranflatio  fanguinis  ad  loci  .n  gcncrationis 
fadla  fuerit  in  temporeide ejuo pofiea  dlfi  fe^.§luar- 
tum ;  organizatio  cft  ptior  natura  animatione,  ic 
anim.ttio  Incarnatione ,  cjMta natura  iniegra  efifun- 
damemum  vnionis  ad  f^erbum  ;  c^  corpm  organicum 
efi  rnateriaU  anima. 

DIco  ad  qusftioncin,  qu6d  organizationem, 
&  animationem  pracccdere  Incarnationcm, 
poteft  intelligi  duplicitci:vel  dutationc.vcl  natu- 
ra;  &  dico  quod  anima  non  prxcefllt  duratione 
Incarnationcm:quia  tunc  iiatura  afluropta  fuilTec 
pecfonaantequam  aflljmpta;&  tunc  Maria  fuiirec 
illius  perfonae  mater ,  &  non  materDct,  quod  eft 
contra  Ioan.Damafccnuin,c.yo.  De  organizatio- 
ne.fi  illa  prsccfllt  Incarnarioncro,dico  quod  fi  or- 
ganizatio  non  cft  nifi  pcr  Intelligetiam  agentem, 
fiue  fit  per  alia  cautam,adhuc  Incarnatio  non  pr^- 
fupponit  durationc  fuppofitum  ;  fed  fimul  dura- 
tioneeft  organizacio,animatio,  &  Incainario,  fe- 
cundiim  Dam9fcenum,&  fecundiim  Auguftinum 
de  FideadPetriim.Et  hoc  fiue  ponatur  vna  forma, 
fiucplures:iamein  aliisgenerarionibus  hniufmo- 
di  prarcedit  motns  localis  fanguinis  ad  locum  gc- 
ncrationis.&poftca  fit  altcratio,&  poftea  forma- 
tio.  Si  ponatur  iftatiafl.iiio  fanguinis.a  venjs,vf- 
qucad  locumgenerationis  in  tepoic  ptafccdeiite, 
tuc  potcft  fuftineri  quod  beata  Virgo  operabardc 
O  o     1  pr« 


1. 

Anima  nt» 
prAceftlt  du- 
raiitne  In- 
tarnatitntm. 


Organit,atie, 
animatio ,  ^ 
intamatit. 


45^ 


Lib.UI.  Diftinaio  1 1 1. 


jtn  trSflntia 
fanguinU  ad 
locum  geni' 
TMtieni*  fa- 
B»  fuerit  in 
fnJlMfit 


QhitHit  fri- 


Setunda, 


Ad  frim*m, 
Totum  ens 
fartibut 
multis    df- 
^iniium. 


Terminut  ad 
fuem  gene- 
yatlonie  per 
feeft  itbfilu- 
ttemi. 


4. 

Quidfit  for- 
^Atotieui 


pt^uic  ficut  alia  mulier :  &  tunc  magis  concurrit 
virtus  matris  in  opcrando,  quam  Ci  ponatur  quod 
motus  localis  non  pricedit.  Probaiur  hoc.  Im- 
poflibilc  eft  quod  Cn  motus  localis  fanguiiiis  a 
vcnis  ad  locum  gcnerationis :  &  quod  fimul  con- 
uertator  fanguis  in  corpus  organizatum  >  qnia  in 
tOjto  tcmporc.in  quo  fanguis  non  mouetur ,  ma- 
net  languis,&  in  vltimo  inftanti,in  quo  termina- 
tur ,  non  eft :  igitur  fimul  cfrct  fanguis,&  non  cf- 
fct  fanguis.  Si  tamcn  ponatut  quod  in  vltimoin- 
ftanti.in  quo  fuit  co fenfus  Viiginis,fuit  in  vtero 
plenus  Dcus :  ficut  in  vltimo  inftanti  prolationis 
verborum  eft  corpus  Chrifti  in  Altari ;  8c  quod 
matcr  antc  nihii  egit  i  tunc  miniis  faluatur  adbio 
matris,  tamen  roagis  faluatur  fentcniia  commu- 
nis  ,  ica  quod  tunc  Spiritus  fan£lus,  fimul  (otam 
naturam  difpofuit,  quia  non  ptius  fuit  motus  lo- 
calis  fanguinis  ^  vcnis  ad  locum  gcnerationis  in 
temporc  pcrceptibili.  Et  pofliibile  cftDeoinin- 
ftanti  facerc  materiam.qujs  eft  in  venis.eflc  in  in- 
ftanti  in  loco  generationis,&  redderc  fufficienter 
difpofitam ,  quotum  neucrum  poflet  agens  cica- 
lum,  nifi  in  menfuradiuifibili. 

Dc  fccunda  prioritate  dico  quodptiiis  natuta 
prarceflic  organizatio  ,  &c  etiam  animatio ,  quia 
fundamcntum  eft  prius  natura  rciatione ;  fcd  na- 
tura  tota  integra  cft  immcdiatum  fundamcntum 
huius  rclationis.qux  cft  vnio  natur*  human*  ad 
Verbum,  vt  probatum  cft  priiiis :  igiturpriusna- 
turacft  nacura  integra  ,  qu4m  incarnacio. 

Contra  iliud  .Fundamentum  rclationisopor- 
tet  cfle  abfolutum  ,  &  fub  rationc  abioluti  j  ied 
cncitas  totius,  quap  eft  alia  a  pattibus,  vt  conccf- 
fum  eft  priiis,  noncft  alia  cntitas  abfolutai  quu  fi 
fic.oportcret  ponerc  in  natura  humana  duas  for- 
mas  abfolutas  diucrfas,  vt  forraam  totius,  &  fot- 
mam  partis;  hocautemeft  impoflibilc:igiturto- 
ta  nacura  non  potcft  cire  immcdiatum  funda- 
mencum  huius  relationis  ,&  fufticiens. 

Itcm  ,  fi  prius  natura  cflct  fundamentum  rela- 
tione,&  per  le,  ifta  vnio  fundatut  in  tota  natura: 
igitur  priiis  natura  cft  naturahumana  perfonata 
petfonaiitate  propiia  ,  quia  tunc  nata  cft  pcrfo- 
naii,  &  in  illo  prioti  non  aflumitur. 

Ad  pritnum  horum,  dico  quod  natura  intcgra 
cft  fundamentum  immcdiatum  vnionis  ad  Vcr- 
bum,  &  illud  totum  non  eft  partes.ncquc  rclatio 
partium  ad  inuiccm :  tum,  quia  in  cnte  pcr  acci- 
dens  partcs  habcnt  -rclationcm  ad  inuicem,  & 
tamcn  ipfum  non  fufficit,  vt  fit  imincdiatum  fun- 
damcntum  vniusrelationis  jquianoncft  ibito- 
lalitas,  quae  eft  cntitas  abfoluta  alia  k  partibus,& 
relationc  partium  ad  inuicem  ;  tom ,  quia  caufa; 
cflcntiales  abfolutx  caufani  aliquid  abfolutum; 
tum,  quia  primus  tcrminus  generationis,noncft 
quid  refpcdiuum,  ncc  etiam  primus  a  ^Hocoita- 
ptionis ,  nec  etiam  per  fc  paffio  abfoluta  eft  fup- 
pofiti,  nifi  abfoluti.  Ideo  conccdo  quod  illud  ens 
eft  abfolutum,  &  pcrfedius  iftis  relationibus  ,  & 
partibus  coniundlim.  licet  enim  relatio  fitpar- 
tium,  quae  neccirario  concirrrunt  ad  vnitatem  to- 
tius,  tamen  rclatio  non  cft  ratio  agendi,  ncc  for- 
malis  ratio  cfTendi  vnum. 

Practcrea,  hoc  compofitnm  cft  per  fc  dcfinibi- 
lc,  &  pcr  fc  in  genere  abfoluto  ;  igitur  eft  alia  cn- 
titas  abfoluta ,  quam  parciura  fimul :  non  igicur 
cft  refpcdus  formalis  cotius,igitur  oporcct  qu6d 
fit  alia  forma  fuperaddita ;  &  illud  poteft  intelli- 
ji  dupliciter.  Vno  raodo  ,  quod  fit  alia  forma 
cQnflituens  vtiumcumaliis  partibus,&  iftc  intcl- 


lei^us  eft  falfus  ,  quia  tunc  cflet  procefTus  in  infi- 
nitum  ,  \t  fi  B,&c^,  facercnt  vnum  mediante 
forma,  quz  efTet  pars  huius  fyllabs,i?<i;&  adhuc 
eiTet  forma  fupcraddjia ,  quae  cft  pars  compofiti, 
adhuc  oportcret  darc  aliam  formam  partialem 
in  loto ,  &  fic  in  infinitum.  Alio  modo  intelligi 
poteft ,  quod  fit  alia  forma  a  forma ,  qux  cft  tota 
res,  vt  equinitas  dicitur  equinitas ;  &  humanitas 
non  eft  aliud  le  quam  homo ,  &  tamen  non  eft 
forma  partis ,  fed  forma  totius ,  fic  aliqua  entitas 
eft  forma  totius ,  &  paitis.  Sic  album  dicitur  al- 
bum  albedine ,  qu£  eft  tota  entitas  albi :  fic  dicic 
Hieronymus  in  quadam  epiftola,  qabd  hHmanitas 
tfi  ,  tjHxex  amma ,  &  corpore  continetur :  ide6  dico 
quod  non  eft  forma ,  quae  eft  pars  hominis ,  nifi 
anima.  Sed  humaniias  eftforma  totios,  &ifta 
non  rcmanfit  in  corpore  Chrifti  mortuo  ,  quia 
ciim  fuit  tum  corruptio  totius,  non  remanfit  a(^ti 
forma  totius. 

Ad  aliud,  cum  dicitur ,  ptius  natuia  eft  natura 
pcr  fc,  qukm  fit  incainatio.  Dico  quiid  dejjiper 
Jfe  neget  adualem  dependentiam  ,  vcrum  eft  ;  fcd 
ifta  non  fufficit  ad  hoc  quod  ipfa  fit  perfona,quia 
tunc  anima  etiam  fcparata,  eflet  pcrfona ,  tamen 
in  illo  priori  non  eft  finc  habituali  dependentia, 
ncc  in  illo  priori  nata  cft  pcrfonari  pcrfonalitate 
intrinfcca,  nec  extrinfeca,&  in  poftcriori  natura 
affumicur  toca  illa  natura ,  fimul  tamcn  duratio- 
ne  ,  quz  fi  remanfiflet  pcr  illud  inftansnon  af- 
fumpta  jfuifTetperfonata  pcrfonalitace  propria, 
fine  omni  poficiuo  adueniente  :  nec  tamen  nunc 
eft  pcrfonata  pctfonalitatc  propria ,  quamquam 
habeat  quodlibet  pofitiuum  ,  quod  requiritur, 
quianon  habet  duplicem  ncgationem,  quai  le- 
quiritur,  quia  habet  vnam  affirmationcm  oppofi- 
tam :  eft  cnim  perfonata  perfonalitatc  extrinfe- 
ca  ,cum  quanon  ftat  ipfam  perfonari  perfonali- 
tatc  propria. 

Ad  primum  principale  ;  fi  conceditur  qu&d 
tranflatio  fanguinis  k  venis  ad  locum  generatio- 
nis ,  &  altcratio  fuerunt  in  tcmpo  re  prsccdente 
organizationem ,  &  animationem  ,  tunc non  cft 
difficultas.  Si  autem  fuftineatur  quodomnia  func 
fimul  ,non  qn6d  motus  localis  fit  tunc,fed  quod 
fubit6  cft  organizatio  ex  paitibus  fanguinis ,  qui 
in  toto  tempore  praccedenti  erat  in  venis  ,  tunc 
oporret  conccdere  quod  occupatio  loci  poteft 
cfle  fubito  per  adioncm  Spiritus  fandi ,  non  au- 
tem  per  adionem  agcntis  creaii. 

Per  idem  patet  ad  fccundum  ,  qu6d  figuratio  3l 
virtute  infinita  poteft  efle  in  inftanti. 

Ad  Auguftinum,ciam  dicit  quod  illura  nume- 
rum  requirit  cotpus  Dominicum  ,  vcrum  cft 
quantum  ad  pcrccptioncm  ,&eft  darcftatumin 
aliis  corporibus  humanis ,  quod  ipfa  formantur 
dcterminatz  quantitatis  quadragcfimo  fcxto  die; 
ita  quod  ftatus  cft  ad  maximum,&  ad  minimum. 
Eifi  corpus  Chrifti  fait  formatum  in  primo  in- 
ftanci  conceptionis,  fic  oportet  dicerc  nunc  fe- 
cundum  iftam  viam  ,  quod  ipfum  fuic  minimum 
inier  omnia  corpora  humanz  natufz  in  primo 
inftanti  formationis,  quia  tunc  nutiicbatur  con- 
tinuc  k  primo  inftanti  conccpiionis  vfque  ad 
quadragcfimum  fcxtum  dicm ,  &  in  illo  die  non 
exceffit  vniuerfaliter  corpus  aliorum  puerorum. 
Vel  oportcr  dicere  qu6d  fi  in  primo  inftanti  fuic 
corpus  Chrifti  formatum  tanc£quantitatis,ficuc 
aliorum  puerorum  in  quadragefimo  fcxto  die, 
qu6d  corpus  Chrifti  quando  nafcebatur,fuitma- 
^imum  refpe^u  omniu  aliorum  pucrorum,  quia 


Ad  fecundi. 
NaturM  i» 
frimo  inftXti 
nnturt,  mn 
debitur  per- 
fonalitM  ft' 
regrin»,  nte 
MlieM. 


PerfonMlitMt 
ereat*  nibil 
fofitiuum. 


Ad  atgum, 

frimumprin' 
cifale. 


AdfecSdMHf, 

Ad  ttrtiuiB. 


Ctrfeu  Chri» 
fti  fuit  for- 
matU  in  fri- 
mo  inftanti 
conceptionie: 
(^  ^ua  ^kjfr 
titat*. 


Qu^flio  I.  &  1 1. 


1 


4S7 


pcr  totum  tcmpus  medium  augebatur ,  ficut  cor- 

pora  aliorum  puerorum  ,  &  tunc  fuit  miraculum 

quaiiccr  potuit  nafci  non  grauando  matrcm. 

AdquArtum,        ^j  aiiud,dico  quod  Tmtatio  poteftaccipi  Ilri- 

MuriuU ftri'     n^   o  i       i  •  i  n       ■       ^- 

~    X,  /,         ctc,&  cxtendendo  primo  moao,nou  cit  animatio 

mutatio.qoia  priuaiio  non  fuit  nata  prius  inefle; 
quam  corpus  animabatur ;  &  tamcn  prius  natura 
fuit  corpus  organizatum  ,  quam  animatum.  Ec 
ideo  fuit  ibi  vcra  paifio  dc  gencrc  Paflionis ,  & 
tamen  nulla  mutatio  proprie  fuit  i  priuatione  ad 
formam.  Ideo  dico  quod  licet  totum  non  fit  fi- 
mul  produ(St:um  per  crea[ionem,non  propter  tioc 
oportct  quod  habeat  formam  pcr  mutationem. 
Loquendo  de  mutationccxtendendo  ad  quam- 
cumque  indudlionem ,  fiuc  pra-celicrit  priuatio, 
Cmc  non:  conccdo  quod  in  vltimo  inilanti  fuic 
mutatio,  &  in  primo  figno  naturz  iiiius  inilantis 
tcmporis  fuit  organiza[io,&  in  fccundo  fuic  ani- 
matio ;  in  tertio  fuit  incarnatio. 


StcKiitlnm, 


T>rtitm. 


Contra. 


%. 


DISTINCTIO     IV. 

Q^  ^  S  T  I  o       I. 

VtrHm  beata  Vlrgofmt  ijera  mater 
ChriB^ 

Alcnf.i.part.qatjl.i,  membr.  i.§. ^.V.Tiiomis  i.fart.qutfi. 
3  f .  tirt,  5.  hie  qut/t.i.art.i.  D.  Bonauent.  srt,i.qu*fi.}, 
Kichzti.4rt.z.qutft.x.D\itind.  qutft.i.  Suar.  tont.ildi^. 
i&.ride  Scot.f.Atetafh.qutft,}.  CTT.idtt.q.Z.j.  <^  10. 

V  6  D  non.  Damafcenus  cap.^j.Ai- 
cic  ipfam  non  e(Ie  vcram  matreni 
Chrifti,  &genitriccm. 

Item,  contraria  non  poiTunt  in- 
cde  fimul  cidem  per  potentiam  di- 
uinam  ,  nec  etiam  priuatiue  oppofita;  Virgo  & 
mater  funt  priuatiuc  oppofita,vel  contraria,quia 
fi  cft  matcr,  non  cft  k  viro  intadta  ,  naturalitcr 
loqucndo. 

Item,contradiAio  eft  ponerc  vnum  celatiuum, 
finc  corrclatiuo;  igitur  eius  non  eftmater,  cuius 
non  eft  pater  ,  quia  pater  &  mater  funt  rclatiue 
oppofita,quia  fc  habent  vt  adliuum,'&  pafliuum 
i^.de  Ammalibtu.  Adiuum,  &  pafliuum  funt  rc- 
latiua  mutua  ,  vt  habetur  j.  Metaph.text.  10.  pcr 
hoc  primus  modus ,  &  fecundus  diffcrunt  a  ter- 
tio;  fed  Chriftus  fccundum  humanicatcm  non 
habuit  patrcm  ,  &  matrcm. 

Oppofitum  Lucjc  I .  Ecce  concipiet,  (^ pariesfi- 
littm.  Et  Luc2  1.  Impleta/itnt  omnia. 

RESOLVTIO. 

Beata  Firgo  fnit  vera  mater  Chrifli^dtm  i/lum  ve- 
re  conceperit ,  acpepererit ;  a&iue  enim  comurrit  ai 
formationem  eorporis  Chrijli. 


Q_V  vE    S  T  I  O       II. 

Vtrum  beata  Virgo  fuit  naturaliter 
mater  Chrifti  ? 

Dd.  cititi  quxft.pr*ce<l.  Anibrof.  libde  Inettrnat.cMp  6  T>. 
Thom.i.part.qutll.i^.art.i.D.&oaaahictrt.i.^utft.t. 
Rich.arti.iutft.i.  Scot.  qutft.vMc».num.i^. 

S^^gVoD  fic.  Chriftus  fuic  naturalitcr  filius 
t^C  Virginis  beata: :  igitur  ipfa  naturalitcr  eft 
Seoti  eper.  Tom,  XI. 


mater.  Antecedens  patet ,  quia  in  filio  fundatuc 
reiatio :  igitur  ad  perfonam  aiiam  a  fe,  cuius  ipfe 
eft  fiiius  naturalis. 

Oppofitum.  Anfcimus  de  Concept.  Virg.  cap. 
I  i.Intertalia  opera,  &c.  Vbi  ponit  illudopus  in- 
ter  opera  rupernaturaiia. 

SCHOLIVM     I. 

fjlfariam  ejfe  vere  matrem  ChrifHJides  efi,  Luc.  r . 
Ecce  concipies,&  paries.  Poniturfintentia  D.Tho- 
mit,qHA  etiam  videtur  Fhihfophi ,  matrem  non  coneur- 
rere  aEliue ;  &  adducuntur  htc  nout  rationes ,  cjut  non 
hahentur  in  alio  fcripto.  Concluditur  B.  Virginem 
non generajfe  aSliue  Chrifium ,  e^o  alia  matresficge- 
neraffent,  qutaininfianticorpui  Chrifii  organizatum, 
&  animatumfuit, 

AD  primam  quxftionem  dico  ,  qu6d  cft  vera 
matcr,  quia  vet£  matris  eft  concipcre,& 
parere  :  manifcftum  eft  ,  &  patet  qu6d  illa  com- 
pctunt  beatac  Virgini  Mariae.  Sed  de  modo  eft 
difficultas.  Primo  quomodo  concepit ,  &  dc  hoc 
dico.  Primo  in  vniucrfaii,  qualiter  aliz  matres  fc 
iiabenc  ia  conccptu  ?  Secundo  ,  applicando  hzG 
fpccialiter  beatas  Virgini.  Tertio,  quomodo  alia 
matrcs  pariunt.?  Quatt6,3pplicando  hac  in  fpe- 
ciali  ad  beatam  Virginem. 

Dicitur  quod  mater  nihil  agit  in  conceptione, 
fed  fc  habec  vc  potentia  paflRua  tantum.  Ifta  eft 
fententia  Philofophi,!/.*/*  j4nimalihw,eap.ii  .^ 
i6.5c  recitac  cam  Auicenna  2.  de  Gener.  cap,  1, 

Pra:terca,vbi  enim  mas,&  foemclla  non  diftin- 
guuntur  fpecic,fed  foium  numero,mas  habct  vir- 
tutcm  adliuam :  foemcila  adminiftrat  materiam, 
hoc  detcrminat  Ariftofclcs  vbifiipra ,  per  duo  ex- 
pcrimenta,  deouispifcium,&  aiiorumanima- 
lium.  Ratio  ad  hoc  eft  :  fi  facmellacflctprinci- 
pium  afliuum,  igitur  poflct  gencrarc  pcrfc  fine 
mare,  ficut  fi  vifus  eiTet  adliuus  pcr  fe,poiret  vbi- 
que  agcre  finc  obicdlo  ,  i.  df  Anima.  Ideo  ponic 
Philofophus  quod  fcmen  maris  fe  habet  ficuc 
coagiiIumrefpc(5lulaftis:&  ideo  oua  pifcium  an- 
ccquam  fint  irrorata  femine  maris  non  funt  pro- 
lifica,  &  aliaouafunt  hypcncmia,quar  non  fnnc 
coitum  pafta ,  aiia  func  oua  qux  funt  zfphyiia, 
fcilicet  oua  venti. 

Alia  ratio  ad  hoc :  duo  agcntia  vniuoca  non 
funt  ncceftario  requifita  ad  cundem  cffedum: 
fed  {{  foEmelia  fit  adiua  ,  fcquitur  quod  mas  ,& 
foemcUa  concurrunt  cx  cadem  partc  ,  vt  duo 
agcntia  vniuoca  ,  cum  fint  eiufdem  fpeciei ,  10. 
Metaphyftc.  igitur ,  &c.  Maior  patct,  quia  in  vno 
ordinccaufandi  virtus  adiua  poteft  cfle  in  vno 
fuppofito.  Non  enim  cft  ordo  pcr  fc  fccundum 
perfeiSlius ,  &  irapcrfcdius  intcr  fuppofiia  eiuf- 
dcm  fpcciei. 

Itcm,fccundum  omncs,matcr  miniftratmatc- 
riam  :  igitut  in  inftanti  generationis  fotma  men- 
ftrui  corrumpitur,&  perconfcqucnsmcnftrnura 
non  cft  adliuum  in  inftantigencrationisptolis: 
quia  tuiic  fimul  eftct,  &  non  eflct. 

Secundo  dicitur ,  applicando  illud  ad  beatam 
Virginem  ,  quod  ipfa  non  fic  cgit  in  gencrationc 
proiis :  fed  tantijm  (e  habuit  in  rationrprincipij 
pafl[Iui  miniftrando  materiam  ,  quia.'f«cundiim 
Damafcenum.cap  48. Corpta Chrifiiformabatitrr.v 
purijfimis /anguinibui  Firginit. 

Ad  hoc  arguicur  pcr  rationcs.In  inftanti  con- 

ccpcionis  fimul  fuit  Chriftus  animatus,&  corpus 

O  o     5  orga 


3- 

D.V.cftvt. 
r»    muter 
Chrifti. 


Opin.D.Th. 
i.t.q.Si.art. 
J- 

An  mMtres 
eoacurrant 
ttSiiu, 


4S8 


Lib.  1 1 1.  Diftinaio  I V. 


Galea.inlib. 
^c  Sperma. 
Nip.dc  foc- 
nacioDe  foc« 
(us. 


prganizatum  :  &  Verbum  recundum  Pamafce- 
num  :  igitur  natura  humana  non  fuitin  fuppod- 
to  proprio ,  quia  fuit  formatum  in  intl^nti :  fed 
nulla  virtus  crcata  potcft  corpus  formarc,  ncc 
coagcre  agenti  increato  ad  formationem  :igituc 
fi  mater  iiabcret  rationem  principij  attiui  in  for- 
matione  cotporis ,  tfon  poiTct  faluari  quod  ipfa 
ageret,  nec  coageret,  (lcut  faciuntalis  matrcs. 

Sccundo  ad  idem  fccutidum  Auguftinum  lo. 
/itper  Gen.  Ifta  produAio  non  fuit  fccundum  ra- 
liones  feminales  :  igitur  opottct  quod  tantutn 
fe  habeat  paHluc. 

S  C  H  O  LI  V  M     II. 

Prtfert  opinienem  GaUni  dfferentU  matres  4&iue 
poHcnrrere  in  generatione.  Probat  quin^ue  clarit  ratio- 
nihiu.  Glojfat  Philofophum ,  ^uodfinolit  ipfe  tloffkrif 
potiiu  credendum  putatin  hoc  Galeno, 

ALta  eft  opinio  Galeni  fecundum  Auicen- 
nam,  vbifitpra,(yibi.  tam  pater,qukm  matec 
tiabcc  rationes  principij  adiui.  Ad  hoc  ratio  eft, 
l^ocm^  eiufdcm  fpeciei  habent  potet^cias  eiufdem 
rationis.  Hoc  videtuc  ex  intentione  Damafceni, 
quod  formac  funt  eiufdcm fpeciei,  lo.  Metaph. 
text.ij.  Igitur  (i  potentia  vegctatiua  eft  a^iua  ii) 
mari,  ei^  adliua  in  fccmina. 

Oices ,  verum  cft  quod  aliqua  pocentiavege- 
tatiuaeft  adiua,  putanutritiua,  nonsutemge- 
neratiua. 

Comvk : /ecundo  de  Anima.  Vegetatiuaquan- 
tum  ad  omncs  pattcs  eft  acfliua ,  nec  videtur  ra- 
tionabile  quod  potentia  eiufdem  rationis  fit  iii 
vno  fuppoiito  adttua,  in  alio  pa{Iiua,quia  ifta  V4- 
riant  fpeciem. 

Itcm ,  arguitur  a  figno :  Proles  affimilatur  ma- 
^ri ,  igitur  mater  habcc  rationem  adiui  :  quia 
agcns  eft ,  quod  aflimilac  fibi  cfFcdum  ,  Sc  non 
pairutn. 

Dices ,  pater  quanti^m  eft  ex  fe  aflimilat  fibi; 
fcd  quando  non  poteft  prdpter  inobcdientiam« 
vel  impoieniiam  agentis  j  tunc  producit  contra- 
rium. 

lUud  nihil  valet,  quia  licctaliud  agens  pcodu* 
cat  cuntrarium  calidum,tamen  nunquam  produ- 
cit  frigidum  :  nec  vniuecfalitcc  aliquod  agens 
fuum  contr^riutTi. 

Item  ,  aliud  fignum  adducitur.  Katuralis  cft 

diledio  parentis  ad  prolem  ,  vt  ad  fuum  opns; 

igitur  matcr  aliquid  agit  ad  hoc.  Odtauo  cnim 

Ethicorum  habcs  quod  parentes  magis  diligunc 

prolam  quiim  c  contra  :  quia  vnumquodque  di- 

ligit  fuum  opus.  Ec  9.  Ethicorum.  benefacicntes 

phis  diligunt  quibus  benefaciunt,quam  e  contra: 

fed  matrcs  plus  diligunt  prolcm,  quam  patres; 

yc  habeturS.  Ethicorum. 

Matrts  plM       Itcm  ,  arguitur  per  expericntias :  fi  mater  noi^ 

^ili^untfitiei  agcfct ,  cflct  foium  ficut  vas  refpeftu  generatio- 

quamPMrts.  ^is  ,  &  pcr  confcquens  muUer  pofTet  dici  mater 

bufonis  ,  ycl  alicuius  ahcrius  vermis :  ficut  dice- 

*  Vitlc  Del-   bantur  muliercs  Samaricanx  *. 

riu  dc  difq.       Dices.  adhuc  non  erit  mater ,  quia  gcnirum 

inag.Li.c.5.  non  eft  dufdcm  fpcciei. 

Contrik.ex  equa,&  afino  poteftgenerari  mula, 

equa  igitur  eft  mater  muli ,  licet  produdlumnon 

fit  ciufdem  fpccici. 

Ratiot  eii        Suftincndo  hanc  viam ,  refpondoo  ad  rationes 

contrtrUfoi-  contra.  Primo  ,ad  auftoritatem  Ariftotclis/»/- 

uutMur.         mode  Generatione  AniTnalium  i  dc  hoc  cxponcndo 


ftttnti*  di- 
ftinHt  jpttit 
noa  conut- 
niunt  Ttbm 
tfHfdtm  jj«- 
tifi, 

Prttcs  quari 
^Jpmiltitur 
m»tri  i 


(' 


qu6d  ipfc  intelligit  quod  quia  maior  plus  admi- 

niftrat  dc  maieria  quam  patcr :  &  quia  minus  ha-     ^"  """f^* 

bet  rationcm  >  adiui  :  ideo  dicit   Philofophus  i"""''''''* 

^j  n.         r       n.  o  /T-L      ^'**  er>»tn- 

quod  pater  eu  caula  actiua  ,  &  mater  paUiua  ab-   ^«^  Cateti*, 

folate.  Vel  poteft  dici  quod  ifta  materia  magis  cfuam   Ari' 

pertinet  ad  medicum,quam  ad  naturalem  in  par-  fi»tli. 

ticulari.  Et  idc6  fi  Philofophus  velit  plus,fi  Ga- 

lenus  habeat  experimentumpro  feiniftispacti- 

cularibus ,  cred^ndum  eft  magis  cxpertis,  qu^m 

Philofopho. 

Ad  rationes  Philofophi',  cum  dicit  quod  ma- 
tcr  poftet  generare  per  fe :  non  fequitur,quia  tam 
matcr  habet  rationem  principij  a£tiui,  quam  pa- 
Fcr:&  agens  infcrius  prsfuppopit  fupecius  agens« 
faltcm  natucji. 

Ad  aliud ,  ciim  dicitur :  iuo  agentia  vniuoca  mn  %, 
re^Hiruntur\  ad  eundem  effiElum.  Dico ,  caufa:  per  Ciw/*  /«*. 
fe  ordinats  polTunt  tciplicitec  concutrere  ;  vel  trdin*ti,tri- 
quod  fuperior  tribuac  inferiori  formam ,  vcl  ^'[f""  ^ 
qu6d  non  tribuat  fibi  formam ;  fed  motum  tan» 
tiim.  Vpl  quod  nihil  fibi  tcibuat ,  necadionemx 
nec  aliquid :  tamen  vna  principalius  habet  cfFe- 
Aum,quam  alia.  Primo  modo  concurrunt  Dcus, 
i8e  caufa  fecunda ;  quia  Deus  dat  formam  caufa; 
fecundx,  Seeundo  modo  fe  habent  agens  prin- 
cipale,&  elementale,  qnod  agit  per  (notum.Tet« 
tio  modo  fe  habent  obie6tum,  &  potentia  fecun- 
dum  iftam  opinionem,qua;  ponit  vtrumquecon- 
currere  ad  a^um  in  r^cione  principij  adtiui :  po- 
tentia  enim  non  tribuit  fuam  poientiam  atStiuam 
obiciflo ,  ncc  e  coqtra.Sic  eft  de  mare,&  foemel- 
la,  vbinon  diftinguuntur  fpecie,  fed  numero. 
Vel  enim  funt  dua;  caufie  fubordinatx  in  duo- 
bus  indiuiduis  eiufdem  fpeciei ,  &  vnum  eft  mi- 
nus  principalc  ;  aliud  ver6maius  ;  &intalibus 
indiuiduis  poteil  vnum  ede  perfedius  ,  aliud 
impcrfedtius.  Vcl  funt  caufac  non  fubordinata;, 
fcd  zqualiter  ad  cfFedlum  concurrcntes :  &  ibi- 
dem  capii  illa  vniuerfalis  inftantia  ;  nullus  oc- 
do  eft  eftentialis  caufalitatis  intec  indiuidu4 
eiufdem  fpeciei, 

S  CH  OL  I  V  M    lU. 

"Docet  menfiruum  non  concurrere  aEliue  in  infiantl 
generationU ,  quia  tunc  ipfum  defimtejfe,  tamenpetefi 
agere  ad  alterationes  prtx.edtr.tes.  Dc  quo  DoEior  irt 
Oxon,  fnse  agit  de  rationibui  feminalihu».  Secundot 
declarat  ejtttmodo  mater  verius  agit  in  generationct 
^uarn  pater,  (juia  hocnen  exiftente  ,  ipfaper  fe  imme- 
dtate  agit.  Difficilius  eft  fktuare  B.  Vtrginem  coegiffe 
ad  tranflationem  fanguinu  ad  locum generationis ,  ai 
alteratienem ,  &  denfationem ;  tanun  cftendit  elitella 
Hon  obftare,  etiamfi  teneatur  iftafaSia  in  inftanti,  <juia 
SpirttM  S.  ptrmifit  Mariam  facere  cjuod  alia  matret 
faciunt.  Fide  eum  in  Oxen,hic  latiits  a  num.j, 

AD  rationem  aliam,  cum  dicitur  quod  in  in- 
ftanti  gencrationis  menftruum  non  agir, 
quia  in  illo  inftanti  corrumpitur  forma  eius,  vc- 
rum  cft.  Ideofolum  eft  principium  alterationis  in/iaMi  gt- 
praruix.fediioncft  principiumgencrationis  fub- 
ftanti»  per  aliquam  virtutem  inco,  neque  virtus 
patris  tunc ;  cfto  qu6d  maneat  tunc  in  femine, 
qnia  imperfcdior  cfti  qukm  fit  forma  geniti ;  fcd 
cft  principium  adiuum  in  altcratione  vniformi 
pra:ccdcnte  per  calorem  fuum,  licct  non  fit  prin- 
cipium  rufficicns  alteraiionis  ditformis  praece-. 
dentis.  Et  fccundum  hanc  viam  poteft  fullincri 
qu6d  nutcc  potcft  vcciusdici  agerc  ininftanti 

genera 


Qu^flio  II. 


lo. 

C»uf»  aSlu» 
triflUittr 
imfiditur 
»b  »{tadt. 


Sflrlini  fitn- 
Ohi  nSfrtue. 
nh  Virginem 
IM  agirtt  in 
Xentrtuiont 


IZ. 


genecattonis  per  virtutem  inexiftentem  in  ma- 
trc  fecundum  fe ,  non  in  menfthio  ,  quam  polfit 
paterper  aliquam  virtutemcius  ^quiaccH  pater 
non  efTet  in  inftanti  generationis  ,nihil  minus 
generaretur  ,  fi  in  illo  inftanti  ciret  mater  prx- 
fens.  Si  ponitur  menftruum  extra  loGumgeneia- 
cioni$,nunquam  formaturproles. 

DiHiciliiis  faluatur  quod  B.  Virgo  fit  ver^  ma- 
ter,quantijm  ad  ptzuia  generationis ,  cuiufmodi 
funt  tranfiatio  fanguinis  ad  locum  generationis, 
&  alteratio ,  &  condenfatio.  Ifta  enim  omnia ,  fi 
fint  neceilario  prasuia  tanquam  roedia  prxfup- 
pofita ,  non  pofiunt  ita  fubito  ficti  ab  agente 
creato. 

Dico  tamen  qu6d  licet  ifta  non  fiant  \  beata 
Virginc  in  tempore  prsecdenti ,  necpoflint  fieri 
ab  agcnie  crcato  in  inftanti ,  adhuc  dico  quod 
bcata  Viigo  vcie  habuit  lationem  piincipi)  adli- 
ui  rcfpcdfcu  coipoiis  Chiifti:quia  non  polTet  cau- 
fa  ai^iua  impediri  ab  ad^ione  fua,  nifi  triplicitei: 
aut  quia  non  habct  in  fe  viitutem  a^iuam :  auc 
quia  licet  habeat ,  non  tamen  potcft  agcre ,  auc 
quia  prsuenitctui  \  viitute  foitioii.  Nullum 
iftorumimpcdimcntocum  fuit  in  B.Virgincquia 
potuit  agereiipfacnim  non  fuic  fterilis ,  vc  patec 
pei  cfFedum  >  igitur  fi  aliz  matres  habent  viitu- 
tera  a^iuam,ipfa  habuitjneque  hoc  impedimen- 
tum  fuit  quod  aliqua  funt  media  infeiiori  agen- 
ti,qua:non  func  media  fuperiori  agenri:quia 
agens  fuperias  prxfixit  calem  oidinem  agenti 
infeiioii ,  nec  ipfamet  fubcft  ipfi :  igitur  agcnte 
Spiiitu  fando  non  funt  ifta  necefiaiia  mcdia,quz 
funt  media  cieatuiae  agentis. 

Diccs,veiura  eft,non  funt  mcdiaSpiritui  fan- 
£to,fcd  func  mcdiabcatae  Virgini. 

Contik,  agens  quod  tianfit  pcr  omnia  media> 
in  vltimo  inftanti  agit ,  non  pcr  adlioncm  illam, 
quam  habuit  ciica  media ,  quia  iila  tunc  non  eft, 
igituc  fi  illamedia  non  icquiiantur  per  virtutera 
Spiritus  fanAi,  poteft  eadem  efie  adio  in  vhimo 
termino  agcntis  crcati ,  qux  fuiifct  fi  tranfiiTct 
per  omnia  media:igitur  in  inftanti  conceptionis 
aiqualiter  poteft  mater  agere  ad  generationcm, 
ficut  fi  egifTcc  prauic  pcr  omnia  media. 

Nequcpotcft  tertium  impcdimcntum.fcilicet 
quAdcaufa  a&iua  pracuenta  fit  icaufafortiori, 
quia  Spititus  fantStus  agit  libeie  :  igitur  potcft 
fupplere  aftionera  p.itris  tantiiro,&  matris  quan- 
ti^m  ad  adioncm  pr£uiam,&  fibi  dimtttere  adlio- 
nem  fuam  in  vltimo  inftanti. 

Ex  his  arguo:omne  fuppofitum  habens  virtu- 
cem  adkiuam  ,  qua  potcft  agcre  non  prxuenta  \ 
caufa  fortiori,poTed  in  cffcdlum  fuum ;  fcd  beata 
Vifgo  habct  virtutcm  aftiuam,  ficut  alix  mulic- 
les  habent,non  przucnta  \  caufa  forriori ;  igitur 
poteft  in  fuuni  cfFedum  in  inftanti  gencra- 
tionis. 

Confirmatut  fecundum  Damafcenum  c.  46. 
vbi  dicit  quod  Spiritus  fandus  erat  purgans 
fimul,&  cribuens  vim  concepciuam ,  &  generati- 
uam,hoc  eft,Verbi  conceptiuam,  &  gcncratiuam 
tiibuit.quantum  ad  potentiam  propinquam,quia 
incaufisper  feordinatis  caufa  inferiornon  eft 
in  potentia  propinqua  ad  agendum,nifi  pofita 
aftionecaufacfuperioiispritisnatura.IgiturSpi- 
rirus  fan£lus  hic  fupplensaftionempatrispiius 
nacura,fic  tribuit  potcntiam  genciatiuam  matri, 
non  potcntiam  naturalem  ,  fcd  propinqaam, 
quam  habuifTet  fi  concurrifret  cura  patre,  ita 
auod  pocenciam  generatiaaro  tribait  matri,hoc 


439 

eft.potcntiam  propinquam ,  quam  requirit  caufa 
infcrior  ad  hoc  quod  immcdiatc  agat  pcr  hoc, 
quod  caufa  fuperior  ponitur  in  ejfe. 

Ex  hoc  patcc  quod  non  concludit  tatio  Phi- 
lofophi ,  quam  innuit  prinu  de  Ceneratione  tini- 
nutUum,  qu6d  matet  poffit  geneiarc  pcr  fc ,  fi  ha- 
bcrct  piincipium  adiuum  :  ficut  fenfus  ,  fi  cfTcc 
victus  a£liua,pofret  ageie  pei  fc  y  quia  nunquatn 
cft  caufa  infeiioi  potens  ageie  potentia  propin- 
qua ,  nifi  pofira  adlione  caufz  fupcrioris  in  a£tu 
prius  natura.  Patet  igicur  quod  vcre  potuit  bea- 
taVirgoageie  ad  formationem  corpoiis  Chri- 
fti  in  vltimo  inftanti,&  verc  effe  matcr. 

SCHOLIVM    IV. 

Rtijcit  fintentiam  D.  BenauenturA  afferentii  Ma- 
riamprtttentam  ejfea  Spiritu/an£io ,  ne  ageret ,  tjiiia 
penen  ejfct  mater,  ficut  ntc  vtrga  Aaron  caufaflo- 
ris ,  quia  fuit  prauenta.  Re^it  etiam  Farronis  fen- 
tentiam ,  dicentisvimfitpernaturalem  datam  f^ttgini, 
per  tjuam  agehat  generando ,  quia  illa  effet  accidens, 
perquod  non  caufiuur fuhfiantia.Traterea,effet  in  vo- 
tuntate  ,  velin intelleiiu  ,  &  nihil  in  hii  fubieciatum 
fotefi gentrare.Vide eum  in  Oxonhic n.G.Siparert fit 
agere,dif[icile  valde  ejl  quomedo  B.yirgo  peperit,  tjuia 
ibi  interuenit  penetratio  ,  ijuandoquidem  clanfo  vtero 
natuseftChrifitu.  Tamtn fi teneatur  ^uodininjianti 
concurritadmetsupracedentesgenerationem ,  videtur 
ttiam  quod  ad  hoc  Spiritu  fanElo  coagente  concurrere 
potuiude  quo  nihil  refiluitur. 

TAmen  aliter  dicitur,  fuftinendo  quod  matcr 
agat^  quod  illa  foecunditas  matris,  quae  po- 
teft  agere ,  fuit  przucnta  ^  Spiritu  fan£lo,ficuc 
virga  Aaron,  qu2 potuit  floiuifrc ,  &  fronduiffe 
pcr  naturam,fuit  pracuenta  ^  caufa  fortiori. 

Sedifta  refponfio  dcftruit  propofiium,quia 
ex  hoc  fequitur  quod  non  fuit  vctc  matcr:quia  fi 
ignispofTct  verc  calcfacete.cfto  qu6d  przucnia- 
tur  ^  f  upeiioii  caufa  caufante  calorem,ignis  non 
cft  caufa  calotis.  Sicut  de  virgaillamanifcftum 
eftquod  fi  fuit  piacuenta,ipfa  non  cjufabic  floies. 
Illud  igitut  opus  magis  cflct  tiibuendum  caufz 
fuperiori,quam  virga*. 

Aliter  dicitui,  fuftinendo  quod  matei  agar, 
quid  viituti  natuiali  eius  fuit  coilata  viitus  fu- 
pcrnaturalis  alia  ,  vndc  potuit  coagcie  Spiritui 
fand:o. 

Contra,ifta  virtus  fupctnaturalis  aut  fuitgra- 
dusintenfior  formac,  aut  aliquod  accidens?Si 
primo  modo ,  bcara  Virgo  fuilfct  piufquam  ma- 
tcr,quia  matres  communes  non  habent  talem 
giadum,  &  peiconfequcns  acquiuocc  fuifTct  raa- 
cercum  aliis. 

Si  fecundomodo  jconti^,  quia  illudfupcina- 
tuiale  eft  accidcns  imptcfTum  ,  pcr  hoc  non  po- 
teft  coagere  ad  formam  fubftantialem.  Probatur 
hoc:  inconucniens  eft  quod  mater  per  aliquod 
accidcns  pofTct  in  aliquodperfcftius  ,  quamin 
illud,  in  quod  potcft  pcr  formam  fubftantialem. 
Similiter  fi  cfTet  accidens ,  rcciperetui  in  alio,  & 
ciim  fic  accidens  fupernacuralc  fpiritualc,  non 
videtur  quod  poflit  recipi  nifi  in  voluntate ,  vel 
in  intelledlH  ,  &  nullum  tale  cft  fufficicnter 
acliuura  tcfpedu  lubftantiac.  Ideo  tcnco  quod 
matcrhabet  principiura  adiiuum  foimalitei ,  vt 
ptius. 

Ad  ptimum  contia ,  dico  qu6d  in  vltimo  in- 

ftauti  habet  agcnscieacum  adlionem,&  non  pcr 

O  o     4  adio 


II. 

Btttsu.  Ub.j, 
d.frtfinti. 


Si  virg»  futt 
friuint»  ne 
Mgtrei ,  n»9 
tfi  matir, 
tlum.17. 


U- 


440  Lib.IlI.  DiftinaiolV. 


^4gm  ere»- 
fnm  coagit 
figinti  fu- 
ftrnatnrali 
ttd  forrnam 
fifk^nnti»' 
lem. 


Aiarj.  ex 

jiugiifi.n.Z. 

Angtneralio 

ChrifH  fuit 

fecundiim 

rtetiontt    fi- 

ptinitlti. 


14. 

^.   M»ri» 
quomodo  fe- 
ftrit    Chri' 

jlHm. 


froduHit 
n»tur»lit 
CiufleK. 


M»ri»  an 
piatef  p»tu- 


adionem,  quam  habuit  altetando  >  piopter  duo: 
tuni  ,quia  iu  vltimo  inltanti  illa  adho  non  eit( 
tum.quiacfto  qu6de(I"et,adhucaccidens  ciret,& 
pcr  confequcns  non  potefteire  principium  a<3:io- 
ni  gcner-itionis  fubftantiac. 

Idto  dico  qu6d  agenscteatum  poteftcoage- 
rc  adioni  caufae  fupcriori  ad  indudionem  fot- 
ma;  fubftantialis. 

Diccs ,  non  potcft  agens  crcatum  agere  in  in- 
ftanti,nec  coagere  nifi  poft  adionem  eius  in  tcm- 
pore.  Dicoquod  verum  cftgeneraliter  loquen- 
do  ,  &  vt  plurimum  ,  tamen  fi  agcns  incrca- 
tum  fupplcat  adbionem  eiusintcmporepiarce- 
dentc ,  in  vltimo  inftanti  poteft  agcrc ,  &  coagc- 
PC.acii  cgiiret  ,vel  cocgiilet  per  mcdiapra;uia 
natura:. 

V  Ad  aliud  conttk  de  rationibus  feminalibus, 
dico  quod  vbi  princ'palis  ratio  adiuaeft  in  crea- 
turis  cum  adminiUratione  Dci ,  non  potcft  talis 
produfliiocfrefecundumrationes  feniinales,ncc 
ita  fubit6:tamen  vbi  ratio  principalitci  adtiua  eft 
in  agente  increato ,  poteft  agens  creatum  libj 
coagere  in  vlcimo  inftanti.  Ncc  dicitur  hoc  fieri 
per  rationes  feminales ,  cum  vittus  Spiritus  fan- 
di  fuppleat  aftionem  Patris,  ficut  fi  Patet  agcret 
formaliter.  Bt  pro  tanto  poteft  dici  quod  illa 
produdio  non  erat  fecundura  rationes  femina- 
lcs.non  obftante  qu6d  maier  agat. 

Tertius  articulus  ,  quomodo  Maria  pepetit 
Chriftum?Si  matet  fc  habet  in  paitu  vt  tciminus 
a  cjtto  tantilm.ficut  arbot  refpedu  fiudus  cadenr 
tis  ,  itaquod  nihil  agat ,  fed  pondeioficas  facic 
fiudlum  cadete,vel  dcficcatio  extrinfccaituncfa- 
cilc  eft  fuftinete  qu6d  Virgo  pepevit  Chriftum. 
Si  tamen  ponitur  quod  parere  fit  pcr  virtutem 
expulfiuam,non  itafacilc  eft  faluare.  Primum 
patet,quia  fi  mater  fe  habeat  palliuc,  tunc  Spiri- 
tus  fanftus  agit  ad  fepaiationcm  prolis  i  matre; 
ficut  calor ,  vel  ponderofitas  ad  fcparationem 
frudus  ab  arbore.  Secundum  patct.quia  non  po- 
teft  coipus  eire  fimul  cum  corporc  alio,  ita  quod 
non  gloriofum  cum  non  gloriofo  per  virtutem 
crcaturx.  Scd  Chriftusexiuit  ianuis  claufis,  hoc 
cft,  claufo  vtero:igitur  oportet  quod  in  cxitu  ef- 
fent  duo  corpora,  &  non  creditnr  communitet 
quod  tunc  fuit  corpus  Chtifti  gloriofum ,  ideo 
non  vidctur  qu6d  pct  virtutem  matris  potuic 
fic  Chf ifti  coipus  exiie ,  nifi  ponatur  qu6d  par- 
tutirc  eft  prius  agcre ,  vel  in  exitu  eft  adlio  a  vir- 
tute  Spiritus  fan6ti. 

SCHOLIVM    V. 

Mariafuit  mater  Chrijli  natHralu  ejuoad/H^/lan- 
tiam ,  &  miraculofa  quoad  modum.  de  <]uo  Arnhrof. 
lih.de  Incamat.  eap.6. 1).Thom.\.p.^Htfi.  jj.  art.^. 
D.Bouau.  &  Richard.citati.  tyidfecHndumexplicM 
pptimi  cjHomodo  maternitoi  ,  &  virginitoi  non  oppo- 
nuntHr  formaliter  ,  fed  virtualiter.  Vid(  in  Oxon. 
Scbol.hicnum.i  (, 

AD  fecundam  quzftioncm  ,  dico  qu6d  efFe- 
£tum  produci  nacuraliter  poicft  intelligi 
dupliciter:  vcl  quiaexpaite  principij  aftiuieft 
naturalitas  :  vcl  quia  cx  patte  raodi.  Piopiie  ta- 
mcnloqucndonondicitur  cffedtus  pioduci  na- 
turaliter,quando  tale  agcns  non  habet  modum 
agendi  conuenientcm  tali  agenti ,  quia  hoc  ad- 
uerbium  naturaliter  cft  dcterminatio  vcvbi ,  & 
jdc6  ptopric  detcrminat  modum  agcndi  i  idcC» 


magispropric  dicitui  Chiiftus  filius  naturali» 
ex  paitc  ptincipij  adiui  taniiim  ,quam  ex  paitc 
niodi  agcndi ,  quia  modus  ille  agcndi  non  com- 
petcbat  natuialitei  Mariae ,  &  ideo  non  propric 
dicitut  Maiiam  genuifte  naturaiicer  quaniuni  ad 
modum. 

Ad  primum  principale  primat  quajftionis  ,  di- 
coquod  Damafcenus  inftat  concia  ha:reticum, 
quia  Ncftoiius  hacicticus  dicit  quod  mater 
Chrifti  cft  Chriftotocos,&  non  Theotocos, hoc 
eft  ,  folum  eft  mater  quanium  ad  humaniiatcm, 
&  nullo  modo  Dci  ;  contra  quem  cxccfliuc 
loquitur  ,  dicens  ipfam  non  cire  gcnitriccm 
Chrifti  quantum  ad  humanitatem  ,  tantiim  fci- 
licet. 

Adaliud,efto  quodDeus  non  pofllt  facerc 
contraria,vcl  priuatiuc  oppofitafimulineodern, 
fi  fint  oppofita  formaliter;  tarocn  bene  potcft 
faccre  contrariaoppofica,  vel  priuatiuc  oppofita 
vircualitcc  ,  faluando  caufam  cum  oppofito  fui 
cfFcdus  ;  quia  quod  formaliter  opponituc  con- 
fcqucnti  ,  viicualicer  repugnat  antecedenti;  & 
faluando  habitudinem  antecedentis  ad  confe- 
quens,  poteltDcus  cum  anteccdente  faluare  op- 
poficum  confcquentis ,  vbi  ab  antecedente  ad 
confequcns  arguitur  tanquam  4  caufa  ad  efFe- 
dum  uatutalcm.  Sic  igitut  ^<«rfrf  praefupponit 
virtualiter  praiuie  aftionem  patris ;  idco  fequicur 
naturalitci,  hxc  cft  roater,  igicur  eft  tad^  a  viro. 
Ifta  igitut  funt  oppofita  vircualicci ,  effe  mater, 
&  ima£ia  a  viro\lk  poflunt  eire  fimul  virtutc 
diuina  ,  quando  virtus  fupplet  aftioncm  pa- 
ttis. 

Excmplum  ad  hoc ,  fiobieflum  moueret  po- 
tcntiam  inctllediuam  ,cx  hoc  fequitur  intclle- 
(flum  concipere  notitiam  Vcibi ,  ita  quod  intcl- 
le<5lum  concipeie  notitiam,compatetui  zdparere 
ex  alia  parte ,  &  obieftum  mouerc  fit  potcntiam 
tangi  ab  oculo,&  comparetur  ad  adlum  mulicris 
aviro,  cx  alia  parte.  Si  tunc  Deus  immediatc 
caufet  in  intellcdlu  notitiam  huius  obicdi  ,  tunc 
dicitur  intclledus  parerc,  intaftns  tamcn  ab  ob- 
ie£to.  Idco  ifta  opponuntur  vitcualiccr ,  compa- 
rando  adcaufam  nacuraleni  ;  intellcdum  cfTe  in 
a<5tu,&  cfTc  intaftum  ab  obiedo :  fcd  licct  praee- 
xigat  ncccfTari^  ipfura  tangit  ab  obic£lo>compa- 
randoad  naturam  ,  non  tamen  eft  Deo  nccella- 
rium.  Sic  ex  alia  parte  muliercm  parcre  pec 
comparationem  ad  naturam  ,  praeexigit  ipfam 
tadlam  a  vito  ,  non  tamcn  compatando  ad 
Deum. 

Ecad  aHud,dico  quod  pater,&  mater  non 
funt  relatiua  mutu6,  fed  correlatiuum  matris  eft 
filius.Etcum  dicitur,a£tiuum  &  pafliuum  funi 
rclatiua ,  j.  Metaphyfict ,  concedo ;  fcd  non  afti- 
num  hoc ,  &  hoc  paffiuum  ,  quia  poteft  cfTc  hoc 
pafliuum  abalioadiuo.  Et  fic  in  propofito  eft 
hoc  pafllnum  ,  &  aaiouem  patris  fupplct  victus 
Spicitus  fandi. 

Ad  rationcs  fccundae  quacftionis,  dico  quod 
proprieloqucndo  ,Chriftus  fuit  naturalis  filius 
Mariar.fcd  non  naturaliter  filius,quia  aduerbinm 
naturalittr  decerminat  verbum ,  vcl  participium, 
idc61iccc  filius  habuit  naturam  humanain  acce- 
ptam  ,  non  tamen  naturaliter  acceptam,  hoc  eft, 
non  per  modum  agendi  Qaturalem. 


PISTIN 


Ad  arg.x.q, 
fuferiorif. 


\6. 

Contraria 
virtualiter 
foteft  Deus 
fonertfmul. 


SJfe  piatrem 
(^  virginem, 
viriualiter 
tffonuntur. 


Ad  »rgum. 
iiuiui  qutjf. 


Qu^ftio  Vnica. 


I. 

Argumtnt, 
frimum. 


Sttuniiim, 


Ttrtium. 


Ctntrk. 


DISTINCTIO     V. 

Q^iE  s  T  I  o     Vnica. 

ytritm  natura  diuina  potuit  ajfttmere 
ferfonam  creatam  f 

Alenf.t./.}.i.«.j.6'J-7'»».i.«.3  D.Thom.j.^.f.j.a.j.  ^ 
ibtf  f.i.«.i.DBonau.«.i.f  i^9J\ch.»rt.\,q.i.  Suat.j.^. 
ttm.i.di$.i\.fiB,iT.  Vaf^.^^.jj.Scot.»» Oxtn.^.x. 

V  6  D  fic  :  quia  perfona  diuina 
'  potait  aiTumere  perfonam  :  igitur 
Sc  natura  diuina.  Antecedens  pa- 
tet ,  quia  etfi  prius  fuillet  ille  ho- 
mo,aniequam  efTet  aiTumptuSjacl- 
hucpotuiiTet  perfona  diuina  iilam  naturam  af- 
/umpfifTe ,  abfque  omni  corruptione  pofitiui  il- 
Iiusperfona:.Confequentiapatet,quianaturadi- 
uina,&  perfona  funt  idem  te:igitur  fi  perfona  po- 
teft  afiumere  perfonam  ,  natura  poteft  afiumere 
perfonam. 

Item  ,  fi  fuppofirum  diuinam  fuilTet  abfolu- 
cum ,  potuilTet  aiTumcre  perfonam  creatam :  igi- 
tur  &  tunc  natura  potuifiet.  Antecedens  patet, 
quia  non  eft  fuppoficum  maioris  perfedionis, 
quia  relaciuum  ,  quim  fi  efiec  abfolutum :  igituc 
cum  nuac  poteft ,  tunc  potuiiTet.  Confequencia 
patet,  quia  cunc  natura  non  fuifiec  difFerens  ^ 
perfona  re,  fed  fola  ratione :  igitur  modo  poicft 
natura  aftumere ,  quia  eadem  natura  remaneret, 
quz  nuncetfi  fuiftet  fuppofitum  abfolutum. 

Item, per/ina  dicit  aliquid  pofitiuum  ,  quia 
dicit  aliquid  pertinens  ad  dignitatem:igiiur  po- 
teft  afiumi  ^  natura  diuina,  quia  quidquid  digni- 
tatis  eft ,  firopliciter  potcft  competere  naturz 
diainz. 

Oppofitum  :  fi  natura  diuina  polTet  afiumere 
perfonam  creatam  :  igitur  tres  perfons  pofTcnt 
aiTamece  eandem  pcrfonam ,  cuius  oppoficum 
probacum  eft  prius. 

Item,fi  fic.fimul  e(Tet  perfona  aftumpta  dupli- 
ci  perfonalitate  perfonata. 

S  C  H  O  L  I  V  M. 

N4tur4  dtHina  non  affitmpfity  tx  d.  i  .^.  i .  ne<fue  af- 
/Umerefgtefi  hypofiatice:fid  ifHod  termtnare  pojftt  de- 
pendentiam  natura ,  tenet  DeBor  dift.  i .  fiafi,  i .  at  re- 
pH^nat  1  perfinam  vllo  modo  ajfHmi ,  <juia  cenfifiit  in 
duplici  negatio,<juarum  altera  aheritfi  ajjitmatur,fii- 
licet  ne^atio  aSlualU  dependentia. 

AD  quasftionem  dieo  primo  ,  qu&d  nacura 
diuina  non  afttimpfit.SecundojCrcdo  quod 
non  potait  afiuraere.  Tcrtio ,  quod  contradidlio 
cft ,  perfonam  diuinam  aflumere  perfonam  crca- 
tam,raanente  vcraquepcrfonalitaic.Primum  pa- 
tet,  quod  efientia  non  aiTumit ,  quia  afiiunere  eft 
ad  fe  fumere,fed  hoc  neccflario  cft  fuppofiti: 
idciXogicc  loquendo,  aflumptio  non  poteft  eflc 
naturae :  nec  cciam  realiter  loquendo :  quia  aflu- 
mcre  adliuc  eft  a  tota  Trinitate ;  &  airumere  ter- 
rainatiuc  eft  terminarc  naturam  aflumptam  ;  ef- 
fentia  autem  &  natura  diuina  non  poteft  efTc  ra- 
tio  cerminandi ,  vc  probatum  eft  priills.  Et  quia 
efTentia  eft  prius  natura  in  omni  pecfona  diuina, 
quam  fit  dependentia  perfonx  creatz  ad  natu- 
ram  diuinam  ,    vd  pcrfonam  :  igicur   ncque 


441 

Logicc  loqucndo  ,  neque  realiter  poteft  afiu- 
iQcte. 

Secundum  pacec ,  quia  aftumptio  non  poteft  S»!»  ptrftn» 
eflc  ni(i  ad  cermiHum  naturalitcr  incorainunica-   ''"'»*  t'"^ 
bilem ;  fed  natura  diuina  cft  natuialiter  commu-   '-^*"""*- 
nicabilis,  cum  fit  fimul  in  tribus:igi(ur  fola  per- 
fonalitas  indiuiniseft  indcpenden!»  independcn- 
tia  fimpliciccr  ad  fuppofiium  :  ideo  credo  quod 
fola  perfonain  diuinis  pofiit  aiTumere. 

Oiccs:etfi  perfona  pollit  afluinere:igitur,&  ef- 
femia,  quia  eircncia  includit  omnia,cum  fic  infi- 
nita :  fi  igiiur  pcrfona  potcft  terminare  dcpen- 
dcntiam  immediatc:igitur  &  eflentia. 

Dico  qudd  nuUum  incommunicabile  eft  for- 
maliter  infinitum  ,  inquancum  huiufmodi :  ideo 
perfona  inquantiim  perfona ,  non  cft  formaliter 
infinita.  Nunc  autem  eiTentia  includit  petfonam 
eminentcr  ,  non  formaliter:ide6  licct  perfona 
poflet  terminare  talem  dcpendcntiam  ,  non  ta- 
mcn  eflentia  immediate. 

Tcrtium  patet ,  fcilicet  quod  contradi6lio  cft        j . 
quod  perfona  alFumat  pcrfonam ,  manente  fimul  Kepugn»t 
vtraquc  perfonalitate,  quia  perfonaincludit  du-  p"r<">»»» 
pliccm  ncgationemdcpendentiaE,  aptitudinalis,  •/*""*• 
&  adluaiis.  Nunc  autcm  licet  perfona  alfumpta 
non  (it  apta  nata  dependere  ad  aliud,  tamen  fi  fit 
a6tu  airumpta,a6lu  dependct:igitur  ipfa  non  ha- 
bet  adlualem  independentiam. 

Dicentes  quod  indiuiduum  vltra  includit  ali- 
quid  pofitiue,  habent  dicere  quod  indmiduum 
poteft  efle  aflumptum ,  non  tan:en  fuppofitum. 
Sed  hoc  eft  falium  ,  quia  totum  pofi(iuum,quod 
eft  in  fuppofito,  poteft  aiTumi  ,quia  illud  vltra 
non  potcft  eflc  accidcns.  Probaium  eft  cnim 
prius  quod  indmiduatio  fubftantiz  non  poieft 
efle  peraIiquodaccidcns,nccroult6  fordus  pcr- 
fonacio ,  nec  poceft  efle  aliquis  gradusfuperad- 
dicus  ,  quia  illud  fuperadditum  eft  idcm  vniciue 
cum  natura,&non  potcft  eadem  rcs  firoul  eflc,& 
non  efle  :  igirur  non  poteft  fuppofitum  corrum- 
pi ,  quia  tunc  corrumperctur  natura  aflUmpta, 
quod  cftcontraSanftos. 

Ad  primum  principale,  nego  hanc  conclufio-  ^^ 
nem  ,  perfona  diuina  poteft  airumcrc  pctfonam,  Adarrum. 
hoc  eft ,  totum  pofitiuum  ,  igitur  &  natura  diui-  primum. 
na.  Et  cum  dicitur  quod  natura  diuina  &  perfo-  ^O*""»  & 
na  funt  idem  re.  Dico  quod  ex  naturarei  forma-  f"'j"'*  '* 
liter  non  funt  eadem  ,&  ideo  pcrfona  poteftaf-  f.rm»'.htt 
fumete  quod  natura  non  poteft.  »«»  funt  t». 

Ad  aliud,  concedo  quod  fi  cflet  perfonain  di-  ''"'»• 
uinis  abfoluta,poflct  aflumerc,  &tuncnstura  ^"^  ^'"**' 
poflct aflumere.  Non  tamen fequitur  mod6,fi 
perfona  poteft.igirur  &  natura :  quia  ill j  confe- 
quentia  tenet  ex  hac  hypothcfi  falfa ,  qucd  cflct 
fuppofitum  abfolutum  ,  &  tuncillud  non  differ- 
ret  a  natura.nifi  fola  rarione ;  ideo  tunc  fi  fuppo- 
fitum  poffit  aflumcre^igitur&  natura  pofTet.  Sed 
nunc  non  fequitur  ,  quia  tunc  quaniiim  ad  rcm, 
non  efrei  alius  formalis  tcrminus  depenHcnii.T, 
quam  nacura,quxeflcc  fola  racione  differcns  \ 
fuppofiro  abfoluro. 

Ad  aliud  ,  cum  dicicur ,  perfona  diciraliquid  Adttrtium. 
pofitiuum,verum  eft,&  quodlibet  pofitiunm  po- 
teft  afliimi.hoc  eft,  quodlibet  abfolutum,&  illud 
idem  fibi  dimifliim  eft  perfona.  Et  cijm  fubditur; 
perfona  dicir  aliquid  dignitatis,dico  quod  vc- 
rumeft  fundamcntaliter,  hoccft  ,  dicit  aliquid 
dignitatis,  ratione  naturar,quam  conccrnit,  non 
aurem  formalitcr  ,  nifi  extenditur  tjfi  digniratis 
ad  mn  ejft  indignitaiis  ;  quia  fi  dicerer  aliquid 

dignitatis 


44^^ 


Lib.  1 1 1.  Diftindio  V I. 


I. 

jtr^umtnt, 
frimum. 


SnMniitm. 


Ctntr^. 


dignicatis  formaliter ,  non  polVet  a(rumi,  fed  ef- 

fet  fiiiuil  in  tribu$,&  negatio  adualis  dcpendcn- 
tiac  nunquam  ineft  illi  >  quod  afTumitur  ,  ciim 
adu  dcpendcat  ad  pcrrouam  airumcntem  •,  &  fibi 
dimiirum  ciret  perlona. 


Effc  EjfentU 
tft  idetn  rea- 
liter  eum  ef- 
fentia. 


Vnum  <4«- 
titmeffefub- 
fiftentit  in 

Ctrifto. 


DISTINCTIO     VI. 

Q^  iE  S  T  I  O      I. 

Vtmm  in  Chrijlo  fit  aliqmd  cflfc  aliud 
ab  cfTc  yerbi  increato  ^ 

D.Thora.3.^.?.i7.<»''M.  Caict.  ^\c\\,hic etrt.i.q.i.  Henr. 
5Mo</(.3.ij.i.Albert  2«4^.i.<».4.  D.Bonau.</<y?.5.  «.i.j.t. 
Durand.5«*y?.i  Gabr.j.i.  Suar.3  p.ttm.\,di^.i6.  feQ.x. 
Vafq.<<./f.7i.Scot.i»  Oxon.hic. 

V6  D  non  ;?^CGnftituitens,igt- 
tur  fi  ibi  funt  duo  ej/i ,  Chriftus 
erit  duo  entia:confequens  cft  fal- 
fum  ,  quia  fecundum  Bernardum 
ad  Eugenium  ,  ibi  cft  maximc 
vnum,poft  vnitatem  pcrfoni  ad  efremiam,&  per 
confequens  non  duo  cntia.  Et  ex  hoc  confirma- 
tur,  quod  cft  per  fc  vnum,eft  maximc  vnum  ;  igi- 
tur  cum  Chriftus  fit  pcr  fe  vnum  ens  ,  nuUo 
modofunt  duo  entia  in  eo. 

Itcm  ,  fi  ex  duobus  fiat  vnum  ,  oportet  quod 
vnum  fe  habcat  vt  adus  ,  aliud  vt  potencia  ;  fed 
nacura  humana  non  fc  habet  ad  Vctbum,vt  adlus 
rcfpe<ftu  potentia:,fcd  magise  contra:igitur  non 
dat  fibi  aliquod  ejfe,  fed  magis  recipitjfed  ex  hoc 
qu6d  aliquid  recipit  ejje ,  non  oportct  quod  ha- 
beat  ejp  proprium. 

Oppofitum.  Auguftinus  7.  deTrinit.  cap.  4. 
Sicnt fiientia  adfapere,itaejfentia adeffe  ;  fcd  fi  fint 
dua:  fcientis,  funt  diw fapere :  igitur  vbicumquc 
funt  duae  eirentia:,vcl  duae  naturas,  erunt  duo  ejfe. 
Idcm  Anfehnus  inMonolog.cap.6.infine:5«»»t- 
literfe  haheTit  lt4X,&  lucere,&  lucens,fcut  effentia,  & 
ejfe,&  em:(c6.  (\  fint  dua?  luces ,  oportet  elfe  plura 
lHcere,\gK\xiC\  plures  natur2,plurar^. 

SCHOLIVM     L 

Sententia  Henrici  ,  Caietani,  &  aliorum,non  effe 
in  Chrifio  aliam  exifientiam  ,  nifi  Verhi  ,  explicatur 
exemplU  ,  &prohatur  trihm  rationihm  de  acceptia- 
vihfu  effe.Vide  Scotnm  ^.Metaph.inexpofcomm.  1 4. 
&  7.  Periher,  ejH(tfl,Z.  & qti<tft.  ^i.&  j}.  fuperpri^ 
tttHm  Ppjieriorum, 

AD  qua:ftionem  dico  ,  fupponendo  quod 
effe  efrentiic  non  fic  aliquid  aliud  ab  eftcn- 
tia  rcalitcr  ■,  non  tamen  quod  difFerunt  ficut  duo 
conccptus  eiufdcm  cntis  abfoluti ,  ncquc  fecun- 
dum  intentioncm  ,  ficut  Gcnus  ,  &  DifFerentia, 
cum  accipiunturab  eodcm  in  focmis  accidenta- 
libus:ideo  ficut  dua:  efTcntiacfunt  duo  elTe  elTen- 
tiac  in  Chrifto  ;  quia  contradiilio  eft  poncre 
vnum  multiplicari,  &  non  rcliquum  :  tamcn  lo- 
quendo  de  effe  fubfiftentiZjVt  diftinguitur  contra 
effs  communicatum  ,  ica  qu6d  effe  fubfiftcntia; 
praccisc  acceptum  fit  non  communicatum  ,  fcd 
effe  hoc ,  cui  rcpugnat  ad aliud  dcpcndere  :  ficdi- 
co  quod  non  cft  nifi  vnum  effe  in  Chrifto ,  quia 
naturahumana  non  habet  «"j^  fubfiftentixpro- 
prium ;  fed  fubfiftemiam  in  Verbo ,  quia  natur^ 


humana  communicatur  Verbo ,  vt  quo  Vctbum 

cft  homo  ;  igitur  eft  vnum  ejfe  fubfiftcntia:  in 

Chrifto. 

Sed  ioqucndo  de  effe  exiftcntiae ,  dicitur  qnod  Sententia 

tale  tantum  vnum  cft  in  Chrifto.quia  fi  pars  ad-    ^'"'^'  *: 
1         ,   ',  '        ,.     ,    Caietani, 

ueniat  toti  ,  non  propter  lioc  habet  pars  aliud 

ejje  nouam,fed  folum  antiquum  per  formam  to- 

tius  antiquam.Vt  fi  nunc  ptim6  adueniat  manus,  frobatur 

homo  non  habet  effe  nouum;fed  pcr  exiftcntiam  t"'"'- 

habct  effe  antiquum ,  quod  pracfuit,  &  foliimno- 

uum  pcr  refpeftum  :  igicur  fic  fit  in  propofito, 

cum  natura  humana  aducnit  Vcrbo,ipfa  eft  quafi 

pars  per  appofitionem  :  igitur  non  habebit  no- 

uum  ef[e  abfolutum,  fcd  tanttim  e^e  Vcrbi  fibi 

communicatum  ,  &  fic  habcbit  nouum  refpc- 

^um,qui  eft  quafi  partit  ad  totum. 

Item,accidens  non  habct  proprium  *//*in  fup-  i. 
pofito  ;  quia  fi  fic,tot  cfTcnt  ejfe  Socratis,quot  ac-  Secundi. 
cidcntia  in  Socratc:igitur  nec  ifta  natura  habebic 
ejfe  proprium  in  Vcrbo,  quia  maximc  afHmilatur 
effe  naturs  humans  in  Vcrbo  ,  effe  accidentis  in 
fuppofito  ,  confiderando  fubicdiun  ,  inquan- 
lum  habet  rationem  prioris  naturac  folum  ,  noii 
inquancum  habct  racioncm  pcrfcdi  ab  acci- 
dcnce. 

Tercio  arguitur;ficut  quantitas  aliter  fe  habet  Ttrtit. 
ad  fubftantiam,&  ad  qualitatem;fic  effe  proprium 
Verbi  alitcr  ad  Vcrbum  ,  aliter  ad  natuiam  com- 
municatam :  nunc  autcm  quantitas  ita  fe  habec 
ad  fubftantiam  ,  qu6d  pcr  cam  formalitcr  extcn- 
ditur  ,  &  qualitas  fimilirer ;  peraccidens  tamen 
tamquam  pUjftcrms  natura  ,  ica  quod  non  eft  alia 
cxtenfio  formalis  quantitatis ,  &  qualitatis  ;  ta- 
men  quantitas  dicitur  extenfa  perefrentiam  ,& 
per  fe  quanta,&  qualitas  pcr  accidcns:fic  non  cft 
aiiud  effe  exiftcntiat  formalitcr  Verbi ,  &  natu- 
rxaflumptx. 


SCHOLIVM    II. 

Refutat  tripliciter  diElam  fintentiam,  negantem,in 
Chriflo  ejfe  exijientiam  creatam  hitmanitatis,  &  foluit 
argumenta  eppofita.  Ita  communis  DoUorum  ,  poHcis 
Thomifiii  exceptii. 

COntra  ifta  :  omnis  pet  fe  terminus  genera- 
tionis  habet  aliquod  effe  in  adu  acquifitum 
per  gcnerationem:fed  Chriftus  filiusDci  in  na- 
tura  humana  cft  per  fc  tet minus  gcnerattonis; 
igitur,&c.  Maior  patec,quia  gcncratio  vcl  eft  ad 
effe\t\  a6lu,vcl  ad  id,  quod  habct  effe  inadtu.  Mi- 
norpatetpcr  Damafcenum  ^c^p.^}.  Scd^i^ac- 
quifitum  per  gencrationem  non  poteft  efle  in- 
incrcacum,  quia  illud  cxiflebat  ab  xterno  ;  igitur 
oportet  dare  aliud  effeXxem  ,  in  fccundo  dc  Ani- 
ma^text.  j  7.  Viuere ,  viuentihtu  efi  effe  ,  igitur  cura 
in  Chrifto  fit  duplcx  viuere,ihi  crit  duplcx  effe. 

Diccs.non  eft  ibi  duplex  f;Wf,nifi  accipiendo 
pro  ejfe  fccundo  ,  &  fic  in  Chrifto  potcft  cfie  du- 
plex  operatio. 

Contr<i;aliquod  viuerezmif\t  Chriftusin  mor- 
tc.aliter  non  fuiftet  vcrc  mortuus  ;  igitur  ibi  de- 
ftfucbatur  vnum  ejfe  non  increatum;igitur  viuere 
crcatum,&  ejfi, 

Icem  fi  illa  natura  dimittcretut  )i  Verbo,  ficut 
omnes  concedunt  qu6d  de  potcntia  abfoluta 
potcft.non  cx  hoc  oportet  qu6d  fit  generatio, 
neque  creatio  noui<'j^,&  folailladimifllio  non 
erac  annihilatio ;  igitur  tunc  natura  humana  ha- 
bebit  e^e  in  adlu,&  non  nouum. 

Itcm, 


4. 

Rei/citur  fU' 
fradiO»  fin' 
ttntia. 


Humttnita' 
ttm  itt  Chri' 
fto  h»bere 
fropri»m 
ixiftentium  , 
frobutur. 


Qu^ftio  1. 


443 


y- 

Ad»rg.i.pr» 
ftntenti»  fu- 
fradiH». 


T»rt  »due- 
nient     h»btt 
rjft  tttius. 


Ai  fteui*' 
dtim, 
Accident 
h»het  fro- 
frlnm  ejfe  in 
fmbiea». 


6. 


Item,  refpedlu  illias  naturae  afTumptz  tota 
Trinitas  habcc  rationem  caufaniis ,  &  rationem 
conferuantisiigttur  Chriftus  habuittrj/radlucon- 
feruacum  ,  &  cieatum  ;  illud  non  poteftefTeadu 
increatum ,  quia  tale  non  habec  racionem  cermi- 
ni  conferuationis. 

Ad  primum  pro  oppoiita  opinione,dico  quod 
illa  ratio  concludic  oppoiitum,  quia  ex  hoc  non 
aduenit  nouum  ejfe  parti,quia  eft  pars ,  quia  for' 
ma  partis  eft  iila,qux  ptius  fuic  totius.PateCjfal- 
cemde  incellediua ,  quae  nec  excendicur  per  fe, 
nec  per  accidens ,  quamquam  forma  maierialis 
extenfa  pcr  accidens  fn  forma  parcis  ,  ciim  pars 
de  nouo  aduenic.Sed  forma  nacura:  humanx  ad- 
uenientis  non  ed  forma  Verbi ;  igitur  vel  habe- 
bic  effe  per  propriam  formam ,  vel  per  nullam, 
ficut  Ci  forma  cocius  non  eiTec  forma  p.ircis  f  igi- 
tur'vel  illa  pars  habebic  ejfe  proprium,vel  nullum 
ej/i  habebic. 

Secunda  racio  non  vaIec,hoc  enim  ailumpcura 
eft  falfum  ,  accidens  non  habec  ejji  proprium  in 
fubiedto  proprio ,  quia  fubiedo  ccaniTubftancia- 
to,manec  idem  accidens,  quod  prxfuic  (ine  omni 
mutacioneponciua:&  iimilicer  nfubiedumad- 
nihilarecur:igicur  oporcec  quod  prius  habeac^ 
aliquodialicecenimcumannihilacionejvcltranf- 
fubftanciacione  oporceret  ponere  aliam  mata- 
tionem  pofitiuam  ad  ejfe  accidentis,  quod  habet 
feparatum. 

Secundo  probo  idem ,  quia  terminus  cuiuf- 
cumque  motus  eft  aliquod  ej/e  nouum ,  vc  ejfe  fe- 
cundum  ^w^,Iicec  non  ejfe  fubftanci£:igicur  tale 
eric  accidencis  in  fubiedlo.  Neceftinconueniens 
in  fuppoiico  coc  ponere  ejji  fecundum  ^k/</,  quoc 
func  accidcncia.  Sicuc  enim  generatio  iimplici- 
ter  cft  ad  effi  nouum  firoplicicer ,  fic  generatio 
fecundiim  <ptid  ad  ejfe  nouum  fecundum  ^uid, 
quod  camen  eft  ejji  quoddam. 

Tercia  racio  non  valec ,  quia  fecundum  dicen- 
ces  qu6d  fubftancia  eft  excenfa  propria  extenfio- 
ne  quaniitatis  formalitcr  ;  fi  fimile  eft  ad  propo- 
ficum,tuncnatura  humana  formaliter  eft  ens  for- 
ma  Vctbi  ,&  per  confequens  formalirer  inrdli- 
git  inteUi^ere  Verbi ,  &  formaliccr  vult  wlle  Vcr- 
bi,&  cunc  in  Chrifto  non  eflenc  duo  intelligere, 
neque  duo  velle ,  quod  eft  concra  Damafcenum, 
C4p.6.  Nec  potcft  dici  quod  func  ibi  dua:  volun- 
taces,&  duo  intcUcdius,  &  tamcn  non  nifi  vnum 
efe,  quia  ita  immediate  fe  habet  efe  exiftcntia:  ad 
naturam  cxtra  caufam  fuam,  fieut  fe  habec  intel- 
le^us,vel  voluncas  ad  naiuram. 

SCHOLIVM    III. 

Refiluit  htmnnitatem  Chrijli  hahere  propriam  exi- 
fiemiam.Primo,(juia  vmo  natttrit  ad  yerhum/iiBponit 
eam  e.xiftere.  Secundo  ,  anima  priits  informat  corptu 
exiflens ,  quamfit  ajfitmptio.  t^dprimum ,  declarat 
(jnare  Chrifitti  etfihtJbeat  dua*  exiftentias,  non  tamen 
fit  duo  e.xiftentes,vel  due  entia.  de  quo  in  Oxon.  difi,  i . 
^uaft.^.&dift.ii. 


7-         T^^^°  igitur  ,  loquendo  de  ejfe  adualis  exi 


Ad  ttrtium. 
Inteltigere 
natHr»     hu- 
m»nt    Chri- 
fii,  effe  intel- 
teltigeri 
Verbi  fequi- 
tur  ex  ill» 
fententi». 


Exijienti»  (^ 
tffenti»  ra- 
tiene  tantitm 
diJiinSa.  ■ 


ftcntix  in  rc  cxtra  caufaro,  &  excra  intelle- 
(ftura  ,  vel  non  eft  res  fine  a6):uali  exiftcncia  ,  vel 
non  differc  exiftencia  i  rc  extra  caufam  fuam,nifi 
fola  ratione.  Loquendo  igitur  de  ifto  <r/7tf  exiftcn- 
tJa  ,  dico  quod  in  Chrifto  funt  duo  efti  exiften- 
tiz.  Illiid  probo  fic  :reiatio  non  potcftcirein 
iSta  t  nifi  fundamcntum  fit  in  zika  fibi  debito} 


fed  vnio  naturae  humanx  ad  Vecbam  fundatur  in  '"  ckrifi» 
naturahumana,vt  probacumcftprius:igicurctim  ^''"'  '** 
iftavnioeft  in  adu ,  tota  natura  humana  habec  cnM»"'(^ 
ejfiin adujillud ejji natucz humanx,vt  in  Vcrbo,  increat». 
non  poceft  ejji  Verbi ,  quia  fundarocncum  cft 
prius  nacura  relatione  :  fednatura  humana  nul- 
lum  efte  Verbi  habet  ante  vnionem. 

£c  ex  hoc  conficroatur  racio,prius  natura  ani- 
ma  intelledliua  pcrficit  corpus,quam  fic  tota  na- 
tura  aifumpta  :  igitifr  in  illo  priori  naturz  dac 
anima^^corpori ,  &  in  fecundo  inftanti  naturz 
eftiftavnio,&  non  pcr  hoc  deftruitur<;^natarc 
humanz,fcd  magis  confcruatur. 

Adhucalius  intcllcdus  pofiet  cfie ,  quod  non 
cftaliud  ejji  Chrifti ,  etfi  aliud  fit  ejfe  Vetbi ,  vel 
aliud  naturx  huroanz  ,  ficut  ctfi  in  Socratc  cfTec 
aliquo  modo  nouum  ej/i  manus  ,  non  camcn  no- 
uum  effi  corporis  ,  fic  licec  fic  nouum  r^nacurz 
humanz ,  non  propccr  hoc  in  Chrifto  eft  duplex 
efe  Chrifti. 

Dico  tamen  quod  nec  boc  eft  venim :  im^  in       S. 
Chrifto  eft  duplex  «jff  ,quorum  vtrumquc  cft  §lu»reChri- 
efe  Chrifti.   Caufa  auccm  quarc  non  cft  aliud  A*  '^**", 
efe.  corporis,cfto  quod  noua  pars  exiftar ,  eft  ifta,  ^^  ^^'^^ 
qa6d  Socraces  non  exiftic  encicacc  exiftenciz  j;,^^,,  „, 
manus ,  ficut  Chriftus  exiftit  exiftencia  naturz  cffe  yut 
humanz,&  cxiftentia  Verbi,cum  ibi  fic  commu-  {artti. 
nicatio  idiomatum :  idco  Chrifti  eft  duplex  efe 
exiftentiz,quorum  vtrumque  eft  efe  Chrifti,fup- 
poficum  camen  cftitaplenevnius  naturz,ficut  fi 
non  eftcc  altcrius  nacurz. 

Diccsjverum  eft  qudd  Chriftus  habet  duplex 
efe,(cA  vnum  cantiam  eft  fimpliciter  efe  eiu$;aliud 
autem  eft  ejji  eius  fecnndum  qfiid. 

Contr^:auc  intelligicur  illud  efe  fecundum 
^uid  pro  tanco ,  quia  non  eft  ejje  increacum ;  vel 
efe  fecundumf«iW,vc  diftinguitur  contra  if^fub- 
ftantiz:fi  primo  modo,  omnis  creataTa  habet  efe  t 

fecundiim  <]uid  pro  tanto ,  quia  non  habet  efe  i 
fc,  ficut  Dcus.non  ramen  pcopcer  hoc  ncgandum 
eft  eirc  fimplicicer  \  fubftancia.quia  quod  fecun- 
dumfecftaliquid.nuUicomparatum  cftens  'c- 
cundum  ^id,  fed  fecundum  fe  ,  &  fimplicitef» 
quamquam  non  fit  efe  fimpliciter,refpectu  illius, 
cui  comparacur  ;  ica  quod  fic  efe  pcrfcdiffimum, 
vcl  primuro  efe  eius:igitur  illa  exiftcncia  eft  fim- 
plicitcr,  quz  cft  cxiftcntia  Verbi ,  &  quz  eft  exi- 
ftcntia  naturz  humanz  ,  ecfi  cxiftcntia  nacu- 
rz  humanz  non  fic  priraum  efe  Verbi  ,  vel 
Chrifti. 

Si  incclligacur  efe  fecandijm  ^id  fecundo 
modo  ,  roanifeftc  falfum  cft  ,  quia  quod  vni 
eft  fubftancia ,  nulli  cft  accidens  rprime  Thyfi- 
corum. 

Ad  primum  principale ,  c6m  dicicar ,  ej/e  con-        9' 
fticuit  ens,dico  qu6d  in  concretis  non  eft  pume-   ■^''  argum. 
racio,nifi  numeraco  fuppofico ;  neque  in  ziie&i-  f"'^'^' 
uo,  nifi  numeraco  fubftanciuo.  Non  enim  fequi- 
cur:ifte  habec  duas  fciencias,igicur  eft  duo  fcien- 
tes.  Sic  nec  fequicur :  Chriftus  eft  habcns  duas  in  ttntrttii 
voluncaccs,igitur  eft  duo  volences :  nec  fequitur,  »•»  *fi  »"- 
habetduasexiftentias,igiturcft  duo  cxiftentcs.  J"*^^IJ^'^ 
Ncc  valet,habct  duo  f^,igitur  eft  duo  entia.Vn-  fufftfit». 
de  licct  fequatur:habct  <r^,igitur  eftcns;non  ta- 
men  fcquitur:habct  aliud  f^,igitur  eft  aliud  ens; 
fed  cft  fallacia  Confcquentis  propcer  ncgacio- 
ncm  inclufam  in  hoc,  arguendo  ab  alietateante- 
cedcntis,ad  alictatem  confcquentis.   Similiier 
arguendo  cum  didione  numerali :  duo  efje ,  igi- 
lur  duo  cntia ,  &  fi  func  duo  homincs,  igitur  duo 

animalia» 


444 


Lib.IlL  DiflinaioVI. 


Vnh  hyfi»fta' 
tic»,  omnlum 
ncbilijftm». 


Adtirtium, 

Vtrhum   tji 
aSus    tmi- 
nent  ,  non 
inf»rm»ns. 


1. 

AA  »rgum. 
primum. 

Sicundum, 


ConfirmMio, 


RtKfo  offof. 


X. 

J).Th»m.p.%. 
q.ly.art-l, 
Vnum  ,  & 
tnulta  imme- 
4int*  »f>f»fi- 
M. 


animalia  ,  gratii  raatcrix  fcquitur.non  gratii 
formac. 

Ad  aliud  ,  cum  dicitur ,  eft  pet  fe  vnum  ,  dico 
qu6d  maior  vnitas  potcft  efle ,  vel  quia  nobilior 
in  ratione  fua ,  vel  quia  cxcludens  maiorcm  di- 
ftindlioncm  vnitorum.  Primo  modo  eft  ifta  ma- 
xima  vnitas  natur*  ad  Verbum  inter  omnia  duo, 
quatdifFerunt  realiter ,  tum  propternobilitatcm 
cxtremorum  :  tum  propter  nobilitatem  modi 
vnionis.  Propter  nobilitatcm  extremorum,  quia 
vnum  extremum  huius  vnionis  eft  increatum: 
aliud  nobiliflimum  inter  crcaturas,  quantumad 
gratiam  ,  &  glcriam.  Ex  parte  vnionis,  propter 
afrumptionemjloquendo  tamen  de  maiori  vnita- 
tc  fecundo  modo,qux  cxcludit  maiorcm  diftin- 
(Slionem,  non  eft  ifta  vnitas  maxima ,  quia  vnita 
funtabfolutadiftinaarealiter. 

Ad  aliud,  dico  qucdadus  poteft  accipi  dupli- 
citer,vel  pro  adlu  informante ,  vel  pro  adu  cmi- 
nente.  Primo  modo  ,  Verbum  non  habet  ratio- 
nem  adus  refpcftu  natur*  humanc  ,  ncc  c  con- 
rra.  Secundomodo  loquendo  dcadtuemincnte 
cfficiente,Verbum  habet  rationcm  adus  refpedu 
naturaf.fed  ex  hoc  non  fcquitur  quod  dat  efe  na- 
turx  formalitcr ,  quia  cx  hoc  quod  efficicns  ha- 
bet  ctFe^tum  eminenier ,  non  cx  hoc  eft  a£li)s 
eius  informans. 


Qv  iE  S  T  I  O       II. 

VtrUm  Qorifiuijit  aliqua  duo  .<? 

h\eat.x.f,j.S.m.t.»rt.\.'D.T\\om.i.p.(j.ij.»rt.i.irhieq^l, 
mrt.i.  D.Bonauir/.t.f. i.Durand.jj.Gtbr.f.t.Suar.j.^. 
t»m.%,d,iT.fi{l,x.yiie^.d,jo.Scoi.in  Qxon.htc. 

V  6  D  fic ,  J .  Metaphy/tc.  text.  1 1.  Ad 

diftinftionem  fpecic,  fequitur  diftin- 

dio  numero :  naturx  in  Chrifto  dif- 

ferunt  fpccie,igitur  numcro. 

Item,Damafcenus,  cap.^^ ,  Totum  JignificatMm 

eJlnatHr^  ,  totus  efi  JigtiHm  perfont :  igitur  faltem 

cumdux  naturas  (intinChrifto,  Chriftus  crit 

duo  neutraliter. 

Confirmatur:  propter  vnitatcm  natura:  tres 
pcrfonx  dicuntur  vnttm ,  etfi  non  fnw.-igitur  fal- 
tem  potcft  aliquo  modo  dici  duo. 

Oppofitum.  Chriftus  ncm  eft  nifi  Deus,&  ho- 
rnoifcd  Deusefthomo,&  homoeft  Deusjigitur 
non  ponitur  in  numerum. 

S  C  H  O  L  I  V  M. 

Refutat  D.  Thofnam  ,  neganttm  pojfe  debere  cttnce- 
di  Chrifium  ahfolute  ejfe  vnum,  vel  duo ,  refellem,  & 
explicans  ^uod  fit  atf/olute  vnni  ,  &  non  duo ,  tieijue 
mafculine  ,  netpte  neutraiiter.  Habetur  ex  Symbolo 
^thanaf,  1 1 ,  &ex  Concil.  Chalced,  aSl,  j.  Gluinta 
Synod.  aSt. 8.  &/exta  Syned,  aSi,  1 1 . 1 8.  ,4dprimum 
pro  opinione  ,  habet  optimam  doElrinam  pro  redupli- 
catiuis  ,&  ad  ficundum  pro  conclufiuH.  vide  ipfitm 
in  Prior.qMtfi,  5  j . 

Dlcitur  ad  qua;ftionera  ,  qu&d  neutruro  eft 
conccdendum  de  Chtifto  abfoKuc  ,  nec 
qu6d  fit  vnum  cns,  nec  quod  fit  multa ,  fed  cum 
determinationc  eft  vnum  cns  fecundum  quod 
homo,&eft  vnum  cns  fecundum  qu^d  Dcus. 
Contii  citca  cns  idtm ,  &  ^uerfum  font  im- 


me{liata,&  vnum,8c  multa  :  igiturabfolute  Chri- 
ftus  eft  vnum  ens,vel  mulra  entia. 

Praeterea  ,  hic  tcrminus  numeralis  denorac 
quid  eft  per  fc  numeratum  fufficienter  :  quia  de- 
notat  fuftentatiuum  numcrari :  igitur  non  opor- 
tet  zddetcficundHm  ejuod  homo,  vt  dicatur  Chri- 
ftus  vnus.vel  duo.  Vnde  fi  dicatur ;  ifte  eft  vnus 
fapiens ,  fufficicnter  ponit  ly, f«««,fignificatam 
fuum  circa  jy  ifte.  Si  autem  dicatur  ,  eft  vnus  fa- 
piens ,  non  fufficienter  eft  diftum ;  igitur  fi  dica- 
tur:Chriftus  eft  vnus,  vel  Chriftus  eft  duo,  fuffi- 
cienter  declaratur  quid  denotatur  numcrari,  etfi 
non  explicatur,y?f«H</«OT  qued  homo ,  \e\fecundurn 
quod  Detu, 

Ideo  dico  qu6d  abfolutc  Chriftus  non  eft 
duo ,  nequc  malculine ,  neque  neutralitcr.  Non 
mafcuiine ,  quia  fecundum  Damafcenum ,  Chri- 
fitueftvntu,  cap.  Zi.  Neque  eft  duo  ncutralitcr, 
quia  Verbum  afiumpfit  naturam  ,  ideo  Verbum 
non  cft  illa  naturaifed  eft  homo  Chriftus  :igitur~ 
etfi  habeat  duas  naturas,non  taraen  eft  duo,quia 
non  cftverum  dicere  qu6d  Chciftus  eftnatura 
anTumpta. 

Contra  ifta  ,  ficut  dua;  natura:  funt  in  Chri- 
fto  ,  fic  erit  duo  entia ,  quia  Chriftus  fccundum 
qu6d  homo  ,  eft  aliquid ,  &  fecundiim  qu6d 
DeHs,aliquideft,&  non  idem  aliquid  ;  igituc 
aliud  quid. 

Item  ,  fecundum  Damafcenura ,  Chriftusnon 
eft  folum  Deus :  igitur  eft  Deus ,  &  aliud  qu^m 
Deus,cum  fic  Deus ,  &  non  folum  :  igitur  aliquo 
mododuo. 

Ad  primum  dico  quod  ifta  non  fuitdetermi- 
nmiChriftM  efi  aliquid  ficundum  <juod  hemo ,  anti- 
quitus ,  nunc  autcm  eft  concefta  &  approbata. 
Extra  de  Hareticis,cap,Cum  Chrifiu*, 

Dico  igitur  <\Mbil  ficundum  cjued  ,  duplicitet 
poteft  accipi.  Vno  modo  piopric ,  &  tunc  notat 
illud  quod  fequitur  efie  rationem  fotmalera 
inha>renti£  illius,quod  prxdicatur : vt  homo, 
fecundum  quod  albus  ,  videtur ,  vel  fecundura 
qaod  coloratus.  Alfo  modo  ,ficundumtjuod,  dicic 
fecundiim  vnam  rationem  tantum,  non  confide- 
rando  alias  rationes,  vt  cum  dicitur  fecundum 
quod  homojconfiderando  ipfum  prarcisc  fub  vna 
ratione.Et  fic  accipitur,y?<r««</«»»9«c</,indefini- 
tione  motus  ,  ciam  dicitur  :  Motm  efi  aSituenttf 
in  potentia  ficundum  tjuodinpotentia.  Non  enim 
denotat  ibi  fecundiin;  inhxrentiam  ;  quia  fi  fic, 
cuiudibet  entis  in  poteniia  efiet  motus  a£lus,  fic 
vult  Ariftoteles :  5»  iufiitia  efi  bonum,  ineo  tjuodbo' 
num,fii}uitur^uodefi  omne  bonum. 

Accipiendo  igitur  ly  ,ficundum  ^uod,  ^iimo 
modojdico  qudd  Chriftus  ,  fecundiim  qu6d  ho- 
mo  ,  eftaliquid ,  quia  inferius  eft  formalis  rario 
inhacrendi  fuperiori$,&  tunc  vheriiis  non  valet; 
igitur  fecundiim  quod  homo  ,  eft  idem  aliquid: 
quia  quodeftratio  inhaercntiae  fuperioris  ,non 
ex  hoc  cft  ratio  inhxrentiz  huius  inferioris,  n^- 
que  illius;  eftoqu6d  fuperius  per  haec  infcriora 
fufficientct  diuidatur,&  maxime  quando  talia 
funt  inferiora  per  accidens  ;  ideonon  oportec 
quod  Chriftus  fecundum  quod  homo  ,  fit  idem 
aliquid,quod  eft  fecundum  quod  Deus;nec  etiara 
aliud ,  quia  fi  fecundum  quod  homo  efTet  idcm 
aliquid  quodlibet  ,quod  eft  homo  ,  efiet  idem 
quid.Si  fecundum  quod  homo  eftaliud  aliquid, 
igitur  nihil ,  quod  eft  homo  ,  efiet  idem  aliquid. 
Si  accipiatur/?c«H</«»»  quod  ptimo  modo  ,  vt  di- 
cit  pra:cjfam  rationcm  *  fic  dico  qu6d  cft  idem 

aliquid 


Chrijlus  tien 
ijl  duo  m»- 
ftulini,  vit 
neutrnliter. 


5. 

OUtSi» 
frim». 


Sieunda. 


Adfrimttm. 


Notaprt  rt- 
duflifOtiuit, 
VidtScet.t. 
frier.J.iS. 


Qujeftio  1 1 1. 


44y 


Chrtfiut  fe. 
cnniiitm  quid 
homo ,  tfi  ide 
quod  ijt 
I)euf,  fptcifi' 
e»tiui. 


AdfecSJgm. 
Chtifti*!  ft- 
lui  DeU4noH 
felitm  Deue, 
<^  qu/iref 


Not*pro.tX' 
elHfiuu. 


Ai  arg.l. 
frittcipal». 


Adfeeiium. 


aliquid ,  quia  illud  aliquid  ,  quod  eft  homo ,  & 
qaod  eft  Deas  ,  cft  idem  aliquid  :  fed  noii  fequi- 
tur  ifto  modo  >  Cliriftus  fccundum  quod  homo, 
eft  DcuJiignur  humanitatc  cft  Dcus;quia  in 
ilta  tenetur  quod  huoianitas  cft  ratio  formaiis, 
quia  eft  Dcns,&  hoc  vi,  ac  cfficacia  conftrudlio- 
nis  ,  fed  in  ifta :  Chrifim/ecundum  ejuod  hom»,  efi 
DtM,  permittitur  quod  iy  ,/ecun4um  ijuod,  veda- 
plicet  vnara  rationem  tantiam  ,  &  fic  potcft  hoc 
vcrificari, 

Ad  aliud  de  Damafccno  ,  dico  quod  Chriftus 
cft  folus  Deus  ,  fed  non  folum  Dcus :  ahtcr  cnim 
additur  didio  exciufiua  fubicfto  ,  &  pra:dicato, 
quia  cum  additur  fubiedo.addit  prxcifam  men- 
iuram  prxdicati  ad  fubiedum  ,  fic  quod  nun- 
quam  jptxdicatum  excedit  lubiedlum.  IdcA  cx 
partc  fubicdi  non  excluditur  nifi  illud  ,dequo 
nullo  modohic  dicitur.  Idco  ficut  diccndo:  tan- 
tum  Sorrdtes  currit  ,  non  cxcluditur  album  ,  nec 
c  contri  ,  fed  ex  parte  prxdicati  cxcludit  quod- 
libet ,  quod  non  eft  formalitcr  praedicatum  ,  vt 
eft  fyncatagorcma ,  non  camen  aeque  propric  ad- 
dicurpradicatOjficut  fubicdlo,  ^/w;  igitur  fic 
detcimJnato  fubicdo.quod  fit  AiGc\ofili«  hotno^ 
videiicct ,  non  cxcluditur  Deus,  nec  aliquid ,  dc 
quo  poteft  dici  fubic£kum,dicendo  efi  homo.  Sed 
fic  dicendo  ,  Chriflm  efl  filum  homo  ,filum  cxciu- 
dit  quodlibec  ,quod  non  eft  homo  formaliter. 
Sed  poteft  dioi  fccundiim  Damafcenum ,  ca^.%-;. 
vbi  dicit  qu6d  Chriftus  non  ert  tancum  homo, 
fed  hic  potcft  elTe  relacio  ,  vel  ad  habcns  natu- 
ram ,  vcl  ad  nacuram.  Si  primo  modo,fic  eft 
falfa,  quia  fic  Chriftus  cft  tantum  habens  na- 
turam ;  vcl  potcft  cfTe  relatio  ad  naturam  ,  &  fic 
cft  vcra.  Chiiftus  cnim  non  eft  natura  humapa, 
fcd  rantum  habens  natutam  humanam  eft  Chri- 
ftus :  Chriftus  camen  non  cft  habcns  folum  natu- 
ram  humanara.  Et  per  hoc  patec  quod  cft  totuSy 
fgd  non  totum  formalitcr  ,  S^filta ,  fed  non  filum. 

Ad  primum  principale,  dico  quod  duac  natura: 
numero  funt  in  Chrifto  ;  fcd  ex  hoc  non  feqiii- 
tur  quod  Chtiftus  lit  duo  numero  ;  quia  non  eft 
verum  diccrc  qu6d  Chriftus  cfTet  naiura  huma- 
iia  ,  licet  fit  homo  :  vnde  licct  materia ,  &  for- 
ma  finc  in  compofico.non  tamcn  cft  compofitum 
matcria,ncc  forma;ncc  homo  anima.nec  corpus. 

Ad  aliud.dico  quod  fi  fint  duo  in  Chrifto  neu- 
traliicr  .nontamcn  fcquitiir  quod  Chrifhis  fic 
duo.cumncutrum  illorura  dicatur  de  Chrifto. 

Adaliud  patct  pcr  rationem. 


III. 


ft 


Q_y  iE  s  T  I  o 

^ujdtenendum  de  ofinionihuj  quorun- 
dam  hic  .<? 

Alenf.  i.p.q.e.m.r.  «rr.j.  D.Tliomas  j.^.f.t.  «r/.^.  ^Ait 
q  t.»rr  3.D  Bopauentura  «rf.i.^.i.Rich.irdus  «r/.t.j.}, 
Durand.j.j.Gibticl  ^.^.«rr.j  Alm,  q.i\.  Maifilius^.i. 
Hi  viiicntur  negarecompofitionero  in  Chrifto  proprie. 
Suarez  ^.f.tom.i.difp  7  feS  ^.^ -i.i  feli  i.  Vafq.  dijp.ie. 
oppoficum  pcobanc.Scocus»»  Oxon  hic. 

^^^  Vsritur  tcrrio  de  tribus  opinionibus  iii 
iSi^jk  litcra  ,  qua:  fic  tcncnda  in  Vcrbo  adb- 
'^>tsi  mentenaturam  humanam.Opinioquae- 
dam  ponit  quod  cx  anima,  &  corporc  conftitui- 
tur  quidam  homo  ,  &  non  concurrit  tcrtia  nacu- 
ra.  Sccund6,qu6d  iftcquidam  homoaiTumicnra 
Vetbo,  Terti6,qu6d  propcer  maxiraam  vnitatcra 
Scoti  oper.  Tom.  XI. 


aftumptionis ,  verum  eft  dicere ,  hoc  cft  hoc.  £t 
quarto  fequitur  ex  hoc,qu6d  Chriftus  cft  duo. 

Secunda  opinio  ponit  coniradidoriam  pri-  Seeund». 
vax.  Et  in  hoc  quod  dicit  quod  ex  anima  &  cor- 
porc  eonftituitur  quidam  homo ,  &  in  hoc  quod 
ifta  ponir  quod  anima  &  corpus  Sc  tertia  natura 
concurrunt  ad  vnam  perfonam.  Similiter  dicit 
quod  ifta  faciunc  pctfcnam  corapofitam  ,  qua 
ante  incarnationcm  fuic  fimplex,  &c  poft  incar- 
narionem  fuic  compofita,&  ifti  habenr  d'cerc 
quod  vna  pcrfona  non  eft  alia,fcd  fubfiftit  in 
alia,  &  non  deber  dici  pcrfona  diuina  fafta  abfo- 
huc,quia  non  nifi  cum  detctraiiiationc,  fic  :  Fer- 
humfaSiumeficaro,ve[homo,Sc  dicunt  quod  Chri- 
ftus  cft  vnum  quid. 

Tcrtia  opinio  conttadicit  prima;  in  hoc,  quod  Tertia. 
negat  horainem  qucndara  ;  negat  etiam  fecun- 
dara  opiiiioncm  in  hoc  ,  quod  dicit  aliquid  cire 
compofitum  cx  his,quia  iftaptxdicacio ,  Chrifltu 
eflhomo  ,  vcl  Verbum,  (o\\im  eft  habicualis,&  non 
formalis.  Vnde  Chriftus  cft  homo  ,  fecundiiin 
habicum.  Ad  hoc  cft  audloricas  Apoftoii ,  ad 
Philipp.i.  HaifituinHentM  ht  homo.  Et  Auguft.lib. 
83.qq.5jj. 

SCHOLIVM    I. 

Oflendit  primo,centra  tertiam  epimonem,ex  anima 
&  corporeChrifHfaSlumfuijfe  vmm  perfi  ,alio^Hin 
in  tridHo  fuijfet  homg  ,&  natura  humana  in  Chrifio 
fuiffet  imperfiElior,quarn  in  aUis.Secundo,rffe  errorem 
dicere  cjuod  Chrifttu  ficunditm  ejuod  homo ,  non  eft  ali" 
tjuid,  Tertio,falfim  effe  c^uod  hxc  eft pr&dicatio  fecun- 
dum  habitum;Cl\ri{ias  eft  homo:^«/<i  nullafiibftan- 
tiafie pradicatur.  §^arto,  contraprimam  opinienem 
docet ,  hominem  mnajfumi,  ^uia  includit  perfinalita- 
tem,&  explicat  authoritates  in  oppofitum. 


SEd  tertia  opinio  cft  ircationahilis.  Quia  fi  ex 
anima&  corpore  non  fit  cfTentialuer  vnum: 
igitur'2qualitcr  fuit  Chiiftus  homo  in  triduo 
mortis,ficut  antc,&  poft,  quiafi  non  plus  rcqui- 
ritur  ad  hoc  qu6d  Chriftus  fit  homo  ,ni(i  vnio 
Verbi  ad  animam  &  corpus  ,  cum  Vcibum  ifta 
nunqiiam  derchquifTec ,  poftafrumptionem  fem- 
pcreirct  adu  homo, 

Item  ,  anima  nata  eft  perficere  corpus ,  &  cor- 
pus  natum  pcrfici  abanima  :  igiturnon  reraane- 
bunr  pcrpetuo  feparata. 

Iccm  ,  natura  humana  in  Chrifto  cfret  iniper- 
fcdiorquam  in  alio  homine;  quiain  alio  homi- 
re  nonfoliim  fiint  paites  ;  fed  exillis  ficper  fc 
vnum. 

ItciTi,quod  vltimo  dicitur,fciliccr  quod  Chri- 
ftus  fecun Jum  quod  homo ,  non  cft  aliquid  ,  eft 
crror.  Extradeht,reticis,c.Cum  Chrifliu. 

Item,fubftaiicia  non  prasdicatur  lecundtim  ha- 
bitum,  quiaimpoffibilc  eft  quod  ilhid,  quod  eft 
quid  in  fe,non  prxdicet  quid  ,  de  quocumquc 
prxdicetur,etfi  non  in  quid  ;  quia  (\  dico  ,album 
eft  homo ,  homo  prardicat  quid  ,  ctfi  non  pridi- 
cetur  in  quid  de  albo  :  igitur  Chrifitu  efthemo, 
praedicat  quid  :  non  igitur  cft  ibi  pridicatio  ha- 
bitualis ,  ita  quod  homo  rcfpedu  Chrifti  fe  ha- 
beat,vt  habitus. 

Item  ,  ficuthabitusmutatur,  fic  miitatitrha- 
bituatiopafnua;iilc  enim  proprie  dicitur  habi- 
tus  ,quicft  interhabencem,  &  rcm  habiram  :& 
illudmacatur  vtplurimtim  ,  &  non  habitus  in  fe, 
fecundum  abfolucum,  neque  habituatum.  Sic 
P  p  natura 


t. 

Si  ex  ar.itna 
(^  ttrpore 
nm  fit  vnum, 
Chriftui  fuit 
homo  in  tri' 
duo  mortit. 


Chriflui  efl 
hemo,  nen  e/l 
p'tdicatio 
h»bitudi$. 


5- 

Hiibituitil 
pnftua  efi 
hnbitue. 


ftd/uya  ant* 
fffumftionem 
9»»  ffl  homo. 


4. 

OlfieBie. 

An  nMur» 
*S'  poftfine 
•vlltt  ferfon»' 


Conjirmtdo. 


Chri/lw  »»• 
gfi  propril 
eompofitu* 
ex  du»hH* 


Chrljitu  mn- 
gix  proprit 
vntu  ,  o^HJtm 
vutm. 


446         Lib.III.  DiftinaioVII. 

natura  humana  habicuatur,&  non  Vcrbum ,  nifi 
fcciifndum  rauonera.  Ncc  tamcn  oportec  vniucr- 
faliter  qiiod  terminus  habitudinis  mutctur  fe- 
cundum  rationcm  ,  ex  hoc  quod  terminus  cft,  vt 
patct  vniucrfaliter  dc  pcrfonis  diuinis. 

Item  ,  ptima  opinio  non  tcnetur  quantiim  ad 
hoc  ,  quod  dicitur,qu6d  anirna  &  corpus  confti- 
tuuntqucndam  homincm,vt  hunc;  quianoneft 
pcrfona  priii*  quam  aftumitur  :  vt  declaratum  eft 
priiis  ;  neque  quantijm  ad  hoc,  quod  dicit  fecun- 
do  ,  quod  pcrfona  diuina  alfumpfit  hunc  homi- 
nem  :  quiaaftlimens  non  cft  aftiimptum,&  hic 
homo  eft  Dcus.Omncs  igi  rui-  au6toritates  Augu- 
ftini  ,  in  quibus  vult  qu6d  Vcrbum  alfumit  hunc 
hominem ,  explicaiida:  funt  fic  ,  vt  ipfe  loquatur 
accipiendo  hunc  hominem  a  toto  pofitiuo  ,per 
quod  cft  hic  homo.  Ideo  dico  quod  propric  ho- 
mo  non  fuit  aifumptus :  fcd  natura  humana. 

Contra,  prius  anima  informat  corpus ,  quam 
totum  airumitur  a  Vcrbo  ■,  igitur  tunc  cft  fuppo- 
fitum  perfonatum  propria  pcrfonalitatc;quia  fi 
non  ,  fed  folum  perfonabile  :  igitnr  ,  cum  pri- 
mum  poflit  abfolui  a  pofteriori ,  fi  Deus  fic con- 
fcruarct  animam  in  corporc  pcrpetuo  indepen- 
dcnter  ab  omni  pofteriori  natura,nunquam  cftet 
perfona  propriapcrfonaliratcquia  qua  ratione 
in  vno  inftanti,  &  in  alio  ;  quod  eft  contra  prius 
yi(fla,quia  fibi  dereli(fla  ftatim  pcrfonatur  perfo- 
nahtatcpropria. 

Et  confirmatur ,  quia  totum  aiTumitur ,  quod 
pofitiuc  requiritur  ad  perfonalitatem  propriam, 
led  cum  hoc  habeat  duplicem  negacioncm  dc- 
pcndentiae  adualisj&aptitudinalisjin  illo  priori 
naturae,antequam  fit  vnio  ad  Verbura,  ncutro 
modo  dcpendet ,  quia  non  adu  dependet ,  ance- 
quam  aftu  aftumicur :  igicur  cft  pcrfona  in  priori 
natura,  qukm  aftlimitur. 

S  C  H  O  L  I  V  M     II. 

Do&or  putat ,  Chrl/lum  non  ejfe  proprie  compojt- 
tttm^aUotjmn  n»n  efifit  Dem^  ne^ite  hemo,  tamenfknt  tH 
to  vere  dm  naturs,  ,necfiejfet  ibl  vera  compofitio.  Ita 
DoBorcs  citaci,  &  efl  commmit  veterttm ,  ne^ne  atiud 
volttnt  Concili-i,&  Patres  ajfercntes  hic  dari  compofi- 
tionem.^uam  f^erbum  habere  diioi  naturas ,  &pofi  in- 
carnationem  non  manere  cumfimplicitate  vnitu  natu- 
ra,ficut  antefuit.  Frnfirk  certe  recentiores  aiias  mira- 
bileshtccogitant  compofitiones, 

SI  in  fecunda  opinionc  intclligatur  pcr  com- 
pofitionem  ,  quod  funt  ibi  iravere  duacnatu- 
ra: ,  ficut  fi  eiret  compofitio  naturarura  ,  &  qu6d 
pcrfonaita  verc  haber  diio  ,  ficut  fi  elfct  compo- 
fita,  verus  cft  intellcdns  ,  tamcn  non  cft  ibi  vcra 
compofitio  ,  quia  fecundijm  Damafcenum  49. 
cap.  SiChriflnieJfet  compofitns  ,ne>jtie ejfet Detu,ne- 
quehoma  ,  cuni  tamen  fit  vtrumquc  ;  ficuc  homo 
non  cft  ncque  anima.neque  corpus :  quia  ex  his 
componitur.Eccijm  dicitur.j.cap.quod  vnaper- 
fonanoncftalia,  fcd  in  alia  fubfiftit ,  vcrum  cft 
fub  hoc  intellc{ftu  ,  quod  perfona  manens  pcrfo- 
na  non  cft  alfumpta  ,  fed  natura  humana  depcn- 
det  ad  pcrfonamdiuinani.Etquod  dicitur  poftea, 
qnod  perfona  diuina  non  eft  fada  abfolutc  ,  fed 
fccundum  humaniratem  ,  vtrum  eft.  Similircr 
quod  dicitur  vltimo  ,  quod  Chriftus  eft  vnum 
quid  ,  vcrum  eft  ;  magis  tamcn  proptie  dicitur, 
quod  Chriftus  cft  vnus. 


DISTINCTIO     VIL 

Q^  ^  S  T  I  o       I. 

Vtmm  hteeJit<T^eraiDcus  cft  homo? 

D.Thom. }  p.<f. 1 6.»rt. i.crhic ij. i.<if/.  1. D.BoDauent.4r/. i . 
f  t.Richard.j.i.  Gabr.j.i.  «rf.t.Suar.  }.»,  tom.i.d.%%. 
fea.i.Vi{q.i.f.d.6y  " 

Irca  fcxtam  diftinftioncmquz-  j 

ritur  primo  :  Ftritm  h<tcfit  vera,   Argum.i. 
Dcus  cft  homo  ?  Quod  non.In  di- 
uidentibus  ordinatis  prima  diui- 
dcntia  maxime  diftant  ;  fed  fini- 
tum,&  infinitum  funt  prima  diuidentia  ens :  igi- 
tur  prxdicatio  vnius  de  alio  cft  impoflibilisiigi- 
tur  hominis  de  Deo. 

Iccm  ,fecundo  Tepic.  cap.^.  idem  non  prasdica-  seeunditm. 
tur  denominatiue  &  in  (juidde  eodem  i  fed  homo 
prasdieatur  denominatiuc  de  Deo  fccundum  Da- 
inafcenam  eap.^i.  &fecundum  Cafliodorumy«- 
per  Pfalmos.  igitnr  dcbet  dici  Dcus  humanus,  & 
non  horao. 

Item, fi  homo  prasdicatur  de  Dco,autdicit  Tertium. 
aliquid  abfolutum,  aut  relationem  ?  non  rejacio- 
ncm,quia  quod  ad  fc  dicitur ,  rcfpcftu  nuUius  di- 
cit  rclationcm.Si  abfolutum;igiturcft  commune 
tribus ;  igitur  ficut  ha:c  cftconccdenda ,  Detu  efi 
homa,Ua.  &  i(ia,Pater  efl  homo. 

Oppofitum.  loannis  primo :  Vtrbum  carofa-  cotitri, 
6lumefi. 

SCHOLIVM    I. 

Declarat  primo  caufkm  veritatis  huitti  propefitio- 
nii  ,  Deus  cft  homo  :  ejfe  mediatam  per  hanc  ,  Vcr- 
bum  cft  homo.  Secundo  ait ,  nt^ue  hanc  effe  imme- 
diatam  ,fidfiipponere  aliam  eontingentem  lumine  na- 
tttra  non  cofnojcibilem  ,  ^uin  alterum  extrernum  non 
potefl  naturaliter  cognofii  infe.  Illa  vidttur  effc  hic: 
Deus  vult ,  ^«1«  efi  prlma  omnium  comingentium, 
Tertio  ,  declarat  hanc :  Ver bum  eft  homo  yfjfe  for- 
mdem,non  identicam,  alias  daretur  procejfa. 

AD  quxftionem  dico  ptirao  ,  declarando 
qux  fit  caufa  vcritatis  huius ,  Df*«f/?^(5»»9.  * 

Secundo ,  quomodo  Verbum  eft  homo  ?  De  pri-  ^'  ntuper' 
mo  ,  terminus  femper  ponit  fignatum  fuum  in  identitatem 
orationc,  &  fic  inccllc£tus  componens ,  ipfum  txtnmcrhm, 
componic  cum  alio  pro  fignificato  ;  non  tamen 
fempcr  eft  i^entitas  primo  ad  fignatum,cum  pro- 
pofitio  afftrmatiua  cft  vera ;  quia  Ci  fic,  runc  dice- 
rcturdequolibet  ,in  quo  faluatur  fignificnrura 
illius  ,  de  quo  dicitnr  :  igitur  potcftcire  vnio  rci 
alicuius,  in  quo  faluatur  fignificatum.    Sic  cft  in 
propofitp.  Solum  cnim  eft  vera ,  quod  Verbam 
cft  homo. 

lUud  confirmatur  per  rcgulam  communem 
gcneralcm  ;  quando  propofitio  eft  primo  vera 
proptcrhoc,  quodeftidentitas  primoad  fignifi- 
catum  cxtremi  de  extremo.nunquam  eft  illa  vera 
proprcr  aliam  caufam  veritatis  :  quando  vcro  eft 
vcra  ,  quia  cft  identitas  ratione  alicuius ,  ih  quo 
faluatur,tunc  babeccaufam  veritatis  aliam;ficcft 
in  propofito  :  habet  cnim  hanc  caufam  veriratis, 
quia  Vcrbum  cft  homo. 

Secundo  dcdaro  quomodo  ha:c  eft  vera, 
ycrhttm  rfl  hoim  ,  &  dico  quod  non  cognofcitur 

cius 


I 


Quseftio  I. 


447 


ciiis  vctit.is  pei"  rationcm  nataialem  ;  qiiia  ifta  cd 

comingcns, f^erbum e/ihow.},  (*c  qiixlibct  coiuin- 

gcns  auc  c(t  mcJiata,  aut  iininoJiaca :  rtacui  enim 

eil  in  piopofitionibus  concmgcntibus,  quia  inter 

Vctbum   cd  illaseft  ordo  pcrfe.    Igitur  opoitec  poncre  pri- 

homotpropc-   mum,  illud  non  poteft  etre  propofitio  ncccllaria, 

Jiuo  fonttn.  qyjjj  gj^  nccelfacio  non  fequiuu  contiiigens :  igi- 

CoU  fidt  t€-  '""^  oporccc  ftare  aJ  contingentem  immetiiatam, 

ninii*.  S\  autcra  ifta  ,  Ferhum  efi  bomo  ,  cft  mediata ,  non 

cognofcitur  certitudinahter  ,  nili  ex  immcdiaca. 

Si  autem  cx  immediata  non  cognolcitur  certitu- 

dinaliter.ficucme  federc,nifi  ex  intuitiua  notitia 

cxtrcmorum  ,  &  vnionis  eorum  :  fed  de  Verbo 

non  habet  viator  cognitionem  intuitiuam,fcd 

tantum  abftradiuam :  igitur  non  poteft  viator 

habere  cognitionem  huius  propoficionis  vers, 

P^erbHm  eji  ^o»Jff,incuitiuam. 

Ex  hoc  habetur  quod  veritas  huius  fola  fidc 

tenenda  cft ,  vcl  declaranda  ex  credito  magis  no- 

to  fic :  omne  fuppofitum  fubfiftens  in  aliqua  na- 

lura  eft  talc  fecundum  illam  naturam  ;  fed  Vcr- 

bum  eft  fuppoficum  fubfiftens  in  natura  huma- 

na ;  igitur  Verbum  dicecur  homo.  Maior  ptopo- 

ficio  cft  Mccaphyficalis  ;  fcd  minor  eft  crcdica, 

quia  Vccbum  fubfiftcns  in  natura  humana ,  cft 

dans  perfonationem  naturx  humanx. 

.  Tertio  declarandum  de  pradicato  huius  pro- 

^Qi\uovi\%^erhumefihomo,iax.o  quo  accipitur  ?  aut 

pro  forma  ,  aut  pro  fuppofito  ?  Dicitur  quod  po- 

tcft  accipi  pro  fuppofico,  ica  qu6d  cft  fcnfus.rir/'- 

hnm  tft  homo ,  hoc  eft ,  Verbum  cft  fuppofitum, 

quodcft  homo. 

7»  h^t  Deas       Contrk ,  quxro ,  in  ifta ,  Verium  efl/uppofuHm, 

eft  homo,      f «o*^  fft  homo ,  aut  accipitur  homo  pro  natura  hu- 

frtiicMHm^    mana  formaiicer,aut  pro  fuppofito?Si  primo  mo- 

non  fuppomt  Jq  ^  p^jj  rationc  ftandum  in  prima.    Si  fecundo 

fro  fuffojt  0.  j^gjg  .  jjjjm-  ^j.  dicendo ,  Verbum  tft  fufpojitum, 

quod  fuppofiturn  eft  homo ,  quzrendum  eft  pro  quo 

fupponit  homo  ,  &  tunc  erit  procefius  in  infini- 

tum,nifi  ftetur,vbi  homo  pro  natura  humana  for- 

nialiter  accipitur. 

Item,pra:dicacio  fuperioris  de  inferiori  eft  for- 
nialis,  &  natura  de  fuppofiio  eft  formalis :  &  non 
tantiam  pcr  identicacem :  non  igicur  fupponic 
ibi  homo  pro  fuppofico.quia  talis  non  eft  fupa  io- 
ris  dc  inferiori.  Ideo  dico  qu6d  praedicac ,  quod 
fignificat  .nontamen  prsdicat  humanirarcmin 
abftraAo,quianec  fichomo  fignificat,fednaturam 
humanam  fub  modo  concernendi. 

SCHOLIVM     II. 

DecUrat  hanc ,  Deus  cft  homo  :  fton  ejfe  ^rtdica- 
tionem  ejfentialem  ,  neijue  accidentalem.  Putat  tamen 
reduci  ad prtdicationem  accidentis.tjuia  non  eflCene- 
rU,Difliremut,Speciei,vel  Propry.Ita  D.Bonauentura 
dift-^-^Jutft.i.  drhtctjUdft. I . art.i.  Marfil.^.  ^.j.ad 
auintum.Gabritl  hic  qutft.  i  .dtJf.  i .  &  omnts  Scotifltt, 
qui  tenent  hanc  non  effe  pro^ofitiQntm  ptrfi. 


Vtrum  homo 
frtdicMur 
dt  Dto ,  vt 
jptciei ,  vei 
qifmodo. 


ft 


QVarto  declarandum  eft  quomodo  accipi- 
cur  piasdicatum  comparacum  ad  fuppofi- 
cum,fi  prxdicecur  vc  Genus,  vel  Specics,  vcl  ah'- 
quid  aliorum  Vniuerfalium,&  ficut  aUquod  prx- 
dicacorum  dequacuor  przdicatis  :  videtur  qu6d 
eft  pracdicatum ,  vc  fpecies  ;  tum  ,  quia  vniuocc 
prxdicatur  de  Vctbo  ,  &  de  Petro  ;  tum  ,  quia 
pra:dicatur  de  eis  in  ^itid,Si  fpecies  eft  ,  tjuapra- 
dicatur  de  pluribM  differentibm  numero  ,  in  to  quod 

<jUtd, 

Scoti  oper.  Tom.  X I. 


Dico  tamcn  quod  aliud  eft  prxdicare  ^uid, 
&  pracdicari««^«»W;  fola  cnim  fubftantia  prxdi- 
cat  tjuid,  fcd  quodlibet  prsdicatur/'«  ^uid ,  quan- 
do  eft  quid  fuppofiti ,  de  quo  pra:dicatiir  ,  non 
tamen  praedicat  ^wW.  &  fic  inomni  genere  eft 
^a/<i,z.Mciaphyf  Sic  dico  in  propofico  ,qui.d 
prasdicatum  potcft  elfc  in  fc  fpecies  ,  &  non  pra:- 
dicari  vc  fpecics  fuppofiti ,  vt  ciim  dicitur,  album 
efthomo.  Specics  igitur  prxdicatur  perfc&in 
quidAe  indiuiduo,cuius  ell  fpccies,non  fic  horno 
de  Verbo  ;  tum,quianon  includitur  pra^dicatum 
in  fubiedlo ;  tum,quia  ifta  non  cft  per  fe ,  Logicc 
loqucndo. 

Ifta  igicur  prardicacio  non  cft  clTeiicialis  ,  prc- 
pcec  duas  caufas  prxdiftas ;  nequc  accidencaiis, 
quia  neucrum  exrremum  cft  accidens  ;  fed  cft 
prsdicatio  media  :&  dicitor  vnio  fubftantiahs, 
non  fccundum  phancafiam  ,  fed  vera  fecundiim 
Damafcenum  ,  cap.jp.  Eftigiturifta  habitudo 
pr^dicati  ad  hoc  fubiedum,  alia  ab  eireiltiaU ,  & 
accidentali ,  de  qua  loquicur  Logicus  ,  &  poceft 
rcduci  adprsdicacionem  accidcncis  dc  fubiedo, 
nonaucem  ad  pratdicationcm  cirentialem  ,pro- 
piercaufas  didas. 

Dices,  intentio  accidcntis,  de  quo  loquirur 
Logicus,nonapplicatur  nifi  ad  rem. 

Dico,  quod  longc  aliud  cft  loqui  de  accidcnte 
apud  Logicum,  &  apud  Mctaphy  ficumj,  quia  ac- 
cidcns  apud  Logicum  cft  intentio  fccunda;fed 
accidens  apud  Metaphyficum  eft  res  primx  in- 
tentionis.  &  licct  eommuniter  intentio  fecunda 
non  fundctur  nifi  in  re  primx  intencionis,camen 
non  tepugnatincentioni  fecunda: ,  poftc  fundari 
in  alio,  quam  in  accidente  Metaphyfico. 

Quinto  declarandumeftdepracdicationc.  Vi- 
decur  quod  ifta  pr£dicatio  fit  per  accidens;D;M 
tfthomo  ,  vel ,  Vtrbum  eft  homo ;  quia  talis  vidctur 
cftc  habitudo  extremorum  ad  inuicem,  qualis  eft 
in]praedicatione  per  accidens,  cum  |ptopofiiio 
non  fic  neceilaria. 

Contrarium  videtur  quia  przdicatio  per  acci- 
dens, j.Metaphyfic.  vel  eft  accidentis  de  fubicdo, 
vel  e  contra,veI  accidentis  dc  accidente.Ifta  pr«~ 
dicatio  nulla  harum  eft. 

Dico.qnod  ficut  apud  Metaphyficum,  &  apud 
Logicum  aliter  accipitur  accidens,  fic  ens  per  ac- 
cidens  apud  Metaphyficum  dicitur ,  quando  ex 
duobus  non  fit  pcr  fc  vnum  :  fed  Logicus  dicit 
ahquid  pcr  accidens ,  quando  in  fubiedlo  non  eft 
ratio  prxdicati ;  &  pct  fc,  quando  in  fubiedlo  eft 
ratio  prardicat*! ;  vnde  apud  Metaphyficum  raiio- 
nale,  &  animal  ex  quo  faciunt  vnum  pcr  fc ,  non 
dicuntur  per  accidens  vnum  ,  quia  non  faciunt 
vnum  per  accidens  apud  Metaphyficum  ;  tamen 
apud  Logicum  dicitur  ifta  per  accidens,  rationale 
eftanimal ,  ac  fi  nuUum  vnum  pcr  fe  faceret,  quia 
vnum  non  includit  pcr  fe  rationem  alterius.  Lo- 
gice  igiturloquendo  jiftaeftperaccidens  :  Ver- 
bum  eft  homo ,C[m3.  com^iTznAo  ad  intrinfcca,  non 
cft  in  fubicdo  ratio  prsdicati. 

SCHOLIVM     III. 

Hm  ,  Chriftus  cft  homo  ,  non  eft  omnino  per  ac- 
cidens  ,  qitiafiihie£lum  includit  prtdicatum  ;  nec  om- 
ninoper  fi  ,  c^uia  fuhieEittm  non  eft  perfi  vnum  Logi- 
ce ,quiaeius  partts  funt  diuerfi  tjuiditates  ;  igtturme- 
diomodofihabet.  Nec  regulanda  eft  htc  prtdicatio  ad 
regulam  .Ariftotelii,cui  ignotafuit  vnio  hypoftaticajn 
quafundntHT. 

P  p     z  Scxt6 


Vrtdieart 
quid  ,  dy  in 
quid  ,  dife- 
rnnt. 


6. 

Dcus  cfl:  ho- 
mo   ,  non  ejl 
frtdieatio 
ejjen'ialu, 
nte  aceideit' 
talit. 


AeetdeHtii 

duplex  eft 

genHt. 

Vna  fecund» 

iuttniio  non 

fundatur   in 

alia. 


'Ens  per  aeei- 
dtns    Meta- 
phyfice  (^ 
Logice. 


jfnimMleft 

ralionale, 
non  tfi  fer  ft 
Logice  ,   ftd 
Meffhyfici. 


448 


Lib.III.  DiftinaioVII. 


DifftrHtJt, 

Chrirtus   eft 
homo,  <^ 
D  uscfl  ho 

(TIO  ,  ^^HO- 


Cbrljlta  eft 
h-  mo  ,  an  (it 
prscdiCJtio 


Atl  primum 
friiicipali. 


Aiff&dum. 


Ad  tertium, 

An  omHt  »b- 
fcli4tum,quod 
vniferfont, 
etnueHit  ,  J^ 

aliu  i 


SExto  vtdcndum  cft  primt:»  de  ifta ;  ChriFitu  efl 
^oOTo/iuid  pra-dicat  ly  homo  ?  Secund6,  an  haec 
fit  veraper  fc,  vel  pcr  accidcns?Dico  quod  fimilc 
cft  dc  i(id,Chriflui  cft  homo,Sc  dc  iAi.Dfiueft  homo, 
qiiantum  ad  prxdicationem  ,  qu6d /w»ww  fecun- 
dum  rationem  formalcm  pracdicatur.  Scddifli- 
mile  vidcturin  hoc,qu6d  hic  vidctur  przdica- 
tio  fpecici  de  fuppofito  ,  &  videtur  qu6d  ifta  cft 
per  (c  ,  Chriflm  e/i  homo  ,  quia  Chrifliu  cft  nomcn 
fiibfiftentis  in  natura  humana,  fccunduraDama- 
fcenHm,f<«^.49.  Igitur  ifta  videtur  hic  pracdicatio 
fpecici  dc  fuppolito.ficut  in  \^i,PetrMeflhomo,ic 
runc  eflct  ita  per  fe. 

Dico  tamcn  qu6d  non  inucnitur  in  crcaturis, 
quod  idcm  fit  fiippofitum  duarum  fpccierum. 
TAmen  fi  Michacl  ciret  in  duabus  fpeciebus ,  ita 
quod  fiippofitarct  alicnam  naturam  ,  poiret  dici 
Clfc  in  vtraque  fpecie.licet  non  vt  m  vna,  eflet  in 
a!ia.  Sic  dc  pcr  fe  rationc  Chrifti  eft  homo,S<  Ver- 
bivn.  Et  tunc  prxdicatur  homo  dc  Chrillo  praidi- 
cutionc  fpccici  de  fuppofito  ,  licct  non  rationc 
torius,quod  impottat  Chriftusj&fic  vidctur, 
qu6H  verior  eft  Logicc  ,  Chriflm  efl  homo ,  qukm 
iiU  ■,rerbumeflhtrno  :  &  fimilitcrcft  magis  pcrfci 
non  tamcn  omnino  pcr  fe,  ficut  fi  importaret  na- 
ruram  humanam  tantum  ;  quia  fecundum  Phi- 
lofophum  ,  qiiinto  Metaphyf.cap.de  falfo  ,  Ratio 
in  fefalfa ,  de  nullo  efl  z/.  •  3 ;  igitur  quod  non  cft  in 
fe  pcr  fe  vnum  nuUi  cft  pct  ie  vnum  ,  necper  fc 
idem  ;  fed  Chriftus  non  importat  pcr  fe  vnutn 
conceptum ,  Logicc  loqucndo ,  ide6  non  cft  ifta 
ita  pcr  fc  ,  ficut  fi  Chtiftus  folum  importarct  hu- 
manitatcm. 

Ad  primum  principale.dico  qu6d  prima  diui- 
dentia  funt  magis  diuerfa  fccundum  ic ,  &  etiam 
cflcntialitcr  loquendo,nontamcn  niagis  diucrfa, 
hoc  cft.magis  incompoflibilia  in  eodera,  quia  ac- 
cidens  &  fubftantia  funt  magis  diuerfa  fccundiam 
fe,  quiim  duo  indiuidua  ciufdem  fpcciei ,  vcl  dua: 
fpecics  atomae ,  quia  funt  minus  idem  cflentiali- 
ter.&tamen  fimulcompatiunturfeineodem :  & 
poteft  dici  hoc  efle  hoc  dcnominatiuc  :  ideo  ma- 
gis  vidctur  fcqui  oppofitum  :  quiaquanto  aliqua 
funt  mngis  diuerfa,  tanto  magis  funt  vnibilia ,  & 
polTunt  fimul  eirc  in  tertio. 

Ad  aliud  ,  dico  quod  humartam  non  eft  deno- 
roinatiuum  huius.quod  cdhomo  :  vltra  enim  ho- 
mincm  non  cft  dcnominatio  proprie  in  fubftan- 
tia;fcd  humanatHm dicit  fadioncra  fccundtim  na- 
turam  humanam ,  &  ideo  notat  fieri  hominem; 
ncc  pradicatur  homo  in  ^(tid  dcDeo,  etfi  in  Deo 
pracdicet  ^uid. 

Ad  aliud ,  dico  quod  horao  prxdicatus  de  Dco 
dicit  abfolutura;  tamcnimplicaturrclatio,  cum 
dicitur  j  emne.^uod  dicitur  adfe,diciturdetribm,\z- 
rum  cft  de  intrinfccis  ,  quac  funt  ad  fc.non  autcm 
de  exttinfecis :  neque  de  eo  quod  non  aequahtcr 
dicitur  dc  tribus,  hic  autein  homo  implicat  rcfpe- 
dum  ad  creaturam.vel  connotat  vnioncm,  &  ta- 
le  abfolutum  non  aequaUter  dicitur  de  tribus. 


Q_V   >E  S  T  I   O         II. 

Vtmmftt  hac  ^era ,  Deus  fadus 
cft  homo.'' 

D.Thom. ) .^.j. 1 6.art.6.iir  hitq.t.art.iti  B0n.1ucnt.4r/. i . 
j  i.Richard.^rM.j.j.Durand.^.?.  Suar.  j.^.rf.^j.  Yafq. 
dif^.ti.Wide  Scot.j.Aft/.j.ii.d" '»  0.xon.kU. 


I. 

AriHtn,  I. 


V  6  D  non.  Quia  cx  hac  fcquitur :  igitur 
Deus  eft  fa^lus,  confequcns  cft  falfum. 
Confequentia  paiet.quia  fequitur,So- 
cratcs  cft  fadus  homo,  igitur  Socratcs  elt  f«(%us; 
igitur  cum  homo  non  dimmuat  refpcdlu/<iff» ,  ab- 
folutc  fcquitut  rcfpcftu  cuiuflibet. 

Item  ,  fequitut ;  Deusfadus  cft  homo  ;  igitur  Steuniinn. 
Deus  eft  mutatus  ad  humanitatcra  ,  confcqucns 
cftfalfum.  Confcquentia  patet,quia  inoranibus 
aliis  fcquitur,vt  patct  indudiue.Lignu  cft  faftum 
album:igitur  eft  mutatum  fccundum  albcdinem. 

Item ,  fcquitur  ,  Deus  faftus  eft  homo  :  igitut  Ttrtium. 
Dcus  fadus  eft  Deus  ,  quia  proptcr  hoc  ,  qu6d 
Deus  fadkus  cft  homo  ,  eft  communicatio  idio- 
matura,ide6  qui  intctficithominem  .interficit 
Deum :  igitur  fi  Vcrbum  fadum  cft  homo ,  Ver- 
bum  eft  fz(k.\im  Deus. 

Oppofitum.  loan.  i .  VerhHm  caro  faElnm  eft.  Et  Cnttr^. 
cxponitur  caro,iA  c&,hom9  :  igitur,&c. 


Qj^  ^  S  T  I  o      III. 

ytmm  hac  fit  yera  :  Homo  cft 
fadus  Dcus? 

Doftoces  citati  qiu:ft.  przcedentl. 

V6  D  fic:  Quia  fcquitur  ex  prima  per         ^^ 


conuerfionera 


Arg.frimutn, 


Itcm,  homo  incepit  effe  Deus ;  igitur  Stcundum. 
fadus  eft  Dcus.  Anteccdens  patet,  quia  Deus  in- 
ccpit  efle  homo  :igitur  &  homo  Deus  pcr  con- 
ucrfioncm  ;  quia  ficut  haec  eft  vera  propofitio  in 
inftanti  incarnationis:  Detu  rtunc primo  efl  homot 
fic  ifta  :  Homci  mncprimo  efl  Deus ,  &  non  eft  alia 
caufa  quare  Deus  faftus  cftKomo  ,  &  pri^s  non 
fuit;igitur  pari  ratione  homo  fadlus  elt  Deus. 

Item,fecundum  Auguftinum  i.dcTrin.iS.TW-  Ttrtium. 
lusfuit  Tjnio  ifla,tji4<tfacitDeum  hominem,dr  bominem 
Deum :  fgitur  acqnaliter  vna  cft  vcra  ficut  alia. 

Item  :  f\  vera  e^,HomofaElfu  efl  Detu,ergo  vcra   euMrtmit. 
e(i,VerbumfailumeflDetu:eigo  &  \\xc,DeH4faRtu 
eflDetti,  , 

Oppofitum.  Etfi  hacc  fit  vera  ,lignum  fadium  Covtri, 
eftalbum  ,  ha:c  tamencft  falfa,albura  fadlumeft 
lignum :  igitur  pari  ratione  ex  alia  parte. 

SCHOLIVM     I. 

Hanc  ejfe  fimpliciter ,  &  proprie  veram,  Deus  fa- 
dtus  eft  homo  :  loijuende  de foBione  fecunctMm  quid, 
&  realiter.  explicat  tjuid  retjuirituradfaBionempaf- 
fiuam ,  &  tjuomedo  Dctufit  faHtis  homo  fine  vllafiii 
mutatione,Jed  cum  natura  ajfumpta,  Et  tjuomedo  Lt- 
giceflet  veritat  huitu  propofitionit . 

Clrca  iftam  quxftionem  ponuntur  multae  di-  j. 

ftindioncs  ,  qu6d  faEium  potcft  determina-  UtefimfUei- 
rc  fubicdum ,  vel  prardicatum  ,&  diftinguendo  tervtt»  efl, 
fecundiam  compofitionem  ,&  diuifioncm  :  qui-  ^*"*  "'^"* 
bus  omiflls  dico  ,  quod   haec  eft  fimpliciter  ve- 
ra  ,  Deui  faSltuefl  homo ,  vt  patet  in  Symbolo  Ni- 
ceno.    Iftud  probo ,  rcalircr  loqucndo  ,  &  Lo- 
gicc.  Loqucndo  tcaliter  fic;fa(ftio  pafliua  fim- 
plicitcr  non  importat  nifi  habitudincm  ad  cau- 
fam  facicntcm,  &  ordinem  ipfius  fa^i  ad  nen 
ejfe  prasccdens  :  in  faftionc  ver6  fccundijm  tjuid 
fort^  cft  aflignare  tertium  cum  his  duobus  ,  fci- 
licet ,  quod  fubieftum  fadionis  paflius  fccun- 
dum  ^Mi</pra:cedit  natura  tcrminuin  formaletn, 

liccc 


.1 


Qu^ftio  1 1 1. 


449 


§iu$4  imfar' 

facnuseft 
homo. 


4- 

OhiiSit  u 


SuHndM, 


Tirtt». 

RelfiHiitur 
»d  frimntn, 
^  fici(nd4tm, 
fitlliQ  ncn 
fimftr  eji 
mHtaiii ,  vt 
i»  tnttion*. 


A4  ttrtUm. 


lic^c  non  totum.  £x  his  argiio  ,ncuc  quod  fic 
fimpliciter  fic  ab  agcnie  ,  &  habct  habitudinem 
ad  opponcum  ptsecedenj ,  fic  fic  calc.faftione 
fecuudum  <pti<i ,  quod  ab  agente  accipic  ej]e  ,  & 
habct  habitudinem  ad  oppulitum  prxcedcns  ,  & 
prxccdit  nacucaliccr  tcrmiuum  formalcm  j  fed 
Deus  faduselt  homo  ,  quantum  ad  hoc,  qu6d 
fic  horao  ab  agcnic,&poftquam  nonfuic  ho- 
tno  ,  &  przccdic  naturalitcc  terminum  forma- 
lem.  Prnnom  paccCjfcilicec  quod  ab  aliquo  fa- 
cicnce  ,  quia  ifta  vniocltacota  Trinitate  ctfe- 
Ctiue  i  Sc  poftquam  non  fuit  homo.quia  aate  pri- 
mum  lultansnicarnationisnon  fuicOeus  homo, 
&  prsccdic  Dcus  nacura  cerminum  formalcm, 
quia  duracionc  prxccflic,  ica  quod  ita  proprie 
Dcus  faCtu:>  eil  homo ,  licut  Socrates  factus  cft 
albus. 

Diccs  ,  ifta  tria  non  fufEciunt  ad  fadionem, 
fcd  oportet  addere  mataiioncm  fubicdi ,  quia 
cum  Socratcs  fadus  cft  albus  ,  non  folum  cft  ibi 
habitudo  ad  caufam  ageniem  ,  &  ad  op^jofitum 
przcedens,  &cejfe  lupporni  prius  natura,  terini- 
no  formah ;  fed  oporcec  quod  Socraces  mucctur 
ad  albedinem  ,  G.  dcbcat  dici  fadtus  albus :  igi- 
tur  in  pcopofito  oportet  dicere  quod  Vcrbum 
mutatur. 

Itcm ,  neccflarium  eft  hic  circ  vcram  paflio- 
nem,cum  hicfit  vera  fn&io  pafliua  ; igitur  eft 
hic  aliqua  mutatio ;  fed  non  eft  aiiquid  quod 
pofllt  mucari ,  nih  Vcrbum,  quia  nacura  humana 
nonpcaefuit. 

Item  ,  ifta  fadlio  pafliua  cft  in  ahquo  j  non  in 
termino ,  aflionis;igicur  fubicdiuc  eric  in  Verbo. 

Ad  ptimurn  horum  ,  dico  quod  non  eft  dc  ra- 
tionc  fadtiouiS  pafliux  quod  ipfam  concomite- 
tut  aliqua  mutatio  ,  ncc  fimui ,  ncc  prajuia ,  & 
talis  fui'  fadio  pafliua ,  creatio  totius  vniuerfi, 
qoia  ibi  luhilaiitcr  fe  habuit  quam  prii^is  ,quia 
aiitcr  fe  habere  nonc ,  &  priiis  requiric  iilud  cfle 
ens  :  quia  ficuc  idem  8c  alittdCunt  differci;tia  en- 
tis  ,  ita  diterjfe  haixre  ,  Scfmiliterfihabere  j  &  ta- 
lis  fadlio  pafliua  fuit  in  crcationc  anims  Chtifti 
abfque  omni  mutationc,  &  vniuerfalitcr  in  crea- 
tionc  cuiuflibct  anims  intellcdtiua: ,  quia  nun- 
quam  eft  corpus  priiis  natum  eflc  animatum, 
quam  anima  infundaiur,  nunquam  priuatur  cor- 
pus  aniina  ante  infufionem.  Ideo  dico  vniuerfTli- 
tcr  quodquando  fotma  eft  coxuapaflb,in  quo 
eft,vcracltibipaflio,&  tamennullamutatio,ciiim 
talis  forma  inducitur :  fic  eft  hic  vera  pafllo ,  & 
nulla  mutatio.  Sed  accipitur  communiter  quod 
non  eft  pafllo  realis,  nifi  cum  motu,  vcl  mutatio- 
ncjquia  vt  communiterpaflanaturaliterabagen- 
tc  naturali  ^  priuacione  ad  formam  ,quam  indu- 
cit  agens  m  lubiedum  ,  prius  carent  illa  forma, 
qua  poftea  informantur  ;  fcd  ifta  vnio  naturz  ad 
Vcrbum  non  fuit  pcr  raodum  informantis  ,ita 
quod  natura  humana  informaret  Verbum  ,  idco 
non  fuit  ibi  carentia  pra;ccden$  incarnationem. 
Pcr  hoc  patet  ad  duas  rarioncs  primas. 

Ad  tertiam  rationem  ,  qux  quxrit  in  quo  cft 
ifta  paflio  ,  dicitur  quod  cx  vnica  paflionc  pof- 
funt  multx  propofitioncs  elfe  vcrx.  Prima  vera 
eft  hxc  :  Natttra  hitmana ejl  vnitaVerho ;  alia,  Ver- 
bHmfaSlHm  efihomo  ;  S>c,VerhHm  faSlnm  ejl  in  natnra 
huTiiina^fei  non  alia  fadione  ,quia  vna  fadio 
pafliua  eft  in  natura  humana.itaquodfubiedlum 
eft  natura  humana ,  &  terminus  eft  exterior  de- 
pendentia  ;  tamen  nullus  cft  terminus  acquifitus 
intrinfccus  :  nihil  enim  abrolutum  eft  nouum 
Sceti  oper.  Tom.  XI. 


pct  iftam  vnionem  ,  vt  didum  cft  prius ;  fcd  icr- 
minus  cxtrinrecus  potelt  dici  Vcrbum,  quod  tcr- 
minat  dependeiitiam  ;  tamen  fadtionis  conccptx 
cft  tcrminus  nutura  humana,  fcd  non  terminus 
rcalis.  Paret  igitur.rcaliter  loqucndo,  quod  Deus 
fadtus  cft  honio. 

Similiter  Logicc  loquendo,  eft  hxc  vera:®^*» 
fa^ui  eft  homo ,  quia  aliter  prxdicatur  rertium  ad- 
iacens,&  alitec  rccundumicum  lignum  fit  album, 
verum  eft  diccre  quod  tunc  lignum  fadtum  cft 
album.non  tamen  tunc  fidtum  cft  lignum.  Cum 
cnim  fpccificatur^ri  pei albedinem  ,veti  cft  pro- 
pofitio :  fic  licct  hxc  fit  fa\fz,Dem faSltu eft ;  hxc 
tamen  eft  vcra  ,  Detufatitiseft  homo,cum  fpccifi- 
ceiui  ji^r»  per  naturam  humanam. 

SCHOLIVM     II. 

,Ad  tjuaftienem  tertiam  h*c  eft  vera:\lon\o  fadus 
eft  Deus.  Ita  AHgnftintu  i.de  Trinit.  i  j.  Naziatiz. 
orat. ?  j.  AliofinfH  eftfalfa ,  tenendofafiioiiempetere 
^iivdfic prttcedere  terminum.  videiji  Oxon.  Schol.  btc 

^MjK'..riM»,J. 

DE  tertia  quxftione  ,an  hxc  fic  vcra  ,  Homo 
faH-u  e(i  Dem  ?  dico  q  '6d  fijaflio  non  im- 
porcat  nifi  habitudinem  ad  caufam  facitntem,  & 
ad  oppofiium  prxcedens,  tunc  potcft  conccdi 
quod  homo  fadus  eft  Deus ,  quia  ab  agentc  cft 
Dcus  poftquam  non  fuit;  lamcn  communitcr 
conceditut  quod  illud  ,  quod  fit  fecundiim  ijuidt 
habet  illas  duas  conditioncs  ,  &  cum  hoc  prxce- 
dit  natura  cerininum  formalem  ,  &  addic  ccrmi- 
num  fadlionis.Ec  fecundum  hoc  dicicuc  quod  li- 
gnum  fic  album  ,  &  non  quod  ^lbum  fic  lignum, 
quanquam  ifta  conaexiinxui ,  LignHm  incipit  ef[e 
album  ,  &  ,  Album  incipit  effe  lignuni ;  &  fccundiim 
hoc  dico  quod  hxc  eft  falfa  :  Hic  homofaElui  efl 
Deni ,  quia  ccfi  priiis  nacura  fic  toca  natura  hu- 
niana  qnkm  airumitur,  tamen  nullum  fuppofi- 
tum  hominis  eft  ptius  natura,quara  Dcus  eft  ho- 
mo  ,  quod  fuppofitum  pofteiius  natura  fit  aflum- 
ptiim,quia  non  prius  eft  fuppofitum,  vcl  pcrfona 
nacurx  humanx  ,  quini  alTumitur;  quia  in  illo 
inftanti  naturx  ,  in  quo  primo  nata  eflet  perfo- 
nari  perfonalitatc  propria  ,  fi  non  afliimerctur, 
in  codem  inftanri  naturx  aflumitur  i  Veibo;ide6 
non  propri^  poteft  dici  quod  homo  faclus  cft 
Dcus.fuftinendo  quod  faUMm  *//; requirit ordi- 
nem  quantum  ad  agens ,  &  ad  oppofitum  prxce- 
dcns  ,  &  ad  prxcederc  natura  tcrminum  forma- 
lem.  Suftinendo  cameii  quod  duo  piima  fuffi- 
ciunr,conccdcndaeft  vna  vera,ficut  alia. 

Contraifta,  inter  iftas  propofitionesde  vnio- 
ne ,  &  airumptioiie  ,  hxc  eft  prima  veia  :  Natura 
humana  efi  vnita  Verho ,  fed  hxc  immediatior  cft 
huic ,  HomofaEltu  efi  D««,quam  iila  :  Demfafliu 
efi  ^tfWJo:igitur  ifta  erit  magis  vera,  quia  inuncdia- 
tior  primx  verx  in  hac  macetia. 

Dico  qu6d  ifta  cft  prima  vera  :  Naturahumana 
efivnita  Verbo,8c  immediarior  fcquens  cftifta; 
Verbumfithftftit  in  natura  humana.  Sc  cx  ifta  fequi- 
tur  immediatius  qnod  Verhum  efi  homo,  &  ex 
ifta.quod  Homo  eft  Verhum,  pcr  conuerfionem  ,  & 
itaquod  cx  nulla  harum  fequhoi  ,Homofa£itu 
efiDetu. 

Ad  primum  principale  primx  quxftionis.Dcus 

fadtus  cft  homo.igitur  Dcus  cft  fa6tus:dico  qu6d 

non  fcquitur  ;  fcquitur  t.imcn  de  Socrate  gra 

tiamaceri*.  Etcum  dicitur  ,|A«to<»  non  diftrahit 

P  p     3  ab 


LegUe  /«- 
quenJi ,  hte 
eJlver»,De\xt 
elt  fadus 
hotno. 


W/iT  «y?  ver/i, 
Homo  fadut 
cft  Oeus. 


Otieaie 


Ke^mfio. 


7- 

Ad   pimum 

j.i. 

Dcus  faflus 
eft  honio, 
ergo  faftus, 
mrt  ttnet, 
fed  bint  iiit. 


450 


Lib.III.  DiftinaioVII. 


1'tttns  fadtu5 
eft  homo,cr» 
go  fadlus. 


Adfteao' 
ditm. 


Adtiniutn. 
Comm'4nie»- 
ti»  idiom»- 
tum  nen  eur- 
rit  in  cmni- 
iue. 

8. 

Ad  »rg.l. 

qutllionit  ). 
Deus  faAiis 
eft  homo, 
quart  non 
tonuertiitir. 


Ad/itidHt», 


Ai  tertium. 


Ad^umtum. 
Dettf  faSui 
*H  homo, 
tamen  non  efi 
ftHke  Vetee, 


abco,quo(lc(l/4^:(licoqu6dfic,  gratii  for- 
ni» ,  nifi  clicatur ,  hoc  tjifai.iHm  ens ,  Sc  adhuc  ibi 
fequitur :  i^itur  efifailum  ,  folum  gratia  materiat. 
quia  vbicunque  illud ,  fccundum  quod  cft  fa- 
dum  ,  eft  primum  ej/e  cius  ,  quod  cft  fadtum  ,  fe- 
quitur ;  &  quia  Socratcs  nuUum  ejfe  extra  caufam 
habct  antcquam  fit  homo,  ideo  fcquitur  ,  cft  fa- 
^us  homo :  igitur  cft  fa^lust  gratia  matcriz,hoc 
eft,graNa  illius,cui  additur.  Non  autem  fic  eft  de 
Deo  rcfpcdu  hominis  ,  quia  cfTc  fa^lus  homo, 
non  eft  eftc  fadus  Deus,  cum  habcat  primum  ejp 
fimph"citcr  ahud  ab  ejfe  hominis. 

Ad  aliud,dtco  quod  non  fcquitur,Dcus  fa6l;us 
eft  homo  :  igitur  mutatus  cft  ad  humanitatcm, 
quia  ifta  faftio  cft  abfqae  omni  mutatione.  Ide6 
dico,  quod  hic  eft  falfa  :  yiilio  ,  ^pajfto  abftraEl* 
k  motu,  (Jr  mutatione,  nonfUnt  relationes,  quia  a6l:io, 
&  paffio  fiiie  omni  motu  ,  &  mutatione  adhuc 
funt  rcfpedlus  extrinfecc  aducnicntes. 

Ad  aliud,dico  quod  rcgular  dc  communica- 
tione  idiomatum  fallunt  quantum  ad  ca,qua:  per 
fe  peitincnt  ad  vnionem,ide6  non  fcquiturjDcus 
fadlus  eft  homo,igitur  Dcus  fadus  eft  Dcus. 

Ad  primum  principate  fecimdac  quacftionis,di- 
co  qu6d  non  bene  conuertitur  fic ;  Dcus  fadus 
eft  homo ,  igitur  horao  fadus  eft  Deus  j  quia  ly 
fa^M ,  hic  non  eft  fyncatcgotcma  ,  ncc  dcrermi- 
natio  compofitionis,  fed  hoc  totum  cft  prasdica- 
tum,^^M  iiemo ;  idco  fic  conuertitur,/4^w  homo 
ejl  DetUydcMX.  \{i&;lignum  faSlum  eji  albutn,  conucr- 
titur  in  iftam  ,faElum  album  eJHignum ,  ic  non  in 
iftam  ,  albtimfa£tum  ejt  lignHm. 

Ad  aliud ,  dico  quod  ifta  funt  conuettibilia, 
hocincipit  ejfe ,  &  fjocjit,  vbi  prasdicatur  ejfe  fccim- 
dum  adiacens.  Similiter  ifta  conuertuntur ,  Deiu 
incipit  effe  home,ic  homo  incipit  ejji  Detu :  fed  quan- 
do  ejfe  pratdicatur  tcrrium  |adiacens  ,  ineipit  non 
infert/ifrijvel  fa5lum  effe,  idco  non  fequitur,  ho- 
mo  incipit  eflc  Dcus :  igitur  fadus  cft  Deus.  Igi- 
tur  ficut  non  fequitur ,  lignom  fit  album ,  igitur 
album  fit  lignum ,  licct  fcquatur ,  lignum  incipit 
cfle  album:igitur  album  incipit  cfTc  lignum.  Sic 
in  propofito,quia  fa£lk>  rcquirit  fubiedlum  fa- 
diionis  przcedcrc  natura  terminum  formalem  in 
fadione  fecundum  t]uiti,non  fic  inceptio. 

Ad  aliud  ,  ciiin  dicit  Auguftinus  ,qu6d  talis 
fuit  vnio  ,  qua:  facit  Deum  homincm  ,  &  homi- 
ncm  Deum  ;  verum  eft,quantum  ad  communica- 
tionem  idiomatum  ,  ncc  plus  intelligit  Augufti- 
nus.  Sudincndo  qiiod  fadio  fecundum  ^uid  non 
requirat  fnbiedtum  fadionis  cflc  piius  natura, 
potcft  dici  ad  primum  ad  oppofitum  ,  quod  ficut 
haec  eft  veira,  lignumfannm  efialbHm ,  fic  &  iftaj<f/- 
bumfa^um  eji  lignum. 

Ad  aliud ,  dico  quod  non  fcquitur ,  homo  fa- 
«fbuseftDeus ,  igiturVerbum  fadtum  cft  Dcus; 
ficut  non  fcquitur,Dcusfaftuserthonio  :igitur 
Deus  fadlas  cft  Deus.  Qu^ia  pro  eodcm  eft  h«c 
vcra:  homofafittseJlDeus  ,  pro  quo  fuppofito  ho- 
minis  cft  hacC  vcra  :  Detufatlits  ejl  homo. 


Qj^  iE  S  T  I  O       IV. 

Vtrum  ChriJliiJ  fit  fradeFiinattu  ejfe 
fliiii  Dei? 

.\lenf.  ^./i.w.j.^.t.j.tJ-^.D.Thom.  i.f.qii.nrt.i.  ^  hlc 
f.  i.«rf.5.D.Bonauent.  »rt,i.^.\.i.<^  ).  Kichard.art.i. 
I)urand.j.3.Palud.j.3.Suar,«w.i.j.^.<i/:^.5/»<SF.i.  Vafq. 


</.>.quitraiVant  dcChriftiprxdcftinatioiie.Dc  qu*ftIo-- 
nc,Aa  Adamo  non  peecante  Verbum  ine»rn»retur  f  agunc 
Auguftin.ij.i/err/»(V.^  c»p.\o  &  lil>.de  feeeat.merit.xg, 
&  alij  PP.in  Ozon.  hiccitati  cutnScoi.  ^.j.  {y  J.\9.& 
jx.Affirniant  Alcnf  j.^  f.t.m.ij  citansBctn.ird.AIbcrt. 
j.</.  io.4r^4.&  omncs  Scociftz,  cxccpto  Baftol.  &  May- 
tonio.  In  eandcm  inclinant  alij  muhi  citati  in  Ozon. 
hic  quzftione  teccia  poft  tituluro. 

I^  VoD  non.    Quia  fi  fic,aut  fccundum  r. 

H  qu6d  homo  ,  aut  fecundiim  qu6d  Dcus.  Arg.frimim. 
^  non  fecundum  qu6d  Deu$,quia  hoc  artcr- 
iium  :  igitur  non  cadit  fub  pradeftinationc :  ne- 
quc  fecundijm  qu6d  homo ,  quia  fi  fecundum 
quAd  homo ,  cflct  pratdcftinatus  cfle  filius  Dci, 
cum  fecundum  idcm  fit  Deus  ,  &  prxdcftinatus 
cflc  filius  Dci;igiturfecundijm  quod  homo,  cffec 
Deus,  confcquens  eft  faifum. 

Item ,  fi  fic ,  aut  cadit  ifta  prxdcftinatio  fuper  Sttundum. 
naturam ,  aut  fuper  perfonam  ?  Non  fuper  natu- 
ram,  quia  illa  nunquam  cft  Deus :  non  (upcr  per- 
fonam^quiaoportet  illud ,  fuper  quod  cadit  pr«- 
deftinatio  pracedcre  praidcftinationem  :  perfona 
Chrifti  non  pratceflit^nifi  fecundiim  qu6d  Deui, 
&  fic  non  cadit  fub  pra:dcftinationc. 

Item ,  pracdcftinatio  cft  rcparatio  glori*  acter-  Tertium. 
nac ;  fcd  Chriftus,vel  fruitio  Chrifti,  non  cft  glo- 
ria  xterna ,  ncquecft  vnio  ifta  praedeftinatio,  nc- 
que  ordinataad  gloriam  Dei. 

Oppofitum.  Roraan.9.  §Uitpr*defH»attu  efiejfe  Cmri, 
fUitu  Dei  in  virtme, 

SCHOLIVM    I. 

Chriftum  effe  vere  Draeieflinatum ,  &  declarat  que- 
modo  hic  naturaprimo  pradeftinatur,  licet  in  aliitpri- 
mo  prtdeftinetur  perfona,  Jtem,eandem  priits pradefti- 
nari  ad  vnienem  gloriet,&  pefteritu  natura  ad  tmionem 
hypoftaticam.  Etponit  hic  ordinem  obferuatum  in  prei- 
deftinatione  emnium.  Fide  hic  Schel.num.  i , 

AD  qua:ftionem  dico  primi ,  quomodo  ifta         x» 
vnio  poteft  caderc  fub  pracdeftinatione.'Se- 
cund6,  quarc  Chtiftus  fit  praedeftinatus  ?  Tcrti6, 
quis  fit  ordo  huius  prsdcftinationisad  alias  pr«- 
dcftinationes? 

De  primo,  pracdeftinatio  eft  praiordinatiG  ali-  Suid (!t frt^ 
cuius  glorificabilis  ad  gloriam,  &  ad  ordinata  ad  deftin»tit. 
gloriam;  nuncautem  aliquod  aliud  glorificabile 
poteft  ordinari  ad  gloriam  ,  &  ad  ca  ,  qux  func 
ordinata  ad  ipfam  ,  &  aliquid  cft  ordinabilc  ad 
tantam  gioriam.ad  quantam  non  dccet  ordinare 
puram  crcaturam.  Subfiftentienim  in  Verbo,dc- 
cct  ordinare  maiorem  gloriam  ,  quim  alicui  pu- 
rac  creaturs  exiftenti  in  fc,  &  talis  gloria  non  po- 
teftcadere  fub  nierito;idc6  talis  naturapoteft 
ordinari  ad  talcm  vnionem  ,  quac  eft  naturz  hu- 
mana:  ad  Verbum ,  quae  eft  prima  ad  tantam  glo- 
riam.quantacftcollara  Chrifto,  &  tunceftcon- 
grucntia  ahqua,quare  aliqua  gloria  poteft  cadere 
fub  mcrito  creatura: ,  &  aliqua  non  poteft ,  &  ibi 
dcccns  przordinarc  vnionem  ,quac  eft  prima  ad 
tanram  gloriam  ,quanra  non  potcft  cadcte  fub 
merito  pura:  crcatura:. 

Ex  iftopatct  qu6dprim6  pra:ordinarur  finis  Priml  iUria 
a  fapiente,&  fecundo  alia,  qua:  funt  ad  fincm ;  &  f-mm»  erdi- 
fic  ptimo  praeordinatur  gloria  fumraa  Chrifto,  "*""  p'^' 
deinde  vnio  naturac  ad  Verbum,  per  quam  Doteft  ^* '.  ^''/"^ 
attmgcread  tantam  gloriam  ;quia  vniuerfalitcr  tum. 
primum  in  intentione  in  omnibus  cxequcndis 
eft  vltimum  in  cxecutionc  ;  ideo  in  executione 
priiis  fuit  vnioad  Vcrbum ,  quamfumma  gloria 

colla 


1 1 1 V      Quxftio  I V. 


451 


J- 

relpicit  pri- 
mo  ptrftnam 
im  »Ui*  pr-t- 
ttr  ehrifium. 


Ori*  in  fft- 
d*/liiMtif>u, 


I 


4. 
Ah  fi  AtUm 
n»nficc»^et, 
Chrifliu  effet 
ine»mattu. 


Ckrifim  vf 
niffet ,  Ucit 
htmo   ntn 
fttcgjfet. 


collau  Chcido,  &  Hc  prius  prxdedinatio  ad 
vnioncm,  qu^m  ad  gloriam. 

Diccs.oportct  quod  pracdcftinatio  priiis  rcfpi- 
ciat  pecfonam  ,  quim  naturam  :  non  cnim  po- 
teft  primo  rerpiccte  naturam.  Dicoquod  quan- 
quam  in  aliis  przdeftinatiorcfpiciac  prxcise  pec- 
fonam  prim6 ,  non  tamen  eft  ncccftc  quod  fem- 
per  refpiciat  przcis^  perfonam.Poteft  enim  Deus 
acceptare  bonum  natura;,  vt  natura :  priufquam 
perfona:,  vt  petfona.  Ratio  autem  quare  in  aliis 
pcasdeftinationibus  pczdeftioatio  pcim6  cefpi- 
cic  pecfonam ,  eft ,  quia  illi  natura:  fubHftenti  in 
Veiboconuenitpcimd  przdeftinatio,&  non  pec- 
fonzrideo  ifta  przdeftinatio  eft  natucz,vt  natuca, 
in  primo  inftanci  naturz  :  in  fecundo  inftanti  na- 
tucz  eft  przdeftinatio  ad  vnionem ,  vcl  ad  alia 
fequentia. 

Secund6  dico  quod  vnica  eft  ocdinatio ,  qua 
denominatuc  fuppoHtum  Verbi ,  &  ille  homo, 
(icuc  pcius  di6tum  eft  ,  quod  vnica  eft  pa(Eo,qua 
mulca  denominantur  in  fadlione  paffiua,ita  quod 
prxordinari,  Sc  przordinare  multa  denominant; 
ide6  Filius  Dei  primo  eft  przordinatus  cfTe  ho- 
mo ;  fecundo  c  contra ,  ille  homo  przdeftinatus 
eft  efle  filius  Dei ;  deinde  terti6  vnio  naturz  ad 
Verbum;deinde  quarro  metita  elc£loruni;deinde 
quint6  cafus  malorum ;  deinde  redemptio  pec 
mediatorem. 

Dices  ,  opoctet  qu6d  przdeftinationcm  pcz- 
cedat  fuppoHtum  ,  Cc  non  folum  natuta.  Dico 
quod  non  oportet  qu6d  iilud ,  quod  przordina- 
tur,przcedat  fuppofitum,  liccc  cui  przordinatuc 
przcedat  przordinatum  «ncutfialiquid  prxoc- 
dinat  (ibi  aliquod  bonum  ,  vt  de  celcbrando  iam 
Miiram.non  oportct  quod  illud  bonum  przcedat 
illud  cui  przordinatur ,  ideo  primo  cft  Filius  Dei 
przdeftinatus  efte  homo ,  Sc  fecundb  ille  homo 
e  contra. 

SCHOLIVM     II. 

VerhumfMtJfe  %ncAmAnium,etiamfi  Adam  nonpec- 
calfet.  /tA  Doiiores  titati  cum  Scoto.  &  ponit  modum 
/iluendi  authoritatei  in  contrarium ,  cjued  taHtum  in- 
tendmnt  nonfkijfe  venturum  yerbHmincarne^affibiLi, 
fed  ingloriofa  ,  nijifuilfet  peccatum  pajfione  redimen- 
dum.Ad  primum  explicat  ejuofenfii  htic  ejl  vera,Chri- 
Jiuificunditm  cjuhd  horno  ejl  prtdeJiinatM  Filim  Dci. 
Vtde  eum  clarius  de  hoe  hic  mim.y.S. 

TErtii  declarandum  eft ,  quis  fit  ordo  huius 
przdeftinacionis  ad  alias  przdeftinationcs.' 
Dicicurquodlapfus  hominis  eftratio  ncccflaria 
huius  przdeftinationis.Ex  hoc  quod  Deus  vidit 
Adam  cafurum,vidit  Chtiftum  perhancviamrc- 
dcmpturum,&  ideo  przuidit  naturam  hamanam 
afrumendam  ,  &  tanta  gloria  glorificandam. 

Dicotamen  quodlnpfasnonfuiccaufaprzde- 
ftinationis  Chrifti ,  imo  (i  ncc  fuilfet  Angclus 
lapfus.nec  homo,  adhuc  fuiJTetChriftusfic  prz- 
dcftinatus  :  imo  ,  &  fi  non  fuiircnt  crcandi  alij 
quim  folus  Chriftus.  lUud  probo  ,quia  omnis 
ordinate  volcns  prim6,vult  fincm,deindeimme- 
diatius  illa,  quz  funt  fini  immcdiatiota;fcd  Deus 
eft  ordinatiUimc  volcns  jigitur  fic  vuU  :  igitur 
primo  vult  fc,  &  omnia  intrinfcca  fibi:immcdia- 
tius  quantum  ad  cxtrinfcca  cft  anima  Chrifti: 
igiturad  quodcumqnc  nicritum,  &  ante  quod- 
cumque  demcritum  ,  przuidit  Chriftum  fibi  cfTc 
vniendum  in  vnitate  fuppofiti. 


Item  ,  vt  dcclaratum  cft  primo  libro  in  ma- 
tecia  dc  przdcftinacionc  *•  Pcira6  cft  ocdina-  *  'o  Oxon. 
cio  ,  &  przdcftinatio  completa  cicca  eledos,  p^^"-'''  . 
quim  aliquid  fiac  circa  rcprobos  in  a6lu  fccun-  tualtumm' 
do ,  ne  aliquis  gaudeat  ex  perdicione  alterius,  ti  prtHif» 
quafi  fibi  fit  lucrum :  igitur  anre  lapfum  przui-  fcctt». 
ujm,&  antc  omnc  demeritum,  foit  totus  proccf- 
fus  przuifus  de  Chrifto. 

Item,  C\  lapfus  efiet  caufa  ptzdeftinationis 
Chriftijfcquerctur  qu6d  fummum  opus  Dei  cflcc 
occafionatum  tantum ,  quia  gloria  omnium  non 
erit tanta intenfiue  quanta  etit  Chrifti,&qu6d 
tantum  opus  dimifidet  Deus  propter  bonum  fa- 
6twm  Adz ,  puta ,  fi  non  peccafiet,  videtur  valdc 
irrationabiie. 

Dicoigitur  fic  :  Prim6  Deus  diligit  fe :  fccun-  y. 

d6  diligit  fe  aliis  ,  &  ifte  eft  amor  caftus  :  tcrti6  Orit  nHuum 
vult fediIigiabaIio,qaipotcft  eum  fummcdi-  fr*d*JHn»- 
ligere ,  loquendo  dc  amore  alicuius  extrinfeci:  "*"•*• 
&  quacc6  przuidit  vnioncm  illius  naturz ,  qus 
debet  eum  fummc  diligere,  etfi  nulluscecidif- 
Cct.  Qupmodo  igitur  func  intelligendz  zuStoti- 
tates  San(%orum  ponentium  qu6d  Chriftus  non 
fuillct  mediator,  nifi  aliquis  fuiftet  peccator  ?  Et 
multz  aliz  audoritates ,  quz  videntur  fonare  in 
contrarium? 

Dico  qu6d  gloria  cft  otdinata  animz  Chrifti,  §iu*re gM» 
&  catni,ficut  poteft carni  compctcrc,&  ficut  fuit  torfmtchri- 
coIlata'animzin  afTumptionc:  ide6  ftatim  fuif-  fi*'*^»- 
fet  collata  catni,  nifi  quod  propter  maius  bonum 
illud  dilatum  fuifiet,vt  per  mediatorera,  qui  po- 
tuit ,  &  debuit ,  redimeretut  genus  humanura  a 
potcftate  diaboli ,  quia  maius  bonum  fuir  gloria 
animarum  beatarum,qulim  gloriacarnis  Chrifti; 
&ide6in  quinto  inftanti  vidit  mediatorem  ve- 
nientem  .pafiurum ,  ac  tedempturum  populum 
fuum;&  non  veniflct  vt  mediator,  vt  pairurus,  vi 
redempturus  ,  nifi  aliquis  prius  peccallct ,  nequc 
fuilTet  gloria  carni  dilata,nifi  failfcnt  redimendi, 
fed  ftatim  fuiflct  lotus  Chriftus  glorificatus. 

Ad  primum ,  ciim  dicitur ,  fi  Chriftus  fit  prx-  £. 

dcftinatus  eftc  filius  Dci,aut  fccundum  quod  ho-  Adarg.i. 
mo  ;  aut  fecundum  quod  Dcus  ?  Dico  qu6d  Jiui-       Vidc  ia 
fio  non  valet  formaliter ,  quia  przdeftinatio  in-  0'oo.Mc  ad 
cluditduo,  vtordincm  adlusad  tcrminHm,&  in  |  **  !*^     '"* 
tcrmino  difpofiiionem  conuenicntem  |ad  illud 
quod  cft  pizdcftinatum  ;  fed  nihil  vnum  inucni- 
tur.nec  in  Deo,nec  in  hominccui  conucnit  vtra> 
que conditio,quia  filius  Dci  non  cft  ratio,  fecun- 
dum  quam  conuenit  fibi  przcedere  aftum  ,  ide6 
ratione  vnius  compctit  hoc  Deo,rationc  alterius 
alterum:  idc6neu(rum  eftdandum.   Vel  poteft  Chrirtus  fe- 
dici  diftinguendo  \y  ,ficundum  tpiod,  c^uod  vno  cridum  quod 
modo  accipitur  formaliter ;  alio  modo  dicit  ra-  *'°"]*'  '.^^ 
tioncm  cxtrcmi  in  fe  tantum.vt  priusdiaumeft;  tus„L«B/' 
&  ifto  modo  potcft  dici  quod  Chriftus  fecun-  tur. 
dum  quod  homo  przdeftinatus  eft  eflc  filius  Dci, 
non  formaliter ,  quia  fic  quilibct  homo  ;  fed,/?- 
cundum  ejuod ,  dicit  rationem  extrcrai  in  fe ,  &  fic 
conccdo  quod  homo  fccundiim  quod  homo  eft 
filius  Deijhoc  eft,homo  przcisc  fub  rationc,  qua 
eftin  Vcrbo,&fic  non  fequitur  qu6d  quilibet 
homo.  Vd  poteft  dici  quod  Filius  Dci  fccundum 
quod  Filius  Dci  ,  vel  Chriftus  fecundum  qa6d 
filius  Dci  ,przdeftinatus  eft  horoo  ,  &  propter 
hoc  Chriftus  prxdeftinatus  eft  eirc  filius. 

Ad  aliud,dico  quod  przdcftinatio  refpicit  pri-  Adfetudum, 
mo  tcalitcr  naturam  ,  &  taracn  natura  non  cft 
Dcus.In  aliis  tamen  prxdeftinatio  prim6  rcfpicit 
pccfoaan),&  caufa  didaeft  prius. 

Pp     4  Ad 


45i 


Lib.lII.  DiftinaioVIII. 


I. 


Argum,  i, 


44  tntim,  Ad  aliud ,  dico  q\ihd  in  hoc  homine  prsdcfti- 
nfltiim  cft  vt  fit  filius  Dei  per  communicationem 
idiomatnm  ,  5«:  prardeftinatio  eft  reparatio ,  vel 
prarpaiatio  huiusadgloriam. 

DISTINCTIO    VIII. 


Q^ViE  S   T  I  O       I. 

ytrum  in  Chrijio  fit  filiatio  realij  adMa- 
tremjalia  afiliatione  ad  Patrem^ 

A\eaC.t.p,q  lo.m.i.H.Thom.i.p.q.t^.ari.^.drhie^u/ifi.i. 
0rt.4.D.Boa»aeat.tirt.t.qtftfi.t.  Durand,  ^.},  dht.q.i. 
Heutic.jNff(//.4.  j,}.  Suar.  }.f,tcm.i.  dHp.it.  ftr  totitm. 
Scoc.f»  Oxort.hif  q.vnic». 

Irca  o£bauam  diftindlionem  quar- 
riturprimo.  FtrUm  in  Chriflo  Jit  fi- 
liatio  realii  admatrem,alia  apreprie- 
tate per/onali  F^erhilQupd  non,  quia 
fecundiim  Damafcenum  ,  fi  Patcr 
ellct  incarnatus ,  ciret  confufio  in  perfonis ,  quia 
tunc  ellet  duplex  filiatio:fed  non  minus  cft  con- 
fufio  in  pcrfonis ,  fi  fit  aiia  filiatio  realis  ad  ma- 
trem ,  &c  alia  ad  patrem,  &  fic  nihii  minus  cfrent 
nunc  quatuor  perfon» ,  quim  fi  Patcr  eflct  in- 
carnatus. 

Itcm  ,  fi  in  Chrifto  elTcnt  d\ix  filiationes  rea- 
lcs ;  igitur  Chriftus  eft  duo  fili j  rcaliter.  Confe- 
qucns  eft  contra  Auguftinum  de  Fidead  Petrum. 

Itcm.Chriftus  nunccft  filius  matris,&  tamcn 
non  habct  relatiuncm  ad  cam ;  igitur  pari  ratio- 
ne  potuit  tunc  fuiftc  filius  ,&  non  habere  rcla- 
tionem  ad  eam.  Antccedcns  patct.quiadeftrudVa 
relatione ,  ipfa  non  redit  eadcm  numcro ,  &  hoc 
maximc  quando  fundamentum  rcdit  per  aliam 
teparationcm ;  igitut  cum  Chrifto  corrupto  fuif- 
fet  deftrudta  relatio  ad  matrem ,  fi  quam  habuif- 
fet ,  quia  per  aliam  rcparationem  rediit  Chrifluj, 
nunc  non  habebit  relationcm  admatrcm ,  &  ta- 
mennunc  eft  filiusmatris. 

Itcro ,  per  filiationem  rationis  potcft  dici  ve- 
rc  filius  :  igitur  non  oportet  quod  fit  alia  filiatio 
realisadpatrcm  ,qukmadmatrem.  Anteccdcns 
patet,  quia  Dcus  dicitur  realitcr  Dominus  re- 
latione  rationislad  crcaturam ;  igitur  fic  potcft 
filius  dici  realitcr  filius  matris  relatione  rationis 
ad  matrem. 

Oppofitum.  Si  Patcr  fuiftct  incarnatus^fuidcc 
confufio  in  perfonis  ,  quia  fuiiret  realiter  filius; 
igitur  ciim  Chriftus  fit  filius  realis  matris,aut  hoc 
erit  proprietate  diuina  ,  aut  alia  relatione  reali. 
Non  primo  modo,quia  proprierate  diuina  ,  non 
pluseft  filius  matris,qukm  Angeii ;  igitur  opor- 
tet  qu6d  alia  relatione  reali. 

Itcm  j.Mctaphyf.c.deadaliquid.text.ifi.  /«- 
eonuenienseft  idem  referri  ad  duo  extremaper /e,qaia, 
fic  idcm  bis  diceretur  :  hoc  cft  inconucniens  ea- 
dem  relatione;igitur  aliaj&aliarefcrunt  ad  ma- 
trem,&  ad  patrem. 


Ueundnm. 


Terfium. 


fl^artum. 


1» 

Cmrk. 


Q^  jE  S  T  I  o       II. 

Vtrum  relatio  Chrifii  adMatremfit 
relatio  accidentalu  ? 

Vi<le  Dof^otes  citacos  quxft.aatecedcoti. 


Opinio  D. 
Bonau.  & 
Hcnric. 


SCHOLIVM    I. 

D.Thama{J).Bonauent.&  alij  tenent  Chriftum  non 
referri  ad  B.  Firgtnem  reali  relatione.  Ratio  D.  Bo- 
nauent.^uiafiliatioeftfuppoftti,&  in  vnofuppo/ito  ne- 
quit ejfe nifi vna relatio.  Hanc refutat Do^orllat'e> & 
clare ,  probam  fiUationem  nnltiplicaripojfe  non  multi- 
pUcatofitppofit  0. 

W>W^  D  primam  quxftionem  dicitur  quod  non  3 , 
^t^^  cft  in  Chrifto  filiatio  rcaiis  diftinda  a 
^=^^^  proprietatepcrfonali,quia  filiatioeftpro- 
prietas  perfonalis.  Scd  proprietas  perfonaiis  tan- 
tiim  eft  vnius  fuppofiti ,  non  naturx,quia  natura 
nullo  modo  poteil  dici  filia.  Illud  igitur  fuppofi- 
tum  non  potcft  habere  relationem  realem  ad 
crcaturam ,  quia  filiatio  eft  praecisc  fuppofiti ,  vc 
fuppofili. 

Secunda  ratio  ad  idem.  Du£  difpofitiones  RatioD.Tb. 
ciufdem  fpeciei  non  poifunt  fimul  eflc  in  eodcm; 
igitur  cum  iftz  filiationcs  elTent  eiufdcm  ratio- 
nis,non  poiTent  fimul  eire  in  eodem.  Vnde  dici- 
tur  quod  ficut  pater  habens  multos  fiiios  eadem 
paternitate  dicicurad  hunc  filium  &  ad  alium,fic 
in  propofito  de  filiationc. 

Dico  lamcn  quod  prima  racio  non  valet,  quia         4. 
ciJim  dicitur  qu6d  filiatio  eft  fuppofiti;aut  intel-    FitUtientm 
ligitur  fic ,  quod  fit  fuppofiti,  non  mcdiante  na-  "*"  f^*^"!'' 
tura,  &fundamcnto,vcl  mcdiantcfundamento.  r'j"'l"'**"  • 
Si  primo  modo,falfaeft  propofitio,quia  fic  filius 
Dei  non  eflet  filius  Dci ,  quia  filiatio  non  cft  fup- 
pofiti  diuinil,  nifi  mcdiante natura diuina.  Si  in- 
telligitur  fecundo  modo ,  habetur  propofitum, 
quia  fundamencuin  naturaliter  przcedic  rclatio' 
nem  fundatam  in  ipfo. 

Ciim  igitur  ad  plurificationem  prioris  natura 

plurificatur  pofterius  fibi  inhxrens,&  plura  func 

fundamenta  in  Chrifto  ,  vt  natura  diuina,  &  hu- 

mana.igiturplurificabicur  poftcrius  inhaerens,  vt 

relatio  :  nunc  autem  fecundum  naturam  huma- 

nam  eft  filius  Mariae ,  &  non  fecundijm  naturam 

diuinam.Probatur  hoc.cfto  quod  Chriftus  fuiflct 

albus,non  fuiirec  fimilis  Socraci  albo,  fi  non  cllec 

vUa  rclatio  in  eo,nifi  fimilitudo  aeternaPatri:igi- 

tur  alia  cft  fimilitudo  in  albedine  Socratis. 

Et  cura  dicitur,  filiatio  eft  ita  prscise  fuppofi-  FiUdtii)  in 

ti ,  quod  non  potcft  natura  dici  filia.  Dico  quod  [•'fff^t'  «■»- 

cx  hoc  non  fcquitur  qu6d  filiacio  ineft  fuppofi-  »""»"/*'»• 

r       t       \  A    •         r       w        I     •  /•    a»mtiue. 

to  unc  rundamento.  Quia  ctli  nuila  relaiio  poi- 

fcc  denominare  fundamentum  fuum,  fcd  tantum 

fuppofitum,adhuc  non  inciTet  fuppofito.nifi  me- 

diantefundamenco  jCtfi  albedo  nuUo  modo  pof- 

fet  dici  fimiiis :  necetiam  calor  calefadiuus;  ad- 

huc  habitudo  imincdiatius  eflct  in  natura ,  vt  in 

fundamento,qu^m  in  fuppofito. 

Item,fi  repugnaret  filiationi  temporali  funda-  f . 

ri  in  natura  humana  in  Chtifto ,  aut  hoc  eflct  vn-      /» todtm 
derelatio;  aut  vndcrelatio  originis ;  non  vnde  /«"'^«'»'»« 
relatio  ,  quia  fi  fic.nuUa  relatio  poffct  eflc  in  na-  ^/^^/,„'' 
tura  humanain  Chrifto,  &  per  confequens  ncc  tnginit, 
paflio.ncc  crucifixio.  Non  vnde  relatio  originis, 
quia  fccundtim  Damafcenum,lib.j.c.7.  Dutfitnt 
generationes ,  &  dua  natiuitates  in  Chrifto  ;  noua  ,  & 
aterna,    Probatur  hoc  idcm,fundamcntum  in  pa- 
trc  potcft  fundare  diias  relationes  originis  rclpe- 
du  diuerfarum  pcrfonarum. 

Item ,  auc  in  eodem  fundamenco  funt  mulca: 
rclationes  originis,aut  in  alio?  Si  in  eodcm,nihil 
prohibet  relationcm  a:tcrnam  &  temporalem  cflc 
duas  tdaciones  in  Filio  ad  pucrcra  ,  &  matrcm, 

ficuc 


Quxftio  I. 


453 


flurts^$lfi4Ht 
tjfi  riUtHnet 
vnimfnf^ 
t^fiti. 


€. 

Riftlliiur 
r»ti»  D.Tht- 
m*. 

Plurn  ril*- 
titntt  liuf' 
ditn  fftciti 
fejfunt  effi  in 
ttdtm. 


§lu»t  funt 
fili/  ,  tot  funt 
ftUtmittUts. 


7' 

Tilit  firem- 
ptt,  ftrit  re- 

^tSm  f»trii 
»d  iffum. 


licut  in  Patrc  ad  Filium,  &  ad  Spiritura  fandtura: 
fl  in  alio  ,  &  alio ,  cum  hic  Hnc  duo  fundamenta 
realircr  diuerfa ,  nihil  pcohibet  in  Chrifto  cfic 
duas  hliationes  reales. 

Itcra  ,  ficut  duac  rciationes  fe  habent  ad  ^fre, 
fic  idpati,cum  igicur  in  ratione  producentis,  alia 
lit  relacio  ad  aliud,&  ad  aliud  produdlumiex  par- 
te  produdli  alia  &  alia  erit  relatio  ad  aliud ,  Sc  ad 
aliud  producens ,  cum  magis  dependcar  produ- 
dlum  a  producente,quam  e  contra. 

Item,  licet  adlio  fit  fuppofiti,  adhuc  dux  funt 
a(^iones  in  Chrifto ,  quia  duz  naturz  fecun- 
di^m  Damafcenum  eap.  68.  Igitur  fimul  ftant; 
quod  Hliatio  fit  proprietas  fuppofiti  ficat  adio, 
Cc  taraen  qu6d  vnius  finc  plurcs  fihationes,  ficut 
adliones. 

SCHOLIVM     II. 

Rtui»  D.  Thomt ,  Chrtfittm  nan  referri  realiterad 
matrem,  ^uia  dMformt  eiufdem  ratienii  neijuemt  ejfe 
in  eodem Jfitppefite ,  refuttuur  effieaciter  vt  falfh,  &  vt 
fitppenens  falfitm  ,fcilicetfiliationem  creatam  &  *«- 
creatam  e^e eiufdem  ratienit ,  tjuia fecHndiim  D.  77jo- 
tnam  i .p,^. i  j .art.$.&  aliasfipe ,  nihil  vnittece eom- 
mune efl  creato ,  &  increato ,  ae  qtto  in Oxen.  i  .difi.  3 . 
q.i.&  i.vbi  de  vnittocatione  entit  adDeum,  &  crea- 
turam.Ofiendit  cUriffime  pUtres  reffeSltu  eiufdem  ra- 
tionis  effe  ineodemfitppofite  ,  vt  plures  patemitates. 
RefolHit  ergo  in  ChriHo  effe  duas  fiiiatienes  reales. 
^ed  verefiliatit  ad  matremfit  realis,  patet ,  fttitifi- 
quitur  extretfttt  exifientia  reaiiter  difiinEla. 

SEcunda  ratio  minos  valet,cum  accipitur  quod 
relatio  xterna,&  temporalis  funt  eiufdem  ra- 
tionis ,  hoceft  falfum  fecundura  ipfofmet,  nihil 
cnim  concedunc  commune  vniuocum  zcerno,& 
temporali.  Similiter ,  efto  quod  cflcnt  eiufdem 
rationi$,raaior  eft  falfa,fcilicet  quod  duae  difpo- 
fitiones  eiufdem  fpeciei  non  fimul  funt  in  eo- 
dera  ,  faltem  dc  rcfpediuis ,  quia  impoOIbile  eft 
relationcm  eile  eandem ,  quac  non  eftad  eundcm 
terminum  ;  fed  Ci  diuerfi  fint  filij,diuerfi  fitic  cer- 
mini :  igitur  ,  &c.  Maior  pacec,  quandocumque 
aliqua  correfpondenc  fibi  inuicem  in  vniucrfali, 
correfpondenc  fibi  acceprain  particulari :  fcd.fc- 
cimdum  omnes ,  per  idem  album  potcft  aliquis 
efTe  fimilis  pluribus  albis ,  fed  non  eadem  fimili- 
tudine,  quia  refpedlina  funt  fimul  natura  :  igitur 
limilitudo  Socratis  albi  ad  Platonem  albura ,  eft 
fimul  natura  cum  fimilitudine  c  contra.  Similitcr 
hzc  filiacio  &  hzc  paternitas ,  pofita  fe  ponunr, 
&  pcrempta  fc  perimunt :  igitur  deftru£ta  hac  fi- 
liatione,  deftruitur&  hxc  paternitas  ,  qus  cft 
fimul  nacura  cum  ea :  fed  adhnc  potcft  paterni- 
tas  remanere  ad  alium  filium :  igicur  non  eft  ea- 
dem  pacernicas  numero  ,  quz  eft  fimul  natuta 
cum  hac  filiatione ,  &  cum  illa ;  quia  impoflibile 
eft  eandem  rem  numero  fimul  manere  ,  &  non 
nianere,&  eodem  modo  arguo  de  fimilitudine. 

Item  illud  ,  quo  eft  aliquid  vltimacc  talc  ,eft 
formaliter  tale  ,  quia  illo  formalicer,  quo  hoc  cft 
nacum  elTe  tale  ,  fi  vlcimace  cft ,  illud  eft  formali- 
tcr  tale  ;  fed  ifte  potcft  elTe  pater  huius ,  non  exi- 
ftencc  alio  fiHo,&  vlcimate  :  igicur  illud  non  erit 
idem  ,  quo  ifte  eft  formaliter  pacer  huius ,  &  il- 
lius ;  quia  deftrufto,quo  iftc  eft  forraaHccr  filius, 
deftruicut  illud  ,  quo  ifte  cft  formaliter  paccr 
huius. 

Icem  ,  aliquis  cefpedlas  cft  aiicuius  patcis  ad 


8. 

In  Chriji» 
funt  du*.  fi- 
liutiinti  rea- 
Us. 


Si  fater  in- 
carnuretHr, 
effet   filiiet 
realitirMa- 
ri*. 


RiUti»  Chri- 
fti  ud  iiiTli 
rtalu  efi. 


hunc  filium ,  &  ad  illum  ,  ecfi  eadem  pacernirate 
fit  filius  huius  ,  &  illius  formaliter ;  adhuc  alio 
refpeftu  eft  patcr  huiiis ,  &  illius ;  fcd  non  cft  rc- 
fpedlusintcrpattem,  &filium,  nifi  pacernicas,  & 
filiacio. 

Quzro  igitur ,  an  ifte  rcfpedus ,  qucm  habct 
pater  ad  hunc  filium,&  ad  iftum,  fit  eiufdem  ra- 
tionis ,  vel  alterius  ?  &c(i  eiufdera  ;  igitur  duo  rc- 
fpec^us  eiufdem  rationis  fimul  in  eodem  ;  (i  di- 
uerfx  rationis,habetur  propofitum,  quia  alterins 
racioniseftpaternitas  refpctiu  huiusfilij,&  il- 
lius  ,  quia  fi  diftinguicuc  per  diuerfos  refpedus 
fecundum  fe,  igitur  &  paternitatcs. 

Dico  igitur  adquarftionem  ,qu6d  in  Chrifto 
eft  filiatio  realis  relacio  ad  macrem  ,  &  alia  rcalis 
ad  Pacrera ,  quia  impoffibile  eft  relationem  efTc 
eandem ,  fundamenco  immediaco  multiplicaco, 
quando  relacio  a6lu  incft  ;  fcd  proximum  fun- 
damcncum  generacionis  temporalis ,  &  xtetnac, 
eft  aliud,&  aliud ,  fecundiim  Damafcenum  ,  cap. 
Si.velji. 

Item ,  relatio  non  poteft  ciTe  eadem  ,  qu«  ha- 
bct  aliam  &  aliam  mutuo  corrcfpondentem ;  igi- 
tur  eft  alia,&  aIia:quia,Tt  prob.itur  prius,  fi  Pater 
efTct  incarnatus ,  aliquo  modo  efTct  Filius  Mariz, 
nonfiliationezterna,  magisquira  filius  Angeli: 
ergo  filiatione  temporaIi,&  non  potefteadcra 
res  fimul  raancre ,  &  non  manerc ;  igitur  eft  alia 
filiatio  xterna,&  alia  temporalis. 

Item,qu6d  fit  t  ealis  relacio  Chrifti  ad  macrem, 
probatio  ,  quia  illaeft  relatio  realis ,  quz  confe- 
quitur  extrema  realiarealitcr  diftindta  exnecef- 
utate ,  fed  natura  accepta  l  Maria ,  &  i  Pacre  eft 
alia ,  &  alia ;  quia  etfi  Chriftus  fuiftet  purus  ho- 
mo  ,  &  non  affumptus  k  Verbo  ,  non  plus  egiflet 
Maria  ad  produdlionem  Chrifti ,  qu<im  nunc  fe- 
cit ;  igitur,  &c. 

SCHOLIVM    in. 

Pofitii  tribtti  opinionibtei,  de  ratione  fUiationit ,  te- 
netfitiationem  Chrifii  ad  matrem  ejfe  accidem«lem,& 
afundamento  re  eiiftin£lam,<ptia  eadem  natura  Chrifii 

poffet  ejfe  ab  alia  matre,vel  a  felo  Deo.  De  tjuo  late  in 
Oxon. t.d.i.if.^  ^.Tertiam opinionem  de ratienefilia- 
tionis  tenet  DoSler  in  Oxon.hic  num.  1 7.  nempe  tjuod 

fHndetur fitpcr  naturam  exifieniem ,  ceminuatam  ,  vel 
repreduElam  ,  alie^juin  pofi  refitrreSlionem  nulli  effent 

fUij.  SuareTtome  i.^.p.  d.i  i.feEl.^.  & allj/eejutmtttr 
in  hoc,qHodrefultat  relatie  rei preduSlofundamento. 


AD  fecandam  quzftionem,qua  quzritur ;  .tin         9. 
ifia  relatiefit  accidentaiis}\idetm  quid  non,  Ari.frimuta. 
quiafundatur  fuper  fubftanriam  ,  &  taiis  non  eft 
2ccidentalis,per  Simplicium/Sr/'^  Pradicamenta. 

Ad  idem  ,  relatio  ad  caufam  efiicientem  non  Steundum. 
eft  alia  tes  i  fundamento  :  igitur  fi  vna  fic  fub- 
ftancialis,&  alia  eric ;  nulla  igitur  rclatio  ad  cau- 
fam  efficientera,erit  accidentalis. 

Oppofitum:fundamentum  poteft  manere  fine  Cmtri, 
relatione,  igitureft  accidcntalis. 

Dico  ,qu6dde  filiatione  funt  tres  fententiz.  gw«  prtdm- 
Prim6  fupponendo  fignificarum  vocabuli ,  quod  *'»  'fi  fiH*' 
produdio  paffiua  ,  &  naturaliter,  &  completc,&  '"" 
eiufdem  fpecieieft  filiatio;&  tunc  omnis  habitu- 
do  produ6li  ad  producens  ,  fi  eftpermodumna- 
turz,&  completc,&  ciufdcm  fpecici,  eric  filiacio; 
&  ciam  eiufdem  produfti  poffinc  cfTe  plurcs  habi- 
tudines  ad  diuerfa  producentia  ,  non  rejmgnat 
filiationi  multiplicati  mancnte  pt odudo  eodem. 

Ptima 


454 


Lib.lII.  DiftinaiolX. 


Opinlo  I. 


itennh 


I  I. 


^uSloru/eii- 
fenti». 

Filiatio 
Chrifti  ad 
fnatrem ,  ac- 
cidentttlis. 


II. 

Aii  r»ti«riem 
frimS  huitee 
qutfiionii. 


Relntlo  fun- 
datn  fupcr 
fuhfiantiam , 

non  iJeo  f;tb' 
fi»nti.iiic. 


Adfeciiiiam. 


Piima  via  dcliliationc  cd,  quod  ipfa  fuiidctiir 
fuptr  gciicratioiunn  paffinain  ,  vel  quod  ht  ipfa 
cTciiciatio  paiTuu  ,  vciqaod  fundetur  fuper^f»»- 
tumelfe  \  fr.-nilicerjpaietnicas  \\i)^Q\: gcnerajfe  :  quia 
cuai  ilic  adlus  traiifierit  in  prxcericum  ,  nccella- 
riofiliatio  tranfibit  in  prxteritura  .itaquod  in- 
compoffibilia  funt  vnura  mancre  ,&  aliudnon, 
vcl  vnum  tranfuc,&  aliud  non  :  &  fecundum 
iftam  viam,  fcquicur  quod  filiatio  non  potefl  an- 
ni  hilari ,  ctfi  Dciis  annihilarct  illum  ,  qui  cft  fi- 
lius,adhuc  non  poteft  facctequin  ifte  adusfit 
pritcritus. 

Secundo  fcquitur  quod  filiatio  non  dicit  rc- 
lationcm  poficiuam  fccundum  effe  ,  lcd  folum  fc- 
cundumt-jyidiminutum  in  animanSi  ccrtio,  qut!)d 
filiatio  fit  dc  rationc  fundamenti,  vcl  fahcm  non 
cft  rcs  aha.cinn  ifta  fint  infcparabiha. 

Ahaopinioponit  quod  fihatiofundacurfuper 
exiftcntiara  non  intcrruptam  poft  acccptioiKm 
effe ,  ita  quod  h-xc  fiHatio  fundatur  fupcr  hanc 
cxiftcntiam  poftquam  cft  acccpca,  non  incerru- 
pta  ,  &  fccundum  iftam  viam  fcquitur  quod  poft 
refurredionem  nuUus  crit  fiUus  nifi  Dci, 

Tcrtia  opinio  ponit  quod  eft  habitudo  inhac- 
rcns  natura;  produdac,  &  manct  quamdiu  manet 
naturaprodudla,  &  quando  redit  natuta,rcdit 
illa  rclatio  ,  pofito  cxcremo,  ex  quo  fcmcl  eft  i.c- 
cepta,  quia  nunquam  deftruitur  prima  habitudo, 
quin  rcdcac  redcuntc  natura. 

Dicoigitur  quod  fihatio  Chrifti  ad  matrem, 
eft  rclatioaccidentahsjquaecumqueopinio  tcne- 
turjquiaficut  impoffibilccft  rcm  non  efteean- 
dcni  cum  illa  ,  fine  qua  non  poteft  mancrc  pcr 
virtutem  Deiific  impoffibile  eft  eiTG  candem  tem, 
quando  vna  poteft  manerc  fine  aUa  abfque  con- 
tradidionc:fednatura  in  Chrifto  poteft  efle  fine 
illa  fiUationc,  quia  fiponitur  prima  opinio,fiUa- 
tio  ftatim  tranfit  cum  adlu  ,  &  natura  manct: 
igitut  non  eftcadem  rcs  ;  eft  igitur  rclatio  acci- 
dciitalis. 

Si  ponitur  fecunda  opinio  ,adhuc  poifct  ifta 
n.itura  (.•(rc  finc  illafiliatione,  quia  poirct  poni  in 
elfe  a  Dco  immcdiatcivel  ab  aUa  matrc,  &  efle  ca- 
dein  natura  numcro:poffibilc  cft  igitur  alitcr  ac- 
ciperc  effc,^\.\\m  ab  hac  matrc. 

Si  ponitur  tcrtia  via  ,  adhuc  polfct  natura  eflfc 
fine  hacfiliationc  pcoptcr  vtramquecaufam. 

Ad  primum  contra  ,  cum  dicitur  qucd  fund.v 
tur  immediate  fupra  fubftantiam  ,  concedo,& 
ramen  cft  natura  accidentalis  ,  ficut  fi  fundatur 
fupcr  qualitatcm  ,quantum  ad  hoc  ,  quod  fun- 
damentum  non  eft  eademrescum  hac  relatio- 
nctamcn  alix  relationes  fundacx  fupcr  acciden- 
tia,habenc  duplicem  accidcntalitatcm,vnam  for- 
malcm ,  &  aliam  a  fundamcnto ;  ifta  vertl)  caret 
accidcntali'.atc,qu'£  cft  ii  fundamento.  Ncc  valet 
congrucntia  Siiriplicijdeordinatione  relacionis 
inicr  Prxdicamcnta  ,  nec  propter  hoc  eft  conce- 
dendum  qiiod  illarclatio  non  cft  accidentalis, 
qux  fundacur  fupra  fubftantiam,  nifi  intelligat 
dc  accidcncalicacc,  qux  cft  a  fundamcnto,  non 
autemdc  accidencaliiacc  formali. 

Ad  aliud  contri  ,  ciim  dicicur  :  rclatio  ad  cau- 
fam  efliciencem  non  cft  res  alia  a  fundamento; 
dico  q.iod  verumcftad  caufam  fimpliciter  pri- 
mam  :  qiiia  nihil  poflet  cire  idem  numero,nifi 
h.ibcrct  relationcm  ad  caufam  primam  fimpli- 
ciicr,  quia  caufalitas  primx  caufx,eft  fimpliciter 
neccflaria  ad  omnem  cfFcdumjfcd  caufalitas  efii- 
cicncis  caufa;  fecundx  non  cft  neceiraria,&  prx- 


Ad  arg.x, 
in  frine.j. 


AdfeeUB' 
dam. 


Ad  tertiam. 


14. 

Ad  quttrtam, 
&uare  Chri~ 
fiut  ntn  efi 
realiterfitiu* 
Marit  ,  ptr 
retationem 
rtttioniff 


cipuc  haius  cftecius  fingularitcr  ,  ad  Jianc  cau- 
fam  lccundam  fingularcm  noii  cft  habitudo  nc- 
cciraria  ;  tum  ,  quia  idcm  cftcdhis  numcro  poflcc 
efle  ab  aUa  caufa  fecanda  nnmcio,&  fic  idcm 
filius  ab  aha  matrc;cum,quia  idcm  eff^cdius  poiret 
fieri  aDco  immediatc  formaiiter. 

Ad  primum  principale  prima;  quxftionis.dico 
quod  d  Patcr  fuiilct  incarnatus,  fuiflcc  tunc  con- 
fufio  in  pcrfoiiis ,  qux  non  eft  nunc  ;  quia  tunc 
fuiircnt  duo  hlij ,  quia  duo  fuppofita  cltenc  fiiij, 
&  nunc  non  cft  nifi  vnuin  ,  camen  nunc  funt  tot 
perfonx,  quot  forent  tunc  ,  fed  non  eft  confufio 
in  inccUedlu  qualis  cunc. 

Adaliud  ,  dico  quod  non  fcquitur  ;  funt  dux 
filiauoncs  ;  igitur  duo  filij :  ficut  non  fcquitur, 
dux  fcientix  :  igitur  duo  fciences  :  &  tamen  filia- 
tione  cft  fiUus,ficut  fapientia  eft  fapiens. 

Adaliud,patet  quod  nunc  eft  filiusmatris,& 
habct  relacioncm  ad  matrem,  fuftincndo  tertiam 
opinionem  ,  quud  eadem  natura  ,  qux  prius  fuit 
redit,&  idem  rcfpedtus. 

Ad  aliud ,  dico  quod  pcr  filiationem  rationis, 
non  poccft  cflc  reahtcr  filius  Marix  ;  fcd  cft  verc 
filiusMarix  per  hoc  quod  acccpit  naturam  ab 
ea.  Nunc  aucem  licet  relatio  rcalis  poffit  eire  in 
producto  ,  &  folum  c  contra  rclatio  rationis: 
nunquara  tamcn  potuit  in  produdo  efle  relatio 
rationis  tantiim  ad  producentem  ;  &  in  produ- 
cente  cclatio  rcalis  ad  produdium :  quiamaior 
eft  dcpcndentiain  rccipicnte  f/^f ,  quam  in  dan- 
te  effe.  Idco  non  eft  fimilc  ,  quod  poiret  dici  rca- 
liter  filius  a  rclatione  rationis ;  ficut  rcalitcr  Do- 
minus  ,&  realitcrcrcaior ,  etfiineononfit  re- 
latio  rcalis  ad  feruum  ,  quia  dicitur  realitcr  Do- 
minus  ,  hoc  cft  ,  vere  Dominus ,  &  eft  terminus 
dependemix  realis  crcati  ad  ipfum  :  nunquara 
tamcn  caufatum  dependct  ad  crcans  fola  rcla- 
tionerationis. 

DISTINCTIO    IX. 

Q^V  iE  S   T  1  O       V  N  I  C  A. 

ytrum  mltuj  latria  deheatur  ChriBo  Je- 
cundum  mturam  humanam  .<' 

Alenf.j.M  jo.m  j,.D.Thom.}.^  j.ij.nr/.i.t^^^t^^  jw^/.j. 
«r-M.D.Bonaurnt.tfrM.  qutfi.i.  Richard.  art.i.qutfi.t. 
Diirand.  q.i.CAbt.dift.i.q.i.Suar.ip.dijp.^^.feB.i.&z. 
Valq  </»/^  J5.  Bcllarm.  l.dt  eultu  Sanoiorumeaf.lt, \ide 
Scot.i.Met.q.t.&  in  Oxon.hit  q.vnica. 

Ir  c  A  nonamdiftindioncmqnx-  j^ 

ritur  primo  ,  rtritm  cHlttu  latris  de-  ^;.^^,^,»^.,, 
heatur  Chrifle  folum  Jecundum  natM- 
ram  diuinam  i  Quod  fic.  Quja  ra- 
-s,  ^^~,.  ^-  tionaturxhumanxhabet  (upcrio- 
rem.quia  natura  humana  eft  fcrua:igitur  Chrifto 
ratione  illius  non  debctur  cultus  latrix.  Hoc  vi- 
detur  pcr  Auguftinum  fupcr  iUud  Pfalmi  «jS. 
yidorate  fcahellum  eins . 

Iccm,  qiiod  cft  fummc  adorabile.eftfummc  di-  Seeundiim, 
Ugibilc  ;  fed  nihil  cft  in  Chrifto,  quod  fit  fummc 
diligibile  ,  nifi  naiura  diuina,quia  nihil  aliud  ha- 
bet  rationem  infiniti. 

Oppofitum  vult  Auguftinus  fctm.yS.  de  verb. 
Dom.  fuper  illud  ,  Nonturbetur  cor  vefirut»  ,  &c. 
Et  ponicur  in  litera.  Et  Damafc.  de  Orth.  fide 
lib.3.c3p.6. 

SCHO 


Qu^ftio  Vnica. 


Suftriori  df 
ierur  rtHt- 
untia. 


H*b!tt(t  re- 
usrentit  nSi- 
bu4  genir»- 
tUr. 


Cultm  Utrit 
De*  dtbitm. 


J. 

AdHt  f  ?  HM- 
ritori'»  in 
reUfii^ne  »d 
J>tHm. 


tn  tm^ii  Itgt 
fnit  detfrmi' 
h*nn  tttiiivi 
tolfii  Deum. 


SCHOLIVM     I. 

ExpUrat  e/uUfit  virtiu  reueremia,&  reli^ionis,& 
^ualiter  efi  nur^lts  ,  mn  iTicologica  ,fedf)cejHentihHt 
aEiibui  generitbilis.  Secundo  omnem  hominem  teneri 
aUtjHitnclo  ada^nm  colendi  Denm  ,  ex  primo  pracepto 
Decalogi.  Tertio  in  omni  Uge  determinatum  fnijfe  mo' 
dnm  dtMini  cuUits,dr  in  lege  natura,  A{oyft,(ir  Chyifli. 
^luarto ,  in  emni  lege  ad  cultum  Dei  concurriffe  obla- 
tiones,  oratitnes,  &  aUaJignaixtema. 

AD  quzftioncm  dico  prim6,  quod  rcueren- 
tiam  exhibere  c(l  adtus  laudabilis  inferioris 
refpetbu  fummi  Domini ,  quia  confonans  eftre- 
fctae  rationi.  Sicut  enim  in  politiis  Superior  debet 
ptouidere  inferiori ,  ita  inferior  renctur»Supc- 
riori  rcuercntiam  exhibere  :  cum  igicur  Deus  fic 
fuprcmus  Dominus ,  &  creatura  fit  ferua  quan- 
tum  ad  quodUbct ,  quod  in  ca  cft.fcquitur  quod 
laudabile  eft  fibi  reuercntiam  cxhibcre. 

Secund6  dico  quod  ex  frequentibus  adlibus 
poteft  habitus  laudabilis  gencrari ,  quia  non  dc- 
tcrminatur  natura  ad  rcucrcntiam  Superiori, 
ficut  graue  ad  clle  deorfum ,  quia  fic  non  eflct 
laudabilc  ;  neque  dcterminatur  ad  oppofitum, 
Acutlapis  ad  non  fcrri  furfumific  cnim  non  pof- 
fct  pcr  afTuetudincm  inclinari  ad  illud  :  igitur 
cijm  medio  modo  fc  habeat.potcft  in  hominc  ta- 
lishabitus  gcnerari. 

Tertio  dico  quod  huic  cultui  potcft  nomen 
imponi,fciIicet  latria,Sc  adlui  clicito  poteft  idem 
nomen  imponi  :a6bus  igitur  ,qui  debct  proce- 
dcte  dc  hoc  habitu,poteft  dici  c«/fi«  latrit. 

Secundus  articulus  eft  ,  quando  ifte  aAus  eft 
dcbitus  Deoi' 

Dico  quod  rationabile  cft  cteaturam  intellc- 
£bualcm  obligariad  aliquando  rccognofcendum, 
&  reuerendum  Dominum  fuum. 

Item  hoc  eft  primumde  prxceptis  affirmati- 
uis  ,  quia  ifta  nou  eft  negatiua  pura.  Exodi  lo. 
Nonhabebis  Deos  alienos,Ccd.  affirmaciuajvnde  ali- 
bi  dicitux, Domirmm  Deum  tuum  adorabti,&  illifiU 
firuies ,  Matth.4.  femper  igitur  obligat,  licct  non 
pro  fcmper. 

Sccundo  dico  quod  ifte  adtus  aliquando  cft 
clicicndus  ,  &  in  hoc  difFerr  ab  aAibas  aliorum 
prarceptorum  affir-matiuorum  ,  quia  pra:ceptum 
de  honoratione  parcntum  poteft  faluari  ,  etfi 
nunquam  exerccatur  ,  cum  patcr  &  mater  funt 
tnortui  ,  vcl  in  tali  diftantia.quod  nunquam  oc- 
currit  opportunicas  honorandi.  Nonficdcado- 
ratione  debita  Deo ,  qui^  qniliber  tenctur  com- 
posjmcntis  aliquando  ndlum  talcm  eliccfc.  Vn- 
de  meritorius  non  eft  aikusnifi  virtualitet  ,*vel 
formaliter  in  relatione  ad  Dcum  ,  vt  di£tum  cft 
ptiijs. 

TcrtJo  dico  quod  iftc  aftus  eft  clicicndus  iux- 
ta  pcaeccptum  lcgiflatoris.  Superior  enim  habet 
influeteininfeciorcm.&in  propofitonon  potcft 
eftc  adlus  ex  parce  infcrioris  ,pcrquem  repcndat 
bona  recepta,  quia  foluni  poteft  ficri  redditio  fe- 
cundum  voluntatem  acccptantis.  Idcooportet 
quod  infcfior  eliciat  talcm  adlum  fic ,  vt  fit  accc- 
ptus  Supctiofi  :fed  in  omni  legc  dctcrminatur 
modus  ,  fccundum  quem  debcbat  talis  reucrcn- 
cia  cxhibcri  Supcriori  ,  ficur  pacet  deCain,& 
Ahel.  Similiter  in  Icge  Mofaica  fuit  certus  mp- 
dus  alius,  & in  legc  Euangclica  tcrtius  ,  ira  quod 
in  omni  legc  concurrcbant  oblationes  ;  fecund^ 
oracioncs  vocalcs ,  quod  cft  nunc  expllcitum  per 


StcuUris 
CUrB  frtfia» 
re  dtbtnt 
temfor»lia 
ad  viSHtn. 


Tria  rtqulji- 
ta  ('•  eultHm 
Utrit. 
Ad  Mijfam 
qHilibtt  tene- 
tur  femtl  i» 
htbdomadt. 


455 

officiumCanonicum,ad  quod  tenentur  Curati 
pro  fc,  &  pro  commuaitatc,  &  propter  hoc  com- 
munitas  tenetur  laborare  pro  fe  ,  6c  pro  Clero, 
quantum  ad  neceflaria  viftus.  Tertium  concur- 
rir  in  omni  Icgc,  vt  cultus  cxhibendus  fignis 
corporalibus ,  cuiufmodi  funt  proftrationcs ,  gc- 
nuflexiones  ,  inclinariones.  Ifta  igitur  tria  de- 
bent  concurrere  ad  adum  latriar ,  oblatio  ,  ora- 
tio,&fignum  corporaIe,6£  fpeciaiiffimc exhi- 
betur  iftc  aftus  in  Sacramcnto  (aUaris ,  ad  qucra 
culrum  tenctur  quilibet  fcmelin  feptimanj  die 
Dominic«k,deconfecr.difi.i.Mifas.\hi  habetur  cx- 
prefsc  qu6d  quilibct  tcnctur  ad  hunc  cultum  fc- 
mclinfeptimana. 

SCHOLIVM    II. 

iSi^/y,folum  ,fitmatttr categorematice  ,  itavt  nihil 
excludat  a  termino  adorationt^,  htc  <r/?ffr^;Chtiftu$ 
eft  adorandus  folum  fecundum  naturam  diui- 
TMm.  fi fyncategorematiu ,  idejf,  exclufiue  ,  nimirum 
excludendo  naturam  humanim  a  ratiove  adorationif, 
vera  eji  ,fin  autem  k  termino  adorationia,falJa  erit. 


SEd  ^ftne  cultusdcbitus  Chrifto  folijm  ratio-  4* 
nc  diuina:  natura:?Dico  qabdfilum  potcft  ac- 
cipi  catcgoremacicc ,  vcl  fyncatcgotematicc.  Si 
catcgorcmaticc,ccrtum  eft  quod  fic.  Si  fyncate- 
gorcmacice  ;  tunc  potcft  efle  cxclufio,  quod  non 
refpeftu  alteriut.tamquam  rationis  adotandijvcl 
rcfpcdlualteriusjfationc  tcrmini.  Si  prirao  mo- 
do  ,  dico  qu^d  ficquia  non  poteft  ratio  adorandi 
fundari  in  natura  creata.  Idco  ifte  cultusfolum 
dcbctur  Chrifto  ratione  naturz  diuina? ,  quod  fit 
tamquam  ratib  adorandi. 

Tamen  dubium  occurrit  ptimo ,  quia  diledio  ObitSh  i. 
«on  compctitDeopropter  aliquid  extrinfccum,  """^* /'«''• 
fed  propter  fuam  bonitatem  abfolutam  intrinfe- 
cam :  ffd  adoratio  non  dcbctur  Deo  propcerali- 
quid  intrinfecum  ,  quod  fit  ad  fe,  fcd  folCim  pto- 
pcer  donijnium  fuum  rcfpe<5tu  crcatura:  ;  nunc 
autcra  dominium  non  competit  Dco  ratione  ali- 
cuius  abfoluti  ad  fc,quia  fecundum  Auguftinum, 
j.de  Trinicatccap.vltim- A^off^r/w/  dominus,^uam 
fuitfihi  feruw.  Cumigicur  Chriftusrationcnatu- 
tx  huinanjE  fit  dominus.dicente  Apoftolo  i  .Cor. 
6.  Empti  eflis  ,  Scc.  Sc  ho-:  cft  fecundijm  na^utam 
humanamividetur  quod  Chriftus  poflii:  adorarj, 
nGnfoluiti  ica  qaod  njtiira  diuina  fit  r.^cio  ado- 
randi,fed  natura  humana. 

Hoc  confirmarur  per  Gregorium  :  A^ihil  nafii 
profuit ,  nifi  redimi pnftiijfet ;  imo  magis  vidctur 
cfle  bonum  rcdimi  quhn  nafci ,  vel  creari :  quia 
quamquam  magnnm  bonuni  (i<  ejfc,  c[Viod  capic 
natura  per  creationem ;  modicjin  videtur  refpc- 
OiQ  ejfe  habiti  pcr  grariam,&  gloriani. 

Sccundo  ad  idcm  ;  fi  Chrifto  homiiii,  vr  rc-  J. 

demptori ,  non  dcbeturadoraiio  latna: ,  non  vi-  Stcunda. 
detur  quod  aliqua  adoratio  fibi  dcbeatui  ;quia 
Ci  natura  humana  fuiffet  airumpta  ,  &  non  re- 
demiffet ,  adhuc  debct  tcucfeii  hypcrdulia:  fcd 
nunc  ex  quo  redemptor  cfl  ,  maiorem  rciie- 
rentiam  debemus  fibi  cxhibere  :  vltraautem  hy- 
perdiiliam  immediate  eft  adoratio  latiia»:igi- 
tur  Chriftus  inquancum  rcdcmpror,  eftadoran- 
dus  adoratione  latria:,  fi  aliqua  fibi  dcbeatur ,  vcl 
nulla. 

Item,fi  non  eflct  Chrifto  homini ,  qnia  rc-  Tiriia. 
demptor  cft ,  cuUus  latrix  exhibendus,fed  hypcr- 
duliz ,  pofTct  homo  fuifle  redemptus  pet  meram 

crcata 


456 


Lib.lII.  DiftinaioIX. 


6. 


7' 

Ohlig(ttm 
fltmme  n»n 
fotejlvlt*- 
riut  obligsrif 
fedmuiti^U- 
tius. 


Ai  feeSiam, 

tkitiiiontm. 


creaturara,  ncc  timcfuiflet  homo  minuslibcr, 
qnam  modo  cft ;  quia  li  per  hoc  quodrcdcmptor 
cft,non  tenetur  homolibi  plusqu^mper  hoc, 
quod  creatof  eft,  licet  teneretur  homo  alicri  ho- 
mini  mcte  inquantijm  rcdcmptor,&  iimiliter  tc- 
ncretur  Dco  inquanium  cteator  eft ,  ita  liber  cf- 
fet  ficut  modo  cft ,  quod  cft  contra  Anfelmum 
i.Chv  Dem  hotno  cap.  r  4. 

Ad  priipum  horum,  dico  quod  dilcdlio  re- 
fpicitin  Deo  aiiquid  abfolutum  inirinfccum  ad 
fe ;  fcd  dcadoratione  dubium  cft  ;  poteft  tamcn 
dctcrminari  perpofiiionem  impoflibilem  fic :  Si 
eflcnt  dij  duo  ,&  vnuscreaflet  vnum  mundum, 
ah'usalium  mundum  ,dubium  vidctur  fi  vtctque 
eflct  cflentialiter  adorandus  a  crcaturis  huius 
iTiundi,&  illiusjcfto  quodfint  acqualitcrduodij, 
quia  vidcmus  quod  fubditi  diuerforum  Przlato- 
rum  tcnentur  ad  rcucrcntiam ,  &  obcdicntiam: 
tamen  fubditi  vnius  non  tencntur  ad  alium,  efto 
quod  fint  aequaliter  boni,vcl  magis :  igitur  fic  vi- 
detur  quod  crcaturz  huius  mundi  non  teneren- 
lur  ad  adorationem  altcrius  Dei :  vterqae  tamcn 
cflct  xqualitcr  diligibilis.  Si  autcm  adoratio  dc- 
bctur  ratione  pcrfcdlionis  intrinfccx  ,  non  ta- 
tnen  ad  fe,fed  vt  communicata  primario,  ita 
quod  hsc  fit  ratio  adorandi ;  tunc  fi  Triniras  rc- 
dcmiflct  no$ ,  ciim  non  fitnifi  vna  perfc£lio  in- 
trinfeca  inTrinitate  quantum  ad  iftam  commu- 
nicationem  :  igitur  non  maiot  cuhus  intenfiue 
dcbcturTrinitati  proptct  hoc ,  qu6d  redcmiflet 
nos ,  quam  nunc  ,etfi  maiot  extcnfiuc ,  quia  illa 
ratio  intrinfcca  non  multiphcatur  muhiplicacis 
beneficiis.  Si  autem  tencatur  oppofitum  .quod 
adoratio  rcfpicit  redcmptorem  Ipccialitcr ,  ad- 
huc  non  debetur  Chrillo  fccuitdum  naturara 
humanam  cultus  latriae ,  quia  fic  cultus  dcbetur 
prim^  tediracnti :  nunc  autem  licct  Chriftus  l"c- 
cundijm  natuiam  humanam  rcdemit  nos :  non 
tamerl  ita  primario,  ficut  Deo  trino ,  debetur  fibi 
cultus  Iatris|,  fed  folijm  inquanrum,  natura  con- 
^ungitur  naturc  diuinz, 

S  C  HO  L  I  VM    III. 

Si  ratio  jHtmnx  homtatu  prncise  eftratio  adortt- 
hilii  Utrit ,  beneficia  non  atigent  ebli^ationem  :Jive- 
ro  vltra  reqiiiritur  cornmunicatio  kenejiciorum  ,  cre- 
fcit  ohligatio  ad  menfuram  accepterum  ,  drfc  videtur 
^uodmagif  ohligamMrex  redemptiene ,  quam  ex  crea- 
tione  adorare  Deminum  ;  /ed  hunc  cultum  non  debe- 
mtu  Chriflo  ,  <jua  homo,  tjuia  vtfic  non  redemit  ms  vt^ 
cauft  principalis,fed  vt  inftrumentalis,  velmeritoria; 
fed  dehetur  ei  vtftc ,  maior  hyperduUa ,  ^uam  finon 
redemijfet.  Explicat  variis  exemplis  ijnomodo  natura 
humana  latria  adoretur ,  vt  termintu/ecundarim,neH 
vt  ratio  adorationif, 

DIccj ,  etfi  Trinitas  foliam  creaflct  te  ,  adhuc 
debuifles  fibi  tantum  cultum  ,  ficutpoflcs: 
igitur  fi  vltra  fpccialiter  redemiflct , maiori  obli- 
gationc  cfles  obligatus, 

Dico  quddobligatusad  aliquid  fummum  ,  & 
fummc ,  non  poteft  maiori  obligatione  obligari, 
fcd  potcft  multipliciuj  obligari  .•  ideo  in  ftatu 
innocentia:,cijm  homo  fuit  tantiamcrcatus  ,nia- 
xima  obligationc  fuit  obiigatus  ,  &  idc6  pcrhoc 
quod  poftsa  rcdcmptus  ,  non  fuit  maiori  obliga- 
lione  obIigatus,fed  cx  multiplicata  rationc  tenc- 
bitur  ad  idem, 

Ad  aliud  patctpcr  iclcra.quia  fccundum  vnam 


viamnontenetur  ad  maiorem  reucrcntiam  ,in- 
quantumrcdempior  ,quam  inquuintum  crcator. 
Vndc  poirumus  imaginan  quod  cilet  in  fuppofi- 
to  proprio  illa  natura,qux  cft  afllimpta  ^  Deo;& 
quod  haberet  maiorem  gratiam.qua:  poflct  com- 
petcrc  crcatura:.  Secundo  poflet  imaginari  quod 
ifta  eflet  vnita  Dco.  Tcriiu,qu6d  fit  inftrunien- 
tum  rcdcmptionis  noftrac.  Sccundum  addit  fu- 
pcr  primum,&  tertium  quantum  ad  reucrentiara 
cxhibcndam.  Vel  potelt  intelligi  quod  bonitas 
intrinfeca  adorati  fit  racio  adorandi ,  &  ad  fe,  & 
illa  fempcr  cft  cadcm  nunc ,  &  tunc  :  igitur  fcm- 
pcr  acqualitcr  adorabitur.  Et  fic  confidcraiido 
naturam  humanam  illis  tribus  modis.folijm  fibi 
debetur  hyperdulia.Si  tamen  tencatur  quod  ma- 
iori  obligatione  cxhibendi  reucrcntiam  obUga- 
raur  proptcr  tcrtium,  qukra  proptcr  fccundum, 
vel  ptimum:adhuc  non  fequitur  quiid  dcbcac 
adorari  cultu  Iatrix,fcd  hyperdulia  maiori.quim 
fi  non  rcdcmiflct  nos,quia  hyperdulia  habet  gra- 
dus  ;  Bcatx  cnim  Virgini  dcbetur  hypcrdulia  ,  & 
naturac  humanac  in  Chrifto  fecundiim  fc  confi- 
derata:,&  non  in  codcm  gradu. 

Adaliud  ,  dico  quod  fi  homo  eflet  obligatus 
crcaturae  tamquamrc^emptori,non  cflet  ita  li- 
bcr,ficut  modo.  Quia  quando  homo  tenetur 
mulia  obfcqoia  impendcrc  fupcriori  ,  multum 
libctius  eft ,  quod  idcm  homo  tcncatur  cidcm 
pcrfona:  multipliciccr,  qukm  muitis  pcrfonis  di- 
ucrfimodc ,  quia  magna  fcruitos  cft  habere  mul- 
tos  dominos;idc6  dicitur  in  Euangelio  Matth.6. 
Nemo poteft  duohm  dominii firuire :  idco  noncflc- 
mus  ica  libcri,ficuc  mod6 ,  fi  tcnercmur  crcaturae 
tamquam  rcdcmptori. 

Secundum  pcincipale  huius  articuli  eft,  qu6d 
filum  dicat  cxclufionem  ,  cxcludcndo  aliud  ^ 
tcrmino  adorato  ;  &  hoc  dnpliciter  ,  aut  quod 
hoc  excludat  tanquam  fccundijm  fc  ,  adora- 
tum  ,  aut  quod  excludat  ,  tanquam  commu>- 
nicans. 

Primo  modo ,  adhuc  dico  qu6d  folus  Chriftus 
rationc  naturae  diuinz  cft  adorandus  culcu  la- 
triae :  fccundo  modo  non.  Primum  patct ,  quia 
adorans  aliquid  cultu  latriae ,  tamquam  fccun- 
dum  fc  adoratum  ,  debet  recognolceic  fc  fccun- 
dum  c]UodIibet  fui  totalitcr  cflc  ab  eo  ,  &  fibi 
omnebonum  tribucrc;  fed  fecundiim  Augufti- 
num ,  fi  illa  natura  fcparctur  a  Ycrbo ,  illi  non 
fcruio.  Sccundum  patcc ,  fcilicet  quod  adore- 
tur  naturahumana  cumalio,&  ratione  naturae 
diuinz  copulatiuc,quia  fecundum  Damafccnum, 
lib.  I  .Ort  h.fid.j^.cap.  Adoramtu  yerhum  cum  car- 
ne  ,  non  quod  ly, cum  tenctur  copuiatiue  ,  fcd  af- 
fociatiue  ,  &  ic  intclligitur  Auguft.  fupcr  illud 
Vfnlm.Adorarefiahellum ,  &c,  natttra,  vt  vnita  ,  eft 
adorandA,nz  quod  caronon  cxcjuditur  a  tcrmino 
adorato. 

Exemplum  ad  hoc :  fugio  catboncm  ,  vbi  eft 
lignum  ,  &  calor ,  non  proptcr  lignum ,  fi  per  fe 
confiderctur;  fcd  proptercalorem  impropoitio- 
natum.quem  fugcrcm  d  elTet  per  fc  ;  &  fic  fi  con- 
fusc  concipio,totum  fugio  :  fi  diftinguo,  canrum 
calorcm  fugio.Sicin  propofiro,fi  tociim  confuse 
concipio  Vcrbum  &  carncm ,  cocum  adocabo  la- 
tria  ;  d  diftinguo,naturam  diuinam  adoro. 

Aliud  excmplum,  cum  quis  portat  fignum  be- 
fti7,id  cft,diaboli,totum  cft  inadorabilc  ;  non  fic 
adorans  totum  Vcrbum  cum  narura  humana.non 
cft  idolohura,  quia  natura  humana  non  impcdic 
totum  cire  adorabile. 

Tcrcium 


iJntur* 
Chriftitri- 
fliriter  tta^ 
fiderabilu, 
vt  adoranda. 


Ratio  tdor»- 
tionit  lntru, 
»n  if>f»  dei. 
iiu  fncisi. 


B.  Marld  dt- 
betUT  hjper- 
dulia. 

jli  tertiam 
chieBionem. 
Minus  liberi 
ejfemttt.fifu- 
ra  ireatur» 
nes  ridemif- 
fet. 


8. 


Adotatur 
Hatur»  hu- 
tn»ti»  Chrifli 
eontomitan- 
tir. 


Optima  ext- 
pla  pro  ad»- 
ratione 
Chrifti. 


f  Qu^ftio  I. 


THfrhtMta 
nin  nitrM»- 
tuf  Ulri». 


10. 

Ai  pritrmm 
frioeif»U. 


AifttSdtm, 


I. 

Arg.frimHm. 


Steundtnn. 
TtrfiMtu. 


Z. 

Ccntrk. 


Tcrtium  excmplam  Atiguftini  deRege  pur- 
purato ,  Regem  in  purpura  adoro  ;  H  purpura 
per  fe  iaccat ,  non  adoro  ;  nec  propter  eam  to- 
tum  cft  inadorabile.  Similitcr  homo  adoratur 
proptec  vittutem  ,  vcl  proptct  caput ;  hoc  non 
excludit  alia  membra  ;  fcparet  tamen  hominem 
a  virtute,vcl  mcmbrum  a  capitc , ncuttura  cft 
adorabile. 

Vltimum  cxemplum  :  Adoraraus  Dcum  tri- 
num  ,  nec  \\\x  proprictates  pcr  fc  funt  adora- 
bilcs  ,  ncque  impediunt  totum  cHe  adorabilc: 
(ic  totus  Chriftus  indiftindle  concepius ,  &  con- 
fuse,debct  adorari,non  naiurahumana  per  fe. 

Ad  priraum  principalc ,  patet  per  pofitio- 
nem  ,  qudd  Chriftus  folum  fecundum  naturam 
diuinam  eft  adorandus  cultu  latriae ,  vt  filumex- 
cludit  omnc  aliud  tamquam  rationem  adoran- 
di  ,  &  tanquam  terminum  pec  fe ,  Sc  prxcise 
adoratum. 

Ad  aliud ,  cum  dicitur  yfifumme  4idorandHm, 
fitmme  dili^endum.  Dtco  qu6d  ii  dilcdlio  magis 
diftindc  tcquirat  intrinfccum  ad  fe,  quim  ado- 
ratio ,  tunc  non  vaiet  confeqnentia ,  iicut  pater, 
non  fumme  diligo  Regcm  purpuratum,  ita  quod 
hoc  totum  i  quia  illud  totum  pcrmitterem  non 
efle,  ftantc  quod  fumme  diligercm  Regem,  quia 
deftru£l:a  purputa ,  deftruitur  hoc  toium.  Ta- 
men  purpura  non  impedit  quin  totum  Cit  fum- 
mc  adorandum.  Vel  fuftincndo  quod  dilediio 
poteft  conftisc  tcnderc  in  totum  ficut  adora- 
tio ,  conccdo  confequcntiam  ,  &  dico  vt  priiis, 
qu6d  natura  humana  non  impedit  quin  totum 
^t  fumrac  diligcndum  ,  non  tamen  eft  natura 
humana  catio  diligcndi  ,  ncc  per  fe  tctminus, 
Sc  prxcise  dilc^us  ,  fcd  concomitans ,  vt  prius 
di^um  eft. 

DISTINCTI  O   X. 

Qjr  iE  S  T  I  O       I. 

Vtrum  Chrifiusfitfiliui  adoptiuw  Dei? 

Alenf.  }.M  lo.  W.4  DThomas  j.^.f.ij.  «-/.4.  e^f.jt. 
*'■'.}•  &  ^"  J.t."'''.»-  D.Bonauentur.i  art.i.^.  i.Richar. 
«rM.j.i.  Durandus  5.  iGabr.ji.  A\m.  SiM.iioc.hie, 
San.i.p.tem.i  di^.49.fe8.x  (^  $.  Vafq.  rf»/J.8>.  Scotus 
i»  Oxon.hic. 

I  R  c  A  dccimam  diftin(ftioncm, 
quacritur  primo  :  ZJtrum  CbriflM 
fit  JUiM  ttdoptiuM  Dei  ?  Quod  fic: 
quia  in  Chrifto  manct  natura 
grata,ficut  in  alio  filio  :  igitur  pa- 
ci  rationc  dicctur  filius  adoptiuus.ficut  aiij  filij. 

Item  ,  cfle  filium  adoptiuura  Dci  eft  conditio 
nobilis ;  igitur  coropctit  Deo. 

Item.Chriftus  cft  prardeftinarus a/.^ow»^». i. 
igitur  adoptatus  ,  quiaomne  przdeftinatum  cft 
adoptatum. 

Oppofitum  pei  Magiftrumin  litera. 
Dico  adqua:ftionem  ,qu6d  adoptatus  inclu- 
dit  ordincm  ad  h«reditatcm;  &  quod  fit  cxtra- 
neos ,  qnantum  dc  fc  cft  ;  &  quod  gratuitas  ado- 
ptantis  fit  vt  ifteadoptetur.  Nunc  autem  quod 
Chtiftus  ordinetur  ad  h<Ereditatem  ,  non  eft  du- 
bium  quod  Chriftus  gratiam  habuit  ficut  alij 
homincs  ,  imo  maiorem  quam  quicumquc  alius; 
tamen  in  hoc  difFert  a  filio  adopciuo ,  quia  Chri- 
Scotioper.  Tom.  XI. 


B.  Virg»  ftr 
mtJum  gt- 
ntrttienit 
fuit  extr*- 
ne4. 


457 

ftus  accepit  naturam  aDco;  fcd  filius  adoptiuus 
non  accipit  natutam ab  eo,cuius  eft  fiUus  ado- 
ptiuus;ficenim  eftct  filius  natuialis  cius.  Sitnili- 
ter  filius  cft  fimilis  Deo  per  gratiam  tunc  acce- 
ptam  ab  eo  ,  quando  cftadoptiuus  :  ied  Chriftus 
habuitplcnitudinem  gratis ,  idco  folijm  nondi- 
citut  filiusadoptatus,quia  non  fuit  extraneus. 

£t  fi  arguatur,qu6d  per  iftam  rationem  bcata 
Virgo  non  cnet  filia  adoptata  ,  efto  quod  non 
fuiftet  conccpta  inoriginali,quia  tunc  nunquam 
fuiftct  filia  irz,&  pcr  confcquens  nunquam  fuif- 
fet  extrancaex  modo  generationis.  lUud  non 
concludit,  quia  Chriftus  per  modum  generatio- 
nis  non  fuiflet  cxtrancus ;  fcd  beata  Virgo  fuiflct 
filia  irae ,  refpicicndo  folum  ad  modum  gcncta- 
tionis. 

Concta  illud,fcquetetur  quod  Angeli  non  fo- 
rcnt  filij  adopciuiDci  ,quia  nunquam  fuerunt 
filij  exttanei ,  pcr  hoc,  quod  fucrint  filij  irae  per 
raodum  produdionis.Similiter  homincs  in  ftatu 
innoccntiz  non  fuiflcnt  filij  adoptiui  Dei. 

Icem ,  non  oportct  quod  filius  adoptatus  fit 
prim6  inimicus  in  (e,neque  in  parcntibus ,  imo 
magis  iuuat  ad  hoc  amicitia  parcntum  prarce- 
dens,&  filij.  Sirailiter  igitur,nec  fic  oporter  quod 
fit  exttancus,&  fit  piim6  inimicus,  fed  folum  cx- 
traneus  pro  tanto ,  quia  prius  non  habct  ius  fuc- 
cedendi  hzreditaric. 

Ideo  aUccc  dicitur,  quod  filius  adoptiuus  dici- 
Cur  excraneus  ,  quia  prius  natuta  habet  naturam, 
quam  ius  fuccedendi  haercditaiic  :  &  fic  bcaia 
Virgopriiks  nacura  habuir  naturam  humanam, 
qukm  ius  fuccedendi  ha:reditaric  ,  quamquam 
non  fuiflet  conccpta  in  peccato  originali :  Chri- 
ftus  tamen  fimul  inatura  habuit  naturara  hunia- 
nam,&  ius  fucccdendi  hzrcditari^,idc6  non  fuic 
adoptiuus :  quia  non  prius  natuta  extraneus. 

Contr^,fi  fuiiTct  natura  creata,quara  aflumpfit 
Chriftus  in  fe  fuppofitata ;  tunc  fuifl):t  iftehomo 
filius  adoptiuus.  Sed  fundamentum  eft  prius 
natura  relatione  :  igituf  prius  natura  fuit  funda- 
mentum,  quam  oido  ,  quoordinarcturCbriftus 
adhabendum  hzrcditacem. 

S  C  H  O  L  I  V  M. 

Expltcatti  conditionlbtu  ad  adoptionmt  retjuifitif, 
refiluit  vnum  e.x  duobu)  tenendum ,  vel  Chriilum  ejfe 
filium  adoptiuuM,  (fr  Patres  noluiffe  vti  illa  vocepro- 
pter  h£reticos,^ui  aprebant  effe  tantum  adeptiuum,& 
nulle  modo  naturalem  :  ^uemodo  Dttmafienus  negauit 
Aiariam  Chriftotocon ,  nefaueret  htreticis  idaffe- 
rentibtu,negantibuf^ue eam effeTheo tocon.  Pro hac 
parte vide in  Oxon.hic  in Schaliis ad nnm. ^.&  j.  vbi 
oflendi  loijuendo  proprie ,  petius  dicendamgeneratio- 
nem  Chrifti  adoptiuam,  tjuam  n/tturalem,  CT  reprehen- 
dendos  effe  DoElores  ,  tjui  hanc  duriui  cenfiuerant.  Vel 
dicendumefi  Chriftum non  efi adoptiuum,  ejuia  inge-. 
neratione  hahuit  alii^uid ,  ratione  cuiui  de  congruo  de- 
bebaturfibi  htreditoi  ,  fcilicet  vnionem  hjpojUiicam, 
qua  Angeli,Maria,&  innocentes  caruerunt. 


DIcoigituradquzftioncm,qu6dvcl  Sanfti  4. 

negarunt  Chriftumcflc  filium  adoptiuum  -^uantt  it- 

Dci,  proptcr  hzrcticos ,  qui  foliim  dixerunt  cum  **''"">'"». 
filium  adoptiuum ,  &  nullo  modo  naturalem  ,  & 

ideo  cuin  iliis  noluerunt  Sanfli  communicare,  einare  San- 

proptcr  malum  intelledlum.  Idc6  dixcrunt  ab-  ^»  rugarunt 

folutc  quod  non  eft  filius  adc.ptiuus  :  ficut  di-  ^hrifiHmeJft 

cit  DamafccnusdcbeataVirginc  contra  hzreti-  f,i^^^ 
Qjl              cuni. 


Kstura  hn' 
m»n»  Ckri/li 
fuit  frius 
natur»,quam 
vnit. 


458 


Lib.lll.  DiftindioXI. 


Qtntrstio 
phrijli  homi- 
pit  fttit  iut 
\otttdit»nii. 

^tmoi» 
f»lu»ri  fcj/il 
quodChri' 
fltti    non  fit 
jiliw  adofti- 
uiu. 


^dttrg.l. 

fnntif»U. 


Jtdfeciditm. 


Jrgumttit.t, 


SfcundMm. 


cum  ,  qii6d  ipfa  non  eft  Chrifiotdces  ,qiiia  noluit 
communicare  cum  co,qui  dixit  quod  tantum 
fuit  filius  yitginis  fccundijtu  naturam  huma- 
nam  ;  fcd  quod  fuit  Theotocos.  De  virtutc  ta- 
nicn  vocis  poteft  Chriftus  diei  filius  adoptiuus 
Dci:/icut  vnus  alius  homo,quia  priiisnaturaha- 
buit  naturam,quim  ordinareturadhzrcditatcm. 
Et  fic  fuit  fufKcientcrextraneus. 

Veldicoquod  pro  tantodicunt  Sanfti  quod 
Chriftus  noneft  filius  adoptiuus  Dei  ,fi  debeat 
fiiftineri  de  virtute  vocis.quia  ille,  qui  dcbet  cflc 
filius  adoptiuus  alicuius  ,  oportct  quod  fic  genc- 
rctur.quod  fuagencratio  non  requirat  conco- 
mitanter  dc  congruo  ,  quod  habeat  ius  hacredi- 
tandi.  Et  ideo  beata  Virgo  potcft  diciAdoptari, 
quia  fua  generatio  non  requirit  concomitanter 
dccongruo  quod  habcat  ius  hxreditandi.  Sed 
gcncratio  Chrifti  hominis  naturalit«r  rcquiric 
cura  concomitantcr  habcre  ius  haereditandi, 
quia  hoc  rcquirit  vnio  pcrfonalis  de  congruo, 
imo  magis  de  coiigruo,  quim  paffio  exhibjta  pro 
aliis :  fcd  fialiquis  ex  generaiione  naturali  ha- 
beret  concomitantcr  paflioncm  Chrifti  fibi  ap- 
plicatam,de  congruo  concomitantet  haberct  ius 
hsreditandi  :  igiturraagis  gcncrationaturae  hti- 
mana:  vnitaVcrbo. 

Ad  primum  principalc  ,  qu6d  cflc  filium  Dci 
adoptiuum ,  non  eft  rationc  naturae  ,  fcd  natutx 
gratac ;  dico  quod  ratione  riaturx,qu2  rcquitit 
concomitanter  ex  gencrationc  naturali  fua,qu6d 
habcat  iushxrcditandi. 

Ad  aliud,  cum  diciiur  quod  cflc  filium  adopti- 
uum  Dci  cft  dignitatis ,  dico  quod  foluin  cft  di- 
gnitatis  fupplentis  indignitatem,  quia  quandam 
jnjpcrfeaionem  connotat ;  ficut  dignitatis  cft  in 
futore  qu6d  fit  bonu»  futor :  in  Regc  tam«n  cflct 
indignitatis. 

Ad  aliud  ,  dico  fuftincndo  primam  rcfponfio- 
ncm  ,  conccdendo  quod  omne  prxdcftinatum 
pftadoptatum  dc  virtute  vocis.  Vcl  fuftincndo 
qiiod  Chriftus  non  dicaiur  filius  adoptiuus  Dci, 
dc  virtutc  vocis  ,  dico  quod  non  fcquitur,cft 
pi^deftinatus  ,  igitut  filius  adoptatus :  quia  ge- 
neratio  fua  reqnirit  concomitanter  de  congruo, 
quod  habcat  ius  hsreditandi ,  licct  aliquo  modo 
polfct  Chriftus  dici  adoptatus ,  non  tamen  filius 
adoptiuus. 

DISTINCTIO    XI. 

Qjr  7E  S  T  I  o      I. 

ZJtrum  Chnftiafit  creatura? 

p.Thomas  ^.p.q.\6  iirt.%.^hie  q.i.»rt.t.  D.Bonauentar.i 
«rf.i.j.i.Richatdus«rM.j.i.  Ourandus  j.i.Gabr.j  i. 
Capr.j.i.Vafq  }  f.rf.dj.Vide  Scotuni  y.Afw.j  i.adfrin- 
eif.^i>tOx«n.hie. 

♦fe^l^Cf  I R  c  A  vndeciraam  diftin6Honem 
We^^^^  quaeritur  primo:  l/rr/iwM  Cbriflui 
*  wwIrV^  ftt crettturalQupi  fic:  Chriftuseft 

homo,  aut  creatus,aut  increatus? 

Si  creatus,  igitur  cft  crcatura;non 
inercatus  ,  quia  fecundura  Auguftinum  fupcr 
loanncm  Horailia  t  f  .Nenfuit  homo  al;  dterno ,8cc. 
Ireniidc  quo  prxdicatur  fupcriuSjdc  eo  &  iri- 
ferius  ,  fiuc  in  ^uid,  fiue  dcnominatiuc  :  fcd  crca- 
tura  cft  fuperius  ad  omncaliudkDeo  :igiturde 


quo  prasdicatur  aliud  a  Deo ,  &  crcatura  ;  fcd 
Chriftuscft  aliud  a  Deo:crgo,&c, 

Itera,Chriftus  rationc  corporis  diciturcon-   Ttrtium. 
ceptus,  &  natus :  igitur  magis  ratione  animae  di- 
citur  crcatuSjCtira  illa  fit  pars  principalior. 

Oppofitum  autcm  Auguttinus  7.  deTrinit.in  Ratio  o[,fof, 
fine,Gluiaferrfia  Dci  accepitformamferui,  vtrum^tte 
efl  Deu4  ,  &  vtrumtjue  efi  homo.  Et  paulo  poft  :  nec 
diuinitas  in-  creaturam  mutata  efi ,  vt  deftfieret  ejfe 
diuinitai,nec  creacura  in  dittinitatem.  vt  defifhret  ejfe 
creatura.  Et  Ambrofiui  lib.  i.  dcfidc  cap.(5.in  il- 
lud  Matth.  \himo  :  Prttdicate  Euangelium  omni 
creatura,\\oc  cft.omni  homini  viatori,qui  non  eft 
comprehenfor. 

Itcm.nihil  crcatumeft  in  Chtifto  ,  nifi  natura 
humana;  igiturnon  proptcraliquid  inChrifto, 
poteft  dicicrcatura. 

Itcm-.fcquitur ;  Chriftus  cft  creatura.Chriftus 
cft  filius  Dci  ;  igitur  filius  Dci  eft  crcatura ,  qua 
medio  cxiftcntc  hocaliquo  ,  neccflecftcxtrcma 
coniungi. 


Q_V   iE  S  T  I   O        II. 

ytrum  Chriftfts  fecHndum  ^Hodhomo, 
fitcreatura^ 

P.Thoma$}.^.j.itf.*rMo  jfvbi  CiietSiSait.)^hieq,x. 
art. I .D.Bonaucntura  ,  Richardus ,  Dutaadus ,  6abt.  ci- 
tati  quxft.ptzced.Vafq.^./i.i/.tf^, 

^VoD  fic :  quia  fecundiam  quod  homo  eft  l. 
aliquid ,  vt  habetur  Extra  dehtreticis.  Ari.frimum. 
caf.  Cum  ChriRut.  aut  igitur  aliquid 
crcatum ,  aut  incrcatum  ?  Non  increatum  ,  quia 
fic  fccundum  quod  homo,  cflet  Dcus;  fi  ali- 
quid  creatum :  igitur  fecundum  quod  hdmo ,  eft 
crcatura. 

Item, f.Ph)ftc.text.i.  triplicitcr  dicitur  aliquid  Sieutidum, 
moucri,vnus  modus  eft,  quando  aliquis  fanatur, 
quia  t  horax  fanatur :  igitur  pari  ratione  Chriftus 
fecundum  qu6d  homo,  cft  creatum  proptcrna- 
turam  humanam. 

Oppofitum  :  Si  Chriftus.fecundum  qu&d  ho- 
mo.eft  creatura,  ergo  fecundiam  quod  ifte  homo, 
quianoncft  alius  homo,igitur  fecundijra  quod 
iftchomo,  quicft  Chriftus:confequcns  eft  fal- 
fum,quia  illi',  quod  fubfequitur  notam  redupli- 
cationis  ,  incft  pra:dicatum  ;  igitur  fi  Chriftus  fc- 
cundum  quod  ifte  homo  ,eftcrcatura,  iftc  homo 
cflet  crcatur^. 

Itcm ,  quod  conuenit  alicui  fccund^m  redu- 
plicationcm  fpcciei ,  fimpliciter  &  abfolutc  fibi 
conuenit.  Igitur  fi  Chriftus  fccundiam  qu6d  ho- 
mo,eft crcatura;igitur  abfolutc  Chriftus  eflec 
creatura. 

SCHOLIVM    I. 

D.  Themas  ait ,  idei  Chriftum  nen  ejfe  creaturam, 
^uia  hae  incepit  effe,Verhum  nen,reiicitur,<juiahticnon 
plus  repu£nant,<juam  effe  creatorem  ,  {$•  creaturam,& 
C.hriftiu,ex  DamafceHo,eft  vtrum^ue.  Item ,  Chriftiu 
habuit  non  e^epoft  effe;ergo  non  repugnat  ei  eiXe  poft 
non  c  ffe.  jilij  dicunt ,  creaturam  &  ttemum  opponi 
priuatiue.  Centra.  Paffibilii ,  &  impajfihilis  dicuntur 
de  Chrifte ;  &  ctu;tu,&  videns  nen  opponuntur,nifi  re- 
ffieElueiufdem  natura.  Altj  dicunt  tjua  important  refte- 
Elum  adcreata,nonpertinereadcemmunicat!enem  idio- 
matum,  Sfdcomra,^Hia  Chriftm  dicitur  minor  Pture, 


Quseftio  II. 


459 


3- 

Ai  I .  qM*' 
fiitntm. 


D.  Thomas 
p.  3.q.  i^. 
ari.t  I. 
Honflm  rt- 
pHgn»t  tjfe 
Attrnum  ,  (^ 
temper»U, 
^ukm  ent$'0' 
rem  f^  ertn- 
turtua. 


Chr!/{M4  efl 
faJpbilU  .  ^ 
imfajftbilit. 


Ifle  #y?  ri. 
eue  ,  fgt  non 

vident  ,  Ktn 
femfer  ftqiti- 
tur. 


r 


(^  MinoritM  rejplcit  ereatum.  ^ly,  vt  Vmrroteulmit- 
tnnt  Chrijthm  dici  pojfi  creaturam. 

Dlcitur  ad  primamqusftioncm,  qa6<J  Chri- 
llus  noii  eft  creatura  ,  licct  natura  humana 
in  Chrifto  fit  crcatura,  quia  non  fit  communica- 
tio  idiomatum,vbi  eft  manifcfta  repugnantia-/ed 
hic  cft  manifefta  rcpugnantia  ,  quia  crcatura  in- 
ccpiteirejVcrbum  non  incepu  cftc-.igitur  quan- 
tum  ad  ilhid,non  cft  communicatio  idiomatum. 
Contra  illud,non  plus  repugnat  clfc  acternum, 
&  temporale,  qnkm  qaod  creatura  fit  crcator, 
vcl  quod  tempoialc  habeat  adlioncm  xternam: 
fcd  Auguftmusloquens  de  Chrifto,  dich,Ip/fffi 
Crcat«r,ijie pHcr creauit  JtettMAdcm  vult  Damafce- 
nus  capite  jo.quid  creatura  cft  creator. 

Itcra  ,  non  magis  repugnat  Chrifto  ejfe  poft 
nonejje,  qu^m  non  ejft  poft  ejfe  :  fed  Chriftus  filius 
Dei  fuit  vetc  mortuus  ;  igitur  poft  efe  habuit 
non  effe:  igitur  pari  ratioi>epoiuit  eiTc  poft  »0« 
efe. 

Alia  ratio  ponitur.quare  Chriftus  non  dicitur 
crcatura  i  quia  ilU,  qui  nnportant  ncgationem, 
non  pracdicantut  dc  (e  viuicuo  ,  proptct  vnioncm 
natura;  ad  Verbiimjquia  fi  quantura  ad  hoc  cflct 
coraraunicatio  iJio  narum.cura  cx  priuatiuis  fe- 
quatur  concradidio  ,  fi  priaatiua  prscdicantnr  dc 
Chrifto,contradid>iiapta:dicaburitaiihuiufmo- 
di  iant  creatara,&  «ternun!. 

Vcl  ponitur  alia  ratio :  qus  important  tefpe- 
ftura  ad  namram  crcatam,non  pei  tment  ad  com- 
nianicationera  idiomaium  ;  habitudo  cnim  na- 
tura:  ad  nataram  impedit  verificationcm  talem 
deChrifto:  ctcatura  importar  rcfpcdum ;  igi- 
tur ,  dcc. 

Contra,  prima  ratio  non  valct ,  quia  fi  intelli- 
gatur  quod  illa,  quae  importaut  negationciu  ,  ita 
quod  abfolutc  coartadidorium  alterius,  illa  iion 
pertinent  ad  communicationcm  idioniiitum,hoc 
eft  vcrum.Scd  n.hil  ad  propofitum,quia  fic  non 
importat  crcatura  refpcdu  Chrifti.  Si  tamen 
intelligator  de  negationc  impottata  per  priua- 
tionem  ,  aftumptum  cft  fallum  ,quia  fccundum 
Damafcenum  ,  capite  50.  Chriftus  cft  paOibilis, 
&  impaffibilis  ,  &  non  fequitur  ,  eft  impaflibilis, 
igitur  non  eft  piifibilis.m  aliqua  matcria , gratia 
focmx.  Tamcn  quanJo  non  cft  ibi  nifi  vna  natu- 
ta  in  fuppofit6,tcnet  gratia  matctia: ,  &  fimilitcr 
gratiaforma:  tcnct.vbi  funt  dusc,  hoc  eft  impaf- 
fibiicjigitur  non  eft  paffibilc  rationc  illius  natu- 
rac,  ratione  cuius  cft  impaflibile  abfolutc  :  tamen 
non  fcqiiitur,vbi  funt  dui  uaturic  in  illo,  dc  quo 
dicitur  vnum  priuatiucoppofitorum.  Vnde  non 
fcquitur.ifte  eft  caecus.igitur  non  cft  videns ;  nifi 
gratia  matcriae ,  quianon  habet  nifi  vnam  natii- 
ram,cuius  eft  vna  vifio.Si  enim  haberet  duas  na- 
turas,  quarum  cirent  dus  vifioncs  ,  non  fcquerc- 
tur,  nifi  qu6d  folum  non  eflct  videns  fecundijm 
illam  naturain ,  fccundum  quam  cft  czcus,  ideo 
Mon  fcquitur:fi  Chriftus  cft  crcatura  :  igitur  non 
eft  crcator;nifi  fignificatum  huius  vocabuli  crea- 
tura  elTct  i!lud,non  effe  crcatorcm, 

Secunda  non  valct  ,  de  habitudinc  ad  natu- 
ram,  quia  abfolurc  concedcndum  cft  quod  Chri- 
ftus  cft  minor  Patre.  Hoc  vult  Auguftmus  fuptrr 
illud  Pfalm.8.  Paulo  mintu  tninuijti ,  &c.  &c  tamcn 
minor  dicit  h.tbitudincm.  Vndc  fi  vnum  cxem- 
plum  tcneatjfallunt  deccra.  Idco  ex  vno  excm- 
plo  non  potcft  infcrri ,  quod  ita  eft  vniuerfaliter. 
Nccefthoc  caufa  fufficicns  alicubi,qu6d  quia 
Scetioper.  Tom.  XI. 


Varro  hic 


dicit  habitudinem  ad  natiuam,ide6nonpertiner 
ad  communicationcm  idiomatum.  S(.d  vbi  non 
eft  exprcira  rcpugnantia ,  folum  illa  ,  qujc  pcrti- 
ncnt  ad  vnionem ,  tamquaro  przintelledla ,  non 
communicant. 

Alitcf  dicitur  ,  quod  creatura  eft  quoddam 
commune  dcnominatiuum,ficut  caufatum  ,  &  fc  ^  '*°" 
extcndii  ad  omnc  caufatum  ,  &  fic  poteft  Chri- 
ftus  dici  crcatura.  Hoc  p.-itet,  pcr  audloritatcs 
Sandorum.  Damafccn.cap.yo.  dicit  quod  Chti- 
ftus  cft  creatu$,&  increaius  ,  &  cap.  pi.dicit 
quod  Chrijtw  dicitur  Creatura.  cap.  50.  dicit  quod 
perXJir^incm  voluit  pUfmari :  &  hoc  vult  Lco  Pa- 
pa,&  Augiiftin.Quod  crcator  diciturcrcati.San- 
(fti  tamcn  ncgauerjnt  Chriftum  clfc  jcrearurara 
propter  hoc  ,  quodnolucrunt  coinmunicarecum 
hxreticis  ,  qui  dixerunt  Chriftura  cfte  puram 
creaturam. 

S  C  H  O  L  I  V  M     II. 

Explicat  ejHomodo  de  rigore  voci^  fuflineripotijl, 
Chriftum  non  ejfe  creatnram,  cjuia  creatio  Jtriile ,  fup- 
ponit  omnino  non  eftc,  &  reffiicit  immediate primMm 
efficieni  dans  primum  efte  ,  d*  lai^ge  fnmpta/iipponit 
non  eftf  totale.f^trumcjue  repugnat  ChriJto,ejuia  nun- 
^uamfuit  fub  non  ciTc.C^  nen  hahet  ellc  totale  vnum, 
perfe  rejitltans  ex  duobtu  txtremit :  quod  Juse  expli- 
cat  per  optimam  de^rinam.  Vide  ipfum  in  Oxon. 
hic  a  num.  7.  vl>i  non  vetat  ,Ji  dicas  ,  Chriflum  ejfe 
creaturam  faUtati*  faluandii.  Santli  autem ,  ( vt  ait 
Varro)  ahherruerunt  ah  hoc  ,propter  httreticos.  Vi- 
ele  pre  hec  loca  Augujtini ,  Hienmymi ,  (^  Damajce- 
ni,  apud  Do£lorem,  num.6.  &  argumentapro  hocfunt 
vrgentiffima  ,  ^uibfti  difficillime  fatiifit.  Vide  in  fo- 
Uitionibui. 

DIco  tamen  ad  qua:ftionem,  quod  ifta  poteft  6. 

negzii  dewitiatc  vocis:Cl}riJttft  ejt  creatura,  Creatio  Jue 

Primo  ,  quia  creatio  paffio  uddit  vltra  fadioncm  ^"'*  '"'"'* 

paffiuain  duo  ;  quia  facHo  paffiua  dicit  ordincm  pt.ir,„,,„ 
adefficicns  ,&ad  w«  f^prafcctkiis.    Vltra  pri-     Dt  hoc   ia 

mumaddit  crcatio  ftiidte  .iccepta  ,ordincm  ad  Oxon.  i.  d. 

caufam  primam  ,iquafit  immediate.    Vltra  fc-  J-S- *»"•*• 


d.i, 


q.l. 


cundum  addit  habitudinem  ad  oppofitum  prae- 
cedens,  ita  quod  illud  fit  non  ejfe  fimplicitcr  ,i-ta 
quod  fit  pure  nihil.  Creatio  tamen  paffiua  non 
ftridtc,  dicitordincm  ad  caufain  priraam  media- 
tCjvel  immcdiatc  :  idco  ignis  gcnitus  ab  ignc  cft 
cfFedlus  ignis,fed  creatura  Dei,&  non  ignis.  Si- 
militer  ,  creatio  non  ftride  per  habitudinem  ad 
oppofitum  praeccdens  ,non  dicit  *^  fiinpliciter 
cius.quod  accipit ,  ficut  poncntes  multasformas 
fubftantiales  ,  ponunt  qu6d  qua;libet  dat  ejfe 
fimpliciter ,  non  tamen  dcftrudlo  ejfe  eius  vltimo 
acquifito,  dcftiuitur  quodlibct  ejfeeias  fimpli- 
citcr.  Vtpatct ;  fi  primo  dcftruitur  compofitum 
exmatcria  &  fotma  fubftantiali  vliimoinduda: 
adhuc  non  deftruitur  ejfe  totalc,  &  totalit cr  fim- 
pliciter.  Sipoftca  dcftruitur  primum  <f//r  acqui- 
fitura  viagencrationis,tunc  eft  annihilario.prius  ^Htnptlqmdf 
tamcn  fuit  corrup'io :  crcatio  igitur  habet  ordi- 
nem  ad  non  ejfe  przcedens  ,  quia  cft  acceptio 
primi  effe.  Qnpd  poteft  intclligidupliciter,  vel 
piimitate  ailxquationis  ,  vcl  primitate  via  gc- 
nerationis.  Exemplum  primi  ,effe  l:o  ninisadac- 
quatum  cftf^totius,  vt  humanitatis  refultan- 
tis  cx  vnione  partium.  Exemplura  fccundi ,  ciim 
acquiiitut  <r^  primac  partis  vt  matcria: ;  &  cfto 
quod  matcria  cftet  ab  zterno,  &  pcr  confcquens, 
Qq     i  piimum 


Creatit  largi 


460 


Lib.lII.  DiftinaioXr. 


7- 

Conditt» 
pim  ,  qutd 
fretttur. 


e. 


primatn  ejft  via  generationi»  >  elTe^t  fjeri  acce- 
ptumpcr  creationem  >  adhuc  primum  <;^totale 
poHet  e(Ie  acceptum  >  &  Hc  podct  dici  creario 
iargc ,  vt  habet  orciincm  ad  ntn  ejfe  totale  pr;^- 
cedens. 

lUud  igitur  quod  creatur ,  habct  ordinem  ad 
primum  cfHcicns  immediate ,  ftri^e  accipien- 
do  ;  vel  mediatc  ,  large ;  &  habet  ordinem  ad 
E«**»«>«»i-  "*''  '^'  fimpliciter  primitate  vix  gencrationis, 
f^ti (^  Virb*  hoc  eH: ,  primc  partis.  Piimo  modo  non  potcft 
ntn  rtfultta  dici  Chriftus  creaiura ,  nou  enitn  accipit  effe  to- 
vn^m  ftr  f*  talc ,  quod  eft  primnra  ptimitate  adaquationis, 
quia  nuUum  tale  refiiltat  ex  Verboj  &  naiura 
humana  ,  quia  ex  illis  non  conftituitur  vnum 
pns ,  cum  neutrum  Ht  alterius  adus  ,  nec  poten- 
tia  altetius.  Nec  fit  vnum  ex  his  per  informatio- 
nem  ilcut  ens  per  accidens ,  quia  adhuc  in  tali 
vnitate  vna  pars  informat  aham  ,  &  fibi  inhz- 
ret.  |n  propofito  neutro  modo.  Ideo  quantijm 
ad  primum  ejft  lotale  ,  non  poteft  dici  Chriftus 
creatus  ,necquantura  ad  ptimum  r//«^  primitate 
vix  generationis ;  qaia  ficut  ibi  poteft  dici  pars, 
Vetbum  eft  prior  pars ,  ficut  tnateiia ;  ejfe  Vetbi 
non  cft  «i^acceptum  per  creationem ;  non  igitut 
eft  Chriflus  crcatura. 

Icem ,  quando  aliquid  natmn  eft  denominare 
accidens ,  &  fabiefbum  ,  partem,  &  totum,natu- 
lam ,  &  fuppofitum  squahtcr,  non  per  rationem 
partis  folum  denominabit  totum ,  nec  per  ratio- 
nem  fuppoHti  naturam ,  nec  ccontra,  quia  fi 
xquaUtcr  poffet  denominare  partem  vnam  ,  & 
aliam  >  fi  cx  hoc,qu6d  incft  vni  parti,denomina- 
ret  totum ,  pari  ratione  oppofitum  priuatiuc  de- 
nominans  aliam  partem  dcnominaret  totum.  Si- 
tniliter  eft  dc  fuppofico  ,  &^iataca,  &  pcr  confe- 
quens  idem  fimul  denominatur  fimpliciter  ab 
oppoHtis.  Sed  crcatum  natum  eft  dici  de  quoli- 
bet  aho  k  Deo  ,  &  creatura  fimiliter ,  quia  efTcn- 
tialiter  nataeft  dici  denatura  ficut  dcfuppofito; 
igitur  non  propter  hocptccisc ,  quod  dicitur  dc 
natura.dicitiir  de  fappofito:igitur  licct  natura  in 
Chrifto  pofTet  dici  creatura ,  non  tamen  propter 
hoc  de  f jppofito ,  vt  de  Chtifto  :  quia  igitur  non 
pofTctdici  deeo,nifirationenatarz  humana;,  & 
iila  non|  fufHcit  ad  denominandum  fappufitum 
talis  naturz.nec  ratione  alterius  in  Chiifto,  po- 
teftChtiftus  dicicteaiura.  Vndelicet  Chriftus 
poiret  dici  genitus  pet  naturam ,  non  tamen  di- 
citur  croatus  per  naturam ,  quamuis  natura  crea- 
p^:uram,&  tar;quia  gcnitam  natumcft  dici  de  fuppofito 
-  ^      loiumper  naturam,  vt  per  rationem  tcrmmi  ror- 

tnali$:fed  efTc  crcatata  zqualitcr  dicitur  dc  natu- 
ra,&  de  fu^'pofito :  ide^  non  per  hoc,  quod  con- 
ucnit  naturz.potcft  dici  de  fuppofito. 
g^  Ad  primum  principale  primx  quxftionis ,  po- 

M  frimntn  ^^^  '^''^*  i{^ii^  diuifio ,  fi  Chriftus  eft  hoc ;  igitur 
frinetfaii  ctcatus,  vcl  increatus  ,non  valet  refpcAu  illius, 
quod  includic  duas  naturas,  Nunc  aurem  nacura 
huraananon  efthomo,fcd  Chriftus  honio  ha- 
bet  infe  daas  naturas,  idco  neutrumerit  dan- 
dum.  Vcl  eflo  quod  fic  ;  non  fequitur ,  Chriftus 
eft  homo  crcatu^ :  igitur  eft  cteatura:ficut  non 
fequitut ,  Michalus  muficus  corrumpccur  cras: 
jgitut  Michalus  corrumpctHt;quia  Chrifttu  di- 
ftrahitur  tantuni  pct  hoc,quod  dicitur  hmie-.Cicut 
n  arguitur ,  Socratcs  albuscft  annihilatus :  igituc 
Socrates. 

Ad  aliud  ,  concedo  qu&d  de  quo  dicitar  iiifc- 
rius,  dicitur  fupcrius  ad  ipfum :  fed  crcatuta  non 
cftrupcriqs  ad^uodlibec  i(liu4^Deo,itaqup(i 


&H(iri  Chrt 
ftm  dicitur 
gini/tn  ftr 


frimt  quti' 
fiionii. 

Chriftw  eji 
hoc.irgttres' 
1um,vtUn 
trtAtum  M 

n*llti 


fcquitut,huc  cft  aliud  a  Dco ;  igitur  eft  creatumi 
quia  non  leqaitur  :  Socratcs  albus  eft  creatus: 
igitur  Socrates ;  cfto  quod  Socratcs  priijs  fuifTet. 
Sicatigitur  non  fcquiiur  ,fadbum  eft  hoc,  igi- 
tur  eft  fadum  ;  nifi  cHc  hoc,  lit  primum  efTc  il- 
lius ,  fic  non  fcquitur ,  eft  creatum  album,  igitur 
eft  cteatum,  quiaduo  prima  infunt  toti  pet  par- 
tem ,  ic  nun  parti ,  fed  edc  crcatum  zqualitcr 
ineft  toii ,  &parti.  Quate  autcm  non  dicituc 
immediate  crcari  fecundum  animam  ,ficut  im- 
mediatc  concipi  fecundiiin  corpus ,  &  ficpoflec 
totutn  denominari^  crcatione  iramcdiata,  du- 
bium  videtur. 

S  CHOLI  V  M    IIL 

//iir.-Chciftus  fccundum  quod  homoccdupH- 
caiiuc,cft  crcat ura  ,fMfa  eft ;fed vera  diftirt6iiHe ,id 
eliyfecunStm  hHmanitatem.  EodemfenfH  hac  eftfalfa^ 
velvera ,  /Ethiops  fecundum  quod  habet  dcntes, 
cftalbus.  Fide  Do£i.  in  Oxon.difl.O.q.i.  0"  i.Prior. 
q.iS.Patres  admittunt,Ch>iftumincepiiTe.yiH^ftin. 
traii.io^.in  Ioan.Na^an.orat.ii.num.ji.  ««efTc 
fadum,e^  Leoferm.^  .Pentecoft.c.i.dicit  ejfe  tempo- 
ralem.  Si  diceremtu  eiiam  ejfe  crcaturam,w«  video 
^uare  loeutio  non  effet  vera.  ,Argumenta  certe  ad  hoc 
premHnt,&  inter  Catboiicot  nihil  eftpericuli. 

AD  fecundam  quzftioncm  dico  qu^d  quan- 
do  propofuioaffirmatiua  falfa  cft  ex  rcpu- 
gnantiatcrminorum,  nunquara  verificabitur  pcr 
determinationem  non  aufcrentem  illam  tepu- 
gnantiam.  Scd  ,/fff«4«/«;».additum  tcrmino,non 
diminuit  ipfum  :  igiturnon  aafert  quin  fignifi- 
cCt ,  quod  pi  ius  :  igitur  fi  hzc  cft  falfa  ,  Chrifliu 
eft  creatura ,  ifta  ctit  falfa  ,  Chrifltu ficHnditm  tjMod 
homo  ,ej}  creatura :  tzmen  fi  aiiquid  addatur  cx- 
trcmo ,  quod  diftrahit  ipfum  ,  licet  ptiijs  fueric 
rcpugnantia  victualis,poteft  pcopofitio  cfle  vc- 
ra  :  vt  li  dicatur :  *y£thiops  eft  albtu  ,  hic  eft  repu- 
giiantia  virtualis,tamen  fic  dicendo, rftalltMfi' 
cundMm  dentes ,  addituc  determinatio  diminucns 
praedicatum  tefpedlu  totius ,  non  autem  refpcdu 
partis.  Tamcn  fi  ex  hac  inferatur  ,  iEthiops  eft 
albus ,  fecundum  quod  habct  dcntcs ,  ifta  cft  ali- 
quo  modo  impropria.  Sic  in  propofito,  creatura 
fimplicitcrrepugnat  Chrifto,  &  fi  additur>Chri- 
ftus  eft  creatura  fecundijm  qu6d  homo ;  adhuc 
non  auferrur  rcpugnantia,nifi  fic  intelligitur, 
Chriftiisfecundiimhomincm  cftcteatura,&  fic 
dicit  Magifter  in  litcra,qu6d  Chriftus  fecundiim 
homincm ,  hoc  eft ,  fecundiim  humanitatcra,  eft 
creatuta :  non  ficut  dicimus  quod  corpus  vide- 
tur  fccundijm  colorem ,  quia  ibi  non  cft  diftra- 
<5tio  :  fed/fic  dicendo.Chiiftos  fccundiim  huma- 
nitarcm  cft  creatura ;  creatura ,  vt  htc  przdicatur, 
diftrahitur. 

Ad  primum  principale  huius  quzflionis ,  cum 
dicitur ,  Chriftus  fecundiam  quod  homo,  cft  ali- 
quid  i  verum  eft ,  nec  ramen  oportct  concedere: 
igitur  fccundiim  quod  homo,efl  aliquid  creaium, 
vcl  incrcatum  ,nifi  incelligatut  fic  ,  fccundijm 
.quod  homOjid  cft  ,  fecundiira  illam  naturara  ,  Sc 
tunc  concedo  quod  illa  natura  eft  crcata.VcI  con- 
cedo  qabd  Chriftuseft  aliquid  crcatum  ,  fecun- 
dura  quod  homo  ;  fed  tunc  ftat  homo  pro  natura, 
vcl  conccditur  aliud  mcmbrum ,  quod  Chriftus 
fccundiim  quiSd  honTO,eft  aliquid  increatum,di- 
co  quod  tunc  ftat  pro  natura  increata  in  ipfo. 

Ad  aliud  jf .  PhyficQC,  dico  ^u6d  aliqua  nata 

fiint 


TaSum  ifi 
aliquid  htt 
vil  iUud:ir- 
gt  ifi  f»Hum 
fimflicitir, 
non  teni;c. 


10. 

Ad  qu«ft.a. 


hj ,  infUMH' 
tum  ,  addi- 
tum  termiBO 
Chrifte  di- 
minuit. 


Chriftas  (c 
cundiim 
quod  homo, 
cft  ctcacura, 
an  vir»,  jj» 
qutmtdef 


II. 

Ad  arg.  q.t. 
Vtritm  Chri- 
ftm  ftcudhm 
quod  hemt, 
fit  criatum, 
vilinettatii. 


AdfitMtnn, 


Qu^ftio  Vnica. 


461 


funt  pfscfsc  incde  toti  fccundum  partcm  princi- 

palcin,ficut  crifpitudo  j  aliqua  vcro  fccundum 

omncs  partes ,  yd  fccundum  principaliorcs  par- 

tes.Primo  modo,quoddciiomin3t  vnam  partem, 

dcnominac  totum,  Sed  fccundomodo.vcl  tcrtio, 

non  nifi  infit  fccundum  omncs  partcs.vcl  plures; 

nuncaucem  fifanicas  natacft  incircomnibuspar- 

tibus,non  tamen  2qualiter,fed  ptincipaliter  tho- 

raci,  fi  accipitur  pro  cordc:quia  fi  nata  efTct  fim- 

pliciter  inelTe  multis  aiquc  principaliter,ciim  vni 

parti  pofHt  incnfe  fanitaJ ,  alteri  infirmitas.fimul 

poflcnt  cotrari.i  ineire  eidem  fuppofitoabfolutc. 

li.  Vclaliterdico,qu6d  Ariftotelesnoncurat  dc 

g«4r*  htmt  Logicainillo  cxeraplo,  fed  dcrCjCum  dicit  ali- 

dtntmirmtur  quid  tripIicitcT  moucri ,  hoc  cft  ,  realircr  ineft, 

/*"**  '*,'**■  fiuc  denominet  totum  ,  fiuc  non ;  videtur ,  fi  dc» 

du*itM^hr^-  ^^^^  faluari  de  virtute  vocis  ,  quod  ex  hoc,  quod 

ftut   trt»tit4  i"cft  tali  parti ,  fcquitur  qu6d  tncft  toti,  oportct 

i  mttur».      qu6d  per  thontcem  intelligat  partem  principa- 

lem  ,  cui  fi  ineft  fanitas ,  non  eft  compoflibile 

quod  infirmitas  ineft  alicui  patti,a  quapotcft  to- 

tum  dcnominari.   Scd  in  propofito :  Cnriftus  cft 

creatura  fecundum  humanitatem,fi  quoquo  mo- 

do  fit  creatura ,  &  ifta  pars  non  eft  principalior 

ipfius  Chrifti,ide6  non  poteft  argui  cx  hoc,qu6d 

Chrrftas  eft  crcatura  ,  ficut  quod  homo  fanatur 

fecundum  thoracem,fed  quodcreatura  ineftali- 

cui  intrinfeco  in  Chrifto,  ficut  realitec  exalia 

parte  fanitas  ineft  alicui  intrinfeco  in  toto ,  licct 

ab  illo  non  polfit  totum  denominari. 

DISTINCTIO     XII. 
Qy  iESTio    Vnica. 

ytmm  Chrifi(tifi4erit  impeccabilkt  f 

Alenf.j.f.j.i^.w.  1  D.Thom  j.p.f.i^.^x.i.  (  vbi  Caiet.'& 
Mcdina^(^ibir  ^.t.«rf.i.D.Bonaucnt.«rf.t,^.  i.Richard. 
mrt.i.^.i  Ducaixl^.i.Gabriel  j.i.Palud.f.i.Marfil.  hie 
j.^.J.j.Bartbl.  q.i.  Ruhion  ibHtm.  Henric.  quodl.i.tj.i. 
Suacez  j.^.i^.^j./c^.x.Vafq.t^.fii.  Rada  ^.f.  tontr*utrf.^, 
Mrtitul*  }. 

Irca  duodccimam  diftinAionem 

quKticur  primo  ,  ftrum  ChriflM 

fuerit  impeccabilis ,  ittt  quod  non  fof- 

fitpeccAre  f  Qupd  non.  Ioan.7.  Si 

di.vero  tjued  non  noui  enm ,  ero  flmilis 

vohii  mendax.  Sed  ipfc  potuit  hocdicere,quia  fic 

dixit :  igicuc  potuit  dicete  falfum ,  igicur  potuic 

peccare. 

Item,Auguftin.5.de  Iib,arb,MeIior  cft  natura, 
qua:  potuic  pcccare  ,  quim  qua;  non  potuit ;  fcd 
Verbum  alFumpfit  naturamhumanam  meliorcm, 
&  mancntem  meliorem,quia  ipfeairumpfic  libe- 
rum  arbitrium,&  quidquid  percinec  ad  veritatcm 
natura:  humanz  in  nobis. 

Item,qtiod  quis  potcft.fi  vulr,  abfolntc  poteft: 
fcd  Chiiltus  potcft  pccc.tre  ,  fi  vult ;  igiturabfo- 
lutc  potcft.  Maior  paret  per  Augultinum  de  Spi- 
ritu,&  {nctz-.Illudh^het  ejuit  in potefiate,^uodfacit, 
fivMlt.XAtm  vult  Anfclmusy?f««Jo  libro^Cur  Dem 
homo.cap.  10. 

Oppofitum  :  fi  potuit  peccare;igitur  potuit 
damnaii ;  igitur  filius  Dci  potuit  damnari. 

Dico  ad  quxftionem  ,  quod  beatitudo  potuit 
Magifiritfi-  po'"  caufa  quare  Chriftusnon  potuit  peccare, 
■nio.  aut  fecundum  aliam  viam ,  potuit  poni  caufa  cx 

vnionc  adVcibum:&  hacc  fecunda  vidctur  de 
Scotioper,  Tom.X/. 


Argum.  I. 


StfunJum. 


Tertium. 


intcntioneMagiftriinlitcra,&  Anfelmi  i.Ulf.Cur 
Deiuhom»  ,cap.  10.  Qu6d  quia  erat  aflumpta  ex 
vnione,  fuit  impeccabilis.  Ad  hoceftratio.non  R»tiofrim». 
potcft  narura  fummc  clcuari  ad  fummum  efie, 
nifi  potentia  cleueturad  fummum  agere;  fed  na- 
tuca  affumpta  eft  fummc  eienata  ad  iiuTimum  eje; 
igiturexcadcm  potentia  ad  Imwmam. a^ere  :  igi- 
tur  ipfa  fic  eleuata  non  potuit  peccare. 

Item,ad  hoc  eft  ratio  fpecialis.Omnes  opera-  SicmhJs, 
tiones  Chrifti  funt  operationcs  Verbi  pcr  com- 
municationcm  idiomatum;igiturimpoflibiIe  eft 
natnram  aflumptam  peccare ,  nifi  Vetbum  obli- 
quc  ageret :  fed  hoc  cflct  Vcrbum  non  efle  Vcr» 
bum ;  igitur,  &c. 

SCHOLIVM     I. 

Ex  vi  vnionis  hypofiatictt  pracise,  natura  ajfumpta 
nonredditurimpeccab%lii,Ita  DoSl,hic  drfupra d.  i.q. 
I  .fiquuntur  Henr.  Rubion,  Gabr.  Marfil.Baffol.  Du- 
r»nd.Rhada,citati.Ouando,Faber,TartaretM4,crLeU' 
chet,htc,(fr  omnes  Scotifttt^Chrifiusficundum  hancfin- 
tentiam  non  efi  impeccabilit  ex  vi  vnionis  prtcise. 
Gluidam ita  inflammatifunt ,  vt  dicant ,  contra  hane 
fenttntiam  non  rationibM  ,fidflammis  agendum,  Sed 
nibilfilidum  ijuo  hoc  probent,adferunt.  Patres  afteriintf 
&  verijfimum  eji,Chriftum  ejfe  impeccabiltm  ,fid  noH 
MJfermt  talem  ejfe  ex  vi  vnitnis  pracise. 


DIco  tamen  quod  cx  vi  vnionis  non  redditur 
ifta  nacura  impeccabilis,  quia  potentia  non 
aliter  fc  habcns  in  rationc  a^us primi,  non  alitcr 
fe  habet  ad  a(^um  fecundum;quia  fic  feftuca  ma- 
nens  fcftuca,po{ret  produccre  totum  vniuerfum; 
fed  iftapotentia  animz  ,  fiue  fit  eadcm  cfTcntiar, 
Iiue  aliud  ab  eflentia ,  ex  fola  vnionc  natura:  hu- 
mana: ,  non  aliter  fe  habct  in  rationc  principij 
agendi  quantiim  ad  adlum  ,  quia  illa  natura  eft 

f»rim6  perfonabilis ,  &  nunc  pcrfonatur  pcrfona- 
itate  extrinfeca,  &  eodem  modo  polfet  ,  C\  prius 
fuiflct  perfonata  propria  perfonalirate,&  in  nul- 
lo  fuillet  natura  mutata  in  adtu  primo  ,  fi  fuiiret 
intrinfecc  perfonaca  ancequam  afliimpca.  Igitur 
cx  hoc  folo ,  quod  eft  vnitas ,  non  aliter  fe  habec 
quantijm  ad  adtum  primum. 

Item.appctcnspoteft  ali<id  appccere,&  aliud, 
quoufquc  habcac  quietem  in  obiej^o  vltimo; 
fed  natura  aflumpta  cx  hoc,qu6d  alhjmpta  ,  non 
vltimatc  quietatur  eius  appctirus  ,  quia  polTcc 
aflumi  dormicns  ,  vcl  omnino  non  fcicns  quod 
eflet  airumpca  ,  plufqukm  natura  non  aflumpf,i, 
loquendo  dc  potcntia  Dciabfoluta.  Idc6  dico 
qiiod  natura  alTumpta  non  cft  impcccabilis  cx 
hoc,qu6d  afliimpta,nifi  dc  congruo ;  quia,  vc  di- 
cicur,Ioan.  i .  vidimHtgloriam  eiu4  ,  tjuafi  vnigeniti, 
hoc  eft,de  congruo. 

Ad  aliud  in  contrarium  ,  dico  qu6d  Magifter 
in  litera  intelligit  qu6d  natura  de  congruo  non 
eft  priuanda  tanta  plenitudinc  gratia: ,  quamdiu 
eft  vnita  Vcrbojnon  ramcn  vult  hocefle  forma- 
liter  ex  vi  vnionis.  Idcm  intclligit  Anfclmus. 

Ad  primam  rationem ,  dico  quodnarura  non 
cft  cleuata  ex  hoc ,  quod  aflumpta ,  ad  idem  effe 
formalitcr  cum  Vcrbo,nec  potentia  ad  idcm  ope- 
rari  formalitcr,  fed  rantiim  per  communicatio- 
nem  idiomatuni  eft  idem  effe,  &  cadem  operatio; 
formaliter  ramcn  manet  (,//>  propriumjnatura: 
humanx  aliud  ab  e^e  proprio  Verbi. 

Contra  illud ,  Verbum  fupplct  vicem  fup- 

pofici  creati,fcd  pcr  concefla,  fifuppofitaretur 

Qq     3  propria 


3- 

NMtura  af' 
fumfta  »«« 
slittrfi  ha- 
bit  in  aRu 
frime  ,  quam 
fi  in  fi  ferfo- 
natn  tffit. 


Natnra  »f- 
fumpta  IX 
hotfrteisi 
mon  efi  '"*- 
fett»yilit. 

Ad  Mj£i- 
ftrum. 


Ad  ratientlit 

frimnm. 


QhiiQio  I. 


462 


Lib.lII.  DiftinaioXlI. 


$$iHni4, 


r*rtf4. 


jtd  ebieSiit- 
ntmi. 


f^utmodo 
fuppofttum 
Vrbi  fufpltt 
•uictm  fuppo- 
Jfitrftit 


4i  tHelt.  i, 


6. 

^i  ttrtiam, 
l^ntwxm  tif- 
fumftnm  h»- 
if''  proprium 
rfTc  JifHaaa 
nh  efTe  Verhi, 
dc  hoc  fupta 


7- 

^d  ralientm 
^  opin,  M» 
0ri, 


propria  fuppofitationc  ,  idcm  clTet  ejfe  naturae  af- 
fuinptae ,  &  per  cunfequcns  cadem  opciatio  for- 
roaliicr  vtriulque. 

Item,  etfi  non  fit  idcm  ejfe  formalitcr,non  pro- 
pter  huc  fcquitur  quin  fit  vcragcneratio  in  nati- 
uitate  Chriftii  quia  ad  hoc  qu6d  fit  vera  gcnera- 
tio  ,  non  requiritur  quod  rj^omnino  nouum  ac- 
quiiatur ,  fcd  fufficit  quod  ejfe  prahabitum  com- 
municctur  naturx  humauae. 

Item  ,  aliud  videtur  confequcns  ad  illam  opi- 
nioncm ,  qux  ponit  quod  ejfe  £ii  aliud  ab  elTentia, 
quia  potcft  eflc  vera  generatio  ,  pcr  hoc,  quod 
eirehtia  noua  acquirit  ejfe  nouum  fibi ,  quod  ta- 
mcn  non  cft  fimpiicitcrnouum,  fedab  aiioprz- 
habitum. 

Ad  primiim  horum  ,dico  qupd  fi  ifta  natura 
humana  fuppofitaretur  in  fe  propria  perfonalita- 
tc.cflet  prscise  idcm  effe  clIeniiaE,  &fuppofiti; 
quiafuppofitum  non  haberct  ^jj/^aliud  ii  natura. 
Sed  hic  fequitur  oppofitum ,  quia  fi  hic  cflct  fici 
eflct  idem  efje  formalitcr  fuppofiii,  &  naturafhu- 
manz  ,  &  tunc  fuppofitum  hic  non  habcbit  pro- 
prium  ejfe ,  fcd  tantum  tfe  natura  humanae ,  ficut 
uippofitum  aeatum  non  habet  proprium  aliud 
ab  ejfe  natuiae,  fed  idem  formalitcr.  Vcl  igitur 
oportet  hicdicere  quod  Verbum  nullum?,^  ha- 
bet ,  nifi  ep  naturx  humanac ;  vcl  qo6d  diillmile 
cft  in  propofito  de  natura,  fi  fupponitur  in  pro- 
prio  fuppofito.Et  cum  dicitur,fuppofitum  increa- 
tum  fupplet  vicem  fuppofiticreati ,  vcrum  eft  in 
hoc,  quod  perimat  dependcntiam  in  adku  naturjt 
ad  fuppofifum,  quia  non  depcndet  fic  adu ,  ficuc 
fi  noncflft  tcrn)inataa£i:u,cuni  ^Jcpcndet  ad  fup- 
pofitum  cxttinfccum  ;  tamcn  non  caufat  idcnti- 
tatcm  formak-m  ,  ficut  (i  natura  fuppofitarctur  in 
fe ;  quia  fuppofituiTi  cxtrinfecum  cum  natura  non 
habct  ejfe  ita  formaliter  idem  ,  ficut  fuppofitum 
inirinfccum  ,  nifi  Verbum  nuUum  ejfe  habcrec 
aliud  a  natura  humana  ,  qoia  fuppofitum  non  dat 
ejfe  naturx,  ncque  agcre.fed  e  contra  vniuerfalitt  r 
incrcaturis. 

Ad  aliud  ,  cura  dicitur  qu6d  generatio  poteft 
tcrminari  ad  ejfe  Verbi,  vt  huius  na.uraf: ,  qu«ro, 
aut  intelligiturquod  nihil  fit  nouum  .nifiquod 
rj^^fit  huius?  &  tunc  fcquitur  quod  formalister- 
minus  gencrationis  eft  rclatio  rationis.Vcl  inrel- 
ligitur  quod  tciminusgencrationis  fit  ^j^illius 
natura:,quod  fit  aliud  ab  ejfe  Vctbi  ?  &  tunc  habc- 
lur  propofiium. 

Ad  tcriiura  ,  dico  qu6d  illud  non  cftconfe- 
qucns  ad  illam  opinioncm,  fcd  magis  cft  contra; 
quia  quiftio  ifta  eft  vcntilata,  an  ex  hoc  quod  af- 
fumiuir  natura  humana,  fcquitur  quod  non  fic 
aliud  e^  cius,quam  f,^  Verbi,  &  nifi  cum  aflum- 
ptione  ftare*/<f  adualc  naturac  humanae  formali- 
ter  aliud  ab  *//?  Verbi ,  fequitur  quod  impcrfedc 
aflumetctur  natura  humana,&  quod  fi  priiis  fuif- 
fct  fuppofirata  in  (c,  cx  aflumptionc  dcftrueretur 
ejfe  proprium  naturac  ,  &  H  itcrum  derelinqucre- 
tur  fibi  ,  vcl  adnihilaietur ,  vel  eflet  gcucratio 
noui  effe  proprij  ipfius  natura.  Dico  igitur  quod 
narura  aflumpta  dicitur  ens  ,non  formaliter*?^ 
diumo ,  ncc  fic  communicatur  potemiz  operatio 
cadcm  fonnahtcr  ,  fcdtantum  pcr  communica- 
tionem  idiomatuiTi. 

Ad  fccundam  rationem  prius  fadlam  ,qua:  cft 
fpeciajis  dc  opcratione  Vcrbi,cum  dicitur,om- 
nes  operationesopcratur  Vcrbum.quasoperatur 
natura  humana  :  dico  quod  nullam  raiioncm 
^i^i^  habci  Verbum  refpeftu  opcrationi?  Chti- 


fti,  quam  non  habci  Patcr  ,  &  Spirirus  fandus; 
ncc  eft  opcratio  naturae  humana-  a  Vcrbo  ,  quz 
non  eftcta  lota  Trinitate,  ficut  fi  cflct  naiura 
humana  fibi  dimifla ;  fed  tuuc  non  eflet  commu- 
nicatio  idiomatum.  Non  tamcn  dicitut  Vctbum 
dcnominaii  ab  operatione  fccundum  naturam 
humanam,&  fi  ipfaobliquc  agcret,  non  alitcr 
dcnominarctur  Vcrbum  ab  opcratione  aliqua, 
quam  nunc  tota  Trinitas  propier  hoc,  quod  agit 
quantiim  ad  fubftantiam  aAus,cum  quis  aAu  pec- 
cat ;  tamcn  male  fonaret  dc  Dco ,  quod  Vcrbum 
obliquc  operarctur,&  inconucnicns  eft  qu6d  na- 
lura  alfumptaobliquc  agat ,  quia  decongtuo  ha- 
ber  picnitudinem  gratiac,  fed  non  cft  concradi<^o 
naturam  alTumptam  cblique  agcrc. 

SCHOLIVM    II. 

ImpeccahilitM  fuit  ex  perfeSliffmA  fruitiene  eitUt 
ittique  mnfttit  prticise  ex  znione  hypcilaticM,  nequeex 
^ratia ,  neque  ex gloria  ( intenjine  loqnende  de  hoc)Jed 
ex  fruitiene perfeUiffitrttt  Chrijti  intenfiue ,  &  extenfi' 
ue,  De  quo  vide  DeSiorem  explicantem  impeccahilita- 
tem  Beatorum,  in  Oxon.  4.  difi,  49,  4juaR,  6.  &  ihi  in 
Report.  ^udji.  f.per  hec  falhantnr  omnia ,  tjua  ohijci 
pojfent  contra  Do£iorem,  (juia  nunquam  ajferuit  Cbri^ 
fium  ejje  peccahil(m,fed  exprefse  docetejje  impeccahi- 
lem,  non  tamen  ex  vi  vniortu  prscite. 

DIco  igitur  quod  caufa  impcccabilitatis  na- 
turg  in  Chrifto,nequc  eft  vnio  ad  Vcrbum, 
ncque  gloria  ,  neque  gratia ,  quia  gratia  non  op- 
poniiur  peccato  formalitcr,  lcd  virtualiter ,  ficuc 
caufa  oppofito  fui  cfl"edus,&  ha-c  ficur  caufa  con- 
tingens,  &  fecunda;  quia  potentia  vtitiit  habitu, 
&  non  c  contra ;  lcd  nulla  caufa  fccunda,  &  con- 
tingens  fimpliciter  repugnat  oppofito  fui  effie- 
(5lus ,  quin  talia  poirunc  fimui  conferuari  dc  po- 
tcntia  abfolutaDei. 

Quid  igitur  rcddit  illam  natutam  impeccabi- 
lem  .'■  Dico  qu6d  pleniffima  fruitio  ,quam  habuic 
Chriftus.  Qupmodo  tamcn  ftantfimul ,  quod  fic 
viator,  &  plcniffimc  fruatur,  patcbit  diftindione 
decimaodlaua.  Qua^cumquc  enim  fit  ratioim- 
peccabilitatis  in  aliis  Sandis  ,  non  potuit  poni 
alia  ratio  impecc.ibilitaiis  in  Chtifto,quamdiu 
fuir  in  via,  difficilc  tamcn  videtur ,  fi  fuic  impec- 
cabilis  ,  quomodopotuit  mcrcri? 

Ad  primum  principalc,  dico  quod  dicere  potcft 
dupliciicr  accipi,vcl  proui  dicit  exprimcrc  voca- 
liter ,  vel  prout  dicit  aflentitc  mcntaliter.  Nunc 
autcm  diceiis  hanc  conditionalem,fi  tu  es  afinus, 
tu  cs  rudibilis ,  dicii  duas  Catcgoricas  materiali- 
ccr,  quarum  vtraque  falfa,fi  confidereturin  fc; 
non  tamen  eft  aliqua  falfa ,  vt  pars  huius  condi- 
tionalis.  Vnde  ifta  fic  prolata^//»  tsafinm,ncc  eft 
vera  ,ncc  falfa.  Ifto  modo  potuit  Chriftus  dicere 
orationcm  ,quaE  fecundum  fe  confideratapoflct 
cllc  falfa,  tamen  nuUus  perfcdlc  bcatus  potcft  di- 
ccrcfalfum. 

Secundo  modo ,  &  maxinie  cft  hoc  vcrum  de 
Chrifto  ,  qui  videt  omnia  in  Verbo ,  quia  aflcrcrc 
talem  orationem  fignificatiuam  ,  non  conucnit, 
nifi  vtcndo  voluntarir  ip^a;  hoc  aotcm  non  con- 
ucnit,nifi  cx  dcfcdlunaturali  ,  vel  etiam  morali, 
quiavel  ficproferens  deceptus  decipit ,  velnon 
deccptus  vultdecipcre  ?  Si  primo  modo  ,eflde- 
fcdus  naturalis  ,  quia  crror  ,  &  malitia  paMialia 
funt ,  ignorarc  enim  vcrum  eft  malum  pornar.  Si 
fecundomodo,  profeicns  cft  vitiofus  moraliter: 

ncutto 


Si  nittura  sf- 
fiimf.ta  fec- 
egrtt  >  »n  id 
tributritur 
Verbe, 


s. 

AuBorit  di- 
termiaatio, 

§iut  cauf» 
impeccahili- 
tatii  Ciirifii. 


9. 

Adar[tim.i. 


TAlfum  n*n 
potefi  Jici  fi- 
ne    deftHu 
naturad,  vil 
mordli. 


r;  Qu^ftioLii.&iu 


463 


10. 

A*  ft.un- 

M'itfr    ,fi 

».,/•»•1-..  «'«« 
/"■'■/  f"'*' 

tv.ftiittetin- 
terereatat. 
*  Vidcin  t. 
d.7.q.3  n  ij. 
&d  i  j.q  VII. 
n  >.&  J  vii- 
nam  1. 
jld  tertium. 


vuir  ,  tiiere 
fo;tjt,;xfoui' 
tur. 


I. 

Argumtra. 
frtmum. 


Stcnttdum. 


Tertlum. 


^attum. 


neturo  moclo  potuit  Chriftus  falfutn  alTcrere  de 
pon:ncia  Dci  ordjnata ,  licct  poffet  illa  natura  dc 
poicntia  Dei  abfoluta. 

Ad  Kiiud  ,  dico  quod  Auguftinus  intelligit 
quod  melior  efi  natura.qu* petejt pecc0re,(^aim  qujc 
noii  puteft,  comparando  nataras  creatas  ad  inui- 
ccm,quia  meiior  cft  natura  ,  quz  poteft  peccare 
Sc  quic  poteft  bene  velle  ,quam  qua:  non  poteft. 
<^omodo  autcm  liberumarbitriumeft  in  Chri- 
fto,  di6kum  eft  alibi  *,  quomodo  autem  pertinec 
ad  tibertaiem  provt  eft  fundamentuin  ordinis, 
fcilicet ,  ficur  eftin  nobis,manebar  in  Chrifto 
perpetuo  quantum  ad  id ,  quod  eft  dc  efteniia  li- 
bertaus  atburij  crcati. 

Ad  al;ud,cum  dicitur  quod  qnis  poteft,fi  vulr, 
«bfolute  poteft  ;  dico  quod  ifta  eft  faifa  formali- 
ter ,  vbicumquc  ponatur  j  quia  hic  t^  vna  con- 
ditionalis  in  aniccedente ,  qux  cftneceftana  ap- 
plicaca  Deo,&  conftquens  poreft  cffc  iropoffibi- 
k^ficui  ai  propofiio.  Similiter  de  adku  volendi 
poicft  anieccdens  eflc  neeeirarium  ,  &  confc- 
q.icns  contingens ,  quia  fi  voluntas  tua  vuli  ali- 
quid  ,  potcft  velle  illud.  Ideo  anieccdens  hic  eft 
abfolutc  niccttliniim, petejffivult ;  Sz  hoc  conle- 
quens  contingens  ,  potefi  velle,  quia  ifta  voluntas 
potcft  non  eftc.  Ideo  oportct  JiddeTe,quod efttu po- 
tefi  &  VHlt,&  potefiyvel  debet  illud  veite,  tthfilute  & 
fimpliciter pottfi;z\nn  cnim  cft  propofitio  negan- 
da,  quia  aiibi  illa  propoUtio  coalTumpia^eft  pro- 
poficio  cundiiionaiis,propter  implicationem  in- 
compoflibilis  in  antccedcnte :  vt  fi  dicam ,  lapis 
poteft  volare  ,  fi  vait,  igitur  poteft  volare ,  &  fic 
intelligit  Auguftinus  &  Anfeimus.  Si  autem 
iic  applicetur  ad  Deum  ,  nihii  inconueuiens 
fequiiur  ,  quia  hsc  eric  faifa  :  Dem  potefi  vel- 
U  peccare. 


DISTINCTIO     XIII. 

QjiT  iE  S  T   I  O       I. 

ytrum  fojfhile  fttit  conferri  anima  Qjri- 

fii  fumma,m  gratiam  conjeribi- 

lem  creaturx  .<? 

Alenf  j.f.j.it.i.i.  D.Thom.j.^.f  7«.j.  ^hie  j.yttrt.t. 
D.Bonau..«.i.f.3  Kicti  4.1.^.}.  Dur.  qntfi.t.Gibc.q.i. 
Palud  ./.  i.Maior. /.j.Suar.  rom.i.j  p.d.ii./efl.t.  Vafq. 
d  45.0«  47.  vide  ^cot.t,AItlaplt.q.vlt.(^  i.  Phyfic.  j.n. 
(^  iii  Oxtn.hrc  <jMtfi:i. 

V  6  D  non.  Quia  qiianto  habi- 
tus  perfedlior  tanto  adlus  perfe- 
6t\ot ,  &  quanto  aftus  perfedlior, 
tanto  iniendic  habitum  ;  igitar 
quanto  anima  Chrifti  haberet 
adum  pt.feckiorem,tant6  erit  habiiasintcnfibi- 
lis;igitur  non  poteft  confcrri  animz  Chrifti  tan- 
ta  gracia,  quin  maior  efTet  confcribilis. 

Item,i.Jr  Anima-.lgms  crefccret  in  infinitum, 
fi  apponcrenturcombuftibiliajigitur  pari  ratio- 
ne  charitas  creata  potcft  crefcerc  in  infinitum, 
cum  femper  habeaiurobic(^um  excedcns. 

Itern  ,  maior  perfeftio  rcquirii  maius  perfe- 
ftibilc;igitur  fumma  gratia  cteata ,  cfto  quod  cf- 
fcr,non  poirct  tecipi  nifi  in  fopremo  perfedibili 
a  gr-itia;  igiiur  ciim  natura  Angeli  fii  natura  fu- 
pcrior.ipfa  eft  pei  fc(flibilis  m;;iori  gratia. 

Item  ,  ordo  attenditur  fecuudum  in^uentias 


fupcrioris  ad  infeciuSi  &  non  e  contra ;  igitur  il- 
iud  quod  cft  inferius  in  natura  ,  non  poccft  iu- 
fiuere  in  fuperius  in  Hterarchia :  fed  fi  anima 
Chrifti  haberet  fummam  gratiam ,  ipfainfluerec 
in  nlturas  Angclicas. 

Oppofitum  :  anima  Chrifti  fuit  capax  illias  Cttitri. 
vnionis,in  qua  fuit  fumma  gratia  coilata,fecun- 
dum  Auguftinum  ii.titTrinit.cap.^. 


Qjr  ^  s  T  1  o     I L 

Vtrum  fumma  gratia  fit  cfillata  anima 
Chrifit  ^ 

Alenf.j.^.j.ii  (•.j.DThom  j  f.ij.g.a.ii.^hicjj.Mrt.t. 
D.Bonau.«.i  q.t.  Rich  «.i.  ^t.  Ga.br.  ^Mfi.i.  Suac  3./. 
tom.i.d.ti.feS.i,yi{q.d.^6.ir  t^y.  Scoc.  m  Oxtn  hic. 

VoD  non;Auguft.i3  dcTrinit.cop.j.       x. 

Beatm  efi  ,  ^ui  habet  quidcjHid  vult  ,  &  Arfument, 

nibilmali  tw/r;quod  non  eft  intelii-  fnmum. 

gendum  ,  quidquid  vuli  adlu  foliim, 
quia  iic  poftei  viator  efte  beatas  ;  fed  qiiia  habec 
quidquid  poteft  vellc,&  hoc  rcdc  vellc  ;  fed  An- 
gclus  poieft  vellc  maiorem  gratiam  quam  anima 
Chrifti ,  quia  fecundum  fc  ell  receptiuus  maioris 
gratix  ,cum  fit  natura  nobilior  ;  igitur  Angeius 
non  cirei  beatus,nifi  haberet  ma'.orem,quam  ani- 
ma  Chrifti. 

Ittm  ,  non  oportct  dare  animz  Chrifti  maio-  Stemdum. 
rem  gratiam ,  quam  fibi  fu£cit  ad  hoc  qu6d  fit 
ita  bcata,ficut  eft  apt a  nata ;  fed  minor ,  qu^m  fic 
fuprema  gratia ,  fufficit ,  quia  aninu  Chrifti  non 
eft  narura  fumma ;  igitur  non  eft  apta  nata  ha- 
bcrc  fuinmam  graiiam.  (liud  probatur  fecund6, 
quia  Ci  grauebeacificaierur  dcorfura,adhuc  mi- 
niis  graue  quietarccur  naruraliter  ,  etfi  non  eficc 
in  ccntro ,  fi  eftci  in  tali  gradu  approximationis 
ad  centrum,quaiis  compctcret  fox  narurar;igitur 
fic  natura  beatificabilis  fatis  quietaiur ,  fi  habcac 
gradum  proporiionaium  fux  natura;. 

Item  ,  non  cft  dare  naturam  fumraam  creatam  5  • 
beatificabilem;igiturncc  cft  dare  fuprcmam  gra-  Ttrtinm. 
liam  creatam.  Confcqucntia  patct ,  quia  magis 
confiftii  ordo  vniueifi  in  perfc(ftione  fpecierum, 
quam  indiuiduorum  ,  &  in  hoc  quod  fpccics 
funt  ordinatx  ;  fcd  naturz  intclie(5laales  fccun- 
duin  fpeciem  non  requirunt  ftatum  infpecitbus; 
igitur  nec  muito  fortiiis  gratia  in  indiuiduis  fuis 
fccundumgradus  intcnfionis.  Antccedcns  parer, 
quia  quascumqac  creaiura  inrellcdualis  diftai 
ininfinitum  <l  creatoic  ;  igitur  perfe(5tior  crea- 
ri  poteft. 

Oppofitumloann.i.  VidirmsgloriameiHs.glo-    Ctotri. 
riam  ^uafivnigenitia  Patre.   Et  Magiftcr  in  litcra 
dicit  quod  habci  plcniiudinem  gratis. 


Qj^   ^  S   T  I  (S       111. 

ytrum  fofjtbile  fuit  animx.  Chrifii  frui 
fruitione  fumma  creataf 

Dodores  cicati  qutftiene  frim»,^ fecunda. 

^§Si  V  6  D  non.    Voiuntas  habet  rationera         l. 
1^^  a(5ttuirn  via  ;  igitur  &  in  patria  rcfpe(ftu  Arfvmtnt. 
^s^  frui.quia  potentja  habiiu  viitur  ,  &  non  t'""'""' 
c  contra.    Sed  nniura  infenor  non  potcft  ciTc 
iOiiai  refpcdku  fumras  fruitionis  :  quia  aiia  na- 
Qjq     4  tura 


464         Lib.III.  Diftinaio  X 1 1 1. 


titunJum, 


Ccntti. 


Declaratio 
quxft.i. 


Gralia  Chrl- 
fti  Hon  fuit 
fumm*  pt/l' 
tiui. 

An  detur 
fum.n»  gr»- 
tiu  ,  qut  Mb 
mli»  exctii 
ponpetejl. 
Ratio  prim* 
ttei»tiua. 


heunila. 


tura  nobiliorcum  eifcleni  caufis  concucrencibus, 
iiiccnfiarcm  caufarcc :  igicur  Angelus  poccft  pcr- 
fcftiushui. 

Icem  ,  nacura  Angeli  eft  aiTumpcibilis  dc  po- 
tcncia  abfoluca  Dci :  cum  igicur  ifta  cria  concur- 
ranc  ad  fruicionem,prima  caufa,  gracia  collara,5c 
voluncas  fruencis ,  &  voluncas  Angcli  fic  nobi- 
lior,  ffuicio  poccft  efic  nobilior^quia  variaca  vna 
per  fe  causa  ,  aliis  rcmanencibus  eifdem  ,  fruicio 
erit  perfe\^ior,fi  ifta  vna  caufa  fic  perfediior. 

Oppoficum.  Poflibilc  eft  animam  Chrifti  ha- 
berefummam  graciam  creacam  ,  vc  probacum  eft 
efiiefilone  pritcedente  ,  igicur  &  fummam  fruirio- 
nem  jquia  Dcus  non  ordinac  aliquid  ad  finem, 
nifi  polfec  illud  finem  accingcre  ,  quamquam  ali- 
quando  fruftrarecur  fine  ;  fumma  gracia  collaca 
otdinacur  ad  fumnum  fruicionem  creacam. 

SCHOLIVM     L 

PoJit4  expltcAtionegratuJummitjpcJitiHe,  &  nega- 
tiue  ,ponit(tr  fententia  communior  ,  mn  ejfe  dabilem 
gratiam  ,<^Uit  ntnpefftt  excedi  :JiiadetHr  tribnt  clarit 
rationibm. 

Dlcoad  primam  qua:ftionem  ,  quod  fumma 
gracia,  vel  fuprema  poceft  duplicirer  cxpo- 
ni  ,affirmaciuc,  &  uegatiuc.  Si  affirmaciuc,  cunc 
denocacur  exccfilis  refpedu  omnium  aliorum ,  & 
fic  Ariftocelcs  dicic  ^.TopicorHm,cap.\^.  quod  per 
fuperabundantiam  dicitur.vni  foli  conuenic,quia 
oppoficum  in  adiefto  eft  ,  quod  excedat  omnia 
alia,&  camen  quod  habeac  fuperius ,  vel  xquale. 
Ifto  modo  dico  quod  non  poceft  cfTc  in  anima 
Chrifti  ncque  fumma  charitas ,  nequc  fumma 
fruitio  ,  quia  impollibile  cft  eflc  duo  fumma  j  & 
non  eft  vlla  gracia  creata,quin  Deus  polfec  creare 
xqualem.  Sccundo  modo  exponicur  fuperlaci- 
uura  negaciue,qu6dalia  non  excedant  ipfum. 

Ec  cunc  cft  iftc  primus  arciculus ,  an  fic  pofli» 
bilc  furamam  gratiam  elfc  in  effedu ,  qux  non 
poflit  excedi  ab  alia  ?  &  probatur  quod  nonjquia 
ii  pofllt  dari  terminus  ccrtus ,  qui  non  pollit  cx- 
ccdi  ^  giatia,  aut  hoc eirct  ex  ratione  formas ,  vel 
ex  partCAgcntis ,  vel ex  partc  fufceptiui.  Non  po- 
teft  dari  ftacus  rcfpcdtu  forma: ,  quia  ifta  forma 
fpiricualis  eft  quzdam  parciclpacio  diuins  gra- 
tia:,  vcl  charicatis:igicur  cum  lemper  gratia  crea- 
ta ,  vel  charitas  difter  k  charitate  diuina  in  infini- 
tum,non  poceftdari  cerrus  cerminus,vlcra  quem 
non  conuenic  procedcre  ex  parte  huius  forms: 
licet  enim  non  conueniac  proccdcre  in  forma 
ruboris  in  infinitum  ,  quin  deueniacnr  ad  aliam 
fpeciem,  vc  ad  nigrcfdftionem  ;  camcn  licet  pro- 
cedacur  in  infinicum  in  charicace  creara  ,  nun- 
quam  deueniecur  ad  aliam  fpecicm  ,  vc  ad  chari- 
tatem  increatam.  Ncc  poteft  dari  rerminus  ex 
parre  agenris,  cum  ipfum  fic  infinica:  virtutis  in- 
lenfiue.  Nequcexpaitc  fufceptiui,quia  chariras 
ampliat  fuppofitum,&  capacitatem  fuppofiti,  fe- 
cundum  illud  Pfilm.  1 1 8.  La'um  mandatumtuum 
mmu,&c.  Vndc  charitas  maior  difponit  fuppofi- 
tum  ad  fufccptionem  maioris  gracia». 

Secunda  ratio  ad  idem,qu6d  non  fic  cerminus 
graciae  creaca»  in  effefbu  ;  quia  quaccumquc  gra- 
tiaprodudladifi^ercabidea  fuaininfinicum  ,quia 
idca  graciae  rcalicer  noneft  aHud  abeffcntia  di- 
uina.  Ex  hocfequitur  quod  infinita  func  media 
jncer  quamcunique  graciam  creatam ,  &  fuam 
idcara»vel  f^lccm  poflunt  cflc ;  &  fic  non  cft  darc 


tancum  graria:  creat*  quinpofllirdarfmauis.Ali- 
teriequuur  eadem  conckilio  ex  coden)  anccce- 
dence.quia  cautum  poteft  produci,  qiiancum  po- 
teft  imitari  idcam  fuam  ,  li  clicc  produftum ;  fed 
data  fuprcma  gracia  ,  qna:  poffei  crcari ;  adhuc,  fi 
perfcdius  producerctur  ,  perfcdcius  imitatetur 
ideam  fuam,quiaadhuc  nonattingeret  idcam. 

Tcrtiaratio  ad  idem,naturaincelle61:ualis  non 
poceft  ica  perfcfte  prodr.ci,  quin  adhuc  pollct 
produci  fupcrior  illa  ,  vircuce  diuina  ;  igicur  ncc 
poceft  aliquisgradus  gracia:  ica  perfcdius  qzez- 
ri ,  quin  pollet  pcrfcdior  eo  creari,  quia  fcmper 
nacura  peifcdior  cft  capax  graciac  fccundum  gra- 
dum  vlteriorem. Anrccedens  patcc.quia  producla 
perfe<fla  narura  intelledluah ,  qua:  poffct  creari, 
adhuc  ipfa  cflec  finita  fccundum  gradus  perfe- 
dionis  intenfiue  :igitur  (i  fibi  adderctur  vnus 
gradus  pcrfcdlionis  ,  non  propcer  hoc  eirct  infi- 
nica  inccnfi ue  :  quia  finicum  addicum  finico ,  non 
caufat  infinitum  ;  fed  non  repugnat  produ«Sto 
ptoduci ,  quamdiu  eft  finirum  :  quia  finitum  in- 
tenfiue  quantumcumque  fic  perfc<aum  ,  potcft 
habete  lacionem  producibilis  a  Deo. 

SCHOLIVM     II. 

Creabilem  ejfegratiam  tam  magnam,  vt  excedi  w- 
queat.  Prirfto,tjuiafiHOH  eJlJiattu,poteJi producigra- 
tiain  infinitum.  Secundo  ,  ex  Philof.^.phyf.ttxt.  69. 
cuiui  lecumfuse  expendit,&  explicat  precedere  inper- 
manentibHS.  Jta  cum  Doilere  tenent  Durand.  i .  1 7. 
9.4.^ i)ic q.i.& ^.d.^^.j. i .  Caietan.  i.i.^uitjt.i^., 
art.-j.&  i.p.cj.j.art.^.probans effe D.Themt,.  Hfnric, 
tjHodl. )■  .ijuajt.  i .  &  ^Hodl.Z.^  Z.yiureol.apud  Capreol, 
^.difp.^^.fjutJJ-.vlt.  art.i.ty£Jculan.  ^.phyf.leSi.y. 
qutft, } .Palud  bic  quaft,  1  .Cano  de  Loc.cap,  i  ^.Soncin- 
nof  S.Metaphyf.ijitaft.  i  j . 

DIco  ramen  qu6d  fumma  gratia  caufabilis, 
potcft  cfle  fimul  in  effedu.  lUud  probo  dc, 
quiaqua:libecgraciacaufabilis  diftinfte  vidccur 
ab  intclleftu  diuino  :  qna:ro  igicur,  cum  videac 
hancgraciamcrcaram,  an  vidcat  iftam  diftare  per 
infinicos  gradus  medios  eiufdcm  qualicacis  ab 
alia  gratia ,  quam  poteft  creare ,  vel  folum  videt 
eam  diftare  per  certos  gradus  ?  Si  videac  eam  di- 
ftare  per  gradus  finicos  jigitur  fumma  creabilis 
finita  eft ,  &  fimul  poteft  creari  includens  ccrtos 
gtadus  ,  &  tnnc  fumma  gratia  creabilis  potelfc 
fimul  eflc  in  effedlu  fi  videt  diftantiam  infinitam 
fecundiim  gradus  eiufdcm  qualitatis  incenfiucj 
igicurvidec  aliquem  gradum  infinitum  incenfi- 
ue,alicer  enim  quiliber  queiM  videt,  diftarec  fini- 
te  ab  ifto:&tunc  fequentur  duo  impofllbilia. 
Primum  ,  quod  talis  gradus  fir  fadibilis ,  &c  tunc 
aliquacreacurainfinica  eirec  fadfcibilis.  Secundo 
fequitur  ex  codem,  quod  ifte  gradus  poceft  crea- 
ri  vnica  creacione ,  cum  videac  eum  diftindc  ,  & 
tunc  icerum  haberur  propofitum,quia  illc  gradus 
gratiar  eft  fummus,qui  potuit  creari ,  &  talis  po- 
tcft  efle  fimul  in  efl^edfcii. 

Et  fecundum  hoc  tenet  ratio  Philofophi,  ?. 
Vhy  C.xex. 6().iiicentis:^Mantum  poteft  eftein  poteniia, 
tantumpoteft  effein  aUu.  &  Philofophus  arguic  ibi 
de  quantitate  mobili.&  rario  Philofophi  eft,qiiia 
non  potcftaugeri  magnicudo  in  infinicum,  ad- 
dcndo  parces  eiufdem  quanticatis  ,  quia  de  illis 
loqnicur,  nifi  fcmper  auferarurab  alia  magnitu- 
dine,  quod  addicur  huic  ,  &  idco  vulc  quod  tan- 
tum  eft  in  natura  corporca  in  adu  fimul ,  quan- 

tum 


Tertls. 


7- 

Summam 
gratiam   efpr 
ireabilem 
Jimul. 


^aiftum  efl 
in  pftintia. 
tantnmptte^ 
«fft  in  dtfttf 
tKpomtur, 


Qu^ftio  1 1 1. 


46J 


\ 


tum  poteft  magnitudo  elFc  in  potentia.  Et  ideb 

cume^,quod  eft  adu  cocporeum  j  fit  finitum, 

,  non  poteft  aliqua  magniiudo  cne  infinica  in 

potcntia. 

8.  Item ,  nmilitec  eft  verum  de  quantitatc  virtu- 

tis ,  quod  ipfe  probat  dc  quantitate  mobili ,  etH 

non  probetur  pcr  idem  medium.  Quia  cum  crc- 

fcit  aliquid  fecundiim  quantitacem  virtutis ,  non 

oportet  quod  addendo  virtutem  vni ,  aufecatur 

Nimtrm  tfi  virtus  pczcxiftcns  inalia,&:  detut  fibi.  Sed  tencr 

iitsr^itnif,     tur  pec  hoc  medium  ,  qoantam  focmara  pcrma- 

nentem  conuenit  efte  in  potentia  caufatiua,  tan- 

tum  conuenit  cire  Hmul  in  adu,&  non  tenet  hoc 

denumeco,necdefuccefliuo.  Ideo  addicur/9r»M, 

ad  excludendum  numecum  ,  quem  non  reputo 

habere  formam  cxtra  animam,  &  additur/>rnn4- 

nens  ad  cxcludcndum  fuccelCuum. 

Ratiohuius  propoiitionis  eft,  quia  vnica  po- 

tencialitate  eft  maccria  permanentis  in  potentia 

Omntsftttn-^  ad  vnicum  a£tura  Omul.  Ec  Commentator  ibi- 

"*  *'/^'  dcm  ponit  caufam  ,  quare  numerus  cft  in  potcn- 

umTffint      ^'* infinitus, &  non in atlu:non autem magnitu- 

vnim  pottn'  do,quia  in  vno  pcoceiru  proceditur  ad  matcriam, 

tit  iimm'      in  alio  ad  formam ,  &  adlum.    Et  iiccc  ifta  ratio 

firttt.  modicura  valeat ,  dicit  tamen  vnam  bonam  pro- 

pofitionem;,  quod  omn.es  potentia: ,  qux  funt  ad 

formam  permanentem ,  func  vnius  potcncia:  dc- 

monftcatx.  Oppofitum  eft  vecum  ii/difcretis,& 

in  fuccelCuis  ,  quia  potencia ,  quz  eft  ad  a(ffcum 

pcrmixtum,potentia  non  eft  vnadcmonftrata; 

fed  quzlibet  potentia  ad  charitatem  fimul  illo 

gradu ,  vel  iilo  eft  pacs  vnius  potentiae  demon- 

ftrata:,cum  charitas  (it  fotma  pctmanens  :  igitur 

quanta  eft  in  pocencia  caufatiua,potcft  iimui  cfle 

aAu  in  eodeni. 

Alia  racio  apponicuc.    Quantam  chacitatem 

Dcus  potcftcccace ,  tantam  poteft  creare,  (fubie- 

dum  includit  przdicatum  : )  igicur  ponatur  in 

tjfe ,  quantam  potcft  creace,  cancam  cccac  \  igitur 

fi  poteft  cceaceinfinitam  ,  ponatuc  in  tjfe^  quod 

xQt\x  caufec  infinicam  ,  hoc  eft  impoflibile  ,  quia 

maxima ,  quam  poteft  cccare,poteft  eire  fimul  ii\ 

cfFeau. 

a.  Sed  ifta  catio  uon  concludit ,  nifi  ex  euidentia 

prioris|  rationis  ,  quando  omncs  poccntix  funt 

partesvniuspotcncis  dcmonftratx:quiadc  tcm- 

poce ,  6c  numero  non  concludit  iftacatio.  quia 

cum  dicitai ,  <jH4ntam  petefi ,  Scc.  idz  zquiualec 

§u»ntum    hmCiSitmtam  potefi  ere4re,tantam potefi creare :  Sc 

petefi  DtHi     jlla  poteft  efle  conditionaiis ,  vei  de  conditiona- 

ere»re,tMtum  {q  cxtccmo :  &  fi  eft  conditionalis,  veca  cft  ,  quia 

fotefl  ereare,  ^jjjj^ti,  valet,fi  tantam  poteftfacecc,  cantam  po- 

mxttnttur.  ■    .    .  1 

teft  facere  ,  &  tunc  non  debct  poni  confcqucns 
in  ejfe,ic  amecedens  non  :  quia  fi  fic  arguitur  :  Si 
tu  potes  cuccece  ,  tu  potes  moueci ,  non  debet 
hoc  fic  poni  inejfe,'fi  tu  potescucrerc,  cu  moue- 
ris.  quia  antecedcns  eft  nccefTacium  ,  ciim  hate 
condicionalis  fic  neccfTaria:  Si  tu  potes  cuccerc, 
tii  potcs  moueri.  Uhid  confcquens  eft  impoffi- 
bilc,  fi  tu  potcs  currerc,  lu  moueris ;  &  licet  po- 
tentia  fequitur  ad  potcniiam  ,  non  tamen  a^us 
confequcmisfequitur  ad  illam  potentiam.  Ideb 
debct  fic  poni  in  eJfe,Ci  tu  curris  ,  cu  moueris, 
ponendo  fimul  antcccdcns ,  &  cohfequcns.  Si 
cft  dc  conditionaco  excrcmo  fic  quancam  po- 
teft  faccce  ,  tantam  poteft  facece  :  falfa  cft  ,  nifi 
vbi  cft  vna  potcntia,fic  dicendo;  tantam  po- 
teft  facetc ,  fi  tantam  potcft  facccc  :  quia  hoc 
alferituc  abfolutc  .,  quod  taniuin  poteft  faccre 
fimul. 


tKftnitttr. 


S  CHOLI  V  M    III. 

Summa  gratia  potefi  recipi  in  anima  Chrifii.  Pf0 
expUcatione  hnitu  reiicitprimo  authoritate,(Sr  ratione^ 
ajjerentet  animam  ejfe  oqHe  noirilem ,  vel  nobiliorem 
.Angelo,(^fiereceptittam  d^ualii  ctm  eogratia.  Item, 
ajjerentes  capacitattm  anima  augeri  per  vnionem  ati 
Ferl>Hm,vel  per  hahitnm,  ^uia  ifla  nonfoluunt  inten- 
tum ,  ^infi ponantur  in  yingeU  ,fiat  maiorii  capaci- 
tatii  adgratiam.  Explicat  nihil  hic  interuenire ,  <jm 
impediri  pojfit  anima  Chrifii  a  fi*mma  gratia.  facit 
(juod  natura  beatificabilii  ,  &graria  funtprima  ex- 
trema  proportionU  inter  perft^iionem  ^  perfellibile 
fitpernaturalia  j  trgo  alterum  re^icit  alterum  in  tjuo' 
eum^jue  gradu. 

SEcundo  dico  quod  ifta  gratia  potcft  recipi  in         i  o. 
anima  Cbrifti,tamen  pec  qucm  modum  ?  dif-      s^uomeS 
ficulcas  cfl.   Picunc  aliqui  quod  anima  cft  aqu^  fi»mm»  gra- 
nobilis  cum  Angclo  quantum  ad  nacucam,falcem  ''*,^«""'  ''*' 
de anima Chcifti,quidquid  fic  dc aliis animabus,  „,^  chrifit'.' 
Sc  per  confcquens  poteft  rccipcrc  fummam  gra- 
tiam  crcatam.  Alij  dicant  quod  anima  Chrifti 
eft  nobilior,quam  natura  Angcli. 

Sed  iftac  opiniones  manifeltc  funt  contra  Phi-      ./inima 

lofophiam  ;  &  contra  audloritatcs  San<Slorum,&  ^^"fi'  »*» 

contra  racionem.   Philofophiaenim  ponicqu6d  ^y/j,*^*  „ "* 


fpecies  per  fe  ordinacx  non  func  eiufdcm  pccfe-  nohhior  An- 

dionis  :  igicur  impoffibile  eft  animara  Chrifti  gelt. 

cfreaeque  nobilcni,vcl  nobiliorcmin  nacuracum 

Angelo,  quia  anima  faeic  per  fe  vnum  cum  nacu- 

ra  corpoTali,Angelus  non.  &  ifta  conditio  nobi- 

lior  eft  fimplicicer,  quia  compctit  Deo  effe  fpiri- 

tualc.  Similitcr  Auguftinusii.Confeffion.  Duo 

fecifii  Demine ,  vnumprope  te,vt  Angelum ,  &  aliud 

prope  nihil.  Vbi  exprefsc  vult  .qu6d  Angelus  cft      AngelM 

nobiliffimacreatura.  Similiter  Auguftinus  ^.dc  /*«»»'«  w*. 

Trinit.4.  ponit  totam  natutam  crcatam  fubic-  ""^** 

ftam  naturz  AngelicaE,&  iz.dc  Ciu.Dci  i  j.  An- 

geUu  omnium  creaturarumfitprema.  &  Gregor,  Mo- 

ral.  I  f  .idem  vult  exprcfsc;&  fupcr  illud  Ezcchic- 

lis  iS.loquens  de  Lucifero  :  Tufignaculumy&c. 

Ad  hoc  cft  catio ,  fi  anima  Chrifti  efTct  nobi- 
lior  in  nacuca  Angelo ,  quodlibcc  indiuiduum 
vnius  fpeciei  efTet  pcrfc6lius  quolibcc  indiuiduo 
altcrius :  ilUid  cft  manifeftc  falfum. 

Item  ,  Chriftus  minor  cft  Angeiis  fccundum        1 1. 
humanitatcm ;  non  igitur  cft  anima  fibi  a:quali$.  Chrifim  An- 

Dicituralitcr  ,quod  Angclus  eftnobilior  in  i*^^  "''""'• 
natura,  fcd  ampliaturcapacicas  animac  pcr  vnio- 
nem  ad  Vcrbum.  Vcl  dicitur  quod  datur  fibi  ha- 
bitus  vnus ,  quo  potcft  cecipecc  maiqrcm  gra- 
tiam,  qu^m  Angelus. 

Contra  primum,cxvnionead  Verbum  ,  nihil      Anima 
abfolutumineftnaturx,quod  non  inefTct,  fi  eflet  Chriftinon 
pcr  fc.vc  prius  probatura  eft ;  igitur  cum  capaci-  *^  .'*?** 
tasanim*  fit  quid  abfolutum ,  tantx  gratiae  eft  tittervnh- 
capax  per  fe,  tiem. 

Item,  fi  pcrvnionem  amplictnrcapacitas  ani- 
mx  :  igitur  cfto  quod  Angclus  atrumatur ,  maio- 
ris  gratiz  cffet  capax  ,  quam  anima  Chrifti ;  & 
tunc  gratia,  qu£  fuit  collata  animae  Chrifti ,  non 
fuit  fumma  crcabilis. 

Icem,quod  dicitur  dc  habitu,nihil  valet :  qnia 
licet  maior  gratia  poflet  recipi  mcdiante  majori 
habitu  ,  cadem  difncultat  eft  ,  qualitcr  eft  qudd 
maior  habitus  rccipitur  in  natura  infcriori ;  quia 
iftehabituseft  immediatcreceptibilisin  naturaj 
cum  non  fit  proccfTus  in  infinituiu. 

Item,  fi  Angelus  cecipcrcc  talcm  habitum, 

pofTct 


466 


Lib.III.  Diftindio X I II. 


it. 

tufeeftiuum 
^uttdruflici- 
ttr  delermi- 
n»tur  »4  f  «r» 
tum  fr*</um 
firme,  infr» 
/nmmum. 


fjitando  tk' 
trtm»  funt 
frima  »li- 
euim  profor- 
tionit ,  »ltt- 
rum  in  quo- 
tumqut  gr»- 
du  refpicit 
mltmum. 


Dccido  q  i. 

fuper. 


14. 

$umm»  gr»- 
ti»  d»t»  ani. 
m*    Chrijii, 


portet  rccipere  maiorcm  gratiam ,  &  ex  quo  eft 
iiobilior  in  natuia ,  non  repugnat  fibi  recipctc 
nobitiOimum  habitum  difpon^fttem  »d  gratiam 
fummam. 

Dicoigiturquod  animaChrifti  eft  fimplici- 
tcr  minoris  nobilitatis  in  naiura,  qukm  Angeius, 
&tamen  recipere  poteft  fummam  gratiam  crea- 
bilera.  lUud  probo,quia  quando  aliquod  fufce- 
ptiuum  poteft  rcciperc  formam ,  non  impcditur 
quin  poffit  recipcre  gradum  fupremum,  nifi  qua- 
druplici  de  caufa.  Verbi  gratia:Prim6,acrpoteft 
reciperc  calorem  vfquc  ad  certum  gradum,& 
non  vJtra.  Sccundo  ,  quia  cajor  ,  qui  fccundum 
certum  gradum  confequitur  principia  acris ,  ali- 
quando  impeditur ,  quia  illud  rcceptum  cft  acci- 
dens  per  accidcns  ,  difconueniens  tamcn  naturx 
recipicntis ,  vt  caliditas  in  aqua  indudka  violcn- 
ter.  Tcrtio ,  cum  agcns  agit  pcr  alterationcm,  & 
tunc  longius  cft ,  ancequam  polfet  induccrc  ter- 
minum.  Quarta,ciim  agens  eft  impcdibile  ab 
aftione.Sed  gratia  non  fic  fecundum  ccrtum  gra- 
dum  confcquitur  animam  ,qu6d  ipfam  confc- 
queretur  ex  principiis  natura:  fua: ,  cum  poflit 
inanere  finc  gratia.manente  tota  natura  fua  :  nc- 
quc  eft  gratia  difconueniens  animx ,  fed  multiim 
conuenrcns :  ncque  agens  induccns  gratiam  agit 
per  alterationem  przuiam,  nequecft  impedibile 
ab  a£tionc  fua ;  igitur  anima  cft  receptiua  gtatix 
fecundum  quantumcumque  gradum,  &  vniuer- 
falitcr  conccdo  quod  quzlibct  natura  beatifica- 
bilis  poteft  quemcumquc  gradum  bcatitudinis 
crcata:  recipcrc  ,  quantiam  cft  ex  partc  fui ,  ita 
qu6d  infima  natura  fummam  gratiam  ,  &  fupre- 
ma  natura  infimam  gratiam  poteft  reciperc. 

Itcm  ,  vbi  funt  extrema  communia  ,  qux  funt 
prima  exttcma  eiufdcm  communitatis  alicuius 
proportionis,  ibi  vnum  extremutn  in  quocum- 
que  gradu  habet  proportionem  ad  aliud  extre- 
mum  in  quocumque  gradu  ,vt  patet  de  a<5tiuo,& 
paffiuo :  fed  prima  cxtrema  huius  proportionis, 
qux  eft  inter  gratiam  &c  naturam  beacificabilem, 
funtifta,naturabeatificabiiis,  &  gratia.  Igitur 
vbicumque  rcperitur  natura  beatificabilis ,  ipfa 
cftperfcAibilisa  gratia  fccundiam  qucmcumque 
gradum:&  fimilicecgratia  fecundum  quemcum- 
que  gradum  poteft  perficere  quamcumque  na- 
turam  beatificabilcm.  Patcnt  igitur  duo  princi- 
palia ,  qu6d  fumma  gratia  creatilis  poteft  eftc 
limul  in  cfFcdu,  &  quod  quziibet  natura  beatifi- 
cabilis  poteft  eam  reciperc. 

SCHOLIVM     IV. 

Summamgratiam  datamfniJfeammA  Cbrtfii,  cjuia 
res  eft  dubia  ,  vult  D«£lor  trihnere  Cbrifto  tjued  nobi- 
limeft.Probatex  Scriptura&  Sanilu.Ita  Richardui 
ilic art.i.q.i.adi.  Durand.cj.i.  Marf.y^.xo.art.i. 
Caietanta  i.p.<].j.art.c).\o.\i.&  11.  q.i^.art.j.& 
omnes  Scotifiit.filHit  argttmenta  primx  &ficund£  qut- 
ftionis  per  dolirinamfekEliffimam. 

AD  fccundam  quxftioncm  dico  quod  fumma 
gratia  creata  fuic  collata  animz  Chrifti. 
Hoc  patct  per  Magiftrum  in  litcra ,  dicentcm 
quod  fummam  gtatiam  ,  quam  poteft  Dcus  facc- 
re,dcdit  illi  animx  ,  &  loannis  3.  Non  ad  menfu- 
ram  dedit  fpiritum.  Quod  non  poteft  intclligi 
quod  gratia  data  fit  infinita ,  quia  eft  oppofitum 
jn  adiedo ,  qu6d  fit  creatura,  &  non  mcnfurata; 
fcd  non  admenfuram,hoccft,  fecundum  vlti- 


mum  potentix  naturx  diuinx  dedit,quantuni 
potuit.  Idcm  patet  fecundum  illud  loan.  i .  Fidi- 
mHSgloriam  eiui,gloriam  tjuafi  vnigeniti.  Idcm  vult 
Auguftmus  3.delib.arb.  ^andocum^ne occurrerit 
tibi  meliui  ejfe  ,  cjuam  non  ejfe  ,fimpliciter  hocpenen- 
dumeflibi,&c.  Et  quamquam  hocpoflccgldiTari; 
tamcnquandononpoteftalitcr  ficri,  vniucrfali- 
tcr  cft  verum.  Quia  licct  totum  tribuere  creato- 
ri ,  &  nihil  creaturx ,  circt  cum  plus  magnificare 
quo  ad  aliquid  ;  tamen  quo  ad  aliud  minus  ellet 
cum  magnificare  totum  auferrc  a  creatuta.  Sed 
mifericordia  non  potcft  fummc  declarari  ,nifi 
dctur  in  effedu  fumma  gratia  fine  mcricis ,  quia 
non  arguic  fummam  mifericordiam ,  quod  dat 
gratiam  ptoptermcrica  przcedcntia.  Igicur  ma- 
ximc  manifcftat  mifcricordiam ,  quid  taniam 
gratiam  coniulit  animx  Chriftifine  meritis. 

Ad  primum  principale  primx  quxftionis,  ciim 
dicitur,quant6  habitus  eft  pcrfcdtior.tanto  adus 
eft  perfedior,&  cconcra,quanc6  adus  intcnfior, 
tant6  magis intendit  habitum  ;  vcrum  cft,  quam- 
diu  operans  non  eft  in  termino ,  quia  femper 
prius  cft  circulus ,  ficut  in  cxcmplo  Ariftotelis,  fi 
terra  eft  madida ,  dcficcatur ,  &  furfum  cleuatur 
humiditas ,  &  iterum  dcfcendit  humedkans  tcr- 
ram.  Tamen  habitu  exiftencc  in  tcrmino ,  non 
poteft  per  aftum  intenfum  augcri,  fcd  ibi  eft  fta- 
tus.  Sic  ciim  quis  habet  fummam  gratiam  crea- 
bilcm,non  poteftilla  vlteriijs  augeri. 

Ad  aliud  dico  qu6d  intentio  Philofophi  non 
eft ,  quod  ignis  crefcat  in  infinitum  ,  quia  ftatim 
poft  dicit ,  qu6d  omnium  natura  conftamium  ,  &c. 
Sed  intentio  fua  eft,  qu6d  calor  non  eft  principa- 
lis  caufa  augmcntandi  ad  hoc,qu6d  crefcit  in  in- 
finicum,  quia  ad  quancitatem  indcterminatam; 
terminus  autcm  in  augmcnto  non  przfigitur  ca- 
lorc,  fcd  ^  principali  agcnte,  vt  ab  anima  vcgeca- 
tiua  rcgulante. 

Scd  qux  cft  veritas  in  fe  ,  pofsetne  ignis  in  fc 
crefcere  in  infinitum,  fi  apponerentur  combufti' 
bilia  .'  Dico  fecundiim  incentionem  Philofophi, 
fiue  cfTet  dicendum  dc  vno  mcmbro  in  corpore, 
vc  de  capicc ,  illud  membrum  quantum  cft  dc  fe, 
pofTcr  plus  conucrcere  in  fui  naturam  ,  quam 
quodcunquc  aliud  mcmbrum  proportionabili- 
ter  ;  tamcn  virtus  rcgitiua  totius  nutriti  nun- 
quam  hoc  pcfmittit,nifi  efTct  monftrum.  Sic  di- 
ccret  Philofophus  ,  quod  ignis  quantum  cft  ex  fc 
potrctagere  ,  (i  apponatur  combuftibile  ;  virtus 
tamcn  rcgitiua  vniucrfi  hoc  non  pcrmittercr. 
Idc6  non  eft  condenfatio  in  vniucrfo  ,  quin  alibi 
eft  tanta  rarefaflio  ,  &  idc6  ignis  non  notabilicer 
in  vna  parte  femper  crefcic ,  quin  notabiliter  de« 
crcfcat  in  alia  parte. 

Prxtcrea,efto  quod  pcrmitreretur  ^  virtutc 
regitiua  vniucrfi,  adhuc  non  pofTct  comburcre 
plufquam  totum  vniuerfum ,  &  illud  eft  finitum 
lecundiim  Philofophum. 

Scd  quid  diccrcnt  Theologi  ex  quo  non  innc- 
nitur  quantum  eft  cx  fe  ftatus?Dico  qu6d  vcl  po- 
nerent  qu6d  Deus  poteft  creare  alium  mundum, 
&  alium,  &  fic  quod  poteft  faccrc  infinitum  nio- 
bile,  &  fecundiim  hoc  dicerent  quod  ignis  potcft 
crcfcerc  in  infinicum.  Vel  diccrcnt  qu6d  non  po- 
teft  Deus  creare  quantum  infinitum  in  a<Sl;u.  Et 
tunc  dicercnt  qu6d  non  poteft  crcfccre  in  infini- 
tum ,  quia  non  potcft  combuftibile  apponi  in  in- 
Hnitum. 

Ad  a!iud,ciSm  dicitur.  Maior  perfeiStio  requi- 
tic  maius  perfe^ibile.   Dico  qu6d  propofitio  cft 

falfa. 


Mifericordi» 
fumma  Dei 
quod  jutnmX 
grutiam  dt- 
derit  unirn* 
Chrijl,. 


Argttment» 
quAJtioKtt  I . 
foluuntur. 
H  abitut  fum., 
Tntu  non  po- 
ttfi  »ugtri. 


Ad  fteui»m. 


16. 

An  ignii  i» 
ft   ffffii  »f- 
pofito  comhu- 
(tthiLi  crefet- 
re  itt  inJinitU. 


f}uid  etn/imt 
ThtoUgif 


'7- 

Ad  ttrtim. 


Quxftio  1 1 1. 


467 


Mticr  ptrfi- 

Bio  quond» 

etit  tnaitt 

ftrftSibilt, 


AJjusrtMa. 


¥ 


18. 

Ad  r»titH*m 
I.  0fin,fHf*- 
riorit, 

KoniJeiftr- 
taa  intenpbi- 
iu  in  infini 
tUtH,  qui»  tji 
psrticipatio 
ittfiniti. 


» 


tofieritu  ni- 
hil  tribuit 
priori ,  quh 
frim  efi. 


>9. 

Cafncittu 
tutturt.  in»u- 
gment»bilit, 
aciidentali» 
»ugttur. 


Ai  rationem 
fecundam. 
§lu»nh    in- 
ter  diftnnti* 
fotefi  ejfe 
pudium. 


falfa ,  comparando  formam  rubdancialem  adac- 
cidencalem,quia  perfedibile  a  forma  fubftanciali 
e(l  maceria,camen  comparando  ad  inuicem ,  quae 
func  eiufdem  ordinis,  vera  e(l  proponcio  de  per- 
fedlionibusincrinfecisjtamen  de  excrinfecis  non 
eft  vcra.vbi  illa  non  deccrminacur  pcr  incrinfeca: 
nunc  aucem  gratia  eft  perfeilio  extrinfecaj&  non 
decerminacur  ad  gradum  pcr  principia  incrinfc- 
ca,ncuc  pafllo  ex  principiis  fuppoHci,  ideo  maxi- 
ma  gracia  poccft  habere  iniimam  perfedtibilc  in 
nacura. 

Ad  aliudjcum  dicicur,fuperius  folum  in  nacu" 
rainfluic  in  inferius ;  dico  quod  hoc  eftvcrum 
in  Hierarchia  nacurz  :  falfa  camcn  in  Hierarchia 
gracia:  infima;naTura  enim  beacificabilis  in  Hic- 
rarchia  naturac,poceft  influere  in  fupremam:dum 
ramcn  inferior  in  Hierarchia  nacurx  fic  fuperior 
in  Hierarchia  gracis.  Vnde  Deus  exinaniuit 
fc  ,  accipiendo  infimam  nacuram  beaciiicabi- 
lem ,  quia  noluic  quod  illa  nacura  haberer  dc  gra- 
ria,  cui  plus  compererec  de  congruo,  fcd  fccit 
infimam  naturam  in  vna  Hicratchia  fupremara 
in  alia. 

Adrationes  pro  primavia,cumprobacur  qa6d 
fumma  gracia  crcabilis  non  pciteft  fimul  efle  in 
effedu.  Dico  quAd  quodlibec  mcmbrum  deficit, 
quia  ex  rationc  forms  eft  cerminus  cercus  ,  cum 
ibi  limitecur  ad  gradum  fpecificum.  £c  cum  dici- 
tur ,  illa  forma  cft  parcicipacio  charicacis  diuins, 
ica  dico  qu6d  quzlibec  forma  eft  participatio 
Dei.non  propccr  hoc  fcquicur  quod  poceft  incen- 
di  iu  inhnitum  fecundum  parces  ciufdem  quan- 
ticacis,&  racionis  incenfiuc.Non  cnim  fic  eft  par- 
ticipacio ,  qu6d  capiac  vnam  parcem ,  &  dimitcat 
aliam.  £c  liccc  non  poftet  dcueniri  ad  aliam  for- 
mam ,  doncc  vcniacur  ad  charicacem  increacam, 
tamcn  in  aliis  deuenicur  ad  aliatn  formam ,  vc  fi 
inccndatur  tubor ,  deucnicur  ad  albedincm.  Ifta 
tcrminacio  omnino  accidic,qu6d  fic  aliud,ad 
quod  cerminacur:quia,  vr  dicic  Philofophus.non 
propcer  hocfinicuraliquid ,  vel  cerminacur,  quia 
ad  aliud  cerminacar,fcd  qnia  ex  nacura  fua  finicuc 
propriis  terminis. 

Nec  valec  fecundum  membrum  ,  quod  agens 
non  potcft  efiicerc  nifi  finitum  in  adu  intenfiuc. 
Nec  concludit  tcrtium  mcmbrnm  ,  quia  charitas 
ampliat  fuppofitum.Illud  enim  eft  falfum  vniuei- 
falitcr ,  quia  poftcrius  vc  poftcrius,nunquam  tri- 
buit  aiiquid  priori ,  vr  cft  caufa  hac  caufalicac^, 
qua  pra:cedic :  fcd  capacicas  fufcepciui  eft  prius 
naiura,  quim  habitus  recipicur;igicur  nullam  ca- 
pacicaccm  habec  fufceptiuum  k  fQrma.quia  natu- 
ra  fua  eft  fua  capacitas. 

Prstcrea ,  efto  qu6d  poflTct ,  adhuc  non  poflTet 
ampliari  in  infinicum  ;  quia  ,  vc  prius  didum  eft, 
nulia  eft  capacitas  ad  formam  permanencem,  nifi 
ad  certum  gradum  illius  formz.  Ideo  loquendo 
dccapacirate,qua:eft  natura  recipientis  ,num- 
qaam  illa  augmcntatur  pcr  habitum  recepcum» 
cum  fic  quid  abfolucum.  Alia  eft  capacitas  pro- 
pinqua ,  qua:  eft  accidentalis  ,  &  illa  potcft  am- 
pliari  pcr  habitum  ,  &  fic  mericum  difponit  dif- 
pofitione  propinqua  ad  hoc  ,  quod  gratia  au- 
geacur  ,  non  camcn  fic  potcft  ampliari  in  in- 
finitum. 

AdaliudjCum  dicirur,quodcunqae  produ^un? 
diftat  ab  idca  ,  dico  quod  quando  diftancia  non 
acccndicur  pcr  media,  fed  totalitcr  ex  partc  vnius 
cxctemi',  ibinuUum  poceft  fieri  mcdium  ,qualis 
diftantia  eft  inter  aliijMd,  ic  nibil,  Sc  inicr  omnia 


contradi£loria.  Talis  cft  ifta,  idt6  non  fequitur, 
fuprema  gratia  creacadiftacin  infinitum  abidea 
ftia  ;  igiturpulTunt  elle  aliqua  media. 

Ad  lecundam  propoficionem ,  cum  dicicur  ,  Ci 
pcrfedlius  perfediffimo  ^11«  produdum  ,  adhuc 
pctfe<ftius  imicarecur  idcam  ,quia  non  adhuc  at- 
tingcrct  cam.  Dico  qu6d  verom  cft.ficur  ex  pof- 
fibili  fequicur  quodlibet  ,  quia  impoffibile  cft 
pcrfedioreni  efle  perfcdiffima  gratia  creata.Ncc 
vaIct,nonaccingcret  idcam  fuam,fi  cali$cflcc;igi- 
tur  imicaretuream,nifificurcximpoffibili  quod 
libet ,  quia  idem  eiret  de  idea  afini,  quod  de  idea 
Angeli. 

Ad  cerciam  rationcm ,  dico  qu6d  etfi  afcenfus 
eflet  in  gradibus  proportionis  ,  nunqnam  forcc 
creatura  infinira  in  pcrfcftione  ,  quia  addetetur 
primo  mediecas  perfcdionis  duplz  ,  &  deinde 
medictas  mcdiccatis ,  &  fic  in  infinicum  ,  nunr 
quam  atcingerec  ad  perfedlionem  duplam  ;  &  fi 
addercrur  vnus  gi^dus  perfedionis  fuprcma 
gratiz  creabili ,  adhuc  non  refulcarer  gracia  in» 
finica ;  &  camen  impoffibile  eft  quod  canca  fit 
crcaca.  Alia  enim  eft  impoffibilicas  ni  crcacnra, 
quam  infiniras,vc  f\  adderetur  fupremz  albedini 
vnus  gradus  ruboris,&  fi  per  impoffibile,per  hoc 
intenderecur  albedo,  adhuc  non  facicc  mfinicam 
intcnfiuc  ,  &  tamcn  impoffibilc  eft  tantam  albe- 
dinem  crcari. 

Ad  primum  principale  fccundac  quarftionis, 
cu™  dicir  ,  bcatns  habec  quidquid  poccft  rcft^ 
vclle:  conceHo,quidqiiid  poteft  rc6le  vclle  de 
poccncia  ordinaca.  Vndc  non  poteft  quis  reftc 
vclle  maiorem  bcacicudincm ,  quam  correfpon- 
dec  fuis  mcricis ,  &  tanien  (ax  nacuraj  plus  con- 
gruic  ,  loqucndo  dc  pocencia  pbedibili.  Idc6 
quancum  potcft  ex  nacura ,  &  mericis  velle  ,  po- 
ceft  re6kcvellc;&  licet  natura  Angeli  nacurali- 
ter  poiTcc  vcllc  tancam  graciam  ,  &  beatitudi- 
nem  ,  quancam  poteft  anima  Chrifti ;  non  ta« 
mcn  poceft  rcdie  velle ,  quia  non  cx  hoc  eft  re- 
£ta ,  quia  concordac  eum  rcgula  fua  in  volico; 
fed  quia  vulc  quod  regula  fua  vult  cam  velle; 
&  Deus  non  rulc  Angelum  appecere  cantam  cha- 
ritacem,velbcaticudinem,quantam  vulc  animam 
Chrifti. 

Ad  aliud  ,  dico  quod  quzlibct  natura  bea- 
tificabilis  cft  naca  rccipere  fummam  graciam, 
ncc  potcft  bcacificari  fummc  ,  fecundum  qu6d 
eft  naca  beatificari ,  fi  non  habcc  fammam  gra- 
ciam  crcabilem.  Ec.cijm  dicicur  qu6d  minus 
graue  beatificarccur  ,  ecfi  non  eflcc  in  ceacro. 
Dico  qu6d  Ci  ciTer  zqualis  grauicas  in  appeccn- 
dd  cuiuflibec  grauis  ,  quod  cflec  in  centro  ,  nul- 
lum  quiecaretur  fummc  ,  quod  eft  nacum  quieca- 
ri,  nifi  cflet  inccncro  :  tamen  grauia  nunc  appc- 
tunc  cflc  inapproximacioncquz  compccunc  fuis 
naturis.  Ide6  detcrminant  fe  ad  cercum  vhi ,  fe- 
cundum  guod  dccec :  camcn  ablaco  incercepcd 
incer  quodcumqucgraue  &  ccncrum  ,  ftacim  pc- 
tuntccntrum. 

Ad  aliud,dico  quod  fiucefl!ec  ftatus  in  na- 
tura|creata  bcncificabili ,  fiuc  non ,  adhuc  ftacus 
cft  in  fummvgracia  crcabili;  qiiia,  crfi  poflent 
in  infinicum  creacurz  beacificabiles  creari  pcr- 
fc£tiores ,  adhuc  finica  eifec  nata  rccipere  can- 
cam  bcacicudinem  ,  quancum  eft  ex  parce  fui, 
quancam  poflecquzcumqucfuperior.  Similitct 
ad  antecedcns  potcft  rcrpondeti  ficut  prius  de 
diftancia  infinita. 

SCHO 


lo. 


Ad  tMtitntm 
ttrtiom. 


IT. 

Argumtnt» 
qutjtienit  l, 
foiuuntur. 


Adfeeudum. 


Ktn  tmnt 
graue  pettt 
ejfi  in  cintrt. 


Ai  ttrtium. 

T.t  finontfftt 
ftatut  in  nu- 
turie  j^tri- 
tuultiiMi,  ad' 
hue  fofftt  ejf* 
pratta  fum- 
ma. 


468 


Lib.III.  DiftinaioXIV. 


VcluHtM 

jlnfelinrft- 
BiUs  ilictrit 
fruitionim, 
muim  atim* 
Clarifii  cum 
4iju»li    glM' 

tit. 


IJ. 


SCHOLIVM    V. 

Pro  terttA  qiitflione primum  diElum  :  Potuit  con- 
ferri  luaiina fruitio  ammx Chrilti,  Deo fupplen- 
te  viccmcaufae  Cecandx.StcunduM  diiiHm,\ olan- 
las  Chrifti  cum  fumma  gratia  non  eljcertt  a-qua- 
lcm  fruitioncm  cum  Angclo  habcnte  «iiualcm 
gratiam„/><»  Do^.  htc  &  ^difi.fo.  q.(>.  Idem  tenent 
Richnrd.ibi art.i.tj.S.  & art. 5 .^utcfi. i .  Dur. difi.  1 4. 
^.  x.Palud.ci. \ .Maier hic q.\.fin.  Caiet. j  p.^.  1  o.  art. 
4.  &  omnes  Scotifi*.  Oppofitam  tenent  Thomiftt  1  .p. 
tj.  I  t.art.6.Suar.^.p.q.  1  o.art.^.Vafj.  1  .p.d.^y.  Ter~ 
tium  di£ium;  Ammz  Chrifti  habuit  fummara  frui- 
tionem  dc  facSlo.  Patft ex  aUatUpro  q.i. 

AD  tertiam  quacftionem.dico  quod  pofflbile 
fuit  aniinam  Chrifti  frui  fumma  fiuitionc 
crcaca ;  quia  Deus  poteft  caufare  fine  caufa  mc- 
dia  efficiente  quodcunquc  abfolutum  ,  quod  po- 
teft  caufate  cum  caufa  fecunda:fed  fruitio  cft 
abfoluta  :  igitur  fummam  fruitioncm  cteatam 
poteft  caufate  immcdiatc  :  &  ifta  rcceptibilis  eft 
ab  anima  quacumque  ,  ficot  fumma  gratia ,  vt 
prius  probatumeft,  cumfummagratiaordinctur 
ad  fummamfruitioncm  rigitutUeuspotuit  cau- 
fare  fummam  ftuitioncm  in  aninia  Chrifti. 

Scd  fi  fruitio  fit  a  voluntate  cteata  adiuc.non 
videtur  quod  voluntas  animae  Chrifti  poffit  tan- 
tam  caufare:quia  licct  giatia,&  voluntas  concur- 
runt.voiuntas  eft  caufa  principalior;  igitur  fi  ilia 
fit  in«qualis  ,  poteft  cfFedus  clTe  inacquahs,  Sed 
voluntas  Angeli  eft  peifedius  a£tma  quim  vo- 
luntas  animx  Chrifti  in  natura  fua:igitur  pcrfe> 
6i:ius  poteft  frui. 

Dico  quod  fi  ponerctur  voluntas  penitus  paf- 
/iua  ,  facilitcr  diccretur  ;tamcn  qui  dicunt  quod 
eftcntix  differunt  fpecic  Angcli,&  animac,&  po- 
tcntia:  anim«,&  Angcli,fimiliterconaenien$  cft 
eis  diccre  ex  diuerfitate  voluntatis  ^  voluntate, 
fi  tota  adliuitas  fitivoluntatc  &graiia  ,quod 
fruitio  Angeli  eft  petfedior  quam  voluntatis 
animac ,  quia  operaiiones  diftinguuntur  fpecic, 
cx  hocqudd  principia  priora  diftmguuntur  fpc- 
cie.  Sed  teneo  quod  fruitio  animat,&  Angeli 
non  funt  aherius  fpecici.qma  (\  fic.quodlibet 
indiuiduum  vnius  fpccici  eftct  pctfcdius  quo- 
libet  altcrius,  &  per  confequcns  vcl  quilibct  ho- 
mo  haberct  p>.'rfc6liorem  quamaliquis  Angclus, 
vcl  e  contra ;  quorum  vttumquc  cft  falfum  ,  qnia 
erimus  asqualcs  Angdis  ,  cu>n  ad  qaemlibet  gra- 
dum  Angclorum  fint  aliqui  homines  afiumcndi, 
&  per  confcquens  ftuitioncs  «orum  etuntacque 
perfcdlx. 

Practcr  hxc  ,  fi  fruitiones  fint  eiufdcm  fpcciei, 
videtur  quod  voluntaics  funt  ciufdem  fpeciei, 
quia  diuerfitas  cauff  principalis  argnir  diucrfi> 
latem  in  cfFcdlu.  Idco  dicoquod  voluntas  An- 
geli ,  &  hommis  non  differunt  fpecie  :  &  tamcn 
fub'lantiaE  cot um  difFcrum  fpecie.  Et  fimilis  dif- 
ficultas  cftdc  recipere  ,  quia  fi  ad  hoc  quod  rccc- 
pta  difFtrunt  fpccie,  fequeretur  recipicntia  dif- 
fcrre  fpccie.ponentes  voluntatcm,&  intelledum 
d  fFetrc  fpccic  ,  &  cum  hoc  recipi  immcdiatc  in 
effcntia  anunjcponcrcnt  incompodibilia.  Simi- 
liter  receptum  potcft  cfle  ciufdem  fpeciei ,  &  re- 
cipieniia  immcdiara  diucrfarum  fpccicrum,quia 
albnm  in  1'gno,  &  lapidc  cft  eiufdcm  fpccici ;  & 
vltcriijs  fiiperficics  eiufdem  fpeciei  tandem  de- 
«cnit  ad  fubftantiam  ,  qua»  in  gradu  corpoicita- 
tis  hici&  ibihubct  idcnticatemfpcciiicami& 


tamcn  recipicniia  vltimatafunt  diuerfa;  fpeciei, 
&iftegradus  corporeitatis  cum  illo  gradu  fpe- 
cici  aioma:  tft  idcm  idcntitate ,  non  laincn  for- 
maliicr.  Et  illc  idtm  gta-^us  fpecie  continctur 
vnitiuc  m  gradu  vltimato  ligni  &  lapidis.qui  ta- 
mcn  difFcrant  ipccic.  £t  fic  idcm  gcadus  ipccic 
potcftcffe  idcm  idcntitaie,&  concmcri  vnitiuc 
in  diuerfis  fpccicbus.Sic  eft  dc  gradu  animx  fcn- 
fitiuae  in  homine,&  boue.  Similiccr  dc  paflioni- 
bus  entis.  ipfx  cnim  non  funt  altcrius  tationis  in 
hac  fpccie  ,  &  illa,quia  in  lapidc  cft  vnitas  &  vc- 
riias  ,  &  non  eft  alterius  rationis  in  quocumque 
alio  entciquia  fi  fic,  tot  efTcnt  coordinationes  in 
paffiombus  entis  ,  quot  habct  pnffioncs  alcerius 
rationis.  Tamcn  iftx  paffiones  coniincntur  vni- 
tiuc  in  co ,  quod  eft  alterius  raiionis  ;  &  fic  idem 
&  eiufdcm  rationis  potcft  contincii  vnitiuc  in 
diucrfis  formalitcr.  Et  fic  conccdo  qu6d  iiitel- 
ligtre  Angcli,  &  hominis ,  &  velle,  &  voluntas,& 
intelledkus  funtciufdem  fpccici  ,  &  tamen  fun- 
dantur  in  ciTentiis  ,  &  contincntui  in  his  vnitiuc 
duo  formaliter  altcrius  lationis ,  vi  intelledlus  & 
voluntas. 

Ad  primum  principa!e,dico  quod  Deus  eft 
prima  caufa  zdtiaz  ,  &  principalis  rcfpeclu  frui- 
tionis,&  voluntas  creata  caufa  fccunda  ,  &  qux- 
libcc  catifa  fccunda,vt  voluntas  crcata  ,  poteft  in 
fummamfruitioncm,quantum  cftex  fe,  vc  caufa 
fectinda  coagens  caufx  primx,  (\  prima  caufa  vc- 
lit  ageread  hoc  ,  qu6d  ipfafummc  fruacur.  Ta- 
mcn  voluntas  crcaca  cft  caufa  adiua  ptincipalior 
quam  gratia,  quia  potentia  vtitut  habitu,  &  non 
e  contra  :  &  qoanti  caufa  fccunda  cft  minus  adli- 
ua  in  natura  fua ,  tanto  prima  caufa  plus  agit. 
Hoc  cft  poffibile  ,  fi  non  ponantur  voluntatcs, 
nec  fruitioncs  altcrius  fpecici ;  quia  Ci  poncren- 
tur  alccrius  fpcciei ,  non  videtur  facile  quin  per- 
fcdior  cfTct  fruicio  Angeli  quam  cuiufcunque 
aniiuz  humanx. 

Adaliud  dico,  qu6d  Angclus  fi  fuiffet  affum- 
ptuscum  gratia  xquvli ,  non  habuilFct  maiorcm 
fruiiioncm.  Scd  fi  voluntas  Angeli  clFct  magis 
adliua,  &  gratia  xqualis,  &  cum  hoc  caufa  prima 
xqualitcr  agcrcr,  haberet  maiotcm  fruitioncm, 
quam  modo  habct  anima  Chrifti :  fcd  podta  vo- 
luntatc  magis  aftiua,non  xqualiccr  agercc  caufa 
prima. 

DISTINCTIO     XIV. 

Qj/  iE  S  T  I  O      I. 

Vtrum  pojfibile  fuit  intelleSium  anim* 
Chrifii  primOjC^  immediate  <x>idere 
Verbtim  perfecie  perjeSiiJfma  yifiont? 

D.Thom.i  ^.j.it.^r/.i.vbiCaiet.ifr.j  D.Ronau.'*»i«*.3. 
Soio4</.49?.t.'"'4  Capr  iA  cr »il »!">'•  tfi»»^* 
vifionem  fini  lumini gl»<u  inht  intt :  fil  cam  Seoto  i» 
0*0«. 4  </»/?.4?.f.il.rcnfnt  Vufq  1  p.d^f.  Moliii.  ibi 
q  ii.«rr.i.</.i.  Durand.4.Viy?.43».  j  t  D.  Thuin.<i<^.t. 
•ri.j.  &»lii. 

V  6  D  non  recnndiim  Augiiftinum 
8j.^^.^.  1.  Non  poccft  qnifqiiis 
rcm  intcUigcrc  aliccr,quam  fit, 
nifi  fallarur:&  pcr  confeqnens 
non  potcft  vnus  intellc<2us  pKis 
inielJigcre,quira  alius  ,  nifi  alter  fallatur  :  igitnt 

non 


Ctrporit  hU' 
frian4i&  »1,0 
an  iiiim  jlim 


VolunfM    ^ 

intilleHm 
hitninii  & 
jlngili,  liuf- 
dim  fficiii, 
t.'/.l.J.j. 

14. 
Ad  1,  Arf, 

3?. 

A'>  vcluntat 

fit  fineifM- 

tior  cmuftt 

fmititnie. 


AdftciiJutn, 


I. 

Argum.  I. 


Qusftio  II. 


469 


SetnniiKiT). 


Tirtium. 


§u4rtum. 


Cmtrk, 


Secunium. 


Tittium. 


CtiHra. 


nou  peifecVius  vidct  Vcibiim  iincllc(ftus  aniinx 
Chriiisqua.n  alicrius  landi. 

Ircni  .ii  lic  ,  igitur  iutcilectus  .in'nix  Chrifti 
pollct  viderc  Vcrbum  fub  raiionc  infiniti ,  aliter 
cnim  non  vidcret  iplum  luprcma  vilionejcon- 
fcv]uens  efl:  fallum  propter  duo.  Primo,  quia  in- 
tellcdlus  incre.itus  videt  illud  fubrationeinfini- 
ti ,  6c  pcr  confequens  iftac  dua:  viiio:ics  eflcnt 
ciufdcm  fpecici ;  quia  obic(9;um  idem,  Secundo, 
quia  fi  vidcret  Verbuin  fubcationc  ii)finiti,com- 
prehenderet  ipfum. 

Item  ,  quod  non  pollit  ipfum  immediatc  vi- 
dcre  ,  vidctur;  quia  viiio  naturalis  reqnirit  iu- 
men  naiurale  proportionabilc ;  igitur  vifio  fu- 
pernavuralis  rcquirit  lumcn  fupcrnaturjlc  ;  non 
igicur  immcdiaic  videtur  ab  inteliedlu  animae 
Chrifti. 

Itcm  ,  non  poteft  efTcadlus  ita  pcrfeiflus  ante 
habitum,ficut  poft,vt  patet,  i.Ethic.cap.j.  igitur 
non  poreft  efte  vifio  ita  perfefta  fupcrnituralis 
ante  habitum  ,ficucmediantc  habitu  jigitur  in- 
tellcdlus  anima:  Chrifti  nou  habet  fummam  vi- 
fionem  Vetbi  immediatc. 

Oppoficum  ,  anima  Chrifti  potuit  petfcftc 
frui,  Sc  immediarc,  ficut  probatum  eit ;  igitur  & 
immediate  videre ,  cum  ad  immcdiatam  fcuitio- 
ncmrcquiracur  immcdiata  vifio.Etconfirmaiur, 
Intclle^us  eft  immcdiata  potentia  tcfpcdu  in- 
teliigere ;  igitur  immcditte  poceft  in  adura  fum- 
mum  fibi  poflibilem. 


Q_y  it  s  T  I  o     I L 

TJtmm  pojfbilefuit  animam  Chrifti  nojfe 
omnia  in  f^erboiqua  Ferbum  nouit^ 

"D.T^iom.i.p.ij.io.art.x.^hic  q  t.«rf.x.D.BonaucDt.«ff.i, 
j.j.Richard.«r/.i.».i  Durand.j.i.  Capr.  ^  i.  Suar.  j.». 
ttm.i.d.io.fiB.).  V iCq.diip.^o.feB  i.Tide  Seot. 7.  Mrt. 
y.14  O"  I  j.jj»  «B  Oxm.uic. 

S^*Y^  V  6  D  non.  Si  fic,  cognofcetet  infinita ;  fed 
IN<A  infinita  non  eft  pcrtranfire,  i. 


pcrtranlire ,  i.  Metaphyf. 
tc.xt.  I }.  vbi  probat  quod  fi  caufae  fcibiles  efTent 
infinitac  ,  nihii  poflct  fciri ,  &  principaliter  quia 
virtus  infinita  non  poceft  in  plura  :  fed  inconue- 
niens  cft  vircutem  finitam  ad  tot  fe  excendcre  in 
adu.ficut  poteft  virtus  iufinita. 

Item  ,  illuminationcs  de  veritatibus  reuelacis 
fiunt  ordinatc:igitur  Angelus  ,  qui  eft  fuperior 
in  naiura  anima  Chrifti  jpoftet  iliuminare  eam 
rcuclando  fibi  aliquid  fututum  :  fed  fi  ipfa  vi- 
deret  omnia  in  Verbo ,  nihil  nouum  poirec  fibi 
rcueiarc. 

Item,  (\  videatomnia  in  Vctbo  ,  igiturpoflct 
illuiuinarealiasanimas,&  Angclos:  confequens 
cft  falfam.quia  natura  inferior  non  potcft  infiue- 
rc  in  fuperiorcm  ;  rcuelationes  cnim  prius  fiunc 
uatnrx  (upcriori.qu.im  inferiori. 

Oppofitum.Magiftcr  in  liter3,&  adducit  illud 
lo^nn.^.  Anima;  Chrifti  datur  Spiritm  nonitimen- 
fura  :  igituromnia  videt. 

SCHOLIVM     I. 

Tio  prima  tjudjlione primum  diSlum :  Siimma  vi- 

fio  poteft  poni  in  anima  Chrifti,  ita  vt  rcpugnet 

cam  excedi.  Patet  ex  diElu  d.prtced.  ad  quaflionem 

pritaam,defumma^atia,  &  <f.i.  defummafruitione, 

Scoti  oper.  Tora.  X  I. 


&  eadem  ratio  efi  dc  viftcr.t.  Sectindtim  ,  pcicft  ta- 
lis  fumma  Viilo  poni  ir.ir.icdwitca  Dco  in  air.rna 
Chn.fti  lii;c  vlio  lumine  pra:uio.  tj:ti.thoc  re^mri- 
tur  tantHm  ad  cecfjiclendumiCf  oTfi>:e»t  tfjicientiam  po- 
teft  Detu  fiippLere :  E.xplicatfuse  n':Uum  Pta>rj:ii,i 
habitum  advifionemin  ratione  recepUHi ,  vcljcrma 
necejfarit  ad  tsgendum. 

AD  primam  quiftionem  funt  due  a-^ticuli. 
Primus,  fi  intclicdlus  animac  Chrifti  potcft 
perhti  perfcctiillma  vifionC;&  fuprema  ?  Stcun- 
dus, fi  pocell  prim6,&  immcdiatcr 

De  ptimo  dico,  vc  priui  ,  (]\.wd fitprcm.-,  potcft 
accipi  pro  fuprcma  crcata  ,  vcl  ii>creaca.  Dc  in- 
crcata  ccrtum  eft  quod  non  ,  fcd  iolum  intelle- 
flus  diuinus.De  fccunda,  vddcbet  cxpon;  f;per- 
latiuum  pofitiuCjVclnegatiuc.  Si  pofitiuc,  adhuc 
dico  quod  non  :  quia  non  potctl  elfc  fuprcma 
vifio  creabilis  inaliquo  intellcdta  ,  quin  JEquaJis 
pofEc  crcari  in  aliquo  incellcdu;  fed  fuprcma 
creabihs  pofitiuc  dicit  cxccirum  ad  omnts  alias 
creabiles.  Siexponicur  ncgatiue,ita  quod  non 
pollet  exccdi  ab  aliqua  alia  crcabili :  fic  dico 
quod  poceft  fumma  creari,&  potcft  recipi  in  ani- 
ma  Chrifti. 

Dc  fecundo ,  fi  poteft  immediatc  vidcre  Ver- 
bum  per  ratioiicm  infiniti ,  videtur  quibuldam 
quod  non.  Priuio ,  qoia  agere  pracfupponit  ejfe, 
igitur^^CT-f  fupcrnaturalepra:fupponii  ejji  fupcr- 
naturalc;  igitur  videre  lupcrnaturale  prarfuppo- 
nic  tjfe  fupcrnaturale  :  igitur  nou  poceft  primo,  & 
immcdiatc  vidcrc  Verbum. 

Secundo  ad  idem  :  Si  poftet  primo ,  &  imme- 
diatc  ,  fequeretur  quod  ex  puris  naturalibus  pof^ 
fit  in  hanc  vifioncm  ,  &  hoc  maximc  ,  fi  intellc- 
cias  fit  a(Aiuus  in  cali  vifionc. 

Tertioad  idem  ,  fcquercturquod  pari  racionc 
poffec  voluntas  frui  immediacc  fumma  fruicione 
fine  gracia,vel  charicacc  ,  ficut  incellcdus  vidcre 
immcdiacc  clTentiam  ,&  tunc  aliquis  fine  chaii- 
tate  polfet  frui  fumme. 

Dico  ad  hunc  fccundnm  articulum  ,  quoci  in- 
telledum  poffe  videre  Veibum  immcdiatc.porcft 
intclligi  dupliciter,  vel  immedi.-itionc  fonns, 
vei  immcdiacione  in  racione  recipicndi.  Vcrbi 
gracia ,  excmplum  primi ,  e\(\ttitrlUgere  non  me- 
diec  in  rarione  recipiendi  refpcctu  velle  ,  ta- 
men  immediationeforma: ,  vel  cfFe<2u$  mcdiat. 
Excmplum  fccundi  ,  fupcrficics  mcdiat  in  ratio- 
ne  recipicndi  colorcm  ;  ccfi  non  in  tatione  caulx 
a(Stiu£. 

Scd  neucro  horum  modorum  poieft  aliquid 
mediare  in  propofito  :  imo  iiicellcdns  immediacc 
vidct  Veibi-.m  ,  quiain  rationcrtcipiendi  nullus 
habicus  poteft  mcdiare.  Probatio.  nam  adus 
natura  prxcedic  habitum,  loqucndo  dchabiiu, 
qui  gencratut  cx  adibus  ;  igitur  fufceprimim 
a(5tus  cft  prius  natura  habitu  :  fcd  eiufdem  fpe- 
ciei  cft  adlus  fcquens  habitum ,  &  pr.xcedens ,  & 
non  differunt  ifti  a(ftus,hifi  fccundum  pcrfeiftius, 
&  impcrfe(3,ius  :  igitut  idemfufcepiinum  immc- 
diatum  habctaiftus  fequens  ,  &  prxcedens  habi- 
tum :  igitur  nou  recipitur  z€t\a  in  potcntia  mc- 
diante  habitu. 

Icem,probohoc  fpecialitcr  in  propofito,  quia 
Cividere  non  immccliate  rccipcretur  iii  intclle- 
6lu:igitur  poffct  in:cllc(fkns  quictari  citra  vlti- 
mam  vifionem  ,  quia  in  pnori  natura  recipcret 
iilumhabitum  immcdiacum  ,  quo  mediantc  eft 
reccptiuus  ad:us,&  iniiio  habcrec,quidquid  cftcc 
R  r  natum 


Suprema  vi- 
/ii>  fpfriinr 
iie»  fsrfji 
fr.ni   i.T  anl' 
n:»  Ci.ri/ii, 
fei  »r£it!m. 


Aitofiani' 
n.»  Chrijli 
lidtte    Ver- 
hurtt  Jiru 
Inmint. 


In  reeifienJ* 
nuliUtf  kati- 
tm  fetrfi 
mtdigre. 


470         Lib.lII.  Diffinaio.XlV. 


Si  hitbittu 
tjfet  ratio  r«- 
(ipitndt  vl- 
Rontnt  t  *Jf't 
fitstivr  in- 


6. 

N»n  tjft  nt' 
fejftriiim  Ih- 
fpen  inhtrtnf 
fiJ   vifitaim 

itfi, 


J«  dupUfi 
fgiifif  pottitur 
Isimen  h*bi- 
fm  in  inul» 
hlfu, 


n»tuiTi  rccipete  imracdiatc  ^  formaliter,&  tunc 
quietarcturiniUo. 

Itcm ,  fcouerptur  <ju6d  jfte  babitus  poiret  for- 
malius  clle  beatus.quam  intelle«aus;quiaifte  ha- 
bituseft  quid  abfolutum  aliud  ab  intelledujigi- 
tuc  Deus  de  pofcutia  abfolutapolTet  faccreiilum 
Cire  per  fe,&  in  eoconfcruare  illam  yifioncm  ,  & 
pcr  confcquens  ifte  habitus  poirct  quictari  in  ob- 
iedto  bcatifico  immediatc,  &  tunc  polTct  cftc  for- 
roalitcr  beatus.&principalitcr,  Hincfcqueretur 
quod  nunc  formaiius  cilet  beatus ,  quim  jntcllc- 
Aus  ,  quia  iu  habitu  elFct  vifio  immcdiate ;  ficut 
formaliijs  fuperficics  colorafur.quim  parics:igi- 
turnoneft  poncndus  aliquis  habitus  iramedia- 
(iusinratione  receptiui. 

Neque  in  ratione  formae  cft  aliquid  medians, 
quod  habcat  rationcm  cauf*  efFcdkiua: ,  quia  cx 
quo  ifta  vifio  eft  quid  abfolutum ,  Deus  potcft 
eam  immcdiatc  caufate  inintcUeduabfque  om- 
ni  agentcmediantc  ;  non  igitur  oportet  poncrc 
aliquid  mcdians  in  rarionc  adliui ,  necinrationc 
rcccpciui  inter  potentiam,&  vifionem. 

Modus  ponendi  cft  ifte ,  quia  m  vifionc  natu- 
ralinonponuntur  mcdia  ptima  intcrobiedtum, 
&  potentiam  ,  nifi  lumcn,vel  habitus,  &  hoc  du- 
plici  de  caufa ,  vcl  quia  obiedtum  non  eft  fecun- 
dum  fe  motiuum  potentiae ,  vcl  quianon  mouet 
fiue  luminc  ,  ficuti  patct  de  colore  refpcau  vi- 
fus.  Commentator  i.de  Anim.  dicit  quod  cxem- 
plum  Philofophi  j.de  Anim.  qu6d  coitr  eftpeten-' 
tia  vifibilis  in  tenebris ,  &c.induftum  eft  ad  mani- 
feftationcm ,  non  ad  vcrifimilitudincm ,  cum  fit 
pcr  fc  vifibilis  ,  ficut  homo  cft  rifibilis.  Sed  in 
propofito  ncutrum  oportct  ponere,  quia  fi  obie- 
djm  natutaliter  vifum  poirct  fnpplcre  lumen 
naturalc',  ad  hoc  qu6d  talc  obicftum  vidcretur, 
non  oportet  poncrc  aliud  lumcn  ,  fed  obie<5):um 
infinritum  potcft  fupplcre  omnc  Jumcn  intcU?- 
i^ualc  naturale,&  fupernaturalc. 
*  Similiier  habitus  ponitut  in  vifione  naturali, 
vel  in  intcUcftione ,  vt  cclTante  adu  aliquid  rc- 
mancat  in  potcntia,vnde  polTct  iterura  in  adum; 
fcd  Ci  a£lus  ciret  ita  manfiuus  ficut  habitus  ,  non 
oportct  poncte  habitum,  quja  perfe6tioreft  por 
tcntia ,  quamdfu  manec  cum  adu ,  quiim  fi  habi- 
tus  tantum  maneat  inca;  fcd  in  propofito  adus 
potcft  mancrc  perpctu6 ;  igitur  ibi  nulla  eft  ne^ 
ceflicas  poncndi  habitam:  vndc  fi  obiedum  fii 
pratfcnSjipfum  fufficit  ad  vifionem  finc  habitu,  fi 
obictShim  poflit  vidcri ,  &  prscfentia  habitus  finc 
prxfcntiaobiedi  noniuuat. 

Dices  ,  ctfi  non  requireretur  ex  pafie  potcn-' 
tiaj ,  requiritur  tamen  ex  parce  obicdli ,  vt  habi- 
tus  fcicntialis ,  vel  fpecics,  quamquam  obicdum 
Ht  prsfcns, 

Contrk  ,  prob^tura  eft  priiis,  qu6d  habitus,  vt 
diftinguitur  contra  fpeciem  ,  ncc  fulficit,  nec  rc- 
quiritur. 

Ide6  dico  quod  cxcludendo  omnc  medium 
poteft  inteUe6tus  aniraac  Chrifti  vidcrcVetbum 
prira6  ,  &  inrjracdiatc  furama  vifipne  crc^bili 
Ijegatiue. 

S  C  HO  L  I  V  M    II. 

VoUntM  tmimt  Chrlfti  ( idem  de  intelleSlM)  eft  im- 
ptrfeSlior  volHntttte  Angeli ,  &  ideo  non  poteft  tAn- 
tumagere  tjiutntnm  illa ,  a£Hone  de  genere  ABionis, 
fidpoteft  t4ntHm,velplui  operari,&  frHi,i}ma  hoc  non 
eft  it^fre/eddiUSiitHem  infi  htthere  vndecHm^ue  coh- 


fitnr  i  aliotjuiH  Detu  nonfrutretur,  quia  nenelicit,nec 
agitfuam  fruitionem.  Seclufit  autem  charitate  a  vo- 
luntate ,  &  omni  habitu  ab  intelle£iu ,  veriiti  efl^  quod 
coiificerent  vifionem.dr fruitionem,  DeofitppUnte  vi- 
c(s  hahituum ;  tfuamuti  DoHor  htc  relin^uat  hoc  vt 
dHbiHm,aliajfipeabfolute  ajferit,  &  de  voluntate  ha- 
bet  in  Oxen.dift.praced.<j.  j . 

SEdcftoqu^dinicllcdlusfchabcat  adiu^  rc- 
fpc£lu  vifionis  ,  &  voluntas  rcfpeau  fruitio- 
niSjpofsetneintcUedus  fumma  vifione,&vo- 
luntas  fumma  fruitione  frui  immediate  fine  om- 
ni  habitu  fupcrnaturali ,  &  hoc  comparando  vo- 
luntatcm  animae  Chtifti  ad  voluntatem  Ange- 
li  ?  Dico  qu6d  in  hoc  funt  duo  articuli.  Primus 
eft  ,fi  voluntas  animx  ,  vcl  intelledlus  poflcnt 
eflcira  adiuae  fieut  voluntas,  vclintellcaus  An- 
geli?Secundus  articuluseft,  fi  poteft  voluntas 
crcata  frui  fine  gratia ,  vcl  intelledus  videre  finc 
lumine? 

Ad  priraum  dico  qu6d  voluntas  anima  Chri- 
fti  non  poteft  cfle  perfcdiflSmc  aftiua  in  natura 
fua  intcr  voluntates  creatas,  ncc  intcUe<aus,  efto 
qu6dfita6liuus;quiacumvoIuntas  fit  adkinapo- 
tcntia  in  natura ,  ipfam  cire  pcrfe^Sius  adiuam, 
quam  fit  voluntas  Angeli ,  cflet  ipfam  cflc  peifc- 
dkiofcm  in  natura  fua,  &  idc6  non  poteft  tantum 
agerc  adlionc  dc  gcnere  AAionis ,  qux  eft  eliccrc 
volitionem,ficut  poflet  voluntas  Angcli  fi  natu- 
ra  Angeli  fuiflet  aflumpta  ,  &  tamcn  cum  hoc 
ftat ,  qu6d  potcft  agercad  fummam  fruitioncm, 
&  qu6d  non  ciret  fruitio  nobilior  in  voluntate 
AngelijCtfi  natura  Angclifuiflctafliimpta,  quam 
mod6  fit  involantate  animac  Chrifti.  Non  cnim 
cx  hoc  fruitur ,  quia  clicit  dilcAionem  ,  ficut  in- 
telledus  eft  intelligcns  j  Mfrm  cft  cfle  diligcn- 
tcm,a  quocumque  dile^io  eliciatur.  Ide6  li- 
cet  non  poflet  fumme  agere  adlione  dc  gencre 
A^bionis  ad  ftuitioncro,tamcn  potcft  fumme  frui 
termino  a^ionis  de  gcncrc  Aftionis,  &  fic  fum- 
me  agcre  ,  quod  eft  opcrari ,  adlione  de  gcnere 
Qualitatis.  Quia  efto  qu6d  nihil  agcret  a(flione 
de  gcncre  Aftionis ,  adhuc  polfet  fumme  frui,  & 
fummc  agere,quod  cft  opcrari,  quia  non  propter 
hoc  q«6d  cauia  fccunda  perfe^ius  agit,  erit  per- 
fcdior  ,quia  caufa  principalis  prima  agcns  cum 
caqfa  fccunda  debiliori,pIus  agit,quJim  fecit  cum 
fottiori ,  fupplcndo  dcfcdum  caufz  dcbilioris. 
Ide6  licet  intcUct^s  ,  &  voluntas  ponantur  A€ti- 
ua ,  adhuc  poflent  agere  ad  fummum  adlum,  licct 
non  fumme  ad  fummum. 

Sed  dubium  eft,an  ifta:  a£liones  diffxrrant  fpe- 
cie.'QuiaIicctfruitioncs  «quc  pcrfeda»  poffint 
caufari  totaliter  a  priraa  caufa  in  voluntate  An- 

f;cli  ,&  hominis  ,cfto  qu6d  voluntates  tantum 
c  habcant  pafllue :  vel  efto  qu6d  agant  zCtlone 
ciufdcm  fpecici ,  tamcn  C\  adioncs  voluntatum 
difi^erunt  fpecic ,  neccfle  eft  fruitioncs  diflerre 
fpccie  ex  diuerfitatc  fpccifica  caufit  prioris.  Vcl 
fi  Deus  afllimerct  Angelum  ,  &  zqualiter  coage- 
ret  voluntati  Angcli ,  ficut  mod6  voluntati  ani- 
mac  Chrifti ,  illa  fruitio  effct  pctfcdlior ,  cum  ta- 
rocn  didlum  fit  qu6d  non  potcft  perfeftior  frui- 
tio  creari.  Dico  qu6d  tcrminus  ponicur  ex  pattc 
form*  fruitionis,  &  non  ex  parte  catifz  agcntis. 
Vndc  illa  fruitio ,  quz  non  eft  in  voluntate  ani- 
roz  Chriftt,intcndituradgradum  aniroz,qu6d 
ita  vltta  iUam  non  cft  gradus  crcabilis.  Ec  C\ 
Deus  coagcrct  voluntati  Angcli,quz  cftraagij 
adtiua  in  natura,non  poflct  coagerc  nifi  ad  illam. 

Idc6 


8. 


Ve/untm  Ani- 
tnt  Chrifi 
nm  ijl  perfe- 
Biftmi  aHi, 
U»  inttr 
trtaturati 


Fnii  non  ift 
tUttri   ntnt- 

rim ,  fid 
amari. 


Qu^ftio  11. 


lO. 

An   tauf* 
frima  pojfit 
ager*  cnttt 
ftcund»priO' 
fi./iue  fecnH- 
d»  pofieritri. 


C/ntf*  fecuH' 
Javaluerfa- 
lit  »n  mouet 
farticuU- 
rtm. 


II. 


^X 


Ideo  impoflibile  cft  ,  quod  taiuum  coagat  caufx 
fortioii  in  agcndo  Hcut  dcbilioti. 

Ad  fccuiidumarticuluin,  dico  quod  dubium 
cft  li  caufa  iimplicitcr  prima  potcft  agerc  cum 
caufa  fecunda  priorc  ,&  fupplcre  aftioncm  cau- 
f«  fccundac  pofterioris  .'Quia  licct  Deus  poflcc 
caufare  cffcdum  immediatc  iine  omni  caufa  fc- 
cunda  ,  camen  dubium  videtur ,  fi  agac  cum  vna 
caufa  fecunda ,  an  poilit  fupplere attionem eaufx 
fecundx  pofterioris  J  Vc  fi  folum  habeac  candcm 
a^flionem  ad  generacionem  hominis  ,  quam  ha- 
berecfi  pater,&  materagcrcnt ,  dubium  videtur, 
Ci  Deus  poteft  fupplere  a6tionempatris,&matris 
folc  agcntc  vniformiter?  Et  videtur  quod  fic, 
quia  fi  Dcus  potcft  fupplere  omncs  adiones  cau- 
farumfccundarum  immediatc;  igicur  poceft  fup- 
plere  adioncm  vnius,  dimictcndo  aliam  habere 
acftioncai  Ibam. 

Contrarium  videcuc ,  quia  caufa  fecunda  vui- 
uecfalis  mouet  caufam  fecundam  parcicularcm, 
ita  quod  caufa  fecunda  poftcrioc  mouet  motak 
caufa  priorc  vniuerfali }  igitur  non  potcft  Deus 
fupplerc  adionem  eius ,  nifi  poflit  haberc  ratio- 
nem  cauf^  mouentis  motz :  hoc  autem  videtur 
impollibiic.  Poncntcs  cnira  potcntiam  eiTc  cau- 
fam  principalem  obie;So  mouentc,  vel  c  contra, 
non  videntur  poncrc  quod  potentia  fine  obie£to 
poflcc  caufare  vifioncra.nccctiam  c  concra  :  nec 
eciam  vidctur  probabile  fccundum  ponentes 
qu6d  patcr ,  &  mater  funt  adbiua  in  genctacione 
prolis,quod  pofica  adione  pattis  poflet  Deus 
fupplerc  adlionem  matris. 

Dico  quod  fi  talis  eft  ordo  incer  caufas  fecun- 
das ,  qu6d  non  poteft  caufa  fccundapcincipalior 
agerc  ,nifi  moocat  aftualiccr  minus  principale, 
velquod  adio  caufae  minus  principalis  non  pof- 
fit  fupplcri  i  quacumque  alia  caufa :  tunc  impof- 
fibile  eft  quod  voluncas  perfc(5lifllma  fruitione 
fruatut ,  &  qu6d  ibi  habcat  adtioncm  fuam  fine 
caufa  fecunda  fubordinata  fibi :  Dcus  tamen  pof- 
fec  immcdiate  fupplere  adionem  vtriufquc  cau- 
(x.  Et  tunc  fiponitur  voluntasagcread  fruitio- 
nem  ,  non  poceft  hoc  poiii  finc  charicace  agenre, 
vc  caufa  fubordinaca.  Si  autem  cencacur  quod 
pofica  adlione  caufx  magis  principalis  ,  poceft 
Deus  fupplcre  adionem  alcerius  caufacfecundae 
fubordinacs  ■■,  cunc  dico  quod  de  potentia  abfo- 
luta  Dei  poflet  voluntas  frui ,  agcndocura  caufa 
prima  fola,  ctfi  non  priusnatura  daretur  gratia 
coagens.  Nec  oporteret  quod  Deus  haberet 
Adlionem  mouencis  moti,  quia  ex  hoc  quod  fup- 
plct  adionem  illius  caufx ,  non  opoctct  qu6d 
moucatur ,  nec  vniucrfalitcr  aliquid  mouctur  in- 
quanciim  agic  :  ncc  fcquicur  quod  vifio  pofllt 
caufari  fine  obiecfto  cccminante,fed  fine  raotione 
adiuaeius.  Sinitliter  mater  fc  habet  pafliue  in 
gcneratione  prolis  ,  &  fi  cum  hoc  habeat  ratio- 
nem  adiiui  ,  lotam  illam  adlioncm  poirec  Dcus 
fupplcrc  pofita  adione  patris. 

SCHOLIVM     III. 

Adprlmum  explicat  cjnando  imelllgens  retn  aliter, 
ejuam  efi,fallitur,  Ad  ficundum,  intelleEiMm  crentum 
videre  infinitum infe  , de cfuo in Oxon,  i,d,  i.if.i.  ^ 
vU.&  ofiendit  hinc  non  fi<jUt,vifionem  creatamy(^  in- 
crcatam  rffe  eiufdem  fpeciei ,  necjtie  infinitum  compre- 
hendi  a  finito.  Adtjuartum,  decUrat  ejnandb  ailut 
potefi  effe  tt^ue  perfeEltt6  ante  hal/itHm ,  ^  a»  agece 
fHpernatHrale  fupponat  tale  cfTe. 

Scoti  opef.  Tom.  X I. 


47f 

AD  primum  principale  prima:  quarftionis, 
cura  dicitur,  non  potcll  vnus  intclledus 
plusaliointclligere.  Dico  quod  abftrahcrc  non 
cftdccipere,  fic  abftrahcntiura  non  cft  mcnda- 
ciura  ,  fcd  cft  confidcrare  hoc  fine  illo  ,  hoc  cft, 
non  confidcrando  illud.  Sic  igitur  non  poteft 
vnus  intelledus  plus  intelligcic  rcm ,  fi  dicac 
qu6dillarcseft  plus  in  fc  ,  nifi  alius  intclledus, 
vcl  ifte  fallatur  ;  quia  quifquis  intelligit  rem  efle 
aliter  quim  cft,fallitur;tamen  potcft  alitcr  intel- 
ligere  rem,fcilicct  intclligendo  ipfam,  non  coin- 
telligendo  illud,finc  quo  non  cxiftit.Tamen  plus 
potcft  vnus  intcUeftas  intelligere,  quam  alius, 
hoc  eft,  quod  adns  vnus  potcft  elfc  intenfior ,  & 
pcrfcdlior  ciuidcmobic6ti,quam  adus  alierms 
intellectus :  neuter  tamcn  fallitur ,  fed  vtcrque 
non  videt  a:quc  clarc. 

Adaliud,  cumdiciturquod  intcllcdus  anima; 
Chrifti  viderec  Verbum  fub  cationeinfiniti,con- 
ccdo  quod  fic  facic  minimus  intcllcdus,  d  quie- 
cctur:  noncnim  potcft  quiccari  nifi  in  infinito 
fubrationc  infiniti  ,quiaquilibct  intcllcdus  eft 
totius  entis.  Ideo  non  quietatut  nifi  in  illo  ob- 
icdo.in  quo  cft  quodlibct  obiedum  fuum,quan- 
tumpoteftefle;fed  folum  in  clTcntia  diuina  funt 
omnia  intelligibilia  eminenter.Et  confirmo  hoc, 
quianuUus  intellcdlus  bcatus  fatiabitur  ,nifi  in 
videndo  Deum  trinura ,  &  ifta  eft  maxima  infi- 
nitas,  quod  fit  vnitas  in  fubftantia  ,  &  trinitas  in 
perfonis. 

Ad  primam  probationem ,  eim  dicitur  quod 
vifiointelledus  creati,  &  increacieflcncciufdcm 
fpcciei.  Dico  quod  non  fequicur ,  quia  bonum 
eft  ex  caufa  incegra ,  fecundiim  Dionyfium  ,  ma- 
iumaucem  potertcfleex  vna  ;idc6  quando  plu- 
ra  requiruncur  ad  vnum  cfFcdum  fpede ,  vnitas 
vnius  concurrentis  non  fuflicit ;  diftinftio  cuiuf- 
cumquc  prioris  fufficit  ad  diucrficatem  cffedlus. 
Licet  igitur  diftindlio  obiedtorum  fufHciat  ad 
diftindionem  adtuum,  vnitas  tamen  non  fufficit 
ad  vnitatcm.  Similiter ,  fi  obie(5bnm  cftilliraita- 
tum  ,  cfto  quod  tota  vifio  adtiua  fit  ab  obiedlo, 
adhuc  poteft  caufacc  diuerfas  vifiones  fpecic  in 
diuerfis  paflis.  Etefto  quod  eircnr  pafliuaciuf- 
dem  fpeciei ,  polfent  vifiones  diftingui  fpccie  ab 
obietfto  eodcm  habeutediuerfas  vifiones  in  vni- 
tate.  Neque  habctura  Philofopho  ,  i,  de  Anima, 
rm.jj.qu6d  identitas  obicdi  fufficit  ad  idcnti- 
tatem  adus.Et  fic  j.Pbyfic.  text.x\.  cx  diuerfitate 
fpecifica  termini  bcnc  poteft  eirc  diuerfitas  mo- 
tus  fpcciernon  tamcnex  identitate  tecminiiden- 
ticas  raocus,  quia  ad  cundem  cerrainum  fpccie,  & 
numero  poccft  ei^z  mocus  reftus ,  &  circularis, 
qui  caraen  func  incorapoffibiles  Si  auccm  alicubi 
ica  cft,qu6d  cx  identitarc  obiedi  poffit  argui 
idcntitas  adus  ,  hoc  eft  folum  de  obieAo  adie- 
quato  a6tui. 

Ad  fccundam  probationem,  cumdiciturquod 
fi  intelledus  animz  viderct  obicdum  per  ratio- 
nem  infiniti ,  tunc  comprehendcret  clTcntiam. 
Dico  quod  non  fequitur,quia  nunquam  eft  cora- 
prehcnfio  obicdi  i  potcntia  ,  nifi  quando  tanta 
cft  intelleckiuitas  potemiz  intelligcnris,  qnan- 
ta  cft  intclligibilitas  obicAi  -intcTlcdli.  Alitcr 
cnim  adtus  non  potcft  eire  adacqu.itus  obiefto, 
&  propterhocpotcntia  talis  non  comprchcndic 
obicdlum. 

Dicitur  tamen  ab  aliis  qu6d  quietatur  intel- 

leftus  anitpx  Chrifti  in  hoc  ,qu6d  vidctcfren- 

tiam ,  Sc  infinitas  concomitatur  eflentiaro.  Scd 

Rc     t  iliud 


12,. 

Ad  l.arg. 
quAjiionu, 


IntelU^ent 
rem  alittr 
fuJim  eji, 
'jttomoJofal- 
iiiur. 


AdfeiUdum. 
De  hoc  3.d. 
17  «l-  I.& 
vlt. 


Inltlleam 
non  quieta- 
tur  nifi  in 
infinito. 


»3- 

.^d  I .  froba- 
tiontm. 


Vmitae  ohieSi 
non  identifi- 
cat  aSut 
^ecit. 


14. 

Adfecua' 
dam, 

Videns  infi- 
nitum  nan 
idto  comfrt' 
hendit. 
S^uid  eft  ctm^ 
frthtnfio. 


47Z         Lib.lII.  DiftinaioXlV. 


\6, 

^J  qHWtltm. 
^uy*  aHtu 
p«n  t/i  itM 
itrfiBM  «»- 
$t  htbitHm 


jtant  uMt 

^nhitHm  pc- 
te^  ejft  ptr- 
ftaiff-nHt. 


»7- 

*  M  prima 
jjrgum.fupri 
n.3.&fc(jq. 

Agtrtprt- 
fufpenit  ejft 

txfonmtf 


Agete  y«/«r 
patiir»lt  *n 
fHpptnM  effe 


illud  non  valet ,  <juia  concomitans  non  quietat, 
nili  ipfum  dircftc  videaturi  quia  licet  vidcns  co- 
loratum  aliquod,viderem  quotcunquc  color(S 
concomitarcntqr,  nifi  in  illo  quod  ego  vidco  di- 
rctlc  continerctur  quodlibct  vifibilc,  quanquam 
incoucomitantc  includctitur  ,  non  quietaretnr 
vifgs  mcus,nin  vidcremiilud  concomitansjficin 
propoiito. 

Adaliudjdico  quod  in viHone  naturali  non 
requiritui:  lumen  proportionabilc  ,  nifi  quia  ob- 
jcdum  non  eft  fufficicntet  lux  ;  vcl  quia  non  po- 
tcll  vidcri  finc  lucc.  Sed  quando  obicdlum  cx  fc 
lorum  fupplct  quod  e(Ict  rcquifitum,  ibi  qu«- 
rcrc  aliud  lumen  eflct  fimilc  quasrcnti  candelara 
ad  videndum  Solem. 

Pr«terea ,  &  "fi  pUira  rcquirantur  in  infcrjori- 
bus  ad  adtum  ,  noii  potcft  argui  quod  tot  rcqui- 
ranturinfupccioribus  ;  cx  pluralitatc  cnim  im- 
pcrfcdlorum  non  poteft  argui  pluralitas  pcrfe- 
dlorum  ,  quia  qua  fparfim  continentur  in  infc- 
rioribas.vnitiuc  contincntur  in  fuperioribus, 

Ad  aliud  ,  cum  dicitL:r :  non  potcft  cfie  a^flus 
ita  pcrfeftiis  antc  habitum,ficut  poft.  Dico  qu6d 
hoc  eft  vcrum  in  habitu  moralijduplici  dc  caufa, 
vclquiapotentiadc  fe  non  eft  funime  incUnaca 
ad  adum ;  vel  quiaobieftum  non  xqualiter  po- 
tcft  agetc  in  potentiam  non  inclinatam ,  ficut  in 
potentiam  incUnatam  i  neutrnm  f  ft  ycrum  in 
proppfito. 

Vel  alicer  dico ,  qu6d  petfcaiiTimus  adus  in- 
tcUigendi  nacuralis  potfft  habcri  ante  habitum, 
quia  principiacognofcimus.inquantum  tcrmi- 
nos  cognofcimus :  ide6  notitia  tcrniinorum  po- 
tcft  eirc  pcrfcdiflima  negatiuc  antc  habitum 
principiorum ;  quia  allcnfus  jntclle<aus  ipforun» 
nmplicium ,  vt  tcrmini  funt  pet  fc  not^ ,  poteft 
cflTc  prior  omni  habitu  principiorum,  &  fi  poftca 
caufetur  maior  notitia  fimpliciijm ,  hoc  non  c^ 
rxhahituprincipiorum.fcd  cx  intcnfidri  con- 
fidcrationc  fiinplicium;  idc6  habitus  prinripio- 
rum  potcft  cfle  fequens  naturaliter  pctfcdtilfi- 
mum  a^aum.  Similiter  cft  in  fyllogifmis ,  quod 
»€t\ii  pcrfedliflSmus  potcft  prxcederc  habitura, 
&  aUquandoex  illo  gcnptatut  habitus,&  alj- 
quando  non. 

Et  quando  probaturin  fecundo  articulo  prin- 
cipali  * ,  quod  habitus  fupcrnaturalis  cft  mc- 
dians ,  quia  agere  pr«fupponit  effe.  Dico  qu6d 
an  fit  ibi  habitus  de  fado,vel  non,ncfcio :  tamen 
nqn  cft  ncccire  ponerc  ibi  habitum,  quia  ex  par- 
te  fufccptiui  aflcro  quod  nuUus  mediat.  Vndc 
loqucndo  deagere,  quod  eft  adusTecundus :  con- 
ccdo  qu6d  agere  prxfupponit  (r^naturac,loqucn- 
do  dc  «frrf  dcgcncic  Adlionis.  loquendo  tamcn 
dc<«f?r*fupernaturali,  quod  cft  opcrari ,  &  non 
(igere  Ac  gcnerc  AtSlionis  ,  dico  quod  noo.prius 
requirit  effe  fupernaturale,  quiapoteft  inlupet- 
naturalc  in  primo  inftanti,  quod  habct  effe  fupcr- 
naturale ,  &  hoc  h.nbent  ipfi  ponerc,  qui  ponunt 
»»«//»^^r*rcciperc.  Si  cnim  non  imniediate  in  na- 
tura  eiret  recipere  alicuius  fupernaturalis,  eflet 
proccfliis  in  infinitum  ,  quia  antc  hoc  ellet  illud 
recipere  alicuiusfupetn&turalis,  &  ancc  illud  alipd 
in  infinitnm  ,  vcl  ficnt  dicimus  fupcrnatiiralc  de 
gcncre  Qualitatis,  quod  cft  «/»^r.«r* ,  non  pracfup- 
ponit  ejfe  iupernaturale.  Timcn  loqu^ndo  dc  ge- 
ncre  A(5kionfs,quod  cdelicereoperationeni ,  concc- 
do  qu6d  4f*r*  fupcrnaturale  przfupponit  for- 
raam  fupernatui;alem.  Scd  tunc  accipiendo  mi- 
liorcn> ,  nu6d  vider*  eft  fic  agctc  ,  hiCan\  cft. 


quia  videns  non  videt ,  quia  clicit  vifioncm  jfed 
quia  rccipit ;  quia  aequalitcr  viderct ,  &  fi  non 
eliceret, 

Ad  aliud  cpntra  illud  ,  dico  quod  non  fcqui- 
(ur  ,  quod  ex  puris  natunilibus  videret  circntiam 
diuinam  ,  fi  immcdiatc  poflic  in  hanc  vifioncm 
fine  habicu  mediance  :  imo  magis  fequeretur 
quod  nacuralicer  naturalitate  crcaturx  poircc  fi 
poncretor  habitus,  quam  non;  quia  czcus  mi- 
raculosc  illuminacus  poftea  naturalitcr  videt; 
igitur  fi  habitus  iftc  ciret  datus  creacurx  fupct- 
naturalitcr ,  adhuc  crcatura ,  mcdiante  illo  ha- 
bitu  creato,polIct  Dcum  vidcrc  naturalitcr.  Scd 
fi  talis  habitus  non  concurrat ,  impoflibile  eft 
qu6d  Dcus  vidcatur  naturaliteracrcatura,quia 
nihil  przccdit  vifioncm  in  ipfa  creatura  ,  nifi 
quod  non  fufficicad  hoc,qu6d  adu  vidcatDcum 
incuiciue.  Ncque  cum  aiftu  videt  Deum ,  videt 
cum  cx  naturalibus  cteatura;  ,  ncque  cx  eo,  quod 
eftnatutalc  Dco.quia  non  videt  Dcum  intuitiue 
adu  ,  nifi  cx  concurfu  caufx  fuperioris  ggentis, 
&  inferioris  ( fi  ponatur  potcntia  aftiua)  &  ifte 
concurfus  ncquc  cft  natutalis  D  E  o  ,  nequc 
crcaturat. 

Ad  tcrtium  ibidcm,cim  dicitur ,  fi  intellcdas 
potcft  immcdiate  vidcrc,igitur  pari  ratione  vo- 
luntas  frui ;  quia  poflct  voluntas  perfici  fumma 
fruitione  fine  charitatc;  conccdo  qu6d  de  po- 
tentiaDei  abfoluta  poteft  crcare  fummam  frui- 
tiDncin  crcabilcm,  &  gratiam  ;  non  cnim  alliga- 
tur  potenria  fua  hoc  mcdio  ;  taracn  aliter  facit 
Deus  de  potcntia  ordinata. 

S  C  H  OLI  V  M    IV. 

Sententia  D.  Them*  i.p.qudfi.  ii.  art.S.  &  ^.p, 
^Hetfi.  lo.art.  i.aniwam  Chrifti  tionvidere  emnia, 
tjH*  videi  yerhtim ,  ^uiahic  comprehendere^t  illud  ,  re- 
fntatur primo  ytptiaplni  efividere  infiniturk  intenfiue, 
quam  extenfiue ,  &  tamen  illa  vifle  non  tomprehen-r 
dit.  Secimdo  ,  cognefcens  vnum  effiQum  Dei  ^  non 
comprehendit  eum  vt  caufam  illiut  effeBui.  Tertio, 
reiicit  exemplum  D.Thoma.  Fide  Fah.  difi.  j^.cap.j, 
Cr  i.  &  Pitigian.artic.i,  refutantesfolHtiones  Th^- 
miftarum. 

AD  fecundam  qua»ftionem  ,  cim  qaxricur 
an  anima  Chrifii  nouit  in  Verbo  omnia  ,  ^«<c 
nouit  f^erbum  ?  Diftinguitur  de  notitia  Verbi. 
Quxdam  nouit  notitia  fimplici,  ficenim  nouit 
ficnda  ,  &  non  fienda  :  quaedara  nouit  fcientia 
vifioni$,qus  fadtafunti  &  quac  fiint  fienda.  Pri- 
mo  modo  intclle£tus  anima:  Chrifti  non  nouit 
pmnia ,  qus  Vcrbum ;  fceunda  modo  nouit.  Pa- 
tct  primum,  quia  fi  fic,  elTcnti?.  comprehendcrc- 
tur  ab  intcllc(^u  animae ,  quod  probatur  duplici- 
ter  ficabaliis. 

Prim6  fic,  quanto  principium  pcrfcdiius  co- 
gnofcitur ,  tanto  plures  conclufiones  in  ipfo  vi- 
dencur ;  &  per  confcquens  fi  omnes  conclufiones 
vidcncur.igitur  &  principium  perfeftc  cogno- 
fcitur,&  comprehcnditur, 

Secundo  fic,qui  cognbfcft  vnum  effcdlum.ali- 
qmm  habet  cognitionem  canfaf ,  &  qui  plurcs 
cfFffdus  ciufdcm  caufa; ,  plus  de  illa  caufa  :  igitur 
qui  omnes  cfFeftus  vider,  caufam  totalitercom- 
prehendit :  non  igitur  vidct  intelledus  animap 
Chrifti  in  Verbo  omnia.quac  videt  Verbum. 

Dico  qu6d  ifta  ratio  non  valct.  Pritno  ,  ifta 
confe<^uentia  non  valet ,  iftc  (^ognofcit  omncs 

cfFcians 


i8. 

Ad  fecidum, 
Pojito  hAbilH 
fupern»turm- 
It  in  potenti» 
»n  n»tur»U' 
tir  ttgit  ftp 
iffum. 


tjHllum  /m- 
telltSum  vin 
diri  Dtum 
natumliter, 
prttttr  fuun. 


Ad  tetttMm, 


*9v 

Dteifi»  qtn- 
fiitmil  ft- 
tnndt. 


IQ» 


Qusftio  II. 


475 


M»gU  fequl- 
ttr  eamprt' 
henjit  in 
Vifione  infi- 
niti  intenfi- 
ui,  qM*m  ex' 
ttnfiui. 


fluidefieom- 
frebenfio. 


II. 


2*  pirfiHiO' 
ri  etgnirioiie 
frineipij  ^c- 
gnofcuntnr 
pluret  confu- 
fiones. 


I 


efTeAiis  virtualicer  contciuos  in  caufa  ;  igitur 
coraprchcndit  caufamjquia  cognofccns  propin- 
quius  cauHe,  plus  cognofcit  de  caufa  ,  quatn  co- 
gnofcens  remotius ,  li  neuttum  cognofcicui  nifi 
pcr  ifta  caufam.Sed  inBnitas  intenfiua  eft  immc- 
diatius  clTentia:  diuinx  ,qukm  infinitum  cxten- 
(iue  ,quia  infinitum  intenfiueincluditur  in  co- 
dem  indanti  naturz ,  in  quo  eflcntia  eft  cns,ciim 
etTcntia  fit  pclagus  infinitum,  &  iilud  inftans  na- 
turaj  prxcedit  omne  infinitum  cxtcnfiue.  Simi- 
liter  illud  cft  immediatius  ciTentis  diuinz ,  cum 
fit  prius  in  ratione  cognofcibilis ,  quam  iiifini- 
tum  extenfiuc  ;  igitur  fi  cognofcens  infinitum 
intenfiuc,vt  infinitum,  non  comprchendit  ellcn- 
liam  ;  neque  fi  cognofcat  quod  imperfedlius  eft, 
vt  infinitumcxtcnfiuc,  proptcr  hoc  comprehen- 
diteflentiamjquiacomprehenfio  eftquando  tan- 
ta  eft  intelledualitas  potcntiz,quanta  eft  intelli- 
gibilitas  obiedi. 

Icem,vidcns  vnum  caufatum,non  propter  hoc 
comprehendit  caufam  ,  vt  caufa  huius  cfFc6bus 
p?rfedc ;  ncque  vidcns  efFcdum  fecundum,  pro- 
ptdr  hoc  videt  caufam  illius  cfFcclus ,  vt  caufa  cft 
pcrfedlc;neque  plus  de  caufa,inquancum  eft  cau- 
la  primi  cfFcdtus ,  cum  ifta  fint  difparata  ;  igitur 
non  proptcr  hoc,  quod  videt  omnes  cfFedkus, 
perfccliiis  cognofcir  caufam  inquantum  huius 
efFedus  ;  igicur  non  proptcr  hoc  ,  qu6d  vi« 
der  omnes  ,  comprehendit  caufam  >  inquamiam 
cauf^. 

Dico  igitur  ad  probationem ,  quod  cogno- 
fcens  principium  ,  perfcdle  cognofcit  conclufio- 
nem,fcd  c  contra  cft  fallacia  Confequentis,  con- 
uertendoconfequcntiam  ;  quia  caufa  fccundiim 
quodeft  caufa  cfFeftus  ,no>i  capit  aliqnam  per- 
fedlipnem  ab  ilio  cfFeftu ,  quia  fic  idcm  efTet 
caufa  fui  ipfius  ;  fed  principiiim ,  vt  notum,  cau- 
fat  notitiam  conclufionis ;  igitur  non  propter 
hoc  ,  quod  conclufio  cft  nota  ,  petfecfkius  co- 
gnofcitur  principium  intenfiue.  Nunc  autem 
licet  perfcdlius  cognofcere  principium  inten- 
fiuc  ,  concludat  conclufipncs  pluces  cxtenfiuc 
cognofci  ,nunquam  tanicn  e  contra  c-x  plurali- 
tate  conclufionum  cognofcitur  principium  in- 
tenfius ;  quiaaccipiatur  principium  ingradu  A. 
&  fit  nonus  gradus  ;  fit  decimiis  gradus  com- 
prchenfiuus  principij ,  quzro  an  cogniio  prin- 
cipio  fub  gradu  A.  poflit  cognofci  aliqua  con- 
clufio  ,  vel  non  ?  Si  fic  ,  qua  ratione  vna ,  fic  fe- 
cunda,  &  tertia  ,  ciim  quxlibet  zqualicer  con- 
tineatur  virrualitcr  in.  principio.  Si  non  poflit 
cognofci  aliquaconclufio  cognito  principio  in 
gradu  A.  vcl  igicur  fic  cognofccrc  jpfum  non 
erit  aliqua  cognitio  principij  ,  &;  cunc  nulla 
conclufio  pofTet  cognofci  citra  gradum  vltima- 
tum  comprchenfiuum  principij  ,  fi  non  pofHt 
aliqua  notitia  habcri  de  conclufione  per  prin- 
cipium  in  illo  gradu,  Vf^I  fi  fub  illo  gradu  poflic 
aliquacognitio  haberi  dc  conclufione  vna,po- 
teft  aliqua  haberi  dc  qualibet  conclufione  vir- 
tualicer  contenta:  igiturcxpluribus  conchifio- 
nibus  cogniris  non  habctur  perfeftior  cogni- 
lioextcnfiua  principij  ;fed  folum  quod  ad  plu- 
ra  le  extendit  ,  cum  ex  pKiribus  conclufioni- 
bus  homo  confiderat  peifcdlius  quiditatem  ter- 
ininorum  fitnplicium  principiotnm  ,  &  tunc 
inienfius  cognofcitur  principium  ,  quia  per- 
fedliiis  cognofcitur  quiditas  incomplexorum, 
&  hzc  eft  prxciia  cognitio  principij ,  vt  pcin- 
cipium. 

Scotioptr.  Tom.  XI. 


SCHOLIVM     V. 

Ponlt  (juatuor  modos  ,<jnib-MiHttlligi  potefi  ani- 
mAtn  Chrijii  t/iaert  omnia  in  Verbo ,  c^  itnet  quttr- 
tum  modum  ,fitiicet  vidtre  omnia  habituallttr ,  id  efl; 
aEluprimo,  tjuia  in  hoc  ijHoi  vidtt  FerbHmformtilittr, 
1/idet  omnia  alia  habitualiter  in  eo  ;  tjuod  alijs  anifna- 
hui  non  conceditur.  De  tjuo  vide  eum  in  Oxon.  hic  a 
num,  lo.  &  ibi  Schol.  tjuo  ex  variis  locts  titu  ofitnai- 
miu  hanc  ejfe  propriam  eim  finttntiam  ,  ^uam  htc  tx- 
prtfisi  hahet ,  & fitc  tum  imtlligunt,  &  fi^uuntur  Fa- 
htr,Pitigian.Ouand.  &  alij  Scetifii  hic.Dt  aliis  modi* 
vide  eum  ibidem  a  num.^, 

DIco  igitur  ad  qua:ftionem,qu6d  pofTct  poni 
quod  intellcftus  anims  Chrifti  omnia  vi- 
dct,qu£  Verbum  videt,quadruplicitcr;vcl  adlua- 
litcr  ,  vel  habitualiter,&  vtrunquc  dupliciter 
adualiter  ,qu6d  videat  omnia  aduelicito  ,  ita 
quod  habeac  propriam  vifionem  cuiuflibet  vifi; 
tamcn  in  Vcrbo ,  ficut  multa  videntur  in  fpccu- 
lo,  quz  habent  propriam  yifioncm  ibi ;  &  fecun- 
dijm  hancviamfequiturquod  intclledus  aniraas 
Chrifti  adlu  videt  infinita  j&quod  habct  infini- 
tas  vifiones  diftindlas  in  adlu  fimul,  quod  taraen 
negatur  communiter. 

Secundo  poteft  intelligi ,  qu6d  omnia  videat 
a(51:ualiter ,  non  pcr  proprias ,  &  diftindtas  vifio- 
nes,fed  qu6d  illa  vifio  fit  vna  formaIiter,&  mul- 
ta;  virtualitcr ,  &  habet  vnum  obicdum  adxqua- 
tura ,  vt  eflentia  diuina ,  &  infinita  fecundaria. 
Sed  illa  opinio  ponit  quod  eft  vna  in  aftu  ,  &  in- 
finitorum  intcIIcdtorum;&  licet  non  ponat  in- 
fiiiitas  vifioncs  in  adlu,  taraen  ponit  vnam  infini- 
tatnin  adtu  intenfiuc  ,  quia  illa  vna  cminentcr 
continet  omnes  illas  vifioncs  proprias ,  quas  po- 
fuitopinio  prior,  &non  videturprobabile  quod 
aliqaa  fit  vifio  in  adu  infinita  intcnfiuc  aUcuius 
crcaturz. 

Tcrti6  pofTet  poni  quod  vidct  omnia  habi- 
tuaiiter,  &  hoc  duplicitcr,  Primo  per  habitum 
fibi  concreatum.,  qu6d  omnia  videt  in  Vcrbo 
habitualitcr.  Sed  ifte  habitus  cft  prius  *  impro- 
batus ,  quia  non  poiFet  efTe  vnus  habicus,quo 
poircnt  omnia  videri,qux  videntur  a  Veibo,  nifi 
cfret  vnum  obicflum  adzquacum  habitui  ,  in 
quo  omnia  vifa  emincnter  cotuinencur ,  &  runc 
iftehabiius  cfTct  rcfpcdku  Vcrbi ,  quod  prius  cft 
improbatum. 

Quarto  poteft  intelligi  ,  qu^d  vidct  omnia 
habicuaIicer,hoc  eft,in  adu  primo  ;  ficut  habcns 
fcientiam  rtducitur  primo  de  potcntia  cflentia- 
li,&  tamcn  dicitur  fcirc  habitualitcr  ,  ciim  eft  in 
potcntia  accidentali  ad  adum  confidcrate  cutn 
vulr. 

Ifta  fcientia eft adlus  ptimusin  memoria,& 
iftum  modum  tcnco.  Sic  cnim  intcIleSus  animz 
Chrifti  videt  in  Veibo  omnia  ,  quz  habct  vir- 
tualitcr.hoc  cft,aftu  primo,quia  in  hocqu6d  vi- 
dct  Verbum  formaliccr  ,  vidct  omnia  habituali- 
tcr,  quz  videt  Verbum  ifio  modo ,  &  illud  quod 
cft  fibi  ratio  videndi  Verbum,cft  fibi  ratio  viden- 
di  oinnia  alia  in  Verbo  in  aclu  primo.Et  ifto  mo- 
do  non  eft  de  aliis  animabus ,  quia  aliz  animx 
videntes  Vcrbum,nunc  vident  hoc ,  nunc  vident 
illud,  fecundum  quod  Vcrbum  vuli  obiiccre  hoc 
illi  vidcnri ,  &  illud  altcri  vidcnci ;  fcd  non  obii- 
cit  fimul  omnia,quz  vidct ,  cuilibcc  videnci  Ver- 
bura.  Sed  oppofitum  eft  de  anima  Chrifti ,  quia 
cflentiadiuiua  obiicit  onmia  incelledtui  animz 
R  r     3  Chrifti, 


2,2,. 

Anima  Chri- 
fti  vidtt  em- 
ttia   In  Verb» 
quttdrupti- 
eiter. 

Frimiu   tno- 
dut. 


Stctindus, 


Vmm  vifiont 
tmnin  viJert 
difficillimU. 


henriei   epi- 
n$o. 

♦  iaI.  j  q.io. 


§}unrtni. 


14. 

Senientit 
profri». 


474         Lib.lII.  Diftinaio  X I V. 


Chrifti « ita  qnod  pec  conucrnonem  intellcdus 
animae    Chriiii  pec    imperium,  voluntacis  ,  ad 
quodcurique ,  quod  Vetbum  vldet ,  poteftiilud 
videre,  ita  ratio  habct  fuum  obicdium  pcimum, 
vc  Verbumi  ergo  (imul  obiiciuncuc  Hbi  omnia, 
fcd  non  intelledui  aliarumanimarum. 
fiutdh»hit       Dices  ,  quid  habcc  ex  hoc  iila  anima  vlcca 
0Hlm*  Chri-   animas  alias  ex  hoc ,  quod  quselibet  alia  anima 
/»■«•»  vi/jont  poteft  «uodcunquc  videce ,  ctfi  non  fimul.'Etfi 
tmmM  *"""  fpccialitec  rcpcacfcntet  eflcntia  diuma  libi 

omnia ,  &  alteci  anims  ,  tamen  ipfa  non  potcft 
fimul  intclligerc  infinita.  Dico  quod  ficut  cft 
dc  fpeculo  voluntario  ,  quod  ponic  Auiccnna 
C.Natural.part.^,  cap,6.  quod  fi  omnia  rcpcifcn- 
tet  fimul,  cui  vult,altcti  vero  non  omnia, &fi 
illc  ,  cui  ccpcxfentat,  non  fimul  omnia  videt, 
hocnon  eft  nifi  ex  dcfcdu  vidcntis.  Nunc  au- 
tem  expctimuf  in  nobis  qu6d  quanto  pluca  fimul 
intelligimuSjtanto  ea  indiftindius  eognofcimus; 
ideo  ciim  anima  Chrifti  fit  eiufdem  natura:  cum 
anima  noftca,  fi  infinita  fimul  vidcc,  rndiftindif- 
fimc  ea  vidcc.  Tamen  ifta  habct  vlcra  alias  ani- 
mas,qu6d  videt  futuca  in  Vecbo,  Ci  ad  ca  fe  con- 
ucctat ,  pcr  D.imafccnum  li^.i.cap.6.  non  autcm 
alia  cccatura  ,  nifi  cx  ceuelatione  fpeciali ,  autcx 
vecifimilibus  conieduris. 

Ad  primum  principale  ,  dicicur  qu6d  vidcc 

infinicahabitualicec  modo  pcius  dido.   Ad  au- 

ftcunUq.  ^  (Stocicatem  Philofophi  2.  yW^^i/^^yyT  Dicoqu6d 

Infinuum  do  ^^^  conucnit  infinita  pectcanficc ,  incipiendo  ab 

tMofitc  **-   ^"°  »  &  capicndo  hoc  poft  hoc ,  ncque  Deus 

ftaitHr.  pofiet  fic  intelligcrc  infinita  ,  quia  fi  nunc  in- 

cipecet  inteirigcce  hoc  inftans ,  &  fempec  intel- 

ligcrec  vnum  poft  aliud ,  nunquam  pcctranfiret 

omnia  inftancia  fucuti  tcmporisinfiiiiti.    Et  fic 

intclligit  Philofophus  ,  cum  fcientia  fit  cei ,  ciim 

caufas  cius  cognofcimusj  fi  dependeccc  ex  in- 

finitis  caufis  ,  ipfa  non  poirct  cognofci.    Ncc 

fequituc  quod  victus  infinita  ,  &  infinita  pof- 

funt  in  zqualia ;  quia  virtus  infinita  poteft  adtu 

fimul  intclligcrc  infinita  diftindle.   Virtus  au- 

tem  finita  tantum  habitualitcr  ,  &  efto  quod 

a.€t\i   intclligetct   infinita  ;    adhuc  intelligcret 

ifta   finice  ,  &  non    diftindliflime,     Exccdiruc 

igituccaufa  finita  ab  infinita  in  modo  iutelli- 

gendi ,  &  non  in  hoc ,  qu6d  poteft  a(^u  in  pluta 

fimul. 

Aifecnium.       Ad  aliud  ,  dico  qu6d  abfolute  loquendo.An- 

^n  AHjelw  gelus  poirct  illuminare  animam  Chcifti  infpi- 

feffit  illumu  cicndo  ad  naturam  ,  f\  anitna  Cht ifti  non  fc  con- 

^hrlffl""*"'  "^"'"^  ^'^  vidcndum  futura,  poifct  Angclus  loqui 

*  fibi ,  Ci  ceuelatio  fiat  ;  tamcn  fi  conucctat  fe  ad 

omnia  ceuclata ,  illa  potcft  vidccc.  Item  ,  dc  po- 

tentiaocdinata  Dei  non  fit  rcuclatio  fecundiam 

ordincm  natura:,fed  fecundum  ordinem  Hicrar- 

chia: ;  quanquam  alitec  poftct  fieci  de  pocentia 

abfoUitaDci. 

M  ttrtium.       Ad  aliud  ,  conccdo  quod  anima  Chcifti  eft 

jlnim^chri^  primum  in  Hierarchia  fuprema  ,  &  quanquam 

^«'Sr'"  ^'^^-  '"fi"""'"  '"  "^'"^^  bcatificabili  ,  adhuc 
'  eftetcapax  cuiufcunque  vifionis  Dci  fuprcm*: 
quia  non  difFcrunt  vifiones  hominis  ,  &  An- 
gcli  fpecie  ;  &  anima  Chrifti  influit  in  alias 
animas ,  &  in  Angclos  habcntes  fupcriprcs  na- 
turas  in  gradu  naturaB  ,  quia  ifta  eft  fuperioc 
in  gradu  gratia;  ,  &  influxus  eft  ficut  reuela- 
tio  fccundum  ordinem  gratiac ,  non  autem  fe- 
cundum  ocdinem  nacura;  de  potentia  ordinaca 
Dci, 


Qj^  iE  S  T  I  o      1 1  L 

Vtmm  amma  Chnjii  ferfeciifime  mmt 
omnia  in  genere  proprio  i 

Alcnf.  j.^j.ij.w.7.D.Thom.  i.p.q.ii.»rt.g.  6-  hie  j.j. 
D  Bonauent./ifM..j.t.Richatd.4«.}  «^^.Capt.  Qutft  i. 
Dutand.j,3.Suat.  i.f.tcm.i.d.i7.fta.i.^  i.Vifq.  rf.j^. 
Vide  Scol.de friino  Priue.c.n.  con.f. 

j  V  6  D  non.  'LMc.x.Iefm  proficiebat  tttate,& 
2fciemia:ignat  accepit  cognitioncm  dc 
^ nouo. 

ltem,ad  Hcbr.j.dicitur«i></»V/^ obedientiam. 

Itcm,  Chriftus  fuit  rationalis  ,  quantum  ad 
animam  ;  igituc  ciam  rarionalis  fic  difeurrcre, 
ipfe  potuit  per  difcucfum  nouam  nociciam  ac- 
quicere. 

Itcm,Chriftus  fuit  viator  ,  igitur  verccom- 
petebant  fibi ,  quas  viatoci  dcbenc  compctete ,  & 
pcc  talia  acquicerc  notitiam  cx  fenfibilibus  :  cec- 
tum  eft  cnim  quod  Chciftiis  habuitnouas  izti- 
faciones. 

Oppofitum  ,  Magiftccin  liccca :  Nullam  igno- 
ra/uiam  Chriflm  accepit. 

SCHOLIVM     I. 

Sententia  D .Thom*,ammam  Chrijii  nonijfe  omma 
fcientia  infufa ,  non  tamen  actjuifita  ,/id  in  hacprofe- 
cit,  refutatur  tjuoad  vtramque partem,  Primo,quia/e- 
cundum  ipfutn,  non  dantur  duo  accidentia  eiujHem  ra- 
tionidfimul ,  &  ifl<t  dusfcientit/itnt  talia.  Secundo  ,fi 
hahetfientiam  infufam  omnium,  videtur  qued  nullam 
acquirerepotejl. 

Dlcicuc  ad  quxftionem  ,  quod  notitia  in  ge- 
nccc  pcopcio  dicicuc  duplicitcc  ,  quzdam 
infufa.quasdam  acquifica.  Anima  Chcifti  non  ha- 
buit  nocitiam  acquifitam  omnium  in  gcnete  pco- 
pcio :  habuit  tamcn  omnium  notitiam  infufam, 
quiaDcus  concreauit  fibi  tantam  gratiam,quan- 
tam  pocuit  etcare:  igicur  pari  racione  notitiam, 
&c.  Hoc  vidccur  per  illam  auiloritatem  ,  Ifa.i. 
E^redietur  virga,  &c.  Et  (vhAhur, ffiritM^/cientia, 
8cc.Sc  faltem  habuit  habitualcm  omnium,hoc  eft, 
noticiam  in  adu  primo  ;nonauccmhabuicnoti- 
tiam  acquificam  omnium,quiaipfe  habuic  intel- 
lc£lum  poflibilcm  &  agentcm,  Sc  notitiam  prin- 
cipiocum  in  adlu  pcimcin  quo  viccualitcc  conti- 
nencuc  conclufioncs.  Igituc  pocuic  acquirere 
fcientiam  nouam  in  gencre  proprio. 

Scd  contra  iftum  Dodorem  eft  ,  quia  ipfirmet 
tenec  quod.duo  accidcnjia  difFcrcntia  foJo  nu- 
mcro  non  poflunt  fimul  circ  in  eodern  ;  fed  co- 
gnitio  acquifira,&  infufa  in  gcnerc  proprio,  funt 
eiufdcm  fpcciei.  Quia  licet  cognitio  in  Verbo,& 
cognitio  in  gencre  proprio  diffcrant  fpccie ,  tion 
tamcn  cognicio  infufa,&  acquifita,  quando  vtta- 
quc  cft  in  gcnere  proprio  ;  quia  cognicio  rcrum 
in  Vcrbo ,  &  in  genere  proprio  difFerunc  forma- 
litcr  ratione  obiciSki  formalis  ,  quaniqiiam  idem 
fic  obiedlum  matcrialiter.  Scdquaclibct  cognitio 
ingcnercproprio,  fiuc  fit  infufa  ,fiuc  acquifita, 
cft  obiccki  formalis  vnius  ,  quia  cft  cms  fub  pro- 
pria  rationo,Ncc  variatur  cfFedus  fpecie  propter 
diuetfa  agcntia.quia  fpecies  exdcm  numero,qux 
nunc  caufancur  ab  obicdo,  polTent  fuiffc  imme- 
diatc  crcacac  k  Deo  :  igitur  cognirio  in  gencre 
pro^rio  infuFa ,  Sc  acquifita  ciufdcm  obieAi,  non 

diffc 


I. 

Argument.i; 


SeeunJum, 
Ttrtium. 


QuMrtum. 


Contrit 


t. 
Ofinio  S. 
Thom*. 


Offu/Mdntr. 


V         Qu^ftioIII. 


475 


differunt  fpecw ,  quia  diucrfitas  caufi  cfficicnus 
fpccie  nonarguit  diuetfitatcm  cfFcduum  fpccic 
Hocdcclarat  Auguftinus  3  .  deTrinitate  6.  dc  gc- 
nitis  per  propagatiouem,&  putrcfadtioncm,qux 
dicit  poflc  cllc  eiufdera  fpeciei.  Idem  vult  Au- 
guftinus  in  epiftoU  ad  DeegrtuiM.  Idem  vult  Am- 
brofius  de  Incarnatione. 
4.  Contra  conclufioncm  in  fc.  Eiufdem  obiedi, 

&  fub  eadem  rationc  formali,non  funt  fimul  du« 
cognitiones  petfe6l«,quia  alia  fuperflucret :  fed 
cognitio  in  gencre  proprio  infufa  ,  &  acquifita 
funt  eiufdcm  obieai ,  &  fub  cadem  ratipne  for- 
mali  obicdi. 
Jmpugn»!  Itcro,  quod  dicirur ,  qu6d  poteft  nouam  noti- 
aliui  dtliHm  tiam  acquircrc ,  quia  habet  intcUedlum  agcntem 
D.Thtm*.  ^  pofnbilemjnon  concludit,  quia  augmentatiua 
pocentia  fuit  in  Adam ,  quando  fuit  in  fummo 
audo  ejfe.  Sic  Sandi  habent  intellcdum  &  pof- 
fibilcm,&  agcntem  ;  nec  pofita  caufa,qu£  quan- 
lumeft  ex  fc  poffit  in  eftedum ,  oportet  qu6d 
caufet  effeftum ,  quia  potcft  prxueniri  a  caufa 
fortiori  dante  tcrminum,  in  quem  poffct ,  fi  non 
eiret  ptxuencai  igitur  non  oportet  qu6d  caufa 
caufct  terminum ,  nifi  careat  termino.  Similiter 
cum  quis  confiderat  principia,  &  omnes  conclu- 
fioncs  inclufas ,  non  oportec  quod  exeat  in  plu- 
res,quia  datur  tertninus.  Sic  fi  animaChrifti  ha- 
buit  notitiam  omnium  ,  non  potuit  vlterius  ali- 
quid  acquirere,  ncc^propiet  hoc  ibi  fruftra  ponc- 
batur  intcliedius  agens,  &c  pofribiiis,quia  funt  dc 
perfe£tionc  natucx  animas  inteUedtius. 

S  C  H  O  LI  V  M    II. 

Pritnum  diSlum,  Anima  Chrifti  non  nouit  om- 
nia  adualiter  eiicitiuc,  nec  inruitiue,  nec  abftra- 
d:iue,  quia  fic  exccdcrct  in  infinitum  intelledum 
noltrum.  SecundHm,  Anima  Chtifti  habet  fpecies 
omnium  quiditatum,nequc  omnia  per  vnam,  ycl 
paucas  reprajfcntati  pollunt.  de  ijuo  in  Oxon.  z. 
d. ).ij.io.&  « i.hoc modo nouit  omnes  quiditates  ha- 
bitualiter.  Tertium ,  Non  nouit  adu  fimul  omnia 
fingularia  ,quianon  per  fpecies  quiditatum.  de 
quo  ibidem  ^.11.  quia  indiuiduationes  ali^uid  additnt 
/uper  naturas.  ibidem  c].}  .&•  6.necperjpecies  proprias 
emnia  indiuidua  cognofcit ,  (^uia  ejfent  infinit*  :  hene 
tamen  alicjHa  perjpecies  infu/as,  &  etiam  ptrpreprias 
acquijitas.  de  quo  ibidemcj.  1 1 ,  Giuartum  ,  SinguUre 
eft  per  fe  intelligibilc ,  iicct  k  nobis  non  pro  hoc 
ftatu.  explicat  id  :  Intclledltis  eft  vniuerfaiium, 
&CC.  lieet  intelleBu4  non  impeditw  fingHlaritalem  ca- 
piat ,  &/enfiti  non. 


Mtns  AuHt- 

rit. 

Cognofctre 
rtm  in    pro- 
frh  gtnert 
^uiii/it. 
An  Dtut  ita 
ei>gntfi»t. 


r 


DIco  igitur  ad  quacftionem  ,  quod  animam 
Chrifti  noffc  omnia  in  gencre  proprio,  po- 
tert  multipiiciter  intelligi;  quia  cogpofcerc  in 
generc  proprio ,  proprie  eft  cognofcere  rcm  for- 
maliter  in  fe ,  non  vt  relucet  in  aliquo  ,  in  quo 
continetur  eminentcr  ;  &  ficnihii  extra  Dcum 
potelt^  Deocognofci  in  gcnereproprio,  quia  fi 
cxtrinfecum  informaret  cius  intelledtum  ,  vilc- 
fccrct  cius  intcllcdtus.  Sed  intuendo  fc  vidct  om- 
niacxtrafeclarius,qukm  aliquisalius  intclleCtus 
in  gcneie  proprio  ,  tamen  in  quolibet  alio  intel- 
lcdu  ^  Dco.cum  notitia  rerum  in  Verbo  ftat  no- 
titiacarum  ingcnereproprio  ,quia  omnis  intcl- 
lcdus  cft  totius  entis,  &  nifi  videatur  totum  ens, 
non  habetomncm  notitiam.quam  poteft  habcrc 
fimul.  Igitur  ftat  quod  anima  Chrifti  habuit  no- 
titiam  rcrum  in  Vcrbo ,  &  tamcn  in  gcnctc  pto- 


prio.  Potcft  igitur  quacftio  intcUigi ,  quod  anima 

Chrifti  nouit  omnia  in  gencte  proprio  habitua- 

hter,  vcl  adluaiitcr  ,  &  vtrumque  dicitur  abftra- 

diuc,  vclintuitiuc,  &  vtrumquedupliciter  ,  vcl 

dc  cognitione  quiditatu»ii,vel  fingularium. 

Dico  igitur  ,  loquendo  de  cognitione  a<ftuali, 

anima  Chrifti  non  nouit  omnia ,  nec  abftradiuc, 

nec  intuitiuc  adu  clicito  vno,nec  pluribus  fimul; 

quia  fi  adtualiter  vidcret  infinita ,  fimul  cxcede- 

ret  in  infinitum  intelledum  noftrumjhoc  ^ft  im- 

poflibiie,  cumfinteiul"demfpcciei.    Experimur   AnimaCkri' 

cnim  qu6d  intcliedtus  noftcr  non  fe  exrendit  fi-  ft*  »enp»tuit 

mui  adtualitcr  in  infinita  ,nec  cxtendere  potcft;  '."'^"■'^"^'n 

im6  valde  indiftindtc  intelligit  plura  fimul  .idtu,        ' 

fi  illa  intcliigantur  pcr  diucrfas  fpecies.  Si  quacri- 

tur,an  poilit  intelligcrc  intnitiuc  fic  omnia  ?  hoc 

pcrtinct  ad  aUud  mcmbium ,  an  fcihcet  pofTet 

firaui  videreomniahabitualiter. 

Si  autem  intelligacur  quacftio  de  omnibus  qui-         g, 

ditatibus,  veifingularibus.  Dicoquodfimulno-  Anim»chr$, 

uit  habitualitct  omnes  quiditatcs;  quiahoceft  ft'  «9«"  f>». 

dc  pcrfcdione  intcUedus.   Scd  pcr  quid  nouit  *"«'*''"' 

omncs  qiuditates  ?  Dico  quod  neque  pcr  vnam  ^^,^^  ^J,,  ^^^ 

rationcm,ncque  pcr  muitas  acquifitas  ,  quia  non'  vn»m,  vtl 

potcft  vna  ratio  diftinde  repr^fentare  omnes  /«*<•«  jj«- 

quiditatcs,nifi  iftz  quiditaccs  contlneantur  cmi-  ""■  ^^  S*!** 

ncntcriniila,fecundiam  omncm  rationemintei-  *'  ■J'^''°' 

ligendi ;  fcd  nulla  talii  poteft  poni  in  intellcdu 

crcatG,nifi  ponercturquod  inferiora  folum  di- 

ftinguuntur  a  fuperioribus  per  negationcs ,  ita 

quod  caufa  fcmpcr  fuperior  contincar  totam  en- 

titatem  inferiyris ,  &  inferior  partem  fupcrioris 

cum  ncgatione,quodeft  impofHbile.  Habuit  igi- 

tur  ifta  animapcrinfufionem  notitiam  quidita- 

tum  pcrfpecies  fibi  concreatas. 

Si  intclligatur  qu3eftio,an  nooit  omnia  fingU'  Ctgntfitrt 

laria  fimul ,  &  hoc  aaualiter ,  &  abftradiue  ,  vel  filS"'""' . 

actuaf iter ,  &  intuitiuc .'  Dico  quod  non  ,  ncc  cft  txilltntiam. 

idem  cognofccre  fingulare  adlualitct  ,  &  intui-   diutrf»  funt. 

tiue ,  &  cognofcere  cxiftentiam  finguiaris  ,  quia 

fingulare  non  eft  idem.quod  cxiftentia  ,  cum  ab- 

ftrahat  ab  exiftcntia ,  fi  tamen  poncrctur  quod 

vniucrfalefufficcrct  ad  cognofcendum  fingulare 

pctfcdlc  ,  &  tunc  pcr  hoc  quod  coguofccrct  qui- 

ditatcs  pcrfcdtcabftradliuc  ,  cognofceret  finpu- 

laria  ;  confequcns  elTet  dicere  qu6d  fimui  nouit 

omnia  fingularia.  Sed  primum  cft  falfum,  quia     Cegnitit 

impoflibile  cft  cjuod  per  quidiratem  cognofcitur  vmutrfalit 

fingulare  pcrfedc ,  nec  ira  per  hoc  quod  copno-   """  /"#"' 
r  ■    r        I  jj;.r  «        •     »d  notiliam 

fcjtur,quiaungulare  addit  lupra  naturam,&  qui-   /y„-,^/a,»  x. 

ditatcm,vt  probatum  eft  de  indiuiduationc  ;  igi-  j,^,q  n. 

tur  addit  in  cognofcibilitate  ;  igitur  cognirio 

vnius  non  fufficit  ad  cognitioncm  alterius.  Si 

igitur  cognofccrer  omnia  fingularia  fimul  ;  fc- 

queretur  quod  ilia  haberet  multas  rationes  eiuf- 

dcmfpccici  fimui  ,quiarationesproprias  cuiuf- 

cumquc  indiuidui ;  &  fcqncretur  qnod  a6tu  ef- 

fent  infinita  finguiaria  cognita  per  memorias  in 

adtu  ,  quod  communiter  negatur  ;  &  fuppofiio 

quod  fit  negandum  ,  dico  quod  noii  nouit  finuil 

omnia  fingularia,  ncc  proprie  dicitur  fciAitia 

fingularium,ctfi  notitiam  corum  habcrct. 

Dices  :  fi  non  nouit  omnia  fimul ,  igitur  vcl  y. 

nullam  notitiam   fingularium  habuir  infufam: 

vcl  pari  ratione  qua  quorundam ,  &  omnium. 

Dico  quod  probabilc    eft  quod  nullorum  fin- 

gular;um  habuit  notitiam  infofam  ;  potuitcnim 

acquircre  ,  ciim  occurrcrcnt  fufficicnter.   Vcl  fi 

habuit,  habuit  aliquorum  ,  &  aiiquorum  non. 

Ratio  poteft   efTe  :  quacdam  erant  nobiiiora, 

Rr     4  & 


476         Lib.III  DminaioXIV. 


ft  intelli^i- 
Hte, 


8. 


&  lilorum  notitiam  habnit  infufam  ,  iion  igno- 
biliuni. 

Diccs.fingularia  non  funt  pet  fe  intclligibilia. 
jgitur  non  habuit  notitiam  lingularium  per  fcj 
Antccedcns  patct;  tum  ,  quia  fenfus  cft  finguU- 
lium.intclleitus  vniucrfalium  pcr  PtiilofophumT 
tum  ,  quia  nos  non  diftindcintcUigimuJiingu- 
laiia  ,  igitur  nec  anima  Chrifti  ,  cum  nt.ciufdem 
rationis. 

Dico  quod  quodlibet  (ingulare  cuiufcumque 
gencris  ,  eft  pct  fe  inteUigibilc ,  Hcct  non  a  quo- 
cunque  intclledu  asqualiter;  quia  cx  quo  intelle- 
dus  cft  totius  cntis ,  &  in  finguiari  nihil  cft  in- 
trinfece  ,quin  fit  pofumum  ,  quodlibct  in  eocft 
per  fe  intclligibile,5<:  ipfum  in  Ic  cft  pcr  fe  vnumj 
jgitur  per  fc  intelligibilc,quia  licet  pars  entis  pcr 
accidens  fit  per  fe  incelligibile,non  tamen  to- 
tum.cum  non  fit  pet  fc  vnum. 

Item ,  quodlibet  eft  intcUigibile  ab  intclledu 

Dci ,  ita  (ingulare  ficut  vniucrfalc;  igitur  &  i 

quocumquc  intelleftu ,  ablblutc  loquendo  ,  cum 

quantum  cft  cx  fc  ,  fit  totius  entis  ,  licet  iuipe- 

diatur  fecundilm  iftum  ftatumlapfum.   Ideo  dc 

potentia  ordinata  non  poteft  dicifingulare  pec 

lc  intcUigibilc  a  quocumque  intelleau^non  quia 

obicdlum  non  fit  m  potentia  propinqua ,  quan- 

tiim  ex  partc  fui,  fed  quia  intcUedtus  non  mouc- 

lur  nifi  aphantafmate  ,  vcl  anatura,  qu«  gignit 

phantalnia  ,  quorum  ncutrum  cfthoc,vt  hoc: 

natora  cnim  cft  priiis  natuta  ,quim  fic  hzc  ,  vt 

SinguUrltM    haec.   Ideo  fingularicas  non  mouet  intcUcdum 

non  mcuet      nofttum.quia  illud  cft  principium  moucndi,quod 

'"'wi  afli"i'lat  libicfFcdum.  Idc6  fingularitas  fc  habet 

nofter  k  quo  tanium  concomitancci  cx  pattc  moucntis  intel- 

moHiatur.       lcdum  ,  quia  nihil  mouct  intelleftum  noftrum 

nifi  natura,vcl  phantafma.&  ide6intcllc<aiis,qui 

fic  mouetut  a  re,  non  capit  hoc ,  vt  hoc :  fed  re- 

fpedu  inteUcdus  Dci,non  fic  cft.quia  ab  illo  im- 

niediate  cognofcitur  hcecvt  h^c. 

9.  Et  cum  drcituf,yV»/«M efiJtn^ftUriHm^dko  quod 

Senfm  qu».  impo3it>ilius  cft  fingulatc  pcr  ic  ientiri ,  quam 

modo  eft  fin-   pcr  fcintclligi,  quia  piincipium  immutandi  fcn- 

iHUrium.       ^^^  ^Qjj  poteft  cllc  nifi  natura,  vt  natura  j  igitur 

non  immutat ,  vt  ^«c ;  ideo  lenfus  non  cognofcit 

pcr  fc  finguIatCjVt  hoc.   Quia  fi  fint  duo  corpora 

in  codem  loco.nuUus  fcnius  ludicabit  ibi  duali- 

tatem  accidcniium  ,  efto  quod  illa  duo  fint  alba; 

igitur  foluir.  rcfcrtut  fcnius pcr  fc  in  naturam ,  & 

non  in  naturam,  sthtc.    Quomodo  igiiur  intcl- 

Senfmfin^u-  ligit  Atiftotclcs?  Dico  quod  dicit  quod  intclle- 

laritatem        ^^5  cft  vniucrfalium,quia  intcUedus  ficut  potcft 

in  vniuerfalcfic  poteft  infingulare  ,&  fic  poteft 

in  vttumque.    Nunc  autem  lcnfus  fic  potcft.in 

fingulatc,  quod  nuUo  inodo  potcft  in  v.niuerfale: 

Philofophus  cnim  acccpit  naturam  ,  vt  commu- 

nicatur,&  in  illam  naturam  potcft  fenfusj,  quam 

fingularitas  concomitatuv,&  ifta  natura,vt,natu- 

ra  npn  cft  vniucrlalis. 

Et  fi  igitut  nullus  fenfus  difcernit  diuerfita- 
tem  intcr  duoaccidentia  ciufdcm  fpecicipofita 
in  eodem  t'^»' ,  proprium  eft  icnfui  cognofceie 
finguIarc,hoc  cft,  naturam  communicatam,  nul- 
Jo  modo  vniucrfalc  ;  incelkdus  ,ver6  potcft  in 
vcrumquepcr  fc, 

Ec  ciimdiciturpoftca  quod  nos  nondiftin£lc 
cognofcimus  fingularc  :  dico  qu6d  hoc  cft  «x 
ordinc  adphantafmata,Vclcllo  qu6d  intellcAus 
noftcr  accipiat  nocitiam  immediate  4  rc  j'quia  ta- 
mcn  in  ftatu  ifto  non  poteft  moueri  a  natuta  ,  vt 
/;4<rper  fc,  hinp  cftquodnon  hitclligimus  iiunc 


non  eapit. 
Intclleftus 
cfl  vniuetfa 
lium  ««'/«- 
nitur. 


10. 

flaomoj» 
fenfm    nouit 
fittguUre. 


fingulare direde, &  per  fc.  Si tamcn inteUedus 
cflet  feparatus  ab  iftis  impedibilibus  ,  per  fe  co- 
gnofccrct  fingulare  vc  hoc. 

SCHOLIVM    in. 

PritnHmdiSlum  buitu  litert :  Anima  Chrifti  noii 
nouit  omnia  intuitiue  in  gencic  proprio,  ncc 
fimul  ,  ncc  fucccfTiue ,  quia  non  crant  ti  omnia 
prxfentia  &  exiftentia.  5<raW«wj:Nonnouit  om- 
nia  intuitiuc  per  mcmoriam  ,  quia  hxc  fupponic 
omnia  nota  intuiciuc  in  fe.  eie  tjuo  Ute  4.  dift.^^. 
<jH*.ft.].vbidevtra(]iie  memoria  imeUe£iiHit ,  (^/enfi~ 
tiua^Tertium,  Chiidas  hac  fciencia  intuitiua  in 
proprio  gencrc  profecit.  Lhc*  1.  profecit  etiam 
fcicntia  ahflraSiiua  aSluali.  In  dijcurjit  huim  ^utftio- 
nis  videtur  non  admittere  fciemiam  per  fe  infnfam 
in proprio genert  in  anima  Chrifti :  tjuod  tenem  Dtt- 
rand.hic(j.}.&  4.Alm.&  Gahriel  hic,Richard.art.}. 
tj.i.di;  1.&  Alenf.^.p.(].\  i.m.i.dr  i,&  D.Bonauem. 
tjuia  admittentes  infufam  tamum  lotfuuntur  de  infufa 
peraccidens.Medin.i.p.tj.^.art.G.hiic  cenfurat  ynullo 
autfutili  nixM  fundamento. 

VLtcritis,  fi  intelligatur  quiftio  de  cognitio- 
ne  intuitiua  animx  Chrifti.  Dico  quod  co- 
gnitiointuitiuapoteft  elTc  vniuerfalis,&  natura:, 
&  ipfius  fingularis  :  &  ifta  cognitio  poteft  cife 
adualisjvcl  dcrelidla  ex  adtuali ,  quam  habet  me- 
nioria  ex  pracreritis  fecundum  hoc,qu6d  aliquan- 
do  erant  prajfcntia,  ficut  poft  vifionem  adualem 
habet  memoriam,quod  tunc  vidit.  Nifi  enim  ta- 
lem  cognitioncm  poflet  quis  habere  poft  adum 
per  hoc,  quod  dercliiiquitur  ab  adu ,  non  poiTct 
homopaeniteredcpr«tcritis,quia  non  rccole- 
rct  quod  talcm  adlum  commifit.&  didum  eft 
priiis  quod  aftus ,  vt  aliquando  przfens  ,  cft  pri- 
mum  obiedum  mcmorias ,  cum  quis  mcmora- 
tur  de  prxreritis :  &  ifta  cognitio  habitualis  cft 
dcrclidla  ex  adualijquaE  aliquando  infuit.Aftua- 
lem  autcm  cognitioncm  ,  &  intuitiuam  de  om- 
nibus  non  poteft  anima  Chrifti  fimul  habere; 
nec  fuccefliuc  infinitorum  ,  quia  cognirio  intui- 
tiua  non  eft  nifi  quando  res  eft  pra:fcns.  Sed 
nunqnam  erunt  omnia  fibi  ptxfentia  in  tali  di- 
ftantia,  in  qua  nata  eft  viderc  ca  intuitiuc.  Ideo 
fccundum  iftam  cognitionem  intuitiuam  profi- 
cicbat  lefus  ;  quia  contradidtio  eft  qu6d  ipfe  ha- 
builTct  fimul  infufam  cognitionem  intuitiuam 
omnium,&  quod  multorum  habuit  poftea  co- 
gnitioncmintuitiuam,  qua:  tunc  non  crant.  Vn- 
de  gloflare  fic  Euangelia  ,  quod  ipfe  preficiehat 
fmilitudinarie ,  &  caspit  trifiari .  &  moeftm  effe ,  eft 
fubueitere  totam  Scripturam  Euangclicam.  Sic- 
utenim  vult  Auguftin.Sj.q.q.?.  ficglolfarcScri- 
pturam  ,  quod  ipfa  non  habcat  vericatem ,  rcddit 
Scriptnram  fufpcdam  ,  quia  fic  poflcc  dici  ad 
aUam  audloritatcm  ^gloflTando  eam  fimilitudina- 
ric;  idco  di<fta  Euangclica  funt  vera  hiftorialitcr. 
Dida  tamcn  Chrifti,  &  aliorum  bene  habent  ali- 
quando  alium  fcnfum  ,  quam  litcralcm  :  vt ,  Ego 
fumvitii  vera.  Sed  illa,qua:  Euangelifta:  narrant 
hiftorialiter,femper  funt  vera  ad  litcram. 

Contradidlio  eft  igitur  qu6d  fit  cognitio  in- 
tuitiuain  genere  proprio  ,  &  qu6d  res  non  fir, 
quiafpecies  non  poteft  fufficcrcad  cognitioncm 
intuitiuam  fine  prxfcntia  rci ,  quia  fpecics  jcqua- 
liter  poreft  repra:fentare  obicdum  rcexiftcnte, 
&  non  exiftentc;jgitur  non  fufficicntcr  caufat 
cognitionem  intuitiuam  cxiftcnii«  rci. 

Itcro, 


II. 

T)e  notitia 
itttuitiua 
animt  Chri' 
Jli. 


Memoria  vn- 
tie  generatur. 
<lc  hoc  4.  d. 


Anima  Chri. 

fli  non  nouit 
omniti  intui- 
tiui  ,  feripro 
feeit  in  htie 
fcienti». 


ViHa  EutiH- 
gelij  vera  hi- 
ftorialitir. 


ir. 

Sfeciet  Hon 
reprtfenfit 
rem   intuiti- 
ui  Hc  hoc  t, 
d.jq.il. 


Quxftio  Vnica. 


477 


Ai  I.  dr  1. 

»rfum, 
ChriJlMf   prt 
ftcit  1»  JMti- 
ti»  intmtiu». 
Ad  tirtium. 


K»n  tportet 
quod   nnim» 
Chrifti  vidit 
»mnes  quidi- 
t»itt ,  vel 
fonelitfiintt. 


Ail}u»rtum. 


t. 

Argfrimum. 


» 


Ttem.inultas  vcfitatcs  contingcmcs  nouit  illa 
anima  intuitiue  poftea  )  iH«  non  potucrunt  clle 
notz  exnotitia  tcnninorum,  quia  tunc  nonef- 
fcnt  coutingentesjigitur  vidit  talcsvcritatcs  in- 
tuitiue,quando  a^lu  erant. 

Primo  igitur  ,  neque  habuit  aftualcni  cogni- 
tioncm  intuitiuam  omnium  fingularium  ,  neque 
dcrcliftam  ab  intuitiua  aduali ,  quia  illa  non  cft 
nifi  ex  hoc  ,  quod  prius  infuit  cognitio  intuitiua 
aftualis ;  &  multorum  tunc  non  habuit  notitiam 
adlualcm.nec  rfcrelidam  ex  aftuali. 

Ad  auifloritatcs  Euangclij  ,  &  Apoftoli ,  dico 
quod  ita  verx  funt  litcraliter  fecundum  hunc  in- 
tellcdlum ,  ficut  quod  cgo  didici ,  ita  enira  vere 
iucepit  pauere,&  acquircrenocitiam  incuiciuam, 
ficut  ego. 

Adaliud  ,concedo  quod  Chriftus  potuitra- 
tiocinati :  ncc  taraen  oportet  quod  propter  hoc 
acquifiuit  nouam  cognitionem  abftradiuam  con- 
clufionis ,  quia  prius  habuitcognitioncm  faltem 
dequiditatibus.  &cftoqu6d  aliquis  cognofce- 
ret  vnum  prtncipium  partiale  ,  quantiim  ad  om- 
nes  conclufiones ,  quanquam  ipfe  ratiocinare- 
tur ,  non  acquireret  plures  conclufiones.  Nec 
tamen  dicere  opottet  propterea  qu6d  illa  ani- 
ma  vidit  omncsquiditates,  &  principia  conclu- 
fionum ,  quin  potuit  addifcere  aliquam  conclu- 
fionem;  quia  caufa  poteft  cognofci  virtualitcr, 
&  ramen  non  oinnes  conclufiones  ,  &  fic  ani- 
ma  Chrifti  habitualiter  omnem  fcienciam  ,  qua: 
eft  aftus  primus,  habuit  ;  fed  ifta  cognitio  non 
propric  eft  cognitio  coaciufionis.quia  talem  co- 
gnitionem  de  prtncipio  habct  quis  ,  ciim  habec 
habitum  fcientialem  in  aftu  primo,tamen  adhuc 
non  tot  conclufiones  habuit  Adam ,  non  enim 
nouitomnes  conclufiones  dcduftas ,  quanquam 
ficjfi  aftualitcr  conucrtiHec  fe  ad  illas ,  quomodo 
fecit  anima  Chrifti. 

Ad  aliud.dico  quM  Chriftus  habuit  veras 
tonditioncs  viatoris  quantum  ad  aliquaiin  nobis 
autem  eft  abfolutc  ncceflatio  procedus  cx  fenfi- 
bilibus  ad  c^fandum  cognitionem  intuitiuam; 
6c  quantum  ad  aliud  ,  cft  cognicio  fenfitiua  in 
nobis  neccflaria  propter  defcftum  noftrum ,  vt 
per  hoc  fiat  abftradiua.  Nunc  autem  quantum- 
cunque  fiat  abftradio  ,  nunquam  fcitur  quud 
ha;c  hcrba  eft  calida,&  illa  frigida,  nifi  per  expe- 
rimentum  j  &  ficquoad  ah"quid  cft  fimile;  fed 
quantiam  ad  hoc ,  quod  intcllcdus  fuus  non  fuit 
peralogizabilis,ficut  noftcr,eft  diflimile. 

DISTINCTIO     XV. 

Qj  ^sTio    Vnica. 

Vtrum  in  Chrtjlo  fuit  fdjjto  Jecundam  ^or- 
tionem  fhpcrioremi' 

Alenf.  i-p.q  \.  m  t  ^rt.i.Hcnnc.^utdl.i  y.^.D.Thom.j.^, 
q.i^.mr/.^.Cff''*'  f  i  »rt.i.D.Boai\i.a't.i,j,t.(^  difi.iS. 
«r/.i.}.  i.<^  r.Diitand.iti  ij.i.jj^  3.  Gjbr.  f.3.  Suar.  j.^. 
j.  H  .1. 5 .(5>  tom.i.difi  3  3 .Vafq.</<jj^.«»..Scot.«n  Oxon hic. 

lacA  diftinftionera  if.  prim^, 
quajritur  :  XJlrum  in  Chriflo  fuit 
vera  pajfio  ficuitdum  portionem  fupe- 
riorem^Qupd  non.Quia  fecundum 
Hilarium  io.de  Trin.Chtiftusnon 
habuit  timorera,nec  fenfum  doloris. 


Item,  contraria  non  polTunt  incfte  eidem ;  fed 
gaudium  in  fummo  fuit  in  fuperiori  portionc  ra- 
tionis,quia  fruebatur  intennmmc;igi[ur  nonpo' 
tuit  ibi  eire  dolor,vcl  triftitia. 

Itcm  j.Ethic.  cap.  i .  Dcledatio  vchemens  ex- 
pcllit  omnein  trifticiam  ,  non  folijmcontratiam, 
fcd  contingentem.  &  ratio  huius  propofitionis 
vidctur  fccundum  Auicennam  6.  Naturalium. 
pmt^.cap.i.  Potenciximpediunt fc,  ica  qu6d 
fi  cft  vchemens  in  partc  feniitiua ,  non  poteft  cfle 
vehcmens  ad  contrarium  in  parce  incelleftiua, 
quia  vcl  potentiz  cruut  occupata:  circa  idcm,  ctfi 
vna  cft  fumme  occupata  ;  alia  non  etit  occupata 
in  contrario  fumme  :  igitur  multo  magis  cadem 
poientia  non  fimul  habcbit  fummam  dclcdlatio- 
ncm  ,  &  fumraam  trifticiam. 

Item.adgaudium  fcquitur  dilacatio  cordis  ,ad 
triftitiam  conftri6lio;idem  non  poceft  fimul  mo- 
ueri  raotibuscontrariis. 

Oppofitnra,lfai .  \  .Vere  lan^uores  noflros  ipfe  tu- 
lit.  Et Thren. i.Ovt>s ,  venite ,  &  vidtte  fi eji  dolor 
fimilii,^c.  fed  dolor  maior  poteftclIe,quam  qui- 
cunque  dolor ,  qui  non  eft  in  portione  fupetioii; 
igitur  fic  doluit  in  fuperiori. 

Item  Auguftinusfuper  illud  Pfalra.87.  Repleta 
eflmalii  anima  mea ;  exponic :  poenii ,  non  culpts. 

Item.Chriftus  meruit  in  paffione  j  meritum 
non  eft  nifi  in  fupetiori  portione. 

Item  ,  Adam  pcccauit  in  fupcriori  portione: 
igitur ,  qui  cum  rcdemit,  fuii  paftus  in  fuperiori 
portione  ,  aliter  non  fuiftec  conucnienter  re- 
demptus. 

Oicicur  ad  quatftionem,qu6dfupcriorportio 
poteftconfidcrarijVt  portio  fuperior,vcl  vt  natu- 
ra.  Prirao  raodo  non  potcft  in  ea  eflc  dolor  pto- 
pter  gaudium  fummum  de  fruitione :  fecundu 
modo  poteft  ;  quia  in  anima  poteft  c/Te  dolor. 
Sed  ifta  diftinftio  poteftdupliciter  intelligi.Vno 
modo  ,  confidcrando  voluncatem  quantum  ad 
velle  naturale,vel  vc  affcdla  volicione.  Alio  modo, 
qyod  ipfa  vt  natuia  poiTet  triftari ,  quia  fcilicet 
eflcntia  animx  poteft  tiiftari.  Sed  non  eft  propo- 
fitio  vera  in  hoc  fenfu  quod  fecundtim  poriio- 
nem  fuperiotcm  poteftciredolor  inanima  Chti- 
fti;quia  quando  aliqua  duo  coniungnntur  fecun- 
dum  accidens  rcfpcftu  alicuius  prxdicati  ,  non 
propric  dicitur  quod  hoc  fccundum  illud  cft  ra- 
le.  Vt  fi  album  coniungicur  jedificatoii  per  acci- 
densiifta  eft  falfa  ,  Homo  ficundum  albedinem  tdifi- 
cat\  fed  portio  fuperior  &  eircntia  refpcdu  huius 
pridicati  peraccidens  coniunguntur;igiturnon 
poteft  hasc  ciTc  vcta,  Anima  doluitficundum portio- 
nemfuperiorem. 

Confiimatur,quia  fi  fic  pari  ratione  poftet  di- 
ci  quod  volo  fecunduui  intcllcdum  ;  quia  inccl. 
leftus  concoraitatur. 

SCHOLIVM     I. 

Pofi  reieSlam  fintentiam  Henrici.  Primo  definit 
dolorem,^  trifiitiam ,  de  quibHt  late  agit  iti  Oxon,  hic 
a  num.S .  Secundo,d»cet  verttm  dolorem  fuijfe  in  Chri- 
fio.  Conflat  ex  ilU  lerem. }  ? ,  Vcic  doloies  noftios 
ipfe tulit.  vids Scholium in  Oxon.hicnum.  1 8.  &  Pa- 
tretcitates  apudSuar.c^  f^af^.  vhifiipra,  Hilaritu, 
^Ht  contrarium  finfiffe  v!detur,pie  explicatur  k  D, 
Thomafupra ,  Scoto ,  &  aliis  hic.  Tertio  ,  decet  hune 
dolorem  penigijfe  ad  rationem  ,  propter  ordinatienem 
potentiarum ,  <fua  rationeex  delore  impeditur  cjuando- 
que  vftu  rationts,  gjruarto ,  hahuit  Chrifim  trifiiiiam, 

etiam 


SteunJum. 


TirtiMm. 


S^artum. 


Rationis  ad 
offof. 


t. 
Opinii  Htitm 
fiti. 


SuanJe  Jui 
iuttguntur 
«lieui  ptr  ««• 
tidens  ,  ntn 
dicitur  htt 
fetunditm  il- 
ludtnlt. 


478 


Lib.III.  DiftinaioXV. 


Volor  (^  tri. 
ftiti»  quomo- 

da  dijltr»nt. 


Dolor  auor 
moio  »d  rtf 
tiontmptr- 
titigit, 


4' 

Dohr  »li' 
qu»ndo    imn 
ptdit  vfum 
ratiiai4. 


etiAm  inoortlone  fliperlort,  de  feccatis  prifintibM  & 
fiitHru.  VtAe  Dotl.  ihid.nHm.i.o.  GjiwntOyttdtriftitiam 
fimpliciter  non  recjuiritHr  triftabile  ejfefimpliciter  no- 
litum-y/edfitjficitejfe  nelitumficuniitm  qmd,&  poteft 
eljefimpliciter  volittim ,  vt  de  proilc^^nte  merces  tem- 
pore  naufra^i]  ,  &  hniufmodi  tantlim  >:abuit  ChriilHS 
relie&n  fut,  paffionis  ,  quamfimpl-cit  r  voluit.  Kide 
DoSl.ibidem  num.  i  j.Sexto,inportionc  inferiori  Chri- 
fii  ( id  eft,  nonrejpiciente  aterna )  nonfuit  a^foluta uo- 
litio  pajfionit ,  alioquin  ejfent  duo  a^m fimpliciter  con- 
trarijfimul  in  eadem  potentia ,  ejuia  iftt  dut  portiones 
in  re  non  diffcrunt.  Vide  eum  de  his  ad num.i^,  &  ibi 
Schol,  Habes  miram ,  &  variam  doElrinam  circahoi 
affertiones fuse  traditam  a  Do£i.hic,  An  vero  triHi- 
tiafitpponat  neceffario  a^um  elicitum  voluntatis,ne'c. 
ne  , vide tum illic nnm.  i6.i -j.&  i z.  Multi ptitant il- 
lam  ,  iju£  efle.v  naturali  difconuenientia  obie£li ,  &  ex 
connexione  cum  appetitit  finfitiuo  ,  non  fupponere 
noUtionem. 

DIco  igitur  ad  qiiaEftionem  ,  quod  in  Chtifto 
erac  vetus  dolor.  Qua:  autem  ficdifFerentia 
intcr  dolorem  ,  &  triilitiam.declarat  Auguftinus 
14.  dc  Trinit.  15.  Dolor eft paffio  animit  ab obieSlo 
difionneniente  mediame  virtute finfitiua.  Sed  triftitia 
eft  immediate ficundum  voluntatem  ex  hit ,  <jh*  acci- 
dunt  nobii  nolentibtu.  Erat  igitur  ibi  paflio  lealis 
contraappetitum  fenfitiuum  abobiedo  difcon- 
uenicntc,  &  pcr  confequens  verus  dolor ,  &  ma- 
ior  quim  fuiftet  in  alio  hominc,  quia  meliiis  dif- 
ponebatur  fuum  corpus  ,  &  quanto  taftus  eft 
melior  ,  &  complexio  redudla  ad  medium,  tant6 
magis  fibi  repugnat  cxtrcmum. 

Sed  quomodo  pcrtingebat  iftc  dolor  ad  ra- 
tioncm  ?  Dico  quod  communiter  funt  potcntis 
ordinat^ ,  ita  quod  vehcmcns  paflio  in  parte  in- 
fcriori  alicuius  nociui  reirahit  appctitum  a  vc- 
hcmenti  deleaabili :  quia,vt  vult  Auguftinus  Ub. 
85.^^.^.9,  plus  impedit  vehcmens  triftitia  mo- 
uenj  ad  oppofitum,  quam  alliciat  vchemcns  dc- 
le«5latio  ad  contrarium ,  &  poffei  tantus  eire  do- 
lor ,  vcl  triftitia  ,  quod  impcdiret  vfum  ratipnis. 
Dolor  cnim  aliquando  fumitur  indifFerentcr  pro 
trillitia ,  vcl  dolore. 

Dices  ,  C\  vehemens  pafllo  impediat  vfum  ra- 
tionis ;  igitur  Martyres  non  dcbcrent  fe  expone- 
retalibus  paflionibus,  cum  magnum  malum  fit 
priuare  fe  vfu  rationis.  Dico  quod  aliquando  non 
eft  tantus  dolor,  quod  irapediat  vfum  rationiS5& 
efto  quod  fic ,  adhuc  per  miraculum  poteft  pra;- 
feruari  ratio.  Vcl  efto  quod  non  prajferuetur,  ad- 
liuc  mcritorie  patiuntiir ,  quia  illa  ele£lio  przce- 
dens  cft  valdc  mericoria ,  &  a6tus  fcqucns  eft  bo- 
nus  materialiter ,  ctfi  nunc  careat  Martyr  vfu  ra- 
ttonis.  Sicut  cxponens  fe  maximis  voluptatibus, 
in  quibus  abforbetur  ratio  in  aftu  peccandi ,  ele- 
dlio  pr.Ecedcns  cftmaximum  malum  ;  quod  ibi 
fic,&  adhis  ftcjucns  eft  malus  matcrialiter  :  fed  in 
Chrifto  non  fubucrteb.uur  ratio,  quia  fumme 
fruebatur.Tamen  natafuit  voluntas  Chrifti  fub- 
uertiatantapaflionc,  &  forte  folum  illa  portio 
inferior,quae  refpicit  tcmporalia  ;  vel  forte  vtra- 
que  portio  ,  nifi  quia  miraculosc  erat  praeferQata. 
Scd  qaomodo  fuit  in  co  triftiti*  ?  Propric  non 
potcft  elle  triftitia  nifi  cx  hoc,  qu6d  difplicet  vo- 
luntati  ,  fcu  cx  hoc  quod  accidit  nolitum  ^  vo- 
luntate,  quianihileft  fimpliciter  triftc  volun- 
tati,nifi  ex  hocquod  eft  fibi  noiitum  ,&quam- 
quam  aliquid  eftet  fibi  conueniens  fccundum  fc, 
t^mcnnon  dcle^atur  iii  illo » nifi  iUud  fibi  pla- 


ccat  ?  Dico  quod  dupliciter  poteft  intelligi  tii- 
ftitiain  voluniate  ,  vel  in  inferiori  portionc  ra- 
tionis,vcl  in  fupcriori;in  fupcriori  prout  relpicit 
ascerna  tancum  :  in  infcriori  dupliciccr,  vel  prout 
refpicic  cemporaliafecundtim  fe;vcl  prouc  rcfcrt 
tcmporalia ad  sterna.  Augulhnus  ii.de  Trinit.i.  fciofuie- 
ponit  quod  non  cft  alia  potentia  portio  infc-  rior  nan  tri' 
rior  Sc  fuperior  ,  fcd  fuperior  refpicit  aEterna,  in-  ftfur. 
ferior  vero  temporalia.    Nunc  autem  fuperior 
porcio  voluncatis  non  poteft   triftari  abfolutc; 
imo  nec  diaboli  ,ft€c  alicuius  ,  quia  refpiciendo 
ad  stema  nihil  inucnicipus  difconuenicns  vo- 
Iuntati,nccrationi.  Sed  vtportio  inferior  rcfpi-  Portio  futt- 
cic  tcmporalia,potcft  triftari  ,  &  portio  fuperior  "'or-vi  reffi. 
referendo  temporalia  adaccetna  potcft  criftari.  '!'  *"npor»- 
Scd  non  fuir  in  Chrifto  dc  carencia  fruicionis,  ^^).;"'-^ "^** 
quia  illa  adu  infuit ,  dc  peccatis  vcro  doluit  ac- 
cipicndodolorcm  promy?<»n,  non  pio  peccatis 
in  ipfojfed  in  pcccatoribus  prxfcntibus ,  &  futii- 
ris  prxuifis  in  Verbo. 

Sed  pocuicne  triftari  dc  aliquo  in  illa  pctfo-         6. 
na  ?  Dico  quod  (i  non  poceft  cflc  triftitia  fimpli- 
cicer,  nifi  prxcedacfimpliciternolitum,tunc  in 
animaChrifti  non  fuit  triftitia  fimpliciter  de  ta- 
li ,  quia  non  poflet  aliquid  efle  fimplicitcr  noli- 
tum  a  voluntatc  Chrifti ,  nifi  fuperiorportio  ra- 
tionis  didaret  hoc  cfle  fimplicitcr  nolendum. 
Sed  voluntas  Chtifti  fuit  conformis  voluntati 
Trinit3Cis:igiturfuperiot  portio  voluntatis  fim- 
pliciter  voluitpaflloncm  Chrifti,  &omnia  nc- 
ce(rari6anncxa,&  tuncfequitur  quodnon  fim- 
pliciter  triftabatur.  Si  autcm  ad  fimplicirer  tri-  Pottjl  trlJH. 
ftari  fufficitnolle  hoc  fccundum  fe,  quamquam  *'*  fff'  fint. 
fit  fimpliciter  volendum  infpiciendo  ad  maius  ^   "",' '"' 
bonutn  ,  quod  verius  credo  :  dico  quod  fimpli-  ,fKtacidir- 
citcr  triftabatur  voluntas  Chrifti ,  quia  fecun-  conuenien- 
dijm  regulas  aeternas  dcbuit  ifta  natura  plus  di-  f». 
ligi  fic  repleta  gratia  ,  quam   quxcumquc  alia 
creatura  :  igitur  maior  deberet  efle  triftitia  pro- 
prie  voluntatis  de  paflione  huius  naturx  ,  quam 
cuiufcunque  alrerius  ,  Ci  caetera  poircnt  «quali- 
ter  /icri ,  vc  peccatorcs  rcdimi ,  Sc  cum  hoc  pla- 
ceret  Trinitati.    Igicur  hoc  noUe  fecundum  fe 
fufficic  ad  criftitiam  fimpliciter,  quanquam  in- 
fpiciendo  adaliud  fit  fimpliciter  volitum.   Et  il- 
lud  probo  perPhilofophum,3.Er^;V.  Ptoiicicns 
merces  in  marc  fimpliciter  tiiftatur ,  &  tamen  il- 
lud  eft  nolitum  fccundum  ^uid,  quia  infpiciendo 
ad  illud  fecundurp  fc  eft  nolitum  ;  tamen  fimpli- 
citcr  infpiciendo  ad  maius  bonum,  fcilicct  ad  fa- 
lutcm,  eft  fimplicitervolitum. 

Dices :  illud  eft  fecundum  ^nid  volitum ,  &  fic         7« 
Chriftus  fccnndum  quid  volens. 

Contri  ,  illud  eft  fimpliciter  volitum  ,  quod  Prtiiritnt 
fine  conditionc  diftrahenteeft  volirum;fcd  pro-  '"erces  iit 
iicieiis  mcrccs  nullaconditionc  diftrahcnte  vult  """A*/'*» 
proiiccremerccs.  Probatio  ,  quia  decrminaiio  \,/iJ„f^„i 
fccundum  tjuid  infuperiori  non  ncceflitat  infe-  pniitit. 
riorem:  igitur  ciim  infcrior  facitaliqnid  folum 
ex  impcrio  fiipcrioris  ,prius  natura  fimplicitcr 
detcrminatnr  fuperius;  fcd  iftc  proiicicns  mcr- 
ces  pLt  imperium  voluntatis,  &  cx  dcliberationc 
proiicit :  igitur  vohiiiias  fimplicitec  cftdetcrmi- 
nata  ad  velle.  Sed  alia  conditio  ,  vt  vclle  faluarc 
merccs  diftrahit ,  quia  Vult  fub  hac  conditionc, 
fi  poftet  alitet  faluati ,  fcJ  illa  condicio  exprcfla 
eft  falfa.Vndc  Ariftocelcs  ibidem  :  Huim  operatio 
mixta  efijccimdum^uid 8<  in  vniucrfali  inuolun- 
caria  ;  fimplicitcr  autem  &  in  particuiari  volun- 
t4ria ,  quia  habec  in  poceftatc  fua  mouctc  orga- 

nicas 


Qu£E(lio  Vnica. 


479 


Chriflut/im' 

fliciler  V»- 
tttil  pajpo- 

tmJkm  qaid 


8. 

ttrtio   inft- 
riir  non  h*- 
buit  fimpU' 
*ittr  nolic 
fMfionU. 


Videj. 
Ethicc^. 


nicas  partes.  Sic  Chriftiis  voluit  nmpliciter  paf- 
nonein  fuam  propter  volunratera  L)ci  implen- 
daiT! ,  ideo  dctcrminatio  non  diflrahit  quod  hoc 
eft  finis  volitionis ;  fed  nohiit  conditionc  diftra- 
hcnte  fi  potuit  ahter  fieri  asquc  bcne  ,  &  placcrct 
Trinitati.  Sedhocnonfuit  poflibile  de  potentia 
Dei  ordinata.  Triftabatur  igitutvoluntas  Chrifti 
fimpliciter  quanium  ad  portionem  fuperiorem, 
rcferendo  tcmporaliaad  acterna.vt  ad  finem. 

Sed  quid  fecundum  volantatem  quatitiim  ad 
portionem  inferiorem  ?  Vidctur  qu6d  plenius 
triftabatur ,  quia  in  fuperiori  fuit  tiblle  concomi- 
tans  conditionatum  ,  quod  caufauit  triftitiam. 
Sed  in  inferiori  portionc  fuit  tttlU  fimpliciter, 
quia  infetiot  pottio  rationis  confiderans  tantum 
infcriora,non  inuenit  vnde  fuit  bonum  Chri- 
ftum  mori :  igitur  porrio  inferior  habuit  fimpli- 
ciiitnoUe.  Ciam  igitur  triftitia  fitmaior  confe- 
quens  rtotte  fimpliciter  &  abfolutum ,  quam  con' 
fcqucns  noUe  conditionatum ,  maior  triftitia  fira- 
pliciter  fuit  in  pottione  infetiori ,  quam  fupe- 
tiori.  Dico  tamcn  ficut  de  portione  fuperiori, 
qu6d  fuit  \\lcnolle  fub  conditione,  &  velle  fimpli- 
citer,  quia  eadem  potentia  eft  portiofuperior,  &: 
inferior.  Sed  non  poteft  eadcm  potentia  fimul 
cHe  in  fimpliciter  oppofitis  adibus  \  igitur  nec 
poteft  eadcm  voluntas  fimul  de  eodem  haberc 
hmpliciter  nellt ,  &  non  fimpliciter  noUe.  Cum 
igitar  fuperior  habeat  non  fimpliciter  noUe,ic  in- 
ferior  idcm  habebit  de  eodem. 

Item,  impofllbile  eftduo  oppofitafimul  de- 
monfttari ,  quia  ratio  probans  alteram  partem 
contradidlionis,  erit  fophiftica ;  fed  ratione  redfca 
demonftrabitur^  caufa  finali  tunc  Chriftum  de- 
bere  pati ,  &  illud  efte  k  voluntate  ttStz  fimplici- 
ter  volcndum  \  igitut  non  potuit  oppofitom  de- 
monftrati ,  nifi  iophifticc.  Sed  ratio  infetior  in- 
telle(5lus  Chrifti  non  fophifticatut  plufquam  fa- 
perior  ,  dcmonftrando  voluntati  fuperiori  hoc 
cfFc  fimpliciter  volendum. 

Item  ,  ratio  politica  indicat  ciui  pto  bono 
publico  efte  moriendum  ,  poncns  finem  fub  fine: 
quia  non  potuit  mcliotem  finem  ponere  fub 
fine.  Dico  igitur  quod  ratio  inferior  indicauit 
paflionctn  iftam  elle  volendam ,  fcd  non  omni 
modo ,  quo  ratio  fupcrior :  non  enim  potuit  di- 
dfcare  illud  fimplichcr  nolendum ,  nifi  crraftet 
fimpliciter.  Igitur  voluit  pottio  fupeiiot  vo- 
luntatis ,  &  per  confcquens  infcrior  voluit  fim- 
pliciter  ,  vel  faltem  non  eliciebac  adum  oppo- 
fitum. 

Item  ,  fecundijm  Augaftinum  ij.de  Trinir.j . 
Btatnt  efiy  ejHt  habet  ^uidijHid  vult ,  &  dicit  non 
beati,quipajfi  fiint  maU :  quia  mallent  non  pati ,  fi 
xqualitet  poftent  fincm  attingcte.  Et  ibidem  7. 
cap.  In  pajfione  triflatur  fanEtnt ,  cian  alterum  ep' 
tat.  Item  j.  Ethic.  cap.  1 1.  Mortforti  efl  eligen- 
da  propter  virtutem  j  in  morte  tamen  magna  tri- 
ftitia  cft. 

Item,  obieftum  patientix  non  eft  omnibus 
modis  eligibile ,  quia  non  eft  patientia  dc  eo, 
quod  eft  eligibile  fccundi^m  fe  ,  cum  hoepofHc 
fine  difticultate. 

S  C  H  O  L  I  V  M    II. 

Adprimum  oh  reuerentiam  Hilartf  dat  duoi  beni- 
gnas  interpretationes  adetMverha,  deelarans  <iuofen- 
fit  nonfuit  dolor  in  Chrifio  ,ficut  ipfe  dicit ,  &  <jho  ti- 
imre  caruif.de  quo  Alenf  j .p.q.  ij.m.i.  V.Thom.fu- 


pra,  &  alij.  Notafolutiones  fingulas ,  tjiua  fingularem 
eontinent  doilrinam ,  de  cjuihiufufiits  Do6i,  in  Oxen. 
hic,a  num.  j  z .  f^tde  Schol.ad  num.  5  j . 

AD  ptimum  principale  ,HiIarius  viderur  ibi 
^ncgate  duo  in  Chrifto  ,  vetum  dolorem,  ic 
timorcm}tamen  Auguftinus  j.deTrinit.cap.  vlti- 
mojcommendat  eum,  ideo  cxponcndus  eft  primo 
in  hoc ,  quod  negat  fenfum  dolotis.  Vetum  eft, 
vc  competit  nobis  :  quia  nccefte  eft  huminem 
prxcise  fic  patientem  ,  dolcre  quanttim  ad  to- 
tum,  quod  in  eo  eft ,  quia  nihil  eft  de  natuta  hu- 
mana,  incuius  poteftate  fit  non pati ,  fi  talia  fibi 
inferantur.  In  Chrifto  aliquid  fiiit  ,  vnde  non 
fuit  neceflc  fic  patientem  dolcre  ;  &  in  potcftate 
alicuius  cxiftcntis  in  Chrifto  fuit  non  pati ,  quia 
Chtiftus  fuitDcus  :  &  ficfenfum  poenz  non  ne- 
ceflaiio  habere  confcquentem  ,  quia  poftet  non 
confcnfilfc ,  fi  voluiflct  quemcunque  dolotcm. 
Alia  glofta ,  qu6d  non  habuit  talcm  caufam  pa- 
tiendi  ficut  nos ,  quia  non  culpam  originalem. 
De  timote  cxponitur  ,  timor  duplex  cft  :  vnus 
diffidentia; ,  qui  non  cadit  in  conftantem  vitum. 
Aliuseft  timor  imminens.  Ptimus  non  fuit  in 
Chrifto,quia  timor  diffidentia:  cft  in  eo  ,  qui  de- 
,  fpcracquanquam  poilit  vincere,&  habeat  iuftam 
caufara :  talis  non  fuit  in  eo.quia  cum  dixit :  Ego 
ySwrftatim  ccciderunt  aduerfarij.  Siiniliter  dixit: 
Nonnepejfum  regare  Patrem  tneum  ,  (fr  dabit  duede- 
cim  legienes  ?  Potuit  igitur  non  fubdi,  fi  voluiiret, 
&  fuperare.  Timortamenfecundus  fuit  in  co. 

Ad  aliud  ,  dico  qu6d  gaudium  de  fruitione  & 
ttiftaii  de  moite  petfonz ,  non  funt  conttaiia; 
vnde  funt  forms  contrariz  quaedam  abfolute 
contrari«,vtaIbcdo,  &  nigtcdo  jquzdam  rclati- 
ue  ,  qua:  vidcntui  contraria  :  vt  magnum,  &  par- 
uumiquxdam  vidcntur  fimpliciter  abfoluta,  func 
tamcn  includentia  tefpcdlus.  Pra:tcrea  quxdam 
non  funt  fimul  in  eodcm ,  alia  firaul  ftant :  ficuc 
ignotantia  difpofitionis  de  vua  conclufione ,  & 
fcicntiadc  alfa.ficut  amarc  fummc  vnum,  &:  odi- 
refumme  aliud  non  funt  contraria,  imo  vnum 
oritur  multoties  ex  alio. 

Ad  aliud  ,  dico  quod  delcdatio  vchemens  cx- 
cludit  omnem  conttatiam  contingentcm  ttifti- 
tiam  fccundiim  naturalcmdifpofitioncm  homi- 
nis  ;  &  hoc  proptcr  hoc,qu6d  fupcrior  rcJundat 
in  infcfiorem  ,  vel  ptoptcr  naturalcm  colligan- 
tiam  potentiarum ,  vel  quia  vna  non  opcratur 
contratium  aItcfi,quando  eft  in  delciSlatione  ve- 
hemcnti :  fed  fic  non  fuit  anima  Chrifti ,  &  hoc 
fuit  per  miraculum  ,  imo  miraeulum  fuit  ina- 
gnum  ,  qu6d  cum  vehementi  fruitione  potuic 
ftaie  vehcmens  ttiftitia  in  eadem  potentia ,  liccc 
lationc  altcrius.  Etfimilitei  quod  deledlatio  in 
potentia  rupeiioii  fumraa  non  impediebat  dolo- 
icm  intenfum  in  potentia  infeiioti. 

Ad  aliud  ,  dico  quod  vel  maiof  fuit  dclcdlatio 
qnkm  ttiftitia,  &  tunc  magis  dilatabatut  coi,  vcl 
efto  qu6d  illa  cftent  acqualia  ,ncc  conftiingcre'- 
tur.ncc  dilatateitur.  Vnde  eadcm  latio  conclude- 
ret  quod  homo  non  polTct  fimul  gaudeic ,  &  ti i- 
ftaf  i  dc  diucrfis  obic^is  in  nullo  gradu. 

Ad  au(floritates  ad  oppofitum,dico  quod  vnura 
concludunr. 

Ad  primam  rationem ,  dico  quid  non  fcqui- 
tur :  Chtiftns  meruit  in  paflionc  ;  igitur  patic- 
batut  in  fuperiori  portione  ;  quia  poteft  efle 
mcritum  in  portione  infctioii  dumdefccndit  ^ 
fupetiori. 

Ad 


10. 

Ai  »rgH' 
mentum    i. 
Pi*    exponi- 
tur  Hilarimf. 


§ii4i  timer 
fuit  in  Chri' 


Matthzi  if. 


ir. 

Ad  feiUdum. 
Gaudium 
fruitionii,  (^ 
trijiiti»  IU3 
funt  eontya- 
ria. 


Ai  tettiufB, 

DeUcI»ti» 
vefjemens 
excludit  om- 
nem  trifii- 
tiam. 


II. 

Ad  qumrtum, 
Vtriem  dd»- 
taiatur,  vtl 
refltingtbn- 
tur  t»r  Chri- 
ftiinpafiioni, 
Ad  rafiones 
in  oppofitum, 

Petefi  ef* 
meritum  in 
pottiont  in- 
feritri. 


48o         Lib.III.  Diftinaio X V I. 


I. 

^rgHmiHt.  I 


Struniiuf». 


X*rtium, 


Contth. 


Ad  aHud  :  Non  fequitur :  Adam  peccauic  in 
portione  (upcriori ;  iguur  rcdemptor  poiuic  ibi 
ttiftarii  quia  quando  lacisfaciens  eft  nobilior, 
padio  in  jnfcrioti  pollec  rcdimerc  paflionem  in- 
ordinat.-im  in  porcione  fuperion  peccantis  ,  fed 
accipicndo  Cluiftimi  fecundura  plcnitudincm 
gratis ,  dolor  cxcellens  fecundtim  tadum  exce- 
dctct  triftitiam  in  poftione  fuperiori  Ada;  in- 
quantum  pcccatof;licet  igitur  conclufio  fit  vera, 
non  tamen  fcquitur  cx  anteccdcnti. 

DISTINCTIO     XVI. 

Qj/  yE    S   T  I   O        I. 

ytrum  ChriJliiJ  ajfim^Jit  necejjitatem 
moriendi  .<' 

Alerjf.  j.f.j.lg.OT.j.ar^j.D.TIiom.  ^.p.q.H.  art.t.&ttc 
a.i.art.x  D.Bcnaii.a-». I.J  j.Rjchard.^jrt.  i.^.i  Duraiid. 
j.i,Mjiotf.i.Suar.}.^.fo.'W.i.i/;j'?.3i./K!f.i.Vafq.<//j(?'  JJ. 
VidcScot  ji.Aief.^.14.1. 

-^^^SS  I  "•  *^  ■*  ^^"*-  dilllndionem  qiix- 
f  itur  ptimo  :  Vtrum  Cbrlfittt  ajfurn- 
pjit  necejfitAtem  moriendi  ?  Quod 
non.  Roinan.  8.  CorpM  mortuum  eji 
propterpeccatum  ,  &  Gcncf.  i,  Die, 
quacomederisymorte  T/ierierii  ;  Chciftus  neccomc- 
dii  de  ligno.nec  aliud  peccacum  commifit. 

Item  ,  anima  Chtifti  fuit  omnifcicns  ;  igitur 
&  omnipotens :  igitur  non  potuit  mori.  Ante- 
ccdens  patct  in  quiftionibus  priotibus.  Confc- 
qucntia  ptima  patet ,  quia  non  magis  eft  ellc 
omnipotens,  quam  omnifciens  ,quia  fcientiacft 
perfedio  fimplicitet  &abfoluca  ;  igicur  potcntia 
non  cft  maior  perfeilio,quam  fcientia. 

Icem  ,qMant6  forma  eft  perfeftior,  tanto  pliis 
priuaiionem  cxckidit  a  pctfetSibili ,  vt  patec  de 
cxlo ,  quod  excludic  omnem  ptiuationem  a  ma- 
tetia  fuajfcd  anima  Chrifti  eft  perfcdiflima  for- 
ma  creata. 

Oppofiium  Auguftinus  lib.  i.  dc  Baptifmo 
paruulorum,  Si  Chrifliu  nonfuijfet  occifui  in  iuuen- 
tute  ,  fuifit  mortum  fenio,  Itcin  6.Met.tex. 7.  Omnt. 
corruptihde  de  necejfuate  corrumpetur  ,  &  primo 
Phyftex.So. 


Q_V   yt  S    T  I    O         II. 

ZJtrum  in  potefiate  anima  Chrijiifuit 

non  mori  tunc  ex  Tftolentia 

fajfwnii  ? 

Dd.  citati  qutft.pr*(e4-Satit.  ibi  d.ijftB.i. 

V6  D  fic.  loan.io.  Poteftatem hnbeo ponen- 
di  ttnimam  rneam ,  d^c.  Aut  igitur  hoc  di- 
xit  inquancum  homo  ,  aut  inquantum 
Deus?Si  inquancum  homo,  habctur  propofitum, 
quod  eam  depofuic  voluncarie  ;  non  inquantum 
Deus,  quia  dicit :  Mandatum  enim  accepi.a  Patre: 
nunc  aureai  Vetbum  non  recepit  pracceptum  a 
Patre,  quia  praeccpta  folum  func  refpedu  crcatu- 
rarum.  Ncc  cciam  Vcrbum  loquitur ,  quia  nun- 
quam  poft  afliimpcionem  animam  defcrnic.  Si- 
militcr  non  rccepit  animam  fccundum  quod 
Dcus. 


Itcm  ,  Luc.  1 5 .  Clamauit  cUmore  magno ,  &  fta-  SicunJu 
tim  cxpirauit ,  fed  non  cll  in  potcftatc  homiiiis, 
vtpoflit  eniiitcrc  itaaltam  voccm  ,  iiiimmcdia- 
te  mofi ,  quia  natuia  priuS  erit  tantum  dcbilita- 
ta ,  quod  cum  cl^  in  pundlo  mortis  ,  non  habebit 
potcftatcm  clamandi  ;  igiturpocuic  cunc,quando 
cmific  (piricum,  non  fuilfe  mortuus. 

Iccm,  anima  Chrifti  magis  dominatur  cor-  Tertium. 
pori  ,quam  appecicui  fciificiuo  ,^r/wo  Politicor. 
cap.  j.quiacorpus  anima:  in  nuUo  potcft  refi- 
ftere  ;  fcd  anima  Chrifti  totaliter  dominaba- 
tur  appetitui  fenfitiuo  eius ;  igiiur  &  cofpoti: 
igituf  potaic  remanfiire  in  corpore  ,  quando 
cxiuic. 

Oppofitum  :  Corpus  Chrifti  habuit  neceffi-  Cmtri. 
tatem  patiendi  fi  fuilfct  cxterius  corrumpens, 
fed  cx  illa  paflionc  fada  eft  canta  indifpofitio, 
quod  nccclfario  feq  >:recur  mors  ;  igitur  non 
eft  in  poteftate  anima  Chrifti ,  Chriitum  tiinc 
non  mori. 

SCHOLIVM      I. 

Explicat  ejtiomedo  corpui  Chrijli  (fiippojito  mira' 
culo,  t]Uod glorid  in  illud  redundauit  }fuit  mortale,  (^ 
pajfibile  ab  intrinfeio  ^  extrinfeco  ,ficut  catera  hu- 
tnana  corpora. 


AD  primam  quaeftionem,dico  qiiod  necef 
fiias  dupljciccr  poccft  accipi  ,vel  pioncccf- 
ficare  abfoluta  moriendi  fecundum  fe,vel  pro 
neceflitacc  moriendi  ,  fi  approximetur  agens 
ipfiim  corrumpcns.  Si  confideretur  pa(Tiim,quod 
tanciim  eft  in  potcntia  contradidionis  ad  pati, 
&  non  pati ,  nullum  tale  habet  ncceflltatem  ab- 
folutam  ad  corruptionem,  quia  pafliim,  quod  cft 
in  pocentia  contradiftionis  ad  vtramque  partem, 
ad  ncutram  habet  nccefliitatem.  Loqnendo  de 
fecunda  neccflitate,fic  poteftpalfum  habere  ne- 
ccflitatcm  corru.mpendi  ,  fi  approximctur  po- 
tenti  ipfiim  corrumperc,&  non  impedito,doncc 
complcatur  aftio,&  dicitur  neceflario  pati  fta- 
tim  approximatum  ad  agens,  quia  non eft  in  eius 
poteftatenon  pati. 

Loquendo  igitur  de  morcea  caufa  extrinfe- 
ca  ,  talcm  neccflitatem  conditionatam  afiumpfit 
Chriftiis, fi  occurrerit  exirinfccum  a(fliuum,quod 
redderet  corpus  improportionalc  animac.  Et  ad- 
huc  in  corporc  cft  aliquod  principium  ,  etiani 
intfinfccum,ratione  cuius  necefle  fuit  Chriftum 
corrumpj ,  etfi  non  cx  caufa  fntrinfcca.  Quod 
dcclaro,puta  primiim  perfonale,  &  primo  afium- 
ptum  fuit  tota  natuta  humana.  Poteft  igicur  con- 
fidcrari  in  primo  inftanti  nacura: ,  in  quo  Vcr- 
bumillam  aflumpfit.  In  fccundo  inftanti  pocclt 
Verhum  comparari  ad  qualicaces  confequcnces 
nacufam  humanam  in  Chrifto.  In  tertio  inftanii 
potcft  confidcrari  ifta  natura,vtper  qualicates 
compaiatur  ad  agere ,  &  pati.  Si  confidcrarctuc 
in  pfimoinftanti,cx  hoc  quodairumiturnatura 
humana  ,  nulla  eft  caufa  ncccfliitatis  moricndi, 
quiaciuTj  natura  humana  fit  modo  in  Chrifto, 
ipfa  clfct  mod6  caufa  neccflltatis  moriendi,  In 
fccundo  inftanti  cft  qualitas  partis  pcrfciftioris, 
fciliccc  anima  plena  gloria  ,  &  adhuc  non  fuif- 
fetaliqua  potentia  morifndi  in  Chrifto,nifi  mi- 
raculosc,  quia  ad  plenitudinemglorias  in  anima 
Chrifti  fcquitur  glorificatio  corporis,  pcr  Aii- 
guftinum  in  Epijiola  ad  Diofccinm  :  igitur  (\ 
ad  plcnitudinem  glorias  animx  non  fcqucbatur 

pleni 


3- 

tJietfuim 
moritndi  du- 
plix. 


Chrtfiui  h*. 
buit  necefsi' 
l»tem  m»« 
riendi ,  (^ 
quomodof 


Qu^ftio  1 1. 


481 


'BxflitttHt 

tuit  Chrifiit$ 
fati  Mh  ex- 

trinfec»  ,  ^ 
intrinfm. 


J>.Th*mi. 


€. 


f)lenitU(lo  glorie  corporis ,  hoc  fuit  per  miracu- 
um  fubtrahcnsgloiiam  corporis.  ln  tcrtio  in- 
ftanti  potcft  confidetati  aaiuia  ,  vt  plena  gloria, 
&  corpus  non  glotificatum  ;  &  tunc  concipicn- 
do  Verbum,vt  habcns  naturam  ,  &  tales  qualita- 
tes ,  cum  corpus  non  fit  glotificaturu  fibi  dcreli- 
Clum^poiuit  pati  fibi  derelidum  ab  extrinreco,& 
intrinfeco. 

Sed  vnde  erat  ifta  ncceffitas ,  ex  quo  corpus 
habuit  optime  complexionatum .'  prxfcrtim  cum 
ipfe  fuit  omnifcicns,  ipfe  potuit  confiderarc  quac 
crant  connenientia  ,  &  fic  corpus  fuum  femper 
confcruaflc.  Et  confirmatur,  quia  ipfc  fuit  magis 
temperatus,qu^m  Adam  in  innocentia,  &  Adam 
in  illo  tempcramento  non  potuit  mori:igitur, 
&  cstera. 

Dico  quod  ifta  natura  fubfiftebat  in  Vffrbo, 
&  tamen  ifta  paffio  fiebat  ab  extrinfeco  ,  &  ab 
intrinfeco  niagis.  Potuit  pati  primo  cx  aliquo 
afTumpto  ,  pet  quod  dcbuit  corpus  nutriri ,  fe- 
cundo  ex  dcbilitate  virtutis  nutritiux.  Primum 
coatingebat  proptcr  impuritatcm  alimenti ,  quia 
fempcrcaro  fcquens  generatur  impurior ,  quam 
fuit  caro  pratccdens ,  &  fic  tandcm  tam  impura, 
qu6d  non  ftabit  proportio  cius  ad  animam.  Sc- 
cunda  caufa  eft  cx  dcfcdlu  virttuis  nutritiuic, 
quia  illa  vittus  agit  Phyftcc;  igi  ur  in  agendo 
debilitaturicontrario  ,  &  itareparatur  tandcm, 
vt  non  poffit  agere ,  &  tunc  naturahtet  fequitur 
mors.  In  tertio  igitur  inftanti  naturz  potuit 
Chriftas  pati  ab  intrinfeco,&  intrinfeco. 

SC  H  O  L  I  V  M    II. 

SententU  D.Bonauent.  &  videtur  D.Tbomd  ,  cor- 
pUifHijfe  mortnte  ,  qms  eiw  mAteria  fuitpriuata  aliis 
forrnu  ,  ^Miahabuitditterfaspartesorgimicas ,  contra- 
rias  cjualitatet ,  &  elementa  in  mixto ;  refutatur ,  ijui* 
concludunt  ift*  rationes  eodem  rnodo  de  corpore  gU' 
riofo  :  refutat  figillatim  fingulas  rationes  ,  de  ifuo  in 
Oxon.  hic  (juaft.  x .  num.j .  yid  primam  inftantiam  ex- 
plicat  illud:  Quod  femcl  aiTumpfit ,  &c.  non  intel- 
ligi  de  partil/M  fiuentibw,neque  de  lota  natura ,  <fuam 
in  morte  depofuit ;  fid  de  partihtu  principalihta,  Ad 
fecnndam ,  explicat  (juemodofine  nouo  miraculo  ,  par- 
tes  aggenerata  per  mtritionem  vniantur  Uerho ;  cjuo- 
medo  autem  aggeneratio  fiat  per  nutritionem  ,  optime 
explieat  4.ii/?.44.^«i/?.  i .  diffitile  valde  explicatu  efi, 
fi  tantum  ponstur forma  imelleEliua  in  homine ;  atfa- 
cileeft  ,  ponendo  formamcorporeitatit,  quamfusepro- 
hat Don,^.d.i  i.fK//?.j. 

ALij  ponunt  rationes  vniuerfaics  ad  redden- 
dum  caufas  neccffitatis  nioriendi.  Prima, 
talis  materia  cum  priuatione  cft  caufj  corruptio- 
nisjin  Chrifto  fuit  matetia  cum  ptiuationealia- 
rum  formarum. 

Sccunda  ratio  ,in  Chrifto  foerunt  qualitates 
contraris  inrcr  fe,  &  diuerfiras partium  organi- 
carum;igiturratione  illarum  fuit  zdia,  &  paffio. 
Tertia:in  Chrifto  tunc  crant  elemcnta  in  mix- 
to  :  igitui  fi  rnanfiircnt  ibi ,  perpctuo  manfiftent 
aliqua  extra  fuas  fpha:ras,&  fic  violcnter,nuIlum 
autem  violentum  perpetuum. 

Quarta  ratio^cuiuflibct  viuentis  eft  aliqua  ccr- 
ta  pcriodus :  igitur  in  termino  illius  nccclfe  fuir 
Chriftum  mori  naturaliter. 

Sed  tres  primae  rationes  xqualiter  conclude- 
rent  quod  Chriftus  nunc  ciret  corruptibilis  ficut 
tunc  jquia  nunc  in  Chrifto  eft  matetia  >  &  nun 
Scetioper.  Tem.  XI. 


poteft  priuatio  alterius  forma;  tolli ,  qux  nata  eft 
formaliter  perficerc  materiam  ,  nih  per  prxfcn- 
tiam  fui  contrarij.  Similitcr  in  Chriflo  nuiic 
manent  qualitatcs  coniraria:,  &diucrfitas  par- 
tium  organicarum.  Similiter  magis  cirent  cle- 
menta  in  Chrifto  violentcr  nunc  ,  quaiv.  eraiit, 
quando  crat  in  rerra ;  tum,quia  quodlibct  eft 
nunc  extra  fphacram  fuam  :  tum  ,  quia  motus 
naiuralis  mixti  cft  fccundiimclemcnuim  prardo- 
minans.  Terra  autcm  cft  in  corporibus  noftris 
pcr  przdominium ;  igitur  naturalius  dcbent  cfte 
in  terra. 

Quarta  ratio  non  valet ,  quia  fi  ponatur  qu^d 
aliquod  mixtum  cx  fe  non  tendat  in  noncjfe ,  fed 
folum  fit  corruptibileabcxtrinfeco,  vt  fiaiuum 
fit  tale  ,  vcl  aliquis  lapis ,  eius  non  cft  darc  ali- 
quam  pcriodum  ,  fi  non  habeat  adu  aliquod  ex- 
trinfecum  corruptiuum;  &  fi  corpus  Chrifti  fuif- 
fet  talc.fcmpcr  potuiiTct  durarc.  Modo  autcm  cft 
certa  pcriodus  viuentium  proptcr  hoc,qu6d  con- 
trarium  poteft  vincere  contrarium  tam  intrin- 
fcce  ,  quam  extrinfcce.  Idc6  tcneo  caufam  prio- 
rem ,  quod  fa<5la  vnaparte  gloriofa,vt  anima  :  & 
non  alia  ,  vt  corpore  ,fuit  ncccftc  Chtiftum  cor- 
rumpi 

Contrii,miraculum  vidctur ,  fi  aliqua  pars  cor- 
poris  Chrifti  fluar ;  igitur  non  potuit  corrumpi 
extrinfcce,ncc  intrinlece.  Anteccdens  patct,quia 
qnod  fcmcl  aflumpfit,nunquam  depofuii  :  igitur 
fi  noncflet  iniraculum  nouum,nuIla  pars  flucrct: 
igitur  vidctur  miraculum  fi  aliquid  aftumptum 
poftekfluat. 

Item  ,  C\  aliqua  pars  flueret ,  oporteret  irerum 
afTumere  aliam  partem,  fed  in  prima  airumptione 
fuit  miraculum ;  igitur  &  in  quacunque  noua 
airuraptione. 

Ad  primum  horum  dico  quod  non  eratno- 
uum  miraculum ,  fi  pars  fluerct ,  quia  ex  quo  ibi 
eft  paffiuum  fecundum  fc  approximatum  aftiuo, 
&  fibi  dcrcli(5lum  ,  miraculum  ciret,  fi  non  pate- 
retur.  Ec  eft  intcUigcndum  ,  cjttod  femel  affumpfit, 
numcjuamdimifit,Az  partibus  intcgralibus  ptiiici- 
palibus ,  non  autem  de  partibus  lecundum  mate- 
riam,fed  fccundum  fpeciem;ncquc  detota  natu- 
ra,  fcilicet  humanitatcquia  illain  dimifit  in  tri- 
duo:  alias  non  fuiftct  vetcmortuus. 

Ad  aliud ,  dico  quod  iierum  afTuniere  partcm 
fecundum  materiam  ,  non  fuit  nouum  miracu- 
lum  ;  imo  fi  ifta  virtus  non  agerct  ad  gcneran- 
dum  fibi  partem  nouam  .cffet  nouum  miracu- 
lum.  Et  ciim  dicitur  ,noua  afTumptio  cffct  no- 
uum  miraculum:  dico  quod  non,  quia  eadctn 
vnione  vnitur  totum  Vcrbo ,  &  pattcs  quz  funt 
aliquid  eiu$:igitur  non  eft  roiraculum  fi  per  hoc, 
quod  fit  noua  pars  totius  aiTumpti ,  qux  vniaiur 
Vetbo  de  nouo  inquantum  pars  totius,quia  ficut 
naturaliter  fitpars  primi  afTumpti  ,ficmiraculo 
antiquo  vnitur  Verbo,quia  quidquid  eft  pars  hu- 
ins,eft  pars  totius. 

Et  quomodo  potuit  hoc  fieri  ?Dico  quod  C\ 
rantum  ponitur  intellcftiua in  hominc,difficiIc 
eft  vidcrcquomodo  nutritio  tctminetur  adfub- 
ftantiam  in  alio ,  cum  fit  aggenetatio  ,  quia  tunc 
eadem  virtute,  qua  alimentum  fit  fub  forma  car- 
nisjftatim  animaretur  anima  intellcftiua.quz  in- 
ducereturin  illam  jjartem  ab  alia  virtutcadiua, 
cum  tamen  folum  fit  a  Deo.  Sed  fi  ponatur  quod 
cijm  intellediua  fit  formacorporeitatis  (  quod 
verius  crcdo)per  fc  tcrminus  nutritionis  non  eft 
nifi  compofitum  cx  materia  &  forma  corpo- 
S  s  rcita 


£w«rf  mcio 
efi  cctt»  pt- 
rifdtu  'vi. 
uenTiun)}  »J- 
de  Hc  in 
OxoD  a,{. 


7- 

Ohitait. 


Ke^cnfit. 

b^Htdftmel 
»f[iimplit  Ht» 
dimifit,  cx- 
ponicar. 


^««4  fartet 
icrmiiChri' 
fli  alfurue- 
baniur  f»Qa 
nutrititnt. 


8. 

Deqao4  i. 
II  dj.rbi  de 
fornia  coi» 
poteiutis. 


48i        Lib.lII.  DiftinaioXVI. 


9- 

Ail  arg. 
qu«ft.l. 


Adficmttum, 


X'tr»  perft- 
iHor  ,  fciett' 
tit ,  vel  pra-, 
ductndi  fo- 
tenii». 


Si  crentura 
tffet  nmni^Q- 
tens  effet  per- 
fidiiir  tpf». 


10. 

Jli  tertium. 

Kulla  form» 
toUit  priua- 
titnem  ali»- 
rti.  Pcrmali- 
ter  (celum  di 
ft  eft  etrru- 
fiihile, 
*\n  t.  d.14. 
qi. 


reitatis ,  &  iftc  terminus  non  excedit  agens ,  & 
tunc  coiicomitantcr  cft;  illa  pars  animata,  quia 
pars  totius  ,  &  tunc  finiilc  eft  in  propoHto,  qu6d 
p(*r  fc  tcrminus  eflet  ibi  compolitum  ,  &  forma 
corpoieitatis.  Et  concomitanier  aftumitur  iila 
pars  a  Vcrbo,&  (Ibi  vnitur.quia  pars  totius  ;  noa 
autem  cft  pcr  fc  terminus  illius  nutritionis  caro 
vnita  Vcrbo. 

SCHOLIVM    11 1. 

Ad  fecundum  optime  explicat  quare  omrtifcientis 
commumcahilu  efl  animtChrifHyf^  nanomnipotentia. 
^dfecundum,  tjuod  nulla  fermatollit  formaliter  pri- 
uationem  aliorum,  ne^ue  virtualiter,  nifieoi  contineat 
eminenter.  Vnde  ccelum,  ejuidtjuid  dicat  jirifleteles,in 
fe  corruptibile  efi,fid  non  efl  agens  fufficiens  ad  altera- 
titnem  corruptiuam  ipfius,de  quo  in  i.d.  1 4.^.  i . 

AD  primum  principale ,  dico  qu6d  corpus 
mortuum  cft  propter  pcccatum  ,  hoc  cft 
tatvquam  ex  caufa  dcmcritoria  ,  &  fic  ^uacunfue 
die,(jrc,  hoc  cft.propter  dcmeritum,  morieru,  non 
ficChriftos,&c. 

Ad  aliud ,  nego  hanc  confequcntiam  :  anima 
Chrifti  fuit  omnifciens ,  igitur  omnipotcns.  Et 
cum  dicitur,magis  ,vcl  xqualiscft  fcicntia  po- 
rentijc  producendi.  Dico  quod  loquendo  dc 
rcfpedu,  neutra  eft  pcrfcftior  aliojtamcn  funda- 
mcntum  vniuspotcntis  cft  pcrfcdHus  aHo  ,  fal- 
tem  quantum  ad  hoc  ,  quod  rcquirit  perfcdibile 
pctfeftius  ,  quod  fit  principium  omnium  prudu- 
cibilium,qi4am  principium  cognofccndi  omnium 
cognofcibilium.  Quia  principium  omnium  pro- 
ducibilium  vel  cft  vnum  contentiuum  omnium 
cmincnter,vcl  plurificatumtot  modis,  quotfunt 
produda  formalia  :  &  fi  hoc  fecundo  modo, 
runc  non  poffunt  omnia  elTe  in  eodem  fimul, 
quia  forma:  produfbae  formaliter  repugnant  fibi. 
Si  illaicontinentur  formaliterin  principio  pro- 
dudtiuo  ,  contraria  formalitcrcrunt  fimul  in  co- 
dem  ;  igitur  oportct  qiioi)  fint  in  eodcm  per  a!i- 
qnam  vnam  formam  «quiuocam  propter  diuer- 
fitatem  effedaum  ;  igitur  illud  erit  pcrfcdius 
omni  producibili ,  &  per  confequcn>!  non  potcft 
hoc  conferri  creaturi ,  quia  fic  pcrfedior  clTet 
fe :  8c  ide6  non  potuit  Deus  commnnicareanima 
Chrifti  quod  effet  omnipotens.  Potuit  tamen 
conferrc  quod  efTct  omnilcicns  habitualiter,qnia 
imperfeitius  poteft  cire  principium  cognofccn- 
di ,  vt  fpccies  ;  fcd  non  potcft  imperfedtius  cffe 
principium  produccndi  perfcdius. 

Ad  aliud  ,  ctiin  dicitur  ,  t^uanto  forma,8cc.  Di- 
co  quod  non  potcft  aliqua  formatoUere  priua- 
tionem  altcrius ,  quam  fui  formalitcr ,  licct  pof- 
fct  follcre  eminentcr ,  &  hoc,  fi  matcria  cft  rcce- 
ptiua  illius  formac;ide6  contradidtio  cft ,  quAd 
cxlum  fit  ncccirc  cire  ex  fe.ik  tamcn  qu6d  habcat 
materiameiufdcmrationis  cum  infcrioribusiigi- 
tur  Commentatot  ibidcm  habuit  intcntionem 
Ariftotelis  ,  vt  didtum  eft  prius  *  ,  poncndo  coe- 
lum  fimplex  :fccundum  tamcn  veritatcm  nunc 
cft  ibi  materia  ,  &  idc6  non  eft  ncceftc  eilc ,  ficut 
pofnit  Ariftotcles. 

Diccs  ,  igitur  vel  faltcm  corpus  Chrifti  foret 
ita  incorruptibile  ,  ficut  nunccft  coclum  pcr  ma- 
tcriam.  Dico  quod  non  ,  quia  C\  ccelum  non  ha- 
bet  ptincipium  intrinfecum  corruptionis  ,  nullo 
modo  poteft  cortumpi,  fi  ramcn  habetprinci- 
piura  iutrinfccum ,  quo  poflct  corrumpi  ab  cx- 


trinfecoappioximato,adhuceftin  potentia  tan- 
tum  remota  ad  coriuptionem,quia  nihil  crcatum 
poteft  ipfum  alterare,ad  difpofitioncm  difcon- 
uenientcm  fuac  formz. 

S  CHO  L  I  VM     IV. 

Nonfuit  inpotefiate  anima  Chrifii  non  mori,  poji- 
tit  caufispafftonis  mortalit ,  tjuia  nulla  creatura  patefi 
impedire  aSiionem  caufit  naturalit  dehiie  ApplicatA,nifi 
id  habeat  ex  Dei  priuilegio  ,  tptod  nonfuit  conceffitm 
tjuoad  vitandum  Chrifii  mortem  ,  quia  Dtttt  voUiit 
eamponi  in  efie, 

AD  fecundara  quasftioncm^dico  prim6  quid 
non  fuii  in  poteftate  anima:  Chtifti  nun- 
quam  mori :  fecundo^quod  ncc  tunc  credo  qu6d 
potuitdiutius  manere.incorpore.  Primum  patet, 
quia  ex  inftitutione  diuina,vcl  naturz  fuit,  quod 
cijm  agens ,  &  patiens  funt  approximata  in  debi- 
ta  difpofitioncneceflario  erit  ai5bio,  &  pa(Iio,nifi 
impediantur.  Et  ifta  zdtio  non  fubeft  voluntati 
crcata: ,  quin  aliquid  exccfHuc  cxcedens  pafTum 
in  adliuitatc  poteftipfumalterate  excelllua  dif- 
pofitione  ad  cdntrarium;  igitur  talis  pailio  ve- 
hemcns  in  tantiim  altcrauit  corpus,qu6d  redde- 
baturimproportionatumanimz  :igiturnon  fuit 
fub  potcftatc  eius  tnnc  non  roori ;  &  per  hoc  pa« 
tet  lecundum. 

Contra  illud,animaintclledliua  "i  folo  Deo  eft 
pcrcrearionem  in  corpore;  igitur^  folo  Dco  po- 
teH  fcparari  ,cum  eiufdem  potcntiz  fit  efFcdlum 
deftruere  &  crcare ,  vt  patet  de  creaiione,  &  an- 
nihilatione. 

Item  ,fi  non  fuit  in  poteftate  anima:  Chrifti 
tunc  non  mori,  igitur  fuit  fibi  neceflariutn,  tunc 
igitur  non  fuit  mctitorium. 

Itcm,fi  nullo  modo  fuit  in  poieftate  cius  ,igi- 
tur  illa  mors  fuit  fimplicitcr  violenta;igitur  nul- 
lo  modo  meritoria  ,  quia  fimplicitct  violentum 
nuUo  modo  cft  volitum. 

Ad  primum  horum  conceftb  antccedente, 
quod  anima  fir  a  folo  Deo  immediate  ,  quod  ta- 
mendnbium  eft  *  ,  nego  confcqucntiam.  Ciam 
infettur  quod  a  folo  Deo  feparetur :  negatur, 
quia  ignis  poteft  corrumpere  raixtum  perfe- 
^um  ,  &  tamen  non  poteft  ipfum  produccrc. 
Caufaeft  ifta,quia  ignis  potcft  agerein  vnam  par- 
tem,donec  ducatur  ad  cxccflum,&  improportio- 
nem  tcfpecfbu  altcrius  partis  ,  &  timc  accidit  cor- 
tuptio  mixti.  Scd  non  potcft  fic  altcrare  aliquod 
corpus  ,  vt  ncceftari^  lequatur  animatio  ;  nec  eft 
fimile  dc  annihilatione ,  quia  ibi  nihil  remanct, 
ficut  nec  ante  creationcm. 

Dices  ,  fimilis  ratio  vidctur  efle  vtrobique, 
quia  ignis  potcft  agcrc  ad  dcnudationera  om- 
nium  vfquc  ad  materiam  primam  ,  &  in  materia 
fecundum  fe  cft  fumma  difpofitio  ad  omncm 
formam ;  dico  quod  in  materia  fola  nanquaro 
eft  fumma  difpofitio  neceflitans  ad  formam: 
tum  ,quia  matcria  fecundum  fc  eft  potentia  con- 
tradiftionis  ad  formam  quamcunque  :  igitur  ad 
nullam  eft  fumma  difpofitio  ;  tum,quia  non  po- 
tcft  eiFe  aliqua  difpofitio  necciHtans  vt  Dcus 
agat  ad  hoc  ,qa6d  in  vltimo  inftanti  inducatur 
formajquia  fuppofita  omni  aftionc  caufa:  fccun- 
d«  praeuia  ,  poteft  Dcusnon  agcre  in  inftanti  vl- 
timo  de  potentia  abfoluta.  Imo  crrant  hic  fimul 
theologizantcs  ,  &  philofophantes  ,  tcnentcs 
quod  non  poteft  Dcus  non  induccre  fotmam 

rumin» 


ir. 

AiqMtfl.i. 

Chrifim  nta 
fctuit  nt» 
mori. 


II. 

Obiiai»  j. 


ObitSit  %, 


QbitBit }. 


ibieH.  I. 
*  Dubiu  eft 
iuxta  Phil. 
de  quo  i.j. 
8.q.5.&  4.d, 
4jq*' 


«3- 


Jh  malirt» 

nulU  efi  dif" 
fofiti»  nt- 
cejJftMns  »b- 
feluti  »dfor» 
tuaiu. 


f    7   V     ^    »' 


Qu^ftio  I.  &  1 1. 


48i 


»4- 

AdtbitS.  t. 
Aetrptnti» 
paffionit    ft 
tuit  tjft  ve- 
Uuuari». 


I 


Ai»hit!f.\. 
Pm0o  qua- 
tutdo  vio- 
Unt»,  ^  non 
viottntM. 


Adtrg.t. 

Imim  jui/l. 


16. 

AiftcBiitm. 


CUmtr 
Cbrijti  i» 
tTHtt  fltit 

mirsrithfm. 


I 


furamadifpofitioneprzuia  ,  quam  poteft  agens 
creatum  caufarc :  quia  a  dilpontionc  pracuia  non 
cll  illa  furma  fubftantiaiis ,  fed  tantum  neccf- 
litas  conditionata  concomitantix  ,  fuppofito 
quod  Dcus  coagar.  Vnde  quod  Philofophus  po- 
fuit  dlfpofitioncm  talcm  ,  qua:  cft  lumma  nc- 
ccflitas  ,  qua  pofita  ,  nccclfario  inducitur  for- 
nia  ,  pofuit  folum  proptcr  hoc  principium ,  quia 
pofuit  quod  omnia  agant  cx  ncceflitatc  naturz, 
&  quod  difpolitione  indudla  ab  agcnte  parttcu- 
lari  ,  ex  ncccflitatc  naturae  Dcus  caufat  fuam 
adionem  :&  fi  hoc  principium  negalfet.  ncgaf- 
fet  conclunonem ;  igitur  Thcologi  rcputantesil- 
lud  principium  erroncum ,  conccdcntcs  camen 
conclufionem,  quac  folum  cft  conccdcnda  pro- 
pter  hoc  principium,nec  cheologizant ,  nec  phi- 
lofophantnr. 

Ad  aliud,  conccdo  quod  non  erat  in  porcftacc 
fua  non  mori,&  tamen  fuit  mcritorium,quia  vo- 
litis  naturaliter ,  vel  ncceirario  non  mcremur,  in 
hoc  quod  fum  merc  naturaliter  volita  i  fcd  in 
a6tu  ciicito  mcrcmur ,  quia  illc  eft  mere  volunta- 
rius  ,  hoc  cft  ,  libcr  :  &  licet  volitum  in  fe  fit  nc- 
cedarium  ,  &  quod  aliquis  cafus  nobis  concin- 
gat  ncceflario  ,  adhuc  pofliimus  muhum  mcrc- 
ri  in  ac^u  eiicico  circa  volicum:quia  in  pocc- 
ftafc  noftra  cft  co:nplacerc  in  aducnru,  vcl  non 
complacerc.  Sic  in  poccftatc  Chruti  fuit  com- 
placere  cunc  in  adu  ncccff.:i6  fibi  contingente 
tunc. 

Adaliud  ,dico  quod  vioUntum  Accipicur  du- 
plicicer  :aliquando  enun  opponituc  naturali,ali- 
quando  opponitur  voiuntario.  Primo  modo  fuic 
paflio  Chtiftt  fumme  violcnta:quia  funimc  con- 
tra  inclinationcm  natutalcm,5c  tamen  fuic  meci- 
toria  ,  quia  abfolute  volic » ,  ctfi  contra  inclina^ 
tioncm  naturalcm  ;  fed  violentum,quod  opponi- 
tar  voluntario,non  cft  mcritorium. 

Ad  pnmum  principalc  :dico  qu6d  Chriftus 
aliquando  loquitur  Jc  fc,vr  homo  :  aliquando  vt 
Dcus.  Vndevc  dicit :  e£o ptnam  a»inutm  meam,  ibi 
includitur  virtus  fepatans ,  &  tcrminus.  Vnde 
cum  dic'naT,e^o pono,&c,  dicitur  ego ,  rationc  Vcr- 
bii&  ciam  dicicur,  animam  meam  :  non  vt  Verbum 
Ioquitur,fi:d  vt  homo.  Dicit  ig^uuego  dc  Verbo, 
&  me4m,dc  hominc,  &  ciim  diciiuTiEt  prxceptnm, 
&c.  non  ert  nifi  fccundum  quod  homo.  Et  cum 
dicitur :  Et  iterttm  recipiendi  eam.  Vcrum  eft  ;  nam 
non  cflet  impofllbilc  perfon^,  fcd  forte  impofll- 
bilc  cflcc  anima;.  Vcl  poceft  dici,pono  aniraam,ic- 
ceptando,  &  hakeo  potejlatem  iterum/ufcipiendi  pro 
Vcrbo.vc  vnicum  toti  natura:  humans. 

Ad  aliud  ,  dc  clamore  ^alido  ,  dico  quod  fadta 
rali  pafllonenonpotuit  tuncdiutius  animama- 
ncrc,&  tamcn  potuit  tunc  clamarc,  quia  vcl  cla- 
nior  iUe  crat  cx  nouo  miraculo  ,  vt  declararetur 
quod  cflct  filius  Dci,qui  ita  poflit  in  pundto  mor- 
tis  clamarc,  &  proptcr  hoc  dixit  Ccnturio  :  yere 
filtMt  Dei[erati/le  ;  &  tunc  per  hoc  oftcnderctur 
quod  anima  fuilfet  recomroendata  Dco ,  quia  ad 
litcram  hoc  fuit  vltimum  ,  quoddixit:  Inmantn 
tuoA ,  Domine ,  &c.  &  tunc  potcft  dici  qu6d  Spiri- 
tus  fandbus  operabatur  ad  hanc  voccm.  Vel  po- 
teft  dici  quod  hoc  crat  fadtum  per  antiquum  mi- 
raculum,quod  tunc  dc  nouo  fufpcndcbatur,quia 
pcrpctuum  fuit  miraculum.quamdiu  vixir,  quod 
anima  fuit  glorificata ,  &  gloria  non  rcdundabat 
in  corpus  ,  &  in  illo  tcmporc  emiflionis  vocis 
fufpendebatut  anciquum  miraculum  ,  &  ftatim 
rcdundauit  gloria  in  corpus ,  &  tunc  potuil  cla- 
Scotioper.  Tom.  XI. 


marc  abfquc  nouo  miraculo,&  ftatim  p6ft  rediic 
antiquum  miraculum^fufpcndcndo  gloriam  cor- 
poris,&  tunc  naturaliicr  moricbatur. 

Adaliud.cum  dicitur:  animamagisdomina-  Ad  tertiuin. 
batur  corpori  ,quam  appctitui  fcnlitiuo;  dico  ytTimmgis 
quodverum  cft,quantumad  hoc  quod  corpus  '''""•'»«*'»'«' 
non  potcft  refiftcre  animae ,  quantum  ad  motum   «"""*     ,''"• 
localem,non  tamenquantum  ad  qucmcumquc  finfitiMo,  itl 
motum  in  corporc  ,  quia  quantum  ad  potentiam  ttrfcnt 
vcgctatiuam  totam,  non  tantum  dominatur  ani- 
ma  corpori ,  ficut  appctitui  fcnfitiuo,  quia  appe- 
titus  fenfitiuus  tationalis  cft  pcr  participaiio- 
nem,&  in  hoc  natus  eft  obcdire  anima: ,  potentia 
vero  vcgctatiua  quantum  ad  naturalcm  poten- 
liam  fuam  ,  ncc  eft  rationalis  pet  cirentiam ,  ncc 
pcr  participationcm. 

DISTINCTIO  XVII. 

Qj  iC  S  T  I  o       I. 

Vtrum  in  Chrijiojtnt  dua  ruoluntates? 

Alenr.  i.f.q.l^.m.i.  «rr.i.i  D.Thom.  ^««^- 18.  art.i.  (^ 
hic  f.i.<>rM.Duraad.j.i.Gabr.  f.i.  Saar.  i.p.tcm.i.di^. 
}7.Vafq.  i/.jy.Scot./'»  Oxon.hie  q.vnicm. 

I  R  c  A  hanc  diftindionem  quat-  i. 

ricur  primo :  rirKOT  in  CbriRo  fim  Arg.frimHm. 

dut  zolumatej} 

Qupd  non.  Probatio,quia  tunc 

altcra  voluncas  non  elTcc  domina 
*ui  adns.  Probatio,  quia  voluntas  humana,  vel 
rcgulabacur  a  voluncate  diuina ,  vel  opcrabatuc 
libctc  ?  Si  primo  modo  ,  ita  quod  non  poflit  ali- 
tcr  vcllc  j  igitur  non  eft  domina  fui  adus ,  &  pcr 
confcquens  non  eft  voluntis.  Si  fccundo  modo, 
igitur  potcft  cliccre  aftum  concrarium  voluntaci 
diuina: ,  &  per  confequens  ipfa  cric  non  tedti, 
confcqucns  cft  inconuetiiens. 

Iccm,  in  Chrifto  cft  voluntas  humana  duplex;  Seemiitm. 
voluntas  inquantijm  natura.qua:  naturaliter  vulc 
ca  ,  qiiac  vult ,  &  illa  deccrminatur  ad  commoda 
tantum  ;  voluntaslibcta  ,  qux  poteft  vcllc  iuftc, 
&iniuftc. 

Oppofitum :  Chriftus  habcc  duos  intcllcdVus  ^'>»*'^- 
tantum  ,  igitur  &  tantum  duas  voluntatcs ,  quia 
non  cft  intellcdas  finc  voluntatc ,  nec  c  conita, 
nec  in  Dco  ,  ncc  in  crcacutis. 


Q_V  iE  S  T  I  O        II. 

ytrum  Chrijiia  aliquid  voluitjVel  aliquid 
orauit ,  quod  nonfuitfaSium  / 

Doftores  citati  pro  qoacd.przced. 

SCHOLIVM      I. 

In  ChrlfiefiintdHt  veluntates;patet,^uia  dua  natu- 
Td : definitur  in  6.  Syn.  aSl,^.  8.  &-j.Syn,a£l.y.  &  In 
Later.  Can.  1 2 .  ExpUcat  ejuomodo  veluntas  fiimipo- 
tefi  dupliciter,  &  tjualiter  dicitur  triplicittr  natHralu. 
de  tjHo  in Oxen.hlc num.t. 

D  primam  quzftionem ,  dico  quod  fic:  X, 

quod  declarat  Damafcen.  f.6.qu6d  Chri-  S.efilnti»j. 

ftus  habuit  duas  voluntaces,cx  quo  habuic  ?•")'»»»•'• 
Ss     i,                dius 


484       Lib.lll.  DiftinaioXVIll 


duas  naturas ,  quod  dcclarat  per  iredeciin  ratio- 
ncs  :  &  dcinde  pec  duas  rationes  probat  quod  cx 
Dus  yt'  hisnoii  potiiit  rieri  vna  volontas.  Illud  fcquitur 
11'*a"  '"  cx  aiiiculo  fidci  ,  fecundum  opinionem  liiam, 
qua:  ponic  quod  potcntianon  cit  rcs  alia  ab  ef- 
fcntia,  quia  tunc  contradidtio  cft,  quod  fint  dua: 
natura:,&non  dux  voluntates.  Etiam  efto  quod 
fit  quoddam  pofterius ,  &  quod  dc  potentia  lici 
abfoluta  poflit  natura  eirc  finc  voluntatc ;  tamen 
non  fic  fuic  de  fado ,  quia  talis  natura  non  fuif- 
fet  congrua  ad  aiStus  meltendi.  Non  enim  plus 
mcruicChriftus ,  ailu  Verbi  in  creando  animas 
in  terris,quam  adu  Patris ,  &  Spiritus  fandli :  at- 
tamendicitur  quod  Chriftusmeruit,  non  tameu 
Patcr,&  Spiritus  fanftus. 
j,  Scd  habuirne  aliquo  modo  duas  voluntatcs 

VtluatM  prt  humanas  ?  Dico  quod  communitcr  voluntM  acci- 
quo  [Hfftrnt,  pitur  pro  appeiitu  cum  ratione ;  &  fic  appctitus 
dupliciter  potcft  accipi  pro  appetitu  cum  ratio- 
jie  ,  &  pro  appetitu  fenfitiuo  pro  tanto  ,  quia  eft 
appctitus  racionalispcr  participationem.  Siac- 
cipitur  primo  modo,poteft  aiiquo  modo  conccdi 
cxtendendo  voluntatem  ad  quemcumquc  appeti- 
tum  cum  racionali,qu6d  funt  in  Chrifto  duae  vo- 
luntatcs  humanjE.  Si  accipitur  voluntasproprie, 
tantum  habct  vnam^quia  voluntas  creatafecun- 
dum  poicionem  iuferiorem,&  fuperiorem  eft 
tantum  vnapocentia. 
ViluHttu  tri        Dices,voluntaseft  alia.vt  cftnatura,&  vt  eft 
pliiiter  diei'   libcia.  Dico  quod  fi  loquamur  dc  voluntace  vc 
tnrnmHmlK.   y^j^^^^^  ^  prsfcribcndo  fupcrnaturalia  ,  fic  adhac 
non  cft  nifi  vna  volunras.  Si  accipitur  vt  inclina- 
tio  naruralis.adhuc  noncftaliudi  voluntatepri- 
mo  modojquia  fic  non  eft  adus  cHcicus  ,  fed  vel 
ipfa  voluntas  fecundum  fc,  vel  ipfa  inclinatain 
commoda.  Tertio,  fi  accipitur  vt  clicit  adus  na- 
turales  ,  adhuc  non  cft  nifi  ipfamct  potcntia  :  vt 
inclinacur  ad  adum  eliciendum,  &  idcm  cft  ipfa- 
mct  vc  libera  rcaliter. 
4.  Ad  primum  principalc  ,  concedo  quod  non 

Adarg.  I.  potcft  efrevoluntas  ,  nifi  fit  dominafui  adus  ,  & 
primjequscft.  itacft  domina  voluntas  fui  adus  in  Chrifto,fieut 
in  alio  homine ;  quia  non  aho  modo  caufauit  vo- 
luntasVerbi  volitionem  Chrifti  fccundum  na- 
turam  humanam  ,  quam  totaTnnicas  rcfpe(5lu 
volitionis  mca: ,  quia  permittit  vohintatem  hu- 
manara  ica  libcrc  cliccie  adum  fuum  ,  ficut  pcr- 
mictit  alias  voluntates  elicere  fuum;&,  didium 

♦  Tn  x.tl.ij.    eft  piius  *  quomodo  voluntas  diuina  fc  habeat 

*  37-  adadum  voluntaciscreacas,  vtrum  fit  caufame- 

diata,  vcl  immeJiata? 
Vtrbum  mn       Diccs.Vetbum  dicitur  volcns  volitionc  anima: 
^luJnom^nl   Chrifti,&  Pater  non,  neque  Spiritus  fanaus:igi- 
tnt  chrijiif     tur  faltem  fpecialnjs  fe  habet  ad  iilam  volitio- 
quam  Triiti-    ncm  ,  quam  tota  Trinitas. 

»«'•  Dico  quod  hiceft  prima  propofitio  vera  in 

ifta  materia  :  Verhurn  eft  homo ,  &  ex  hac  eft  ifta 
\exti,Ftlii*»  Dei  eft  rnortUM  (jua  homo  ;  &  Filitu  Dei 
eft  velens  volnmate humana.  Si  igiturprimx  propo- 
fitionis  vcritasnon  requirat  fpecialcm  cfficaciam 
Vcrbi ,  ncc  denominitioncm  ,  ad  hoc  quod  haec 
fit  vcra  yVerbum  efthomo,  x-iec  aliqua  aliarum.qux 
funt  folum  vera:  cx  veritateprimaE;fed  ad  iilam, 
Ferbumtft  homo:  non  cft  aliqua  fpecialis  adlio, 
qua»  non  fit  totius  Trinitatis. 

Quomodo  igitur  dicitur  volens  ?  Dico  qqod 
iicut  Filius  Dci  dicitur  coloratus ,  quia  corpus 
Chtifti  eft  coloratum;  ita  dicitur  volens  quia 
animaficcft  volens,  &  quia  natura  fubfiftit  in 
Veibo ,  idco  fic  denominacur. 


Ad  aliud ,  dico  qu6d  voluntas ,  vt  natnra,non  AdftiSdurii. 
dicitur  principium  dcterminatum  ad  vnum  ,  fcd 
vt  clicicns  adum. 

SCHOLIVM     II. 

u4it  primo  tjuod  ChriBfu  fteundum  appeti/um  in- 
feriorem ,  voluit  ijuttdam,  qu<t  nonfttntfaila,  (fr  ntlttit 
^uacUm,<^Heftintfa£la.Secundo,nihilfa6lMm  efl  conty* 
veile,  vel  noWc  portieniifttf  erioris eitti.  Tertio,  nihil 
eftfaElum  contra  a&um  abftlutum  pertionis  inferioris 
ipjim  ,  alioquin  effent  duo  aEiu»  centrarijftmul  in  eius 
voluntate.  ^uarto,  explicatur  optime  ^uemedo  eratio 
Chrifti,\?3.itx  fi  poflibilceft,**<»W/M*/?. 

AD  qaa:ftionem  aliam  ,dicitur  qu6d  multa  f* 

voluit  Chriftus ,  &  orauit,  de  quo  non  eft  **/»^"»  *• 
exauditus  in  repetita  proprer  illud  Matth.ij.  ?"'>"""*• 
Pater  ft  pojfibile  eft ,  tranfeat  a  me  calix  ifte.  Dico 
tamen  quod  loquendo  de  voluntate  diuina  bc- 
neplaciti ,  fic  omnia  fiebant,licct  non  omnia, 
qux  voiuit  voluntate  figni ,  vcl  voluntatc  ante- 
cedentc.     Sed  de  voluntate  Chrifti  diftinguo,  chriflut  ap. 

primo  ,  quo  ad  appctitum  fcnfitiuum  dico  quod  t">'>'  f">^' 
1  1    •  .1  /-       tiuo  vtluit 

mulca  voluit  ,  quae  non  crant  impleta ,  vt  fu-  ,  j 
gere  pallioncs ,  &  bona  commoda  ilh  naturac.  faa»  non 
Nifi  ponatur  quod  appetitus  fcnfitiuus  in  co  ficnt. 
magis  inclinabacurad  obcdicndum  appctitui  re- 
gulato  ratione ,  quam  ad  fugiendum  nociuum 
fibi  ,  quod  non  vicicfur  probabilc,  remancnte 
iiatura  appetitus  fenfitiui.  Si  loquamur  dc  vo- 
luntate  Chrifti  vcnatura,fic  non  habuic  a£tam 
clicicum ,  fcdfoiuminclinationem  inbonacom- 
moda ,  &  fic  multa  noluic  Chriftus ,  qua:  tamen 
euenicbant  ;  quia  inclinatio  naturalis  fuit  in 
Chrifto  ad  bonum  (r^perfonaejcuius  crat  ma- 
ximus  appciicus  proprcr  hoc ,  qq6d  per  natu- 
ram  maxima  bona  conueniebant  tali  nacurz :  igi- 
tur  contra  talem  inclinationcm  naturalem  mul- 
ta  contingcbant. 

Loquendo  de  voluntate  ,  vt  libera :  diftinguo         g, 
deportione  fuperiori ,  &inferiori.  Dc  portione  fyiJquid 
fuperiori  quantum  ad  atftum  elicirum  ,  fimplici-  '"»'>'»*  chri- 
tcr  voluirpafrionem,&omnia,qua:  voluit,  erant  •^*'  t'"'*"''* 

1  '^  X  ,      .1  .1      I  r  1      V         t    •  j   /uperlort,f*- 

implcta,ita  quod  nihil  abfolute  noluit ,  quod  ^„^  ^^;^^^ 
palTus  eft  ;  quia  quidquid  voluic  cota  Trinitas,  noluit  inf*- 
voluit  Chriftus  quantiim  ad  portioncm  fupetio-  Sum. 
rcm  voluntatis  humans.   Si  autem  loquamur  dc 
portione  inferiori,  ficut  dcpottionc  fuperiori, 
multa  noluit  nolitionc  conditionata ,  hoc  cft ,  fi 
polTcnt  aliter  fieri.  Sic  fecundum  portionem  in- 
feriorem  adhuc  nihil  fimplicitcr  nolnit ,  quod 
cuenit  :  quia  portio  fuperior  rationii  arguebat 
quod  quidliber  ,  quod  fibi  conringebat  ,  eflct 
fimpliciter  volcndum  ;  igitur  inferior  portio  ra- 
tionis  non  arguebat  quod  aliquid  corum  cflct 
fimpliciter  nolendum.    Idc6  fccundum  portio-  KihU  tortio- 
ncm  infcriorcm  voluntatis  nihiI,quod  cucnic-  tuinftriori 
bat ,  fimplicitcr  noluit :  fed  aliqua  non  voluit,  '^''""S^^X 
quia  portio  infcnor  rationis  illa  non  conlidc-  quodtumit. 
rauit ,  tamcn  fi  potuiirct  aliccr  fieri ,  illud  non 
voluiiTet. 

Quid  igitur  de  oratione  ?  Vidctur  quibufdara  7. 

pro  auftoritate  priiis  pofita,qu6d  aliquid  orauit,  Oratio  Chri. 
quod  non  fuic  implctum.    Dico  tamcn  qu6d  ni-   '^'  :  P*ttr  fi 
hilorauit  Chtiftus,quin  fimpliciter  fuitimple-  fP''*' &'• 
tum.  Vnde  loann.  17.  orauit  pro  ai[ciputiSy& 
cxauditus  fuit.Etiam  rogauitproLazaro,  &  fuit 
cxauditus  :fcd  quod  diciiur  Matth.i^.  illud  non 
ligat,qu6d  tet  orauit.  Prini6  dixit :  Sifoffil^ile  eft, 

tranft4t 


I  .' 


Qu^ftio  I. 


485 


Injfruxit 
Chrijlm  quo 
modo  OT»n 
dnm  tfl. 


M 


Mfg.l. 


Setunium. 


Ttrtium. 


trdnfeAt  a  me  calix  ijie,/id  nenficut  ego  velo,fidficut 
tM.  1'iimum  rogauic  volitionc  conditionaca.  Se- 
cundum  Yolitione  abloluta,&  in  hoc  infotmabat 
nos,qu6d  debcmus  pctcce  commodum  volitionc 
conditionata  ,  &  debcmus  petcre  velle  Dci  im- 
pleri  voluione  abfolura.  Secundo  orauit,dicens: 
Paterfi Hon  potefi  fieri ,  vt  tranfiat  ,  nifi  bibam  :fiat 
'  volumoi  tua.  Idc6  quod  petiit  primo  fub  con- 
ditionc  non  rccitauit ,  nec  nos  dcbemus  in  oran- 
do  recitare  quod  volumus  volitione  conditio- 
nata  ,  fcd  quod  debcmus  velle  volitione  abfo- 
luta.  Tertio  orauit  eandcm  fcrmoncm ,  hoc  cft, 
hunc  fcrmonem.  Et  idco  dico  qu6d  vniuerfaliter 
fuit  eius  oratio  exauditain  re  petita. 

DISTINCTIO  XVIII. 

Qv  iE  S  T  I  O       I. 

Vtrum  Chrijiiu  meruitinfrimo  injianti 
fua  conceftionu .-? 

Alenf.  yp.<i  U.  m.i  art.it.  D.Thom.  i.f>.q«*/l  19.  «rt.i. 
(jyhieq.i  .«rf  .x.D.Bonaaenc.ar/.  l  .qutfi.i.KichatA  art.  i, 
j«</>.x.Durand.j.i.Gabr  f.i.  Suat.j.^./oOT.  i.rf.j? /*<?,}. 
(^  d.\\  .Vafq.  d.-j^.  6*  7  J  •  Ha:c  qaxftio  huc  traaflaca cft 
cx  Oxonicall. 

I  R  c  A  diftindionem  decimam 
odlauam  quzriiur :  Vtrim  Cbrinm 
rneruit  in  primo  inftanti  conceptionis 
fua-i 

Videtur  quod  non  ,  quia  tunc 
non  potuit  peccare|,  ergo  ncc  mercri.  Antecc- 
dens  patet  difi.  \i,  quod  Chriftus  peccare  non 
potuit.  Probatio  confequcntis ,  quia  voluntas 
cxiftens  in  tcrmino,non  poteft  mcrcti^quia  opor- 
tcc  merentem  diftarc  ab  inftanti ,  vcl  tcrmino 
pracmiationis ,  aliter  enim  Beati  mercri  poiTcnr, 
quod  fiilfuin  eft  :  fcd  voluntas  Chrifti  fuit  in  rcr- 
mino ,  quia  tunc  beata  fuit :  crgo  ,  &c.  Pcccare 
cnim  &  mcrcri  funt  voluntatis  ,  vt  a  cermino 
diftancis. 

Sccund6  fic  :  fruitio  &  meritum  non  ftant 
fimnl  in  eodcmjfed  in  primo  inftanticonccptio- 
nis  fuit  beatus.  Probacio  antccedcntis,  quia  frui- 
rio  &  mcricum  vel  funt  duuadus  ,  vel  vnus.  Si 
duo ,  non  poftiint  eirc  fimul  in  eadem  potentia, 
quia  refpeftu  eiufdcm  obiedi  non  pofTuntin  ea- 
dem  potcntia  efle  duo  a6lus ,  quoruin  vnus  fit  in 
funmio  ,&:  alius  non  ,quia  primus  adzquat  to~ 
tam  capacitatcm  potcntix.  Item  non  funt  idcm, 
quia  ac^us  meriti  cft  contingens ,  &contingen- 
tcT  e!icitus,&  poteft  non  clici ,  fed  adlus  ftuitio- 
nis  cft  fempet  ftans ,  &  neceirarJus,&  non  potcft 
non  clici,quia  aliter  poflct  cfrc  non  beatus,quod 
eft  inconueniens. 

Tcrtio  fic:  prxmium  exccdit  meritum  ,  quia 
mciitum  ordinatur  ad  praimium,  ficut  ad  fincm; 
fcd  acln ,  quo  Chriftus  fruebatur ,  non  potcft 
cfte  mclior  in  crcaturis  ;  ergo  pcr  ipfum  non  mc- 
rcbarur. 

Qu^rto  fic ,  quia  omne  quod  cft ,  quando  cft, 
neccllceft  erte  :  crgo  nullus  adus,quando  cft.eft 
contingenSjVt  cft  in  potentia,  qua:  eft  prior  adu, 
&  poteft  illum  eliccrc  ,  &  non  eliccre  :  fcd  f\.  in 
primo  inftanti  meruit,non  pracceflit  voluncas 
a^um  illum  ;  crgo  non  fuit  contingens  huiuf- 
niodi  a6lus,&  pcr  confequens  nec  meiitotius,  & 
Scotioper,  Tom,  XI. 


per  idem  probatur  quod  Angelus  non  peccauic 
in  primo  inft.inti  fua;  crcationis. 

Prxtctca,  quando  funt  dux  mutaciones  ,  qua-  Sj"'«ww. 
rum  vna  prsfupponit  aliam  ,  &  terminus  pra:- 
fupponit  tcrminum  ,  &  c  conuerfo  :  etgo  termi- 
nus  mcriti  przfupponic  cerminum  creacionisj 
ergo  Chriftus  primo  fuic  conceptus  &  formatus, 
quam  meruir. 

Prasccrea  ,  fi  Chriftns  potuit  mereri  in  pri-  Sixtum. 
moinftanci,  Angelus  potuit  peccate  in  primo 
inftanti  crcationis  ,  quod  fallum  eft.  Confe- 
qucntia  patet  ,  quia  cadcm  mcnfura  menfura- 
tut  merirum  ,  &  pcccatum.  Falfitas  confequcn- 
tis  probatur  primo  fic.quia  fi  Angelus  potuit 
peccarc  in  pritno  inftanii ,  tunc  Deuscllet  caufa 
mali ,  &  peccati  ;  quia  quidquid  conucnit  cflfe- 
6lui  aprimo  inftanci  fusE  crcacionis,  &  fui  ej/e, 
conuenic  fibi  ^  Deo.  Confirmatut  hoc  per  An-  Confirmit tie. 
felmum  de  Cafu  diaboli ,  vbi  dicitur  cx  intcn- 
tione  ,  quod  Angelusnonpotcft  habcieprimum 
velle  a  fc,  quia  omnc  moucns  fe  ,  piius  vult  mo- 
ucre  fc  ,qukm  moueat ;  ergo  li  Angelus  vultali- 
quid  inprimo  inftanti,  ita  quod  illud  fit  ab  ipfo; 
crgo  prius  vult  fe  velle  illud ,  &  ita  non  eft  pri- 
mam  velU.  Et  itcrumfalfitasconfcqucntispro-  jtU*  etnfir' 
batur  fecundo 'fic :  In  priiTio  inftanti  fuic  motus  *"»"'»• 
naturalis  redtus  ,  qui  prarceflit  motum  liberum 
falrem  natura  ;  fed  motus  naturalis  reftus  non 
compatitur  fccura  motum  inordinatum  libe- 
rum ;  ergo  non  potuit  Angelus  in  primo  inftanti 
pcccarc. 

Contrijin  primo  inftanti ,  in  quo  fuit  viator,  3  • 

habuit  principium  mcrendi ,  fcilicct  gratiam ,  &   ^*""  *' 
non  fuit  impeditus ;  ■rrgo,  &c.  Confirmatur  per  '^"^' 
Auguftinum  6.  de  Tnn.  cap.  i .  fi  ignis  fuiftct  ab 
a:terno,fpIendot  fuiffct  coacuus  ,ita  quod  in  pri- 
mo  inftanti ,  in  quo  fuic  ignis ,  fplcndor  difFun- 
debatur  ,  &  caufabatur  ab  eo;  ergo  fimilitcr  in 
primoinftanci,inquofuit  voluntas  Chrifti.  Et  CtnJitmt* 
hoc  cft  fic  arguere,&  planius.  Ad  aftum  mcrito     '«^"*- 
rium  fufftcic  potentia,  qua:  poteft  mcreri ,  &  dif- 
pofitio  gratuita  in  potcntia  ,  cuiufmodi  cft  gra- 
ria  ,  &  pracfentiaobicdi  per  intcllcclum ,  &  vfus 
potcntix  circa  illud.Omnia  ifta  fucrunt  in  Chri-    Dc  hoc  vide 
rto  priiuo  inftanti  jgiatia  ^obicdum  apprchcn-    ^•''•J-q-»' 
fum,&  vfus  potcntia.  De  duobus  certum  eft; 
de  terrio,  quod  potentia  poteft  vti  gratia  clicicn- 
doaclum,  patet  fecundum  Auguftinumcitatum. 
SplendorgenittutA  igneejfet  aterMUi.fi  ignu  ejfet  tter- 
nui  :  ergo  rcs  &  operatio  fua  poirunt  fimul  cfte 
pro  quocumque  inftanci. 

SCHOLIVM      I. 

Ponit  prirne  defiriptionem  meriti.  Secundo ,  Chri- 
ftum  meruiffeper  aiium  voluntatii,  (^  ex  affeSIione  iu- 
fiitid,non  comtntdi ;  &  explicat  has  ajfe£liones.  de  tjuo 
in  Oxon,i.d.6.<jHafi.i.  Tertiot^ornodo  Cbrifitti[<piitf 
fitit fiiundiim  corput  viator)potuit  alicjtta  velle  contra 
affe£lionem  commodi;<ju»d  alif  Beati  necjueunt.  6^M4r- 
tOytjuod  meruitper  a^tu  portionis  inferioris ,  id  efi,<jui 
fitnt  circaea ,  ^uafitnt  adfintm,  de  ejMibiufupra  difi. 
ii,&  i,difi.i^, 

INiftaqo3Efticneprim6videndumeft  quomo-  ^, 
do  Chriftus  mcruit  JDifficilc  tamen  videtur 
poftc  faluari  quod  mcruit ,  cum  fuerit  bcatus, 
&  perfedioni  coniundus.  Si  enim  fccundum 
voluntatcm  in  primo  inftanti,  vel  in  aliquo  alio 
pofiet  mcreti ,  vidctur  quod  alij  polTent  mereri 
Ss     3  in 


486       Lib.lll.  Diftinaio  X  V 1 1 1. 


Mtriti  it- 
fcrtflio. 


Kttdix  meritl 
in  que  ein- 
fiflit. 


jlJfelHt  eem- 
modi  (^  tU' 
fitti*. 


6. 

Modm  quo 
Cbriflm  fo- 
tHit  mertri. 


in  infinitura  ,  Sc  ita  coruni  pra:mium  nunquam 
fuam  pcifedlionem  habcrct. 

Sed  tamen  in  piimis  vidcndum  quid  fit  meri- 
tum.  Bi  dico  qaod  meritum  efi  alicjuid  aceeptum, 
vel  acceptandnm  in  alio,  pro  quo  ab  aeceptame  eft  ali- 
ijuid  retribuendum  illi,  in  cjuo  aliquid  acceptatur,quaji 
debitum  illipropo  merite  ,  vel  alteri,  pro  que  meruit. 
Et  tunc  mcritum  fempcr  dicit  adum, qui  cft  in 
poteftate  ilUus  ,  cui  fit  rctributto,  &  boc  cft  cer- 
tum  quando  altquis  meretur  fibi  ipfi  ;  fed  quan- 
do  vnus  meretur  altcri  pcr  orationcs  ,  vcl  alias 
afflidioncs  acceptas  Deo  ,  quamuis  ifta  fint  in 
poteftate  facientis  ,  non  tamen  in  poteftate  il- 
lius,  pro  quo  facit.  Sic  crgo  tncritufn  dicit  for- 
maliterordincm  alicuius  opcris  laadabilis  inme- 
rente  ad  acccptantcm  ,  quod  scccptans  acccptat 
vt  retribuat  ci  pro  quo  acccptatur.  Ex  hoc  ar- 
guitur  quod  viius  pro  alio  poteftmercri.  Quia 
tamcn  nihil  in  Deo  eft  acccptandum  >  quod  non 
cft  acccptatutp  ,  idco  in  mcriti  dcfcriptione  non 
oportet  addcrc  acceptandum  in  ordine  ad  Deum. 
Dcus  igitur  acccptans  bonum  futim  ,  vel  bonum 
velle  alicuius  ,  retribnit  ,fcilieet  volenti,  fi  indi- 
gcat.  Si  tamcn  fit  ita  perfcdus ,  qu6d  non  indi- 
get  psrfcdionc,  ficut  Chriftus,retribuit  altcri, 
pro  quo  merctur. 

Tunc  ad  propofitum  loquendo  de  merito, 
prout  confiftit  in  bono  velle  voluntatis.  Dico 
qu6d  Chriftus  mcruit  nobis ,  &  hoc  potcft  ex- 
poni  vno  modo  fic :  Radix  omnis  meriti,loqucn- 
do  propric  de  merito  ,  confiftit  in  affcdione  iu- 
ftitia;  voluntatis  ,non  autem  in  affedlionc  com- 
modi.  Hoc  parct ,  quia  primum  obiedum  ,  circa 
quod  aliquis  mcretur  prim6,eftipfe  Deiis,fe- 
cundum  quod  affcdione  iuftitiae  vult  Deo  bo- 
num  ,ytefie,Sc  bene  ep  ,  fcilicct  iuftum ,  &  fa- 
picntem.  Scd  affcdlio  commodi  rcfpicit  pro- 
priumbonum,&  idc6mcritumnonconfiftitpri- 
mo  in  afFcftionc  iuftiti*  ,  vt  ordinat ,  &  modc- 
ratur  affcftioncm  commodi  circa  bonum  pro- 
prium.Sed  ficut  demeritom  primuin  Angclorum 
fuit  inordinatusmotus.&dcfiderium  beatitudi- 
nis  citra  Dcumjita  mcritum  eft  ordinarus  motus 
circa  Dcum  volcndo  fibi  bonum,&  volcndo  cum 
dcbitis  circumftantiis  fibi  coniungi  ipfum  in  fe, 
&  in  aliis.  Et  ide6  velle  affedionc  commodi ,  fi 
non  ordinetur  ,  &  modcretut  affedione  iuftitiar, 
eft  dcmeritum.  (}ma.  immoderatus  afFedlionc  iu- 
ftitia;  non  merctur  fecundum  qu6d  prsuenit  af- 
fciftioncm  iuftitiac,  &  ide6  in  affc<Sionc  commo- 
di ,  nifi  rcferatur  ad  vltimum  finem  afFc(flione  iu- 
ftitix,nori  confiftit  meritum,  Sed  alij  Beati  ik 
Chrifto  ,  quia  fecundum  totam  voluntatcm  con- 
iundi  funt  Deo  affedione  iyftitia:  pcrfc<fli(IIme, 
ctiam  habcnt  fimiliter  commodum  fibi ,  quod 
anpetitut  affcftionc  commodi ,  fcilicct  coninnT 
(flioncm  cum  fummo  bono :  idc6  non  pofTunt 
haberc  a^fbum  oppofitumaffeftioni  cotnmodi,  vc 
libere  vclint  quod  non  fit  cis  commodurn  afFe- 
ftionccommodi.  Nullura  cnim  cft  obiedura  in 
patria ,  qnod  fit  incoinmodiim  cis  ,  vt  podlnt  id 
vellc,  quod  afFcdione  commodi  nolunt. 

Scd  Chriftus ,  quia  fccundum  aliquid  fuit  via- 
tor ,  &  paffibilis,  fecundum  virtutem  fenfitiuam, 
&  portioncm  infcriorem  voluntatis  ,  idc6  ha- 
buit  multaobicdta  fibi  pra:fcntata  fcnfibus,& 
portione  infcriori ,  circa  qui  potuit  libere  vtlle 
aliquid  citra  afFeftionem  commodi ,  qus  fcmper 
cft  ad  conucniens  illi,  cuius  cft ;  idco  ieiunando, 
vigilando ,  oraqdo  ,  &  in  multis  talibus  meruir, 


vcl  cxcrccndo  huiufmodi  extcrius,vel  interlijs 
volendo  talia proptcr  Dcum  exercere. 

Tunc  dico  quamuis  Angcli  habeant  bonas 
operationes  circa  nos  ,  vel  alij  Bcat j,  quia  tamen 
iili  adus  funt  inclufi  in  bcatitudinc  iftorum,hoc 
eft  rationc  bcatitudinis  ,  &ex  cius  plenitudinis 
collatione  nobis  obligantur  k  Deo,poteft  dici 
qu6dipfi  non  mercnturjfcd  huiufmodi  opcra- 
tioncs  Chrifti  non  induduntur  in  fua  beatitudi- 
ne,  idco  per  iftos  aftus  mcruir.Quia  quantijm  ad 
talcs  aftus  fuit  viator,non  comprehenfor  ,ita 
quod  radicaliter  includantur  in  beatitudinc  fua. 

Sccundum  igitur  iftam  viam ,  Chriftus  mcruic 
fccundum  portioncm  inferiorcm,fed  non  fecun- 
dum  omncs  adlus  portionisinferioris,  fed  fccun- 
dijm  illos ,  qui  contrariantur  afFedioni  commo- 
di,&  idcoponitur  meritum  Chrifti  eommuniter 
in  paflionibus. 

Si  t^on  placet  iftavia,qu6d  meruit  iftis  nGti- 
bus  partis  fenfitiux  imperatis  i  voluntate  fecnn- 
dum  primam  opinioncm  ,  ita  qu6d  non  potuic 
fccundiam  partem  intellcdiuam :  tunc  poicfl  di- 
ci  qu6d  quantiim  ad  omnes  a<5lus  portionis  infe- 
rioris  potuit  mereri ,  dico  de  his  adibus,  qui  re- 
fpiciunt  ea ,  qux  (unt  ad  finem.  Sed  quomodo? 
Dico  qu6d,ctfi  portio  fuperior  fuit  perfcftc  con- 
iun^a  Dco  fccundiim  adum  bcatificum ,  fuit  ta- 
men  eadcra  voluntas  pafllbilis  fecundum  portio- 
nem  infcriorem,  quia  vt  fic,fuit  viatrix,&  potuic 
pcr  confequens  mcrcri. 

Scd  contra :  illud  quod  eft  in  cermino  fimpli- 
citer,  non  potcft  mereri ;  fed  portio  inferior  fuit 
firaplicitcr  in  terraino  ,  quia  non  potuit  habcre 
adtum  inordinatum  circa  aliquid  ad  fincm  ;  ergo 
fuit  qnicta,  &  beata  quantum  potuit,quianon 
cft  ipfius ,  vt  portio  infcrior ,  habcrc  a£tum  circa 
obied^um  xternum  immediatc  ,  fed  circa  alia  or- 
dinata  in  illud  obiedtum. 

Prxterea,  ficut  meritum  in  nobis  refpicit  par- 
cem  intellediuam,fic  in  Chrifto;  fed  in  nobis 
non  eft  meritum  in  portionc  inferiori  comple- 
te,ficat  nec  pcccatum ; ergo  Chriftus  non  po- 
ccft  mereri  fccundiim  portioncm  infcriorcm  tan- 
cum  ,  nifi  mereatur  fecundiim  porcionem  fupe- 
riorcra. 

Ad  primum,  cijm  dicitur  quod  portio  infcrior 
fuit  in  tctraino ,  &  ide6  non  potuit  mereri.  Dico 
quod  cfte  in  cermino  cft  duplicitcr  ;  vno  modo 
quantum  ad  afFcdlionem  iuftitiac" ;  alio  modo 
quantttmad  afFedioncm  comraodi.  Primomo- 
"do  inferior  portio  coniungebatur  Dco  pcrfeitc, 
ita  qu6d  affeiflione  iuftitias  non  potuit  velle  nifi 
ordinatum  &  iuftum,&  idc6  non  potuit  peccare. 
Scd  tamcn  non  fuit  fccundum  portionem  infc- 
riorcm  in  tcrmino  fic,  quod  habuerit  impaUibi- 
litatem  ,  quia  ncc  tunc  omnc  quod  potuit  habe- 
re ,  habuit  fccundijm  afFcdioncm  commodi,quia 
non  habuit  commodum  coniundtum  ,  quantum 
potiiit  coniungijficut  eftin  Bcatis  fimpliciter,& 
in  Chrifto  raod6  cxiftcntc  in  patria.  Quia  igitur 
fic  fuit ,  potuit  aliquid  pati  contra  afFcdionera 
coraraodi ,  quod  taracn  acceptauit,  &  ita  mercri. 
Fuit  igirurin  tcrmino  fccundum  aftedioncm  iu- 
ftitia: ,  licct  non  fccundum  affcftioncm  commo- 
di,&  portio  inferior  mcruit  cliciendo  circa  crea- 
turas,  vt  diligcndo  matrcm  ,  &  alios  bonos  in 
Deum,,  &  malos  propter  Deum.  Idc6  quando 
dicitur  qii6d  fuit  in  termino  fecundum  portio- 
nem  infeiiorem,fi  intcUigatur  orrfni  modo  i« 
termino^  fiilfum  cft. 

SCHO 


Cur  Angeli, 
(^S»n9i  non 
merentur. 


Chriflm  me- 
ruit  ftcHfliitm 
portionem 
ittftrierem. 


7' 

ObieSio  i. 


$ttund». 


8. 

Re^.  mdfri- 
mam :  ejf*  in 
termino  ftat 
dupliciter. 


Mtruit  per 

a9m  boHot 
eirc»  ttUa  li 
Deo, 


V    'sr    '»••*■*'**• 


Qu^ftio  I. 


487 


Ai  fecHniim 

tbieS. 


Chrlfiite  an 
tneruit  »(tH 
heatific*. 


JtBitt  betUt- 
rum  «n  p»f- 
fent  ejfe  me- 
riterij  licil 
d*  fnSo  rton 
ftnt. 


10. 


Chrifim  »Su 
beatifico  me- 
reripotmt.nS 
</y  be»ti. 


S  C  H  O  L  I  V  M     II. 

Nen  repHtat  imprabablle  Chriftum  meruijfe  4^»- 
bjulfeattfiei*,  ^Htn/unt  UudabileSy&  elicienifuit  vi*^ 
torylicetfiierit  incermi>io,^iioad  itnpeccabilicatfm,feH 
(  vt  lo^nitnr  Du£ler )  qiiead  ejfiilionem  iufliti*.  Se- 
cundo  ,  in  nobu  rneritttm  eft  fecundtim  portionem  fupe- 
riorem.  Ita  Altif.lib. i.Summ.  trail.  i .  cap.j.  Gahriel 
hici}uafi.vnic.art.i.Maior.qHa/i.i.  Holckpt  &  jilm. 
htc.  Capreol.ejuafi.  i  .dicens  fuiffe  fententtam  D.  Thom. 
hic.  Pitigiants hic ,  art.i.&  Fab.d.^^. relfondent ar- 
£umentti  Vafq. \.x. difi.  114.  contra  Scotnm ,  ^uatemu 
ait  acceptaiiofiem  ejfe  rationem  completiuam  meriti,  & 
merito  reprehendunt  immodefiam  eiiu  cenfwam.  Do- 
iior  nihil  ajferit  de  merito per a£iM  beatifices  ,fed  tan- 
tkm  tjuod  hoc petefl dici ,  quod  tamcn(»«^wV  )  valdc 
difEcilc  videtur.  Admittit  conficjuenter  fruitionem 
^uatenHi  tendel/at  in  alia  relucentia  in  Verbo ,  vt  in 
Matrem  &  alies,fuijfe  merttoriam :  &  hoc  mintti  ha- 
bet  difficultatis. 

PRopter  fecundum  argumentam  poteft  dici 
alia  tertia  via,  quod  Chriftus  mcruit  etiam 
fecundum  portioncm  fuperiorcm ,  &  fccundum 
omnem  aftum  eius.  Hoc  tamcn  eft  diffieile  tc- 
nere  ,  propter  alios  Sandos ,  qui  runc  vidcntur 
pofle  metcri  infinitum.  Hoc  tamen  dico,&  pro- 
bo  ,  quia  oranis  adlus  alicuiuj,  qui  acceptatur  i 
Deo  tanquam  adus  bonus  &'  laudabilis,  pro  quo 
Dcus  vult  aliquid  retribuerc  illi ,  cuius  adum 
acceptat ,  vel  alteri ,  pro  quo  fic  acceptatur ,  eft 
mcritotius :  huiufmodi  cft  omnis  aflus  Chrifti 
fecundum  naturam  humanam ,  ctiam  a6^us  bcati- 
ficos,  quo  fccundum  portioncm  fupcriorem  frui- 
tur  Dco ;  quia  perfona  illa  fecundura  omncm 
conditioncm  fui  non  fuit  fimplicitcr  in  tcrmi- 
no.  Idco  potuit  Dcus  omnem  aflum  creatom 
illius  pcrfonae  acceptare  tanquam  dignum  retri- 
butione  alicuius  boni  pro  co  illi  perfonac  ,fi  in- 
diguiflet ,  vel  alteri ,  fcilicct  nobis ,  pro  quibus 
meruit.  Et  hoc  tcnendo  ,  oportei  diccrc  quod  fi 
aiflus  beatificusChrifti  fccundijm  portioncm  fu- 
pcriorcm  fuit  mcritorius  ,  quod  non  includit 
contradiilioncm  qiiare  adlus  b(.atificus  Michae- 
lis  ,  vel  altcrius  Sandli  non  pofiet  acccptari  tan- 
quam  aliquiddignum  rctribntione  ,quod  retri- 
butum  cffct  dacura  pioptcr  mcritum  ,  fcilicet 
vt  daret  aliqoid  Michacli  propter  metitorium 
adlum  cuftodia:  ,quem  cxcrcet ;  tamen  de  fado 
non  ficacceptat  Dcus  adum  illum,  quia  pcrfona 
illacft  totaliter  cxrra  ftatum  merendi  fccuudum 
totum  fui;non  fic  Chriftus.fcd  fccundum  aliquid 
fuit  in  ftatu  viatoris,  &  proptet  hocomnis  zOias 
illius  perfona:  creatos  fuit  acccptus ,  &  mcrito- 
tius  illis.pro  quibus  oft"ercbatur  Deo. 

Sed  quomodo  fuit  hoc  poflibile  ,  ex  qtro  fuit 
cxtra  viam  fccondinTi  portionem  fupcriorera? 
Non  vidctur  quod  fccundum  illam  plus  pofllt 
mcreri,  quim  Bearos  alius  in  patria. 

Refpondeo ,  quod  ficut  metitum  non  confiftit 
folum  in  aftu  ,  fed  in  conditionibus  aliquo  mo- 
do  perfonae  clicientis  ,  ficacccptio  dioina  non 
folum  rcfpicit  aftum ,  fed  conditiones  accidcn- 
tales  foppofiti  clicicntis.  Exemplum  ,  aliquis 
offendit  me  modo  ;  duo  vcniunt ,  &  rogant  vc- 
niam  pro  offcnfa  tcrtij  oftcndentis  ,pono  quod 
vtetqoc  fupplicando  iquc  gratiose  ,&  xquc  af- 
feftuose  rogct ,  &  quod  fint  xquc  pulchri ,  tan- 
tiim  quod  vnus  fit  inimicus  ,&  alius  non  ;  ro- 
gatio  eft  caufa  quarc  dimitio  oft^iyifara  >  formali- 


ter  loquendo ;  tamen  alia  potcftcflc  accidcnta- 
lis  conditio  fuppofiti  ,  qoare  citius  ,  &  magis 
dimitiam  eftenfam  propter  rogaiioncm  vnios, 
quam  altcrios  ,  vt  quiacft  amicus  ,  vel  aliquid 
talc ;  &  ideo  fupplicatio  cft  caufa  prscipua  qua- 
rc  ofFenfam  dimitto.  Sic  accidcntalis  condi- 
tio  ,  fcilicct  quod  perfona  fit  extra  tcrminum 
fimpliciter  ,  &  viaior ,  cft  caufa  quarc  adus  cios 
cft  mctitorius  ,  quarauis  fit  beatificus  ;  non  al- 
tcrius ,  fciticet  Angeli ,  vel  anims  Petri ;  &  ma- 
xime  cum  talcs  dependcant  a  libcrtate  dmina  ac- 
ccptante  vnura  a£tom,non  alium  ;  tamen  non  cft 
contradidio  ,  fi  vtcrqoc  acceptetur ,  &  fit  meri- 
torios  fecundum  viam  iftam  ;  quod  tamcn  diffi- 
cilevidctur. 

Sed  tunc  vltrk  poteft  efTc  dubium  ,  an  fruitio 
tefpeda  Vcrbi  in  fc  fit  mcriiorius  aftus ,  vt  tcn- 
dit  in  alia  obieda  rcluccntia  in  Vcibo ,  fcilicet 
vt  dilcxit  Matrcm  vifam  in  Vcrboj  &  aliquos 
elcdos  vifos  in  Deo,  &  inimicos  proptcr  Dcura; 
£t  pofTct  dici  quod  vtroquc  modo,  &  maxime  vt 
iCtas  tendit  in  alia  a  Deo  vifa ,  &  dilcAa  ibi.  Sic 
igitur  patct  ptimura  ,  quomodo  poteft  tcncri 
quod  Chriftus  mcruit. 

S  CHOL  I  V  M    IIL 

Cbrifium  meruijfi  in  primo  infianti  cencrptienist 
^uia  habuit  tunc  emnia  re^uifita  ,fcilicetgratiamper- 
fe£lam  ,  obie£ium  prafens  ,  &  nullum  impedimen- 
tum.  Pro  bocfaciunt  ea ,  tjuibns  Do£i.  in  Oxen,  1 . 
d.^.quafi.i.probat  Angelum  potuijfe  peccarein  primo 
infianti.  Qonfintit  D.Them.i.p.^uafi.^.art.i.&  coH' 
feifuenter  idem  deberet  dicere  de  peccato  Angeli.  Ri- 
chard. hic  art.i. qutfi.i.  Magifier bic,D. Benatunt. 
Cahr.Riib.BaJfol.Alm,&  eemmunis. 

SEcund^  videndam  eft,fi  potuit  mcrcri  in  pri- 
mo  inftanti.<'&  vidctur  mihi  qu6d  fic,ncc 
videooppofitum,  quiaomne  habens  f/^  primum 
perfcdum  ,&  obiedum  approximaium  ,  &  non 
impeditur,&  aifius  eius  fit  pcrmancn$,&  non 
fuccefllous ,  potcft  agcrc  pro  quocunque  inftan- 
ti,fi  ifta  omnia  concurrunt ,  quia  non  plusre* 
qairitur  ad  aftum  in  vno  i.nftanti ,  quam  in  alioj 
fed  omnia  hzc  fucrunt  in  primo  inftanti  conce- 
ptionis  in  Chrifto ,  quia  potentia  pcrfcda,  obie- 
dtum  oftenfum  pcr  inccilcdtum,  fcilicer  totaTri- 
nitas  ,  pofTc  vellc  bonum  propter  fc  ,  &  non  im- 
peditor ;  &  adkos  volendi  eft  pcrmanens ,  quia 
a6tus  bcaiificus  eft  ftans. 

Sed  dices ,  quod  adhuc  omnibus  pofitis ,  non 
tenct  adlus  meritorius  ,  quia  ad  talcm  adum  re- 
quiritur  deliberatio  ,  &  clefltio :  eIc6lio  aurem 
prxfupponit  fyllogifraum  pradicum,&  difcur- 
fum ,  &  moram. 

Rcfpondco  quod  difcurfus  ,  &  fyllogifmus 
pradicus  eft  ad  h«c  quod  habcatur  adlus  elcdi- 
uus  voluntatis  ,  quo  fado ,  per  confequcntiam 
pradbicam  volunias  cligerct.  Quando-voluntas 
eligit  ,  ratio  praftica  non  difcurrir ,  fcd  fentcn- 
tiat,fa\fla  quacftioncpradlicadceligendo.  Si  igi- 
turifta  fcntentia  vltimata  poflit  haberi  fincdif- 
curfu  pracccdcntc  in  inftanti,  ita  petfcdkc  poflet 
voluntas cligcrc  libcrc.ficut  cum  lali  difcurfu: 
petfcckus  in  cognofcendo  non  difcurrit  fic  arti- 
ficialitcr ;  vnde  citharo^us  perfedlns  in  percu- 
tiendo  chordas,nun  fyllogizat ,  &  dcliberat ;  ali- 
rcr  imperfeac  opcraretur  ,e*  i.  Phyficorum  text. 
%6.  Cum  igitur  Chriftus  fijerit  pcifcdus  in  co- 
S  s     4  gniiione 


Fmiti»  Chri- 
fti  er0  miri- 
toria. 


II. 

Chriftuf  i» 
fritno  inftMf 
ti  fu*  f»n<e.r 
ftionit  int^ 
ruit. 


ObitStt. 


Rt^onfit. 
Finu  fytl»' 
glfmi  fra- 
itifi. 


r 


488 


Lib.III.  DiftinaioXVlII. 


gnitione  Dtnniutn  agcndorum  ,  faltcm  a  princi- 
pio  perfcdc  agnouit,fine  tali  lyllogizatione,  & 
ideoin  inftanti  primo  potuit  circclcitio  ,  vnde 
clcdtio  eft  adbus  fimplcx  de  fe. 

S  C  H  O  L  I  V  M     IV. 

Chrlfium  n«n  meruijje /udm  fruittonem ,  efuiafutt 
primM  a^im  eiut  :eji  contra  Albert.  hic,  art.  4.  £$" 
jfliof.  Tenent  Alenf.  5. p.  ^«<e/?.  1 7.  memh.  1, .  artic.  i. 
D.Thom.  5  p.^uitji.  1 9.<w/.  j  .D.Bonauent.  Richard.ci- 
tati ,  &  communii.  An  vero  potnerit  de  potentia  ah- 
foluta  mereri fruttioncm )  Al^aiunt ,  alij  negant :  CT 
/ecunditm  Do£i.  afirtaandum  videtur.  vide  in  Oxon. 
Scbol.  hic  num.  1 1 . 

ti.         TT  Ocvifo,  fecund^  videndum  cftquid  Chri- 

ZliSih  tfi  JTXftus  mcruit  .'  Dico  quod  non  meruit  fibi 

fiBm  ftm-       fruitioncm,  quiafi  fic.aur  opcraiione  clicitAcir- 

^'f 'i'"^"    ca  ea  ,  qua:  funt  3dfinem,aut  operatione  circa 

inlimti  nnem  iplum.  Non  primo  modo  ,  quia  primum 

aclum  habuitcirca  finem  frucndo,  &  priufquam 

habuitcirca  aliud  ,&  fi  meritum  fuit  circa  ali- 

quod  obiedhim  vifum  in  Vcrbo  ,  vcl  multa  ,fe- 

cundum  viam  pracccdentcm  ,  vt  circa  Matrem, 

vel  eledlos  ,  volcndo  eis  bcatitndincm ,  adhuc 

praEccflit  operatio  circa  fincm  ipfum  ,  fcilicct  ef- 

Chrijlut  non  fentiam  in  ttibus  pcrfonis.   Ncc  adu  fruiiionis, 

tneruit  frut.  q(jo  fnjcbatur  Trinitate  ,  meruit  eandem  frui- 

v.oritp}.  tioncm  ,  quia  hoc  non  eft  dicere ,  nifi  quia  me-. 

ruit  fruitioncm.quia  habuit  fruiiioncm;  vel  me- 

ruit ,  quia  Dcus  dedit  aftum,  quod  nihil  cft. 

Idem  enim  adus  non  poteft  efTe  meritorius  fui 

ipfius ,  quamais  poflit  cftealterius.  Deus  igituc 

liberaliter  fine  merito  prasccdcnte  coniunxit  vo- 

luntatem  fini ,  vei  tcrmino  pcr  fruitionem  ,  ita 

quod  non  mcruit  fibi  fruitionem.   Vnde  Augu- 

ftinus  \^,de  Trin.cap.i^.dkiz  (\uod/iimma^ratia 

ejt ,  (jHodhomo  in  vnitate  perfont  coniunEliu  eji  Dee. 

Quimuis  loquitur  ibi  de  graiia  vnionis  ,  id  eft, 

gratnitaDei  voluntate  vnicntc,  tamcnad  vnio- 

nem  iftam  concomitantcr  fcquitur  gratia  frui- 

tionis  de  fado  ,  idco  fuit  funniia  graiia  fine  me- 

riris  praeccdentibusjvcl  merito  aliquo. 

Contta.gloriofiuscft  habereprsmium  cxme- 
rito  quam  (^wt  mcrito;  crgo  hoc  maxime  ponen- 
dum  eft  in  Chrifto. 

Pnterea.prioritas  naturas  videturfuflicere  ad 
meri:um  ;  ergo  cum  inter  voluntatem ,  tc  adum 
clicitum  pollit  cftc  prioritas  natura:  ,  videtur 
quod  hoc  fufficiat  ad  merendum  fruitionem  ,  vcl 
idem  adus  vt  prior  feipfo  natura,poreft  cfle  mc- 
liium  refpedlu  fui  ipfius. 

Ad  primum  quando  dicitur  quod  gloriofius 

eft  habere  ,  &c.  Vcrum  cft  de  prxmio^quod  po- 

tcft  habcri  cx  meritis  :fed  hxc  coniundio  ani- 

ma:  Chrifti  per  aftum  beatificum  fuit  tanta,  & 

tam  excellens,  quod  ad  ift.iiu  non  potuit  pra:- 

cederc  meritum  ,  &  nobilius  cft  habere  ex  libe- 

ralit.ite  dantis  ail^um  ,  ad  qucm  non  potcft  pra:- 

cedere  meritum  ,  quam  aftum  dcbilem  cum  me- 

M*znituda  rito  prarcedentc.  Vndc  hoc  non  eft  vilificarebea- 

ghrit  Cbri-   tjtudincm  Chrifti ,  fcd  cxaltarc  quod  fuit  tanta, 

' altri»/itu    *1"^^  "*'"  potiiit  mcrcri,  &  ide6  non  fuiiret  glo- 

l,t$btregl».      riofior  >  (i  fuiflet  habif.n  ex  meritis.  &  hoc  vide- 

ti*mfintm4    tur  rationabile  ,  quia  ficut  in  ejfe  naturae  Deus 

rito .  quam     crcauit  aliquam  naturam  ,  fcilicet  Angelum  ,  ad 

*  'f"!"  "       quam  crcandam  non  potuit  cooperari  caufali- 

tas  caufz  fecundac ;  fic  propter  pcrfedlionem  ra- 

]i$  niinefexu  gencre  moris , Dcus crcauit ali- 


ObitHio  I. 
OhieSid  i. 


Rcfp.ad  I. 


earuijfs  t». 


quem  adlum  beatificum,  ad  quem  non  poteft  cfie 
adlus  meritorius  prior  ;  &  huiufmodi  fuit  aftus 
beatificus  anima:  Chiifti  ,  &  hoc  propter  nobi- 
litatem,  &  excellcntiam  adbus  ,  &  modi  habcndi 
afturn;quiaimmediatcerat  circa  finem  vltimuiu, 
antequam  haberet  aliquem  adlum  circa  ca ,  qux 
funt  ad  fincm, 

Aliter  poteft  dici  ,  poncndo  quod  adlus  ille  |^^ 
podct  caderc  fub  meriio,quod  ctiamfi  glotio- 
fius  fuiiret  habenti  actum  meruine  ,  quam  non 
meruiflc,  non  tamcn  fimplicitcr  gloriofius  ;  quia 
dccet  pcrfcftionem  cutiaeczlcftis,  quod  ibi  in- 
ucniantur  omnes  gradus  pofllbilcs  in  adtibus 
beatis  ,  vt  accidentalis  beatitudo  omnium  fit 
maior.  Sunt  cnim  ibi  aliqui  bcati ,  qui  aliquan- 
do  fuerunt  inimici ,  vel  propter  peccatum  ori- 
ginalc,  vel  propter  pcccatum  mortale,&  poft 
poenitentes  ;  cft  &  ibi  Virgo  Beata  ,  qus  nun- 
quam  fuit  inimica  adtualiter  rcfpedtu  peccati 
adlualis,  &  fortc  nec  pro  peccato  originali ,  quia 
fuit  prsfcruata,  vt  fupra  didum  cft  *.  Igitur  de-  *  ^npra  d  j. 
cens  fuit  vt  ibi  fuiffet  beatitudo  alicuius  per-  I'- 
fonac  fine  omni  metito  prarccdente  ,  ncc  idc6 
fuif  anima  illa  inglotiofior.  Quia  fi  adlus  ifte 
potuiiret  cadcre  fub  merito.tunc  anima  ifta  po- 
fuit  meruifle  illum ,  nifi  fuiflet  przuenta  eius 
bcatitudo  ,  &  fic  przueniri  ex  liberalitate  dantis 
eft  magna  nobilitas  ,  ficut  fi  mihi  darctur  mod6 
quod  in  finc  totius  laboris  mereri  poflem  ,  &  il- 
lud  magis  facit  ad  decorem  ftatus  bonorum,vc 
didluin  eft, 

Ad  fccundum ,  dico  qu6d  pfioritas  naturat        I  f • 

potenti,T  pr«ccdentis  adtum  non  fufficit;quia  ."<'*'■»<*. 

non  eft  meritum  ,  nifi  in  adiu  aliquo  ,  vel  in  paf-  /'""»»»'"• 

fione  acceptata.    Sed  voluntas  vt  prior  natura 

non  habct  aliquem  adtiim  ,  nee  paflionem  ac- 

ceptatam  a  voluntatc ,  ratione  cuius  poteft  mc- 

reri  adlum  beatificum  ,  quia  ifte  adlus  prxccflit 

omnem  alium.    Ncc  idem  adus  eft  meritum  &  Idtm  aim 

prajmium  ,  quia  alterum  exccdit  vt  prxmium:  f"'ft  'u* 
I  /T-       j  ^J  ■  frtmtum 

tura,quia  hoc  cflct  diccre  quod  meruit,  quia  vni,^meri. 

Deus  dedit  meritum ,  quamuis  idem  adlus  poieft  tumalttri. 

cfie  praemium  Chrifto,&mcritumalteri,vt  fupra 

didlum  eft*,fcdqu6d  idcm  antccedit  re,&  fit  *  Snprahi» 

reale  prius ,  &  poftcrius  fc ,  vt  cft  rcale  meritum,  """'4. 

nihil  cft  didbu, 

Item  ,  talis  diftindtio  eft  rationis  confideran- 

tis  adtum  illum  diuerfimode  ,  quae  non  fulficit 

ad  realitatcm  meriti ,  &  pracmij.   Sic  igitur  patcc 

qu6d  non  meruit  fruitionembcatitudinis. 

SCHOLIVM     V. 

Chrijiui  meruit  fhi  gloriam  cerperit ,  ad  Philip.i. 
Humiliauit  fcmctipfum,&c.  &  Z,«c.z4.0portuit 
pati  Chriftum  ,  &c.  Auguji.lih.  1 04.inIoann.Chry- 
fiji.Amhrof.Anfel.  &  alij  in  Phil.i.  Sed  meruit  indi- 
re£ie.filicet  amotionem  impedimenti,  vtgloria  ariima 
redundaretincorpM.  Hdcpars  ejicontra  D.Thom.fu- 
pra  art.4  Sedeji  Cyrilli  lih. } .  Thefaur.  &  tjuidam  re- 
cens  inconfiderate  eam  reprehendit.  Adfecundum,tan' 
git  triplicem  dicendi  modum,  tjuihsu  ailihM  meruit,dr 
nullum  eerum  firmiter  ajferit,  ^uianon  reperit  certitii- 
dtnem.PrimM  efi,<juod  ChriftM  memit  aSiihM  tanturn 
non  beatifici^.fiu  pertioni^  inferiorii.  SecundM  ,fime- 
ruit  per  aEim  portioni^  fiiperiorit  ,fiu  tendentes  in 
Deum  immediate.id  intelligendum^ejuatenM  illi  aEiM 
verfa.hantur  circa  creata  in  verho  relucemia.  TertiM, 
^Mod  meruit  per  ipfam  fruitionem ,  tjuodin  Chrifio  pe- 
(uliare  ftiit,  nulli  alif  beato  cenueniens. 

^  Scd 


Qusftio  I. 


489 


16. 

Chriftut  tnt 
tuit  fibi  tm' 
faffibilit»- 
um. 


Chriftm  in' 
MirelH  tan- 
tiim  meruit 
gltrimm  tor- 
f*ru. 


»7- 

Ai  ttrgum.l. 
frincif*lt. 


jllif  htnti  ni» 
bil  pojfunt 
Velle  ctntr* 
hanc  vel  il- 
l»m  ajfeiiio- 
nem.at  Chri- 
ftuefotuit. 


18. 

AdfecUdum. 


Cum  aHu 
fumm»,  poteft 
tffe  Mliut 
ticliufimul. 


Triflrx  Ji 
0endi  moJw, 
quiiut  adi- 
Ittfmeruit 
Chrifitu. 


'  Cd  nunquid  mcruit  fibi  impaflibilitatem  ani- 

t  m2,&  corporis  ?  Magiftet  in  litcra  dicic  quod 
-   fic. 

Contrk  :  illad  quod  debuidec  infuiile  ,  in- 
fuifrct  ,  fed  gloria  corporis  ,  &  impaflibilicas 
cum  gloria  anima:  infuiircc  in  primo  inftanci  vi- 
fionis ,  nid  per  miraculum  fuiffec  prohibicum; 
crgG  ,  &c. 

Poceft  dici  pic  gloiTando  Magiftrum  ,  quod 
quamuis  non  mcruic  diredc  impafllbilicacem 
vtriurquc:meruic  taraen  amocionem  impedimen- 
ti ,  quare  non  infuic  ftacim  ,  fcilicec  dcficionem 
miraculi  prohibencis  redundanciam  gloriae  in 
porcionem  inferiorem,&  in  corpus. 

Sed  quia  non  poteft  deciarari  quidmeruicniH 
declarecur  quibas  meruit ,  &  hic  eft  quarcus  ar- 
ticulus  ,  qui  pertinec  ad  diftindlionem  fequen- 
tcm,vbi  quzritur,  an  mcruic  nobis  omnibus  gra- 
tiam,&gIoriam:ide6  omiccendusefthi;C,&  qux- 
licur  in  diftind^ione  fequenci. 

Ad  primum  argumencum  principale ,  quando 
dicicur  quod  non  poceft  mereri ,  quia  non  poceft 
peccare:ncgo  confcquentiam,  quia  perfcfta  con- 
iundlio  fecundum  omncm  modomperfc£lc  quie- 
tac  coniundium ,  &  fccundum  affci^ionem  com- 
modi,&  fecundum  afFcdbionem  iufticiz  ,  quia  af- 
fc(iione  iufticix  vult  Deo  primum  bonura  ,  & 
af&ftione  iufticia:  peccacor  vulc  fecundati6  fibi, 
&  affcd):ione  commodi  vulc  femper  fibi  bonam. 
Sandi  aucem  alij  a  Chrifto  vcroque  modo  con- 
iunguncuc ,  fcilicec  vcraque  affec^ionc,  quia  ha- 
benc  fummum  commodum :  ideo  ficuc  non  pof- 
func  peccare  ,  Gc  nec  mereri  ,  quia  func  totalicer 
cxtra  viam  ,  &  in  cermino.  Tamen  affcAio  iufti- 
tia: ,  &  commodi  polTunc  feparari  fic,  quod  afFc- 
(ftione  iufticiz  quis  fummc  coniungatur,  afFe- 
dlione  vcio  commodinon  habeacfummum  bo- 
nam  fummc  coniundum ,  &  in  tancum  poflit 
pari.  Primo  modo  coniungicur  porcio  fuperior 
Dei  inChrifto,  pcrgloriam  quietantem  iftam 
portionem  ,  &  per  afFi.'6tioncm  iufticia:  totus  ho- 
nio,  vc  pecearc  non  poffit ,  fcd  tamen  potcft  pati, 
quiaaliquid  poteft  accidere  comra  afFedlioncm 
commodi.&illudpotcft  Chriftus  vcllcordinatc, 
&  acceptare,&  ita  mereri.  Patet  igitur  quod  non 
eft  fimile  de  Chrifto,&  aliis  beacis. 

Ad  aliud  ,  tcnendo  quod  meruic  fecundum 
portionem  inferiorem  ,  cunc  dico  quod  duo  func 
adus ,  fcilicec  a£tus  beatificus  ,&  a£tus  merito- 
rius.qoia  vnus  refpicit  zcernum  ,  &  alius  ccmpo- 
rale  in  ordinc  ad  fincm  vltimum :  ncc  oportet 
quodomnes  fint  immediare  in  cxecutione  circa 
Dcum.fed  in  intcntionc  requiritur,  fed  in  exccu- 
tione  poteft  aliquid  immediaciusdiligi  ,fed  in 
Deum  finaliter. 

£r  qiiando  dicitur  qu6d  duo  zdtMi  non  funt 
ineadem  potentia  ,quorum  alter  adxquat  po- 
cenciam.  Dico  quod  licct  duo  adus  acquc  in- 
tcnfi  ,  qnorum  alcer  adacquat  potenciam  ,  non 
funt  fimul ,  tamencum  ai^u  adxquante  poten- 
tiam  poteft  habere  alium  adum  fccundiim  po- 
rcntiam ,  quia  aliter  nunquam  poffct  aliud  velle, 
aut  intelligere  a  Dco,cum  adlus  beatificus  fit  fem- 
per  ftans. 

Si  autem  tenetur  qnod  meruit  fecundum  por- 
tionc.m  fuperiorem  ,  tunc  poteft  dici  quod  hoc 
fuit  circa  obicda  relucentia  in  Verbo',  ficuc  dili- 
gendo  eledlos,  &  volendo  cis  bonum.  Aut  fi  di- 
catur  quod  meruit  fecundum  adlum  fruitionis, 
tunc  oportet  dieere  quod  eodcm  a^u ,  quu  frui- 


tur  meruir.  Vnde  taiis  adus ,  quia  pecfona ,  cuius 
fuic ,  erar  viacor,  poceft  accepcari  pro  merico  ,  vc 
pr£cdidtum  cft.  Ecfccundum  primum  mcmbrum 
illius  rcfponfionis  dico  ,  quamuis  adus  bcacificus 
fucric  adzquacusincenfiuc  ,  vc  pcrfcdtior  eo  ha- 
bcri  non  poffic,non  tamcn  excenfiuc,  alitcr  Bca- 
cus  non  poffec  cognofcere  rcs  in  gcnerc  proprio, 
quia  eadcm  potcntia  cognofcit  Deum  vifione 
beata,  &  alias  res  in  gcnereproprio  ,  nec  lamcn 
eft  de  ratione  talium  potentiarum  intellcdus,  & 
voluntatis,  adsquari  fic  pcr  vnum  adlum  ,  quin 
poflct  altctum  habere,  recipiendo  fortiter  ,  ficut 
fupcriijs  in  ifto  patet. 

Ad  tcrcium ,  fi  tenetur  qu6d  Chtiftus  tanrijm 
raetnit  fecundijm  portionem  infeiiorcni,  timc 
poceft  dici  quod  pramium  aliorum  ,  quod  rccc- 
perunc  pro  mcrico  Chrifti  ,  fuic  melius  forie 
quam  aliquis  nOtas  mericorius  portionis  inferio- 
ris  Chrifti,  &  potuit  meritum  Chrifti  fic  ad  prz- 
mium  aliorum  ordinari  ficut  ad  fincm  fub  fine. 
Si  autem  tenetur  quod  meruit  fecundum  portio- 
nem  fupcriorem,  &  hoc  vel  circaobiedlum  atter- 
num  in  fe ,  vel  circa  obiedla  alia  reluccncia  in 
Verbo  ,  vei  vcroque  modo  ,  ita  qu6d  omni  adu 
fic  meruit  fecundijm  modum  fupecius  fadum; 
cunc  poceft  dici  quod  non  oporcec  quod  prx- 
mium  aliorum  excedic  mericum  jnecrequiricar 
quod  prarmiura  excedac  mericum  ,  nifi  quando 
illud  mcrccur  pro  fcipfo.  Sed  fi  nobilior  merecur 
pro  ignobili ,  poteft  cunc  mecicum  nobilioris  ex- 
ccdere  premium  ignobilioris.  Quando  aucem 
aliquis  merecur  pro  feipfo ,  Deus  communicer 
praemiac  vlcra  condignum ,  ideo  przmium  exce- 
dic  mericum  cale. 

Ad  aliud  ,  quando  arguicur ,  qu6d  non  pocuit 
mereri  in  primo  inftanti ,  quia  omne  quod  cft, 
quando  cft,  neccfre  cft  effe  ;  ad  hoc  refponfum  eft 
in  fecundo  iibro  *.  Vnde  dico  qu6d  adius  in  pri- 
mo  inftanti  fuit  contingens :  vnde  contingcns 
nunquam  formalicer  eft  concingcns.nifi  quando 
eft  :  quando  enim  non  eft  ,  non  eft  contingens, 
nec  cunc  concingenccr  cft ,  quando  non  cft  :  fed 
nifi  eflec  concingens ,  quando  contingentcr  cfrct, 
dillindtio  neccflarij  ,  &  contingcntis  non  efrcc: 
&  iia  cunc  non  elFec  in  genere  contingcntium, 
fcd  occtfTariorum  :  &  idco  contingens  quando 
eft,  contingentcr  eft  di6t:um  :  ficuc  non  entia 
antequam  fint ,  quzdam  funt  pofIibiIia,&  quz- 
dam  impoflibilia  ;  fic  ctiam  ciim  funt  ,  quz- 
dam  funt  contingenter  ,  &  qnzdam  ncccllari6. 
Quomodo  autcm  propofitio  Philofophi  vera 
eft  ,  patct  in  i .  iibio  *.  Voluntas  crgo  in  primo 
inftanti ,  vt  priornatura  acftu  fuo  ita  contingen- 
ter  elicit  adum  fuum  ,  ficut  fi  przccfliiret  a£kum 
fuum  per  diem.  Vnde  non  eft  ratio ,  quare  con- 
tingcnter  funt  ,  quia  caufa  duratione  przcef- 
fit ,  fed  quia  caufa  qeando  caufac ,  concingencer 
caufar. 

Ad  aliud  ,  quando  dicitur :  mutationes  funt 
ordinacz  fecundum  ptius ,  &  poftcrius ,  &c.  Ve- 
rnm  cft  fi  cemporc  &  ccmpore ;  fi  natura  &  natu- 
ta  :  hic  autem  tantum  eft  ordo  naturz  inter  mu- 
tationes,&  taliseftinter  terminos. 

SCHOLIVM     VI. 

Angelum  potutjfe  peccare  in  primo  injfanti  fu* 
creMtonU  ,ficut  ffr  mereri ,  hoe  late  prel>at  contra  D. 
Thom.i.  d.^.^.i.  dr  habet  hicprofi  euidentem  locum 
D.AugHJiini  i  i.Ciuit.ca^. 1 3 . 

Am 


»9- 

Ad  ttriium. 


An  prtmiitm 
ixcedit  fem- 
fir  meritum. 


Ad^M»rtum, 
♦  d.4.q  rn. 


Ctntingens 
qutndo  eft, 
coniinginttr 

'fl. 


♦  djj. 


AJjuintttm, 


490         Lib.III.  Diftinaio X V 1 1 1. 


jtd  fixtum. 
Angslt*)  pO' 
tuit  pecc*'t 
inprimo  ,<«- 
fi^nti  i.i.  J. 
qt. 


ir. 

Koit  omni 
rotuum  tffe- 
3iti  intji  (ibi 
k  c»uf<i. 


Idem  pttejl 
*Jfi  fimul  in 
sSu  ^  pe. 
tiiitt». 


IJ. 

jld  prim»m 
etnfirmMit- 


AD  aliud.quando  arguttur  ,  qu6d  fi  Chriftus 
potefl;  mcrcri  in  primo  inftanti,ergo  &  An- 
gclus  pcccare  in  primo  inftanii.  Dico  pro  nunc, 
qiiod  poteft  pcccarein  primo  inftanti ,  &  libcre, 
&  voluncaric  ,  vt  voluntas  cft  prior.natura  adu 
clicito  ,  nec  videoinhoc  aliquam  contradiftio- 
nem>quia  habcns  tjfe  ptimum  perfe6tum,&  obic- 
dliim  approximatum  ,  fi  non  impeditur ,  &  aftus 
cius  fii  permanens,  potcft  Habcrc  a(Sum.  Omnia 
ifta  potcrant  eflfe  in  Angclo  in  primo  inftanti,  vt 
fiipradiaum  eftdemerito  Chtiftlin  principali 
articulo  quatftionis.&  hoccft  ,  quod  dicit  Augu- 
ftinus  ii.dcCiuit.Dei,c,ij.qu6dquifentiuntma- 
lum  Angclumpeecafleiprincipio,  hoecft,  qu6d 
fcmper  fucrit  fub  peccato  ,  non  cx  hoc  cum  Ma- 
nichaeis  fcntiunt  ponentibus  vnum  Deum  ma- 
lum,&  ita  non  eftet  Dcus  audlor  illius  raali.  Sic 
igitur  tencns  oppofitum.quando  Angelus  pecca- 
nit.non  fuit  peccatum  a  Deo  efFediuc,  quia  tunc 
induccret  peccatum  eius  in  Dcum.  Scd  dicendo 
qu6d  pcccauit  in  primoinftanti  ,diccrcturqu6d 
pcccauit  inquantum  eft  dc  nihilo,  &  non  vt  eft  a 
Deo;ficut  dicunt  dicentes  qu6d  peccarcpdtuit 
in  alio  inftanti :  &  quando  dicitur  ,  quod  omnis 
cfFeftus  ,  qui  fcquitur  rcm  a  principio  fccundum 
f^.cft  a  Dco,  &  fic  peccaium  Angcli  eflet  a  Dco: 
dico  quod  fi  propofitio  fit  vera ,  eft  de  pofitiuis, 
nonde  priuatiuis.l^eccatumcftformaliter  priua- 
tio  boni ,  quod  dcberet  inciTe  ipfi  adlui  elicito» 
qaandoelicitur,&  non  ineft. 

Alitcr  poteft  dici.quod  propofiiio  cft  falfa,fci- 
licet,qu6d  omnc  cozuum  effedlui  incft  fibi  efFe- 
(ftiuc  'i caufa  fua,quia  non  cft  contradidio  dcop- 
pofito.  Vndc  fi  Deus  faccret  fubftantiam  ignis, 
&  ignis  crcatus  ^  Deo  crcarct  in  fc  quantitatem, 
&  calorem,&  alia  accidentia  fua  ,  aut  fi  gencrans 
natoralegcncraret  tanttim  lubftantiam,ignis  ha- 
berct  caufalitatcm  in  fc  in  eodem  inftanti,in  quo 
eflct  generatus,&  calidus,quamuis  non  ineodem 
jnftanti  naturs,  in  codem  tamen  icmporis,  pofi- 
to  qu6d  gcncrans  igncm  annihilaretur,  quando 
creauit  fubftantiam  ignis.  Vndc  quandoiftidi- 
cunt  qu6d  generans  dans  formam  ,  dat  &  ea  quac 
confequuntur  formam  ;  licet  verum  fit  de  fado, 
quia  ignis  generans  fufiicicns  cft  ad  caufaiidam 
fubftantiam  iftam  ignis  ,  &  calorcm  in  igne ;  ta- 
men  licct  non  caufaret  calorem  ,  ignis  generatus 
haberet  efficaciam  refpcdu  caloris.  Et  funda- 
mentum,fuperquo  fundat  fc.falfumeft,  quod 
idem  non  eft  in  potentia  ,  &  in  ailu.  Hoc  enim 
folum  vetum  cft  in  generatione  ,  &  motu  vniuo- 
co,  nec  cft  contradidio  qu6d  in  codem  inftanti, 
in  quo  gcneratur  ignis  calidus ,  qu6d  caufet  in  fe 
alium  calorem  ,  nifi  quia  fecunduin  opiniuncra 
eorum,  contradidio  cft  qu6d  duo  ciufdem  ratio- 
nis  fint  incodcm  fubiedlo:fedhoc  fundamcntum 
fic  cft  falfum,  nifi  fonc  in  illis  ,  qu2  inducuntur 
per  motum.Dicerc  autem  qu6d  veritaf  cm  habeat 
in  propofito ,  nihil  valct ,  quia  poteft  eflc  \  Dco 
fubftantia  adus ,  licct  quantum  ad  ipfam  defor- 
mitatem  fit  a  voluntaie  tantum. 

Ad  illud  de  Angclis  ,  dico  quod  ipfe  fingit 
Tnum  Angclum  in  afFedlionc  commodi ,  non  in 
afFe<aione  iuftitiz  ,  ita  quod  deficiat  fibi  effi  pri- 
mum  aflTedionis  iuftitiaf.  &  tunc  dicit  qu6d  po- 
tcft  habere  primum  veUe  de  fc  ,  vocando  primuin 
velU  affcdlionis  iuftitiac.  Nec  mirum  ,  quia  talis 
Angclus ,  fi  eflct ,  non  poftet  plus  mereri ,  quam 
bos.  Sequitur  enim  efFixnatc  intelleftum  ,  ficut 
«ppetitus  renfitiuus  fenfum »  &  hoc  afFcdtione 


Yclle  »U- 
qu»ndt  fn 
veluntMt* 
fumiiur. 


14. 

■Adftcu»' 
dtim. 


commodi.  Idco  in  Angelo  ,  &  homincipfa  vo- 
luntas  fecundum  afFcdlionem  iuftitiae ,  &  fecun- 
Aaxa  afFcdfionem  commodi ,  cft  totale  princi* 
pium  pcrfcdum  in  effe  primo  refpedu  a&us  vo- 
Icndi. 

Et  ad  rationem  eius ,  dicendum  qu6d  conce- 
dcnda  cft  quantijm  concludere  poteft.  Quando 
cnim  arguitur,  quod  hic  habet  primum  de  fc  vel~ 
le.  Dico  qu6d  fi  dicas  quod  volendo  aftu  elici- 
to,itaqu6d  non  poteft  habere  adlum  volendi 
clicitum  ,  nifi  prxuia  alia  volitione  ,  qua  mouec 
fe  ad  volcndum  ,  falfum  cft  ;  im6  iretur  in  infini- 
tum  ,  &  non  efret  dare  aliud  velle  ,  ficut  ncc  pri- 
mum  velle.  Scd  fi  vultaliquid  aftu  elicito ;  priiis 
natura  faltem  vult  habitualirer  fe  fie  vellc.  Vir- 
lualitercnim  prius  habet  principium  volendi  in 
tjfe  primo ,  quo  vult  a(ftu  elicito.  Ifte  eft  fcnfus 
verus ,  &  quia  Angelus  a  fcipfo  hoc  Jion  habet, 
idc6  dicit,&  bcnc  ,  qu6d  non  poteft  habere  pri- 
mum  velle  k  fe ,  accipiendo  velle  pro  perfefta  vo- 
luntate  in  ejfe  primo.  Nec  mirum  eft  fi  accipia- 
tur  velle^to  aduprimo  ,  quia  d  accipicur  voliiio 
pro  poteruia  voluntatis ,  eadera  ratione  poteii 
velle  accipi  pro  a(Sku  primo. 

Ad  aliud,quando  arguitur,  qu6d  in  primo  in- 
ftanti  fuit  in  Angelo  motus  naturalis  rcd^ifll- 
mus ;  dico  qu6d  d  ifta  ratio  concludcret  dc  pri- 
nio  inftanti ,  concluderet  de  quolibct  alio  ,  quia 
motus  naturalis  cft  priqr  ipfo  adlu  libcro  elicico, 
faltem  natura  ,&  vt  fic  prior,  cfl  rediinmus, 
&  ita  non  poteft  fimul  in  eodem  inftanti  habcre 
a6lum  obliquum  liberz  voluntatis ,  &  ita  in  nul- 
lo  inftanti  peccabit.  Vndc  eadem  ratione ,  quare 
non  polfunt  fimul  effc  in  primoinftanti  ,necin 
aliquo  alio  fequenci. 

Dicuadargumencum  ,qu6d  motus  naturalls 
noneft  aliquisadtus  elicitus  ,fed  folum  dicit  in- 
elinationem  naturalem  voluntatis  in  bonum  ,  & 
illud  nihil  aliud  reale  dicit  ab  ipfa  voluntate, 
fed  fi  eft  relatio,  cft  idem  per  identitatem  volun- 
tati,quia  non  poteft  feparari  fine  contradidlione. 
£t  ideo  in  dzmonibus  manet  ifte  motus  rcdifH- 
mus,ficut  natura,quia  fecundum  Dionyfium ,  na- 
turaliamanent  integra.  Si  autem  accipias  mo- 
tum  naturalcm  pro  zGta  elicito  conformi  rali 
inclinationi  naturali,iftc  poteft  cflemalus,& 
im.mbderatus  ,  ftantc  natura  intrgra,  nec  aftus 
malus  minuit  inclinationem  naturalem  ,  ficuc 
necnaturam. 


Qjr  .(E  S  T  1  O       II. 

Vtmm  DetM  fotefl  remtttere  culfamfim 
injuJionegratU? 

Do£lor  Je  hac  agit  i.difl.  18.  q.i.  iry  difi.ti.  &A^-*-^' 
f- 1.^  </'/.!<.}  i.Suar.  T.dtgrnti»  r.ix.  Vafq.i.i.t/.xy. 
Socus  4  </.!  j  q.  i.Bellar.f//  lufHfe. 

E  c  r  N  D  6  quaEritur :  Vtrim  Dttu  pofftt  j. 
retnittere  culptttn  tnortttlem  ^fine  infufione  Argumint.\% 
grtitid  ?  Arguitur  quod  fic.  Quia  talis 
culpa  non  videtur  nifi  duo  importare.  Vnura 
pcr  comparationem  ad  animam  in  fe,  fciliccc 
priuationem  nitoris,vel  cuiufdam  pulchiitudi- 
nis  refulgentiae:aliud  in  comparatione  ad  Deum, 
fcilicct  reatum  ,quoquis  obligatur  ad  pcenam, 
fed  Deus  !poteft  vtrumquc  iftorum  tollere  finc 
gratia  :  ergo ,  &c.  Ptobatio  miuoiis  quantiam  ad 

primutn. 


InelinAtit 
Hnturnlit    tfk 
iff»    rit  itf 
tlin»tn. 


iiivx  Qu^moii. 


1. 

SitmdHm. 


Ttrtium, 


SaMrtum. 


X.Mtl9  in  »t- 

ff- 


Pcttjificc*- 
tum  rtmitti 
fine^mti». 


primum  ,  quia  illa  priuatio  non  eft  nifi  priuatio 
alicuius  nitoris  naturalisin  anima,quo  anima 
magis  illuminata  cflet  difpofua  ad  rccipiciKlura 
refulgcntiam  fupernaturalcm  ,  fcilicct  gratiam, 
&  non  eftpriuatio  alicuius  fupernaturaiis ,  quia 
talis  priuatio  cft  etiara  in  hominc  in  puris  natu- 
ralibus  exiftente ,  in  quo  tamcn  non  cfTct  pcc- 
catum  ;  fed  Deiis  poteft  rcftituere  huiufmodi 
nitorem  naturalcm  finegratia  ;  ergo,&c.  Ncc 
propter  reatum  neceflarid  eft  fimplicitcr  gratia, 
quia  talis  reatus  non  dicit  nifi  habitudincm  ad 
Deum,vt  punitorcm :  Deus  autem  potcft  punirc, 
&  non  punirc.  Vnde  nihil  abfolutom  ponit  in 
Deo  ,  nec  in  pcccatore.  Sed  talcm  habitudinem 
tollerc  potcft  Dcus  fine  gratias  infufione,  qus  eft 
quid  abfolutum  ;  ergo,  &c. 

Secundo  fic ;  in  quocumque  ftatu  poteftDcus 
hominem  producere  ,  ad  cundem  ftatum  poteft 
teducere ,  quia  annihilatum,  vcl  corruptum  po- 
tcft  reparare  ;  fcd  Deus  poteft  hominem  in  puris 
naturalibuscrearefinegi:atia:ergo  «dillum  fta- 
lum  poteft  rcducere. 

Tcrti6  fic  ;  quia  fi  Deus  non  poteft  hoc ,  fe- 
quitut  quod  homo  viator  poterit  efte  obftina- 
tus  ;  quia  Deus  non  neceditatur  ad  infufio- 
nem  gratia; ,  nec  ad  aliquid  agcndum  extra  fe; 
ergoexiftens  in  peccato  motcali  qaantumcun- 
que  fe  difponat ,  cum  ad  hoc  fe  difponere  non 
poflit  finc  gtatia ,  vt  dicis ,  fequitut  quod  erit 
obftinatus  ,  quia  non  poterit  ab  illo  refurgcre 
fine  gratia  ,  quam  Deus  non  necefTatio  infundit; 
ergo ,  &c. 

Item ,  fi  Deus  non  poteft  culpam  remittere 
fine  gratia  proptet  obftaculum  maculz,  aut  ergo 
illud  impedimentum  ponit  aliquid  in  anima  pri- 
uatiuum  ,  aut  pofitiuum  :  mod6  non  priuat  ali- 
quo  dono  fupematurali ,  -quia  nunquam  infuit 
gratia  exiftenti  in  pcccato  originali :  fi  ver6  pri- 
uat  aliquo  dono  naturali,  illud  poteft  reftitui  fine 
gratia ,  ergo,  &c. 

Contra  hoc  videntur  eiTc  didta  Sandkorum,  & 
Dodlorum,  &  przcipuc  Auguftini  Ubro  de  natnra, 
dr grMtiain  fine  ,\hi  dicit  quod  diccns  aliquem 
fibi  poftc  cauere  i  peccato  fine  infufioncgratix, 
oreomnium  anathematizamtm  ffi.ki  non  eft  maius 
poiTc  cauere  i  peecato  committendo  ,  quam  rc- 
furgcreacommiflb;ergo,&c. 

S  C  H  O  L  I  V  M. 

Potefi  Dtfts  de  petentia  ah/oluta  mortale  remit- 
tere  pnegratia ,  quia  talem  poteji  reparare  hominem, 
qualem  potefi  creare  ;  fid  potefi  creare  hominem  in 
puris  naturalibtu  :  at  de  pttentia  Dei  ordinaria  id 
repugnat. 

REfpondeo  :  opinio  Magiftri  Sententiarum 
videtur  fuilTe  in  tjuarto  libro  ,  quod  Dcu$ 
non  foliim  poteft  culpam  rcmittcre  fine  gratia, 
fed  quod  facit,  quiaper  Circumcifionem  gra- 
tia  non  dabatur ,  &  tamen  peccatum  dimitte- 
batur.  Sednon  vidctur  vcrum,quia  tales  fal- 
uabantur ,  nullus  autem  faluatur  fine  gratia :  cr- 
go,&c. 

Dico  ergo  qaod  Dcus  hoc  potcft  de  potcntia 
abfoluta ,  fed  non  de  potent ia  ordinata.  Proba- 
tio  primi,quia  non  includtt  contradidtionem, 
peccatum  dimitti  ,  &  gratiam  non  dari ,  quia 
quando  aliquaduo  habent  mcdium  ,  non  eft  ne- 
cefte  quod  Hat  tranfitus  ab  extremo  in  extremum 


49« 

fine  medio  :  imo  poteft  ficri  ftatus  fuptr  me- 
dium,  vt  in  coloribus  ;  fcd  inter  ftatum  culpx,  & 
gratix  rncdium  inciuditur  ,fciiicec  quod  homo 
fit  in  puris  naturalibus,  ficut  Adam  conditus  fait 
finc  omni  pcccato  ,  &  finc  gratia  gratum  facicn- 
tc.:  ergo  ad  eundem  ftatum  poceft  leduci  ille,  qui 
eftinpeccato  mortali  finccontradidione  ;  quia 
faftibile  eft ,  &  non  rcpugnat  rci  in  fc  ;  ergo  ncc 
Deo  repugnat.Et  pro  hac  partc  faciunt  argumcn- 
tapofita  m  principio  qua:ftionis. 

Secundum  probatur,  quia  non  dccct  Dei  fa- 
pientiam,bonitatem,  &  iuftitiam ,  fecundum  or- 
dinem,quem  infticuit :  quia  ordinauit  quod  nul- 
lus  beatificetur  nifigratia,  tanqaam  vefte  ni^- 
ptiali  veftiatur  ;  crgo  omncm  homincm, ,  cui  re- 
mittit  morcalem  culpam  ,  veftit  tali  vcfte  graciae. 
Tamcn  fi  aliter  feciflct,  vcl  faccrc  vellct,  coipfo, 
quod  fibi  placetet ,  iuftum  eflct ;  fecundijm  ta- 
jnen  ordinem  iftum  non  potcft  Deus  culpam  re- 
mitterc  fine  gratiae  infufione.  Hoc  ctiam  neccf- 
farium  eft  homini  pro  ftatu  naturae  lapfae,  quia  vt 
fic,  nccpoteft  proficere  homo  in  bono ,  nec  diu 
a  peccato  fibi  cauere  fine  auxilio  graci«,qiiia  na- 
turatalis  infirmaeft  proptcrpeccatum,  licct  for- 
te  in  ftatu  innocentiae  poiTct  ftarc ,  &  a  peccato 
fine  gratia  fibi  caucre. 

Ad  audlotitatem  Auguftini,<Iico  quod  loqui- 
tut  de  ftacu  naturae  lapfs,  &  verum  eft  quod  talis 
homo  fine  gratia  non  pottft  diuftarc,maximc 
quandomortalitcrpcccauic,quin  iterum  peccet, 
nifi  gratia  adiuuetur. 

Contra.  Dona  Dci  ordinata  funt,quorum  pri- 
mum  eft  diledlio ;  dile^io  autem  Dei  reddic  ho- 
mincm  fibi  acccpcum;at  accepcus  non  elt  nifi  pct 
gratiam  :  ergo  ante  omnia  dac  homini  gratiam: 
non  ergo  potcft  abfolutc  pcccatum  rcmittere, 
quod  eft  magnum  donum  ,  nifi  fueric  prius  gra- 
tus  Deo, 

Rcfpondctur  id  verum  ciTe  fecunduro  poten- 
tiam  ordinatam,  non  vero  fecundiam  abfolutam; 
poflct  cnim  Dcus  ita  /latutrc  ,  vt  homo  liber  k 
peccato,etiamfi  gratiara  non  haberet ,  fibi  eflct 
acceprus ,  &  potuiflec  eum  in  fuam  gratiam  ad- 
mitterc. 

Contrk :  fi  non  poteft  ficri  fecundum  potcn- 
tiam  ordinatam  ,ergo  ncc  fccundum  abfolucam, 
quia  ficut  non  poteft  fieri  contra  boniratem ,  & 
fapientiam  Dei  ,  fic  nec  contra  ordinationcm 
fuam.  Ordinauit  autcm  fic  ab  acterno  :  ergo  abfo- 
lutc  non  potcft  aliter  ordinarc,veI  potuit.  Dcin- 
de,qaiaaut  hocpotuit  quandu  ordinauit,  aut 
poftquam  ordinauit. 

Dico  qu6d  ciam  Deus  liberc  ordinauir ,  &ab 
zterno  ,  in aetcrnitate  autem  nihil  tranfit,ira 
nunc  poteft  alitcr  ordinarc  pro  quolibet  inftan- 
li  futuro  ficut  in  primo.  In  primo  autem  inft^n- 
li ,  in  codcm  fcilicct ,  in  quo  fic  ordinauit :  po- 
tuit  aliter  fub  difiunftione,  id  eft,  aliam  par- 
tem  poftponere,  amota  ifta  ficur  in  omnibus  adii- 
bus  voluntaciis  eft  in  nobis ,  quia  quando  curro 
cum  voluntate.currcndi  ,  polTum  non  cnrrerc 
difiun£lim,id  eft,potcftponi  altcra  pars  con- 
rradidlionis  ccflante  altcra ,  &  c  conucrfo.  Idco 
in  quibufcunquc  talibus,  &  pro  quolibet  inftan- 
ti ,  &  in  Deo  ,  &  in  nobis  eft  fophifma  compofi- 
tionis,  &diuifionis. 


Qjir  ./E  s  T I  o 


Aiam  crta* 
tUa  Jine  gr4' 
ti»  gratum 
facicntt. 


Dt  fnBt  non 
rcmtttitur 
pitrtate  fint 
grali». 
NernD    fotejl 
diu  cmere  m 
feccat»  line 
gratia. 


Ad  rntitnem 
in  offof. 


6. 

Kune  nm 
fietefl  Dem 
ordinare  ali- 
ter  qu/tm  ah 
tterm,inftH' 
fu  ccmfefi' 
titHtt, 


491         Lib.III.  Diftinaio X V II I. 


Stcundtim. 


1. 


Charltiuftiil 
in  aiim» 
Chrifii. 


Qjf  iESTIO       III. 

Vtrumjit  necejfartum  ponere  habitum  cha- 

ritatu  in  anima  Chrifli  propter  aSium 

fruitionuyerx? 

Doft.  j.</.ij.j.4.Saar.j.^.</<(f.54.Yafq.i/i/f.4i.LugO</#7»- 
*»rHatie»t  di^.  1 6  feB. ;. 

I  D  E  T  V  R  qu6d  non.  Qtxja  efFcitus  no- 
biliflimus  eft^caufa  nobiliflima  :  frui- 

_^_^  tio  cft  talis  effcdus :  crgo  eft  a  Deo  im- 

mediatc.  Maior  patet ,  quia  dcbet  eirc  ptopor- 
tio  inter  caufas  ,  &  cffedus.  Probatio  mino- 
ris ,  quia  fruitio  coniungit  ,&  vnit  fubiedo  no- 
bilifllmo. 

Sccund6  fic, quando  aliqiii  cffc(£lus  funt  in- 
feparabiliter  ordinati,  ynus  cftab  alio  ,  &  ambo 
i  caufa  communi ,  vt  patct  de  calcfa(aione,&  ra- 
rcfadione  actis.quia  contingcnter,&  infcparabi- 
liter  fe  habent,  &  idco  rarcfadlio  cft  k  calefaftio- 
ne ,  vcl  vtraquc  a  calcfacicnte  aiircm  ;  fed  vifio 
beata,&  fruitio  funt  infeparabiliter  ordinata;: 
ergo  ffuitioeft  a  vifione,  vcl  ambx  ab  obiedo 
beatifico  vifo;  fedfiucfic,fiuefic,non  eft  kchaii- 
tate :  ergo  non  eft  neceiraria. 

Contra ,  opcratio  non  eft  dcle£babilis ,  x\iCi  fit 
^potentia  proportionataobie»5lo;  fcd  ftuitiocft 
operatio  maximc  dcleftabilis  ,  obieftum  beatifi- 
cum  eft  fupernaturale:oportet  ergo  volunratcm, 
quae  eft  potentia  naturalis,perfici  per  charitatem 
habitum  fupernaturalem.pec  quam  propottiona- 
tur  obiedo  tali. 

SCHOLIVM     I. 

Animam  Chrifii  h^huiffe  charitatem  inhtrtmemy 
prebat  tribiu  rtuionibut  clMrit,&  /iluit  argurrunta. 

REfpondeeexponendo  inrelledlum  qua-ftio- 
nis  ,qu6d  non  quacritde  potentia  abfolu- 
ta  ,  quia  fic  Dcus  poffet  caufare  in  voluntatc 
Chrifti ,  &  coiufcumque  alterius  a(ftum  fruitio- 
nisfincomni  habitu  mcdio,quia  voluntas  fc- 
cundum  fe  cft  reccptiua  fruitionis ,  ficut  &  cha- 
ritatis.  Intelligitur  ergo  de  neceffitatc  indigen- 
X\x  ,  vt  fcilicct  anima  fit  perfeftior,  &  efficaciot 
in  adu  fruitionis.  Et  fccundum  hoc  dico  ,  quod 
anima  Chrifti  indiget  habitu  chariiatis  refpcdu 
fruitionis  vcrae.  cuiusrarioeft  ,quiaomnispo- 
tentia  nata  eft  habere  habitum  difponcntcm  ad 
aclum  :  fcd  voluntas  Chrifti  eft  nara  perfici  cha- 
ritate  difponente  ad  aftum  pcrfcdrum  fruitio- 
nis  :  crgo  ,  &c.  Maior  patct  i.  Ethicorumcap.  6. 
quiavittus  habentem  perficit,&opus  cius  bo- 
num  reddit. 

Itcm,virtus  eft  difpofitio  peifedi  ad  opti- 
mum  ,  id  eft  ,  poientias  ad  adhim  pcrfcdlum: 
omnis  autem  potcntia ,  qua:  eft  nata  perfici  ali- 
qua  perfcdkione  ,  ex  qua  omnis  opcratio  rcddi- 
tur  mclior ,  indigct  illa  perfcftione :  ergo  ,  &c. 
Minor  patet,qaia  pcrfcdtibilia  vnius  rationis 
indigent  pcifcdlione  eiufdcm  tationis  :  fed  fidc 
tencmus  voluntatem  Chrifti  efie  eiufdcm  fpe- 
cici  cum  noftra ;  noftra  autem  indiget  charitare 
ad  mercndum  ,  vr  fidc  tcncmus ,  quia  dicir  Apo- 
ftolus  primae  ad  Cotinth. ? .  Silinguis  hominum  lo- 
(juM^t  &  yingelorumy  &c.  Charitatem  autem  non  ha- 
iuero  f  nihiljitm. 


Item  ,  codem  cap.  dicitiir  quod  charitod  m/n- 
quamixcidit :  ergo  m  patria  manct ;  fed  non  ma- 
nctet,nifi  eirct  neccflaria  ad  adlum fruitionis, 
quia  propter  hoc  dicirur  qood  fides  non  manet 
in  patria,  non  proptcrincompoflibilitatem  eius 
ad  vifionem ,  quia  pcr  nullum  adlum  in  nobis 
poflumus  corrumpcre  habitum  fupernaturalem, 
vnde  ncc  charitatcm  coirumpimus  ,  nifi  dcmeri- 
toric.  fcd  idco  non  manct  fidcs  in  patria ,  quia 
iioncft  ncccllaria  ad  aliqucm  adbum  ,  qui  fit  ibi. 
Vnde  fi  cflct  ibi ,  fruftra  cfret ,  quia  non  poflct 
exirc  in  adlum  propter  incompoflibilitatcm  cum 
vifione  clara,  qux  fcmper  ibi  cft  ,  cmii  qua  not» 
ftat  aclus  fidci,licet  poflit  ftare  habitus :  non  er- 
go  manet  fides,quia  fi  cfTct,  cfTet  otiofa ;  fcd  cha- 
ritas  manct ;  eigo  eft  ncccflatia  pioptct  adtum 
fiuitionis  beatac.  Si  igitui  neceflaria  cft  in  aliis, 
ira  &  in  anima  Chrifti,  vel  volumaie  cius ,  cijm 
fint  eiufdem  fpcciei  omnes. 

Nec  valct  fi  dicatur  qu6d  non  indiget  proptet 
vnionem  ad  Verbum  ,qua:  omniafupplet  ,qui* 
ha;c  vnio  cft  naturz  humans  ad  fuppofiiura. 
Suppofitum  autemdiuinum  ex  hocquod  tetmi- 
nat  iftam  vnioncm,nullam  perfediiioncm  abfolu- 
tam  ponic  in  anima  Chrifti,  &  ideo  cuiufcunque 
perfcdionis  eft  rcccptiua  fccundum  fc ,  fi  non 
clTer  Verbo  vnita,fic  ciufdcm  eft  recepciua,Ytcft 
Verbo  vnita. 

Ad  primum  argumentum.  Refpondco  fccun- 
dumduas  vias.Primo  fi  voluntascft  purc  pafliua 
rcfpedlu  fraitionis  ,  tune  dico  quod  tam  vifio 
quani  fruitio  cft  immediatca  Deo  agcnte.vti 
caufa  nobiliflima^fednon  fequitur  quincharitas 
fit  neccflaria  propter  fruitionem,quia  ficut  agens 
natuf ale  non  folum  inducit  foimam  vltimam.vcl 
pcifedtionem  ,  ftd  &  difpofitioncm  nccefTaiiam, 
vcl  congruam  ad  hoc  ;  ita  agens  fupeinaturalc 
conftitucns  bcatum  in  ejfe  pctfedto  beatifico  ,  & 
fupernaturali ,  non  foliim  inducit  adtum  beatifi- 
cum,qiii  cft  adlus  fccundus,  fed  etiam  difpofitio- 
nem,id  cft,charitatcm,quz  cft  adVus  primus,  quo 
natuscft  pcrfici  beatus  ,  cijm  fit  omnino  perfc- 
dlus ,  ficut  natus  cft  pcifici.  Pcrfcdlior  cnim  cfl 
habens  vtrunique,quilm  alterum  folum. 

Si  autem  voluntas  eliciat  adtum  fruitionis, 
tunc  chatitas  neceflaiia  cft.vt  infoimata  ipfa  me- 
liiiS  agat  Et  ciim  A\c\x\iZ ,  effeSim  nohilijfimui ,  drc 
Veium  eft  de  cffcdtu  peifcdtiflimo  fimpliciter, 
qualis  cft  fupremus  Augelus  ,  qui  non  potcft  efle 
nifiJlDco;  fcd  fruiiio  non  cft  nobiliflimus  effc- 
dlus,nifi  fccunduni  ^uidyid  cft ,  qui  poteftconuc- 
nitccreaturz  raiionali.  Talisenim  eft  accidcns; 
fubftantiacnim  nobilior  eft  accidcntc;crgo  frui- 
tio  cft  operacio  nobilifTima  conueniens  creatu* 
rac,quia  vnit  obiedlo  nobiliflirao. 

Ad  fecundum  ,  iuxta  primam  viam  ,  fcili- 
cet,fi  voluntas  fit  pafliua,  concedo  qu6d  vifio,& 
fruitio  fint  a  Deo  immediate  agenie;  fed  non 
fcqnitui  vlteiius  quin  chaiitas  rcquiratnr  pro- 
ptcr  caufam  didtara  ,  vt  fcilicet  anima  fit  magis 
pcrfedta.  Si  ver6  voluntas  fit  adtiua  refpedlu 
fruitionis ,  tunc  cft  falfuni.  Habentur  ad  pro- 
pofirum  dnz  inftantiz  ;  prima  in  motu  grauis, 
qui  fequitur  remotioncm  prohibcnris  :  morio 
grauis  ,  &  rcmotio  prohibenris  funt  cffcdtus  or- 
dinati  infeparabiliter  ,&  tamcn  rtmoucns  pro- 
hibens  ,  vt  frangens  trabcm  ,  non  mouet  grauc 
nifi  pcr accidens , exi.Phy/icorum cap. 4.  nec effe- 
dtus  primuSjfcilicer  remocio  prohibcntis,  mouct 
graue, 

Alia 


Fldts  ciir  !» 

fatri»  rion 


4. 
Ad  »rg.i. 


PcnenJa  efl 

charitM  ttii 
fi   voluntM 
n»n    effirert0 
frmiionim. 


Frulti»  n»n 

tft  Hehilifim 
mui  iffiBm 
Dii. 


Adftddum. 


Qu^ftio  1 1  r. 


Vtlinum  fun 
tjfi  canftm 
frMttitnit  tX- 
tum,»tibi  hte 
mJmittit  4. 
d.  4j.q.x. 


Alia  edinftantia  in  applicationeadiui  ad  paf- 
nuum.  Nam  ad  mocum  localcm  ,quo  applicacur 
ignis  ligno ,  fequitur  calefa6lio  ligni,  non  tamcn 
motus  localis  generat  illum  caloccm  in  ligno: 
motus  enim  localis  folum  adducit  gencransjrx 
ficundo  de  Generatione  ,  Sc  applicans  lignnm  igni, 
non  gcncrat  caloccm,  niii  per  accidens ;  ergo  illa 
maior  eft  filfa. 

£t  ad  propo(itiim  funt  i/lae  duz  inftanticquia 
non  coniiderare  eft  impedimcntum  voluncatis, 
vt  fit  in  i€t\x  volendi ,  &  necciTc  eft  quod  obie- 
Aum  voluntatis  applicetur  voluncaci  ,  vc  ipfa 
poflic  agere.  Per  hoc  autem  quod  intelleftus 
connderac.  amouetur  impedimentum  ,&appli- 
catur  obiedum  bonum  ,  per  ofteniionem  eius; 
ide6  tamen  non  fcquitur  qu6d  intclledus ,  vcl 
intelleaio  fit  caufa  volitionis ,  nee  ctiam  obie- 
dlum ,  ficut  di(^um  eft  de  remouence  piohibens, 
&applicante  ignem  ligno. 

S  CH  O  LI  VM    II. 

%/iddHcit  (frfiluit  duo  argumenta  ty£gidif  :  item 
tria  ar^Hmenta  Ma^iflri  Alani  contra  conclufio- 
nem  pofitam. 


6.  iPEdcontra  hoc  arguit  fratet  y£gidius.  Prim6 
Ofic.  Illud  quod  continet  eminenter  perfcdio- 
nem  charitatis ,  coniundam  illi ,  poteft  in  com- 
munera  opetationem  fine  charitate  ;  efientia  di- 
uina  eft  huiufmodi » &  animz  Chrifti  coniundla: 
ergo ,  &c. 

Secund^  fic :  nulla  forma  fupernaturalis  poteft 
ab  agente  creato  produci,  quia  nuHum  agens  na- 
turale  poteft  in  cfFcAum  fupernaturalem  ;  fed 
fruitio  eft  fupernaturalis  ;  ergo  eft  i  folo  Deo: 
ergo  charitas  non  cft  anima:  neceftaria  propter 
huiufmodi  adtum ,  cum  ipfum  non  eliciat.  Ma- 
ior  probatur ;  quia  fupematuralis  ad^us,  vel  crea- 
tur,  &  fic  habccur  propoficum  ;  aut  de  potentia 
fui  fubiedli  educitur ,  Si  tunc  vel  de  eius  poccn- 
tia  naturali  ,  &  fic  ei  correfponderct  potcntia 
iSkiaz  naturalis  ,  quod  falfum  eft :  aut  educitur 
de  potentia  obedibili,  &  fic  folum  <l  Deo,  quia 
nullum  crcatum  poccft  fupra  potentiam  obedi- 
bilem ,  fed  folus  Deus  ,cui  omniaobediunt. 

Contr^  arguit  idem  ^gidius  fic:  Subic<flum 
perfed^ibile  forma  difponcnte  ad  operationem, 
indiget  illaforma ,  vcl  difpofitione ;  fcd  charitas 
difponit  voluntatcm  ad  fraitionera,  quia  facic 
animam  Deo  gratam  ,  eiTentia  aucem  diuina,licct 
vnita  fit  anims ,  quia  non  eft  difpofitio  animz 
Chrifti  formaliter  inhaerens,  ncc  potefteffcnon 
poteft  animam  Chrifti  difponcre  formaliccr  cali 
difpofitione;  crgo  charitas  eft  ei  neceftariaad  ta- 
lem  operationem. 

Ad  primum  ,  dicituc  qu6d  Deus  continet 
eminenter  omnem  perfc6lionem  :  ideo  pofiet 
adiue  elicerc  in  voluntacc  quidquid  poflcc  cum 
charicacc.  td  aucem  abfoUuc  dico ,  quia  cijm  ef- 
fentia  diuina  non  poceft  cfTc  principium  agcndi 
formalc  ipfi  voluntati,  &  Dcus  fic  res  admini- 
ftrat ,  fecundum  Auguftinum  7.  de  Ciuitate  Dei, 
cap,  jo.  vt  proprios  motus  eas  agere  finat :  ideo 
charitas  neceftaria  cft  voluncaci  ,  vc  fit  ci  for- 
malis  racio  agendi  calem  opcrationem  beatifi- 
cam,quia  voluntas  nou  eftet  omnino  petfeda 
fine  charitate. 
AdftcUdHm.  Ad  fecundum  dico  ,fi  ille  aftus  beatificus  fit 
a  voiuntace  elicitus ,  cducituc  de  poccntia  nacu- 
Sceti  optr.  Tcm.  XI. 


495 

rali  voluntatis  ;  nec  fequitucqu^d  fit  natucalrs, 
quia  fummc  inclinatut  lecundum  natuiam  fuam 
in  fummam  perfcdiioncm  ,  qnam  tamcn  habcre 
non  potcft  cx  puris  naturalibus;  hanc  tamen  fum- 
me  naturaliter  recipit.  Scd  dicitur  adus  fupcr- 
naturalts ,  vt  diftinguitui  ^  narurali ,  vt  per  com- 
parationem  ad  poccnciam,  in  quam  recipiiur  ;  fed 
non  incotinparacionc  ad  obicdum  ;  &  quia  forcc 
ad  ad^um  illum  indigec  pocencia,  auxilio,  vel  ha- 
biru  dato  fupcrnaturalitcr,  quo  tamen  habito  vti- 
tur  potentia  naturaliccr. 

Tunc  arguit  Magifter  Alanus  primo  fic  :  Sicut 
fe  habet  voluntas  ad  dileftioncm  prarfuppofita  fi- 
de  in  viatorcfic  videtur  habcrcad  adum  fruitio- 
nis  prarfuppofita  perfcda  vifionc  patriz ;  fcd  vo- 
luntas  viacoris  non  requiric  habicum  ,  vt  fruatur 
bono  oftcnfo  fibi  per  fidem  ;  fed  fine  cliaritate 
poteft  frui  tali  bono  :  ergo,&c.  Maior  eft  euidens 
ex  proportione  aftus  ad  aatim.  Probatio  mmo- 
ris  ,  quia  nifi  voluntas  finc  charitatc  pollct  ferri 
in  bonum,vel  frui  bono  fibi  oftenfoper  fidem 
informem ,  pofiet  quis  habere  certitudinem, 
quando  cft  in  chatitate,  &  qnando  non:qaia 
quando  aliquisadus  nonpoceft  habcri  fine  ali- 
quo  principio  eliciciuo,  fcicns  fe  poftc  exire  in  il- 
lum  adum,  fcic  fe  habere  principium  elicitiuum; 
quia  non  poceft  fciri  vctum  aftra  fint  paria  ,  vel 
impacia  ,  fine  medio  demonftratiuo:idc6  perci- 
piens  fe  non  pofTe  in  illum  adium,  fcit  fe  non  ha- 
bere  medium,&  fi  pcrciperct  fc  pofie  exire  in 
at^um  fciendi  illam  conclufionem.fcirct  fc  habe- 
re  raedium  :  ergo  fi  nulluspofict  frui  bono  Cbi 
oftenfo  pet  fidcm  informcm,nifi  haberet  charita- 
tem,  cim  poflic  fcire  qu^ndu  dicit  adum  fruitio- 
nis,&  quando  non.nofict  fcirc  quando  eft  in  cha- 
titatc,&  quando  non. 

Secundo  argaitur  quod  ratio  pofitionis  non 
concludit,  quia  fecundum  Magiftrua^  Sentcntia- 
rnm  ,primoUhro  *  ,charitas  ncceirana  in  vianon 
eft  nifi  Spiritus  faiidus  ,  &  non  aliquis  habitus. 

Terti6  fic:Incerfotmam,&ciusinclinationem, 
non  rcquiricur  habicus  medius  :  fed  ve/le  non  cft 
nifi  inclinatio  voluntatis  in  adam  ,  vt  dicitur 
communiter,  vt  patet  inappetitu  icnfiiiuo  ;  crgo 
propter  a<5kum  volcndi  qnctncunqae  non  requiri- 
tur  habitus  medius  charitatis. 

Concra,  opcracio  fupcrnacuralis  feqiiitur  fup- 
poficum  rati^ncalicuius  forroat  lupcinaturalis; 
fruicio  cft  opcratio  fupernatuialis :  ergo,&c. 

Ad  primum,  dicendum  quod  voluntasin  via 
prxfuppofita  cognitione  fidei  poteft  in  adam 
aliqucm  fruitionis  ,  fcd  imperfeftum  nimis  ,  fcd 
in  pcrfcftiorem  pofict  cuin  chariratc  ;  ficctiam 
in  patria,  vifo  Deo  clarc  ,  voluntas  polfet  frui 
ipfo  fine  charitate ,  fed  non  agquc  perfcde  ,  ficut 
fi  cflct  informata  charitate,&  per  confcquens  ta- 
lis  adlus  non  eftet  ptoprie  beatificus^quianon  cft 
adxquatus  cognitioni,  ica  qa6d  lantum  ametuc 
fummum  bonum,  quancnm  proporcionaliter  cc- 
gnofcitur. 

Sed  contr^ ,  fi  voluntas  fine  charitate  Deo  vi- 
fo  clare  poftet  frui ,  illa  fruicto  elTet  naruialis, 
vel  fupernaturalis  ?  Si  fupematutalis  ,  ergo  pro- 
pter  adtum  fupcrnaruralcm  non  oportct  ponere 
habitumfuperuaturalem,qaiatuncper  adiumna- 
turalem  polTct  attingi  obicdum  fupernaturale, 
quod  falfum  eft ,  quia  adus  clicitus  cx  puris  na- 
turalibus  non  eft  nifi  refpe&u  obicdi  pro- 
poccionati  >  quod  noneft  ebicdum  fupetnatu- 
lale. 

Tt  Dici 


8. 

jlrg.Alani 
ftimiim, 

jirgummta 
futdenti» 
Chtijium  nS 
h»yuiffi  ch»' 
Tit»tem  in- 
htrentem. 


9' 

Stcundum, 
*Dift.  17. 

Tertium. 


10. 

Aiargum.i, 
Atani 

Vtluntat  fint 
ch»ritate 
feffet  frui 
liieSo  tlari 
viff,  /id  im- 
ferfea*. 
Dc  quo   I.  d 
l.q.4. 


494         Lib. III.  Diftinaio  XVIII. 


Dicitur  qabd  Ct  poneretur  talis  hypothe(is, 
ille  a£tus  partim  efTec  fupernaturalts ,  partitn  na- 
turalis  :  nacuralis  quidem  in  compatatione  ad 
poteniiam  ,  in  qua  ed  ;  fapeinaturalis  in  compa- 
ratione  ad  obiedum  ,  quod  nullus  ex  puris  natu- 
ralibus  potell  facere  illud  obietfium  Cibi  przfens, 
vt  eft  in  Ce. 

Ad  ficntidS,  Ad  fecunJum,  dicitur  quid  opinio  Magiftri 
non  tenetur,  fi  Hc  intellexit ,  vt  videtur  litera 
fonare. 

4d  ttrtium.  Ad  terrium  ,  diccndum  quod  inclinatio  for- 
mx  nihil  abfolutum  addit  fupra  formam  ipfam, 
vc  inclinatio  grauis  deorfum ,  non  eft  niH  for- 
ma  grauitatis.  £t  quia  operatio  focma:  eft  k 
forma  ,  idco  operatio  formae  oon  eft  cius  in- 
clinatio  nacuralis. 

S  CH  OL  I  V  M    III. 

§luatHor  argumenta  Gojfredi  ( JUadentla  nullum 
habitum ponendHfH  in  voluntaie  prepter  aSliu  )filuun- 
turper  optimam  doSlrinam. 


I  r. 

frtd. 


II. 

Argum.  t, 
Gtffrtd. 


Argum. }. 


DEinde  arguit  GofFredus  fic :  qu6d  in  volun- 
tatc  nullus  eft  habitus  propter  adum  ,quia 
ad  illum  adlum  ,qui  neceffario,  &  quadnatura- 
liter  fcquituraftum  alterius  potentiac,  non  requi- 
ritur  habitus;  fcd  acflus  voluntatis  fequitur  ne- 
ceirario  adlum  incelle<9;us ,  &  quafi  naturaliter: 
ergo  ,  &c.  Maior  parec ,  quia  ad  ea,  qtis  necefla- 
rio  infunc ,  non  tndigemus  habitibus  ,  i.  Ethico- 
rum,  cap.  4.  Minor  probatur ,  quia  ficut  adkus  ap- 
pecitus  fcnfitiui  fequitur  naturaliter  ,&  neeefla- 
rto  adam  fcnfus  apprehenfiuum ,  quia  non  habet 
appccitus  fenficiuus  aliquid,  vnde  impediatur, 
quin  fcratur  concorditcr  in  apprehenfum  pcr 
fenfum,  vc  conueniens;  ita  aftus  voluniatisne- 
ceflTario ,  &  infeparabiliter  feqtlicur  adum  intel- 
le(5lus  ,  quia  non  habet  voluncas  vnde  impedia- 
tur  a  cali  aika.  Quia  fi  dicacur  quod  in  volunta- 
te  eft  impedimencum  a  fomiie  peccaci',  &  pro 
corpore  corrupco  aggrauantc ,  faitem  in  homine 
cxifteiue  in  putis  nacuralibus  a6tus  voluntatis 
ncceirario  fcquirur  adlum  incellcdus,cum  in  illo 
non  fit  impcdimencum. 

£c  cum  voluntas  hominis  exiftentis  in  puris 
naturalibus  fit  magis  ,  vcl  falcem  non  tninus  li- 
bera ,  quam  modo  eft ,  non  erit  de  rationc  liber- 
tacis  voluntacis  quod  non  rooueatur  ncccfrario 
ad  a6bum  fuum;  tum  ,  quia  f\  adus  voluntatis 
non  necefTario  fequicuradum  incelleftus,  tunc 
Dcus  poftec  vidcri  ab  incelledlu  clar^,  Sc  non 
diligi  a  voluncatc,quod  falfum  eft:tum,quia 
voluntas  non  potcft  aliter  eligere,  nifi  quia  intel- 
leftus  potcft  aliter  fcncentiare,  quod  non  cflet, 
nifi  adlus  voluntatisneceirariofequituraitum  in- 
telledus. 

Secundo  fic,  quod  non  fic  habicus  in  volunta- 
te  fruentis,  quia  fccundum  Philofophum,i.Ethi- 
corum.cap.  1 1 .  Fines  fimt  in  agihilibw  ,Jicut  prinei- 
fia  in  demonfirabilibui.  Sed  pcopter  aftum  fpecu- 
landi  prima  principia  non  indiget  intelledus  ha- 
bitu,quia  ftatim  aftencit  intellet^us  apprchcnfis 
tcrminis,  ficuc  fi  confideraflet  ea  centutn  annis; 
ergo  fimiliter  ad  frucndum  vlcimoflnenonindi- 
gec  voliincas  habicu. 

Tertio  fic  :  ad  illum  a6tum,qul  non  eft  princi' 
palicer  incencus  ,  fed  confcqucns  operationem 
principaliter  incentam  ,  non  oportet  ponere  ha- 
bjtum  i  fruitio  «ft  huiurmpdi ;  ergo ,  icc,  Maioc 


patet;roinot  probatur ;  tum,  quia  fruitio  impor- 

tat  quietationem  fatiantem ,  &  Ixciciam.  Vnde 

Auguftinus  I z.de  Trinit.  cap.  Fruimur  cognitu  ,in 

^utbiu  voluntas  dele5lata  conquiefiit ;  ergo  importat 

quictationem.  Vnde  PfaImifta,Pfalm.i6.5-j|//i^or, 

cum apparuerit gloria  rM4.Idem  Pfalm.Pfal,  i  j.  jid- 

implebii  me  Utitia  cum  vultu  tuo.  £rgo  dicit  laeti- 

tiam  ,  fiue  dcleftationem.   Iftac  autcm  pafliones 

confequuntur  operationem  beatificam  principa-     jimicorum 

liter  intentam  :  ergo,&c.  Tum,  quia  atfkus  amoris  idem  velle, 

tendit  in  alium  adum  :  nam  amicorum  idcm  cft  >V«mjM(aoU 

veRe ,  &idcm««//*  :  ideoaliquis  diligic  alium.vt  '«• 

ideni  fapiant,&  idem  agant.vel  operentur  j  aftus 

autcm  intelletSirus  non  fic  tendit  in  aliam  opera- 

tionetn,  fed  eft  vltimus  fimpliciter ,  &  pcr  confe- 

qucns  beatificus,&  principaliter  intentus.Fruitio 

autem,  feu  atnor,cum  fit  proptet  aliud,  ide6  ope- 

ratio  eft  non  principaliter  intenta;tum,quia  a^us 

quicunque  mcdiante  virtute  inappctitu  ,cftcle- 

diuus  j  quia  omnis  habitus  in  appecicu  eft  e\e&.i- 

uas,^.Et)jicorum,cap.t).Ced  omnis  habitus  clediuus 

eft  proptcr  alterum ,  quia  elcdlio  eft  eorum  ,qus 

funt  ad  finem;fed  amare  eft  huiufmodi  a£tus;ergo 

eft  propter  aliud,&  per  confequcns  non  principa- 

licer  incentus ;  fed  inteIIe6lio,&  contcmplatio  cft 

finis  omnium  bonaru  opcrationum.vcl  adionum, 

&  requies  fempiterna:contemplatio  autem  pcrti- 

nct  ad  fuperiorem  rationis  portionem;ergo,&c. 

Quart6  arguit  fpecialiter ,  quod  anima  Chrifti  Ss^rtum. 
non  indiget  habicu  proptcr  fruitioncm ,  quia  cx 
vnione  naturaE  ad  Verbum  fufficientcr  eleuatur 
nacura  afliimpca :  fed  non  potcft  natura  elcuari, 
nifi  elcuentur  potentiac  ad  operationem  :  ergo, 
&c.  alicer  cnim  filius  Dei  potuiflet  aflumpfiflc  na- 
turam  irrationabilcm ,  vel  rationalem  pcccato 
fubiedam  ,  &  per  confcquens  Chriftus  poiret 
damnari. 

Ad  primum ,  dicitur  quod  maior  cft  falfa,quia         i  j. 
fecundum  GofFredum  virtutes  morales  funt  in   Adargum.i. 
appctitu  fcnfitiuo.qui  tamennaturaliterfcqui-   Goffred. 
tur.vtdicit,  adlum  apprehcnfum  fenfus:ergo  ^fp*Jfi1Jf/^ 
licct  adtus  voluntatis  necefrario  fequerccur  adum  fid^g^ 
intcllcdlus.tamen  adhuceflct  neceirarius  habitus 
in  voluntacc ,  vc  potentia;  fint  pcyfcdlc  in  adibus 
primis. 

Sed  contra  hoc  dicit  GofFredus  >  quod  non  va- 
let ,  quia  in  appetitu  fcnfitiuo  ponuntur  virtutcs 
propccr  rebellionem  ad  racionem  ;  voluncas  au- 
tem  non  eft  fic  rebellis ;  ideo  nonrcquiriturha- 
bitus  in  voluntatc  ,  licet  in  appctitu  fcnfitiuorc- 
quiracur. 

Contr^  primo,  quia  ficut  rebellio  eft  in  appeti- 
tu  fenfitiuo  ,  ita  in  voluncace  eft  difficulras  ad  bo- 
num  ,  &  idco  ficut  habicus  rcquiricur  in  appecitu 
fenfitiuo,  fic  in  voluntace.  Vel  daco  quod  in  folo 
appccitu  fenficiuo  ;  adhuc  eft  falfa  maior  vniuer- 
falicer  fumpca.fcd  fi  fumacur  qu6d  ad  illum  adum 
non  requiritur  habicus,qui  nccefTarii  fequitur, 
&c.  maximequandoeft  i  potentiarcbclli,  cunc 
dicit  qu6d  in  pocentia  non  determinata  non  re- 
quiritur  habicus.  Vndegrauc  nullo  habituindi-  £?««*«*»- 
gct ,  vt  deorfum  moucatur  ,  nec  Jgnis  yt  lurium,  ^p'^,^  yj^. 
quia  nunqnam  affucfcit  decics  millics  proieilus,  yj„>,. 
z.  Ethicorum,c/tp.  1.  Vnde  in  appcticu  fcnfictuo 
non  cft  deierminacio  cotalis  ad  alteram  partem, 
fed  indeterminatio,  &  ideo  ponitur  ibi  habiius, 
vt  mclius ,  &  facilius  moueatur  fecundiim  didta- 
mcn  rationis.  A  fimili,  cum  pocentia  volitiua 
non  fitdcterminataad  hoc,vcI  illud,&  licet  incli- 
nacioncm  maiorem  habcrcc  ad  hoc ,  qu6d  feque- 

recur 


Qusftio  Vnica. 


49S 


AmwfinU 
mn  »jf  frO' 
fter  »li»d. 


rctur  aftum  intcUeaus  ,  rcquiritur  habitus  ad 
magis  inciinandum ,  &  ptomptius,&  mciius ;  dc 
fe  cnim  non  potcft  dici  ica  detcrminata  ad  vnum, 
ficut  gtaoc  dcorfum.  Sic  igitur  falfa  cft  roaior 
quocunquc  modo  fumpta.  Ad  minorcm  pwflct 
dici  quod  falfa  cft,  quia  aftus  voluncatis  non  ne- 
ccflario  fcquitur  adlum  intcllcdtus. 
1 4.  Ad  fccundum,  dicitur  quod  propofitio  Piiilo- 

Adfitidum.  ftjphi  dcbct  intelligi  dc  principio  primo  in  fpe- 
ctilabilibus,  &  finc  vltirao  in  vniuerfali  in  agibi- 
libus  ;  &  tunc  concedo  ;  quia  ficut  non  indige- 
musad  cognofccndum  principiuraprimum  vni- 
uerfalc  fimplcx,  vclinconiplcxum,ficnec  ad  di- 
ligcndum  finem  in  vniuerfali ,  fcUicer  ipfum  bo- 
num ,  tamen  ficut  intcllcaus  indiget  habna  g!o- 
riae  ad  videndum  primum  principium.vc  cft  ui  fe, 
clare,&  perfcae,  fic  indigec  voluntas  habitu 
charitatis  ad  perfede  fruendum  co  iu  fpcciali,& 
claie  vifo. 

Ad  ttrtium.  Aj  tcrtium  ,  diccndura  quid  fruitJo  dicitur 
propric  opcratio  principaiitcr  intenta ,  non  pro- 
pteraliud,quiafccunltim  Auguftinumiib.  i.de 
doSt.ChtiA.cap.  4.  fruiei}amoreinh£rtrealicHipro- 
fter  fi.  Si  verci  quandoqiic  extcndatur  nomcn 
fruitionis  ad  dcle^ationcm  fequeiitcm  .tunccft 
aequiuocum. 

Sed  cum  dicitur  quod  aftus  araoris  eft  propter 
aliud :  dico  qu5d  falfum  cft',  im6  araicus  primo 
&  pcr  fe  vult  amico  bonum:qu6d  autem  concor- 
diter  idcm  opcrantur,  &  fcntiunt ,  &  huiufmodi, 
hoc  eft  cx  confcquenti  rcflcdendo  ad  amorcm. 
Vndc  amor  non  ordinatur  ad  aliam  quancumque 
operationera ,  fiue  interiorcm ,  fiue  extenorera. 
Amor,  dico,  perfcdus  pcr  modum  finis,  fic  quod 
aliquid  aliud  fit  finrs  amotis  .fcilicet  pcr  modum 
cfficientis,  &  imperantis,  &  hoc  cft  nobiliiatis  in 
amorc.  Ex  quo  etiam  patet  quod  fcientianon  di- 
citurpropric  praftica,  quia  adlio  intelledus  or- 
dinatur ,  vt  ad  finem ,  ad  opus  extrinfecura  ,  cum 
raulto  nobilior  fit  intellcdio.vel  fpcculatio,.quam 
quodcunque  opus  cxtrinfccum ;  fcd  magis  dicitur 
fcientia  pra£tica,  quiaocdinatur  fpcculatio  ad  re- 
gulandum  voluntatem,  vt  rcftc  velit. 

Ad  aliud  ,  quod  non  omnis  a6bus  voluntatis 
eft  elc^aiuus,  fcd  folum  ilb ,  qui  eft  circa  ea,  quas 
funt  ad  fincm,  loquendu  propric  dc  clcftionejfcd 
loqucndo  ftridc  ,  fic  voluntas  dicitur  cire  ipfius 
finis.  Sicut  enim  rcfpcdlu  principiorum  habitus 
dicitur  intcllcdus  pofitiue  tendcns ;  fic  rcfpcdu 
finis ,  adus ,  vcl  habirus  potcft  dici  voluntas  ,  & 
rcfpedu  finis  bcnc  cft  habitus,  vt  fit  perfcdior, 
ficut  principiorum  benccft  aliquis  habitus,qui 
dieitur  intcUeaus.  Non  ctgo  cft  vcrum  quod 
omnis  a(3us  clicitus  avoluntate,  mediante  habi- 
tu  fit  propric  cleftiuns,  quiadicere  hoc,qu6d 
tantiim  eorum  qua;  funt  ad  finem  ,fit  habitus, 
&  non  refpcftu  finis  ,  cft  pctcre ;  hoc  enim  qux- 
rit  quaeftio.  Philofophus  tamcn  non  pofuit  in 
apperitu  habitum  ,  nifi  cledliuum  ,  quia  refpcAu 
finis  vlcimi ,  non  pofuit  amicitiam  virtutcm  ,  vt 
patet  8.  Ethicorum  ,  fed  potius  quandam  compla- 
centiam.  Nos  autcm  ponimus  habitum  charita- 
tis,&amicitia:  in  voluntatcrefpedluDci,&  prin- 
cipalius  quam  rcfpedu  eorum  ,  qux  funt  ad  fi- 
ncm  ,  vt  proximorum. 

Ad  Aueuftinum  ,  dico  quod  per  cotitempUtio- 
netH  non  lolum  intelligit  adum  intcllc<flus;  fcd 
voluntatis  ,  vt  patct  n.de  Trinit.  Vbi  ponit  con- 
templationem  in  fupcriori  parte  rationis  ,  qux 
comprehendit  intellcdlum,  &  voluntatem  ,  vt 
Scotioper,  Tom,  XI. 


ly. 


HtAttttt  ntn 

tnntitm  efl 
re^ea»     eo- 
rum  tjutfunt 
»djinem. 


CentempU- 
tit  magit  eft 
itt  volHnt»te, 


patct  ibi ,  &  parum  valcret  contemplati  Dcum, 
nifi  conicmplando   diligcretur. 

Ad  quartum  diccndum  quod  ex  illa  vnioiic  l6. 

non  clcuatur  ,non  quia  dccct  quod  talis  fifbca-  ^dquariHm. 
tus  ,  fed  non  cx  neceilltatc  abfoluta.  Vnde  coii- 
ccdo  quod  Deus  dc  potentia  abfoluta  polTet  aiTu- 
merc  natutam  irrationalem  ,  &  ctir.m  naturam 
rationalem  pcccabileminon  tamcn  oportet  qucd 
pcccatct ,  quia  confirmata  clfct  pcrgr.itiam  ,& 
gloriam  ,  ficuc  Angclus  bcatus  non  poteft  modo 
peccare,  fcd  amodgratia,  &gloriai  &  rcmanen- 
te  natura.  Igitur  ficut  &  Angclus,  ita&natura 
humanaChtifti  poftet  peccaredepotcntia  abfo- 
Iuta,fi  fibi  dcrclinquitur,  ncc  fequitur  conuc- 
niens  ,  quia  illi  defcdus  non  conucnircnt  Deo: 
puta  peccsre,damnari,&  huiufmodi  ,  nifi  ratio- 
ne  naturz  aifumptae :  ficut  pati ,  mori,  quse  nunc 
dicuntur  dc  Dco  tantum  rationc  naturz  humanx, 
&  Cu  dcaliis. 

Etficfinu  dilpMttuienis  in  amU. 


Reliquaquz 
fequuncuc 
dccetpca  siic 
fi  Ozonieii, 
paucis  muta- 
tis. 


DISTINCTIO    XIX. 

Qj^iESTio     Vnica. 

Dc  mcrico  Chrifti. 

Vtrum  Chrijitu  merult  emmbud  nobu  gra- 
tiam  5  i^gloriam  ^ 

Alenf.  i.tart.qu*.ft.i6.mtmf>.^.*rt.t.'D.T\iom.i.  fart.qudft. 
l^.art.i.Crhicijutft.  I.  »«.5.  D.Bonaiient.«rr. i  qutft.i, 
ij  (^dift  18  art.i  qtt*ft. i.Kicliacd.  iti  »rt.  x.queft.^.^ 
kU  *rM  Her.ricis  quodl. 10  tjudft.i.SviiKZ  i.ftrr.tom.i. 
«/.4i.r»ff.l  6"  3-  Vafquez  d.jy.Diiedo  de  Caftiuit.  tr»S, 
t.cat  xf»rt.\.  Hzc  quxftio  paucis  mutatis,  liuc  ccanna- 
ta  eft  cx  Ozonienfi. 


Irca   diftinftioncm   decimam-  i. 

nonam  quaeritur  dc  efficacia  paf-  Jrgum^um 
fionis  Chrifti  ad  nos :  Ffrtwj  me-  fritnnm, 
ruit  omnibtu  nobi^  gratiam ,  &  gle- 
riam  ?  Quod  non  vidcturrquia  prc- 
mium  cxcedir  meritum  ,  cum  mcritum  ordinetur 
ad  pra:miuni  ficut  ad  fincm  ;  fcd  prarmium  alio- 
rumiomnium  non  cxccdit  mctitum  Chrifti ,  ncc 
racriium  Chrifti  ordinaturad  id  ficuc  ad  finem, 
cijra  fit  nobilius  quam  id  piaemium.Vndc  gluria, 
&  gratia  in  omnibus  non  fuit  maius  vno  a£tu 
Chtifti,  quia  habuic  gratiam,quz  cft  principium 
mcrcndi,  in  fummo :  crgo,&c. 

Prxtcrca  ,  meritum  Chrifti  fuit  bonum  quod-  Sefundum, 
dam  finitura ,  cum  fucrit  eius  ftcundum  naiuram 
humanam:ergo  non  potuit  mereri  omnibus  prx- 
mium,  quod  eft  bonum  infinitum.  Similitcr  pcc- 
catum  aliorum  fuit  infinitutn  malum  ,  quia  tanta 
eft  offcnfa,&  peccatum ,  quantus  cft  illc  ,qui  of- 
fenditur,  qui  cft  infinitus  ;  ergo  ciam  finitum  non 
fit  proportionatum  infinito  ,  videtur  quod  nul- 
Inm  mcritum  Chrifti  potuit  mercri  dclctioncm 
ofFcnfx. 

Prxterei,  pcr  idcm  patet  quod  non  roeruit  dc-  j,. 

letionem   pcenx    pro   rcatu    infinito   aliorum,  j„tium. 
quia  poena,  qux  dcbcrur  tali  peccato ,  cft  infini- 
ta,cumfitxtcrna,&meritum  Chrifti  eft  fini- 
tum ;  ergo,&c. 

Prxterci  ,dc  pofilbili  poftunt  cfte  homincs  in-   fiutrtum. 

finiti ,  fi  mundus  &  gcncratio  fcmper  durarct ,  & 

quilibctnatuseftcontrahcrcociginalepcccatum; 

crgo  tunc  foret  infinita  culpa ;  ciim  crgo  mcri- 

Tt     t  tum 


496 


Lib.III.  Diftihaio  X I X. 


tum  Chrifti  firf5,nitum,re(jiiicutquod  ptius,qu6(l 

nonriifficit  prorevDiflione  culpae,&  collatione 

grati2,&gIotii  omnium. 
QjfintMt».  Prateica  ,  fi  fufFecifTet  ad  mercndum  gratiam, 

&  gloriahi  pro  omnibus  ,  omnibus  confcrretuc 

gratia,&  gloria  ,  quod  falfum  eft;  multi enim  fnrit 
Matth.  10,     t,ocati, pauci  vero  eleSi  ,  &  paucus  eft  numerus  fi- 

delium  refpcdu  infidelium ,  nec  omnes  baptizati 

faluantut. 

Contfk,  Leo  Papa  in  fctmone  quodam  de  Na- 

tiuitatc  Domini.  Sicut  nullum a  reatu  Uberum  repe- 

rity  ita  pro  liberandis  emnibm  venit, 

SCHOLIVM    I. 

Sententia  D.  Thom,  meritum  Chrifii  fuijfe  infini- 

tum ,  quoadfitfficientiam,non  ^uoad  effcaciam.reifcitur 
primo  pars prima .cjuia fiqueretur  velle  creatum  Chri- 
fii,  ejfi  tquale  vclle  increato,  &  vtrumijue  aqualiterk 

Deo  diligi.  Secundo  anima  Chrifii  icjue  ac  Kerburn 
frueretur  Deo.  fertio,  omnia  principia  per  fi  merendi 

Chrifii  fuerunt finita,vt  voiuntas ,  intelUElut  ,gratia. 

Rftjcitetiam  aliarn  partem,t}ua  ait,nen  meruijfe  Chri- 
fium  omnibui  ficunditm  efiicaciam ,  cjuia  non  erant  di- 
Jpofifi :  ^uia  hincfetjueretur  non  merttijp  ipfim  dijpefi- 
tionem,feuprimAmgratiam,quAm  tamenmagu  meruit 

Chrifitu  >  quam gratiam  fecundam. 

3.  \   Diftam  quxllionem  dieunt  quidam  qu&d 

opinio  D.   x\.meritum  Chrifti  connderaiuc  duplieitur, 

P    rhom.dy  quantiimad  fufficientiam.vclquantum  adeffica- 

An"meritum  *''*'^  *  quantum  ad  fufficicnciam  meruit  ommbus 

chriftiin  itt-  deletioncm  culpz,&  collationem  gtatiae ,  &  glo- 

fniiutnf         tix;  fed  non  quantum  ad  efficaciam ;  quia  non 

omnes  confccuti  funt  icdemptionem.Quod  pto- 

bant  fic.mericum  Chrifti  habet  infinitatem  quan- 

dam  ex  fuppofito  Vetbi ,  quod  eliciebat,&  exer- 

cuit  opetaciones  illius  nacutz  afTumpcaerquia  ergo 

elicit  omncs  adlus  conuenicnces  vcriquenacutjc, 

ide6  vircuce  illius  nacurae ,  &  fuppofiti  operatio- 

ncs  func  infinitum  bonum:idc6  mors,&  pa(fio,& 

aliae  operationcs  habuetunc  infinitatem  quan- 

dam;&  fic  fufficcrent  pro  infinitis  peccatis  dclcn- 

dis,&  gratiis  ,  &  gloriisconfcrendis.  Si.niluer 

meritura  penfatur  iecundiim  dignitaiem  petfonz 

merentis,  quse  eft  ,  &  fuit  infiaita  :  crgo  infinita- 

tcm  merebacur :  crgo  quancum  ad  lufiicieniiam 

fatisfccit  pro  omnibus. 

Quod  confirmatur  pcr  Anfelmum  i.CurDeus 
homo,cap.i4.  Qui  viiU  c[noAhomopotiits  debeteli- 
gere  ornne  aVtuA  a  Deo  dtjhrui  &  perire ,  (juamfienter 
mortein  infirre  illi ,  vel  ali^uam  U/ionem.  £ t  qa la  vita 
eius  erac  canta,vt  in  inhnitum  circt  plus  amabilis, 
quam  peccata  funt  odibiiia,&  infinicorum  homi- 
num,  fi  efle  pofTuntrideo  mors  cius  fuit  fufficiens 
pro  redcmpcione  omnium  hominum  ,  quia  can- 
tum  acccptatuf  mors.quantum  valuit  vitaifta:fed 
vita  fuit  ita  amabilis  ,  vt  homo  potiijs  cligctcc 
omnia  pcccata  mundi  cadere  fuper  eum  ,  qn4m 
aliquam  violentiam  intulifrc  in  corpus  illms  fe- 
cundum  dodrinam  fuam. 

Quantum  vcro  ad  cfficaciam,non  mcruit  om- 
nibus ,  quia  i.dc  Anima,  tcxt.  14.  oSIm  aSliuorum 
fiint  in  patiente  pr£diJpofito,&  vnito  agenti,  ficut  pa- 
tctinagentibus,&  patientibus  corporaliter:crgo 
ficcric  inaftione  mericoria  quant^m  ad  influcn- 
tiam  in  alios :  fcd  coniundio  cum  Chtifto  requi- 
fita  vt  meiicum  valcac  illis,  &  per  fidei  cognitio- 
nem  ,  &  diledionem  ,  fecundiim  quod  homo 
difpouit  fead  graciam  cognofccodo ,  &  diligcQ- 


do  Deum  :  non  omnes  autem  difponunt  fic  fe, 
idc6  non  mccuit  omnibus  quantum  ad  effica- 
ciam. 

Contia  hunc  modum  diccndi  aiguo  ,  quod         4. 
didla  illa  ,  quibusdicitui  quod  vita  Chiifti  fuit   Argutt  totr» 
ita  cxccUens  ,  vt  habeiet  quandam  infinitatcm,  ToomMt). 
&c.  vidcntiii  cfTe  hypctbolica ,  &   exponenda, 
quia  loquimui  pro  nunc  dc  bouo  velie  Chtifti,  ^'        J!".' 
quo  metait,  &  acceptamc  Dcus  paflionem  pro  /n  ,net  i„fi. 
omuibus  quantum  ad  fufficienciam.vcdicunt.  Si  nitum  ,  ejftt 
bonum   velle  Chtifti   tanium  fuic  acccptacum,  *f««'«  vclk 
quancum  ctac  pei fona  Vctbi ;  tunc  cum  pecfona  **"**"' 
illa  fit  infioiia  fimpliciter  ,  infinitc  fuit  bonum 
vetle  eius  accepratum  :  fcd  Deus  non  accepcat 
aliquid  nifi  quanttim  habec  de  accepcabilicace: 
eigo  bonum  velle  illius  nacuta:  refpedu  fuppofi- 
tihabuic  mfinitam.cationem  acceptabilitatis  ,  & 
tuncin  acceptabilitate  non  eiretdifiPecemiainccr 
velle  Veibi,&  veUei\[i\x%  nacucx  in  Vccbo.iQuia  ex 
pacceacceptabiiitatis  non  cft  maioracceptabili- 
tas;  cigo  Vecbum  voluntatebona,  ciicumfcripta 
nacuiaalfiimpca,poteft  mcieri,quodfalfum  eft.Ec 
vltiit  fequituc  quod  fi  pafl[io  Chiifti  tantum  fit  ac- 
cepcaaTiinicace,quanium  pcifonaeius  diligicuc, 
qu6d  Tiiniias  tantum  diligciec  veUe  natutz  af- 
fumptx,  ficut  z/^Z^f  Vctbi,  incicati ,  quod  nihil  efl 
dicece,  quia  hoc  non  eft  nifi  ponece  creatam  dili- 
gibilitacem  ficuc  incteatam. 

Ptaeieiea,  non  c^velle  huiusplasacccpcatum  m^ 

qu^m  cft  bonum.  Si  crgo  in  infinitum  fic  acce- 
ptacum  pto  mfinitis.cunc  velle  tUutl  cum  refpedtu 
natuix  ad  fuppoficum  Veibi,fuit  focmalitec  infi- 
nitum  :  eigo  ifto  vetie  cvtxn  tali  lefpeAu  pocuit 
anima  Chiifti  friii  Dco  ,  ficuc  Verbuin  veUejpio- 
prio  fibi ;  quod  uihil  cft  ,  nifi  ponendo  animam 
eflc  Vccbum. 

Pia:cccea  ,  per  fe  principium  illius  velle  cum  Trineifia 
omnibus ,  qiiic  concurtum  ad  cacionem  pcincipij  "»/«>;  chri^ 
illius  aiflus  cfl,  finicum  ;  nam  gracia,  &  voluncas  ^'  /*»')»»»- 
eius  hnica  eftjfi  fumitur  cum  omnibus,&  quibuf- 
cunque  rcfpedibus  ad  Vctbum ;  crgo  &  velte  fuit 
finitum  formalitei  ,&  limicatum.  £t  pei  confe- 
queus  iiiJitc  acceptaium.  Nec  habnit  Vcrbum  ali- 
quam  catifalitatem  fupcr  liiud  veUe  ,c^\x7iva  non 
habuit  cota  Trimtas.  £1  fi  dccui  qu6d  habuit  fpe- 
ciakm  effik.aciam  lupei  adtum  ,adhuc  adus  fot- 
maliteiiijfinitus,&  infiniccacccptacus,nonpoccft 
ellencialicer  dcpendeie  ab  aliquibus  pcincipits  fi- 
nicis  in  peifedtioijc  cum  caufa  infinicacoagente. 
T>ico,non  potefi  ejjentiaitter  dependere,ita  quod  ccea- 
tum  habec  cfTcntiaiem  caufalitatem  non  acciden- 
talem  tantiam  ,  ficut  habuit  fupec  velle  Verbi  na- 
tuia  aflumpca ,  ficuc  albedo  in  aicificc  fupei  zdi- 
ficio  :  eigo  adhuc  eft  quod  Vcibum  fpecialiter 
egeiit  ibi  alitec  quam  Tiinitas  ,  non  fcquituc 
quod  adus  ifte  habeat  vndc  infinite  accepcatur, 
fccundijm  fufficientiam  valeat  pioinfinitis  mun- 
dis  ledimendis ,  fcd  ficucmeiitum  fuic  finitum, 
ita  finite  eft  letribucndum ;  eigo  non  meiuic  in- 
finicc  fecundijm  fuflicientiam  in  acceptatione  di- 
uina,ficut  nec  fuic  infinice  acceptum,  quiainfe 
fiuituni. 

PrsLtcica  ,  non  fuit  homo  ifte  infinitus  fotma-       6. 
litei;  cum  ergo  humanitas  illa  immcdiacc  vnita 
illi  pcrfon*  tuic  caufa  mcrici :  ctgo  ncc  meruum 
fuic  in  fe  infinicum ,  nec  quanium  adlufliwicn- 
tiain. 

Contra  fecundum  membrum,qu6d  fcilicec  non  ^f^"'''"^ 
meruic  omnibus  fecundum  ctncaciam ,  quia  noii  f,,,,,,,^,»,  o, 
agicagcns  nifi  in  difpofito^Qiueroitte,  vcrijm  Tiitt». 

lantum 


Qu^ftio  Vnica. 


Ptr  mtritum 
Chr$(lihabt- 
tnM  primtm 
frttuun. 


fiuomod» 
Chrijiiu  om- 
nikiM    mt- 
rmt. 


Chrifim 
frtits  prtde- 
fiiniuiM   qum 
l»ffu4  homi- 
ttii  frtHifiie, 


♦  Dift.4.. 


tantiiin  meruic,  vt  habentes  gr.nriam  quocunque 
tnodo ,  ctiam  haberent  glotiam  cx  mcrito  Chri- 
fti?&  fi  Totum  hoc  ,  tunc  non  (neruit  gratiam 
primam  nobis,  ncc  graiiam  baptifmalem  in  nouo 
Teilamcnio  ,  ncc  giatiam  datam  in  Circumcifio- 
ne,  &  in  facrificiis  antiquorum  Patrum,qaod  fal- 
fum  ellj  quia  vnde  veniret  nobis  graiia  illapri- 
ma  ?  Oportet  igitur  qu6d  meruit,vt  non  coniun- 
di  fibi  coniungerenturei  :  &  in  hoc  potiilimc 
condftcbat  mcritum  cius.  Non  ergo  folum  mc- 
ruit  vt  coniundi  fibi  vlterius  cooperentur ,  &  Hc 
glorificencur  tandem  ,  fed  meruit  vt  non  vniti 
vnireniur ,  etiam  qui  nunquam  difpofuerunc  fe. 
Vnde  magismeruit  raihi  gratiam  primam  baptif- 
inalem  ,  quam  quodcunque  opus  fequcns,po(lca 
cxgratia.VudcfiChriftus  mcruit  tantamgratiam 
conuetnsitunc  nbn  meruit  nobis  gratias  facra- 
mentales  ,quia  fecundijm  hoc  non  nacruit  niii 
tantum  coniundiis,  vt  przmiarentur. 

SCHOLIVM    II. 

ExplicAt  primo  (juomodo  incarMtio  mn  Jit  voUta 
propter  alies  ,  de  (jHofiipra  diH.  7.  tjHJtfi.  i.Secundo, 
fonit  inflantiay/iitfigHapradtfiinationUy  ^ttorMmpri- 
mnm  efl  eleSlio  certi  numeri  adgloriam  ,  ^Mfatiu  efi 
tutte  lapfttmprauifHm.  DeejHo  t.difi.i^.& ^i.  Ter- 
tio  ,  (jHomodo  paffio  Cbrifti  fuit  efflcacitcr  obLata  tan- 
tkmpro  eUSlit ,  qnod  aliterexplicat ,  (jHomprima  opi- 
nio.  giuarto  ,  ^uomodo  fifficienterfitit  oblatapro  om- 
nibns  1  datafuntpropter  eam  media  tmmbtu  alicjuo 
modofnfficientia  adfalutem.  De <jho  1  .difi.^6.  §luin- 
tOyoit  rationem  completiuam  meriti effe paEium ,  feu 
prorrufHm  ^feu  acceptationem  Dei ,  <jHdd  veriffimum 
efi.  De  (juo  vide  SchoUum  in  Oxon.  hic  ad  num.-;.  vbi 
mnUa  pro  hoc  addMCuntur.  Sexio ,  admittit  meriturn 
Chrifti  efefecundum  quid  infinitum ,  respeSiu perfin* 
merentu :  &  id  tMttum  voUnt  £.vfr<i«4f  .vnigenitus, 
(fr  aUtauthoritatet, 

AD  quaiftionem  dicendum,quod  hic  duo  funt 
videnda.  Prim6,quomodo  Chriftusmeruit 
omnibus  ?  &  fecundo,  quid  eis  meruit.' 

Quanttim  ad  primum  poteft  dici.fccundum  di- 
uifionem  prxmiflam  ,  Chriftum  meruilTe  omni- 
bus  fecundum  fufficicntiam,*:  non  fecundura  ef- 
ficaciamtnon  tamen  debet  hoc  intclligi  ficut 
prior  opinio  dixit.Primo  ergo  videndura  eft  quo- 
modo  non  meruit  reprobis,  fed  tanttira  prxdcili- 
natis  ad  beatitudinem  ab  ztetno  ;  &  fi  non  fc- 
cundum  cfficaciam  omnibus  meruit. 

Sciendnra  eft  ergo ,  quod  aniraa  Chrifti  prae- 
deftinata  fuit  ab  aEccrno  ad  maximara  gloriam, 
non  quia  alij  cafuri  erant ,  fed  vt  fruetetur  Dco, 
imo  priiis  crat  Chtiftus  fecundura  modum  in- 
telligendi  noftrum,  prsdeftinattis  ad  gloriani, 
quam  fuit  przuifos  a  Dco  cafus ,  &  lapfns  huma- 
ni  gcneris :  quia  omncs  przdeftinati  prius  funt 
prxdeftinati,qu^m  prxuifum  fit  eis  aIiquid,quod 
eft  ad  finem ;  quia  primo  volitum  volitione  ordi- 
nata  eft  finis j&  ide6  paflio  Chrifti,  qaac  eft  ad  fi- 
nem  ordinata  ,  vt  ad  falutem  animarum,pofte- 
riijs  ordinabatur,qu^m  prafdcftinatio  animarum. 
Et  idc6  Chriftus  non  fuit  pracdeftinatus  proptcr 
cafum  aiiorum.  Scd  omncs  prxdeftinati  priiis 
fucrunt,  qukm  przuifa  &  ordinata  fuit  paflio 
Chtifti;  &  ide6,vt  oftenfum  eft  in  primo  libro  *, 
&fecando  *.  Primo  voluit  Deusgloriam  detet- 
minato  numcro  eledlorum,  ita  quod  primum, 
quod  voluit  elci^is  ,  fait  vltimata  coniun^io  ad 
Sctti  oper.  Tom.  XI.  Pars  II, 


497 

fe  ,  vt  ad  finem  vltimum  beatificum.  Sccundo, 
ordinauitgratiam  finalem  ,quafi  in  fccundo  in- 
ftanci  nacurs  ,  finc  qua  difpofuit  nun  dare  bcaci- 
tudincm.  In  tcrcio  inftanci  praeuidii  cos  l.ipruros 
in  Adam.  In  quarto  vcro  inftanci  praruidii  remc- 
dium,quod  pociffime  difpofuit  fieri  pcr  paffio- 
nem  Chrifti ,  quz  plus  ptx  omnibus  pucuit  pla- 
care  pro  iis  ,  pro  quibus  difpltcuit  pnmus  homo, 
&  plus  placuic  ifta ,  quam  ille  difplicuic.  Vndc 
Chriftus  priijs  fuit  ptzuiius  vt  comprehenfor,  & 
poftea  vt  viator. 

Ex  hoc  patet  qu6d  paffio  Chrifti  prarfuppone- 
bat  dccerminatum  numerum  praedeftioatorum. 
Nam  cum  meritum  ordinecur  ad  prarniium  ,  & 
mericum  ordine  pra:fupponac  lapfum  ,  neccllario 
mericum  paffionis  Chrifti  prifupponic  deccimi- 
natum  numcrum  pra:deftinatorum  ,  qui  crant 
lapfuri ,  &  dcindcreparandi  per  mericum  paffio- 
nis  cius ,  quorum  erat  rcftanrator,  &  glorificatoc 
mcricoric  inquancijm  homo ,  fcd  cifeftiuc  in- 
quantum  Deus.  Cum  ergo  omnis  ordinacc  vo- 
lcns  prius  vciit  finem,  quam  id  quod  cft  ad  finem; 
ptimum  voluit  Deus  prxdeftinatonumero  prat- 
deftinatorumbeatitudinem ,  quim  bonum,  quod 
ad  hunc  finem  ordinatur  :  &  fic  paffio  fuit  prs- 
uifain  rationemcriti  tantiam  rcfpcdu  determi- 
nati  numeri  eledtorum ,  &  nullo  modo  refpcdu 
rcproborum  ,  &  idc6  illis  cetris  pcrfonis  prxde- 
ftinatis  prasuidit  Deus  redemptioncm  ,non  quia 
vniti  cfTent  cum  Deoprius,  vt  dixit  aliaopinio, 
fed  quia  prius  crant  przdeftinati  ad  gloriam  ,  & 
ide6  efficaciter  fe  obtulit  pro  przdeftihacis  de- 
terrainatis ,  fcilicet  eledis ,  &  tunc  tota  Trinitas 
acceptauit ,  &  fic  tantiim  fccundum  cfficaciam 
mcruitelcdlis. 

Vlterius  fciendum,quomodo  merulc  omnibus, 
quoad  fufficientiam ,  &  quanrijm  ad  hoc  dico 
qu6dci^m  a^ius  mercndi  Chriftt  fuerit  formali- 
ter  finicus  ,nullus  refpcAus  fundatus  in  eo  po- 
tuit  dare  ei  infinitatem  formalitcr,  quia  tunc  non 
potcft  efle  mcritum  plusfccundiimz/ffff  creatum 
quam  incrcatum.  Scd  fcicndum  qu6d  ciim  nul- 
lus  zStas  finitus  foirmalitet  habeat  rationem  mc- 
riti ,  nifi  voluntate  diuina  acccptancc  ,  pro  tot 
poteft  efle  fufficicns  ,  pro  quot  diuina  voiunias 
potcft,  vel  vult  acccptare.  Et  pro  cot  eft  adtu 
fufficicns,  pro  quot  i  voluntatediuina  adu  ac- 
ceptatur  ,  &  quia  oranealiuda  Deo  cft  bonum, 
quiaa  Deo  eft  volitum,  &  acccptatum  :  ide6  pro 
aliqua  conditionc  perfonac  mctcncis,  quac  eft  for- 
nialiter  conditio  adlus  mercndi ,  poccft  acceptari 
iilud  mcritum  pro  infinitis :  &  fic  roetitum  Chri- 
fti  fuit  quafi  infinicum,  non  tamcn  formaliter 
infinitum  ,  fcd  vt  infinite  acccptatum  pro  infi- 
nitis,  quod  non  fuiflct ,  fi  fuilfct  purushomo, 
quiavt  infinicum  acceptauit  propccrinfinitatcm 
perfons  mercntis. 

S  CH  OL  I  V  M    IIL 

tJMeruit  Chriftite  primo gratiam  Circumcifionis,& 
Baptifmifine  noftro  concurfii  deptrfe.  Secundo  ,  gra- 
tiitm  poenitentialem  ,  fed  cum  concurfit  noflro,  Tertio, 
per  paffionem  aSfu  exhibitam  ,  apertionem  ianua  caUy 
(juam  non  meruit  per pafftenem  prtftifam.  An  meruerit 
ipfam  ele£lionem  prtdeftimttorum ,  necne ydubiHm eft, 
Vide  in  Oxen.  Scholium  hic  ad  num.cf, 

SEcund6  reftat  vidcre  quid  Chriftus  perpaf- 
iiQnem  fuam  nobis  meruit  ?  £t  dico  qii6d 
T  i     j  Chriftus 


^.SignafrtL- 
itfin.Miiuu. 


%. 

P»fto  fupp». 
nit  numirum 
eltSorum, 


flucmoJ» 
Chrijiltt  mt' 
ruit  orr.n:hit4 
quo»d    /uffi' 
fientiam. 


Aectptdtit 
Dei  ratii  ct- 
f/etiHM  meri' 


Meritachrf' 
fii  quemtio 
infiniiHm. 


10. 

g«»W   Chri~ 
fiu*     nthii, 
mtruit  fir 
fjjitnemi 


498 


Lib.III.  DiftinaioXIX. 


fiieruit  ia- 
tiud.  aptrtioni 
perj>ajJiontm 
ttSiuulem.mn 
ftr  prtuiam. 


i  r. 

Inftinti» 
PriKn, 


jicttndA. 


IL. 

Adinft»». 
frir)iat>f. 


t.Reg4f 


Chrillus  ilHs  ,  pto  quibus  meruit  fecundum  cffi- 
caciam  vc  totalis  cau(ameritoiia,meruit  primam 
frauam  ,  ita  quod  in  hoc  non  cooperabantur 
Clitido  ,  fcd  ipie,  tanqnam  totalis  caulainlege 
veteri  quoad  Circumciiioncm  ,  &innouaquo- 
ad  Baptifmalem  gratiam  mcrebatur  omnibus 
pracdeltinatis  tanquam  caufa  totalis,  ita  quod  per 
fe  non  rcquiritur  alia  difpofitio  a  partc  fufcipicn- 
tis  talcm  gratism  ,  vt  meritum  Chrilli  habeat  cf- 
fectum  fuum ,  liccc  hoc  rcquiratur  de  congruo  in 
adultis. 

Quantum  vero  ad  giatiam  poenitentialem, 
mcruit  vt  caufa  principalis ,  non  vc  totalis  caufa, 
quia  ad  hoc  requiritur  vt  voluncas  noitra  coopc- 
rwur  merito  paflionis  Chrifti,  vt  fic  mcreaiur 
illam  gtatiam  fahem  de  congruo  pcr  aliquain 
contritionem,  quam  tamenmcruit  nobispailio 
de  condigno. 

Quantum  vcro  ad  gloriam ,  dicoquod  meruit 
ianusapertioncm,  VI  caufatotalis,  fcilicct  vt  fta- 
lim  poft  paflioncm  eius  finc  aliquoobftaculopa- 
teret  ingrciTus ,  quod  tamcn  non  meruit  per  paf- 
fioncm  prcEuifam,per  quam  tamen  meruit  gra- 
tiam  panitcntialemantiquisPatribus,fcdtantum 
per  paflioncmaduexhibitam  mcruitapertionem 
lanu^.  Et  ideo  fanftis  Patribus  non  fuit  ianua 
apcria,  licct  fuerit  culpa  dimifla  ,  ficut  fi  Rex  ali- 
quis  priualTet  aliquos  haereditate,  proptcr  ofFen- 
fam  parentum  ,  licet  pr«uifa,&  acceptata  placa- 
rionealicuius  futuri  dc  progcnic,  pro  quoremit- 
tcret  ofFcnfan),non  tamcn  cis  rcltitucrct  hacredi- 
tacem,  nifi  placatjone  futuri  adu  exhibita.  Sic  ii- 
lud  meritum  paflionis  Chrifti  prxnifum  a  Deo 
accepcanteantcquam  pratexhiberecur,acceptaba- 
mr,vc  pro  eo  dmiitcerccur  offenfa,  &  eciam  darc- 
turdonumgracix  omnibus,qui  credidctunt  illud 
cire  impendendum  pro  reiniffionc  culpa: ,  vcl  of- 
fcnlx  ,  iicct  non  acceptabatur ,  vt  pro  ea  ianua 
apcrireturantequam  exhiberetur. 

Contra  illud  arguitur  fic  :  Si  meritum  ,  vt 
pra:uifum ,  fit  caufa  prjemij ;  ergo  videtur  quod 
Angcli  potuifiTcnt  meruiiTe  beatitudinem  antc- 
quam  illam  habuiflent ,  quia  poflct  dari  eis  pro- 
pcer  futura  mccita  prsuiia  ,  ficut  dicitur  in  pro- 
pofito. 

Pr«terea,fi  aliquid  prxuifum  meruicgratiam 
Patribus  anciquis  ,  anccquam  illud  niericum  eflet 
cxliibitum  ,  potuit  igitur  talemeritumpraruifum 
mercri  pr^dcftinationem  aliquibus.  Si  cnim  il- 
lud ,  vc  prauifum  ,  nondum  tamen  exhibitum> 
potuit  circ  raiio  merendi  praccipuum  bonum  fi- 
nitum ,  vc  gratiam  :  ergo  pracdeftinationem,  cum 
fimiliter  fic  bonum  finitum  ,  &  neceiTarium  ad 
falutem. 

Refpondeo  ficut  prius,  quod  meritum  pafllo- 
nis  Chrifti  pra;uidebatur  ,  vc  meritum  pafllonis 
Chrifti,  non  quibufcunque,  fcd  certis  perfonis 
clcdis,  &i  ficacccptaaDco  ,  vcproptcr  eam  ali- 
quod  bonum  darciur  Patribus,  vc  gracia,&  remif- 
fio  ofFenfa:,licec  non  r.-iiuum  bonum  daretur  pro- 
ptcream  ,  vt  prxuifa  fuerit ,  ficut  poftquam  cx- 
nibita  er.ir ,  &  hoc  propcer  rcuereniiam  pcrfonae 
hicrentis. 

Ad  primumcrgo  diccndum  ,  qu6d  non  fequi- 
turi^ngclos  poiremeruiireeorum  beatitudinem, 
quia  vniuerfalitcr  fummum  bonum  rcfpcftu  cu- 
iiis  cft  meritum  aliquod  ,  non  confcrtur  nifi 
ipfum  iCta  cxhibeatur.  Vndc  ante  paflioncm 
Chiifti  rcmitcebatur  ofFcnfa,  fcd  non  apericba- 
turijjuujv  Sic cnim fccit  Dauid,cum  rcmittcrcf 


culpam  Abfalom.  Potuit  ergo  paflio  Chrifti  pra:- 
uifavaere  meriioricadaliquod  bonum  inchoa- 
tiuum  ,  vc  ad  gratiam ,  fcd  non  ad  aliqiu>d  bo- 
num  vltimum  ,nifi  fit  a6tu  cxhibita.  Vlcin-.ura 
autem  bonum  in  Angelis  eft  beatitudo  ,  &  ideo 
ndn  decebac  vt  conferretur  prcpter  iola  ineri- 
ta  corum  pracuifa  ,  antequam  ficrtnt  adu  cx- 
hibita. 

Ad  fecundum  ,  dicendum  quod  non  video 
prxdeftinationem  alicuius  efTe  occahonatam-  fed 
Deus  diligendo  fe,  praedcftinauit  alios  ad  fe.  Ta- 
men  h  Trinitas  piacuidit  paflionem  antc  prade- 
ftinationem,quod  noncredo,tunc  hocdici  poflcr. 
Scd  paffio  Chrifti  non  fuit  pra»uifa  ante  prxcdefti- 
nationem  omnium.quiapoft  lapfum>&  poft  prae- 
deftinationem  cle(Storum  ,  &  poft  prxuifionem 
gratiac  finalis  pracuifa  cft  quafi  in  quarto  inftanti 
lecundijm  modum  intclligcndi  noftrum  ;  idco 
non  fuiccaufa  prxdeftinationls  aliquorum  ,  quia 
fequcbatur  praedcftinationcm. 

Ad  primam  rationem  principalcm  ,  poteft  dici 
quod  fi  Chriftus  mcruit  canciim  fccundumpor- 
tionem  infcriorem  ,  tunc  bcatitudo  omnium  fuic 
maius  bonum  formaliter,  quam  mcritum  Chrifti 
formaliter  cx  rationc  a6tus  fccundum  fe.  Si  vcrd 
dicacur  meruifre  tant^m  fecundum  portionera 
fupetiorem ,  &  hoc  circa  creata  in  Vcrbo ,  adhuc 
mclior  fiiit  fruitiobonorum,qua:  immcdiate  ten- 
dit  in  finem  vlcimum.Si  autem  mcrcbacurfruen- 
do  Deo,  cunc  poceft  dici  quod  mericum  eius  ma- 
ximc  refpedu  obiedi  beacifici  eftmaiusbonum 
omni  prjemio  aliortmi  ,&  tuncpoteft  dici  quod 
non  eft  nifi  ex  mera  liberalitatc  Dei ,  quod  pr^- 
mium  alicuius  cxccdit  meriiura  cius.quando  me 
retur  fibiipfi;  fcd  quando  aliquid  ,  vt  pcrfona  di- 
gnior  merctur  alij ,  non  oportct  prarmium  cxce- 
dere  racritum  pcrfonse  dignioris  merencis. 

Ad  fecundum,cum  arguilur  quod  mcriiura 
Chrifti  fuir  bonum  finitum  ,&  peccatum  infini- 
tum.  Dicendum  quod  licet  mcricum  fuerit  fini- 
tum  incenfinc,  &  coniunxit  cum  obiedto  infinico, 
&  fuitinfinitum  terminatiuc  :  &  fimilitereft  de 
adu  demeritorio,  qui  auertit  ^  bono  infinito.Vn- 
de  aftus  peccati  tancum  diciiur  infinitus  ex  ratio- 
nc  ccrmini  <*^«o,ficut  dicerctur  corruptio  boni 
infinica.  Vnde  auerfio  ^  bono  infinico  m  aftu 
pcccati.dicitur  efle  malum  infinitum  :  &  hoc  in- 
quancum  eft  recefTus  per  adtuma  bonoinfinito, 
non  quia  cft  acccffas  ad  aliquod  malum  ,  quod  dc 
nacura  fua  efl  malum  infinitum,  &  hoc  modo  di- 
citur  etiam  meritom  infinitura,quia  ad  terminum 
infinitum  aliquo  modo  coniungit :  ficut  c  contra 
peccatum  diciturinfinitum,quod  a  boho  infinico 
dtfiuDgit,  &  feparat. 

Ad  icrtium  dicendum ,  qiiando  arguitur  quod 
pcena  dcbita  fuit  infinita,  Dico  quod  verum  cft, 
fi  voluntas  finaiircr  permancret  in  peccaco  ,non 
quod  iniuftefncercofi  punirec  per  annum,&  poft 
annihilaret  peccatorcm.  Sed  quia  ficur  quando 
aliquis  eft  in  ccrmino  ,  manct  eodera  modo  ,  fic 
quando  manet  in  poena  in  tcrmino,  fcmper  ma- 
nct.  Refpondctur  itaque  quod  illa  posiia  dcbica 
eft  infinita  extcnfiuc  de  fadto,  non  tamen  ita  quin 
alio  modo  poflit  Deuspunire.  Vnde  commutat 
fxpe  iftam  in  pcenam  tcmporalem  illius  pcifonac. 

Ad  quartum,  diccnduni  quod  fi  prxmium  paf- 
fionis  debuit  tribui  fccundum  iuftifiam  commu- 
tatiuam ,  non  pofTet  tuncnifi  bonun>  finitum  re- 
tribui  ,&  fic  non  pofTct  mcreri  pro  infinitis.  Sed 
<|uia  Pcus  ipcribuit  fecundura  iuR^ciam  diftci- 

butiuanii 


AdfecSdam. 


AdttrgHHt.i, 
in  iniiif. 


Prtmiumni 

fenfer  nobi- 
liui  merito. 


14. 

Ad  fetundi, 
MerttHm  in- 
fipiium  ter» 
tninaiiui, 
fi:ut  (jf  dt- 
merimm. 


Ad  ttrtium, 
Pnenitpeeeati 
mtnalil  nai% 
nrceffarii  in- 
finit»- 


A^iqimrtMin, 
Pr.:v,iii  d<t' 
rur  ffCundH 
ihlii.fm  di- 

ftribHtiiutpi,  . 


Qu^ftio  Vnica. 


AdjuintMm, 


I. 

Argument. 
fritnum. 


D-  Thom. 
hic  quzlt.l. 
ad  ). 
Qbi^eitur 
primo, 

*DThom. 
in  3.1^.1.^.4. 
Re^ondttur, 


buciuam ,  conficlcrando  conditiones  non  tantum 
formaies  ex  paric  adlus  mercndi,fcd  ex  partc 
agencis,  ideo  potuit  acceptari  paflio  ,  quae  crat 
adus  mcritoruis  finitus  ad  prxmium  infinitum 
proptcr  infimtam  diledioncm,  &  acceptationcm 
pcrfonz  mcrentis. 

Ad  vltimum ,  dicendum  quod  ex  parte  mcrcn- 
tis  ,  &  acceptantis  fuu  refpedus  ad  certas  perfo- 
nas,&  ideo  ranruiTi  proeis  meruit  fecundum  cffi- 
caciam  ,  &  idco  non  omnibus  confcrtut  gratia, 
&gIoria. 

DISTINCTIO     XX. 

Qj^iE  S  T  I  O       V  NICA. 

Vtrum  necejfe  fuit  gems  humamm  repa- 
rari  fer  pajjionem  Chrijii  .<* 

Alcnf.j  p.q.t.m.j.^^.  q  \-jjn.%.  D  Thom.j.^.^  I.«,  i.  (J« 
q  ^6  a.i.hic  q.i.M.i  D.Bonaa  «.l  q  l.  dre.  Rich.  art.i, 
5.4.  Diirand.f  i.  Gabr.j  i  Suar.j./f.rom.i.  d.^.fed.i.  1. 
f^j.Vafq  i.-Jf.i.f.j.Veg  z  in  Trid.e.^  Hxc  quzAio  TCt» 
batim  feiine  habccur  iaOxonieofi. 

I  R  c  A  diftinAionem  vigefimam 
quzritur  :  ftrum  ntcejfe  fuit  genn* 
humMiHTn  reparari  terpajfionem  Chri- 
^ifQuhAnon  videtur. Quia  fi  no- 
bilius  fit  lapfum ,  &  non  necefTe 
cft  ipfura  reparari  per  pafllonem  Chrifti ,  fi  igno- 
bilius  lapfum  fit ,  non  neceflc  eft  ipfum  repara- 
ri  pcr  eandera  paflionem  :  fcd  Angelus  ,  qui 
nobilior  eft  homine  ,  lapfus  eft  ,  &  non  neccf- 
fc  cft  ipfum  reparari  pafllone  Chrifti,nec  alia 
reparacione  ;  ergo  nec  ncccfle  eft  homincm  tc- 
parari  per  paflioncm  Chrifti  ,  cum  fic  igno- 
bilior. 

S  C  H  O  L  I  V  M     I. 

Sententia  D.  Them.tconnenijfe  haminem  reJimere, 
tton  Artgelos^uia  non  cecidit  tota  natnra  uingelorum, 
ficut  horninttm)reijcitur,  ^uia/ecunditm  ipfitm,  tot/imt 
fpecies  Aigelorum  ,  ^ot  indiuidH4,&  fi  conueniens  fit 
tot  nohiliffimat  fpecies  relincjHere Jine  remedio ,  videtur 
idem  de  vna  Ipecie  humana  Alia  ratio  eiu/dem(fciUcet, 
^Hodhomo  ex  tentatione  cecidit,non  Angelus)  reijcitur, 
eptiapralium  magnum  tentationum  faClumfuit  in  calo, 
etd  trahendos  Angelos  ad  peccatum, 

SEd  daplictter  rcfpondctur  ad  aliud  :  Vno 
modo ,  qu6d  non  tota  naiura  Aiigelorum  ce- 
cidit  ficut  hominum  ,  &  ide6  nc  tota  fpecies  ho- 
minis  pctirctjncceflc  fuit  homincm  reparari,non 
Angelum. 

Concra, fi  quaclibec  Angelus  fic  alcerius  fpeciei 
abalio  ,  ficuc  quidam  dicunc  *,  &  qui  dant  re- 
fponfionem  diiflam  ,  tot  funi  fpecics  Angclorum, 
quot  indiuidua  ,&qn2libet  illorum  fpecicseft 
nobilior  fpecie  humana  fecundum  fe  ;  crgo  cum 
multi  Angeli  cecidcrnnt,inconucnicnscft  maius 
tot  fpecics  non  reparari ,  fcd  pcrire  in  a^ternum; 
quam  vnam  fpecicm  infcriorem  ,  cuiufmodi  eft 
fpecies  horainis. 

Et  confirmarur ,  quia  fi  cffent  duo  coeli ,  &  al- 
terum  annihilaretur ,  &  efTent  multx  mufca: ,  & 
poftea  annihilarentur  ;  diccre  quod  neceflc  eft 
fpecies  mufcaram  teparari ,  &  non  coelum ,  in- 


499 

conuenicns  eft  ,  cijm  czlum  fic  nobilius.  Sic 
in  propofico  de  rcparacionc  hominuui  &  Ange- 
lorum. 

Aliccr  refpondetur  ad  rationem  ,  quod  homo 
cecidit  alterius  tentationc.vt  tentaiionediaboli; 
Angeli  autem  non ,  ied  ptopria  volimtate  folum; 
ideo  homo  debuit  reparari ,  non  Angelus.  Idro 
Anfelm.i.curDeus  homo,cap.ii.dicii,5/fWy4«- 
geli  ceciderunt  nuUo  alio  nocente  ,  ittt  mtllo  alio  adiu- 
uante  furgere  dehtnt. 

Contra ,  Fa£litmeflprdiummagnumincalo:ct- 
go  videturcx  hoc,qu6d  ficut  draco pugnauit  cum 
Michaele,(ici&nx.3i\in  peccando.  Similiter  videtur 
quod  dracojid  eft.Lucifcr  peccando  tentauic  alios 
corifcntientcs  fibi. 

Praitcrea  ^Adus  quicunque  Chrifti  fufficicns 
fuit  ad  redimendum  genushumanum;  non  ergo 
neceffe  fuit  redimi  pcr  paflij-nem  Chiifti.  Con- 
fequentia  probatur  ,  quia  zCtas  laudabilior  eft 
pafllone,  quia  laus  confiftit  in  adlu ;  fed  pafllo 
Chiifti  non  habet  quod  fit  fufficicns  mcritoric, 
nifi  relatione  ad  perlonam  Vcrbi.  Eodemmodo 
&  adlus  quicunque  ,  fi  cff.  c  elicitus  ,  in  rclatione 
ad  Vcrbum,fufficicntet  fuilfet  meiitorius. 

Idcm,«ff  i.Ethic.  dicic  Philofoph.  cap.j.  Quod 
paflionibus  nun  laudamur,  neque  vuupcraniur: 
ergo  videcur  quod  paflio  non  fic  meritoria,fcd 
agcre, 

Praccerea ,  Anfehnus  i.  Cur  Detu  homo ,  cap.i^. 
Approbac  didum  difcipuli  fui  ,  quod  minima  Ix- 
fio  illius  perfons  peior  fuic  ,  quam  peccacum 
omnium  homiiium  fit  malum  ;  fed  quanto  pce- 
na  facisfadioria  poflcc  circ  minor  perfonz  fa- 
tisfacicntis  ,  dummodo  tiret  fufficiens  ,  tant6 
conueniencior  eft :  etgo  non  fuit  neccflc ,  nec  de- 
cens,  nos  redimi  morte  Chiifti  ,cum  roinor  pce- 
na  fufFeciffct. 

Prasterea, per  pafllonem  non  potuerunt  redirai 
ipfi  occidences  Chriftum  :  eigo  non  toium  genus 
humanum  per  illam  redimi  poteft.  Ancecedcns 
probacur  ,  quia  tantum  malum  erat  aftio  iftorum 
priuans  vitam,&  induccnsmoriem,quantumbo- 
num  erac  vica  Chrifti;&  tunc  tanta  crat  inimicitia 
occidentium,  quanta  crat  amicitia  Chrifti  rccon- 
ciliantis  ;  vita  ergo  ,  quam  pofuit  moiicndo,  non 
fufficit ,  quia  metitumdcbet  exccdereculpam  ,& 
reatunijfi  fatisfadtio  diccndafit. 

Sed  contra  eft  quod  dicit  Anfelmus  1.  Cur 
Deus  homo  ,cap  ^.  in  finc.  Ecce  vides ,  tjuomodt 
rationaiii  neceffitas  oftendat ,  e.x  hominihut  perfidem 
ejje  fitpernam  ciuitatem ,  nec  hocfieripofe  nfi  per  re- 
mijfwnempeccatorum  ,  quam  himo  nullnt  habere  po- 
tefi  nifiper  hominem,ijiii  ip/efit  Deu4,ar^He morte fitti 
homines peccatores  Deo  reconciliet.  Videcur  enim  ex- 
prefse  dicete  quod  necefle  erat  homincm  rrdimi 
per  paflioncm  Chrifti.  Illud  idem  poteft  habcri, 
cap.i^.eiufdcm  libri. 

SC  H  O  LI  VM    IL 

Sententia  Anfilmi  confiftit  inejuatuordiElis.  Pri- 
mum,  nccefTc  fuit  hominem  reparare.  Sccmtditm; 
Hoc  non  potuit  fieri  finc  iufta  fatisfaftione.  Ter- 
tiurn ;  H  cc  fatisfadio  non  potuit  ficri  a  puro  ho- 
mine.  6^»-f«wj;oportuit  fieri  permortem  homi- 
nis  Dci,feu  OciiAx  ,&  aferuntur  rationes  eius  pro 
fingulit  diSlis. 

AD  quzftioncm    iftam    refpondcndum  eft, 
quodipfa  fit  raerc  TheoIogica,&  Anfel- 
T  t     4  mus 


D.Thom.  jn 
J.d.I.q  g. 
Ohiicttur  ft- 
tundb. 


1. 

Apoc.  ij. 
Rejpcndetur, 


Argument, 
fecundum. 


Tertium, 


§!ugrtum. 


^intum. 


Rttio  tfp. 


500 


Lib.IV.  DiftinaioXX. 


5- 

^n   htmt 
potutrtt    re- 

dimijine  /i- 

tisfttkifnt. 


Infinnu» 
ttintra    An' 
ftUctlitur. 


7' 

H»in»    H»n 
f»t»r»tf*lis- 


mus  proptcr  ifiam  quacftioncm  folucndam  to- 
lam  li brum  C«rZ?<f««  hom», yiAtiMt  feciirc,vbi 
vidctur  iftam  quacftioncm  foluifTe.  Ideo  primo 
vidciidum  cft,  quod  ncccffarium  fuit  tedimi,  Sc- 
cundo.quod  non  potuit  redimi  finc  fatisfadione. 
Ttitio  ,  quod  fatisfadio  facicnda  erat  ^  Deo.  Et 
quacid,  quod  conuenientioc  modus  fuit  hoc  fieri 
per  pallioncm  Chrilli. 

De  primo  ,  oftenditur  quod  neceiTe  fuit  ho- 
mincm  redimi ,  quia  fruftra  crat  rationalis  crca- 
tura.nifi  poffct  fummum  bonum  proptcr  fe  ama- 
rc,&  ei  inhsrere  per  cognitioncm,&  amorem  di- 
ligendo  ipfum.  Aut  crgo  Dcus  deducit  homi- 
nem  ad  hunc  fincm ,  aut  nonJSi  non ,  fruftrk  fa- 
da  fuiiTet.  Si  fic ,  ciim  iam  lapfa  fuerit  per  pecca- 
tum ,  neceflc  cft  ipfam  reparari.  Hoc  habctur 
cap.  I  .&  i.Cut  Dcus  homo.Et  in  quarco  capitulo 
concludit,£*'  hit  efifacile  cognofcere,<jHod Mt  hoc  de 
hwnim*  ferficiat  'Deiu  natura.qnod  incepit ,etut  in  V4- 
mmfecerit  tamfiihlimem  naturam. 

Prsterea,  pro  fecundoarticulo,  fcilicet  ,qu6d 
non  poteft  redimi  fine  fatisfadionc,  arguit  fic 
jj.cap.  lib.i.  CurDcushomo.  Iniujltu eft  omnis, 
(jhi  non  reddit  Deo.ejuoddebet,  quia  iniufitu  efl  1)eiu, 
Jihoenon  reddat  homini,  ^Modfihi dehet;Cci  nuUus  in- 
iuftus  admittitur  ad  beatitudincm  a:tcrnam:crgo 
qui  non  foluit  Dco ,  quod  debet ,  non  f^luabiturj 
fcd  omnis  peccator  abftulit  honorcm  dcbitum 
Dcoicrgoquovfquefatisfcccrit.eft  debitor,&  in- 
iuftus:ergo,&c. 

Sed  diccs  ad  hoc  argumentum  ,  qahd  non 
oportet  ciTe  iniuftum  nifi  fatisfaciat  ,quiapoteft: 
excufari  per  impotcntiattijpoteft  etiam  offenfa  re- 
mitti  per  fummam  mifericordiam  Dci  fine  fatis- 
fadtionc. 

Occurrit  Anfelmus.excludens  vtrumque.  Pri- 
m6,primam  refponfionem,quia  fi  impotentia  ex- 
cufaret  ,&  tunc  fponte  cecidetit  in  illamimpo- 
tentiam,  ipfa  impotcntia  peccatum  cft,quia  debet 
eam  non  habere  ,  quia  dcbet  poiTc  redderc  ho- 
norcm,quem  accepit  a  Deo ,  &  ideo  fi  per  pecca- 
tum  fecit  fc  impotentem  rcddcre ,  in  boc  non  ex- 
cufatur ,  fcd  vituperatur,  Et  ponit  cxcmplum  ,  fi 
dominus  prascipiat  fcruo  facere  aliquod  opus  bo- 
num,&  przcipiat  fibi  vt  non  fcdeiiciat  in  foueam 
fibi  monftratam,  vndenon  potcrit  furgcrc,  fi  fer- 
uus  illc  fpontc  fe  pra:cipitet  in  foueam  ,  contem- 
nens  domini  fui  mandatum,  &  fic  non  poHit  pec- 
ficeteopus  a  Dominoimperatum,nonexcufatur 
ex  impotentia,quia  impotentiam  fecit  fibi  homo 
per  peccaium,&iniuftitiam,  Nullusauteminia- 
(lus  admittitur  ad  beatitudinem ,  quarc  oportet 
fatisfacere,vt  fiat  iuftus. 

Secundam  ctiam  refponfionem  excludit  fic; 
quia  aut  remittit  debitum,vc  non  teneatur  ad 
honorcm  reddcndum,fcilicet  quod  reaiittatid, 
quod  debet  fpontc  reddcrc  homo ,  fcilicet  hone- 
tem  Deo ,  &  hoc  idcd  ,  quia  rcddere  non  poteft, 
hoc  non  eft  aliud  dicere ,  nifi  Dcum  debitum  di- 
mittere,  quia  habcri  non  poteftjtalcm  autem  mi- 
fcticordiam  Dco  attiibuere,dcrifio  eft.  Si  autem 
cmittat  poenam,&  faciat  hominem  beatum,  tunc 
beatificathomincm  propter  pcccatum,  quia  fci- 
licct  habet  impotentiam  fatisfaciendi  ,  &  red- 
dendi ,  quam  non  dcbet  habere ,  quod  cft  haber^ 
pecca(um,quJ9fcilicct  habet  impotcnti^m,  quo4 
fatuum  eft  dicere. 

Terti^ ,  oftendicur  quod  fa(isfa(flio  i(la,quam- 
uis  dctur,  non  poteft  ficri  ab  homine  puro,&  hoc 
^rguit,  Nonfatisfacitaliquispcopeccato  hQtn|- 


Dto 


hotrti 

»d  omnim 

JM*fneJl. 


nis ,  nifi  ccddat  aliquid  maius.qu^m  fit  illud  ,  pco  /*"»'»  *« 

quo  peccatum  facecc  non  debuerat:fed  pro  omni  ^^*  "*  '** 

co  quod  cft ,  vel  cftc  poilit  circa  Dcum  ,  non  dc- 

buit  peccaire;crgo  non  poteft  fatisfacere,nifi  red- 

dat  aiiquid  maius  omni  creatura  fada ,  aut  poffi- 

bili  fieri jfcd  maius  omni  crcatura  non  poteft  ccd- 

dcrcpurus  homojcigooportct  Deum  fatisfacectf 

propcccato. 

tvPrsctcrca  ad  idcm  :  Si  homo  peccator  rcddat   ^»  ttneatur 

Deo  id  iantum,quod  debet  Deo,fi  innoccns  efict, 

&  non  peccaflct  ,non  eft  fatisfadiio  pro  pcccato; 

fcd  omnia,qu2homo  potcft  facerc,fcilicet  Deum 

honorarccor  humilitcr  Dco  ofFcrrc ,  mifcricor- 

diam  dandi  ,  &  dimi((cndi ,  &  quidquid  breuiter 

poteft,dcbet  homo,fi  non  peccaiTct ;  ergotalia 

cxhibendo  non  fatisfacit  pro  peccatojergo  opoc- 

tct  qudd  ad  hoc  quod  fatisfadio  fiat ,  maius  om- 

nibus  his  Deo  offeratur ,  quod  non  poteft  fieri  ab 

homine  puro;ergo  k  Deo  homine. 

Prztereajlib.i.cap.ij.  &Z4.  Nullus fatisfacit 
pro  peceato ,  nifi  reddat  Dco  totuni ,  quod  ab  eo 
abftulit ;  fed  abftulit  Deo  quidquid  de  humana 
natura  facere  propofuerat  Deus.  Propofuerat  aa- 
tcra  de  hominibus  iuftis  fupplerc  numetum  ele- 
(^orum  ,  ad  qucm  numcrum  perficiendum  homo 
fa6tuseft;fcd  homo  peccatoc  hoc  ccddece  non 
poteft  ,  quia  peccatoc  peccatocem  iuftificace  ne- 
quit,&  omnis  homo  in  Adam  coccuptus  fuit.Nec 
decuit  qu6d  aliquis  innoccns,nondefcendens  de 
Adam,pec  mortemredemi{rctnos,quia  tunc  non 
fuifTct  homo  reftitutus  ad  pciftinam  dignitatem, 
vt  foli  Deo  fccuiret ,  fed  fuilTet  obligatus  illi  ho- 
mini  pto  cedcmptione  quafi  tantum,quantum 
Deo  pco  cceatione ,  &  fic  poflet  quis  reputare  il- 
lumDeum  pro  rcparatione.Et  prarter  hoc  ilkpu- 
rus  homo  non  potuit  fatisfaccre ,  ficut  probant 
argumentt  in  tertio  articulo  pofita.  Dc  hac  ma- 
tcria  loquitur  Anfelmus  penultimo  cap.  2.  lib.  in 
fimilidcAngclo. 

Quantum  ad  quartum  articulum,  qu6d  opor- 
tiiit  Chriftum  fatisfaeete  pec  moctem ,  non  ta- 
men  quod  debitor  fuerit  mortis,arguit,  cap.i.l.z.  CAr«y?«  »#. 
Ratio  docuit ,  vt  dictum  eft  tertio  articulo  ,quu 
oportet  cum  ,  qui  fatisfacere  dcbet  pro  homine, 
maius  quid  habcrc ,  quim  quicquid  fub  Deo  eft, 
quod  fponte  dct ,  &  non  ex  dcbito  Deo,  &  qu6d 
ficut  homo  pcccauitperfcnfualitatcm.fc  fubii- 
ciendo  diabolo  ,  ita  vincat  pcr  afperitatcm  ipfum 
diabolum.  Nihil  autcm  afpcrius  ,  nihil  diffici- 
lius ,  aut  maius  fub  Dco  poteft  homo  ad  hono- 
tem  Dci  fponte,&  non  ex  debito  pati,quim  moc- 
tem  ;  crgo  hon^inem,  qui  maior  erat  hominibus 
fubDeo,per  mortem,quam  nondebuit,fatisfacc- 
reoportuif. 

Idem  patet,  r4^.  14.  i.  Itb.  qu6d  fcilicet  mors 
fufficit  pro  omnibus ,  quia  approbat  fententiam 
difcipuli ,  &  rcfponfionem  dicendo  ipfum  redd 
acftimacc  in  hoc  ,  quod  dcbccct  vcUe  infinitos 
mundos,  (\  cfTcnt^magis  cedigi  in  nihil,qu^m  of- 
fendeccDeum ,  quod  pcius  debccet  omnia  pecca- 
ta,  quas  vnquam  funt,  vel  fuecunt,  pecmitterc  ca- 
dercfupcr  fc  ,  qukm  hominem  Chriftum  occide- 
cc.  Et  dicit  Anfclmus  fic  :  Fidemm  ergo,  tptod  via~ 
lationi  vita  corporalit  huius  hominft ,  nuUa  immenji- 
toi  ,  vel  multitudo  peccatorem  extra  perjinam  Dei 
compararivalet.  Hxciftc.  Quiaecgo  vitacius  fuit 
tam  nobilis,  mocs  eius  fuit  multum  acceptaDco, 
vt  pecillam  fatisfacece  pofTct.  H«c  vcracitfc ,  vt 
potui,ex  di^is  eius  collegi, 

SCHC5 


8. 

D«  mtrtit 

"^hrifii  n 
■tfitat*. 


Qujeftio  Vnica. 


Soi 


9' 

AuHtr  Jift- 
dit  »b  Anftl. 
NtnfHit  m- 
ciffitiu  fim- 
flicitir  mir- 
tii  ChriRi. 


lO. 


S  C  H  O  L  I  VM    III. 

Ofiendlt  DoElor  ex  jiH£yfiim  &  ratione  ,  non  fuijfe 
necejfarium  ,  hominem  redimi  per  pajftonem  Chrifii, 
item  reparationemipfkmfuife  mere  contingentem ,  & 
necejfariam  tantitm  ex  fuppejitione  liberi  decreti  Dei. 
Vide  multa  in  Scholio  pojite  in  Oxon.n.j.  An  vero  *d 
peccati  remijfionem  requiratur  neceffario  JatisfaSlio,  4. 
d.  I  ^.^udfi.  j.&d.i^  .quaft.  i . 

SEd  in  iftis  diftis  Anfelmividenturaliqua  efle 
dobia.  Et  prim6  yidetur  dubium  eflc ,  quod 
redemptiononpotuit  efle,  nifi  permortem  Chri- 
•fti,&  per  aliquid  fponte  oblatum,  quod  excc- 
deret  omnem  crcaturam.  Et  prim6  probo  quod 
aliter  potuit  redimi,quam  per  mortcm  Chrifti, 
&per  aliquid  fponte  obiatum,qnod  excederct 
omnem  creatutam.  Auguftin.i.deTrinit.cap.iS. 
dicit  qu6d  tAUtu  modm  redimendi  hominem  Deo 
nondefuit,  cuius  poteftati  cttn^afubiacent -,1x0x1  crgo 
fuit  neceflitas  flc  tedimi. 

Prxtcrca  ,non  cft  alia  ncccffitas  ,nifi  confc- 
quentiz  ,  fcilicet  pofito  quod  fic  ordinaucric 
ipfum  rcdimerc :  ficut  fi  cutro  ,  moucor ,  in  qua 
ncccffitatc  ftat  qiiod  anteccdens  fit  fimpiicitcr 
coiitingcri$,ficut  contingcns  fuit  ipfum  pracui- 
deri  pafliuum ;  nulla  crgo  neccffitas  ,  nifi  confe- 
quentia:,fcilicet  quod  fipraeuifus  fuit  pati ,  pate- 
rctur ,  fcd  tam  ameccdens  ,  qoim  confcquens  fuit 
contingens. 

Prxterca ,  nuUa  eft  ncccffitas  quod  genus  hu- 
manum  rcparetur :  ergo  nuUa  eft  neceffitas  qu6d 
Chriftus  paterctur.  Confcquentia  patet  de  fe. 
Antacedens  probatur  ,q'iia  fi  fic ,  hoc  non  clTer, 
nifi  quia  homines  prsdeftinati  funt  ad  gloriam, 
&  lapfi  non  poflcnt  intrarc  ,nifi  per  fatisfadio- 
nem  :  fcd  prsdcftinatio  hominis  cft  contingens, 
non  ncceiTaria ,  ficut  ab  xtcrno  Deus  contingen- 
ter  prxdcftinauit  homincm  ,  &  nuUo  modo  nc- 
ceiTari^  ,cumnihil  opeietur  rcfpcdlu  aliquorum 
cxtra  fe  ,  ordinando  iUa  ad  bonum  ,  fic  potuit 
non  pracdcftinafle.  Nec  eft  tnconueniens  homi- 
ncm  frufttari  ^  bcatitudine  ,  nifi  praifuppofita 
pra^dcftinatione  hominis :  ergo  nuUa  fuit  neccf- 
fiws  abfoluta  cius  rcdemptionis ,  ficut  ncceius 
prxdeftinationis. 

Circa  ea,  quaf  dicuntor  inarticulo  z.  Anfcilt- 
cet  poflet  Deo  homo  rcconciliari ,  fitie  fatisfa- 
dionc,  in  4.  dc  Pceniientia  tangctur  de  hoc.  Scd 
dato  quod  fai  isfadio  rcqniratiir ,  non  requiritur 
ncceflari6  qiiod  fati<.faciens  fit  Deus  ,  vt  dicit  in 
iUo  articalo  ,  vbi  dicitur  quod  nonfatisficri  po- 
teft  Dco ,  nifi  per  aHquid  formaliter  maius  qu^m 
fit ,  pro  quo  peccarc  non  debuerat ,  qnod  eft  tota 
cteatura.  Credoqnod  fakia  fua  gratia,non  eft 
vcrum  qu6d  oportet  fatisfaftionem  pro  peccato 
ptimi  hominis  excedcre  totam  creaturam  in 
magnitudine  ,  &  pctfe(ftione ;  fufFeciflct  enim 
obtuUfle  maius  bonum  Dco ,  quim  fuit  malum 
iUius  hominis  peccantis  tanium,quia  fi  Adam 
per  grati.irp  datam  ,  &  charitatem  ,'habuiflet 
vnum ,  vcl  rnnhos  acSlus  diligendi  Deum  ptopter 
fe  ex  tnaiofi  conaru  liberi  arbitrij ,  quim  fnit  co- 
natus  in  peccando  ,  taUs  dileftio  fuff^eciflet  pro 
peccato  fno,&  rcditnendo,  &  rcmittcndo,  &  fuif- 
fet  fatisfadlio  ;  &  tunc  hasc  propofitio  cft  falfa, 
quod  dcbuit  off"crri  Deo  maius  Omni  iUo.pro  quo 
peccare  non  debuerat.  S.cd  ficut  pro  amore  crea- 
tura: ,  vt  obiedli  diiigibilis ,  non  debnit  peccare, 
ita  iatisfaciendo  ofFerrcdebuit.Dco  aUquid  raa- 


ius  attingendo  peradlum  obiediue.quam  fitcrca- 
tura,  fcihcet  araorein  attingeritem  Dcum  ptopter 
fc;  &ifteamorobic(5Viuc,vt  terminaturin  Dcum 
propterfe  ,excederetanioicm  ctea;ura:,&  ficut 
Deus  crcaturam.  Vnde  ficut  peccaoii  per  amo- 
rem  ignobilioris  oBledli  in  infinitum  ,  ita  de- 
buit  fatisfacete  pcr  amorem  nobiUoris  in  infi- 
nitum  ,  &  hoc  fiMlfet  facis  de  poffibiU  Deo.  Sic 
amor  ergo  ,  quem  off"crre  debet  fatisfaciendo, 
debet  exccdere  amoretn  cniufcunque  crcaturx, 
quod  verum  eft  ,  &  diUgcre  magis  obiedium 
nobiUus  fatisfaciendo  ,  qukm  facit  ignobilius 
peccando :  tamcn  ifte  aftus  conuertendi  meDco 
per  amorem  in  fuo  formali ,  non  eft  maius  omni 
crcatuta,nec  amor  crcatus  Chrifti  fuit  infini- 
tus  ,quo  dilcxit  Dcum.  Vnde  ipfe  vult  omni- 
no  habere  infinitatem ,  vbi  nulla  eft  cx  formaU 
ratione  ei. 

S  C  HO  LI  VM    IV. 

Pojfetpurtu  homo  {Deofic  ordinante)  Jatisfacere  pre 
genere  humano  fitfficiemer  ,  accepta  ad  id  khundanti 
gratia ;  ratio  eft,  quia  pofjet  homoaccipere  tantamgra- 
tiamgratijicantem,<fuamam  bahuit  Chrifttu.  Viie  ra- 
tiones^DoSloris  hic  ,  in  Oxon.  &  ^.dift.  1  j,  quafi.  i. 
cenfentit  D,  Thom.  ^.part.<juafi.\.  art.i.Caiet,  i.i. 
tjUitfi,  1 14,  art,  j.  eflque  communii  fententia.  Negat 
tamen  T).  'Thom.  cum  Jttii  hanc  pojfe  effe  fecundmm 
a^ualitatem.  Do&or  tenet  oppofitum  ,fed  locjuendo  de 
rigore  iufiitit ,  putat  neque  ipfum  Chrifium  fatisfa- 
cere  potuijfe. 


COncra  illud ,  quod  dicitin  quarto  articulo, 
qu6d  non  nifi  homo  Dcus  debuit  fatisface- 
re  ,hoc  non  requirirur  abfoIut6 ,  nec  eft  neccfla- 
rium,  quia  vnus ,  qui  non  cft  dcbitor^fatisfeciflct 
fic,fi  placuiflec  Deo.  Vnde  potuit  vnus  Angelus 
bonus  fatisfacere  off^erendo  aliqoid  placitum  Deo 
pro  nobis , quod  Deus  ipfe  acccptaifct  pro  omni- 
bus  pcccatis ,  cum  tantum  valcat  omne  cteatum 
oblatum ,  pro  quanto  ipfe  Dcus  acccptet ,  &  non 
plus,vtdi£l:um  eft. 

Prstcrea  ,  vidctiir  quod  vnus  purus  homo  po- 
tuit  fatisfacere  pro  omnibus ,  fi  fuiflct  conccptus 
fine  peccato,  ficut  potuit  de  poffibili  operc  Spiri- 
rus  fancti ,  &  matris,  ficut  Chriftus  fuit ;  &  Deiis 
dediflet  fibi  gratiam  fommam  quam  poflct  rcci- 
pere ,  ficut  dedit  Chrifto  fine  meritis  pra:cedenti- 
bus,exUberaIitate  Dei,&  talis  poiuiflet  meruifle 
delctionem  peccati,  ficut  &  bcatitudinem.  £c 
quando  dicit  qood  tunc  obligatcmur  ei  tantum 
quantum  Deo ,  falfum  eft,quia  quod  haberet ,  to- 
tum  cfTet  a  Deo,  obligaremur  tatnen  mulrum  fibi, 
ficut  obligamut  beaiz  Virgini,&  aliis  Sanftis, 
qui  merueront  nobis;femper  tamcn  ,  &  finalitcr, 
&  fumme  Deo  tanquam  ei ,  a  quo  omnia  bona 
aliotum  proueniunt. 

Pra:terea,vidctur  (de  poffibili  dico,)qu6d  qui- 
libet  poflct  fatisfacere  pro  fe,  quia  data  fuit  gratia 
pritDa  fine  meritis  cuilibet  homini,  qoia  licct  ho- 
inoquilibet  fit  filius  ira;,dat  tamen  Deus  mod6 
cuilibet  fuam  graiiam  fine  merito  primo  ,  &  tunc 
mercturbcaritudinem;ergo  potuit  etiam  meruifle 
deletionem  colp«. 

Rcfpondco  erpo  ad  qoaeftionem ,  qu6d  omnia 
bacc.qo*  fadla  funtaChrifto  circa  redcmptio- 
nem  noftram ,  non  fuernnt  nccelfaria  ,  nifi  prac- 
fuppofita  ordinatione  diuina,qua  fic  ordinauic 
facere,  &  tunc  neceffitaie  confcquentiac ,  nccefla- 

rium 


II. 

Totuit  aliut 
fro  homint 
Jatitfatn*. 


Turus   hom» 
finl    flccM» 
ciniift   fo- 
tuit  (^  iibi- 
rnri  gtnut 
humttnittl». 


An  quUihet 
fofjit  Dtofic 
voltnti  fr» 
fijatisfatirt. 


It. 

Kifcluti» 
qutiftionis. 


50Z 


Lib.lV.  Diffinaio  XXI. 


M*tth.lt. 
Af«r<-.}. 
Lttc*  S. 
lo»n  5.7-9. 
Omni»    qn* 
(tntigerunt 
tn  pnlfitn* 
futrunt  libl- 
r»  Chrijlo, 


ytafelm. 
iMfonitHT. 


Ai  nrgum. 
primum. 
Sin£ului  An- 
gilui   non 
eonliituit 
vn»m  ^i' 
tiim. 


Aifeeundum 
^  tertium. 
AHut    ^uo 
rnodo  pafjioni 
ftt    UuiM- 
litr. 


rium  fiiit  Chiifto  pati.fed  camcn  totum  fuit  con- 
tingenSjfjmplicitCi  ik  antcceJcns,&  confcqui.ns. 
Vnde  credcndum  cil  qiiod  ilte  homo  palius  cft 
proptei  iutbtiam.  Vidit  cnim  mala  ludacotun,, 
qiia:  fecerunt ,  &  ijuomodo  inordinata  aftcdione 
afficicbancurad  legeni  fuam,  vt  non  permittcrcnt 
hominem  curari  inSabbatis,&  tamen  extraxe- 
runt  ouem  ,  &  boucm  de  puteo  in  Sabbato  ,  & 
inulta  aiia:&:  Chriftus  voluit  omnes  ab  illo  erro- 
fe  reuocare  per  opera  ,  &  fermonem  ,  &  maluit 
mori  quam  tacere  ;  tunc  cnim  veritas  fuit  eis  di- 
cenda  ,  &  ideo  pio  ioftitia  mortuus  cft.  Tamcn  dc 
fado  fua  gratia  pairionem  fuam  ordmauit ,  &  ob- 
tulit  Patri  pro  nobis ,  &  ideo  muhum  tcncmur 
fibi ;  cx  quo  enim  potuit  homo  aliter  fuilfe  rc- 
dcmptus ,  &  tamcn  ex  libera  voUuitatc ,  (ic  rcdc- 
mit,  muhum  c'  tenemur  ,  Sc  amphus  quim  fi  fic 
ncceirari6,&  non  ahter  potuilianiis  fuilfe  rc- 
dempti.  Et  ideo  ad  alliciendum  nos  ad  maiorem 
fui  amorem  pricipne,vt  crcdo,  fecit,&.  quia  vo- 
luic  homincm  ,amphus  Deo  teneri  ,ficut  fi  ali- 
quis  primo  gcncrairec  hominem  ,  ia.  poftea  in- 
ftruxiftct  eum  in  difciplina,  &  landitatc,  amphiis 
obligaturei,  quam  fi  eum  genuiifct  tantum  ,  & 
alius  fibi  feciilet  alia,&  hasc  cft  congruitas,&  non 
neccflitas. 

Si  autem  volumus  fahiare  Anfeh-num  ,  poftu- 
musdicere  quod  rationes  fuaj  proccduni  (uppo- 
fita  diuina  ordinatione,  qua  fic  ordinaucrit  ho- 
mincm  redimi,&  ita  videtur  procedcrc,  quOd  no- 
luerit  ex  ordinationc  fua  minus  acccptaic  pro  rc- 
demptionchominum,quimmortemfilij ;  tamen 
nulla  neccflltas  abfoluta  fuit ;  vndc  in  Pfalni.  i  ly. 
dicituT: yipudeum  copiofa  eji redemptio. 

Ad  primum  principaic  dico  ftcundiim  Apo- 
flolum  id  Hcbr.i.  Nunejuam  Angelos  apptehendit, 
fedfemen  Ahraht :  8i  ad  argumentum  ,  qi.od  henc 
concludit  contraeos  ,  qui  dicunt  fingn|.>s  Angc- 
los  ciTe  aiterius  fpcciei  ab  alio  ,  &  hoc  crtdo  ciFe 
fa!fum,&idc6  non  ceciJit  ahqua  fpecics  tota 
Angclorum,  quamuis  forre  Je  q.iahbet  (pecie  ce- 
ciderit  aliquis.  Tunc  tcnco  illam  refponfioncm 
quod  quiafpccics  hominis  tota  cccidit ,  ideo  ma- 
gisdebuit  rcpirari. 

Similirer  alia  refponfio  ibi  data  accipitur  ab 
Anfelmo,  ideo  poceft  ctiam  ilb  valcre  ,  fcilicec 
quod  homo  peccauic  fuggeftione  Diaboli,qux 
fuit  alterius  rationis,&  Cuggeftione  vxoris  ;  & 
fortenon  ita  efficacitrr  fecii  Angehis  malus.quia 
licct  aliqua  tentatio  fuerit  aliis  ruina  Lucife- 
ri;non  tamen  ita  efficax  ,  ficut  hominis  i  Dia- 
bolo. 

Ad  fccundum  pvincipalc  ,dicendum  quidper 
bonum  vellef otmt  fatisfacere,  fed  tamen  aliter 
voluit  Dcus.  Et  quando  dicit  quod  adus  funt 
laudabiliores  paffionibus.  Dicendum  qu6d  ve- 
rum  cft  loqucndo  de  aftu  virtutum  ,  vt  diftingui- 
tur  concra  pnffiones,  qux  non  accidunt  ex  vir- 
tute  ,  ficut  loqaitiir  Philofophus.  Tamen  pafllo- 
nes  pcenales,&  pra:cipuc  mors,  quando  cft  cx  adu 
virtutum  accepta,  &  imperata  ,  cft  laudabilior, 
qu^madus  virtutum  circadele(ftabile  feparatim. 
Vnde  aftus  circa  triftahile  ,  eft  magis  meritorius, 
quim  aftijs  circa  deledabile ,  &  paflTiones  vo- 
luntariac  concomitantcs  atflum  virtntis  acceptata: 
funt  magis  meritoria:  ,  qnam  adus  tantijm.  Vn- 
de  dixit  Saiu;»tor  de  Paulo  Ad:.  9.  Ofiendam  ei 
aitanta  eportet  eum  pati  pro  nomine  mee.  Noh 
dixit  quanta  oportet  cum  agcre.  QufSd  ergo 
Chtiftus  voluit  fic  pati  ,  proccflit  ex  amorc  in- 


tenfo  finis  ,  &  noftri,quo  dilexir  nos  propter 
Dcum. 

Ad  aliud  ,  quando  arguicur ,  quod  minima  \x-    Ad  qu^r- 
fio  iftius  perionac  fuit  maius  malum  ,  quam  om-  tum. 
niapcccata:dicendum  quod  hoc  probatpropo- 
fiium  ,  quod  aliicr  potuir  rcdemifte,  quam  per 
mortem.Dico  tamen  quod  lifio  illa  valuiilet  tan- 
tum  pro  quanto  fuit  acceptata, 

Ad  aliud  ,  dicendum  quod  peccatiim  occiden-  Adauintum. 
tium  potuic  redimi,caracn  Anlclmus  dicic ,  vt  (u- 
pr4  patcc  ,  quod  fcienter  non  potucrunc  occidiire 
eum;iameu  non  credo  illud,  quamuis  eum  Dcum 
pervnionem  fciuiftcnc,  pocuident  camen  ipfum 
occidiire  ,  &  falcem  fi  fccificnt  ,  adhuc  eorutn 
pcccatum  elfet  remcdiabilepcr  paffionem  ,  quia 
plus  dilexit  Deus  paffionem  acceptando,  qu^m 
malum  eorum  odiftet.  Vndc  non  potuctunt  ha-  Dtmontsnon 
builfeadtum  ita  deformem  in  malitia,ficut  fuit  '"fiii^Jf'"' 
adus ,  quo  Chriftus  voluic  pati ,  bonus  in  boni-  ^  "!°"'^ 
tatemoralijquia  adus  habuit  bonitatem,  non  fo-  fcuiffent  «uls 
lum  cx  volitiua  potentia.fed  ex  futnma  charitatc,  effet. 
qua  voluit  mori  ,  &  aliquo  modo  habuit  bonita- 
tem  cx  pctlona  illa ,  fed  a6lus  aliorum  malus  non 
hibuiilet  tantam  malitiam  ex  habitu  prxcedente 
dcordinato.Et  quod  Apoftolus  dicit,i.Corinth.2. 
quod  fi  cognouijfcnt ,  nunquam  dominum  crucifixiffent: 
dico  quod  loquitur  non  de  ludiis,  fed  de  princi- 
pibus  muiidi  ,  fcilicet  dasmonibus ,  quia  fi  prim6 
(tiuifTcnc  ipium  fuiffc  verum  DcHm,non  infti- 
galfcnt  homincs  ad  cius  mortem,quia  bonum  no- 
lcbant  ipfi  cucmfTe  ,  quod  fuit  redemptio  humani 
generis.  Primo  refpeiStu  quando  hoc  ignoraue- 
iui)t,inftigaueruot  ludacos  ad  euis  mortem:quan* 
do  autem  icMcrunc  ipfuiij  ciTc  vcrum  Deum  ,  per- 
fuiferuntoppofituu).  Vnde  vxor  Pilati  mifit  ad 
C  im  di<^eits,Mat(h.i7 ■  ■Nibil tihi  criMffoilli  :  multa 
eriim  paffa  fntn  noEle  ifta  in  vifu  de  eo,  Bcnc  tamen 
voluiilenc  ipfum  eilc  morcuum  fine  redempcione 
huiuani  generis, fi  tieri  potuiirec. 

DISTINCTIO     XXI. 

Q^  iESTio     Vnica. 

De  Chrifti  mortui  corpore. 

Ftmm  corpw  Chrijli  futjfetfutrefa&umfi 
refmreciio  juijjet  diUta? 

Ahnf-i  p.quiti.19  m  i.D.Thom.i  p.^uijl.^i.art.i.  Rich, 
hieart.  i,  quift.  11.  itctn  Hzm.  quedlib.  11.  qutft.  ix. 
Suat  }  part.  qudft.^  1.  «r/.j.  Eodem  fcime  robdo  habctur 
hxc  qiixltio  ia  Oxouienii. 

Irca   hanc  diftindioncm  vige-        I. 
fitnam  primam    qua*ritur  ,  Vtrum  Argumira, 
corpu»  Chrifti  fuiffet  putrefaSfum  ^fiprimHm. 
refurre6lio  nonfuiffet  accelerata.  Qiiod 
fic  vidctur.  Nacura  nihil  inccpit, 
quod  non  poteft  perficcre  ex  6.Phyftcerum,text.()\. 
i.Metaph.te.xt.i.ht  accipitur  ex  illa  propofitione, 
ejuoi  intpeffihile  eft  effe  ,  impoffibile  eftfieri.Ccd  anitna 
fuit  dilfoluta  k  corporc  naturaliter,  quia  cx  ta- 
li  paffionc  anima  habuit  naturalitcr  a  corporc 
feparari  ;  ergo  nacura  habuic  illam  diifolutio- 
ncm  confnmmarc,&  hocnon  cftnifi  rcfolucn- 
do  corpus  in  elcmenra  :  &  mc dium,  pcr  quod  na- 
turaliter  deuenituradhoc,eft  putrcfadio  corpo- 
tis;cJ20;&c, 

PMtcrca. 


QuzEftio  Vnica.  1 


505 


SecunJitm. 


Ctntri- 


l. 
Opini»  D. 
Thtmt  & 
Bon»Ment. 
CorpHS  Chri- 
fii  futrefieret 
Jifibi  reUn- 
qiurttMr. 


PraBterea ,  verbdm  afTumpfit  paffioncs  naturx 
viuat,quando  Chridus  fuit  viuus :  vt  efuriuit ,  Sc 
fitiuit,  &c.  ergo  fimiliter  aflumpfit  paffiones  na- 
lurx  mortux,quando  fuit  mortuus ,  &  paffio  na- 
turalis  corporis  mortui  eft ,  quod  putrefiat  •,  er- 
go,&c. 

Contrll,inPfalm.Tj.  Nfn dabii firtElum  tMUtn 
videre  cerruptionem.  Et  Petrus  in  Adtibus  Apo- 
ftolorum  hoc  allegat,cap.i.&  i  j.&  Damafccnus 
hoc  vult  cap.74. 

s  c  H  o  ;l  I  V  M. 

SententtM  Henrici  &  aliorum ,  e]uod  Chrifii  corpnt 
fectmdnm  ettu/iu  inferiores  fuijfet  corruptum,  quia  ha- 
huit  intrinfecoi  corruptionit  caufas  ;  in  hoc  conuenit 
T)eElor,fed  in  eo,  quoddicitur  corrupttonem  fuijfe  im- 
pediendam  amitjuo  miraculo,  dijfentit  clare  conueniens 
quod  nouo  miraculefieret. 

AD  quarftionem  dicitur,  &  benc  quamum  ad 
hoc,qu6d  aliqua  funt  futura  fecundum  cau- 
fas  naturales,tta  quod  quantum  eft  ex  parte  illa- 
rum  caufarum,prouenirent,nifi  impedirenfur  j  & 
alia  dicuntur  efle  futara  fecundum  caufas  faper- 
naturales  ,  qux  polTunt  impedire  caufas  natura- 
les,  n^  producant  fuos  effcdus ,  &  fi  aliquid  talc 
compararetur  ad  has  caufas,&  ad  illas,fimplicirec 
diceretut  futurum  fecundum  caufas  fupernatu- 
rales ,  &  non  quod  eft  futurum  fecundilim  caufas 
inferiores  impedienda$:ficut  fi  funt  duac  caufa: 
naturales ,  &  vna  fuperior  alia ,  fecundum  virtu- 
tem,qua;  poteft  irapedire  aftionem  alteriusjtunc 
id  ,  quod  eft  futurum  rcfpc£tu  caufae  faperioris, 
dicitur  efle  fimpliciter  futurum,&  non  illud, 
quod  cft  futurum  fecundtim  caufas  inferiores, 
qux  impediuntur  quantum  eftex  partc  fua.  Quia 
ficut  vnus  Plancta  refpcftu  prijuiac,  &  fecundum 
caufairratcm  fuam  producit  pluuiam  adducendo 
humores,v^l  vaporcs  humidos ,  ctfi  fit  alius  Pla- 
ncta  in  alio  figno  habens  contrariam  virtutem, 
&  maiorem ,  proptcr  quam  impediatur  virtus 
alterius.  Si  tunc  quxritur  vtrum  pluuia  erit  cras, 
vel  non  ,  magis  dicendum  qu6d  non  ,  quim 
qu6d  fic. 

Et  per  hoc  foluitutalia  quzftio,qua  quacri  fo- 
let,a.n  dicatur  eflc  futurum,  &  poffibiLe,  quod  cft 
poffibilc  fecundum  caufas  fuperiores,  vel  infc- 
riores?Exemplum  ponunt  ifti  de  hac  opinione  de 
Ezechia,cuidixit  Ifaias^cap.jS.quod  morcrctur; 
qui  tamcn  poftqullm  plorauerat,  dii^um  eft  fibi  ^ 
Domino  per  Ifaiam,quod  vltra  viucrct  pcr  quin- 
decim  annos;vnde  prxmonuit  eura  de  morte  fe- 
cundum  caufas  infcriorcs :  vt  talis  admonitio  ef- 
fet  fibi  occafio  orandi ,  vt  fic  propter  mcrita  fua 
diutius  viaeret.  Prasdisit  ergo  mortem  fuam 
fecundum  caufis  inferiores ,  &  tamen  fuit  im- 
pedita  percaufam  fuperiorem,  &ideAfimplici- 
ter  noti  fuit  mors  fua  protunc.  Sic  in  propofito, 
corpus  Chrifti  poft  morten?  habuit  caufam  in- 
trinfecam  ,  &  extrinfecam  puttefadtionis  ,  fic 
quod  Chriftus  fuiflct  mortuusin  fcnio.verum 
tamcn  cft,qu6d  non  fuiflet  corruptum,  &  putre- 
fadlum ,  ptopter  caufaro  fuperiorcm  impedien- 
tem  adiohem  illam  naturalcm  ,  quia  corpus  ra- 
le  fuit  fandificatum  ex  tali  vnione,  dicente  Pro- 
phcta ,  Pfal .  I  j  .Non  dabisJanElum  tuum  videre  cor- 
rupti^nem. 

Quantumad  hocputo  quodverum  dicunr, 
quod  non  nouo  miraculo  fuiflet  hoc  faAum. 


Patet,quia  corpus  eiusfuiflet  fic  pra^feruaium 
^  putrefadionc ,  quia  Vcibum  aflumpfit  mate- 
riamindilfolubiliter,  &vniuitfibi  cprpus  illud 
indiflbllubiliter  ,&  eadem  vnione,  &  non  no- 
uo  miraculo  fuiflet  corpus  przferuatum  ^  cor- 
ruptioncjhoc  autem  quod  Verbum  vniuit  fibi 
corpus  indiflblubiliter  ,  capitur  a  Damafccno, 
lib.j.cap.iy. 

Contril  illud  vltimum  didum  arguo :  Nam 
paffinum  naturaliter  approximatum  adiuo  na- 
turaliter  non  impedito  percaufam  fuperuatura- 
lem,  naturaliter  paiicur  ,itaqu6dfiimpedirctur 
percaufam  fupcrnaturalcm,  hoc  cflet  miracu- 
lura,  ficut  patet  Daniel.  cap.  j.  de  pueris  in  ca- 
minoignis  ambuIantibus:fedhoccorpus  Chtifti 
pcr  fcparationem  anima:  fuit  paffiuiim  naturali- 
ter,quia  non  fuit  glorificatura  gloria  animae,  cui 
tunc  non  vnicbatur  :  fi  enim  corpus  illud  fuiflet 
glorificatum ,  quando  vixit,  hoc  non  fuiflet  de 
nouo  miraculo,im6  miraculum  fuit,qu6d  gioria 
anims  non  rcdundabat  in  corpus  eius,fed  quan- 
do  anima  feparabatur ,  &  gloria  eius  non  redun- 
dabai  in  corpus,  non  erat  miraculum;nec  corpus 
tunc  in  tridup  fuit  glorificatum  ,  &  habuit  prin- 
cipium  intrinfecum  corruptiuum ,  &  per  eonfc- 
quens  fucrunt  agentia  ,  &  patientia  naturalitcr 
approximata:ergo  fi  non  tunc  egerunt  ad  putre- 
fadlioncm  ,  hoc  fuii  per  nouum  miracuium ,  ex 
hoc ,  quia  a<%io  eorum  fuit  iropedita  pcr  caufam 
fupcrnaturalemjvndclicet  fucrit  vndummyrrha 
&  aloc ,  qux  din  potuerunt  feruafle  corpus  ^cor- 
ruptione,noo^amen  femper.  Sed  ad  hanc  ratio- 
ncm  aliterdiccretur  forte,tamen  retincoeam  vf- 
queinfinem,  quodpermiraculum  fuitimpedita 
putrefadio ,  quia  hoc  fuit  per  caufam  fupernatu- 
calem,&  hoc  concludit  ratio. 

Sed  ex  hoc  non  fcquitur  qu6d  nono  .miracu- 
lo  fait  illa  a^io  mtitua  impcdita,  fcd  eodem  mi- 
raculo,quo  vniuit  fibi  corpus.  Contril :  Verbum, 
quod  aflumpfit  jcorpus',  non  impediuit  quomi' 
nus  agcntia  pcr  violcntiam  agerent  in  illud  cor- 
pus  viuum  ,  non  obftantc  vnionc  ad  corpus  vi- 
uum,qii6d  fi  impediflct ,  fuiflet  per  nouum  mira- 
culum,vt  quod  clauus  non  cxtrahcrct  fanguinem, 
ncc  larderet  ipfum.ncc  etiam  qu6d  fitirct  &  cfu- 
riret  ;  hasc  cnim  non  poflcnt  eflc,  nifi  pcr  nouum 
miraculum:ergo  ficut  fuiflctnouum  miraculum, 
fi  Verbum  impediuiflct  illas  adiones ;  fic  fi  Vcr- 
bum  poft  feparationem  animae  impcdiret  ne  pa- 
tereturagentc  naturaliapproximato  ,  fuiflet  no- 
uum  miraculum  ,  nonobftante  vnione  ad  Vcr- 
bum. 

Prasterea  ,in  naturalibus  eft  duplex  procenTas, 
ficutdiflum  eft  in  fecunda  quacftioncde  ratio- 
nibus  feminalibus  *,  vnus  afccndendo  ,  &  alius 
defccndcndo.  In  afcendendo  proceditur  ab  im- 
perfedlo  ad  perfe£t:um  ,  &  illud  imperfedum  ,  k 
quo  proceditur,habet  rationem  feminis ,  in  quo 
quidem  proceflu  nullum  gencratuqj  habet  ejfe 
fixum  antequam  perueniatur  ad  vltimum  ter- 
minum ,  &  ficut  illud  dicitur  efle  femen  in  illo 
proceflu  I  <t  quo  incipir  talis  afcenfds ,  ita  dicitur 
faex,a  quo  incipit  rcfolutio,  &  e  contrario  in  de- 
fcenfo.  Siergo  Chriftus  Verbum  prim6  fuiflet 
vnitum  fanguini,&  fanguis  pctficeretur  naturali- 
ter  ,  ficut  mod6  in  generatione  aliorum ,  fuiflec 
naturalisproceflbs  ,&  fi  Verbum  impediflet  il- 
lum  proceffimi  in  afcendcndo  ,  qu6d  fanguis 
habcret  ej[e  fixum  ante  lerminum  vltimum, 
fuiflct  nouum  miracuulm  j  crgo  ficin  dcfcen- 

dcndo. 


4- 

Keuo  mira- 
chIo  iiDfedi- 
retur  futre- 
f»lHo  corftri* 
Chriftifi  rt- 
furreBte 
fuljfet  diUt». 


5' 

Si  claui  nttt 
Itderent 
Chriftum  , 
fuijfet    no- 
Hum  miratti' 
lum. 


*Ini.d.  it 
quxO.i. 


504 


Lib.IV.DiftinaioXXII. 


(>, 


Mxfonhur 
Pttm»fcen. 


Htfolutia 


jld»rgHm. 
frimum. 

^i    ftCH»' 

dum. 

§>if»rt   »«« 
sjfumpfit 
fxjftents  eor- 
porii  mtrtui, 
ficHt  vlm. 


8. 

ti  Chrijlui 
morereiur . 
n»n  futrtfi*' 
rtt  liut  tW' 
fm. 


dendo.n  Verbum  {mpediuKTet  illum  defcenrum, 
&  fecifTet  aliquid  eorum  ,  antc  vltimum  tetmi- 
num  habere  fixum  ejfe  ,  hoc  fuit  per  miracu- 
lum  nouum  ;  ergo  qu6d  corpus  Chrifti  non 
tendebat  ad  corruptionem ,  hoc  fuit  per  nouum 
miraculum. 

Prajterea.in  corpore  Chrifti  vera  fuit  augmen- 
tatio,  &  nutritio  ,  &  diminutio ,  itaqu6d  partes 
fluzerunt,  &  refluxetunt ;  fed  tunc  fi  impediiTet 
qu6d  partes  non  fluerent ,  hoc  fuiifet  per  nouum 
miraculum.  Per  nouum  miraculum  fuiflet  er- 
go  qu6d  corpus  eius  non  tendebat  ad  corru- 
ptionem. 

Prxterea,  hoc  quod  adducunt  deDamafceno, 
non  facit  pro  eis,  quiaDamafcenus  in  principio 
illius  cap.  dicit  quod  incenHertihiliter  ,  ^  inaltera- 
WiVfrfueratvnita  ,&  non  dicit  quod  indijfolu- 
hiliter.  Et  loquitur  ibi  de  natura  humana ,  &  di> 
uina  ,  ficut  ibidem  patet.  Si  crgo  velit  arguerc 
illa  aud^oritate,  ergo  indilTolubiliter  aflumpfit 
naturam  humanam,&  ita  femper  fuit  natura  hu- 
mana  vnita  Verbo  ,&  per  confequcns  nunquam 
fuiflct  mottuus.  Oportct  ergo  quodaliter  intel- 
ligatut  Damafcenusjvnde  intelligitur  qudd  neu- 
trum  in  aliam  naturam  fit  vertibilis ,  nec  eiiam 
aheraabaliaeftalierabiliSjficut  patet  ex  di^is 
eiufdem  ibidem ,  non  autem  quod  dimittatur  fibi, 
&  qu6d  non  poflct  fic  corrumpi.Imo  dixit  in  fine 
63.cap.qu6d  permittebat  carnem  propria  pallio- 
ne  Chrifti  paci. 

Dico  tunc  quantum  ad  iftum  articulum,qu6d 
verifimile  eil  qu6d  etiam  fi  fuifTet  mortuus  in 
fenio ,  qu6d  cudodifTet  Deus  illud  cdrpus  tam 
fanAum  ab  omni  cotruptione ,  &  putrefaflione, 
voluntate  diuina  prohibenteagentia  naturalia, 
ne  agerent  ad  eius  putrefa6lionem,&  illa  volirio 
circa  nouum  obieAuro  ,  fuiflet  miraeulum  no- 
aum.  Suadetur  per  iIlamau6ioriiatcm,Pfalm.i  j. 
nen  ebibis  fanElHm  tHum  videre  cerruptienem ;  fed  fi 
non  nouo  miraculo  conferuaflet  corpus  i  corru- 
ptione,fequere(ur  putrcfadtio. 

Ad  primamrationem  patet  per  przdi<9:a,qu6d 
naturaterminatquod  incipit.nifi  impediatur,  & 
fic  eft  in  propofito,vt  didum  eft. 

Ad  fecundum  ,dicendum  qu6d  Chriftus  po- 
tuitTet  afliimpfifle  pafllones  corporis  mortui, 
ficut  viui ,  fed  non  fuit  decens  qu6d  illz  paflio- 
nes  infuiiTent  ficut  aliae,&  ide6  non  per  mira- 
culum  impediiur,quando  fuit  viuus.quia  aifum- 
pfit  illas  paffiones  viui ,  quiatales  pafliones  eius 
profecerunt  nobis,  &  per  illas  meruit  nobis :  fed 
fi  airumpfifTet  pafliones  mortui ,  vt  corruptio- 
nem,  &  putrefadionem  ,  &  huiufmodi ,  nihii 
profuiiTent  nobis.fed  pafliones  viui  afTumpfit,  vt 
per  hoc  probatetur  verus  elTe  homo  ,  &  vi  nobis 
meruiifet. 

Ad  rationem  in  oppofitum,quando  dicitur, 
quod  »0;?  dabfi  fantium  tuum  videre  cerrttptie- 
nem,8cc,  dicendum  qu6d  hoc  verumeft  de  fadlo, 
necdediiTct^vtcredo,  fi  mortuus  fuiftet  fenio. 
Quando  dicitur  pro  alia  opinione ,  qu6d  per 
Damafc.  indiftblubiliteraftumpfit,  vt  etiam  cor- 
pus  non  potuiftet  cortumpi  ex  virtute  illius 
vnionis.  Dico  quod  non  dicit  indifp>luhiliter ,  fed 
inalterahiliter.  Vnde  fi  inueniretur  qu6d  illud, 
quod  alTumpfitjnunquldepofuir^dicendum  qu6d 
hoc  verum  eft  manente  illo ,  quod  aftumpfit ;  fed 
fi  totum  iIlud,quoda(rumpfii,defiit  eftepercor- 
ruptionem  alterius  termini ,  non  eft  verum  ;  & 
ide6  licec  alTumpfit  nuuratD  humanam,&  huroa- 


nicatem;  quia  tamenilla  in  feparationeanimx  Ik 
corpore  ,  defiit  eiTc,  quia  tanc  humanitas  non 
fuit;  ide6  humanitatem  aftumpfit ,  quam  tamen 
dimifit.Sic  quamdiu  corpus  manfiirct,  nunquam 
illud  depofuiftet^fedfi  ponaiurconumpi^ficut  fi 
fuiiTet  in  fenio,&  nonefTetimpedita  corruptio 
per  nouum  miraculum ,  depofuiflet  corpus  illud 
idnen  ^corpotis  talis. 


DISTINCTIO     XXII. 

Qjl  JE  S  T  I  O       V  NICA. 

Vtrum  Chrifiu4  fuit  homo  in  triduo 
mortis  ? 

Hugo  viftorin. /»J.i.  it  facram.fart.x.enf.vU.  Alenf.3.^. 
qui!l.\9.mem.\Xi  Tho,ni  j  f.jiufi.i.ttrt.^.  ^  qutfl..^o, 
Mrt.4  ScRich.  hicttrt.i.  Durand.^tt«y?.i'.  Gabr.  qutft.i. 
Suar  ifMrt,  tom.i,  ii^.-j.feH.S.  Paruni  difcrcpat  tetcus 
hic  ab  Oxonieufi. 

I R  c  A  hanc  diftindkionem  vige-        t. 
fimam  fecundam  quzritur  ,  Vtrum  Argumtnt, 
Chriftm  fuerit  home  in  triduo  ?  Qu6d  ?'■"»""». 
fic  videtur :  Chriftus  fuit   Chri- 
ftus  in  triduo;ergo  Chriftus  fuic 
homoin  triduo.  Confequentia  probatur  ;  tum, 
quia  arguitur  ab  inferioti  ad  fuperias  afHrman- 
do  ;  tum,  quia  ex  oppofito  confequentis  fequitur 
oppofitum  antecedcntis. 

Prxterea,Chriftus  in  triduohabuithumanita-  Situnium, 
tem;ergo  tunc  fuit  homo.  Antccedcns  probatur 
dupliciter.  Prim6,quia  habuit  animam  ,  &  anima 
eft  tota  quiditas  hominis,quia  forma  eft  tota 
quiditas  termiui ,  cuius  eft,ficut  probatur  per 
Philofophum  7.  Metaph.cap.  De  vnitatedefini- 
tionis,text.?4.&  55.  &  per  Commcntatorcm  ibi. 
&  Philof.8.  E t hic.  epertet  autem  non  lattre,  &c.  per 
Comment.ibidem.  Vnde  funt  ibimuItzau6);ori« 
tates  ad  hoc. 

Tcrti6,idem  probatur  fic:habuit  totam  entita-  Tirtiutii. 
tem,quz  fui|humanitatisin  triduo;ergo  habuit 
humanitatem.  Confcquentia  patet,quiahumani- 
tas  non  dicit  nifi  entitatem,  vcl  cntitatcs.  Ante- 
cedens  patet ,  quia  i\inc  animam  habuit  ,  &  cor- 
pu$:&hoceft  totaentitas  humanitati$,&  homi- 
nis :  quia  corruptio  non  eft  nifi  diflolutio  vnito- 
rum;ergo  tanium  ibi  fueruni  duoentia,&iIIa 
habuit ;  etgo  in  triduo  habuit  totam  cniitatem 
humanitatis. 

Prafterea,Verbum  fubfiftens  inaliquanatura  Slfrtum. 
creata  denominatur  ab  illa;fed  Verbum  fubfifte- 
bat  in  aliqua  natura  crcata ;  fcd  Vcrbum  )n  tri- 
duo  non  dicebatur  anitnatum  ,  nec  cOrpus, 
nec  corporeura  ,  &  denominabatur  ab  aliqua 
natura ,  ficut  k  natura  humana  ;  crgo  tunc  fuit 
homo. 

Contrk ,  non  habuir  animam  vniram  corpori,  *«"'»  »fP»f, 
vt  formam  materiz,  fcd  compofitum  non  cft  nifi 
vt  forma  perficiat  materiam ;  ergo  ciim  in  tri- 
duo  anima  non  perficiebat  corpus,  non  fuit  tunc 
homo. 

SCHOLIVM    I. 

Sementia  Hugonit  &  Magiftri ,  Chriftum  fuife 
hominem  in  triduo  mtrtis,ftiadetur,^uiafoU  forma  efi 
quitUtMi^Hod  mnltu  frobatHT. 

Ad 


Qu^ftio  Vnica. 


De  hae    re 
D.  ■fhom 
p.i.q7S  a-4- 
in  4.CI.44  & 
p.}.q.5o.a.4. 


Hujra  httfe 
tPHtm. 


Opini»  tt*- 

iijiri. 


r 


Ofitt.  Hug. 
^  aliirum 
fequncmm. 
B.ut>o  frim* 
Huitnis, 


Sttundd. 


S^»rta. 


§!Mint». 


Sext», 


AD  hanc  quacdionsm  primo  refponclendum 
eft ,  quod  Thcologi  non  tradant  an  Chri- 
ftus  fucrithomo  uuriduo,  quantum  ad  vim  fec- 
monis,  vcrum  fcilicet  f^p^erius  przdicetur  de  in- 
.feriori,nuc  inferius  Ht,  ii/ie  noh :  f^d  cradant  an 
Chriftus  in  triduo  fucrit  homo  exiftcns  iii  cffe- 
dlu,ita  quod  Chriftus  tunc  fucrit  bomo  exi- 
ftcns  in  aftu:&  dicuni  Hugo,&  Magiftcr.cap.vlt. 
quod  (ic:moii  taraen  diuerfa  ratione.Hugo  enim 
de  Sacramentii  lib.  i.  parte /ieuneU ,  ponit  quod 
Chriftus  in  iriduo  fuit  homo  ,  quia  dixit  quod 
homo  non  eft  nifi  anima  vtcns  corpore ,  &  quia 
Verbum  fuic  vnitum  animz  poft  repaiaiionem 
animza  corpore,idco  dixit  qu6d  Chriftus  in 
triduo  fuit  homo.  SedMagifter  fuic  mocus  alia 
de  caufa ,  dfxit  enim  qu64  vnio  iftorum  ,  fcilicec 
animzjSc  coiporis  ad  Verbum,eft  formalis  catio 
quare  Verbum  dicitur  homo,  licer  non  vniantuc 
intcr  fe,&  quia  in  tciduo  fucrunc  ifta  vnita  Vcc- 
bo,ide6  in  tciduo  fuit  Chriftus  homo. 

|Qu_ant6.Ti  ad  Hugonem  ,  aliqui  cefpondcnt 
cum  eo,  diceies  quod  focma  eft  tota  quidicas  rci» 
&  qu6d  matcria  nihil  (it  de  quidicate  rei.  Hoc 
oftcndunt  per  rationcs  ,  &  per  audioritates.  PeC 
rationem  prim6  nc,:Materiaeft  ,qua  res  poteft 
eflc,&  non  eiVe,ex  y.AIetaph.text.ti.Ex  hoe  cniin 
probatuc  mateciam  eftc  in  nacucalibus ,  &  in  his, 
qux  lunt.i  natuca ,  &  a  cafu,  &  ab  acce,  quia  pof- 
funt  e(Ce.  &  non  ciTe ,  cuius  principium  eft  mate- 
riajd  ergomatecia  pectineac  ad  quiditatem,  tunc 
qu  djias  poteft  eftc, & non  eflc  per  fc ,  &  fic  eftet 
generabihs,&  coccuptibili$,quod  eft  contra  Phir 
lofophum  in  codcm. 

Prarterca ,  ijuod  qnideFi,  eft  principium  cogno- 
fccndi  illud ,  cuius  cft ;  maceria  aucem  eft  fccunr 
diiiii  fc  ignota  ,  ex  7.  Metaph.  text,  $4.  ergo  non 
pcrcincc  ad  quidicacem  rei. 

Przterca  terti6  Hc  :  Illud  quod  pec  fe  habet 
qited  quid  efi  y)mbei  iHud  idem  (ibi ,  quia  ex  7. 
Meiaph.tcxt.s  f.  1»  diSlit  fecHndkm /i,  idemefi^uod 
^uideJt.cHmeo  fCuiusefl:  Quod  crgo  hibet  ^uod 
^uidefl,  nc  fic  idcm  cumcocuius  cft,  pcohibct  n; 
ihud  lic  habcac  p^r  fe  ^uodcjuid ;  fed  materia  pro- 
hibei  ncfMo^/^Wc^coraporiti  cft  ,  materia  ,&  for- 
ma,  lit  idcm  cum  ^onipoiito  ;  crgo  prqhl.bcf  ne 
componcum  habeat  pcr  fe  quod  quid,  &  per  con- 
fequens  matcria  non  eft  pcc  fc  dc  quiditatecom-> 
pofici.  Minor  pcobaiur  per  Philofophum  ,  7. 
Afetaph.  injinecapituli  de  vnitate  definitionu  ,  f.20.. 
&  i'\.&  41.  Vbi  dicicur  quod  in  conceptis  cum 
materia ,  non  eft  idem  ^uod^iud  efi ,  cum  co  cu- 
ius  eft. 

Pra;cerea  ,  ad  hoc  funt  multac  at^flpiira- 
tes  Philofophi  1»  ■y.Metaphyfic.  cap.  De  vnita- 
te  definitionis ,  text.y^,  &ficundo  animalium  ,  Ani- 
R)a  fubftancia  eft  animaci  ,&  fpecics  ,  &  «juod 
^uid erat  ep ,  igitvLt  quidit^s  animalis  eft  tantum 
anima. 

Itcm,ibidem,tcxt.  9.<//««^OTj^^«V»w,^  inijuan- 
tumhabet  Jpeciem  vr^mijuemque  ,fid  materiale  nun- 
quamfieunditm  fi  dicendum. 

ltem,in  eodem  text.^o.  quzcunque  funt  partes, 
vt  maceria ,  &  in  qus  diuiditur ,  vt  in  maccriam, 
funt  pofteriora }  fed  illa  quz  pertinehc  ad  defi- 
nitionem  fum  priota  ,  in  cancum  etiam  iftam 
opp«ficionem  volunt  defcndcre  ,  quod  fi  ca- 
dem  anima  vnirctuc  altcri  corpori ,  circt  idcm 
homo  numero  ,  quia  manet  in  eadcm  quidi- 
ditas  numero  ,  c^m  anima  fic  cota  quiditas 
hominis. 

Scotieper.  Tom,  XI. 


S05 

S  C  H  O  L  I  V  M     II. 

Probat  Chrifium  Honfitijfe  hominem  in  triduo  ex 
t^ugufi.ctr  Damafc.  &  multit  ratiomiM prchat  ma- 
teriam  ejfe  dequiditate  compofiti. 

SEd  contra  Hugonem,  &  Magiftrum  arguitur 
primopecauftoricatcm  Auguflini  15.  dcCi- 
uicare  Dei ,  cap.z  5.  Homo non ejl  corpiujolum ,  nec 
animafiUtfifiquid  ex  animaconfiat ,  &  corpore  ,  & 
parum  p6ft  ,  ciimtfivtrumque  coniun&um  babet  ho~ 
minii  nomen. 

Pr£cecca,Damafc.  lib.  j.cap.^.  &  14.  ioluens 
obicdionem  hzrecicorum.quzrencium  quorao- 
do  omncs  homines  funt  vnius  naturx,dicit  quod 
hoc  ideo,quia  omncshabent  animam,&  corpus, 
quz  pertincnt  ad  naturam  huraanam.  Idcnn  Da- 
mafcenus  ,<r(«^.  58.  dicit  quod  Chriftus  habuit 
vcrum  corpus  ,  &  non  phantafticum  ,  quia  aliier 
non  eflct  eiufdem  naturz  nobifcumjergo  fccun- 
dijm  ipfura  ,corpus  pertinet  ad  naturam  huma- 
nam,&  non  tantiim  anima. 

Przterea ,  concra  eos  fpecialiccr  arguitur ,  qui 
dicunt  qu6d  matecia  non  cft  pars  quidicacis ,  fed 
quod  forma  fit  tota  quiditas ,  arguitur  fic  prim6 
contr^i  quzcunque  eftcntia  cft  fufHciens  catio 
alicui  effendi  ,  ciccumfccipto  quocunquc  alio, 
ficut  eflentia  albedinis  eft  fuflSciens  ratio  alicui 
eflendi  album.circumfcriptw  quocum<juc  alio  :  fi 
ergo  forma  ignis  fit  totaquiditas  ignisjergo  for- 
ma  ignis  ciccumfccipto  quocumquc  alio,  cft  fuf- 
ficiens  ratio  cfTendi  ignem  ;  crgo  pofTct  cfTc  ignis 
manentefola  forma  ignis,&  non  n.atcria  ,quod 
falfum  eft.  Vnde  fecundum  iftam  viam  ,  cfTet  di- 
cendum  quod  materia  nihileft^fed.quod  fit  ea- 
den?  efTcncia  ciim  forma. 

Prztccea:cuius  edrentia  eft  increata,  non  habet 
caufam ;  ecgo  cuius  ^cft incaufacum  \  cccininis 
incrinfccis.non.habec  caufas  cxirinfccas ;  fed  illa 
efTencia  ,  quz  non  includic  matcriam  vc  parcera 
fui.cft  incaufataamateriaincrinfecqergoillaef- 
fentia  non  habct  caufam  naturarcm  ;  ctgo  fub- 
ftantia  materialis  non  habet  materiam  vt  cau- 
fam,quia  eft  incaufata  a  materia. 

Przterca,enscompIetum,&  pcrf;cftumin  ali- 
quo  gcncre  non  vnicur  alicui  nifi  pcr  accidcns, 
quia  non  poccft  faccre  vnum  per  fe  cum  alio,nifi 
quod  vel  cft  pocentia  ,  vel  adlus ;  fed  fi  a  quidita- 
te  rei  excludituc.inateria,ita  quod  quiditas  rei 
fit  tantum  forma,  tunccum  formafii  enscom- 
pletuni  ingcncr^.vt  tudicis,  ficut  &  quiditas 
rei ,  quz  non  eft  pet  fe  detecminabilis ,  eigo  foc- 
ma  nulli  potcft  vnici ,  nifi  ad  conftitucnduni 
vnum  pec  accidens;ecgo  hicignis  compofitus  ex 
matecia  ,  &  fociria  non  ecit  pec  fc'eiis  ,'quod  fal- 
fura  eft. 

Pccterea  ,  illud  qiiod  non  includit  aliquam 
quiditaiem  alicuius  genccis ,  nec  pcr  fe  includi- 
tuc  in  quiditate  alicuius  in  genere,  non  eft  in 
gencr?  .pcrfe.jtjecper  reduftioncro,  quia  quod 
per  fc  eft.  in  gcnerc,  includit  quiditaccm  ali- 
quam<gcneris.&  quodeft  in  gencrc  pcr  reduftio- 
nem,includicur  in  quiditacc  alicuius  perfe  in 
genere  ;  fcd  matcria  fccun^JiJm  iftam  opinio- 
nem ,  neucro  modo  fe  habec  ad  quidicatcm  ,  quz 
foliim  eft  pcrft  in  genere  ,  quia  nec  inclu- 
dit  illam  ,  ncc  pcr  feincluditur  in  illa  fecundum 
viam  hanc ;  ergo  materia  ncc  cft  in  gcnerc  pcc 
fe ,  nec  pec  ccdut^ionem ,  &  ita  fi  fit  aliquid,  ccit 
Deus. 

V  V  Prztcrea, 


KtfelHt 
Opin.  Ma- 
giflrt  ,  <y 
Hugonit, 


M»teriam 
ej[e  f»rttm 
quiditatis. 


6. 


Duflieiter 
aticjuiM  efi  in 
gtnere. 


5o6        Lib.  1 1 1.  Diftinaio  X  X 1 1 1. 


-j^  Pt«ferea,rationi  materia  non  tcpugnat  qu6d 

eomfofttum    fit  communeplutibus  indiuiduis  ,  quareab  hac 

»*  m»ttrU     materia,&  illa  poflit  abllrahi  ratio  communis 

^form»,  *ft  matcriat ,  &  rimilitcr  ab  hac  forma  ,  &  illa  com- 

fir/tvnum.  jj,jjj^J5  ratioformxifedmatcrid  ignis  in  commu- 

ni  ,  &  forma  ignis  in  communi  faciunt  pcr  fe 

vnunijitaquod  exmateria,&  forma  ignis  fc- 

cundiim  fc  confideratis  fit  pet  fc  vnum ;  fed  om- 

nc  vnum  per  fe  habct  quiditatem  per  fe  vnam; 

ergo  compofitum  ex  matcria  ,  &  forma  ignis  in 

communi  habct  pcr  fc  quiditatcm  vnam :  fcd 

quodpcr fc pcrtinct ad  vnitatcm, pcrtinct  per fc 

ad  cius  quiditatcm ;  ergo  cim  tam  matcria,  quam 

forma  ,  vt  oftcnfum  eft ,  pertincant  ad  vnitatem 

compofiti,  fequitut  quod  pertineant  ad  eius  qui- 

ditatem. 

Propofitioprima  iHius  ratiohiscft  manifcfta, 
quia  ratio  materix  potcft  abftrahi  ab  hac  matc- 
ria,  &  illa  ;  quia  exfecundo  PhyficorHm,  /m.38.  & 
fexto Metaphyfici,text.i.ca.n(7L  &  cfFe£lils  propor- 
tionantur  ,  ita  qudd  caufarum  fingularium  funt 
efFcilus  fingularcs,  &  caufarura  vniucrfalium  ef- 
fcGtas  vniuerfalcs  jcrgo  caufa  ,  qoae  fecundum 
fuam  vniuetfalitatem  poteft  abftrahi ,  etiam  in 
matcria  ;  non  ergo  habct  diccte  qu6d  didtuni 
Philofophi  cft  verum  in  caufis,  &  cffcdibus  nort 
tnaterialibus,quia,vt  p.->tct  i  i.Afetitpb.cap.i.nii- 
teria  in  me,  &  in  te  funt  numero  diuerfa,  ficut  & 
mbuenSjfed  vniuerfali  rarione  funt  eadem.  Simi- 
litcry.  Metaph.  text.^^.fiilieet devnlt*tedefinitia- 
nu ,  ficut  firaul  totum  cft  ex  hac  matetia ,  &  for- 
ina  hac:  animal  vet6,&  homocx  matcria,&  fof- 
ma  vniuerfali ;  ergo  rationi  matcriae  non  rcpa- 
gnat,qu6d  abftrahatur. 
g^  Vltetiiis  de  i.  propofitione  ,  ex  illii ,  fcilicct 

tnateria  ,  &  forma  fic  abfttaflis ,  &  in  communi 
confideratis  ,  habent  hoc  pct  fe ,  qu6d  ex  illis 
conftituitiit  compofitum  \ti  comtnuni ,  nec  cx 
tnatcf ia  ,  nec  ex  forma  ignis  in  communi  confti- 
tuicur,  nifi  ignis  in  communi ;  quia  ratio,  qua  ex 
hac  materia,&  forma  hac,fii  vnum,eft,  quia  hoc 
eft  adbus,&  hbc  potcntia.&  hsc  hoh  habent  nifi 
per  rationem  matctiac,&  formae  in  communi:cr- 
go  hoc  incft  illis  per  raiionem  communcm  cis; 
e<:go  prima  ratio  conftituehdi  vnum,  remanet  in 
Qmn$  per  fe  materia,&  forma  per  fe  confideratis,  Et  vlterius 
h^btt  fuod    tunc  arguitur :  Omne  pcr  fe  vnum  habet  ^tted 
juid.  ^^/^  vnum  ;  hoc  crgo  compofitnm  ,  quod  eft  in 

gcnere  in  communi ,  de  cuius  ratione ,  &  vnita- 
te  eft  materia,&  form^.habet  tjuod quid^trgo  ma- 
teria  pertinct  ad  quiditatem,  fic  ifta  contra  con' 
clufionem. 

SCH  OLI  VM    lU. 

Dhcit  adoppofitum  rationes  ^<]Hibm  alterapars  fita- 
dehat  materiam  noH  effe  de  rei  ^uiditate ,  explieando 
varia  loca  dificilia  Philofiphi ,  &  refiluendo  in  fuh- 
fiMttils  compefitis  materiamfjfe  de  ^uiditate.  Optime 
txponit  quemodo  ex  a^uiuocatione  ficfminu  (■matcria) 
d'  nominu(Cpecie$)adducit«r  Philofiph.pre  illafalfit 
Jinttntia :  fiise  fittis  aperit  circa  hoc  mentem  PhJlefi- 
phi.  Videeitm  inttxtu  ipfiiu  7.  Met.  cje  definitione. 

PRztetea  ,  tationcs  fadat  pro  illa  opinione 
concludunt  oppofitum  ,  quod  oftcnditnr  pri- 
m6de  ratione  prima.  Nam  ex  hoc  qu6d  matcria 
t^,^uarespotefiefe,&nonelfe,(c<\vkn\x}:<\\.\oA  per- 
tincat  ad  quiditatem  rei :  quia  paflio  commnnis 
oftcnditat  4c  fubie(Slo  communi  per  mcdiuin 


9' 

Jli  ratiantm 
l.  tfin.  fnpo- 
rhrii. 
M*t*ri*m 
tjf*   d*  r*i 
fuiditatt. 


coufequcntiz.  Illnd  autemmedium  ,quodcun- 
que  fit ,  rcfolubile eft  in  illud ,  quo  aliquid  dici- 
tur  pofle  eirc ,  &  non  efle  ,  &  hoc  cft  matcria  fe- 
cundiim  Philofophum ;  ergo  cx  hoc  qu6d  mate- 
ria  eft  ,  qua  res  poteft  efle ,  &  non  cHe ,  fequitur 
quod  cft  principium  radicalcquo  p.  flio  oftendi- 
lur  dctali  fubiedo,&  per  confcquenspertinet 
ad  quiditatem  fubiedli. 

Praetcrca  fccunda  ratio  non  concliidit,  falfum 
cftquodaccipitur,  quod  matcria  non  cft  prin- 
cipium  cognofccftdi  rem.  Dicit  enim  Philofo- 
fhosficundo  Metaph.text.  1 1 .  quod  fi  (pecies  cau- 
iarum  eflcnt  infinira: ,  qn6d  nihil  efret  fcibile, 
ncc  aliquid  poffct  fciri ;  fed  non  argui  hoc  dc 
fpccicbus  infinitis  ,  prsterquatuor  caufas  ,  quia 
hoc  etiam  probatuf  piius ,  fcilicct  qd6d  in  nulla 
fpecie  caufarum  funt  eaufae  infinit* ;  fed  fi  roa- 
teria  non  pertincret  ad  fiirt  tei  ,  non  teneret 
confequentia ,  quia  rcs  nihilominus  fcitur  ,  licet 
non  cognofcatur  id  ,  quod  pertinet  ad  quidi- 
tatem  cius  ,  &  ita  licet  maieriae  efTcnt  ihfinltx, 
&  non  cognofcantur  ,nihilominus  res  cognofci 
poteft. 

Prartctea  tcrtia  tatfo  non  concludit ;  falfum 
enim  eft  quando  diciturqu6d  thateria  impcdit 
ne  tjuodcjuidefi  ,f\x.  idem  cum  eo  euius  eft  ,  fcili- 
cet  cum  habente  materiam ,  ficut  ijuod  ^uid  rei 
immaterialis  idem  cft  cum  re  immateriali,  ita 
^odquidtei  matetialis  eft  idem  cum  remate- 
iialihabcnteprim6,^W^/</^.  Quod  probatut 
per  PhWoCof ham  fiptimo Mitaphyfic.text.i  i.  vbi 
comparat  pattcs  definitionis  ad  partcs  rei  fecun- 
dum  proportionem;  quia  ficut  tota  definitio  ex- 
primie'totam  quiditatem,  ita  partes  definitio- 
his  partcs  quidttatis  ,  diccntc  ipfo  ,  quoniam 
dcfinitio  ratio  cft,&  omnis  ratiopartes  habct, 
oporcet  qu6d  ficut  ratio,  &  definitio  ad  rem, 
ita  partes  rationis  ad  partes  rci  ;  fed  fi  in  com- 
pofito  efTct  matetia  ,  &  non  eflet  de  eflentia 
compofiti ,  nec  ^uod  eptid  eflet  idcm  cum  eo ,  Ai- 
ius  cfTct  in  materialibus ,  ranc  in  dcfinitionecx- 
primcntc  quiditatem,  etret  aliquid.  quod  non  re- 
fponde  parti  definicnti,&  non  teneret  illa  pto- 
pofitio. 

Ptxterca,  auAoritatcs  pro  oppofito  funt  ma- 
gis  manifefta;,dicit  enim  Philofophus,  oAauo 
Mctaphyfic.cap.^.tcxt.  <>.  ejHed ejuid efi  Aefiniunx. 
pcrmatcriam,  &  hi  impcrfeftc,  qu1a  tantum  de- 
nniunt  ens  in  potentia.  Alij  autem  definiunt  per 
aAum  ,  fed  tenij  dcfiniunt  per  vtrumque  :  Sc 
hanc  dcfinitioncni  approbat,ficut  Archytas  ap- 
probauir.  Iicm  ,cap.  ;.  ibidem A'\c\i  Philofbphus 
contra  Platoncm,qu6ddubitatio,  qua  Ancifthe- 
nici  dixerunr,  habet  ipfc  contra  Platonem ,  quod 
idex  non  pofTunt  definiri ,  nec  aliqaa  fubftantia, 
&  hac  definitione ,  quz  comprtic  fubftantiz  ma- 
'tcriali  ,quiafecundumPhilufcphtmi  ,definitio- 
nem  oportet  cffct  orationcm  longam  ,&  ide6 
fubftaniia  ,  quz  definitur ,  oportet  cfTe  compofi- 
torum  ,  quia  ratio  eft  definitio  cius  ,  quod  habet 
<]uid  Sc  quale ;  hoc  vt  materiam  ,  illud  ver6  for- 
mam.  Item,  in  eodem  dicit  qu6d  fubftantia  coin- 
pofira  habet  pcrfcftiflimam  rationem  fuhftan- 
tiz  ,  fed  hoc  non  efTet  verum  fccundijm  hanc 
viam  ,  quia  haberet  aliquid  quod  non  pcr- 
tinet  ad  foam  quiditatcm  ,  &  fubftantiali- 
tatcm. 

Ad  illum  ergo  articulum  dico  brcuitcr  ,  qnod 
'ficut  caufatafe  habent  ad  caufas  fuas  cvtririfccas 
diuc^funodc ,  ita  caufata  diuetfimodc  fc  habent 

«a 


Ad  fttu»' 
dam. 
M*t*ria  tfk 

frirtcifium 
ttgnofttndi. 


10. 
Adtertiami 


II. 
Ad^uartam, 


Dtfiniti»  tfi 
»r»ttt  Itnga 
qn»  mod». 


12,. 


Qu^ftio  Vnica. 


r 


Species   »«• 
fli.ittrfumi 
tur. 
t.xptnitur 

Thihftfh. 


txifienti»  tfi 
«teidm. 


14. 

Matcria  tri 
ftictttr     fif 
tnitur ,  vel 
ju*dritfli{i 
ttr. 


ad  caufai  fntrinfccas.  Quaedara  enim  funt  caufa- 
ta  ,  quac  habciu  plurcs  excrinfccas,  vt  quat  non 
func  imuiediatc  a  Dco.fcdnnediantibus  caufis  fe- 
cundisraediis:&  illaqi.ix  irameduie  producun- 
tui  i  DeOjtantij.T!  habcnc  vuara  caufam  efficicn- 
tem,&  finem;icaeciara  funi  qnacdamencia  caufa- 
taa  caufis  inrrinfccis  pluribus  ,  vc  compofica,& 
quacd  .m  non.vt  entia  llmplicia  ,  qus  tamcn  ha- 
bent  caufam  formalcm,  non  macerialem,  &  ficut 
illa,  qiia:  habent  quiditatem  fimplicem  ,habent 
caufam  incrinfecam  formalcm,  qua:  pertmcc  ad 
quidicacem  eorum ,  ica  qux  func  caufaca  i  caufis 
excrinfecis,eirencialiter  depcndenc  ab  eis.vt  cau- 
nsefrentialibns  ad  eflcniiam,^  tunc  fi  caufa  ma- 
terialis  intrinff  ca  fit  matcria  priraa ,  fiue  corpus 
orginicum,percinebit  ad  quiditatem rei tnace- 
rialis. 

Ad  intencioncm  autcm  Philofophi,  7.Metaph. 
in  cap.de  vnicacc  dchnicionis,eft  fciendum  qu6d 
Philofophns  zquiuooc  in  illo  cap.  accipic  ifta 
xtiz, lpeciem,materiMny?<  fHbieQMm,  cuius  xquiuo- 
cacionis  ignorantia  facic  vt  illud  capiculura  i 
mulcis  malecxponarur.  Quandoque  enim  Phi- 
lofophus  capic  jpeciem  pro  forma  ,qux  eft  altcra 
pars  compofiti  j  &  quandoque  pro  vniuerfali  ab- 
ftrado  ab  indiuiduis,cuius eft  ^ued  <}uiti eft,prim6 
fimplicicer;quandoque  accipicur  pro  corapofico 
ex  vlciraa  maceria  ,  &  forraa  vlciraa ,  quod  eft  vi- 
delicec  per  fe  in  genere  Subftancia;  compoficum. 
Quandoque  aucem  capic  ibi  pro  compofico  vni- 
uerfalia ,  fecundura  quod  diftinguuncur  contra 
fpeciem  primo  modo  di6lam,&  non  fecundo  mo- 
do.  Vnde  quando  vocat  hominem  in  vniuerfali 
fubiedum ,  &  indiuiduum  in  genereSubftantiac 
cxiftcns  ,  hoc  non  arguic  cx  fe  exiftentiam :  nam 
quidquid  eft  illius  coordinationis ,  eft  in  genere, 
anrequam  coroparctur  ad  exiftentiam.  Vnde  hic 
Atfw»9  abftrahit  ab  exiftentia  ficuc  homoy  hic  ta- 
men  horao  exiftens  non  eft  ens  per  accidens  can- 
quara  aliquidcompofitum  ex  rcbus  diuerforum 
generum  ;  fedexiftencia  formalicer  eft  extrara- 
tioncm  eftcntialem  illius  hominis  ,  &  totius  il- 
lius  courdinationis  in  gencre  Subftanciz  ,  & 
pro  canto  dicicur  exifientia  fibi  cfTe  accidens. 
Vndc  exiftenciaeft  condiijo  neceftaria  ifti  homi- 
ni ,  vc  cerminec  generacioTiem.  N.im  hic  homo 
non  generacur  per  fe,&  primo.fcd  hic  homo  exi- 
ftcns  ,  &  eo  modo  exiftcncia  fequicur  ipfum, 
vt  comparatur  ad  generacionem  producencem 
ipfum  in  e[fe :  vndc  fic  hoc  fiibiedura  gencratur, 
&non  fubieinrum.vc  praccisc  dicicindiuiduum  in 
genere  Subftanciac ,  fccundum  ordinacionem  il- 
lius  gencris. 

Iccm.accipicnMrm^m  quandoque  vc  non  con- 
t;ra6la  cft  ,  fed  vniucrfaliter  proprincipio  poten- 
tiali ,  non  conccrnendo  hanc  ,  vel  illam  mate- 
riam  ,  &  ficcapir  materiam  ,  cijmdicit,  quod  au- 
ferrc  materiam  ^  rebus ,  fuperflimra  eft.  Et  ide6 
parabola  deanimali,  quam  confueuerat  Socratcs 
minor  diccre,nonbenc  fehabct,  facitcnim  fu- 
fpicari  quafi  cocingens  fit  hominem  efrefinepar- 
tibus,  ficut  finexre  circulum,  &ficmareria  pcr- 
tincr  adqniditarcm  illius.quod  dcfinitur.  Ali- 
ter  enim  fubftantia  compofita  fecundilim  fuam 
cirentiam,  vt  ignis  &  aqua,  eftet  fimpliciter  ficut 
Angclus  ,  &  homo  fimpliciier  ficut  Angelus  fe- 
cundum  fuameflcntiam.  Secundo  modoaccipi- 
tur  materitt  ,vt  conctahitur  proprietate  indiui- 
duali ,  vt  ciira  dicitur  ,  hxc  materia  cft  pars  com- 
pofici.  Tercio  modo  accipicur  »MrrW«,  vt  contta* 
Sttieper.Tem.XI. 


507 

hicuraccidentalicer ,  vel  ficut  pacs  incegralisdi- 
cicur  huius  pars  macerialis  ,  &  femicirculus  pars 
circuli.  Alio  modo  magis  accidencaliicr  diciiur 
aliquid  efte  raaietia  alterius,in  quo  cft,licet  acci- 
dit  fibi  efte  in  illo .  &  non  decetminac  fibi  iUud, 
fecundum  qu6d  ibi  licetae  aereac,  vciccrcae  funt 
matcria  fyliaba:,&  partes  circuli  ligncaE,vcl  ^rcar. 
Proptcr  hoc  ergo  quod  diuerfimodc  comparat 
mareriam  ad  fubiedum  ,  &  ad  fpeciem ,  &  quan- 
doque  vno  modo  ,  &  quaAdoque  alio  :  quando- 
que  dicitur  qu6d  matecia  percinec  ad  quidi- 
tatem  ,  &  quandoque  non  ,  ficut  pacec  diligcn- 
cer  intuenci  illud  capiculum  fccundum  mo- 
d6  dida. 

S  CH  O  LI  VM    VI. 

SolHit  argumenta ptfittt  num.  1. 3.  C^  4. probantiti 
materiam  nonejfe  de  ^Hiditate ,  exponendo  mirafubti- 
litate  variaUca  Philo/iphi. 


AD  primum  crgo  argumentum  pro  alia  opi- 
nione,quando  diciiurquod  matcria  eft,qua 
rcs  poteft  e(re,&  non  effe,  oftenlum  eft  quod  ra- 
tio  concludiioppofitum,  propcer  camen  inccn- 
tionem  Philofophi  refpondeo ,  quod  corrupci- 
bile  poteft  dicere  potentiam  rcraotam  ad  cor- 
ruptionem ,  velpotentiara  propinquam.  Si  po- 
tentiam  remotara ,  fic  ignis  cft  in  poceniia  ad 
corruptionem,&  fic  hoc  eft  per  ie.  Secundo  mo- 
do  ignis  eft  corrupcibilis.  Sic  dicit  poteniiam 
propinquara,fic  corruptibilenon  ineft  alicui,nifi 
tic  uibftancia  compofica  exiftens.  Nam  exiftcntia 
eft  condicio  neceflaria  ad  hoc  quod  aliquid  fic 
terminus  atfuo  corruptionis ,  ficuc  ccrminus  ad 
t]uem  gencracionis  ;  ficmaceria  eft,  qua  res  poteft 
efle,&  non  efle  ,  vc  eft  in  cali  fubiedo  fic  accepto 
fecundiira  condicionera  exiftcnciz  ,  &  fic  tjuod 
9«*W*y?neccftgcnerabiIe,neccorrupiibiIc.  Vnde 
de  raaceria  ifto  modo  di(5ta  loquicur  Philofophus 
in  y.Mccaph.  quando  dicic  qu6d  eft,  qua  res  po- 
teft  efle,&  non  eiTcquia  fic  ad  intcntioncm  pcr- 
tinet  ibidem  loqui  de  matetia  ,  quia  abeunci- 
bus  fenfibilibus  4  fenfibus,  non  cft  ccrcum  nobis 
an  fuir.vel  non,  qnia  habenc  maceriam,  quapof- 
func  circ,&  non  efle. 

Ad  fecundum ,  quando  arguifur  quod  maccria 
nonpoteft  cflcprincipium  cognofccndi.quia  fe- 
cundum  fc  eftignoca  :  dicendum  quod  materia, 
vc  eftin  pocencia  propinqua  ,  qua  aliquid  di- 
cicur  eflc  ,  &  non  elle  pocentialiter  ,  non  eft 
principium  cognofcendi ,  quia  fic  eft  principium 
contingentiaE ,  &  indeterminaiionis  ,  &  fic  Phi- 
lofophus  loquitur  ibi  de  matctia  ,  quia  fic  per- 
tinet  ad  propofitura  fuum  ,  quia  dicit  quod  fin- 
gularia  hon  difccrnuntur  ,  quia  cognofcuntut 
k  fenfu,vel  imaginatione,  &  fic  ipfis  abeuntibus  i 
fenfibus  non  cognofcuntur,fi  funt,&  non  funt,& 
adignac  racionem ,  quia  macecia  fccundiitn  fe  eft 
ignoca.  Loquicurergo  demaccriaindiuiduali,vc 
eft  in  pocencia  propinqua  ad  illam  indecermina- 
tionera  ,  fed  camen  maceria  in  vniuerfali  confi- 
deraca  percincc  ad  quiditacem  tei ,  &  eft  princi- 
piom  cognofccndi  rcm. 

Ad  tertium  ,  quando  arguitur  qu6d  in  con- 
ceptis  cum  raaccria  cftidcm  ^uod  <juid  efi ,  cum 
eo  cuius  eft  :  dicendumquodaliqnid  dicirurha- 
beTe  (juod  tfnid  prira6  ,  &  per  fc ,  &  aliquid  per 
fe  ,  fcd  non  prirao  ,  &  aliquid  per  accidens  tan- 
(u{ni&  non  pec  fcjncc  primo.  Ec  ficuc  ali- 
Vv     1  quid 


Ad  I.  ri)f(«- 
tionem    epin. 


Materia  cft 
qua  res  po- 
teft  cflc ,  & 
noo  eire  tX' 
fonitur. 


16. 

jfd  fetun- 
dutn. 
SJuotTjed» 
mattri»  eft 
ignot». 


Adtertium. 
^uimcdo 
a.liifHid    ha- 
btt    q  lod 
quiJ  eft ,  to» 
dttn  m»d»  tft 
iitmpbi. 


So8 


Lib.IV.DiftmaioXXII. 


QuaJfupli-    quidhabet  qutd  qnli  ,(ic  habet  illud  idemfibi, 

laL'**""'   '^  ^^^  ^*  '  ^  P"™°  '  ^*^'*  *""•*  ''^*^'"  ^*'*'  ^"  ^*' 

4*141*1»!"'  ^  primo ,  &  fi  pet  fe ,  &  non  pritn6  ,  habct  ^itod 
ifuid  per  fe  ,  fed  non  prim6  ;  &C  (i  non  per  fe ,  nec 
piimo ,  fed  per  accidens ,  eodem  modo  habec  il- 
lud  iitm  Hbi.  Exempium  primi :  homo  dicitur 
habere  ^Hod  quid  per  f^ ,  &  prim6 ,  Hcut  homo 
e(l  homo  ptimd ,  8£  fua  quidicas  cft  fibi  prim6 
eadera,&  homo  eft  quod  prim6  habet  (ignum 
fua:  quidicacis,  quod  fcilicet  eft  definitio  fua :  & 
eodcm  modo  ,  quod  per  fe ,  &  non  priqiib  habec 
quiditatem,habec  eam  eandem  iibi  per  fe  ,  fed 
non  primb ,  &  (ic  de  eo  quod  per  accidens  habet 
quidicatem  :  &  (ic  varic  loquitur  comparando 
quiditacem  ad  id  ,  cuius  efl: ,  quod  primo  habet 
i^uiditaiem  (icut  in  piincipio :  cum  dicit  qu6d 
Iingulum  non  videtur  aliud  a  fuimet  fubftantia, 
qnod  ^uid dicitat  ctTe  iinguli  fubftantia.  Nec  quid 
diflimileeftde  libroElenchorii,  (icutaliquidicuc 
qu6d  non  eft  aliud  hoc  dicere,quim  dicere  qudd 
fingulum  eft  racioni  ipfum  eft  ,  quoniam  compa- 
rac  ^Mod  ^iitd  ad  illud  ,  quod  per  accidens  habct 
eiHodcjuid ;  vt  homo  albus ;  &  ibi  (icuc  habet  quod 
quid  per  accidcns ,  &  non  prim6 ,  nec  per  fe  iic 
oilendtt  quod  non  eft  per  le>  &|>rim6  idem  cum 
eo,  Poftea  aucem  in  fine  capituli  de  vnitate  de- 
finitionis, comparac ^uod  ^iud ,  ad  conccpta  cum 
n)ateria,quzhabcnt  ^uod tjuid ipet  fe,licicnon 
prim6.  Nam  conceptacum  roaceria  func  indiui» 
aua ,  quae  addunc  indiuilionem  fupra  illamrea- 
licacem,  qua  concrahicur  nacura  fpeciei ,  &  iilam 
realicatem  addic  indiuiduum  fupra  naturam  ,  vt 
didum  eft.  lilud  aucem  indiuiduum  cum  quidi» 
tace  nacurae  in  concepcis  cum  materia,hoc  eft  in 
illis,  qu«  habentconditionem  tnaterialcm  fupra 
nacuram  fpcciei ,  qux  habet  quod  ^uid  naturas 
per  fe ,  licet  non  piimo ,  non  eft  idem  <]Hod  qmd 
priip6,&  per  fe  cum  eo  cuius  eft ,  fed  per  fe,  licec 
non  prim6, 
l^.  Ad  audloritatem   primam  ,  quando   dicicur 

Ad  qu^r-      qu6d  Anima  eft  ^uodijHid  crat  cfle  animal ;  dicen- 
"*'  dum  quod  illud  cft  gloftandum  per  hocquod  fc- 

quitur  poft  :Jivero non  anim* , anitmtl  hoe quiddi- 
cendum,  hoe  autem  non  dicendimyJicHt  diSlum ,  quaii 
dicececquod  didum  eft  prius  ,  qu6d  non  cft  ani- 
mal  (antum  anima  >  licet  (ic  forma,  &  principa- 
lior  pars  eius, 
JiUuntur  Sicergo  falfum  dicunt ifti,qui  dicunt  qu6d 

ld^°ili  forma  eft  coca  quiditas  rci ,  &  in  hoc  non  vc- 

rum  dicic  Hugo.qubd  homo  eft  anima,  &  falfum 
cciam  dicic  hic  Magiftcr  ,qu6d  Chriftus  diceba- 
tur  homo  propcer  vnionem  corporis ,  &  aninue 
ad  Verbum.  Nam  in  criduo  non  fuic  homo,  licei 
anima  &  corpus  vnica  fuerinc  Verbo;humanicas 
cnim  nec  eft  animi ,  nec  corpus,ncc  ifta  coniun- 
(k'\m,  iicuc  didtum  eft  difiinSioneficHndabuiui  ter- 
♦  Quaeft.i.  ttf  *,  fcd  humanicas  cft  alia  enticas  abanima ,  8c 
pum.4.  corporc  coniundim ,  &  diuiiim  ,  ficuc  fipra  eft 

oftenfum  per  racioncs ,  nec  hic  oporcec  eas  re- 
plicare. 
I  ^,  Vnde  humanicas  eft  vera  enticas  abfoluta ,  6c 

Tiium  »0      non  anima,  Sc  corpus.vc  vnica  funcjica  quod  non 
iniii»!  »bft.   addat  fuper  animam,  &  corpus  folam  rclaiionem 
„'*.   ''^'"."    quandam  vnionisanimaecumcorporctunccnim 
bMiviuiis.      "°"  dtcerctur  mortuus  Chnftus,  nih  proptcr 
vnam  relationem  corruptam ,  &  propcer  corru- 
ptioncm  vnius  relacionis ;  fcd  eft  veracncitas  ab-> 
foluca.aec  eft  hocncc  iliud,  ncc  ifta  fimul :  ficut 
uumerus  non  eft  hzcvnicas  ,nec  ifta,  fcd  cumu- 
lus  A  acccuus  lapidutn,  ^ui  non  habec  vnain  cn' 


ticatem,eft  ipfi  lapidcs,  fcd  non  fic  humanitas  eft 
anima  &  corpus  diuifim  ,  auc  coniundlim.  Vnde 
falfum  dicit  Aucrroes  fiiper  primum  Phyficorum, 
qu6d  tocum  non  eftnifi  partes  coniundlim  ,  quia 
nec  totum  eft  pars  ,  ncc  partes  vnitae ,  fi  fit  pcr  fe 
vnum  j  &  ita  humanicas  ncc  eft  anima,  &corpus 
diuifim  ,  nec  vc  coniundta  finc ,  tta  vt  formalicer 
ifta  coniundlio  fic  ifta ,  licet  humanitas  non  fit 
fineiIIavnione,fcd  eft  ccrcia  encicas  ab  iftis:non 
teitia,  quae  cum  iftis  conftituat  totum,  quia  tunc 
humanitas  ciTet  pars ,  fed  eft  aliqua  entitas  for- 
maiiccr,quz  ncc  eft  ifta  coniundim,  ncc  diuifim, 
includit  tamcn  iftas  entitates.  Quia  ergo  hcc  en- 
ticas  non  fuit  a&u  in  triduo  ,  quia  non  habuic 
«Aualcm  entitatem,  ica  ergo  dicendum  eft,  qu6d 
Chriftus  non  fuic  homoin  triduo ,  ptovt  Thco* 
logi  ciaAant  de  co. 

SCHOLIVM    V. 

Lonce  loquendoy  htc  efi  fdfk ,  Chiiftus  in  tri- 
duo  fuit  homo,^«/4  quandofiihieSium  includit  du», 
vt  Chriflm,eportet  vt  eim  rdtiofit  in  fi  ver* ,  qiua  d$ 
ratione  infifal/k^nihilvere  dicitur^x  i.d,t.^.t.Mlio- 
quin  hiu  ejfet  ver4,miias  Deo  cA,fififficeret  ef[e  in- 
tffe  dteripttrti.  Vide  Do£l.  1  .Ftriherm.q.j.d'  1 2. 

SEdquid  eft  dicendum  fecundura  Logicam?        20. 
Dico  quod  fecundum  Logicam  loquendo  de  Chrift»  nm» 
virtutc  fermonis  non  fuit  hxc  veta :  In  triduo  f»  iiid  _/& 
Chrifim  ejihomfi, \icct  Socrates  fit  homo  ipfo  non  '"""'*'*'  jf 
exiftcnce ;  ncc  cft  fimilc  dc  vno,  ficuc  de  alio ,  vt  ,,*^,  chrC 
pacebit,&  ratio  huius  eft  :nam  ad  hocqubdali-  ftus  eft  ho- 
qua  ratio  fit  vera  de  aliquo ,  vel  aliquid  de  ipfa,  mo. 
oportetqu6d  prii!ksfit  infevera.  Hoc  patct  pcc 
Philofophum, f  .Metaph.cap.de  Faifo,vbi  dicitur 
qu6d  Ratio  ,  qu*infeeflfalf»,&  impojfibilu,denMllo 
potefi  ej/e  vera ,  nec  ali^uid de  ipfit.  Vnde  homo  it*  R4tio  h  f» 
racionalis ,  nec  verc  dicitur  de  aliquo  ,  nee  ali-  f*V*  '*  "«^ 
quiddcipfo,quia  cftratioinfc  impoflibilis.  Si    *^^**       ' 
enim  de  ratione  falfa  in  fe  poffit  ciTe  aliquod  ve-  Mliuddt  ipfa» 
rum  ratione  alterius  quod  poceftei  ineirc,  cunc 
ha;c  cfiet  vera ,  maim  'Dee  eft ,  quia  effe  ineft  altcri 
parci.  Vndc  qu6d  hzcracio  m4Mi  D^eftinfe 
irapofllbilis  ,  &  qu6d  efe  ineft  alceri  parci ,  inclu- 
dit  impoflibilitacem  ;  &  idc6  nihil  reale  potcft 
dici  dcea.  Eo  crgo  modo  eft  falfa  in  fe,quia  di- 
citur  aljlquid  prim6  dc  ca:fi  enim  fit  impofllbilis 
in  fcquidquid  dicitur  de  ca ,  impofllbilicer  dici- 
tur,  fi  fic  falfa  oratio ,  liccc  pofllbilicer  pofllc  ali- 
quid  dici  dc  ea  ;  vc  fi  nullus  homo  fic  aibus  ,  hzc 
falfa  cft ,  homo  albm  efthomo ,  iiccc  poflic  efte  vcra. 
Qu6d  fic  falfa  pacec ,  quia  fequitur :  homo  albus 
cft  homo,ergo  homo  efthomo  albus:&vlte- 
rius  fcquitur  qu6d  homo  fit  albus  ,  quia  al- 
bum  non   eft   deccrminacio   diminuens   ,   nec 
corrumpens  ,  fcd  coniiequens  eft  falfum  pec 
cafum. 

Ec  dico  qu6d  fcquicur ,  horao  albus  eft  ho-        21. 
rao  ,  ergo  homo  eft  albus ;  non  propcer  implica-  Homo  albut 
tionem  in  fubiedo,quia  ibi  noneft  rcplicatio  J;^^/-^  „^^' 
vcpriusdidumeftifedhoceftpropcerhoc,qu6d  hcmiiu  txi- 
oporcet  qu6d  racio  fic  vera  anccquam  aliquid  fiinti. 
vcre  dicacurdcea.   Vnde  quii  homoalbm  eftho- 
flM ,  cft  oracio  in  fe  falfa  ,  cum  nuiius  fic  albus, 
idc6  nihil  veic  dicicui  dc  ca,nifi  foice  ipfum ;  & 
force  non  adhuc  dicitur  ipfum.  Vnde  patec  quod 
de  ratione ,  qux  in  fe  falfa  eft ,  nihil  veri  dicitur, 
fed  fccund^mDamafccnumjC^.  Chriftm  impor- 
(at  fupponium  .rubfiftens  in  duabus  natuiis. 

Vndc 


J 


Qu^ftio  Vnica. 


509 


Cbrifius    »n 

f*rfe  vnum. 


XI. 

Arguit  etn- 
tffifrimo. 


Seeundo, 


K.i]p<>nil*t  »d 
frimum. 


Ad  fieuH' 

dum. 

An  hte  fit 

ftrfi  ,  Chri- 

fim  eft  homo, 

vide  fufr» 

d.7.^.1. 


Vnde  Chriftus  non  cft  aliquid  vnum  ,  fcd  eft 
quafi  vnum  pec  accidens.  Idem  enim  cft  Chri- 
Jttu,  Sc  yerbitm  bomo.  Et  proindc  ad  hoc  quod  ali^ 
quid  iic  verum  de  eo,oporcct  quod  hzc  ocatio  (ic 
in  fevera,  Chrifitit eji homa:Ced  hxcin  triduonon 
fuic  vera,quia  tunc  hxc  fuit  ia.\(a.,Ferhum  eft 
homo  ,  quia  tunc  non  fuic  humanicsls  vnica  Ver- 
bo ,  liccc  anima ,  &  corpus  fuerint,vc  didlum  cft. 
&  ideo  harc  falfa  fuit  in  criduo  ,  Chrijlns  efl homo, 
iicuc  haec :  Hemo  albm  ejihomo ,  Ci  nullus  homo  fit 
albus. 

Sed  cancra  hoc  arguicur  Cic :  Sequicur ,  homo 
albus  curric ,  ergo  horao  curric ;  ergo  medium 
eft  verum,  in  cuius  vircute  fequitur,  fcilicet  homo 
alhiu  eflhome.  Ita  &  fequitur,  Chriftus  fuit  mor- 
tuus,ergo  homo  fuic  morcuusjcrgo  medium 
eft  verum  ,  fcilicec  Chrijitu  efl  homo ,  Sc  media  fit 
confequencia. 

Prxterea,didlum  eft  quod  Chriftus  per  fe  fuit 
homo ,  ica  quod  haec  eft  per  fe ,  Chriflm  ejl  homo, 
ergo  fuic  vera  in  criduo. 

Ad  primum  horum,  dicendum  quod  harc  non 
cft  confequencia  :  homo  albus  curric,  ergo  homo 
curric ;  fed  eft  tancijm  illacio  ,  ficuc  fi  arguicur, 
homo  curric ,  ergo  homo  curric.  Ec  ratio  eft, 
quando  aliquid  ponicur  in  anteccdente ,  quod 
Don  eft  caufa  confequentiae ,  idem  fequicur ,  ac  Ci 
non  poneretur ',tunc  autem  illa  non  eft  caufa 
confequeutiae ,  quia  ratio  eft  in  fe  falfa.  Et  etiam 
non  fequirur,  propter  implicationem ,  vt  didum 
eft ,  8c  ideo  i  Jem  ac  fi  atgueretur  ab  eodem  ad 
idem.Ec  ide6  medium  eft.homo  eft  homo  :  tenet 
enim  illaiio  refpe£ku  homlnU  ,  &  non  refpedu  4/- 
^«,ficut  &  arguicur,Chriftus  vixic,ergo  homo  vi- 
xitjnon  eft  confequentia ,  fed  illatio,  ac  fi  argue- 
retur,homo  vixic.ergo  homo  vixic.  Nam  Chrijliu 
idem  eft  quod  Verbum  homo ,  Verbt^m  autem  nihil 
facit  ad  confequentiam,  fed  tantum  homo  ,  vnde 
medinm  non  cft,  quod  Chriftus  fit,fed  quod  ho- 
mofit  homo. 

Ad  aliud,  quando  accipitur  quod  haec  eft  vera 
per  fe  ,  Chriftm  eft  homo ,  diftinguitur  :  quia  fi  ad 
perfeitatem  propofitionis  requiricuc  quod  in 
fubiedo  fic  per  fe  caufa  inharrenciae  prxdicaci ,  & 
quid  fubie^um  fit  per  fe  vnum.ad  hoc  quod  ali- 
quid  per  fc  dicatur  deeo-,tuncdico  quod  haec  non 
cft pe  fe  :  Chriftiu  efthemo, qaia.  dcficit  vna con- 
ditio,quiaChriftusnon  eftaliquid  pcr  fe  vnum, 
ficut  nec  Verbum  homo.  Si  autem  ad  perfeicatem 
piopofitionistantum  requiritur  qu6dinfubie- 
6io  fic caufa inhaerentiae  praedicaci,runc  hsceft 
pcr  fe ,  Chriftus  eft  homo  ,  nam  in  Chrifto  includi- 
tur  humanitas ,  quae  eft  per  fe  caufa  praedicati 
inhaerentix.  Sed  prima  ratio  plus  placet  mihi. 
nam  deeo  ,quod  non  eft  in  fc  vnum  per  fe  ,  non 
potcft  per  fealiquid  przdicari. 

SCHOLIVM     VI. 

Seluit  argumenta  principalia  ,  vhi  habet  exejHifita 
Logicalia,  Adprimic  optime  diJcutit,ante»eat,Chn- 
ftus  eft  Chriftus  ,  crgo  Chriftus eft  homo  ,  &  an 
antecedens Jit  verum;de  cjuo  vide  ipjkm  i  ,Periher.^.j, 
&  11.  Ad  tertium  ,  opiime  explicat  tjUttreVerbum  in 
triduo  nonpetuit  dicicorput ,  net^ue  anima  ,  nec  corpo- 
reum ,  ncc  animattim ,  licet  htc  habneritfihi  vnita ;  & 
breuiter,  ratio  eft ,  cfuia  iftapartes  denerninant  vtjunt 
partes  totitu  ,  eoejue  non  exifiente ,  non  denominant. 
Ponit  varia*  ahftraUiones  ;  de  ^uibm  latiiu  i .  dift,  5 . 
qMt(t,i,&  ^uodlib,]  3 . 

Scoti  oper,  Tom.  X  I. 


AD  r.itioncs  principalcs,  quando  .argmtur, 
Chriftm  eft  Chriftsu^ergo  Chrifim  eft  horne:f>o- 
ceft  dici  negaiido  con(ccjuenriani ,  ficiit  non  fe- 
fcquicur :  home  albiu  efl  homo  albiu  ,  eygohoino  al- 
bm  efi  homo ,  quia  anrecedcns  cft  nctiflarium, 
cum  praedicacur  idcm  de  fe  ;  fcd  Chrifiui  iilcm 
eft  c^aoA  Verbumhomo.  Sicat  crgo  non  fequiuir, 
vcrbum  homo  cft  vctbum  homo.crgo  vcrbmn 
cft  homo  ,  ita  non  fcquitur,Cliriftiis  cR  Chri- 
ftusjergo  Chriftus  eft  homo.  Yndelicc-t  home 
non  fic  aliquid  vnum  pcr  accidcns ,  nifi  quando 
comparacur  alceri  ,  canien  reQK-ftii  fupcrioiis 
non  habec  racionem  vnius  per  accidcns.  Scd 
melius  mihi  videcur  cfte  dicendum,  quod  hxc 
non  eft  vera  ,homo  albiu  e'fl  homo  albu* ,  qujindo 
nullus  homo  eft  homo  albus,&  ita  ncc  iia:c, 
Chrifltu  efi  Chrifim ,  'ficut  nec  ,  Verhum  horno  efl 
verbum  homo :  quia  Verbum  homo  eft  vnum  per  ac- 
cidens.  Idc6  oportet  qu6d  fit  in  (c  vera  ,  ad  hoc 
quodaliquid  vere  dicatur  dceo.  Vnde  Philofo 
phus,7.  Metaph.  probat  quod  quodcjitid \iom\n\s 
albi  ,noneft  idem,  cum  homine  albo  ;  qiiiaiunc 
eftct  idem  cum  homine  ;  &  hoc  non  cft  ,  nlfi 
quia  oportet  orationem  in  fc  cfTc  veram,  ad  hoc 
quod  aliquid  verc  dicatur  de  ea.  Sic  diccn- 
dumde  Chrifto,&  homine  Vcrbo.  Br  tuncad 
probationem  ,  dicendum  quod  non  fcquitur  cx 
oppofito  arguendo  neg.itiue,  nifi  ratione  alte- 
rius  partis. 

Ad  fecundum  argumentum  ,  diccndum  qu6d 
antecedens  eftfalfum.  Et  qu.-indodicitur  in  pri- 
ma  probacione ,  quod  anima  eft  tota  quiditas 
hominis  ,dico  quod  eft  falfum  ,vt  patct  ex  di- 
dlis.  £x  quibus  pacec  rcfponfioad  aliasaudlori- 
tates. 

Ad  ah'am  probacionem,  dicendum  eft  ficnt  di- 
dlum  eft,qu6d  humanicas  non  cft  tamiim  anima, 
&  corpus,non  tamen  eft  tertia  entiras,  qu.ne 
cum  iftis  conftituat  torum  ,  fed  inckidit  duas 
iftas  entitatesjtamcn  non  eft  formaliier  ifta:. 

Ad  quartum,quando  arguitur,qu6d  omnc  fup- 
pofitum  fubfiftens  in  aliqua  natur.i  dcnomina- 
tur  abilla  natura  :  dico  qu6d  harc  intriduo  fuit 
vera,  Verbumfitbfijiebat  in  natura  anitnA,-ir  corporit, 
Non  tamen  pl.tcuit  Do6toribus  conceJerc  qiiod 
Verbum  fuit  animn,  necaniniatum  ,nec  corpns, 
neccorporeum  ,&  fortcnonfine  latione.  Nam 
naturaillius,  qus  eft  pars,  poreftconridcrari  'ri- 
plicirer.  Vno  modo,vt  abftrahitur  naturaa  con- 
cretione  fuppofiti  ,  ficut  quando  confidcratur 
naturaper  modiim  naturx  abfolutK,  vt  carnei- 
tas  ,  &  fic  non  denominat  fuppofitum  nec  pro- 
priura,  necalienum.  Alio  modo  confiderat^ir, 
vt  abfttabitur  i  propriis  fuppofitis,  vc  vniuerfale 
iparticulari  ,&  fic  poteft  concernere  proprium 
fuppofitum  ,  &  praidicari  de  illo  ,  vt  rato  dc  hac 
carne,  &  illa.  Tettio  modo  poreft  comparari  na- 
tura  partis  ad  fuppofitum  alicnum,&  fic  nun- 
quam  dcnominat  illud  fuppofirum  ,  nifi  cum  ilio 
fuppofito  concurrat  ratiototius ,  cuius  eft  pars. 
Nechoc  poteft  improbati  ,quia  fic  videmus  in 
omnibus  aliis  ,quia  non  dicitur  aliquid  cffecar- 
neum,vthomo  ,necide6  Deus  eft  carncus,nifi 
quia  cum  ratione  fuppofiti  concurrat  ratio  to- 
cius,cuius  caro  eft  pars. 

Ec  hoc  idco  ,  quia  partes  ,  quar  ex  Cc  nars  fiinc 
cfTe  parces,non  funt  nacx  fubfifterenaturalitcr  in 
aliquo  fuppofito,nifi  in  illo  folo  ,cuius  funt  par- 
tes  naturaliter.  Quia  ergo  in  triduo  cum  fiippo- 
fito ,  in  quo  fubfiiiebat  natura  corporea  animae, 
V  v     3  non 


41. 

Ad  x>gum.. 
Jiri/tkwn  in 
tnniu  quxH . 


Chtiflus  cfl 
Chiillus,ct> 
go  clt  ht>nio 

non  valet,^ 
^unre. 


Hcmo  allnn 
ell    hi.ino 
aUus  ,  tft 
f.*lf^. 


Ad  fentn- 
dum. 


AdterttHm, 


Jd  qt4ar- 
tttm. 


Pars  /jf  eius 
imtMret  tri- 
ftUitcr  COH' 
fi^erari  fc- 
reft. 


S^»re  Ver- 
bum  in   tti- 

duf  nm  fuit 
animtt  ,  r.ee 
Anim»tum, 


16. 


Sio        Lib  1 1 1.  Diftindio  X  X 1 1 1. 


Si  vtrbum 
nffumtrtt 
juantif*tim, 
noH     tfftt 
fuimtum. 


Argumtrtt, 
pyimum. 


Utnndum, 


non  concurrebat  ratio  totius ,  cuius  h«c  fucrunt 
pattes  :  ideo  non  (cquitur  quod  in  triduo  Vet- 
bum  fjit  corpus  jaut  ccrporcum  ,  non  anima, 
aut  animatum.  Exemplum  poteft  elTe  ,  quod 
aftus  potelt  confiderari  vnomodOjVt  coniidc- 
ratur  per  abftradioncm  concretionis  k  fuppo- 
lito,&(icpra:dicatur  de  aliquo  fappofito  ,  vt  de 
albcdine  ,  fi  placet  abftrahere  albedinem.  Alio 
modo  ,  vt  abftrahit  ab  alieno  fuppofito ,  concer- 
nendo  tamen  ea,  vt  albedo  propria ;  &  fic  pracdi- 
catur  de  hac  albedine ,  &  alia.  Tcrtio  modo  ,  vt 
comparatur  ad  fuppofitum  aherius  natura: ,  in 
quo  cxiftic ,  &  fic  ipfum  non  denominat ,  nifi  in 
illo  cum  ratione  fuppofiti  concurrat  ratiofub- 
icdi.Et  ideo  fi  Vcrbum  airumpfifiet  quantitatem, 
non  diccretur  fortc  quantum,quia  inipfo  deficit 
ratio  fubiedi. 

Sed  potcftnc  aliquo  alio  modo  denimciari  k 
natura,  in  qua  fubfiftit  ?  Dico  qu6d  fi  habetcmus 
denominatiuum  ad  dcnominandiim  aliquid  in 
ratione  fuppofiti ,  licet  non  in  ratione  fubiedii, 
abillopofTet  denominari.  Vnde&  vere  dicirur 
quod  in  ttiduo  Vctbam  habuit  corpus  ,&  tunc 
fuit  hsc  vera  ,  Verbum  eft  hahens  corpm  :  &  ctiam 
alio  modo  verbum  poflet  tunc  dcnominari  k  na- 
tuta  ,  fcd  cum  conditionc  diftrahcnte ,  dicente, 
qu6d  Vcrbum  cft  horao  mortuus. 

DISTINCTIO     XXIII. 

Q^^sTio     Vnica. 

Ftrum  poneNda  fit  fides  infujk  reJ^eCiu 
credibdlum  f* 

Alenf.j.^f»»*yf.78.w.i.  D.Thom.i.i.jtt<iy?.*x.<i.i.t^  1.(3' 
qut.fl.iiart.yK\c\\.h'K  »rt,i  qurji.i.  Giibt. qu*/l.z.»rt.t, 
Valq.i  x.d.ii^  c*f.i  cr  d.iiy.t*fi.t.D.Thom.An(e\m, 
Thcophyl.ia  illud  Hcbr  1 1.  Sintjidt  impDftbtlt  tftpla- 
ttrt  Dto.  Vcpa  lib  j.  de  iuflific.  cap.j.  AUqua  habtntur 
irt  hac  qutftiorn,qut,  tionfunt  mfcrifto  Oxonienft^ 

*C^tj%i|f  I  R  c  A  diftindlionem  vigefimam 
€^  ^j5%S  rertiam  quaritur:..(4«/«  nohii  Chri- 
ftianis  credentihiu  necejfe  fit  penere 
refpeBu  credihiliiim  reuetaterumftdem 
infu/am  ?  Quod  non  vidcrur.  Ad 
omnem  ccrtitudinem  a6bas  ,  quam  cxpetimur 
de  iftis  creditis  ,  fufficit  fides  acquifita,  quia 
hiftorias  conditas  k  faiiiofis  ,  vt  chronica,  &  hu- 
iufmodi  ccrticudinaliter  fide  acquifita'  credimus 
veras  ,  quia  credimus  hiftoriographos  efie  tc- 
ros ,  &  follicitos  fuiflc  circa  huiufrnodijergo 
cum  reuelata  nobis ,  vt  Euangelium,&  Scripiura 
fit  famofa  hiftoria ,  &  k  famofis  tradita  ,  videtur 
qu6d  fufHciat  nobis  haberc  tantum  fidem  acqui- 
fitam,finefidc  infufa,tefpc6tuccedibilium  rc- 
uelatorum. 

Pr«tcrea,magis  eft  fupra  inclinationcm  inrcl- 
leftus  ,  imo  contra  cius  inclinationem ,  impofli- 
bilius  oppofitis  principiorumalfentirc.quim  af- 
rcntircjveris  crcditis.quo;  euidentiam  cx  icrminis 
non  habencetfi  vera  fint  ;  fed  intellcdus  h.abitu 
acquifito  poteft  aftcntire  huiufmodi  irapoflSbili- 
libus,  quiaper  fyllogifmum  falfigraphum  poteft 
aftentire  oppofito  conclufionis  demonftrabilis, 
&  oppofito  principij  non  primi  ,  ficut  habens 
ignorantiam  difpofitionis,  qux  cft  in  errore,  fir- 
miccr  adhaerec  falfo ,  &  impoflibili ;  ergo  mulc6 


forcius  vidccur  qu6d  intelle£las  finchabituin- 
fufo  pcr  habitum  tamen  acquifitum  firmitcr  ad- 
hxtere  poteft  credibilibus  ,  qua:  non  funt  no- 
bis  nota  cx  fenfu  ;  ergo  fupetfluum  cft  ponc- 
re  habitum  infufum  rcfpcdlu  corum  ad  cre- 
dcndum. 

Tamcn  dices  fortc  qu6d  lalis  non  afTentit  pro- 
pter  euidentiam  tciminorum  ,fed  ptoptcr  ratio- 
nem  probabilcm  ,quam  non  poceft  incelle^us 
natutalitcr  habere  de  credibilibus  ceuclacis ,  fcd 
magisoppofitum. 

Contra,cx  hoc  videtur  fequi  propofitum.Hasr  TertiMm. 
rcticus  enimadentit  alicui  falfo  aujjito,  quod  ex 
tcrminis  euidens  cfTe  non  poteft ,  ncc  habct  ra- 
tioncm  piobabilcm  ad  illud  ,  fed  crcdit  diccnti 
illud.vcl  fottc  proprix  conccptioni.quia  ita  fir- 
mitcr  crcdit  quod  pto  illoparatus  cft  raori  prius 
qullmnegaie.  Si  cr^o  pcr  habitum  acquifitum, 
potcft  intelledus  ancntirealicui  ha:refi,vcl  alicui 
falfo,in  cuius  oppofiium  inclinatur  intelledlus 
naturaliter,  &  hoc  non  propter  probabilem  ra- 
tioncm  ,  perfuafus  fine  omni  obiedi  euidencia, 
quia  ctedic  audicuiiftorum,  vel  propria:  conce- 
pcioniimulto  fortiijs  pofcft intcUedus  alicui  cre- 
dibili  fide  acquifita  fine  fide  infufa  firmiter  ad- 
ha5rere,&  acquiefccrc,  proptcr  audicum,  vbi  cre- 
dicdiccntibus  hoc. 

Prztcrca ,  fi  fides  ciret  <i  Deo  infufa  ,  lanquam  §iu»ttHm. 
ncccflaria  ad  crcdendum  ,non  poteft  quis  zGtxx 
fuo  fidem  corrumperc :  confcqucns  eft  falfum. 
Confcqucnt^ia  probatur  ,quia  cum  lalis  fidcs  fic 
tantijm  a  Deo,&  non  ab  adtibus  noftris,non  po- 
terit  pcr  adlus  noftios  annihilari.ncc  aliquo  mo- 
do  corrumpi ,  ncc  etiam  demcrendo  ctiam  per 
raaximum  peccatum  ,  vt  per  odium  Dci  potcft 
quis  fidem  fuam  cotrumpcre  ;  vnde  &  dacmones 
credunt  fideinformi:  ergo  fi  ponatur  talis  fides  lacobit. 
infufa ,  nuUo  modo  pofTct  cotcumpi :  quod  non 
videcur. 

Prztcrca,  fi  aliquis  habicus  eft  ad  fidem,  quam  §u!ntum, 
non  potcft  tota  natura  ,  nec  tota  coordinatio 
agentium  naturalium  attingere ,  ille  crit  fimpli- 
citcr  perfcdior  onini  habitu,quem  potcft  ho- 
mo  ex  puris  naturalibus  acquirerc ;  fed  fidcs  fi 
ponacur  infufa  ,cft  huiufmodi  habitus,quia  non 
potcft  cx  omnibus  naturalibus  fuis  ,  vt  ex  coor- 
dinatione  agcntium  omnium  naturalium  ,  Sc 
adbuum  fuorum  cum  in  fe  gignere ,  nec  caufarc; 
ergo  huiufmodi  fides  fi  ponatnr,  crit  habitus  no- 
bilior  omni  habicu  acquifito  ,  vt  habitu  fcientfae 
concIufionum,&  intelledlu  principiorum ;  fcd 
hoc  vidctur  falfum,  quia  fic  adlus  fidci  cfTet  per- 
feftior  adtu  fciendi ,  &  intelligendi ,  cum  perfc- 
dior  aftus  corrcfpondcat  pcrfcftior  habitui :  fed 
hoc  falfum  eft. 

Contri,  ad  Heb.  1 1 .  Sineftde  imptjfihile  eftpU- 
cere  Deo.  Nihil  aurem  acquifitum  cx  puris  natu- 
ralibus  rcddit  hominem  placcntem  Dco,necgra- 
tum.  &  qu6d  loquatur  eciam  de  fitfe  infufa,  patct 
per  illud  ,  i .  Corinth.  1 1.  Ad  htc  excellemiorem 
viam  vohis  demonftro.  Poftea  loquicur  dc  virtuti- 
bus  Theologicis  infufis. 

SCHOLIVM     I. 

Certum  efl  dari  in  nohis  rifpeSlu  credendorum, 
fiiem  accjuifitam :  conftat  enim  cjuod  puer  nen  hapti- 
^tMi,imer  nos  educaius,ficMt  alif,crederet ,  &  errans 
in  vno  articulo,  cateris  credit  tantum  ex  ac(juifita ,  & 
prvhat  ex  Apoftolo. 

Circa 


¥ 


Quxftio  Vnica. 


5" 


Vide  Rieh. 
i.ii.itz.i.Si 
feq. 


Tidf  »equi- 
Jitd  h»htmut 
dertutUtit. 


\ 


% 


Putr  Ht' 
irtiu  inttr 
nts  educatMt, 
crtdertt  fde 
mcquifit»  }«4 
nfUf», 


ErrMnt  in 
vno  srtic$tU 
trtdit  »lijs 
tanihm    fidt 
tuqHijit». 


An  eum  fde 
fiful  infun- 
d»tur  ehari- 

tMI. 


I 


Clrca  idam  qusftionem  (ic  procedam.  Primo 
declarabo  dc  qua  fi Jc  ccrtum  cft  quod  ha- 
beraus  eam.  Secundo,  cangam  aliquid,quod  non 
eft  ita  manifeftum  nobis ,  fcilicet  quod  habea- 
mus  fidem  infuram.  Terti6  ,  dicam  ad  qucftio- 
nem. 

De  primo ,  dico  quod  certum  eft  qu6d  refpe- 
6ku  iftotum  creditorum  reuelatorum ,  nos  Chri- 
ftiani  habemus  fidem  acquiiicam ,  quia  credimus 
firmiter  Ecclefia:  teftificanti  huiufmodi  efle  reue- 
lata  k  Deo ,  &  ipfam  in  hoc  vcram  efle.  Vndc 
Auguftinus  in  epiftola  contra  fundamentum  Ma- 
nichzi :  N^on  crederem  Euangelio ,  niji crederem  Ec- 
ekfid.  Quod  habet  per  hoc ,  quod  aliquos  libros 
accipimus,  aliquos  non,  quia  aliquos  Ecclefia 
admifit,  &  aliquos  non. 

Vnde  libris  Canonicis  non  eft  credendum,  ni- 
i^  quia  primo  credimus  Ecclefiz  approbanti ,  & 
afferenti ,  &  tradenci  illos.  Licet  enim  aliqui  li- 
bri  auAoritatem  habent  ex  audloribus  fuis  ,  non 
tamen  creditureis,nifi  quia  Ecclefiz  approban- 
ti ,  &  teftificanti  illos  effc  veraces.  Vnde  ibidem 
dicit  Auguftinus  ,  EuangeliMm  NMOtrenontm  non 
admtttam^  ^uia  necEcclefia  admifit.  Fidem  ergo  ac- 
quifitam  habemus  ex  teftimonio  Ecclefiae.  Ergo 
(i  nulla  effet  in  me  fides  infufa  >  pofTem  credece 
quod  Ecclefia  bene  credit ,  &  bene  dcterminauit, 
ficut  fi  ctederem  alias  hiftorias  ben^  admifTas 
propterveritatemeascredentiura.  £t  ficaudien- 
doeasacquiro  habitum  credendi  iftorum  didis. 
Patet  ergo  qu6d  habemus  fidem  acquifitam  ad- 
haerendo  teftimonio  Ecclefia; ,  &  fic  Euangelio 
poteft  ctedi  ex  fola  fide  acquifita. 

Hoc  etiam  patet ;  fi  puer  ludsus  nutriretur 
nobifcum ,  poteft  habere  fidcm  acquifitam  de 
omnibus  ,  qux  crcduntur  in  Ecclefia ,  vt  poteft 
credere  mundum  incepiffe ,  &  filitim  Dei  incar- 
nari ,  ^  alios  articulos  fidei  ex  folo  auditu ,  ficut 
ego  credo  Romam  efTc,  quam  non  vidi. 

Prztere^,  ponatur  qu6d  aliquis  baptizatus  ha- 
bens  fidem  infufam ,  &  credens  omnes  articulos 
fidei  poftea  erret  circa  vnum  atticulum  ,  6c  non 
circa  alios  :  manifeftum  eft  quod  talis  expcricur 
in  feipfo,&  nos  experimur  de  illo,  qu6d  ita  firmi- 
ter  adhzretj&afTentit  illis  articulis  .circa  quos 
non  erratjficut  prius,  quando  omnes  credit.  Scd 
illis  articulis  ,  quos  ccedit,  non  affentit  fide  infu- 
fa ,  cijm  ipfa  non  ftct  cum  hacrefi ,  vel  fi  ftet  cum 
hxrefi  ,  oporterct  talem  priias  habuiife  plures  fi- 
des  infufas,  vt  tot ,  quot  articulis  credidit  ,°quod 
falfum  eft :  ergo  calis  errans  circa  vnum  anicu- 
lum,&  credens  aliis,credit  illis  fid&  acquifita, 
hanc  autem  non  acquifiuit  pro  inftanti ,  pro  quo 
errauit  circa  vnum  articulum:quia  hcrefis  illa 
non  fuit  difpofitio  ad  fidci  genetationem  pro 
tunc,im6  magis  ad  oppofitam  ;  ergo  ante  erro- 
rem  habuit  fidem  acquifitam. 

Prsterca ,  Apoftolus  ad  Roman.  i  o.  arguit  fic: 
Glmmodo  credent  ei ,  ^uem  non  audierunt  ?  G^omodo 
oHtemaudientfinepritdicante  ?  Et  concluditur  ,  erj^o 
fiJes  ex  auditu  ,  auditm  autem  per  verbum  Chrifti. 
Sed  talis  fides  ,  qua:  habetur  ex  auditu  a  pradi- 
cante  verbum  Dei  non  eft  fides  infufa  ,  fcd  tan- 
tum  acquifita ,  quia  non  opoicec  talcm  crcden- 
tem  per  prasdicationem  de  verbo  Dei ,  ftatim  ha- 
bere  bonos  mores ,  quia  ponitur  qu6d  fit  tunc  in 
pcccato  mortali ,  quando  andit  ptjedicantem  ,  & 
ci  afTcntit :  fides  enim  infufa  non  infunditur  k 
Deo  ,  nifi  quando  chariras  infunditur :  ergo  talis 
habct  fidem   acquifitam  ,  qnia  firroiter  crcdit 


6. 

Fides  »cqui' 

pt»  perftSicr 

& 


ptadicanti  vcrbum  Dei ,  proptct  hcc  fortc ,  quia 
videt  miracula  ipfum  faccre  ,  qua:  non  porcft 
faccrc  nifi  virtute  Dei ,  qucm  fcit  non  polle  dc- 
cipi,  nec  velle  fallere  pcr  huiufmoui  miracula; 
habct  talis  fidcm  acquifitam  qux  prxcedit  cha- 
ritatem :  &  tunc  forte  hic  habet  voluntjtem  pec- 
candi. 

Ex  his  fequitur  notabile  coroilarium ,  quod 
propter  credulitatcm  articulorum  reuelatorum, 
qua  homo  firmiter  credit  omncs  articulos  rcuc  '  '.  - 
iatos,nonoportetponcre  fideminfufam.  Hic  °mf!rffai»t 
autem  fides  non  eft  opinio ,  fed  cft  certior ,  quia  fcienti». 
cum  opinione  ftat  formido  ad  aliam  partem,  non 
Cam  fide  ifta  ,  ciim  non  dubiietur  de  vcrirate  af- 
fercntis  ,  nec  per  confcqucns  dubitatur  dcdidto 
afTcrcntis  ifta,&  certior  eft  fide.quam  habcn.us  de 
geftis  Romanorum,&  huiurmodi.cum  acquiritur 
ex  hoc  quod  non  dubicatur  de  vcritare  Dci,&  Ec- 
clefis.  Eft  tamen  ifta  fides  imperfedior  fcientia, 
quia  non  eft  circa  certum  ex  euidentia  obictSli, 
fed  quia  non  dubitatur  de  veritate  aflercniis ,  & 
in  hoc  aflimilatur  haic  fidcs  fidci  infufjE  ,  qiiia 
vtrumque  refpicit  veritatcm  airercntis,  qus  eft 
ratio  alfentiendi  obicdis  vtriufque  fidci.Tencn- 
dum  ergo  cfttanquam  certum  ,  quod  in  nobis 
refpcdureuelatorumin  Scripturacft  fidcs  acqui- 
fita,  &  ex  adibus  noftris  generata. 

S  C  H  O  L  I  V  M     II. 

Fidem  infufam  ponendam,  tjita  affentiantur  omnibut 
affertis  a  Deo,edm^He  effe  vnicam  ,  ^ia  ratio  formalis 
affentiendi,nempe  Dei  reuelatio,vel  diHio  efi  vna.  Cen^ 
tra  hunc  modum  dicendi  ehifcit  ijuintjue fortiffmas  ra- 
tionet.  Vide  Scholium  htc  pofitnm  num.S, 


DE  fide  autem  infufa  non  eftcertum  quomo- 
do  fit  in  nobis  ponenda  ;  tamcn  poteft  dici 
quod  in  aliquo  eft  fimilis  fidei  acquifita:,  quia 
ficut  ibi  aflentitur ,  quia  credicur  vericati  tefti- 
ficantis  non  propter  euidentiam  obicdi ,  fic  hic 
cum  ancntitur  alicui  reuelato  a  Dco  ,quia  adcn. 
titur  vcritati  Dei  affercntis  ,  &  quia  Dcus  fuper- 
naturaliter  reuelar.  Ideo  hic  fides  infufa  pro  tan- 
to  eft  fupernaturalis  ,  quia  non  creatur  nifi  a  fu- 
pcrnaturali  creanre,  cui  potiflimc  afTentitur.quia 
credens  fic  nulli  afrentiret ,  nifi  quiaDco  primo 
credit.  Et  fecundiim  hoc  patet  quomodo  ha:c  fi- 
dcs  eft  cum  snigmate ,  quia  non  creditur  articu- 
lo  fidci  ex  euidentia  obiedi ,  fed  quia  aficntitur 
veritati  aflerenrisillum. 

Ex  hoc  etiam  apparet  fecundum  vnam  opi- 
nionem  de  vnitate  habitus  fidei,  qualitcr  ipfa 
poteft  cfievna  refpcftu  omninmcredibiliumar- 
ticulorum,  qnia  fcilicet  propter  vnitatem  affe- 
rentis  ,  &  reuelantis,  qus  eft  ratio  aflentiendi 
omnibus  credibilibus  fupernaturalitcr. 

Si  enim  habeo  habitum  ,  quo  credo  te  efTc  ve- 
racem ,  credo  omnibus,  qus  affcris  propter  illum 
habicum,  non  quia  aflencio  illis  primo  fecundum 
propriam  racionem  cuiuflibet  illorum  ,  fcd  quia 
afTcntio  rcuelanti ,  &  credo  veritatcm  eius,&fe- 
cundum  hoc  fidcs  infufa  rcfpicit  omnia  credibi- 
lia ,  vt  reuelata  a  Dco  non  fub  propriis  rationi- 
bus.  Et  ideo  vna  fides  poteft  efle  de  omnibus 
credibilibus  quancuncunque  diuerfis ,  &  alterius 
rationis.  Omnia  cnim  talia  habent  rationcm  ob- 
ie£ti  credibilis,  quiaaDeo  reuelaia,&  ideo  in 
omnibus  efl  eadem  ratio  credendi ,  propter  qnod 
habitus  fidci  vnus  erit. 

V  v     4  Sed 


7- 

Tidis   infuf» 
anfitin  »«. 

bii  ,  (^  qnt' 

mode. 


^utmode  fi- 
det  eji  cum 
inigm»tt. 

Vnit»tfidti 
infuft    ex 
vnitate    ri' 
uelutu. 


511       Lib.IlI.  DiftinaioXXIlI. 


tredt  hocejfe 
reuiUtum, 
quii»  ejfe  ve- 
rum. 


At   rel»th 
ralienls    po- 
teji  «Jfeohie- 
iium  h/tbitu: 
fettlit. 


g^  Sed  contta  hanc  viam  arguo  primo ,  fic  fi  fidcs 

infufa  rcfpicii  ptimam  vcritatcm  rcuciantem  ar- 
ticulos  >&  creantem  aircnfumde  iUi$,dc  quibus 
efl  fides  ,  non  cjuia  habent  racionem  obie<Sli  fidei: 
fequitur  quod  nunquam  aliquis  allcntict  fide 
huic  ,  quod  cft ,  Deum  ejfe  trinum ,  &  vmm ,  quia 
ipfum  cft  reuelatum.  Si  dicatur  qu6d  ei  aflcntio 
cx  fidcinfufa.crgomagisartcntio  illi.hoccflerc- 
uclatum,  quam  Deum  cfle  trinum,&  vnum :  ficuc 
magis  afTcnticndum  eft  racdio  prepterqmd ,  quara 
conclufioni. 

Itcm.fi  afTentio  ifti^hocefle  rcuclatum  per 
fidcm,  formalis  tatio  cflcntiendi  alicui  ex  fidc  in- 
fufa  cft  ,  quia  cft  rcuclatum ;  ergo  aflcntio  huic, 
hoc  cft  reuelatum,  quia  reuelatum  cft  hoc  cfle  rc- 
uelatum,  &  erit  ita  proccflus  in  infinitum,  &  non 
cric  darc  primum,cui  afleniio. 

Si  dicas  quod  non  cceditur  ci ,  quia  hoc  cft  re- 
oelatum  ,  quia  eft  rcuelatum,  hoc  cflc  rcuelatum, 
fcd  creditur  ci  fide  acquifita  ,  &  non  fide  infufaj 
lunG  fidcs  infufadependcret  a  fide  acquifita,ficuc 
^principio.  Non  enim  poceris  dicercquod  pro- 
pter  euidentiam  ei  adhsres ,  quia  non  eft  cuidens 
cx  terminis. 

Pia:tetc3,ratio  formalis  obiedi  realis.non  vi- 
detur  efle  relatiojfed  efle  rcuelatum  in  hocobie- 
Gto,  quod  eft  Deum  ejfe  trimm  &  vnum,  &  non  di- 
cit  nifi  rclationcm  rationis ,  ciam  cfle  rcuclatum, 
ficut  &  eflc  cognitum,  non  dicit  vltra  hoc,  Dcum 
efle  Trinum  ,  &  vnum  ,  nifi  rclationcm  rationis: 
ergo  cflc  reuelatum ,  non  potcft  efle  ratio  forma- 
lis  obiediua,  qua  pcr  fidem  credis  Deum  cflc 
Trinum  ,  &  vnum.  Si  enim  tendis  ctedendo  in 
Deum  Trinum  &  vnum  ,  &  alios  articulos  fidci, 
quia  eft  reuclatum,  tunc  ratio  formalis  cuiuflibct 
credibilis  cflct  relatiorationis.quod  eftinconuc- 
Diens,cum  habitus  realis  obietSbum habeat  fot- 
malitcr  rcale,&  rationcm  rcalcm  formalcm  obic- 
^iuamjergocfle  reuelatum,cum  fit  fola  res  ratio- 
nis ,  non  potg ft  eflc  foimalis  ratio  crcdendi  hoc, 
quod  cft  Deum  ejfe  Trimrn  &  vnum. 

Pra:rcrea,in  primo  recipicnte  fidcm  fufficic 
fiJes  acquifita.ficut  in  Paulo ;  crgo  fimilitcr  &  in 
omnibusaliis  pofterioribus  recipientibus  fidcm, 
fuflrcit  fidci  acquifiia,  vt  crcdant  omnia  creden- 
da.  Confequentiaprobatur,  quiafecundum  Au- 
guftinum  fupcr  illud  Pfalm.  77.  Sufcipitint  mon- 
tes  pacem.  Jnferiores  illuminantur  per  fiiperiores, 
Sc  ideo  magis  ipfi.  Antecedens  probatur  pcr  hoc, 
quiaex  naturahbus  puris  ,  includendo  habicum 
acquifitum  ,  poteft  quis  aflcntire  firmitcr  iUi, 
qucm  fcit  eflc  veracem  magis  ,  quam  aliquem 
homincm  ,  ficut  Paulus ,  &  primi,  qui  recepcrunt 
fidemicrgo  Paulu5,&  primi  habentes  fides  potue- 
runt  ex  ipfis  naturalibus  aflcntirc  omnibus  a  Deo 
reuelatis  per  fidem  acquifitam :  ergo  propter  al- 
fentire  non  rcquiritur  fides  alia  ,  ctiam  fi  efle  re- 
uelatum  ,  fit  formalis  ratio  credendi  Deum  eiTc 
Trinum  ,  &  vnum  :  quia  primus  habcns  de  lioc 
fidem  per  habitum  acquifitura  tantum  ,  credit 
Deum  trinum,&  vnum. 
10.  Prxtcrea  ,licet  nullus  homo  potuit  naturali- 

tcr  inucnirc  facram  doftrinam ,  tamen  poft  ipfam 
inucntam  ,&  leuelatam  alicui,&  ordinatc  tra- 
ditam  ,  poteft  homo  naturalitcr  aequirere  eam, 
&  reuelata;  adhxterc  fola  fidc  acquifita  ;  ergo  ta- 
li  ad  crcdeiidumfufficit  fides  acquifita,qniaali- 
tcr  infufacflctfruftra,&ipf3  noncftccrtior  fide 
acquifita,  vt  probatur  ,  quia  non  eft  maior  cer- 
ticudo  conclufionis,  quam  principij;  fed  <yxbd 


credimus  Dcum  cflc  Trinum  &  vnam.depen- 
det  ex  ccrtitudine  cius,Dcum  cflc  Trinum,& 
vnum ,  cflc  reuelatum  a  Deo  ,  quia  Apoftolas  di- 
xit  hoc  fibi  ciTe  reuelatum ;  fed  fi  audiflem  eitm 
diccntem  hoc  fibi  cfle  rcuelatum  ,  credidiflem 
fidcacquifita  hoc  efle  reuelatum;  ergofidesac- 
quifita  certior  cflet  fide  irifufa ;  crgo  non  po- 
nenda  fidcs  infufa  ,  vt  ponit  prior  opinio ,  fcili- 
cet  habcre  formaleni  rationera  obiedii  cx  reuc- 
latione  diuina. 

S  C  H  O  L  I  VM    IIL 

Secundui  modt»  ponendi  fidem  infufam ,  ^uodcum 
ex  terminu  mn  poffit  haberi  veritM  credihilium ,  me- 
diate,  velimmediate ,  infundit  Detu  hahitumfupplen- 
tem  vicem  ohieiii,ifHo  credihilibus  ajfentiamur,eius  ta- 
men  ohieiium  primarium  eft  Deut  infe  ,  ^  non  vt  re- 
uelans,vt  pojutt  primus  modus. 

SEcundo  potcft  dici  quod  fidcs  infufa  fecun-        1 1. 
dijm  alium  modum  ponendacftin  nobisrquia 
licct  credibilia ,  vt  Deum  effe  Trinum  &  vnum,  ali- 
qualiter  a  nobis  poflunt  naturalitcr  cognofci, 
vt  in  gencralibus  conceptibus  entis  veri ,  tamen 
exconceptu  tetminorum  in  patticulari  ^  nobis 
natutaliter  non  cognofcuntur;  quia  Deum  hic 
non  cognofcimus,vt  eft  quxdam  fingularitas, 
fed  folum  fecundiim  intentiones  gcncrales,  & 
ide6  Denm  cflc  Trinum  &  vnum  ,  non  cft  no- 
bis  euidcns  cx  tcrminis.   Tcrmini  enim  ,  vt  fic, 
in  vniuerfali  anobis  apprchenduntur,  non  funt 
tcrmini  propofitionis  immediatat,  fed  magis  pro- 
pofitionis  neutrae.   Propter  quod  in  nobis  ex  ap- 
ptehenfione  terminorum  non  poteft  caufari  af- 
fcnfus  fidei.  Sed  fi  intclligeremus  terminos  in 
particulari  fecundiam  proprias  rationes  ,  tunc 
mouerent  multum  ad  apprehenfionem  fimpli- 
cem  fub  propriiseorum  rationibus  ;  &  fccundi 
ad  compofiiionem  terminorum  in  propofitione 
immediata.  Sed  quiainvianon  moucnt  ficin-  Deut  infun- 
tellcdlum ,  ideo  ex  tali  apprehenfione  termino-  "^"  hahitum 
rum  nonhabemus  aflIen(\impropofitionuni  im-  -^''".?«*'»- 
mcdiatarum ,  propter  quod  nihil  mouet  intelle-  ^/wT^^ 
<Stam  noftrum  naturaliter  ad  caufandura  aflcn-  his  querum 
fum  iftis  credibilibus  ,  quod  fe  tenet  ex  parie  ■ventatemex 
obicdi.  Ideo  Deus  fupplet  vicem  obiedi  crean    ''rminis  «- 
do  aflcnfum  per  hoc ,  quod  infundit  habitum  ^"'J'^""'"' 
fidei,  qua;inclinatintellcdumin  obieftum  fidei, 
vt  ci  aflcntiat;vt,  ficut  fi  termini  articulorum 
fidei  imperfede  mouentes  ad  caufandum  aflen- 
fum  imperfedum  :  tunc  cx  frequentia  aftuum 
imperfedorum   terminorum  in  articulis  gene- 
raretur  a  nobis  aflcnfus  imperfcdus.  Sic  Deus 
infundit  in  nobis  habitum  fidci  inclinantera  in 
aflenfum  articulorum :  ita  tamen  quod  fidcs  rc- 
fpicit  Deum,dc  quo  formantur  articuli,quibus  vt 
obiedis   fccundatiis  ,  aflcntimus   pcr  habitum 
fi(Jei. 

Sed  ifte  aflcnfos  non  eft  cx  euidentia  termi-        li* 
norum,  fed  ex  habitu  inclinantc,quoaflentimus  ^''^•"*>  fi/*^ 
omnibuscrcdibilibus:qua:autfunt  neccflatia,vt  '""""*'  '" 

rr,  /r       •  -i  •  •  »rtttulos    ©• 

neu7n  ejje  tnnum&vmim;mt  contmgentia ,  vt  ;„  ,p  „»,- 
incarnatio  filij  Dei,&  rcfurreftio  morcuoruro,  latum  etrum 
&  huiufmodi  ;  quia  dcpendet  ex  libertare  di-  ^quatitir. 
uinx  voluntatis,  licet  vr  prjedcftinataiara  funt 
neceffaria  ,  &  fic  neceflitas  eorum  eft  condi- 
tionata.lftatamenneccflaria,&contingentianon 
videmus  ex  euidentia  rei ,  nec  iniuitiuc  ,  vt  nata 
fun:  videri.  Ideo  aflenfus  ,  quem  caufat  in  nobis 


Quxftio  Vnica. 


5  «5 


fidcs  iafufa}  non  ed  ita  peifedus>  (icut  erit  quan- 
do  vidcbimus  Dcuro,(icut  eft. 

Secundum  igicur  hunc  modum  ponendi  fidcm 
infuram  ,  eft  dicendum  quod  per  candem  fidem 
infufam  aflcntio  huic  :  Detu  efi  trtnut ,  &  vniu, 
&  quod  hoc/h  a  Deo  reueUtum  ,  nec  cr(.do  vnum, 
quia  credo  aliud.  Sed  habitus  lilc  immediate  in- 
clinac  in  vtrumque ,  &  in  alios  ariicuios ,  ficut  Cx 
ex  obiedis  caufacetur ;  &  ipfa  fides  fic  inclinans 
non  facic  obiedaciTe  prxfcntia,  (icuc  fcientia  in- 
clinans  intelledum  in  intelligibilia  non  facit  ea 
efTe  przfencia  intelledui  fecundum  rationem  ha- 
bitus ,  ica  qu6d  reprxfencec  ea ;  fed  hoc  fic  per 
fpecies.  Quod  G.  obiedum  eflec  przfens  in  fpe- 
cic,  &  poilec  mouere,  fciencia  adhuc  magis  incli- 
naret  ad  obiedum  illud,  quam  in  aliud.  £t  ho- 
mo  facilius  inclinarec ,  &  cognofcerec  ex  tali  ob- 
ieAo ,  quam  ex  alio ,  cuius  nimquam  habitum 
habuic. 
I J.  Sic  in  propofito,  licct  credibilia  non  finc  prs- 

fencia  per  fidem  infufam ,  ica  quod  reprxfentet 
obiedla ,  ficuc  ncc  aliquis  alius  habicus  facic ,  fed 
aliunde  habct  homo  quod  fiant  fibi  aliquo  mo- 
do  cognica ,  vc  per  audicum ,  vcl  fcripturam  :  ta- 
men  inclinat  in  credibilia  primo ,  ficut  in  ob- 
iedla  fua  :  ita  tamen  quod  refpiciac  Deum  ,  vc 
primum  obiedlum  ,  de  quo  fit  ,  vt  formalem 
cationem  obiedi ,  per  quam  tefpicic  obiedum 
faura. 
Widtt  infuf»      ^^  fecundiim  hoc  pacet  difTeremia  incet  £dem 
»i  Mtfmfita  infunim,&  fidem  acquificam ;  quia  in  fide  acqui- 
difert.  fica  ratio  tendendi  in  aliquid  creditam  eft  veri- 

tas  teftificantis,  8c  afterentis  illnd,  cui  afterenti  vt 
vero  creditur ,  fed  fic  non  eft  vniuerfaliter  de  in- 
fufa.  Ipfa  enim  eft  deipfiscredibilibus,vtartica- 
lis  r«fpiciencibus  pcimam  veticaccm ,  in  qua  func 
omnes  vericatcs  ,  ficut  primum  obieAum  ,  non 
ficuc  de  eo,  ^  quo  funt  caufalicer  aii«  vecitaces  re- 
uelatz.  Secundum  iftam  viam ,  quamuis  arcicali 
non  finc  przfentcs ,  vc  obieAa  ,nifi  quando  prius 
reueiancur  ,  cikm  non  tcndit  in  eos ,  qui  credir, 
prim6  rcuelatos :  non  enim  rcfpicit  pro  formaii 
obiedlo  ipfum  reuclari ,  fcd  ipfos  articulos  in  fe. 
Conucniunt  tamen  ,  quia  vcraque  eft  habens  ob- 
fcuricacem ;  quamuis  cnira  inclinanc  firmiter  in 
obic<%a,  non  tarocn  faciunc  ca  ede  ctHdcncer  prc- 
rencia,necinclinanc  propcer  euidenciam  obic^lo- 
rum,quam  habcnc  in  fcquamuis  inciinanc  in  ve- 
licatem ,  fecundum  quod  firmitet  obiedi  >  incli- 
nanc  imelle<^um  in  caiia  obieda. 

S  CHO  L  I  V  M    IV. 

lHli4t  contra  modMm  pofitHm,  primo,«jHodfiJes  ejfet 
fotentia,  Secmdo,  ejuod  4£lm  fidei  Mtjuijitt,  &  infufi 
ejfent  diuerfk  ratienit.  Tertio,crederet  quii  ante  omnem 
iniiruElionem.  G^ujtrte^crederetHr  ante  oElum  volunta- 
tii,  &fic neeejfario.  Giuimi  ,  tporteret ponere duos ha- 
bittUfVnum,  quo  articulifierent  prifentes ,  alterHm,ipto 
ajfentiremttr  eis. 

\A  /^  Oncra  viara  iftam  arguic  fic :  Si  fides  caufa- 

Injitntit      V.^ ccc  aftenfum ,  tunc  fides  fccundum  hoc  ciTer 
tStrs  diHitm  potentia,&  non  habitus. 

mtditm.  Ptobatio  confcqucnciz,  iiiud  cnim  eft  poten- 

tia,  quo  fimplicicer  poftumus  in  aAum,non  faci- 
liter,  &  expedite ;  fcd  fides  fecundum  ptzdidam 
viameft,  quo  pofttimus ;  quia  tenct  vicem  obie- 
di  inquancum  iaciinans  per  fe,ita  quod  non  pof- 
fun)  necaftentircficuc  necfi  obicdlum  inciinater. 


Sed  dices  forcc  qu6d  fidcs  non  eft  potcncia, 
quia  potcntia  fe  tcncc  a  paric  animz  ,  fidcs  autem 
a  parce  obiedi,vc  partialis  caufa  ccipcdlu  aiterius; 
ideo  non  cft  potentia,  fcd  caufac  ailenfura  totum, 
vc  cenec  vicem  obiedi. 

Concra ,  cunc  aAus  fidei  acquificz,&  fidci  in- 
fufa;  eftenc  altcrius  racionis ,  quia  haberenc  prm- 
cipiaalcerius  racionis.  Nam  zCkas  fideiacquifi- 
ta; ,  vc  credere  acquifitum ,  caufatur  ab  intelicdu, 
&  veritace  aftentientis.  Credere  enim.  infufum,  ViJci.«l.  t. 
fiue  a<5tus  fidei  infufz,  caufatur  vcl  i  foia  vcri-  <iu*ft.Tlt. 
tace  prima ,  de  qua  cft ;  vel  ab  incelied^u ,  &  ve- 
ricateprima;  ergo  cuAt  iftz  caufz  funcdiuerfa: 
fpeciei ,  vidccur  quod  a£lus  przdidi  funt  diuer- 
f«  fpcciei. 

Diceretur  force  quod  non  eft  ineonuenicns,        15. 
ficuc  nec  de  atftibus  inceiledus  rcfpe^u  obicdo- 
rum  formalicer  diuecforum. 

Concra ,  quod  fidcs  non  habec  4  parce  obieSi 
caufare  aiTcnfum ,  quia  fimilitcr  cunc  gratia  eflct 
infufa  ad  crcandum  aftenfum  ,  licec  non  ad  prz- 
fcncandum  obiedla ;  quia  fi  obicd^a  funt  appre- 
hcnfa ,  necellari6  gratia  aiTenfum  caufat  de  iliis. 
Sic  fi  fides  caufarei  aftenfum  in  vicc  obicdli ,  tunc 
de  nouo  baptizatus  fi  habeac  fidero  infufam  ,  Sc 
przfenciam  crcdibilium  ,  vc  de  refurredione 
mortuorum,  neceftario  habebit  aircnfumhuius, 
fcilicet  qu6d  mottui  refurgenc  ,  ante  omncm 
adlum  voluntatis;  quia  habicis  ,  quz  concur- 
runt  ad  aAum  credcndi  in  adlu  primo,  ueccftario 
fequitur  adus ;  confequens  eft  falfum ,  quianon 
plus  crederet  poft  Bapcifmum  quam  ancc,nifi  Ai  crtiUn' 
eftec  edodlus  ;  ergo  vidccut  quod  fi-iesacqutfica  '^t"»  rtfuiri- 
fufficit,necexperiturquisaliamcum  talialfcnfu,  ^r  '"/'"'" 
&  hoc  fic  citca  principalc  di&um  ,  quod  non  fola 
fidcs  caufac  aftenfum.  9 , 

Przccrca ,  fi  habirus  fidei  fic  inclinec  potcn-  i  £. 
tiam  in  adum ,  nullo  modo  adlu  voluntaiis  pofi- 
to ,  poftct  credere ,  fi  habcret  habirum  fidei  an- 
te  omnem  adium  voluntacis  ,cum  tcrminiatti- 
culorum  polTent  apprehendi  ante  omncm  adum 
voluntatis,&  ita  volunias  nuliam  caufaiitatem 
habcrct  rcfpcAu  iliius  ,  quod  tft  contra  Auguft. 
Ui€t.i6.  in  loan.  quia  firr^/i  poiefi  homo  nolens, 
credere,nen  nifi veUns;\ndt  fi  hahitns  fidfi  tantum 
inciinet  intclledlum  ad  credendum  ,  tunc  prz- 
tcr  habitum  inclinantcm  ad  allenfum  ,oportet 
poncre  habitum  ceprzfentantem  obicda ,  ciim 
Qon  fint  in  iilo  habitu  credibiiia  przfciuia  ,  & 
oporcet  quod  credibilia  aliquo  raodo  fint  often- 
fa ,  &  reprzfentata  intelletflui ,  ad  hoc  quAd  cre- 
dantur.  Opocccc  ergo  ponere  duos  habitus  tn 
quolibet  Theologo  ,  ic  fidcli  inccllcdtu  :  viium, 
quo  occurranc  iliacrcdibiiia  ,  vt  ncucrai&  alium 
quo  aftencitur  illis.  Hoc  cxgo  didtum  fic  pco  fe- 
cundo  acticulo :  quia  non  eft  ccrtum,  &  manife- 
ftum  ,  ad  quid  poncnda  fic  fidcs  infufa  in  nobis, 
ficuc  fidcs  acquifita. 

SCHOLIVM     V. 

Fides  infufa  ponenda  efi,nen  ratione,fid  auQortiatt 
ConciUorum  &  P'atntm,&  Scriptura :  pro  hec  vide  in 
Oxonjn Schelio  n.  1  ^.SecHnde^robahile  aitfimul in' 
fitndi  tres  virtutes  Theele^icas  ,ex  Trid.fifif.G.cap.y. 
fro  cfue  plures  ibi  citatti.  Tertto  ,  Mtfidem  cumpe- 
tentia  firnul  concurrere  ad  oElum  ,  &  nen  ponit  tan- 
tum  prepter  graduum  intenfienem.Vide  Schelium  cita~ 
tum.  Adfecundii,faHet  affirentibtu  fideUm  fide  infufa 
aederefi  haberefid^:de  ijuo  vide  ibideScholium  n.  17. 

Secund6 


5»4 


Lib.III.  DiftinaioXXIlI. 


»7- 

Oportet  po- 
ntrt  fidem 
infitf*m. 


S!mutf*naf 
Deud  $n'rlle- 
Sum,  O'  vo- 
iHntnfem  in- 
fundendo  fi- 
dem,  (3*  cha- 
rittuem. 


i8. 

ftits  inftf» 
fonitur  non 
tantUti  pro- 
fttr  gr^dum 
inttnfiorem 
itt»Bu. 


InDotn.  I), 
poft.PcDt. 


19. 

iJuSus  h^bi- 
tm  inftricr 
fid: 


SEcuudi  diccndiim  eft  ad  quxftioncm,  quod 
oportec  poncrc  tidem  infuram  pvoptcr  au6lo- 
ritatcs  facra:  Scripturas,&  Sandloium.  Ncc  potcft 
demonftrari  incUe  fideli  ,  nec  infideli  cx  naiurali 
ratione  prsccise ;  nili  prxfuppofita  fidc  ,  quod  fi  - 
dclis  velit  credcrc  Scripturac  facraf,  &  Sandis  ,  & 
ideo  infideli  nunquam  oftendctur.  Proptcr  quod 
ficut  crcdo  Dcum  cfTc  trinura  ,  &  vnum  ,  ita  crc- 
do  fide  infufa  me  habcre  fidem  infufam  ,  quia 
hoc  credo. 

Sed  ad  qtiidponitur  in  nobis  fidesinfufa.?Di- 
co  qu6d  ponitur  vc  pcificiat  animam  in  adu  pri- 
mo  ,  &  adus  fccundus  fit  intcnfior.  Sicut  cnim 
Dcus  fanans  corpus  ,  perfefte  fanat  ,ita  ctiam  fa- 
nans  animam  fecundum  lcgem  fuam,  peifedl^ 
fanat.  Imago  vero  aniraae  conliftit  in  inielligcn- 
tia,  memoria,  &  voluntate,  qua;  deformaiac  erant 
per  peccatum  ,  &  ianans  anunam  pcrficit  eam,  &c 
quantum  ad  iiucllc6lum ,  &  voluntatem  ,  refor- 
mans  vtruniqne  fupernaturaliter.  Et  idco  licut 
dat  voluntati  habitum  charitatis  ,  vt  diligat  per- 
fedtc  Deum  ,  licct  cx  naturalibus  poflit  cum  dilt- 
gerccx  parte  obiefti,non  tamen  eodcm  modo 
C\nt  charitatc  ,  &  cum  charitatc.  Dat  itaquc  ,  vt 
non  foluin  perficiatur  in  aftu primo, fcd  etiam 
proptcr  aiftum  fecundum  ,  vt  intcnfior ,  &  pcrfe- 
dior  fit  adlus  diligcndi  ex  potentia ,  &  charitate, 
quam  cx  potentia  folum,  vt  di(5i:um  eft  Uhroprimo 
diji.ij.  Sicpcrficit  intcllctftum  habitu  fupema- 
turali  fidei ,  omnino  codem  modo  proportiona- 
bili,  non  folum  vt  adum  primum  petficiat,  fed 
vt  intcndat  adum  fecundum.  DifFerunt  tamen 
in  hoc ,  quod  charitas  cum  hoc  qiiod  facit  adum 
fuum  acccptum.facit  &  adum  cuiuflibet  alterius 
potentia:  acceptum,  quod  non  facit  fides. 

Sed  quomodo  fc  habcc  fidcs  rcfpcdtu  a£lus  fe- 
cundi  ?  Dico  qu6d  ficut  nec  fola  charitas,  nec  fo- 
la  voluntas  caufat  adum  mcritorium  diligendi, 
fed  habitus  facit  illam  circumftantiam.vt  fcilicet 
fit  acceptus  Deo,  &  ciam  hoc  eft  caufa  partialis 
rcfpedbu  fubftantia:  adlus ,  vt  patet  fupik ;  fic  ha- 
bens  intcllcdum  bene  difpofitum  naturalitcr  ,  & 
credens  fide  acquifita  ,  Ci  tunc  fibi  datur  fidcs  in- 
fufa  ,  ipfa  vt  caufa  partialis  cum  aliis  partialibus 
caufis  cooperatur,  vt  aftus  credendi  fit  certior, 
quam  prius  crat  fine  fide  infufa.  Nec  tamen  fo- 
lum  pono  habitum  fidei  infa(x  propter  gradum 
in  adu  ,  fed  ctiam  propter  afTenfum  ,  quia  afTcn- 
fus  non  eft  toralitcra  voluntate  :  quod  patet  ex- 
perimento.  Aliqui  cnim  habent  maiorem  volun- 
tatcm  ctcdcndi ,  &  afTcntiendi ,  &  tamcn  minus 
firmitcr  aftcntiunt,  ita  quod  al-quando  dubitanr, 
volentes  fidem  maiorem-  Idco  Apoftoli  petierunt 
Lnc«  ij.Domitie  adau^efidem  noftra,,  hoc  etiam  eft 
quod  petiturin  illa  Collefta  :  Omnipotens  tfempi- 
terne  Dem ,  da  nohit  fideiyfpei ,  &  charitatii  ttugmen- 
tttm  ,&c.  Qupd  non  oportcret  pctcrc,  fi  didtus 
afrenfds  cfTcf  a  fola  voluntate  ,  nec  fidcs  excludic 
omnem  dubitationcm  ,  fcd  illam  ,  quae  vincit ,  & 
trahit  in  oppofitumcredibili.  In  aliis  non  ita  de- 
fidcranribas  crcderc,aircntire  credibilibus  eft  mi- 
nor  difficultas,  &  maioradhsfio.  Fidcs  tamen  in- 
fufa  non  cxperitur  huiufmodi  difficultatcm ,  nec 
potcft  hibitus  infufus  impcrfedior  fideponi  in 
animaad  perficicndum  ipfam. 

Item,  proptcr  aliud  ponitor  fides  infufa  :  nam 
per  fidem  acquifitamnon  acquiefcit  aliquis  ali- 
cui,  nifi  quem  fcit  poftc  fallere  ,&  falli  .quam- 
iiis  fciat  ipfum  non  velle  fallerc;  fcd  ncmo  poteft 
omnino  firmiterafTeatire  diftis  aiicuius ,  quem 


nouit  pofTc  fallcre ,  idco  pcr  fidem  acquifitam 
non  afTcntii  aliquis  omnino  firmiier.  Vndc  fides 
acquiliia  non  eft  certa  :  vc  ergo  Chriftiani  om- 
nino  hrmiter  credanr,&  oninimodam  habeanc 
ccrtiiudinem  dc  crcdibilibus  ,  ponitur  fidcs  in- 
fufa. 

Contra  ,  quod  non  oporteat  ponere  fidem  in- 
fafam  proptci  iam  diftam  canfam,probatur:quia 
quando  dicis  quod  firmiter  afTcntis  per  fidcm  in- 
fufam,&  non  peracquifitam,  aut  hoc  cft,  quia 
infallibiliter  airentis  per  fidem  infufam,&  non 
pcr  acquifi<am?auc  quia  non  pofTis  non  afTenti- 
re,aut  dubitare,  ftante  fide  infufa ,  fcd  ftante 
acquifita  poffis ;  fed  vtrumque  eft  falfum:natn 
loquendo  fccundo  modo,  fic  eft  de  fide  acquifita, 
ficut  de  fidc  infufa ;  ftante  enim  fidc  acquifita, 
&  dum  per  eam  alicui  obicfto  alTentit  credibili, 
nonpoteft  dubitare ,  vel  non  aflentitCjalicerdc 
eodem  cfTec  fides,&  dubitatio. 

Si  ver6dicas  quod  firmitcr  afTcntis  per  fidem 
infufam.quia  infallibiliter,  &  indecepiibiiitet 
credis  per  infufam,&  non  per  acquifitam. 

Contr^,  dum  aliquis  a:que  firmiter  afTcntit^de- 
cipi,&  non  decipi,  non  eft  nifi  per  obiedta  diuet- 
fa  ,  quibus  crcditur ,  qus  verc ,  vel  falsc  pracfen- 
tantur  intcllcdlui  pcr  habitum  fidei  inclinantem; 
ergo  hoc  non  eft  propter  habitus ,  &  aftenfus, 
qui  non  inclinant  non  habentcs  obicdl:a,vnde 
vtrunquc  habcntcs  naturalitcr  inclinantur  ,  & 
per  modum  naturz  aftenfum  prarbent  ,  in  quo 
aflcnfu  crror  fi  fit ,  non  erit  ex  parte  habitus  in- 
clinantis  ,  fed  ex  obiedis  falso  occurreniibus; 
ergo  fecundum  hocnon  cft  certior  fides  infufa, 
quam  fidcs  acquifita. 

Dico  itaque  ficut  didum  eft,qu6d  fides  eft 
propter  adum  primum  ,  &  proptcr  gradum  per- 
fcdiorcm  atftus  fccundi ,  qucm  gradum  non  pof- 
fct  intelleftus  habere  adu  fuo  cum  fola  fide 
acquifita.  Et  fi  videtur  quod  oporteat  poncre 
ipfam  propter  aliquam  certitudinem  maiorem, 
foluas  argumentum  inoppofitum. 

Scd  quid  dicis  de  fide  infufa :  an  poffit  dcmon- 
ftrari  incfTe^nam  Aitguftinus  13.de Trinir.cap.i. 
de  Magnis ,  &  fecundo  dc  paruis :  ait  Fidemporro 
ipfam,  ^uam  videt  tjuii  in  corde  ejfe,ficredit ;  vel  nen 
eJfe,finon  credit,  eam  tenet  eertiffima  fcientia,clamat- 
^ue  confcientia ,  ergo  fides  infufa  poteft  fciri  in- 
eflc;  non  ergo  pcr  audlotiiates  tanriim  creditut 
incflc. 

Item,fecundiim  Auguftinum  fuperPfalm.  41. 
Anima  femper  noHit  fe,i(.  hocquia  fibi  prajfcns  eft: 
ergo  a  fimili ,  cijm  fidcs  fit  prasfcns  animac  ,  ipfa 
potcft  certiffinic  cognofci  incfTeanimae. 

Ad  primum  illud  de  Augnftino,  dico  quod  ac- 
cipicndo^i^*»»  gcneralirer  pro  habitu  determi- 
nante,&  inclinantead  afTenticndum  obfcuro  non 
euidenti  tanquam  vcto  ,  fic  aliquis  potcft  efle 
certus  fe  habere  fidem,  ficut  poteft  efTe  certus  ha- 
bere  fcientiam  ,  &  hoc  eft  arguendo  habitum  in- 
elfc  ex  aftibus ;  non  enim  alio  modo  fcitur  fcicn- 
tia  incfTc.  Sed  accipicndo^r»» ,  vt  eft  fidcs  vera, 
&  cerra  non  habens  errorem  admixturo  ;  non  lo- 
qucndo  ad  hoc  fide  infufa  ,  fed  defideingenera- 
li ,  fcilicct  vt  cft  habitus  inclinans  in  verum  ,  fic 
nullus  cft ,  qui  arguendo  etiam  fcit  fe  habere  fi- 
dem  vcram ,  &  id  ,  in  quod  inclinat,  fciat  cfle  ve- 
rum  ,  ita  quod  faciat  afrcntire  vero.  Et  hoc  pro- 
batur  per  hoc  ,  quia  non  pofrum  fcire  me  alfcnti- 
revero,  nifi  fciam  id  effe  vernm ,  cui  affcntio; 
fed  id ,  cui  afTcntio ,  credicur  efTc  veruro ,  &  non 

fcitur; 


?ir  acquifiiM 
non  creditur 
frmittr. 


10. 


An  fiies  «■• 

fufn  fcitur 
inejli. 


II. 


VuUm  fclt  f* 
h»bere  fiten» 
infufam ,  (^ 
juarti 


V 


QuJEftio  Vnica. 


11. 


j^  triio  me 

h»btrtJU*m. 


IJ. 

Adargum.t. 
frindfnli. 


Aiftttitm, 
DeeifitMr 
juit  pritnh  t» 
ftrtn»  fyllt' 
giftiti. 


14. 

Ad  tertium. 
Omnis  htre- 
fiitftcxfcri' 
ftur»  m»li 
intiZiS». 


fcitar;  crgo  noii  pofTuni  fcire  mc  aflentirc  vcro 
credibili,  &  idco  non  potcft  fciri  vera  fidcs  indlc 
nobis :  pnus  cnira  oportcrct  fcirc  id  cllc  vcrum, 
cui  aflcntitur,  vtquod  Deiu  tftTriitm  &  vniu,  an- 
tequam  fciam  mc  habcrc  ridcm  veram  dc  iUo. 

Ad  fccunduni  locum  Auguftini.dico  quod  lo- 
quitur  dc  fcicntia  fidci,  non  quia  fcitur  adu  fe- 
cundo  incflc ,  fcd  adiu  primo.  Sicut  cnim  vcrita- 
icm  habct ,  qu6d  anima  Doait  fe :  ita  fcmpcr  no- 
ujt  omne  intclllgibile  fibi  per  cflcntiam  prasfens, 
&  hoc  eft  aau,&  in  habitu  ;  fcd  tamcn  non  funt 
omnia  in  habitu,&  xQta  primo  ibi.quc  fufficiunt 
ad  cundcm  adlum  fccundum  ;  crgo  adu  non  po- 
teft  cognofcere ,  &  fcirefe  habere  fidcm.  Vnde 
dico  quod  adlu  ptimo  fcmpcr  nouit  anima  fe,  & 
omnia ,  quz  funt  pcr  eflentiam  in  ea  non  adu 
fccundo ;  &  fic  anima  adu  primo  certa  fcientia 
tenet  fc  habere  fidem,  quia  fcit  a£ta  primo  fe  ha- 
berc  fidem,quae  cft  ratio  fcicndi  in  aftu  fecundo. 
Scd  fi  impcdimentum  amoueatur ,  tunc  a£lu  fe- 
cundofcirentur  omnia  przfentia  in  anima ,  ficut 
eft  de  anima  feparata.  Sed  huiufraodi  credibilia 
^  nobis  pro  llata  viae  non  fciuntur ,  quia  anima 
intelligit  cum  phantafmatibus ,  &  talium  non 
fant  phantafmaia.  Ideo  dico  quod  ficut  pcr  fi- 
dcm  credo  Deum  efle  ttinum,  Sc  vnam ,  fic  ctiam 
credo  me  fidem  habere ,  &  ficut  vnuro  non  pof- 
fum  demonftrare,  ita  necrcliquum. 

S  C  H  OL  I  VM     VI. 

Solnit  ttrgumentM  principntia  per  tptirattm  tUHri- 
titim  explicms  Jkum  dicendi  moJum  in  hac  tUpcHii- 
ma  qkttfiioTte, 

AD  primum  ptincipale  ,  quando  arguttur 
quod  ad  omnemccrtitudincmfu£5citfidcs 
acqui-Hta  fufficienter  ad  adbum,  &  ctiam  ad  aflen- 
(um  cerrum,  contra  dubitationem,&  crpinioncm, 
non  fufficit  tamcn  ad  omncm  pcrfcdlioncm, 
quam  dat  fidcs  infufa.  ASkas  enim  ille,  licet  pof- 
nt  cflc  cerius,non  tamen  ita  perfefte  certiis,ficut 
per  fidem  infufam  ,  quara  petfec^ionem  non  ha- 
bemus  fine  ea  ;  idco  non  fufficit  quantum  ad 
aAum  fecundum  ad  caulandam  tantam  perfc- 
£lionen> ,  quanram  poteftdare  fides  infufainec 
etiam  omnino  quantum  ad  aftum  primum  ,  quia 
intelle(%as  non  efl*et  fupernaturalircr  perfcd  •$, 
nifi  habctet  fidem  infuram,&  ideo  oportet  ponc- 
revtramque. 

Ad  fecundum  principale,  dicendum  quod  aii- 
quis  poteft  aflentire  per  fyliogTmum  falfigra- 
phumoppofiro  conclufionis  demonftrabilis  pro- 
ptct  apparentiam  fyllogifmi ,  ita  qu6d  caufa  ad- 
hzfioniseftapparcntia  fyllogifmi ,  fedcaufa  pri- 
ma  deccptionis  eft  defedlas  in  forma.  Vndc  ali> 
quis  fic  dcceptus  primo  dedpitar  in  forma  fyllo- 
gifmi ,  &  non  eft  falfa  pracmifla ;  fcd  ex  ifto  non 
fequiturquod  immcdiate  poillt  aliquisaflentire 
alicuiconclufioni  non  oftenfxprobabiIiter,nec 
ex  tcrminis,&  hocpropter  fe. 

Ad  illud,  quod  pofteii  arguitur  ,  qu6d  hzrctici 
aflentiunt  falfis  fine  ratione.  Dico  quod  non, 
( proprie  loquendo  de  haercticis  ,  vcl  de  falfis 
Chriftianis)  fed  faciunt  argumcntum  ab  au6bo- 
ritate,&per  argumentum  dccipiuntur,  &  hoc 
quia  au^oritas  eft  malc  intclledba.  Vndc  nulli 
fals6  aflentiunt  propter  fe  ,  fed  propter  argumcn- 
tum  faAum  ab  audoritate,quo  decipiuntur;  ficut 
fi  aiiqui«  intelligat  illud  Apoftoli,  R.om.  14.  G^^i 


S'5 

infirmtet  eftyoliu  mandMcet ,  de  infirmitate  corpora- 
li,  inferendo  ex  hoc  ,  quod  anathema  fit ,  fi  qiiis 
infirmus olas  non  manducct,nam  decipitur  quod 
Apuftolus  intellcxit  deinfirmitatc  fpintuali  ,vt 
dciUo.qui  habct  confcientiam  infirtuamad  man- 
ducandum  quod  altcr  manducat. 

Ad  aliud  ,  quando  arguitur ,  quod  fides  infufa 
fi  ponatur ,  non  poflet  corrumpi.  Dico  quod  vc- 
rum  eil ,  a^ibus  noftris  non  corrumpitur,nec  ali- 
quid  fupernaturaliter  creatum  poteft  cortumpi  i 
nobis :  &  idco  fides  non corrumpitur  a  nobis:ted 
non  manet  cum  illa  hactefi , quia  tota  corrumpi- 
tur  per  rationcm  dcmetiti  infidclitatis.  Et  quan- 
do  arguitur  quod  non  corrumpitur  dcmcrcndo, 
quoniam  non  per  pcccatum  maximtun  ,  vtpet 
odium  Dei.  Dico  quod  demcritum  fidei  non  cft 
quodcunque  peccatum,  vt  quandofidcs  corrum- 
pitur  pcr  demetitum  ,  hoc  non  cft  propter  graui- 
tatem  peccati,fed  corrumpitur  periilud  pecca- 
tum  demerendo ,  quod  ex  generaii  ratione  fidci 
habet  oppefitioncm  ad  fidem.  Vndc  cotrumpitur 
per  infidclitatem,&  non  per  quodcumquc  pecca- 
tum,ficut  fpes  pet  defpcrationcm,  &  hoc  eft  libe- 
ratitasDei. 

Ad  vltimum  quo  arguitur  quod  cognitio  illa, 
inqua  tota  natura  non  potcft  natoraliter  ,&c. 
Dicendum  qu6d  vcrum  eft.  Vnde  dico  quod  ha- 
bitus  fidei  propter  fui  perfcdlioncm  non  poteft 
caufari  nb  omnibus  agcnr jbus  naturalibus.  Vnde 
iftum  habitum  non  poteft  aliquod  obie&uni 
caufare,uifi  (upeinaturaliter  mouens,&  ide6  eft 
petfcdliorhabitu  naturaJi. 

Ei  ciam  dicitur  quod  lunc  aftus  credcndi  eflct 
petfedlior,  quam  nQtas  intelligendi  clicitas  ex 
habitu  pcrfcdlo  principiorum  naturaiiter. 

Refpondeo ,  quod  cft  loqui  de  adibus  noftris 
infe,  vcl  fccundiim  qaod  perfc&ius  attingunc 
oh'\c€k\im. 

Primo  modo  vcrum  cft  qu6d  aftus  fidei  pcrfc- 
&ior  eft  z6tti  ex  habitu  naiurali  elicito  ,  quia  i 
perfcdliori  principio  eft  elicitus,&  tcndit  in  ob- 
ie<aum  pcrfe<aiu$.  Vndedicit  Philof.  i.dcAni- 
mal,  Defiderahilior  tfl  eo£nitio  debilis  de  fiihflantijS 
fiparaiu,  <juam  muUade  entihut  vilioribiu.  Vnde 
dico  qu6da(^us  credendi  eft  pctfcdlior  fimplici- 
ter.  Scd  lamcn  loqnendo  dc  a^u  fidei  fecundo 
modojfcilicct  fccunt^um  proportioncm  attingen- 
di  obie£lum,fic  non  eft  perfedlior,quia  adluscre- 
dendi  plus  exceditur ,  &  deficit  ab  intclligibilira- 
te  obicdi  fui ,  fcilicct  Dei,  quam  acflus  fciendi 
lineam  ,exceditur,  &  deficit  a  cognofcibilitate 
lineae. 

Vnde  omnis  adlus  intelledus  attingens  Deum, 
vt  obie^am,cft  fimpliciter  perfedior  adu  intcl- 
ledus  circa  aliquod  creatum  ,  licct  fit  impeife- 
6lior  fecundijm  proporiioncm  ad  obiedlum. 

Exempluroeii  adhoc:  Vifioenim,  quaaquila 
Solcm  videt,  fimpliciter  eft  peifedior  vifione 
oculi  mci  de  candcia ,  quia  eft  perfpicacior ,  &  ab 
obie^^o  nobiliori  elicira ;  tamen  in  comparati^ne 
ad  obie&um  quantum  ad  modum,  quo  attirgt 
tur  ,  non  cft  ita  perfcdus  aifbus,  quia  oculus  meas 
totum  lumen  candelz  attingit  ,  &  plus  quam 
oculus  aquilae  attingit  de  vifibilitatc  Solis. 


DISTIN 


jfjquattum. 

FUei  ttliitur 
fer  demeriiS 
tntttim. 


Fiiei  tJiikm 
fer  irifiJeli- 
tattm  toUi- 
tur. 


»y- 


MMtreftt»- 
gnitio  dehi- 
tior  ie  fuh- 
finntijs  ^umm 
intenftcr  i* 
alifi. 


De  propor- 
cione  adtus 
ad  ob'edam 
Tidc  in  4.  d. 

q.^.prolog. 


5i6 


Lib.IIl.DiftinaioXXIV. 


Sieuaiuv). 


Tirtium. 


^iivium. 


1. 


StKium. 


DISTINCTIO     XXIV 

Qj/^sTio     Vnica. 

Vtmm  creditum  pote/l  ejfe  Jcttumy 
TJele  contra,  f' 

Alenf.  ^.part.quifl.j^.mrmb.^.  D.Thom.t .part.ijuift.i .4irt, 
x.(^  cjuift.i  i.-rt  1 3.  O*  t.i.qntjf.t.art.  j.  D.Bonauent. 
hic  art.J..qtiift.  i  Ricard  «rf.  l.ijud.ft.^.  Qiht.  qtnfi.l. 
Durand.^M*//. l..i>-f.4.  Wzaiicwiquodl.i.  quift  i^.Suarcz 
l.  pirt.di^  xy.Vaicntia  fecunJ*  fecurjiit  d.  i.quift.i. 
funeio  ^.  \.'it\im  hxc  difcrcpant  ab  iis  qux  habcntut  ia 
Oxonicnfi. 

Irca  cliftiniflionem  14.  qiiasri- 
.UT^f^tiurn  de  credibilibits  rmeUtii 
fiantefi  iepotei}  ^»ui  haberefiientiam, 
aut  alicjti.im  mtitiam  ,  tjm  habetur  ex 
ruidentia  rei  ?  Quocl  fic  videcur. 
lo.m n.  1  o.  Gfuia  Z'iisjii  me  Thom.i ,  credidifii.Shani 
crgo  habiiit  Tliomas  notitiam  intuitiiiam  de 
Chiifto,  &  notitiam  fidei. 

Prstcrca,  Apoftoli  vidcbant  Cbriftiimcrucifi- 
XIV-;-),  Hi  hic  cft  arciculus  fidci  apiid  nos :  aut  ergo 
habuerunt  fidem  de  ifto  articulo,  aut  non  ?  Si  fic, 
habcrur  propofirum  ,  quod  deeodem  fit  fidcs ,  & 
alia  iiomia.  Si  non  ,  er^o  non  habuerunt  fidem 
dc  omnibus  credibilibus ,  aut  habuerunt  fidcm  6c 
fcientiam  fimul. 

PrsEterea,de  codera  potcft;  quis  habere  dcmon- 
ftrarioncm,&:  fyllogifiTium  Dialedlicum  :  ergo  fi- 
mul  poteft  quis  habere  opinioncm,  &  fcicntiam, 
quia  qu.*ndo  cauta;  aliqaorum  fiint  compoflibi- 
lo-s  m  codem ,  vidccur  quod  cftedus  fint  compof- 
fibiies  incodei-n;  crgo  multo  magis  poceft  quis 
h.bcrc  in  eodcm  fidc>n,&  fcicmiam,  quiaminus 
repugnant  fi  i.s  ,  &  fcientia  ,  qii^m  opinio  ,  & 
fcientia  cuui  hdcs  importet  certitivdincm. 

Pr^terca  t.Corinth.i  i.diftinguit  Apoftolusdo- 
r)a,&  fidem  a  fcientia  [h\:^lij datur fcientia  ,aliffi- 
des  ;  fed  ibi  (ciemia  cftTheologia  fecundum  Au- 
g .! ft i n 1 1  m  i^.de Trinit ate,\.&  t^.de Trinitate caf). 
j.eft  fcicniiu  ;  cigo  habens  Thcologiam  habet 
illam  lccnriani;  icd  habens  Thcologiam  non 
am-tcit  fiden,  fed  lutric  ,&  roborac.  VndeAu- 
guftinus  i.deTrinitatc,capi.dicic  fic:  Huicfcien- 
ti<e  trihuo  illud ,  tjuofiJes  faUtberrima  ^ignitur ,  mori- 
tw,  defenditur,!:^  rohoratur ;  crgo  ,  &c.  crgo  fcicn- 
tiaThcologM;,vt  difttnguitur  contra  fidem,fimul 
ftat  cum  fid^,&  cft  de  iilHem,dc  quibus  fides;  igi- 
lur  de  credibilibus  reuclatisfimul  ftant  fcicntia, 
&fidcs, 

Pra»tcrca,  per  lumen  naturale  ad  obiedtum  fibi 
proportionarum  cognofcibilr  in  illo  lumincna- 
lurali  ,poccft  qnishabcrc  fcif.ntiam  decognofci- 
bilibiis  proponionatis  illi  luir.ini :  ergo  cum  lu- 
men  fidci  fit  fupernacurale  per  illud  lumcn  dc  ob- 
iedto  fibi  proportionato  potcft  fufficientcr  haberi 
/cientia. 

Prajtcre^.magis  notiim  cft  pcr  fc  cuilibet  qnod 
impt.flibilccft  Drum  fallere,vcl  falli.quam  quod 
per  himen  naiurale  inielletftus  non  potcft  crrare 
in  videndo ,  &  iudicando  :  cum  ergo  aliquis  ha- 
bcr  firienriam,  quia  tenct  illud  ,  quod  intellrtflu'; 
per  lumcn  naturale  iudicat ,  crcdcns  quod  non 
potcft  crrarc  ,  multo  magis  poteft  aliquis  habcrc 
fcienriam  ,  rcncns  pcr  lumcn  fidci  fupcrnanira- 
lc  qu6d  Deus  non  poteft  fallerc  1  ncc  falli  de  rc- 
uclati.s. 


Prxtcrck,  prima  principia  ncceflTaria funt ,  &  Siptimim. 
cnidentiaex  tctminisj  fcd  in  reuelatis  funt  ali- 
quaprimaprincipia  ncceiraria  ,  aliccr  cflet  pro- 
ccdus  in  infinitum  in  tcuclatis  ,  &  fic  nihil  prim6 
creditum  :  quia  fi  non  poflumusin  crcdibilibus 
darc  aliquod  primum  ,  ncc  poflcn-)us  dare  ali- 
quid  poiterius,ficut[in  aliiscirentialiter ordina- 
tis,  vt  habetur  1,  Metaph.text.  6.  &  ficnihil  erit 
credicum.  Oportec  crgo  dare  aliqua  crcdibilia 
prima,quaEfunt  cuidentia  exterminis.fed  ex  illis 
poteft  deduci  conclufio:ergo  potcft  habcri  fcicn- 
cia  decredibilibus. 

Sed  diccs  force  quod  aliqua  credibilia  funt 
firnplicicer  prima.ficut  Deum  ejfe  Trinum,^  vnum-^ 
fed  tamcn  hoc  non  cft  cognirum  cx  cuidentia  ccr- 
minorum  apprehenforum,  quia  non  poflumus 
terminos  apprehendcre, 

Concra  ,  Ci  non  apprchcndcremus  terminos,  Oi3»««w, 
nunquam  aliquam  complcxionctp  ex  cis  forma- 
remus ,  &  pcr  confequcns  de  hoc  complcxo  non 
haberemus  fidem. 

Concra,  2.  ad  Corinthios  f).fer  fidem  ambula- 
mni ,  &  nen per  jpeciem.  &  fecundum  Glofll/^^rjf- 
dem  tamum  illutfiitiamur  :  ergo  fecundiim  Glof- 
fam,&c. 

Prxtcre^ ,  omnis  cognitio ,  quam  habcmus  de 
credibilibuscft  asnigmatica,  ergp  de  eis  non  pof- 
fumus  habcre  fcicnciam ,  qua;  excludit  obfcutita- 
tetu  illam,  qua;  eft  ex  euidencia  obiet^i. 

SCHOLIVM     I. 

Sententia  D.Thom.Theolo^iam  nefiram,<]Htitfi fHlt' 
alternata  fcientix  Beatorum  ,  effe  pofje  cumfide  de  eif- 
dem  obieili6,idtamenfiienti£fubaiternanti  repugnarty 
fuadetur  trihui  argumentis,  refutatur  alijS  tribm  ratio- 
nibtu  clart6  ,<juarum  prima  eftendit  D.  Thomam  in  boc 
fibi  contradicere  ;  ©"  hic  articul.  4,  reijcit  folutiones 
Thomifiarum  ad  hocFtde plura  de  hii  quafi.  j .  frolog. 
^uxfi.i.  laterali. 


A 


D  quiftionetp  dicitur  quod  decreditis  re-  . 

uclatis  poceft  haberi  fcientia  cun.  fidc  ,  non  j)_  ■rho  „  ,^ 


tamen  fcientia  fubaltcrnans,  fed  fubaIiernata,Di 
cunt  enim  ifti  quod  duplex  cft  genus  fcientiarum. 
Quxdam  enim  funt,  qux  proccdunt  ex  principiis 
notis  lumine  naturali  intellcdlus,  ficut  Arithmc- 
tica,&  GcotTictria,&  huiufmodi,  QuaEdam  vero 
fuDt  ,qua:  procedunt  ex  principiis  notis  luminc 
fupcriorisfcicntii,  ficut  Perfpcftiua  proccditcx 
principiis  notificatisper  Geometriam,  &  Mufica 
cx  principiis  notificatis  pcr  Arithmeticam.  Et 
hoc  modo  facra  dodrina  eft  fcienti.i ,  vtdicunt, 
quia  procedit  ex  principiisnotis  luminc  fuperio- 
ris  fcientia: ,  qux  fcilicet  eft  Dci ,  &  Bcatorum. 
Vndedicunc  quod  ficut  Mufica  credit  principia 
tradita  fibi  ab  Ariihmefica,  ita  facra  dodrina 
crcdir  principia  reuelata  a  Dco,  Ex  ifto  dicunr 
Theologiam  efle  fcientiam  fubalternatam  fcien- 
tia?  Beatorum,  &  ita  nunquam  cft  nifi  in  viatorc, 
in  quo  cft  &  fidcs. 

Exquibus  fcquiturquod  fcicntia  fubalternata 
poteft  ftarc  cum  fide  rcfpedlu  ciufdem  ,  quamuis 
non  fcientia  fubalternans,  quia  fcientia  fubalter- 
nanj  habet  cuidentiam  fuorum  principiorum  cx 
terminis  eorum  ,  &  rcfoluit  fuasconclufioncs  aJ 
iinmcdiata  ,  fed  fubaltetnr.ta  accipit  fua  prinripia 
proptcr^uid  ii  fcientia  fubalternantc.  Et  fccun- 
dum  hoc  poirumus  habcre  fcientiam  de  crfdibi- 
libus ,  qua:  prxfupponii  fua  principia  cfic  r>ot« 

\\\ 


q.I.art.t.  & 
it.q.l.atc.f. 


Qujeftio  Vnica. 


517 


4- 

Argumitum 
frimu-n. 
Vi<ic  inq.  j. 
prolog. 


Secundum, 


Tertium, 


Eufttacius. 


Irapu^nat 
D.Tkomani. 


6. 

Scieti»  Bi»' 
torum  nnSo 
modo  efi  c»u- 
fs  rheoltgit 
gtpt. 


in  aiia  fcientia  fubaltcrnante ,  quam  habcnt  San- 
di  in  vilione  beata  ;  fcd  primamhabentTheologi 
viatores. 

Ex  hocpro  iftaopinionearguitutfic:SubaI- 
tcrnataelt  Icientia;  fcd  iplainqiianium  cil  fub- 
alicrnata,  pia;riippOnit  fua  principia  elfe  probata 
in  alia  fcientia  ,  tta  qiiod  non  cognofcu  eapropter 
quid, nec  funt  cuidcntia  ,  fcdiauium  ctcdita;& 
pcr  confctjuens  cum  fcicntia  relpeclu  eiufdcm 
obiedli  ftabic  fides.Et  fequitur  ciiam  quod  Thco- 
logia  fit  vera  fcientia,  quamuii  eius  principia  finc 
credibiha&:  fuppofita,  &  ita  nou  nota  ex  eui- 
dentia  rei. 

Prsctcrca,  Perfpeifkiua  inquantum  Perfpcdiua, 
eftfcicntia;  ergo  PerfpedlJuus  inquantum  Pcr- 
fpciaiuus  ,  eft  lciens  ,  repUcando  illud  ,  a  quo  dc- 
nominatur  Perfpcdiuus  ;  fcd  Perfpeftiuus  in- 
quantum  huiufmodi ,  non  habct  principia  cui- 
dentia  ex  tetminis ,  nec  inquantum  talis  ,  icit  de- 
duccre  ad  cuidentiam  cx  tcrminis;  ergo  aliquis 
potcft  cfle  fimplicitcr  fciens ,  iicct  pnucipia  iion 
fint  fibi  nota  :  aliquis  cnim  potcftcirel^cripcCti- 
uus,  licet  non  fit  Gcometct,  qui  eft  lcien$/>r«/>«r 
^hid;  ergo  ftabunt  fimul ,  qaod  -.liquis  lciat  lnn- 
pliciter,  &  tanicn  fidem  habeai  relpcau  eiuldem, 
quod  dicitur  ab  eodem. 

Contirmaturpcr  Phiiofophum  ,&  Commen- 
tatorcm  6.  Ei  hic.cap.4.  qui  dicunt  fic  :  Lum  enim 
alicjuditer  co£nita,&  credita  tpjafitnt prindpia ;  iuf- 
ficit  crgo  habcrealiqoalem  cognitionem  princi- 
piorum  ,  vt  habeatur  fcicntiadeconclufionc.Vn- 
de  ComiT)cntator//'/Vif«»  vult  quod  ad  habcndam 
fcientiam  fufficit  indudlio  ,  quac  cftexfingulari- 
bus  ad  vniucrfale,  &  cognitis  fic  vniuerialibus 
principiis  cx  indudionc  ,  neceftafio  fequitur 
fcicnria.  &dicit  quod  talis  fcicntia  cft  alterius 
modi  ab  iila,  quae  habeiut  petdemonfttationem; 
ergo,  &c. 

Contra  hanc  opinioncm  arguitur,  &  prira6 
contradicentcm.Dicit  cnim  ifte  itt  i./ecMndaquttfi. 
i.art.  y.  quod  fides,  &  fcicntia  non  ftant  fimul  in 
eodcm  rcfpcdu  eiufdem  ,  &  fimul ,  &  femcl ,  ita 
quod  non  conucnic  fimul  cflc  creditum  ab  eo- 
dcm,  &  fciturn  :  fi  crgo  Theoiogia  ,  vt  fubaltet- 
nata  ,  vcl  Mufica,  vcl  alia  hoiufmodi,fit  fcientia, 
impollibilecft  fcientiam  talcmfubaitcrnaiamfta- 
rc  cum  fidc  refpcAu  eiufdcm. 

Irtud  eft  concra  eum,  nifi  diftinguat  fcienriam, 
ficat  patet ;  &  dicat  fc  intclligere  de  fubaitcrnan- 
te,  &  non  fubaltcrnata.  Scd  hoc  non  vidctur  eS^e 
vcrum  fccundiim  cum  ,  quia  ratio  fua ,  pcr  quam 
oftcndit  quod  idcm  non  poteft  eiTe  fcituin,&  cte- 
ditum  ab  eodem.concludit  vniuerfaliterdc  omni 
fcicntia  ,  &  vniucrfaiiter  loquitur  dc  omni  fcien- 
tia.  Vndc  dicit  fic  foiucndo  quatftioncm  ,quod 
emnit  fcientia  hahetur  per  alicjuaprincipiaperfi  nota, 
Cr  per  confecjuen!  vift  Et  idco  oportet  quttcunijMe  per 
fi  fcitaeffe  aliejuomodo  vifh  :  non  auttm  eii pojfihile 
^Hod  idem  ah  eodernfit  vifnm  ,  (^  creditum.  Vnde  im' 
pojfthile  eFl ,  <juod  idem  ab  eodemjit  fcitum ,  &  credi- 
tum.  Hacc  ille.  Sed  ifta  tatio  concludit  de  omni 
fcientia,  vcl  maiorcft  falfa. 

Contta  conclufionem  ipfam  etiam  argnitur 
fic  :  Scientia  fecundum  rationem  circntialem 
fuam  non  dependct  nifi  ab  obicflo ,  &  intcllcdu, 
vel  ab  aliquo  ,  quod  babct  caufaiitatcm  rcfpedlu 
alicuius  iftorum  ;  quia  fcicntia  non  depcndet  cf- 
fcntiaiiter  ab  aiiquo  ,  vt  a  caufa  ,  nifi  quod  eft 
caufacius  eiTentialiter :  fcdnotitia  Bcati,  quam 
habct  de  Trino  &  vno,  non  cft  caufa  ciTcntiaii- 
Seoti  opcr,  Tom,  XI, 


ter  Theologiac  noftrs,  quia  nec  eft  potentia  in- 
telic<5tiua  uoftra  ,  nec  obiedtum  cogiiitum  a 
nobis. 

Non  enim  cognoftimos  notiriam  cius  ,  quam 
habet  de  hoc,  quod  cft  Dehmrffe  trinum  &  vnHm; 
ncc  dcpcndct  fcientia  a  pKiribus  cftentialiter,  ni- 
fi  cx  poientia ,  &  cx  obicdto  in  fe  ,  vel  in  fua  fpe- 
ciecfficacitcr  ;  igitur,  vtmodo  loquimur,  noti- 
tia  Bcati  non  cft  aliqua  caufa  fcientiz  noftrx;  cr- 
go  fcientia  noftra  inquantum  huiufmodi,  non 
dependct  il  fcicntia  Beati ,  &  per  confcqucns  non 
dicitur  aliquis  fcire  Theoiogiam,  quia  principia 
cius  funt  fcita  ^  Bcato.  Imo  hoc  cflet  fimilc,  ae  Ci 
diccrecur,  habcofcientiam  Geometriac,  quiacre- 
doefficicntcm  Gcometriam  habcrcGconietriam; 
non  ergo  fcientia  noftra  fubaiternatut  fcicnti* 
Beatoium. 

Prztcrea  ,  omnis  habcns  fcicntiam  fubalter-  ^**"'^ /«*- 
nantem  , poteft  habere fubaiternatam  ftante fub-  ,yy  ^^.^'^ 
alternatione,  &econuerfo.  Prima  pars  prohi- fubalternatt, 
tur,quia  fi  habeat  fubaitefnantem,crgo  habct  &ec*ntT». 
piincipia  rcfpcc^u   conciufionuin  fubalccrnatz: 
crgo  potcftiiias  fcire. 

Aliapars  probatur,vt  hic  fciens  fubaitcrna- 
tam  naturaiiter  potcft  fcirc  fubaiternantem,  quia 
principia  fubaiternantis  naturaliter  funt  priora» 
&  notiora  nobis :  in  fenfibiiibus  efteconuerfo, 
quia  fenfibilia  poftcriora  funt  nobis  notiora.Scd 
Theologia  eft  de  intciiigibiiibus ,  &  non  fenfibi- 
libus  :  crgo  fi  hxc  fcieniia  fit  fubaitcrnata  fcicn- 
tix  Bcatorum,  habcns  fcicntiam  hanc,  poteft  na- 
turalirer  acquitere  fcicntiam  cum  fidc  ,  &  fimul 
pi.  eft  eflc  comprehenfor  cum  fide. 

S  CH  O  LI  VM    II. 

Setitemia  Henrici,fciem\am  abfiraniHam,f^  fidem 
fimul  fiare  de  eodemfubie^o ,  ponit  tamen  medtHm  in- 
terfidei  drgUria  lumina  ,re<fuifittim  ad  explicanda^, 
&  propugnandoi  res  fideitjuod  putat  hahere  Thcologot, 
latiffime  refutatur  htc fententia  &  fin^lti  di^a  Hen- 
rici,  idejuefatis  clare  ;  ofienditque  Do£lor  nondari  tale 
lumen  medium  infufitm. 

ALia  eft  opinio  Gandauen.  in  fumma  fua,  7- 
qaod  triplcx  cftiumen  ,  fciiicct  lumen  glo-  *^^"  quodi. 
rixjinquo  apertc  vidcn'ur  iila  ,  qux  nunc  funt  i ''"^I!" '■*■ 
reuelata;  &  per  lumen  fidei  adcredendum  arti  &  ;„  „ '*" 
culum  ;  &  eft  lumen  mcdium  ,  in  quo  clarius  co-  fum. 
gnofcuntur  articuli,  quam  pcr  iumcn  fidci,&  ob- 
fcurius  quam  in  lumine  glorix  ,  &  in  ifto  lumine 
TJicologus  habct  fcientiam  clatiorcm  ,  quam  in 
lumincfidei.  Etita  ait  quod  iumini  fidei  cotie- 
fpondent  adus  crcdendi ,  lumini  mcdio  aftus  in- 
tcliigcndi  jiumini  glorix  aftus  videndi.  Et  quia 
medium  magis  conuenit  cum  cxtremis,  qiiani  cx- 
ttcmainter  fe,  idc6  non  ftant  fimul  in  codcm  tc- 
fpcftu  eiufdem  fides,&  vifio.  Et  ponunt  exera- 
plumaliqui,  vt  in  Quodlibct  14.  diccntcs  quod 
fic  fc  habent  ifta  tf  ia,  credere,  inteUtgere ,  &  videre, 
quemadmodum  fide  aiiqua  eciipfi  iam  inftantc 
dicacaiiquis  non  vidcnti  iilam,  quodiam  Luna 
cclipfatur,&  fic  iileaudicns  prxfumatdc  vcritate 
dicentis,  iam  ctedit  quod  nec  vidct  oculus,  ncc 
intclligit  pcr  demonftrationem.  Si  autcm  poftea 
addifcat  pei  curfus  motuum  c(Elcftium,qu6d  taii 
tempore  dcbeat  eclipfari,  tunc  habct  demonftra- 
tionem,&  intelligit  Luiiam  iam  cclipfari,  fu- 
niendo  eclipfim  aliquam  cife  in  fingulari  vaco, 
&  ita  in  vniuerfali  ,  non  in  fingulari  fignato, 

Xx  njfi 


5i8        Lib.lll.  DiflinaioXXIV. 


I, 


0§'ium 


Um    rtquhl 
lumen   inftt- 
fum  ,  frtier 
fHtm  »4 
Tlieohgiam, 


nifioculis  ruis  vidcat  illam  cclipfati.  Ita  quod 
ccttademonftratio  de  vniuerfali  ,&  particulari 
vago,&  fides,  &  opinio  departiculari  (ignificato 
fimul  funt.  Sed  cum  habuit  talera  vifioncm ,  de 
codera  euacuatur  fidcs  pracccdens.,  fiuc  opinio, 
fed  pcr  fcienciam  non  euacuatuc ,  quoufque  ad- 
ucniat  vifio. 

Sic  dicunt  cfTe  pcr  eundem  modum  in  ptopo- 
Hto.  Fides  enim  noftra  cib  de  patticularibus ,  vt 
quod  aliquis  vnus  liumo  eft  Chridus,  aliqua  vna 
fcemina  c(l  Maria  macer  eius,  dc  quod  aliqua  na- 
tura  fingularis  e(l  Oeitas.  Ida  aucemfideslicct 
eaacuabitutjcum  viderinius  apcrte  quod  nunc 
credimus  :  non  tamen  cuacuatur,ciam  intcUexe- 
rimus  aliquo  modo  clarius  fupernaturalia,  quam 
nunc  credimus.  Quarc  dicunt  quod  fidcs ,  &  in- 
tcUcilus  benc  ftanc  fimul,&  quxcumque  natura- 
liter  cognofcimas  cum  fupernacuralibus  ,&  cre- 
dicis  in  quodam  lumine  mcdio,  quod  dicunt  ede 
fupcrnaturale  creatum. 

Confirmant  aucem  fuam  intentionem  per  Au- 
guftinum  14.dc  Trinit.r.vbi  dicit  quod  Hacfiien- 
ti,"  non  pollent  fideles  plurimi ,  licet  polleam  fide  fln- 
rimi.  Et  fequitur  :  AliudeflfciretantuTamodo  ejuid 
homocrederedebeatproptervitam  aernam  adipijcen- 
iam  ,&  aliud  eft  jfcire  (jHemadmodttm  hec  ipfitm  & 
piii  exponatur,&  contra  impios  defendatur,^uampro- 
prio  vocabulo  feientiam  appellare  videtur  Aponeliu, 
i.Cor.ii.  Haeciile.  Ergo  ifta  notitiaeft  notitia 
clarior  fidc,&  ita  cft  in  lumine  clariori. 

Prxcerca ,  Auguftinus  fuper  illud  loann.  Vita 
erat  lux ,  dicit  quod  erat  loannes  de  illis  montihtu, 
de(juilffu  diciturin  Pfilm.P(Alm.j7.SuJcipiant  mon- 
tes  pacem.  Intelligit  per  pacem  fapicntiam  ,  qua 
maiores  illuminantur.  /ufiitiam  auteni  appellat 
fidem  ,  qua  illuminantur  minores :  crgo  vult  ibi 
quod  maiores  in  Ecelcfia  habeant  fcientiam  cum 
fidc,  fcd  minores  fidcm  tanclim. 

Dicuntctiam  ifti  quod  ifta  duolumina  ficfe 
habent ,  quod  illud  lumcn  maius  ,  in  quo  clariijs 
cognofcuntur  articnli  fidei,non  poteft  ciFc  in  no- 
bis,nifi  lumen  fidei  prafupponatnr ,  ncc  habctur 
crcdibilium  fciencia  nifi  fuppofita  fide. 

Sed  contra  opinances  arguicur,  aiunt  enim 
quod  noticiaj,  quam  habcnt  minotes,  non  opor- 
tet  nifi  adontire  :  fed  maiores  cum  hoc  habent 
fcientiam  ,  qua  cxponitut  fides  pie ,  &  robora- 
tur  contra  impios,  fcilicet  hzrcticos :  alioquin 
cic6  deficeret  fidcs  fimplicium.  Ide6  dicunt 
quod  inmaioiibus  fcicntiarequiritur ,  &  lumcn 
corrcfpondcns  eft  fupcrius  fide.  Et  dicunc  fieri 
in  ifto  gradu  fcienciae  fecundum  ordinem  ,  ica 
quod  in  acquirendo  nocitiam  crcdibilium  dc- 
bec  quis  primo  Scripturae  menrem  inueftigarc, 
&  fecund6  fcire  explicare  conclufiones  impli- 
ciras  cx  intcllc«3:u  fcientia:  :  nullus  enim  adeo 
facile  explicat  in  fenfu  literali  omnem  ii)tdlc- 
ilioncm  ,  quas  ex  litcra  habcri  poceft  :  &  tcrtio 
dcbet  ftudcie,&  fic  int.elligit  ercdita  :  &  vo- 
lunt  quod  propter  tertium  ,  fcilicet  vc  credita 
intclligantut ,  requiritur  illud  lumcn  tale  (upe- 
rius  lumine  fidei. 

Sed  probatur  quod  nec  propter  primum  ,  nec 
ptopter  fecnndum  poncndum  fit  talc  lumcn, 
quia  ad  intelledum  fenfus  literac  ,  &  ad  fcien- 
dum  conclufiones  elicere  ,  &  deduccre  porcft 
intelledtus  humanus  perfcrutatione  ingenij  na- 
tgralis  cum  communi  adiutorio  Dci  finc  omni 
reuelationc ,  &  Do6tore.  Ideo  nec  propcer  pri- 
mum  f  nec  proptci:  fqcundutn  rcquiritur  talc  Ju- 


mcn.  ludaeus  enim  manens  ludaeus ,  poteft  addi- 
fcere  quis  eft  fenfus  litcrae,  licet  non  crcdat,  ficut 
cgo  crcdo.  Similicjcr  poceft  eliccre  conclufio- 
ncs  de  ipfa ;  licec  ego  ccedam  de  didis  in  litera» 
&  ipfenon,  &  in  hoc  habeo  firmiorem  adhaefio- 
nem  conclufioni ,  quam  ipfe ,  qui  folum  opina- 
tur,  &  conclufioncm  opinatam  folum  elicit:coH- 
fequentia  enim  naturaliseft  euidens  intelledui 
naturaUcer.  Si  igitur  non  proptct  primum  ,  nec 
propcer  fecundum  requiritur  illud  lumen  ,  nec 
propter  tcrtium  rcquiritur  :  ergo  proptcr  nihil 
requiritur. 

Contra  opinionem  in  fc  arguicur  fic :  Ponunt 
enim  ifta  lumina  fimul  ftarc,&  quod  illud  in  quo 
habetur  fcicntia,  vniatur  habitui  fidci. 

Concrk  :  fi  ifta  lumina  fimul  |ftant ,  &  hoc  vt 
dicunt,quiaillud  mcdium  non  facit  fcicntiam 
vifionis,  fcd  fcicntiam  abftradiuam,  tunc  cum 
Geometria  totalicer  fcica  abaliquo  ,potcftdari 
fides  de  illis,  de  quibus  cft  Gcometria ,  quia  non 
facit  notitiam  viiionis ,  &  per  confequens  pri- 
mo  crcdcns  doccnti  triangulum  habere  ttes  ,  fi 
iftefciens  doeeat  poftea  Geometriam,cognitio- 
ne  abftradtiua  poteft  cum  fidc  habere  fciemiam 
Geomctricam,  &  de  hoc,  quod  eft  trsan^lumh»- 
heretres,  quamuis  ftante  fide  non  poftet  hab»- 
re  cognitioncm  intuitiuam.  ftabit  crgo  fidcs 
cum  fcientia  pcrfe6liflima  refpcftu  eiufdem  con- 
clufionis. 

Scd  ad  hoc  argumentum  refpondent ,  qu6d 
fcicntix  ad  opinioncm  duplex  cft  difFctentia. 
Prima  eft,  quod  opinio  includit  formidinem,  fcd 
fcienria  ccrtitudincm  ,  &adhaefioneiti.  Alia  eft 
difFcrentia  ,qu6d  fcientia  habet  euidentiam  ex 
parte  rei  ,  &  opinio  non;  fcd  fidcs  ficut  fcicntia 
habct  firmam  adhsfionem ,  idco  minus  rcpugnat 
fcicntix ,  quam  opinio ;  ide6  fides ,  &  fcientia, 
vc  dicunt,po(Iunt  fimul  ftate,  licct  non  fcicntia, 
&  opinio. 

Contra,inter  fidiin,&  fcientiam  eft  repugnan» 
tia  cuidcntis  ad  non  euidens  j  fed  quodlibct  cx- 
tremuni  vnius  partis  conttadidionis  eft  aequc 
incompoflibile  cuilibct  alteri  cxtrerao  oppofitoj 
ergo  non  magis  ftar  fcientia  cum  fide  ,ciam'di- 
cat  ineuidentiam,qukm  cum  opinione,  qua:  dicit 
formidincm. 

Prascerea  ,  contra  hoc  dicunt  qu6d  fi  quis 
primo  habeat  fcientiam  ,  non  poteft  habcre 
fidem ,  licct  c  conucrfo  poflit ,  arguitur  :  fi  funt 
incompofllbilcs  fidcs  ,  &  fcicntia ,  prim6  habcn- 
ti  fcientiam  ,  aut  hoc  eft  propter  formalcm  rc- 
pugnantiam  iftotnm  habituum  inter  fc  ,  aut  ob- 
icdlorum  ?  Non  primo  modo ,  quia  fic  non  pof- 
fct  fcicncia  incife  poft  fidem  ,  cuius  oppoficum 
dicunt.  Si  fecundo  modo  ,  cum  obie(5t:a  asqne 
diftinguantur  fecundiim  fuas  rationes  formales 
poft  fidcm,  ficuc  ante  ,aequc  erunt  incompofliibi- 
lcs  fides,&  fcicntia,prim6  habit»  fidc.ficut  prim6 
fcientia. 

Prstcrca,  non  valet  dicere  ad  argumcnta  prae- 
dicata  ,  qu6d  fidcs  &  fcientia  fimul  fint  ficut 
concraria  in  mixco ,  quia  fic  eiTct  cognitio  media 
cx  fcientia  &  fide,&  tunc  nec  circt  cognitio  fidci, 
nec  fcienti^  ;  ficut  rubor ,  ncc  cft  albedo,  nec 
nigredo. 

Prstcrea,  quod  illud  lumen  clarius  non  inni- 
tatur  habitui  fidci  in  caufando  fcicntiam  ,  ficut 
ipfi  dicimt;  quia  fecundum  Auguftinum  fupcr 
loann.  \iom\\.i6.  Catera homo potefi  nolens  ,credere 
OHtemnonnifivolens,  yoluntas  ergo  rcfpc<ftu  adus 

ctcdcndi 


imfugHMtur 
efinie. 


10. 


An  plm  tf- 

ponuntur 
fehnti»  fjf 
epinio,  ^uitm 
fcienti»  ^ 
fidest 


II. 


It. 

Ctter»  pttefi 
home  nelenit 
credere  nen 
nifi  velens. 


Qusftio  Vnica. 


519 


nefMgmt 
fcirt  (oneUt' 
ptntm  ntn 
ftito  frinei' 
fi». 
x.Poft.t.;. 


>5- 

Arg.    tffitM» 
uiur»  Htnr. 


Vidc  P«.  de 
Alaer.  & 
Varr. 


14. 


credendi  habet  aliquam  caiifalicacem^non  aucem 
voiuncas  iiabet  aliquam  cauralitacem  rcfpcda 
fcire  in  quocunque  lumine ;  fic  enimfiire  prxcc- 
dit  adlum  voluncacis  ,  (icut  inteUi^ere  velte  :  ergo 
fcientia ,  quz  habetur  in  lumine,non  dependct  i 
lumine  fidei. 

Pra;tecea ,  quod  illud  lumen  non  fufficiat  ad 
caufandum  fcientiam  in  horoine ;  primo  impof- 
/ibile  eil  fcice  concluiionem  mediacam,nin  prius 
raitcm  natura  incelligacur  principium  immedia- 
tum,  &  impoifibile  eft  fcire  principium  imme- 
diatum ,  niu  cognofcendo  cerminos  illius.  Ergo 
quod  lumen  non  facit  cognitionem  terminorum 
principi) ,  per  confequens ,  nec  fcicntiam  conclii- 
iionum  fequentium  ;  fed  illud  luracn  medium 
non  facit  cognicionem  terminorum  huius ,  Detu 
efitrinM,(^  VHUtinonvt  funt  terminipropoiitio- 
nis  immediac^ ,  fed  folum  cognicioncm  indiftin- 
£bim,quia  illum  conceptum ,  quem  habet  Theo- 
logus  de  Dcotrino,&  vno,  habcc  hjrreticus,quia 
idem  poft  negat,  quod  prius  affirmauit:crgocum 
hzceticus  non  habet  conceptum  diftindlum  ter- 
minorum ;  ecgo  nec  Theologus,  quod  tamen  cft 
neceilarium  ad  fcientiam. 

Przcerea  ,  fi  illud  lumen  faceret  ad  appre- 
hennonem  terminorum  ,  Theologia  efret  cer- 
tidima ,  non  tancum  adhasfione  per  fidem  ,  fed 
fecundum  euidenciam  ,  quod  tamen  negant. 
Confequcntia  patet  per  hoc ,  quoti  in  quo  lu- 
mine  incelliguncur  rermini  ,  qui  funt  materia 
neceiTariacomplexioniSjin  illo  intelligitur  illa 
complexio ;  quant^  enim  termini  in  lumine  per- 
fcStioTi^Sc  clariori  intellguntur,  tanto  principia 
inagisi&clatiusintclliguntut  ,&quanc6  princi- 
piaclariori  lumine  intelliguntur  ,  tanto  kientia 
eft  clarior  fecundum  euidentiam  termini;ergo 
n  cerminiarticulorum  fidei,dequibuseftTheo- 
logia,diftin£le  fub  propriis  rationibusapprehen- 
ditut  in  ifto  lumine,  hasc  fcicntia  etit  pcrfcdlior, 
&  certior  omni  alia. 

Przterea  arguicur  ab  aliis  Cic :  Si  calis  habitus 
potefthaberi  per  tale  Iumen,poteft  crgo  illud  lu- 
menaliquo  modo  oftendi ,  &  manifeftari  ,quod 
tamen  non  poteft.  Refpondet ,  quod  fpirituale 
oftendi  non  poteft. 

Concr^ ,  charicas  ,  ciim  (it  fpiritualis ,  often- 
ditur  per  eft^cclum  in  a^u  interioci  in  eo ,  qu6d 
aliquis  expecicur  fc  prompcum  ad  diligendum 
Deum ,  &  in  exceriori  in  a<^ibus  excrinfecis  pce- 
nalibus  fufcepcis  pro  deli£to  ,  iicut  fcientia  per 
effcd^um  oftcnditur  intr^  intelligendo  ,  &  cx- 
tra  in  docendo :  fed  ifte  habitus  non  habet  ta- 
i^m  cfFedlum ,  quia  fecundum  ipfos  propter  iftud 
lumen  non  melius  docct  vnus  quam  alius  Theo- 
logiam  :  neque  aduiu  excrinfecum  habec ,  quia 
non  magispropter  iftam  fcientiam  quis  morere- 
tur  pro  fide,  vel  adha:reret  fidei  in  morte ,  qu^m 
alij  Hmplices. 

Practcrea :  vt  ait  Philofophus  i.Pofter.text.vU. 
inconueniens  eft  nos  habere  nobiliflimos  habi- 
tus,&Iaterc;  fed  cale  lumen  pcr  nullumadtum 
eft  nobis  manifcftum  :  ergo,  &c. 

Przcerea,illud  lumen ,  quzro ,  quando  infun- 
ditur  ?  fi  infundatur  in  Baptifmo  cum  lumine 
fidei ,  runcaliquis  naturalitcr  per  fe  poftBapti- 
fmum  potcftinuenirc  totamTheologiam,fi  fera- 
per  in  deferto  eiret,quianaturalicer  apprehende- 
rec  terminos,&nacuraliter  pofTet  faccre  comple- 
xionem,8c  fcire  prineipium  &  concIufiones,cum 
habeat  lumen,in  quo  cognofcuntur. 
Scotioper.  Tom.  XI. 


Si  dicatur ,  quod  Deus  fcmper  drit  liimcn,  S.'^''  •^ititut 
vcl  communitcr  ,  tunc  non  clfci  infufio  cius  "-^*"*^ 
miraeulofa,illud  cnim,  in  quo  Dcus  alTiftit  com- 
munitcr  gcnerali  curfu  nacurx  ,  non  eft  fupcr- 
naturaic ,  ncc  miraculum,  ficut  pacct  dc  infuliu- 
ne  anima: :  ergo  fi  Deus  fcmpcr  darct  illud  lu- 
men ,  non  cfret  fupernaturalc ,  nec  diccrttur  di- 
ri  miraculosc  ,  ncc  circc  iniraculum  ,  quod  nioii- 
tes,id  cft,maiores,habcrenc  illud  lumcn  ,  &  non 
minores. 

Si  dicatur  quod  non  dat  illud  lumen  commu- 
niter,fcd  ficut  vult,  &  quibus  vult,  fieut  Apofto- 
lis  ,  tunc  fruftta  quis  laborarec  in  ftudio  inqui- 
rcndi  veritatem  ,&  efret  melior  via  acquircndi 
Thcologiam  fcdere  in  Ecclcfia ,  &  or.irc  pro  illo 
lumine  habendo. 

SCHOLIVM     III. 

Pofita  variaaceeptione  fcientix,expl!cM  fiieHtiam 
preprie  di£iar»  ,  ^  ejuatuor  conJitioneseitu.  de  rjHo  i. 
Pofter  text.  ^ .  refioluens  eam  non  compati  cnm  fide  de 
eodemolfie£io,lo^Hiturde  aSiihMytjuia  habiita  nonre- 
pugnant.  f^tde  eum  ad argumenta ,  &  dift.  5 1 .  ^.  i . D. 
Thom.  u .  ^.  1 .  art.  5 .  putat  repugnare  etiam  hahiiutt 
DHrand.tenet^e  quidem  aHyu  repugnart,  d.^  1  .j.4. 

AD  quzftionem  aliter  refpondco,  quod  tri-  I  f . 
plicicer  accipitur  fiientia.  Vno  modo  pro  Scientia  tri- 
omni  noticia,qus  cft  cum  afTcnfu  ,  &  adhifionc,  ^'"■"»'/*- 
credendo  ceftimonio  alicno  ,  de  cuius  vcricace 
praefumicur ,  quomodo  loquitur  Auguftinus  de 
fciencia/t^.i^.e^  i  f.  Trinit.cap.ii.  de  Mugnis  ,  & 
M.deParttis.  Et  ifto  modoaccipiendoy?/Vnr(<«m, 
fimul  ftanc  6des,&  fciencia:  imo  fic  fidcs  eft  ipfa 
fcientia.  &  ideo  fic  non  quact it  quzftio ,  quia  fic 
non  tantum  dc  credibilibus  reuclatis  cft  fcientia, 
fed  ficmiteradhzrendo  tcftimonio  cuiufcumque 
alieno.ficut  patetper  Augurtinum  ii.de  Ciuit. 
^JTrofe£io  ea,e]Haremotafiintafinfibiu  noftris,e}uan~ 
do  teftimonio  noftrofiire  nonpoffumK4  ,  de  his  alios  te- 
ftes  exejuirimusyeifi^ue  credimu*  ,  a  ^uorumfinfihns  re- 
Mota  effe,  velfuijfe  non  credimus.  Ec  ficuc  in  fenfu, 
icaeft  in  intelleftu  fecundum  ipfum  de  his ,  qnse 
mente  fentiuntur,  quia ,  &  ipfc  fcnfus  mcntis  re- 
diflimc  fenfusdicitur. 

Alio  jnododicitut  fcientia  non  folum  alTen- 
fus  certus  cuiufcunque  teftimonio  crcdcndo  alic- 
no ,  fed  ipfi  veritati  in  fe ,  de  qua  quis  certus  cft, 
ficut  fi  alfentirct  per  fcicntiam  acquifitam ,  licct 
non  ex  eifdem  caufis ,  fcilicet  per  extrema  termi- 
norum.  &  ifto  modo  loquitur  Philofophus  de 
i([i:nCa,6.EthicorHm  ,cap,  ^.(^  7.  vbi  accipit  affen- 
fitm  pro  omni  habitu ,  quo  decerminatc  verum 
dicimus ,  &ya^nri4  accipitur  pro  omni  habitu, 
quo  dctcrminatc  verum  dicimus.  Etficfcientia  Scienttteem. 
communis  cft  omnibus  habitibus  intellcduali-  '"unu  omnt. 
bus ,  quibus  dicit  aliquis  vcrum  decerminatc ,  &  j*',^/*^'^  ** 
alfeatit  vni  parti  ficiit  aftentiret  quis  conclufioni 
dcmonftratz.  &  fic  fidcs,quaafrcntiturdeteri-ai- 
natc  alteri  parti  contradidlionis.fi  clTet  de  fpecu- 
labilibus ,  reducetur  fecundiim  Philofophum  ad 
fcicntiam  ,  fi  de  agibilibus ,  ad  prudentiam,  fi  de 
faftibilibus,ad  artem.  Et  ifto  modo  fidcs  infufa, 
&  fcientia  ftarcnt  fimul ,  imo  fic  fidcs  cffct  fcien- 
tia.  Et  ide6  ncc  fic  loquimur  dc  fcientia. 

Loquimur  autem  dc  fcientia  prouc  Philofo- 

phus  loquitur  dc  ea  primo  Pofteriorum  ,  texr. 

ij.  cum   dicit  :  §luia  fiire  opinamur  vnum^ttod- 

que  fimpliciter  t  &  non  fophiflico  moda ,  citm  caufiu 

X  X     1  arbitrm 


16. 


520        Lib.IlI.  DiftinaioXXIV. 


ieitniia  pri.  arhltramtir  cognofcere,&  <juoniam  illiiu  eft  caufa  ,  & 

priidia^.df  auoniam  impojjlbile  efi  aliter /e  habere.  Et  (cicntia 

jMifflTor  cm-  jj^Q  inodo  dida  quataor  conditioncs  rcquirir. 

d./io»ts  i,ti.  P|.u^,^pH  notitix  ccrtitudo  :  proptcr  quod  dici- 

taiyfiire  opinamur  vmmqmdquefimplieiter,  &  noH 

fiphifiico  modo.fct  quod  omnis  inccrtitudo,&du- 

ViJeq.  Pro-   bjtatio  cxcluditur.  Sccunda  couditiocft  ,qu6d 

lcg.  fit  de  cognito  ncccirario.proptcr  hoc  qu6d  illud, 

quod  fiitur  irnpojfihile  efi  aliter  fi  habere.   Tcrtia 

conditio  eft ,  qudd  fit  caufata  k  caufa  euidentc  in- 

tcllcaui  ,  &  ideo  dicit.ycirf  rem  per  caufam  cogno- 

fiere  ,  tanquam  pct  illud  ,  quod  cft  cuidcns  in- 

tcllcdui.  Quatta  conditio  cft  ,  quod  illacaufa 

fit  applieata  ad  conclunoncm  per  difcurfum  fyl- 

logilticum  ,  &  itaoportct  fiire  qHoniamilliiu  efi 

canfa  ,  adu  cxcrcito  caufans  ,  &  applicans  prin- 

cipia  ad  concluiioncs,    Vnde  iftaapplicatiocft 

adus  cxcrcitns ,  non  quod  ifta  applicatio  fit  co- 

gnita  adu  direfto  ,  vel  reflexo  ,  fed  adu  cogno- 

fcendo  caufam  ,  &  applicando  ad  cognitum.  Et 

ifto  modo  loquendo  de  fcicntia  ,  impoflibilc  cft 

fciciitiam ,  &  fidcm  clfe  fimul  in  eodcm  tcfpcdu 

ciiifdem. 

SCHOLIVM    IV. 

Docetprimo  Scripiuram  ntn  ejfe  tracUtamper  mo- 
dnmfiientiayVnde eodem  habitn immediate  ajjentimHr 
finguiU  contentu  in  Scriptura.  hic  habitut  defenfii  li- 
tera  ,fiefi  definfu  claro ,  eji  ipfafides  \fide  nonclaro, 
aut  non  certo^videtur  effe  habitm  opinatiuiu.  Secundo, 
ait  habitum  explicandi  &  propugnandi  Scripturam, 
Crfiluendi  argumenta  contra  eam ,  non  ejfe fiientiam, 
ijuiafilociu  obfcuriu  exponatur  per  clarHm,afientimur 
perfidem  \fi  per  aliat  fcientias ,  alia  pramifiarum  erit 
obfiura  ,  &  fic  conclufio  non  eritfcientia  :  habitumfic 
genitum  puto  ejfe  naturaltm  reducibilem  ad  epinienem, 
Jiclufaformidine, 

._  '~p'Amen  aliquis  habitus  poteft  habeti  fimul 
TrlpUx  h»-  ■*•  «^""^  fi<^'^-  V'*'  vidcndum  cft  primo  ,  qua- 
bitus  rt^tau  lem  habitum  habet  illc  ,  qui  nouit  illa ,  qua:  tra- 
coatentorum  duntur  in  Canone  ,  vt  ibi  traduntur.  Secund6, 
h  Bihliit.  qualcm  habitum  Theologi«  habct  illc  ,  qui  no- 
uit  cxponerc  Scripturam.  &  cxplicareconclufio- 
ncs,&  foluereca,qtiacdicuntiircontraria.  Et  ter- 
tio ,  qualis  habitus  fuit  in  montibus  ,  vt  in  Apo- 
ftolis  recipientibus  primo  Theologiam.  De  pri- 
mo  dico,qu6d  Scriptura  facra  fcilicct  Biblia,non 
cft  tradita  pcr  modum  fcicntia:  demonftratiuae 
mendicando  iftam  fcicntiam  a  principiis  aliis,fe- 
cundum  quod  dicit  Auguftinus  1 8.dc  Ciuit.  Dei, 
cap.4.  Quod  diElafacraScriptunnonfitntargumen- 
tationibw  tradita ,  fid  diuinis  elecjuiis  priuilegiata, 
ne  argumenta  eim  poffent  de/pici ,  quibm  inniteretur. 
Vnde  verbafua  cemmendatafHnt  propheticit  fermeni- 
biu  :  hoc  efl  ,  diuinie  vocibtu  ,  «0«  argumentatianum 
concitationibui  intelleEla ,  vt  non  hominis  ingenium, 
fid  Dei  elotjuium  contemnere  formidaret ,  qui  illa  co- 
gnofceret ,  fcilicet  qtiae  in  Scriptura  funt  tradita. 
Habens  ergo  habitum  TheologiaE  prout  rraditur 
in  facraScriptura  ,  non  h.nbet  habitum  fcientiar, 
quae  cft  ex  principiis,  fcd  habet  habitum,  quo  ha 
bitu  immediatc  omnibus  alFcntit,  qua;  traduntur 
inScriptura  facra  ,  &  non  quoaftentit  vni  pro- 
pter  alterum.  Imo  fraliqnanon  cftent  ibi  tradi- 
ta ,  aliis  tamcn  alTcntiret ,  ita  qu6d  cuilibct  dido 
in  Canone  aflcntit ,  non  quia  ponitur  modo  dc- 
monftratiuo,fcd  propter  audloritatem  Dci,ratio- 
nc  cuius  omnibus  aftentic. 


Seripium  non 
e/l  IraJit» 
demonfira- 
iui. 


Et  fi  dicatur  quod  aliquando  in  facra  Scriptu- 
ra  probatnr  dcfiniendo ,  &  argitendo  :  vnde  &c 
Paulus,i.Cor.ij.  definit  (idem,([Q6d efi /kbftantia 
rerum Jperandarum,&c.  Et  arguit  ciiam  qu6d  nos 
rcfurgcmu$,quiaChriftus  rclurrexit.  £t  loann.i. 
Canon.  cap.  4.  arguit  quod  nes  diligere  debemiu 
Deum,quia  ipfi  dilexit  nos. 

Dico  quod  ipfius  argumcnti  proprium  eft  de- 
monftrare  ,  fiue  probure  ,aliquid  ,  quod  alitec 
eircc  dubium  ,  ita  quod  conclufioni  confcntia- 
tur  proptcr  argumcntum.  Nunc  autcm  crcdo 
conclulioni  argumenti  Panli ,  qu6d  nos  cefur- 
gcre  dcbemus,  ficut  &  pra:miftx  ,&  non  ptopcct 
przmiftam.  Paulus  enim  quandoqiieiurauit  ,& 
quandoque  non,  &  tamcn  tantum  debct  credi  il- 
lis,pro  quibus  non  iurauit,ficuc  aliis,  pro  quibus 
iurauit.  Vnde  argumentabatur ,  &  iurauit,  vt  ali- 
quibus  maior  fierct  perfuanot&  ideo  caufam  in- 
elinatiuam  cxprimcbat.  Ideo  cum  atguic  loan- 
nes  quod  nos  debemiu  diligere  ,  ^uia  ipfi  dilexit  nes: 
nec  huiufmodi  argumcnca  proprie  probant ,  & 
per  confequcns  nec  fcientiam  faciunt ,  quia  con- 
clufio  non  poccft  haberemaiorem  cercitudinem, 
quam  pcincipium  :  &  ideo  conclufio  cft  credica 
ficuc  &  principium ,  &  qui  non  habcc  habicum 
vlc6riorcra ,  quam  vc  cradicur  in  Canonc ,  non 
habec  habitum.quo  aircntitur  vni  propter  aliud, 
vtpcr  caufam  euidcntem,fed  omnibus  immedia- 
tc.  Ec  ideo  calis  non  habet  proprie  fcicnciam,  fed 
tancum  fidem  acquificam ,  quancum  eft  cx  partc, 
&  vittute  calis. 

Dc  fccundo,dico  qu6d  illc,  qui  vltra  habicum 
Thcologiae  prouc  iaccc  in  Canone ,  fcic  eliccre 
conclufiones ,  &  folucre  argumenta,  &  cxponcrc 
Scripturam  pcr  diucrfas  fcntentias  veritatis ;  aut 
exponic  Scripcuram  obfcuram  pcr  Scripturam 
manifcftam.  Quemadmodum  dicit  Auguftin.  1 1. 
dc  Ciuit.  Dci,  cap.19.  cxponens  illud  Gcncf.  dc 
diuifione,  &  diftindione  Angclorum  bonorum 
h.  malis ,  & diuifit  Deui  inter  tenebrat ,  &  lucem :  & 
vecauit  lucem ,  tUem ;  tenebras  vero  noSlem.  Diuintu 
ferme  ,  inquit  Auguftinus  ,  cum  in  obfiuro  loco  in- 
telligitur,  vel  atteflatione  rerum  manifeftarum,  vel 
aliis  locii  rnimme  dubiis afferitur  ;  auc  exponic  Scri- 
pcuram  facramaddendo  alia  confona  fccundura 
racionem.  Si  vcro  cxponat  Scripturam  obfcu- 
ram  quafi  per  manifcftam  ,  non  poccft  habcre 
maiorem  cercitudinem  de  Scripcura  expofita, 
quam  dc  Scriptura  cxponcncc ,  ficuc  non  poccric 
cire  maior  certicudo  dc  fciencia  fubalcernaca, 
<juim  de  fubalternantc.  Qu.a:  autcm  fic  cercicudo 
ScripcuCcE  cxponencis ,  didtum  cft  ,  quoniam  non 
habct  principia  nota  ex  terminis,  ncc  fua  princi- 
pia  in  pcr  fe  nota  redueit ,  ficoc  nec  Scripcura  cx- 
pofita,  fed  tantum  aflentio  Scriptur*  exponenti 
ficut  Scripcurae  cxpofita: ,  qu«  obfcurior  eft.  Ec 
ideo  per  calem  cxpofitionem  non  acquiricur 
fcientia,  fcd  tantum  fidcs. 

Si  vcro  exponac  Scripturam  addcndo  aliqua 
per  maiorcm ,  vclminorcm  fyllogifmi  dccon- 
clufione  ,  non  maiorem  habebit*  certitudinem 
qiiain  dc  pr^milla ,  quz  fi  non  fuerit  fcita,fcd 
tancum  credita.aut  probabilis.ncc  conclufio  crit 
fcira,  Si  vcro  fciat  folucrc  ,  &  defendere  contia 
impios  Scripturam  facram  ,  non  propter  hoc  ac- 
quiricur  fcicntia  ,  quia  hoc  non  cft  nifi  dcfendc- 
rc,qu6d  Scriptura  facra  non  includacaliquam 
iinpoflibilicacem  ,  quod  non  eft  fcirc  contenta  in 
ca  tire  detcrminatc  veia.  Ideodico  qnod  maio- 
jcs ,  VI  Dodoces,  fi  fcianc  exponcre  vnum  locum 

Scriptu 


18. 


§luid  faciuitt 
argumtnt» 
in  Scriptma. 


19. 


Scriptur» 
vna  expcnen. 
d»per»li»m, 
velraiiontm. 


lO. 


Thtelfgl 
S>holafiUi 
quam  fcieH- 
ti»m  h*htnit 


V  A  ^Qu^ftio  Vnica. 


AI. 


AptjteU  ntn 
ftiutrunt 
dHb$tart  d* 
nbmfiiti. 


11. 

RtfelHti» 
DtStrit. 


Jtd  4rg.t. 
fro  opin. 
D.Thtmd, 


Sctipturs  per  a1ium,&  foluere  argumenta,  quod 
debent  fcirc  maiores ,  non  tamen  habent  ma- 
iorem  certicudinem  nmpliciter,  nec  dedu6lio- 
nera  demonthatiuam  {impliciccr  ex  caufa  ;  Sc 
ide6  dico  qu6d  ncc  proptet  hoc  fcientiam 
habent. 

SCHOLIVM     V. 

.Apofltlos  accepijfe  a  Dee  notitiitm ,  tjuit  it*  certo, 
&  firmiter  «JJetifirHnt  omnihm  reuelMts  ,  ficut  not 
priruipijS ,  vel  coHclMfienihtit  demonflratis ,  ita  (juod 
non  potuerint  dnbitare ;  videtur  ^uodfuerit  fidts ,  fid 
perfe£iijfima.  &  itafintirt  videtur  DoSior  ,  tjuiafor- 
te  habuerum  euidentiam  de  attefiante  ,  ^ua  nen  re- 
pugnatfidei :  vidt  in  Oxon,  Scholium  hic  num.  1 7.  dr 
refiluit  quafiionemfidem  & fiientiam,preprie  diStumy 
repugnare  de  eedem ,  tjuia  hac  petit  euidentiam  obieiii, 
iUa  ineHidentiam. 

DEtcrtiOjdico  quod  omnem  effe(flum  po- 
teft  Deus  facere  iine  caufa  feeunda  efFcdli- 
ua,quare  vt  obiedtum  potell  facere  certitudi- 
nem  ,quiE  includit  aliquam  euidentiam  ,r>eus 
poteftfacere  illamcertitudinem  cum  euidcntia, 
&  tine  euidentu  illiui  caufx ,  quz  nata  eft  cau- 
larc  illam  euidentiam.  Vndc  tantam  certitudi- 
nem  deTheologicisin  aliquibus  crcauit ,  vt  in 
Apoftolis ,  quod  nun  potuerunt  dubitare.  £t  il- 
loruracognuioiefpedufidei  innobispotcft  di- 
cilcientia,  vei  magis  intelledus  prineipiorura. 
Non  enira  potturuntnonallentirecreditis,  ficut 
nec  ego  principiis  dcmonftratiohum  ,  ita  quod 
ifta  cognitioiie  ftante,  impoinbileeratillos  du- 
bitare ,  6c  talis  fcientia  erat  in  montibus ,  fcilicet 
in  Apoftolis,&  tantum  aftcnfum  habuerunt,qu6d 
non  pocuerunt  dubicarej  &  ideo  certiores,&  fir- 
miores  fuerunc  ad  fuftinendura  pafHones ,  qukn 
(i  de  credibilibus  fcientiam  demonftratiuam  ha- 
buiffent.  Et  ittc  habitus  certior  fuit  fide,  &dici- 
tur  aliquo  modo  fcientia  ,  fcilicet  media  inter 
fcientiain  proprie  didlam  ,  &  fidem  ,  quia  habet 
certitudinera  aliquo  modo  maiorem  quam  fides 
in  nobis ;  inquantiam  excludit  omnem  motum 
qucmcumque  fubreptitium  dc  contrario  fidei. 
Pcr  hoc  conuenic  in  certitudine  cum  fcientia, 
in  qua  fcientia  determinatur  de  neceflirace  ad 
vnum ,  ita  quod  non  poteft  iudicare  oppofitum. 
Huiufmodi  fortc  fuit  fides  infufa  maiorum  ,  qui 
primo  Ecclefiam  fundabant. 

Dico  cigo  breuiter  ad  quacftionem  ,  quod  de 
credicis  reuelatis  non  potcft  viator  habere  fcien- 
tiam  propne  didam  de  eifdem.  Quod  pater,pri- 
ni6  cx  partereuelatorum,quia  cum  fidc  non  po- 
teft  ftare  apprehenfio  tetminorum  in  particulari 
diftindla,  quia  lunc  non  cfTent  credibiha.  Secun- 
d6  patet  ex  pacte  impofCbilitatis  habituumrnam 
ad  fcientiam  proprie  diftam  requiritur  euiden- 
tia  ubiedi  ;  euidentia  autem  obiedi  repugnat 
fidei,qu2  eft  de  non  vifis.  Idco  dico  qu6d  fcien- 
tia ,  &  fides  non  pofTunt  fimul  efTe  in  eodem  ,  & 
hoc  refpedtu  eiufdem. 

Ad  primum  argumentum  prituz  opinionis, 
quando  arguitur  quod  fuhalternat»  fcientia  in- 
quantum  huiufmodi,eft  fcientia ,  &  vt  fic  ,  credit 
&  fupponit  principia  demonftratiua  in  alia  fcicn- 
tia :  dico  quod  ex  hoc  benc  concluditur  quod  eft 
fciencia  propriedida,quia  tcducit  fuas  conclu- 
fiones  ad  principia  ,  tamen  probata  in  alia  fcicn- 
tiajfed  hacc  fcientia  Theologiz  non  potcfldedu- 
S(»tiop€r,  Tom.  XI, 


AdftcSdum, 


1}. 
Ad  tertium, 
InduHio     tjt 
dupUx, 
Puacipium 
cx    tctminis 
notum ,  noD 
cognofcitur 
inJuAiooe. 


S2I 

cere  conciufiones ,  &rua  principia  ad  illa,k  qui- 
bus  demonftratu  non  enim  poteft  aliquis  facere 
fibi  lcientiam,  nifi  cognofcens  illa  principia  pri- 
rna,&  talis  nuUus  ell  nifi  comprehenfor. 

Ad  fecundum ,  diccndum  quod  non  fequitur 
quod  PerfpcdliuuSj&c.Pcrfpcdliuus  enim  non  eft 
fciens  nifi  lit  Geomcter,  quia  Perfpcdiua  non  cft 
fcienria,nifi  caufetur  ab  obie<^o,vcl  a  principio,4 
quo  dcducitur ,  &  ide6  ciim  dependcat  a  Gcome- 
tria  fecundiim  prihcipia  fua,non  crit  Pcrfpediua 
fcientia,nifi  caufetur^  GeometTia,&  ide6  nullus 
eft  Perfpedkiuus.vt  fciens  eam,fcd  vt  credens  eara 
tantum ,  nifi  caufetur  notitia  principiorum in  il- 
lo ,  in  fuperiori  fcientia. 

Ad  tcttium  ,  dicendura  quod  indudlio  potcft 
accipi  duplieiter :  vno  raodo ,  vt  eft  fpecies  argu- 
menti ;  alio  modo  proaccepcatione  lingularium 
^  fenfu.  Primo  modo  accipiendo  induilionem, 
nunquam  aliquod  principium  notum  ex  teimi- 
nis  cognofcitur  pcr  indudiionem,quia  talis  prin- 
cipij  non  funt  principia  priora,  fed  taincn  nofci- 
tur  ex  term'inis.  Vndc  haec  vniuecfalis :  Omne  to- 
tum  efl  maitufita  parte ,  eft  prim6  ,  &  per  fc  nota; 
nec  atreutio  illi  ,quia  aftentio  huic  ,hoctetitmeft 
matHt  fita parte.ldeo  quando  aifentitnr  alicui  pri- 
mo  principio  ,  non  afTcntitur  illi  per  induciio' 
ncm,ifto  modo  fumendo  indu6lionem,  Sed  fecun- 
do  modoindui^io  eft  neccfTariaad  cognitiunem 

Erincipiorum  ,quatenus  eft  neceflaria  ad  appre* 
enfionem  terminorum.  Senfus  enim  facit  ad 
notitiam  tcrroinorum,&  licct  tunc  fuerit  falfus, 
intelledlus  tamen  cognofcit  principium,&  eft  dc 
co.  Vnde  per  indu6lionem,ifto  niodo  accipicndo 
eam,cognofcitur  principium:quia  accipicndo  per 
fenfum  fingularia,atirahit  intelledus  vniuerfale, 
&  cognofcit  terniinos,ex  qua  notitia  principium 
cognofcitur:  non  tatnen  afTenticndo  pcr  intelle- 
€t\im  :  quiaaliquid  fentiturper  fenfum. 

Ec  ciim  dicunt  qu6d  fufficit  principia  «fTe  ali- 
qualiter  nota  :  dico  qu6d  oportet  efTe  omnino 
ex  terminis  non  confuse  cognitis ;  quamuis  in 
aliqua  fcicntia,puta  fubaltcrnata,  non  nifi  cx  ter- 
minis  confusc  nocis  principia  funt  per  fe  noca, 
vcl  falccm  cognofcuntur  ex  tcrminis  confusc  no- 
tis:ita  quod  nonfit  ncccfre  fcirc  definitioncm 
termini.Vndc  omnis  fcientia  panialis  prajceden» 
Mcraphyficam  ordine  do(flrina',fic  habct  cogno- 
fccre  fua  principia  ex  cognitione  confufa  termi- 
norum  ,  fed  poft  fcientiam  Mctaphyfici  cogno- 
fcuntur  dcfiriitioncs  tcrminorum  in  fcicntiis 
particulanbus,  &  principia  corum  probantur  pet 
principia  Metaphyfics.Et  hoc  eft  quod  vult  Aui- 
cenna  in  prime  Metaphyf.  fiu  ,cap.).  quod  ordo 
huius  fcientiae  eft,  vt  dilcatur  poft  fcicntias  natu- 
rales  &  difciplinationes ;  cum  tamen  principia 
itetum  habeant  probari  per  eam. 

S  C  HOLI  VM    VL 

Soluit  argumtnta  pro  Henrieo  pofitanum.-j.  Ad 
primum  admittit  eos,ijHiexplicarepeffunt,&  defendtre 
resfidei ,  h^ere  alium  hahitum  afide ,  cjuem  negat  effi 
infufitm ,  eft  ergo  bahitHt  ac^uifittu  Theologit,  Z/ide 
eum  in  Oxon.htc  num.  i  o. 


AD  illud  ,  quod  adducitur  pro  fecunda  opi-        ^ 
nione  ,  dicendum  qu6d  habitus  ille  non  cft  ^j      -^^ 
in  aliquo  lumine.  Non    enim  princ/pia  huius  Henr, 
cognofcuntur  ex  terminis  notis  a  nobis ,  ncc  de- 
ducdcuiexaliisprincipiis  notis.Vndequoddicit 
X  X     }  Augufti 


522        Lib.lII.  DiftinaioXXV. 


^i  arg.  in 

friiicifi» 


^dftcSdHtr/. 


frucifixum 


^d  ttrtium. 


t»<*f* 
ttfufMdo. 


^djHwtum. 


Auguftinus  ,  qui  non  crtdiderint  Scripturit  pwru^ 
lihotem  or^ndo ,  vt  inteiilgant  :  hoc  eft  necclla- 
rium  ^  vc  fcilicci:  vidcre  puijint  concordiam  cum 
^liis  11)  Scripcura  ,  &  foluciones  eorum  ,  qu$ 
Dbiiciumur  ,  &  idco  non  oportet  poncre  iftum 
habiiutn  in  alio  luminc  :  &  fic  arguitur ,  quud 
raciones  nun  dcducuntur  cxeuidentibus  ,  quia 
principia  prima ilUus  non  apprchenduntur ,  nec 
lermini. 

Ad  primum  principale,dice»<lum  quod  Tho- 
mas  aljijd  vidic  ,  &  aliud  credidit  ,  fecundum 
Grcgoriam,hom.j6.in  Euangclia.  Hominem  fi- 
dit ,  &  Deum  credens  ,  confejftu  efi^cum  dixit :  Detu 
metu,  &  Domintu  metu, 

Ad  illu4 ,  quod  arguitur  contia  hoc  ,  quod 
^pollcli  non  Auo(toli  vidcrunt  Icfum  crucifixum.  Dicoquod 

erediiieruHt       i     ,  .,..  ^  ,  n  • 

ciiri&um  nabucrunt  quiiibcc  vijam  ndem,qua:ell  omnium 
crcdibjliumjnon  tamen  habuerunt  fidcm  de  hoc, 
fcjlicct  Itpm  ejfe  crucifixHm.  Scd  tamcn  fi  non 
fuiilet  cuideus  ,  habuillenc  fidem  ad  hoc  crcden- 
dumi&  ideo  quando  vidcrunt  lefum  crucifixum, 
nop  allcruerunt  per  fidcm,ncc  poft  quando  rcco- 
gitabant.habuerunt  fidem  de  hoc. 

Ad  aliud.diccndum  quod  quando  caufata  funt 
Si  eftHui  incompoflibilia ,  oportet  qu6d  vel  caufae  fint  in- 
/itnt  ittcom-   compoITibiles  ,  ita  qu6d  vnadcfttuic  aliam  ,  vci 
fofih,Us .  &  yna  f.;,j.,j    ^^j  ^jj^  ^^^  ^^^^^^    ^  ^^  fortior ,  ita 

quod  impQlubile  fit  quod  ambx  caufcnt.  Et  fic 
pft  in  propofito  dc  dcmonftratione,&  fyllogifmo 
dialedico. 

Ad  aliud,  quod  arguitur ,  quod  habens  Thco- 
logijjm  non  amittit  fidem ,  dicendum  fegundum 
pr«di(3ta  ,  qnod  licct  habeat  habitum  diftindlum 
afidc  infula,  non  tamen  ptopric  fcienni|m,vc 
prius  patct. 

Ad  aliud.quando  4icitur  quod  ficut  in  lumine 
44aMntHm,  naturah  potcft  habcn  fcicntiajcrgo  in  lumine  fu- 
pernaturali  fcicntia  poteft  habcri  dc  obic<^o  fu- 
pcrnaturali.  Dicendum  qu6d  ficut  naturale  lu- 
men  pcrfcfte  potcft  facerc  fcicntiam  de  obiedto 
fibi  propofico  ,  fic  lumen  pcrfedum  fupernatu- 
rale  de  obicdo  fibi  propofito  ,  poteft  fibi  faccrc 
fcieiitiam  perfc(3;iorcm  ,  &  huiufmodi  eft  lumen 
glorjai  j  crgo,&c. 

Ad  aliud,  dicendum  quod  concludit  dc  Apo- 
ftolis  ,  quia  pocuerunt  habcrc  maiorem  ccrtitu- 
dinem  Deo  loquente  eis  intellcdlualiter  eum 
^mpoflibilitate  ad  dubitationcm  :  ita  quod  ha- 
buerunt  firmiorem  alTcnfum  cxcludentem  dubi- 
tationcm  &  pofl^bilitatem  dubitandi ,  non  ali- 
qua  cx  induftria  naturalis  ingenij  ,  fiue  euidentia 
obic<5bi. 

Ad  vltimum  ,quando  arguitur  quid  propria 
principia  fidci  &  Theologi^  ,  quae  cum  fint  pura 
necelTaria/unt  euidentia  cx  terminis.  Dico  quod 
vcrum  eft  potenti  cognofcere  tcrminos,  non  au- 
tem  nonconcipicnti  illos  diftindle,  Nos  aucem 
non  concipimus  illos  nifi  tantiim  in  vniaerfali, 
pon  autem  fecundum  rationes  eorum  proprias, 
vt  funt  tcrmini  aiticulorum  fidei.  Vnde  iftum 
icrminum ,  trintu ,  concipimus,  vt  cft  abftradlum 
in  trinitate  numerorum  ,  vel  aliorum  ,  fic  autcm 
non  cft  terminus  huius  propofitioni^  imme^ia- 
rc  ,  Detu  tfitrintu  ,  &  vntu.  Et  ideo  non  concipi- 
mus  rerminos  iftorum  principiorum  ,  fcd  inter 
^lios  terminos  inclufos  in  iftis.  Vndciftoster- 
minosncf  clarc,nec  aliquo  modo cognofcimu» 
jn  particulari ,  fcd  tantiim  in  vniuetfali ,  iijquan- 
tum  alios  cerminQS  cognofcimus. 


»f. 


AJfextum, 


4ivltiimun, 


Bnti»  4d 

offof. 


DISTINCTIO  XXV. 

QviESTio    Vnica. 

An  ante  Chrifti  aduentHmfuit  eademfides 
necejfaria  adjalutem^qttx  pofi  eiuj  ad" 
uentum,  ^  an  de  eifdem  credibdihwy 
qu£  credit  Ecclefia  f 

Alenf.  i.p.q  8t.  m.i  4rt.i.x.  H.Thom.x.t.q.xjtrt.f.fyhtt 
^.i.orr.t.D.BonaueDt.afM.j.t.Richard.Ar/.}.  f.i.^x. 
Durand.f  .J  .Vega  (.in  Trid.q. lo.Cioui  reU9.dt  faer.p.x. 
y.j.Soto  i.de  u»t.  ^grat.cAp. II.  ^  it.  Pariiin difcrc- 
pac  hxc  quzftio  ab  Oxonienfi. 

V6pnon:quia  nonfuerunttunc  '• 

eadcm  rcuelata,quae  nunc.  Arg.frtmutit» 

Item,nonfuit  nccciratium  hu-  ^««««'«'w. 
iufmodi  crederc  ,  quod  Angelus 
non  cognouit  ,  quia  intellcftus 
Angeli  excedii  intelle(Sbnm  hominis.  {edEphefii, 
Angcli  non  cognoucrunt  in  lege  vetcri  Incarna- 
tioncm,Itcm,IIai.63.qusrunr  Angeli,^ijf/?»y?f, 
yw  venit  de  Edom. 

Itcm,ad  pcrfedam  obcdientiam  fufficit  imple-  Ttnium. 
rc  ,  quas  praecipiuntur  cnm  promptitudinc  im- 
plendi  alia  fi  praEcipiantur  i  igitur  ad  perfcAam 
fidcra  fuflicit  crcdere  iftis  propofitis ,  vt  credibi- 
lia,cum  promptitudine  ad  credcndumalia,quan- 
do  proporuintur, 

Contra,  eadcm  crant  ab  cis  dcfideranda,& 
omnia  diligibilia  ex  charitatc ,  qux  a  nobis  :  igi- 
tur  tencbantor  habere  fidem  refpeftu  omnium, 
refpedtu  quorum  modo  habctur ,  quia  charitas 
non  perficit  fine  fide. 

SCHOLIVM     I. 

Ponendam  ejfefidem  infufam  in  intelUElu  ,ficutp9- 
nitur  charitM  infufk  in  voluntate.  Hac  efi  defide ,  ab' 
firahendo  anfit  a^tUiVelhabiltu.  §luidam  tamenptt- 
tant  ali^uem  pofie  faluari  cum  notitia  tantitm  natura- 
li,  de  ^uo  vide  in  Oxon.  Scholiurn  hie ,  num.  i .  &  difi. 
X } .  num.  14.  pro  emni  fiatu  adulttu  tenetur  ad  aHum 
fidei ,  etfitempiu  nonfit  certum,t}Hande  hec  prtctpittm 
ligat.  OhieHum  huiui  aEltu  funt  prttcipue  anicuii 
Symholi.  Diuidit  Symholum  in  articulos.'§luodvero 
Symholum  ah  .Apofiolis  cempofitum  fuerit ,  tenet  Au- 
gujiiniudefide  ffr  operihtu  9.  Amhrof.  Epifiola  8 1  .& 
firm.  j  8 .  Cajfian.  de  Incamatione  lib.  6.  cap.  3.4.  Hie- 
ron,Epifi.6i.vide  in  Oxen.  Scholium  htcnum.6. 

REfpondeo  ad  quarftionem.  Primo  vidcndum  t. 

quarfidesfitncceftaria  ad  falutcm  hominis  Dandtm  efft 
pro  omni  tcmporc.  Vbi  dico  quod  talis  fidcs  cft  •^•'""  '"/** 
infufa,  quiaficutanima  non  poteft  ellcacccpta  ^ 
^Dco,nifi  voluntas  ornattt  fit  fccundum  habi- 
rum  charitaris  fupcrnaruralcm,  ita  etiain  nifi  in- 
tclledus  ornetur  fccundum  habirum  fupcrnatu- 
ralcm  ;  &  prius  naturaliter  ordinatui ,  &  pcrfici- 
tur  poccntia  priot  naturaliter  ,  fcilicct  inrcllc- 
€tas  ,  8c  primus  habitus  intcUcAus  fupcrnatura- 
lis  debet  clTc  fidcs ,  cum  fir  rocdium  ,  quo  aliquis 
dcterminatcaircntit  vericati.  Idco  ficutDeusdc- 
dit  charitatcm  voluntati  ad  animam  fic  perfi- 
cicndam.fic  fidem  dedit  intelledlui ,  quia  qiiando 
perficit  animam ,  perficit  totum.  Vndc  modo  dc 
fadtg  non  pcrficit  auimam  chi^ritatc,  nifi  perfi- 

ciat 


Qu^ftio  Vnica. 


5^3 


articHUs. 


chatitiu  in  ciat  intellciftum  fide ,  licct  non  fic  difpofitio  ne- 

vi»  non  ll»t  ceiraria  ad  chatitatem  ,  ficut  patet  in  patria ,  vbi 

finifidi.        ^f^  charitas  fine  fidc :  non  tamcn  cft  neceirarium 

fidem  infiifara cflc ,  ficut  dixi  prius,necproptcr 

adkum  fecunduro  ,  nec  propter  adlum  primupij 

fcd  efttantumcrcditmn.  Probatio.  Fides  infufa 

non  eft  neceflaria  ad  determinatc  dicendum  vc- 

rum ,  vel  aflcnticndum  credibilibus  ,  ficut  patcc 

fupra  ,licet  ad  ornandum  animani  in  adu  primo, 

&  ad  caufandum  aliqucm  gradum  in  adku  fecun- 

*  Supra  d.  do,vt  prius  didom  eft  *. 

ij.  q.  To.  n.       Secundo  vidcndum  eft  an  aftus  fidei  fit  necef- 

^7-  farius  pro  omni  ftatu .'  Dico  quod  ficut  adus  vir- 

5-  tutum  raorahum  fuctunt  neccflarij ,  ficnt  adus 

'*fr  ft"  Pf^ccpti  affirraatiui ,  co  quod  obligant  fempcr, 

tHcetftriH!.     ""f  "O"  ^^  fempet ,  fic  magis  aftus  virtutura 

Theologicarum.  Non  cnim  adus  virtutis  mora- 

lis  tcndit  in  fincm  vlcimum ,  ;nifi  pcr  aftum  vir- 

tutis  Thcologicat ,  idco  in  omni  habentc  vfura 

rationis  pofitis  citcunftantiis  dcbitis.qux  dcbcnc 

requiti  tempore  congruo ,  &c.  ncceflarius  fuic 

quandoque  ineirc  adus  fidei. 

Sed  quomodo  ,  &  quando  fuit  ncceflarius? 
Dico  quod  modo  licct  omniain  Scriptura  fint 
ctedenda ,  ncc  aliqnod  poteft  negari  pcrtinacitcr 
finc  hzrefi,  tamcn  illa  funt  prxcipua,  quxexpri- 
muntur  in  Symbolo  Apoftolorura ,  vbi  funt  arti- 
culi  quatuotdecim ,  cx  quibus  feptem  pertincnt 
ad  diuinitatcm,&  totidem  ad  humanitatem. 
Diuij:»  Sym-  De  ptinris  fcptcm.  Ptiraus  atticulus  pettinet 
htUfidti  in  aJ  cifcntiarajttes  alij  ad  ttes  petfonas;  alij  tres  ad 
opcra  ttia  fecundura  ctcationera  ,  gratificatio- 
nero,&  glotificationcm.  Ahj  fcptem  funt  incat- 
natio  ,  paffio  ,  tefuttedlio ,  &c. 

Sed  quac  neceffitas  mod6  habetc  adlus  citca 
ifta  omnia ,  vcl  aliquod  iftotum  ?  Dico  quod  ha- 
bete  adum  implicicum  citca  hoc,ncceflarium  cft 
omnibus  adultis  &  paruulis,  hoc  cft  haberc  habi- 
tum  infufum  ,quo  crcditurillis ,  quando  expri- 
nJuntur.Quandoque  vero  aftus  eft  circa  illapar- 
timimplicitc,  partim  cxplicitc. Tcrtius  aftuscft 
omnia  credere  diftin(ftc.Primum  cft  ncccftirium; 
fed  non  fufficit  nifi  paruulis.  Secundus  ncccfla- 
rius  eftadultis,  quod  aliquid  explicitc  credanr. 
Non  auteni  oportct  omnia  concipi  diftindc  a 
fimplicibus  ,  fed  fufficit  confitcri  quod  Eccldia 
crcdit.  Idc6  communitas  Ecclcfia:  modernx  te- 
netur  habcre  habitum  fidei ,  &  tenctur  habcre 
aftum  aliquo  modo  explicitum  circa  aliquot  ar- 
ticulos,maxime  circa  humanitatem,  qux  iunt  in- 
An  mMiertt  teUieibilia  in  vniuerfali ,  &  facilia.  Scd  maiorcs 
in  Ecclefia  tcnentur  omnia  crcdcrc  cxplicitc, 
quia  debcnt  docere  rainores,  vt  ait  D.  Anguftinus 
i4.de  Trinit. c.i.ldco  ipfi  tencntur  fcire  illa  ,  qus 
funt  credenda,  &  habcre  adus  circa  illa  pro  tera- 
pore  ,  &  docere  fimplices,  vt  poffint  capcre. 

Contra ,  fi  fimplices  non  tcncntur  cxplicitc 
credcrc  omnia.non  tencntur  crrotcm  vitare,quia 
non  potcft  fcirc  hoc  cffe  hxrcfim ,  nifi  fciat  op- 
politum. 

Item.fi  tenctur  crcdetcdodlori  ,fi  doccat  cum 
hxrefim,tcnctut  illi  aflcntirc. 

Itcm  ,  quod  non  omncs  articulos  tcncturaii- 
quiscxplicitc  crcdere  ,  quia  non  magis  renctur 
vnns  quam  alius  ,  nifi  ad  plus  fc  obligct.fed  nul- 
lusfe  obljgatad  pluractcdendum.quam  alius. 

Adprimum,diccndum  quod  fimplex  tcnctur 
vitare  omnem  errorcm  circa  omnia.qux  credcn- 
da  funt  in  Ecclefia,  &qux  continentur  in  Cano- 
ive  3iblix,  ficut  patet  in  aliis  moralibus ,  tenetur 


Inferiem 
Chrifiiani 
quid  trtdirt, 
(^    quamtd» 
ttlUMHtur. 


tiniMtur 
trtdiri  IX- 
fliciti. 


0bii3i»  L 


SicundM. 


Tertis. 


Ke^.»d»rg.u 


cnim  quilibct  caucre  omne  peccatuni  mortalc; 

tamen  non  tenetur  fcire  omnia  pcccata  morta- 

lia,quia  maximi  vix  fciunt.  &  hoc,  cum  finropi- 

nioncs  dc  aliquibu$,an  fint  peccat.-i  moitalia,  an 

non.  Sic  licet  non  quilibet  tcnetur  cxplicitc  fcire 

omnia  crcdibilia ;  tamcn  tcnetur  vitarc  crrorem. 

Vnde  circa  illa  ,  qux  prxdicantur  in  Eccleiia 

communiter  non  funt  opinioncs  ,  &  fi  fimplex 

poteft  illud  apprehendcte,tcnctur  explicite  iilud 

credcre. 

Ad  aliud ,  diqendum  quod  fi  aliqua  de  nouo  6. 

proponuntur  abaIiquo,qui  tenet  viccra  dofto-   Adfecuo' 

tis,non  tcnctur  quis  affcntire ;  fed  tcnctur  ncutri       ,  •, 
„.rt-.        ri-»  r  \         T-        Ni»;/  tiniH- 

parti  aflentire  :  led  ptius  tcnetur  conlulcrc  Ec-  j^^  j^  ^^ 

clefiam  ,  &  fic  errorcm  vitarc,  quia  vel  inielhgit  nifi  Zctlefia 

hoc,  &  tunc  tcnetur  vitare  crroreni ,  vcl  non  in-  idtmeat. 

telligit ,  &  tunc  tcnetut  neutri  parti  aflcntire, 

quoufque  illud  Ecclcfiaprxdicaucrit.  Similitec 

cftin  raotalibus,nontenetut  aflentirehoc  efle 

peccatura,nec  cflc  licitum,  quoufque  Ecckfia 

dixerit ,  fi  ibi  fint  opiniones  ,  fed  dcbet  fe  tenere 

in  communi.  Sed  vbi  vna  opinio  dicit  aliquid 

efle  peccatum  inortale ,  &  alia  opinio  dicic  quod 

non  eft  peccatum,  eft  difficilc. 

Ad  aliud  ,  maiores  in  Ecclcfia  obligant  fe  ad  Ad  tirtitim. 

plura  ex  hoc,  quod  accipiunt  fibi  ftatam  alios  il- 

luminare  &  docete. 

SCHOLIVM     III. 

Fides  impHcitM  Chrinifitit  lucejfarid  omni  tempe- 
re.AEl.^.  Nec  enim  aliud  nomcn  eft  fub  coelo  da- 
tum  hominibus ,  in  quo  oportct  nos  faluos  ficri. 
EftcommHnis,&  habetHrex  cap.  3.4.^  f.adRoman. 
ad  Galat.  i .^  i  .Carinth.  \  o.at  fides  explicitu  ChriHi 
ante  Euan^eliHtH  nonfmt  neceffaria ;  Auguft.  1 9.  con- 
tra  Fauft.cap.  i  ^fuit  tamen  poft  Euangelij  promulga- 
tionem;eft  contra  Soto  &  reg.citatos  iftdtenet  D. 
Them.hic ,  qua/f.i.art.i.  Gahr.e]ua(l.  vnica  art.i.ftd 
tnuUiputam  (  vhi  eft  inuincihilif  ignorantia  )ft<fticere 
fidem  Chrifti  impliiitam  ,  pro  tjuo  plttres  citaui  in 
Oxon.  in  Scholio  hic  num.  9.  De3or  explicat  non  effe 
idemcredibiU  ,  Chriftus  nafcetur,  &  Chriftus  na- 
tus  cftjCP"  tjHomodo  ifta  materiaiiterfitttt  idem. 

SEdtencbanturneantiqni  habcre  fidem  circa  7. 

ifta  ?  Dicit  Magiftcr  qnod  non  fuit  vnquam 
aiiquis  laluus  ,  niil  in  fidc  mediatoris,  qui  cft  ca- 
put  Ecclcfix  ,  &  nullus  faluatur  fine  capite.  Sed  FiJesuudia^ 
iftacredulitasdcmediatore  potcft  eirc  explicita  "'^  ""^/'W- 
fic.quod  ipfe  eft  Dcus  &  homo  ,  &  talis  perfona,  /-^/*'«»/e 
&  fic  natus  &  palfus  ,  &c.  &  fic  credcrc  explicitc  tMangiUuim. 
non  fuitneceflarium',  fed  implicitc  credere  quod 
aliquis  eft  mediator  indiftini^e  ,  fiue  fit  hoino, 
fiuc  Deus,vel  alius  quifquam.  Secundiim  hoc  ne- 
ceiTaiium  fuit  femper  crederc  nicdiatorem  necef- 
farium  ,  non  autem  qux  perfona  eflct ,  ncc  quis 
modus  fatisfacicndi ;  &  qui  erant  in  legc  Mofai- 
ca,magistenebantur  crcdcre,quam  prxcedentes. 
Et  antiqui  tenentur  haberc  adlum  ,  ad  qucm  in- 
clinat  habitus,&  qui  perdodrinamcxpriniitur  i 
roaiorJbus,qui  habcnt  dodlrinam  a  Deo  imme- 
diatc  ferc;&  tunc  maiores  tencntutaudire  illos, 
&  tunc  tencntur  illi  ad  hoc  credcndum.  Scd  non 
itaexplicitc  tenebantur  docerc  ,  ficut  modo  do- 
cemur  ,quia  non  habneiunt  fidem  iraexpteflam, 
vel  non  habueruni  fic  jmmcdiarc  \  Deo.ncc  pro- 
indc  tcnenturexprer$cdocere,&  idcc  non  tenen- 
tur  alij  quxcunqiie  horum  pofita  ifla  diftinftio- 
ne  crcdere  ficut  nos. 

X  X     4  Sed 


514         Lib.III.  DiftinaioXXV. 


Sed  fuiciie  fiies  Patrum  ( fi  fuerac  in  eis)circa 

hoc  quod  CbriftMeJfet  meritHruSt  dc  eodem  crcdt- 

bili,dc  quo  noftra  ridcs.' 

%,  Aliqui  dicunt  qu6d  idcm  vcrum ,  &  eadcm 

A<t  fiitt  P4-    ptopoficio  c^tChrijiHtfmt  moriturta,  8c  dc  codcm 

tfMm  vtf.       crcdibili ,  de  quo  noftra  fidcs.   Alij  dicunt  quod 

^'Jjf^^J" '^*  idem  vcrumeft,&  eadem  ptopoCitio, Chrifttufuit 

ffgfir^l  '  ^*"  mrituriu  :  &  mod6  eft  mortum ;  quia  cotundcm 

extreraorum  eadem  cft  vnio  ,  hic  iunt  cadem  cx- 

trema  ,  fcilicet  Chriftm  &  mors,   Tamen  credo 

quod  hoc  non  eft  vcrum  fecundiam  Logicara. 

Vnde  non  cft  de  eodcm  credibili ;  quia  hic  vera 

eft  moihtChriftm  eft  natut :  hxc  cft  falfa ,  Chriflm 

tft  nttfcituriu.    Ideo  non  cft  eadem  complexio, 

quia  eadem  complcxio  non  eft  vcra  &  falfa.Cirm 

igitur  Abraham  crcdidit  fccundum.nos  primum, 

non  credimus  idem  ,  quia  non  eft  eadem  propo- 

fltio  ,  Chriftus  efl  nafciturtu  ,  &  ChrifiM  efl  nattu, 

&  ficuc  propofitio  de  pracfenci ,  de  pra:tcriio  ,  & 

futuro  non  cfteadcra,  ncc  idem  obie^um  crcdj- 

bile  formalitcr. 

Item  ,  hsc  eft  neccfiaria  ,  Chrifltu  efl  natitt, 
quodcftde  practcrito  ,  &  hasc  fuit  tunccontin- 
gcns  ,  ChriHtuefl  nttfdturiu  ,  Sc  ideo  noftrum  cre- 
tlere  eft  de  ncceirario ,  iftorum  autcm  de  contin- 
gencc.  Ide6  non  cft  idcm  crcdibile  ,ciim  cadem 
propofitio  non  fit  fimul  necenaria  &  contmgens^ 
tamencftde  eodcm  materialiter ,  quiaexcrema 
iftarura  complexionum  eadcm  funr.  Vndc  pofiu- 
mus  in  hoc  verbo  efl ,  vt  tertium  adiaccns,  con- 
cipere  fignificatum,vel  vnionem  finc  modo  con- 
Cfiriftuf  M»  fiderandi  illius  vctbi  ,  fcilicet  piaetcriti ,  vel  fu  • 
tuti ,  quia  vnio  extremorum  poicft  concipi ,  fci- 
licec  fignificatum  huius  verbi  efl ,  vc  eft  cettium 
adiacens  fine  modo  confiderandi  ,fciliccc  ceni 
poris.  Vndc  accipicndo  in  fe,&  concipiendo 
compoficionem  non  foluin  ablrahendoab  omni 
modo  fignificandi ,  fcd  abftrahendo  ab  omni  or- 
dine  ad  tcmpus.  Sic  de  eodera  eft  fidcs  noftra ,  & 
iftorura,quia  pro  eodem  pocucrunt  concipere, 
Chrlfltts  efl  nafciturut ,  Camcn  quia  rcfpedlus  con- 
requcntes  funt  alij ,  ideo  complexioncs  func  alisE 
formaliter  pcr  comparacionem  ad  cempus  pr«- 
tcticum  &  fucurum. 
9;  Ad  priraum,  liccc  Dcus  darcc  habicum  creden- 

M  i.argum,  di,non  alTencirec  quis  credicis,nifi  docerccur  im- 
printip»U.  racdiacc  a  Deo,  vcl  ab  Ecclefia  ;  habitus  enim 
fciemicinclinac  ad  obiedum,  quiacaufatur  cx 
euidencia  otiedi ;  ficnon  eft  hic  ,  quia  habicus 
non  includic  obiedum.  Ec  idco  oporccc  habere 
dodorerajqui  ftippleac  vicem  obiedi,  vt  pacct  in 
bapcizato  de  nouo,&  non  edodlo,  qui  ctfi  apprc- 
hcndat  mori,Sc  refitrgere,ic  faciat  compolitionem, 
non  aftentic  quod  fic  polTibilejnifi  doceacur. 

Ad  aliud  ,  non  valec ,  cum  Angcli  omnes  non 
poflinc  cognofccre  omnia  naturaliter.qus  homo 
lupernacurahcer;tamcn  Dcus  fecundijm  ordinem 
M*ri4fitit  quandoquc  rcuclar.  Tamen  credo  quod  beaca 
"  *"  Virgo  fuic  illuminaca  dc  aliquibus.de  quibus  non 
illuminacuc  Angclus,&  tunccenccur  crederc;fed 
niinores  diftindle  non  fciuerunc ,  idc6  non  renc- 
bantur  diftindc  credcrc 

Ad  aliud.non  tcnccur  crcdercnifi  propoficura 
pcr  dotflrinamcverum  eft,  (ed  fcctindijm  aliquos, 
omnia  diccbantur  tunc,qux  nunc. 

Si  quzratur,  quid  fir  .fubicdum  fidei .'  Patct 
refponfio ,  quod  intcUeiflus  eft  fubiedum  eius, 
duia  perfe£tio  prima  ipfius  intelled^us  eft  fides. 

Si  dicas,  tunc  crcderct  quis  fine  voluntate  ,  & 
Ri  voluntas  non  ctit  caufa  aliijuo  modo,i^uod  cft 


fcetur,<>  na 
tus  ell,  /unt 
idtm  m»t*- 
ri»litfr  ,  (J» 
fuamtdt} 


tidd  nfnfi*' 
tit    ajfentir* 
fint  doStrt, 
^  tfutirt} 


AiftcUiMm, 


illumtnat» 
fllM  quim 
4ngili, 


4i  tirtium, 


19, 


contra  Auguftinum  traft.  i6.in  loin. §liH4crederi 
nonpoteftnifivolens.  Dico  quod  habitus  fcicntiaE 
non  inciinat  ad  aifenfum  ,  nifi  fit  cuidentia  obie- 
di,  qu£  habetur  aliunde.  Hic  autem  ,  &  fi  obie- 
<5kuiu  proponitur ,  non  cft  habitus  infufus  fuffi- 
ciens  ad  aflcnciendum  obic<fto,nifi  fit  habitus  ac- 
quifitus  pcr  dodrinam^vcl  doceatur  a  Dco  ,  &  in 
talibus  homo  non  afTencit,  nifi  volens  ,  quia  per- 
fuafio  cogit  incelledumfuum.idcorefpcdu  fidci 
acquifit£  eft  voluncas  caufa  aliquo  modo. 

Sed  quid  de  Dco  J  Dico  quod  poceft  caufarc 
aftenfum  ccrium  in  inccllcdu,  &fi  incelletftus 
ficcercus  quod  Deus  caufauic  iftum  concepcum 
in  fc ,  non  cft  in  poteftace  eius  vc  diffentiat  rcue- 
lato,  tamen  cft  in  poteftate  voluntatis  vt  intellc- 
dus  confidcr^t  hocquandoquc ,  &  poceft  irope- 
dire  ne  confiderct. 

S  CH  OLIVM    IV. 

Putat  De^or ,  vt  tjuii  per  habitum  fidti  eliciat 
tU}um ,  non  ejfe  neceffarium  aSlum  voluntatit  [faltem 
/itpernaturalem  )  netjue  hahitum  talem. :  primo  ,  tjuitt 
petefl  quii  opinarifine  hii.  Secundo  ,  nonfunt  alij  ha- 
bitM  infuft  veluntatii  ,  nificharitai  &  fpes,  (fr  hi  non 
pracedunt  fidem.  Adde  tjuod  credimtu  Rtmam&  le- 
rufalem  effe fine a^u,  velhahitu  ijoluntatii.  Item,da- 
mones  creduntfine  vllitpiaaffdlione  in  voluntate.Con- 
tra  hoc  ohiiciumur  multa  ,  pro  ijuorum  folutione  vide 
in Oxon.Scholium hic tjUdft.i.  num.i.  &  DoSleresihi 
poft  titulum  ijuaftionii  citatos ,  pro  huiut  rei  filutione. 
Aliudhicait  De^or  ,voluntatem  nonpoffe  imperme 
imeUiEiui  vt  affentiat  fine  vlla  ratione.  Efl  cfntra 
Caiet.f.i.e]UJifl6^.tirt.j^.  Sed manifefle  verum,  alio- 
tjuinpoffet  voluntat  tollere  omnem  meium,(frtrifliiiAm 
imperando  intille£lui ,  vt  proponat  nullum  effe  horum 
caufam  ,  (fr  fernper  deleHari  iuhendo  vt  pyeponantur 
deleEiationii  cauft ,  etfi  in  rei  veritate  nonfint.  Itrm, 
peffetfine  vlla  ratione  tollere  omne  duhium.  Tertio,  efl 
centra  Ariftoteltm  i.de  Animatext.  6$.vbi  4«>,pon'e 
nos  phantafi.Ari  quodlibet  ,non  tamcn  opinari. 
gjuedhic  ait  infine, ddem  augeri  atftibus  noftris, 
fcd  non  adibus  Bdei ,  intelligendum  efl  de  aSIihw 
fideipracedentis  charitatem  ,fipracedit ,  vel  aias  in- 
formis,(juiafuhdit  aSlum  relatum  ad  au^mentum  fidei 
illam  augeri  ,  etfiaSlui  ipfitu  fideific  rtferantur  per 
charitatem  ( ad  hanc  enim  fpeElat  huiufinodi  relatio) 
augehunt,ficut  a£lsu  aliarum  virtMtum. 

SEd  fi  fides  cft  in  intelIe«S:u  ,  rcquiriturnc  ali- 
quis  habicus  fupernaturalis  in  voluncace?Di- 
citur  quod  fic  ,  quia  quando  adlus  perfedus  de- 
pendet  Jl  duobus  principiis  ,  oporcei  illa  prinri- 
pia  perfetSla  efte.  AiTcnfus  autem  intelleftus  pei 
fidcm.cft  adus  fupernaturalisj&  dependet  ab  in- 
telledu  ,  &  voluntate ,  qnia  ad  hoc  quod  aliquis 
credat,  oportet  quod  concurrat  aftus  voluntatis. 
Cum  fecundiim  Auguftinum  vt  ptoximc  cita- 
tum  ,  Ctitera  potefl  homo  nelens ,  credere  autem  nen 
nifi  volens. 

Contra,  hibitus  fupernaturalis  in  voluntace 
non  ponicur,  nifi  fpts,  vel  chariras  :  fed  fides  in- 
fufa  poceft  manerc  fine  charicacc  informis  ,  nec 
tequitituralius  habitus  fupcrnaturalisin  volun- 
tatc  ,  quia  voluntas  poteft  haberc  caufalicacem 
fuam  refpetlu  adus  credendi  cx  fide  acquifica. 

Item,fi  incelledus  habet  habitura  opinionij 
poteft  opinari,!icct  voluntas  non  habeat  hahi- 
tum  :  igitur  fi  habet  fidem  acquifitam  ,  quam  po 
teft  habctc  finc  habitu  fupernaturali  \\\  volun- 

fatCf 


N«»  fugitit 
h»hitui  infm, 

fU4  »d  gjj,^ 

fum  ftnt  dt. 
Btrt. 


Opin»ri  fuit 
ptrefi  fint 
h»httu    III 
vttuntatt. 


QujEftio  Vnica. 


515 


II. 

VtluntM  nen 
fett^  factre 
ad  altS  fiiii, 
fnfficit  qHod 
viluntM  non 
centr»  inO' 
¥*»t. 


'5- 

Vnde  fiJei 

vnitM,  v»rii 
dieitur. 


OhieSHm 
fidei. 

Tidts  4» 
pi0t  Mtgtri. 


tace  >  &  (iiiiil  iter  infufam  ,  poceft  credccc  Hnc  ha- 
bitu  in  voluntatc. 

Adatgumentum^dico  quoda  voluntatenon 
mouctur ,  (icut  \  caufaimmcdiaic  fupplente  vi- 
ccm  obicAi.Nam  non  potrum  ctcderc  mihi  ipfi, 
vt  fi  dicat  mihi  voluntas ,  credo  quod  hzc  ailra 
funt  paria.ldeo  ccrtum  eil  qu6d  voluntas  nec  fic 
mouet  fine  obiedbo.  Non  poteft  moucre  mc  ad 
vidcndum  fine  oculo,uec  fine  caufa  poteft  moue- 
re  ad  a£tum  altcrius  potenciae.  £t  dico  quod  cre- 
dibilia  mouent  aliquo  modo  quandoque  ex  fide 
infura.  Vnde  pofita  fide  acquifita,non  cft  volun- 
cas  necefiaria.Habita  enim  apprehenfione  termi- 
norum ,  &  fadtacompofitione  ,  &  fide  acquifita, 
quam  caufat  voluntas ,  &fide  infufa  inclinante, 
non  virtute  obiedi ,  fed  virtute  volantatis  habet 
intclledtus ,  vnde  credibilia  moueant  ad  adum 
credendi.  Dices,non  fufficit  tamen,fcdcumfide 
acquifita,&  infufa,voluntas'mouetadadium.  Di- 
co  quod  fu£cic  quod  non  contra  moueac  contra 
fidemacquificam. 

Ad  illud ,  quod  folet  obiici  de  inftrumenco,  fi 
vircus  mociua  poceft  agcre  perfcAius  cum  culcel- 
lo  acuco,quam  cum  obcufo,igicur  alia  vircus 
requiricur  cum  vitcuce  mociua  inquancum  agit 
cum  vno,  &  cam  aUo:non  fcquicur :  ita  enim  vo- 
luntas  poteft  imperare  adum  perfeAum  pcrfcdi 
obiedli ,  ficut  adumimpcrfedum  impetfedli  ob- 
ie£li,fine  aliquo  addito  in  ipfa. 

Dices ,  in  principali  mouente  requiritur  ali- 
quid  ,  vt  adliofit  perfedlior:igitur  &  fecundo 
modo  mouence  ,  qux  inftrumcntalis  eft.  Dico 
qu6d  minor  eft  falla :  non  enim  omne  agcns  fe- 
cundum  eft  inftrumentale  agcns.  Similiter  licet 
in  diuetfis  inftrumentis ,  vel  caufis  fccundis  func 
diuerfz  difpofitiones,non  camen  oporcec  in  prin- 
cipali  agence  diftercncem  efic  pcrfc^ionem. 

Sed  quzricur  de  vnicace  fidei ,  an  fic  vnus  ha- 
bicus  ?  Dico  quod  obie^um  dac  vnicacem  habicui 
fcienciz  :  quia  in  illo  includuncnr  omnia  obiefta 
illius  habitus.  Vnde  in  quidttate  linea;  ex  pacte 
obicdli,  vt  eft  partiale  agens,  includitur  przdica- 
cum  de  illa  ,  &  principium ,  &  concluuoncs.  & 
idco  totus  habitus  de  linea  eft  ficut  inclinans  ad 
confiderationemlinea;,&ille  eft  vnus vittuali- 
tcr  ad  inclinandum ,  &  confiderandum  omnia  de 
linea  ,  licet  habicus  partialcs  fint  alij  dcdiucrfis 
conclufionibus ,  &  principiis.  Scd  habitus  ifte 
non  cft  ex  euidentia  obici^i,  ideo  ex  obiedo  non 
habet  vnitatem ,  fed  k  teftificante ,  vel  ab  vnitate 
rationis  aftcntiendi ,  cuius  ratio  eft  vcritas  affc' 
rentis ,  vel  ab  vuitatc  illius ,  de  quo  funt  diucrfa 
credibilia  fecundum  diucrfas  opiniones  pra:di- 
das  in  ifta  quaeftione.  Vel  fecundum  tertiam 
viam  ,  poteft  dici  habitus  vnus  formaliter  ex  (e, 
quamuis  illud  cffecSliue  habcac  a  Deo,&  non  ha- 
beac  vnicatem  ab  obieAo.  Vnde  primum  obie- 
6tum  eft  vericas  prima,  vc  remoca ,  vel  vc  dc  quo 
funcarticuli. 

Scd  poteftne  fides  angerirDico  quAd  fic,a  Deo 
immcdiatc,  k  quo  caufatur ,  mcritoric  poteft  au- 
geri  per  adusnoftros,  non  tamen  per  iOcM^  fidei, 
fed  per  a6tum  alium  telatum  ad  augmentum 
fidei,vt  ad  finem  ab  ipfo  moucntc. 

Sed  ptobatut  quod  effediuc  pofCt  ^  nobis 
auget i ,  quia  firmi^s  aftencimus  adlu :  dico  quod 
illud  cft  bonum  argumentum  ad  probandum 
fidcm  acquifitara  augeri  per  a£lu$  noftros :  illud 
enim  augetur,quo  faciliter  afTentimus,  camen  de 
fide  infulanonconcludit. 


DISTINCTIO  XXVI. 
QviESTio    Vnica. 

DE     SPE. 

Vtrum ^es  fifvirttu  Theologica  afide  (p* 
charitate  diBinSia  ? 

AlenC  $.^.j  75.  >».i.e^  r.  D.  Thom.  hic  q.  %.»rt.x,^  x.x. 
q.iy.art.i^.  D.Bonaucnc.^f^  «rr.t.j.j.Richaid.orr.^.  q. 
i.<^i.Dutan<l  j.i.Gabr.^.i.  Vafq.i.i.  d.i6.e.i.(^  j./>. 
d.^7.eaP.i.yiAc  Scot.t  Afrr.^.t  (^  j.  In  quibulHam  ha;c 
quxftiodifccepaca  ceztu  Ozonicnfi. 

V  6  D  non  :  quia  fpcs   cft   pafEo  j 

quxdam  fecundum  [Philofophum,  jtrg.prinmm. 
z.Ethic.c^. Sed  noUa  paflio  eft  vir- 
tus  Theologica,  cum  paflio  non  fit 
nifi  in  virtute  fenfitiuaiigitur,  &c. 

Item.virtusTheologica  non  eft  in  nobis,  nifi  Stcundum. 
ii  Deo  infundatur  aliquid  in  nobis  ,  fcd  fine  hoc 
qu6d  Deus  nobis  aliquid  infundat ,  pofTumus 
haberefpem  acquifitam  fufficientcm,&  ex  illa 
naturaliter  acquifita  pofliimus  certitudinaliter 
fperare  pracmium  ^  Deo.  Patet,  quia  ex  naturali- 
bus  certitudinaliter  fperamus ,  promifTa  ab  ho- 
mine :  ergo  quantomagis  k  Deo :  ergo,&c. 

Item,eft  raedium  malitiarum  dcfperationis,&  Tertium. 
prxfumptionis  :  igitur  fi  eft  virtus  ,  crit  moralis, 
non  Theologica  ,  quia  in  illa  non  poteft  cfTe  ex- 
cefrus,&  dcfe^tus ,  vt  puca  incer  excrema,  &  me- 
dium.  Quod  huiufmodi  vircus  non  fic  in  medio, 
pacec ,  quia  habec  Deum  pco  obiedlo  ;.rerpedu 
auccm  Dci  non  poceft  cfTc  exccfTus  ,  vc  fiomo  ni- 
mis  diligac  eum,vel  credac,&c. 

Icem ,  ficuc  incelle6tus  eft  vnum  perfedibile,  Quirtutu. 
itavoluncas  eftaliud;  igiturcumvnumpcrfcdi- 
bile  fufHciencer  pecficicur  vna  perfcdione,  ica& 
reliquura ;  &  ideo  cantum  funt  duo  petfc£tibi\u 
tefpe<5lu  perfe^tionum  rupernaturalium  ,  fcilicec 
ToIunta$,&  intcUedus,  &  ha:c  ratione  vnius  ob- 
ie€ti  :  igitur  crunt  tantum  duz  fupernatutales 
pccfedioncs  ,  cum  ad  duo  pccfedibilia  ccfpe^lu 
vnius  obiedbi  numeco  fufficiatit  dux  pctfedio* 
nes,vt  voluntas  ficut  pecficitut  charitate,  ica  in- 
tcUe^aus  fide. 

Dicesjtresfunt  parres  imaginis  ,ide6  requi-  OhieBit. 
runtur  tres  virtutes  diftin£be,vt  tota  imago  pet- 
ficiatur. 

Contta,  tunc  virtus  Thcologica  eflet  in  intel-  Seluti». 
leftualia  a  fide,  ita  quod  fidcs  in  intclligentia,& 
fpes  in  memoria,  &  vna  tantum  efTct  in  voluntar 
te ,  hoc  autem  falfum  eft  :  non  enim  eft  fpes  in 
memotiaquia  vt  communiter  ponitur,nou  eft 
virtus  intellec^ualis. 

Contr^  I.  Cor.  14.  Nunc  Mitem  manent  Fidtty 
jpes,  charitas. 

SCHOLIVM     I. 

PonuHtur  varid  fimentia  de  Jpe ;  primaftut ,  non 
difHngHi  a  charitate.  Sicunda ,  non  difli/i£ui  afide. 
Tertia  ,  tjH(>d  includit  vtramijite  ,  ^uia  per  /pem 
expeElMmiu  gloriam  ,  &  expe£iatio  fieiiat  ad  in^ 
telUHum  ;  ^  dtftderamui  eandem  ,  &  hoc  fpeHat 
ad  voltmtfttem  \ftd  reiiciuntur  btt  fententiaex  ille, 
I.  Corinih.  14.  Fidcs ,  fpes ,  charicas  tria  haec, 
&  cstera. 

Hic 


5i6        Lib.in.  DiftinaioXXVI. 


t. 

Ofiinio    ajft- 
reni  ^em  ncn 
di/liii^ui  i 
jldt   ^  fi»- 
rit»te. 
Ratio  |. 


5- 

Stcnnds. 


T>u»    modi 
dictnH  d$ 


^rtia. 


4. 

An  fpet  fit 
habitms  ftr- 
in*lit*r. 


ObitMit, 


Stkm 


HIc  polTct  dici  qiiod  noii  oportct  ponere 
fpem  virtutem  diftinftam  a  fidc,  &c  charita- 
te.  Qgod  primo  probatur  a  partc  voluntatit  fic. 
Voluiitas  pcr  charitatera  futficienter  difponitur 
ftipernafuralitct  ad  habcndum  omiicm  adiim 
fibi  poflibilcm ;  igitur  nullus  alius  aarus  cft  iibi 
poflibiiis  pcr  alium  habitum  ,  qui  cft  diftindus  k 
cjiaritate.  Ptobatio  antcccdentis.  Quja  omnjs 
acliis  voluntatis  eftw/fe.vel  nolle,  &  hoc  refpcftu 
tam  pracfentis.qukm  abfcntis.  Ad  omnem  autcm 
talcm  fufficit  fola  charitas ;  igitur  fruftrJk  poni- 
tur  habitus  aliiis.  Maior  eft  euidens.  Minor  pro- 
jjatur,  quiaad  omnc  ?/f/f(rordinatum  refpeftu  vl- 
timi  finis ,  quem  rcfpicit  virtus  Thcologica  pro 
obieao.fe  cxtendit  charitas,  quia  non  eft  volitio 
ordinata  nifi  przfentis,vel  abfentis ,  &  ha:c  voli- 
tio  eft  adlus  faiendi ,  vel  defiderandi  ,  fcd  idcm 
habitus  poteft  eife  fttfficiens  quiefcendi  volan- 
tatem  ordinatc  in  obicdlo ,  &  defiderandi  illud 
ordinate.quia  fecundum  Auguftinum  <).  de  Trin. 
cap.vlt.  Idem  appetitui  ,^uo  inhiAturrei  ce^nofcenda, 
fit  amorcognitt:  igitur  ad  orane  »»//?  ordinatum 
fufficit,  quiaeodem  otdinatc,  quo  vult  volitum, 
defpicit  difconucniens,velcontratium,quia  i. 
de  Aniraa  tcx.  8 j  .refiHm  efi iudexfui  &  c%»<,quia 
nolle  non  conucnit  otdinatc  ,  nifi  inquantum  dc- 
fpicit  aliquod  incompoflibilc  voluntaii  rc6la:  & 
ordinatae :  ergo,&c. 

Itcm.fecundo  probatur  apattc  intcllea:u5,fic; 
nam  fi  cftet  aliquis  habitus,non  poflet  poni  iij  in- 
tcUedlu  primo.quia  nuUus  habitus  habct  adum, 
nifi  refpeftu  adlus  ,  qucm  rcfpicit  potcntia  in 
communi  ,in  qiia  fundatuc  huiufmodi  habitus. 
Vndc  cum  a6lus  intcllc6kus  incommuni  Cixintel- 
ligere,  rcfpcau  obiedli  fupernaiuralis  non  cft  nj<i 
credere  5  igitur,  Scc. 

Potcft  dici  qnod  fpes  includir  vtrumque  in 
ratione  fua,  quia  fpes  cft  cxpeaatio  certa  bcati- 
tudinisj  crgo.  Poteft  dici  quodfpcs  cfthabitus, 
quo  expcdamus ,  expeftatio  includit  certitudi- 
ncm  ex  gratia  &  auxilio,  qu«  pertinet  ad  intelle- 
dum,&  ita  non  eft  alius  habims  a  fide ,  &  ctiam 
includit  defidcrium  non  habiti ,  &  fic  idem  tft 
cum  chatitatc  ,  &  fic  potcft  dici  reiflus  habitus 
includcns  vtrunque. 

Item  ,  fccundiim  habitum  fpci  dicitur  aliquis 
ccrtus,  ide6  dicitur  intelicdkualis  habitus.Simili- 
ter  aliquis  dicirur  decipi,  quando  fcilicet  crc- 
dit  fe  non  poflc  affequi  bcatitudincm  ,  fcilicct 
defperans.  Vnde  magis  reuocandus  cft  ab  crrotc 
in  intclledu,  qukm  ab  alia  inordinata  voluntate. 
Sed  eftne  fpes  aliquis  habitus  formaliter .' 
Quod  nonprobo.  Quianoncft  formalitcralius 
habitiis  de  vniuerfali ,  &  alius  de  particulari ,  vt 
de  ifta  yOmnu  home  iuflui eft  faluandtu  :  &  de  iftt 
formaliter ,  Petriu  iuftut  eftfaluandm,  licct  fingu- 
lariter  varientur;  fed  per  fidcm  crcdo  omncm 
iuftum  formaliter  faluandumjergo  etiam  deifta; 
ego,fi  ftndiier  fum  iHftm,ero  hexlHt,tx\x.  fides  ;  huiuf- 
modi  eft  adus  fpci ,  idco  non  cft  virtus  diftindla 
a  fide. 

Dices  quod  non  erit  habitus  omnimodoidem, 
quia  futurum  facit  quod  fit  aliud  obiedum ,  ideo 
requiritalium  habitum. 

Contra  ,  fi  refpicit  aliquid  vt  formaliter  futu- 
rum  obiedlum  ,  itaquod  futuritio  fit  de  ratione 
obiciSli  fui ,  tunc  erit  temporale  obiedlum  ,  &  ita 
refpicit  temporale  vt  temporalc  obieftum;  igi- 
tur  fi  in  hoc  diffcrunt ,  quia  fpes  refpicit  hoc,  vt 
(:onfcrcnd«m,non  crit  vittus  Thcologica, 


Item ,  prasteritio  non  variat  obicdkum ,  nequc         r. 
habitum  ;  crpo  ncque  futuritio  ;  ergo  idem  ha- 
bitus  fidei  crit  dcpractcritis,&  de  futuris. 

PofTct  dici,tencndo  iftam  conclufionem,qu6d 
ficuttantum  funt  dua;  potcntiac  in  natura  natx 
attingcrcDcumfubrationehabituspcradtiKcli- 
citos.fcilicet  intclledus,  &  voluntas  ,  f\c  funt  ta- 
Ics  duas  perfedliones  fupernaturalcs  fufficicntcr 
difponentes  iftas  potentias  refpcdu  acauum  tcn- 
dcntium  in  Deum  fub  ratione  obicdi :  &  ficut 
vna  potcntia  perficitur  a  fide,  fic  alia  \  charitate. 
Refpcautamcnalicuiusobiediincludunturam-  ^f*'  »»"  »•/* 
bo  illi  habitus  in  vno  habitu  ,  non  dico  in  vno  r^^^"*^"** 
habitu  formaliter,  fed  aggregatione  ;  &fic  fpes  f^dlggrtl»- 
vnitate  aggrcgationis  poteft  dici  tcrtia  virtus:  tiont  ftcun- 
tamcn  cft  circntialitcr  habitus  idem,qui  eft  fidcs.  ''*"»  »liq,>*tt, 
Et  quamuis  fidcs  fit  prarfcntium  ,  prsteritorum, 
&  futurorum,  &  fpcs  tantiim  futurorum,  ex  hoc 
nonhabeturquodfir  aliushabitus  eflcntialitcr» 
fcd  quod  in  hoc  fpecificat  fidem,  &  contrahir,  vt 
fides  fub  rationc.qua  tendit  ad  futurum ,  dicatur 
fpes.Sed  ifta  via  non  placet.quia  vidctur  contra- 
lia  do(^rinae  Sandlorum. 

SCHOLIVM    II. 

.Aliafententia  tenensfpem  effe  virtutem  moderati- 
uampajfionu  ,  tjuatenditur  in  honum  futurum  ater- 
num ,  reiicitur,  quiafic  effet  virttu  moralts.  Sententi* 
Henrici,jpem  diftingui  a  charitate,^uia  hac  eft  in  cen- 
cupi/cihili,  illa  inirafcibili ,  non  vt  repellat  nociuum, 
fed  vtfortificet  concupifcihilem  ,  nerejiliat  a  hono  ar- 
duo proficjuendotprebatur  late  variis  rationibtu.Hane 
0'fi»^Hl4(  rationes  eitu,latiftf'  refutat  De£ler. 

ESt  alia  \(ia,quae  dicit  quod  eft  virtus,  quia  cft 
modcramcn  paflionis,  quac  eft  dc  futuro  bo- 
no,refpe(£tu  cuius  eft  fpes,quia  ifta  pafllo  indigct 
moderatione. 

Contra  ,  ifta  opinio  non  ponit  fpem ,  nifi  ac- 
quifitam ,  quia  habitus  moderans  rcfpedlu  ratio- 
nisjcft  acquifitus  formaliter ,  quia  vt  fic ,  eft  ma- 
gis  contra  malum  futurum ,  qu^m  circa  bonum 
increatum. 

Dicitur  quod  imo  ,  cftTheologica ,  quia  ifta 
eft  rcfpedu  aetemorum. 

Contr^ ,  fpcs  vt  eft  modcratiua  palEonum^eft 
fpecies  virtutis  moralis :  ergo,  &c. 

Etfi  ifta  pofitio  poflct  tencri :  quia  tamcn  au- 
<ftoritaies  Sandlorum  funt  in  contrarium.  Alitcr 
dicitur,  qu6d  fpes  eft  virius  diftinda  a  charitate, 
licei  vtraquc  fit  in  appctitu  ,  quia  vna  cft  in  ira- 
fcibili  ,alia  in  concupifcibili,&  vtraquein  vo- 
luntate.  Quarum  diftindio  probatur  fic  ;  obic- 
(knm  irafcibiliseft  bonum  arduum,&  obiedtum 
concupifcibilis  bonum  dele(^abilc,&  ifta,  vt  funt 
conditiones  boni ,  vt  nunc  ,  funi  obicda  diftin- 
<%a,ita  vt  funtconditiones  boni  fimpliciter  ,|non 
folum  pro  nunc  funt  obiedta  diftincSia :  ergo  ficut 
poffiinteflcobicdairafcibilis,  &  concupifcibilis, 
vt  funt  nunc  bona ,  qoz  ponuntur  in  paite  fenfi- 
tiua,ita  poirunt  efle  obie<ftum  eorundcm  in  parte 
intclle(£tiua ,  vt  funt  bona  fimpliciter ;  ergo  ficut 
appetitus  fenfitiuus  potcft  tcndcre  in  bonum  fub 
ratione  ardui,&  fub  rationc  dele^abilis,vt  nunc, 
&  fic  diuiditur  in  irafctbilem,&  concupifcibiiem; 
ita  &  appctitus  rationalis  potcft  tcndere  in  obic- 
dum  fub  rationc  ardui ,  vel  fub  ratione  dele(fta- 
bilis  fimplicitcr,  vt  fic  voluntas  diuideretur  in 
irafcibilctn,  &  concupifcibilcm ;  ergo  eruni  duo 

habitus 


6. 

Alioriun  ofi- 


Htnric.  Mtt 

fftm  t^t  vir» 

tuttmieft*' 

ritatt  ^fdt 

diftinSam, 

Probatur 

primb. 


Qu^ftio  Vnica. 


8. 

Ttrlii. 


Ir»fcibilk  in 
Ttoyit  Itabtt 
tret  m9ut 
fecundum 
Htnritum. 


habitus  perficientes  partesillas,  &  habitus  erunt 
diftindi. 
Sicundt.  Item,vnufquifque  expcritut  quod  exiftens  in 

Jiuietc  contempiationis,quaE  ad  concupifcibilcm 
pedlat ,  nititur  repcllere  id  ,  quod  eft  fu«  con- 
templationis  impedimcntum,nc  aufcrat  dciedla- 
bilc,&  minuat  dele^ationem  j  eo  quod  dc  impe- 
dimenti  ptafentia  triftatur  ,  ficut  funt  occupa- 
tioncs  cxteriorcs  j  igitur  cum  voluntas  habei  im- 
pugnarc  impcdimentum  fui  concupifcibilis.ficut 
&  appetitus  fenfitiuus  ,  &  idtas  eius,  quo  impu- 
gnai  impcdimentum  aStus  concupifcibiiis  ,  pro 
tuncminuit,  donec  pcrfcAe  amouit  impcdiens, 
&  cum  vna  vis  non  fit  fui  ipfius  impcditiuai 
oportet  ponere  iftam  vim  cftc  aliam. 

Item,ficutconuenit  modcratc,  &  iuftc  concu- 
pifcerc,ita  &  irafci  fecundum  appctitum,dico  in- 
tcllciflus  :cum  igitur  obicdum  proprium  irafci- 
bilis  non  fit  bonum  fub  rationc  formali  boni, 
fcd  raagts  aliquid  difplicens ,  quod  cft  ratio  ap- 
pctendi  vindidam  ,  vt  pat«  in  diftradione  Phi- 
lofophi ,  videtur  qu6d  ad  aiiam  vim  pertinear, 
qu^m  ad  illam  ,  qu£  abfolute  tendit  in  bonuni 
volendo ,  vcl  in  malum  nolcndo. 

Hoc  idcm  alio  modo  oftcndunt  fic ,  quafi  nat- 
rando  ;  irafcibilis  in  nobis  habet  tres  zStas  pra;- 
cedendo  concupifcibilc  :  quia  vel  impedimcn- 
tum  aduineft,&  fic  dolet  &  triftatur.  Tunc  enim 
irafcibilis  exequitur  a6tum  impugnandi  impe- 
dimentum  fcdando  concupifcibilem  ,  vt  poflit 
quicfcere.  Vnde  fic  cxcludit  dolorem  impugnan- 
do  impediens  deledabile  :  vel  quia  deiedacio 
ineft ,  quam  timet  amittcre :  &  fic  irafcibilis  for- 
tificat  caexcludendotimorera.  Tertio  pafliones 
contrarias  rcpcllit ,  fiue  impugnat  impedientia 
delcdbationem.  Hxc  omnia  inueniuntur  in  vo- 
luntate  :  quia  aliquando  impedientia  quictcm 
contemplationis  infunt  zQta;  &  tunc  triftatur. 

Itcm,  adlus  contcmplationis  in  viatorcamitti 
poteft  ,  dum  incft,idcc>  timct ,  amouendo  qua: 
poflcnt  impedire  j  ideo  motus  carnts  infurgentes 
&  impedicntcs  expugn«t;igicur  eft  impiignatrix, 
&  hoc  Giim  dcledbabile  eft  prxiens  ;  quando  au- 
tem  eft  abfens  conciipifcibilis  habet  dcfidcrium 
adillud,ncc  cfretefficax  refpedu  illius  confe- 
quendi,nifi  irafcibilis  amoucrct  impcdimcnta,vt 
acquiratur.  Cum  igitur  hxc  omnia  fint  in  irafci- 
bilij&concupifcibili,  in  apperitu  fcnficiuo,  fimi- 
liter  &  in  voluntatc.  Nam  omnia  hzc  poftunt 
concupifcibilia  in  voluntate  cftc  ,  ideo  ncccftaria 
eft  fibi  irafcibilis,  quancum  ad  ifta  omnia  -y  igitur 
cum  ifta  fint  in  voluntate  &  rcfpiciant  obieda 
diftjn^a,  fecundum  hoc  dicitur  poni  duplcx  vir- 
tus  in  voluntate ,  &  hoc  ctiam  rcf^  edu  Dci :  qui 
habet  iftas  tationes  diftindlorum  obieiflorum  re- 
fpedlu  boni  ardui :  igitur  atduum  bonum  requi- 
rit  in  appecitu  fenficiuo  habitum ,  perquem  for- 
tificat  concupifcibilem  ,  ne  fortc  tcfiliat  a  bono 
concupito. 
Stxt».  Item,irafcibili$  eft  per  fe  confurratiua  concu- 

pifcibilis,quta  proptcrhoc  ponitur;ergonataeft 
confortare  eam ,  &  fortificare ,  ne  a  bono  arduo 
rcfiliat.Vcl  potcft  maior  fic  ficri :  Omnis  ratio  in 
obiciflo  repulfiua  concupifcibilis ,  requirit  fpera, 
habitura.vclviitutcm  in  irafcibiIi,pcrquamfor- 
tificat  concupifcibilem  refpcAu  cuiuflibct ,  rc- 
fpedlucuius  potcftaprofccutione  boni  dclccfta- 
bilis  refilire ,  fcd  non  foliam  concupifcibilis  refi- 
lit  propter  nociuura  occurrens  ,  fed  proptcr  dif- 
ficultatcra  ardui  in  obieAo  ;  igitur  non  folura  eft 


9- 


DeleCfati» 
(^  dtfiderium 
tni  eandem 
•vim  J^eHant. 


5i7 

fortificatiua  concupifcibilis  refpetflu  nociui  in- 
furgentis  ,  fcd  tefpcdu  boni  ardui  dcledlantisi 
igitur  neccfte  eft  ponerc  in  irafcibili  fpem  ,  pcr 
quaii)  habilitctur  ,non  folum  ad  cxpugnandum 
nociuum  ,  vt  vindicct  concupifcibilem  ,  ftd  vt 
fortificet  concupircibilem  ,ne  tefiliat  a  bono  ar- 
duo  fcquendo. 

Contra  illam  opinionem  arguo  &  prim6  con-  I O. 
tra  primam  rationcm  ,quzfo  quid  inccUigit  pcr 
bonum  arduum  ,  aut  bonum  ,  an  forcc  quod  eft 
abfens,  aut  quod  eft  fupta  facultatcm  naiutz,  fic 
quod  excedat  virtutem  nacuralem  illius.rcfpcdu 
cuius  dicitur  ai'duum;aut  quia  appreciabiie  fu- 
per  naturam  oftenditut  ?  Si  priroum  dctur ,  non 
habebit  ifta  vis  aliqucm  adum  in  his,quiani- 
hil  eis  eft  abfens.  Similitcr  pcr  Iioc  non  cffct 
alia  vis  a  concupifcibili ,  quia  ad  eandem  vim 
pcrcincnt  aStas  dcledacionis  de  aliquo ,  vt  cft 
prsfcns  ,  &  adius  dcfiderij  circa  idcm  obiediun, 
vtabfens. 

Itcm,  nec  fecundo  modo,  quia  charitati  pofli- 
bilc  cft  tcndcrc  in  aliquid  fub  ratione  cxcedentis 
facultatcm  poflibilis  aliunde  acquiri  nifi  altcrius 
auxilio  ,  cuius  eft  poftca  quiefcere  in  illo  pec 
a^ura  intentionis.  Cum  igitur  ifte  adusmaxime 
conueniat  Deo  refpeftu  fui  ipfius,  maximc  pone- 
returinvoluntatediuinavisirafcibilis:  &fi  non 
propter  primum  aiSkum  ,  tamcn  proptcr  fecun- 
dum  ,  quod  cft  te»ere ,  q oi  cft  alteto  principalior, 
tanquam  ad  qnem  aliusordinatiir. 

Item,  fi  irafciliilis,&  concupilcibilisfint  du«  II. 

vires  .erunr  in  Deo  fccundim»  raiioncm  diftin- 
&x  ;  fed  fi  arduumiftomodo  tllet  obiectum  ita- 
fcib'lis,  non  circnc  in  Dco :  quia  Deus  non  habcc 
aliquod  ooicdlum  cxcedcns  nacuralem  poti.n- 
tiam  huiufmodi :  ergo  relbt  certium  ,  fcilicct  vt 
dicatar  bonnm  ardunm  :  qui;i  cft  appetibilc  cx- 
fupcrans  omne  aliud  ;  fcd  ifttMHodo  maxime  erit 
obiedlum  cbaritatis  :  charitas  cnim  inter  omr.cs 
virtutcs  maximc  apptctiat  D'um  :  quiafacit  in- 
hzrereamnreamiciti£,&  vincit  omniaalia.ncc 
potCit  plus  apprcriare,  qiiam  vt  obieftuni  in  infi- 
nitum:igitur  oftendit  arJuum  non  diftingui  fpe- 
cici  dcIcClabili  ,&  pcr  confequcns  non  dillin- 
guiturfpcsacharitatc  magis,qi<ara  arduum  adc- 
Icdlabili. 

Itera,appreciabile  non  potcft  intelligi,  nifi  aut 
quia  aftu  appretiatura,&  hoc  non  valct  ad  ratio- 
ncra  formalem  obicdli.quia  fit  adtualiier  pcr  ?p- 
prctiationem  paflii'.m,fcilicct  ex  adlu,  quo  pra:- 
fcrturomnibus  diligendis,  quod  facit  ciiaritas: 
ergo  non  diftinguitur  ab  aliquo  adiu  concupifci- 
bilis.  Aiio  modo  acceptatut  aptitudinaliter  tan- 
tum  appretiatum,  fcilicct  quia  aptum  nacum  ap- 
pretiari  tanquam  ad  fubftracam  tacioneiu  apprc- 
tiabilitatis ,  vt  quia  eft  bonnm  infinitum ,  quod 
eft  bonum  in  fumrao ,  &  inquanti^m  cft  bonura 
przferendum  oranibus  aliis,&  fic  adhuc  inaximc 
ad  iliud  ordinatur  charitas. 

Dices ,  irafcibilis  eft  vis  quaEdam  concupifci-         1 1. 
bilis  ,  quia  concupifcibilis  cft,vt  potencia  ira- 
fcibilis. 

Contra , in  cftcntialitet  otdinatis,  &  pcr  fe,il- 
lud,quod  addic  fupcr  alterum,  &  cotiahit  Ipf^vm, 
cft  nobilius  eo;fic  patet  in  dcfcenfu  in  |in'°a  prac- 
dicamentali.Si  igiturbonum  diuinum,vt  fic  con- 
ttadlum,vt  appeiibile  ardunm,  fit  obicdlum  fpci, 
erit  adliis  fpci  nobilioradlu  charitatis ,  qui  rcfpi- 
cit  primum  bonum  ,  vt  ordinaic  volendum  ,  eo 
quod  aliquid  addit ;  quod  eft  falfum. 

Iicm» 


Ch/trittU 
mtixtme  ap' 
frettai  DtU. 


sz8       Lib.IlI.  DiftinaioXXIIL 


$^idf,t, 


n 


flU  viifugit 
vittum  ,  qui, 
»m/tt  viriff- 
t*m. 


14. 

AtUorit 
afiait. 


ASnm  jp*- 
r»ndi  fum- 
miira  bonum, 

*Jf«  ordin». 


Icem ,  quod  malc  affignatur  obieftum  irafcibi' 
Ijj ,  ptobatur  ,  quia  primus  adluscius  ,  cft  irafci, 
nam  &  ci  adatquacur :  igitur  quilibet  aduseius, 
eft  qaoddam  irafci ;  fed  uuUum  «r-«/?«refpicit  bo- 
num  arduum  ,  vc  obicdum  ex  2,R.hctorica:.  Vbi 
dicitur  qti^d  ira  eji  appetitus  cum  tri/iitia  pH- 
rtitionti  ,  propter  appetentis paruipenjiontm  *  quocun- 
tjue  fiat. 

Item,  in  irafci  eft  appetere  vindi<Skam  j  fiue  il- 
lud  appctere  habeat  pro  obiedo  punitionem.fiue 
illud  ,  quod  punitur,  neuirum  eft  arduum :  er- 
go,&c, 

Itcm,contra  fecundam  rationem,YbiaJt,quan'. 
do  aliquis  infurgit  ad  cxpugnanduln  vitia,quan- 
do  voluntas  vult  quiefcere  in  dele(3:atione  con- 
templationis,  non  eft  adus  concupifcibilis,  quia 
impeditur  delediatio. 

Contri ,  prius  concupifcibilis  quicfcit ,  qu^m 
irafcibilis  impugnac :  igitur  non  impcdic  concu- 
pifcibilitatem,cum  adiuuct  eam ,  fed ,  fceundum 
cum ,  quod  expugnat  vitium,impedit  quictcm  in 
contemplationc:crgo,&c. 

Dices.  /r<«/?»cftpropugnare,vt  poftquietcm 
maneatcum  dcleftationc. 

Contri,  quod  natum  eftimpcdircdcleaatio- 
ncm  poficiue  agcndo ,  illud  cft  cxpugnandum, 
vt  dcledtatio  fit  in  quiete  •,  fed  impediens  non 
agcndo  ,  fed  repugnando  facit  fic  jquod  fi  eifct 
dcledlatio ,  non  ineiTct ,  quia  opponitur  fibi ,  & 
tale  oportet  cauere ,  &  fugcre  ,  non  cxpugnare, 
vt  malum  velle  ;  igitur  cum  vicium  impcdiac 
dcledationem  rcpugnando  ,  non  agcndo,de- 
bct  expugnari  fugiendo  ,  fcd  illa  vis  fugit  vi- 
tium  ,  qua:  amat  hpncftum  ,  qu£  cft  concupi- 
fcibilis. 

SGH  O  LI  VM    IIL 

Sententia  De&orii  ,  fpem  ejfe  virtutem  Theolegi- 
cttm ,  afiie  tt  cbaritate  dijlin£iam.  Probat  primo  effe 
wrtutem,ex parte obieili  (fr  circumfiaHtiarum.Secun- 
do,eJfe  Theelogicam,  tjuia  eitu  ohieBum  efi  Detu  infe, 
eflo  resjKirantur  aliejUA  conditiones ,  vel  circumfiantitt, 
vtfit  Detu  ohie^um,  pefitis  cenditionibu*  requifttis  ad 
virtuteTheologicam.Probat  deCidente  non effe  aElum 
intelle£iiu,<juia  non  eft  intclligere,»f^«f  charitatis,& 
per confecjuens ,  virtutis fpei.  VideinOxon.  Scholium 
hic  num.  1 7.  vbi  ofienditur  hanc  conclufienem  videri 
ie  fide  ex  hec  cap.  lib.  citato  ,  &  Trident.  Sejf.  6, 
cap.6.&  7, 

Dlcoquodfpes  eft  virtus  Theologica  aliall 
charicate&  fide  ,  quod  exaAupatet.  £x- 
perimur  enim  in  nobis  iios  polTe  habere  aliquem 
adium  expeftandi  bonum  infinitum  a  Deo  libe- 
ralitcc  fe  communicantc,&  hoc  mediantegratia 
praruia  cotlata  ,&  mcritis  ;  fed  illc  a6tus  non  eft 
aduschacitati$,nec  fidei  ,necaUcuius  virtutis 
moralis;eft  igitur  adus  alicuius  alterius  virrutis, 
quara  dico fpem.  Quod  autem  a£tus  iftc  fit  ordi- 
natus  ,  patet :  eft  cnim  hoc  ordinatc  appetcndum 
quo  ad  fubftantiam  a6lus ,  quia  talis  boni  eft  vo- 
luntas  capax  de  fc  ,  &  per  illud  pcrfeftibilis  in  fc; 
&  etiam  quo  ad  circumftantiam  agentis  eft  ordi- 
natus  ,quiaconuenit  hocagenti  exratione  vo- 
Iuntatis,quae  cftcapax  fummi  boni,  Qu^d  autcm 
iftc  aftus  fic  bonus  pcr  ciifcumftamias,patet ;  ha- 
bet  enim  obicAum  bonum  ,&  eft^caufa  bona, 
vt  a  Deo,fcilicct  caufa  cfficicnte  confercnte,  &  4 
gratia&meritisdifpofitiue.  Et  fimilitercft  Qr- 


dinatus  quo  ad  omnesalias  circaraftancias  ;er- 
go  adJplumpoteUclIevirtusiftaappetitiua.  Et 
cft  Thcologica ,  quia  habet  Deum  pro  obicdlo 
immcdiaio  :  quia  pcr  hunc  adum  dcfidero  bo- 
num  iariuiium,ncc  pcr  aiiquid  additum  habctur, 
quin  Dcus  fit  obic<aum  illius  adus.  Licct  enim 
dcfidcto  bonumiftudctrcmcDm.adhuc  bonum 
infinitum  cftobietStum.quianonrcccdo  aha£ta 
dcfiderandi  ipfum. 

Dicesjfv  /pcs  rcfpicjt  boBum,vt  appccibilc  mi-        '  J. 
hi,fic  erit  obie<Stum  temporale  tantum. 

Dico  quod  ctfi  per  fidcm  crcdo  de  sterno ,  vt 
dc  Deo  ,-tamen  crcdo  alia  temporalia  de  co, 
vt  eum  cfTc  incarnatum  ,  pairum  ;  igitur  non 
hoc  cft  contra  vcricatem  Theologicam  :  fic 
cft  hic. 

Dices  ,  vt  dicitur  meHm  honum ,  eft  obiedum 
complcxura ,  quid  cft  igitqr  illud  quod  citra  ob- 
iedum  additur? 

Refpondeojdicitur  tantum  refpedus,non  rea- 
lis,nec  rationis,fcilicetcaufatus  ab  intclleau,fcd 
caufatus  a  voluntate.  Omnis  cnim  virtus  coUa- 
liua  poteftcaufare  rcrpedlum  inobicdlo,etiam  fi 
refpicit  obie(itum,vt  non  exiftcns,potcft  caufare 
reipcdum  rationis ,  &  voluntas  cft  fotmaUtcr 
coUatiua  ,  ficut  &  intelle6kus.  Voluntas  cnim 
diligit  hominem  ipfum  rcfercndo  ad  Dcum.  Ifta 
coUatio  ponit  rcfpcdum  in  obiedo  ,cui  accidit 
cxiftcncia  ,  ficut  &  obicdo  intellcftus,  Sic  crgo 
dcfidero  bonum  mihi  ,  ideft,in  ordinead  me, 
quod  addit  rcfpetftum  qucndam,nonrealem,  fed 
appccitiuum  ,  ideo  non  minus  cft  Dci  vt  obiedli 
immcdiatcfic,quoddcfideracur  aDeo,quia  ad 
conditioncm  agencis  non  variaiurcondiiio  ob- 
iedlo,  ficut  nec  ciim  vidco  album,^  quocunque 
illud  conferacur. 

Diccs  ,  defiderare  eft  rcfpcdu  boni  abfentis,         |  g 
vt  fic  igitur  non  erit  obictSlum  vircutis  Theo-  Ahfentiano» 

logJCX.  *fid*r,tion* 

Dico  qu6dobicdumefre  prasfcns,  vclabfens,  '^''(H ffi, 
noneft  deratione  obictSti  Theologici  ,quantum 
ad  id ,  quod  eft  ratio  formaliccr  mouendi  po- 
centiam;ficut  nec  inadione  naturali  corpora- 
lium  approximatio,  vel  non  approximatio  eft  de 
ratione  formali  agcntis  &  paffi,  fed  tantijm  for- 
ma  abfoluta ,  mcdiantc  qua  agens  adluat  efficaci- 
ter  paftiim  ,  licct  fit  condicio  requifica  a^lualis. 
Ide6male  dicitur ,  fpes  ,  velfides  rcfpicic  obie-  id*m  tbli- 
(knm  abfcns.vifio  vcro  prarfcns  ,  quafi  aliud  ob-  ^'"»»  ff*  & 
icftum  fit  fpei, &  aliud  fidci,&  vifionis ,  ficut  re-  fi'^'' 
motum  &  propinquum.  Idem  cft  obiedlum 
ignis  ,  quiad  aliquam  diftantiam  caufanc  perfe- 
dbam  caliditatcm,&  ad  maiorem  diftanciam  cau- 
fat  tempcraiam.  Hoc  non  diucrfificac  rationem 
agentis  ex  parte  agcntis,  fcd  manet  idcm,  fcilicet 
calor,vt  efl  a6Vos,&  perfeftus  ad  fc.  Similiter  per 
candem  formaro  Sol  caufat  radium  redum  fic 
approximatus,  &  per  recefltim  ad  oppofitum  cau- 
fat  reflexum  ,  tameneodem  modoformaeft  fibi 
pracfcns  ,  alitcr  tamcn  fubiefto  ,  quia  prinio  pcr 
iineam  retSlam  ;  fecundo  modo  per  rcflcxam.  St- 
milirer  de  obiedo  fpccici ,  &  tentionis  diffcrunt 
fccundum  rationem  prsfcntiae,  &  abfcncjae  ob- 
iedli  ,  licet  poffint  aliquando  magis  diffirrre,  ca- 
men  hoc  non  eft  ratio  difFercntia;  fpecificx  in 
eis.  Sic  ifte  atflus  cft  immcdiace  circa  Deum  ,  vt 
Dbic6tamfibipr2fcns,&vircu$,  ^qua  immcdiate 
clicitur  talis  a^tus ,  cft  circa  Deum,  vt  obicdlum 
immediacc ;  igicur  cft  virtus  Thcologica  ,  (i  hoc 
fufficir. 

Sc4 


Quseftio  Vnica. 


5^9 


»7- 

■^"  fides  ,  (^ 
J?"  ttcqHtfit* 
fint  virtntts 


Ai  virtutem 
Theol^gUAm, 
tria  rejuiri- 
tHT. 


tiits  Thea- 
Isfic»  re^i- 
tit  Deum,  vt 
tbieHum  ,  (^ 
tffieiens. 


18. 


Velider^re 
nen  efl  fidei, 
vel  ch»ritt' 
tit  »Shs. 


19. 


Scd  vidctur  qu6.^  non  fufficit,-  tunc  enini  fides 
acquifira,&  fpcs  acquifita  cfTciu  viruitesTheo- 
logicx.qaia  lelpiciuntDeum  immccliatc  ,&lub 
cadcm  tatione  obieiti ,  quod  piobatur  :  quia  111« 
viitutesfides  ,  &  fpcsnon  funt  vircuteb  moralesj 
ergo  Theologics  :  crgo  non  repugnat  virtuti  ac- 
quifitx ,  quod  pocelt  cde  Thcologica.  Si  h«c 
conditio  fufficit,  propofitum  habccur.  Si  auccm 
non  fufficit  ,  fcd  dicatur  rcquiri  quod  refpiciac 
vcritatein  diuinam  ,  vt  primara  rcgulam  luam, 
ficut  moralis  virtus  refpicit  prudentiam.qux  eft 
regula  humanorum  aituum  ,  &  idco  oportcc  vt 
aliquid  detur,  cnr  ifteadus  fpci  innititur  imme- 
diate  proregula:fi  dicatur,  inqtKim  ,  quod  fides 
acquifita  (ufficit  ad  hoc:contra,  tunc  .fpcs  ac- 
quifica,&  charitasacquifita  elTcnt  vittutcs  Thco- 
logica:. 

Idc6  vltimo  fciendum,qu6d  ad  virtutem  Theo 
logicam,fi  ftride  accipiatur  ,  tria  rcquiruniur, 
quodjfcilicct  rcfpiciat  Dctim  pro  obie6to:&  quod 
refpiciat  cum  vc  regulam  immediacam;&  hoc 
etiam  poiTct  pcrcinere  ad  hdcm  acquifitau),&  per 
confeqccns ad  fpcm ,  qix  pcr  cognitioucm  diri- 
gitur  in  fide'  obiolum,  &  idco  illud,  quo  lotum, 
&  vltimo  diftat  /ittus  Theologica  abacquiiuis, 
vidctur  cire,  qnod  non  tantum  rcfpiciat  Dcum,vt 
immcdiatumobiedtum  ,&  vi  immcdiaiam  rcgu- 
lam,  fcdfupra  hoc,  vi  immediacam  caufam  ,  fcili- 
cet  qaod  fic  immediate  ab  ipfo  infula,  quod  non 
conncnit  vtrtuti  acquificx.  Si  igitur  fpc»  rcfpi- 
cit  Dcum,vt  obiecium  immcdiatc,&  rcgjiam 
diuinam.vtcognitam,  poteft  nihilominus  caufa- 
riaDeo  immediacc  ,cum  fi:  actus  anims  fecun- 
diim  fuperiorem  portioncm,qaia  non  poteft  fum- 
mc  perfici  finc  ca,ficut  cum  ea,&  cum  ipc  acqui- 
fita,  fcquitur  qa6d  fir  virtus  Theologica,  non  ta- 
men  poceft  nacutaliter  probari  fidem  ,  vcl  chari- 
tatem  infufam  in  eflc  hom'ni. 

Patct  igitur  qu6d  relpecia  iftius  aftas  deficiera- 
re  ponicur  vircus  Thcoiogica  fccund6m  omnes 
conditioncs,qux  non  eft  ndcs,  nec  chatitas.  Non 
£dcs,quia  zSt\.i%  iftc  non  cft  adus  intclic(5tus,quia 
non  cft  aliqiiod  imelligere,(cd  deJiderare,Ccd  omnis 
adlus  intcUeiSus  eil  imelligere  quoddam. 

Item ,  ncc  aftus  charitatis.  Probatio.  Charitas 
cft  fuprcma  virtus,  &  principium  diligendi  cft  fu- 
prem'jsamorhabilis:fed  amor  amicitia^cft  pcr- 
fedior  amore  concupifccntiz ,  quia  habet  nobi- 
lius  obie(^um,  &  liberalius  fc  habct :  vnde  chari- 
tas  cft  amor  pcrfedtidimus  Dci ;  igitur  amor  ami- 
citix  adtus  eius  eft :  igitur  cx  charitate  vcllc  Dco 
bonum  in  fc  ,  ifte  a£tus  primuseftcharitaris,  & 
poteft  efte  fummus,  roedius  ,  &  infimus.  Sine  ifto 
defiderare  poieft  cffe  adus  charicatis>&  poteftcire 
fummus,&  infimus  finc  defiderio ,  idc6  defiderare 
noneftadtus  charitatis.  Quodautem  potcftcfte 
inhmus  gradus  fine  co,patet.  Potcft  cnim  aliquis 
habere  adum  amaudi  Dcum  tcmifse,incendendo 
fcilicet,  ncc  tunc  defidetare. 

lcem  ,  potcft  efte  fummus :  non  cnim  oportct 
voluntatcm  habere  duos  aftus  fimul ,  cum  vnus 
non  intcndit  alium.ficut  ncc  fummc  agctcquan- 
do  agit  libcre  ,  ica  nec  refpcdtu  omnium  oportet 
agetc. 

Item  ,  gradus  amoris  in  fummo  non  inclu- 
dit  aAum  defiderij ,  quia  Dcus  fummc  diligit  fc, 
&  nos,  fic  tamcn,  quod  non  concupifcit  nos.Rc- 
ftat  igitur  vt  alia  Theologica  virtus  fccundi  adus 
fit  fpcs  a  fidc,  &  charitate  diftincla. 

Itcm,  involuntatceftafFe6tioiuftiti«,&  affc- 
Scctifper.  Tom.  X  J. 


CharitMs  ne» 
dicit  nifi  »- 
mertm  smi- 
citi«. 


diocommodi.  Sccundiim  iftasduas  afFcdlioncs  BonumvtH* 
habct  duos  adus*,  &  tunc|duo  obicdta.  Primuni  nontflpritr.m 
autem  bonum  appccibile  formalitcr  cft  bonum  *fM'^'^- 
dclcdabilc,&  houeftum,  qux  habent  rationcs 
diuerlas  fccundum  fe.  Oonum  vtilc  dicit  refpc- 
dtum  ad  ifta:  ideo  non  cft  prim6  appctibilc,  fic 
igicur  aliquid  amacur  ab  alio  in  fc  ,  &  ctiam  ama- 
tur  fibi  amanti.lcilicct  concupifcenti,  &  ifti  adlus 
iunt  lcciidum  iftas  duas  afFcdiones,  &  iftos  adtus 
concomitatur  duplcx  ratio  boni.qua  poflit  fic ,  & 
fic  appcti.  Chaiitas  igitur  ,  cum  lit  virtus  exccl- 
leucilli.ua  ,  pcrficit  voluntatem  fccundum  pcrfc- 
6tius,&  fccundiim  j«aum  perfedilKmum.hoc  cft 
arrMre.  Si  autcm  voluntas  non  cfTct  libera,  nihil 
anjarci  nifi  fibicommodum;  igicurcharitas  non 
cit  principium  clicitiuam  formaliter ,  nifi  adtus 
amicitix.  Spes  rcfpicii  bonum  commodum  fpc- 
ranti ;  ergo  non  fpero  Deum  circ  bonum  in  fc,fed 
rife  bonu;n  mihi.&  fecundum  iftas  duas  affe«5tio- 
ncsfunt  duoadtus  ifti.  Sedcum  charitaspcrficic 
voluntaiem  lccaudum  rationcm  nobiliffimam, 
pcrficit  fecudum  a<ftum  amandi  in  fe.  Spcs  fecun- 
dum  dcfidcriuin  propter  commodum;  &  ficeft 
alia  virtus,fiue  alms  adus,  tamen  idem  obiecftum 
efl  obicdtum  fidci ,  &  fpci,  charitatis,vifionis ,  & 
tcntionis  ,&c.  differcns  fccundum  lelationes  ad 
potcntias ;  led  in  idem  abfolutura  fub  cadcm  ra- 
iione  abfoliiti  lendunt  omncs  ifti  a(^us.  £c  ide6 
prima  diitmdtio  nou  cft  raiio  obie<5tt ,  ncc  diftin- 
guit  fp^inl  charitate  ,quia  idcm  obie(5tam  ha- 
bent,ficut  patet ;  fcd  uiitiuguuntur,vty«/>r«  patet. 
Spcscnim  eft  cxpe(itatio;  cxpcctarc  foimaliter  eft 
dcdderare  concomitanic  actu  intelle^us  >  quo 
cred'iur  hocpoflibilcexpetUare, 

Igiiut  hoc bonum  cantiim  ex  giatia,&  meritis» 
confetcaddm  a  Dco  ,  non  poftcc  homo  finc  fpc 
fpcraic    Ideo  fpcs  eft  virtus  ,  qua  defidero  mihi      Deferibitttr 
bonum  ptoueniens  ex  gratia  &  mciiiis  ,  non  qux  ^tt. 
iufint,  fed  qua:  piiraiiin  fpciantui  vtobic(5ta. 

SCHOLIVM     IV. 

Comra  conclHfionem  tenemem,deCidctzte  ejfe  allum 
Jpei,  fjj-  mnfidei,  aitt  charitati4,okijcit  qmmupticiter. 
Hahft  de6lrinalia  optima  in  Jiluttonibnt,  Vide  DeSo' 
rem  in  Oxon.bic  nhm,  1 8,  vhi  clariusjolnit  ifla. 

COntrafolutionem,  cum  dicimusquody^f- 
rare  fit  defiderare  ;  dcfperans  defidcrat  bea-   ql-  g-  '    •. 
titudmem ,  quia  tiiftatur  de  amifEonc  bcatitudi-  ^/  ' 
nis ;  ergo  optat  eam,  licet  non  fpercr. 

Iccm.quod  ifteadus  potcft  cfreacharitate;co-  Seeunda. 
demenim  habitupoffum  amarealiquid  infc,  & 
concupifcere  fibi  bonum  ,  hoceft  manifeftum; 
igitur  cum  ex  charitate  amo  me  amore  amicitiz, 
poffum  concupifccre ,  &  defiderarcbonum  mihi, 
quod  non  eft  prxfcns ;  igitur,&c. 

Item,  fi  fpes  eft  tantijm  ad  adtum  concupifccn-  Ttrtia. 
di,  igitur  ciim  iftc  a(ftus  ordinctur  in  bonum  in- 
finitum;  vtoi  fiuendo,  &  fic  vitium ,  &  non 
virtus. 

Itcm ,  fi  foliim  ponitur  fpes  vt  concupifco  mi-    6)ugrta, 
hi  beatitudincm,  cum  hoc  fit  natuialc  ,  &  refpc- 
£ta  nacuralis  non  fitvirtus;  igitut  muli6  minijs 
erit  habitus  fupcrnaturalis. 

Itera  ,  cum  fpes  in  fe  non  fit  virtus  dans  me-  S^"'"'"*' 
ritum  ;  crgo  adus  fperandi  crit  clicitiuc  a  fpc ,  & 
impcraciuea  charitatc,  vt  fit  mcritorius  ;  crgo 
oportet  voluntatcm  fic  habere  duos  iGtas  lefpe- 
&\i  eiufdcm.  Vel  lic  foimetui  ratio  ;  cijm  de 
Y  y  beati 


5P 


Lib.III.  DiftinaioXXVI. 


II. 

Ai  ohitS. 
frimtnn. 


jtHum  jpe- 
finii  prtct' 
dtt  aHut  fi' 
diu 


AiftcUium. 


liem  prinei' 
piitm   »lim 
redi ,  ^  rt' 
fitxi. 


Ad  ttrtittm. 


fluemei»  ni 
fit  iniriina- 
tum  ,  Deum 
in  nes  ordi- 
n»regjtf»cit 

i.q  j  &in 
t.d.tf.q  t. 


IJ. 

Atqii»rt»m. 
pojfumui  di- 
fidernre  be»' 
titudinem  ex 
n»turaUbue, 
fed  non  fuffi- 
Clt. 


beaciiudine  fupernaturaH  pofliimus  habere  fpcm 
nacuraiiiec  acquincam.poHca  demonAraiionc  ob- 
iedi,  fcilicet  vc  eft  fummum  bonum,  &  commo- 
dum  nobis,fpes  elicitur ;  tum  ,  &  a  charitaic  im- 
pcraiur :  igicur  duo  habitus  eiufdem  rationis  (i- 
mul  erunc  in  eadem  potentia. 

Conccdendo  hanc  conclufioncra  vltimam, 
quod  cum  meritum  fit  'i  charitate  ,  vel  impcrati- 
ue ,  vcl  clicitiue  ,  tamen  non  elicit  adum  fperan- 
randi ,  fcd  impcrat ,  &  hoc  eft  pcr  vclle :  dico  aci 
formam  argumenti  primi  quod  vtHe  conditiona- 
tum  fufficit  ad  triftitiam,  fi  noneucniat  volitum 
conditionatum  :  dcfpcrans  auiem,  conditionali- 
ter  Tult  bcatitudincm  ,  id  cft ,  dcfidcrat  cam  ,  fi 
pofrctcam  atcingcrc,&  quia  intcllccaus  errans 
oftendit  fibi  illam  tanquam  impoffibiicra  attin- 
gi  ,triftatur.  Exemplum  proiicicns  mcrccs  in  ma- 
ri  voluncaric  ,  non  proiicit  mcrccs  voluntatc  ab- 
foIuta,fedcondicionata.  Vide  folutionem  alibi 
in  maiori  operc/.'<ie  dlfl.  &  diRiHEiiorte  i  j.  Prajtet- 
ca ,  quando  eft  dcfiderium  conditionatum  de  eo- 
dem  ,  non  ftat  pcr  cum ,  quin  fit  volitum  abfolu- 
tum  ;  fed  quia  incellc6lus  errans  dicit  id  poffibi- 
le ,  a  parte  intellcdus  eft  prima  radix  oftcndcns 
idimpoffibilc-,  &idc6  oportet  perfoaderc  quod 
credat ;  vnde  fpernre  non  eft  credere  concomitans 
a6kus  fidei  acquificae,  vel  infufx.  Vndc  adum 
fperandi  praecedit  illa  intclleftio  necelTarii.  Spe' 
rare  enim  eft  defiderare  abfolutum  :  defperans  yult 
condicionalitcr  tantum,  fi  poftct  contingere. 

Ad  aliud  per  charitatcm  poftum  amare ,  igitur 
&  concupifcere  bonum.  Dico  quod  ficutchari- 
tas  pro  ohicOto  rcfpicit  Dcum  in  fe  tendendo  in 
Deum  ;  ica  quorumcunquc  adluum  rcflcxorum 
eft  principium  codem  modo  tcndcntiuminob- 
icdtum  ;  principium  cnim  adus  refbi  eft  princi- 
pium  a£fcuum  rcflcxorum  tcndentiom  in  obic- 
<5lum  fub  eadcm  ratione.  Si  igicur  eliciendo  ex 
charicate  diligo  Deura  in  fe,  ita  diligo  mc  diligc- 
rcDeum,vtin  fe  ,  non  vtmihi  bonum  eodem 
modo ,  quo  voloJDeum  amore  amicitia: ,  &  volo 
bonum  fibi  fub  eadem  ratione ,  non  vi  commo- 
dum,  fcd  vc  iufticiam. 

Ad  aliud  ,  ordinare  bonum  ad  aliud  ,  nec  vt  in 

?[UO  id  aliud  habct  bonitatem  ,  nec  in  quo  con- 
iimmatur  vti ,  fed  oidinarc  abundans  bonum  ad 
bonum  deficiens ,  vt  communiceturilli  perfcAio 
fic  cft  oidinare  fruitionem  ad  ea  ,  qua:  eft  ad  fi- 
nem  ,  hoc  non  eft  vti  frucndis ,  fed  adlas  fpei  ex 
fc  bonus ,  licct  non  fit  mcritorius ,  nifi  vt  chari- 
tas  ordinat  in  Dcum,  vel  alitcr  fic,  quod  ficiK 
fummum  bonum  eft  realitcr  bonumnoftrum  ,  li: 
c^t  non  refcratur  ad  nos  relatione  reali ,  ficut  eft 
realis  Dominus  nofter,  crcator  nofter,  &  hoc  ap- 
prchendit  intclle«aus  rcfcrcndo  cum  ad  nos  rcla- 
tioncreaIi,quxeft  in  appetitione  realiter,  non 
folum  refpcdus  rationis,  liicct  huiufmodi  appre- 
hcnfio  collatiua  prasfupponitur ,  vt  fii  pr«fcns 
potentiac  ad  moucndum  ,  non  tamen  cft  ratio 
mouendi  voluntatc, 

Sic  igitur  iftc  habicus  diftinguitur  non  folum 
per  refpedum  rationis  ,  fed  in  eo,  quod  eft  reali- 
ter  fummum  bonum  nobis.  Et  pcr  hoc  patet  ad 
rationem  fuperiills,  fcilicet  qu6cl  charitas  cft  ra- 
tioordinata:  motionis  circaDcum  ,  vcrumeft,vt 
in  fe  refercndo  in  ipfum;  fed  fpes  rcfert  ipfum  ad 
nos,  vt  bonum  noftrum. 

Ad  aliud ,  beatitudincm  in  via  volo  cx  natura- 
libus,  quia  aftus  dcfiderandi ,  quando  apprchen- 
ditur,ftatim  cftvolitio;  fed  «ftud  bonum  mihi 


AJquintsm, 


Adtrgum.t. 

infrincif.j. 


Differetuis 
deleSatienit, 
d»hrit,tim»' 
rit. 


AdfecUdum, 
Virtut  infufm 
d»t  futp»nm 
ti»m  »Sfit, 


non  habctar  ex  fola  inclinaiionc  naturali  ,fed  ex 
ifta,&  fpeacquifita  potcft  haberi  ,  fed  noneft 
perfcdiiffima  fine  fpe  infufa. 

Vnde  &  fpes  acquifita  ficut  fides  non  habet 
meritum,  nifi  vtmodcratum,&  imperatum. 

Ad  quintum  &  vltimum ,  coneedo  qu6d  vo- 
luntas  habct  duosadlus,&  duas  virtutes,qui  funt 
fubordinati,&^haritas  elicii  vnum  a6lum,&  im- 
perat  alium. 

Ad  primum  principale:  dico  quod  ficut  obie- 
dlum  pracfens  amacum  in  fua  prasfentia  impri- 
mit  paffionem  ,  fcilicet  dclcitationem :  &  obie- 
&am  oditum  imprirait  dolorem :  fic  quando  non 
eftprxfens,  ex  tali  dclcdkabili  imaginaio  ,  paf- 
fio  fccundum  ^uid  imprimitur;  fi  autcm  eft  ma- 
lum  abfens ,  caufat  timorem ,  fic  non  loquimur 
hic  de  fpe.  Nomina  enim  ad  placitum  font :  fpcs 
enim,quseft  virtus  ,  refpicit  donum  asternum 
apprehcnfum ,  &  dcfideratum  ex  libera  datione 
Dei ,  mcdiante  difpofitione ,  cum  gratia  fcilicet, 
&meritis. 

Ad  aliud,  Spes  acquifita  poteft  firmiter  expe- 
6lare  promifium  Dei,  non  tamcn  ita  firmiter  ficut 
fpe,  virtute  ,fcilicet  infufa;  vndepono  virtutem 
infufam  darc  fubftantiam  adus  cum  firmitatc,fa- 
cit  &  perfediorem  a6i:um  ,qu<lm  fieri  pofietpec 
aliam  virtutem  naturaliter. 

SCHOLIVM    V. 

'Docet  itt  virtute  Theclogictt  dari  medium , »»«  ex 
pnrte  ohie6H  ,JtcMt  itt  mordi ,  nan  exparteAHm  ,/ed 
ratione  Mlitmhi,vt  ^ui  cito  credit  yvel  propofitis  ratio- 
nihttf  bonis  nolit  credere.ltemt^uifine  meritujperat,vel 
tfs  pofitis  nen  fperat ,  vel  ^uije  applicat  ad  amandum 
Deum ,  quando  adalia  tenetur.  De  hoc  i .  i.  ^uttfi.  64, 
art,^.  vide  in  Oxen.  hic  Scholium  num.i  3 . 


AD  aliud ,  cum  dicitur,  non  cft  medium  par- 
ticipans  extrema.  Virtus  Theologica  po- 
teftcfiemedia,  vt  fides  eftmediuro  intcr  leuita- 
tem,&pcrtinaciam.  Sicut  liberalitas  interpro- 
digalitatem  &  auaritiam. 

Ad  probationem,  dico  qu6d  virtus  Theologi- 
ca  eft  in  ratione  media ;  quia  aliquis  poteft  nimis 
airentire,&  nimispeccare  propterhoc.  Angeli 
forte  peccabanc ,  cum  dcfidcrabant  minus  bea- 
titudincm  ,  &  non  cum  circumftantiis  dcbitis. 

Dices,  eft  obie6tum  infinitum  ;  igitur  non  po- 
tcft  quis  cxccffiue  agere  circa  ipfuro.  Non  fequi- 
tur ;  in  virtntibus  rooralibus  eft  exceffiis  in  obie- 
do,&inadu. 

Sic  non  poteft  cfle  in  obiefto  exceflus  in  virta- 
te  Theologica. 

Ad  vltimum:dico  qu6d  intelledlus  duas  ha-  AdquMrtttm, 
bet  partes  imaginis ,  imago  etiam  non  attendituc 
pcnes  illa ,  quz  pofiunt  habete  a6lus  ,  fed  penes 
originationem. 

Noa  cnim  funr  dux  partes  imaginis  in  intel- 
ledtu  :  quia  funt  ibi  duo ,  quibus  ago ,  quia  non 
gigno  acftione  de  genere  Qualicatis :  fed  gigno 
agcndo  adione  de  gcnere  Adlionis. 

InccIIigentia  agit  adlione  de  genere  Qualita- 
tis ,  non  adlionc  dc  gencre  Adkionis. 

Vel  non  funt  diix  partes  in  intellcf^u  elicitius 
operationum  :  fcd  parcns,&  proles. 


DISTIN 


14. 

Ad  tertium, 

Quemtd» 
virtHi  The»' 
ligica  eft  im 
medio  > 


Qu^ftio  Vnica. 


Sttuttdum, 


TertiHm, 


SHartum. 


§>HintMm. 


Stxtum. 


R*ttt  €ll  tf>f. 


5- 

A^um  dili- 
gendi  Deum 
fnptr  tmni» 
effi  trdin»' 
tijpmum. 


DISTINCTIO    XXVII. 

Qj^iEsTio     Vnica. 

Dccharitate. 

Vtrum  ^onendd  fit  charitas  infufa  ? 

Augud.  traS.  1 . 1«  Uxti.  (^  1 5.  </<  Trinit.  tap.  i8.  Ambrof. 
epi/l.y^  ^fe.m. x,6.in  Pfa/.ui.  Hieron.i»  f»p.  {■  sd Gat. 
Chryfoll.  httn.  16.  »i»  ABa.Grz^  homil.  ty.  inEuan^el. 
hetn.  Sirm.iS.ia  C<»»».D.Thoni.i.i.j»«f/?.i3.»rf.j.4.  <^ 
j.(^  hiequtjhx.iirt.  4.  D.  Bo.iaucnt.  art.  i.ju*fi.  1.  Ri- 
cbitd.art.  6.qu4,Jl,i.  Gabr.  qndjl.i. 

Irca  dtftindlionem  17.  quacri- 
tur  ,  ftrum  necejji  /tt ponere  alitjuem 
hahitHtn  infufHm  •virtutem  Theologi- 
cam  ,  (jua  diligatHr  Detu  fiiper  omnia} 
Quod  non.  Quia  habicus  fi  ponc- 
rccur,  eiretamor  amicitia; ,  quia  atnare  aliquid 
maxime  in  fe  eft  a<ios  amicitia: :  fcd  hoc  eft  fal- 
fum.quia  fecundum  Philofophum,8.Ethic.cap.7. 
ylmor  amicitia  non  respicit  nifipares ;  non  autem  eft 
paritas,  (iue  proportio  inter  nos,&  Dcum. 

Itcm,  amarc  Dcum  fupcr  omnia  eft  impofllbi- 
lc  nobis :  igitur  reipedlu  eius  non  cft  virtus.  Pro- 
bacio  confcqucntia:  ex  Ariftotelcp.  Ethic.  cap.4. 
Amictd/ilia  ,  qua  ad  altenm  fumpferunt  menfuram 
ex  amicabilibtu  ad  fe  ipfm.  Antccedcns  probo, 
quia  amicitia  fundacur  fupervnitatcm,  quanto 
igitur  psrfedior  eft  vnitas ,  tanto  ratio  diligendi 
maidr.  Nihil  enim  carins  fibi ,  quam  ipfummct: 
quia  hoc  maximc  vnum.  Igitur  nihil  aliud  poteft 
tantumdiligi. 

Itcm  ,  quidqnid  poftumus  ex  natitra  ,  non 
oportet  imponerc  virtutem  Thcologicam  :  fcd 
ex  natura  poifumus  Dcum  diligere  fuper  omTiia; 
non  autcm  nos  in  fummo :  qnia  ifta  ratio  non 
didat  nos  efle  fummum  diligibile,  fed  folum 
Deum. 

Itcm,  habitus  cft ,  quo  dete£labilifer,&  facili- 
tcr  poffamus  operari ,  fed  per  habitum  acquifi- 
tutn  poftbmus  itaDeum  diligerc  fupcr  omnia  fi- 
ne  hubitu  infufo. 

Iccm,  fipera(^iirocharttatis  diligi  poteftDcus 
fuper  omnia ,  igitur  per  frequcntes  aftus  charita- 
tis  poteft  caufari  in  nobis  amicitia  eius,  qua 
fumme  diligacur  :  fed  fubftantia  a6lus  non  cft 
abhabitu  charitatis  :  igitur  ante  pcr  charicatem 
non  fummc  diligcbatur. 

Itcm  ,  fi  Dcus  eft  fummum  bonum ,  habitus 
amicitia:  infuHE,  &  acquifita  ,  cflcnt  duo  habitus 
eiufdcra  fpcciei  ,  quia  obie£^acorum  funteiuf- 
dem  rationis :  non  autcm  diftcrunt  perefEcicn- 
tes  formaliter, 

Concri  ,  Magifter  in  litcra ,  &  Auguftinus  de 
Doa.Chrifi.  4.d-  f. 

SCHOLIVM    I. 

Ofiendit  primo  ,  amare  Deum  fitper  emnia  ,  effe 
anummaxime  ordinatum.  Secundo  ,  obieElHmcharl- 
tatU  non  efie  Deum  ,  ejuk  henum  nofirum  ,  neijfu  tjua 
honum  infe ,  &fimul  bonum  nofirum ;  &fusi  refutat 
tjutpro  hu  duebut  dicendi  modU  afferumur. 

AD  qusftioncm,cria  funt  videnda.  Prim6 ,  de 
adu  diligendi  Deum  fapcr  omnia,  an  fic 
adus  re(3:us ;  Secundo ,  quod  obieftum  formale 
5«;»  eper.  Tom.  XI. 


55» 

rcfpicit?Tcrti6,  vtrum  ex  naturali  habituponic 
talis  aftus  habcri.De  ptimo.dico  quod  ralisadus 
diligcndi  Dcum  fupcr  omnia  eft  adus  reftus ,  & 
fccuudum  re^am  racionem  ordinatusj  tum,quia 
confonum  legi  naiuras ;  tum,  quia  Scriptura:,quia 
cft  przceptum  primac  cabulaj;  tum  ,  quia  confo- 
num  rationi  rc6ta:,  qua:  didlat  fummumbonum 
fumme  diligcndum.  Quia  omnis  potcntia  ha- 
bcns  aliquud  obiedum  commune  adzquacum, 
natum  cft  habere  adlum  pcrfcdiflimum  circa  fu- 
prenium  conccncum  fub  co,  in  quo  omnia  alia  in- 
cluduntur  ,  ficut  vifus  circa  colorem  :  &  lumen 
intellcdus  circa  principia  prima ,  quibus  maxinic 
adhzrct  ,  &  in  quibus  virtualitcr  includuntur 
omncsconclufioncs  poftcriorcs. 

Ita  igiturle  habec  voluncasad  fummum  bo- 
num  refpc6lu  cligibilicatis  omnium  poftcriorum, 
quod  refpc(Slu  eius  naturalitcr  nata  eft  haberc 
adlum  dilcdionis  in  fummo.  Et  idco  pa;ct  quod 
ifte  adlus  eft  ordinarus. 

De  fecundo  ,  fciliccc  obicdo  formaU  iftins 
aftus  :  dicuntaliqui  qu6d  Dens  ,  vt  eftprinci 
pium,&  finis  naturac,  eft  obicdum  dilcdionis, 
vel  amicitia:  nacuralis  ;  vt  autcm  cft 'finis  fuper- 
naturalircr  ,  &  principium  ,  fiuc  vt  fummum  bo- 
num  noftrum  beacificum  ,ficcft  obicftum  dile- 
dlionis  gratuits  virtutis  Thcologica:  ,  itaquod 
Deus  inquantum  beatificans  ,  cft  obicdlum  for- 
male  huius  habicus  Thcologici :  vt  vero  dnxiiefft 
naturz,  eftobicdum  amicitix  naturalis. 

Contra  primum.  Summum  boiuim ,  vt  obie- 
dtum  pctfcdlifllmum  ,  quod  poteft  habcri ,  acci- 
pitur  fubratione  perfcdiflima:alioqui  fub  ratio- 
nc  minus  pcrfcfta  cflct  magis  diligibile :  fcd  pcr- 
fcdifljma  ratio  diligibilitatisDci  noncftfecun- 
dum  rationem-comparationis  ad  nos.inquantum 
fcilicct  bonum  noftrum  ,  vt  beacicudo  noftra. 
Tum ,  quia  fic  amatur  cx  afFedione  commodi, 
fcilicet  quia  bonum  nobis  ,  nonquia  bonum  in 
fe.  Tum  ,  quia  ctiam  ratio  noftra  diftat  ipfum 
cflc  fumme  diligendum  ex  affedionc  iuftitis.in- 
quantum  eft  fiimmum  bonum  ,  etfi  per  impofll- 
bilc,  non  cffet  bonum  noftrum  :  igitur  hoc  cft  ra- 
tione  infinitacis  fua£,non  ratione  qua  beatificac 
mc,  vel  te. 

Item  arguirur.  Vcl  ponitur  fnmmc  diligibilis^ 
nobis  ,  quia  aptitudinalitcr  cft  bonum  noftrum; 
aur  quiji  adualiter,  ita  quod  illa  beatificatio,qua; 
cftbonumnoftrum  ,aut  dicit  rcfpeftuin  aptitu- 
dinalcm  ;  aut  adlualcm.  Si  primo  modo  ,  racio 
diligendi  eft  tantumcx  fumma  bonitacc  cius  in 
fe  ,  ad  quam  ifta  apticudo  confcquicur  ,  non  ex 
apcitudine  tanquam  formali  racione,  quia  apti- 
tudo  non  habet  aliquam  rationcm  obicdi  ,  aut 
perfediionis,  nifi  cx  natura  ,  ad  quam  confeqiii- 
tur.  Patet  in  natura  grauis,cuius  ad  locum  deor- 
fum  aptitudo ,  qua:  cx  forma  grauis  confcquitur, 
non  dicit  nifi  perfedioncm  grauitatis:igitur  ipfa 
aptitudoad  beatificandum  non  potcft  diccrc  di- 
Iigibilitatem,nifi  quz  cft  boni  in  fe,  ad  quod  qu.i- 
fi  ad  fundamcntum  confequitur  ,  quia  ill.t  apti- 
tudinalis  ratio  non  poteft  cfte  pcrfcdiifltma  ra- 
tio  diligibilitaris  in  Dco  ,  fcd  incft  propter  fiin- 
damcncum. 

Si  auccm  fic  fummediligibilis  ,  quia  adlualicec 
eft  bonum  noftrum,  prour  dicic  rcfpcdlum  adlua- 
lem,  cum  hoc  non  ponat  in  eo  nifi  rcfpcdJiim  ra- 
tionis  .id  crcaturam  ,  ficucomne  cemporale  :  fe- 
cundum  hocrcfpcdlus  racionis  cftct  formalis  ra- 
tiodiligibilitaiis,  quod  falfum  eft. 

Yy     2  Ali 


4. 

ObieSSalfus 
ditigendi. 

Opinio  D. 
Tho.  1  i.q. 
I3.art,4  q^. 
an.j.&alio- 
tuin. 


Keijeiturfri- 
mo. 

Deum  in  f* 
^  r.en  quia 
toKumno- 
Jlrum  ,  rjfe 
aHelH  ch»- 
ritatit. 


5: 

Secundo. 


5Si 


Lib.IllDimnaioXXVII. 


6. 

jtlitrinn  »fi- 
nio. 


RtfeSitHr, 


7' 

Terti»  sfi 
m'i>. 


RtfMMtur, 


Vniut  fir  ft 
h»bitM4  tft 
Vn»    ter    ft 
ratit  «HtHi. 


Aliiet  dicitur,  qu^d  hacc duo  opottct  concur- 
rcre  in  ratione  forotnc  diligibilis.lcilicct  qu6dfit 
furamum  in  fe,&  in  comparationc  ad  no$  ,  fcili- 
cet  fummum  bonum  noftcum.Primom  non  fum- 
cic  pcc  fe  ad  hoc,qu6d  fit  obiedtumcharitacis. 

Contra.fi  per  impoffibile  poncrctur  alius  Dcus, 
qui  non  crealfct  nos,&  non  cffet  glorificator  no- 
fter,  adhuceiret  fummc  diligibilis  anobis  ,quia 
fummum  bonum,ex  hoc  quod  fumroum,  abfolu- 
le  efret  maximc  diligcndura,  quod  non  poteft  ad- 
mitti,quia  tuncellenc  duo  diligibilia  fuper  om- 
uia.  Deindc,  fcquerctut  quod  maius  bonum  poft 
illud  fummum  bonum  magis  diligendum  eirct,& 
/ic  non  tcnereturquilibet  diligcrcmaxime  fc  poft 
Deum,  fcJ  aliud  maius  bonum.cura  prxcifa  ratio 
diligibilitatis  Cit  bonum  in  obiedo,  &  (icPetrus 
clVei  magis  diligibilis  <i  me ,  quam  egomet , quod 
falfura  eft. 

Item ,  dicunc  quod  bonitas  in  aliquo  alio  par- 
ticipata  i  Deo.in  fc  cft  bonum  per  e(rcntiam,&  ad 
illud  omnino  ordinacui  vt  ad  finem  ,  ide6  boni- 
tas  pet  effentiam  participata  formaliter  ,  &  dc 
includens  vtrumquc  in  fc  eft  ratio  obiedlifum- 
rae  diligibilis  alicui  per  charitatem. 

Contra.  Obieftum  charitatis  Dei ,  &  mcjr  eft 
idcm,  ficut  bcatitudo  mea,&  fua  habet  idcm  ob- 
icdum  &  vi(io  i  quia  potcntia  non  quictatur,  niCi 
in  fummo,  &  perfeaiilimo  ,  fub  communi  obic- 
6to  adsquato,  &  id  tantum  quietat  omncs  tales 
potcncias ;  fcd  Dcus  non  cft  obicdlum  charitatis 
fa£,vt  includcndo,quod  eft  bonum  mihi,ncc  in- 
cludcndo  vt  bonum  fibi  j  vnde  amate  fcnon  rc- 
torquendo  fecundijm  rationera  ad  fe ,  eft  primus 
adlus :  vnde  beatus  &  formaliter  diligendo  fe 
propccr  fc,  non  concapifccndofibi. 

Item  ,  qu6d  dux  rariones  formales  ponantur 
vnius  obiecki,  videtur  mirabilc.  Nam  vnius  habi- 
tus  per  fe  cft  vna  formalis  racio  obiediua  per  fe, 
liccc  mulca  cocxigantur.  Ica  quod  fi  per  impoffi- 
bile,  illud  vnum  formale,  quod  nunc  cft  coniun- 
Aum,  eiTec  feparacum,  nihilominus  cunc  eflet  per 
fe  obieftum ;  fed  cft  charitas  per  fc  habitus  vnus; 
ergo,  &c. 

Item.  Si  formalisratiodiligibilitatis  ex  chari- 
tace  elTec  bonum  diligenti ,  vc  bonum  noftram; 
auc  igitur  vc  efficicns  bonum  noftrum  ;  aut 
vc  bonum  habitum  ?  Si  fccundo  modo  ,  tunc 
coincidit  cum  prima  opinione.  Quod  ncc  primo 
modo,  fcilicct  quod  non  vc  cfficiens,ncc  vc  bcaci- 
ficum,  fic  raiio  obiefti ,  videcur  ,  quia  aftus  cha- 
ritatis  primus  eft  adtus  amiciciz,  quz  cft  refpedu 
boni  in  fe  ,  non  vc  cfficiencis  bonum  diligenti, 
vcl  aliara  pcrfciiioncm. 

S  C  H  O  LI  V  M    IL 

Docetfrlim  Deum  ejft  obleEium  charitatuinfi ,  vt 
diUgiyUem  amore  amiciti*  ,  /eu  offeQione  iufii.  Vide 
eum  in  Oxon.  bic  num.  j.&  qu^.  i .  prolcg.  &  i  .diil. 
1  .«juan. i.&^. difl.  49. (fUitti .i.ii.&ii.vki docet 
imeUeiium  &  voluntatem  non  ^uietari ,  nifi  in  per- 
feEiiffimo  coHtentefitb  obieSio  adx^uato.  Secundo  ,  ait 
^d  ratio  accidentalu  obieQi  adtujuati ,  efi  redamA' 
ti»  ,feu  Deum  amajfe  nos ,  &  hocprtcedit  aSlum  ami- 
citia ,  alliciens  ad  eum. .  Tertio  ,  ponit  aliam  rationem 
magit  accidentariam ,  nempe  ^uod  Deu4  fit  obieQum, 
quatentu  beatificum.  Vide  exemplum  de  pulehro  vi- 
fibili ,  quo  rem  declarat  in  Oxon.  hic  num.  9.  §iuar- 
te ,  refiluit  charitatem  effe  virtutem  infufam  Theolo- 
gicam,^ua  animaficundHm  portionemfuperiorem  per- 
ficiiur  in  ordine  ad  Deum  amandum  amore  amiciiid. 


DIco  ergo  qu6d  in  obicfto  charitatis  eft  con- 
fiderare  ccia,  fcilicec  ipiamracionem  ciTen- 
tialem ,  vel  formalem  obiedi  fecundum  fc.  Se- 
cundo,  aliam  conditiuncm accidcntalem  pcimam 
adbui.  Tercio ,  aliam  condicionem  magis  acci- 
dcncalcm  naturaleraconfequencem,  &  concomi- 
tancem  adlum. 

Primura  eft  ipfa  racio  fummi  boni  fccundum 
fe ,  nam  fub  eadem  tatione  cft  bonum  fummum 
eharitatis  obiedlum  Dci ,  &  noftri ;  fcd  prima  la- 
cio  diligibilicacis  in  ordinead  ptopriam  volun- 
tatera  ,  non  cft  quia  fit  bonura  raihi ,  vel  cibi,nec 
etiam  fibi ;  &  hoc  percinet  ad  afTcdionera  com- 
modi,  vc  poccft  ibidiftingui  fccund^m  tnodum 
noftrum  intelligendi ,  ab  afFcdione  iufti.  Vnde 
prima  &  pcrfedliffima  racio  obiediua  diligibili- 
tacis  in  Deo  cft  abfoluca  bonitas  fua ,  vteftbo- 
num  in  fe ,  quia  fic  amacur  amore  amicicix :  vt  fi 
eftec  vifibile  infinicum ,  quslibet  vifio  videret  il- 
lud  eiTe  vidcndum  quantum  poftet. 

Sic  hanc  eftentiam  Dci  infinitam  quilibec 
intclledkus  poceft  iudicace  elTe  fumme  diligen- 
dam. 

Vnde  ftante  in  Deo  ratione  huius  effisntiae  in- 
finicae ,  ftat  ratio  diligcndi  Dominura  fuper  om- 
nia.  Vt  tamen  bonuih  eft  meum ,  vei  toum  ,  vel 
fuum,cft  diligibile  amote  concupifcentiat ,  qui 
non  potcft  cfteadlus  perfccAiffimas  volumatis. 

£t  cum  dicituc  in  fecunda  opinione.  Si  alius 
Deus  eftet ,  qui  non  creaftct  me,  nec  beacificaret 
rac,diligerem  eum  fuper  omnia.  Dico,fi  fic,non 
eflec  charitas ,  nec  adus  ifte  cffisc  aftus  chaci- 
tatis. 

Itcm,quando  fecund6  arguitur,  maior  fandlus, 
vtPctrus  ,magis  diligendusc^et.  Dico,quando- 
cunque  eircnc  colorcs  ordinaci  ,  pcrfcdiiffimus 
adlus  vidcndi  neceftari6eft  circapcrfcdliffimum 
vifibilc ,  tamen  non  oporcet  habere  a^us  videndi 
fecundum  gradusobiedlum.Vndedico  qu6dgra- 
tia  maior  in  aliis  non  quictat  voluntatem  mcam, 
fed  poirani  habcrc  adlum  minotem ,  nec  in  eo  eft 
racio  eliciendi  adum,fed  hoc  tantum  cft  in  primo 
obicdlo  fummc  bono. 

Sccunda  conditio,  qua:  eft  accidcntalis,&  pri- 
ma,  prscedens  adbum  amicius  ,  cftin  Deoamor 
mei,  mquantiim  fcihcer  diligii  mc  pritfs  creando, 
&  beatificando,&  ptout  cft  bonum  meum:&  haec 
ratio  cft  prsccdens  adum  amicitiz  noftrum.  Vn- 
dc  amicitia  eft  ad  redam^inrcm  ,  &  ide6  fcwunda- 
ri6  diligimus  :  tum ,  q'ii<i  bcnum  noftrum  ;  tum, 
quia  eft  rcdamans.  Sicut  &  amarnus  aliquem 
amoreamicitix.  Prim6,&  per  fe,  propter  bonum 
vircutis  in  co  abfolutc,  quia  cft  formalicer  amabi- 
lisin  fcaraore  amicicix  fecundum  racioncm  re- 
dbam.  Sccunda  tedamacio  ponic  aliam  racionem 
diligibiiicacis  vlterioremmagis  accidcntalcm:fed 
ad  hoc  hxc  condicio  cft  magis  ipfi  fummo  bono 
inquaniiimin  ipfo  fccundtim  fe  ,  qukm  inquan- 
cum  mihi,  vel  tibi  :  redamatio  autem  inaliquo 
homine  viriuofo  pofita,  vlceriorem  dicicracio- 
nemdiligibilicacisin  fe.  Vnde  prima  raciodili- 
gibilicatisin  Dcoeft  honeftum:fecundaracioeft 
redamacio,quz  praecedic  adlura  mcum,nec  poteft 
eftc  perfcdiffima  ratio  diligibiliratis  fine  vtroque 
horum.  In  Dco  autem  pciroa  ratio  diligibilitatis 
eft  honcftas  fua.  Secunda  ratio  praecedens  adtum, 
eft,  quia  amauit  nos  creando,  &c. 

Tertia  conditio  eft  concomitans  ,  vel  confe- 
qucns  a^ura :  puta ,  non  quia  amauit  dando  gra- 
tiam,  &  alia ;  tcd  quia  eft  bonum  meum,  inquan- 

tum 


S. 

Dettrmina- 
tio    Scoti   d» 
ebiiRi  ehari' 
tam. 


Kati»  fummi 
keniittft,ib- 
iiSum  tho' 
ritatit. 


An  maim 
henum  fit 
magi*  40«»> 
duta. 


Amiciti*  ifi 
nd  ridami' 
tem. 


10. 

DuA  rttienit 
»ccidtnt»l*t 
ebiiSi  bi0ti' 
JUi. 


Qu^ftio  Vnica. 


511 


tunkkm  $(«• 

/MW. 

♦  Hic  dift. 


I  I. 

Vide   Hcnt. 
qnodl.^.q.i. 


GoiFc.quodl, 
4.q.*. 


tum  actingituc  pcr  a<^um  meura  diligedi,  hoc  eft, 
adu  meo  ,  &  fic  cft  beatificum  obicttum  aduali- 
tcc  beatificans  ,&  fcquitur  adum  :  idco  non  eft 
ratio  obiediii.  Sicuc  i\  ccndo  in  album,  vt  quictcc 
vifum  meum:ilia  ratio  non  eil  raiio  obie(£livirus. 
Ex  hoc  concedo  quod  refpcdlu  huius  adlus  po- 
ieftponihabitus,&Theologicu$,quiacftconror- 
mis  tegulae  aduum  humanorum  ,  &  eft  refpedlu 
bei,  vt  obiedi,&  infunditut  a  Deo,  ficut  piiiis  * 
probatur  de  fpe,  qu6d  (it  habitus  Theologicus: 
quia  anima  fecundijm  pottionem  fuperiorem 
non  pcrficitur  perfeftc  i  natura  ,  fed  tamum  ^ 
Deo  :  ideo  fecundijm  omnes  a£):us  perfe^os  in 
portionc  fupetiori  ,  oportec  habere  habitum 
Theologicum.  Hic  non  eft  habitus  concupifcen- 
tiz ,  quo  concupifcituc  bonum  fibi,  ficut  pa- 
tet  piius. 

SCHOLIVM    III. 

Sententia  t>.  Thom.  &  Henrici ,  charitMem  fO' 
nendam  ,  (juiafine  ilU  non  potefi  Detufitper  omnia  di- 
ligi.  Goffredtu  oppofitnm  tenet ,  ^ia  pars  plm  amat 
totHm,<iuamfiy  vtpatet  ex  afienfitgraHu,  ne  detnr  va- 
eunm,  &  quia  manusfi  opponit  i6lui,  nefiangatur  e/t- 
fut.  Dotlor  conueniens  cnm  Goffredo  in  conclufione 
reijcit  eint  rationes  &  exempla  Refeluit  ergo  poffe  nos 
ex  naturalihtu  amare  Deumfitper  omnia  ,  ^uia  id  re- 
Sa  ratio  diUat ,  &fortii  iuxta  reElam  rationem  expo- 
nitfi  mortiyob  ptthUcum  honum,in  quo  pltu  amat  iUud» 
^uamfi ,  ^uia  pro  confirnatione  ilHm  vultfuum  non 
effe.  Ttde  DoElor.inOxon.i.d.iZ.&ibi  SchoUum. 

D£  tertio  articulo  ,  dubium  eiTe  pocen:  quid 
facic  ifte  habicus  infufus.^Dicitur  quod  eft 
necelTarius  cancum  ptoptcr  illam  conditionem 
fitperomnia,  quia  fic  non  potcft  diligi  Deusa  no- 
bis,  nifi  per  habicum  infufum.  Omnis  cnim  amoc 
nacuralis.eft  per  fe  ad  bonum  conueniens,quia 
ad  perfedlionem  illud  refpicir,cuius  cil  bonum, 
ideo  eft  bonum  commodum  in  communi,  &  pro- 
inde  non  diligec  homo  naturalitcr  aliquid  pluf- 
quam  fc.  Item  ,ex  hocamicitiaad  alterum,  quia 
eft  magis  vnum  fibi :  ideo  dai  omnino  illum  mo- 
dum  fuper  omnia. 

Contra  hoc  arguicur.Parsdiligit  magis  totum 
cuius  pars  eft  ,  qu^m  fe :  vndc  graue  afcendit ,  vt 
aqua  ,  vt  impleacur  locus  acris  propter  bonum 
vniuerfi,  ne  fic  vacuum.  Similitcr  manus  exten- 
dicur  ad  idlum  pro  capice  ,  ne  totum  corpus  in- 
tcreat. 

Ifta  ratio  non  valet :  totam  amac  fe  ,  &  ramen 
tnagis  amat  partem ,  qux  magis  eft  neceftaria  ad 
fui  effe  :  ide6  facit  aliquid  neceflarium  ad  effe 
alcerius  parcis ,  &  cocius ,  quc  funt  neceftaria 
magisfibi,  quam  alia  pars.  Vndeforma,  qua;  de 
fe  non  eft  effe6liua,ftantc  illa  narura  non  necefta- 
rio  efHcir.  Ideo  fine  aiio  modo  non  eft  forma  in 
aqua  mouendi  furfum  :  nec  tunc  caufatur  aliquid 
in  aqua,  quando  mouccur  furfum,  nc  fic  vaeuum: 
nec  crit  in  aqua  omnino  principium  aftiuum 
mouendi  aquam :  fed  aliquid  aliud  ab  aqua  mo- 
uct  eam  furfum;  vel  vniuerfale  mouens.  Vndc 
nunquam  aqua  corrumpct  fe  propter  falutem  vni- 
uerfi,  Sic  manus  non  exponit  fe ,  fed  tocus  homo 
exponic  manum  pro  capiie.Quod  pacer,quia  pro- 
pcio  appcticu  diligic  fc,  nec  manus  fuo  mocu  rao- 
uec  fe,  exponcndo  pro  capicc,fed  cotus,homo 
magis  diligens  caput ,  qukm  manum,eam  pro  ca- 
pitc  cxponic.  Vndc  excmpla  funt  ad  oppofitum. 
Scotioper.  Tom.  XI, 


Item  arguo  fic  :  R.atio  naturalis  exiftentis  in 
puris  naturalibus  ixSoix.  aliquid  cflc  diligendum 
fuper  omnia,cum  fic  rcdta.non  autctn  iudicac  di- 
ligendum ,  nifi  fic  diligibilc  :  igicur  fi  voluncas 
poccft  cx  fofis  nacuralibus  fic  illud  diligerc,habe- 
lecurpropoficum. 

Itcm,9.  Ethic.f  «rt«  politictu propter  honum  Rei- 
publica  debet  eligere  mortem,  licct  nihil  cxpedct 
poft  mortem,  igitur  (\  bonum  coromunicatis  cft 
magis  appecendum ,  quim  bonum  policici  ab  illo 
policico:  igicur  magisbonuminfe,  &  commu- 
nitaci ,  nacuralicer  magis  eft  diligenduiu  quatn 
aliquid  aliud. 

Dicitur  ,  quod  politicus  diligit  fe  roagis  tunc, 
quam  bonum  commune  ,  quia  diligic  fcpropccr 
bonuro  ,  quia  diligic  fummum  bonum  fibi  vc  vir- 
tucem.Vnde  foccis  in  illo  a6lu  fe  maxime  diligic, 
quia  in  hoc  faciendo  habet  fummuro  adium  vi(- 
tutis,  qux  eft  fummum  bonum  fibi. 

Contrli ,  dupbus  propofitis  id  magis  diligitur, 
cui,  vt  bene  fit,  eligitur  aliud  non  eflc  :  fcd  polt- 
ticus  vult  fe,  &  vircuces  fuas  non  efle ,  vt  ben^  fit 
comrounitati ,  igituc,  &c. 

Iccm  ahcer,  qui  experirecur  in  fe  iftum  adum, 
fciret  fe  eflc  incharicacc,fi  habicus  iftc  infufus  eft 
neccflarius  propcer  iftam  circunftanciam. 

Dico  igicur,  Jn  nacura  incorrupta  poccft  ifte 
adus  haberi  cx  nacuralibus.Potcft  voluniascrea- 
ta  diligcre  Deum  fuper  omnia,  vc  Angeli  in  pura 
innocentiaintcllexeiunt  Deum  ,  &  potuerunt  fic 
diligcre.Ei  fubftancia  adus  poteft  habcri  fine  eo, 
quod  dat  charitas,  quia  intenfio  poceft  cflc  ex  ha- 
bicu  acquifico ,  ica qu6d  prompte  poceft  iftc  aftus 
habcri  cxamicicia  acquifica,  ficuc  probat  vnum 
argumentum.  Ide6  charitas  dat  accepcationem,& 
perficit  potentiam. 

Quxritur,  fi  mod&  eft  intenfiorifteadus  di- 
ligendi  Deuro  fuper  oronia  proptcr  habituro  cha- 
ritatis  ? 

Dico,  fcruor&  firmitas  femper  cx  parte  chari,- 
tatis  eft  intenfior,  non  a  parte  voluntacis.  Sed  an 
nacura  corrupca,  vc  noftra  ,  potefthabcreiftum 
adum,dubiuroeft. 

Arguicur ,  igitur  ad  fubftanciam  adtus  non  re- 
quiricur  habicus  infufus.Dico  quod  anima  fecun 
diim  portioncm  fiiperiorem  ,  vc  pcrfedlc  pcrficia- 
cur,oporcec  dari  illam  perfcdlioncm  a  Deo  ira- 
mediate;  non  cnim  a  nacura  pecficicur  fummc. 
Hacc  camcn  propofitio  eftcrcdcnda:vnde  proptcr 
hzc  func  habitus  refpcdiu  ornnium  atSlnum  por- 
cionis  fupcrioris  animae ,  non  quia non  poccft  ha- 
berc  calcs  adus  cx  natucalibus.  Sed  alicercftde 
iftohabicu&  aiiisinfufisj  chacitas  fortccftcoca 
racio  acceptacionis ,  &  haec  circomftantia  cft  re- 
fpcdtu  cxitinfcci,&  dicir  ordiriem  ad  voluntatem 
diuinam,non  aucem  dicic  incenfionemin  adu, 
ficut  caufa,  ficut  ncc  aliz  infufae,  fcd  eft  caufa  ta^ 
men  pattialis  intcnfionis  adlus.  Necpoflec  cflc 
adbus  ica  inccnfus ,  caeccris  paribus ,  finc  charita- 
tc  ,  ficuc  cuiu  ea  :  pofito  enim  xquali  conatu 
aequc  perfcdto  voluntatis,  &  habitu  charit.ari|i 
acquifitaraequc  peifffto,  cum  iftis  &  charitate, 
poteft  elici incenfior  a6tus,qu<im  cum illis,& ilne 
charicate. 

Sed  eftne  aftus  huius  viicucis  rcfpedu  huiiif^ 
modi  obicdli ,  fub  praeccpto  ?  Vidccur  quod  fic, 
Macchzi  ix.  Diliges  DominHm  Deum  tuumex  toto 
eorde  tuo ,  &  illud  praeceptum  cft  .iffirmatiuum. 

Contra.Magifter  in  Iicera,hoc  prarcepcum  non 

impletuc  in  yia ,  fed  vt  videamus  qu6  tendamus. 

Yy     3  Dico 


It. 

Altt.  mtionet 

Sciii. 

Pejfe  nan  n»- 

turatiter  di' 

ligere  Deum 

fHftrtmni». 


Fertit  fe  ex- 
foneni  tnorti 
fre  beno  tem- 
tnuni  ,  ftitt 
diligit  illHd, 


fiuemedo 
Deum    dili» 
gere  fojfumitt 
naluralibm 
viribmfufer 
emnia. 


Vittutes  in' 
fufiu  fenen-' 
diH  ,  nen  r«« 
tienei,fedfide 
eonfitit. 


Vefrtcefto 
eharittttit. 


5H       Lib.lII.  DiftindioXXVIII. 


Sufir  omnldt 
cnm  omni  in- 
tenfiotl*  fop  ■ 


\6, 

Ai*rgitm.l. 
priacif^U, 

Amiciti» 
/iriiii  fecun- 
ditm  ffoil,  *fi 
inttrfmis. 


«7- 

AdftcSJum. 
Siguum  *mu- 
eiti*  fif»ciiu 
»lttri  ,  (jHod- 
tfbi. 


4d  tertim. 


AdfUMtUPt. 


Dico  quod  lic.  Maxiinum  mandatum  eft  dilige- 
re  Deuin ,  quiaciim  a(5lus  pizcepci  afEcmatiui  lit 
fub  przceptu  ,  igicur  &  iimiiicer  ifte  zQtas ,  &  in 
hoc  ,  fcilicec ,  nuuquam  facias  concrarium  ,  &  in 
hoc,  facias  pro  tempore ,  &  cum  przcipit  rcferre 
opera  alia  ad  Deum  ,  &  non  niii  diligendo ,  idco 
debct  aliquando  neceiratio  habere  iltum  a£lum, 
ficuc  &  honorare  paremes,  quando  eft  oportuni- 
las.  Sed  qualicer? 

Dico  quod  diligere  fuper  omnia  debet  haberi 
quandoque  vtroque modo,  incenfiue , &  extenfi- 
uc:debemus  enim  aiiquandodiiigereDeumeum 
tota  intenfione  pofilbili ,  &  appreiiare  eum  fuper 
omnia.  Non  poteft  camen  hoc  pra:ceptum  vtro- 
que  modo  impleri  in  via  quoad  omnes  circum- 
ftantias  ,  quaE  indicancur  per  ilias  additiones :  ^a: 
toto  corde  tno ,  c^  ex  teta  anima  tua :  cotaiicer  enim 
non  (poteil  haberi  nifi  de  obiedo  vifo  ;  &  hoc 
renfu  non  oportet  hic  Deum  diligere  fuper  om- 
nia.  Sic  inceliigit  Magi&er, CMmtotaanima,Scc. 

Ad  primam  rationem.  Amicitia  requirit  vni- 
tatc  n  pro  obiedo  primario ,  fi:d  pro  fccundario 
non  requirit  vnitacem  cquaiitatis,qu2  eft  vniras 
maxima.  Vnde  fecundilim  Philofopiium,  amicitia 
compleca  rcquirit  aliquam  aequalitatem,ide6  non 
optat  amico  fumma  bona,nec  fic  improporiiona- 
tur,  fic  non  eft  amicitia  ad  parentes,  fed  aiiquid 
maiuseftad  eos.  Tamen  amicicia  eft  virtusi& 
requirit  in  diiigente  virtutem,  &  vnitatem  in  ob* 
ie£to,  vt  habet  rationem  obiedi.  Ipfa  etiam  vir- 
tus  ,  prout  eft  refpe£tu  boni  honefti  ,coniungic 
fecundtim  re^am  rationem  potentiam  cum  ob- 
iefto.Stiide  autem  di^aamicitia  fecundiim  Phi- 
lofophum  eft  ad  a;quales:large  autem  fumpta  po- 
ccfteireinter  inacqua)es,quia  tora  illa  virtus  in 
Tolantate,  fi  fit  habituS)  qui  inciinat  ad  obiedlum 
fub  ratione  virtutis,  potcft  eiTe  ad  omnes.  Sedfic 
Don  loquiturPhiiofophus,  fed  ftridc. 

Dico ,  tunc  cft  amicitia  a(^  excedent^s ,  non  ta- 
men  ficat  ipfe  loquitur  ibi,  Habitum  enim  ponit 
ad  excedentcs,quem  tamen  non  vocac  amiciciam; 
tameneftamiciciajvctexccllentior.cumvnaami- 
cicia  cft  ad  excedentes  ,  &  aiia  ad  aequales,  fecun- 
d^m  ipfum  ihidem. 

Ad  aliud  ,  nego  aiTumptum.  Ad  probacionem 
dico,fignum  cft  qu6d  diligo  araicum.fi  facio  fibi, 
quod  raihi,  Nec  fcquitur :  idc6  non  poflum  ma- 
gis  diligere  ipfum  per  veiie  iilud  magis  fibi,quam 
mihi,  Vnde  fenfus  huius  amicahilia  ad  alterum, 
&c.  eft ,  iftud  fignum  amicitix  ad  aiterum  eft,  fi 
facio  quod  volo  mihi  fieri.  Ad  aliam  probatio- 
ncmrefpondctur.  Vnitasmaxiraa  nonfufficitad 
tnaximum  adum  diiigendi ,  nifi  voluntatem ,  8c 
bonitatis  :  &  quia  in  me  non  eft  racio  fummae 
bonitatis ;  ide6  poiTurri  aiiud,  vt  Dcfitti ,  plus  di- 
ligcrc  cum  minori  vnitate.  Aliter  dicicur:non 
requirituc  tiifi  vnitas  proportionis  ,quxmaxim^ 
cftibi. 

Ad  aiiud ,  concedo  anteccdcns ,  qu6d  fine  ha- 
bitii  Theologico  infufo  poteft  homo  diligere 
Deum  fuper  omqi» ,  nec  tamcn  fuperfluit  cha- 
ritas, 

Ad  qu^rtum  ;  habitus  non  dat  fubftantiam 
a6lus,fed  facilitatem.  Dicoqu6dhabitus  infu- 
fus  non  foliim  dat  facilitatcm  fecundum  illam 
perfe(%ioncm  adui :  quia  cft  partialis,ide6  poceft 
aliqnidaliuddare,  fcilicct  intenfionem,&pcrfc- 
(Skionem  inrrtnfecam  adtui  cum  aiiacaufa  ,quod 
non  poteft  fola,  fed  quoad  hoc,  vt  habirus  ifte  fit 
{ncricorius,  eft  vt  caufa  totalis, 


Ad  juintum 


i8. 

Ad  fextum, 
Ch»TitM  ac' 
quifu»  ,  ^ 
infuf»  run 
funt  tiufdtm 
^ttiii. 


19. 

Uabitmeha- 
rit»tit  infu.. 
fut ,  nohilitr 
ift  httbitu 
Otqnifitii. 


Ad  quintum ,  dico  qn^d  non  poteft  acquiri  ex 
aftibus  aiiquis  habitus  eiufdem  fpeciei  cum  cha* 
ricate,  licet  poilet  acquiri  aliqua  amicitia  tendens 
in  Deum  fub  cadem  ratione  obie&i ,  &  etiam  per 
a<^um  fimilem ,  fcilicet  fuper  omnia  Deum  di- 
iigendo. 

Ad  fextum,dtcenduro  qu6damicitiaacquifita> 
&  iafufa  non  funt  eiufdcm  fpeciei ,  necdifterunt 
tantum  per  cfficicntes  caufas,  fed  per  fuasnatu- 
ras  ,  quia  habitus  eft  perfedior  habitu.  Si  autem 
ifta  acquifita  eilet  infufa  a  Deo,non  eiTet  eiufdem 
rationis  cum  illa  infufa:  quiaifte  infufus  habitus 
eft  taiis,  qu6d  non  poteft  caufari  a  quacunquc 
alia  caufa  ,  nifi  ^  Deo ,  vndc  non  diftinguitur  tan- 
tum  ab  efitcientibus :  fed  concluditur  diftindio 
ex  efficicntibus  ,  quia  fcilicet  non  poteft  efTc  ha- 
bicus  ifte  \  voluniatc,  vt  efticienie,infertur  qudd 
•^noneft  idem  habitus  cum  aiio ,  qui  poteft  ab  ca 
caufari  :fed  difFerunt  formaliter,non  ab  obiedis. 
Vndc  non  fequicur,fi  habitus  diftinguitur,  &  ob- 
icAa ;  nec  quia  alius  rcfpcdus  eft  ad  obie(5tum  in 
vno  habicu,  ergo  &  in  alio. 

Sed  eft  ne  habitusifte  infufus  nobilior  fimpli- 
citcr  omni  habitu  acquifito  ?  pico  quod  fic  fim- 
plicitcr :  non  autem  nobilior  fecundum  propor- 
tionem  ad  obicAum,  qiiia  obicdum  alteiius  vir- 
tutis,vt  iuftitiz,perfe^ii!is  atiingitur,quam  Deus 
^  charicate.  Sed  adus  charitatis  infufz  eft  perfe- 
^ior  quantum  ad  perfc6tioncm,  qua  dat  habitus, 
quia  habitus  ifte  femper  inclinat  ad  primti  obiedii 
(ub  ratione  fua,nec  poteft  inclinare  ipfum  fub  alia 
ratione,  ficut  poteft  amicitia  acquifita:  &  quantd 
dclcdabilius  inclinat,  tant6  eft  perfeftior.  Vndc 
diligens  Dcum  habitu  infufo  potcft  diligere  eum, 
vt  bonum  commune ,  &  vult  eum  diligi  ab  aliis; 
non  fic  habitu  acquifico,  quo  quis  poteft  eum  di- 
ligere  vt  priuatum  bonum  fibi,  &  amor  eft  pcrfe- 
&ior ,  qui  vuli  haberc  condileAum.  Vndc  habi- 
tus  charitaris  necciTarii  eft  principium  diligendi 
Deum,vt  eft  diligibilis  ab  omni  alio,  fed  amicitia 
acquifita  potcft  cfTc  rcfpedlu  Dei ,  vt  cft  bonum 
priuatum  fibi, 

DISTINCTIO  XXVIII. 

Q^  ./E  S  T  I  O        I. 

Dc  diligendis  cx  charitarc. 

Vtrum  eodem  habitu  ddigimM  Deum, 
^  proximum  f 

D,TKoni.i.x  f"*^.»  J.«rt.i.<^  i.d.ty.ju»ft.%.art.4'.  D.Bo- 
D»ueat.ibi  »rt. i  qutft.x.t^  «rt.t.qtift. }.  Ricliatd.  art.€. 
qutft.i.  Autcl.art.  t. 


V  6  D  non.  Vnus  habitus  cft  circa  I. 

vnum  obie£l:um ,  crgo  cum  homo  Argum.  i. 
fit  aliud  obiedum  ,  &  aliud  Dcus, 
&  tanttim   habuus  charitatis  eft 
vnus ,  quae  cft  virtus  Thcologi- 
ca  ;  crgo  ,  &c. 

Diccs ,  obiedum  primum  eft  vnum  tanquam  inftantia. 
finis ;  vnde  Deus ,  qui  eft  obieiaum  primum  ,  eft 
vnum  tantiim  :  &  ideo  habitus  confimiliter  crit 
vnus,  &  aliud  attribuitur  illi.  Alia  enim  funt  ob- 
icdla  fecundaria ,  quz  habent  attributionem  ad 
obieaum  primarium,  &  vbi  vnura  propter  aliud, 
ibi  vnum  tantum. 

Contrkf 


Amir  firfi- 
Siier.qui  vnlt 
h»here  ««n» 
dileSum. 


Qujeftio  1 1. 


5?Sr 


Rtmmttur. 


Diligtr*  frt- 
xitimm  ,  *fi 
vtUi  tttm 
etndiligtri 
Vium, 


oHtSit. 


3- 

nt^fit. 

Aliud  ,  /"■» 
*dtjie»tt*nt, 
&  aliud,  f(i* 
4difie»rt. 


Contrk.in  fpcciilatiuis  eft  alius  habitus  refpc- 
ftu  principiorum  &  conclufionum  ,  veritas  con- 
ciudonum  actribuuur  ad  vcritatcm  in  principiis; 
igitur  cft  alius  habitus  rcfpcftu  finis,  6c  eius, 
quod  ad  fincm.  Iccm,  fi  «odcm  habicuroorali,& 
vno,  quo  appeto  bcatitudincm ,  appcto  obiedla 
ncccftariaadbeatitudincm.  Item,  lunc  omnium 
eirct  vnus  habitus  intcUeciualis ,  &  vnus  appcti- 
liuus.Patctin  quzftione  fcqucnci. 

ContracftMagiftcrinlitcra,&  i.Cano.Ioan.4. 
6^«  dili^it  Deitm  diUgAt  &  frturtm  fmm. 

S  C  H  O  L  I  V  M. 

Hahitum  charitatis  ejfc  vmm,  ijuo  Deus  &  prexi- 
mtu  diliguntHr ,  &  per  dileSionem  proximi  intellijrit 
velle  eum  condiligere  Deum.  Explicat  ^uare  eodem 
hahitu  nonpojfum  fcire  Deum ,  &  fcire  alium  ifcirf 
eum  ijicut  eodem  habitu  diligo  eumt&  diligo  alios  dili- 
gere  eum ,  efHia  poffum  velle  alium  velle  ijuando  non 
vult ,  at  mn  pojfum  fcire  alium  fcire  ,  cjHonde  non 
fcit ,  9«/<  infieundo  denotatur  oBum  inejfe  alteri ,  in 
primo  noH. 

DIco  qu6d  fic ,  quia  eodem  zCta  volo,vcl  di- 
ligo  Deum  in  fe,  &  volo  proximumDeum 
in  fe  diligere ,  perfcac  autcm  amans  dilcftum, 
vulc  eum  diligi,&  Deus,  qui  eft  bonum  commu- 
ne,non  vult  efte  bonnm  pariiculare.  Ide6  habens 
habitum  talem  « cuius  a^us  prxcipitur  in  com- 
muni ,  quod  poflibile  eft  fieri  ,  poteft  dilige- 
re  Deum ,  &  proximum  Deum  diligere ,  quia 
velle  eodem  habitu  poflum  tendere  in  obic- 
^um  ,  &  reflefti  fuper  illud  j  ergo  eadem  cha- 
ricate  poftum  diligere  Deum,  &  velle  proximam 
diligere  Deum  :  &  hoc  eft  diligere  proximam, 
quod  eft  refpeAu  honefti.  Quod  probatur  ex 
hoc ,  quod  ifta  duo ,  fcilicet aliquidvelle,  & dili- 
gere ,  funt  eiufdem  rationis.  Simile  huius  patet, 
quia  eodem  habitu  fcio,vel  fcirc  pofTum  aliquid, 
&  fcio  me  fcire,ergo  eodem  habitu  diIigo,&  dili- 
gomediligere. 

Contrk, iicct  habitu,  quo  fcio  ,  fcio me  fcire, 
tamen  non  polFum  rcflcdli  fupcr  ad:um  altcrius, 
nec  fcio  illud  alium  fcire  ;  ergo  talis  habitus  in 
intcUedu  noneftrcflexiuus  fupcradus  aliorum 
inteIlc£taum;ergo  nec  adlus  voluntatis.alioquin 
c6m  fcio  me  cognofccre  ,  vcl  diligere  Deum, 
poftem  fcire  quemlibet  alium  cognofcere,auc  di- 
ligere. 

Dicendum  quod  rcfcrt  quando  verbum  fcien- 
eU  conftituitur  cum  ad^u  vcrbalitcr  fignato  ,  & 
quando  conftruicur  cum  adlu  nominaliter  figna- 
to.  Vnde  aliud  eft  -.fcio  tdificationem ,  &  aliud: 
fcio  £dificare,qa\i  cum  dicitnt  adijicare,iunc  fcien- 
tia  rcfpicit  adom  aedificandi ,  vt  poUtt  egredi 
extra^me.vt  aiftualiter  exiftat.  Quandoenim 
conftruiturcum  vcrbo  infiniciui  modi,denomi- 
nacur  rcfledi  fuper  ipfum,vt  elicitur  adluali- 
ter ,  &  fic  non  poflum  fcire  rcfpcftu  alicuius  fci- 
biliter :  nec  poflum  per  habitum  meum  ,  fcire 
quando  alius  eft  in  adu  elicito  rcfpcftu  eius. 
Si  autem  fiat  reflcxio  fuper  iSkavo  redlum  nomi- 
nalitet :  fiuc  vt  fignificatur  efle  in  adu  elictto, 
fiue  quia  abftrahitur  k  conditionibus  rcquifitis, 
vt  verbalicer  fignificatur :  fic  poflum  refledi  fu- 
per  i€tam  vt  eodem  adu  ,  quo  intcUigo  intelle- 
^ionemmeam,&  cuiunibet  alterius :  quia  re- 
fiexio  tantum  hic  cadit  fupcr  a^um  dire^um  ra- 
tione  quiditatis :  fiue  in  abftra£to  tantunr,  non 


inqnantiim  i&u  ineft ,  qaod  fcire  non  potefl. 
Vnde  non  fequitur :  fcio  eius  inteiUgere ,  fiue  in- 
tcllc^ionem  in  abftradbo  :  crgo  (cio  eum  in- 
telligere :  fiue  fcio  in  abftrafto  :  crgo  fcio  eum 
intelligere,  fiue  fcirc ; &  in  fecunda  propofitio- 
nenotacurqu6d  fcioadlum  intelligendi  fibi  in- 
efle.  Vnde  in  adtibus  intcllcdius  tantum  potcft' 
fieri  rcflcxio  fuper  nCtam  fignatum  nominaliter, 
aut  vcrbalitcr  in  comparatione  ad  alios  :  fed  ex 
aliaparte  inadlibus  voluncatis  poteft  cfle  refle- 
xio  vtroque  modo.  Eodem  enim  habitu  poflum 
velle  Deum ,  &  vclle  volitionem  hanc  in  quo- 
cunque  tam  in  me.quim  in  aIio,&  volt>  me  velle 
Dcum,  &  quemcunque  alium,  quia  hoc  non  de- 
fignat  volitionem  incfle  alceri  :  fed  tantum  defi- 
gnat  rae  velle  volitioncm  eius  ineflealtcri,vel  al- 
terum  velle  eum :  &  ide6  vtroque  modo  potcft 
efle  in  voluntate  reflcxio,&  in  iatellcdtu  tantum 
vno.modo. 

Sed  vnde  eft  bonitas  iftius  habitus?Dico  quod        a, 
ab  obiedlo.  Volo  enim  Deo  benc  eflc:&  volo  ifti  b»»,/^  eha» 
amorem  eius  inefle:&  ex  confequenti  volo  fibi  "''«'«»   »l> 
bona  iuftitix,  attingendo  furamum  bonum  in  *''*^'' 
re,&  ab  aliis  obfequium. 

Adargumentum  itvprincipio  quaeftionis,dico  ^dargum. 
qa^d  huiufmodi  eft  vnum  obicdtum^nequecnim  friruiftU. 
proximus  inquancum  proximus ,  eft  ratio  rermi- 
nandi ,  fed  bonitas  diuina  ,  &  charitas  eft  ptin- 
cipium  elicitiuum  diligcndi  Dcum  in  fe :  in  adla 
tamen  reflexo  pro  obiedlo  proximo  poteft  habe- 
re  proximum,  non  fiftendo  ibi ,  fed  vltcrius  ten- 
dendo  in  Deum.  Nec  eft  fimile  de  principio  ,  8c 
conclufione. 


Q^  iE  S  T  I  O       II. 

An  hahenti  chmtatem  necejfariumfit  di" 
ligere  proximum  ^ 

DoAeres  citati  quzH.  przcedeoti. 

j  I  c  o  quod  charitas  eft  habitus  ,  quo  ha-        i. 
ibcns  cam  Deo  eft  charns  ,  &  Dcus  fibi.  Difftttntia 
^Scd  gratia  eft  habitus  ,  quo  homo  eft  "»'«''  '*•'»- 
gracus  Deo :  licct  eodem  fit  charus  Dco,&  e  con-  **"^  •  O" 
uerfo.  F-olEbilc  tamen  eft  Dcum  cflc  charum  fibi  *''*"***• 
amorc,  qui  eft  zclus,  vt  eflct  proprius  fibi ,  ita  vi 
eflet  zclotypus,&  nollct  habere  condilctftum: 
hoceft,noIlct  alium  practcr  fcdiligere  Deom, 
fed  ifte  amor  non  eft  re£tus.  Probatio :  Deus  eft  Am»r  Vei 
communebonuro:ergonatusefteflcbonum  mi-  i^ei»yfi  '/ 
hi,&  aliis,quia  eft  infinitus:igitur  volcns  Deunl,  '«w'*»***** 
qui  debet  efle  commune  bonum  pluribus ,  cflc 
proprium  fibi ,  &  non  alij  communicari,  inordi- 
natevult. 

Itera  ,  ifte  amor  zeli  non  cflct  perfcftus  :  nec 
amor  aliquis  quovfquc  diligcns  vult  habcre  con- 
diligeniem  eum  ,cuius  aroor  fit  fbi  gracus, fed  eft 
amor  inordinatus:qi]ia  fccundum  Aiigul^inum  ^. 
de  Trinic.cap.  \ .  Non  eft  amerperfeSitt  mfidiligens 
velit  habere conditigentem.  Igttur,  cum  charitas  non 
fit  inordinara,  quia  infundicur  i  Deo  ;  qui  habet 
chariratcro  propric  vult  habitualiter  Dcum  dili- 
gi  ab  omni  alio,  cuius  amicitia  eft  Dco  grata.  Si 
enim  diligo  aIiqucm,volo eum  diligiab  omni  co, 
^  quo  vcllcmcgodiligi,  ncc  vellcm  cum  diligere 
aliquem,quem  cgo  nolo  diligere.Et  lunc  habcn- 
tem  chatitatem ,  ncccflarium  eft  diligere  proxi- 
Y  y     4  mum 


556 


Lib.IlI  DiftinaioXXIX. 


1, 


Toffet  d*  ft' 
tenti»  fiart 
Dei  Jiledh 
fum  oiiofrt' 
f:im'$. 


An  proximut 
fofitiui  «/(• 
^utudo  dili- 
ffendHS. 


mum  habere  cbaritatcm  ,  co  quod  non  illius 
tantum  ell  amiciiia  Deo  grata.  Vnde  ncccflc  eft 
habentem  charitatera  diligetc  proxjmum  ha- 
bitualicer  in  fcnfu  compavitionis  :  nam  charitas 
eft  habitus  iiiclinans  ad  dileftionem  proxi- 
morum. 

S  C  H  O  L  I  V  M. 

OJienfo  amorem  efe  if:ordiriatum,Jt  mllet  T)eHm  ab 
alijs  conddigi  ,  refiluit  ijuod  debemus  velle  Deum 
arnari  a  Bcatit ,  nec  non  a  viatoribus  in  eommuni. 
Non  efi  tamen  quod  in  particulari,  re/peflu  huim,  vel 
illius  ,  adidli^emur  deperfi,  nifiadfit  neeejjltoi  quafi 
extra  ,  vtfividerem  aliejuem  ad  Dei  odium  vehemen- 
ter  tentatum  ,  &fperem  tali  aElu  Deum  ei  fuccurfit- 
rum,  Docet  de  potentia  akfolutafiare pojfe  odium  pro- 
ximifCum  amore  Dei, 

SEd  cftnc  neceflarium  habcnti  ehatitatcm 
adlualitcr  diligerc  proximum  ?  Dico  quod 
aliquis  cft  proximus ,  cuius  amicitia  eft  Deo  gra- 
ta ,  ficut  ele£li  &  bcati  illi  fimpliciter  loqucndo, 
funt  chari,&  hoc  certitudinalitcr  habemus  qu^d 
funt  diiigcndi.  De  damnatis  autcm  ccrtum  eft 
quod  non funt  chari.De  proximis in  via dubiuro 
eft  dc  quocunque  inparticulari,  an  fit  proxi- 
mus  vno  modo  ,  vel  non.  In  commnniccttum 
cftmultos  viatorcs  clc(5tos,  &  gratos  Deo,& 
multos  non.  Dico  tunc  vlteritis,  quod  neccflitas 
aiftus  potcft  intelligi  dc  adlu  ncgaciuo  prohibito 
prscepto  charitatis ,  fcilicec  non  odire.  Omnc 
cnim  pra-ccptum  habct  aftum  prohibitionis ,  qui 
cadit  fub  pra:cepto.  Non  cft  autcm  fimplieitcr 
neceflarium  fic  diligcrc  habcnti  charitatcm,  hoc 
eft  non  Qdire.fcd  tantum  fub  conditionc  tcnecur, 
non  autem  abfolutc :  quia  contingcns  eft  cx  pro- 
hibitionc  diuina.  Vnde  non  odire  non  cft  ne- 
ccfiracium  ,  ita  fcilicet  quod  oppofitum  includil 
contradiilioncm.Non  cnim  neceflarium  fimpli- 
citer  eft  aflcrcnti  pcincipium  aircntireconclufio- 
ni  ,fcd  potcft  nonaflcntire  quovfquc  ctror  con- 
clufionis  redundet  inerrorcra  principij ,  &  pro- 
ptcr  iftum  crrotcm  refugit  ab  illo  conclufionis 
errore :  fed  bonitas  proximi  hon  cft  ita  necef- 
fario  coniunda  bonitati  Hnis  ,  ficuc  vcritas 
conclufionis  vcritati  principij ,  &  per  confe- 
qucns  non  cft  coniradidtio  voluntatcm  vclle 
Dco  bcnc  cflc  .  &  alij  horaini  non  velle  be- 
ne  eflc. 

Igitur  nec  fimplicicct  ncccflatium  cfthabenti 
chaiitatem  vellc  proximum  Dcum  diligcre ,  aut 
nonodire  ,quia  potcft  velle  cum  non  diligerc 
Dcum ,  neque  in  a6tu  illo  cft  contradi^aio ,  ne- 
que  ncceintas ,  fi  fit  habitus  imperfedlus.  Vnde 
volqntas  ,  quia  libcra  cft ,  poccft  haberc  adum 
fuum,liccc  chaticas  inclinct  in  amorem  quan- 
tum  in  fe  eft,  Itaque  non  eft  concradidtio  quod 
aliquis  habeat  charicatcm  cum  odio  proximi ;  ta- 
mcn  neccflarium  eft  de  potcntia  ordinata  Dei, 
quiain  illo  praecepto  prohibcturille  ac^us  ma- 
lus,fcilicetodirc  proximum;nam  fimpliciter  nc- 
ccflarium  cft  non  odirc  de  potentia  ordinata ,  & 
intcllcdu  praecepti.  Vnde  tantum  eft  ncccfla- 
rium  cx  praECcpto.&ovdinacione  ,  quiade  fafto 
iranfgreflionem  praccepci  charitas  ceirat  jn  ani- 
ma,qiua  tunc  annihilat  eam  Dcus. 

Dea<flu  aflirmatiuo,  dico  quod  non  oportct 
fcmpet  incflc ,  fcd  dcbcc  inclfe  quando  occurric 
pecc(Hc4$,  Ide6  licctfempcrpvatceptum  obligct. 


vc  nunquam  odiat ,  tamen  non  eft  ncceflarium 
alicui  habcre  aftum  affirmatiuum  rcfpedu  pro- 
ximi.  Vndc  contcmplatiuus  potcft  diligerefe,  & 
viuere  folitarie ,  non  confidcrando  proximum, 
ncc  eft  ncecflarium  confidcrare  proximuro,  idc6 
nequc  fic  diligere  illum.  Et  idco  fi  cflct  aliquis 
folitarius,&  deuotus,nihUcogitansdcproximo, 
non  cft  ncceflarium  clicere  aftum  diligendi  circa 
ipfum,fed  ncceflari^  non  odirc. 


DISTINCTIO     XXIX. 

Qy  iESTio     Vnica. 
De  diledionc  fui  ipfius. 

An  homo  teneaturfoji  Deum^  maxwte  di- 
ligere  fe  .<' 

Alenf.}.^<irr.  e*llat.6i.»rt,^.  D,Thom.^.i.qu*ft.xg,iirt.^. 
^hictjut^.i.art.^.  D.Bonia,art.i,qudfi.j.  Rich.  art.i. 
qutft.^  Palud.4.</.i5.}«</?.}.<»rM.VaIent.t.t.(/.3.j.4. 
fart.i-  Soto  ^.d*  luftit.  qutft.i.  art.6.Pctt.  Nauar.//fr.i. 
de  Reftit.caf.^.num.^i.  d.). d.ij.q.s.heU.i.d*  cptrilms 
bonis,  e»f.%.To\a..Ub.io,Sum,caf,ii. 

Irca  diftinftionem  vigefimam        x. 

nonaro  qusricur,  jinhomo  teneatur  Argument, 

maxime  diligere  fe  ex  charitate  pofi  frimum. 

dileQionem  D».'Quod  non,  3  .Ethie. 

cap.  9.  Amacores  fui  vicupetantur. 
Item,&per  Apoftolum,  z.Tim.  cap.j.  Jnilliidte- 
btu  erunt  hominesfifi  amantes.  Itcm  Auguftinus^/ff 
Ciuit.  Duas  ciuitatcs  faciunt  duo  amorcs  Dci,& 
proximi.  ItemGrcg.  in  hom.fuper  illud,Luc  10. 
Mifit  illos  binos ,  &c,  Nemo  adfi  charitatem  habere 
dicitur. 

Item ,  fi  quis  tcneretur  diligcrc  fe  minus  Dco, 
eliciens  adum  incenfiorcm  circa  fc ,  qukm  circa 
Deum ,  peccarct  mortaliter :  hoc  non  eft  verum, 
quia  conttarium  cxpcriuntut  Sandi.  Similitcr 
hoc  vidctut  fecundum  inclinationem  natu- 
ralcm. 

Itcm ,  quod  non  tenetur  ex  charitatc  diligcrc 
fc  plufquam  proximum  ;  quia  cx  charitate  dili- 
gitur  bonum  in  fe ;  igitur  maius  bonum  &  me- 
lius  magis :  ergo  proximum  mcliorcm  te  magis 
tcncris  diligerc. 

Concri ,  dileftio  fui  ponitur  menfura  rcfpc-  Ctniri. 
£tu  diledionis  proximi  a  Saluatore,  iuxtaillud, 
Matth.  19.  &  11.  EtproximumtuHmficutteipfim. 
Sed  menfura  ptior ,  &  perfc(Stior  cft  mcnfurato; 
crgo,  &c, 

S  C  H  O  L  I  V  M. 

giupad  bonaJpiritHalia  tenetur  quis  plus  fi  diligere 
poJiDeum  ,  ex  ratione  ad  oppafitum  ,  &  quia  dile&ie 
/ui  & proximi  efi  aEimrefiexui  ,  &  interrefiexos  pri- 
mus  rfiille,cuim  ipfi  fitm  principium.Secundo  loco  bo- 
na  fpiritalia  preximi  amanda  ,feu  quod  ille  mectm 
amet  Deum.  Tertio^corptu proprium.  fj^uarto  ,  cerptu 
proximi,ita  D.Bonau.  Valentia,  Durand.  Palud.Bell, 
Tolet.citati  htc.  Adfeciindum,docet  teneri  nos  diligere 
7)eumfitper  omnia  intenfiue  &  extenfiue  ,fiufoHdius 
&  feruentiitt',<juod  (juomodo  intelligatur,videin  Oxon. 
difl.r;.  in  Schol.num.i6.  Loquendo  dedileEiione  cha- 
ritatis ,  hacduo  idem  funt ,  ^uia  ab  ipfit  entitate  talit 
dfle£iienfis,ej}filiditai,firmit4i,feu  maior  appretiatie. 

^idam 


Qu^ftio  Vnica. 


%17 


1. 


Tro  nullt  i»' 
tu   tfi   pi(- 


Ai  argum. 
frimum. 

§luomodo  di- 
tiger**fiUu- 
daiiU. 


§iuidam  puunt  non  eppo0ile,ex  eharitMte  oiiMd 
fuper  'Deum  diligere.  Aiij  Mmx  eodem  a^Ih,  qno  dili- 
giturprexfmiu ,  Deum  diligi  ijtfiat  comparatio  inter 
amorem  tbaritatu  &  RMuraUm,  &  certum  eji  non  ejfe 
peccatum  paremes  amore  naturali  intenfiiu  diligere, 
^uam  Deum  am^re  fupematurali ,  quia  ahjolute  tunc 
Diumpim  diliges. 

AD  quzftionetn,  chatitas  eftatnoc  ordina- 
tus  Oei ,  idco  zelus  non  eft  amor  petfedlus, 
quo  nolo  diligi  eum  ab  omni ,  cuius  amicicia  eft 
Deo  grata.  Tunc  atguitur :  omnis  amicicia  ordi- 
nata  alicuius  obie(%i  magis  habct  &  immediaciiis 
diligereaduraeliciiuro,qukmnonelicicumiigi- 
tur  magis  &  maiori  affedia  volo  meum  diligcrc 
refpedu  Dei.quim  diligereproximi,  &  ficmaius 
bonum  volo  mihi  qu.im  proximo. 

Itera ,  quod  pro  nuUo  bono  finito  faluando  eft 
peccandum  morcalicer ,  quia  hoc  corrumpic  bo- 
nura  infinitum,  qaancumeft  de  fe  ;  i^iturnon 
debet  horao  peccare  morcalicer  pro  uiuacione 
diledlionis  Chrifti ;  igicuc  tenetur  magis  diligere 
(e  qukm  alium  ,  vbi  peccandum  eiTec  mortalitec 
pro  falute  altcrius.  Vnde  habicus ,  quo  fit  refle- 
xio ,  immediacius  inclinacad  cefledendum  fupec 
tdum ,  queiB  clicic ,  quim  fuperalium.  Eft  igi- 
tuc  ordo  hic :  Primum  cnira  quod  volo  poft  pri- 
mura  diligibile ,  eft  a£lus  meus  ,  quo  teado  ia 
Deura  ,  volendo  me  diligece  eura  ,  &  hoc  eft 
amace  me  ex  amoce  chacicatis.  Sedquianoneft 
volendus  ,  vt  bonum  priuatum ,  vt  in  eius  voli- 
tione  nolic  habece  alium  compacticipem  in 
amando ,  quod  facit  amoc  zeli ,  ide6  debeo  velie 
confequentec  omnem  aliuravelle  Deum,cuius 
volitio  eft  Deo  grata  &  acccpta,  &  hoc  finaliter, 
vel  aliquando.  Nam  licetchatitate  habeatuc  ho- 
mo  charus  Deo ,  &  ipfe  habeac  Deum  charum, 
magis  tamen  cefpicicDeum,  vt  habetur  charus  \ 
Deo  obiediue.  Hoc  autem  non  fic  volendo  eum 
efte  tantum  mihi  charum ,  cum  ipfeacceptet  non 
tantum  me  velle  eum  ,  fed  &  proximum  ,  &  hoc 
licct  ex  confequenti ,  quia  primo  amando  eum, 
refleftor  fuper  huiufmodi  velle  prius  ,  vt  incfte 
mihi  quikm  alteri.  Ec  hoc  eft  diligere  cx  afFedio- 
ne  iuftitiae  &  habitucharicatis,quieft  idem,  &c 
obiedlum  idem ,  vt  didlum  eft ,  quia  adlus ,  fuper 
quem  fic  reflexio.non  terminat  vt  obiedum ,  fed 
tantum  vt  medium  tendendi  in  obicdbum  adlus 
diredli. 

Ad  priraum ,  Philofophus  difputat  ibi  &  alle- 
gat  proucrbia  ad  vtramque  partem,  &  dicit,  vir- 
tuoftu maxime  eUligitfi ,& hec  efl laudabile ,  quia 
diligit  fe  ad  maxima  bona,&  non  inordinace. 
Vnde  amare  fe  ad  adlum  iufticiac,per  quem  attin- 
go  Dcum  ,  eft  amare  Deura ,  &  volo  vnum  obie- 
^am,  fcilicet  Deum  aliquando  per  vnum  adum, 
aliquando  per  plures  medios:fed  diligere  fe  ficuc 
finem  cft  vituperabile.  Vnde  hoc  donum  Dei  eft, 
quod  defpiciendo  fe,&  diligendo  Deum  fumme, 
diligitfe.  Vndeloquitur  deamore.refpccau  fui 
ad  aliquod  bonum  vcile  ,  &  hoc  eft  frui  vcendo. 
Per  hoc  patet  ad  Apoftolum  &  Auguftinum.  Ad 
Gregorium.  Verum  eft  quod  loquendo  de  crea- 
tura,  non  rainiis  qukm  incer  Deum,  &  cceaturam 
poteft  efte  charitas.  Habet  enim  in  diligendo  fe 
principaliter  Deum,  in  quem  in  ifto  actu  tendir, 
infra  quem  non  quiefcic.  Vnde  nemo  proprie  di- 
ligic  fe,  quia  Deus  tantum  cft  obiedlnm  dileftio- 
nis,neceft  amor  miniisqu^ra  intet  duos,  fcilicec 
inter  amantero,&  Deum. 


Si  quzras  ,  quare  igitur  mific  Chriftus  ante  fe 
binos  ?  Non  videtur  in  hoc  faluari  intentio  Sal- 
Qatoris.  Dico  ,  non  qu6d  charitas  non  nifi 
intcr  duos  difdpulos  haberi  poflit  ,  fed  quia 
perfedla  charicas  tuncinter  creaturam  &  Deum 
maxime  relucec  excmplaricer  ,  quando  pro 
amorc  Dei  defcenditur  ad  diligcndum  pro- 
ximum. 

Ad  aliud,  aliqtiid  poteft  dici  roagis  amari,quia 
maius  bonum  fibi  appetitur,  vel  quia  maiori  afFc» 
dlione  fibi  appecitur  bonum.  Primo  modo  non 
eft  magis  amare  ,  quia  velle  alicui  maius  bonum 
non  eft  magis  amarc :  Maius  eniro  bonum  volo 
Papac  volendo  ci  Papatum  ,  &  Regi  regnum, 
quam  mihi,  licct  c  conuerfo  plus  me  diligam  :  & 
fic  velle  maius  bonum  mihi,quam  Dco,  cft  pec- 
care  mortaIiter,qaia  magis  dcbeo  Deo. 

Sed  de  roaiori  afFedlu  diftingui  poteft  quan- 
lum  ad  maiorem  firmitacem ,  vcl  quantum  ad 
maiorem  feruorem.  Scd  iftam  diftindioncm 
non  benc  intelligo;quiafi  valeret,altcr  a(9:us  erit 
perfedior  neccflano  &  intcnfior,&  ifte  dcbet 
cfTe  citca  Deum.  Certum  eft  autem  qu6d  magis 
firmitec&  folide  debet  Deus  diligi.quam  tu  ipfe; 
quia  aliquis  videtur  habere  firmiorcm  afFcdlum 
ad  diligendum  aliquem,cijra  alium  feruentius 
diligit ,  fed  non  folidiiis ,  quia  pater  in  pcriculo 
roagis  paterctur  pro  filio,  quJimmater.  Vndc  di- 
ligit  intenfius  ,  forciu$,&  folidius ;  &  fic  folidius 
Deuseftdiligendus.  Ideofi  te  folidiijsdiligis,  vt 
malles  Deo  malc  elTe  qu4m  tibi ,  peccas  mortali- 
ter.Sed  (ctcdo)  non  tantijm  maius  bonum  dcbeo 
vellc  Dco ,  fcd  &  intenfitis  cum  diligere,  &  hoc 
cft  folidius.  Probo ,  quando  quis  diligit  aliquera 
plus  alio,tunc  fibi  vult  citiijs  benc  efrc,&  alij  ma- 
leprius  quim  ei  ;  igitur  fic  diligis,quia  foli- 
diijs  :  igitur  &  intenfius.  Ideo  dico  qu6d  adus 
diligendi  circa  Deum  debet  efle  pcrfcdior  & 
incenfior,id  eft ,  folidior ,  ita  quod  vellct  ma- 
gis  fibi  roale  cfFe  prupcer  aliquem  adum,  qu^ra 
Dco. 

Sed  quid  de  feruentioti  a£lu  ?  Dico  quod 
paflioncs  concomitantur  nattuam  nauiralitcr. 
Et  idc6  videtur  aftus  ferucncior ,  &  qui  faci- 
lius  clicicur  propter  hoc,  videtur  fcrueiuius  di- 
ligere  fc  quam  Dcum.  Sed  iftc  feruor  paffio 
eft:  vndc  feruentius  poteftquis  diligere  Dcum 
quam  fe,tam  cx patte obiedli  ,  quam  ex  parte 
adtus. 

Ad  aliud  :  Omnia  praetei  primum  chariras 
refpicit  accidencalicet ,  qiiia  non  nifi  in  rcfpcdla 
ad  illud;tamen  immediatc  poteft  refledlere  fupcc 
adkum  pcopcium  magis  volendo  fe.  Non  vt  ob- 
iedtum  finale ,  fed  vc  pcoximum  ordinacum  ad 
obiedlum  vlciraum  ,  &  ita  non  valet  confe- 
quentia. 


4. 

Ad  fecUH' 
dum. 

DupUciter 
ftat  aliquim 
mxgis  dillgi. 


An  fater  di- 
ligit  f.tium 

firmius  ma» 
trt. 


Ad  ttrtiamk 


DISTINCTIO    XXX. 
QjfiESTio     Vnica. 

Dc  dilcdiionc  inimicorum. 

Vtmm  immici  fint  diligendi  ex  cha- 
ritate  ^ 

D.TVkom.t.xq.i^. art.t.^  9.  ^^i? f.i.«.i.D.Bonau.«.i. 
f.f  .Rich.a, i.f  I.  Valcn.t.i.i^. 3.^.3. />.t.  Expoiitores  in 
illud  tAKt\i.^,Diligit* inimieos  vtjirts. 

Cl  RC  A 


yirgument, 
frwiHm. 


StcjnJum, 


Ttrtium, 


1. 


§luintum. 


Stxtum. 


Cttttri, 


Lib.III.  DiftindioXXX. 


tmrmtus  qua 
talis  nen  rfi 
dsligindus. 


I  R  c  A  diftindionem  tiigefimam 
<\axuiax,I^trum  neteJpiriuM/it  dili- 
gere  inlmicurn  ex  ch»ritate  ?  Quod 
non.  Aiigullinus  in  Enchirulio, 
cap.  1 1.  6c  habetor  in  htcra.   Non 

ffitW!£,tkc. 

Ircm.Matthiy.  DiBum  efl  antiquis,odio  habebii 
inimicHfn.  Sed  eadcm  funt  prjeccpta  moralia  in 
iioua  lege  j  &  antiqua,&  nonalia,  fecundum 
Glof.  j.Rcg.i.  fuper  illud  :  Fecitquo^ue  mare.  Et 
decempneceptii  in  lege  omnia,qutt,fAcere  debemiu,  ex- 
pi^fjfit ;  igitur  cum  nos  non  aliter  teneamur  ad 
pixceptum,  quam  illi ,  &  ipfi  ad  hoc  non  tcne- 
banturjigitur. 

Item,  Luca:  6.  dicit  Glof.  Diligere  inimicum  eft 
perfe&orum  ,  non paruorum.  Igitur  hoc  non  eft  dc 
neceflitate  faUuis.  Vnde  Auguftinus  fuperillud 
Pfalm.  ii8.  ReueUocttlos  meos.  Mirahile  amieum 
diligere  ,  mirabilitti  tamen  dtUgere  inimicum  ;  nuUus 
autem  tencturadmirabiliora. 

ItcniLucx  lo  <jHnrit  legi[peritM,ejiiis  efl proximut 
meus,  &  dicit,  ejuodifle  ,  cjuifacit  mi/iricordiam,  Sc 
iftecftdiligendus.  Vnde&ibidcm  dicit  Domi- 
nus  ,&tHfacfimiliter.  Sed  inimicus  noncfthu- 
iufmodi  ,  quia  non  facit  mifcricordiam  j  igi- 
tur,&c. 

Item  ,  in  contrariis  tenct  confcquentia  in 
fcipfis ,  ex  2.  Topic.  Amico  autem  oportct  bc- 
nefacere :  igitur  inimico  malefaccrc :  igitur  noo 
diligcre. 

Item,hoG  vidctur  naturae  repugnare.  Vndc 
hoceft  natntalein  omnibus  aliis  ,qu6d  nociua, 
&  inimicanaturxodiuntur  :igiiur  ficeritin  vo- 
lantate. 

Contri,Matth.j.  Diligite  immicet  vefiros.  Dici- 
turhocefle  confilium. 

Ibidem  etiam  dicitur  :  Si  amicos  tamumdile- 
xeritis  ,  tjuam  mercedem  habebitis  ?  Item  ,  Mat- 
thsi  i8.  Chtiftus  dixit  Pctro  :  Dimitte  vfque  ad 
feptuagies  fepties. 

Item ,  Matth.  1 8,  vbi  legitur  dominum  mifiiTc 
feruum  nequam  in  carcerem,quianon  eftmifer- 
tus  conferuo  fuo,&  tandem  dicit  ibidcm  :  Sicfa- 
eietpater  mettt  ctleftii,&(.c. 

SCHOLIVM     I. 

Primum  diElum ,  inimicns  ,  qua  talii  ,  non  eft  dili- 
gendiu,  qtiiamaltts  ,pofitiue  habens  habitum  vitiofum 
edij.  Secundum,ejuahomo  dtleSiione  habituali  diligen- 
dtuefl.potifl  tamennon  diligi  a£iu.Tertium,non  deheo 
nolle  inimico  amare  T)eum  infe,  velfibi,fcd  netjuete- 
fteor  iftafibi  z-elle  pofitiue,abfdlute,id eft,efficaciter,ftd 
tantitm  fi  Deo  ita  placuerit ,  &  non  eft  necejfs  ex- 
plicite  ponere  talem  conditionem  ,  tjuia  inclufa  eft 
in  omni  pctitione  ordinate  faEla  Deo.  Gluartum, 
bona  corooris ,  &  externa  poflumus  velle  &•  nolle 
proximo ,  &  inimice  ,  prout  ei  ,ficHndum  Deum  ma- 
git  expedit. 

Dlcendam  quod  inimicus  dupliciter  poteft 
confiderari ,  vcl  vt  inimicus,  vel  vt  homo. 
Primo  modo,  inquanium  huiufmodi  ,malus  eft, 
non  tanium  priuatione  boni  motis,fed  cx  habitu 
viiiofo  contrario  pofitiue.  Sicut  iniuftus  non 
tanium  dicitur.quicaret  habitu  iuftitia:  :fcd  qui 
kabet  habitum  iuftitiac  contrarium  ,  elrcitum  cx 
adibus  contrariis.  Ita  ciim  amicitia  refpiciat  bo- 
num  virtutis  in  amato  conueniens  bono  virtuti» 
in  amante  ,  &  cx  hoc  fit  diledlio  -,  ita  inimicitia 


dicit  propric  habitum  caufatum  cx  aftibus  con- 
trariis  ,lcilicct  odij  ,propter  bonum  virtutis  in 
eo.qucm  non  imitatur.  Vndc  inimicitia  vt  iiumf- 
modi,  cft  pcflimum  ^itium ,  quia  optima;  virtuti, 
fcilicctamicitiajdpponitur,  &  eam  priuat.  Vndc 
ficdiligcre  inimicum  eft  diligere  eius  inimici- 
tiam,&  hoceft  odire  Deum,  quiavt  fic  non  de- 
bemus  diligere  inimicum. 

Si  vcro  confideretur  vt  homo,  fic  poflumus 
loqui  dediledtionc  habituali,  vel  adluali.  Si  dc 
aftuali,  ncc  fic  tcnemur  pro  femper,ncc  aiiquan- 
do  habere  adum  elicitum  dileftionis  crga  ini- 
micum.  Conuenitenim  excaufaiufta  ,  &licita, 
vt  ex  occupationc  circa  contemplationem  ,  ficuc 
funt  folicarij  ,nunquam  habere  aftum  cliciium 
circa  cognitionem  ,  aut  diledionem  alicuius, 
nifi  foiius  Dci  ,  &  fic  polTumus  non  diligere 
adualiter. 

Scd  vtttim  pofllmus  habere  adlum  contra- 
rium  pofitiuum  circa  eum  ,  vt  odirc  ,  vel  noUe  ei 
bonum  \ 

Diccndum  quod  quinque  funt  gcncra  bono- 
rum  ,  circa  qua:  diuerfimode  eft  dicendum ;  fci- 
licct  duo  in  comparatione  ad  Deum  •  fum- 
mum  ,  iuftum  ,  volcndo  fcilicet  eum  diligcre 
Dcum  propter  (c.  Sccundo  ,  vt  fummum  com- 
modum  fibi,&  maxime  volendo  fibi  Deum.  Ter- 
tium  eft  bonum  vitac ,  &  ejfe.  Quartura  cft  bo- 
num  corporis  ,  vt  caftitas  ,  dccor,  fortitudo. 
Quintum,  bonum  lemporale,  vt  piofperitas ,  & 
diuitis. 

Quoad  primum  &  fccundum  ,  videtur  dicen- 
dum  quod  cum  dcbcam  ex  charitate  ,  non  amo- 
re  priuato  diligere  Deum  ,  cauendum  erit  mihi, 
vt  tantum  dilettio  mea  fit  ei  accepta  ,  nolendo 
habere  comparticipcm  in  amando  ipfum  in  fe 
amore  iuftitiz  -,  quia  volcndo  eum  fic  mihi  ex 
afFcAione  commodi ,  hoc  cflet  velle  priuatum, 
quodDeus  vult  haberecommunc,  &  pcrconfe- 
quens  monliter  amarc  ,  &  non  ex  charitate. 
Ide6  non  dcbeo  abfolutc  vclle  ci  talia  bona, 
ncc  tamen  abfolutc  nolle  ei  ifta,  quia  abfolutc 
vcUe  eum  habere  Deum  charum  ,  vel  amare, 
cuius  amorem  Deus  non  acceptat  ,  vel  qucm 
non  vult  hnbcre  .imicum  ,  fed  inimicum  ,  eflet 
inordinate  vclic  ,  quia  velle  talia  alicui,Deo 
difplicet  ,cft  potiiis  non  amare:  ficut  velle  Re- 
gi  alicuius  amicitiam  ,  qus  fibi  finaliter  dif- 
plicet. 

Sed  de  adu  pofitiuo  non  oportet ,  quia  poteft 
fubtrahcte  fe  ab  aftionibus ,  vt  nunquam  fit  ne- 
ceflltas  diligendi  eum  adualiter  pofitiuc  ,  cum 
hoc  poflit  etiam  circa  amicum  efficcre  ,  vt  patct 
fupra*.  Idco  dicendum  efTct ,  quod  non  debcrct 
vellc  alicuiDeum  abfolutc,fed  fubconditionc, 
fi  non  difplicct  Deo  fe  communicare  fibi ,  &  fic 
non  debemus  abfolute  velle  ,  vel  nolle  inimico 
illa ,  fed  vtrumquc  fiib  ifta  conditione ,  fi  Deus 
hoc  acceptet,debemusvelle;fi  non,nondcbcmus 
cx  charitate  velle,  vt  Deus  acceptaret  eum,  fcd  cx 
abundanti  hoc  orare.  Verumtamcn  aliquando 
oportet  haberealiquos  aftus  elicitos  interiores 
&  exteriorcs  ordinantcs  iuftum  ad  diligendum 
Deum  ,  fi  habeo  curam  cius :  fcd  fi  non  ,  non 
teneor.Aliter  teneretur  ire  prxdicarc:hoc  tamcii 
non  oportet ,  quia  fcio  aliam  vjam  poflibilem. 
Ide6  non  teneor  abfolutc  fibi  aftu  interiori,  ncc 
cxteriori.  Vbi  ver6hocnon  pofTct  ficri  nifi  per 
me,non  poffum  fine  peccato  fubtrahcre  me  fibi, 
vbi  incumbit  mihi  cura, 

$ccund6 


fctill  inimi- 
cus  vt  homt 
nin    dili^i 

»au. 


«luinque  gi- 
titr»  binerum 
proximo  vi' 
Und». 


§iuontode  ne» 
debtmm  ab- 
feluti  vell» 
inimic»   Dti 


*  Diftinft. 
prxced.  q.  i, 
num.t. 


Qu^ftio  Vnica. 


539 


f «»«  eorfcrit 
(^    txterna, 
fojfumut  vil- 
U    ^  ntlle 
froxim»  vt 
txftdit  ti. 


6. 

Qu^ndo  lleet 
vetle  mortem 
fecctfvri. 


Sn  legen  S. 
Chryfog. 


Mort  inimiti 
mpfeti  fotefi, 
fi  moriem 
tneruit  fecMtt- 
tiitm  leget. 


Lictt    Mff*- 
tere    mortem 
turb»torit 
keifubtit*, 
»ut  ferftcU' 
tirit  Eecltfit. 


hUtic   eum 
trifiiti»    tU- 
het     veUe 
mortim  eri 
mitufi. 


Secundo ,  quoad  alia  bona ,  &  prirn6  quoad 
duo  vicima,diccndum  quod  poiitiue  diligendo 
eum,&priuanuc  poiremus  ci  vclle  iftabona,fci- 
licet  tcraperantiam,fanitatcm,vigorcm,&c.  Po- 
fitiuc  quidem  volendo  eum  conuerci  ad  bonum, 
&  emendari.  Si  auiem  iftis  vcatur  vt  ad  exerci- 
tium  raaliciz  fuz.poiTum  ei  nolle  illa,  fiue  velle, 
Yt  auferantur,quia  fic  maiusbonum  volo  ci.  Si- 
tnilicer  priuatiue ,  nolendo  eum  plus  malevti: 
iiue  nolendo  eum  plura  mala  mulciplicare  ad  ma- 
iorem  damnationem  fuam. 

SCHOLIVM    II. 

Non  licet  velle  mortem  inmico,aut  peccatori  ah/i- 
lute  (^uia  hte  ejfet  velle  eum  damnari) /ed  eortditiena- 
te,Ji  'Dettt  non  dtcreuit  eum/aluare,velfifit  multipli- 
caturui  peceata,licet  tamen  velle  mortem  ei,<]ui /ecun- 
ditm  le£es  eam  meruit,  ac  perfeeutori  Ecele/U  &  Reip. 
Tangitur  hic  quifiie  de  Tyranno^an  fiilicet  a  quolihet 
eecidipajfit.  Et  Do&orin  Oxon.  bic  num.  i  o.  negat. 
Et  Concil.Confiant.  Seff.  1 5  .partem  a^rmantem  dam- 
nauit,vt  bareticam.  Vide  Alenf,^ .par.  qtufi,  j i.m.i. 
art.  i.  §.i.  D.  Thom.  1.  z.  epufi.  64.  art,  j.  CMCt. 
Bannes,  tyirag.  Valtntia  ihid.  difi.  5 .  «futfi.  % .  part.  j . 
Vide  etiam  D,  Thom.  opufi,  de  re^imine  Princip, 
lib.i.  cap.  6,(^ i.advUim.^utifi.i.art.i.ad  f.  Do- 
Siores  communiter  difiinguunt  de  Tyranno ,  inuafir* 
(fr  admini/iratore. 

SEd  qaoad  tertmm ,  fcilicet  bonum  vitz,  non 
poflumas  potitiuc  ei  Telie  auferri  bonum  vi- 
ta;,quia  iioc  nullo  modo  eflec  reuocaiiuam  eius 
ad  bonum  ,  quia  poft  morcem  non  cft  locus 
emendae  ,  &  ide6  tantijm  priuatiuc  poiTum  fub 
conditione  nolle  ei  illud  bonum ,  volendo  fibi 
mortem ,  vt  ii  Deus  non  decreuit  ipfum  faluare, 
nec  aliquAndo  habere  amicum ,  poflum  iibi  velle 
morcem,&  nolle  vitam  ,  ne  addat  peccatum  pec- 
eatis  adcumulum  damnationis  eius.Qu.od  etiam 
probatur  ex  vita  Anaftafix  de  viro  fub  Publio, 
quz  orauit  vt  fi  Deus  prsuidiflct  eum  in  infidc- 
litace  fua  manfurum ,  iuberet  locum  dare  cul- 
toribus  fuis. 

Videncur  tamen  alij  duo  cafus,  in  quibus  pof- 
femus  vellc  morcem  inimici,non  peccando  Naro 
iudex,  puniendo  fecundum  iufticiam,non  peccat 
morcaliter ,  nec  per  confcquens  executor  iuftc 
exequendo  :  quia  aiStor  licit^  poteft  velle  quod 
iudex  iufte  iudicauit:igitur  licitumeft  vtrique 
Telle  mortem  inimici.  Vndevideturquodpof- 
fum  fibi  velle  talia  mala :  quia  dignus  eft  ta- 
libus. 

Item ,  fi  fit  tnimicus  publicus  Ecclefiz ,  vel 
perfccutor  ,  videtut  qu6d  poflum  redc  velle 
roortem  eius  ,  quia  femper  bonum  commune 
przponendum  eft  bono  particulari,&  fi  vnum  al- 
tcri  repugnat  itnagisdebemus  vellebonum  par- 
ticularenon  eircqukm  commune,  quod  abfolute 
cft  volcndum  ,  &  bonum  particulare  fibi  oppofi- 
tum  abfolutc  nolendum.  Sed  mala  vita  huius 
impedit  culcum  diuinum  ,  &  eft  concra  bonum 
communicatis  ,  &  fic  eflec  licitum  velle  eius 
non  e/fi  ,  vel  mortem ,  inquantiim  cft  contra- 
tium  bono  communi  ,  vel  inquancum  aliquis 
eft  membrum  putridum  in  Ecclefia  corruro- 
pens  alia. 

Sed  poteft  dici  ad  primum  deiudice  puniente, 
quod  aliquid  eft  voluntarium  fimplicicer  ,  &  per 
fe,ficut  volo  comedere,  &c.  Aliquid  ver6  eft  vo- 


luncarium  ex  aliqua  caufa  prstcedencefiniplici- 
cer  nolica ,  &  cunc  eft  voluntarium  aliquod  mo- 
do  in  eo  quod  pr£cefi[it  caufaliccr .  ficut  farpc  di- 
dlumcft*.   Ifto  modopoteft  iudcx  licicc  vclle  ♦In3.cl.1y. 
morcem  illius ,  &  fimilicer  executor  iufticiz ,  vo-  """?'  '^■.  ^ 
lendo  fcilicet  illud  propter  malum  commifliim  ^^^^^  j  ^^^ 
nonefle,&  ideo  vellercumdamnari ,  &  fic  cum  nuoi.ii. 
triftitia  facere  fententiam,&  velle  mortem.Vndc 
fi  nihil  aliudinftat,  non  videtur  ordinatc  volen- 
dum,fcilicet  cfFundere  fanguinem  abfolutc,& 
ide6  nec  aftor.ncc  iudex  debet  hoc  velle  abfolu- 
te,fed  cum  triftitia,quia  magis  deberet  vellc  qu6d 
bene  eflct  fibi,&  quod  feciiret  bona ,  qukm  quod 
ficmoreretur. 

Siveroab  hiimico  crefcit  Ecclcfia  ,  ficutfilij 
Ifrael  ex  opprcflionc  j£gyptiorum  ,  non  cft  pro- 
pter  hoc  volenda  mors  eius.  Quoad  aliquos  ve- 
r6,qui  funtmembra  putridaEcclcfix  corrum- 
pentia  aliquos  vel  exemplo  ,  vcl  fnggeftioue, 
cadem  fencentia  eft,qus&  de  morte  inimici, 
quiatalis  inimicacur  vittuofo  cuilibet  ,inquan- 
tura  eft  contrarius  bono  virtutis.  Vndeveleft 
vitanda  eius  conuerfatio  ,  vel  ab  aliis  mcm- 
bris  eius  feparatio  procuranda,fciIicet *com- 
munitate  fidelium  ,  &  hoc  fub  condicione  ,  ficut 
przdidlum  eft. 

Ad  primum   argumentum  ptincipale  ,  dico        8. 
quod  au(5boricas  illa  incelligi  poteft  quaniiira  ad  Ai  argun. 
bona  exteriora,  fic  vt  non  funi  diligendi  inimici,  t^*""*^- 
fed  creatura  in  ordine  ad  Dcum.  Vnde  loquendo 
debonis  temporalibus  ,tuncnon  eft  tantx  mul- 
ticudinis  loquendo  de  bono  aterno.  Vel  non  in* 
tclligicut  in  cempore  necefficatis ,  fed  congtuita- 
tis  :  ita  quod  diftinguitur  de  cafu  congtuitatis,& 
&  neceffitatis. 

Ad  aliud,  in  tota  lcge  non  fcribicur:0</»«  h<J>e-  ^^  feetm- 
his  inimicum,(ei  ludzi  dixerunc  hoc,  quia  didum     "'"*   _ 
cft  eis  :  Dili£etproxtnfumtuum/tcut  tetpfMm  ;&  m-   jj,„;  ^,v^;, 
tellexerunt :  igitur  odies  inimicum ,  per  locum  a  »ntiijuii  oJi- 
contrario  malc  arguente :  ficut  videtur  Chriftus  reinimicot. 
dicerc,  &docere  ,Matth.5.  Ego  autem dico  vohis, 
diligite  inimicumveiirum.  Non  dicit ,  firipium efi, 
fid  diSium  efi  antiejuis.  Quod  autcm  non  erat  prae-   Argutnen- 
ceptum  tantiira  de  diledione  amici  ,  patct ,  quia  """.  *   """ 

r  _  .  ^     ^         i  .        truti»     fenfi* 


diletSio  talis  non  eflei  tantiim  bonuro  fine  dile- 


dlione  inimici ,  ficut  patet  hic  Macth.^.  5i  diligi-  Ut. 
tu  illos ,  ejui  vos  diligunt ,  quam  mercedem  habebitis? 
Vnde  rcquiritur  vt  amplius  procedatur  ad  dili- 
gendum  inimicum.  Vndeargumentuma  contra- 
rio  fcnfunon  valet :  quia  ratio  diligendi  vtrobi- 
que  eft  ibi,ficut  hic.  Sed  quando  ratio  communis 
eft  oppofitain  vtroquefenfu  oppofito,tunc  va- 
let  ex  oppofita  tatione  iBferrc  oppoficuro  in  con- 
fequente. 

Ad  probationem  de  decem  piacceptis ,  dicitur 
qu6d  non  tcnemur  de  communi  lege  nifi  ad  de- 
cem  przcepta,&  przceptum  de  dileftionc  ini- 
micorum  fpcftat  ad  illud,  Non  occides,  Et  hoc  in- 
quantum  eft  ptohibitum ,  non  inquantijm  affir- 
matiuum.  Przterca,alij  dicunt  quod  decem  prz- 
,cepta  fuerunt  expofitain  noua  lege,  &  exponcns 
ftatuic  ea  fub  przceptojnon  tamcn  hoc  crcdo,fcd 
ficut  illud,  Non concupifies vxorem alteritts,e(i  prz- 
ceptum  nunc,ita  &  tunc. 

Ad  aliud.verum  eft,  quantijm  ad  bona  tempo- 
ralia  eft  mirabile ,  non  quantum  ad  zterna  :  fcd 
tempore  neccflltatis  ad  hoc  tcnctur.Vndc  diftin- 
gucndum  cft.ficut  prius ,  de  bonis  tetnporalibus, 
&  zternis.  Vcl  diftingucndum  cft  dc  cafu  nccef- 
fitatis,&  coneruitatis. 

Ad 


quAnH»    VO' 


Aitertiumt 


540        Lib.  1 1 1.  Diftinaio  XXXI. 


lo. 

Ad  qH»r- 
tum. 

Omnit  indi- 
£ens    miftri- 
ttrdiu    */i 
preximitl. 


Adquirttum. 
§lM»ndt  mti» 
tfl  i»dtm  in 
Vtr»qH€  c»n- 
trnrio  ,  n»n 
ttntt  l»cus  i 
t»ntrnriis. 


Mfixtum, 


I. 

A^gumtnt. 
frimum. 


StiUndum, 


Tertium. 


f^trtum. 


Ad  aliud  :  de  eo  qui  fecic  mirericordiam  pro- 
xiiTio,  Chriftus  praefupponic  ex  refponfionc  Pha- 
lifari ,  quod  ifte  >  qui  fccic  mifericordiam,  habe- 
bac  iiium  ,  vc  proximum ,  fcilicec  Samaricanus 
ludaeum ,  iicec  illa  nacio  habebac  ludzos  pto  ex> 
craneis.  Ideo  cunc  fi  habere  debec  pro  proximo 
omncm ,  qui  indigec  neccifaria  mifericordia  cua, 
nam  indigcns  mifcricocdia  eft  proximus  ,ide6 
tu  fac  Hbi  ilcuc  ifte  alij  indigenci.  Vnde  non 
cx  fola  refponfione  Pharifaci ,  fed  ex  hoc  ,  quod 
Chriftus  conclufic  ,  yade ,  &  fac  fimiliter.  Pa- 
cec  quod  omnis  indigcns  mifecicordia  ,  cft  pro- 
ximus. 

Ad  aliucTiquiaquando  racio  eft  eadem  in  vcro- 
que  ancecedencc  ,  non  cencc  locus  a  contra- 
riis  :  ficuc  fcquicur  j  albHra  ,  ergo  coloratHm ,  fimi- 
licct  fcquicur  ;  nigrum  ,  ergo  coloratum  :  quia 
quod  eft  prxcisc  racio  oppofitionis  in  contra- 
riis ,  non  eft  racio  omnis  confequentiz  ;  fcd  fo- 
lum  quando  racio  confequcncia:  oppofitioni 
eft  oppofita.vc  fuprk  patec.  Vndc  confequen- 
tia  in  contrariis  cencc  ,  quando  illud  ,  quod 
eft  catio  confequcnciz  in  alio  non  fic.  Hic 
aucem  eft  communis  caiio  amicitia:  in  ami- 
co  ,  &  inimico  ,  quia  vcerque  diligicur  pro- 
pcet  Deum. 

Ad  vhimum  ,  dicendum  quod  inimicus  dili- 
gendus  eft  non  fub  illa  racione  nociui,  &  repu- 
gnante  nacuta! ,  fed  quacenus  Dci  cteatura  eft,  & 
noftro  indiget  adiutotio,tanquam  proximus. 


DISTINCTIO     XXXL 

Q^  iE  S  T  I  O       V  N I  C  A. 

Dc  durationc  charitatis. 
ytmmfoU  charitM  manet  in  patria  .<• 

Alenf.}./.  «//«/.75.  art.  i.  D.Thom.  i.i.  qutfi.  67.  »rt.6. 
^  1.  r.  qutfi  is,  «rM}.D.Bonauent.fcK  •rt.i.qutfl  t. 
Richird.^rf.}.  qutfi.x.^  }.  Argcnt.j«*/i,i.  «w.j.  Vega 
lx.$nTridtnt,c»f.x, 

I  Rc  A  diftindtionem  ^i.quxricur, 
Vtritm  foia  charitM  non  euacnatur  in 
\.patria ,fedmanet  ?  Quod  non  ,pti- 
'  mac  Corinth.13.  Citm  venerit tjuod 
l  perfeiium  «/^jcharitas  auccm  hzc 
cft  impcrfeiaa ,  &  cx  parce  ,  ficuc  &  adus  eius, 
crgo,&c. 

Icem ,  idcm  habicus  eft  principium  eiufdcm 
adus ;  igitur  fi  manet  idem  habitus  ,  eric  idem 
a6tus  hic ,  &  ibj.&adusxquc  perfcdlus  ;  igitur 
fic  aliquis  etit  beatus  in  via,  &  squalis  eius  bea- 
titudo  hic  &  in  pactia. 

Item  ,  quod  mancbit  fides  in  pattia  ,ptobo, 
quasdamctcdantur  ,  quz  nunquam  fciuntur,aut 
videntur.ficuc  hiftoriz  de  tebus  gcftis  ,  vc  aic 
Auguft.//A.8}.ff^«<«/?.48.  igitur  talium  nunquam 
poteft  circ  cognicio  ccrciot  ,quim  fic  fidcs ,  igi- 
tut  illa  in  pattia  non  intcUiguntut ,  fed  tancum 
creduncur. 

Iccm ,  quod  maneat  fpes.  Ex  eodem  defiderio 
&  habitu  aliquid  cendit  in  finem  cum  diftac ,  & 
quiefcic  in  eo  ,  ciim  eft  pr«fcns:cum  igitur  ex 
habitu  fpci  defidercmus  bonum  diuinum ,  cijm 
eft  abfens  ,  csidem  quiefcimus  in  eo  pet  aaum 
ipntjonis  cumcftpracfcnsjigitut  codcm  habitu 


fpci,&  principio  fperamus,&tenemus  quod  fpe- 
tabamus;iguur,&c. 

Contra,!.  Corin.ij.  Fides,fpei eMacuahuntur, 
charita4  nun^uam  excidit. 

S  C  H  O  L  I  V  M. 

Inpatria  non  manetfides ,  necjpei,  Ex  Hebr.  \\.^ 
I.  Corinth.  i  i.quia  ib'.  ejjent frHJtra^manent  tamen  in 
animahm  Purgaterij  ,  iuxta  cormmnem.  Vide  Patres 
ad  hoc citatos  in  Oxon.hic in  Schol.nHm.i.  non  tamen 
repngnant  vifio  &  tentiofidei,  &  fpei  ,  habitHalium: 
vt  conftat  ex  raptH  Pauli.  §}updvero  PanlM  -viderit 
diuinam  ejfemiam ,  {vt  fitpiiis  tenet  DoRor,)  eft  com- 
munior  fententia  Patrum ,  vt  oftendi  di£lo  Scholio. 
Explicat  ijuomodo  charitas  eadem  maaet  in  pa- 
tria ,  tjuia  ratio  eius  ibi  rnanet  cum  circumftantiis 
&  perfeflionibtts ,  C^  idce  tripLiciter  excedit  chari- 
tatem  vi*. 

DIco  quod  omnis  illa  vittus  euacuabit  ur,cu- 
ius  inclinatio  ad  adum  cft  incompoflibi- 
lisbeaticudini  ptoftacu  illoin  pacria;fic  eft  de 
fide ,  &  fpe.  Ptobo.  Fidcs  cnim  eft  habitus  indi- 
nansad  afienciendum  vetocomplexo,cuius  cui- 
dencia  non  appatec;  ideo  vc  habettit  fecundum 
Apoftolum  ad  Hebr.  1 1 .  eft argumentum  non  appa- 
rentiHm,8cc.  Ec  cft  ptoptie  de  vero  complcxo ,  vc 
de  obiedlo^quod  refpicit  intcllcdtus  fecundum 
porcionem  (Hperiorem ,  fcilicet  de  Deo.  Inclinat 
autem  ad  aircnciendum  vero  complcxo  de  Dco 
non  propter  euidcntiam ,  fcd  proptcr  cfficaciam 
caufantis.Sed  ibi  non  incHnabii  ad  afienticndum 
ahcui  de  Deo  non  cuidenti ,  guia  de  ratione  bea- 
titudinis  eft  omiiiaibi  eiTc  fub  euidencia  ,  ideo, 
&c.  Poieft  tamcii  elTe  fides  in  patria  de  ali- 
quibus,qLix  creduntur  ,  fed  acquifica,  ficuc  di- 
cic  aucloritas  Auguftini  dift.  8;.  quxft.  fupra- 
dida. 

Similicct  fpes  ,  cum  fit  defidcrium  abfentis, 
non  eft  ibi.  VndcRom.  8.  Spes  non  poteft  effe  in 
patria,fipes,  ^«<e  videtur,non  eftfpes.  Nam  tjued  ^tits 
videt ,  (jHidfperat?Si  autem  cjHod  non  videtur  ,fipera- 
IHMyper patientiam  expeclamw. 

Sed  tunc  eft  dubium  hic  ,qna:  eft  ratio  cua- 
cuacionisiftorum  in  patria,aut  qux  fit^incompof- 
fibiiitas  ibi  in  intelie£lu  ,  vcl  in  voluntare  ?  Di- 
cunt  aliqui  qu6d  proptcr  formalem  incompoffi- 
bihtatem  eoium  in  beatitudine,  aut  quia  non 
funtneceiTariz^fcd  fuperfluz.  Si  pro  primo,  tunc 
alius  eft  habicus  gloriz,  quam  vifio  ,  &  fimiliter 
alius  habitus  tentionis  ,  per  quem  tendit  in  ob- 
ieftum,  quod  non  vidco.ficut  patet  prius  in  quz- 
ftionibus*  defciencia  Chrifti.  Quod  fi  hocnon 
ponitur  qu6d  alius  habitus  fit,  non  vidctur  qu^d 
fit  incompoflibilitas  illarum  ad  beaciiudincm; 
adtuicnim  vifionisnon  repugnat  habitusfpei  & 
fidci,vc  pacec  in  Paulo  in  raptn;neque  enim  tunc 
euacuabantur  ifta  ,  quia  poft  habuic  cas;ergo  fibi 
non  infuic  tuncaliquod  incompoffibile  fidei.nc- 
que  fpci.  Si  fecundo  modo  ,  non  cft  ponenda  in 
patria  ifta  duplex  virtus  ,  quia  non  eft  neceftaria, 
quia  neque  ibi  erit  ineuidentia  obiefti  bcatitndi- 
nis,  fcilicet  Dei ,  propterquod  ponitur  fides  hic; 
nequcerit  eius  abfentia.proptcr  quod  fpes  po- 
nitur  a^ualiter  ;  idc6  enim  funi  nic  necefniria, 
quiafunt  pcrfe(5biones  fupplentes  impcrfeftio- 
nesinnobis,ad  habilicandum  potentiamad  ob- 
ie6lum,qux  non  poceft  femper  manere  ibi  in  adu 
elicico.    Charitas aucem  non  euacuabicur,quia 

eius 


Fides  dtfcri' 
bitur. 


Fides  acquim 
pta   pctefl 
e[[e  in  fatrin. 


♦   Supra 
dift.14. 
iJon   eli  ftr- 
mulit  inccm' 
frfjibilitiu 
inter    be»ti' 
tudinem  ,(^ 
fide.cr^tm. 


QusEftio  Vnica. 


54« 


eius  indinatio  mnner  ad  a£Vum  ,&  quodammo- 

do  cft  ciufdcm  raaonis  pofita  differentiaex  par« 

te  obicd'  charnat is  luinc,  &  tunc.  Obicda  cnim 

modo    apprehcnduniiir  in  vniuerlali  ^  nobis, 

tunc  amsrn  in  parfculari.  Similiter  modo  ab- 

ftradiuonuncaitingiiui  obietlum  eius,tuncnu- 

dcj&mtnitiuc. 

_ .-  ^" .  Bx  his  fcqaitilr  alia  diffcrentia  in  aftu  chari- 

inter  chnri    M"S  >  ^'Jod  fciliccc  adliis  eius  nunc  clt  remil- 

tattmvU^  Ciot ,  quamerit  tunc  ,quiaquan'6ob:c^um  di- 

f»trU.  |igibilcdiftin6tiij$,&pia:lcntalius  apprchendi- 

•f  tur ,  tanto  adus  eft  ptrfeftior ,  &  intenfior ;  fcd 

iftad  non  variat  habicum.    Probatio  :  codern 

enim  h,ibitu,  quo  volo  ahquid  in  fc,vt  alicui 

bene  c(Te  m  fe  nppiehinfum  abftradiuc  ,  eodem 

volo  boMiiraappichcnriun  nudc,&  iutuuiuc,  & 

eodem  ,quo  volo  remifsc ,  eodem  volo  intens  . 

Vndc  charitas  inclinat  ad  idem  qnocunqiie  mo- 

do  oftcnfum  ,  &  difFcrentia  oftenfionis  noi' di- 

ftinguit  habitum.  Vnde  quia  ad  adtimi  voinn- 

tatis  perfcdtnm  concurrit  volunias,  vt  vnacau- 

fa  partialis,&  habicuscharita(is ,  vt  tli  bonus 

moralitcr ,  &  meriroric  ,  ideo  manenf»  habitn 

«quc  perfe(3:o  potcft  eiTc  aftus  perfe(fli'or  ,  vcl 

minijs  pcrfcftus  cx  alia,&  alia  rationc  oftcn- 

fionis  obicdti ,  fcilicet  vt  prscfentix  cius ,  vel  ab- 

ientix.    Manifcftum  cftenim  quod  idem  habi- 

tus  «quc  perfedus  cum  poteniia  asqualiter  fe 

habentc  in  fe  tanto  pcrfediiis  inclinat  inbonum 

aliquod ,  ad  quod  ordinatur  ,  quanto  diftindlius, 

&  fub  propria  ratione  videfuri&  fimiliter  quan- 

to  iplum  eft  magis  przfens  in  propria ,  &  a^uali 

exiftentia. 

f .  Sed  contr^ ,  fi  voluntas ,  vt  appetit  fummum 

oUtili».        honcftum  per  charitatem  ,  pollit  per  eundem 

habifum  tendere  in  ipfum  ,  vt  pra:fens,  &  vt  ab- 

fens  abftra6fciue  ,  &  intuitiuc  :  igitur  eadem  ra- 

tione  ,  vt  appetic  fummum  commodum  ex  fpe 

arqualiter  ex  ratione  habitus  fe  habcbit  ad  tale 

commodum  appctcndum,  vt  przfcns  habendo 

adtum  tentionis ,  &  vt  abfens  habendo  modum 

impeifedum  defidcri) ,  ficut  &  charitas  poteft 

hahere  adlum  circa  bonum  iuftum  przfens ,  & 

abfens. 

.Re^caflf,  Dicendum  quod  non  videtur  inconucniens 

Sfem  ntn      poncre  huiufmodi  vnum  habicum:ficut  &  in  na- 

m»nert  in      turalibus  eadem  virtute  tendit  aliquid  in  tcrmi- 

r4f«> *«"'"/*'/  """^  naturaliter ,  &  quiefcit  in  eo.  Tamen  quia 

IX  Scriftur»  Scriptura  ponit  hunchabitum  cuacuari,  non  au- 

hMbttur.         tem  chariratem  :  ideo  dicendum  quod  ficut  fides 

inclinando  in  afrenfum  refpicit  ineuidens  ,  & 

idco  eft  alia  ratio  obicfti  fpecialis  ,  fecundiam 

quam  refpicit  ipfum  habitus  fidei,  ab  illa,  fecun- 

dum  qnam  eft  obicdlum  vifionis :  &  fpes  per  fe 

refpicit  fumraurri  bonum ,  vt  confcrendum  ,  vel 

vt  abfcns,  fecundiim  quod  eft  obiedlum  adlus 

cxpcdationis  :  &  ideo  vtcrque  habitus  ex  fe ,  & 

eircntialiter  refpicit  obicdtum  fpecificatum  fe- 

cundiim  rationem  «mpctfcflam.fecundijm  quam 

nonerit  obicdtum  alicuius  aftus  in  parria.  Sed 

cli.iritas  nunc  ficuc  tiinc  inclinac  ad  finnmum  bo- 

nnm  amandum  in  fc  fub  omni  ratione  ,  qua  eft 

amabilc.  Et  ideo  ifta:  difFerentia;  pr£pntu  ,  &  ab~ 

fintU  non  faciunc  diuerfitatem  in  charitatc  fe- 

cundiim  fe. 

<j.  Ad  rationem  primam  ,  quod  imperfcdtio  ac- 

Ai  »rgum,     cidit  charitati  fecundijm  fe  ,quia  idem  habitus 

frimum,         non  variatus  ^  parte  fui  eft  natas  habere  adtum 

petfedtiorcmcirca  cbiciflum ,  vt  przfcns  fumma 

prcfentialitate,  qoam  circa  fpcculariter  prefcns. 

Seti  oper.  Tom.  X I. 


Si  autcm  de  ratione  fua  efiet,  vt  efTet  t.intijm  or- 
dinatus  per  fe  ad  obicttum.vc  ableiis,vel  fub  alia 
ratione  iinperfeda  ,  eflet  habitus  cfientialuci 
impcrfcdtus  dc  ratione  (ua,ncc  natus  eflet  ha- 
berc  adtum  citca  obiedtum  iab  rationc  commu- 
niori ,  led  ex  drtcrminationc  ad  perfcdtum  & 
impcrfet^utn.  Vnde  fides  ,  qua:  eft  huiufmodi, 
hic  fupi>let  impeifcdJjionem  intellcdtus  ,  quia 
non  poteft  perfcdtc  intelligere  Trinitaiem, 
fed  ibi  non  fupplet  ,  quia  ibi  cric  manifcfta 
vifio. 

Ad  aliud,obiedlum,vccognitum,eft  caufavo-  ^     ficun' 
litionis,  f^d  cft  parcialis  cau/a,&  quando  eft  pra:- 
fens  vifum  in  patticulari  perfc£tiiis  agit ,  quam 
ali^s. 

Vnde  licct  arqnalis  fit  habitus,non  tamen 
a:qualis  adtus:quia  cft  partialis  caufa ,  &  non 
totacaiifa  adtus  ,  fed  cunf  potentia,  &  obiedto, 
quod  imperfedlius  praefcns  cft  hic  ,  quam  in 
patria. 

Contri,cum  obiedtum  fit  idem  formaliter,erit        7, 
&  idem  adtus  fpfcic;  igitur  beatus  hic ,  &c.  Re- 
fpondeo.  Prima  confcquentia  non  valct.  Idem 
cnim  obicdtum  eft  refpcdtu  adluum  diucrforum 
fpecie&gcncre. 

Conira,fi  beatitudo  cft  k  charitate,aliqui$ 
eft  beatus  hic ,  impcrfedtc  tamen:quia  adtus  cha- 
ritaris  ,&  diledlionis  funteiufdcm  rationis  hic 
&  ibi. 

Si  vcro  non  fit  eiufdem  racionis  5  igicur  cua- 
cuacur ,  ficuc  &  cogni tio  abftradtiua  relpedtu  Dei 
cuacuabitur,&vifio  dabitur.  Dicitur  autemeua- 
cuari :  quia  eft  alcerius  rationis.  Dico  qu6d  non, 
quia  beatirudo  non  eft  nifi  in  tali  gradu, 
quem  poteft  caufarc  obiedtum  cognitnm  ,  & 
vifum  :  &  obicdtum  non  eft  natum  factre 
ita  intenfum  adtum  abfcns  ,  ficut  quando  eft 
pijefens. 

Ad  tertium ,  dicendiim  quod  aliqua  funt  crc-        8. 
dita ,  quorum  vifionullo  modo  eft  de  fobftantia  ^*^''  mantt 
beatitudinis,nec  aliquo  modo  ad  cam  pertinens,  *'"  ?««</ 
ficut  funi  hiftori*  de  rtbus  gcftis,&  ipforum  ','^1"" '"^*' 
fidespoteft  manere  in  beatitudine,  quia  in  nuUo 
derogat  ftatui  illorum ,  fed  nunquam  aliter  co- 
gnofcuntur.  Aliqua  vcro  funt  credita ,  &  de  re- 
busgeftis,qnar«m  cognitio  apcrta  pertinet  ad 
ftatum  beatitudinis,  ficut  illa,  qua>  refpiciunt 
Deum  infe,&  per  illam  fimpliciter  cuacuabi- 
tur  fides  ,  quia  derogat  ftatui  illi.    Alia  vcro 
funt  gefta&  credita  nuncquorum  cognitic  ali- 
quo  modo  rcfpicit  beatitudinem ,  ficuc  Incarna- 
tio,  &  Chrifti  PaflSo,  &c.  quaccunc  vidcbun- 
turinVerbo. 

Ad  vltimum  patet  ex  didtis  in  corpore  qoac-  ■^'^  ?**''- 
ftionis. 


DISTINCT.     XXXII. 

Q^^STIO       V  NICA. 

Dc  diledione  Dei. 

Vtmm  DeHJ  diligaf  otTJnia,  aqualiter  ex 
charitate  .<" 

Alenf.i /«rf.  j«//f.}i.  mem.i.^  3.  ^  q«tfl  ii.pertotiim. 
D.Thom.  hicqutft.  i.  art.t..  (^  4  D-  Bopaucnt  trt.t. 
qt4t/t.i.&  }  Rich  art.i.qutfti.DavirA.qutft.i.Atgtnt, 
j«*/f.i.»rr  4.Gabr.  j«i/*-*.Pit  i5iin.4rM. 

2  Z  C  1  R  C  A 


542        Lib.IlI  Diftinaio  XXXII. 


Argument, 
frimum. 


ggfunJum. 
TirtiHtn. 

gljf»rtum. 
^intum, 

iixtum. 
Cinlri, 


t, 


Jjius  om' 
nium  »m»' 

tor. 


I  a  c  A  diftinftioncm  j^.  Qua:rj- 
tur ,  ytrHm  Deut  diligat  omnia  x^ua- 
Utertx  charitttte  ?  Ex.  vidcuir  quod 
non  ,  quia  charitas  cft  habitus  for- 

maliter  perficiens  voluntatemiigi- 

tur  ptafupponit  voluntatcm  dc  fe  impcrfe- 
ftam.  Voluntas  autem  diuina  cft  pctfedionis  in- 
finitaiigitur  cft  fme  charitatc,  &  tamcn  fcrtur  in 
omne  diligibilc  pcrfcdiffimc. 

Item,nonomnia  funt  diligibilia;ergonon  om- 
niaatqualiterdiligit. 

Item  ,  ita  opponitur  charitati ,  quia  cft  odium 
impcrfcaum.  Dcus  irafcitur  pcccatoribus,  quia 
punit  vindi(aa,&  ita  eft  appetitus  vindidae ;  igi- 
tar,&c. 

Itcm.qui  diligit,diligcndo  cligit;fed  non  om- 
nes  cligit;crgo,&c. 

Itcm,  Deum  diligerc  aliquid,eft  vclle  fibi  bo- 
num ;  igitur  fi  «qualucr  diligeret,aEqualiter  bo- 
num  faceret  omnibus,cuius  oppofiiura  vidcmus: 
igitur. 

Itcm ,  ordinate  diligcns ,  diligit  omnia  fccun- 
dum  qu6d  funt  diligibilia  ;  fed  aliqua  funt  ma- 
gis  diligibilia.qukm  alia;crgo  non  aequ«hicr  dili- 
gic  omnia. 

ContrMqualiter  intelligit  omnia;crgo  «qua- 
liter  diligit,  quia  ita  pctfccaa  cft  voluntas ,  vt 
intcllcdus. 

SCHOLIVM     I. 

Detu  diligit  omnia  ,  probat :  <]uia  efiimelligens  & 
volens  ,  t.x Oxon,  i.  difi,i.  qHeft.i. Hum.  lo.  qmaiJU 
funt  ferfe^lones  fimplieiter ,  in  (juibtis  cenfifiit  Dei 
beatitudo ,  ihi,dift.  i .  tjwfi.i.  &fieut  omnia  intelligit, 
{tjuia  eius  intelltSlio  eft  infinita)  ita  dUi^it  omnia  dili- 
gihilia  a6lu,alioquin  ejfet  in  potemia  ad  ea,<jUod  ei  re- 
pugnat ,  fed  dtligit  pojfihilia  inefticaciter,fiu  compla- 
ctnttr ,  &  ta  quibHs  trihmt  vtrum  clVe,effie^citer ,  de 
<JHO  i.dift.^j, 

Dlccndam  cft  primo  ,  qu6d  Dcus  diligit  om- 
nia.  Secund6,qu6d  illa  diledio  eft  amor,  & 
noneftproprium  alicui  pcrfonac,fed  commune 
totiTrinitati.  Tcrti6  ,qu6d  liladilcftio  cft  vna 
refpcdu  omnium  diligibilium.  Ex  hoc  etiam  fe- 
quitur  quqmodo  poteft  in  dilcftionc  Dci  cllc 
xqualitas,&  inaequalitas. 

Ratio  primi  eft ,  quia  Deus  cft  formaliter  in- 
telligens ,  &  volens  ,quia  omnis  pcrfcdio  fim- 
pliciter  eft  foi^maliccr  in  Dco  ;  fcdomnis  volan- 
tas,fiuc  potentia , inquantijm  prascedit  adum, 
cft  imperfcda;  igitur  non  cft  in  potcntia,  cui 
fucccdit  ^dus  fimpliciter;nec  diftans  ab  adu, 
vel  difFercns  ,  quia  fic  ellet  perfcdibilis  pet 
a6kum  ;  eum  igitur  habeat  fummum  bonum 
prxfcns  ,    habet  volitionem    fummi  boni  in 

Similiter  patet  de  omni  volibili  ,  quia  om- 
nis  potcntia  fimplicitcr  pctfe6la,qua:  habet  ali- 
quidobicftum  communc  adxquatom  ,  poteft  in 
omneillud  ,quodcontinctur  fub  communi  ra- 
tione  fubie(5li  ,  alioqnin  non  cftct  fimplicitcr 
pcrfeda.  Poteft  igitur  haberc  adlum  circa  omne 
bonum  diligibile  ,  non  autcm  refpc£lu  alicuius 
diligibilis  dc  nouo,  &  cx  temporc,  ita  qu6d 
nunc  diligit  aliqua ,  qux  prius  non  diligebat; 
quia  nihil  Dco  conuenit  ex  temporc  ,  nifi  q^uia 
importat  refpedum  ad  rem>vt  in  aftuali  cxiften- 
liacxtra,  Amor  gutem  Dci  refpicit  rem,vtcft 


in  efte  cognito  ,  quod  non  dicit  aliquod  eft  co- 
gniti ,  in  le ,  fcd  tancum  in  cognofcibilicate  Dei, 
vt  oltcnfum  cft  in  primo  libro  *.  Et  idco  ncccfla- 
rioabzterno  ordinatur  ad  tjft  diligibile,  quia 
licct  cognitiov  vel  diledio  cognofcibilis ,  vcl  di- 
ligibilis,  quodcft  aliudab  eilentia  diuina ,  non 
faciat  caulaliter  ad  pcrfeftionem  cognitionis 
diuinae ,  vel  diledionis ;  tamcn  confequitur  dc 
neccffitate ,  ita  quod  non  cflct  aftus  fummc  pcr- 
fcdus ,  fi  non  extenderet  fe  ad  omnia  alia  ob- 
iefta. 

Et  fic  patet  primum ,  fcilicet  qu6d  amat  omne 
diligibile  ab  aeterno  ,  &  quod  hic  refpeftus  dili- 
gendi  cft  ad  crcaturam  ,  fccundiam  quod  habcc 
■ejft  extra  Deum  ;  vndc  iternaliter  lapis  habct  tjfe 
extraDeum,quod  cft  ejft  poffibilc. 

Contra ,  non  cft  efe  poffibile ,  nifi  ejft  dimi- 
nutum  ,  &  jllud  tp  non  poteft  eflc  nouum ,  nifi 
proptcr  aliquod  nouum  in  Deo ,  &  fic  Deus  mu- 
tarctur.  Et  idco  dico  quod  poteft  omnia  cogno- 
fccre ,  &  diligere,  non  habendo  aliqucrti  nouum 
refpcdum  realetn  ad  illud  ,  quod  cft  extra 
iplam. 

Item ,  omnis  perfc£lio  fimpliciter  dicitur  de 
Deo  formaliter ;  eftc  volitiuum  cft  huiufmodi: 
crgo,  &:c.  Sed  hoc  voiitiuum  eft  in  AGta  rcfpe^u 
cuiufiibet  obie(SI:i,&  hoc  ratione  voluntatis.  Pro- 
batio  minorisjficut  enim  qus  dicuntur  de  omni- 
bus  entibus,vc  conuertibilia  cum  ente  dicunc 
perfc(5lionem  fimplicitcr;illa  qus  fub  difiundio- 
nc  conucrtuntur  cum  cnte ,  &  dicunt  paffioncm 
conuertibilem  cum  ente ,  illud  membrum  quod 
eft  perfcdtius  ,  dicit  perfci^ionem  fimpliciter; 
talceft  volitiuufn,&non  volitiuum,intelligibile 
non  inteUigibile,  antcquam  dicitur  infinitum,& 
finitum ,  quia  ifta  funt  communia  finito ,  &  infi- 
nito.  Igitur  cum  non  voliiiuumnon  fit  perfe(flio 
fimplicitcr,  erit  volitiuum  pcrfc£tio;igiiur  Deus 
poteft  velleomnia. 

SCHOLIVM     II. 

Amor  crtaturanon  tft  propritu  Spirititi  fanSii,fid 
ti  appropriaiur ,  ficuti  Vtrbo  tjft  dtclaratiuum.  Et 
nulUperfind  diuint  eft  imrinficM ,  aut  necejfarim  re- 
IpeSiiu  ad  creatHras. 

SEcund6  videndum,  qu6d  huiufmodi  amor 
non  fit  proprius  alicui  perfonx  ,  quii  huiuf- 
modi  amor  rcfpe(Stu  obiedi  fecundari)  non  im- 
portat  nifi  rcfpe(f):um  tantiim  racionis;nullus  au- 
tem  refpe(Skus  rationis  eft  alicui  perfonx  proprius 
maxime  adcxtra  ,  fccundum  ejfe  exiftcntix  crca- 
turae.Quia  fi  eftet  proprium  alicui  perfonx,  cftct 
propriuro  Spiritui  fan(9:o,  &  ita*vcl  Spiritus  fan- 
(ftus  non  neceflario  procederet ,  vel  Deus  amaret 
ncccflari6  aliquid  aliud  a  fe.  Prxterca ,  refpe(5ku$ 
non  potcft  cflc  magis  ncctflarius  cxtremo ,  quia 
vtrumque  extrcmum  praeexigit :  fcd  nihil  aliud 
a  Dco  in  quocunquc<r;^  eft  cx  fc neceflarium  ;  er- 
go  nullus  refpc(f^us  ad  quodcunquc  aliud  a  Deo 
in  quocunque  efti  cft  neceflarius  fimpliciter:igi- 
tur  nec  intrinfecus  alicui  diuina:  perfonx. 

Similiter  diccndum  cft  dc  Verbo  ,  inquan- 
tum  eft  notitia  dcclaratiua  crcarura:  ,  fcilicet 
declarare  formaliter  cft  commune  omni  pcrfona: 
ficutadlualis  intcllcdtio ,  quianon  tantumpatcr 
meminit.fcd  intelligit  &  vult,fecundum  Augnft. 
declarare  autcm  formalitcr  pertinct  ad  aftum 
iutelligcntiac,&  importat  rcfpedtum  rationis,«jui 

cft 


♦  In  i.d.3^. 
qucft.i. 
Cognieio  Dei 
non  ejjet  inji. 
nit»,fimnf$ 
extendertt 
md  tmne  tt» 
gnefcibile. 


£jfe  vtlitiuS, 
*[i  ferfeSi» 
fimpiieittr. 


5- 

Amer  mn  efi 
froprius  ali- 
euiftrfon*. 


6. 

Dedarare 

nulli  fer/int 
tfi  frifrium, 
fid  Vetbe  af- 
frcfriatiu» 
d.i.q.x. 


QuJEflio  Vnica. 


S43 


OhitHh. 


S*lMli». 
R*Uti»net 
diuinA   nin 
dicunt  ferfe- 
lHonem  finf 
flisiter. 


RelpeBiit  »d 
Ufidtm  e^n* 
in  memori» 
PMtris. 


eft  dcclarantfs  ad  declaiatum ,  &:  ille  eft  appro- 
priacus  Vetbo,  quia  procedit  pcr  modum  notitia! 
gcnits.  Eft  tamcn  coinmiinis  tribus,  accipicndo 
fortnaliter ,  fedaccipicndo  piincipiatiuc  poteft 
cftc  proptius  Patri ,  quia  Patcr  principiatiuc  dc- 
clarat,  iicut  affimilar.  Vnomododicitutagcns 
aflimilare ,  alio  modo  forma ,  fic  impojttat  re- 
fpe^lum  duplicem.  Primo  modo  folus  Pater  de- 
clarat  Vcrbo.  Dicit  enira  Verbam  relationem 
originis ,  &  relationcra  dcclarationis  formalis, 
quac  appropriatur  fibi  cx  vi  produdionis  fua  ,  & 
pro  tanto  dicitur  Verbum  nociiia  declaratiua 
potius,qukm  alia  perfona :  &  codem  modo,  quo 
adaliquideft  dicendura  de  refpedlu  appropria- 
to  Spiritui  fanfto ,  quo  ad  omnia  volita.  Vnde 
nullus  tefpedlas  rationis  cft  ptopt  ius,  fcd  appro- 
priatustantum. 

Itcm.nulla  perfcaio  fimpliciter  poteft  eftc 
propria  alicui  perfonx  ,  quia  fecundum  Anfel- 
mum  Monoi.  1 4.  Perfeiiio  fimplicittr  melior  tfi fiw 
oppofito ,  ita  quod  mclms  eft  ipfum  non  ipfo  ,  id 
eft  ,  quocunque  incompoflibili  fibi.  Scd  fi  ciret 
aliquod  tale  proprium  vni  perfonae,  eflet  incom- 
poflibilc  altcti.Sc  fic  non  cflet  in  ca  perfedio 
fimpliciter. 

Dices,quGd  Anfelmus  ibi  excipit  relationes, 
dicens,  ^Hi4  ^wd^Htd  efiprattr  rtUtiua  ,  aut  t*le  efi 
vt  ipfitm  omnine  meliMfit ,  <judm  non  ipfitm ,  aut  imU 
vt  non  ipfitm  in  alitjno  meliMfit  qnam  ipfitm. 

Dico  quod  Anfclmus  excludit  telationes, 
quia  non  funt  petfcdkioncs  fimpliciter.  Vnde 
oftendit  ibi  apertc  quod  relatio  non  eft  perfc- 
dio  fimplicitcr ,  quia  fccundum  cum  pcrfedlio 
fimplicitcr  eft  mclius  in  omni  ej/e.  Vnde  fi  ali- 
quidtaleeflet  proptium  vni  pcrfonz,cflet  in- 
compoflSbile  alteri.  Nec  valet  dicere  aliter, 
ficut  aliqui  dicunt ,  quod  ciiligere  eft  proprium 
Spiritui  fando  ,  non  propter  iftud  ,  fed  quia 
oftendit  affedioncm  remotam  ,  qua  dicitur 
diligcrc  creaturam  ,  ficut  Filius  cx  vi  produ- 
dionis  habct  refpei^um  declarantis  ad  decla- 
ratum  :  vnde  Pater  dicit  Veibo  ,  non  autem  artc, 
nec  aliquo  alio.  Vnde  in  Spiritu  fan6lo,&  in 
Filio  cft  telatio  rationis  confcqucns  origincm 
neccirari6. 

Contra  hoc  cft  prima  tatio,  8c  arguitur  fccun- 
do  fic :  Quod  conuenit  ex  vi  produdlionis  perfo- 
nx  proptiar,  ncccflatio  conuenit  fibi,  &  pcr  con- 
fcquens  Spiritui  fandlo  neceflarius  erit  amor 
creatur«:igitur  impoflibilceft  Spiritum  fandtum 
eflV,&  creaturam  non  diligi ,  &  ita  neceflario  di- 
ligit  cam. 

Iicm,ifte  rcfpe£kus,quem  habet  Vetbum  ad  la- 
pidem  ,  queranon  habct  Patcr,nec  Spiritusfan- 
dus ,  fi  confcquitur  ex  vi  produdlionis  ,  vt  pro- 
priiim,fic  crit  ad  lapidcm  ,  vt  eft  in  memoria  pa- 
rcrna,  aut  in  intelligentia  fua  produdum  in  efie 
agnito?Si  primo  modo,  iftarelatio  eritrealis, 
quia  rcI.itio  originis  inter  realircr  diftindla  eft 
rcalis.  Si  autcm  ponis  lapidem  in  mcmoria.vt  fa- 
cit  .id^gignitionem  Vcrbi ,  Verbum  erit  lapidis 
ficut  cflentix.Er  prxterea  cum  lapis.pcr  tcS^vt  ibi 
cftin  <r//f  intelligibili  diftindus  abciTentiadiui- 
na  ,  non  fit  formalitcr  infinitus  ,  vt  inmcmoria, 
clfentia  non  includic  ipfum  per  identitatcm.  Si 
etiam  exprimitur  virtute  produftionis  realis, 
confequitur  realcm  originationem  refpeAus 
fundatns  fuper  lapidem.vc  expreflus,  &  fundatus 
fuperlapidemin  memoria,&fic  fimul  cum  ef- 
fcntia  in  memoria  cflct  ratio  cxprimcndi  Vcr- 
Scoti  oper.  Tom.  XI. 


bum,  quia  Veibum  producitur  de  his ,  qus  funt 
in  roemoria  Patns. 

Item,pofito,  pcr  impofllbile,  quod  folum  eflct 
lapis  in  memoria  paterna,  &  non  cxtra,  ficut  ali- 
qu.indo  cft  in  mca  ,  fi  Pater  cxptimeret  adtualem 
notitiameius,verceflctcognitio,&vcrc  Verbum 
iapidis. 

Itcm  :  tunc  intclledlus  paternus  vilcfcerer, 
quialapis  cflet  ratio  mouendi  intclledum  diui- 
num  ad  exprimendom  Veibum,  inquantijm  cft 
cius,&  fic  infinitum.  Nihilominus  hoc  fcquitur, 
fi  omnia  fimul  cxprimat  d.c  mcmoria  fua,inquan- 
lumdiftindis  refpedlibus  ex  naiura  produdio- 
nis  rcfpiccrentmemotiam  ,  vteam  confcquentia 
in  effe  intelligibili  diftindlo  ,  &  fic  eflent  tot  ver- 
ba  ,  quot  rcfpe6tus,&  eflct  notitiacuiuflibetex- 
prefla.  Ideodicendum  quod  nec  inVerbo,nec 
amorc  notionali,  qui  eft  Spiritus  fandus,  eft  po- 
nere  aliqucm  refpedtum  proprium.  Qiialiter  au- 
tem  Verbo  videt  Patcr,&  non  artc,  vide  dift.  32. 
quasft.i.ptimi  Oxonicnfis. 

S  C  H  O  L  I  V  M    III. 

In  Deo  efi  vnm  aEltu  diUSlionis  omnium ,  tx  pdrte 
fita  tqHalis,fid  imujualis  rtfpeiln  obitEiorHm/Hper  cjut 
tranfit,vel  volitorum  ipfis,vel  quoad  ordinem  velendi. 
Primo  vult  Deutfi.  Stcnndo^ropinquiorafihi,  nempe 
eleSios.Ttrtio,henagrati<i  adfintm  tleSlorum  necejfa- 
ria.  Giuarto ,  reli^ua  omnia  finfibilia ,  dequibtts  vide 
Do£l.fitpradifi.i^.^  i.d.^i. 

EX  his  patet  tertium ,  quod  eft  propofitura, 
quod  in  Deo  cft  vnus  adlus  diligcndi  omnia, 
quia  eft  vnum  obieftum  ,  quod  eft  ratio  diligibi- 
litatis  fui ,  &  ratio  diligendi  omnia  quocunquc 
modo  diligibilia  funt.  Eft  tamcn  vnutn  obic- 
dum  primum  ,  &  neccirarium  ,  alind  contin- 
gens  ,  quod  nullo  modo  caufat  aftum  diftin- 
dlum  ab  adlu  perfcftifllimo ,  &  primo.  Nam  fi 
vnum  intelligeret ,  vcl  vellet  adlu  vno ,  &  aliud 
alio  ,  refpiciendo  ea  ficut  obiedla  principalia, 
fic  vilefceret  eius  intelle<aus,quia  tunc  adus 
cius  ab  extrinfcco  aliquo  eflcntialitcr  perfice- 
retur. 

Ex  quo  quarto  concIuditur,quod  ifte  adlus 
clicitns  cft  cx  charitatc.fcilicet  habitu  vno.  Sicut 
enim  tatio  potentia:  non  dicit  imperfcdlioncm 
formaIiter,nec  ratio  a£lus,vt  dependet  a  potentia 
dicit  impcrfcdionem,fic  licet  potentia  plus  pof- 
fet  cum  habitu,quJim  pcr  fc,&  fic  faciliori  modo 
dicit  impcrfeftionem  in  potentia  ,  tamen  cfle 
idem  habitui  realiter  non  eft  imperfedlionis.  Sic 
habitus  charitatis  eft  formaliter  chatiras,  &  tunc 
ifte  adlus  vnus  eft  ab  illo  habicu  vno,  &  vno  ob- 
iedlo,qui  Deus  eft. 

Ex  quibus  quint^  patet  non  efle  inzqualitatcm 
ex  patte  diledionis  fuae,vtconfidefatnr  in  fe.vcl 
in  ordine  ad  fuura  principium ,  fed  cantiam  vt  in 
ordine  ad  volita  ,  fupcr  qua:  tranfit,  non  tantum 
quiailla  volita  funt  ,  vcl  inatqualia  bona  funt 
cisvolita  ,fed  etiam  fccundiam  quendam  ordi- 
ncm  tranfitfuper  illa.  Vultenim  Deusex  cha- 
ritate  primo  bene  eflc  fibi,tanquani  fini  om- 
nium.  Secundo.vult  alium  velle  fibi  bonum  eire. 
In  ifto  inftanti  potcft  poni  pracdeftinatio.  Ex  co- 
dem  enim  h.ibitu  poteft  vclle  mihi  omni.T  neccf- 
faria  ad  diligendum  fc,&  cx  confequenti  illa  effi- 
ccrein  me.Nam  poft  volitione  finis,primum  im- 
njediaiiflimc  volitum  vidctur  iIlud,quod  propin- 
Z  z     2  quiflimc 


10. 


N«»   efl  in' 
tqunliiMi  di' 
leSionit  ex 
f»Tt»  Dei  itt 


Primum  v»- 
litum  *d  eX' 
tra  fleria 
eleSterum. 


544        Lib.  1 1 1.  Diftinaio  XXXIII. 


tmm  finfil/h 
libiK, 


qaidime  ad  fincm  ordinatur  in  omni  rationa- 
bili  volantatc  ,  &  ideo  iUud  ,  per  quod  ad  finem 
deuenitur  immediatius;&  tcrtio  omnia  qoocun- 
que  modo  ad  hsc  neccdaria ;  &  (ic  poft  przdc- 
{hnatiouera. 
1 1 .  Dcinde  cft  coUatio  gratia: ,  &  alioram  fuper- 

pofijpiritu*-  natutalium.quibus  immediaceattingimus  finem, 
lU  ,  vlitus  g^pofteaiftc  mundus  fcnfibilis,&alia vifibilia, 
,-«.  r.r,ei,:.  quasrunt  propter  hommem  ,  Iicut  propter  illud, 
quod  prius,  &  immcdiatius  cft  volitum  in  ordine 
ad  comuncm  iinem  omnium,&  ficut  illud,  quod 
propinquius  fini  vltimo  dicitur  finiseius,quod 
remotius  ab  eo.  In  omnibus  tamen  his  gra- 
dibus  ,  vnus  eft  adus  ,  qui  eft  diligere  omnia 
inxqualiter,non  abfolutc  ,  fed  vt  tranfitinob- 
ieda  ;  non  quidem  xqualiter  ,  fed  fecundum 
qu6d  aliqua  immediatius  ordinantur  adfinem, 
idco  non  aequaliter  diligit  omnia,Ioquendo  de 
a6lu  ,  vt  tranfit  in  obic(Sa.  Quia  non  tran- 
fit  in  omnia  obicfta  vniformiter  ,  quia  pri- 
mo  vult  fe  ,  fccundo  vult  vcUe  fe  ,  &  ter- 
rio  vdlt  omnia  homini  neccifaria  ad  hoc  vo- 
lendum. 

Ad  primum  ,  patet  quod  habitus  aliquid  dicit 
petfedionis.fcilicet  firmiter,&facilitcr,  &ficpo- 


It. 

<#i  »rgum. 
frimum. 


Quor^do  to-  ^®^  P°"'  charitas  in  voluntate  diuina  \  non  tan- 


ntndi^  chnri- 
m  in  D*«. 


Jd  fitun- 
dHtp, 


Aitirtlitm, 


quam  diftans  ab  adlu  ,  ad  quem  ordinatur ,  ve!  a 
potentia,inquafundaturjquodlibet  enim  eorutn 
cunn  fit  formaliter  infinitum ,  includit  aliud  per 
identitatem. 

Ad  aliud ,  dicendum  qu6d  etfi  non  omnia  fint 
diligibilia  ex  charitate,&  amoreconcupifcentia?, 
qua  quis  vult  fibi ,  &  alteri  illa  bona,  tamen 
funt  ex  charitate  diligenda  diledlionc  conue- 
niente  eis. 

Ad  tcrtium :  figuratiuus  fcrmo  cft,  Detu  ira/ci- 
tur,(ei  tamen  ira  cft  in  voluntate,&  poteft  cflc  in 
nobisordinatus  a^us  voluntatis  propterveram 
paruipenfioncm,  cft  tamen  appetitus  vindiAa:, 
qua!  figura  eft  Metonymia.  Tamen  ira  non  eft 
nifi  appetifus  fenfibilis.quianon  cft  nifi  accenfio 
fanguinis  circa  cor :  ide6  tantum  appetit  vindi- 
6kim  illi ,  qui  verc  eum  vilipendebat ,  vnde  vel- 
le  punirc  eft  irafci.  Amorautcmexdudit  odium. 
Vnde  fi  Deusodirct  aliqucm,  annihilaret  ipfum: 
fed  Deus.cui  irafcitor,  vult  cfle ,  ciam  vult  punire 
illaro  paruipenfionem  ,  tamcn  naturam  diligit  il- 
lorum,quibas  irafcitur,  quia  fi  odirct  cos ,  ftatim 
noncflent. 

Ad  aliud ;  eligere  Dei  eft  pnracceptare  iftos  il- 
««""'*  ^'^'^  prxacccptatio  eft  fuppofito  gradu  omnium. 
Vndeeligere  iftum.cft  pra:acceptareiftumad  ali- 
quod  bonum  fupernaturale,  &  fic  Deus  non  dili- 
git  omnia  aequalitcr ,  fed  ad  bonum  fibi  compe- 
tens.  Vnde  non  fcquicur ,  asqualiter  diligir :  ergo 
jcqualitcr  bene  facit.  Quia  licct  aftus  diligendi 
fit  in  fe  vnus,tamen  cefpicit  extrinfcca,  qu«  funt 
ina;qualia. 

Ad  aliud,  non  omnia  xqualitcr,  id  cft,  non  ad 
;equalia  diligit ,  tamen  ex  aequali  afFedu  poteft 
maius,  &  minus  bonum  diligi:hacc  poteft  homo, 
tura  hoc  tamen,  quod  Deus  cx  aequali  adu  diii- 
git.non  tamen  arqualiterbcnc  facit ,  quia  diligi- 
bileeft  cxcrinfecum. 


Ad   ifU4r. 


mm. 


DISTINCT.    XXXIII. 

Qj^iESTio     Vnica. 
Dc  virtutibus  moralibus. 

Vtrum  yirtutes  morales  fint  m  yo- 
Imtate  .<? 

Alcnf.j^.  q.i9m.i.mrt.4.(ifqu*fi.jt.m.i.  D.Thom.i.t. 
9"*fi.\6.  *rt.4.  &^.  &  hic  qutfi.x,  art.^.  D.BonaucDt. 
art.i  qutll.i.R.ich.art.1  .^udfi  i.  Datiad.ju*fi.i.  Gabr. 
qutfi.x.  Maior.  </.  j«.  quifi.t.  &  i.  Alm.  hic  (^  j.  traa. 
mor.  tap.  6.  Si(<\  1. 1.  di^.  %-j.  <]ui  omnes  tcnent  cain 
Scoto  eontra  D.  Them.  vide  Radam  j.  tom.  ttntrt' 
uer.  l;.  art.  t. 

I  R  c  A  diftin£tionem  jj.  QusBri-  i. 

tai, ytrHm  vinutet  morales  fintin  Argumtnt. 
voluntate,  vt  infiihieilo .?  Qu6d  non,  /"'*'""• 
pcr  Philofophum  primo  Eihico- 
rum ,  cap.vlt.  qui  dicit  intelledua- 
les  virtutes  eflc  in  parte  rationali  animae ,  mora- 
les  irt  irrationali.  Vbi  dicit  Commentator  qu6d 
»n  eo  ,  quod  cft  medium  intcr  phantafticam, 
&  rationalem  ,debent  poni  virtutes:huiufmo- 
di  non  eft  voluntas,  fcd  appetitus  fenfitiuus: 
igitur,&c. 

Item  ,  j .  EthicerHm ,  CAp.^.  ponil  Philofophus  SeeunJum, 
prndentiam,  fortitudinem ,  &  temperantiam  in 
appetitu  fenfitiuo  ,  qua:  funt  prccipuz  de  decem 
virtutibns  moralibus  :  fi  ergo  voluntas  eflet  pro- 
prium  ^ubiedlum  moraliam,hoc  non  eflct  vcrum, 
quia  voluntas  pcrfedibilis  eft  nobiliori  petfe- 
(Skione  fibi  propria. 

Itera,  i.Politic,  cap.^.  dicit  qu6d  anima  domi-  ^eftium. 
natur  appctitui  infcriori  principatu  politico,  vel 
ciuili :  fcd  dominatur  corporiprincipatu  defpo- 
tico,vel  dominatiuo,  LatiHcIoqucndo.  Sumitur 
ex  hoc,  quod  appetitus  ille  poteft  moueri  contra 
imperium  rationis :  ergo  vt  facilitcr ,  &  dclc«5la- 
biliter  fecimdum  didam  rationem  redc  faciat, 
neceire  eft  ponerein  eo  habitus,vel  virtute$,qoi- 
bus  faciliter  obediat  rationi ,  &  voluntas  illo 
ficutinftrumento  vtatur. 

Itcm,  teraperantia,  &  fortitudo  perficiuntira-  S^trtum. 
fcibilem,&  concupifcibilem  ,  ficut  patetcx  adli- 
bus  corum:iftanon  funt  in  voluntate,  fed  in 
appctitu  fenfitiuo ,  quia  iftx  conditiones  acci- 
dentales  obie6ti ,  quasrefpiciunt,fciIicetbonum 
arduum  ,&  dele(^abile  ,per  fe  non  diftinguunt 
obiedtum  eius  *,  igitur  nec  potentias  in  volun- 
tate.fedin  fenfitiuofunt  diftinfta  proptet  or- 
gana. 

Item,  vircutes  Theologicat  vidcntur  fofiicien-  §ii»i»tum, 
ter  perficere  illam  parcem  animae ,  qua  defini- 
mos,  quia  vna  eftcircabonum,aIiacirca  verum: 
igitur,&c. 

Dices  ,  verom  eft  circa  verum  primum  ,&  bo-  j. 
num  v!timum,circa  quod  perficitur  circa  princi- 
pium,&  circa  conclufionemiigifjr  virtutcs,  qu« 
fufficiunt  ad  perficiendum  intellc<lium,&  volun- 
tatem  circa  primum  bonum  ,  &  primum  verum, 
non  fufficient  refpeftu  aliorum. 

Contra  1,  Ethicorum,cap.6.  Firttu  efi  habitm  Aitfftf. 
ele£liuus:c\eSt'\o  aucem  eft  appetitus  confiliatiuus, 
autconfilium  ;appetitiuus  faltemeftappetitiuus 
cum  rarione:igitut  prasfopponit  rationem^igitur 
cft  voluntatis. 

Irem, 


Qu^flio  Vnica. 


545 


5- 

Opin.D.Th. 

ia  lib.   ).  d. 

jt.art.i.q.4. 

^gid.quodl. 

4.q.i8. 

VideD.Tfco, 

II. q.  fo.ut. 

■frimm   ratit 
D.  Tktmt, 


4. 
Steund». 


Ttrtis, 


^luarta. 


flMint». 


5- 

ImpMgnttur 
tfini»  D. 
ihtm». 


Item ,  virtates  funt  maxima  bona  ,  fccundum 
Ariftotelcm  primo  Rhctor,c4p.  9.  Simiiiicreft 
bonum  lioncftum  ,  &  dccretum  contra  bonum 
vtile,  &  dcleftabile,  &  idco  maxima  bona  fccun- 
dum  Ariftotelem  funcrccundum  id  ,in  quo  exce- 
dit  homo  brutum  ,  quia  cendic  in  honeftum ,  vc 
diftinguitur  a  brutis  ,  ficut  arguit  Philofophus  i. 
Ethicori4m,cap.  1 .  Homo  cum  lic  felix ,  felicitas  eft 
in  eo,  quo  diftinguicur  ab  aliis. 

Item  ,bonum  huiufmodi  eft  laudabilepgicur 
eft  inpoteftace  noftra  :  ergo  in  voiuntate. 

Icem  tprimo  Pelitic  .cap.  vlt.  dicic  Philofophas 
quod  neceiTe  eft  in  principante  poncre  virtucem, 
vt  in  bono  principe ,  ficut  in  fubicdlo  ,  vc  leOcc 
fubiiciacur ,  &  hoc  applicac  ad  parcem  fupecfo* 
rcm,&  inferiotero  in  anima  noftra. 

SCHOLIVM    I. 

Sententia  D.  Them*  ,  virtutes  moralei  nuHo  modo 
effe  in  volumate  ,/uadetMr/ex  rationibut.  Refutatur 
primo  ex  Philojbpho  oilendendo  hanc  ejfe  contra  men- 
tem  eiut ;  ex  y/ughfHno  vartfS  locii.  Duciturprima  ra- 
tio  D.  Thoma  ad oppofnum ,  lati  ofiendendo  iptodvo- 
luntat  nen  determinatur  necejfarih  ad  honum  ^fedcum 
difjieuUatibutt  egere  virtute ,  vt  re6ie  determinetur. 

Dlcitar  quod  funt  tantum  in  appecicufeniici- 
uo,&  qa6d  nufquam  ponit  Philofophus 
eas  in  voluncace ,  vbi  loquicut  de  vircutibus  aliis 
kiufticia  , &  fubiedlis  earum  j  nullamoralis  eftin 
voluncace,  fed  cancum  iuftitia  j.  Ethiconm,  cap.t. 
Pacet  ex  definicione. 

Icem ,  vircus  eft  habtcus  decerminacs  potenciaB 
refpetftu  opcracionis ,  &  ide6  in  potcncia,  quz  de 
fe  decerminacur  ad  aliquid,non  ponitur  habicus. 
Volunras  de  fecft  deierminata  ad  bonum,  quia 
omnis  pocentiadetcrminatur  adobicAum  fuuro. 
Primum  igitur  bonum  iimplicircr  cfteiusobie- 
€tam  :  ergo  priiis.determinatur  dc  fc  ad  obieftum 
fimplicitcr.  Quamuis  autemnon  poceft  tendere 
in  bonum ,  vt  nunc  ,  camen  fi  intcllcftus  oftendit 
fibi  bonum  fimplicitcr ,  de  fe  deccrminacur  ad  il- 
lud ;  ide6  fi  eft  prudcncia  in  inccllcdo ,  de  fc  de- 
tcrminacur  voluntas  ad  bonum  fimplicitcr.quan- 
tum  eft  ex  parte  fui :  igitDr  voluntas  de  fe  dccer- 
minaca  cft  i  ratione  oftcndcnce. 

Item,  ex  libertace  eius,vc  voluntas  eft.non  re- 
quiricuc  in  eo  vircus,  auc  habitus  ad  determinan- 
duro,  ficut  nec  in  detecminato  cx  fe.  Nam  in  na- 
tnrali  agence  noneft  vircus  ,quiain  adluprimo 
efta(^us  fecundusdeterminace  ,&  agens  libcrum 
ex  fc  decerminatur  adaftionetn  fuara,ficuc  agens 
nacuralc  ad  fuam. 

Icem  ,  hoc  idem  probo  fic :  Licec  quando  funt 
duz  canfz  agences parciales,non  fic  inconueniens 
qu6d  oppoficis  modis  in  vna  fic  nacuralicas ,  &  in 
in  alia  libercas  adcundema^uro  ;  caroenidem 
agens  non  agic  oppoficis  modis  in  eadem  adtio- 
ne  :  fed  voluntas,vr  libera,fi  agcrec  ex  inclinacio- 
ne  vircuris ,  agerer  per  modum  nacurx  fecundum 
Ariftotclcm  :  reqniricur  ergo  ,  &c, 

Item,  vbi  pafliones  fanr,ibi  moderaciua  paflio- 
num  jcuiufmodi  func  vircutes,debenc  poni :  fcd 
pafliones  func  in  appctitu  fcnficiuo:igirur,  &c, 

Icem,  vbi  extrcma,ibi  medium,  paflSonesfunt 
exrrema ,  vittuces  auccm  in  medio.  Similicer  ad- 
ducitur  illud  i.  Politic.  cap.  9.  dc  doroinatiuo 
principacu,&  ciuili. 

Oppofitum  dicit  fiiti&oxcles  iti  fmeprimi  Ethi- 


corum  ,  vbi  cationali  attribait  virtutes  morales, 
pcr  quod  intclligituc  appecicus  incclledtiuus, 
quia  per  irrationaiem  incelligic  voIuncacero,que 
non  cft  eftencialiccr  incelle&us:qu^  tamen  eft  bo- 
nus,  vt  homo. 

Probacio.  In  primo  Echicorum  Philofophus 
quzrens  de  fubie^o  vircucum  fcparac  vcgccati- 
uam  ,&  fenfitiuam ,  quz  coromunia  funt  nobis, 
&  brucis:&  dicit  quod  operatiua  rationero  ha- 
bentis  diftinguitur  in  rationale  proprie ,  &  in  aii- 
quid  bene  obedibile  racioni.vcl  perfuafibile  a  ra- 
cione:igiturvlcra  brucum  eft  in  homine  aliquo 
modo  irracionabile,  id  eft,  non  habens  racioncm, 
perfuafibile  camen  i  racionc,fcd  perfuafibileira- 
tione  eft  voluntas. 

Icein  ,  fi  voluncas  non  concinetur  fub  altero 
iftoruro,  voluncas  non  cft  fubicdum  alicuius  vir- 
tatis,  quod  eft  concra  eum ,  quia  iufticia  eftin 
voluncacc.  Vnde  de  rationali  zquiuocacur  ,  quia 
prim6,&  per  fe,  dicicur  rationalc  ,  vc  mcns,ptoat 
includic  omnia ,  quibus  differimus  a  brucis,alicei: 
nullo  modo  per  fc,  fed  per  parcicipacionem  ,  in- 
quancijm  perfuafibilis,  itracione  caroen;  nec  eft 
racio  in  fc,ncc  racioncm  includcns ,  vt  parcem 
fui :  &  ifte  appecicns  fenfibilis  dicicur  racionalis, 
non  aucem  per  eiTenciaro  ,  fed  per  parcicipacio- 
nem.  £c  diuidicur  contra  rocre  naturalcquia  nec 
habet  rationem ,  nec  eft  nacum  obcdire  racioni: 
ficut  aliquando  accipitur  irrationale  pro  oroni  eo, 
quod  non  eft  racionale  de  fe ;  &  fic  potcft  dici 
obedibile  ,  aliquando  pro  appctitu  fenficiuo ,  ali- 
quandopro  merc  nacurali. 

Ad  idem  funt  audloricaccs  Philofophi  i.Pol. 
cap.  I .  SicutfitbSti  habent  virtutem  conuenieniemfir 
bi  in  obediendo ,  fic  principes  habent  virtutem  conue- 
nientemfibi  in  prineipando,  &  ifia  virttu  efiprincipa- 
lior.  Itcm,9.  Mecaphyficz,  cap.  vlc.  func  ctiam  Sf 
authoricaces  Auguftini,  vna  de  Morib  Ecclcf.  1 5. 
altera  1.  de  Ciuicace  Dei,  15.  yirtutes fitnt  tjjuidam 
amores  boni  honefti,}\\ii\i(moA\  cft  amor  volunigcisu 
Itcm  epiftoia  i  j.  ad  Marcellin.  Iccra  lib.  S^.qq  q. 
4.  dicic,  alia  effe  maxima  bona,vt  tjuibut  non  conuenit 
malevti:  vtfiint virtutes.lzem  U\i.So\\\o({.PerfcS4 
virtutefianimi  ratio  perueniens  adfinem. 

Icera,  Magifter  negat  adlus  ,  qui  func  in  pacria 
effe  potcnciarum  fcnfitiuarum,  &  adducic  ad  pro- 
poficum  audloritatem  Auguftini. 

Item.pet  ifta  eadcm  roedia  contrariz  fencenciz 
poteft  argui  oppofitum.  Nam  omnis  potentiade 
fe  cerrainaca  ad  cacionem  ,  &  pocens  non  xcQik 
agcre ,  neceflario ,  vc  rcdle  agac ,  fiue  vc  detecmi- 
necur  ad  rede  agcndum  ,  indigcc  aliquo  habicu: 
voluncas  eft  huiufmodi  ,alioquin  efletdenatura 
fuaimpeccabilis, 

Dices  quod  oftenfo  fibi  aliquo  bonocircafi- 
nem  vlcimum,  veleciam  iudicacoaratione,non 
poceft  voluncaserrare, 

Dico  quod  hoc  eft  falfuro,qnia  hoc  pofico,fcili- 
cec  qu6d  fic  aliquid  indicatii  \  ratione,  non  exin- 
dc  ncceflario  determinacur  ad  volcndii  illud.Nara 
fi  fic,'  neccflario  proccderec  aliqiiis  error ,  vcl  ob- 
nubilatio  rationis.  Scd  non  poteft  voluncas  ap- 
peccre  nififccundum  iudicium  rationis,&  tunc 
oporcerec  eam  ad  iudicacuro  fic  inclinari,  &  pcr 
confeqnens  dcfc(Sus  eiusefTcc  <iratione  definiia 
talirer,  &  fic  eftec  cxciras  in  Adam ,  &  in  Angelis 
ante  peccatum  primum. 

Prztccca,  habicus  non  ponicur  ad  deterroinan- 

duro  potenciam  ,  nec  propcer  fubftantiam  a^us, 

quia  fine  habicu  potcft  habcri ,  quia  eft  agendo 

Z  z     5  iufta 


M«r»l*f  !n 
vtluntati  fi' 
cundkm  Bhi' 
Itfpfh. 


€. 


KetirfMtt 

arg.  fnferit- 


7' 

VilStM.qmia 
indijfertns 
egii  virtMte. 


7' 

Habitiu   pt. 
nitmr  »df», 
tilttir,^  dt 
ItSthiliiir 
niindmm. 


546      Lib.  1 1 1.  Diftinaio  XXXIII. 


9- 

Viriutit  quM- 

UfitHlftjfl- 
tM. 


f.ttSio  aUut 
veluntatit 
fejuens  deli- 
btr»ti*nem. 


jufta  fit  aliquls  liiftus  6.  Ethicorum  ;  fcd  ad  eam 
facilitanJam  ,&  habilitandam  >  vcdcle£labilitec 
opcretur. 

Dico  crgo  quod  voluntas,  vc  determinata,  eli- 
git  rede  lccundum  rc£tum  iudicium  prudcntJ£, 
cum  non  ftatim  xque  faciliter ,  &  deleftabiliter 
cligat  ,  non  cft  determinata  ex  fe  ad  facilitcr, 
&  delcclabiliter  eligcndum  aflum  fuumialio- 
quin  fi  ratio  oftcndcrct  oppodtum  ,  ftatim  asquc 
facerct  faciliter ,  &  deledabilitcr  eligerc ,  &  fic 
asquc  dcledabiliter  vtrumque  oppoHtum  faccret 
fecundum  folam  oftenfioncm  rationisrfed  hoc 
•ftfalfum  ;  igicur  faltcm  vt  voluntas  delcilabili- 
ter  moueatur  in  obieftum  fuum,  eligendo  adum 
fuum,  opottet  poncre  huiufmodi  virtutcs  in  vg- 
luntate. 

Dices  qu^d  nunc  delcdlabilitec  mouetur  in 
obicdum  bonum  ,  fcd  illa  motio  eft  in  appetitu 
fenfitiuo. 

Contra,  Auguftinus  fuper  illud  Pfalm.y.  ScrU' 
fanscorda,(iich  quodbona  deledatio  tantum  cft 
in  voluntate.  Nec  valet  aliter  diccre,  qu6d  fic 
moueri  cft  dele(5kabile  ,  quia  racio  didat  efle  con- 
ueniens  fibi  pro  nunc  ;  quia  fi  fic  conucnitali- 
qucm  habentem  habiium  vitiofum  efte  virtuo- 
fum ,  quiadeleftabilitcr  agit  a£lum  habitus  vir- 
tuofi,  6c  quia  poteft  per  dodrinam  reduci  ad  bo- 
num  ;  igitur  ftatim  concludit  fibi  per  rationem 
de  bono  oppofito  elicicndo  a6bus  contrarios  ha- 
{bitui  priori  ,  qui  non  totalitereft abIatus,quo 
sd  facilitatem  &  dcleif^ationem  in  opcre  ,  neque 
primus,aut  fccundusadlusbonus  cftec  ftatimde- 
ledlabiliter,  &  facilitec  elicitus  ,  quia  contrarium 
eft  verum ,  nam  adhuc  vittofus  eflct  magis  dcle- 
Aabilis ,  &  facilis.  Cum  igituc  virtus  fit  habitus 
elediiuus  fccundum  rationem  redam  cx  propria 
ratione ,  vt  patet  i.  Ethic.  cap.  G.  &  hoc  ad  facili- 
tcr,  &  dcleftabiliteroperandum ,  conuenit  ei  ex 
hoc ,  quod  habitus  potcrit  gcnerari  /n  vbluntare 
ex  adibus  fecundum  reftam  rationcm  frequcn- 
tatls. 

Irem,  licct  ratio  inprimo  adu  determinctur 
ad  determinandum,  follicitando  in  agibilibus,ita 
quod  magis  neccfiari6  ,  &  dctcrminatc  tendit  ex 
ratione  ad  debitc  agendum.vt  ifti  ponunt;  tamen 
ex  aftibus  fic  follicitando  frcquentatis  gcncratur 
habitus  fcientia:  operatiuz  fineprudentia  :ergo 
eadem  rationc  voluntas  non  abfolutc  dctctmi- 
nata ,  vt  ponunt  cam  cx  iudicio  rationis,cum 
non  fit  fumme  determinata  ad  vnam  partem,quia 
tunc  non  efTet  libera,nec  eft  magis  detetmina- 
ta,  quim  intelleftus  ad  diftandum  ;  crgo  poteft 
ex  frequentia  ai^uum  fuorum  aliquem  habitum 
/jbi  gcnerarc. 

Icem,  cx  Philofopho  patet  quod  proprius 
aftus ,  ad  quem  ordinatur  virtus ,  eft  ele(Slio.  Ha- 
bitus  dcfinitur  peraftus  proprios  ,  &  virtlis  dici- 
tur  habitus  clediuus,  ex  i.Ethic.cap.  z.Electio 
autcm  cft  adiis  volnntatis,  quiacft  a(5tus  ipfius 
appetitus  confequens  dclibcrationem  ,  qua:  eft 
voluntas  :  igitur  virtuseft  in  voluntate,in  quaeft 
aftus  cius,  quas  cft  cleftio.Nam  AchenofimpUciter, 
ad  quod  determinatuc  voluntas ,  ^equiuocat ;  ac- 
gumentum  contrarium  .,  quia  bonum  fimplici- 
tcr,vel  accipiturvc  diftinguituc  contra  bonum 
apparcns ,  &  fic  non  cft  voluntas  determinata  ad 
bonum  fimpliciter  pro  ftatu  viae,quiafic  efiet  na- 
turaliter  confirmata  in  bono. 

Si  primam  obicftum  cius  adacquatum  cftct  bo- 
niim  verum,fic  non  pofliet  fc  cxtendecc  ad  bonun> 


plicicer,  du' 
fticittr  fHtni' 

tur. 


appacens,  quia  nulla  potcntia  poteft  fe  cxtenderc 
vltra  obiedtum  commune  fibi  adajquatum. 

AIiomodoaccipitur^«w«w>y/wj»/;V//fr,vt  diftin-   Bonum  fi>n 
guitur  contra  bonum  vt  nunc ,  (ioe  fingulariier: 
&ficbcnceft  voluntas  adbonum  finipliciter  dc- 
terminata,quiarcfpicit  bonum  in  vniucrfali,ficut 
vis  apprchenfiua  vcrum  in  vniuetfali. 

£t  quia  primo  modo  voluntasnon  dctcrmi- 
natcrclpicii  bonum  fimpIiciter,quod  eftfccun- 
dum  rcdlam  rationcm  :  ideo  ncccirarid  indiget 
aliquo  dctcrminante  intra  fe:quia  ratio,vt  often- 
fum  eft ,  non  fufficientcr  detcrminat ,  nec  c^n- 
fat  aliquas  petfedtas  conditioncs  in  aftu  volun- 
tatis  ,  qux  poftent  fibi  incirc  ,  habitu  virtutis 
non  inexiftentc. 


S  C  H  O  L  I  V  M    IL 

Ducitur  ficunda  ratio  D.  Thoms.  ad  oppcjitttm, 
ideo  enim  eget  voluntas  ziirtute ,  vt  reSie  fe  determi- 
net,ijuia  libera  eji  ad  reSi,vtl  non  reUofe  determinan- 
dum,  c^  cau/k  naturales,  ^uia  carent  hac  lihertate,vir- 
tute  non  egent.  Tertia  ratio  euufi  valet,concludit ,  nec 
charitatem ,  nec  fpem  ponendas  effe  in  voluntate ,  tjuia 
omnis  hahittti  incllnatper  medurH  natur£,tamen  earum 
aSlu*  erum  tiheri  ratione  caufa  principaluji  efi  lihera. 
Qiuarta  etiam  ratio  eH  ad oppiifitum.,  tjuia  in  volunta- 
tefunt  pafftones,  &  ipfa  conuenientius  moderatur  paf- 
fiones  appetitm,  ^uodoptimf  explicatur, 

Slmiiiter  autem  (x  medio  alterius  rationis  ma- 
gis  concludit  oppofitum.  Nam  quia  voiuntas 
habct  adlum  ,  &  dctetminationcm  aftus  in  pote- 
ftate  fua  :  ideo  poteft  fc  liberc  dctcrminare  ad  bo- 
num,  vcl  ad  malum,  rc6tc,vcl  non  rcdle.  Idco  in- 
diget  vittutc  inclinantc,  vt  redc  detcrminctur: 
fed  non  fic  cft  dcterminatum  agcns  naturale, 
quod  ficeft  determinatumex  fc  advnum,qu6d 
non  poteft  fe  dercrminarc  ad  oppofitum  :  &  ide6 
licet  detcrminetur  cx  fe  fotmalitcr  per  formam 
naturalitec  inclinanccm  ad  vnum,  tamen  aliunde 
detccminatur  cffediue,  fcilicec  ab  imprimente 
fibi  adlum  primum.cxquo  naturaliter  fcquituc 
adus  fecundus  ,  &  nuUo  modo  oppofitum  eius 
jcr  fc. 

Sed  voluntas  cx  fe  determinatur  cfFcfliuc,  vt 
ipfa  cft  aftus  primus  ad  adlum  fccundum  indif- 
fcrenter  fe  habens  ad  hoc,  vel  oppofitum,&  ideo 
vt  dcterminatc  indinetur  re£ke,  oportet  vt  pcr 
cxercitium  aftus  acquirat  maiorcm  indinatio- 
ncm  ad  vnam  partcm,quod  eft  haberchabitum. 

Alia  ratio,  qux  terti6  adducitur ,  condudit 
quod  non  eftec  ponenda  iuftitia  in  voluntate,vel 
habitus  chacitatis,vel  aliquis  habitus;  quia  quili- 
bet  habitus ,  quantum  cft  dc  fe  ,  inclinat  per  mo- 
dum  naturae  ,&charitas  per  modura|naturx  fua: 
ad  adum  fupecnacucalem  indinat  nacuralitec, 
ficuc  habitus  acquifitusadaftum  fibipcopoctio- 
natum.quoniam  habitus  noncft  Iibcr,fed  tanium 
voluntas  ;  habitus  enim  ita  inclinat  permodum 
naturx  potentiam  in  obie&um  ,  ficut  grauitas 
ipfnm  graue  deorfum. 

Ideo  dicendum  ad  tcrtiura,  quod  non  valct, 
quia  quandocunque  adadlum  vnurnconcurrunt 
duae  caufe  proportionata:  partiabilcs  ,  fi  caufa 
principalis  fit  libera,  in  cuiuspoteftateeft  adlio 
altcrius,tunc  qnantumcunquc  naturaliter  caufat 
minus  principalis,  quantijm  eft  ex  parte  fui ,  ni- 
hilominus  adtio  eft  libera,  quia  priroo  ad  libcr- 
tatem,  qua;  eftad  agcre,  &  non  agerc ,  rcquiritur 

dctec 


lO. 

Adarguin.x, 
D.  Thtmtt. 
Agitn  nntu- 
r»le  ad  vtiS 
titittittti  di- 
tertninttum. 


ir. 

Ad  tettium. 
ffatitiee  in- 
tlinxt  fer 
tnedutn    iitt' 
turtt. 


Ad  lihertAtf 
allU4  fttffieit 
libirtiu  c»M' 
/t  frincifit' 
lie. 


QusBftio  Vnica. 


547 


12. 

AdqU»rtHm. 
Tnfionts  lit 
i»  voluntMt* 
<^  qutmtdtl 


VtrtMt  modt' 
r»tiu»  pajjio' 
num    potius 
ftntnd/t  iii 
voluittsti. 


M- 


dcterminatio  principalis  caufa: ,  licct  non  quoad 
inclinationcm  naturalera  ,  qu«  eft  ad  vnani  par- 
tcm,  quam  conditioncm  habct  exnaturafua,& 
ideo  ad  illam  partcm  habilitat  potentiam.  Licec 
enim  vifus,  quantiim  cft  dc  natura  fua,  inciinetuc 
ad  adtum  vidcndi  tantum ,  quia  hoc  facit  ex  ira- 
pctio  voluntatis ,  ide6  non  videre  cft  liberum, 
quanto  igitur  magis  a6tio,in  quam  inclinat  natu- 
raliterillc  habitus,  qui  cft  inilla  potemiaiibera, 
erit  iibcra. 

Quod  vltcriijs  dicunt,fcilicet  qu6d  habitus  cft 
ad  raoderandum  palliones ,  quac  non  funt  in  vo- 
luntaie.  Dicendum  quod  hoc  eft  falfum ,  quia 
gaudere,&  triftari,qu«  funt  paffiones ,  in  volun- 
tatc  inueniuntur  ,  quia  fecundiim  Auguftinum 
14.  de  Trinit.cap.j.&  &.Pajfiones/iint  in  volmtate, 
vtgandere ,  &  triHari,&  timere:  imo  naturale  eft 
voluntati  dclcdlari ,  vel  triftari ,  licct  paffiones 
cius  non  fint  cum  alteratione  corporali,vt  funt  in 
appetitafcnikiuo ,  &  ideo  uon  poiTunt  paffiones 
cius  faciliter  difcerni. 

Vnde  voluntas  pcona  eft  ad  condelc(^andura 
appetitui  fenfitiuo.  Alitet  enim  pcccatum  vcnia- 
lc  non  eiTet  cx  motu  furreptitio  primi  motus ,  qui 
pra:ueniunt  deliberationem  rationis  ,  quaefunc 
vcnialia  peccata  in  voluntate ,  quia  delcdlationes 
fubita:  caufantur  immediaic  ex  paffionibus  con- 
firailibus  in  appctitu  inferiori ,  ideo  cx  oppofito 
magis  poilcc  argui  quod  in  ea  eiTenc  poncnda: 
vircutes  ,  ex  quo  potcft  habcce  paffiones  inotdi- 
natas. 

Itcra,  vircutes  inclinant  in  contrarium  eius,ad 
quod  inclinant  dele£i:abiliter  paffiones.  Si  igituc 
videtur  rationabilitec  virtutes  poife  poni  in  fub- 
ie^o  paffionum ,  ita  quod  habcns  aflura  circa  ii- 
las  moderandas  ,  cum  infint ,  quia  aftio  virtutis 
cft  deledabilis  ex  hoc,qu6d  cft  virtuofior,& 
adlio  refpe(9:u  obiedi  eft  triftabilis.  Impoffibile 
cft  autem  quod  eadcm  potentia  habeat  fimul  de- 
lcdlationcm  contrariam,  quxeft  cxa£bu  virtutis, 
rooderando ,  vel  impedicndo ,  quia  tunc  deledla- 
rctur,  &  triftarctar,  quia  neceiTario  alterum  con- 
triftatur. 

Ec  ide6  rationabile  cft  quod  virtuscohibens 
deledabilitcr  paffiones  delcdationum  inordina- 
tarurain  fenfu,  ponaturinalia  potentia,cuius  eft 
deledari  in  bono  ,  ratione  cuius  fubftat  imperio 
eiusappetitus  fenfitiuus. 

Si  autem  debeantpraeucniri  buiufmodi  paffio- 
ncs,vt  non  infint,&  non  imprimant  obiedla,  quac 
natafnnc  imprimcre  huiufmodi  paffioncs  inor- 
dinatas  ,magis  poteft  hasc  voluntas  ,  quam  appe- 
titiua  tanc^m  circa dgleftabile  praefens.quod  ap- 
prehendit  voluntas  abfens  fecundiimredamra- 
tionem,  vt  quidfugiendum. 

Viide  neceflc  eft  virtutero  eiTc  in  mcnte ,  non 
in  eo,  in  quo  eft  paffio  ;  fed  voluntas  regulat  paf- 
fiones ,  &  ide6  in  voluntate  ponendae  funt  vic- 
tutesmorales. 

Et  idc'6  dicitur  quod  habitus  virtutis  fecun- 
dum  apprehenfionem  rcftam  videtur  immcdiatc 
poni  in  appetitiua  voluntatis  ,  quia  immediatius 
eam  refpicit,  licet  ex  co  ipfo  poffit  aliaimpreffio 
volantacis  quodammodo  mediatc  derelinqui  in 
appetitu  fcnfitiuo  ,  fcilicet  medianterc6laincli- 
nacione  habicuali  in  apperitu  intellediup,ex  frc- 
quenterbenceligcre  derelida. 

Confirmatur,  quia  prius  naturaliter  poteft  vo- 
luncat  ,cumfii  propriusappetitus  intclleifbiuus, 
cligcre  fecundura  didamcn  tationis  tcCte.  ali- 


quam  cognitioncm  in  agibiiibus,vc  puca  fornica- 

cionem  in  vniuerfali  fugiendam,  qua  faciet  appe- 

titum    fenfitiuum  appeccte  conformitcr  rcclaj, 

qui  non  eft  pcoprius  appecitus  intelledlus  ,  &  cx 

frcquentific  eligerc  fecundiim  reftam  rationcra 

in  fe  caufare  habitum  faciliter  cliciendi  redc  cir- 

ca  tales  paffiones ,  qu«  infunt  fibi ,  vel  quz  pof- 

funt  ineflc  alceri :  ica  qu6d  poteft  in  fegenerarc 

habitum  rede  elicicndi  circa  omnes  paffiones 

tal^s ,  ita  vt  ci^m  potentia  confideret  in  particu-  AequM  ptf~ 

iari  delcdabiliter ,  cligcrct  inparticulari  fecun-  /ui»t  virtutes 

dum  redlam  rationem ;  ica  qu6d  fufEcit  habcre  '""'"'"  ""' 


pail^ones  apprehenfas,  &  cognitas,  &  huiufmodi 
habicus  criteledliuus  ,licet  non  rcfpiciat  imme- 
diatcadualiter  ,&  inparticulari,&  inexiftcntcr. 
Aliccr  enim  non  eirec  virtuofus,nifi  habens  priijs 
paffiones  in  adu ;  ncc  fortis  fecundum  virtutem, 
nifi  fuic  aggreiTus ;  nec  liberalis  nifi  habens  pe- 
cunias ,  nec  tcmperatus,  nifi  prius  habcns  paffio- 
nes  inordinatas.  £t  ideo  fufficit  quod  obicftum 
fic  apprehenfum  mtelle(5tu  ,  vel  imaginatione, 
ad  hoc  quod  voluntas  fc  habeat  inclinando  fe- 
cundiim  virtutem. 

S  C  H  O  L  I  V  M     III. 

ty^d  primam  inflanttam ,  «0«  futat  improbabile 
^Hod  in  Angelii  ejfent  virtutes  moraLes  ,fi  inpuris  na- 
tHralihtu  creati  rflent ,  (juia  pojfent  habere  ptures  ele- 
liiones  de  reSle  a^ibili  in  alie.  Jta  Adaior  hicqMfi.6. 
Salas  I  .i.troEl.  i  i.d.x.fi£l.  { .  Verim  tamen  efi oppo~ 
fimm,  quia  non  habent  difficultatem  in  reSe  eli^ende, 
ficHt  noUra  voluntoi  ob  contHnSliouem  ad  appetitum. 
Hoc  ficundum  efi  magis  fecundum  mtntem  DoS.  in 
Oxon.bic  &  2 .  diit.  j .  <ju*fi.  i  o.  num.  1 8  ,'Vide  Scbo~ 
lium  in  Oxon.hic  nnm.  1 6. 

ITcm ,  arguitur  contra  conclufioncm.  Ibi  po- 
ncnda  eft  virtus  ,  quae  fempcr  eft  pcrfc(Si:io  ho- 
minis,'vt  homo,  in  quo  ponenda  cftproomni 
ftatu :  fed  huiufmodi  non  eft  appeticus  fenfitiuus> 
quia  in  ftatu  innocentiz  non  fuit  ncceiTaria  vii- 
tus  in  ea,  quia  fuit  obediens  rationi,ad  quod  fuf- 
ficirbat  iuftitia  originalis  :  crgo  voluntas  ctic 
obic(Slum,in  quo  virtus  pco  omni  ftatucftpo- 
ncnda. 

Sed  contra  hoc  arguitur.  Nam  G  e\c6t\o  vo- 
lunratis  vbi  confequicur  di(Slamen  rationis  teStx, 
poffit  per  hoc  aggcncrarc  habitum  vircucis  mo- 
ralis  ad  dcle^Stabilicer  eligcre  re(5tum  circa  paffio- 
nes  huiufmodi :  ergo  poffct  Angelus  in  fe  agge- 
nerare  virtutes  nioralcs  ,  &  frcqucnter  benc  eli- 
gere  circa  paffiones ,  cum  voluntas  eius  potcft 
conformitcreligere  rationi  rc^ae  circumfcripto 
appetitu  fenfitiuo.  Quia  fi  hoc  poteft  voluntas 
in  nobis,  vc  przeft  appctitui  fenfitino ,  &  hoc  tam 
circa  paffiones ',  tam  fuas  ,  quam  altcrius  :  igitur 
accidit  voluntati  quod  coniungitur  appetitui 
fenfitiuo,&  paffionibus,inquantum  eftfubicdlum 
virtutis  moralis. 

Icem,tunc  qui  non  haberet  paffioncs,poiIet  in 
fegenerare  vircuces  moralcs;  & ego  poirem  ge- 
nerare  virtucem  in  meex  paffionibns  tuis. 

Ad  primum  dicicur ,  quod  concUifio  cft  vera. 
Et  fimilitcr  ad  fccundum  ,  qu6d  paffio  alterius 
imprimerc  poteft  delcdationem  ,  &  intelledus 
poceft  oftenderc  voluiicati  ,  &  ita  poteft  habere 
a(Sbam  circa  illam  deledlationem  ,  ficut  in  feipfa, 
quia  poteft  cligere  oppofitum  bonum  ,  &  fic  re- 
primcre  paffionem  ficoftenfam.  Vndcpaffiones 

func 


ttquS   infittt 
pajftones. 


Arguirur  elf» 
traD.Thtm, 
virtutes  mo- 
r»lts  in  ap- 
pit.fenfir.mn 
ejfi  piniodtu. 
Vide  Hcnii. 
quodl.tf.q. 
II. 
ObieSio  pri- 


Anfint  /o 
Aniiliil 


Seeunda. 

\6. 

Kt^infio, 


548        Lib.  1 1 1.  Diftindio  X  X  X 1 1 1. 


fidnt  virtutei 

wnraUi, 


»7- 


♦  Dift.<r.q.i. 
VolunlM    ifl 
im/>t0biliu, 
tUHft  ntn. 


i8. 

Vlrtutes    tfft 
in  volitnt»tt. 


Vte  tnnnrtH- 
tit  fl^tu  h- 
<f'gu!t  volS- 
m  virfJte, 


funt  in  volantate  ,  (icut  obicdla  oncnfa  ab  in- 
tcllcftu. 

Coiitra,  in  Dco  non  funt  virtutcs  morales, 
(juia  uon  habct  pafllioncs  domaiidas. 

Dico  qijod  eo  modo,  quo  virtutcs  funt  ncccf- 
fatia:  proptcr  pailiones  edomandas  ,  non  funt  in 
Dco  ,  nccin  Angclis  ,  funt  tamcn  in  eis  virtutes 
tnoralcs  modu  (upradiilo. 

Podcc  dici  aliter  ad  iilam  raiionem,ti  non  pla- 
ccat  hoc  tcnere,  quod  quia  virtus  ci\  circa  bonum 
&difficile,difficultasautem  tetlc  clicicndi  ftcun- 
diim  rationem  pvouenit  ex  parte  appctitus  ftnli- 
tiui,cuius  paiHonibus  aliquo  modo  condclc(5la- 
tur  voiuntas  uaturaliter ,  &  idc6  c[\  diiHcultas  in 
citcicndo  contrarium  fccunduii-!  rcdam  ratio- 
ncm.  Sicautem  non  eft  in  Angclo  ,  qui  noncft 
paliionatus ,  &  idco  virtuics  talcs  non  ponun- 
tucnifi  in  voluntatc  ,  vc  habct  coniundlionem 
ad  appetitum  fcnfitiuum  ,  faitcm  quando  gcnc- 
ratur. 

Poflct  autem  alitcr  dici  ,qu6d  poreft  diftingui 
volitlo  duplex,  fcilicet  volitio  cfficax,qua  quis  vuit 
finalitcr  excqui  in  cffcdum  id.quod  vult.  Alio 
tnodo  fumirur  volitio  rcmiffa,  vel  iimplicitcr, 
quomodo  poteft  etiam  aliquis  vcilc  illud  ,  quod 
libi  cft  impoflibile,  quia  afficitur  ad  hoc.licct  hoc 
videat  ciTc  impoffibilc  fibi.  Hoc  cnim  modoali- 
quis  potcft  vclle  aliquid  ,  quod  cft  impoffibile  in 
ic,  vt  confequatur,licet  hocvideat  ciTc  impoffi- 
bilefibi.  Ifto  modo  fortcappetiit  Angelus  inor- 
dinatc  bcatitudinem  ,  non  quia  priiascrederet  fe 
pofte  finegratia  illud  confequi ,  quia  fic  efret  ec- 
rur  antc  peccatum. 

Sed  forteabfolutc  volendo  immoderatc  appe- 
tiit,  ficDt  diftum  cft  in  fccundo  libro  *.  Et  pri- 
mum  iftoram  dicitur  ^  Philofopho  tdeeli^fre,  fe- 
cundum  velle,  prout  dicit  quod  voluntaseft  im- 
poffibilium,  eledio  aurem  non. 

IftomodoprimoPhilofophus  dicit  qnod  vir- 
tusmoralis  eft  habitus  clcftiuus  fccundum  vo- 
luntatem  efficaccm  ,  in  cuius  poteftatc  eft  iequi 
moderationem  paffionum.  Non  autem  fccundum 
volutltatcm  fimplicem  eius ,  qui  potcft  vcllc  paf- 
Hones  modcrandas,non  autemexequi ,  &  fic  vir- 
tus  non  eft  habitus  clcAiuus ,  nifi  voluntatis ,  in 
cuius  poteftateeft  fecundum  imperium  eiusipfas 
modcrari. 

Ad  argumcnta  pro  alia  opinione  patet  rcfpon- 
fio  in  obicdlis  contra  ea. 

S  C  H  O  L  I  VM     IV. 

'Refoltttio,  virtntrs  morales  potiits  ponend/u  ejfe  in 
voluntate ,  ijuam  in  appetitu  Jen/itiHO  ,  ejuia  in  omni 
fiatu  veluntoi  eU  indiget ,  appetitH*  non  indiguit  in 
ftatu  innocentiit.  Late  rtfutat  difiinclionem  Henrici 
devolumate  ,  ejua  n>itura,  libera,&  deliberatiua,  ^uia 
dho  poHeriora  non  dtjfirunt ,  &  voluntM ,  cjua  natura, 
mllum  aSurn  hahet,  de  cjuo  fupra  dift.  i  j. 

SEcundum  hoc  igitur  dici  potcft  ,  qu6d  ex  quo 
virtutes  moralcs  funt  pcrfcdtiones  perficien- 
tes  hominem  fccondiim  quod  homo  ,  id  cft  ,  fe- 
cundum  qijod  eft  natus  fccundum  rationemage- 
re,  oporret  quod  ponanrur  maxime  in  illa  par- 
te  ,  in  qua  fuerunt  necefTc  homini  pro  omni  fta- 
ftu,  quia  talia  maxime  vidcntur  pertinere  ad  per- 
fctlionem  hominis ,  inquantiim  homo, 

Sed  appetituifenfitiuonon  fuerunt  necefTaria! 
virtutes  fecundum  iftos  in  ftatu  innoccntix,qui* 


tunc  fuit  perfeda  obedicntia  cius  ad  partem  fu- 
pcriorcm  ,  fiue  ad  rationeni  rt 6tam  fine  rcbellio- 
nc  ;  fcd  voluntati  ctiam  pio  tunc  fuit  virtus  nc- 
ceflaria  ,  proptcr  (ummam  libcrtatcm  cius  rcfpc- 
&\i  clcdtionis  boni,&  mali,  quia  Deus  relitjuit  ho- 
rninem  in  manu  conftUj  fiti  ,  vt  dicitur  in  Ecclef. 
cap.  15.  &  fic  relmquic  nunc:  &idc6  pro  omni 
ftaiu  indiguit  voluntas  huiufmodi  virtutibus. 

Itcm,  hoc  tenendo,  vt  videatur  quomodo  vir- 
tus  poncnda  cft  in  voluntate,  dicitur  quod  volun- 
tas  potcft  confiderari  triplicitcr,  fcilicct,vt  natu- 
ra,  vel  vt  libera.vcl  vt  dclibetatiua.  Primo  modo 
non  fucrunt  in  ca  virtutes,quia  vt  fic  non  deficit, 
cum  fit  determinata  ad  vnum ,  vt  in  bonum  fim- 
pliciter,  quod  eft  finis  ,  vcl  in  aliquid  inquantiim 
relucet  bonum  ipfius  finis ,  vel  in  aliquid  vt  eui- 
dcnter  conclufum  ex  bono  fimpliciter.  Vt  autem 
voiuntas  cft  dclibcratiua  oftenfo  aHquo  bono, 
primo  impcllit  cognitiuam  adperfctutandum  dc 
circumftantiis  an  fit  profcquendum  ,  vcl  fugien- 
dum  ?  &  propter  hoc  dicitur  adus  voluntatis  dc- 
libcratio  rationis  ,  ac  confiliatio ,  non  quia  dcli- 
beratio  fit  aftus  voluntatis,  fcd  intclieiflus  j  fed 
quiaconfequitur  in  voluntatcaftus ,  qui  eft  dele- 
datio,  qui  eft  cum  deliberatione,  &  confilio ,  & 
quia  voluntas  ficacccpta  etiam  data  fentcntia  ra- 
tionispoteft  ftare  in  fua  dctcrminatione,  &  eli- 
ciendo  perfc(Sle  contrarium  cius  ,  quod  elicicn- 
dum  fentit  ratio ,  vt  dcterminatc  afTcntiat  indica- 
toiratione  reda,  neccfTario  iiidiget  habitu  ,  vi 
detcrminetur.  Necfufficitad  hocinclinatio  na- 
turalis  eius  in  bonum  ,  fed  requiritur  etiam  vir- 
tus  cooperans  in  modum  naturae  rationi  confcn- 
taneuj  :  quia  voluntas,  vt  natura  inclinat  in  bo- 
num  fimpliciter ,  &  in  aliquid  euidenter  conclu- 
fum  l.  rationc,  vt  in  eo  relucct  bonum  fimpli- 
citcr. 

Virtus  autcm  inclinat  per  modum  natura:  in 
bonum  ,  inquantumhoc  bonum  circatalcobie- 
ftum,&fimiliteralia  virtus  circaaliud  ,  &  hoc 
in  modum  naturae. 

Quia  ficut  natura  fubito  operatur,  praucnien- 
dodeliberationem  furreptitic  ,  &  ita  virtuscum 
fuerit  pcrfeAegencrata. 

Vndc  fic  moueri  in  adum  virtutis  furreptitic, 
maximccftfignum  perfc£ii  habitus. 

Vnde  Philofophus  4.  Ethicor.  cap.  9.  &  10. 
Prius  dieeturfortU  impaHidia  ad  ejuacum^ue,mortem, 
(^extrema.  Ide6  dicit  Commcntator  qu6d  in  re- 
ceptione  fufFerentia  cius ,  qui  circafortiaopcra- 
tur,eft  habitus  fignum. 

Voluntas  vero  tertio  modo  dida :  fcilicct ,  vt 
libera  fada  deliberationc  inrellc^lus,  &  cura  ha- 
bitu  naturali ,  voIuntatis,&  natura,&  cum  virtu- 
te  morali,  quae  fuit  in  ipfa,  non  eft  aliquo  modo 
a6lu,determinabilis  per  aliud. 

Quia  hoc  eftct  contra  naturam  libertatis,  quia 
fi  pollct  contra  fuam  libertatem  in  moduro  natu- 
rar ,  inclinaret  contra  fuam  libertatem  naturali 
neceffitate. 

Contra,  voluntas  vt  natura,  nullum  acSum 
elicitum  habet ,  vt  frcquentcr  oftcnfum  eft,fcd 
t.intijm  naturalem  inclinationcm ,  ficutgrauc  ad 
locum  deorfum  ,alitcr  ,  fi  vt  natura  adum  ha- 
bcret ,  fimul  polTtc  habcre  adlus  oppofitos  ,  quia 
poteft  habere  a6tum  liberum  refpeftu  oppofi- 
ti ,  rcfpedu  cuius  inclinatar  naturaliter ,  vt  na- 
turaeii. 

Vndcomnem  adkum  clicitum  libere  clicit  tam 
circa  fincm ,  quam  circa  illud,  quod  eft  ad  finem. 

Nec 


19' 


Voluntai  yi> 
eunilhm  ali- 
^Mts  trifliti- 
ttrfnmitur. 


10. 
Mtutri  i» 
virtHtit  »Hi 
furrt^tilii, 
fiinum  vif' 
tutit. 


1  T. 
Voluntiu  ,  vt 
narura  nul'i 
MBum  dltit, 
fupra  difl. 
M- 


Qu^ftio  Vnica. 


549 


Nec  videtar  difTerre  inquantiim  libera ,  &  in- 

quantum dcliberatiua,  nill  quia,  vt  libera.impor- 

tat  adum  delibcrandi  circa  a£bum  aliarum  poten- 

tiarum,  vt  dcliberatiua,  fcquitur  adtum  confilij, 

&  vt  delibcratiua  rcfpicit  (pecialiter  ea,  qux  funt 

ad  Hnem. 

Xt,  Item,  quod  dicit ,  fi  virtus  pofllt  inclinare  pet 

modum  naturz  voluntatem ,  vt  libera  eft ,  poiTct 

neceffitare ;  quod  non  vidctur  verum  ,  quia  non 

conuenit  habitui  immobiliiare   potentiam   ad 

adtum  iftiushabitus ,  ficut  forma  nacuralis  fub- 

iedtum  fuum  ,  quia  potentia  ,  in  qua  habitus  po- 

nitDr  ,ex  naturafua  eft  indeterminata ,  &  indif- 

ferens  ad  hoc  ,  vel  oppofituro  agcndum. 

B«bitm  m-       Si  autem  potentia  fubieAa  formac  naturali  ef- 

€Un»t ,  Htn  fet  (ic  indifferens  ad  agerc,  &  non  agerc,  virtute 

fucejftMv*-  propria  ante  formam  receptam  contra  naturam 

luntmm,      ^^^^  potuilTet  ncceflitari  ad  vnum  fic ,  imo  pcr- 

fe6tio  eius  naturam  eius  deftrueret :  &  idcd  po- 

tentia  fubiedla  habitui  nuilo  mcdo  neceflitaiur 

ab  iliis ,  qux  fubiiciuntur  formz  nacurali ,  quia 

illa  non  habent  agipre  ad  fubftantiam  adlus ,  nifi 

naediante  forma :  &  ide6  tota  a^io  fequicur  con- 

ditionem  formz  ad  vnam  ,  quz  detctmina- 

taeft. 

Non  antem  eft  fic  de  habitu,quia  principalior 
caufa  adliaa  eft  in  potentia  fubie(%iua  habicui ,  & 
habcns  caufalitatem  habitus  in  poteftate  fua, 
ficut  caufz  partialis  ;  &  imperfedlior  non  necef- 
fitat  caufam  perfediorcm,  licet  eius  caufaliiatem 
determinate ,  &  inquancum  potcft ,  inclinct ;  ita 
habitus  fe  habet  ad  potenciam. 

Nunquam  enim  caufa  petfcdior  impeditar 
nece{rari&  in  agendo  per  caufam  imperfcdiorem. 
Cum  igitur  voluntas  de  natara  fua  poflit  in  op- 
pofitum  eius ,  ad  quod  virtus  indinat ,  habitus 
non  impedict  hoc  ncceHari^. 
%y  PoiTet  dici  quod  habitus  in  communi ,  prout 

eft  indifFcrens  ad  viriutem  ,  non  fol^m  refpicic 
voluntatem  ,  vtlibeiacftad  virumque  oppo/t- 
torum,.&ficin  eliciendo  ah*quo  modo  eiusli- 
beriaiem  detcrminat  ad  vnum  ,  ipfo  habitu  ma- 
nenie  ,  ita  vc  non  fit  dcleAabilctcndcreinoppo- 
fiium  ,  fcd  in  hoc  tantijm ,  ac  fi  e/Tct  libi  natu- 
tale. 

Scd  tamen  hoc  non  tollit  eius  Iibertateni,quia 
ficut  voluniarie  caufai  habitum  viriuofum,  iia 
poieft  agendo  corrumpere  habitum  concrarium, 
Tcl  poteft  liberc  ncutrum  caufare. 

Vnde  tota  inclinatio  petrmodum  naturz,quam 
facit  habitus ,  fubeft  libcrraii  voluntaiis ,  &  fic 
non  eft  inconueniens  in  voluntaie ,  vt  libera  cft, 
poncrc  habitus. 

Scd  loquendo  de  habiiu,quieftvirtus,quae 
determinat  libertatem  indifferentia:  voluntatis 
ad  bonum  fimpliciier,quod  eftfecundiim  ratio- 
ncm  reftam  ,  non  fuit  in  voluntate  prout  eft  elc- 
6i\m  oppofitorum  abfolutc ,  fic  habitus  incom- 
muni ,  fed  vt  differens  fadla  deliberatione  raiio- 
nis  re£lz  ,  vt  eligat  concorditer  rationi  tedtx. 
Et  fic  dcterminatur  ex  virtutc  ad  bonum  A\€tz- 
tum  a  ratione  redta,  a  qua  non  de  neceflitate  in- 
clinaiar  ad  vnnm  ,  quin  poflit  oppofitum  cli- 

Tirttu  tptn       Etidcipatct  quod  virius  fundaiur  in  volun- 
l\*r»ti'^    taie  ,  vt  libeia  cft:quia  fic  di£la  deliberaiiua, 
non  condiuiditur  conirafe,  vi  libcra.  Sicutnec 
fpeciale  contt a  coramune. 

Vnde  non  videtur  eorum  diftindlio,  quoad 
hoc  conueniens. 

Scoti  »per.  Tom.  XI, 


SCHOLIVM     V, 

Admttit  etUm  tx  mHltit  eU^ioniimt  ac^uiri  vir- 
tutem  perfeElam  in  appetitH  inferieri  ;  qi:od  cptimi 
expUcat  exemplo  PhiUJdphi  de  virtnte  in  Principe, 
&  in  fubditid.  Hahet  ex<juifita  doUrinalia  in  fi>lu~ 
tionihm  argumentorum ,  ^  materiam  huitu  (juaiiio- 
nis  fufius  (^  exailini  hic  traSat  ,  ^uam  infiripit 
Oxonienfi. 

POteft  aatemvlteriusdici,  quod  nontantum        2,4. 
in  voluntate  fit  virtus  motalis ,  fiue  habitus,   p,>/«r«  trtt 
exmuliis  eledionibus  redis  generatus;  fcd  ex  Prinrept   ai 
hoc  relinquicur  quxdam  imprcflio  in  appetitu  ^'«-''/»""^«. 
inferiori,qui  poieftdici  virtusmoralisjlicut  ad-   ^     lJ"^ 
dudum  cft  in  cxemplo  Philofophi,  quod  ad  bo-   ^^ 
num  regimen  requiriiur  virius  in  Piincipe,  vt  be- 
ne  imperet,&in  fubdito,  vt  bencobediat.  Sic 
in  appetitu  fuperiori  vt  bene  iroperet ,  &  in  infe- 
riori,  vt  benc  obediat. 

Ad  rationes.  Dicendum  ad  audloriiaiem  Phi- 
lofophi ,  vt  didlum  eft  ,  qu6d  virtutes  morales 
funt  in  irrationali  obedibili  raiioni. 

Vnde  Philofophus  intclligitperobedibilcra-  ^'^  prirrmm 
tioni  vtrumque  appetitum,  ficut  diftumcft  ar-   »^f,"/!^'/|'"* 
gucndo  contraprimam  opinioncm.alitct  iuftitia 
effci  in  appctitu  fenfitiuo.  Et  ad  Commcncato-       StiunJiim 
rem ,  diccndum  quod  vcrum  cft  ,  in  eo ,  quod  eft  thittfmHa- 
medium  inter  phaniafticam ,  &  rationalem,  po-   ^'  /■**    «• 
niiur  vinus,  fcilicet  inappetiiufcnficiuo  ,  ficut  ■*"*"•'*'• 
3c  immediate  didlum  eft.  Etciimdiciiur^,  Phi-  t  Supri 
lofophus  dctcrminans  de  fubicdo  vittutum  mo-  nuin.3. 
ralium ,  non  facit  mentionem  de  voIuniacc>  ficuc 
deappetiiu  fenfitiuo. 

Dicendum  quod  hoc  noneft  verum,inhoc 
enim  ,  qu6d  definit  vircutcm  cflc  habiiumcledi- 
\xnmii.E.thicer.cap.6.  Satis  videtur  poncre  virtu- 
tem  in  illa  potentia ,  cuius  propric  eft  eligere. 
Similiter  vidctur  idem  ponere  circa  medium,  i. 
Ethiccap.  i .  vi  oflcnfum  eft. 

Ad  illud  de  prudeniia  ,  &c.  Eft  nobilif&ma        %  K. 
vittus  moraIis,comparando  ad  virtuies  in  volun-  Adfee&dum. 
tatc  inquanitim  rcgulanscas.   Adprobationem,       Prutteatia 
dicendum  quod  ficui  ego  fum  nobilior  biuto,  '"^'''If""» 
non  tamen  albedo  mea  nobilior,quam  albedo 
eius. 

Sic  non  fequitur  in  propofito  ;  voluntas  eft 
nobilior  potentia,qu^m  intcllc£bus3  ctgopru- 
dcntia  in  iniellc^u  cft  ignobilior  virtucibus  om- 
nibus  in  voluncace ;  fcd  pcrfedlibilia  ordinaca  fe- 
cundiim  perfcftionem&  imperfcdioneir.,&  per- 
fedlioncs  fuprcmz  ordinacz  func  fimilitcr  fccim- 
dum  nobilicaccm,&  ignobilicatem. 

Ad  aliud  Politic.  dicitur  quod  Philofophus  -^'  ttrttum. 
ibi  crrauit.  Crcdidit  Philofophus  lcgem  niem-  ^T''. ''*'/*' 
brorum  efte  naiurz  verz  inftiiutz  :  &  ide6  cijm  \l,^'„^^ 
appeiitns  fenfitiuus  fit  potens  rebcllarc ,  crcdidic 
fic  efTca  naturainftituca,  fcd  hoc  eft  falfuin.  Et- 
enim  in  naiura  inftiiuiaquilibet  ap|)etitus  len- 
dcbat  dcleiflabiliier  in  obicdlum  proprium  ,  &  ix 
aliter  fuit  modcratum ,  cunc  fnii  pcr  iuRiiiam 
originalem  ,  quia  omnes  poientiz  obcdicbanc 
raiioni.  Dico  lamen  qu6d  idc6  non  concliidit, 
nifi  qu6d  fit  neceftaria  virrus  in  fiibdiio  .&  hoc 
concedo.  Ethocvult  Philof.  6.  Ethicor.  &  pro- 
pterea  dicendum  quod  Philofophus  ponit  virtu- 
tes  in  voluntatc ,  &  in  parrc  fcnfidpa,  &  vtrum- 
qnc  vcrum  eit,  ideo  1.  Eihicor.  cap.  6.  VirtHfeSl 
habitu*  eleUiuMt :  ide6  ipfius  eft  cligcrc  ,  quod  eft 
proprium  voluntatis.  £t  ita  paict  quod  arguit 
A  aa  propu 


5SO      Lib.IlI.  DiftinaioXXXIV. 


t6. 

^J  quArtttn. 

gu4    cbieS» 

nncitpifeibi- 
li*  ,    &  »>« 

fiibflk. 


(^  fortitudo 
ii%  votuntatt 
^  4ffttitH. 


17. 
^d  juiatum, 
^iutmod» 
virtutes 
Theohgict 
ftrfieiunt,  fjf 
qaerntio  tff»'^ 

nlts. 


propofitum  ,  quja  cnira  volqntjs  dominatur  ap- 
pctitui  feniitiuo  principatu  ciuili,  ideo  requiri- 
turvirtus  ,  vt  ipfa  bcnc  praffit,&  vt  ifte  benc 
obediat. 

Adaliuctde  fortitudine  ,  &  teraperantia,  di- 
cendum  quod  ipfa  ponuntur  in  voluntate  fccun- 
dum  duas  viw;s  eius,  fcilicet  irafcibilem ,  8c  con- 
cupireibilem,quiaridicercturqu6d  concupifci- 
bilis  nataeft  immediatc  tendcre  inbonum  vo- 
lcnJo ;  irafcibilis  ver6  proprius  adlus  eft  tcndere 
in  aliquid  impeditiuum  talis  boni.vel  illam  cau- 
fam  mali  propugnando,  Vndeeius  adlus  noneft 
immcdiatc  tendere  in  bonum  ,  vel  fub  refpcdlu 
boni,  vel  mali  fub  rcfpedtu  mali ,  fed  in  aliquid 
inquantum  impedicn$  bonun» » vel  infcrcns  ma- 
lum. 

Vndcnoneft  proprius  adkus  concupifcibilis, 
&  irafcibilis  contriftari ,  fed  vtraque  vi$  habct 
propriam  dcle(ftationcm,i&  triftitiam  confcqucn- 
tem  adlum  fuum, 

Vnde  in  vtroqoe  inuenitut  circ^  obici5lum 
pra:fens  deleftatio ,  &  triftitia  in  opcre  circaab- 
fens ,  &  ide6  neccfle  eft  ponere  fi  fint  in  parte 
fenfitiua  ,  quod  fint  duac  potcntiae  habentcsdi- 
uerfa  organa.  Quiaex  paflionibus  huiufmodi  ap- 
petituum  fit  alteratio  ex  organis  eorum  ,  fecun- 
dum  qu6d  cor  ex  t[iftiti«i  conftringitar ,  velex 
gaudio  dilatatur, 

Vnde  cura  aliquando  aftus  concnpifcibilis  in- 
fcrat  deledationem  ,  conclafione  confequentis 
adkiis  irafcibilis  infert  triftitiara  ,  &fic  confe- 

?|uuntur  alterationes  oppofitac  ,  quae  non  pof- 
ent  fimul  poni  ineodcm.  Etide^infenfu  funt 
diucrf*  potentiar  habentes  diuerfa  organa.  In 
parte  vet6  intelle(^iua  funt  diuet f«  vires  proptcr 
diuerfitatem  priits  aflignatam  in  obiedis ,  &  ide^ 
poteft  poni  fortitudo  in  itafcibili  inquantum 
propugnat  bonum  rationis  rcprimcndo  impedi- 
^ientain.  In  concupifcibih  inquanti!im  modcra^ 
tut  dclcdlationcs,  triftitias  fccundwm  regimcn 
ratiotris. 

Adaliud,  diccndumqu6d  virtutes  Theologi- 
giex  psrficiunt  appctitura  in  ordine  ad  bonum 
aeternum,  &:  ad  aiia,inqaantura  immcdiatc  telu- 
cct  in  cis  bunum  diuiniim,&  hoc  eft  fecundum 
principia  imtnediate  ex  ipfo  fine  fumpta. 

Virtutes  vero  morales  pcrficiunt  appetitum 
fecundum  rationes  infcriores  fumptas  ex  fine, 
quod  poteft  homo  ex  naturalibus  adipifci ,  vt  pu- 
ta  honeftc  viuere.  &c,  Vnde  confequens  cft  fal- 
fum,  quod  tantjjm  ceCpcSta  vnius  obieAi^fcilicet 
Dei ,  perficitur  racns  fufficicnter  per  Theologi- 
cas  virtutes,  &  circa  alia  bona  non  perficitar,  nifi 
inquantum  referuntur  in  illudbonura.  Non  fc- 
quicur  enimfi  pcr  virtutem  moralcm  qiiiefcit 
in  fine  crcato,  quod  cius  non  eft  vlteriCts  rcferre, 
quia  refertur  pcr  attiorem  virtutem  ,  vt  per  cha- 
ritarem  ,  qux  immediate  coniungit  fini  vlti- 
mo  adlus  omnium  virtu(um,quae  referuntur  in 
ipfum  mediantibus  propriis  finibus  ,&  inquan- 
tj^ra  fcilicet  bonum,  in  quod  immediatc  termi- 
natur  ,  cft  qua:dam  participatio  illius  vltimi  cum 
rcfpedu  virtutis  ,&  idco  ipfavirtus  iitoralisnon 
r^fcrt  vlc$ri(^8,  fed  chatitas, 


DISTINCTIO  XXXIV. 
Qj^iESTio     Vnica. 
Dc  virtucibus ,  '&  donis. 

Vtmm  '•virtutesy  dona,ifruSiw:>  O*  beatt- 
tudines  dijlinguantur  .<? 

Alenf.|.^4rt.ji«4yf.7i.»M»,ir.i.(^t.D.Thom.i.t.j««yl.<8. 
»rt.  I  .<y  hic  qudfi.  l.Mrt.1  .D.  BoDauent.  art.  I  .qut/l.  I .Ri- 
chard  »rt.i.<jH*ft.i.Daiiadqu*/i.i.Vi{qnez  i.i.dijp.%0. 
r»f.i.Wi\cat.ibid.d.  %.qutfi.%.f»rt.  i.  Salas /raa,  n, 
qutfi,  vnicA  »rt,  j  I  .Tide  Scotum  e.MetAfh.qutfi.  i . 

V  6  D  non,  Grcgor.  lib.  i.  cap.  18.  l. 

fuper illud  lob,  caf.i.HalwitJepim    ArgHmrtum 
filioSy(^tresfiliM,   quaercibi.  fimum. 

Item,  fi  fint  alij ,  vnus  igitur  cx  **'""'•"'• 
_      .  ^    .      vna  parte  eft  alius  ,  alius  ex  alia 
parte,&  ita  nuilum  donum  eftet  virtus,quod 
falfumcft.   Fortitudo  enim  eft  donum  Spitiius 
fanfti. 

DiceSjfunt  alterius  rationis,Iicct  idem  noroen. 
fic  de  furtitudine,  non  funteiufdem  rationi5,for- 
titudo  donum,&  fortitudo  virtus. 

Contr^,  idem  eft  adus,&  idera  obiedum  vtrir 
ufque  j  ergo  &  difponunt  ad  adium  ciufdem  ra- 
tionis. 

Concri,  beatitudines  funt  o£lo  ,&  virtutcs  K»tio»dtff. 
funt  tantiitn  feptem ,  ergo  non  eiufdcm  ratio- 
nis  ,  nec  inuicem  concordant,  &  fibi  condiftin- 
gquntur, 

SCHOLIVM    I. 

Sententia  Henrici ,  virtMtes perfieere  htminem  mt' 
do  (iHmano  ,  dona  modo  fitper  humano ,  heatitudines 
modo  inhumano.  Explicantur  iBi  modi,  &  fuse  rt- 
fhtantHr, 

DIciturqu6d  ficur  conuenit  vitiosc  dcledlari  t. 

tripliciter,ita&  virtuosedeledabiliterage-  Vitle  Henr 
re  tripliciter.Prim6  vitiose  modo  humano.quan-  q'"'^'-4^- 
do  homo  qnsrit  deledbationem  modo  naturali;  ^ 
fuperhumano    quando  quzrit    fupcrhumanum 
modum  ,  infiatamcn  naturx  limites  :  inhumano 
moJo ,  quando  quaerit  contra  uaturam.  Dei  iftis 
Philof  7.Ethic.cap.i. 

Sirailiter  tripliciter  conuenit  redle  agcre :  mo- 
do  humano,  vt  fuftinere  cutii  dcbicis  circumftan- 
tiis  ,  fed  cura  triftitia  ,  ficut  fuftinetmoralis  fe- 
cundum  Philof  j.Ethiccap.  n.  £^/*f/?w^iV,fcili- 
cet,  cum  triftitia.  Itcm  de  hoc  Anguftinus  1 3 .  dc 
Trinir.7,  Arguit  contra  Philofophos ,  qui  dicunt 
cfte  beato$,quia  habenc  quud  volunt  in  foriuna: 
fuftinet  fortis  ,  nc  fit  miferior.  Modo  fupcrhu- 
mano,vt  quando  terribilcfuftinctur  cum  gaudio. 
quod  patct ,  magnnra  cft  fuftincre  triftabilc  cum 
gaudio,  &  delcc^ationc  magna.  Patet  in  Martyri- 
bus.Inhumanomodo  qdafi  diuino,quando  non 
folijm  gaudet  ciim  fuftinet ,  fcd  dtfidcrat.  vnde 
Paulus  Philip.  i  .f^olo  diJfolui,(^ejpcum  Chrifio.l  loc 
ptobaturper  Auguftinum  hcmil.i.in  loan.  fuper 
illud  I  .Cor.  f .  Citmfiunt  inter  ves  contentiones,nonne 
hominesefiu?dic'n  ibi,  &  voluit  vt  effent  dijfecundim 
illud :  D^ efift, P/al.S  i  .\x  refpuant  triftiiiam,&  rc- 
putentur  fatai  ab  hominibus.  Ifte  modus  viti- 
mus  eft  virtus  heroica  ,  quam  virtuteni  conicdiat 
Philofophus  7.  Ethicor.cap.  1  .opponi  bcftialirati. 

Virtu 


\r  T  Y  Y 


Qu^rtio  Vnica. 


55» 


3-. 

OhhSiiHti 
tontt»  h»nc 
tfinieium. 


Im  fMtria  nen 
funt  biMitw 
dints. 


Opin.  "I.Bo- 
luuen.  att.i. 
q.  I.  bic. 


Virtuces  faciant  p»  itno  mado  rcdlc  agcre ;  fecun- 
do  modojbeatitudincs  ;  tertio  modofruaus  funt 
delc£kationes  fequcntcs  illos  adius  perfectos.vc 
deguftatio  quafi  boni  futuri ,  &  miferia  Ac  tole- 
rabilior. 

Contra  hoc  videtut  dubium  ,  quia  charitas  cft 
boniim  cxcellcnriffimum,fccundum  Auguftinum 
I  j.  dcTrinit.19  Et  Apoftolusad  Cor.  i^.Sitra- 
didero  ,  &c.  quod  videtur  eflc  modo  inhumano 
vcUe  ardcre  pro  Deo.  Charitatem  autem  mnha- 
beam ,  &c.  Sequitur  quod  uon  exccllentiori  mo- 
do  pcrficiant  dona,quain  virtutes  :  non  ergo  pcr- 
ficiunt  virtutes  raodo  humano. 

Item,  tuncin  vica  a:ccrna  in  adu  alicuius  beati 
oportcret  ponere  beatitudincsj  fed  nuUus  beatus 
cfurit ,  nec  paiitur  perfecutioncm ;  igitur,&c. 

Item ,  circatot  conuenit  redeagere  modo  fu- 
perhumano  ,  &  inhumaiK) ,  citca  quod  conuenit 
tnodo  humano  :  igitur  quot  funt  dona,  tot  vir- 
tutcs ,  &  prxcise  ad  idem ,  &  ad  quod  eft  virtus 
aliqua,  ad  idem  cft  donum  aliqucd  ,  &  beaticu- 
do  ,  fcd  diuerfo  modo  :  hoc  autemnon  eftve- 
cum  ,  quia  plures  funt  beatitudines  ,  qu^m  vir- 
tuces. 

Item ,  funt  vetba  metaphorica  aliqua  agere 
modo  fupcrhumano ;  z€tio  enim  debet  conueni- 
te  obie^o,&  fecundiim  hoc  circumftantia  requi- 
ritur  in  adione  tcQti.  Similiter  etiam  requiricur, 
&  quod  iddo  conueniat  fuo  agenti,  quia  quilibet 
rede  agens  agit  modo ,  quo  conuenit  fibi  ttCth 
agere.  £t  hoc  eft  homini  agere  modo  humano, 
ideft,  roodo,  quo  conuenit  hominem  agere ,  ali~ 
ter  non  reAe  dicitur  agere,fi  non  agit  modo,quo 
conuenit  homini  agere  :  igitur  oronis  homo  re- 
(kh  agens  agit  a(9:ione ,  qua  conuenit  hominem 
agere ;  igitur  omnis  homo  tcdth  agens,agit  adkio- 
ne  eonuenicntc  homini ,  iiccc  aliquis  agat  fecun- 
dum  excellentiorero  modum  ;  igitur  cum  adlus 
finc  eiufdem  cacionis,  quamuis  vnus  habet  ex- 
cellentiam  fuper  aliuro ,  agere  modo  humano,  & 
fuperhumano  ,  non  eft  nifi  agcre  perfedc,  &  im- 
perfccic  ;  igiturfi  donum  Spiritus  fandi  datur, 
fcilicetdonum  fortitudinis  ,  vel  euacuatur  forti- 
tudo,quam  prius  habuit,fcilicet  infu/a  in  Bapcif- 
mo,  vel  acquifita,vel  quantum  ad  adlus  fuos 
euadit  imperfedior. 

Item,  fi  homo  ieiunarec  feraper,&  darcturfibi 
donum  fortitudinis  ,  &  non  exercitaret  fe  in  tali- 
bus  ,  non  agerec  nifi  modo  humano ,  imo  cicius 
terceretur  ,  licct  charicaiem  maiorem  haberer, 
qu4m  exercitatus.  Vnde  fi  donum  forticudinis 
crtet  diftindura  a  fortitudinc  virtute,tunc  Ci  Deus 
daret  illud  donum  ,  fine  vittute  fortitudinis  ag- 
grederetuc  terribilia  modo  inhumano ;  &  nihilo- 
nus  oppofitum  videmus. 

Dicitur  quod  alitcr  potcft  cripliciter  conueni- 
re  agerc ;  redc  per  vircuccs ;  pcrfcftc ,  pcr  dona; 
expedite,  per  beaticudines. 

Contra,  eadem  virtuce ,  qua  ft€th  ago,ago  ex- 
pedite.  Similicer  virtus  eft,qua  perficicur  habcns, 
&  opuseiusbonum  eft. 

SCHOLIVM    II. 

Sententia  D.  Thonui  virtutes  dilponere  vtlunta- 
tem  ,  tn  efl  mohilii  a  ratione  reila ,  dona ,  vt  mokilii 
efi  a  SpiritufanSlo.  Reifcitur,  ^itia  eo  ip/o  <juod  Detu 
dedit  virtutem  voluntati  ajftftit  vt  moueatur  ad  aElm 
fibi  eonuenientes  ^fine  afiia  ratione  ,fiue  a  SpiritHfan- 
He  moueatur. 

Scoti  opcr.  Tom.  X I. 


Opin.D.Th 


ALiter  dicitur  ,  quia  cum  Spiiitus  fandus 
non  mouet  in  bonum  iuftum  immcdiaic, 
quin  oportet  eum  coopctari ,  opor:ec  difpoi-.eie  i.i.q  <?8  att. 
voluntatem  ,  vt  raobilis  a  rationc  (it  reda  ,  (i-iod  «•  &Rich.ii 
fic  pcrvirtutem;&vt  mobilis  fit  a  Spititu  l.tndlo  c-«  q  i-0J3« 
quod  fit  per  dona. 

Contra  ,  cunc  non  eft  ibi  diftinc^io  bcaticu.Ji- 
num  a  vircutibus,  &  donis. 

Icem  ,  ex  quo  dcdit  Deus  habitum  ,  afliftic  ad 
adlusconuenientes  illi  form.-e,ficut  c^eo  n:i!o  ad 
videndum ,  qui  haber  potentiain  ,  qua  poteft  mo- 
ueri ,  nec  proprer  miraculum  ipfcmet  Dcusnri- 
nus  moucr,nec  minus  affiftit  iiluminato,vt  poflir 
moucreillam  potentiam  :  igitur  pcr  idem  cftali- 
quod  mobileproportionatum  moucnti  fecuiido, 
&  primo  potcntia  mouet  feipfara  ,  non  tantiui* 
Deus ,  &  ideo  non  video  diftindionem  iftorum 
habicuum. 

S  CH  O  L  I  V  M     III. 

Ponit  nurabili  comprehenfione  diiiifionem  hahitmm 
intelleSlfu,  voluntatis  ,  &  appetiius,  &  ijuomodo  dijfe- 
runt  habitufft/eSlantes  ad  concupifcihilem ,  &  irafiihi- 
lem ,  &  cfuafunt  horum  obiecla,cr  nEltu.  Explicat  juo- 
modo  viator  fiijjicienter  perficitur  fiptem  virtutihm, 
^oad  Deum,  quoadfi ,  &  emnia  alia.  Vide  in  Oxon. 
htc  in  Schemate  hahiiuum  diuifienes.  Litera  htc  efi 
vere  aurea  ,  tmra  hreuitate  naturam  virtutum  comple- 
6ie»s ,  (^  explicans. 


DIco  ergo  ad  quzftionem,  quod  in  habicibus 
funt  genera  intermedia,  quz  pofiunt  diuidi 
in  fpecies ;  hahittu  enim  genus  eft  intermediuro, 
&  fpccies  qualitatis,  &diuiditur  immediatcin 
intcllcftualcro  ,  &  appctitiuum.  Vtrumque  au- 
tem  habct  multas  fpecies.  Vnde  habitH»  appetiti- 
utu  eft  genus  intermedium ,  &  prima  diuttivnc^ 
parce  appetitiui  diuiditur  in  habitum  voluntatis, 
&  in  habitum  appctitus  fenfitiui.  A  parte  vcro 
voluntatis  primo  diuidirur,  fecundum  quod  ha- 
birus  ordinat  ad  fc,  vel  ad^altcrum  ;  fic  lunt  du« 
prima:  fpccies  ,quarum  vna  dicicur  iufiitia  ,3hz 
non  nominacur  vno  nominc ,  qux  cciam  diuidi- 
tur  in  mulcas  fpecics.  Vnde  lufticia ,  vel  pru- 
dcncia. 

Nocandura  ,  quod  appecibilium  ad  fcipfuro, 
quzdam  funt  appetibilia  ex  fc  ,  &  quzdara  piimo 
fugibilia.  Aliafunt  appetibilia  non  prim6;&  alia 
non  prim6  fugibilia.  Virtus  in  coramuni,qnz  dif- 
ponit  circa  priraa  ,J»ocatur  temperantia;quzcir- 
ca  fecunda  ,  fortitudo.  Prima  pertinec  ad  concu- 
pifcibile  ,  fecundaad  irafcibilc.  Concupifcibilis 
refpicic  illud,  quod  fa(Sla  fola  apprchenfione  nul- 
lo  alio  pofico  eft  ex  fe  conueniens ,  vel  difccmie- 
niens  ,  &  natus  eft  fequi  aftus  dcledlandi.vcl  tri- 
ftandi.  Irafcibilis  autem  refpictc  punibilcfiuc  of- 
fendens  ,  propter  apparentem  parnipenfioncm, 
quod  non  cft  ftatim  difconucniens  concupifci- 
bile. 

Sed  quia  iropedit  illod  ,  quod  eft  primo  conue- 
nicnsconcupifcibili  ,circa  quod  irafcibilis  habct 
quoddam  »«/{f ,  non  quidem  proprierefugicntis, 
fcd  rcpellentis.quia  irafcibilis  nolcns  repellit ,  & 
quando  obiedlum  nolitum  non  punitum  eft  prz- 
fens,irafci  fempereftcum  triftitia  ,  nonfolikm 
concupifcibilis  ,  fed  etiam  irafcibilis.  SicuC  igi- 
tur  concupifcibilis  indigec  ordinari  circa  quz 
funt  primo  appetibilia  fecundum  di(ftamen  rcCtx 
rationis ;  ita  &  irafcibilis ,  ne  immoderatc  velic 
A  a  a     2         pro 


6. 

Diuifio  h»hi- 
tHum  virtH- 
tum. 


FirtitudinU 
J^  ttmperun- 
ti*  difcriml. 


Irafci  femptf 
tfi  cum  tri- 
ftiti». 


55i        Lib.lII.  Diftinaio  XXXIV. 


7' 

(ftttfni 
P4tiin-i»  t/f 

fortitudo  ng- 


Ptlcreencu- 
fifcibilif    di' 
JlinBtu     /* 
liolcrt  ir»fcf' 
Htit, 


JJutnet  pri' 
prium  ttm- 
ftrantit ,'  (J* 
fprtitudinil. 


S*pt*n»ri*U 
virtMtMm.dr 
timt  fufidf- 
ti*. 


HnhitHt  in- 

ttUtliu»lfh 


propellcrc  propcllcnda  ,  &  fuftinerenon  propcl- 
lcnda. 

Habitus  difponcns  irafcibilcn!  circam  primam 
potell  dici  belUcofitM.  Oirponcni»  circa  fecundam 
dicitur  patUntia  ,  quz  eft  nobiliflima  fortitudo. 
Ex  (juopatet,  quod  eft  obiedum  irafcibilis,  6c 
aftus  eius  propiius  ,  &  adxquatus  velle  virtdicare, 
vel  nolle,  oftcndens  aiiquando  imperfedum ,  ali- 
quando  perfe(^um. 

£t  rcmper  quando  eft  zStus  irafcibilis  ,  funt 
duo  noliia  ,  vnum  concufcibiiis  ,alterum  irafci- 
bilis  i  ex  quibus  (i  accidant,  fequuncur  diuerii 
dolores  :  iic  tamen  ,  quod  aliquando  dolorrepe- 
rituc  inconcupifcibili  fineira  in  irafcibili  jputa 
quando  offcndens  offertur  fob  rationc  impofli- 
bili  repcllendi.  Quia  nuUus  maximc  timens 
crefcit,  fecundiim  Pliilofoplium  fecHndo  Rhettr. 
Dolor  eciam  concupifeibilis  fit  cum  alia  immuta- 
tione  organi  in  parte  fenlitiuajquam  dolot  irafci- 
bilis,  In  partc  auccm  racionali  poftunt  liabere 
nmilcm  diftindionemobiei^orum,  ficut  in  parte 
fenHtiua.  Nam  vokmtaci  eft  aliquid  primo  de- 
ledtabile ,  pucabonum  fibi  conueniens,  vei  appe- 
titui  fen^ciuo,  cui  coniungitur.  Poteft  eciam  ha- 
bere  obiedum  offendcns  ,  non  tamen  eft  tanta 
diftin(^io  in  Voluntate,quia  non  efl  orgauica, 
ficuc  in  appecitu  fenficiuo. 

Tuncdico,qu6d  proprius  habitus  perfedliuus 
eoncupifcibilis ,  eft  temperantia,&  perfcdtiuus 
irafcibilic  dicituc  fortitudo  in  communi,  loquen- 
dode  acquifitis}  &  fi  poffentjVt  intermedia  fub- 
diuidi ,  tamen  in  connumerationc  virtutunicar- 
diBalium,  roanent  indiuifa. 

Secundiim  hoc  igitur  in  connumeratione  om- 
Dium  vircutum,  funt  tres  Theologicc,&  qua- 
tuor  cardinaies.  De  Theologicis  habetur^nm^ 
*d  Corinth.  i ).  De  moralibus ,  Sap.  8.  Ifto  fepce- 
nario  fimpliciter  pecficicuc  viacor,  &  circaDeum 
iii  fe  ,  &  circa  omnia  alia  \  Deo ,  vt  intelligibi- 
liac^tione  pcadlica ,  &  vc  appetibilia,vel  fibj,vel 
alteci.  £t  hoc  in  ocdineadfe,  }n  quem  poirunc 
yircutes  acqtiincz :  vel  in  ordine  ad  fincm  vl- 
timum  ,  in  quem  poifunt  virtutes  acquifica;  cum 
charicate, 

Quo  ad  habicus  intelU(3;uales ,  non  accipitur 
in  numcro  virtutum  ,  nifi  vna  victus  \nMz,fides, 
&c  quoddam  genus  incermedium  ad  multas  pca- 
fticas  acquifuas  ,  quod  dicicuc  prudentia.  Scien- 
tia  autem  fpeculaciua ,  quia  non  perficic  homi- 
nem  ad  bcne  opecandum ,  non  connumetatur  in- 
tec  victuces  cacdinales. 

S  C  H  O  L  I  V  M     IV. 

Jn  hac  liltra  titHlt*  comprehendHntMr,  Trimtm,  iu- 
fiitia ,  ternptrantia  ,fertitHdo  ,fitnt  genera  inttrmt- 
dia  hahentiafitbfi  varias  jpecies.  SecHndnm,  dnofitnt 
prima  coHCHpifiihilia  ,honer  &  voluptas .  Humilitas, 
ttmperantiafpecies ,  temptrat  tircaprimum ,  aliafpe- 
eies  nomea  generi6  retinet ,  temperat  ficHndum.  Ter- 
tium  di£lHm:beatitudines,  tjuasponit  Saluator  Matth. 
j,iton  diftingHuntur  a  virtutibfu.  Jnter  easfitnt  dua 
jpecies  temperantiit  iam  diSla,  humilitat  ibi  :  Beaci 
pauperes  fpiritu  ,ficMndkm  AHguftinum ,  &  tempe- 
rantia  ibi :  Beati  mundo  cordc ,  &c.  liheriab  omui 
immunditia ;  &  fitrtitudo  ibi :  Bcati  qui  perfecucio- 
nem  paciuncur,  &c.  Jtem,  tresfpecies  JufHtia ,  ami- 
fitia ,  prafidentia ,  mifiricordia.  Item  dua  Theologica, 
/pes&  charit44.  Prudemia  &  fides  nonexprimuntur 
ftftfr  btmtHdines  ifidfiip^oninilHry  tjuiafinceifttm 


pojfum  ejfe  virtutes  appttitiui, .  Dt  hit  vidt  D.  Bona- 
uent.  BreuiU^j.part.f  .cap.^,^ . &  6,&  hic art. i .<}u<eft. 
i.dr  D.  Thom.  1 . 1  .qu£ft.G').art. i .  Docet  heatitudines 
non  ejfe  habittu,ftd  aBu»  virtuium,  fed  cnm  entiu  non 
fint  multipUcanda ,  Scottu  lenendm  eH,  quemfiquun- 
tur  DoSores  ciiandi  Scholiofequenti, 

VLterius  ad  videndum  dc  beaticudinibus,do- 
nis ,  &  frudlibus  ,  Nocandum  quod  cres  vir- 
cutes  morales  acquilicx ,  fcilicct  fottitudo  ,  cem- 
rantia,iuftitia,  funt  geneia  intermedia.  Nam  pri- 
ma  concupifcibilia  videntuc  eflc  duo  ,  fcilicet 
honor,  &  voluptas,  vcl  dcleftacio  ftri(Slefumpta. 
Aliter  ponitur  ,  qa6d  prim6  bonum  conueniens, 
vcl  cft  honeftum,  vel  dcle(Slabile. 

Vtile  autem  non  cft  ptirao  conueniens  ,  quia 
non  appeticuc,  nifi  in  ordinc  ad  aliud.  Idem  con- 
cludit  illud  primae  loan.z.  Omne  quodeftinmun- 
do.Sic.  Concupifccntiaenim  oculocum,vt  refpi- 
citdiuicias,  inquantijm  funt  bonumvtile,  non 
poteft  eftc  prima  ,  inquantum  tamen  funt  bonum 
deledtabile,  poffunt  pcimo  concupifci. 

Vnde  pcimo  concupifcibile  funt  duo ,  honor> 
&deleaatio. 

Vnde  prim«  fpecies  tempcrantia;,  quac  mode- 
rancur  cicca  concupifcibile,  fiint  dux.  Quic  mo- 
deratuc  circa  honores ,  dicitur  humilitas ;  qux 
circa  voluntates,  rccinet  nomen  genccis,  &  quoc 
pofTunc  cfTc  voluptatcs  diftind^ae  fpecic ,  tot  pof- 
funt  efTe  fpecies  temperantiae.  Quae  autem  func 
fpeciesfottitudinis,  non  oportct  cantiim  cxpli- 
cace,  quia  non  tangituc  alia,nifi  focticudo  in 
fe,  vel  patientia  ,  de  qua  diftum  cft ,  quod  cft  no- 
biliflima  fortitudo,  quac  non  repellit  ,itaqu6d 
eft  quoddam  ,  ptrmittere ,  pati,  velle ,  vel  nonim- 
pedire, 

Tunc  dico,qu6d  beatitudines ,  quas  ponit  Sal- 
uator,  Matih.  y.  funt  iidcm  habitus  cnm  habiti- 
bus  vittutum.Tamcnaliquando  nominantucfpe- 
cies  fpecialiores  virtutum,  qukm  fumantur  in  nu- 
mero  feptenario  virtutum  communitcr  afllgna- 
to. 

Nam  duas  fpccies  tempcrantiae  enumerat  Sal- 
uacor  intcr  beaticudincs ;  humilicatem ,  qua:  mo- 
deraturhonorcs,  cum  dicit :  Beati panptres fpiriiu, 
id  eft,  re«fti ,  &  timcntes  Deum,&  non  babentes 
inflantem  fpiritum,fccundum  Auguftinnm-Aliam 
fpeciem  moderantem  voluptates  in  communi, 
exprimic ,  dicens  :  Beaii  mundo  ctrde,  Munditia 
cnim  cotdiseft  immunitas  voluntatis  ab  omni 
inordinaca  affc£Hone,&  dilctaione ,  tam  catione 
fui,  quam  cationeappetitus  fenfitiui,  cui  coniun- 
gitur.  Fortitudinem  cxprimit  in  fua  fpecie  pcr- 
fedlifnma  ,  ibi :  Beaii ,  (jui  perfecutionem  paiiuniHr 
prepter  iuftitiam.  luftit!»  exprimit  trcs  fpecies, 
vnam  quidem  ,  qu«  cft  in  communicando  fe- 
ipfum  per  amicitiam,  cum  A\c'n',Beatimiies.  \n 
hac  miiiima  fpecie  exprimcns  illam ,  qua  quis 
communicat  fc  proximo:  aliam,  qna:diuidicur 
in  dominacionem  iuftam,  &  fubie6kioncm,cxpri- 
mic  per  illud  :  Beaii  pacifici.  Paxquippeferuacuc 
in  hoc  qu6d  pratfidcns  reac  cegit ,  &  fubdicus 
re£tc  obedir.  Tertiam  fpeciem  quant6madcx- 
teriorem  communicandam  cxprimit  ibi  :  Beaii 
mifericordes.  PcC  mifericordiam  enim  cxteriora 
perfetflifnme  communicantut  proximo.quia  non 
vt  rehabeat ,  nec  vt  poft  rcbcneficietut.  Hanc  aii- 
tem  iufticiam  Saluator  cxprefTit  Lucac  %.Cumfa- 
cisconuiulnm,  &c. 

§ic  crgo  habemus  tres  virtiues  morales  ex- 

prcfra» 


Trtt  mtralti 
apfetleut  lut 
gener»  intir- 
medt». 


Primi    etw 
eufifeibilt 
henor  (jf  «•« 

lllftM, 


lO. 

Cottati»  virm 
tumm  cum 
Btttitudini' 
im. 


ExflieatHr 
fuemcdo  lna- 
titudints  fint 
iffa  virtU' 
tii. 


\/ V 


Qu^ftio  Vnica. 


55^ 


ch»itMt  ijl  prefTas  in  fe ,  vel  in  fuis  fpcciebus':  duas  aucetn      in  fc ,  »el  in  fuis  fpcciebus :  quidam  autem  funt  Fr«tf««  m 


qm»  tftri.  xijeologicasexprimic.  Charitatemexprimit  ibi: 
miu  lufituM.  jgf^fi^^^i  efurmnt ,  &fidHnt  iujtittim.  Efurirc  qui- 
dcm,  non  cft  finc  milericordia  ,  fed  habitus,  quo 
elicicur.eftcharitas.  Propriiflime  enim;charitas 
viz.eft  habitus.quo  efurimus  iuftitiam,  &  diligi- 
mu?  Dcum  in  fe  ,  (^i  cft  vcraiuftitia.  Spem  ex- 
primit,dicens,  Beatitjui  lugent :  ludus  cft  habitus 
defiderandi ,  &  fic  in  beatiiudinibus  exprimun- 
tur  virtutcs  appetitiua: :  dux  Theologicac,&  trcs 
moralcs  acquifitac.  I>uaB  intcUcduales  nonex- 
primuntur,vnaacquifica,  prudentia  j  aliainfufa, 
fides.  Satis  tamen  datur  incclligi  pcr  appecitiuas, 
quia  non  cft  voluntas  optimc  dilpofica  finc  vir- 
tute  correfpondente  in  intellcAa. 

SCHOLIVM     V. 

DoHd  fiftem  de  qutbHt  Ifiti.  ix.non  difiingui k 
virtutikm  ,eJicontra  D.Thomam,fid  cum  DoUore  in 
hoc  ,&  deindijiinciione  heatitudinuma  virtutihtu, 
tenent  GdbJjtc  tjuxft.tmicart.i.Maior  ^uaft.i.Ouan- 
dopropofitione  j.  Alm.<puft.vnic.&  }.  Moral.cap.i. 
Altifi^.  tr.i.  quaft.  i.  Ocham  ^.qudft.  j.  Vafij.  1. 1. 
</.}<).  cap.  i .  S^at  ibi,traS.  1 1  .d.vnic.fiSi.  i .  Explicat 
^Momodo  virtutes  infi,vel  infiiis  jpeciehus,emimeren- 
titr  illii  denis. 

I  f .  TN  donis  numerantur  quatuor  virtures  cardi^ 
Timtr  pr»  Inalcs ,  prudcntia,  in  donoconfilij ;  confiliatio 
bumilitMt».  gniju  eft  jg^^  fyllogizare  prafticc.Vndc  habitus, 
quo  quis  eft  confiliatiuus ,  eft  prudcntia.  Forti- 
tndo  exprimicuc  in  fuo,  nomine.  Temperanciain 
timore  ,  quae  omnino  idemeft  quod  humilicas. 
Vnde  quando  Scripcura  frequenter  coramendac 
timorem ,  vt  illai  :Initiumfiipientia  timer  Domi- 
f»,nihilaliudcftnifihumilitas,qux  eft  princi- 
pium  omnium  vircucum.  lufticia  exprimitur  in 
dono  piecacis,  quz  apud  Saluatorem  vocacur  mi- 
fcricordia,  &  ifta  eft  fpecicsiufticix.  Exprimun- 
turergo  inter  dona  quatuor  virtutes  cardinales 
Cbaritat  efl  j^  fc^vcl  in  fuis  fpecicbus.  Du«  infufa  cxprimun- 
f^inti».  j^|.  ^  pharitas  per  fpiritum  fapicntiae.  Sapientia 
enim  cft  charitasicft  enim  habicu$,quo  fapicha- 
benci  illud  obic&um  ,  quod  cft  in  fc  fapiendum, 
quo  fcilicec  placec  mihi  bonum  eius  in  le,&  illud 
volo  mihi ,  &  per  hoc  fpes  dacurintelligi ,  quz 
explicice  non  enumcratur.  Sapiencia  enim  eft, 
quafapicmihi  Deus  in  fe ,  &  qua  fapicmihi,vt 
bonum  :  nam  qui  fapic ,  &  faporem  in  fe  appro- 
bat ,  &  fibi  appctit.  Fidcs  infufa  exprimitur  per 
alia  duo  dona,  intelleftum ,  &  fcientiam ,  qui  di- 
cunt  vnum  tantum  habicum  differentem  fe- 
cundum  perfedlum  ,  &  imperfeftum.  Poteft 
enim  incelledlus  dici  fides  imperfcAa  ,  quz  eft 
nociria  arciculocum  primorum  ,  &  kientia 
fides  pecfeda  ,  quae  cft  explicita  notitia  de 
articulis. 

S  C  H  O  L  I  V  M    VL 

Explicat  optimefruEiuiydeejHibtts  tii  Galat.j.  non 
diftirtgui  rek  virtutibut ,  aliijuos  tamen  ex  his  ,do- 
cet  effe  deleSiationes  fe(jHentes  ,  vel  comitantes  aliitt 
virtutum.  Ita  DoUores  citati  Schol.  pracedenti. 
de  tpto  optime  D.  Bonauent,  citattu  ,&in  Diata  fit- 
lutiitit.%. 


II. 


D 


E  frudlibas  dico ,  quod  quzdam  illorum 
func  virtutes  enamcracc  in  illo  fepcenario 


deledtationes  confcquences  adlus.  Vndcchari-  "'0"""'  * 
cas  101  cxpnmitur  propno  nomine  ,  limiliter  & 
fidcs  ,  Ipcs  in  longanimitate  ,  qnia  lcr.gammis 
quafi  in  longum  animose  expctflans.  Vircutcs 
motales.forticudo  in  paticnciacxpiimicur.  lufti- 
tiaexprimitur  in  fua  fpccicqux  cft  mifericordia 
in  hoc,qu6d  dicicur  bonifas,Sc  in  alia  fpccie,  qua 
eft  amicitia,  in  hoc  quod  dicitur  benignitat.  In 
tercia  fpecie,  quac  pcrtinec  ad  regimen ,  &  fubie- 
ftionera  ibi  .manfuccudo ,  vel  fpecialicer  ibi  ex- 
primitur  obediencia.  Manfuecusenim  exequicur 
iniunfta  fine  murmure,  Tcmperantia  in  duabus 
fpeciebus  expriraicur,fcilicec  concinencia  ,  &  ca- 
fticate.  Pcudentia  exprimicur  pcr  modcftiam. 
Modeftus  cnim  eft ,  qui  modum  dcbicum  cenct 
in  agendo  ,  &  prudenciae  eft  inuenire  modum 
debicum  in  adione  ,  &  praefigcre,  &fichabe- 
roas  omnes  virtutcs  tam  intcllcdluales  ,  quim 
roorales. 

Alia  quzdam  enamcrantur,  quz  funt  qaaedam  i  3. 
dcledlationcs  confcqucntcs  adum ,  vr  gaudium, 
quodeft  proprie  delcdlatio  in  voluntate  :  &  pax, 
qua:  eft  lecuritas  habendi  obicdhim  fine-rcpu- 
gnantia,  non  funt  fpecies  fpecialiilimae :  fic  de 
fcientia  Metaphyfica ,  quz  habet  fub  fe  multas 
fpccics,&  naturalis  fcicntia. 

Similiterappetitus  ad  alterum  poteftotdina- 
ri  quantum  ad  intrinfecum  fibi,  &  quantumad 
extetiora}fic  iufticia  diuiditur  vc  ordinacur  ad 
proximum quancum  adexceriora,dicicur  com- 
muniter  iufiitia  commutatiua  ,  iuftitia  ordinans 
ad  proximum  quancum  ad  inceriora  in  eo ,  & 
quancumad  fcipfum,  quaeeft  pcrfcdlior  ordina- 
tio.  Hzc  cnim  ordinatio  eft  ,  vc  homo  fic  pro- 
zimius  in  araicicia,  &  eft  pcrfcdinima  vircus 
rooralis.   Ordinac  cnim  ad  proximum  quancum  SuHeSi»  <^ 
adomne,quod  poteft  ordinari.  Alia  vircus  eft  f>rintipatus 
ordinatiua  ad  proximum  quanium  ad  fubicftio-  fr^f*"'  *f 
nera  ,  vel  principalitatem ,  qux  relpiciunt  poli-  »^^^1^^^ 
ticum,  quancum  ad  perfonas  ordinatas ,  vt  fub- 
iedio,&  principacus , &  hzc  funt  iuftitia  di- 
ftribuciua.   Iftas  docuic  Saluacoc  in  Maithxo, 
quantiim  ad  oppofitum,  vt  otdinancur  ad  fei- 
pfum  quancum  ad  concupifcibilem  ,  &  irafci- 
bilem. 

Ideo  ad  quxftionem,patet  qu6d  virtutes,  bfa- 
titudines ,  &  dona  omnino  non  funt  habicus  di- 
dinSti  realicer. 

Adargumenca.  Ad  primum  ,  fcptem  filij  funt        14. 
fepcem  vircuces ,  tamcn  duo  dona  funt  fidcs  in  ^<l  »rgui». 
via,&  alia  habitus  in  patria  exiftens.  frintif^. 

Ad  aliud,  concedo  argumcncum,  quia  fi  eftcnt 
diftindii  habicus,non  eflenc  virtuces. 

Ad  aliud,in  oppoficum,dico  quod  numerus  eft 
fepcenarius^non  infiftendo  in  fpeciebus. 

Ad  illad ,  Philofiphut  ponit  virtutem  heroicam. 
Dico  qu6d  ipfc  dicit  quod  in  quacunque  bo- 
nitate  funt  quatuor  gradus,  qui  fnnt  eiufdcm  ha- 
bitus  in  fpccie ,  fcilicet  perfcuerantia,continen- 
tia,temperantia,  &  heroica  virtus ,  qux  eft  habi-  BefHalitai 
tus  eiufdem  fpecici,  excellens  ramen,  &  eiufdem  mAlni»  tsf 
rationis  cum  alia  vinute,qux  eft  minias  pcrfedta.  "      * 
Sic  ad  oppoficum.bcftialicas  cft  malicia  excellens 
in  eadem  fpecie  viti) ;  vel  forcaflis  in  alia ,  quia 
circa  aliud  obicdtum.  Sed  vt  quis  heroice  agar, 
non  requiritur  aliud  obicdtum  ,  fed  quod  ip(a  fit 
cxcellens  virtus. 


Aaa     3 


Q^x 


554        Lib.  1 1 1.  Diftinaio  XXXV. 


DISTINCTIO    XXXV. 

QViESTlO       VnICA. 

De  natura  donorum. 

Vtmm  Japientia  ,  /cientta  3  intelleSiMy 

conjtlium  y  fint  habitus  intelle- 

Sfuales .«' 

Alenr.}-^«rr.f«/yf.40.  wem.i.D.Thom.i.i.  j^l- «r^4.  ^ 
t.t.^Hdft.t.art.g.  ^  qutft.^^.»rt.l.  ^  htcqu*ft.i.Mrt.l. 
Rich.orr.  i .  qutft.i.  t>.\ioai\xibidtm,  Azot.ttm.i.  iib.}, 
e»p.tf.qu*ft  5. 

V.«RITVR  :  An  dona  omnia, 

fciliceti  fapientia ,  fcientia ,  &  in- 

telle£tus,&  conniium,  (int  habitus 

intelleduales  ?  Ad  hoc  patet  ex 

diOiis,   Sapientia  non  eil  intellc- 

dualis ,  vc  ibi  numeratur ,  vt  communiter  tra« 

ditur  in  Scriptura  :  fed  cum  habetur  charitas. 

SchntU  6*     Vnde  intclledus ,  fcicntia ,  &  condlium  funt  ha- 

inieUeSus      bitus  intclledtuales,  vc  hic  fumuncur.  Intellc(f):us 

«uomedidif-  ^^  ^jfj.^  prjma  crcdibilium  :  fcientia  refpedlu 

jtritnt.  omniumcredibilium  ,&  cft  explicria  cognitio. 

Vnde  incelicdus ,  &  fciencia  dicuntuc  Bdcs  im- 


plicica ,  &  expliciia ,  &  confequuncur  fe  inoiccm 
cam  in  via,  quam  in  pattia.  In  via  dicituc  aliquis 
habcre  intclledlum  ,  quiaircntic  arciculis :  fcicn- 
tiam  ver6,quz  fcic  accictilos  defcndcre  in  patria. 
IntclleAus  dicitur  viiio  diuinz  effcntiz :  fcientia 
cognitio  articulorum  in  Verbo.  Ideo  inccUedus, 
&  fcienciaeilvnushabicuspecfcdus  diuinz  co- 
gnicionis  primi  ccedibilis,  &  expreiHui  aliorum. 
Vnde  fapicntia  eftcharitas,  confilium  eft  pru- 
dentia  ,  inccllcdius,  &  fcicncia  func  vnus  habicus 
refpedu  primi  credibilis  ,  &  aliorum  crcdi- 
bilium  incluforum  (icut  in  acquidcis  ,  in- 
celle(S):us  cil  principiocum  ,  fciencia  conclu- 
Honum. 

Concck ,  in  adlibus  acquificis  fcicncia  &  in-  s»fiertti»,  eft 
celleaus  func  diucrfi  habicus  j  crgo  &  fcicncia  <*«"'«'.«»- 
infufa  ,  &  inccUcaus.  Dico  qu6d  vcrum  eft  an-  •^J;^'  f"*' 
tcccdcns ,  vt  pacec  6.£/^>c.  Confcqucncia  camen 
non  valcc ,  quia  incelledus ,  &  fciencia  credibi- 
lium  ,  habicus  funt  cxcedcnccs  faculcaccm  natu* 
ralcm ,  quz  func  in  cognicione  primi  cccdibilis. 
Ecliccc  fciencia,  &incellcd):us  acquifici  fintdi- 
accfi,quia  inclinanc  ad  diuerfa  euidencia  pec  ha- 
bicum  incelle£lus,&  fcienciz  in  pactia,non  video 
alia  ccedibilia,nifiin  Dco.  Ide6  idem  habicus  eft 
ibi,quia  non  aliam  cuidcntiam  habco,qu<im  eui- 
denciam  clTentiz  diuinz. 

Reliqua  huius  tcttij .  libii  vide  in   fctipto 
Oxonicnfi. 


F     1     N    I    S. 


B 

Dims,  Joannes 

765 

Johannes  Duns  Scotus 

D7 

I639a 

t.ll 

pt.l 

PLEASE  DO  NOT  REMOVE 
CARDS  OR  SLIPS  FROM  THIS  POCKET 

UNIVERSITY  OF  TORONTO  LIBRARY